BinderDA5

   





 

Ðåñéïäéêü ôçò ÄéåèíéóôéêÞò ÅñãáôéêÞò ÁñéóôåñÜò

Ç Âïëéâßá ìåôÜ ôçí åîÝãåñóç

ÍïÝìâñçò 2004 Ôåý÷ïò 5 ÔéìÞ: 4 åõñþ

Ôï äéåèíÝò êßíçìá 3 ÷ñüíéá ìåôÜ ôç ÃÝíïâá ÁöéÝñùìá: ÐñïäïìÝíç åðáíÜóôáóç 60 ÷ñüíéá áðü ôá ÄåêåìâñéáíÜ

   





 

äéáâÜóôå, óôçñßîôå, äéáäþóôå

Ç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ åêäßäåôáé áðü áóôéêÞ ìç êåñäïóêïðéêÞ åôáéñåßá Õðåýèõíïò Óýíôáîçò ×ñÞóôïò ÐåôñÜêïò ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ: Áíôþíçò ÍôáâáíÝëïò ×ñÞóôïò ÐåôñÜêïò ÐÝôñïò ÔóÜãêáñçò ÌÞôóïò Ãêïñßôóáò Ðáíáãéþôçò Ëßëëçò Ðñïêüðçò Ìïýíôñé÷áò Åîþöõëëï: ÌÞôóïò Ãêïñßôóáò Äéåýèõíóç: Ìåóïëïããßïõ 5 ôçë: 010-3306286 e-mail: aristera@otenet.gr fax: 010-3303566 ÇëåêôñïíéêÞ äéåýèõíóç: http://www.dea.org.gr

periexomena (sel 3).qxd

9/11/2004

8:54

Page 1

«ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ», ðïëéôéêü ðåñéïäéêü ôçò ÄéåèíéóôéêÞò ÅñãáôéêÞò ÁñéóôåñÜò ÍïÝìâñéïò 2004

ÅéäÞóåéò êáé ó÷üëéá 4. ÁìåñéêáíéêÝò åêëïãÝò: Ãéáôß Ý÷áóå ï ÊÝñé 7. Ìéá åðï÷Þ ôåëåéþíåé óôçí Ðáëáéóôßíç

Ðáãêïóìéïðïßçóç êáé áíôßóôáóç 10. Ôï äéåèíÝò êßíçìá 3 ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ÃÝíïâá 14. ¸íáò íÝïò ðïëéôéêüò êýêëïò 23. Âïëéâßá: ÌåôÜ ôçí åîÝãåñóç

Éóôïñßá 28. Áðü ôïí áíôéêáôï÷éêü áãþíá óôá ÄåêåìâñéáíÜ

ÌáñîéóôéêÞ ðáñÜäïóç 37. Ï Ôñüôóêé êáé «Ç ÐñïäïìÝíç ÅðáíÜóôáóç» 45. Ç ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç óôçí ÅÓÓÄ 1927-1938 51. ×éëÞ 1970-1973: Ç ôñáãùäßá ôïõ êïéíïâïõëåõôéêïý äñüìïõ 57. Ìéá Üëëç ìáôéÜ ãéá ôçí Êïýâá ôïõ ÊÜóôñï

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

ÁìåñéêáíéêÝò åêëïãÝò: Ãéáôß Ý÷áóå ï ÊÝñé Ç åðáíåêëïãÞ ôïõ Ìðïõò óôçí ðñïåäñßá ôùí ÇÐÁ êáé ç åíßó÷õóç ôïõ Ñåðïõìðëéêáíéêïý Êüììáôïò óôç ÂïõëÞ ôùí Áíôéðñïóþðùí êáé óôç Ãåñïõóßá Þôáí Ýíá óçìáíôéêü ðïëéôéêü ãåãïíüò. Ç óçìáóßá ôïõ äåí Ýãêåéôáé óôï üôé ï ÊÝñé êáé ïé Äçìïêñáôéêïß, áí åß÷áí êåñäßóåé ôéò åêëïãÝò, èá áóêïýóáí äéáöïñåôéêÞ ðïëéôéêÞ. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ç ðïëéôéêÞ ôùí ÇÐÁ èá Ýìåíå ç ßäéá êáé ïé üðïéåò äéáöïñÝò èá åìöáíßæïíôáí óå åðßðåäï ñçôïñåßáò êáé ðïëéôéêïý ìÜñêåôéíãê. Ç óçìáóßá ôùí áìåñéêáíéêþí ðñïåäñéêþí åêëïãþí âñßóêåôáé áëëïý. Óôá ìÜôéá ðïëëþí åêáôïíôÜäùí åêáôïììõñßùí áíèñþðùí êáé ìÝóá óôéò ÇÐÁ áëëÜ êáé ðáãêüóìéá, ç áíáìÝôñçóç Ìðïõò-ÊÝñé ðÞñå ôï ÷áñáêôÞñá åíüò äçìïøçößóìáôïò ðÜíù óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Ìðïõò. Ç êáôáøÞöéóç ôùí Ñåðïõìðëéêáíþí åß÷å óçìáóßá, ãéáôß êÜôé ôÝôïéï èá Ýäéíå áéóéïäïîßá êáé óôï äéåèíÝò êßíçìá êáé óôçí áíôßóôáóç óôï ÉñÜê êáé ôçí Ðáëáéóôßíç, áðïíïìéìïðïéþíôáò åê ðñïïéìßïõ ôç íåïöéëåëåýèåñç êáé ðïëåìï÷áñÞ ðïëéôéêÞ ðïõ èá åöÜñìïæå êáé ï ÊÝñé. Ç êáôáøÞöéóç ôïõ Ìðïõò èá ãéíüôáí áéóèçôÞ ùò ìéá çèéêÞ íßêç ãéá ôï êßíçìá. ¸ãéíå ôï áíôßèåôï êáé áõôÞ ç åîÝëéîç äåí åßíáé êáëÞ. Ï Ìðïõò, ðïõ ôï 2000 åß÷å ìåéïøçöÞóåé óå åðßðåäï ëáúêÞò øÞöïõ êáé Ýöôáóå óôïí Ëåõêü Ïßêï ìå äéêáóôéêü ðñáîéêüðçìá, ôþñá, ìå ôç äéáöïñÜ 3,7 åêáôïììõñßùí øÞöùí áðü ôïí áíôßðáëü ôïõ, áðÝêôçóå ìéá íïìéìïðïßçóç ðïõ ðñéí äåí åß÷å. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

4

Page 4

(¼ðùò åßðå êáé ï ÔóÝíé, "Ï ðñüåäñïò ðáñïõóßáóå êáèáñÜ ôï ðñüãñáììÜ ôïõ óôïõò øçöïöüñïõò êáé ôþñá Ý÷åé åíôïëÞ ãéá íá ôï åöáñìüóåé"). Ãéáôß Ýãéíå áõôü; Ï ðñþôïò êáé âáóéêüôåñïò ëüãïò åßíáé ç áðïõóßá ðñáãìáôéêïý áíôéðÜëïõ. Ï ÊÝñé Þôáí óßãïõñá ï ðéï äåîéüò õðïøÞöéïò ôùí Äçìïêñáôéêþí áðü ôï 1932 óå üëá ôá æçôÞìáôá. ¹ôáí õðÝñ ôïõ "ðïëÝìïõ êáôÜ ôçò ôñïìïêñáôßáò", ôïõ ðïëÝìïõ óôï ÁöãáíéóôÜí, ôçò óõíÝ÷éóçò ôçò êáôï÷Þò óôï ÉñÜê, ôçò áýîçóçò ôïõ áìåñéêáíéêïý óôñáôïý êáôÜ 40.000 Üíäñåò, õðïóôÞñéæå ôïí Óáñüí áíáöáíäüí ê.ëð. Óôá ïéêïíïìéêÜ æçôÞìáôá äÞëùíå ñçôÜ üôé äåí Þôáí "áðü ôïõò ðáëéïýò Äçìïêñáôéêïýò ôçò áíáäéáíïìÞò ôïõ åéóïäÞìáôïò", õðïóôÞñéæå ÷ùñßò óõæÞôçóç íåïöéëåëåýèåñåò ëýóåéò, æçôïýóå "íïéêïêýñåìá ôçò ïéêïíïìßáò" ê.ëð. Óôá êïéíùíéêÜ æçôÞìáôá (èáíáôéêÞ ðïéíÞ, áìâëþóåéò, ãÜìïò ïìïöõëïößëùí ê.ëð.) Þôáí åßôå ôáõôéóìÝíïò ìå ôïí Ìðïõò åßôå åëÜ÷éóôá ðéï ÷áëáñüò. Ôï âáóéêü ôïõ åðé÷åßñçìá Þôáí üôé èá áóêÞóåé ôçí ßäéá ðïëéôéêÞ ìå ôïí Ìðïõò áëëÜ ìå êáëýôåñï êáé ïìé÷ëþäéêá ðéï "áíèñþðéíï" ôñüðï. Ôáõôü÷ñïíá ïé Äçìïêñáôéêïß Ýêáíáí ü,ôé ìðïñïýóáí ãéá íá áóöáëéóôïýí áðü ôá áñéóôåñÜ ôïõò, êÜíïíôáò ëõóóáëÝï ðüëåìï êáé åíÜíôéá óå üðïéåò êáôÜ ôé ðéï áñéóôåñÝò öùíÝò åìöáíßæïíôáí óôéò ãñáììÝò ôïõò êáé åíÜíôéá óôçí õðïøçöéüôçôá ôïõ Ñáëö ÍÝéíôåñ. ¼ëç áõôÞ ç äåîéÜ ìåôáôüðéóç óÞìáéíå ôçí åíßó÷õóç ôçò åðé÷åéñçìáôïëïãßáò ôïõ Ìðïõò ("Ïé áíôßðáëïß ìáò ðñïôåßíïõí áõôÜ ðïõ åìåßò Þäç êÜíïõìå", Ýëåãáí ïé Ñåðïõìðëéêáíïß), Ýóðñù÷íå ôï êëßìá üëï äåîéüôåñá êáé óõíÝâáëå ôá ìÝãéóôá óôçí Þôôá ôùí Äçìïêñáôéêþí. Ï ëüãïò ãé’ áõôÞ ôçí áõôïêôïíéêÞ ðïëéôéêÞ áðü ðëåõñÜò ôïõ äçìïêñáôéêïý åðéôåëåßïõ åßíáé

ðñïöáíÞò. Ôï Äçìïêñáôéêü, üðùò êáé ôï Ñåðïõìðëéêáíéêü Êüììá åßíáé ôá êüììáôá ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò. Åêåß âñßóêåôáé ôï ðñáãìáôéêü ôïõò áêñïáôÞñéï. Êáé ç Üñ÷ïõóá ôÜîç öïâüôáí ôçí êáëëéÝñãåéá ðñïóäïêéþí ìÝóá óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç êáé ôá ëáúêÜ óôñþìáôá, ãéáôß Þîåñå ðùò ç áíáðüöåõêôç äéÜøåõóÞ ôïõò èá ìðïñïýóå íá ïäçãÞóåé óå åêñçêôéêÝò êáôáóôÜóåéò. Ïé Áìåñéêáíïß êáðéôáëéóôÝò èõìïýíôáé ðþò ç ðñïïäåõôéêïöáíÞò ñçôïñåßá êáé ôá åëÜ÷éóôá ìÝôñá-øß÷ïõëá ôïõ ÊÝíåíôé êáé ôïõ Ôæüíóïí óôç äåêáåôßá ôïõ '60 åß÷áí óõìâÜëåé óôï êëßìá ðïõ ïäÞãçóå óôçí "Ýêñçîç" ôùí êéíçìÜôùí ôïõ '68. Êáé ç ôáîéêÞ ðüëùóç óôçí ÁìåñéêÞ ôïý ôüôå Þôáí ðïëý ìéêñüôåñç áð’ ü,ôé óÞìåñá. ¸ôóé ëïéðüí, ï ÊÝñé êáé ïé Äçìïêñáôéêïß ðñïôßìçóáí íá äéáêéíäõíåýóïõí (êáé ôåëéêÜ íá ÷Üóïõí) ôéò åêëïãÝò, áðü ôï íá áíïßîïõí ôï "êïõôß ôçò Ðáíäþñáò" ôùí ëáúêþí äéåêäéêÞóåùí. ¸íáò äåýôåñïò ëüãïò ôçò íßêçò ôïõ Ìðïõò åßíáé üôé ìÝóá óôá ôåëåõôáßá 25 ÷ñüíéá åöáñìïãÞò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý óôéò ÇÐÁ (ïõóéáóôéêÜ áðü ôï äåýôåñï ìéóü ôçò ðñïåäñßáò ÊÜñôåñ), ëüãù ôçò áðïõóßáò ïñãáíùìÝíçò ÁñéóôåñÜò, ôçò õðï÷þñçóçò ôùí óõíäéêÜôùí êáé ôçò óõíå÷ïýò äåîéÜò ìåôáôüðéóçò ôïõ Äçìïêñáôéêïý Êüììáôïò, ïé Ñåðïõìðëéêáíïß ìðüñåóáí, ÷ùñßò áíôßðáëï, íá áðïêôÞóïõí ìéá óõìðáãÞ ëáúêÞ âÜóç ìÝóá óôç èñçóêåõôé-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

êÞ ÄåîéÜ, ôïõò õðïóôçñéêôÝò ôïõ äéêáéþìáôïò êáôï÷Þò üðëùí, ôïõò ðïëÝìéïõò ôùí áìâëþóåùí ê.ëð. ÁõôÞ ç âÜóç êéíçôïðïéÞèçêå ïñãáíùìÝíá êáé ðïëý áðïôåëåóìáôéêÜ ãéá íá êåñäçèïýí ïé åêëïãÝò. Ãé' áõôüí ôï ëüãï, ç áõîçìÝíç ðñïóÝëåõóç óôéò êÜëðåò, ðïõ ïé Äçìïêñáôéêïß ðåñßìåíáí üôé èá ôïõò åõíïïýóå, êáôÝëçîå ôåëéêÜ íá ùöåëÞóåé ðåñéóóüôåñï ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõò. Ðñïöáíþò ç ýðáñîç ìéáò ôÝôïéáò "ëáúêÞò ÄåîéÜò" åßíáé êÜôé ôï ðïëý äõóÜñåóôï, ãéáôß äçìéïõñãåß äåîéü êëßìá êáé áðïôåëåß ôç ìáæéêÞ âÜóç êáé ðçãÞ íïìéìïðïßçóçò ãéá êÜèå åßäïõò áíôéäñáóôéêÝò ðïëéôéêÝò. Äåí åßíáé üìùò óùóôÝò ïé áíáëýóåéò ðïõ åìöáíßæïõí ôïí Ìðïõò ùò åêöñáóôÞ ôçò èñçóêåõôéêÞò ÄåîéÜò, êáé ôçí êõâÝñíçóÞ ôïõ ùò Ýíá åßäïò óõãêáëõììÝíçò äéêôáôïñßáò. Ç ðïëéôéêÞ ôïõ Ëåõêïý Ïßêïõ åêöñÜæåé ôéò áíÜãêåò ôïõ ìåãÜëïõ êåöáëáßïõ êáé ïé äéÜöïñïé áêñïäåîéïß ðïëéôéêïß ó÷çìáôéóìïß ôï õðçñåôïýí êáé äåí Ý÷ïõí áõôüíïìç ðïëéôéêÞ. ÖõóéêÜ êáé õðÜñ÷åé ìéá êÜðïéá ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò ëáúêÞò âÜóçò ôïõ êáèåíüò áðü ôá äýï áóôéêÜ êüììáôá êáé ôçò ðïëéôéêÞò ðïõ èá åöáñìüóåé. Ëüãïõ ÷Üñç, óôçí ðåñßïäï 1932-1968, ðïõ Þôáí êáé ãéá ôéò ÇÐÁ ðåñßïäïò êåúíóéáíÞò ðïëéôéêÞò, êñáôéêïý ðáñåìâáôéóìïý êáé êñÜôïõò ðñüíïéáò, ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá êñÜôçóå ôçí ðñïåäñßá ôá 28 áðü ôá 36 ÷ñüíéá êáé öáéíüôáí ùò ôï êüììá ðïõ åß÷å ôçí

1:47

Page 5

ðñïôßìçóç ôïõ êåöáëáßïõ áêñéâþò ãéáôß åß÷å ó÷Ýóç ìå ôá óõíäéêÜôá, ôéò ïñãáíþóåéò ôùí Ìáýñùí ê.ëð., åíþ ïé Ñåðïõìðëéêáíïß ðñïóðáèïýóáí íá ðñïóáñìïóôïýí üðùò ìðïñïýóáí. Áíôßèåôá, ôçí ðåñßïäï 1980-2004, ÷ñüíéá ôïõ Üãñéïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, ïé Ñåðïõìðëéêáíïß Ý÷ïõí ôçí ðñïåäñßá 16 áðü ôá 24 ÷ñüíéá, êáé ôï êåöÜëáéï ôïõò ðñïôéìÜåé ãéáôß ç ëáúêÞ ôïõò âÜóç åßíáé ðåñéóóüôåñï ôá ìåóïóôñþìáôá, áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò, èñçóêüëçðôåò ïìÜäåò, áðåëðéóìÝíïé êáé áíïñãÜíùôïé åñãÜôåò ê.ëð., ðïõ áðïäÝ÷ïíôáé åõêïëüôåñá ôéò íÝåò ðñïôåñáéüôçôåò. Ôï óõìðÝñáóìá åßíáé üôé ç ôáîéêÞ óêëçñüôçôá ôçò êõâÝñíçóçò Ìðïõò äåí åßíáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò éäåïëçøßáò ìéáò ïìÜäáò öáíáôéêþí ðïõ êáôÝëáâáí ôïí Ëåõêü Ïßêï, áëëÜ ç Ýêöñáóç ôùí áíáãêþí êáé åðéèõìéþí ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò, ðïõ áõôÞ ôçí éóôïñéêÞ ðåñßïäï Ý÷åé âñåé ôï Ñåðïõìðëéêáíéêü Êüììá ùò ôïí êáôáëëçëüôåñï åêðñüóùðü ôçò. Ï ôñßôïò êáé ëéãüôåñïò óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáò ãéá ôç íßêç ôïõ Ìðïõò Þôáí ç óôÜóç ôçò áìåñéêáíéêÞò ÁñéóôåñÜò (ìå ôçí åõñýôåñç Ýííïéá). Áðïäåß÷ôçêå ôï ëÜèïò åêåßíùí ôùí áðüøåùí, üðùò ôïõ Ôóüìóêé êáé ôïõ ÌÜéêë Ìïõñ, ðïõ åß÷áí ôçí áõôáðÜôç üôé ôï Äçìïêñáôéêü Êüììá èá ìðïñïýóå íá åêöñÜóåé, Ýóôù êáé óå åêëïãéêü åðßðåäï, ôçí áíôéðáñÜèåóç ìå ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Ìðïõò. Ç ðëåéïøçößá ôùí áñéóôåñþí, óêåðôüìåíïé "ñåáëéóôéêÜ", ðñïôßìçóáí ôï "ìéêñüôåñï êáêü", ôïí ÊÝñé, êáé êáôÝëçîáí íá âñåèïýí ìðñïò óôï "ìåãáëýôåñï êáêü", äçëáäÞ ôïí Ìðïõò. Áíôßèåôá, äéêáéþèçêå ç óôÜóç åêåßíùí ôùí ìåéïøçöéêþí ìåñßäùí ôçò ÁñéóôåñÜò, üðùò ð.÷. ôïõ ISO ÁìåñéêÞò (áäåëöÞò ïñãÜíùóçò ôçò ÄÅÁ), ðïõ åðÝìåéíáí, áêüìá êáé óôéò ðïëý äýóêïëåò óõíèÞêåò áõôþí ôùí å-

êëïãþí, óôçí ðñïóðÜèåéá ìáêñïðñüèåóìïõ ÷ôéóßìáôïò åíüò áñéóôåñïý ðüëïõ áíåîÜñôçôïõ áðü ôá äýï áóôéêÜ êüììáôá, óôçñßæïíôáò ôçí õðïøçöéüôçôá ÍÝéíôåñ ðáñÜ ôá óïâáñÜ ôçò ðñïâëÞìáôá. Ç ìüíç ðéèáíüôçôá ðïõ õðÞñ÷å íá Ýêáíå ï ÊÝñé ìéá ðéï áñéóôåñÞ ðñïåêëïãéêÞ åêóôñáôåßá êáé, êáôÜ óõíÝðåéá, íá êéíçôïðïéïýóå ðåñéóóüôåñï êüóìï (íá ìçí îå÷íÜìå üôé, ðáñ' üëç ôçí áõîçìÝíç óõììåôï÷Þ, ðÜíù áðü 40% ôïõ åêëïãéêïý óþìáôïò äåí ðÞãå óôéò êÜëðåò) Þôáí íá áéóèáíèåß ôçí ðßåóç áðü Ýíá ìá÷çôéêü áíôáãùíéóôÞ ôïõ óôá áñéóôåñÜ, äçëáäÞ áðü ôçí õðïøçöéüôçôá ôïõ ÍÝéíôåñ. Ãéá íá ìðïñÝóåé üìùò íá åðáíáëçöèåß ç åðéôõ÷ßá ôïõ ÍÝéíôåñ ôï 2000 (üðïõ ðÞñå ãýñù óôï 2,8% ôùí øÞöùí, Ýíáíôé ëéãüôåñï áðü 1% öÝôïò), èá Ýðñåðå üëç ç ÁñéóôåñÜ íá óõóðåéñùèåß ãýñù ôïõ êáé ü÷é íá áêïëïõèåß ôïõ ÊÝñé êáé êáôÜ óõíÝðåéá íá áöïðëéóôåß. Ç êõâÝñíçóç Ìðïõò óôçí ðñþôç ôåôñáåôßá ôçò áðÝäåéîå üôé åßíáé ìéá ðïëåìéêÞ ìç÷áíÞ ôïõ êåöáëáßïõ (ìå ôçí êõñéïëåêôéêÞ Ýííïéá), êáé åíÜíôéá óôïõò åñãÜôåò êáé ôá ëáúêÜ óôñþìáôá óôï åóùôåñéêü ôùí ÇÐÁ êáé êýñéá åíÜíôéá óôïõò å÷èñïýò ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò óôï åîùôåñéêü, ìå ôïõò ðïëÝìïõò ðïõ åîáðÝëõóå. Ç åðáíåêëïãÞ ôçò èá óçìÜíåé ôçí Ýíôáóç ôçò åðéèåôéêüôçôáò ôïõ áìåñéêáíéêïý éìðåñéáëéóìïý êáé åóùôåñéêÜ êáé äéåèíþò. Èá åðéäéþîåé íá ïëïêëçñþóåé ôçí áíïëïêëÞñùôç áôæÝíôá ôçò ðñþôçò ôåôñáåôßáò (íßêç óôï ÉñÜê, ðßåóç êáé åíäå÷üìåíá ÷ôõðÞìáôá óå ÉñÜí, Óõñßá, Âüñåéá ÊïñÝá, Êïýâá, ðßåóç óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ). Ïé áðüøåéò ðïõ Üñ÷éóáí íá êõêëïöïñïýí ìåôÜ ôéò 2 Íïåìâñßïõ ãéá ìéá ðéï "Þðéá" äåýôåñç èçôåßá ôùí Ñåðïõìðëéêáíþ í åêöñÜæïõí ôïõò åõóåâåßò ðüèïõò êáé ôçí áìç÷áíßá ôùí åêöñáóôþí ôïõò. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

5

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Áõôü äåí óçìáßíåé üôé ï áìåñéêáíéêüò éìðåñéáëéóìüò èá åßíáé áíåîÝëåãêôïò. ¼ðùò êáé óôçí ðñþôç 4åôßá, ôï ôé èá ìðïñÝóåé íá êÜíåé èá êñéèåß áðü ôï óõó÷åôéóìü ôùí äõíÜìåùí óôéò ÇÐÁ êáé äéåèíþò, äçëáäÞ ôïí ôáîéêü óõó÷åôéóìü óôï åóùôåñéêü ôùí ÇÐÁ, ôïí ôáîéêü óõó÷åôéóìü ðáãêüóìéá (êáé éäéáßôåñá óôçí Åõñþðç), áðü ôçí áíôï÷Þ êáé ôá ðñï÷ùñÞìáôá ôçò éñáêéíÞò êáé ôçò ðáëáéóôéíéáêÞò áíôßóôáóçò, áðü ôçí ùñéìüôçôá ôïõ äéåèíïýò êéíÞìáôïò êáé, ôÝëïò, áðü ôï óõó÷åôéóìü äõíÜìåùí ìå ôéò Üëëåò éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò. ¸íá ôåëåõôáßï óôïé÷åßï åßíáé ç êáôÜóôáóç ôçò áìåñéêáíéêÞò ïéêïíïìßáò. Ïé öéëüäïîåò ðïëéôéêÝò Ý÷ïõí ðÜíôá ìéá õëéêÞ âÜóç êáé áí ìÝóá óôçí åðüìåíç ôåôñáåôßá ÷åéñïôåñÝøåé áðüôïìá ç õãåßá ôïõ áìåñéêáíéêïý êáðéôáëéóìïý, ôüôå ôá ó÷Ýäéá ãéá ôïí "ÍÝï Áìåñéêáíéêü Áéþíá" èá ðÜíå ðåñßðáôï. ¢ñá, áðÝíáíôé óôçí áíáíåùìÝíç åðéèåôéêüôçôá ôïõ áìåñéêáíéêïý éìðåñéáëéóìïý, áëëÜ êáé ôùí áíôáãùíéóôþí êáé ìéìçôþí ôïõ óôçí ÅÅ, Ñùóßá êáé áëëïý, ðïõ äåí èÝëïõí íá ìåßíïõí ðßóù óôçí êïýñóá ãéá ôçí ðáãêüóìéá êõñéáñ÷ßá, õðÜñ÷åé áíôßðáëïò. Åßíáé ç äýíáìç ðïõ åìöáíßóôçêå óôéò 15 ÖëåâÜñç, åßíáé ïé åñãáôéêïß áãþíåò ðïõ îåóðïýí óå üëç ôçí Åõñþðç, åßíáé ç áíôßóôáóç ôùí ëáþí ôçò ÁíáôïëÞò, åßíáé ïé ëáúêÝò ìÜæåò ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò. ÁõôÝò ïé äõíÜìåéò äåí Ý÷ïõí åîáöáíéóôåß, ïýôå Ý÷ïõí çôôçèåß. Áõôü ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé åßíáé ôçí ðñïåôïéìáóßá ãéá ìéá ìáêñïðñüèåóìç, ðñáãìáôéêÞ êáé ü÷é ìüíï óõìâïëéêÞ ðÜëç óå êÜèå ÷þñá åíÜíôéá óôçí ðáãêüóìéá åðéèåôéêüôçôá ôùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí ðïõ èá ðõñïäïôÞóåé ç åðáíåêëïãÞ ôïõ Ìðïõò êáé ôáõôü÷ñïíá ôçí ðñïâïëÞ ðïëéôéêþí áðáíôÞóåùí ãéá üëá ôá åñùôÞìáôá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôï êßíçìá êáé ðïõ ôþñá èá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

6

Page 6

ãßíïõí ðéï åðéôáêôéêÜ ìåôÜ áðü áõôÞ ôçí åîÝëéîç. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ó’ áõôÝò ôéò íÝåò, ðéï óêëçñÝò óõíèÞêåò, ïé ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò ôçò ÁñéóôåñÜò ðïõ äåí èá Ý÷ïõí åðáñêåßò ðïëéôéêÝò áðáíôÞóåéò Þ ðïõ èá ðñïóðáèÞóïõí íá ðáôÞóïõí êáé óôéò äýï âÜñêåò èá äå÷ôïýí ðïëý ìåãÜëç ðïëéôéêÞ ðßåóç êáé åßíáé ðïëý ðéèáíü íá åîáíáãêáóôïýí ìÝóá áðü ôéò áäõíáìßåò ôïõò óå äåîéÝò ðñïóáñìïãÝò óôá üíïìá åíüò "ñåáëéóìïý" ðïõ èá ðñïóðáèåß íá "ðåñéóþóåé ü,ôé ìðïñåß íá ðåñéóùèåß", äçëáäÞ óôçí ðñÜîç èá õéïèåôåß ôç ëïãéêÞ ôçò Üôáêôçò õðï÷þñçóçò. ¸íáò ôÝôïéïò "ñåáëéóìüò" äåí èá Ý÷åé êáìßá ó÷Ýóç ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ãéáôß ïé äõíÜìåéò ãéá íéêçöüñá áíôßóôáóç õðÜñ÷ïõí. ÁëëÜ ãéá íá ìðïñÝóïõí áõôÝò ïé äõíÜìåéò íá îåäéðëùèïýí ìå üëç ôïõò ôç äýíáìç, èá ðñÝðåé íá óõíáíôçèïýí ìå éó÷õñÝò åðáíáóôáôéêÝò ïñãáíþóåéò, ðïõ íá äßíïõí ôçí ðñïïðôéêÞ ôçò íßêçò.

ÃñÜììá áðü ôéò ÇÐÁ

"Ç Üíåõ üñùí ðáñÜäïóç äåí åßíáé óôñáôçãéêÞ" Ðñéí ôï îÝóðáóìá ôïõ Ðñþôïõ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ, ôï äéåèíÝò óïóéáëéóôéêü êßíçìá êáôÞããåéëå ôçí ðñïåôïéìáóßá ôïõ. ÕðïóôÞñéæå üôé, Üó÷åôá ìå ôï ðïéïò èá îåêéíïýóå ôïí ðüëåìï, ç óýãêñïõóç èá ãéíüôáí ìåôáîý áðïéêéáêþí äõíÜìåùí ðïõ ðÜëåõáí ãéá íá åëÝãîïõí ôéò áãïñÝò ôïõ êüóìïõ. Ôï áíôéðïëåìéêü ÌáíéöÝ-

óôï ôçò ÓôïõôãÜñäçò, ôï 1907, äéáêÞñõóóå ðùò "áí õðÜñîåé áðåéëÞ íá îåóðÜóåé ðüëåìïò", ïé óïóéáëéóôÝò "ðñÝðåé íá êÜíïõí êÜèå ðñïóðÜèåéá íá åìðïäßóïõí ôçí ÝíáñîÞ ôïõ". Áí ðáñ’ üëá áõôÜ ï ðüëåìïò îåóðïýóå, ïé óïóéáëéóôÝò èá Ýðñåðå íá "ðáñÝìâïõí ãéá íá ôåëåéþóåé üóï ôï äõíáôüí ðéï ãñÞãïñá êáé íá ðñïóðáèÞóïõí… íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé ðïëéôéêÞ êñßóç ðïõ èá äçìéïõñãïýóå ï ðüëåìïò ãéá íá êéíçôïðïéÞóïõí ôéò ìÜæåò êáé êáôÜ óõíÝðåéá íá åðéôá÷ýíïõí ôçí áíáôñïðÞ ôçò êáðéôáëéóôéêÞò ôáîéêÞò êõñéáñ÷ßáò". Êáé üìùò, üôáí îÝóðáóå ï ðüëåìïò ôï 1914, ïëüêëçñá ôìÞìáôá ôïõ äéåèíïýò óïóéáëéóôéêïý êéíÞìáôïò óå êáèåìßá áðü ôéò áñðáêôéêÝò äõíÜìåéò ðïõ óõãêñïýïíôáí õðï÷þñçóáí êÜôù áðü ôçí ðßåóç ôïõ Ýíôïíïõ ðáôñéùôéóìïý êáé êáôÝëçîáí íá õðïóôçñßæïõí ôéò "äéêÝò ôïõò" êõâåñíÞóåéò. Ïé êïéíïâïõëåõôéêïß åêðñüóùðïé ôïõ ìåãáëýôåñïõ ôìÞìáôïò ôïõ êéíÞìáôïò, ôïõ Ãåñìáíéêïý Óïóéáëäçìïêñáôéêïý Êüììáôïò, êáôÝëçîáí íá øçößóïõí ôéò ðïëåìéêÝò äáðÜíåò óôï üíïìá ôçò "õðåñÜóðéóçò ôçò ðáôñßäáò", ðáñ’ üëï ðïõ ç Ãåñìáíßá Ýêáíå Ýíáí ùìü åðåêôáôéêü ðüëåìï. Ç áíôéìðåñéáëéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ ðïõ äéáôÞñçóå ôéò áñ÷Ýò ôçò, ðïõ óôçí çãåóßá ôçò âñÝèçêáí åðáíáóôÜôåò üðùò ç Ñüæá Ëïýîåìðïõñãê, ï ËÝïí Ôñüôóêé, ï ¢íôïí ÐÜíåêïõê êáé ï Âëáíôéìßñ ËÝíéí, Ýðñåðå íá á-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

íáóõíôá÷ôåß êáé íá îáíáïñãáíùèåß óôç âÜóç ìéáò ïîåßáò áíôéðáñÜèåóçò ìå áõôïýò ðïõ óõíèçêïëüãçóáí êáé åãêáôÝëåéøáí ôç âáóéêÞ óïóéáëéóôéêÞ áñ÷Þ ôçò äéåèíïýò åñãáôéêÞò áëëçëåããýçò. Éäéáßôåñá âëáðôéêÜ Þôáí ôá åðé÷åéñÞìáôá ôïõ óåâÜóìéïõ êáé ìå ðïëý ìåãÜëç åðéññïÞ óïóéáëéóôÞ çãÝôç Êáñë ÊÜïõôóêé. Ï ÊÜïõôóêé õðïóôÞñéæå üôé ç ÓïóéáëéóôéêÞ ÄéåèíÞò "äåí ìðïñåß íá åìðïäßóåé" ôç äéáßñåóç ôùí óïóéáëéóôþí óå "äéáöïñåôéêÜ åèíéêÜ óôñáôüðåäá". Ôï ìüíï ðñÜãìá ðïõ ìðïñïýóáí íá êÜíïõí ïé óïóéáëéóôÝò Þôáí íá ðåñéìÝíïõí íá ôåëåéþóåé ï ðüëåìïò, ãéá íá îáíáñ÷ßóïõí ôçí åéñçíéêÞ ôïõò äñáóôçñéüôçôá. "Ç ÄéåèíÞò", Ýãñáöå ï ÊÜïõôóêé, "äåí åßíáé Ýíá áðïôåëåóìáôéêü åñãáëåßï óå êáéñü ðïëÝìïõ, åðß ôçò ïõóßáò åßíáé Ýíá åñãáëåßï åéñÞíçò". Ó' áõôÞ ôç äéáêÞñõîç áäõíáìßáò ç Ñüæá Ëïýîåìðïõñãê áðáíôïýóå åéñùíéêÜ: "Ôï êïóìïúóôïñéêü êÜëåóìá ôïõ "Êïììïõíéóôéêïý ÌáíéöÝóôïõ" Ý÷åé åìðëïõôéóôåß åðáñêþò êáé, üðùò ôï Ý÷åé ôñïðïðïéÞóåé ï ÊÜïõôóêé, ôþñá ëÝåé: ‘‘ÐñïëåôÜñéïé üëùí ôùí ÷ùñþí, åíùèåßôå óå êáéñü åéñÞíçò êáé êüöôå ï Ýíáò ôï ëáéìü ôïõ Üëëïõ óå êáéñü ðïëÝìïõ!’’". Ç êáôÜññåõóç ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò óôç äéÜñêåéá ôïõ Ðñþôïõ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ Þôáí ìéá ôñáãùäßá. Ç êáôÜññåõóç ôçò áíåîÜñôçôçò ÁñéóôåñÜò êáé ç õðïôáãÞ ôçò

1:47

Page 7

óôï Äçìïêñáôéêü Êüììá ó' áõôÝò ôéò åêëïãÝò Þôáí ðåñéóóüôåñï öÜñóá ðáñÜ ôñáãùäßá. ÕðÜñ÷ïõí üìùò áíáëïãßåò. Ðïëëïß ðñïïäåõôéêïß ìå åðéññïÞ, ðïõ êÜðïôå äÞëùíáí üôé åßíáé áíåîÜñôçôïé, ðÞñáí èÝóç õðÝñ ôïõ Ôæïí ÊÝñé êáé ôïõ Äçìïêñáôéêïý Êüììáôïò óôç âÜóç üôé ïé óõíèÞêåò Þôáí "éäéáßôåñåò". Ç ïõóßá ôïõ åðé÷åéñÞìáôïò Þôáí üôé ï ìüíïò "ñåáëéóôéêüò" ôñüðïò íá öýãåé ï Ìðïõò Þôáí ç øÞöïò ãéá ôïí õðïøÞöéï ðïõ "ìðïñåß íá åêëåãåß". ¹, üðùò èá Ýëåãå ï ÊÜïõôóêé: Ç ÁñéóôåñÜ óôéò ÇÐÁ äåí åßíáé Ýíá áðïôåëåóìáôéêü åñãáëåßï óå êáéñü åêëïãþí: ðñÝðåé íá óõíèçêïëïãÞóåé ìå Ýíá êüììá ðïõ åßíáé õðÝñ ôïõ ðïëÝìïõ êáé õðÝñ ôùí êáðéôáëéóôþí ùò ôï "ìéêñüôåñï êáêü" êáé ìåôÜ íá õéïèåôÞóåé îáíÜ ôçí áíôéðïëéôåõôéêÞ ôçò óôÜóç, ìüëéò ôåëåéþóïõí ïé åêëïãÝò. Ó' áõôü ôï åðé÷åßñçìá ìéá óýã÷ñïíç Ñüæá Ëïýîåìðïõñãê èá áðáíôïýóå åéñùíéêÜ üôé ôï íÝï ìáò óýíèçìá èá Ýðñåðå íá åßíáé: "Ðñïïäåõôéêïß íá ðáëåýåôå ãéá ôá áéôÞìáôÜ óáò ìåôáîý äýï åêëïãéêþí áíáìåôñÞóåùí, áëëÜ üôáí Ýñ÷åôáé ç óôéãìÞ ôùí åêëïãþí íá øçößæåôå åíÜíôéÜ ôïõò". Ï Ôñüôóêé èá Ýëåãå üôé ìéá ÁñéóôåñÜ ðïõ õðïóôçñßæåé üôé åßíáé áðïäåêôü íá åãêáôáëåéöèïýí áñ÷Ýò óå "éäéáßôåñåò" óôéãìÝò üðùò ïé ðüëåìïé, ïé åðáíáóôÜóåéò, áêüìá êáé ïé åêëïãÝò åßíáé óáí Ýíá ôñýðéï áäéÜâñï÷ï. Äåí äïõëåýåé üôáí ôï ÷ñåéÜæåóáé (äçëáäÞ, üôáí âñÝ÷åé), áëëÜ åßíáé ðïëý áðïôåëåóìáôéêü óå êáëü êáéñü. Ç åãêáôÜëåéøç ôïõ áíåîÜñôçôïõ õðïøçößïõ Ñáëö ÍÝéíôåñ õðÝñ ôïõ ÊÝñé Þôáí Üíåõ üñùí óõíèçêïëüãçóç, ìáóêáñåìÝíç ùò óôñáôçãéêÞ. ¸äùóå óôïí ÊÝñé ôç äõíáôüôçôá íá åêöñáóôåß õðÝñ ôïõ ðïëÝìïõ óå êÜèå åõêáéñßá, åíþ ìéá ìåãÜëç ìåñßäá ôçò ÁñéóôåñÜò ôïí äé-

êáéïëïãïýóå. Áíôß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôéò åêëïãÝò ãéá íá ÷ôßóåé ôç ìáæéêÞ áíôéðïëéôåõôéêÞ äéÜèåóç ðïõ âãÞêå óôïõò äñüìïõò óôéò 15 ÖëåâÜñç ôïõ 2003, ç ÁñéóôåñÜ óõíèçêïëüãçóå ìðñïóôÜ óôïí ÊÝñé. ÁõôÞ ç êáôáóðáôÜëçóç ìéáò ÷ñõóÞò åõêáéñßáò âïÞèçóå óôçí áðïäéïñãÜíùóç ôùí äõíÜìåþí ìáò. Ôþñá ðïõ ï Ìðïõò Ý÷åé åðáíåêëåãåß èá ðñÝðåé íá ìðáëþóïõìå ðïëëÝò ôñýðåò ãéá íá Ý÷ïõìå Ýíá áäéÜâñï÷ï ðïõ íá áíôÝ÷åé ôç âñï÷Þ. Ðïë Íô' ÁìÜôï Ôï Üñèñï åßíáé áíáäçìïóßåõóç áðü ôï Socialist Worker, åöçìåñßäá ôïõ ISOÇÐÁ, áäåëöÞò ïñãÜíùóçò ôçò ÄÅÁ.

Ìéá åðï÷Þ ôåëåéþíåé óôçí Ðáëáéóôßíç Ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 1974, ï ÃéÜóåñ ÁñáöÜô, ðñüåäñïò ôüôå ôçò ÏñãÜíùóçò ãéá ôçí ÁðåëåõèÝñùóç ôçò Ðáëáéóôßíçò, óçêþèçêå êáé ìßëçóå óôçí áßèïõóá ôçò ÃåíéêÞò ÓõíÝëåõóçò ôïõ ÏÇÅ, áðåõèõíüìåíïò óôá ìÝëç ôçò. Ç öùôïãñáößá ôïõ åíþ ìéëïýóå, ìå ôç ìáíôßëá êáé ôç óôñáôéùôéêÞ óôïëÞ, åß÷å êÜíåé ôï ãýñï ôïõ êüóìïõ êáé åß÷å ãßíåé óýìâïëï ôçò áõôïðåðïßèçóçò, ôçò ìá÷çôéêüôçôáò áëëÜ êáé ôçò åðéôõ÷çìÝíçò Ýùò ôüôå ðïñåßáò ôïõ ðáëáéóôéíéáêïý åèíéêïáðåëåõèåñùôéêïý áãþíá -áðü ôï áíôÜñôéêï óôï ìÝãáñï ôïõ ÏÇÅ, ìðñïóôÜ óôïõò éó÷õñïýò ôïõ êüóìïõ. ÔñéÜíôá ÷ñüíéá ìåôÜ, üôáí ìáèåýôçêå ç åßäçóç ãéá ôçí áóèÝíåéá ôïõ ÁñáöÜô, ç åéêüíá ðïõ ôï CNN ðñüâáëå îáíÜ êáé îáíÜ Þôáí áõôÞ ôïõ ÁñáöÜô êáôáâåâëçìÝíïõ, ãçñáéïý, ìå ðéôæÜìåò êáé õðïâáóôáæüìåíïõ áðü ôïõò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

7

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

óùìáôïöýëáêÝò ôïõ, óáí íá Þèåëå Ýôóé íá óõìâïëßóåé ôç äýóêïëç êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé ç ÉíôéöÜíôá. ¸íáò åðéðüëáéïò ó÷ïëéáóôÞò èá Ýëåãå üôé ïé äýï öùôïãñáößåò óôç ÷ñïíéêÞ ôïõò äéáäï÷Þ äåß÷íïõí ôçí ðïñåßá ôïõ ðáëáéóôéíéáêïý åèíéêïý áãþíá, ùóôüóï ïé åíôõðþóåéò áðáôïýí. Ôá èñéáìâåõôéêÜ óôïé÷åßá ôçò ðñþôçò, åíþ áíáêëïýóáí ìéá ðôõ÷Þ ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, õðåñôéìïýóáí ôçí ðñáãìáôéêÞ äýíáìç ôùí Ðáëáéóôéíßùí ôüôå, åíþ ç êáôÜðôùóç ðïõ åìöáíßæåôáé óôç äåýôåñç, áí êáé ðÜëé åêöñÜæåé ìéá ðôõ÷Þ ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, õðïôéìÜåé ôçí ðñáãìáôéêÞ äýíáìç ôçò ÉíôéöÜíôá êáé ôùí óõììÜ÷ùí ôçò. Ìéëþíôáò óôç ÃåíéêÞ ÓõíÝëåõóç ôïõ ÏÇÅ ôï 1974, ï ÁñáöÜô åß÷å ðåé: "¹ñèá êñáôþíôáò óôï Ýíá ÷Ýñé Ýíá êëáäß åëéÜò êáé óôï Üëëï ôï üðëï ôïõ áãùíéóôÞ ãéá ôçí åëåõèåñßá. Ìçí áöÞóåôå ôï êëáäß ôçò åëéÜò íá ðÝóåé áðü ôï ÷Ýñé ìïõ". Ì' áõôÝò ôéò öñÜóåéò ï ðñüåäñïò ôçò PLO Ýäùóå ôï êëåéäß ãéá ôçí êáôáíüçóç ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ ðïñåßáò êáé, ùò Ýíá âáèìü, ôçò ðïñåßáò ôïõ ðáëáéóôéíéáêïý áãþíá. Ï ÃéáóÝñ ÁñáöÜô Þôáí ï çãÝôçò ðïõ óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ '50 êáé óôç äåêáåôßá ôïõ '60 åîÝöñáóå ôéò áíÜãêåò êáé ôéò åðéèõìßåò ìéáò íÝáò ãåíéÜò Ðáëáéóôéíßùí ðïõ Ýìðáéíáí óôçí ðïëéôéêÞ åêåßíá ôá ÷ñüíéá êáé ðïõ áðÝññéðôáí ôçí ðáëéÜ, õðåýèõíç ãéá ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ 1948 ðáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

8

Page 8

ëáéóôéíéáêÞ çãåóßá ôùí ðñïõ÷üíôùí ôóéöëéêÜäùí, ôùí ìïõöôÞäùí êáé ôçí õðïôáãÞ ôùí ðáëáéóôéíéáêþí óõìöåñüíôùí óôá ðáé÷íßäéá ôùí áñáâéêþí êõâåñíÞóåùí. Õðü ôçí çãåóßá ôïõ, ôï Ðáëáéóôéíéáêü Ýðáõóå íá åßíáé èÝìá åëåçìïóýíçò ðñïò ôïõò ðñüóöõãåò ôïõ ðïëÝìïõ êáé ôçò åèíïêÜèáñóçò ôïõ 1948 êáé ðÞñå ôç ìïñöÞ ôïõ óýã÷ñïíïõ åèíéêïáðåëåõèåñùôéêïý êéíÞìáôïò. Ç óôñáôçãéêÞ ðïõ õéïèÝôçóáí ï ÁñáöÜô êáé ï çãåôéêüò êýêëïò ôçò PLO Þôáí áõôÞ üëùí ôùí åèíéêïáðåëåõèåñùôéêþí êáé áíôéáðïéêéáêþí êéíçìÜôùí åêåßíçò ôçò ðåñéüäïõ, ï óõíäõáóìüò ôïõ Ýíïðëïõ áãþíá êáé ôçò äéðëùìáôßáò, "ôïõ üðëïõ êáé ôïõ êëÜäïõ åëéÜò". Ç ïñìçôéêÞ êáé åíôõðùóéáêÞ åßóïäïò ôùí Ðáëáéóôéíßùí óôçí ðáãêüóìéá óêçíÞ åß÷å íá êÜíåé ìå ôïí Ýíïðëï áãþíá, ìå ôï üôé ôï ðáëáéóôéíéáêü áíôÜñôéêï, ìå ìéá óåéñÜ áðü åíôõðùóéáêÜ ÷ôõðÞìáôá, áðÝäåéîå üôé ïé Ðáëáéóôßíéïé Þôáí áðïöáóéóìÝíïé íá ðïëåìÞóïõí êáé íá ðåèÜíïõí ãéá íá äéêáéùèïýí. ¼ìùò ï áíôßðáëïò, ôï óéùíéóôéêü êñÜôïò-Ýèíïò åðïßêùí ôïõ ÉóñáÞë, Þôáí êÜôé ôï åíôåëþò äéáöïñåôéêü áðü ôç ãáëëéêÞ áðïéêéáêÞ äéïßêçóç óôçí Áëãåñßá ðïõ áíôéìåôþðéæå ôï áëãåñéíü FLN ë.÷., Þ ôï êáèåóôþò áíäñåéêÝëùí ôùí ÇÐÁ ðïõ áíôéìåôþðéæáí ïé Âéåôêüíãê óôï ÂéåôíÜì. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí üôé, Þäç ôï 1974, ôï "üðëï", ç ôáêôéêÞ ôïõ Ýíïðëïõ áãþíá, åß÷å áñ÷ßóåé íá öôÜíåé óå áäéÝîïäï êáé áíáãêáóôéêÜ ôï "êëáäß åëéÜò", ç äéðëùìáôßá, êáôáëÜìâáíå ôçí ðñþôç èÝóç, ìå äåäïìÝíç ôçí ðïëéôéêÞ ëïãéêÞ ôïõ ÁñáöÜô áëëÜ êáé ôçò çãåôéêÞò ïìÜäáò ôçò PLO. Êáèþò ïé Ðáëáéóôßíéïé áðü ìüíïé ôïõò äåí ìðïñïýóáí óôñáôéùôéêÜ íá íéêÞóïõí ôï ÉóñáÞë êáé êáèþò ïé óõììá÷ßåò êïñõöÞò ôçò PLO ìå ôá áñáâéêÜ êáèåóôþôá äåí ïäçãïýóáí ðïõèåíÜ

(ôï 1970 ï âáóéëéÜò ×ïõóåÀí ôçò Éïñäáíßáò êáôÝóöáîå ôïõò Ðáëáéóôßíéïõò áãùíéóôÝò óôïí Ìáýñï ÓåðôÝìâñç, ìå ôç óéùðçñÞ åðéäïêéìáóßá üëùí ôùí áñáâéêþí êõâåñíÞóåùí), ç äéðëùìáôßá óÞìáéíå ãéá ôïõò Ðáëáéóôßíéïõò óõíå÷åßò õðï÷ùñÞóåéò. ¹äç áðü ôï 1974, ç çãåóßá ôçò PLO åãêáôÝëåéøå ôï óôü÷ï ôçò áðåëåõèÝñùóçò üëçò ôçò ÉóôïñéêÞò Ðáëáéóôßíçò ðïõ áñ÷éêÜ åß÷å õéïèåôÞóåé êáé áðïäÝ÷ôçêå ôç ëýóç ôçò äçìéïõñãßáò äýï êñáôþí. Áõôü Þôáí ðïõ áíáêïßíùóå óôç äñáìáôéêÞ ôïõ ïìéëßá óôïí ÏÇÅ ôï 1974 ï ÃéÜóåñ ÁñáöÜô. Ç äéáëëáêôéêüôçôá ôçò PLO äåí âñÞêå êáìßá áíôáðüêñéóç áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ ÉóñáÞë, ãéáôß ôï ðáëáéóôéíéáêü åèíéêü êßíçìá áðïôåëåß "õðáñîéáêÞ áðåéëÞ" ãéá ôï óéùíéóôéêü êñÜôïò, ðïõ åßíáé èåìåëéùìÝíï ðÜíù óôçí åèíïêÜèáñóç ôùí Ðáëáéóôéíßùí êáé óôçí áñðáãÞ ôçò ãçò ôïõò. Áíôßèåôá, ïé ðáëáéóôéíéáêÝò õðï÷ùñÞóåéò ôñïöïäïôïýóáí ôç óéùíéóôéêÞ åðéèåôéêüôçôá êáé áõôÞ ìå ôç óåéñÜ ôçò, åíôåéíüìåíç, ïäçãïýóå óå íÝåò õðï÷ùñÞóåéò. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí íá áñ÷ßóåé íá áíáðôýóóåôáé Ýíá üëï êáé ìåãáëýôåñï ÷Üóìá ìåôáîý ôçò çãåóßáò ôçò PLO êáé ôçò ãñáöåéïêñáôßáò ðïõ äéïãêùíüôáí ãýñù ôçò êáé ôùí áðëþí Ðáëáéóôéíßùí óôá êáôå÷üìåíá åäÜöç êáé óôá óôñáôüðåäá ðñïóöýãùí. Ç ðáëáéóôéíéáêÞ ãñáöåéïêñáôßá, åéäéêÞ ðéá óôç äéáðñáãìÜôåõóç êáé óôï óõìâéâáóìü, óå óõíäõáóìü êáé ìå ôïõò Ðáëáéóôßíéïõò áóôïýò ôçò äéáóðïñÜò, áíÝðôõîå õëéêÜ óõìöÝñïíôá ðïõ ôçí Ýóðñù÷íáí óôçí êáôåýèõíóç ôçò áðüëõôçò óõíèçêïëüãçóçò óôïõò üñïõò ôïõ ÉóñáÞë êáé ôïõ ìåãÜëïõ óõììÜ÷ïõ ôïõ, ôùí ÇÐÁ. ÁõôÞ Þôáí êáé åßíáé ç êïéíùíéêÞ âÜóç ôçò áíáãíþñéóçò ôïõ êñÜôïõò ôïõ ÉóñáÞë áðü ôçí PLO ôï 1988, ôùí óõìöùíéþí ôïõ ¼óëï ôï 1993, ôçò

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

áðïäï÷Þò ôïõ "ïäéêïý ÷Üñôç" ôï 2003 êáé, üðùò öáßíåôáé, ôçò õðïôáãÞò óôï "ó÷Ýäéï Óáñüí" ãéá ôçí "áðï÷þñçóç" áðü ôç ÃÜæá ôþñá. Áðü ôçí Üëëç, ïé áíÜãêåò ôùí áðëþí Ðáëáéóôéíßùí, ðïõ óôï åëÜ÷éóôï äåí êáëýðôïíôáé áðü áõôïýò ôïõò äéðëùìáôéêïýò óõìâéâáóìïýò, ïäÞãçóáí óôçí ðñþôç êáé óôç äåýôåñç ÉíôéöÜíôá, ðïõ êáé ïé äýï îåêßíçóáí êáé óõíå÷ßóôçêáí ðáñÜ ôç èÝëçóç ôçò åðßóçìçò ðáëáéóôéíéáêÞò çãåóßáò. Áõôü ôï äéåõñõíüìåíï ÷Üóìá ìåôáîý ôùí êïéíùíéêÜ áíþôåñùí óôñùìÜôùí êáé ôçò ëáúêÞò âÜóçò ôùí Ðáëáéóôéíßùí ôï ãåöýñùíå ëüãù ôïõ éó÷õñïý ðïëéôéêïý êáé éóôïñéêïý ôïõ êýñïõò ï ÃéÜóåñ ÁñáöÜô, ðïõ áðü ôç ìéá ìåñéÜ åîÝöñáæå ôçí ðáëáéóôéíéáêÞ ãñáöåéïêñáôßá êáé ôá óõìöÝñïíôÜ ôçò (ç õðïãñáöÞ ôïõ âñßóêåôáé óå êáèåìéÜ áðü áõôÝò ôéò õðï÷ùñÞóåéò ðïõ áíáöÝñèçêáí), áëëÜ áðü ôçí Üëëç ôç óõãêñáôïýóå áðü ôçí ðëÞñç óõíèçêïëüãçóç. Áõôüò åßíáé Üëëùóôå êáé ï ëüãïò ðïõ ï ÁñáöÜô óõãêÝíôñùíå êáé óõãêåíôñþíåé ôï ìßóïò ôïõ ÉóñáÞë êáé ôùí ÇÐÁ. Ç åîáöÜíéóç ôïõ ÁñáöÜô óçìáßíåé ðùò äåí èá õðÜñ÷åé êáíÝíáò ðïõ íá ìðïñåß íá ðáßîåé áõôüí ôï ñüëï êáé ôï ÷Üóìá ìåôáîý ôçò ðáëáéóôéíéáêÞò ãñáöåéïêñáôßáò êáé ôùí ëáúêþí ìáæþí èá äéåõñõíèåß. ÈåùñçôéêÜ ç êáôÜóôáóç èá Þôáí éäáíéêÞ ãéá ôçí åðéêñÜôçóç ôçò ÁñéóôåñÜò, áëëÜ ç ðáëáéóôéíéáêÞ ÁñéóôåñÜ, ëüãù

1:47

Page 9

ôçò óôáëéíéêÞò áíôßëçøçò ðåñß óôáäßùí ðïõ åß÷å êáé Ý÷åé óôç óêÝøç ôçò, êáôÝëçîå íá õéïèåôÞóåé ôçí ßäéá áäéÝîïäç ëïãéêÞ ìå ôçí çãåóßá ôçò ÖáôÜ÷ êáé íá ðáñáêïëïõèÞóåé üëç ôçí ðïñåßá óõìâéâáóìïý ðïõ åêåßíç åß÷å. Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé üôé óÞìåñá ç ðáëáéóôéíéáêÞ ÁñéóôåñÜ (Ëáúêü ÌÝôùðï, Äçìïêñáôéêü ÌÝôùðï, Ê.Ê. Ðáëáéóôßíçò) åßíáé ðåñéèùñéïðïéçìÝíç êáé üôé óôá ëáúêÜ óôñþìáôá êõñéáñ÷ïýí ïé éóëáìéóôÝò ôçò ×áìÜò êáé ôçò Ôæé÷Üíô. Ôï ðñüâëçìá åßíáé üôé ïé éóëáìéóôÝò, åíþ åêöñÜæïõí ó' Ýíá ðñþôï åðßðåäï ôçí åðéèõìßá ôùí ëáúêþí ìáæþí íá áãùíéóôïýí êáé íá ìç óõíèçêïëïãÞóïõí, áõôü ðïõ ðñïôåßíïõí ùò ðïëéôéêü ðñüãñáììá åßíáé ìéá äåîéÜ åêäï÷Þ (ìå ôçí Ýííïéá ôçò åéóáãùãÞò ôïõ èñçóêåõôéêïý óôïé÷åßïõ, ôçò óôÜóçò ôïõò áðÝíáíôé óôéò ãõíáßêåò ê.ëð.) ôçò êëáóéêÞò ëïãéêÞò ôïõ "üðëïõ êáé ôïõ êëÜäïõ åëéÜò" ðïõ Ýöåñå ôïí ðáëáéóôéíéáêü áãþíá óôï óçìåñéíü áäéÝîïäï. ¸ôóé ôï æÞôçìá ôçò äéáäï÷Þò ôïõ ÁñáöÜô öáßíåôáé åê ðñþôçò üøåùò üôé èá óçìÜíåé ôçí ðÜëç ìåôáîý ðïëéôéêþí åêöñáóôþí ôçò ãñáöåéïêñáôßáò, ðïõ ç ãñáììÞ ôïõò èá åßíáé ç óõíèçêïëüãçóç, êáé ðïëéôéêþí ðñïóùðéêïôÞôùí ðñïåñ÷üìåíùí áðü ôïõò éóëáìéóôÝò Þ õðïóôçñéæüìåíùí áðü áõôïýò, ðïõ èá Ý÷ïõí ëáúêÞ õðïóôÞñéîç áëëÜ äåí èá ìðïñïýí íá ðñïôåßíïõí ôßðïôá äéáöïñåôéêü. Ç êáôÜóôáóç ìïéÜæåé áäéÝîïäç. ¼ìùò ç ÉíôéöÜíôá äåí Ý÷åé åîáíôëÞóåé ôéò äõíáôüôçôÝò ôçò. ¸÷åé óõììÜ÷ïõò, ðéï óßãïõñïõò áð' áõôïýò ðïõ åß÷å ç PLO ôç äåêáåôßá ôïõ '70. ÕðÜñ÷åé ðñþôá áð' üëá ç õðïóôÞñéîç ôïõ äéåèíïýò êéíÞìáôïò, ðïõ åêöñÜæåôáé ì' Ýíáí ôñüðï ðïõ äåí õðÞñ÷å ôï 1970. ÐïôÝ Üëëïôå äåí åß÷áí ãßíåé ðáãêüóìéá -êáé óôéò ÇÐÁ- ô ü ó ï ìáæéêÝò äéáäçëþóåéò õðÝñ ôùí Ðáëáéóôéíßùí üóï áõôÝò ðïõ Ý-

ãéíáí, ëüãïõ ÷Üñç, ôï 2002, ìå ôçí åéóâïëÞ ôïõ Óáñüí óôá ðáëáéóôéíéáêÜ åäÜöç. Ïé áõôáðÜôåò ãéá ôç öýóç êáé ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ ÉóñáÞë åßíáé ðáãêüóìéá ðïëý ëéãüôåñåò áð' ü,ôé Þôáí ôüôå. Äåýôåñïí, ç ÉíôéöÜíôá Ý÷åé áíôéêåéìåíéêÜ ùò óýììá÷ï ìéá äýíáìç ðïõ äåí ðñüêåéôáé íá êáôáðíéãåß êáèüëïõ åýêïëá. Ðñüêåéôáé ãéá ôçí éñáêéíÞ áíôßóôáóç, ðïõ Ý÷åé ìåí üëùí ôùí åéäþí ôéò ðïëéôéêÝò áäõíáìßåò, áëëÜ ðïõ Ý÷åé Ýíá âáóéêü ðñïôÝñçìá, üôé äåí åëÝã÷åôáé áðü êáíÝíá áñáâéêü êáèåóôþò. Ôñßôïí, ôá áñáâéêÜ êáèåóôþôá Ý÷ïõí óáðßóåé ôüóï ðïëý, þóôå åßíáé öáíåñü üôé ç åðéññïÞ ôïõò óôéò ëáúêÝò ìÜæåò ôçò ðåñéï÷Þò åßíáé óôï åëÜ÷éóôï. Áõôü áíïßãåé ðåñéèþñéá óýíäåóçò ôçò ÉíôéöÜíôá ìå ôïõò ëáïýò ôçò ðåñéï÷Þò êáé ôïõò áãþíåò åíÜíôéá óôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò ôïõò, ðïõ óõíåñãÜæïíôáé îåôóßðùôá ìå ôéò ÇÐÁ êáé ôéò Üëëåò éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò. ¼ëïé áõôïß ïé ðáñÜãïíôåò åßíáé åöåäñåßåò ôçò ÉíôéöÜíôá. Ìå ôçí áðïìÜêñõíóç ôïõ ÁñáöÜô áðü ôï ðñïóêÞíéï êëåßíåé ìéá ïëüêëçñç åðï÷Þ êáé áíïßãåé ìéá êáéíïýñéá ðåñßïäïò. Ôï ðáëáéóôéíéáêü åèíéêü êßíçìá âñßóêåôáé ó' Ýíá óôáõñïäñüìé. Ìðïñåß íá êéíçèåß óôçí êáôåýèõíóç ôçò óõíèçêïëüãçóçò, êáé Üñá êáé ôçò áðïóýíèåóçò êáé ðåñéèùñéïðïßçóçò, Þ óôçí êáôåýèõíóç ôçò áíáæÞôçóçò ìéáò íÝáò íéêçöüñáò óôñáôçãéêÞò, ðïõ èá áîéïðïéåß üëïõò ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù ãéá íá îáíáãßíïõí ïé Ðáëáéóôßíéïé ðñùôïðïñßá ôùí áñáâéêþí ìáæþí óôçí ðÜëç ôïõò åíÜíôéá óôïí éìðåñéáëéóìü. Õðï÷ñÝùóÞ ìáò åßíáé, ùò ìÝñïò ôïõ äéåèíïýò êéíÞìáôïò, íá ñßîïõìå üëï ìáò ôï âÜñïò þóôå íá ðñáãìáôïðïéçèåß ç äåýôåñç äõíáôüôçôá.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

9

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 10

Ôï äéåèíÝò êßíçìá 3 ÷ñüíéá ìåôÜ ôç ÃÝíïâá Ôïõ Áíôþíç ÍôáâáíÝëëïõ "ÊÜèå áðïôåëåóìáôéêü êßíçìá äéáìáñôõñßáò ðåñíÜåé áðü äýï öÜóåéò. Ç ðñþôç åßíáé üôáí îåóðÜåé, üôáí áéöíéäéÜæåé ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ êáé öÝñíåé åíèïõóéáóìü óå üóïõò óõìöùíïýí ìå ôïõò óêïðïýò ôïõ. ¼óï ìåãáëýôåñïò åßíáé ï ÷ñüíïò áðü ôï îÝóðáóìá ôïõ ðñïçãïýìåíïõ ìåãÜëïõ êéíÞìáôïò äéáìáñôõñßáò, ôüóï ìåãáëýôåñïò åßíáé áõôüò o åíèïõóéáóìüò. Êáé ôüôå öáßíåôáé üôé áõôÞ ç ëáìðñÞ óôéãìÞ ôïõ êéíÞìáôïò ìðïñåß íá ôï ïäçãåß áðü íßêç óå íßêç. Áõôü ôï êëßìá êñáôÜåé ôïõò ïðáäïýò ôïõ êéíÞìáôïò åíùìÝíïõò, êáé ôïõò ïäçãåß óôï íá õðïâáèìßæïõí ðáëáéüôåñåò äéáöïñÝò áðüøåùí êáé äéáìÜ÷åò ðÜíù óôá æçôÞìáôá ôáêôéêÞò. ¼ìùò ïé áíôßðáëïé ôïõ êéíÞìáôïò äåí åßíáé äéáôåèåéìÝíïé áðëþò íá ðáñáäïèïýí. Ìüëéò îåðåñíïýí ôá áñ÷éêü óïê, åíéó÷ýïõí ôéò ÜìõíÝò ôïõò, ðáßñíïõí üëá ôá ìÝôñá ãéá íá ìçí áéöíéäéáóôïýí îáíÜ, êáé ðñïóðáèïýí íá êÜìøïõí ôçí ðñïùèçôéêÞ äõíáìéêÞ ôïõ êéíÞìáôïò. Óå áõôü ôï óçìåßï ïé äéáìÜ÷åò ãéá ôçí ôáêôéêÞ õðï÷ñåùôéêÜ áíáäýïíôáé ìÝóá óôï êßíçìá, áêüìá êáé óôïõò êýêëïõò ðïõ Ý÷ïõí êÜèå äéÜèåóç íá îå÷Üóïõí ðáëéÝò óõæçôÞóåéò, óôï üíïìá ôçò óõíáßíåóçò…" [1]

Ó

ôï 3ï Åõñùðáúêü Êïéíùíéêü Öüñïõì óôï Ëïíäßíï, ôï êåíôñéêü æÞôçìá Þôáí íá óõæçôçèïýí êáé íá áðáíôçèïýí ðåéóôéêÜ ôá êåíôñéêÜ ðñïâëÞìáôá ôáêôéêÞò ðïõ åìöáíþò ðëÝïí áíôéìåôùðßæåé ôï äéåèíÝò êßíçìá. Áõôü äåí Ýãéíå åöéêôü, êáé ðáñáìÝíåé ùò êáèÞêïí ãéá ôçí åðüìåíç

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

10

ðåñßïäï ìÝ÷ñé ôï 4ï ESF óôçí ÁèÞíá. ¼ìùò Þäç óôá Ýíôõðá ôùí ìåãÜëùí äéåèíþí ôÜóåùí ôïõ êéíÞìáôïò ç óõæÞôçóç Ý÷åé áíïßîåé. Ç óõæÞôçóç ïöåßëåé íá îåêéíÜ áðü ôç óôáèåñÞ äéáðßóôùóç üôé ôï íÝï äéåèíÝò êßíçìá äåí Ý÷åé çôôçèåß. Óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ üëåò ïé ÷þñåò (åêôüò ßóùò ôçò ×éëÞò) âñßóêïíôáé óå óõíèÞêåò ðñùôïöáíïýò ðïëéôéêÞò ðüëùóçò êáé áíáâñáóìïý. Óôéò ßäéåò ôéò ÇÐÁ, ïé Üíèñùðïé ðïõ äéáäÞëùóáí öÝôïò åíÜíôéá óôïí ðüëåìï îåðÝñáóáí óå ðïëëÝò çìÝñåò äñÜóçò ôï äåêáðëÜóéï üóùí ðñéí 5 ÷ñüíéá äéáäÞëùíáí óôï ÓéÜôë. Óôï Ëïíäßíï, ôï 3ï ESF äåí Ýöôáóå óå áñéèìïýò ôï Ðáñßóé êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ôç Öëùñåíôßá, áëëÜ óáí ãåãïíüò èá Þôáí áäéáíüçôï ãéá ôéò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýóáí óôçí åõñùðáúêÞ ÁñéóôåñÜ ðñéí ôç ÃÝíïâá. ¸÷ïíôáò üìùò óçìåéþóåé áõôü ôïí ðáñÜãïíôá, ïöåßëïõìå íá ðñï÷ùñÞóïõìå ôç óõæÞôçóç, íá äïýìå ôá æçôÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí ðñïêýøåé óå êÜèå ìåãÜëï "Üîïíá" äñÜóçò ôïõ êéíÞìáôïò. Ôï áíôéðïëåìéêü êßíçìá äåí ìðüñåóå íá óôáìáôÞóåé ôçí åðßèåóç ôùí ÇÐÁ óôï ÉñÜê. ÐÝôõ÷å üìùò óçìáíôéêÜ ðïëéôéêÜ áðïôåëÝóìáôá: êáôüñèùóå íá áíáðôýîåé ìéá ìåãÜëç ðïëéôéêÞ ðßåóç ðÜíù óå üëåò ôéò êõâåñíÞóåéò êáé, óå óõíäõáóìü ìå ôçí éñáêéíÞ áíôßóôáóç êáé ôïí çñùéêü áãþíá ôùí Ðáëáéóôéíßùí, íá êñáôÜåé áíïé÷ôÞ ôçí ðñïïðôéêÞ

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 11

ôçò Þôôáò ôïõ éìðåñéáëéóìïý óôçí Ýöïäü ôïõ óôçí ÁíáôïëÞ. Óôçí Åõñþðç êïñõöáßá óôéãìÞ (ìå êñéôÞñéï ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá) õðÞñîå ç áíáôñïðÞ ôçò êõâÝñíçóçò ÁèíÜñ óôçí Éóðáíßá êáé ç õðï÷ñÝùóç ôïõ ÈáðáôÝñï íá õðïó÷åèåß üôé èá áðïóýñåé ôïí éóðáíéêü óôñáôü áðü ôá ìÝôùðá ôïõ ÉñÜê. ¼ìùò ç åðéôõ÷ßá áõôÞ ðñïÝêõøå ìÝóá óôéò åéäéêÝò óõíèÞêåò ðïõ äçìéïýñãçóáí ç âïìâéóôéêÞ åðßèåóç óôïõò óôáèìïýò ôçò Ìáäñßôçò êáé ï ðáíéêüò ôïõ ÁèíÜñ, ðïõ åðé÷åßñçóå ðáñáìïíÞ ôùí åêëïãþí íá öïñôþóåé -ðñïöáíþò øåõäüìåíïò- ôïõò åêáôïíôÜäåò íåêñïýò óôçí ÅÔÁ. Óå êáìéÜ Üëëç ÷þñá ôï êßíçìá äåí êáôüñèùóå íá ðñïóåããßóåé áðïôåëåóìáôéêÜ ôï êáèÞêïí ôçò áíáôñïðÞò ôùí êõâåñíÞóåùí ðïõ óôçñßæïõí ôïí ðüëåìï Þ íá ôéò õðï÷ñåþóåé óå ðñáãìáôéêÜ óçìáíôéêÝò ðïëéôéêÝò õðï÷ùñÞóåéò (ð.÷. áðüóõñóç äõíÜìåùí áðü ôï ÉñÜê, êëåßóéìï âÜóåùí ðïõ óôçñßæïõí ôç ìç÷áíÞ ôùí ÇÐÁ ê.ëð.). Ç 15ç ÖëåâÜñç ôïõ 2003 üíôùò åìöÜíéóå óôïõò äñüìïõò ôç "2ç õðåñäýíáìç", üìùò Ýêôïôå äåí êáôïñèþóáìå íá åðáíáëÜâïõìå áõôÞ ôç ìáæéêüôçôá êáé áõôÞ ôçí ïñìÞ óå êáìéÜ ÷þñá êáé ìå ïðïéáäÞðïôå áöïñìÞ. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ôï áíôéðïëåìéêü êßíçìá åßíáé óÞìåñá ìéá ðñáãìáôéêüôçôá ðïõ êáìéÜ åõñùðáúêÞ êõâÝñíçóç äåí ôïëìÜ íá õðïôéìÞóåé. ÁõôÞ ç áíÜðôõîç êáé ç óôáèåñÞ ðáñïõóßá ôïõ áíôéðïëåìéêïý êéíÞìáôïò Ý÷åé åê ôùí ðñáãìÜôùí èÝóåé ðïëéôéêÜ åñùôÞìáôá ðñïò áðÜíôçóç: Ðþò óõíäÝïõìå ôçí áíôéðïëåìéêÞ äñÜóç ìå ôçí áíôßóôáóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü; Óå ðïéá âÜóç ìðïñïýìå íá óõíäåèïýìå ìå ôçí õðáñêôÞ -êõñßùò éóëáìéêÞ- áíôßóôáóç óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ; Ðþò áðáíôÜìå óôçí ðñïïðôéêÞ åìðëïêÞò ôçò ÅÅ, óôéò ðïëéôéêÝò áíÜðôõîçò ôïõ åõñùìéëéôáñéóìïý êáé ôïõ åõñùóôñáôïý; Ôá åñùôÞìáôá áõôÜ ðñïêýðôïõí áðü ôçí áíÜðôõîç ôïõ êéíÞìáôïò, åßíáé áðüäåéîç ôçò ðïëéôéêïðïßçóÞò ôïõ, ùóôüóï ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóïõí "äéáéñåôéêÜ" áöïý -üðùò äéáðéóôþóáìå êáé óôï Ëïíäßíï- ïé áðáíôÞóåéò ìåãÜëùí ôÜóåùí åßíáé áðïêëßíïõóåò. Ç åðáíåêëïãÞ ôïõ Ìðïõò èá ðñïóèÝóåé äõóêïëßåò: èá åðéöÝñåé öáéíüìåíá (ðñïóùñéíÞò) áðïèÜññõíóçò åíüò ôìÞìáôïò áêôéâéóôþí, èá åìöáíßóåé ôïí êßíäõíï íá áíïßîïõí íÝá ìÝôùðá (Óõñßá; ÉñÜí;) êáé èá õðïãñáììßæåé üôé ç ðÜëç åíÜíôéá óôïí ðüëåìï êáé ôïí éìðåñéáëéóìü åßíáé èåìáôïëïãßá áíáôñïðÞò êáé ü÷é äéáðñáãìÜôåõóçò ìå ôéò êõâåñíÞóåéò êáé ôá êáèåóôþôá ôïõò. ÐÝñá áðü ôïí ðüëåìï, óôï ôáîéêü ìÝôùðï, åßíáé ðëÝïí óáöÝò üôé ïé åõñùðáúêÝò êõâåñíÞóåéò (äåîéÝò Þ óïóéáëäçìïêñáôéêÝò) Ý÷ïõí óçìåéþóåé åðéôõ÷ßåò óå âÜñïò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ðñïùèþíôáò ôïí 2ï ãýñï ôùí íåïöéëåëåýèåñùí áíôéìåôáññõèìßóåùí. Óôç Âñåôáíßá ôïõ Ìðëåñ êáé óôç Ãåñìáíßá ôïõ ÓñÝíôåñ, óôçí Éôáëßá ôïõ Ìðåñëïõóêüíé êáé óôç Ãáëëßá ôïõ ÓéñÜê, åßíáé óå åîÝëéîç óïâáñÝò åðéèÝóåéò óôï åéóüäçìá ôùí åñãáôþí, óôéò

åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò, óôéò óõíôÜîåéò, óôç äçìüóéá õãåßá êáé åêðáßäåõóç, óôçí ðñïóôáóßá ôùí áíÝñãùí ê.ëð. Åßíáé óáöÝò üôé ïé åðéèÝóåéò áõôÝò äåí ðåñíÜíå ìåôÜ áðü ìéá óáñùôéêÞ íßêç ôùí áöåíôéêþí, áíÜëïãç ìå åêåßíç ðïõ ðÝôõ÷å ç ÈÜôóåñ ôóáêßæïíôáò äéáäï÷éêÜ ôéò ìåãÜëåò áðåñãßåò ôùí ôõðïãñÜöùí, ôùí ëéìåíåñãáôþí êáé êõñßùò ôùí áíèñáêùñý÷ùí. Áíôßèåôá, óôç Ãáëëßá åß÷áìå ôç óêëçñÞ áíôßóôáóç ðïõ Ýöôáóå ó÷åäüí óå ãåíéêÞ áðåñãßá ôçí ðåñóéíÞ Üíïéîç, óôçí Éôáëßá Ý÷ïõìå ÷éëéÜäåò ìéêñþí Þ ìåãÜëùí åñãáôéêþí áãþíùí. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

11

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 12

Óôç Ãåñìáíßá åß÷áìå ôï êßíçìá ôùí "äéáäçëþóåùí ôçò ÄåõôÝñáò" åíÜíôéá óôçí "ÁôæÝíôá 2010" ôïõ ÓñÝíôåñ, áëëÜ êáé ôçí åðáíåìöÜíéóç ôïõ öáéíïìÝíïõ ôùí "Üãñéùí áðåñãéþí" (áðåñãßá ðñéí Þ ÷ùñßò ôçí áðüöáóç ôïõ óõíäéêÜôïõ) ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôç äåêáåôßá ôïõ '70. Óå üëç ôçí Åõñþðç åßíáé óå åîÝëéîç ìéá êñßóéìç ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ êéíÞìáôïò äéåñãáóßá: óå ÷éëéÜäåò åñãáôéêïýò ÷þñïõò, ìÝóá óôá óõíäéêÜôá, åìöáíßæïíôáé äéáäéêáóßåò êáé ïìáäïðïéÞóåéò ïñãÜíùóçò ôçò áíôßóôáóçò áðü ôá êÜôù. Óå áõôÝò ðñùôïóôáôïýí ðáëéüôåñïé áãùíéóôÝò ðïõ "áðåëåõèåñþíåé" ç êñßóç ôùí ñåöïñìéóôéêþí êïììÜôùí, áëëÜ, êõñßùò, íÝïé åñãÜôåò ðïõ äåí Ý÷ïõí "êáåß" áðü ôéò áñíçôéêÝò åìðåéñßåò ðñïçãïýìåíçò Þôôáò. ÁõôÜ ôá "äßêôõá" ðñïöáíþò åìðíÝïíôáé áðü ôï ãåíéêü êëßìá áíôßóôáóçò ðïõ ðñïðáãÜíäéóå ôï íÝï äéåèíÝò êßíçìá, åíþ óå êÜðïéåò ÷þñåò (ð.÷. Éôáëßá) ç ó÷Ýóç åßíáé ðéï ðñáãìáôéêÞ êáé ïñãáíùìÝíç. ¼ìùò ðÜíù óå áõôü ôï êñßóéìï "óôñþìá" áãùíéóôþí ëåéôïõñãïýí äýï êáôçãïñßåò ðéÝóåùí: áö’ åíüò, ç áðïöáóéóôéêüôçôá ôùí êõâåñíÞóåùí íá óôçñßîïõí ôá ìÝôñá ãéá ëïãáñéáóìü ôïõ êåöáëáßïõ, üðùò óôç Ãáëëßá, üðïõ ïé ÓéñÜê-ÑáöáñÝí ðÝñáóáí ôéò áíôéìåôáññõèìßóåéò ðáñÜ ôç óêëçñÞ áíôßóôáóç. Áö’ åôÝñïõ, ç óõìâéâáóôéêÞ (êáé ôåëéêÜ ðñïäïôéêÞ) óôÜóç ôùí ãñáöåéïêñáôéêþí óõíäéêáëéóôéêþí çãåóéþí, üðùò óôç Ãåñìáíßá, üðïõ ðáñÜ ôïõò óõãêëïíéóôéêïýò áðåñãéáêïýò áãþíåò ôá óõíäéêÜôá õðÝêõøáí óôïí åêâéáóìü êáé õðïãñÜöïõí ðëÝïí ðïëõåôÞ "ðáãþìáôá ìéóèþí" ãéá íá áðïöýãïõí (!) ôéò áðïëýóåéò. ÁõôÞ ç áíôéöáôéêÞ åéêüíá äõíáôïôÞôùí êáé

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

12

óôáóéìüôçôáò, õðï÷ñåþóåùí êáé ðñïêëÞóåùí, êéíäýíùí êáé åõêáéñéþí ðåñéãñÜöåôáé áðü ôñßá óôåëÝ÷ç ôïõ éôáëéêïý êéíÞìáôïò ùò åîÞò: "¼óïí áöïñÜ ôï êßíçìá, ïöåßëïõìå íá ðïýìå êáèáñÜ üôé Ý÷åé ôá üñéÜ ôïõ. Ôï êßíçìá ëåéôïõñãåß óå Ýíá óõìâïëéêü ðåäßï, âáóéóìÝíï óå ìéá çèéêÞ êñéôéêÞ óôçí õðÜñ÷ïõóá ðñáãìáôéêüôçôá, åêöñÜæïíôáò ôïí åáõôü ôïõ óå êÜðïéá ãåãïíüôá, áëëÜ ÷ùñßò íá ìðïñåß íá ìåôáöñáóôåß óå Ýíá êáèçìåñéíü êßíçìá, ÷ùñßò ìç÷áíéóìïýò êïéíùíéêïý ñéæþìáôïò ðïõ èá Þôáí éêáíïß íá ìÜ÷ïíôáé ãéá êáèïñéóìÝíïõò óôü÷ïõò. Ôïõ ëåßðïõí êáèáñïß ðñïóáíáôïëéóìïß êáé ðñüãñáììá ãéá íá äéåêäéêÞóåé íßêåò. ¸ôóé Þôáí óôç ÃÝíïâá, ìåôÜ ôç ÃÝíïâá, óôç Öëùñåíôßá, óôï Ðüñôï ÁëÝãêñå. ÓÞìåñá áõôÞ ç ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé ðñïöáíÞò. Ï "ëáüò ôïõ Social Forum" áóöáëþò ðÞñå ìÝñïò óôç ìÜ÷ç ãéá ôï äçìïøÞöéóìá (Ó.ô.Ó.: åíÜíôéá óôï íüìï ôïõ Ìðåñëïõóêüíé ãéá ôéò áðïëýóåéò), üìùò äåí ìðïñïýóå íá ðñïêáëÝóåé ìéá áëõóéäùôÞ áíôßäñáóç, íá åãêáôáóôÞóåé éó÷õñÝò ó÷Ýóåéò ìå ôéò óõíïéêßåò, ôïõò åñãáôéêïýò ÷þñïõò, ðïõ èá ôïõ åðÝôñåðáí íá "ìïëýíåé" ôïí õðüëïéðï ðëçèõóìü… Äåí Ý÷ïõìå ôçí ðáñïõóßá åíüò êéíÞìáôïò áíÜëïãïõ ìå åêåßíï ôïõ '70, êïéíùíéêÜ éó÷õñïý, ñéæùìÝíïõ óôá åñãïóôÜóéá…" [2] Ôï ðñüâëçìá ðïõ Ý÷åé ôåèåß åßíáé ôï ðÝñáóìá ôïõ êéíÞìáôïò áðü ôï óõìâïëéêü óôï ðñáãìáôéêü ðåäßï áíôßóôáóçò. Áõôü éó÷ýåé áðü ôçí åðïìÝíç ôçò ÃÝíïâáò. Ãéá Ýíá äéÜóôçìá, ìå ôéò õðï÷ñåþóåéò ôùí ìåãÜëùí áíôéðïëåìéêþí äéáäçëþóåùí (äéáäï÷éêÝò "çìÝñåò äñÜóçò"…), áõôü åß÷å óõóêïôéóôåß. ¼ìùò óÞìåñá åðáíÝñ÷åôáé êáé óáí áíÜãêç ôïõ áíôéðïëåìéêïý êéíÞìáôïò êáé óáí áíÜãêç ôçò óýíäåóçò ìå ôçí åñãáôéêÞ áíôßóôáóç. Ðùò ìðïñåß íá áðáíôçèåß; Ìéá Üðïøç ðïõ Ýñ÷åôáé áðü ôï ÷þñï ôçò áõôïíïìßáò ðñïôåßíåé áðëþò íá… ìçí áðáíôÞóïõìå: Íá áíáðôõ÷èïýí ôá áõôüíïìá äßêôõá áíôßóôáóçò, íá Ý÷åé ðñïôåñáéüôçôá "ôï êïéíùíéêü êáé ü÷é ôï ðïëéôéêü", íá óôçñé÷ôåß ç óõæÞôçóç óôéò "èåìáôéêÝò" (õãåßá, åêðáßäåõóç, ðüëç ê.ëð.). Ç Üðïøç áõôÞ õðïôßèåôáé üôé ðçãÜæåé áðü ôçí åìðåéñßá ôïõ êéíÞìáôïò êáé êõñßùò ôïõ éôáëéêïý êéíÞìáôïò. Äåí åßíáé Ýôóé: óå êáìßá ÷þñá ôï êßíçìá äåí áêïëïýèçóå áõôÞ ôç äéáäñïìÞ, êáé åéäéêüôåñá óôçí Éôáëßá. "Ïé çìÝñåò ôçò ÃÝíïâáò "ãÝìéóáí" Ýíá ðïëéôéêü êåíü áíôéðïëßôåõóçò ìÝ÷ñé ôüôå. Ôï éôáëéêü êßíçìá Ý÷åé ìéá äéÜóôáóç ìÜëëïí ðïëéôéêÞ ðáñÜ êïéíùíéêÞ. Ç óôñïöÞ ôçò Åðáíßäñõóçò (Ó.ô.Ó.: ðñïò ôá äåîéÜ) óõíáíôÜåé ìéá êÜðïéá óõãêáôÜâáóç áðü ôéò çãåôéêÝò ïìÜäåò ôùí ïñãáíþóåùí êáé ôùí êéíçìÜôùí ðïõ óõíèÝôïõí ôá éôáëéêÜ êïéíùíéêÜ öüñá (üðùò ç ARCI, ïé Liliput, ìÝñïò ôçò Fiom) êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï áðü ôìÞìáôá ôçò CGIL… äçìéïõñãåßôáé ç áõôáðÜôç üôé ç ðïëéôéêÞ ðñüôáóç ãéá êõâåñíçôéêÞ óõíåñãáóßá ìå ôçí Êåíôñïá-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 13

ñéóôåñÜ èá åßíáé ìéá ôïìÞ ðïõ èá äþóåé ôç äõíáôüôçôá óôá êéíÞìáôá íá îåðåñÜóïõí ôç äõóêïëßá êáé íá ðåôý÷ïõí áðôÜ áðïôåëÝóìáôá".[3] Êáé Ýôóé åßíáé. Ôá äßêôõá áíôßóôáóçò, ãéá íá áíáðôõ÷èïýí ðÝñá áðü Ýíá ðñþôï åðßðåäï ðñùôüãïíçò "êáôáãñáöÞò" êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ãéá íá óõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò êáé íá óõíåíþóïõí ôç äñÜóç ôïõò óå ìåãÜëá èÝìáôá üðùò ç ðÜëç åíÜíôéá óôïí ðüëåìï êáé ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, Ý÷ïõí áíÜãêç áðü "ðñüãñáììá" éêáíü íá óôçñßîåé áðôÝò íßêåò, áðü åêôéìÞóåéò ãéá ôéò óôñïöÝò ôçò óõãêõñßáò, áðü ãåíéêÝò éäÝåò ðïõ áðáíôïýí óôéò áíÜëïãåò ôïõ áíôéðÜëïõ, áðü óõóôçìáôéêü êïéíùíéêü ñßæùìá. ¸÷ïõí áíÜãêç áðü ðïëéôéêÞ êáé ïñãáíùôéêÞ Ýêöñáóç, äçëáäÞ áðü ìéá ÁñéóôåñÜ éêáíÞ íá áíáìåôñçèåß ìå ôéò ðñïêëÞóåéò ôçò åðï÷Þò. Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé óå ðïëëÝò ÷þñåò õðÞñîáí óïâáñÝò êáé äéáöïñåôéêÝò ðñïóðÜèåéåò íá áðáíôçèåß áõôü ôï êåíü. Óå äéðëáíÝò óåëßäåò õðÜñ÷åé Ýíá êåßìåíï ôïõ ÓôÜèç ÊïõâåëÜêç ãéá ôéò åêëïãéêÝò ðåñéðÝôåéåò ôçò "ÁñéóôåñÜò ôçò ÁñéóôåñÜò", ôçò óõììá÷ßáò LCR-L.O., óôç Ãáëëßá. Óôç Ãåñìáíßá, ðáñÜëëçëá ìå ôçí áíôßóôáóç óôçí ÁôæÝíôá ÓñÝíôåñ, îåôõëßãåôáé ç ðñïóðÜèåéá ãéá Ýíá íÝï êüììá óôá áñéóôåñÜ ôïõ SPD, ìå ôç óõììåôï÷Þ ðïëëþí óôåëå÷þí ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò áðü ôá óõíäéêÜôá, áêôéâéóôþí ôïõ êéíÞìáôïò, ïñãáíþóåùí ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò. Óôç Âñåôáíßá, óôï "RESPECT" óõãêåíôñþíïíôáé ôï SWP, ôï ÊÊ Âñåôáíßáò, ï ÃêáëáãïõÝé êáé êÜðïéá óôåëÝ÷ç ôçò áñéóôåñÜò ôùí Åñãáôéêþí, åêðñüóùðïé ôçò ÌÁ (ÌïõóïõëìáíéêÞ ¸íùóç Âñåôáíßáò) ðÜíù óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï êáé ìÜëëïí ìåôñéïðáèÝò ðñüãñáììá áíôßóôáóçò óôçí êáôñáêýëá ôïõ Ìðëåñ. ÁõôÝò ïé ðñïóðÜèåéåò åß÷áí êáé Ý÷ïõí ùò êïéíü ðáñïíïìáóôÞ ôçí éäÝá üôé äõíÜìåéò ôïõ êéíÞìáôïò, äõíÜìåéò ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò èá ìðïñïýóáí ãéá Ýíá êñßóéìï ðïëéôéêü äéÜóôçìá íá óõíõðÜñîïõí óôï ßäéï êïììáôéêü ìüñöùìá Þ óå ìéá ðñïùèçìÝíç ðïëéôéêÞ óõììá÷ßá ìå äõíÜìåéò ôïõ "ìá÷çôéêïý ñåöïñìéóìïý" ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé åßôå áðü ôç óïóéáëäçìïêñáôßá åßôå áðü ôï ÊÊ. ¼ìùò, ôïí ôåëåõôáßï ÷ñüíï õðÜñ÷åé áñíçôéêÞ åîÝëéîç óå áõôü ôï ðåäßï. Ïé ðéÝóåéò ôçò óõãêõñßáò, ç óôñïöÞ ôïõ êåöáëáßïõ êáé ôïõ éìðåñéáëéóìïý ðñïò üëï êáé ðéï óêëçñÝò ðïëéôéêÝò ëåéôïõñãïýí ðÜíù óå ôìÞìáôá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôç óôñáôçãéêÞ ôçò ìåôáññýèìéóçò, áëëÜ åß÷áí êáé Ý÷ïõí äéÜèåóç íá áíôéóôáèïýí, ùò áéôßá ìåôáôüðéóçò ðñïò ðéï "ñåáëéóôéêÝò", êïéíïâïõëåõôéêÝò êáé (ôåëéêÜ) äåîéÝò ëýóåéò. Áóöáëþò ôï êïñõöáßï ðáñÜäåéãìá åßíáé ç óôñïöÞ ôçò çãåóßáò Ìðåñôéíüôé óôçí Åðáíßäñõóç ðñïò ôçí ðñïïðôéêÞ êõâÝñíçóçò ôçò ÊåíôñïáñéóôåñÜò õðü ôïí (íåïöéëåëåýèåñï) ÌÜñéï Ðñüíôé. Ôï ßäéï éó÷ýåé ãéá ôçí çãåóßá ôçò Attac (ÊáóóÝí, Óïýæáí Ôæïñôæ ê.ëð.), ðïõ ìåôáôïðéæüìåíç ðñïò ôçí ôáêôéêÞ ôùí "ìåôñéïðáèþí,

ñåáëéóôéêþí èåôéêþí ëýóåùí" êÜíåé ôçí ðáñïõóßá ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò ó÷åäüí áäýíáôç óå ðïëëÝò ïñãáíþóåéò ATTAC. Ìéá Üëëç éäÝá ôçò åðï÷Þò ìåôÜ ôç Öëùñåíôßá ðïõ áðïäåß÷ôçêå ëáèåìÝíç Þôáí ç ðñüâëåøç üôé ôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá ( êáé êÜðïéá áðü ôá åõñùðáúêÜ ÊÊ) èá äïõí ôçí éäåïëïãéêÞ êáé ðïëéôéêÞ êñßóç ðïõ ôá ìáóôßæåé íá ðáßñíåé äéáóôÜóåéò êáôÜññåõóçò, íá öôÜíïõí óôï ôÝëïò ôïõò óáí ìç÷áíéóìïß ÷åéñáãþãçóçò ôùí áõôáðáôþí ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Óå êÜðïéåò ÷þñåò (ð.÷. Ãåñìáíßá, ÅëëÜäá), ç óïóéáëäçìïêñáôßá áíôéìåôùðßæåé ðñÜãìáôé ôåñÜóôéåò áðþëåéåò. Óå Üëëåò üìùò (ð.÷. Éóðáíßá, Ãáëëßá, Éôáëßá), ïé óïóéáëäçìïêñÜôåò êáôüñèùóáí ü÷é ìüíï íá áíáêüøïõí ôçí êñßóç ôïõò, áëëÜ êáé íá áíáêÜìøïõí åêëïãéêÜ. Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé üôé äåîéÝò Þ ìåôñéïðáèåßò ðôÝñõãåò ìÝóá óôï êßíçìá âñßóêïõí ðëÝïí îáíÜ "óõíïìéëçôÝò" óôï ðïëý ðéï Þðéï ðáé÷íßäé ôïõ êïéíïâïõëåõôéóìïý êáé ôùí èåóìþí, ðáñÜ óôá Üãñéá ÷ùñÜöéá ôçò ðÜëçò ãéá ôçí áëëáãÞ ôùí ôáîéêþí óõó÷åôéóìþí. Ôñßá êáé êÜôé ÷ñüíéá ìåôÜ ôç ÃÝíïâá, ôï íÝï äéåèíÝò êßíçìá ïöåßëåé íá äéáöõëÜîåé ùò êüñç ïöèáëìïý ôçí åíüôçôÜ ôïõ, íá óõíå÷ßóåé íá äßíåé äõíáôÜ ôï ìÞíõìá ôçò áíôßóôáóçò. Ãéá íá óôçñé÷ôåß ôï ðñï÷þñçìÜ ôïõ, ïé ìïñöÝò åíéáßïõ ìåôþðïõ üëùí ôùí äõíÜìåùí ðïõ èÝëïõí ðñáãìáôéêÜ íá óõãêñïõóôïýí ìå ôïí éìðåñéáëéóìü êáé ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü èá åßíáé ãéá ìåãÜëï äéÜóôçìá áðáñáßôçôåò. ¼ìùò åîßóïõ áðáñáßôçôç åßíáé ç åíßó÷õóç óôï åóùôåñéêü ôïõ ôùí åðáíáóôáôéêþí ïñãáíþóåùí êáé êïììÜôùí, ôùí äõíÜìåùí ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí åðáíáóôáôéêÞ ìáñîéóôéêÞ ðáñÜäïóç êáé óôñáôåýïíôáé óôçí ðñïïðôéêÞ áíáôñïðÞò ôïõ êáðéôáëéóìïý. Ïñãáíþóåùí êáé êïììÜôùí ðïõ èá ìðïñïýí íá áðïäåéêíýïõí Ýíá ôÝôïéï ðñïóáíáôïëéóìü óôçí ðñÜîç, ïéêïäïìþíôáò óõóôçìáôéêÜ ôï êßíçìá. Ðïõ èá ìðïñïýí íá óôçñßæïõí ôçí åíüôçôá óôç äñÜóç üðïõ áõôÞ åßíáé åöéêôÞ, áëëÜ êáé ôçí áíåîÜñôçôç áðÜíôçóç üðïõ åßíáé áíáãêáßá.

Óçìåéþóåéò: 1. Êñéò ×Üñìáí, «5 ÷ñüíéá ìåôÜ ôï ÓéÜôë. Áõèïñìçôéóìüò, óôñáôçãéêÞ êáé ðïëéôéêÞ». International Socialism Íï 104.

2. G. Malaburba, F. D' Angeli êáé F. Turigliatto, óôåëÝ÷ç ôçò ÊïììïõíéóôéêÞò Åðáíßäñõóçò (ôÜóç Bandiera Rossa 4ç ÄéåèíÞò), óôï "Rifondazzione: Un Debate Sobre los Moviementos Sociales".

3. Flavia D' Angeli, "Ç íÝá óôñïöÞ ôçò ÊïììïõíéóôéêÞò Åðáíßäñõóçò", ìåôáöñáóìÝíï óôï ÓðÜñôáêï Íï 76.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

13

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 14

ÅÉÓÁÃÙÃÇ Ôï êåßìåíï ôïõ ÓôÜèç ÊïõâåëÜêç ðïõ äçìïóéåýïìå åßíáé ôìÞìá ìéáò óåéñÜò áðü ðáñåìâÜóåéò ôïõ, ìå ôéò ïðïßåò ðñïóðÜèçóå íá âãÜëåé ôá âáóéêÜ ðïëéôéêÜ óõìðåñÜóìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðáñÝìâáóç ôçò ÅðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò (ôùí ïñãáíþóåùí LCR êáé LO) óôçí êåíôñéêÞ ðïëéôéêÞ -êáé åêëïãéêÞ- óêçíÞ óôç Ãáëëßá. Åßíáé ãñáììÝíï ìåôÜ ôéò äçìïôéêÝò êáé ðåñéöåñåéáêÝò åêëïãÝò (ÌÜñôéïò 2003) êáé ðñïóðáèåß íá åîçãÞóåé ôç óçìáíôéêÞ ðôþóç ôçò óõììá÷ßáò LCR LO ìåôáîý ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí (üðïõ ôï Üèñïéóìá ôùí øÞöùí ðñïò ôéò ôñïôóêéóôéêÝò õðïøçöéüôçôåò ôçò ÁñëÝô ËáãêéãéÝ (LO) êáé ÏëéâéÝ Ìðåæáíóåíü (LCR) îåðÝñáóå ôï 10%) êáé ôùí ðåñéöåñåéáêþí åêëïãþí, üðïõ ï óõíäõáóìüò ôùí 2 åðáíáóôáôéêþí ïñãáíþóåùí óõãêÝíôñùóå ðïëý ìéêñüôåñç åðéññïÞ áðü ôï ðñþôï ãýñï ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí 2002. Ç ðôþóç áõôÞ åðé÷åéñÞèçêå áñ÷éêÜ íá åñìçíåõôåß áðü ôçí õðáñêôÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí Ðñïåäñéêþí êáé ôùí ðåñéöåñåéáêþí åêëïãþí. ¼ìùò ôï áðïôÝëåóìá ôùí öåôéíþí Åõñùåêëïãþí (üðïõ ç óõììá÷ßá LCR LO óõãêÝíôñùóå ëéãüôåñï áðü 3% êáé äåí êáôüñèùóå íá åêëÝîåé åõñùâïõëåõôÞ) ìïéÜæåé íá äéêáéþíåé ôçí ôÜóç ôïõ ÊïõâåëÜêç íá áíáæçôÞóåé ìéá ãåíéêüôåñç åñìçíåßá ôçò ðôþóåéò. Äåí óõìöùíïýìå ìå üëç ôç óõëëïãéóôéêÞ ôïõ ÊïõâåëÜêç. Ôï êåßìåíï ôïõ ìïéÜæåé íá äéáêáôÝ÷åôáé áðü ìéá ðéï áðáéóéüäïîç åêôßìçóç ôùí ðñïïðôéêþí ôïõ íÝïõ äéåèíïýò êéíÞìáôïò áð' üôé åðéâÜëåé ìéá ñåáëéóôéêÞ áíÜëõóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Åðßóçò öáßíåôáé íá ãåíéêåýåé ìéá "ãáëëéêÞ" ïðôéêÞ (ôçò åîÝëéîçò ôïõ êéíÞìáôïò, ôçò ÁñéóôåñÜò, ôçò ÅðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò) ÷ùñßò íá åíóùìáôþóåé ôçí åìðåéñßá áðü Üëëåò ðåñéï÷Ýò (ð.÷. Ëáô. ÁìåñéêÞ) üðïõ áíáäåéêíýïíôáé äéáöïñåôéêÝò ðñïïðôéêÝò. Äåí èåùñïýìå üôé áðïôåëåß "ãåíéêü ïäçãü, ìéá óõíåêôéêÞ ãåíßêåõóç ôçò åìðåéñßáò ôïõ íÝïõ êéíÞìáôïò óôï äéåèíÝò åðßðåäï. Ðáñ' üëá áõôÜ, ôá óôïé÷åßá ðïõ áíáëýåé Ý÷ïõí óçìáóßá êáé èåùñïýìå üôé åßíáé ÷ñÞóéìá êáé ãéá ôïõò áãùíéóôÝò ôçò ÁñéóôåñÜò óôçí ÅëëÜäá. ÂáóéêÞ ôïõ éÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

14

äÝá åßíáé üôé ôï êßíçìá ãéá íá ðñï÷ùñÞóåé ïöåßëåé íá áíôéìåôùðßóåé ôá ðñïâëÞìáôá ôçò ðïëéôéêÞò ðÜëçò (ôï ôÝëïò ôçò "áíôé-ðïëéôéêÞò" ðåñéüäïõ…). ¼ìùò ìðñïóôÜ óå áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá ïýôå ôï íÝï êßíçìá, ïýôå ç ÅðáíáóôáôéêÞ ÁñéóôåñÜ, äñïõí ìüíïé. Ï ÊïõâåëÜêçò èõìßæåé üôé ôá óïóéáëäçìïêñáôéêÜ êüììáôá êáé ôá ÊÊ, ðÝñá áðü ôç éóôïñßá êáé ôçí ðáñÜäïóç, Ý÷ïõí éó÷õñüôåñåò êïéíùíéêÝò ñßæåò áð' üôé ç ÅðáíáóôáôéêÞ ÁñéóôåñÜ. ¸ôóé ôá "êåíÜ" ðïõ äçìéïõñãåß ç õðáñêôÞ éäåïëïãéêÞ, ðïëéôéêÞ êáé ïñãáíùôéêÞ êñßóç ôïõò, äåí åßíáé åýêïëï íá êáëõöèïýí "áõôüìáôá", áðü ìéá Ýêñçîç åêëïãéêÞò áíÜðôõîçò ôçò ÅðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò, áêüìá êáé áí áõôÞ ç äõíáôüôçôá åìöáíßæåôáé ùò "ðéèáíÞ" ìÝóá óôç óõãêõñßá (üðùò ð.÷. Ýãéíå óôéò ÐñïåäñéêÝò åêëïãÝò óôç Ãáëëßá). ÓôñÝöåé ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ óôéò åîåëßîåéò óôï åóùôåñéêü ôïõ ÊÊÃáëëßáò êáé ôç CGT ("ç áðïöáóéóôéêÞ, áí êáé ü÷é ç ìïíáäéêÞ, áñÝíá åíüò óôñáôçãéêïý åðáíáðñïóáíáôïëéóìïý"). Èåùñþ üôé ðñïôåßíåé ìéá ôáêôéêÞ ìå Ýìöáóç óôçí áíÜðôõîç ôçò Ëßãêáò êáé óôï åíéáßï ìÝôùðï ìå ôï ôìÞìá ôùí áãùíéóôþí ôçò (ñåöïñìéóôéêÞò) ÁñéóôåñÜò ðïõ Ý÷ïõí äéÜèåóç íá áíôéóôáèïýí óôïí íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé óôïí ðüëåìï. ¸÷åé åíäéáöÝñïí ç êñéôéêÞ ôïõ ÊïõâåëÜêç óôçí ÜðïøÞ ìÝóá óôçí Ëßãêá, ðïõ (ìå åõèýíç ôçò "äåîéÜò" ìåéïøçöéêÞò ôÜóçò, áëëÜ õðü ôçò áíï÷Þ ôçò çãåôéêÞò ðëåéïøçößáò) Ýðáéîå ìå ôçí "áíáóõíèåôéêÞ" ðôÝñõãá ôïõ ÊÊ, ôçí ïðïßá ôïðïèåôåß äåîéüôåñá (!) ôïí ìÝóïõ üñïõ ôùí ìåëþí ôïõ Êüììáôïò. Êáé ðñÜãìáôé, ç ðôÝñõãá áõôÞ âÜæåé ôï æÞôçìá "áíáóýíèåóçò ôçò ÁñéóôåñÜò", áíÝðôõîå äéÜëïãï ìå Ýíá ôìÞìá ôçò Ëßãêáò, ôï Ýêáíå üìùò êõñßùò ãéá íá ìåãåèýíåé ôéò äõíáôüôçôåò äéáëüãïõ ìå ôìÞìáôá ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò… Ôï êåßìåíï ôïõ ÊïõâåëÜêç êáôáëÞãåé óôçí áíáæÞôçóç "ìéáò áñéóôåñÜò éêáíÞò íá ðÜñåé óôá óïâáñÜ ôï êáèÞêïí ôçò áíáôñïðÞò ôçò õðÜñ÷ïõóáò ôÜîçò ðñáãìÜôùí ". Óå Ýíá êáèÞêïí ðïõ, 5 ÷ñüíéá ìåôÜ ôá ÓéÜôë, áðáó÷ïëåß ÷éëéÜäåò êáé ÷éëéÜäåò áãùíéóôÝò ðáãêïóìßùò. Á.Í.

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 15

¸íáò íÝïò ðïëéôéêüò êýêëïò Ôïõ ÓôÜèç ÊïõâåëÜêç* *Ï ÓôÜèçò ÊïõâåëÜêçò åßíáé óôÝëå÷ïò ôçò LCR, äéáêåêñéìÝíïò ìáñîéóôÞò äéáíïïýìåíïò êáé óõããñáöÝáò óôç Ãáëëßá

Á

ò áñ÷ßóïõìå ìå ìéá ùìÞ äÞëùóç áðü ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôçò "ÁñéóôåñÜò ôçò ÁñéóôåñÜò" êáé éäéáßôåñá ôçò LCR, áí êáé õðÜñ÷åé åèéóìüò óå áðïãïçôåýóåéò ó' áõôÜ ôá æçôÞìáôá: ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí ðåñéöåñåéáêþí åêëïãþí Ý÷ïõí ãåííÞóåé ìéá êÜðïéá äõóöïñßá, âáèýôåñç áð' ü,ôé èá ìðïñïýóå íá óêåöôåß êáíåßò êñßíïíôáò áðü ôéò äéêáéïëïãßåò ðïõ áêïýóôçêáí áðü ôá "ðÜíù". ¸÷ïõìå íá êÜíïõìå, Üñáãå, ìå ìéá óôéãìéáßá áíáóôñïöÞ ðïõ ðñïêÜëåóáí óõãêåêñéìÝíåò êáôáóôÜóåéò (ôá ïöÝëç äçëáäÞ ðïõ áðïêüìéóå ç êõâåñíçôéêÞ ÁñéóôåñÜ áðü ìéá øÞöï ôáêôéêÞò ôïõ åêëïãéêïý óþìáôïò ðïõ Þèåëå íá ôéìùñÞóåé ôçí êõâÝñíçóç) Þ áíôßèåôá Ý÷ïõìå ìéá óïâáñÞ êáé áíáðÜíôå÷ç ðñïåéäïðïßçóç; ¹äç Ý÷ïõìå ðñïâÜëåé êÜðïéá åðé÷åéñÞìáôá ðïõ äåß÷íïõí üôé éó÷ýåé ìÜëëïí ôï äåýôåñï. Äåí èá ôá åðáíáëÜâïõìå åäþ, áëëÜ áîßæåé íá åðéóçìáíèåß üôé ç áßóèçóç üôé áõôü (ôï áðïôÝëåóìá) åßíáé ìéá ðñïåéäïðïßçóç ßóùò íá åîçãåß ôç óïâáñüôçôá ìå ôçí ïðïßá óçìáíôéêÝò ìåñßäåò ôçò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò Ý÷ïõí áíôéìåôùðßóåé áõôÜ ôá áðïôåëÝóìáôá. Äåí ìðïñåß ðáñÜ íá áíáñùôçèåß êáíåßò ãéá ôï áí ôï ðáñÜèõñï

ðïõ Üíïéîå ôïí Áðñßëéï ôïõ 2002, ìåôÜ ôá éóôïñéêÜ ðïóïóôÜ ôïõ ðñþôïõ ãýñïõ ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí êáé ôç óõíôñéðôéêÞ Þôôá ôçò êõâÝñíçóçò ôçò "ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò", êëåßíåé, áíïßãïíôáò ôï äñüìï ãéá Üëëç ìßá ðåñßïäï óïóéáëöéëåëåýèåñçò åíáëëáãÞò. Áí áõôü óõìâáßíåé, ç áíÜãêç ãéá ìéá óïâáñÞ óõæÞôçóç óôçí "ÁñéóôåñÜ ôçò ÁñéóôåñÜò" ðïõ íá áöïñÜ ôç óôñáôçãéêÞ êáé ôçí ðïëéôéêÞ ðñïïðôéêÞ åßíáé áðïëýôùò áðáñáßôçôç, ãéáôß, ðáñáäüîùò, ïé ßäéåò ïé åðéôõ÷ßåò ôïõ ðñüóöáôïõ ðáñåëèüíôïò åðÝôñåøáí áõôü íá áðïöåõ÷èåß. Ùò óõíåéóöïñÜ óôç óõæÞôçóç èÝëù íá ðñïôåßíù ôçí áêüëïõèç õðüèåóç, óå ôÝóóåñá óçìåßá: 1. Ç 21ç Áðñéëßïõ ôïõ 2002 óÞìáíå ôï ôÝëïò ìéáò ðåñéüäïõ ðïõ ïé áðáñ÷Ýò ôçò âñßóêïíôáé óôï 1995 êáé ðïõ ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß, áðü ìéá "õðïêåéìåíéêÞ" ïðôéêÞ ãùíßá âáóéóìÝíç óôçí ðïñåßá ôùí áãþíùí êáé ôçí éóïññïðßá äõíÜìåùí, ùò ìßá "áíôé-ðïëéôéêÞ" ðåñßïäïò.

2. Áí êáé ç åéêüíá åßíáé åëáöñÜ ðéï ðïëýðëïêç, ç Üíïäïò -éäéáßôåñá ìå åêëïãéêïýò üñïõò- ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò óôç äéÜñêåéá áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

15

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 16

ìðïñåß íá èåùñçèåß ùò ìÝñïò ôçò "áíôé-ðïëéôéêÞò" ñéæïóðáóôéêïðïßçóçò äéÜöïñùí ëáúêþí óôñùìÜôùí.

3. Ç êñßóç ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïí ðñþôï ãýñï ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí êáé åíôÜèçêå áðü ôïõò áãþíåò ôçò ðñïçãïýìåíçò Üíïéîçò áíïßãåé ìéá äéáöïñåôéêÞ ðåñßïäï, ìå ôçí ðïëéôéêÞ íá âñßóêåôáé îáíÜ óôçí ðñþôç èÝóç.

4. Ôï åêëïãéêü êáôÝâáóìá ôùí LCR-LO óôéò ðåñéöåñåéáêÝò åêëïãÝò Þôáí êáôÜ óõíÝðåéá åêôüò ðåñéüäïõ êáé ç áðïôõ÷ßá ôïõ ïöåéëüôáí óå ìéá ðñïóÝããéóç ðïõ äïýëåõå ôçí ðåñßïäï 1995-2002 áëëÜ ðïõ ôþñá åöáñìïæüôáí óå óõíèÞêåò ðïõ åß÷áí áëëÜîåé. Åî ïõ êáé ç Ýêðëçîç ãéá ôï êáêü áðïôÝëåóìá êáé, ðÜíù áð' üëá, ç äõóêïëßá íá õðÜñîåé ìéá áðÜíôçóç, ðïõ Þäç åß÷å åìöáíéóôåß ùò ðñüâëçìá ðñéí áðü ôéò åêëïãÝò. Ôé åßíáé ìßá "áíôé-ðïëéôéêÞ" ðåñßïäïò; Ç õðüèåóç áõôÞ ìðïñåß íá ãßíåé êáôáíïçôÞ ìüíï áí åîçãÞóïõìå ôé åííïïýìå åäþ ìå ôïõò üñïõò "ðïëéôéêüò" êáé "áíôé-ðïëéôéêüò". Áíôß íá ìðëå÷ôïýìå ìå ôç äéáôýðùóç ôõðéêþí ïñéóìþí, èá ðñïóðáèÞóù íá åîçãÞóù ôá ðñÜãìáôá èÝôïíôÜò ôá óôï éóôïñéêü ôïõò ðëáßóéï. ÃåíéêÜ ìéëþíôáò, óôçí éóôïñßá ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò Ý÷ïõìå "áíôé-ðïëéôéêÝò" ðåñéüäïõò ùò áíôßäñáóç óå ìéá ôñáõìáôéêÞ åìðåéñßá Þ ãåãïíüò, ìå ôÜóåéò (êáé ïñãáíùìÝíá ñåýìáôá) ðïõ óõíåéäçôÜ óôï÷åýïõí íá áðïöýãïõí áõôü ðïõ áðü ôç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç êáé ìåôÜ êáôáíïïýìå ùò ôçí ðïëéôéêÞ óöáßñá. ÄçëáäÞ Ýíá ðåäßï óýãêñïõóçò, ÷ùñéóìÝíï óôá äýï, üðïõ áõôü ðïõ êñßíåôáé åßíáé üëåò ïé êïéíùíéêÝò ðñáêôéêÝò, äïìçìÝíåò ãýñù áðü ôï êñÜôïò, ôç äýíáìç ôïõ êñÜôïõò êáé üëåò ôéò ðïëéôéêÝò ìïñöÝò ðïõ óõíäÝïíôáé ì' áõôü. ÁõôÞ ç õðï÷þñçóç áðü ôçí ðïëéôéêÞ, Þ ç ðáñÜêáìøç ôçò ðïëéôéêÞò, êáôáëÞãåé óôçí Üñíçóç ïðïéáóäÞðïôå áíôßëçøçò ôçò êáôÜêôçóçò ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò (åßôå ìå åðáíáóôáôéêÞ åßôå ìå ñåöïñìéóôéêÞ Ýííïéá) ùò ðñïûðüèåóç ãéá ôç ìåôáìüñöùóç ôùí êïéíùíéêþí ó÷Ýóåùí óôï óýíïëü ôïõò. Áðü åêåß ðçãÜæïõí, öõóéêÜ, ôá üñéá êáé ïé åóùôåñéêÝò áíôéöÜóåéò ìéáò ôÝôïéáò ðñïóÝããéóçò, ãéáôß äåí ìðïñåß êáíåßò íá åðéëÝîåé åëåýèåñá íá áðïêïðåß áðü ôï ðïëéôéêü ðåäßï. Ìå Üëëá ëüãéá, ç "áíôé-ðïëéôéêÞ" åßíáé åðßóçò ìßá ìïñöÞ ðïëéôéêÞò, áëëÜ ðïõ áñíåßôáé íá óêåöôåß ôçí ðñáêôéêÞ ôçò ì' áõôü ôïí ôñüðï Þ íá äå÷ôåß ôïõò üñïõò ôçò. Åßíáé êáôÜ óõíÝðåéá ìéá ðïëéôéêÞ ðïõ äåí ëÝåé ôï üíïìÜ ôçò êáé ðïõ ãé' áõôüí ôï ëüãï áíáðüöåõêôá êáôáëÞãåé óôçí õðïôáãÞ óôéò åðéêñáôïýóåò ðïëéôéêÝò ìïñöÝò êáé ó÷Ýóåéò. Ãéá íá åíéó÷ýóù áõôü ôï åðé÷åßñçìá, ðåñéãñÜöù ðáñáêÜôù, áêüìá õðü ôç ìïñöÞ ôçò õðüèåóçò, ôÝóóåñéò "áíôé-ðïëéôéêÝò" ðåñéüäïõò áðü ôçí éóôïñßá ôïõ ãáëëéêïý åñãáôéêïý êéíÞìáôïò: ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

16

Á) Ç ðñþôç äéáñêåß áðü ôï 1830 Ýùò ôï 1848 êáé ó' áõôÞ Ý÷ïõìå ôçí åìöÜíéóç åíüò "êïéíùíéêïý êéíÞìáôïò" (ï üñïò ðñïÝñ÷åôáé áðü áõôÞ ôçí ðåñßïäï), ðïõ ðñïêýðôåé ùò áíôßäñáóç åíÜíôéá óôï óöåôåñéóìü ôçò åðáíÜóôáóçò ôïõ Éïõëßïõ 1830 áðü ôçí áóôéêÞ ôÜîç, óå ñÞîç ìå ôéò ãéáêùâßíéêåò êáé åîåãåñóéáêÝò ðïëéôéêÝò ðáñáäüóåéò ðïõ êõñéáñ÷ïýóáí ðñéí óôá ñéæïóðáóôéêÜ ëáúêÜ ñåýìáôá. ÁõôÞ åßíáé ìéá ðåñßïäïò ðïõ ìïéÜæåé ðïëý óýã÷ñïíç, êáèþò óçìáäåýåôáé áðü ôç ãÝííçóç ôïõ óõíåôáéñéóôéêïý óïóéáëéóìïý, ôçò áëëçëïâïÞèåéáò, åñãáôéêþí êéíçìÜôùí áõôïìüñöùóçò êáé ëïãïôå÷íßáò, ôïõ öåìéíéóìïý êáé äéÜöïñùí êïéíïôéêþí ðåéñáìÜôùí -üëá áõôÜ óå ìéá áôìüóöáéñá ãåíéêåõìÝíïõ áíáâñáóìïý êáé áéóéïäïîßáò ðáñüìïéáò ìå ôéò åìðåéñßåò ôïõ åðüìåíïõ áéþíá óôç äåêáåôßá ôïõ '60. Â) Ç äåýôåñç äéáñêåß áðü ôçí Êïììïýíá ôïõ Ðáñéóéïý (1871) Ýùò ôïí Ðñþôï Ðáãêüóìéï Ðüëåìï. Åßíáé ç åðï÷Þ ôïõ åðáíáóôáôéêïý óõíäéêáëéóìïý, ï ïðïßïò áíáðôýóóåôáé, ãéá Üëëç ìéá öïñÜ, åí ìÝñåé ðÜíù óôçí áðüññéøç êáé ôçò Ôñßôçò Äçìïêñáôßáò, ðïõ ÷ôßóôçêå ìåò óôï áßìá ôùí ÊïììïõíÜñùí, êáé ôïõ óïóéáëéóìïý ôùí "åñãáôéêþí êïììÜôùí", ðïõ èåùñïýíôáí üôé åß÷áí äéáöèáñåß áðü ôïí êïéíïâïõëåõôéóìü êáé áðïêïðåß áðü ôéò ðñáãìáôéêüôçôåò ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò. Ã) Ç ôñßôç ðåñßïäïò Ýñ÷åôáé áìÝóùò ìåôÜ ôïí ÌÜç ôïõ 1968 êáé óõíå÷ßæåôáé Ýùò ôï 1972-73. ¸÷ïõìå ôï áðüãåéï áõôïý ôïõ åéäéêïý öáéíïìÝíïõ ðïõ åßíáé ãíùóôü ùò "áñéóôåñéóìüò", ôï ïðïßï èá Ýðñåðå íá èåùñÞóïõìå, ãíùñßæïíôáò üôé Ýôóé êéíäõíåýïõìå íá ðáñáíïÞóïõìå ôçí ðñáãìáôéêÞ ôïõ óçìáóßá, ùò Ýíá ñéæéêÜ "áíôé-ðïëéôéêü" êßíçìá. ¸íá êßíçìá "áíôßäñáóçò" ðñþôá áð' üëá äéáìïñöùìÝíï áðü ôçí áíéêáíüôçôá ôçò óïóéáëéóôéêÞò êáé êïììïõíéóôéêÞò ÁñéóôåñÜò üôáí áíôéìåôþðéóáí ôéò ìåãÜëåò ëáúêÝò êéíçôïðïéÞóåéò, êáé éäéáßôåñá áðü ôçí å÷èñüôçôá ôïõ ÊÊà áðÝíáíôé óå ðéèáíÝò óõíäÝóåéò ìåôáîý äéáöïñåôéêþí êïéíùíéêþí ôïìÝùí ëüãù ôïõ öüâïõ üôé èá îÝöåõãáí áðü ôïí Ýëåã÷ü ôïõ. ÐáñÜ ôïí ðïëëáðëáóéáóìü ôùí "ëåíéíéóôéêþí" ðñïïðôéêþí, ïé åìðåéñßåò ðïõ Üíèçóáí ó' áõôÞ ôçí ðåñßïäï ìðïñïýí íá ãßíïõí êáôáíïçôÝò ìüíï ùò "áíôé-ðïëéôéêÝò" (üðùò ïñßóáìå ôïí üñï ðéï ðñéí), áí ëÜâïõìå õðüøç ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò, ôïí åöÞìåñï ÷áñáêôÞñá ôïõò, ôçí áðïõóßá ïðïéáóäÞðïôå óçìáíôéêÞò ïñãáíùôéêÞò áðïêñõóôÜëëùóçò, ôç âáóéêÞ åðéèõìßá óõíÝ÷éóçò ôïõ êéíÞìáôïò ôïõ ÌÜç óå ìéá ðëçèþñá "ìåñéêþí" ìïñöþí êáé æçôçìÜôùí. Ä) ÔÝëïò, êáé ðéï ðñüóöáôá, Ý÷ïõìå ôçí ðåñßïäï ðïõ Üíïéîå ìå ôï êßíçìá ôïõ Íïåìâñßïõ-Äåêåìâñßïõ 1995, ìå ôçí ïðïßá ôåëåßùóå ìéá ìáêñÜ ðåñßïäïò êÜìøçò êáé Üñ÷éóå ìßá åðáíáêéíçôïðïßçóç äéÜöïñùí ìåñßäùí ôçò êïéíùíßáò. Åäþ ðÜëé, åí ìÝñåé ùò áíôßäñáóç óôçí áðïôõ÷ßá ôçò åìðåéñßáò

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 17

ôïõ ÌéôåñÜí êáé óôçí ðáñáêìÞ ôïõ ÊÊÃ, üëç ç äéáäéêáóßá äéáìïñöþèçêå ãýñù áðü ôï áßôçìá ãéá ôçí "áõôïíïìßá ôïõ êïéíùíéêïý êéíÞìáôïò", ðïõ óõíåðáãüôáí ìéá áðüññéøç ôùí "ðïëéôéêþí êïììÜôùí", ôçò èåóìéêÞò ÁñéóôåñÜò êáé áêüìá, óå ìåãÜëï âáèìü, ôùí êõñéüôåñùí óõíäéêáëéóôéêþí ïñãáíþóåùí. Äýï ðáñáôçñÞóåéò åßíáé áíáãêáßåò ãéá íá áðïöýãïõìå ïðïéåóäÞðïôå ðáñáíïÞóåéò ëüãù ôçò óõíïðôéêÞò öýóçò áõôÞò ôçò ðáñïõóßáóçò: Ðñþôïí, Ýôóé üðùò åêèÝóáìå ôá ðñÜãìáôá ðáñáðÜíù, ïé ðåñßïäïé èá Ýðñåðå íá ïìáäïðïéçèïýí óå æåõãÜñéá. Áðü ôç ìßá ìåñéÜ áõôÝò ôïõ 18301848 êáé ôïõ 1968-1973, óôç äéÜñêåéá ôùí ïðïßùí, ðáñÜ ôá ôñáýìáôá ôá ïðïßá ðñïçãÞèçêáí, ôï êßíçìá ñéæïóðáóôéêïðïßçóçò áêïëïõèïýóå ìéá áíïäéêÞ ðïñåßá ìå ôçí ßäéá ôïõ ôç äõíáìéêÞ íá ôï ïäçãåß íá èÝóåé ôï æÞôçìá ôçò ðáñÝìâáóçò (óôçí ðïëéôéêÞ, åííïåßôáé) êáé áêüìá êáé áõôü ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò. Áðü ôçí Üëëç Ý÷ïõìå ôéò ðåñéüäïõò ôïõ 1880-1914 êáé ôïõ 1995-2002, üôáí ôï êßíçìá ôùí êõñéáñ÷ïýìåíùí ôÜîåùí ðçãÜæåé áðü ìéá óõíôñéðôéêÞ Þôôá, óðÜåé ìå ðñïçãïýìåíåò åìðåéñßåò êáé åìðëÝêåôáé óå ìéá ðéï áìößâïëç ìïñöÞ áíáóõãêñüôçóçò, ðñï÷ùñþíôáò ìå Üíéóïõò ñõèìïýò, ìå áâÝâáéá êáé áëëçëïóõãêñïõüìåíá áðïôåëÝóìáôá. ÐÝñá áð' áõôÞ ôç äéáöïñÜ, åßíáé åíôõðùóéáêü ôï ãåãïíüò üôé êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò, ðáñÜ ôïí ðëïýôï êáé ôçí Ýíôáóç ôùí åìðåéñéþí ôéò ïðïßåò ãÝííçóáí, üëåò ïé ðåñßïäïé ôåëåéþíïõí ìå ìéá ðôþóç, ìéá âßáéç êáé ÷ùñßò äõíáôüôçôåò áíáóôñïöÞò áíéêáíüôçôá üôáí öôÜíïõí ìðñïò ó' Ýíá ãåãïíüò -êñßóç, ðüëåìï Þ íÝåò ðïëéôéêÝò óõíèÞêåò, ðïõ ãßíïíôáé ç óôéãìÞ ôçò áëÞèåéáò, ç ïðïßá áðïêáëýðôåé ôá åóùôåñéêÜ üñéá ôïõ êéíÞìáôïò. Ôï "êïéíùíéêü êßíçìá" ôçò ìïíáñ÷ßáò ôïõ Éïõëßïõ âïýëéáîå óôç äéÜñêåéá ôçò åðáíÜóôáóçò ôïõ 1848, ìå ôçí ïñéóôéêÞ äéÜëõóç ôïõ "Ìðëïê ôïõ Öåâñïõáñßïõ" óôá ïäïöñÜãìáôá ôïõ Éïõíßïõ. Ìðñïò óôïí Ðñþôï Ðáãêüóìéï Ðüëåìï, ï åðáíáóôáôéêüò óõíäéêáëéóìüò êáôÝëçîå ìáæß ìå ôïí ìåãÜëï áíôßæçëü ôïõ, ôïí êïéíïâïõëåõôéêü óõíäéêáëéóìü, óôçí áãêáëéÜ ôçò ÅèíéêÞò Åíüôçôáò. Ï áñéóôåñéóìüò ðïõ ðñïÝêõøå ìåôÜ ôï 1968 êáôÝëçîå íá ðåñéèùñéïðïéçèåß, íá åîïõäåôåñùèåß êáé åí ìÝñåé íá áðïññïöçèåß áðü ôç äõíáìéêÞ ôïõ Êïéíïý ÐñïãñÜììáôïò ôçò ÁñéóôåñÜò. Ôï êïéíùíéêü êßíçìá ôïõ 1995-2002 óêüíôáøå ðÜíù óôçí áðïôõ÷ßá ôçò "ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò", ðïõ ïäÞãçóå óôï óåéóìü ôçò 21çò Áðñéëßïõ êáé óå ìéá ðïëéôéêÞ êñßóç ðïõ Üëëáîå âáèýôáôá ôéò óõíôåôáãìÝíåò ôçò êáôÜóôáóçò. "Åêëïãéêüò êéíçìáôéóìüò" Þ íÝá ðïëéôéêÞ äýíáìç; ÌÝóá óå ìéá áíôé-ðïëéôéêÞ äéáäéêáóßá åìöá-

íßæïíôáé äýï ôÜóåéò (äçëáäÞ, óôçí ðñÜîç âëÝðïõìå Ýíáí áóôáèÞ óõíäõáóìü êáé ôùí äýï): ìéá "óêëçñÞ" ôÜóç, ðïõ óõíÞèùò áíôéëáìâÜíåôáé ôç ó÷Ýóç ôùí "êïéíùíéêþí" õðïêåéìÝíùí ìå ôçí ðïëéôéêÞ ùò ìéá ó÷Ýóç ñéæïóðáóôéêÞò, áêüìá êáé áíôáãùíéóôéêÞò åîùôåñéêüôçôáò. ÁõôÞ ïäçãåß óå ìïñöÝò "áäéáöïñßáò", áêüìá êáé "áðï÷Þò", ðïõ óõíÞèùò ÷áñáêôçñßæïõí áíáñ÷éêÜ Þ åëåõèåñéáêÜ ñåýìáôá, áëëÜ äåí ðåñéïñßæïíôáé óå áõôÜ (áíáöÝñïìáé êýñéá óôïí ìðëáíêéóìü Þ, åí ìÝñåé ôïõëÜ÷éóôïí, óôç Lutte Ouvriere). Ç Üëëç, ç ðéï "ðñáãìáôéóôéêÞ" ôÜóç, âëÝðåé ôï "êïéíùíéêü" õðïêåßìåíï íá áóêåß êÜðïéïõ åßäïõò åîùôåñéêÞ ðßåóç óôï ðïëéôéêü ðåäßï, åßôå ùò "ïìÜäá ðßåóçò" (üðùò ç ðßåóç ðïõ áóêåß ç çãåóßá ôïõ ATTAC) Þ ùò êÜðïéï åßäïò íôå öÜêôï óõíåôáéñéóôéêÞò ó÷Ýóçò (ð.÷. ï "êéíçìáôéóìüò" ôýðïõ LCR). Ïé åðéôõ÷ßåò ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò óôçí ðåñßïäï 1995-2002 åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ ôï ðñïúüí åíüò óõíäõáóìïý ôùí äýï ôÜÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

17

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 18

óåùí, åêöñáóìÝíùí óôï åêëïãéêü ðåäßï. Áõôü óõíåðáãüôáí ìéá óýãêëéóç. Áðü ôç ìéá ìåñéÜ õðÞñ÷å ç "óêëçñÞ" ôÜóç, ðïõ åîÝöñáæå ìéá ñÞîç ìå ôçí êõâåñíçôéêÞ ÁñéóôåñÜ, áêüìá êáé ìå ôçí åðßóçìç ðïëéôéêÞ êáé ðïõ åíßó÷õå ôçí øÞöï ãéá "áíôéóõóôçìéêÜ" ó÷Þìáôá ôùí ïðïßùí ç ãñáììÞ óôá êïéíùíéêÜ æçôÞìáôá êÝñäéæå áîéïðéóôßá áðü ôçí áðüññéøç ôùí ðïëéôéêþí ðïõ åðß äåêáåôßåò åöáñìüæïõí ïé êõâåñíÞóåéò êáé ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ôçò ÄåîéÜò. Åß÷áìå ìéá óýãêëéóç, ëïéðüí, ìåôáîý áõôÞò ôçò ôÜóçò êáé áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ ôçò ðñáãìáôéóôéêÞò åêäï÷Þò, ôçò Üóêçóçò ðßåóçò óôá êüììáôá ôçò ðáñáäïóéáêÞò ÁñéóôåñÜò, Ýôóé þóôå óôç ñçôïñåßá ôïõò êáé ôéò ðïëéôéêÝò ôïõò íá ìåôáôïðéóôïýí ðñïò ôá áñéóôåñÜ. ÁõôÝò ïé äýï ôÜóåéò óõíõðÜñ÷ïõí óôçí êáñäéÜ ôùí äýï âáóéêþí óõíéóôùóþí ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò, óå äéáöïñåôéêïýò âáèìïýò öõóéêÜ êáé áíÜëïãá ìå ôéò óõíèÞêåò. Ç "óêëçñÞ" åêäï÷Þ ìðïñåß íá öáßíåôáé éó÷õñüôåñç óôï åêëïãéêü áêñïáôÞñéï ôçò L.O. êáé ç "ðñáãìáôéóôéêÞ" ðéï åìöáíÞò óôï áêñïáôÞñéï ôçò LCR, áëëÜ ôßðïôá áð' áõôÜ äåí åßíáé óôáèåñïðïéçìÝíï, êýñéá ãéáôß ôï åðßðåäï áðïêñõóôÜëëùóçò êÜèå åêëïãéêïý áêñïáôçñßïõ åßíáé ðïëý áäýíáìï, éäéáßôåñá ìåôáîý 1995 êáé 2002. Áõôü ðïõ èá Ýðñåðå íá õðïãñáììéóôåß åßíáé ï óõìðëçñùìáôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôùí äýï åêäï÷þí, ðïõ óõíáíôéïýíôáé ãéá íá áðïôåëÝóïõí ôçí ßäéá áíôé-ðïëéôéêÞ ôÜóç, ó' Ýíá ðåñéâÜëëïí ðïõ áðü ìßá Ýííïéá åßíáé åõíïúêü êáé ðïõ Ý÷åé äçìéïõñãçèåß áðü ôçí êõâÝñíçóç ôçò "ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò". Áð' áõôü ðçãÜæåé ï óõìðëçñùìáôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôùí äýï óõíéóôùóþí ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò, ðïõ ìðüñåóáí Ýôóé íá åíóáñêþóïõí ôçí ðåñß-

ïäï (ðáñÜ, êáé áêüìá êáé ëüãù ôùí ìåãÜëùí äéáöïñþí óôçí ðïëéôéêÞ ôïõò êïõëôïýñá), êáèþò ç ëïãéêÞ ðßóù áðü ôç óôñáôçãéêÞ åêëïãéêÞ ôïõò óõììá÷ßá âáóéæüôáí ó' Ýíá åßäïò óõìâßùóçò. Ôï êáèïñéóôéêü óçìåßï üìùò åßíáé ôï åîÞò: ç åêëïãéêÞ Üíïäïò ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò ìåôáîý 1995 êáé 2002 åßíáé êõñßùò ôï ðñïúüí åíüò åßäïõò "åêëïãéêïý êéíçìáôéóìïý", ðáñÜ êÜðïéáò ëïãéêÞò ðïõ ðñïóðáèåß íá ïéêïäïìÞóåé ìéá íÝá ðïëéôéêÞ äýíáìç, Ýôïéìç íá áíôéêáôáóôÞóåé ë.÷. ôï ÊÊÃ. Óßãïõñá ç áäõíáìßá ôïõ ÊÊà äçìéïýñãçóå ôéò äõíáôüôçôåò ìéáò ôÝôïéáò áíüäïõ, ç ïðïßá âáóßæåôáé óôéò ñéæïóðáóôéêÝò ðáñáäüóåéò óçìáíôéêþí ìåñßäùí ôçò ãáëëéêÞò êïéíùíßáò, ðáñáäüóåéò áðü ôéò ïðïßåò ôï ÊÊà åß÷å åðùöåëçèåß ãéá ìáêñý ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, áí êáé äåí åß÷å ôï áðüëõôï ìïíïðþëéü ôïõò. ÁëëÜ ï âáóéêüò ëüãïò ãéá ôçí åðéôõ÷ßá âñßóêåôáé óôçí éêáíüôçôá ôçò LCR êáé ôçò L.O. íá "ãáíôæùèïýí" ðÜíù ó' áõôü ôï åßäïò ðïëéôéêÞò ñéæïóðáóôéêïðïßçóçò, ç êáèåìéÜ ìå ôï äéêü ôçò ôñüðï, êáé íá äþóïõí ôç äõíáôüôçôá ÝêöñáóÞò ôçò ìå åêëïãéêïýò üñïõò, ìåñéêÜ ìåí áëëÜ óçìáíôéêÜ. Ì' áõôÞ ôçí Ýííïéá, äåí åßíáé êáèüëïõ ôõ÷áßï ôï üôé ç åêëïãéêÞ Üíïäïò ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò óõíïäåýôçêå áðü ôçí Üíïäï ôçò áðï÷Þò, óå üëùí ôùí åéäþí ôéò åêëïãÝò, êáé üôé ç áýîçóç ôçò óõììåôï÷Þò óõíÝðåóå ìå ôç ìåßùóç óôï ðïóïóôü ôçò. ÖõóéêÜ, èá ìðïñïýóáìå åðßóçò íá ðïýìå üôé ôï "åêëïãéêü êßíçìá" äçìéïõñãåß ìå ôç óåéñÜ ôïõ ôç äõíáôüôçôá -áëëÜ ìüíï ôç äõíáôüôçôá- íá ïéêïäïìçèåß êÜôé ðïëéôéêÜ, ìå ôçí ðñïûðüèåóç âÝâáéá üôé îåðåñíÜåé ôá üñéá ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñïóÝããéóçò, êÜôé ðïõ èá óõíåðáãüôáí ôçí áíáôñïðÞ êáèéåñùìÝíùí óõíçèåéþí êáé ðñáêôéêþí. ÌåôÜ ôéò 21 Áðñßëç, áõôü ðïõ ðñéí Þôáí ìßá åðéëïãÞ áíÜìåóá óå Üëëåò ãßíåôáé õðï÷ñåùôéêü. Èá åîåôÜóïõìå ðáñáêÜôù ôïõò ëüãïõò ãé' áõôü. Ôï äéðëü óïê ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí êáé ôçò Üíïéîçò ôïõ 2003 Ç ìåñéêÞ åðéôõ÷ßá ôùí áðåñãéþí ôïõ Íïåìâñßïõ-Äåêåìâñßïõ ôïõ 1995 åß÷å ãåííÞóåé ôçí ðåðïßèçóç üôé ôï êïéíùíéêü êßíçìá áðü ìüíï ôïõ áñêïýóå ãéá íá óôáìáôÞóåé ôç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç, åíþ âÝâáéá óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôï ßäéï ôï ó÷Ýäéï ÆéðÝ åöáñìïæüôáí. Åðñüêåéôï ãéá ìéá áõôáðÜôç ðïõ ç Þôôá-Ýêðëçîç ôçò ÄåîéÜò ôï 1997, Ýíá êáèõóôåñçìÝíï áðïôÝëåóìá ôïõ êéíÞìáôïò ôïõ Äåêåìâñßïõ, Ýôåéíå íá åíéó÷ýóåé ðñïóùñéíÜ. Åäþ ÷ñåéÜæåôáé íá åðáíÝëèïõìå ó' Ýíá âáóéêü óçìåßï: ðáñÜ ôçí áðüóôáóç ðïõ êñáôéÝôáé áðü ôï ðïëéôéêü ðåäßï, ôÝôïéåò ðåñßïäïé ðñïûðïèÝôïõí êáé áêüìá åíéó÷ýïõí ìéá óõãêåêñéìÝíç ó÷Ýóç ìå ôçí ðïëéôéêÞ. Ìå Üëëá ëüãéá, ç áíôé-ðïëéôéêÞ åßíáé åðßóçò ðïëéôéêÞ. Ôï üôé äåí ôï áíáãíùñßæåé äåí áëëÜæåé ôï ãåãïíüò üôé âáóßæåôáé óôçí ýðáñîç åíüò ó÷åôéêÜ åõíïúêïý ðëáéóßïõ ðïõ äßíåé ôïõëÜ÷é-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

18

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 19

óôïí Ýäáöïò ãéá åëéãìïýò, Ýíá ÷þñï ìÝóá óôïí ïðïßï ôá áíôé-ðïëéôéêÜ êéíÞìáôá ìðïñïýí íá áíáðôõ÷èïýí: ç ìïíáñ÷ßá ôïõ Éïõëßïõ Þ ç Ôñßôç Äçìïêñáôßá, ó÷åôéêÜ "ðåöùôéóìÝíá" êáèåóôþôá ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõò, ï áðïäõíáìùìÝíïò êáé ðáñáêìÜæùí ãêùëéóìüò, ï ÓéñÜê ðïõ åêëÝ÷èçêå ìå "êïéíùíéêÝò" õðïó÷Ýóåéò óôç äéÜñêåéá ìéáò ðñïåêëïãéêÞò åêóôñáôåßáò ãéá ôçí ðñïåäñßá ðïõ Þäç Ýäéíå ðñïïðôéêÝò ãéá Ýíáí "êïéíùíéêü ôñßôï ãýñï". Ç áíáðÜíôå÷ç êáé ðåñéïñéóìÝíç åðéôõ÷ßá ôçò ÁñéóôåñÜò ôï 1997 ðáñáäüîùò óÞìáíå üôé ç áíôßëçøç "áõôïíïìßáò" ôïõ êïéíùíéêïý êéíÞìáôïò åíéó÷ýèçêå, ãéáôß óôç äåäïìÝíç óôéãìÞ õðïãñÜììéóå ôçí éêáíüôçôá ôïõ êéíÞìáôïò íá ðáñÜãåé ðïëéôéêÜ áðïôåëÝóìáôá. Åêåßíç ôçí åðï÷Þ õðÞñ÷áí óõæçôÞóåéò ãéá ôçí "åñãáëåéïðïßçóç" ôùí êïììÜôùí áðü ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá, ìå ôá êüììáôá áðëÜ íá ÷ñçóéìåýïõí ùò ï "éìÜíôáò ìåôáâßâáóçò" ôùí êéíçìÜôùí. ¼ëá áõôÜ êáôÝññåõóáí ìðñïò óôç âáóéêÞ å÷èñüôçôá ôçò êõâÝñíçóçò ÆïóðÝí ãéá ôïõò êïéíùíéêïýò áãþíåò, ðïõ äéáôÜñáîå ôçí åýèñáõóôç óõíï÷Þ ôïõ ìðëïê ôçò "ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò" êáé ïäÞãçóå óôï óïê ôçò 21çò Áðñéëßïõ. Ç åêëïãéêÞ êáôÜññåõóç ôçò "ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò", óõíäõáóìÝíç ìå ôçí Üíïäï ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò (áéôßá êáé óýìðôùìá ôáõôü÷ñïíá), óÞìáíå ôï áðüãåéï ôçò áíôé-ðïëéôéêÞò ðåñéüäïõ, áëëÜ åðßóçò êáé ôçí ôåëéêÞ ôçò óôéãìÞ, ðïõ áðïêÜëõøå üñéá ðïõ äåí ìðïñïýóáí íá îåðåñáóôïýí. Ç õðåñøÞöéóç ôïõ ËåðÝí áðÝíáíôé óôïí ÆïóðÝí óôïí ðñþôï ãýñï ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí, óå ìéá óôéãìÞ ðïõ ç íßêç ôïõ óïóéáëéóôÞ õðïøçößïõ åíÜíôéá óôïí ÓéñÜê öáéíüôáí ðéèáíÞ, ðñïêÜëåóå Ýíá âáñý ôñáýìá óôïõò øçöïöüñïõò ôçò ÁñéóôåñÜò (áêüìá êáé ðÝñá áðü áõôïýò). Ôþñá, ãéá ëüãïõò ðïõ åí ìÝñåé åßíáé åðïõóéþäåéò, áêüìá êáé ôõ÷áßïé (ëáìâÜíïíôáò õðüøç ôç ìéêñÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ÆïóðÝí êáé ËåðÝí êáé ôá åéäéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí), áêñéâþò åêåßíç ôç óôéãìÞ ç Üêñá ÁñéóôåñÜ óçìåßùóå ìéá éóôïñéêÞ åðéôõ÷ßá. Ìéá åðéôõ÷ßá ðïõ öõóéêÜ äåí Þôáí ôõ÷áßá, óôï âáèìü ðïõ áêñéâþò åêåßíç ôç óôéãìÞ ôï âÜñïò ôçò äéðëÞò "áíôé-ðïëéôéêÞò" ôÜóçò åêöñÜóôçêå ðéï Ýíôïíá, ìå ôçí åìðåéñßá ôùí ðÝíôå ÷ñüíùí ôçò "ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò" íá Ý÷åé åíéó÷ýóåé êáé ôç óêëçñÞ åêäï÷Þ -ôç ñéæéêÞ áðüññéøç ôùí èåóìéêþí êïììÜôùí- êáé ôçí ðñáãìáôéóôéêÞ åêäï÷Þ -ôçí áíÜãêç ôçò Üóêçóçò åîùôåñéêþí ðéÝóåùí ó' áõôÜ ôá êüììáôá. ÁëëÜ áêñéâþò óôç óôéãìÞ ôçò åðéôõ÷ßáò ôïõ ï "åêëïãéêüò êéíçìáôéóìüò" Ýöôáóå óôá üñéÜ ôïõ: ôï ôñÜíôáãìá áðü ôá Ýîù ôïõ ðïëéôéêïý ðáé÷íéäéïý ôùí êïììÜôùí ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå êáôáóôñïöÞ, äçëáäÞ óôçí ðñïóùñéíÞ êáôÜñãçóç ôçò äéÜêñéóçò ðïõ ãýñù ôçò äïìåßôáé ôï ßäéï ôï ðïëéôéêü ðåäßï, ìå ôçí ôáõôü÷ñïíç áðïõóßá ìéáò åíáëëáêôéêÞò ðïëéôéêÞò ðñïïðôéêÞò.

Ìå Üëëá ëüãéá, ôï âÜñïò ôïõ Åèíéêïý Ìåôþðïõ åßíáé Ýíá éäéáßôåñá ðïëéôéêü ðñüâëçìá, ôï "êïéíùíéêü êßíçìá" äåí ìðïñåß íá ôï áíôéìåôùðßóåé ùò ôÝôïéï, áêüìá ðåñéóóüôåñï üôáí ôï ÌÝôùðï îåðåñíÜåé Ýíá ïñéóìÝíï üñéï êáé áíáôñÝðåé ôá äåäïìÝíá ôïõ åêëïãéêïý áíôáãùíéóìïý. Ç áíáìÝôñçóç ÓéñÜê-ËåðÝí êáé ç áíáðüöåõêôç óõíÝðåéÜ ôçò, äçëáäÞ ç øÞöïò ãéá ôïí ÓéñÜê áðü ôïõò áñéóôåñïýò øçöïöüñïõò, Þôáí Ýíá êáôáóôñïöéêü óåíÜñéï, ðïõ Ýãéíå áíôéëçðôü ùò ìéá ðñáãìáôéêÞ óõëëïãéêÞ ôáðåßíùóç, êáèþò åîáöÜíéóå ôç âáóéêÞ äéÜêñéóç ôïõ ðïëéôéêïý ðåäßïõ ùò ôÝôïéïõ. Ôï óïê, áíôß íá áíïßîåé íÝåò ðñïïðôéêÝò, ïäÞãçóå óôçí êáôáóôñïöÞ ïðïéáóäÞðïôå ðïëéôéêÞò äõíáôüôçôáò, áêüìá êáé áí ìéá ôÝôïéá äõíáôüôçôá, åêåßíç áêñéâþò ôç óôéãìÞ, ìðïñïýóå ìüíï íá ðÜñåé ôçí åîáéñåôéêÜ áäýíáìç ìïñöÞ ìéáò áíáìÝôñçóçò ìåôáîý ÓéñÜê êáé ÆïóðÝí. Áõôü åîçãåß ôá äýï âáóéêÜ áðïôåëÝóìáôá ðïõ ðñïêÜëåóå ï óåéóìüò ôçò 21çò Áðñéëßïõ: ôçí Üíïäï, êáô' áñ÷Üò, ôçò åêëïãéêÞò óõììåôï÷Þò, ðïõ ï ðñïÜããåëüò ôçò Þôáí ïé åíôõðùóéáêÝò äéáäçëþóåéò ìåôáîý ôùí äýï ãýñùí êáé ðïõ ïé ðåñéöåñåéáêÝò åêëïãÝò áðÝäåéîáí üôé äåí Þôáí êÜôé ôï åöÞìåñï. ÌåôÜ åß÷áìå Ýíá êýìá óôñáôïëïãéþí óå üëá ôá êüììáôá êáé ôéò ðïëéôéêÝò ïñãáíþóåéò ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ôçò Üêñáò ÁñéóôåñÜò. Áõôü ôï êýìá åßíáé óßãïõñá ìéêñü ìå ðïóïôéêïýò üñïõò, áëëÜ ðñÝðåé íá ôïíéóôåß üôé óõíïäåýôçêå áðü ìéá åðáíåíåñãïðïßçóç ðñþçí áãùíéóôþí. Áõôü ôï öáéíüìåíï áíáìößâïëá ðñÝðåé íá ôï óõíäÝóïõìå ìå ôçí áýîçóç ôùí ìåëþí ðïõ ãíþñéóáí ïé êýñéåò óõíäéêáëéóôéêÝò ïìïóðïíäßåò áêüìá êáé ðñéí ôï êßíçìá ôçò Üíïéîçò ôïõ 2003, ìéá áýîçóç ðïõ Ý÷åé åíôáèåß óçìáíôéêÜ áðü ôüôå. Áõôü äåí åßíáé ìéá áíáôñïðÞ, áëëÜ óçìáôïäïôåß ôçí áíáóôñïöÞ ìéáò ôÜóçò ðïõ áîßæåé ôçí ðñïóï÷Þ, ãéáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

19

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 20

ôß óå ìéá ÷þñá üðùò ç Ãáëëßá óôéãìÝò óõëëïãéêÞò óôñáôïëïãßáò óå óõíäéêÜôá êáé ðïëéôéêÝò ïñãáíþóåéò åßíáé óðÜíéåò. ÁõôÞ ç ôÜóç åðáíåðÝíäõóçò óôï ðïëéôéêü ðåäßï óçìáôïäïôåß ìéá êáèáñÞ ñÞîç ìå ôçí ðñïçãïýìåíç ðåñßïäï. Èá Ýðñåðå íá åß÷å ïäçãÞóåé, éäéáßôåñá óôçí LCR, óå áíÜëïãåò áëëáãÝò óôç óôñáôçãéêÞ. Áêüìá ðåñéóóüôåñï ìÜëéóôá, áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ç áðïôõ÷ßá ôïõ êéíÞìáôïò ôçò ðåñáóìÝíçò Üíïéîçò åíßó÷õóå óçìáíôéêÜ áõôÞ ôçí ôÜóç. Ãéáôß áõôÞ ôç öïñÜ ç ëïãéêÞ ôïõ 1995 áìöéóâçôïýíôáí ü÷é áðëÜ óå ó÷Ýóç ìå ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôçò, áëëÜ êáé ìå ôï ßäéï ôçò ôï íüçìá. Ôï óõìðÝñáóìá ðïõ Ýâãáéíå Þôáí üôé ôï êïéíùíéêü êßíçìá áðü ìüíï ôïõ äåí ìðïñåß íá óôáìáôÞóåé ôïí íåïöéëåëåýèåñï ïäïóôñùôÞñá. Ç åðßäåéîç äýíáìçò ôçò êõâÝñíçóçò ÑáöáñÝí óôï èÝìá ôùí óõíôÜîåùí, ìå ôßìçìá ìéá áíáìåíüìåíç êáé ðñïó÷åäéáóìÝíç áíáìÝôñçóç ìå ôá óõíäéêÜôá, äåß÷íåé ìéá üîõíóç (èá Ýëåãá êáé åðÝêôáóç, áí ëÜâïõìå õðüøç ôïí ðïëëáðëáóéáóìü êáé ôùí Üëëùí "ìåôþðùí") ôùí ôáîéêþí áíôéöÜóåùí óôç ãáëëéêÞ êïéíùíßá. Ôï áðïëýôùò áðïöáóéóôéêü æÞôçìá ôçò åõèýíçò ôùí âáóéêþí óõíäéêáëéóôéêþí ïìïóðïíäéþí, éäéáßôåñá ôçò CGT, äåí áëëÜæåé ïôéäÞðïôå óå ó÷Ýóç ìå ôá üñéá ôçò "áõôïíïìßáò ôïõ êïéíùíéêïý êéíÞìáôïò". Áêüìá, åßíáé óçìáíôéêü üôé, ðáñÜ ôçí Ýëëåéøç åíèïõóéáóìïý ðïõ ðñïêÜëåóå ç óôÜóç ôçò çãåóßáò ôçò, ç CGT Ý÷åé âãåé áðü ôï êßíçìá ðéï äõíáôÞ, ðáñ' üëá áõôÜ. Ôï êßíçìá åðßóçò Ýäåéîå ôá üñéá, áí ü÷é ôçí áäõíáìßá, óõíäéêÜôùí ðïõ ç áíÜðôõîÞ ôïõò åß÷å ãßíåé áíôéëçðôÞ ùò ìéá ðñï÷ùñçìÝíç Ýêöñáóç ôçò äõíáìéêÞò ôçò ðñïçãïýìåíçò ðåñéüäïõ (êõñßùò ç SUD). Ôþñá óôï ôñáðÝæé åßíáé êáé ç óôñáôçãéêÞ óõæÞôçóç óôçí êáñäéÜ ôïõ óõíäéêáëéóôéêïý êéíÞìáôïò êáé ç åðáíáêáôÜëçøç ôïõ ðïëéôéêïý ðåäßïõ. Êáé ï ìüíïò ôñüðïò ãéá íá ãßíåé áõôü óõãêåêñéìÝíá, õðü ôéò äåäïìÝíåò óõíèÞêåò, Þôáí ç ïéêïäüìçóç ìéáò åêëïãéêÞò áíôéðïëßôåõóçò óôçí ðáñïýóá êõâÝñíçóç êáé ç åîïõäåôÝñùóç ôïõ âÜñïõò ôçò Üêñáò ÄåîéÜò (êáé ôïõ ðåéñáóìïý ìéáò äéåîüäïõ ðñïò áõôÞ). Ìå üëá áõôÜ, ìðïñïýìå íá äïýìå üôé ç ëïãéêÞ ôçò ðïëéôéêÞò ìåôáôüðéóçò ðïõ åêöñÜóôçêå óôéò ðåñéöåñåéáêÝò åêëïãÝò õðÞñ÷å Þäç áðü ðñéí êáé ðùò ï üñïò "øÞöïò ôáêôéêÞò" åßíáé áíåðáñêÞò ãéá íá ôçí ðåñéãñÜøåé. Äåí ìéëÜìå ãéá Ýíá öëïõ "ìåôñéïðáèÝò" Þ "êåíôñéóôéêü" áêñïáôÞñéï ðïõ áìöéôáëáíôåýåôáé ìÝ÷ñé ôÝëïõò êáé ôåëéêÜ åðéëÝãåé ôï "ìåãÜëï êüììá". ÌÜëëïí ðñüêåéôáé ãéá ìéá êéíçôïðïßçóç ðëáôéþí ëáúêþí óôñùìÜôùí êáé éäéáßôåñá üóùí Þôáí óôçí ðñþôç ãñáììÞ óôïõò ðñüóöáôïõò áãþíåò. Óôñþìáôá ðïõ óôñÝöïíôáé ðñïò ôç èåóìéêÞ ÁñéóôåñÜ ãéá íá ðïõí: "ÎÝñïõìå ôé êÜíáôå üôáí Þóáóôáí óôçí êõâÝñíçóç, Ý÷ïõìå ðïëý ëßãåò áõôáðÜôåò, áëëÜ áêüìá êáé áí äåí ôï èÝëåôå, èá ðñÝðåé íá ðáßîåôå ôï ñüëï ìéáò áíôéðïëßôåõóçò". ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

20

ÊÜðïéåò ðñïôåñáéüôçôåò ãéá ìéá ðïëéôéêÞ ðáñÝìâáóç Ìðñïò óôç íÝá êáôÜóôáóç ðïõ äçìéïýñãçóå ôï äéðëü óïê ôïõ 2002 êáé ôïõ 2003, ôï âáóéêü ëÜèïò ôçò ðñïóÝããéóçò ðïõ õéïèÝôçóáí ç LCR êáé ç L.O. Þôáí íá óõíå÷ßóïõí ìå ôçí áäñÜíåéá ôçò áíôé-ðïëéôéêÞò ðåñéüäïõ 1995-2002 êáé íá ðéóôåýïõí üôé, ÷ùñßò óõãêåêñéìÝíåò ðïëéôéêÝò ðñùôïâïõëßåò, åß÷å áíïßîåé Ýíáò äñüìïò ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò åêëïãéêïý ðüëïõ "óôá áñéóôåñÜ ôçò ÁñéóôåñÜò". Ãéá ôç L.O., ìéá ïõóéùäþò áíôé-ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç, áõôü äåí åßíáé ðåñßåñãï. Ãéá ôç Ëßãêá åßíáé ðéï ðåñßåñãï êáé åäþ ðñÝðåé íá ôïíßóïõìå ôá êõñéüôåñá óôïé÷åßá ôçò ðñáêôéêÞò ôçò óõììá÷ßáò ôïõò, Ý÷ïíôáò õðüøç ìáò üôé ÷áñáêôçñßæïõí êáé ôéò äýï ïñãáíþóåéò: 1. Ðñþôá áð' üëá, ìéá áíôßëçøç ãéá ôéò ðñïåêëïãéêÝò åêóôñáôåßåò êáé, ãåíéêüôåñá, ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ðáñÝìâáóç Ýîù áðü ôéò ðñïåêëïãéêÝò åêóôñáôåßåò, ìå üñïõò "õðåñ-óõíäéêáëéóìïý", üðïõ åêôßèåíôáé ôá áéôÞìáôá ðñüóöáôùí êáé ôñå÷üíôùí êéíçìÜôùí. ÁõôÞ ç êáôÜóôáóç ÷åéñïôÝñåøå óôç äéÜñêåéá ôùí ðåñéöåñåéáêþí åêëïãþí áðü ôï ãåãïíüò üôé åðéêñÜôçóå ç åñãáôßóôéêç êáé áðëïõóôåõôéêÞ ëïãéêÞ ôçò L.O., áí êáé ôá ðñÜãìáôá äåí èá Þôáí ðïëý êáëýôåñá ìå ôçí ðéï "êéíçìáôéêÞ" êáé "áíïé÷ôÞ" åêäï÷Þ ôçò LCR. 2. Ìéá åãêáôÜëåéøç ôïõ ðåäßïõ ôùí ðïëéôéêþí áíáêáôáôÜîåùí êáé äéáöïñïðïéÞóåùí óôçí êáñäéÜ ôïõ ïñãáíùìÝíïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. ÌÝñïò ôçò ðáñÜäïóçò ôçò L.O., áõôÞ ç "ðïëéôéêÞ áäéáöïñßá" äéêáéïëïãÞèçêå åðéöáíåéáêÜ áðü ôçí LCR óôç âÜóç ìéáò åîÞãçóçò ðåñß ôùí áëëáãþí óôç öýóç ôçò óïóéáëäçìïêñáôßáò (ðïõ üðùò öáßíåôáé äåí åßíáé ìÝñïò ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò) êáé ôçò ó÷åäüí ðëÞñïõò åîáöÜíéóçò ôïõ ÊÊÃ. Óýìöùíá ì' áõôÞ ôç ëïãéêÞ, ðïõ äåí åßíáé ôßðïôå Üëëï ðáñÜ åõóåâåßò ðüèïé, åðéêñÜôçóå ç áßóèçóç üôé ç êõñéáñ÷ßá ôïõ óïóéáëöéëåëåõèåñéóìïý åß÷å áíïßîåé ôï äñüìï ãéá ôçí Üêñá ÁñéóôåñÜ, ßóùò êáé óå ðáíåõñùðáúêü åðßðåäï. ÐÜíôïôå èåùñïýóá áõôÞ ôçí áíôßëçøç åîáéñåôéêÜ ôñáâçãìÝíç, áí ëÜâïõìå õðüøç ôç äõóáíáëïãßá ôùí äõíÜìåùí êáé ôéò êïéíùíéêÝò ñßæåò (êýñéá ìÝóá óôçí ïñãáíùìÝíç åñãáôéêÞ ôÜîç) ñåõìÜôùí ðïõ ïé áãùíéóôÝò ôïõò, óôçí Åõñþðç, áñéèìïýí åêáôïììýñéá Þ åêáôïíôÜäåò åêáôïììýñéá.

3. Ôï êåñáóÜêé óôçí ôïýñôá áõôÞò ôçò ðïëéôéêÞò áäéáöïñßáò Þôáí ç èÝóç ãéá ôïí äåýôåñï ãýñï (ìáæß ìå ôá óõíèÞìáôá üðùò "L.O./LCR, ç ìüíç áíôéðïëßôåõóç óôá áöåíôéêÜ êáé ôçí êõâÝñíçóç"), ðïõ äéåõêüëõíå ôüóï ôç óôñïöÞ ðñïò ôçí êõâåñíçôéêÞ ÁñéóôåñÜ ðëáôéþí óôñùìÜôùí ôïõ ðëçèõóìïý üóï êáé ôç äïõëåéÜ ôùí çãåóéþí áõôþí ôùí êïììÜôùí. Äåí ÷ñåéÜæïíôáí êáí íá åðáíåíåñãïðïéÞóïõí ôï ôñáýìá ôçò 21çò Áðñéëßïõ, êáèþò ç

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 21

äéáêÞñõîç ó' áõôü ôï èÝìá áðü ôïõò áíôéðñïóþðïõò ôùí L.O./LCR Ýêáíå ôç äïõëåéÜ ãé' áõôïýò. ÓõìðåñáóìáôéêÜ, èá Þèåëá íá ðñïôåßíù ìåñéêÜ óçìåßá ãéá ôç äçìéïõñãßá ìéáò íÝáò ðïëéôéêÞò äýíáìçò "óôá áñéóôåñÜ ôçò ÁñéóôåñÜò". Áöïñïýí ôçí áíÜãêç åðáíåãêáèßäñõóçò ìéáò ðïëéôéêÞò ìå ôçí ðëÞñç Ýííïéá ôïõ üñïõ, ðïõ óçìáßíåé ôçí ïéêïäüìçóç ìéáò áíôéêáðéôáëéóôéêÞò êáé äéåèíéóôéêÞò ðáñÝìâáóçò õðü ôéò õðÜñ÷ïõóåò óõíèÞêåò. ÁõôÞ ç ðñïóÝããéóç âáóßæåôáé óå ìéá éäÝá ôçò ðïëéôéêÞò ùò éêáíüôçôáò ãéá ðñùôïâïõëßåò ðïõ âáóßæïíôáé óôç äõíáôüôçôá íá "áñðÜîïõìå" ôéò áíôéöÜóåéò ìéáò êáôÜóôáóçò ãéá íá êáôáëÜâïõìå ôéò åóùôåñéêÝò ôçò ó÷Ýóåéò êáé íá óõíäÝóïõìå êÜèå óçìåßï, êÜèå ñÞãìá, ìå ôéò áðïöáóéóôéêÝò äéáéñÝóåéò ðïõ äïìïýí üëç ôçí åéêüíá óå ìßá äåäïìÝíç óôéãìÞ. Ìüíï ì' áõôü ôïí üñï öáßíåôáé äõíáôüí íá áíôéìåôùðéóôåß ç êõâåñíçôéêÞ ÁñéóôåñÜ óå ìéá ìÜ÷ç ãéá ôçí çãåìïíßá óôá ðïëéôéêïðïéçìÝíá ëáúêÜ óôñþìáôá êáé íá ÷ôéóôåß ìéá ðïéïôéêÜ äéáöïñåôéêÞ óõíåßäçóç êáé ðñáêôéêÞ áíôß íá ðñïóðáèïýìå íá êáâáëÞóïõìå ôá êýìáôá ôïõ åíüò Þ ôïõ Üëëïõ ñåýìáôïò ôçò êïéíÞò ãíþìçò. Ôñåéò ðñïôåñáéüôçôåò ëïéðüí öáßíïíôáé áíáãêáßåò: " Ðñþôá áð' üëá, íá îáíáñ÷ßóåé ç äïõëåéÜ ãýñù áðü ôç äéáôýðùóç ìåôáâáôéêþí áéôçìÜôùí ðïõ èá ìðïñïýí íá óõíäÝïõí êáé íá äßíïõí ìéá óõíïëéêÞ ðñïïðôéêÞ óôá ìåñéêÜ áëëÜ áðïëýôùò áíáãêáßá áéôÞìáôá ôùí êéíçôïðïéÞóåùí. ÐñÝðåé íá áðïìáêñõíèïýìå áðü ìéá óôåíÞ óõíôå÷íéáêÞ áíôßëçøç ôçò ôáîéêÞò óýãêñïõóçò êáé íá áó÷ïëçèïýìå åðßìïíá ìå áõôÜ ôá æçôÞìáôá, óõíäÝïíôÜò ôá ìå Üëëá. Íá äåß÷íïõìå, ãéá ðáñÜäåéãìá, ðþò ïé êõâåñíçôéêÝò ðïëéôéêÝò óôéò óõíôÜîåéò, ôçí áðïêÝíôñùóç, ôçí êïéíùíéêÞ áóöÜëéóç, ôï ó÷ïëåßï êáé ôçí "Ýííïìï ôÜîç" óõíäÝïíôáé. Êáé, êáôÜ óõíÝðåéá, íá ðñïôåßíïõìå áíôéêåéìåíéêïýò óôü÷ïõò, ðåñéïñéóìÝíïõò óå áñéèìü êáé ìå ðñïôåñáéüôçôá, áëëÜ ðïõ íá äåß÷íïõí áíÜãëõöá üëï ôï ðåäßï ôçò óýãêñïõóçò êáé íá óôï÷åýïõí óôç ìÜîéìïõì ãåíßêåõóç. " Íá åðáíáóõíäåèïýìå ìå ôï ðåäßï ôùí ðïëéôéêþí äéáöïñïðïéÞóåùí óôçí êáñäéÜ ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò ôüóï óå ó÷Ýóç ìå ôéò ðïëéôéêÝò üóï êáé ìå ôéò óõíäéêáëéóôéêÝò ïñãáíþóåéò. Èá ðåñéïñéóôþ óå Ýíá óçìåßï ãéá ëüãïõò ÷þñïõ. Öáßíåôáé óÞìåñá ðùò, ìå ðïëéôéêïýò üñïõò, ï "áäýíáìïò êñßêïò" óôçí ÁñéóôåñÜ åßíáé ôï ÊÊÃ, åíþ óå óõíäéêáëéóôéêü åðßðåäï ç CGT åìöáíßæåôáé ùò ç áðïöáóéóôéêÞ (áëëÜ ü÷é ç ìïíáäéêÞ) áñÝíá åíüò ðéèáíïý óôñáôçãéêïý åðáíáðñïóáíáôïëéóìïý. Óå ó÷Ýóç ìå ôï ÊÊÃ, åßíáé áíáãêáßï íá æõãßóïõìå ôéò äõóêïëßåò ðñïóåêôéêÜ, ãéáôß åßíáé áëÞèåéá üôé ç êáôÜñá ðïõ êáèïñßæåé ôïí ãáëëéêü êïììïõíéóìü åîáêïëïõèåß íá õðÜñ÷åé. Ìéá êáôÜñá ðïõ óçìáßíåé üôé áðü ôç ìéá ìåñéÜ ôá ñåýìáôá ðïõ Ý÷ïõí ôç

ìåãáëýôåñç ôáîéêÞ óõíåßäçóç êáé åßíáé ôá ðéï ìá÷çôéêÜ åßíáé êáé ôá ðéï "ðáñáäïóéáêÜ" êáé êÜðïéåò öïñÝò êáé ôá ðéï áðñüèõìá íá äïõëÝøïõí ðëÜé óå Üëëá ñéæïóðáóôéêÜ ñåýìáôá, åíþ, áðü ôçí Üëëç, ôá ëéãüôåñï "êëåéóôÜ" êáé "ïðéóèïäñïìéêÜ" åßíáé ôá åêóõã÷ñïíéóôéêÜ, äåîéÜ ñåýìáôá, ðïõ Ý÷ïõí óïóéáëäçìïêñáôéêÞ ëïãéêÞ, óôï ðñüôõðï ôïõ óçìåñéíïý "åðáíéäñõôéêïý" ñåýìáôïò. Åßíáé áíáãêáßï íá êáèïñéóôåß ìéá õðüèåóç åñãáóßáò ðïõ åêôéìÜ áõôü ôï êüììá üðùò åßíáé, ÷ùñßò a priori êáé ÷ùñßò íá îáíáíïßãïõí äéáéñÝóåéò ðïõ äåí Ý÷ïõí ðëÝïí óçìáóßá ìåôÜ ôçí êáôÜññåõóç ôïõ Áíáôïëéêïý Ìðëïê. Èá Ýðñåðå íá ôïíéóôåß ãéá ðáñÜäåéãìá üôé, üðïéá êé áí åßíáé ç ãíþìç ìáò ãéá ôïõò åêðñïóþðïõò ôïõò Þ ãéá êÜðïéåò áðü ôéò ðñÜîåéò ôïõò, ïé áãùíéóôÝò ìÝóá óôï êüììá ðïõ áðáéôïýí ìéá êáèáñÞ ñÞîç ìå ôçí "ðëçèõíôéêÞ ÁñéóôåñÜ" êáé ôéò Ü÷ñùìåò êáé Üïóìåò êïõâÝíôåò ôçò çãåóßáò ãéá èÝìáôá üðùò ï ðüëåìïò, ç ðïëéôéêÞ ôùí ÇÐÁ Þ ç ÌÝóç ÁíáôïëÞ åêöñÜóôçêáí ìÝóá áðü ôéò ðëáôöüñìåò ôçò ïìïóðïíäßáò ôïõ Pas-de-Calais Þ ôïõ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

21

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 22

ÍéêïëÜ ÌáñóÜí êáé ðÞñáí ôï 45% ôùí øÞöùí ôçò âÜóçò óôï ôåëåõôáßï óõíÝäñéï. Åðßóçò äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå üôé, óå áíôßèåóç ìå ôçí åéêüíá ðïõ êáëëéåñãïýí ôá ÌÌÅ êáé ç êïììáôéêÞ çãåóßá, ôá õøçëüôåñá ðïóïóôÜ ôïõ ÊÊà óôéò ðåñéöåñåéáêÝò åêëïãÝò åìöáíßóôçêáí óå ðåñéï÷Ýò üðïõ ôÝôïéåò äõíÜìåéò Þôáí éó÷õñüôåñåò. Áîßæåé åðßóçò íá áíáñùôçèïýìå ðþò âëÝðïõí ôçí LCR áõôÝò ïé äõíÜìåéò, ìå äåäïìÝíï üôé ìåôÜ ôéò êéíÞóåéò ôçò ìåéïøçößáò ôçò êáé ôçí áðï÷Þ ôçò çãåóßáò ôçò, öáßíåôáé íá Ý÷åé áíáðôýîåé óôåíïýò äåóìïýò ìå ôïõò "åðáíéäñõôÝò". Ãéá íá åßìáóôå ðéï áêñéâåßò, áðü ìéá äéáöïñåôéêÞ ïðôéêÞ ãùíßá, ïé äåóìïß ìå ôçí LCR åßíáé Ýíá åßäïò "ìåíïý" óôá ÷Ýñéá áõôïý ôïõ ñåýìáôïò, êáé óôçí õðçñåóßá äéÜöïñùí óåíáñßùí "áíáóýíèåóçò" ðïõ åðéëÝãåé íá ðñïâÜëëåé óå óõãêåêñéìÝíåò óôéãìÝò. Ðáñ' üëá áõôÜ, áîßæåé ç LCR íá èÝóåé ôï åñþôçìá, áêüìá êáé ìüíï ãéá éóôïñéêïýò ëüãïõò, ãéá ôï áí áõôïß ïé êïììïõíéóôÝò áãùíéóôÝò ðïõ áðïññßðôïõí ôç äåîéüóôñïöç ðïñåßá ôçò çãåóßáò ôïõò âëÝðïõí ôç Ëßãêá ùò Ýíá ñåýìá ôïðïèåôçìÝíï óôá áñéóôåñÜ ôïõò Þ ü÷é. Äåí õðÜñ÷åé ìáãéêÞ ëýóç óôï ðñüâëçìá, áëëÜ ìïéÜæåé ðñïöáíÝò üôé ç LCR äåí ìðïñåß íá åðéôñÝøåé óôïí åáõôü ôçò íá ðáñáìåßíåé èåáôÞò ôùí åîåëßîåùí ìÝóá êáé ãýñù áðü ôï ÊÊÃ, êáèþò êáé üôé èá ðëçñþóåé áêñéâÜ Ýíá ôÝôïéï ëÜèïò. " ÔÝëïò, õðÜñ÷åé ôï æÞôçìá ðïõ, ãéá íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôçí ôñÝ÷ïõóá ãëþóóá, "õðåñêáèïñßæåé" ôá õðüëïéðá: ç äéåèíÞò êáôÜóôáóç. Óå ìéá ÷þñá üðùò ç Ãáëëßá, ðáñÜëëçëá ìå ôçí ôáîéêÞ ðÜëç, ôï æÞôçìá ôùí ìïñöþí êõñéáñ÷ßáò óå ðáãêüóìéá êëßìáêá, ôá æçôÞìáôá ôùí ðïëÝìùí, ôçò åêìåôÜëëåõóçò ôùí õðü áíÜðôõîç êñáôþí êáé, óÞìåñá ì' Ýíáí ðïëý óõãêåêñéìÝíï ôñüðï, ôùí êôçíùäþí êáé áéìïóôáãþí ìïñöþí ôçò êõñéáñ÷ßáò ôùí ÇÐÁ ðÜíôá Þôáí êáé ðáñáìÝíïõí áðïöáóéóôéêÜ æçôÞìáôá ãéá ôéò äõíÜìåéò ôçò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò. Ãéá ôçí áêñßâåéá, åßíáé Ýíáò áðü ôïõò âáóéêïýò ôñüðïõò ðïõ áðü ôçí áñ÷Þ åß÷å äéáöïñïðïéçèåß áðü ôç óïóéáëäçìïêñáôßá. ¸íáò áðü ôïõò ëüãïõò (áí êáé ü÷é ï ìüíïò) ãéá ôçí ðïëéôéêÞ áäõíáìßá ôïõ áíôéðïëåìéêïý êéíÞìáôïò óôç Ãáëëßá -êáé óå êÜèå ðåñßðôùóç ãéá ôçí áðïõóßá Ýìöáóçò ðïõ Ý÷åé äþóåé ç Üêñá ÁñéóôåñÜ óôçí ðáñÝìâáóç ó' áõôü ôïí ôïìÝá- âñßóêåôáé ÷ùñßò áìöéâïëßá óôï âÜñïò ôçò áíôé-ðïëéôéêÞò ðåñéüäïõ ðïõ ðåñéãñÜøáìå ðéï ðÜíù. ÁëëÜ ôá ëåãüìåíá "äéåèíÞ" æçôÞìáôá, üðùò ç êáôï÷Þ ôïõ ÉñÜê, Þ ôçò Ðáëáéóôßíçò, Þ ïé ñáäéïõñãßåò ôùí ÇÐÁ óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ ë.÷., äåí åßíáé æçôÞìáôá "åîùôåñéêÜ" óôçí Üìåóç ðïëéôéêÞ ðÜëç -áêñéâþò ôï áíôßèåôï. Ç óõíáßíåóç ãéá ôçí áíáãêáéüôçôá ôïõ ëåãüìåíïõ "ðïëÝìïõ åíÜíôéá óôçí ôñïìïêñáôßá", üðïõ ìüíï ôá ìÝóá ìÝíïõí áíïé÷ôÜ ðñïò óõæÞôçóç, åßíáé Ýíá áðü ôá éó÷õñÜ óçìåßá ôçò óçìåñéíÞò éìðåñéáëéóôéêÞò ðáãêüóìéáò ôÜîçò, êáé áõôü éó÷ýåé ìÝóá óå ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

22

êÜèå êïéíùíßá, öõóéêÜ óå äéáöïñåôéêü âáèìü. ÓÞìåñá -êáé áõôü ìðïñïýìå íá ôï äïýìå óôéò êéíçôïðïéÞóåéò åíÜíôéá óôïí ðüëåìï, óôá êïéíùíéêÜ öüñïõì êáé óå Üëëá êéíÞìáôá óå üëï ôïí êüóìïáõôü ðïõ êñßíåôáé åßíáé ç ïéêïäüìçóç ìéáò íÝáò ìïñöÞò äéåèíéóìïý. Ó' áõôüí ôï óõíäõáóìü ôïõ äéåèíéóìïý ìå ôçí ôáîéêÞ ðïëéôéêÞ, ôçò ëáúêÞò áíôßóôáóçò óôï ÉñÜê êáé ôçí Ðáëáéóôßíç, ôç ÂåíåæïõÝëá Þ ôçí Êïëïìâßá ìå ôïõò êïéíùíéêïýò áãþíåò óôçí Åõñþðç êáé óôá ìÝñç üðïõ æïýìå êáé åñãáæüìáóôå, åäþ ßóùò âñßóêåôáé Ýíá ìïíïðÜôé ðñïò åîåñåýíçóç ãéá ìéá ÁñéóôåñÜ ðïõ óêïðåýåé íá ðÜñåé óôá óïâáñÜ ôï êáèÞêïí ôçò áíáôñïðÞò ôçò õðÜñ÷ïõóáò ôÜîçò ðñáãìÜôùí, ãéá íá ïéêïäïìçèåß ìéá Üëëç.

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 23

Âïëéâßá: ÌåôÜ ôçí åîÝãåñóç Ï ðüëåìïò ôïõ öõóéêïý áåñßïõ Ôïõ Ôïì Ëéïýéò* *Ï Ôïì Ëéïýéò åßíáé óôÝëå÷ïò ôïõ ISO ÇÐÁ, áäåëöÞò ïñãÜíùóçò ôçò ÄÅÁ

Ç âïëéâéáíÞ åîÝãåñóç ôïõ Ïêôùâñßïõ ôïõ 2003 Þôáí ìéá áðü ôéò êïñõöþóåéò ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Ç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ åðáíÝñ÷åôáé óôï èÝìá, ãéá íá äþóåé Ýìöáóç óôá ðïëéôéêÜ äéäÜãìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí åîÝëéîç ôçò ðÜëçò åíÜíôéá óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü ó’ áõôÞ ôç ÷þñá.

¼

ôáí ç ëáúêÞ åîÝãåñóç ðÝôõ÷å íá áíáôñÝøåé ôçí êõâÝñíçóç ôïõ ðñïÝäñïõ ÃêïíæÜëï ÓÜíôóåæ íôå ËïóÜíôá ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 2003, ôï åñþôçìá óå ðïéïí áíÞêåé êáé ðïéïò èá åðùöåëçèåß áðü ôçí áíÜðôõîç ôùí öõóéêþí ðüñùí ôçò Âïëéâßáò óå áÝñéï êõñéÜñ÷çóå ùò ôï êáèïñéóôéêü æÞôçìá ðïõ óõìðõêíþíåé äýï äåêáåôßåò ïñãÞò ãéá ôéò óêëçñÝò óõíÝðåéåò ôïõ êáðéôáëéóìïý ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò óôçí ðëåéïøçößá ôùí Âïëéâéáíþí. Ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá ôçò Âïëéâßáò óÞìåñá èåùñïýí ôá äõíçôéêÜ Ýóïäá áðü ôçí ðþëçóç ôïõ öõóéêïý áåñßïõ ùò ôçí ôåëåõôáßá êáé ôçí êáëýôåñç åëðßäá ãéá ôïí åêóõã÷ñïíéóìü ôïõ Ýèíïõò êáé ôçí åîáóöÜëéóç åíüò êáëýôåñïõ ìÝëëïíôïò ãéá ôïí ðëçèõóìü ôïõ. Ïé ðïëõåèíé-

êÝò åôáéñåßåò ðåôñåëáßïõ, êáèþò êáé ïé ìéêñüôåñïé óõíåôáßñïé ôïõò ìÝóá óôç âïëéâéáíÞ ïéêïíïìéêÞ êáé ðïëéôéêÞ åëßô, Ý÷ïõí Üëëá ó÷Ýäéá ãéá ôá êÝñäç ðïõ ðåñéìÝíïõí áðü ôï âïëéâéáíü öõóéêü áÝñéï. Ïé åñãÜôåò óôç ãç êáé ôéò ðüëåéò óôç Âïëéâßá îåêßíçóáí ìéá ãåíéêÞ ðåñßïäï ðÜëçò åíÜíôéá óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, ìå ôïí "ðüëåìï ôïõ íåñïý" óôçí ÊïôóáìðÜìðá, óôç äéÜñêåéá ôïõ êáëïêáéñéïý êáé ôïõ öèéíïðþñïõ ôïõ íüôéïõ çìéóöáéñßïõ ôï 2000. Ï êýêëïò ôçò ìá÷çôéêüôçôáò óõíå÷ßóôçêå êáé óõãêåíôñþèçêå óå ìéá óåéñÜ áðü æçôÞìáôá êëåéäéÜ, ôïí "ðüëåìï ôçò êüêáò", ôïí "ðüëåìï ôçò öïñïëïãßáò" êáé ôïí óõíå÷éæüìåíï "ðüëåìï ôïõ öõóéêïý áåñßïõ". ÁõôÞ ç ìá÷çôéêüôçôá Ý÷åé âáèéÝò ñßæåò. Ç âïëéâéáíÞ åñãáôéêÞ ôÜîç åßíáé ßóùò ç ðéï ìá÷çôéêÞ óôç Íüôéá ÁìåñéêÞ. Ïé åñãÜôåò Ýêáíáí ôç ìßá åðßèåóç ìåôÜ ôçí Üëëç åíÜíôéá óôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç ôçò ÷þñáò áðü ôá ìÝóá ôïõ 19ïõ áéþíá ùò ôá ìÝóá ôïõ 20ïý. Ôï 1952, ïé ìåôáëëùñý÷ïé ôçò Âïëéâßáò âÜäéóáí åíÜíôéá óôçí ðñùôåýïõóá Ëá Ðáæ êáé áöüðëéóáí ôï óôñáôü. Ïé åñãÜôåò ðÞñáí ôïí Ýëåã÷ï ôùí ïñõ÷åßùí êáé ïñãÜíùÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

23

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

Ç åîÝãåñóç ðïõ îåäéðëþèçêå åß÷å êáèáñÜ ôç äõíáôüôçôá íá áíáôñÝøåé ü÷é ìüíï ôïí ðñüåäñï áëëÜ åðßóçò ôï âïëéâéáíü êñÜôïò. ¼ìùò, ãéá Üëëç ìéá öïñÜ, ïé äéáäçëùôÝò åìðéóôåýôçêáí áóôïýò "ðñïïäåõôéêïýò" ðïëéôéêïýò, ðïõ ÷ñçóéìïðïßçóáí ôç äýíáìÞ ôïõò ãéá íá áðïêáôáóôÞóïõí ôçí "ïìáëüôçôá".

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

24

10/11/2004

1:47

Page 24

óáí ôçí áíáäéáíïìÞ ôçò éäéïêôçóßáò ôùí ðëïýóéùí ãáéïêôçìüíùí ìåôáîý ôùí áêôçìüíùí öôù÷þí. Ç âáóéêÞ åñãáôéêÞ óõíïìïóðïíäßá ôçò Âïëéâßáò (ç COB) êáé ïé åñãáôéêÝò ðïëéôïöõëáêÝò Ýãéíáí Ýíá åíáëëáêôéêü êÝíôñï åîïõóßáò áðÝíáíôé óôçí éó÷ý ôïõ êñÜôïõò ôùí áöåíôéêþí. ÁëëÜ ïé çãÝôåò ôïõ åðáíáóôáôéêïý êéíÞìáôïò, óõìðåñéëáìâáíïìÝíïõ êáé ôïõ êýñéïõ åðáíáóôáôéêïý êüììáôïò ôçò Âïëéâßáò, ôïõ Partido Obrero Revolucionario (Åðáíáóôáôéêü Åñãáôéêü Êüììá), ôåëéêÜ åìðéóôåýôçêáí åèíéêéóôÝò ðïëéôéêïýò áðü ôç ìåóáßá ôÜîç, ðïõ ãñÞãïñá óáìðïôÜñçóáí ôçí åðáíÜóôáóç êáé óôñÜöçêáí óôçí éó÷õñïðïßçóç ôïõ âïëéâéáíïý êáðéôáëéóìïý. Ôï 1970 êáé 1971, ïé åñãÜôåò îáíÜ óõãêñïýóôçêáí ìå ôç äýíáìç ôùí áöåíôéêþí ôçò Âïëéâßáò. Ìéá äéÜóðáóç óôï óôñáôü êáé óôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç äçìéïýñãçóå ôç äõíáôüôçôá ãéá Ýíá åíéáßï ìÝôùðï ðïõ íá áðïôåëåßôáé áðü ôçí COB, ôéò åñãáôéêÝò óõíïìïóðïíäßåò ôùí ðïëéôåéþí, ôá êüììáôá ôçò ÁñéóôåñÜò, ôéò ïìÜäåò öïéôçôþí êáé ôéò áãñïôéêÝò ïñãáíþóåéò ðïõ èá êáëïýóáí ãéá ìéá ëáúêÞ åèíïóõíÝëåõóç. ÁõôÞ ôç öïñÜ üìùò, ïé åñãÜôåò äåí Þôáí ïðëéóìÝíïé. Ïé çãÝôåò ôçò, áíôßèåôá, åìðéóôåýïíôáí "ðñïïäåõôéêïýò áîéùìáôéêïýò" üôé èá åêðëÞñùíáí ôïõò óôü÷ïõò ôïõ êéíÞìáôïò. Ôá ðïëéôéêÜ êüììáôá Ýêëåéíáí óõìöùíßåò óôá ðáñáóêÞíéá, ðïõ ðåñéüñéæáí ôéò ìåôáññõèìßóåéò ôçò ëáúêÞò åèíïóõíÝëåõóçò. Ôï ôñáãéêü áðïôÝëåóìá Þôáí üôé Ýãéíå Ýíá äåîéü ðñáîéêüðçìá êáé åðéâëÞèçêå óôñáôéùôéêÞ äéêôáôïñßá. Óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’80, 10.000 ìåôáëëùñý÷ïé ïðëéóìÝíïé ìå ìáóïýñéá äõíáìßôç åðÝóôñåøáí óôç Ëá Ðáæ. ÊáôÝëáâáí êõâåñíçôéêÜ êôßñéá êáé êÝñäéóáí ôçí õðïóôÞñéîç ôùí åñãáôþí ãçò, ôùí öïéôçôþí êáé ôïõ ðëçèõóìïý ôçò ðüëçò. ÁëëÜ ïé øåõäáéóèÞóåéò ãéá ôç íÝá "äçìïêñáôéêÞ êõâÝñíçóç" ãéá Üëëç ìéá öïñÜ êáôÝóôñåøáí ïðïéáäÞðïôå åëðßäá ãéá ôçí áëëáãÞ ôçò êïéíùíßáò. ÐáñÜ ôï üôé êáôÝëáâáí ôç Ëá Ðáæ, ïé ìåôáëëùñý÷ïé äåí êÝñäéóáí ôßðïôá áðü ôç ìá÷çôéêüôçôÜ ôïõò. Ç íÝá êõâÝñíçóç åéóÞãáãå ôç íåïöéëåëåýèå-

ñç ðïëéôéêÞ ëéôüôçôáò êáé ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò áðü ôï 1985 êáé ôï åñãáôéêü êßíçìá áêüìç äåí Ý÷åé áíáêÜìøåé áðü ôçí åðßèåóç ôùí áöåíôéêþí. Óå êáèåìßá áðü ôéò åðáíáóôáôéêÝò óôéãìÝò ôïõ ôåëåõôáßïõ ìéóïý áéþíá, ïé åñãÜôåò ôçò Âïëéâßáò êáé ïé çãÝôåò ôïõò Ý÷ïõí óå ôåëéêÞ áíÜëõóç áíáæçôÞóåé ôç ëýóç óå ìåôáññõèìéóôÝò áóôïýò ðïëéôéêïýò, Þ óå "ðñïïäåõôéêïýò" óôñáôçãïýò, ðïõ Ýêáíáí ü,ôé ìðïñïýóáí ãéá íá öñåíÜñïõí áõôïýò ôïõò áãþíåò. Áõôüò åßíáé ï ëüãïò ðïõ ïé åðáíáóôÜóåéò áðÝôõ÷áí êáé ãéáôß ïé æùÝò ôùí åñãáôþí êáé ôùí ïéêïãåíåéþí ôïõò áíáðüöåõêôá õðÝöåñáí. Ç åîÝãåñóç ðïõ îåäéðëþèçêå ìåôáîý ôçò 19çò Óåðôåìâñßïõ êáé ôçò 17çò Ïêôùâñßïõ ôïõ 2003 åß÷å êáèáñÜ ôç äõíáôüôçôá íá áíáôñÝøåé ü÷é ìüíï ôïí ðñüåäñï áëëÜ åðßóçò ôï âïëéâéáíü êñÜôïò. Ç åîÝãåñóç åß÷å ôç äýíáìç êáé åîÝöñáæå ôçí ôáîéêÞ ïñãÞ ðïõ Þôáí áíáãêáßá ãéá íá ðÜñåé ôïí Ýëåã÷ï ôùí ðïëéôéêþí èåóìþí ôçò ÷þñáò. ¼ìùò, ãéá Üëëç ìéá öïñÜ, ïé äéáäçëùôÝò åìðéóôåýôçêáí áóôïýò "ðñïïäåõôéêïýò" ðïëéôéêïýò, ðïõ ÷ñçóéìïðïßçóáí ôç äýíáìÞ ôïõò ãéá íá áðïêáôáóôÞóïõí ôçí "ïìáëüôçôá". Ôï "Êßíçìá ãéá ôïí Óïóéáëéóìü" (Movimiento al Socialismo Þ MAS) åßíáé ôï êýñéï áíôéðïëéôåõôéêü êüììá óôç Âïëéâßá. Ï çãÝôçò ôïõ, ï ¸âï ÌïñÜëåò, Þñèå äåýôåñïò ìå äéáöïñÜ ìüíï ìßá ìïíÜäá óôéò ðåñóéíÝò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò. Ï ÌïñÜëåò åßíáé åðßóçò ï çãÝôçò ôùí êáëëéåñãçôþí êüêáò ôçò Âïëéâßáò, Ýíá éó÷õñü êïéíùíéêü êßíçìá ðïõ áíôéðñïóùðåýåé 50.000 ïéêïãÝíåéåò, ôùí ïðïßùí ç æùÞ Ý÷åé êáôáóôñáöåß áðü ôï åðéâáëëüìåíï áðü ôéò ÇÐÁ ðñüãñáììá êáôáóôñïöÞò ôùí êáëëéåñãåéþí êüêáò. Ï ÌïñÜëåò áñ÷éêÜ äåí êáôÝâáóå ôïõò «êïêáëÝñïò» êáèþò áíáðôýóóïíôáí ïé "ôáñá÷Ýò" ôïõ Ïêôùâñßïõ, áí êáé ïé êáëëéåñãçôÝò óõììåôåß÷áí óôç ìåãÜëç áñ÷éêÞ äéáäÞëùóç ôçò 19çò Óåðôåìâñßïõ ðïõ åß÷å êáëÝóåé ï Óõíáóðéóìüò ãéá ôçí ÕðåñÜóðéóç êáé ÅðáíÜêôçóç ôïõ Öõóéêïý Áåñßïõ. ÖñÝíáñå ôïí üãêï ôùí äõíÜìåþí ôïõ ùò ôç äåýôåñç âäïìÜäá ôçò ãåíéêÞò áðåñãßáò ðïõ åß÷å êáëÝóåé ç COB, üôáí Ýãéíå ðñïöáíÝò üôé Þ èá Ýðñåðå íá óõììåôÜó÷åé Þ íá ÷Üóåé ôçí áîéïðéóôßá ôïõ. Ôï MAS ôïõ ÌïñÜëåò åðßóçò äåí Þèåëå íá ìðåé óôç ìÜ÷ç êáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Ýðáéîå ìüíï Ýíá ìéêñü ñüëï óôçí åîÝãåñóç. ÔåëéêÜ ç êýñéá óõìâïëÞ ôïõ MAS äåí Þôáí íá ðñï÷ùñÞóåé ôïí áãþíá, áëëÜ íá ôïí óôñÝøåé ðñïò ôçí êáôåýèõíóç åíüò óõìâéâáóìïý, ìå äéáðñáãìáôåýóåéò ìå ðïëéôéêïýò ôïõ êáôåóôçìÝíïõ. ¼ðùò ï Öåëßðå Êßóðå, åðéêåöáëÞò ôçò ÂïëéâéáíÞò Óõíïìïóðïíäßáò Áãñïôþí-Åñãáôþí (Confederacion Sindical Unica de Trabajadores Campesinos de Bolivia, CSUTCB) êáé ôïõ ðïëéôéêïý êüììáôïò Movimiento Indigena Pachacutia (MIP), Ýôóé êáé ï ÌïñÜëåò ðáñåíÝâç ãéá íá óþóåé ôï âïëéâéáíü êñÜôïò. Êáé ôï MAS êáé ôï MIP ðßåóáí óêëçñÜ ãéá íá ìðïñÝóåé ï áíôéðñüåäñïò ÊÜñëï ÌÝóá íá

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 25

äéáäå÷èåß óõíôáãìáôéêÜ ôïí ÓÜíôóåæ íôå ËïóÜíôá, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ï ÌÝóá Þôáí êáé åßíáé öáíáôéêüò õðïóôçñéêôÞò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. Åíþ êáëïýóå ãéá ìéá ëáúêÞ åèíïóõíÝëåõóç ùò ôç äéÝîïäï áðü ôçí êñßóç, ôï MAS ôüíéæå üôé ç åèíïóõíÝëåõóç èá óõíåñ÷üôáí ü÷é áíåîÜñôçôá, áëëÜ õðü ôçí áéãßäá ôçò äéêáóôéêÞò åîïõóßáò. Êáé ìåôÜ ôïí ðñþôï ëüãï ôïõ ÌÝóá ùò íÝïõ ðñïÝäñïõ, ï ÌïñÜëåò åîÝöñáóå Ýíôïíá ôçí åðéäïêéìáóßá ôïõ, äçëþíïíôáò üôé ôï "80% ôïõ ëüãïõ" èá ìðïñïýóå íá åß÷å ãñáöôåß áðü ôï ßäéï ôï MAS. Ç æçìéÜ ðïõ Ýêáíå óôï åðáíáóôáôéêü êßíçìá ôï ßäéï ôï MAS Þôáí óçìáíôéêÞ. Ïé åêëïãéêÝò öéëïäïîßåò ôïõ åîáóöÜëéæáí üôé èá ëåéôïõñãïýóå ùò öñÝíï óôçí åðáíáóôáôéêÞ ðáëßññïéá. Ãéá Üëëç ìéá öïñÜ, ìåôáññõèìéóôÝò êáé "ðñïïäåõôéêïß" ðïëéôéêïß åß÷áí ïäçãÞóåé ôïõò åñãÜôåò óôçí áãêáëéÜ ôïõ êñÜôïõò ôùí áöåíôéêþí.

Ï íÝïò áãþíáò ãéá ôï öõóéêü áÝñéï ÌåôÜ ôçí åîÝãåñóç ôïõ Ïêôùâñßïõ, õðÞñîå ìéá êÜìøç ðïõ óõíå÷ßóôçêå, ðáñÜ êÜðïéåò óðïñáäéêÝò åêñÞîåéò áãþíùí, ùò êáé ôï äåýôåñï ìéóü ôïõ Áðñéëßïõ ôïõ 2004. ¼÷é ìüíï ïé çãÝôåò ôïõ MAS, áëëÜ êáé ç çãåóßá ôïõ Óõíáóðéóìïý ãéá ôï Öõóéêü ÁÝñéï, ôçò COB êáé Üëëùí ìåñßäùí ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí õðïóôÞñéæáí üôé "ï âïëéâéáíüò ëáüò åßíáé êïõñáóìÝíïò áõôÞ ôç óôéãìÞ êáé Ý÷åé áêüìá áõôáðÜôåò ãéá ôçí êõâÝñíçóç ÌÝóá". Åðßóçò äÞëùíáí üôé ìåôÜ ôá ãåãïíüôá ôïõ Ïêôþâñç Þñèå "ìéá ðåñßïäïò ðïõ ðñÝðåé íá êÜíïõìå èåôéêÝò ðñïôÜóåéò áíôß íá ðåôÜìå ðÝôñåò". Ìéá ìáæéêÞ óõæÞôçóç ðïõ ïñãÜíùóå ç COB óôç Ëá Ðáæ Ýêáíå ìéá äéáöïñåôéêÞ åêôßìçóç ôçò êáôÜóôáóçò. Ìéá áíáöïñÜ ãé' áõôÞ ôç óõæÞôçóç êáôÝëçãå óôï åîÞò: "Áöïý îåêßíçóáí êáé çãÞèçêáí ìéáò ìåãÜëçò êïéíùíéêÞò áíáôáñá÷Þò, ðïõ êáôÝëçîå óå ðåñéóóüôåñïõò áðü 70 íåêñïýò áðü êõâåñíçôéêÝò óöáßñåò êáé ðÜíù áðü 500 ôñáõìáôßåò, ïé åñãÜôåò, ïé áãñüôåò, ôá êáôáðéåóìÝíá Ýèíç êáé ïé óðñùãìÝíåò óôçí åîáèëßùóç ìåóáßåò ôÜîåéò äåí áíÝôñåøáí ôçí éó÷ý ôçò êõñßáñ÷çò ôÜîçò ãéáôß äåí åß÷áí Ýíá åðáíáóôáôéêü êüììá ðÜíù óôï ïðïßï íá âáóéóôïýí."[1] ÄçëáäÞ, äåí õðÞñ÷å åðáíáóôáôéêÞ ïñãÜíùóç Þ ïñãáíþóåéò ðïõ íá âïçèÞóïõí íá ÷ôéóôåß Ýíá óõíåéäçôü ìáæéêü êßíçìá ãéá ôï óïóéáëéóìü. Ãéáôß èá Þôáí êÜôé ôÝôïéï áíáãêáßï; Åßíáé ðñïöáíÝò üôé Ý÷åé ôåñÜóôéá óçìáóßá ôï áßôçìá ãéá ôçí åèíéêïðïßçóç, Þ ãéá ðåñéóóüôåñåò äáðÜíåò ãéá ôá ðáíåðéóôÞìéá, Þ ãéá íá óôáìáôÞóåé ç "áðïêÝíôñùóç" ôïõ äçìüóéïõ óõóôÞìáôïò õãåßáò óôéò ðïëéôåßåò. Ç ðñáãìáôéêüôçôá üìùò åßíáé üôé êáìßá áðü áõôÝò ôéò áëëáãÝò äåí èá Þôáí áóöáëÞò üóï ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò óõíå÷ßæåé íá åßíáé ôï ðëáßóéï ìÝóá óôï ïðïßï ãßíåôáé ç êïéíùíéêïïéêïíïìéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôçò ÷þñáò. Áí äïèïýí ðåñéóóüôåñá

÷ñÞìáôá ãéá ôïõò öïéôçôÝò, ìðïñïýí íá ôá ðÜñïõí ðßóù ôïí åðüìåíï ÷ñüíï. Óå 6 ìÞíåò ç êõâÝñíçóç ìðïñåß íá áðïöáóßóåé íá îáíáíïßîåé ôç äéáäéêáóßá ôïõ ðåñÜóìáôïò ôïõ äçìüóéïõ óõóôÞìáôïò õãåßáò óôéò ðïëéôåßåò. Êáé ìå ôï êïéíïâïýëéï íá êõñéáñ÷åßôáé áðü äéåöèáñìÝíïõò ðïëéôéêïýò êáé ôï ÄÍÔ íá ôïõò ðéÝæåé óõíÝ÷åéá, ïé ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò ðåôñåëáßïõ ìðïñïýí íá óõíå÷ßóïõí íá åëÝã÷ïõí ôï âïëéâéáíü öõóéêü áÝñéï, áêüìá êáé áí óôï ÷áñôß ôï åèíéêïðïéÞóïõí. Ç åèíéêïðïßçóç åßíáé ìÝñïò ôçò áðÜíôçóçò óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü. ÁëëÜ ôï ðéï óçìáíôéêü óôïé÷åßï åßíáé ç áõôïêõâÝñíçóç êáé ç áõôïäéÜèåóç ôùí áðëþí åñãáæïìÝíùí ôçò Âïëéâßáò, äçëáäÞ ï Ýëåã÷üò ôïõò ðÜíù óôïí öõóéêü êáé êïéíùíéêü ðëïýôï ôçò ÷þñáò. Ìéá ôÝôïéá ðñáãìáôéêÜ äçìïêñáôéêÞ ìïñöÞ åîïõóßáò ëÝãåôáé óïóéáëéóìüò. ¸íáò óïóéáëéóìüò ðïõ äçìéïõñãåßôáé êáé óôçñßæåôáé áðü ôá êÜôù êáé ü÷é ï "óïóéáëéóìüò" ðïõ ÷áñßæåôáé êáé äéåõèýíåôáé áðü ôá ðÜíù, áðü êñáôéêïýò ãñáöåéïêñÜôåò êáé åðáããåëìáôßåò ðïëéôéêïýò. Ïé íåïöéëåëåýèåñåò êõâåñíÞóåéò ìðïñïýí íá áíáôñÝðïíôáé áðü åäþ ùò ôçí áéùíéüôçôá. ÁëëÜ ùò ôç óôéãìÞ ðïõ Ýíá ìáæéêü êßíçìá èá êáôáöÝñåé íá áíôéêáôáóôÞóåé ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü ìå ôï óïóéáëéóìü, ï âïëéâéáíüò ëáüò äåí èá îåöýãåé áðü ôï æõãü ôïõ êáðéôáëéóìïý êáé ôïõ éìðåñéáëéóìïý. Ãé' áõôïýò ôïõò ëüãïõò, ÷ñåéÜæåôáé íá ÷ôéóôåß ìéá åðáíáóôáôéêÞ ïñãÜíùóç óôç Âïëéâßá. Ðñþôïí, ìéá ôÝôïéá ïñãÜíùóç ìðïñåß íá ðáëÝøåé éäåïëïãéêÜ, Ýôóé þóôå ï óïóéáëéóìüò íá óõæçôéÝôáé êáèáñÜ êáé áíïé÷ôÜ ùò åíáëëáêôéêÞ ëýóç óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü. ÊÜðïéåò ìåñßäåò ôïõ âïëéâéáíïý êïéíùíéêïý êéíÞìáôïò ìðïñåß íá åßíáé "áíôéêáðéôáëéóôéêÝò", áëëÜ äåí åßíáé üëåò. Ãéá íá îçëùèåß ï êáðéôáëéóìüò óôç Âïëéâßá ìéá êáé êáëÞ, ç áíôéêáðéôáëéóôéêÞ óõíåßäçóç ðñÝðåé íá åîåëé÷èåß óå ôáîéêÞ óõíåßäçóç ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, þóôå íá ìðïñåß íá ôåèåß åðéêåöáëÞò åíüò óõíåéäçôïý êéíÞìáôïò ãéá ôï óïóéáëéóìü. Ç åðáíáóôáôéêÞ ïñãÜíùóç åßíáé áíáãêáßá ãéá íá êáèïäçãÞóåé ôçí éäåïëïãéêÞ óõæÞôçóç, þóôå íá ðåßóåé ôïõò áðëïýò Âïëéâéáíïýò üôé ðñáãìáôéêÜ õðÜñ÷åé ìéá èåôéêÞ åíáëëáêôéêÞ ëýóç áðÝíáíôé óôïí êáðéôáëéóìü. Áêüìá, ÷ñåéÜæåôáé ìéá ïñãÜíùóç ðïõ íá åßíáé ðëÞñùò áöïóéùìÝíç óôç óõãêñüôçóç ôçò åíüôçôáò ìåôáîý ôùí äéáöïñåôéêþí êïéíùíéêþí ìåñßäùí ðïõ áãùíßæïíôáé êáé ôçò ïðïßáò ôï âáóéêü ìÝëçìá èá åßíáé ôá óõìöÝñïíôá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò ùò óýíïëï. Ìéá ôÝôïéá ïñãÜíùóç äåí èá õðåñÜóðéæå áðëþò ôá ïéêïíïìéêÜ óõìöÝñïíôá üëùí ôùí åñãáôþí, áëëÜ åðßóçò èá ðñïùèïýóå ôá ðïëéôéêÜ êáé ðïëéôéóôéêÜ óõìöÝñïíôá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò óôçí êáôåýèõíóç ôçò ïéêïäüìçóçò ìéáò êïéíùíßáò åëåýèåñçò áðü åèíéêÞ êáé öõëåôéêÞ êáôáðßåóç. Ðñïò ôï ðáñüí, ç COB ðñïóðáèåß íá ðáßîåé áõôüí

Ïé íåïöéëåëåýèåñåò êõâåñíÞóåéò ìðïñïýí íá áíáôñÝðïíôáé áðü åäþ ùò ôçí áéùíéüôçôá. ÁëëÜ ùò ôç óôéãìÞ ðïõ Ýíá ìáæéêü êßíçìá èá êáôáöÝñåé íá áíôéêáôáóôÞóåé ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü ìå ôï óïóéáëéóìü, ï âïëéâéáíüò ëáüò äåí èá îåöýãåé áðü ôï æõãü ôïõ êáðéôáëéóìïý êáé ôïõ éìðåñéáëéóìïý.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

25

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 26

ôï ñüëï. ¼ìùò ç éóôïñßá äåß÷íåé üôé õðÜñ÷ïõí üñéá óôç äñÜóç ôùí óõíäéêÜôùí, áêüìá êáé óôïí åðáíáóôáôéêü óõíäéêáëéóìü. Õðü ïñéóìÝíåò óõíèÞêåò, ïé çãÝôåò ôùí óõíäéêÜôùí êéíçôïðïéïýí ôç âÜóç ôïõò. Óå Üëëåò óõíèÞêåò êÜíïõí ôï áíôßèåôï, âáóéæüìåíïé óå óõìöùíßåò ðïõ Ý÷ïõí õðïãñÜøåé ìå ôá áöåíôéêÜ Þ ôçí êõâÝñíçóç. Áêüìá êáé åðáíáóôáôéêÜ óõíäéêÜôá Ý÷ïõí äõóêïëßá íá ðñïâÜëïõí ìéá óõãêñïôçìÝíç åíáëëáêôéêÞ ëýóç óôïí êáðéôáëéóìü, ãéáôß «óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç Ýíá óõíäéêÜôï åßíáé Ýíáò ïñãáíéóìüò ðïõ ï óôü÷ïò ôïõ åßíáé ç äéáìåóïëÜâçóç ìåôáîý êåöáëáßïõ êáé åñãáóßáò». ¸ôóé ç ðÜëç åíÜíôéá óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü äåí ìðïñåß íá äéåîá÷èåß ìüíï áðü ìá÷çôéêÜ óõíäéêÜôá üðùò ç COB êáé ç CSUTCB. ÔÝëïò, ï ñõèìüò ôùí ãåãïíüôùí áðü ìüíïò ôïõ õðïäåéêíýåé Ýíôïíá ôçí áíÜãêç äçìéïõñãßáò ìéáò åðáíáóôáôéêÞò ïñãÜíùóçò. Áí êáé Üñ÷éóå ìå áñãü ñõèìü ôïí ÓåðôÝìâñéï, ç ìåãÜëç åîÝãåñóç ãéá ôï öõóéêü áÝñéï ôïõ Ïêôùâñßïõ ôïõ 2003 Ýäùóå ôåëéêÜ óôá óõíäéêÜôá, ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá êáé ôéò åîåãåñìÝíåò ìÜæåò ôï ÷ñüíï ìéáò âäïìÜäáò, óôïí ïðïßï ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò èá ìðïñïýóå íá åß÷å êáôáóôñáöåß, äçëáäÞ ìéá âäïìÜäá ôçò ïðïßáò ôï áðïôÝëåóìá èá ìðïñïýóå íá åßíáé êÜôé ðïëý äéáöïñåôéêü áðü ôçí áðëÞ áëëáãÞ öñïõñÜò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. Ï ¸âï ÌïñÜëåò êáé ôï MAS, üìùò, ìáæß ìå ôïõò õðïóôçñéêôÝò ôïõ ÓÜíôóåæ íôå ËïóÜíôá êáé ôçí ðñåóâåßá ôùí ÇÐÁ, êáèüñéóáí Ýíá äéáöïñåôéêü áðïôÝëåóìá, ðïõ äéáôÞñçóå ôéò óõíèÞêåò ôçò êáðéôáëéóôéêÞò êáé éìðåñéáëéóôéêÞò óõóóþñåõóçò. Áõôü ðïõ Ýëåéðå Þôáí ìéá åðáíáóôáôéêÞ ïñãÜíùóç ìå åðáñêÝò êïéíùíéêü ñßæùìá, ìå ïñãáíùôéêÞ äýíáìç, åìðåéñßá óôïí áãþíá êáé ðïëéôéêÞ áõôïðåðïßèçóç, ðïõ íá áíôéóôáèåß óôïõò íåïöéëåëåýèåñïõò êáé ôïõò ñåöïñìéóôÝò óõììÜ÷ïõò ôïõò êáé ðïõ èá ìðïñïýóå íá ðñïâÜëåé ôï óïóéáëéóìü ùò åíáëëáêôéêÞ ëýóç áðÝíáíôé óå Üëëç ìßá åêäï÷Þ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. Áõôü ôï ðïëéôéêü êåíü êáèüñéóå ôéò åîåëßîåéò ìåôÜ ôçí ðñþôç íßêç ôçò åîÝãåñóçò ôïõ Ïêôùâñßïõ. ¼ìùò ï êýêëïò áãþíùí ðïõ îåêßíçóå ìå ôïí «ðüëåìï ôïõ íåñïý» óôçí ÊïôóáìðÜìðá ôï 2000 äåí åß÷å êëåßóåé. Ïé êïéíùíéêÝò óõãêñïýóåéò Üñ÷éóáí íá îåóðïýí îáíÜ áðü ôïí ÖåâñïõÜñéï ôïõ 2004. Óôéò ðåñéóóüôåñåò áðü áõôÝò åìðëÝêïíôáí ïìÜäåò åñãáôþí ðïõ åß÷áí êïõñáóôåß íá ðåñéìÝíïõí íá ôïõò äþóåé áõîÞóåéò ç íÝá êõâÝñíçóç ÌÝóá Þ íá éêáíïðïéÞóåé Üëëá ïéêïíïìéêÜ áéôÞìáôá. Ùò ôá ìÝóá ôïõ Áðñéëßïõ, ï áãþíáò åß÷å ãßíåé éäéáßôåñá âßáéïò óå ôñåéò ôïìåßò: óôïõò óõíôáîéïý÷ïõò ìåôáëëùñý÷ïõò, ôïõò öïéôçôÝò ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ êáé ôïõò áêôÞìïíåò áãñüôåò. ¸íáò ìåôáëëåñãÜôçò ÷ùñßò óýíôáîç áíáôéíÜ÷èçêå ìå äõíáìßôç ùò ìéá äçìüóéá ðñÜîç äéáìáñôõñßáò, åíþ åêáôïíôÜäåò áðü ôïõò óõíôñüöïõò ôïõ, ðïõ åß÷áí êáôáëÜâåé Ýíá êõâåñíçôéêü êôßñéï, áðåéëïýóáí íá áõôïêôïíÞóïõí áí äåí éÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

26

êáíïðïéïýíôáí ôá áéôÞìáôÜ ôïõò. Ç áóôõíïìßá ÷ôýðçóå êáé Ýñéîå äáêñõãüíá óôïõò öïéôçôÝò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Óáí ÁíôñÝò óôç Ëá Ðáæ (Ýíá äçìüóéï ðáíåðéóôÞìéï ìå 70.000 öïéôçôÝò), ðïõ äéáìáñôýñïíôáí ãéá ðåñéêïðÝò óôïí ðñïûðïëïãéóìü ôçò ðáéäåßáò. Êáé ôï êßíçìá ôùí áêôçìüíùí åß÷å áðåéëÞóåé íá ðáñáëýóåé ôç ÷þñá ìå áðïêëåéóìïýò äñüìùí. Ç êõâÝñíçóç êáôÜöåñå íá ðåôý÷åé Ýíáí ðñïóùñéíü óõìâéâáóìü ùò ôçí ÐñùôïìáãéÜ. ÔåëéêÜ üìùò, Þôáí îáíÜ ôï æÞôçìá ôïõ öõóéêïý áåñßïõ ðïõ ôïí ÌÜéï êáé ôïí Éïýíéï ôïõ 2004 Ýâãáëå ôïõò åñãÜôåò ôùí ðüëåùí êáé ôçò õðáßèñïõ óôç äñÜóç. ¼ôáí ï ÌÝóá áíÝëáâå ôçí ðñïåäñßá ôçò Âïëéâßáò ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 2003, ìßá áðü ôéò õðïó÷Ýóåéò ðïõ Ýäùóå óôïõò åîåãåñìÝíïõò Þôáí ç äéåîáãùãÞ åíüò äçìïøçößóìáôïò ãéá ôï öõóéêü áÝñéï åíôüò ôïõ Ýôïõò. Ôï äçìïøÞöéóìá ïñßóôçêå ãéá ôéò 18 Éïõëßïõ. Ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôùí óõíäéêÜôùí, æçôïýóáí ü÷é ìüíï ôçí åèíéêïðïßçóç ôïõ öõóéêïý áåñßïõ áëëÜ êáé ôç "âéïìç÷áíïðïßçóÞ" ôïõ. Áõôü óÞìáéíå üôé ü÷é ìüíï Ýðñåðå ôï êñÜôïò íá îáíáðÜñåé óôçí éäéïêôçóßá ôïõ ôá áðïèÝìáôá ôïõ öõóéêïý áåñßïõ ôçò Âïëéâßáò, áëëÜ êáé üôé èá Ýðñåðå íá áíáëÜâåé íá ÷ôßóåé ìéá âéïìç÷áíéêÞ õðïäïìÞ ðïõ íá åðéôñÝðåé óôï öõóéêü áÝñéï íá äéõëßæåôáé óôç Âïëéâßá. Ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá åßíáé ëïéðüí õðÝñ ôçò ðþëçóçò ôïõ öõóéêïý áåñßïõ, áëëÜ ìüíï áí åßíáé êáôåñãáóìÝíï, êáé ìå ôá êÝñäç íá ðçãáßíïõí óôïí âïëéâéáíü ëáü êáé ü÷é óôéò ðïëõåèíéêÝò. Ìå ôçí åèíéêïðïßçóç êáé âéïìç÷áíïðïßçóç ôïõ öõóéêïý áåñßïõ ùò êåíôñéêü ôçò áßôçìá, ç COB åîáðÝëõóå Ýíá êßíçìá Üìåóçò äñÜóçò ãéá íá ðéÝóåé ôçí êõâÝñíçóç ÌÝóá óôéò 2 ÌáÀïõ. Ç êáìðÜíéá, ðïõ Þôáí ìéá åð' áïñßóôïí ãåíéêÞ áðåñãßá, îåêßíçóå áäýíáìá. Óôç äéÜñêåéá ôùí ðñïçãïýìåíùí ìçíþí, ï ¸âï ÌïñÜëåò êáé ôï MAS åß÷áí äçëþóåé ôçí õðïóôÞñéîÞ ôïõò óôïí ÌÝóá Ýùò êáé ôéò åêëïãÝò ôïõ 2007 êáé åß÷áí ôá÷èåß åíÜíôéá óå ïðïéáäÞðïôå êïéíùíéêÞ äéáìáñôõñßá. Ï ÌïñÜëåò Ýêáíå äéÜöïñïõò åëéãìïýò ãéá íá äéáóðÜóåé ôç Central Obrera Regional (ÐåñéöåñåéáêÞ ÅñãáôéêÞ Óõíïìïóðïíäßá, COR) ôïõ Åë ¢ëôï óå ìéá ñåöïñìéóôéêÞ êáé ìéá ñéæïóðáóôéêÞ ðôÝñõãá, êé áõôü åß÷å ìåãÜëåò ðïëéôéêÝò óõíÝðåéåò. Ôï Åë ¢ëôï (ç ðüëç ðïõ âñßóêåôáé áêñéâþò ðÜíù áðü ôç Ëá Ðáæ, óôï õøßðåäï) Ý÷åé ôç ìåãáëýôåñç óõãêÝíôñùóç åñãáôþí óôç Âïëéâßá êáé ïé åñãÜôåò áðü ôçí ðüëç êáé ôçí ýðáéèñï óôï õøßðåäï Þôáí ç ñá÷ïêïêáëéÜ ôçò åîÝãåñóçò ôïõ Ïêôùâñßïõ. Ïìïßùò, óôåëÝ÷ç ôïõ MAS êÝñäéóáí ôïí Ýëåã÷ï óôçí ðëåéïøçöéêÞ ðôÝñõãá ôïõ ìåãáëýôåñïõ áãñïôéêïý óõíäéêÜôïõ (CSUTCB), áöÞíïíôáò ìüíï ôçí ðôÝñõãá ôçò ìåéïøçößáò õðü ôçí çãåóßá ôïõ Öåëßðå Êßóðå íá õðïóôçñßæåé ôçí COB óôç ãåíéêÞ áðåñãßá. Êáé ðñéí êáé áöïý îåêßíçóå ç áðåñãßá, ï ÌïñÜëåò óõíåñãÜóôçêå ìå ôïí ÌÝóá ãéá íá ó÷å-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 27

äéÜóïõí êáé íá åöáñìüóïõí ôáêôéêÝò "äéáßñåé êáé âáóßëåõå", þóôå íá çôôçèåß ç áðåñãßá. Óå üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ ÌáÀïõ üìùò, ç áðåñãßá óôáäéáêÜ êÝñäéæå äýíáìç. Äåí Þôáí áêñéâþò ìéá ãåíéêÞ áðåñãßá ìå ôçí êëáóéêÞ Ýííïéá, ãéáôß ç COB áñ÷éêÜ áðïöÜóéóå íá õéïèåôÞóåé ôç ìïñöÞ ôçò êéíçôïðïßçóçò äéáöïñåôéêþí ôïìÝùí, ãéá äéáäçëþóåéò êáé áðïêëåéóìïýò äñüìùí óå åíáëëáóóüìåíåò ìÝñåò, ìÝóá ó' Ýíá ðëáßóéï êëéìÜêùóçò ôùí êéíçôïðïéÞóåùí. Óå ìßá áðü ôéò ðéï åíôõðùóéáêÝò êéíçôïðïéÞóåéò ôùí ðñþôùí çìåñþí, 400 åñãÜôåò áðü ôçí åèíüôçôá ôùí ÃêïõáñÜíé êáôÝëáâáí Ýíá äéõëéóôÞñéï óôçí ôñïðéêÞ Âïëéâßá. Óôá ìÝóá ôïõ ÌáÀïõ ãßíïíôáí ðïñåßåò ôùí 5.00020.000 áôüìùí áñêåôÝò öïñÝò ôç âäïìÜäá óôç Ëá Ðáæ. Óôéò 24 ÌáÀïõ ç COB ìðüñåóå íá ïñãáíþóåé ôçí åéñçíéêÞ êáôÜëçøç ôùí ëáúêþí óõíïéêéþí 5 ìåãÜëùí ðüëåùí áðü äåêÜäåò ÷éëéÜäåò åñãÜôåò. Ôçí åðüìåíç ìÝñá, ïé åñãÜôåò êáé ïé ïñãáíþóåéò ãåéôïíéÜò ôïõ Åë ¢ëôï ìðÞêáí óôçí êáìðÜíéá ôçò COB. Óå êýìáôá, ïñãéóìÝíïé äéáäçëùôÝò êáôÝêëõóáí ôç Ëá Ðáæ, öùíÜæïíôáò óõíèÞìáôá êáôÜ ôçò êõâÝñíçóçò êáé õðÝñ ôçò åèíéêïðïßçóçò. Ç áóôõíïìßá õðïëüãéæå ôïõò äéáäçëùôÝò óå 60.000, åíþ ôá óõíäéêÜôá ìéëïýóáí ãéá 200.000. Áõôü ðïõ åîáóöÜëéóå ôï ðïéïôéêü Üëìá óôç äýíáìç ôùí êéíçôïðïéÞóåùí ôçò COB Þôáí ç äéðñïóùðßá ôçò êõâÝñíçóçò óå ó÷Ýóç ìå ôï äçìïøÞöéóìá ðïõ åß÷å õðïó÷åèåß ãéá ôï öõóéêü áÝñéï. Ôïí Áðñßëéï ç êõâÝñíçóç ðáñáâßáóå ôéò õðïó÷Ýóåéò ôçò, üôáí ðïýëçóå öõóéêü áÝñéï óôçí ÁñãåíôéíÞ ÷ùñßò ðñïçãïýìåíá íá óõìâïõëåõôåß ôï ëáü. ÁõôÞ ç áðüöáóç åîüñãéóå éäéáßôåñá ôïí êüóìï, ãéáôß ìÝñïò ôùí áéôßùí ãéá ôçí Ýëëåéøç öõóéêïý áåñßïõ óôçí ÁñãåíôéíÞ Þôáí ôá õðÜñ÷ïíôá óõìâüëáéá ôçò áñãåíôßíéêçò êõâÝñíçóçò íá ðïõëÞóåé öõóéêü áÝñéï óôç ×éëÞ. Ç Âïëéâßá åß÷å óõìöùíÞóåé íá ðïõëÞóåé áÝñéï óôçí ÁñãåíôéíÞ óå ìéá ôéìÞ, åíþ ç ÁñãåíôéíÞ ðïõëïýóå ôï äéêü ôçò öõóéêü áÝñéï óôç ×éëÞ óå õøçëüôåñç ôéìÞ. Åíþ áõôÞ ç áðÜôç Þôáí áêüìá ðñüóöáôç óôá ìõáëÜ ôùí áíèñþðùí, ç êõâÝñíçóç äçìïóéïðïßçóå óôá ìÝóá ÌáÀïõ ôá 5 åñùôÞìáôá ðïõ èá õðïâÜëëïíôáí óôç ëáúêÞ êñßóç óôï äçìïøÞöéóìá ôïõ Éïõëßïõ. Ç ëÝîç "åèíéêïðïßçóç" äåí åìöáíéæüôáí ïýôå ìßá öïñÜ, êáé üëá ôá åñùôÞìáôá Þôáí äéáôõðùìÝíá Ýôóé þóôå íá êáôáëÞãïõí õðÝñ ôçò êõâÝñíçóçò. ¼ôáí äÝ÷ôçêå êñéôéêÞ, ï ÌÝóá áðÜíôçóå üôé, Üó÷åôá ìå ôï ðïéï èá Þôáí ôï áðïôÝëåóìá ôïõ äçìïøçößóìáôïò, ïé õðÜñ÷ïõóåò óõìöùíßåò ìå ôéò ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò ðåôñåëáßïõ äåí èá åðçñåÜæïíôáí. Ìå Üëëá ëüãéá, ôï äçìïøÞöéóìá Þôáí Ýíá ìåãÜëï øÝìá, ðïõ óôü÷åõå óôï íá êñáôçèåß ôï âïëéâéáíü öõóéêü áÝñéï éäéùôéêïðïéçìÝíï, åîõðçñåôþíôáò Ýôóé ôá óõìöÝñïíôá ôïõ îÝíïõ áëëÜ êáé ôïõ åèíéêïý êåöáëáßïõ. Óýìöùíá ìå óöõãìïìåôñÞóåéò, ôï 83% ôùí Âï-

ëéâéáíþí Þôáí õðÝñ ôçò åèíéêïðïßçóçò êáé ôçò âéïìç÷áíïðïßçóçò ôïõ öõóéêïý áåñßïõ. Ç COB êáé ïé óýììá÷ïß ôçò æçôïýóáí ôçí Üìåóç åèíéêïðïßçóç ôïõ öõóéêïý áåñßïõ ÷ùñßò äçìïøÞöéóìá. Êáé üëåò ïé ìåñßäåò ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí ðïõ åß÷áí åìðëáêåß ó' áõôÞ ôç ìÜ÷ç êáëïýóáí ãéá ôï ìðïúêïôÜñéóìá áõôÞò ôçò öéëïúìðåñéáëéóôéêÞò ðáãßäáò. ÓõíäéêáëéóôÝò çãÝôåò ðïõ óôÞñéæáí ôï MAS êáé åðé÷åéñçìáôïëïãïýóáí õðÝñ ôçò êõâÝñíçóçò êáé åíÜíôéá óôçí COB äéþ÷íïíôáí áðü ôá áêñïáôÞñéá óôá ïðïßá áðåõèýíïíôáí. ¼ìùò ôï áõèüñìçôï êßíçìá äåí Üñêåóå ãéá íá áêõñþóåé ôï äçìïøÞöéóìá. Óýìöùíá ìå ôïí ðéï áîéüðéóôï åêöñáóôÞ ôïõ éìðåñéáëéóìïý ôùí ÇÐÁ, ôï Foreign Affairs (ÓåðôÝìâñéïò-Ïêôþâñéïò 2004, óåë. 135), "ï ÌÝóá êÝñäéóå ÷ñüíï êáé ôç äõíáôüôçôá åëéãìþí üôáí êÝñäéóå óôéò 18 Éïõëßïõ ôï ðáíåèíéêü äçìïøÞöéóìá ãéá ôç âéïìç÷áíßá ðåôñåëáßïõ êáé öõóéêïý áåñßïõ ôçò Âïëéâßáò. Ôï äçìïøÞöéóìá ðñïôåßíåé êáèáñÜ Ýíáí ðéï äéåõñõìÝíï ñüëï ôïõ êñÜôïõò êáé õøçëüôåñïõò öüñïõò ãéá ôéò ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò, áëëÜ ç äéáôýðùóÞ ôïõ åßíáé áñêåôÜ áìößóçìç þóôå íá åßíáé áðïäåêôÞ êáé áðü äéåèíÞ óõìöÝñïíôá åôáéñåéþí êáé áðü ìåôñéïðáèåßò åèíéêéóôéêïýò íôüðéïõò ôïìåßò. ¼ìùò, ðáñ' üëç ôçí ðïëéôéêÞ ïîõäÝñêåéá ôïõ ÌÝóá, ç êïéíùíéêÞ áíáôáñá÷Þ óôç ÷þñá, äçëáäÞ ï "ðüëåìïò ôïõ öõóéêïý áåñßïõ" ôïõ 2003, âáóéóìÝíïò óôïõò "ðïëÝìïõò ãéá ôï íåñü" ôïõ 1999-2000 óôçí ÊïôóáìðÜìðá, äåí ðñüêåéôáé íá êáôáëáãéÜóåé óýíôïìá". Ç åðáíáóôáôéêÞ óõíåßäçóç èá ÷ñåéáóôåß ðÜñá ðïëý óôïõò ìÞíåò ðïõ Ýñ÷ïíôáé. Áí ïé åñãÜôåò óôçí ðüëç êáé ôçí ýðáéèñï ôçò Âïëéâßáò äåí êáôáöÝñïõí íá ðåôý÷ïõí ôçí åèíéêïðïßçóç êáé âéïìç÷áíïðïßçóç ôïõ öõóéêïý áåñßïõ, ï êýêëïò ôùí áãþíùí ðïõ îåêßíçóå ìå ôïí "ðüëåìï ôïõ íåñïý" óôçí ÊïôóáìðÜìðá ìðïñåß íá êáôáëáãéÜóåé ãéá ìåãÜëï äéÜóôçìá. ÁëëÜ áí ïé åñãÜôåò êåñäßóïõí, ç íßêç ôïõò èá áíôéðñïóùðåýåé ìéá óçìáíôéêÞ ðñüêëçóç ãéá ôïí êáðéôáëéóìü óå üëï ôïí êüóìï. Èá åìðíåýóåé áíÜëïãåò åîåãÝñóåéò êáé áëëïý. Óçìåéþóåéò 1. ÁíáöÝñåôáé óôï econoticias www.econoticiasbolivia.com ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

27

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 28

Éóôïñßá

Áðü ôïí áíôéêáôï÷éêü áãþíá óôá ÄåêåìâñéáíÜ Ôïõ Ðáíáãéþôç Ëßëëç

Ç

åðÝôåéïò ôùí 60 ÷ñüíùí áðü ôçí åîÝãåñóç ôïõ ÄåêÝìâñç ôïõ 1944 (ÄåêåìâñéáíÜ) óõìðßðôåé ìå ìéá ðïëéôéêÞ óõãêõñßá ìåôáâáôéêÞ ðïõ ðñïïéùíßæåôáé óêëçñÝò ôáîéêÝò ìÜ÷åò. Ïé "áðü ðÜíù", ìå åñãáëåßï ôçí êõâÝñíçóç ôçò ÄåîéÜò, åôïéìÜæïíôáé ãéá êëéìÜêùóç ôçò íåïöéëåëåýèåñçò åðßèåóçò åíÜíôéá óôá êáôþôåñá ëáúêÜ óôñþìáôá êáé ôïõò åñãáæüìåíïõò. Óå ôÝôïéåò óôéãìÝò ïé ðïëéôéêÝò óõæçôÞóåéò ðáßñíïõí ãåíéêü ÷áñáêôÞñá. Ôá ÄåêåìâñéáíÜ, ðïõ ôüóï åðçñÝáóáí êáé åðçñåÜæïõí ìÝ÷ñé óÞìåñá ôçí åëëçíéêÞ ðïëéôéêÞ, åßíáé êáëÞ åõêáéñßá ãéá ìéá áíÜëïãç óõæÞôçóç. Ó' áõôü ôï Üñèñï èá ðñïóðáèÞóïõìå íá áðáíôÞóïõìå óå äýï êåíôñéêÜ, êáôÜ ôç ãíþìç ìáò, åñùôÞìáôá ãéá ôçí åîÝãåñóç ôïõ ÄåêÝìâñç ôïõ 1944. Ðñþôï: ¹ôáí áíáðüöåõêôç ç óýãêñïõóç ìåôáîý ôïõ ÅÁÌ áð' ôç ìéá êáé ôçò óõììá÷ßáò âñåôáíéêïý éìðåñéáëéóìïý êáé åëëçíéêÞò áíôßäñáóçò áð' ôçí Üëëç; Äåýôåñï: Ðïéåò Þôáí ïé áéôßåò ôçò Þôôáò ôçò ÁñéóôåñÜò; Ç èÝóç ðïõ èá õðïóôçñßîïõìå åßíáé, ðñþôïí, üôé Þôáí áíáðüöåõêôïò ï åìöýëéïò ðüëåìïò êáé, äåýôåñïí, üôé ç Þôôá ôçò ÁñéóôåñÜò ïöåßëåôáé óôçí áõôïêôïíéêÞ (ñåöïñìéóôéêÞ) ðïëéôéêÞ ãñáììÞ ôçò.

Ç êáôï÷Þ ¸ðåéôá áðü 6 ìÞíåò ðüëåìï [1], ç ÅëëÜäá ìðÞêå êÜôù áðü ôçí ôñéðëÞ êáôï÷Þ Ãåñìáíßáò, ÉôáëßÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

28

áò êáé Âïõëãáñßáò. Óôéò 23 Áðñéëßïõ ôïõ 1941 ç âáóéëéêÞ êõâÝñíçóç êáé ôï ðéï ðéóôü ðñïóùðéêü óôïí âáóéëéÜ Ãåþñãéï Üöçíáí ôçí ÁèÞíá ôñÝ÷ïíôáò. ¸öôáóáí óôï ÊÜéñï üðïõ åãêáôÝóôçóáí ôçí åîüñéóôç åëëçíéêÞ êõâÝñíçóç êÜôù áð' ôçí ðñïóôáóßá ôùí Âñåôáíþí. Óôéò 27 Áðñéëßïõ Ýìðáéíáí óôçí ÁèÞíá ôá ãåñìáíéêÜ óôñáôåýìáôá êáé ýóôåñá áðü ëßãï óõãêñïôïýóáí êõâÝñíçóç "åèíéêÞò áíÜãêçò" ìå åðéêåöáëÞò ôïí áñ÷éóôñÜôçãï ÔóïëÜêïãëïõ êáé ãýñù ôïõ ìéá óõììïñßá áðü "Ýíäïîïõò óôñáôçãïýò" êáé äéåöèáñìÝíïõò ðïëéôéêïýò. Ôï âáóéêü ðñüãñáììá ðïõ åß÷áí ïé êáôï÷éêÝò äõíÜìåéò êáé ç êõâÝñíçóç ôùí äïóßëïãùí Þôáí íá ìåôáôñÝøïõí ôç ÷þñá óå äùñåÜí ðçãÞ ðñþôùí õëþí êáé ôñïößìùí ãéá ôïí ãåñìáíéêü êáé éôáëéêü óôñáôü êáé óêëÜâùí åñãáôþí ãéá ôá ãåñìáíéêÜ åñãïóôÜóéá. Ç ðïëéôéêÞ áõôÞ ðñïêÜëåóå ôï ìáæéêü öáéíüìåíï ôçò ðåßíáò ðïõ ôóÜêéóå áäõóþðçôá ôá öôù÷Ü êáé ëáúêÜ óôñþìáôá. Ï ÌáñóÝë Æõíü, ìÝëïò ôïõ Åñõèñïý Óôáõñïý óôçí ÁèÞíá, Ýãñáöå óôçí áíáöïñÜ ôïõ: "Ï ìéóüò åñãáôéêüò ðëçèõóìüò Þôáí Üíåñãïò êáé ôá äýï ôñßôá ôùí ïéêïãåíåéþí åß÷áí ãñáöôåß óôá ëáúêÜ óõóóßôéá… Äåí Ýôñùãáí üìùò ðåñéóóüôåñï áðü äõï ôñåéò öïñÝò ôç âäïìÜäá… Éäßùò ïé ãõíáßêåò åß÷áí ôçí ôÜóç íá öåýãïõí ÷ùñßò öáÀ , þóôå íá áöÞóïõí ëßãï ãéá ôá ðáéäéÜ ôïõò… Ôï ôåëéêü óôÜäéï ðñéí áðü ôï èÜíáôï Þôáí ìéá êáôÜóôáóç óùìáôéêÞò êáé äéáíïçôéêÞò åîÜíôëçóçò. Ôüôå ðéá ïé Üíèñùðïé áðëþò êáôÝññåáí êáé Þôáí áíÞìðïñïé íá îáíáóçêùèïýí… Óå ìéá Üëëç êá-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 29

ëýâá óôïí ¢ãéï Ãåþñãéï Ýíáò Üíåñãïò åñãÜôçò Þôáí îáðëùìÝíïò, áíÞìðïñïò íá êïõíçèåß, åíþ ôá ðáéäéÜ ôïõ åß÷áí ìáæåõôåß ãýñù áðü ôï êñåâÜôé ôïõ æçôþíôáò øùìß…" [2] Ç ðåßíá üìùò äåí Þôáí ìüíï ç ôñáãéêÞ óõíÝðåéá ôùí óõíèçêþí ôïõ ðïëÝìïõ áëëÜ ðñþôá áð' üëá ðïëéôéêü ó÷Ýäéï. Ï Ãéüæåö ÃêÝìðåëò Ýãñáöå óôï çìåñïëüãéï ôïõ : " …ç ðåßíá êáé ôï êñýï åßíáé óôçí çìåñÞóéá äéÜôáîç. ¢íèñùðïé ðïõ ç ìïßñá ôïýò Ý÷åé ÷ôõðÞóåé ôüóï óêëçñÜ, óå ãåíéêÝò ãñáììÝò äåí êÜíïõí åðáíáóôÜóåéò". [3] Ôï ó÷Ýäéï ðñïûðüèåôå üôé ï áãþíáò ôçò áôïìéêÞò åðéâßùóçò èá ðñïêáëïýóå ôç äéÜëõóç ôçò êïéíùíéêÞò óõíï÷Þò êáé áëëçëåããýçò, èá êáôáêåñìÜôéæå êÜèå ìáæéêÞ áíôéðïëßôåõóç êáé Ýôóé èá åîáóöáëéæüôáí ç ðïëéôéêÞ óôáèåñüôçôá ôïõ êáèåóôþôïò. ÁõôÞ ç ðïëéôéêÞ äåí ìðïñïýóå íá ãßíåé ðñÜîç ðáñÜ ìüíï ìÝóá áðü ôñïìïêñáôßá êáé âßá ÷ùñßò üñéá ôüóï üóïí áöïñÜ ôá èýìáôá üóï êáé üóïí áöïñÜ ôéò ìåèüäïõò. Êáé Ýôóé Ýãéíå: ¼ìçñïé, áíôßðïéíá óôïõò áìÜ÷ïõò, ìáæéêÝò åêôåëÝóåéò ïëüêëçñùí ÷ùñéþí, ìðëüêá óôéò óõíïéêßåò ôçò ÁèÞíáò, äçìüóéåò êñåìÜëåò, âáóáíéóôÞñéá óôïõò êñáôïýìåíïõò ãéá åðßäåéîç äýíáìçò ê.ëð. [4] Ôï óôñáôüðåäï óõãêÝíôñùóçò ôïõ ×áúäáñßïõ Ýãéíå ôï óÞìá êáôáôåèÝí ôçò íáæéóôéêÞò âßáò êáé ôçò ÃêåóôÜðï. Äýï Þôáí ïé äñüìïé ãéá íá "âãåé" êáíåßò áð' ôï óôñáôüðåäï: åßôå ãéá íá ôïí åêôåëÝóïõí åßôå ãéá íá ôïí óôåßëïõí óêëÜâï óôç Ãåñìáíßá. Êáé ôïõò äýï äñüìïõò ôïõò äéÜâçêáí åêáôïíôÜäåò ãéá åêôÝëåóç êáé ÷éëéÜäåò ãéá óêëÜâïé ðïõ äåí ãýñéóáí ðïôÝ ðßóù.

Ïé ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò êáé ôï êáèåóôþò Ôï êüììá ôùí Ëáúêþí (ìïíáñ÷éêïß) êáé ïé Öéëåëåýèåñïé (âåíéæåëéêïß), êüììáôá êáé ôá äýï ôçò êáðéôáëéóôéêÞò ïëéãáñ÷ßáò, äéáóðÜóôçêáí áð' ôç ìßá óå áõôïýò ðïõ Ýöõãáí ìáæß ìå ôï âáóéëéÜ óôï ÊÜéñï êáé áð' ôçí Üëëç ó' áõôïýò ðïõ Ýãéíáí óõíåñãÜôåò ôùí êáôáêôçôþí. Ç äéÜóðáóç áõôÞ áðïäéïñãÜíùóå åíôåëþò ôéò áóôéêÝò ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò ðïõ óõíÜíôçóáí ðïëý ãñÞãïñá ôçí ðåñéöñüíçóç ôùí ìáæþí. ¸íá Üëëï êïììÜôé ôùí ðáëéþí ðïëéôéêþí ëïýöáîå ðåñéìÝíïíôáò êáëýôåñåò ìÝñåò ãéá íá åìöáíéóôåß óå ñüëï óùôÞñá. Íá êÜðïéá ðáñáäåßãìáôá áôüöéïõ ,«ðáôñéùôéóìïý» ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò: Ç "Åóôßá", ìéá áð' ôéò "íáõáñ÷ßäåò" ôüôå ôïõ áóôéêïý Ôýðïõ, êáëïýóå, ëßãåò ìÝñåò ìåôÜ ôçí åßóïäï ôùí ãåñìáíéêþí óôñáôåõìÜôùí óôçí ÁèÞíá, áíïé÷ôÜ êáé áðñïêÜëõðôá óå øõ÷éêÞ áðïóôñÜôåõóç êáé êáôÜèåóç ôùí üðëùí ãéá ëüãïõò åèíéêïý óõìöÝñïíôïò… åíþ Ýíáò ðïëéôéêüò ðïõ ôï "Üóôñï" ôïõ èá ìåóïõñáíïýóå óôá ÄåêåìâñéáíÜ, äÞëùíå ìå êõíéóìü óôçí áíôéðñïóùðåßá ôïõ ÅÁÌ ðïõ ôïí ðñïóÝããéóå ãéá íá óõììåôÝ÷åé óôïí áíôéêáôï÷éêü áãþíá: "ÐñïôÝñá áñåôÞ ôùí ðïëéôéêþí åßíáé ç óùöñïóýíç êáé äåõôÝñá ç èáñåôüôçôá". ÁõôÞ Þôáí ç åéêüíá ôùí áóôþí ðïëéôéêþí. [5] Óôï ÷þñï ôçò ÁñéóôåñÜò êõñéáñ÷ïýóå ôï ÊÊÅ Ý÷ïíôáò ðñïò ôá äåîéÜ ôïõ äéÜöïñåò óïóéáëéóôéêÝò ïìÜäåò ðïõ Þôáí êõñßùò ìéêñÝò óõóðåéñþóåéò äéáíïïõìÝíùí êáé óõíäéêáëéóôþí ðïõ êñÜôçóáí áð' ôçí áñ÷Þ áíôéêáôï÷éêÞ óôÜóç êáé óå óõììá÷ßá ìå ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

29

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 30

ôï ÊÊÅ êáôÝãñáøáí óôï êßíçìá Ýíá ñüëï ðïëý ìåãáëýôåñï áð' ôéò ðñáãìáôéêÝò ôïõò äõíÜìåéò. Ôïí Áðñßëç ôïõ 1941, üôáí Ýìðáéíáí ôá íáæéóôéêÜ óôñáôåýìáôá óôçí ÁèÞíá, ôï ÊÊÅ áñéèìïýóå 2.000 ìÝëç óôéò öõëáêÝò êáé ôéò åîïñßåò ôïõ ìåôáîéêïý êáèåóôþôïò êáé ìüíï ëßãåò êáé óêüñðéåò åëåýèåñåò äõíÜìåéò. ¸ðåéôá áðü ïñãáíùìÝíåò ðñïóðÜèåéåò êáôüñèùóáí íá äñáðåôåýóïõí áñêåôÝò åêáôïíôÜäåò ìÝëç êáé óôåëÝ÷ç ôïõ êáé íá áðáñôßóïõí ôïí ðñþôï ðõñÞíá ôùí äõíÜìåùí ôïõ. Áõôü ðïõ ÷áñáêôÞñéæå ôï ÊÊÅ, Ýîù áð' ôçí ðåéèáñ÷çìÝíç ïñãÜíùóÞ ôïõ êáé ôçí áíôßëçøç ôçò ìáæéêÞò äïõëåéÜò Þôáí ç óôáëéíéêÞ éäåïëïãßá êáé ðñáêôéêÞ. Ôï 1934 ôï ÊÊÅ åß÷å Þäç ïëïêëçñþóåé ôç ìåôÜëëáîÞ ôïõ áðü åðáíáóôáôéêü óå ñåöïñìéóôéêü êüììá ìÝóù ôçò èåùñßáò ôçò åðáíÜóôáóçò ìå óôÜäéá. Áíþìáëï åóùôåñéêü êáèåóôþò, ãñáöåéïêñáôéêÞ ó÷Ýóç ìå ôïõò ìáæéêïýò áãþíåò, åèíéêéóìüò, éäéáßôåñç åõáéóèçóßá ãéá ôá ìåóáßá óôñþìáôá Þôáí ôá åöüäéá ðïõ åß÷å ìðáßíïíôáò ç êáôï÷Þ. Ôï ÓåðôÝìâñç ôïõ 1941, óôçí 7ç ÏëïìÝëåéá ôï ÊÊÅ, áðïêñõóôÜëëùóå ôç ãñáììÞ ôïõ: åèíéêü ìÝôùðï åíÜíôéá óôïí êáôáêôçôÞ (áëëÜ ìå ôïõò äéåöèáñìÝ-

íïõò ðáëéïýò ðïëéôéêïýò êáé ôïõò "ðáôñéþôåò" áóôïýò), óôÞñéîç ôùí óõììá÷éêþí äõíÜìåùí åíÜíôéá óôïí ¢îïíá (ìå óõììÜ÷ïõò éìðåñéáëéóôÝò åíÜíôéá óôï öáóéóìü), åèíéêÞ áðåëåõèÝñùóç êáé êõâÝñíçóç ëáúêÞò êõñéáñ÷ßáò ðïõ èá Ýëõíå ìå äçìïøÞöéóìá ôï æÞôçìá ôçò ìïíáñ÷ßáò. ÁõôÜ Þôáí ïõóéáóôéêÜ êáé ôá óõíèÞìáôá ôïõ ÅÁÌ ôï ïðïßï éäñýåôáé ôïí ßäéï ìÞíá êáé ãßíåôáé ôï êÝíôñï ôçò ìáæéêÞò áíôéêáôï÷éêÞò ðÜëçò. Óôï ÷þñï ôçò áíôéðïëßôåõóçò áð' ôá áñéóôåñÜ ôïõ ÊÊÅ êéíïýíôáí ïé ôñïôóêéóôÝò êáé ïé ïñãáíþóåéò ôïõò. Ìå ôï óýíïëï ó÷åäüí ôùí ìåëþí ôïõò óôéò öõëáêÝò, áðïêïììÝíïé áð' ôï äéåèíÝò ôñïôóêéóôéêü ñåýìá, ìüíéìïò óôü÷ïò ôçò âßáò ôïõ óôáëéíéóìïý, âñßóêïíôáí Ýîù áð' ôéò ìáæéêÝò äéåñãáóßåò êáé æõìþóåéò êáé ðåñéïñßæïíôáí óå ìéá äïõëåéÜ ãåíéêÞò ðñïðáãÜíäáò. Ç ôÜóç ôïõ ÐáíôåëÞ Ðïõëéüðïõëïõ ôüíéæå üôé êÜôù áð' ôï öëïéü ôïõ ÅÁÌéêïý ðáôñéùôéóìïý âñéóêüôáí ç áíôéêáðéôáëéóôéêÞ äõíáìéêÞ ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí, åîçãïýóå ôï óùóôü ôñüðï óõíäõáóìïý ôïõ ôáîéêïý êáé ôïõ áíôéêáôï÷éêïý áãþíá, ðñïåéäïðïéïýóå ãéá ôéò ïëÝèñéåò óõíÝðåéåò ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ ÊÊÅ, áëëÜ äåí êáôüñèùóå íá óõíäåèåß ìå ôç ìáæéêÞ áíôéêáôï÷éêÞ äñÜóç ðïõ áíáðôõóóüôáí ñáãäáßá ó' üëç ôç ÷þñá. ¸ôóé ï áíôéêáôï÷éêüò ñéæïóðáóôéóìüò âñßóêåé ìðñïóôÜ ôïõ êáé ÷ñçóéìïðïéåß ùò ìáæéêü ðïëéôéêü åñãáëåßï ôï ÅÁÌ êáé ôï ÊÊÅ.

Ôï áíôéêáôï÷éêü êßíçìá êáé ôï ÅÁÌ ÊÜôù áð' ôï êáèåóôþò ôçò êáôï÷Þò äåí Þôáí üëïé ßóïé êáé ôßðïôá äåí Þôáí üðùò ðñéí áðü ôïí ðüëåìï. Ç áíåñãßá êáé ç ðåßíá èÝñéæáí ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç áëëÜ êáé ïé ìéêñïáóôïß êáé ïé äçìüóéïé õðÜëëçëïé, ìáæéêÜ óôçñßãìáôá ðáëéüôåñá ôùí ðéï óõíôçñçôéêþí äõíÜìåùí, áíôéìåôþðéæáí ãéá ðñþôç öïñÜ ôï ðñüâëçìá ôçò åðéâßùóçò. Ôá åéóïäÞìáôÜ ôïõò åß÷áí åîáíåìéóôåß áðü ôïí ðëçèùñéóìü êáé ï ôñüðïò æùÞò ôïõò åß÷å êáôáóôñáöåß. Ãéá íá åðéâéþóïõí Ýâãáæáí óôï äñüìï ãéá ðïýëçìá ü,ôé ðïëýôéìï åß÷áí êáé ðïõ óõìâüëéæå ôçí êïéíùíéêÞ ôïõò êáôáîßùóç. ÁðÝíáíôß ôïõò Ýâëåðáí ìéá ìéêñÞ ïìÜäá óõíåñãáôþí ôùí íáæß íá ðëïõôßæåé êáé íá èçóáõñßæåé áð' ôç ìáýñç áãïñÜ. Óôçí êáôï÷Þ õðÞñîáí íéêçôÝò êáé íéêçìÝíïé êáé Ýíá áãåöýñùôï ÷Üóìá ÷þñéóå ôçí åëëçíéêÞ êïéíùíßá óôá äýï. ÁõôÞ Þôáí ç õëéêÞ âÜóç ãéá ôç ñáãäáßá áñéóôåñïðïßçóç ôùí ìáæþí. ÐÜíù ó' áõôÞ ôç ìáæéêÞ óôñïöÞ áñéóôåñÜ êáé ôçí áôÝëåéùôç áãáíÜêôçóç, ôï ìßóïò êáé ôçí ïñãÞ ôùí ìáæþí ÷ôßóôçêáí ìå êáôáðëçêôéêÞ ôá÷ýôçôá ïé ïñãáíþóåéò ôïõ ÅÁÌ. ÌÝóá óå ôñßá ÷ñüíéá, ü÷é ìüíï åêáôïíôÜäåò ÷éëéÜäåò áëëÜ åêáôïììýñéá Üíèñùðïé êÜèå çëéêßáò, öýëïõ, öõëÞò êáé ôÜîçò ïñãáíþèçêáí êáé ìáæéêïðïßçóáí ôï ÅÁÌ êáé ôéò ìåôùðéêÝò ôïõ ðáñáôÜîåéò. Ôç óôéãìÞ ôçò áðåëåõèÝñùóçò, ç ÅÐÏÍ (åíéáßá ðáíåëëáäéêÞ ïñãÜíùóç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

30

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 31

íåïëáßáò) åß÷å îåðåñÜóåé ôéò 600.000 ìÝëç, ôï ÅÅÁÌ (Åñãáôéêü Åèíéêü Áðåëåõèåñùôéêü ÌÝôùðï) ïñãÜíùíå ôï óýíïëï ôùí åñãáôþí, ï ÅËÁÓ (Åëëçíéêüò Áðåëåõèåñùôéêüò Óôñáôüò) ìðïñïýóå íá êéíçôïðïéÞóåé 100.000 ìá÷çôÝò Üìåóá ôáêôéêïýò êáé åöåäñéêïýò, ç ÅèíéêÞ Áëëçëåããýç óõóðåßñùíå áðßóôåõôïõò áñéèìïýò ìåëþí (êÜðïéåò åêôéìÞóåéò áíáöÝñïõí 2 åêáôïììýñéá ìÝëç) êáé ôç ìåãÜëç ðëåéïíüôçôá ôçí áðïôåëïýóáí ãõíáßêåò. [6] Ïé áñéèìïß áõôïß áðïêôïýí áêüìç ìåãáëýôåñç óçìáóßá ãéáôß ç ìáæéêïðïßçóç ôïõ ÅÁÌ Ýãéíå ìå üñïõò óêëçñþí ðïëéôéêþí ìá÷þí ðïõ áðáéôïýóáí ìåãÜëç áõôïèõóßá êáé êüóôéæáí ôç æùÞ ðïëëþí ÷éëéÜäùí áãùíéóôþí êáé áãùíéóôñéþí. Ôï ëåãüìåíï Ýðïò ôçò ÅèíéêÞò Áíôßóôáóçò, áõôü ðïõ îå÷þñéæå ôï åëëçíéêü áíôéêáôï÷éêü êßíçìá áðü êÜèå Üëëï ïìüëïãï ôïõ óôçí Åõñþðç åêåßíç ôçí åðï÷Þ, äåí åßíáé ôüóï ï ìáæéêüò áíôáñôïðüëåìïò -ðïëý óçìáíôéêüò Ýôóé êáé áëëéþò- áëëÜ ïé ìáæéêïß áãþíåò ðïõ îåôõëß÷ôçêáí óôçí ÁèÞíá êáé óôéò Üëëåò ìåãÜëåò ðüëåéò (ìå ôçí áíôßóôáóç óôç âüñåéá Éôáëßá íá áêïëïõèåß áðü êïíôÜ). Ôï ÷åéìþíá ôïõ 1941-42 ç ðåßíá ÷ôýðçóå üëç ôç ÷þñá áëëÜ óêëçñüôåñá ôéò óõíïéêßåò ôçò ÁèÞíáò ìå äåêÜäåò ÷éëéÜäåò íåêñïýò êõñßùò ãõíáßêåò êáé ðáéäéÜ. Ï Ã. ÈåïôïêÜò Ýãñáöå óôï çìåñïëüãéü ôïõ üôé áõôüò ï ÷åéìþíáò Ýìïéáæå ìå ôáîßäé ãéá ôçí êüëáóç. Ôï êáèåóôþò áäéáöïñïýóå, ïé íáæß ÷ëåýáæáí ôïõò ðåéíáóìÝíïõò óôïõò äñüìïõò, ç ìáýñç áãïñÜ ôñïößìùí èñéÜìâåõå. ÁðÝíáíôé óå áõôÞ ôçí êáôÜóôáóç ç ÅèíéêÞ Áëëçëåããýç îåêßíçóå ìéá ôåñÜóôéá êáìðÜíéá óõãêåíôñþíïíôáò êáèåôß ðïõ Þôáí öáãþóéìï êáé ôï ìïßñáæå ìå óõóóßôéá óôïõò ðåéíáóìÝíïõò ôùí óõíïéêéþí. Ôï Üìåóï áðïôÝëåóìá Þôáí üôé ðïëëÝò ÷éëéÜäåò Üíèñùðïé äéáóþèçêáí ôçí ôåëåõôáßá óôéãìÞ áëëÜ ç ðéï ìáêñïðñüèåóìç óõíÝðåéá Þôáí ç âáèéÜ ðïëéôéêïðïßçóç ôùí ìáæþí ìÝóá áð' áõôÞ ôçí åìðåéñßá. Ï íáæéóôÞò, ï äïóßëïãïò êáé ï ìáõñáãïñßôçò Ýãéíáí ôï óõãêåêñéìÝíï ðñüóùðï ôïõ å÷èñïý. Ôçí Üíïéîç ôïõ 1943, ï ×ßôëåñ äéÝôáîå ôçí åðéóôñÜôåõóç óêëÜâùí åñãáôþí áð' ôéò êáôå÷üìåíåò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò ãéá íá äïõëÝøïõí óôç ãåñìáíéêÞ ðïëåìéêÞ âéïìç÷áíßá. Ôï ÅÅÁÌ êÞñõîå ãåíéêÞ áðåñãßá ðïõ îåðÝñáóå ôïõò 200.000 áðåñãïýò. Óôéò áíôéíáæéóôéêÝò óõãêåíôñþóåéò üìùò óõììåôåß÷áí áêüìç ðåñéóóüôåñïò êüóìïò, ðÜíù áðü 500.000! ÐïëëÝò äåêÜäåò íåêñïß Þôáí ôï ôßìçìá ôçò êáôÜëçøçò ôïõ Õðïõñãåßïõ Åñãáóßáò. Ç êáôÜóôáóç üëï êáé ðåñéóóüôåñï Ýìïéáæå ìå ãåíéêåõìÝíç åîÝãåñóç. Ç êõâÝñíçóç áíáãêÜóôçêå íá õðï÷ùñÞóåé êáé íá áíáêáëÝóåé ôï äéÜôáãìá ãéá ôçí åðéóôñÜôåõóç. ¼ìùò ôï ðïëéôéêü äßäáãìá ãéá ôéò ìÜæåò Þôáí üôé ìðïñïýí íá íéêÞóïõí. Ôï åëëçíéêü êßíçìá ôüôå êáôÜêôçóå ôç èÝóç ôçò ðñùôïðïñßáò óôçí åõñùðáúêÞ áíôßóôáóç. Ôçí ßäéá ó÷åäüí ðåñßïäï ôï ÅÁÌ äéÝóùóå ôïõò

10.000 Åâñáßïõò ôçò ÁèÞíáò áðü ôç íáæéóôéêÞ åêêáèÜñéóç. Ìå ôïëìçñÞ ðñùôïâïõëßá áðÞãáãå ôï ìåãÜëï ñáâßíï êáé ôçí çãåóßá ôçò êïéíüôçôáò ðñéí ðáñáäïèïýí óôçí ÃêåóôÜðï, üðùò Ýãéíå óôç Èåóóáëïíßêç. Ç áðïöáóéóôéêÞ óôÜóç ôïõ ÅÁÌ áíÜãêáóå êáé ôçí ßäéá ôçí åëëçíéêÞ áóôõíïìßá íá êñáôÞóåé áðïóôÜóåéò áðü ôï íáæéóôéêü ó÷Ýäéï ìå áðïôÝëåóìá íá íáõáãÞóåé ïñéóôéêÜ. [7] Ôïí ÓåðôÝìâñéï ôïõ 1943, ç éôáëéêÞ êõâÝñíçóç óõíèçêïëüãçóå êáé ðáñáäüèçêå óôïõò óõììÜ÷ïõò. Ïé éôáëéêÝò äõíÜìåéò êáôï÷Þò óôçí ÅëëÜäá ðáñÝëõóáí êáé ôáëáíôåýïíôáí áíÜìåóá óôçí åðéëïãÞ íá ðáñáäïèïýí óôï ãåñìáíéêü óôñáôü Þ óôïõò Âñåôáíïýò áîéùìáôéêïýò ðïõ äñïýóáí óôç ÷þñá ùò ÂÓÁ (âñåôáíéêÞ óôñáôéùôéêÞ áðïóôïëÞ). Áêñéâþò ó' áõôÞ ôç óôéãìÞ ôáëÜíôåõóçò ðáñåíÝâç ôï ÅÁÌ êáé äéåêäßêçóå ôçí ðáñÜäïóç ôùí éôáëéêþí óôñáôåõìÜôùí ìå üëï ôïí ïðëéóìü ôïõò. Ïé ðïëéôéêïß áãêéôÜôïñåò ôïõ ÅÁÌ åìöáíßóèçêáí Ýîù áðü ôéò éôáëéêÝò öñïõñÝò ôùí ðüëåùí êáé êáëïýóáí ôïõò Éôáëïýò öáíôÜñïõò íá ðåñÜóïõí óôçí áíôßóôáóç. Ôçí ßäéá þñá ï ãåñìáíéêüò óôñáôüò åîáðÝëõå êåñáõíïâüëåò åðéèÝóåéò ðåñéêýêëùóçò åíÜíôéá óôá éôáëéêÜ óôñáôåýìáôá ãéá íá ôá áíáãêÜóåé íá ðáñáäïèïýí. Ç ìÜ÷ç Þôáí áìößññïðç. Óôá ÅðôÜíçóá êáé ôá ÄùäåêÜíçóá ôá éôáëéêÜ óôñáôåýìáôá åßôå óöáãéÜóôçêáí åßôå ðÝñáóáí óôï ðëåõñü ôùí íáæß. Óôç Èåóóáëßá üìùò ï ÅËÁÓ êÝñäéóå ìéá ïëüêëçñç ìåñáñ÷ßá ìå ôï ìÝñïò ôïõ. Áðü ôüôå ï ÅËÁÓ Ýãéíå Ýíá ìåãÜëïò áíôÜñôéêïò óôñáôüò ìå âáñý ïðëéóìü.

Ç éäéüìïñöç êáôÜóôáóç åîïõóßáò Ôïí ÌÜç ôïõ 1944 ôï ÅÁÌ äéïñãÜíùóå åêëïãÝò ãéá ôçí áíÜäåéîç ôçò ÐÅÅÁ ü÷é ìüíï óôçí "åëåýèåñç ÅëëÜäá" áëëÜ êáé óôçí ÁèÞíá êáé ôç Èåóóáëïíßêç. Ç óõììåôï÷Þ Þôáí ìåãáëýôåñç áð' ôéò áíÜëïãåò åêëïãÝò ôïõ 1936 îåðåñíþíôáò ôï 1 åêáôïììýñéï êáé ãéá ðñþôç öïñÜ øÞöéóáí ãõíáßêåò. Ôï Åèíéêü Óõìâïýëéï (êïéíïâïýëéï) ðïõ åêëÝ÷ôçêå Þôáí áðü ôçí Üðïøç ôçò êïéíùíéêÞò óýíèåóçò ôï ðéï ëáúêü áêüìç êáé ìÝ÷ñé óÞìåñá. Áð' ôï Åèíéêü Óõìâïýëéï åêëÝ÷ôçêå ìå ôç óåéñÜ ôçò ç ÐÅÅÁ (ÐïëéôéêÞ ÅðéôñïðÞ ÅèíéêÞò ÁðåëåõèÝñùóçò, äçëáäÞ êÜôé óáí êõâÝñíçóç ôïõ ÅÁÌ). Áõôü Þôáí êáé ôï êïñõöáßï ðïëéôéêü óçìåßï ðïõ Ýöôáóå ôï áíôéêáôï÷éêü êßíçìá. Ç "åëåýèåñç ÅëëÜäá" åðåêôåéíüôáí óôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò ÷þñáò êáé óå ìåãÜëåò ðåñéï÷Ýò ôçò õðÞñ÷áí Þäç áð' ôá ôÝëç ôïõ 1942 êáé ëåéôïõñãïýóáí ëáúêïß èåóìïß áõôïäéïßêçóçò êáé äéêáéïóýíçò. Áõôïß ïé èåóìïß êÜëõðôáí ôï êåíü åîïõóßáò ðïõ Üöçóå ðßóù ôïõ ôï êáèåóôþò õðï÷ùñþíôáò êÜôù áð' ôçí ðßåóç ôùí áíôáñôþí. Ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ëáúêþí èåóìþí Þôáí ðïëý äçìïêñáôéêüôåñï áð' ü,ôé åß÷å õðÜñîåé áðü ôüôå ðïõ éäñýèçêå ôï åëëçíéêü êñÜôïò ôï 1821, áëëÜ óå êáìßá ðåñßðôùóç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

31

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 32

äåí îåðÝñíáãáí ôá êïéíùíéêÜ üñéá ôïõ áóôéêïý êáèåóôþôïò. Ç ÐÅÅÁ ìïñöïðïßçóå êáé åðéêýñùóå ôç íÝá ðñáãìáôéêüôçôá ìå ôïí "Êþäéêá ËáúêÞò Äéêáéïóýíçò êáé Áõôïäéïßêçóçò" ðïõ øÞöéóå. ÁõôÞ ôçí ðåñßïäï ðïõ Þôáí îåêÜèáñï ó' üëïõò üôé ðëçóßáæå ç Þôôá ôçò ÷éôëåñéêÞò Ãåñìáíßáò, ï áíôéêáôï÷éêüò áãþíáò Üñ÷éæå íá áíôéìåôùðßæåé üëï êáé ðéï ðïëý ôï æÞôçìá ôé èá ãßíåé ìåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç ôçò ÷þñáò áð' ôïõò íáæß -åß÷áìå ïõóéáóôéêÜ ìéá éäéüìïñöç êáôÜóôáóç åîïõóßáò óå êñßóç. Óå åðßðåäï êïñõöÞò åß÷áìå ôñåéò äéáöïñåôéêÝò êõâåñíÞóåéò ðïõ ç êáèåìßá äéÝèåôå ôï äéêü ôçò óôñáôéùôéêü âñá÷ßïíá, áëëÜ ôáõôü÷ñïíá ïé äýï áð' áõôÝò, ôï êáèåóôþò ôùí äïóßëïãùí ôçò ÁèÞíáò êáé ç åîüñéóôç êõâÝñíçóç ôùí ëéðïôáêôþí ôïõ ÊáÀñïõ, óôçñéæüôáí óôéò ßäéåò êïéíùíéêÝò äõíÜìåéò, ôçí áóôéêÞ ÅëëÜäá.

Ç áíôßäñáóç åôïéìÜæåé ôïí åìöýëéï ðüëåìï ÌåôÜ ôï 1943, ç ðïñåßá ôïõ ðïëÝìïõ Þôáí ç ðñïäéáãåãñáììÝíç Þôôá ôçò ÷éôëåñéêÞò Ãåñìáíßáò. ÌðñïóôÜ óôéò íÝåò óõíèÞêåò ïé íáæß Üëëáîáí ôáêôéêÞ óôéò êáôå÷üìåíåò ÷þñåò. Ç íÝá ôÜîç ðñáãìÜôùí ìå ôçí áëáæïíéêÞ êõñéáñ÷ßá ôïõ ãåñìáíéêïý íáæéóìïý ðÜíù óôïõò óõììÜ÷ïõò ôïõ ðáñá÷þñçóå ôç èÝóç ôçò óôï åèíéêü áíôéêïììïõíéóôéêü ìÝôùðï. Óôçí ÅëëÜäá, ìåôÜ êáé ôç óõíèçêïëüãçóç ôùí éôáëéêþí äõíÜìåùí, ïé áðáéôÞóåéò ôçò óôáèåñïðïßçóçò ôïõ êáôï÷éêïý êáèåóôþôïò Ýãéíáí üëï êáé ïîýôåñåò. ¸ôóé ç óõãêñüôçóç ôùí ÔáãìÜôùí Áóöáëåßáò (Ô.Á.) åñ÷üôáí íá ëýóåé êáé ôá äýï ðñïâëÞìáôá. Ç óýíèåóç ôùí Ô.Á. Þôáí öáíáôéêïß áíôéêïììïõíéóôÝò áîéùìáôéêïß, êáèõóôåñçìÝíá êáé ëïýìðåí óôïé÷åßá. Ïñêßæïíôáí óôïí ×ßôëåñ êáé åîïðëßæïíôáí áð' ôéò êáôï÷éêÝò äõíÜìåéò. Óêïðüò ôïõò Þôáí ç êáôáäßùîç êáé ç åîüíôùóç ôïõ êïììïõíéóìïý êáé ðéï óõãêåêñéìÝíá ôïõ ÅÁÌ. Ôï öèéíüðùñï ôïõ 1943 óôéò óõãêñïýóåéò ôïõò ìå ôïí ÅËÁÓ åðÝäåéîáí ðïëý ìéêñÞ ìá÷çôéêÞ áîßá áðÝíáíôé óôïõò áíôÜñôåò. ¸ôóé ïé íáæß áíáãêÜóôçêáí íá ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýí óôá ìðëüêá óôçí ÁèÞíá üðïõ îå÷ùñßæïõí ãéá ôç âáíáõóüôçôÜ ôïõò óôïõò áé÷ìáëþôïõò. Óôá ÄåêåìâñéáíÜ èá îáíáóõíáíôÞóïõìå ôïõò ôáãìáôáóöáëßôåò óå äñÜóç… Ôáõôü÷ñïíá óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ ç åîüñéóôç åèíéêÞ êõâÝñíçóç ðñïóðáèïýóå íá ëýóåé ôï äéêü ôçò óôñáôéùôéêü ðñüâëçìá. Ìáæß ôçò óôçí õðï÷þñçóç áðü ôçí ÁèÞíá, ôçí åß÷áí áêïëïõèÞóåé êáé ôá õðïëåßììáôá ôïõ åëëçíéêïý óôñáôïý ðïõ áðÜñôéæáí äýï ôáîéáñ÷ßåò. Áðü ôï 1942 áêüìç, óõãêñïôÞèçêå áíÜìåóá óôïõò öáíôÜñïõò ï ÁÓÏ (Áíôéöáóéóôéêüò Óôñáôéùôéêüò Óýíäåóìïò). Ó' áõôüí ðñïó÷þñçóáí êáé áíôéìïíáñ÷éêïß áîéùìáôéêïß. Ãéá ôçí åîüñéóôç êõâÝñíçóç ï Ýëåã÷ïò ìéáò óôñáôéùôéêÞò äýíáìçò Þôáí ï ðñþôïò üñïò áí Þèåëå íá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

32

ãõñßóåé ðïôÝ ï âáóéëéÜò óôï èñüíï ôïõ. ¸ôóé ðñïóðÜèçóå íá åêêáèáñßóåé ôéò äõíÜìåéò ôùí äýï ôáîéáñ÷éþí áðü êÜèå "áíáñ÷éêü" óôïé÷åßï êáé íá ôéò ðåéèáñ÷Þóåé êÜôù áð' ôéò äéáôáãÝò ìïíáñ÷ïöáóéóôþí áîéùìáôéêþí. Áõôü ðñïêÜëåóå ôçí åîÝãåñóç ôùí öáíôÜñùí ðïõ ôçí êáôÝóôåéëå ï âñåôáíéêüò óôñáôüò. ÂáóáíéóôÞñéá, åêôåëÝóåéò êáé åîïñßá óå óôñáôüðåäá óõãêÝíôñùóçò óôçí Ýñçìï Þôáí ôá ðåéèáñ÷éêÜ ìÝôñá åíÜíôéá óôá äçìïêñáôéêÜ óôïé÷åßá. ¼ôé áðüìåéíå Þôáí áîéùìáôéêïß ôïõ âáóéëéÜ, êáèõóôåñçìÝíá óôïé÷åßá êáé õðïôáãìÝíïé. Áõôïß áðïôÝëåóáí ôçí Ôñßôç ÏñåéíÞ Ôáîéáñ÷ßá ôïõ Ñßìéíé ðïõ ìðáßíïíôáò óôçí ÁèÞíá öþíáæå ôï óýíèçìá "Óüöéá - Ìüó÷á - Êáôï÷Þ". ¼óï ðëçóßáæå Þ þñá ôçò áðåëåõèÝñùóçò ôüóï ôï æÞôçìá ôçò åðüìåíçò ìÝñáò êõñéáñ÷ïýóå. Ãéá ôïí áããëéêü éìðåñéáëéóìü ôï åíäå÷üìåíï ç áðï÷þñçóç ôùí ãåñìáíéêþí óôñáôåõìÜôùí íá Üöçíå ðßóù ôçò Ýíá êåíü ðïõ èá "ãÝìéæå" áð' ôïí ÅËÁÓ Þôáí åöéáëôéêü. ¸ôóé ðÞñáí ôçí ðñùôïâïõëßá íá äéáðñáãìáôåõôïýí êáôåõèåßáí ìå ôïõò íáæß ìéá "áëëáãÞ öñïõñÜò" ðïõ èá ãéíüôáí ìå öõóéïëïãéêü ôñüðï! [8] Ç êáëÞ ðñüèåóç êáé ç áìïéâáßá êáôáíüçóç ïäÞãçóå óå ðñáêôéêÝò óõìöùíßåò áíÜìåóá óôéò äýï ðëåõñÝò. Ôá êýñéá óçìåßá Þôáí üôé ïé ôáãìáôáóöáëßôåò ãßíïíôáí ôþñá óõíåñãÜôåò ôùí ¢ããëùí äçìïêñáôþí êáé ç ãåñìáíéêÞ õðï÷þñçóç äåí èá óõíáíôïýóå óôñáôéùôéêÞ ðáñåíü÷ëçóç áð' ôçí ðëåõñÜ ôùí óõììÜ÷ùí. Ç äýíáìç êáé ç ïñìçôéêüôçôá ôïõ ÅËÁÓ áêýñùóå óôï ìåãáëýôåñï âáèìü áõôÜ ôá ó÷Ýäéá.

Ç áðåëåõèÝñùóç Óôéò 12 ôïõ Ïêôþâñç ï ÅËÁÓ áðåëåõèÝñùóå ôçí ÁèÞíá. Ï Ñ. ×Üìðå ðåñéÝãñáöå ôçí áôìüóöáéñá óôçí ðñùôåýïõóá ü÷é ìüíï óáí ðáíçãõñéêÞ áëëÜ óáí êÜôé óôá üñéá ôïõ îÝöñåíïõ åíèïõóéáóìïý, åíþ ôçí ßäéá þñá ôá ãåñìáíéêÜ óôñáôåýìáôá áðï÷ùñïýóáí óêõèñùðÜ êáé ìïõäéáóìÝíá. Ï È. ×áôæÞò óôç äéêÞ ôïõ ðåñéãñáöÞ áíáöÝñåé áð' ôç ìéá ôï áãÝñù÷ï âëÝììá ôùí ìáæþí ðïõ åß÷áí íéêÞóåé ôïõò êáôáêôçôÝò áëëÜ áð' ôçí Üëëç ôéò áõôáðÜôåò êáé ôçí ôñïìåñÞ åõðéóôßá ðïõ åß÷áí ãéá ôïõò ¢ããëïõò óõììÜ÷ïõò. ¼ðùò êáé íá '÷åé, üìùò, åðß ìéá âäïìÜäá ç åîïõóßá âñéóêüôáí óôá ÷Ýñéá ôïõ ÊÊÅ. ¹ôáí äéêÞ ôïõ áí Þèåëå "íá ôçí ðÜñåé êáé íá ôçí êñáôÞóåé" áëëÜ äåí Ýêáíå ãé' áõôü ôçí ðáñáìéêñÞ êßíçóç. Áíôßèåôá ëßãåò ìÝñåò ðñéí ôï ÊÊÅ åß÷å êõêëïöïñÞóåé ôçí åîÞò ðñïêÞñõîç: "…ç åîáóöÜëéóç ôçò ôÜîçò êáé ôçò ïìáëÞò ðïëéôéêÞò æùÞò óå ôÝôïéåò óôéãìÝò åßíáé åèíéêü ÷ñÝïò… ÊïììïõíéóôÝò êáé êïììïõíßóôñéåò , óôáèÞêáôå ç øõ÷Þ ôïõ åèíéêïý êáé ëáïêñáôéêïý îåóçêùìïý. Óôáèåßôå ôþñá ïé ðñùôïðüñïé óôçí åðéâïëÞ ôçò ôÜîçò êáé ôçò äçìïêñáôéêÞò ëåõôåñéÜò…" [9] ÁõôÞ ç óôÜóç ôáßñéáæå ìå ôç äéåèíÞ äéÜóôáóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. Áõôü ðïõ åðéêñáôïýóå óôçí ðå-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 33

ñéï÷Þ Þôáí ç óõìöùíßá ôïõ ÓôÜëéí êáé ôïõ Ôóüñôóéë ãéá ôïí Ýëåã÷ï êáé ôçí åðéêõñéáñ÷ßá óôéò âáëêáíéêÝò ÷þñåò. Ç ÅëëÜäá õðáãüôáí óôçí áããëéêÞ óöáßñá åðéññïÞò êáé, ðÝñá áð' ôçí éóôïñéêÞ äéáìÜ÷ç êáôÜ ðüóï õðÞñîå Þ ü÷é ç "óõìöùíßá ôùí ðïóïóôþí" ìåôáîý ôïõ ÓôÜëéí êáé ôïõ Ôóüñóôéë, ç åîÝëéîç ôùí ãåãïíüôùí äåí Üöçóå êáìéÜ áìöéâïëßá ãé' áõôü. Ï ÓôÜëéí ü÷é ìüíï äåí Ýêáíå ïýôå ìßá äÞëùóç õðÝñ ôùí áíôáñôþí üóï äéáñêïýóáí ôá ÄåêåìâñéáíÜ, áëëÜ Ýóôåéëå ãéá ðñþôç öïñÜ ðñÝóâç óôçí ÅëëÜäá óôéò 30 ôïõ ÄåêÝìâñç! ÁíåîÜñôçôá áð' ôá ðáé÷íßäéá ðïõ Ýðáéæáí ìåôáîý ôïõò ïé ìåãÜëåò éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò ôçò "áíôéöáóéóôéêÞò" óõììá÷ßáò, ôï ÊÊÅ åß÷å ðñï÷ùñÞóåé ìå áðïêëåéóôéêÞ åõèýíç ôçò çãåóßáò ôïõ óå äýï ðïëéôéêÝò óõìöùíßåò ìå ôçí åîüñéóôç åèíéêÞ êõâÝñíçóç. ¹ôáí ïé óõìöùíßåò ôïõ ËéâÜíïõ êáé ôçò ÊáæÝñôáò. Ìå ôï Ëßâáíï (ÌÜçò 1944) Ýìðáéíå óôçí êõâÝñíçóç åèíéêÞò åíüôçôáò ìå ðñùèõðïõñãü ôïí Ã. ÐáðáíäñÝïõ óõììá÷þíôáò ìå ôïõò ðïëéôéêïýò ôïõ ÊáÀñïõ. Ìå ôçí ÊáæÝñôá (ÓåðôÝìâñçò 1944) õðÝôáóóå ôïí ÅËÁÓ óôéò äéáôáãÝò ôïõ óôñáôçãïý Óêüìðé êáé ôïõ óôñáôçãåßïõ ôçò ÌÝóçò ÁíáôïëÞò. Ôßðïôá äåí ìðïñïýóå íá åßíáé ðéï áíôßèåôï ìå ôéò áíáãêÝò ôïõ êéíÞìáôïò áëëÜ êáé ôßðïôá ðéï óõíåðÝò óôç ëïãéêÞ ôïõ åèíéêïý ìåôþðïõ êáé ôçò óõíåñãáóßáò ìå ôïõò óõììÜ÷ïõò ðïõ äéáêÞñõóóå áð' ôçí áñ÷Þ. ¸ôóé ç áðåëåõèÝñùóç ôçò ÁèÞíáò äåí Ýãéíå óôéò 12 ôïõ Ïêôþâñç áëëÜ óôéò 18 üôáí ðÜôçóå ôï ðüäé ôïõ óôçí ðüëç ï Ã. ÐáðáíäñÝïõ êáé ìáæß ôïõ ï èßáóïò ôçò êõâÝñíçóçò åèíéêÞò åíüôçôáò. Ìáæß ìå ôï èßáóï áðïâéâÜóôçêáí êáé äéÜöïñåò âñåôáíéêÝò óôñáôéùôéêÝò äõíÜìåéò ìå ôïí Óêüìðé. Óôçí ôåñáóôßùí äéáóôÜóåùí ëáúêÞ õðïäï÷Þ ðïõ ôïõ åôïßìáóå ôï ÊÊÅ äåí äßóôáóå íá äéáëáëÞóåé üëï ôï ðñüãñáììá ôïõ ÅÁÌ. Áðü áõôÞ ôç óõãêÝíôñùóç ðñïÝñ÷åôáé êáé åêåßíï ôï áìßìçôï "êáé ëáïêñáôßá èá êÜìïìå" áðáíôþíôáò óôï óýíèçìá åêáôïíôÜäùí ÷éëéÜäùí äéáäçëùôþí ðïõ æçôïýóáí ëáïêñáôßá!

Ôá ÄåêåìâñéáíÜ Ç êõâÝñíçóç åèíéêÞò åíüôçôáò Þôáí ìéá ìåôáâáôéêÞ êõâÝñíçóç êáé ìÜëéóôá óå ìéá óõãêõñßá ðïõ åðéêñáôïýóå ìéá éäéüìïñöç êáôÜóôáóç åîïõóßáò óå êñßóç. ÌðñïóôÜ ôçò åß÷å íá ëýóåé äýï ðñïâëÞìáôá: ôï ïéêïíïìéêü êáé ôï óôñáôéùôéêü. Óôçí ïõóßá áõôÜ ôá äýï ðñïâëÞìáôá óÞìáéíáí ãéá ôçí åíïðïéçìÝíç ôþñá Üñ÷ïõóá ôÜîç ôá åîÞò áðëÜ êáé îåêÜèáñá ðñÜãìáôá: ðñþôïí üôé ç áíïéêïäüìçóç ôçò ÷þñáò èá ãßíåé ìå ôï îåæïýìéóìá ôùí åñãáôþí êáé ôïõò íüìïõò ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò êáé äåýôåñïí üôé ï áöïðëéóìüò ôùí áíôáñôþí åßíáé ç ðñïûðüèåóç ãéá ôçí áíïéêïäüìçóç. Ãéá ôéò ëáúêÝò ìÜæåò ôï óôñáôéùôéêü äåí Þôáí ôßðïôá ëéãüôåñï áð' ôçí åêêáèÜñéóç ôïõ êñÜôïõò êáé ôçí êáôáäßêç êÜèå

äïóßëïãïõ êáé ôáãìáôáóöáëßôç. Óôï ïéêïíïìéêü ìÝôùðï áðáéôïýóáí íá ìðåé Ýíá ôÝëïò óôçí áíåñãßá, íá äïèïýí ôñüöéìá ìå ôï äåëôßï, íá õðÜñîïõí áõîÞóåéò ìéóèþí êáé Üìåóç ðñïóáñìïãÞ ôïõò óôïí ðëçèùñéóìü, êáèþò êáé äÞìåõóç ôçò ðåñéïõóßáò ôùí äïóéëüãùí. Ìå Üëëá ëüãéá Þôáí äýï ðñïãñÜììáôá ðïõ áíôáíáêëïýóáí áóõìâßâáóôá êáé áíôßèåôá óõìöÝñïíôá. Ôï ÊÊÅ ðñïóðÜèçóå íá ôá ãåöõñþóåé. Ç ïìáëÞ äçìïêñáôéêÞ åîÝëéîç Ýãéíå ôï êÝíôñï ôçò ãñáììÞò ôïõ. Ç ôáõôü÷ñïíç äéÜëõóç ôïõ ÅËÁÓ ìå ôá áíôßðáëá åèíéêÜ óþìáôá Þôáí ç ðñüôáóÞ ôïõ ãéá ôï óôñáôéùôéêü óêÝëïò. Ç ðïëéôéêÞ ëéôüôçôáò ãéá ôç óôáèåñïðïßçóç ôçò ïéêïíïìßáò Þôáí ôï Üëëï óêÝëïò ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ. Áðü ôçí áðåëåõèÝñùóç ìÝ÷ñé ôï îÝóðáóìá ôùí Äåêåìâñéáíþí, ç êáôÜóôáóç ìÝñá ìå ôç ìÝñá ïîõíüôáí êáé ç øõ÷ïëïãéêÞ Ýíôáóç ìåãÜëùíå. ÁöïñìÞ ãéá ôçí Ýêñçîç Þôáí ç ðñïêëçôéêÞ áðüöáóç ôçò êõâÝñíçóçò íá äéáëýóåé ìüíïí ôïí ÅËÁÓ. Áõôü ðñïêÜëåóå ôçí ðáñáßôçóç ôùí õðïõñãþí ôïõ ÅÁÌ áð' ôçí êõâÝñíçóç êáé ôï êÜëåóìá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

33

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 34

ðñþôïí óå ìáæéêÞ äéáäÞëùóç äéáìáñôõñßáò ôçí ÊõñéáêÞ óôéò 3 ôïõ ÄåêÝìâñç óôï Óýíôáãìá, êáé äåýôåñïí ãåíéêÞ áðåñãßá ãéá ôéò 4 ôïõ ÄåêÝìâñç. Ôï ÊÊÅ åêôéìïýóå üôé ìÝóá áð' ôç ìáæéêÞ êáé åéñçíéêÞ åðßäåéîç äýíáìçò èá áíÜãêáæå ôçí êõâÝñíçóç íá êÜíåé ðßóù. Åß÷å üìùò ðåñÜóåé ðñï ðïëëïý ç ðåñßïäïò ôùí ìáæéêþí åðéäåßîåùí êáé åß÷å Ýñèåé ç þñá ôçò Ýíïðëçò áíáìÝôñçóçò. Íá ðþò ðåñéãñÜöåé ï È. ×áôæÞò ôá ãåãïíüôá ìå ôá ïðïßá îåêßíçóáí ôá ÄåêåìâñéáíÜ: " ÊõñéáêÞ 3 ÄåêÝìâñç 1944 …ðïôÜìéá ôá ðëÞèç, ìå óçìáßåò êáé ëÜâáñá, ìå ðëáêÜô êáé âñï÷Þ ôá öÝéã-âïëÜí êáé ïé ðñïêçñýîåéò, êéíïýíôáí ðñïò ôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò. Áóôõöýëáêåò, ïé Üããåëïé áõôïß öýëáêåò ÷ôåò ôçò ãåñìáíïöáóéóôéêÞò "íÝáò ôÜîçò ðñáãìÜôùí" êáé óÞìåñá åëðéäïöüñá üñãáíá ôçò "íÝáò áããëéêÞò êáôï÷Þò" Ý÷ïõí ðéÜóåé üëåò ôéò ãùíéÝò ôùí äñüìùí ðïõ ïäçãïýí óôï Óýíôáãìá… Ðëçììýñéóå ç ðëáôåßá êáé üëïé ïé ãýñù äñüìïé… ÎáöíéêÜ áðü ôá ðáñÜèõñá ôçò Á-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

34

óôõíïìéêÞò Äéåýèõíóçò ñß÷íïíôáé ïé ðñþôïé ðõñïâïëéóìïß. Áêïëïýèçóáí ñéðÝò ðïëõâüëùí êáé áõôüìáôùí üðëùí… ãýñù áðü ôï óçìåßï ôçò áóöÜëôïõ üðïõ åß÷áí óöáãéáóôåß ïé óýíôñïöïß ôïõò, ó÷çìáôßóôçêáí ìéêñïß üãêïé áðü ëïõëïýäéá êáé êëáäéÜ, åíþ åêáôïíôÜäåò áðü ôïõò äéáäçëùôÝò Ýóêõâáí íá âïõôÞîïõí ôï ìáíôÞëé ôïõò óôï íùðü áßìá, ðïõ ëßìíáæå óôï êáôÜóôñùìá ôïõ äñüìïõ. Êáé ôá ìáíôÞëéá áõôÜ ãßíïíôáí óçìáßåò ðïõ ôéò ðåñíïýóáí ìÝóá áðü ôá ðëÞèç… ç ðëáôåßá ÓõíôÜãìáôïò êáé ïé ãýñù äñüìïé åß÷áí ðëçììõñßóåé áðü Ýíáí ëáü ðïõ æçôïýóå åêäßêçóç… "èÜíáôïò óôïõò äïëïöüíïõò!", "ëáïêñáôßá êáé ü÷é Üëëç êáôï÷Þ!", "óýíôñïöïé óôá üðëá!" [10] Ðáñ' üëá áõôÜ ï ëáüò áðï÷ùñåß ðåéèáñ÷çìÝíá êÜôù áð' ôçí êáèïäÞãçóç ôïõ ÊÊÅ ÷ùñßò íá ðñïêýøåé êÜôé Üëëï. Ôçí åðüìåíç ìÝñá, 4 ôïõ ÄåêÝìâñç, óôçí êçäåßá ôùí èõìÜôùí ï êüóìïò äÝ÷åôáé íÝá äïëïöïíéêÞ åðßèåóç ìå äåêÜäåò íåêñïýò êáé ðÜëé… áõôÞ ôç öïñÜ ç ïñãÞ ôïõ îåóðÜåé ðñéí íá ðñïëÜâåé ôï ÊÊÅ íá ôïí óôáìáôÞóåé. Ôï áðüãåõìá Þäç ïé áíôÜñôåò Ý÷ïõí êáôáëÜâåé ó÷åäüí üëá ôá áóôõíïìéêÜ ôìÞìáôá ôçò ÁèÞíáò. Ðïéá Þôáí üìùò ç ðïëéôéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ êáôÜóôáóç ìåôÜ ôéò ðñïâïêÜôóéåò óôéò 3 êáé 4 ÄåêÝìâñç; Áðü ôçí ðëåõñÜ ôùí ¢ããëùí éìðåñéáëéóôþí, ðïõ åß÷áí ðÜñåé óôá ÷Ýñéá ôïõò ôá çíßá ôçò áíôéðáñÜèåóçò, äåí õðÞñ÷áí äéóôáãìïß ïýôå ãéá ôïõò óêïðïýò ïýôå ãéá ôá ìÝóá ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéïýóáí. Èá åðÝâáëëáí ôçí "åéñÞíç" óôçí ÁèÞíá êáô' áñ÷Üò êáé ýóôåñá ó' üëç ôç ÷þñá óõíôñßâïíôáò ôïí ÅËÁÓ ìå ôç äýíáìç ôùí üðëùí. Ôï óýíèçìá ôïõ Ôóüñôóéë Þôáí "ðñþôá íßêç êáé ýóôåñá åéñÞíç". Ïýôå óôá ôçëåãñáöÞìáôÜ ôïõ óôï óôñáôçãü Óêüìðé áëëÜ êáé ïýôå óôéò äçìüóéåò äçëþóåéò ôïõ áöÞíåé ðåñéèþñéá ãéá ðáñåñìçíåßåò. Óôéò 5 ôïõ ÄåêÝìâñç ôçëåãñáöåß óôïí Óêüìðé êáé ôïõ äßíåé ïäçãßåò : "Ìç äéóôÜæåôå ðÜíôùò íá åíåñãåßôå óáí íá âñéóêüóáóôå óå êáôáêôçìÝíç ðüëç üðïõ èá îåóðÜóåé ìéá ôïðéêÞ åîÝãåñóç…". Ôçí åðüìåíç ìÝñá ï Ôóüñôóéë äçëþíåé õðåñïðôéêÜ óôï âñåôáíéêü êïéíïâïýëéï: "Óôéò 5 Äåêåìâñßïõ äüèçêáí äéáôáãÝò óôï óôñáôçãü Óêüìðé… Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí áãþíá ôñéþí Þ ôåóóÜñùí çìåñþí, ðïõ Ý÷åé ðñïïñéóìü íá ðñïëÜâåé ìéá öñéêôÞ óöáãÞ óôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò, üðïõ üëåò ïé ìïñöÝò êõâÝñíçóçò Ý÷ïõí óáñùèåß êáé üðïõ êéíäýíåõå íá åãêáèéäñõèåß Ýíáò ãõìíüò êáé èñéáìâåõôéêüò ôñïôóêéóìüò" [11]. Ôé áóôåßá êÜíåé ìåñéêÝò öïñÝò ç éóôïñßá! Áõôü üìùò ðïõ üëï êáé ðéï êáèáñÜ öáéíüôáí Þôáí üôé ç áíôßäñáóç êéíïýíôáí áðïöáóéóôéêÜ óôç âÜóç åíüò ó÷åäßïõ, åíþ ôï ÅÁÌ êáé ôï ÊÊÅ ðåëáãïäñïìïýóáí. Ç Ê.Å. ôïõ ÅËÁÓ óôéò 7/12 êõêëïöïñåß ôç äéáêÞñõîç-êÜëåóìá ãéá ôç ãåíéêÞ ìÜ÷ç ãéá ôç ëåõôåñéÜ. ÁëëÜ áìÝóùò îåêáèáñßæåé: "Ï áãþíáò ìáò åßíáé êáèáñÜ åóùôåñéêüò. Ïé óýììá÷ïé ¢ããëïé ðñÝðåé íá ìåßíïõí ïõäÝôåñïé êáé äåí äéáôñÝ÷ïõí êáíÝíá êßíäõíï…"! [12] Åíþ ìéá ìÝñá ðñéí ç ÊåíôñéêÞ ÅðéôñïðÞ ôïõ ÅÁÌ áíáêïéíþíåé üôé "èá

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 35

áãùíéóôåß ìÝ÷ñéò üôïõ ó÷çìáôéóèåß êõâÝñíçóç ðñáãìáôéêÞò åèíéêÞò åíüôçôáò…". Óôï óôñáôéùôéêü åðßðåäï áíôßóôïé÷á ç ãñáììÞ ôïõ ÅÁÌ êáé ôïõ ÊÊÅ ìåôÝôñåøå ôçí åîÝãåñóç ðïõ ãåííÞèçêå áð' ôï ëáúêü ðÜèïò óå Ýíïðëç äéáìáñôõñßá ãéá ðßåóç óôïí Ã. ÐáðáíäñÝïõ. Áõôü ðñáêôéêÜ ïäÞãçóå ôïí ÅËÁÓ óå áêáôáíüçôåò åðéëïãÝò: äéÝóðáóå ôéò äõíÜìåéò ôïõ óôÝëíïíôáò ôá êáëýôåñá ôìÞìáôÜ ôïõ íá êõíçãÞóïõí ôéò óõììïñßåò ôïõ ÅÄÅÓ óôçí ¹ðåéñï, äåí óõãêÝíôñùóå åöåäñåßåò ãéá íá âïçèÞóåé ôïõò áíôÜñôåò óôçí ÁèÞíá, áðáãüñåõóå óôïí ÅËÁÓ ôçò Èåóóáëïíßêçò íá åðéôåèåß êáé íá áöïðëßóåé ôéò áããëéêÝò äõíÜìåéò ðïõ âñßóêïíôáí óôçí Âüñåéá ÅëëÜäá, áðÝññéøå ôï ó÷Ýäéï íá åðéôåèåß óôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò êáé íá îåìðåñäÝøåé ìéá êáé êáëÞ ìå üëç ôçí çãåóßá ôçò áíôßäñáóçò ðïõ Þôáí ìáæåìÝíç óôá îåíïäï÷åßá ãýñù áð' ôï Óýíôáãìá êáé âåâáßùò ðÜíù áð' üëá åðÝìåíå ôéò ðñþôåò 10 ìÝñåò íá ìçí ÷ôõðÜåé ôá áããëéêÜ óôñáôåýìáôá. Ôá áðïôåëÝóìáôá äåí Üñãçóáí íá öáíïýí ðáñÜ ôïí çñùéóìü ôùí ìáæþí. Áðü ôéò 15 ôïõ ÄåêÝìâñç ôá áããëéêÜ óôñáôåýìáôá ðÞñáí ôçí ðñùôïâïõëßá Ýðåéôá áðü ìåãÜëåò åíéó÷ýóåéò óå äõíÜìåéò êáé üðëá. Áêïëïýèçóáí ðñùôïöáíåßò óå óêëçñüôçôá ìÜ÷åò þóðïõ íá êáôïñèþóåé íá áíáãêÜóåé ôïí ÅËÁÓ óå õðï÷þñçóç óôéò 5 ôïõ ÃåíÜñç ôïõ 1945. Ç ìåñéêÞ óôñáôéùôéêÞ Þôôá ôïõ ÅËÁÓ óôçí ÁèÞíá ìåôáôñÜðçêå óå ðïëéôéêÞ ðáíùëåèñßá ìå ôç óõìöùíßá ôçò ÂÜñêéæáò ðïõ õðïãñÜöôçêå óôéò 12 ôïõ ÖëåâÜñç. Ïé üñïé ôçò óõìöùíßáò Ýäùóáí ôçí åõêáéñßá óôçí áíôßäñáóç íá åîáðïëýóåé Ýíá Üãñéï êýìá ëåõêÞò ôñïìïêñáôßáò åíÜíôéá óôïõò áãùíéóôÝò ôçò âÜóçò ôïõ ÅÁÌ. ¸íá ÷ñüíï ìåôÜ åß÷áí äïëïöïíçèåß 1.289 Üôïìá, åß÷áí âáóáíéóèåß 31.632 êáé åß÷áí óõëëçöèåß 84.931. [13] ÁëëÜ ôá ÄåêåìâñéáíÜ ëåéôïýñãçóáí êáé óáí ðñïåéäïðïßçóç ôùí äõôéêþí éìðåñéáëéóôéêþí äõíÜìåùí óôá áíôéóôáóéáêÜ êéíÞìáôá óôç äõôéêÞ Åõñþðç (ÂÝëãéï, Ãáëëßá, Éôáëßá). [14] ¸ôóé ôÝëåéùóå ï ðñþôïò ãýñïò ôïõ åìöýëéïõ ðüëåìïõ óôçí ÅëëÜäá.

Ç èåùñçôéêïðïßçóç ôçò Þôôáò Ôá ÄåêåìâñéáíÜ ðñïêÜëåóáí ó' üëç ôçí ÁñéóôåñÜ ìéá ïëüêëçñç ðïëéôéêÞ óõæÞôçóç ãéá ôéò áéôßåò ôçò Þôôáò ðïõ äéáñêåß ìÝ÷ñé óÞìåñá. Ôï ÊÊÅ äéáôýðùóå ðïëý ãñÞãïñá ìéá èÝóç ðïõ åß÷å äýï âáóéêÜ óçìåßá: ðñþôï, ç ãñáììÞ ôçò åèíéêÞò åíüôçôáò, ôçò áíôéöáóéóôéêÞò óõììá÷ßáò ìå ôïõò ¢ããëïõò éìðåñéáëéóôÝò êáé ôçò ïìáëÞò äçìïêñáôéêÞò åîÝëéîçò Þôáí óùóôÞ êáé äåýôåñï, Ýãéíáí üìùò óïâáñÜ åðß ìÝñïõò ëÜèç óôçí åöáñìïãÞ ôçò. ÐÜíù ó' áõôÞ ôç ãñáììÞ ðëåýóçò áíáðôý÷èçêå ìéá áôÝëåéùôç "ëáèïëïãßá" ðïõ äéÝëõå ôç óõíï÷Þ ôçò éóôïñéêÞò ðåñéüäïõ óå áóýíäåôá åðåéóüäéá êáé

ðñïóùðéêÜ ðåñéóôáôéêÜ. ÊáôÜ ôç ãíþìç ìáò ôéò áéôßåò ãéá ôçí Þôôá ôï ÄåêÝìâñç ôïõ 1944 ðñÝðåé íá ôéò áíáæçôÞóïõìå óôçí áêñéâþò áíôßèåôç êáôåýèõíóç. Ôï ÅÁÌ áðïôÝëåóå Ýíáí åõñýôáôï óõíáóðéóìü êïéíùíéêþí äõíÜìåùí ìå áíôéöáôéêÜ óôïé÷åßá. Áð' ôç ìéá ïé Üìåóåò äéåêäéêÞóåéò ôùí ìáæþí êáé ç áíôéêáðéôáëéóôéêÞ äõíáìéêÞ ôïõ áíôéêáôï÷éêïý áãþíá êáé áð' ôçí Üëëç ï åèíéêéóìüò êáé ç áããëïöéëßá ùò ãÝöõñá åíüôçôáò ìå êïììÜôéá ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò ãéá ôï ÷ôßóéìï ôçò åèíéêÞò åíüôçôáò. ¼óï ôï êßíçìá Þôáí áíôéêáôï÷éêü ç áíïìïéïãåíÞò ôáîéêÞ óõììá÷ßá ðïõ ðñïùèïýóå ç ÅÁÌéêÞ çãåóßá äåí åß÷å ðñüâëçìá. Ç äéáöáéíüìåíç Þôôá ôïõ íáæéóìïý (áð' ôéò áñ÷Ýò ôïõ 1943) êáé ôï æÞôçìá ôçò åîïõóßáò ðïõ ìðáßíåé "áíôéêåéìåíéêÜ" áð' ôá êÜôù öÝñíåé áñãÜ Þ ãñÞãïñá óå áíôéðáñÜèåóç ôéò ëáúêÝò äõíÜìåéò (ÅÁÌ - ÊÊÅ) ìå ôéò äõíÜìåéò ôçò áóôéêÞò áíôßäñáóçò. Åíþ üìùò ç áíôßäñáóç ðñïåôïéìÜæåé óõóôçìáôéêÜ êáé áäõóþðçôá ôïí åìöýëéï ðüëåìï, ç çãåóßá ôïõ ÊÊÅ ðáãéäåýåôáé êáé ðáãéäåýåé ôï êßíçìá óôçí åèíéêéóôéêÞ éäåïëïãßá ôçò, ôç ëïãéêÞ ôçò åèíéêÞò åíüôçôáò êáé ôçí ôáêôéêÞ ôçò ïìáëÞò äçìïêñáôéêÞò äéåîüäïõ. ¸ôóé ôï ïäçãåß óôçí Þôôá ðñïäßäïíôáò [15] ôéò ðñïóäïêßåò ôïõ êáé ôéò åëðßäåò ôïõ. Äõóôõ÷þò ôçí þñá ôçò áðïöáóéóôéêÞò êñßóçò äåí õðÜñ÷åé áñéóôåñÜ ôïõ ÊÊÅ ìéá éó÷õñÞ åðáíáóôáôéêÞ ïñãÜíùóç ãéá íá áðïôåëÝóåé ôçí åíáëëáêôéêÞ ëýóç ãéá ôï ñéæïóðáóôéóìü ôùí ìáæþí.

ÓõìðÝñáóìá Ï ÄåêÝìâñçò ôïõ '44 Þôáí ìéá êïñõöáßá óôéãìÞ ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò óôçí ÅëëÜäá ôïí 20ï áéþíá. ¹ôáí ìéá éóôïñéêÞ åõêáéñßá íá áëëÜîåé ñéæéêÜ ç åîÝëéîç ôùí ðñáãìÜôùí êáé íá áíïßîåé Ýíá íÝï êåöÜëáéï ãéá ôçí êïéíùíéêÞ åîÝëéîç êáé óôçí ÅëëÜäá áëëÜ êáé óôçí Åõñþðç. Íá ìçí îå÷íÜìå üôé ï ÄåêÝìâñçò Ýñ÷åôáé óå ìßá óôéãìÞ ðïõ üëç ç Åõñþðç êéíåßôáé ðñïò ôá áñéóôåñÜ. Óôçí Éôáëßá êáé ôç Ãáëëßá ïé åñãÜôåò êáé ç Ýíïðëç áíôßóôáóç ìåôÜ äõóêïëßáò óõãêñáôïýíôáé áðü ôï íá èÝóïõí èÝìá åîïõóßáò. Óôï ÂÝëãéï ôá óõíäéêÜôá óõãêñïýïíôáé ìå ôïõò "áðåëåõèåñùôÝò" óõììÜ÷ïõò ê.ëð. Ìéá íßêç ôùí åñãáôþí óôçí ÁèÞíá èá ðñïêáëïýóå áëõóéäùôÝò áíôéäñÜóåéò óå üëç ôçí Þðåéñï. Äåí Ýãéíå áõôü êáé áíôßèåôá ç áóôéêÞ ôÜîç êáé ïé éìðåñéáëéóôÝò óýììá÷ïß ôçò íßêçóáí. ¼ìùò 60 ÷ñüíéá ìåôÜ, áõôü ðïõ ìÝíåé ùò äßäáãìá åßíáé áðü ôç ìéá ç äõíáôüôçôá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò êáé ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí íá îåðåñÜóïõí êáé ôéò ðéï áíôßîïåò óõíèÞêåò üôáí ìðáßíïõí óå êßíçóç êáé áãùíßæïíôáé ãéá ôçí êïéíùíéêÞ ôïõò áðåëåõèÝñùóç êáé áðü ôçí Üëëç ç áðüëõôç áíÜãêç ôïõ êéíÞìáôïò óå ôÝôïéåò óôéãìÝò íá Ý÷åé óôçí çãåóßá ôïõ Ýíá ìáæéêü åðáíáóôáôéêü êüììá.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

35

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 36

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ 1. Ï Â' Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò äéÞñêåóå áð' ôï 1939 ìÝ÷ñé ôï 1945. Ïé áíèñþðéíåò áðþëåéåò îåðÝñáóáí ôá 50 åêáôïììýñéá. Ç ÅëëÜäá ìðÞêå óôïí ðüëåìï ôïí Ïêôþâñç ôïõ 1940 êáé óõíèçêïëüãçóå 6 ìÞíåò ìåôÜ, ôïí Áðñßëéï ôïõ 1941. Ç êáôï÷Þ êñÜôçóå ìÝ÷ñé ôïí Ïêôþâñç ôïõ 1944. Ôï óýíïëï ôùí åëëçíéêþí áðùëåéþí îåðÝñáóå ôéò 500.000 áíèñþðïõò Þ ôï 8% ðåñßðïõ ôïõ ðëçèõóìïý. Ê. ÔóïõêáëÜò "Ç åëëçíéêÞ ôñáãùäßá" åêä. 1981 2. Ì. ÌáæÜïõåñ "Óôçí ÅëëÜäá ôïõ ×ßôëåñ" åêä. 1993 3. Ì. ÌáæÜïõåñ "Óôçí ÅëëÜäá ôïõ ×ßôëåñ" åêä. 1993 4. Á. ÊÝäñïò "Ç åëëçíéêÞ áíôßóôáóç 1940-45" åêä. 1966 ÍïûìðÜ÷åñ: "…åßíáé êáèáñÞ ôñÝëá íá êáôáóöÜæïõí íåïãÝííçôá, ðáéäéÜ, ãõíáßêåò êáé ãÝñïõò ...ç åöáñìïãÞ ðáñüìïéùí ìåèüäùí äåí ìðïñåß ðáñÜ íá óõíåðéöÝñåé ôç äéÜëõóç ôïõ çèéêïý…"

5. Ã. ÓôáèÜêçò "Ôï Äüãìá Ôñïýìáí êáé ôï Ó÷Ýäéï ÌÜñóáë" åêä. 2004 6. ×ñéóôïö. ÂåñíáñäÜêçò, Ã. ÌáõñÞò "Êüììáôá êáé êïéíùíéêÝò óõììá÷ßåò óôçí ðñïäéêôáôïñéêÞ ÅëëÜäá" åêä. 1991 7. Á. ÊÝäñïò "Ç åëëçíéêÞ áíôßóôáóç 1040-45" åêä. 1996 8. R. Hampe "Ç äéÜóùóç ôçò ÁèÞíáò ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1944" åêä. 1994 9. Åðßóçìá êåßìåíá ôïõ ÊÊÅ (1940-45 ) 10. È. ×áôæÞò "Ç íéêçöüñá åðáíÜóôáóç ðïõ ÷Üèçêå" 3ç åêä., 1983 11. Á. ÊÝäñïò "Ç åëëçíéêÞ áíôßóôáóç 1940-45" åêä. 1996 12. Á. ÊÝäñïò "Ç åëëçíéêÞ áíôßóôáóç 1949-45" åêä. 1996 13. Ê. ÔóïõêáëÜò "Ç åëëçíéêÞ ôñáãùäßá" åêä. 1981 14. Ë. Ìðüëáñçò "Áíôßóôáóç, ç åðáíÜóôáóç ðïõ ÷Üèçêå" åêä.

2002 15. Ç óêïôåéíÞ ðëåõñÜ ôçò éóôïñßáò Ôï Ýðïò ôçò áíôéêáôï÷éêÞò ðÜëçò Þôáí ç ìéá ðëåõñÜ ôçò éóôïñßáò ôïõ ÅÁÌ êáé ôïõ ÊÊÅ áõôÞ ôç äñáìáôéêÞ ðåñßïäï. ÕðÜñ÷åé üìùò êáé ìéá Üëëç ðëåõñÜ, áõôÞ ôùí ðïëéôéêþí åãêëçìÜôùí ðïõ öÝñíåé âáèéÜ ôï óôßãìá ôïõ óôáëéíéóìïý. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1944, ôï êßíçìá ôùí öáíôÜñùí óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ êáôáããÝëëåôáé êáé èõóéÜæåôáé áð' ôïõò åêðñïóþðïõò ôïõ ÅÁÌ ðïõ ðçãáßíïõí óôïí Ëßâáíï ãéá íá äéáðñáãìáôåõôïýí ôç óõììåôï÷Þ ôïõò óôçí êõâÝñíçóç åèíéêÞò åíüôçôáò. Ôçí ðåñßïäï áêñéâþò ôùí Äåêåìâñéáíþí êáé åíþ ðëçóéÜæåé ç Þôôá ôïõ ÅËÁÓ, ç ÅèíéêÞ ÐïëéôïöõëáêÞ (ç áóôõíïìßá ôïõ ÊÊÅ) åîáðïëýåé Ýíá äïëïöïíéêü ðïãêñüì åíÜíôéá óôïõò ôñïôóêéóôÝò áãùíéóôÝò ðñïóðáèþíôáò íá åîïíôþóåé êÜèå áíôéðïëéôåõôéêÞ öùíÞ áð' ôá áñéóôåñÜ.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

36

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 37

ÐñïäïìÝíç ÅðáíÜóôáóç Ç ÏêôùâñéáíÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1917 êáé ôï åðáíáóôáôéêü êýìá óôçí Åõñþðç ôïõ 1917-23 Þôáí áíáìößâïëá ç êïñõöáßá óôéãìÞ óôçí éóôïñßá ôïõ ðáãêüóìéïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò êáé ôïõ åðáíáóôáôéêïý ìáñîéóôéêïý ñåýìáôïò. ¹ôáí ç óôéãìÞ ðïõ ç ðñïïðôéêÞ ìéáò Üëëçò êïéíùíßáò, áðáëëáãìÝíçò áðü ôçí åêìåôÜëëåõóç êáé ôçí êáôáðßåóç, Þñèå ðéï êïíôÜ óôï íá ãßíåé ðñáãìáôéêüôçôá áð' ü,ôé ðïôÝ Üëëïôå. ¼ìùò ç Þôôá ôùí åõñùðáúêþí åðáíáóôÜóåùí êáé ç áðïìüíùóç ôïõ åñãáôéêïý êñÜôïõò óôç Ñùóßá Üíïéîå ôï äñüìï ãéá ôç óôáëéíéêÞ áíôåðáíÜóôáóç. Ç "ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ" áíáëýåé áöåíüò ôç öýóç ôçò ôáîéêÞò êïéíùíßáò ðïõ ïéêïäïìÞèçêå ðÜíù óôá åñåßðéá ôçò åðáíÜóôáóçò, êáèþò êáé ôçí ôåëåõôáßá ìåãÜëç ìáæéêÞ ìÜ÷ç ôïõ åðáíáóôáôéêïý ìáñîéóôéêïý ñåýìáôïò ãéá íá åìðïäßóåé áõôÞ ôçí åîÝëéîç -ìÜ÷ç ðïõ åßíáé ðçãÞ Ýìðíåõóçò êáé ãéá åìÜò óÞìåñá-, êáé áöåôÝñïõ, ìå áöïñìÞ ôá ðáñáäåßãìáôá ôçò ×éëÞò ôïõ ÁëéÝíôå êáé ôçò êïõâáíéêÞò åðáíÜóôáóçò, ôï ôé ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò êõñéÜñ÷çóáí ìÝóá óôï êßíçìá êáé óôçí ÁñéóôåñÜ ðáãêüóìéá ìåôÜ ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ óôáëéíéóìïý êáé ðïý áõôÝò ïäÞãçóáí.

Ï Ôñüôóêé êáé «Ç ÐñïäïìÝíç ÅðáíÜóôáóç» Ôïõ Ôïíô ÊñåôéÝí* *Ï Ôïíô ÊñåôéÝí åßíáé óôÝëå÷ïò ôïõ ISO ÇÐÁ, áäåëöÞò ïñãÜíùóçò ôçò ÄÅÁ

Ç

ÏêôùâñéáíÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1917 óôç Ñùóßá Þôáí ç ðñþôç öïñÜ óôçí éóôïñßá ðïõ ç åñãáôéêÞ ôÜîç áíÝôñåøå ìå åðéôõ÷ßá ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç êáé Üñ÷éóå íá îáíáêôßæåé ôçí êïéíùíßá ìå ãíþìïíá ôéò áíèñþðéíåò á-

íÜãêåò. ÌåñéêÝò þñåò ìåôÜ ôç íßêç ôùí åñãáôþí, ïé Ìðïëóåâßêïé ðñüôåéíáí ìéá óõíèÞêç åéñÞíçò óå üëåò ôéò Üëëåò êõâåñíÞóåéò ãéá íá ôåëåéþóåé ï A´ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò, íïìïèÝôçóáí áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç ãéá äåêÜäåò åêáôïììýñéá áãñüÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

37

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

Ôï âéâëßï áõôü Þôáí ç áöåôçñßá ãéá íá åðáíáäéáôõðùèåß ç áíôßëçøç ôïõ Ìáñî ãéá ôçí åðáíÜóôáóç êáé ôï óïóéáëéóìü, ü÷é ùò êÜôé ðïõ ãßíåôáé áðü ôá ðÜíù ãéá ëïãáñéáóìü ôùí åñãáôþí, áëëÜ ùò êÜôé ðïõ êÜíïõí ïé ßäéïé ïé åñãÜôåò ãéá íá áíáôñÝøïõí ôïí êáðéôáëéóìü.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

38

10/11/2004

1:47

Page 38

ôåò êáé åãêáôÝóôçóáí ôï äçìïêñáôéêü Ýëåã÷ï ôùí åñãáôþí óôç âéïìç÷áíßá. Ç ÅðáíÜóôáóç åíÝðíåõóå åîåãÝñóåéò åíÜíôéá óôï óýóôçìá óå üëï ôïí ðëáíÞôç, áñêåôÝò åê ôùí ïðïßùí ðáñáëßãï íá íéêÞóïõí. Ùóôüóï, óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1920 Þôáí áðïìïíùìÝíç, öôù÷Þ êáé ïëïÝíá êáé ðéï áõôáñ÷éêÞ. Ãéá ôá åðüìåíá 65 ÷ñüíéá ôï "Ñùóéêü ÆÞôçìá" áðïôåëïýóå ôï óçìáíôéêüôåñï èÝìá óõæÞôçóçò óôçí ÁñéóôåñÜ. ¹ôáí ç Ñùóßá "óïóéáëéóôéêÞ", üðùò éó÷õñßæïíôáí ïé Óôáëéíéêïß; ¹ôáí ìÞðùò ìéá "ìåôáâáôéêÞ êïéíùíßá" Þ Ýíá "åêöõëéóìÝíï åñãáôéêü êñÜôïò", ôï ïðïßï äåí Þôáí áêüìç óïóéáëéóôéêü áëëÜ äåí Þôáí ðëÝïí êáé êáðéôáëéóôéêü; ¹ ìÞðùò ôï êáèåóôþò ôïõ ÓôÜëéí åðÝâáëëå ôéò ßäéåò åêìåôáëëåõôéêÝò êáðéôáëéóôéêÝò ó÷Ýóåéò ðïõ õðÞñ÷áí óôç Äýóç, áëëÜ ìå äéáöïñåôéêïýò ìç÷áíéóìïýò; Ç áðÜíôçóç óå áõôÜ ôá åñùôÞìáôá êáèüñéæå êáé ôçí Üðïøç êÜðïéïõ ãéá ôï óïóéáëéóìü. Ïé ðïëéôéêïß áíôßðáëïé ôïõ Ìáñîéóìïý êáèéóôïýóáí õðåýèõíç ãéá ôï ÓôÜëéí ôçí ßäéá ôçí ÅðáíÜóôáóç êáé ôï êüììá ðïõ ôçí êáèïäÞãçóå. Ï Ôñüôóêé áíÜëõóå ôá óõãêåêñéìÝíá éóôïñéêÜ åìðüäéá ðïõ ïäÞãçóáí óôï Óôáëéíéóìü ãéá íá äéáóþóåé ôçí ïõóßá ôïõ Ìáñîéóìïý, äçëáäÞ ôï üôé ïé áðåëåõèÝñùóç ôùí åñãáôþí åßíáé Ýñãï ôùí ßäéùí. Ç "ÐñïäïìÝíç ÅðáíÜóôáóç" ôïõ ËÝïíôá Ôñüôóêé ãñÜöôçêå óôçí åîïñßá ôï 1936, óôéò ðáñáìïíÝò ôùí Äéêþí ôçò Ìüó÷áò óôéò ïðïßåò ï ÓôÜëéí óõóôçìáôéêÜ "äßêáóå" êáé äïëïöüíçóå üëïõò ôïõò åíáðïìåßíáíôåò çãÝôåò ôçò ÅðáíÜóôáóçò ôïõ 1917. Ôï âéâëßï áõôü Þôáí ç áöåôçñßá ãéá íá åðáíáäéáôõðùèåß ç áíôßëçøç ôïõ Ìáñî ãéá ôçí åðáíÜóôáóç êáé ôï óïóéáëéóìü, ü÷é ùò êÜôé ðïõ ãßíåôáé áðü ôá ðÜíù ãéá ëïãáñéáóìü ôùí åñãáôþí, áëëÜ ùò êÜôé ðïõ êÜíïõí ïé ßäéïé ïé åñãÜôåò ãéá íá áíáôñÝøïõí ôïí êáðéôáëéóìü. Óôï åí ëüãù âéâëßï ï Ôñüôóêé üñéóå ôç öýóç ôçò åñãáôéêÞò åðáíÜóôáóçò, õðåñáóðßóèçêå ôéò ñßæåò êáé ôá åðéôåýãìáôá ôïõ 1917 êáé äéåõêñßíéóå ôéò óõãêåêñéìÝíåò óõíèÞêåò êáé ôéò áäõíáìßåò ðïõ ïäÞãçóáí óôçí Üíïäï ôïõ ÓôÜëéí óôçí åîïõóßá. Ôï âéâëßï ôïõ Ôñüôóêé óõìðõêíþíåé ôéò åìðåéñßåò 10 ÷ñüíùí ðÜëçò åíÜíôéá óôçí áíåñ÷üìåíç óôáëéíéêÞ ãñáöåéïêñáôßá. Áðü ôï 1923 ùò ôçí åîïñßá ôïõ, ôï 1929, ïñãÜíùóå ôçí áñéóôåñÞ áíôéðïëßôåõóç ìÝóá óôç Ñùóßá, êáé ãé´ áõôü ôï ëüãï ðñþôá äéáãñÜöôçêå áðü ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá êáé êáôüðéí, ôï 1929, åîïñßóôçêå. ÓõíÝ÷éóå ôçí åðßìïíç áíôéðïëßôåõóÞ ôïõ ùò ôç äïëïöïíßá ôïõ áðü Ýíá óôáëéíéêü ôï 1940, óôï Ìåîéêü. ÅðåéäÞ ï Ôñüôóêé Þôáí ï ãíùóôüôåñïò çãÝôçò ôçò ÅðáíÜóôáóçò ìåôÜ ôï Âëáäßìçñï ËÝíéí êáé ðñþçí çãÝôçò ôïõ Êüêêéíïõ Óôñáôïý, ç êñéôéêÞ ôïõ åß÷å ìåãÜëç âáñýôçôá. Ç äýíáìç ôçò êñéôéêÞò ôïõ óôï Óôáëéíéóìü Ýäùóå èÜññïò êáé óå áõôüí êáé óå ãåíåÝò áíôé-Óôáëéíéêþí óïóéáëéóôþí óôéò ðéï äýóêïëåò óôéãìÝò.

Ó÷åäüí üëç ç ïéêïãÝíåéá ôïõ Ôñüôóêé äïëïöïíÞèçêå áðü ôï ÓôÜëéí áëëÜ áõôüò áñíÞèçêå íá óéùðÞóåé. Ùóôüóï, êáèþò âñéóêüôáí áíôéìÝôùðïò ìå ìéá áðñüâëåðôç êáé êáéíïýñéá êáôÜóôáóç, äçëáäÞ ôçí Üíïäï ìéáò ãñáöåéïêñáôßáò óôçí ðëÜôç ìéáò íéêçöüñáò åñãáôéêÞò åðáíÜóôáóçò, êÜðïéá ôìÞìáôá ôçò áíÜëõóÞò ôïõ ðáñÝìåíáí áíáãêáóôéêÜ áóáöÞ êáé èá ÷ñåéÜæïíôáí ìåëëïíôéêÝò åìðåéñßåò ãéá íá áðïóáöçíéóôïýí. Ôï êõñéüôåñï áðü áõôÜ Þôáí ï éó÷õñéóìüò ôïõ üôé ç Ñùóßá åß÷å ðáñáìåßíåé Ýíá "åñãáôéêü êñÜôïò", ðáñüëï ðïõ ïé åñãÜôåò åß÷áí ÷Üóåé êÜèå åîïõóßá. Ï Ôñüôóêé, åîçãþíôáò ôïõò ëüãïõò ôçò ÅðáíÜóôáóçò óôç Ñùóßá ôï 1917, áíáöÝñåé ôá åîÞò: "Ç éóôïñßá, óôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò, ìáñôõñåß ìå éäéáßôåñç äýíáìç üôé óôéò óõíèÞêåò ôçò ðáñáêìÞò ôïõ êáðéôáëéóìïý ïé êáèõóôåñçìÝíåò ÷þñåò äåí èá ìðïñïýóáí íá öôÜóïõí óôï åðßðåäï ôùí ðáëáéþí ìçôñïðüëåùí ôïõ êåöáëáßïõ. Ïé åêðïëéôéóôÝò, óôï áäéÝîïäü ôïõò, öñÜæïõí ôï äñüìï ó´ åêåßíïõò ðïõ åêðïëéôßæïíôáé. Ç Ñùóßá ìðÞêå óôï äñüìï ôçò ðñïëåôáñéáêÞò åðáíÜóôáóçò ü÷é ãéáôß ç ïéêïíïìßá ôçò Þôáí ç ùñéìüôåñç ãéá ôç óïóéáëéóôéêÞ åðáíÜóôáóç, áëëÜ ãéáôß ç ïéêïíïìßá áõôÞ äåí ìðïñïýóå ðéá íá áíáðôõ÷èåß óå êáðéôáëéóôéêÞ âÜóç". "Ïé óõíèÞêåò ôçò ðáñáêìÞò ôïõ êáðéôáëéóìïý", óôéò ïðïßåò áíáöÝñåôáé ï Ôñüôóêé, ðåñéëÜìâáíáí ôïí Á´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï êáé ôç ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ êñßóç ðïõ óýíôïìá èá Üíïéãáí ôï äñüìï ãéá ôïí ´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï êáé ôï Ïëïêáýôùìá. Ï Ôñüôóêé îåêéíÜ åðáéíþíôáò ôïõò åíôõðùóéáêïýò ñõèìïýò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò óôç ÓïâéåôéêÞ Ñùóßá óå óýãêñéóç ìå ôçí ðáñáêìÜæïõóá Äýóç. ¼ìùò, ç äçìéïõñãßá ôïõ óïóéáëéóìïý âáóßæåôáé óå "ìéá ôüóï ìåãÜëç áíÜðôõîç ôçò ïéêïíïìéêÞò äýíáìçò ôïõ áíèñþðïõ þóôå ç ðáñáãùãéêÞ åñãáóßá, ðáýïíôáò íá åßíáé âÜñïò, äåí èá ÷ñåéÜæåôáé êáíÝíá êÝíôñéóìá êáé ç äéáíïìÞ ôùí áãáèþí ðïõ èá õðÜñ÷ïõí ðÜíôïôå óå áöèïíßá äåí èá áðáéôåß êáíÝíá Üëëï Ýëåã÷ï åêôüò áðü ôïí Ýëåã÷ï ôçò ìüñöùóçò, ôçò óõíÞèåéáò êáé ôçò êïéíÞò ãíþìçò, üðùò êáé óÞìåñá óå ìéá ïéêïãÝíåéá åýðïñç Þ ó´ Ýíá êáèùóðñÝðåé ïéêïôñïöåßï". ÁìÝóùò ìåôÜ ôçí åðáíÜóôáóç ôïõ Ïêôþâñç ôïõ 1917, ç ìðïëóåâßêéêç êõâÝñíçóç ðñïóðÜèçóå íá èÝóåé óå åöáñìïãÞ ôéò èåùñßåò ôïõ Ìáñî êáé ôïõ ËÝíéí, ïé ìéóèïß ôùí êõâåñíçôéêþí áîéùìáôïý÷ùí åîéóþèçêáí ìå ôïõò ìéóèïýò ôùí åñãáôþí, ïé áíôéðñüóùðïé óôçí êõâÝñíçóç êáé ôá ÓïâéÝô, ôá åñãáôéêÜ óõìâïýëéá, Þôáí Üìåóá áíáêëçôïß, ï ìüíéìïò óôñáôüò êáôáñãÞèçêå, ïé ãõíáßêåò êÝñäéóáí äéêáßùìá øÞöïõ êáé åîåëÝãçóáí óå áíþôáôá áîéþìáôá, ç Ðáéäåßá âåëôéþèçêå êáé ïé âéâëéïèÞêåò åðåêôÜèçêáí, ïé åñãÜôåò áíÝëáâáí ôç äéåýèõíóç ôçò ðáñáãùãÞò óôï åðßðåäï ôùí åñãïóôáóßùí ê.ëð. ÐñáãìáôéêÜ "ôï êñÜôïò ùò ãñáöåéïêñáôé-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 39

êüò ìç÷áíéóìüò Üñ÷éóå íá áðïíåêñþíåôáé áðü ôçí ðñþôç çìÝñá ôçò ðñïëåôáñéáêÞò äéêôáôïñßáò". ¼ìùò, êÜôé ðÞãå ôñïìåñÜ óôñáâÜ. Áíôß íá áðïíåêñùèåß, ï ãñáöåéïêñáôéêüò êñáôéêüò ìç÷áíéóìüò ìåãÜëùíå êáé åíéó÷õüôáí. Ï Ôñüôóêé Ýëåãå: "¼ðïéá åîÞãçóç êáé áí äþóïõìå ãéá ôç öýóç ôïõ Óïâéåôéêïý ÊñÜôïõò, Ýíá åßíáé âÝâáéï. Óôï ôÝëïò ôçò ðñþôçò 20åôßáò ôïõ ðüññù áðÝ÷åé áðü ôï íá Ý÷åé "áðïíåêñùèåß" - ïýôå êáí Ý÷åé áñ÷ßóåé íá "áðïíåêñþíåôáé". Áêüìç ÷åéñüôåñá, Ý÷åé ãßíåé Ýíáò ìç÷áíéóìüò êáôáðßåóçò ðñùôÜêïõóôïò óôçí éóôïñßá. Ç ãñáöåéïêñáôßá ü÷é ìüíï äåí åîáöáíßóôçêå, ðáñá÷ùñþíôáò ôç èÝóç ôçò óôéò ìÜæåò, áëëÜ Ý÷åé ãßíåé ìéá áíåîÝëåãêôç äýíáìç ðïõ êõñéáñ÷åß ðÜíù óôéò ìÜæåò". Ï åêöõëéóìüò ôçò åðáíÜóôáóçò Ï Ôñüôóêé âÜóéóå ôçí áíÜëõóÞ ôïõ ãéá ôïí åêöõëéóìü ôçò ÅðáíÜóôáóçò óôçí áðïõóßá ôçò õëéêÞò áöèïíßáò ðïõ ï Ìáñî ðßóôåõå üôé èá ãåííïýóå ôï áíþôåñï óôÜäéï ôïõ êïììïõíéóìïý. ¼ðùò Ýëåãå ï Ìáñî (êáé áíÝöåñå ï Ôñüôóêé), "Ç áíÜðôõîç ôùí ðáñáãùãéêþí äõíÜìåùí åßíáé ç áðïëýôùò áíáãêáßá ðñáêôéêÞ ðñïûðüèåóç ôïõ Êïììïõíéóìïý, ãéáôß ÷ùñßò áõôÞí ç áíÝ÷åéá ãåíéêåýåôáé êáé áõôü óçìáßíåé üôé áíáâéþíåé üëç ç ðáëéÜ âñïìéÜ". Ôï 1917 ç Ñùóßá Þôáí ç ëéãüôåñï áíåðôõãìÝíç ðåñéï÷Þ ôçò Åõñþðçò. Ï Êáðéôáëéóìüò ìüëéò åß÷å áñ÷ßóåé íá ñéæþíåé. Ïé Üíåõ ðñïçãïõìÝíïõ êáôáóôñïöÝò ôïõ Á´ Ðáãêüóìéïõ Ðüëåìïõ êáé ôïõ Åìöõëßïõ ðïõ åîáðÝëõóáí ïé áíôåðáíáóôÜôåò êáé ïé éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò ìåßùóáí áêüìç ðåñéóóüôåñï ôéò Þäç ðåñéïñéóìÝíåò ðáñáãùãéêÝò äõíÜìåéò ôçò Ñùóßáò. Ï Ôñüôóêé Ýãñáöå ôá åîÞò: "Ç êáôÜññåõóç ôùí ðáñáãùãéêþí äõíÜìåùí îåðÝñáóå ïðïéïäÞðïôå éóôïñéêü ðñïçãïýìåíï. Ç ÷þñá êáé ç êõâÝñíçóç óôÝêïíôáí óôï ÷åßëïò ôçò áâýóóïõ". Ç åðáíáóôáôéêÞ êõâÝñíçóç åðåâßùóå, Üëëá ìå ôñïìåñü êüóôïò: "Ç åðáíÜóôáóç äåí Ýëáâå êáìéÜ Üìåóç âïÞèåéá áðü ôç Äýóç. Áíôß ãéá ôçí áíáìåíüìåíç åõçìåñßá, óôç ÷þñá åðéêñáôïýóå áðåéëçôéêÞ åîáèëßùóç… Åðßóçò, ïé ðéï åîÝ÷ïíôåò åêðñüóùðïé ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò åßôå óêïôþèçêáí óôïí åìöýëéï ðüëåìï åßôå áíÝâçêáí êÜðïéá óêáëïðÜôéá ðáñáðÜíù êáé áðïêüðçêáí áðü ôéò ìÜæåò. ¸ôóé, Ýðåéôá áðü ìßá Üíåõ ðñïçãïõìÝíïõ Ýíôáóç äõíÜìåùí, åëðßäùí êáé áõôáðáôþí, Þñèå ìéá ìáêñÜ ðåñßïäïò êïýñáóçò, ðáñáêìÞò êáé áðëÞò áðïãïÞôåõóçò ãéá ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò åðáíÜóôáóçò. Ç áìðüôéäá ôçò 'ðëçâåéáêÞò ðåñçöÜíéáò' Üíïéîå ôï äñüìï ãéá Ýíá êýìá äåéëßáò êáé êáñéåñéóìïý. Ç íÝá êõñßáñ÷ç êÜóôá êáôÝëáâå ôç èÝóç ôçò ðÜíù óå áõôü ôï êýìá". ÁðïóôñáôåõìÝíïé äéïéêçôÝò ôïõ Êüêêéíïõ Óôñáôïý áíÝëáâáí êõâåñíçôéêÝò èÝóåéò êáé óõìðåñéöÝñïíôáí, üðùò Ýêáíáí êáé óôï óôñáôü, ìå áõ-

ôáñ÷éêü ôñüðï. "¸ôóé, áðü üëåò ôéò ìåñéÝò ïé ìÜæåò óôáäéáêÜ áðïêüâïíôáí áðü ôçí ðñáãìáôéêÞ óõììåôï÷Þ óôçí çãåóßá ôçò ÷þñáò". Ç áãñéüôçôá ôïõ ðïëÝìïõ, ç ãåíéêåõìÝíç öôþ÷åéá êáé ç áðïãïÞôåõóÞ ôïõò ëüãù ôçò áðïôõ÷ßáò ôçò ÅðáíÜóôáóçò íá åîáðëùèåß, Üöçóå øõ÷ïëïãéêÜ ôñáýìáôá óôïõò åðáíáóôÜôåò ðïõ áðÝìåéíáí êáé ôïõò ðñïäéÝèåôå ðñïò ôï óõíôçñçôéóìü êáé ôçí åëðßäá ãéá óôáèåñüôçôá. Áõôü óÞìáéíå ìåí õðï÷þñçóç, áëëÜ ü÷é êáé Þôôá ôïõ åðáíáóôáôéêïý äõíáìéêïý, ôï ïðïßï üëïé ïé êáðéôáëéóôÝò óôç Äýóç èåùñïýóáí áêüìá ùò "êïììïõíéóôéêÞ áðåéëÞ". Ãéá íá åðéâéþóïõí, ïé Ìðïëóåâßêïé Üñ÷éóáí íá õðï÷ùñïýí êáé íá íïìéìïðïéïýí ôçí åëåýèåñç áãïñÜ, åöáñìüæïíôáò ôç ëåãüìåíç ÍÝá ÏéêïíïìéêÞ ÐïëéôéêÞ, ãéá íá ðåßóïõí ôïõò ðëïýóéïõò áãñüôåò íá êáëëéåñãÞóïõí ðåñéóóüôåñï óéôÜñé. Áõôü Þôáí áðïôåëåóìáôéêü üóïí áöïñÜ áðüëõôïõò áñéèìïýò, êáèþò ç ðáñáãùãÞ óéôáñéïý êáé ç âéïìç÷áíéêÞ ðáñáãùãÞ áíÝêáìøáí ôï 1926 óå ó÷åäüí ðñïðïëåìéêÜ åðßðåäá. Åíôïýôïéò, ç åðá-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

39

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

Ç ïëïÝíá êáé éó÷õñüôåñç ãñáöåéïêñáôßá, ëïéðüí, äåí Þôáí ðñïúüí êÜðïéïõ ãåíåôéêïý åëáôôþìáôïò åããåíïýò óôçí áíèñþðéíç öýóç, áëëÜ ðñïÞëèå áðü ôéò óõãêåêñéìÝíåò óõíèÞêåò ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò óôçí åðáíáóôáôéêÞ Ñùóßá.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

40

10/11/2004

1:47

Page 40

íáëåéôïõñãßá ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò áíÝôñåøå ôç ó÷åôéêÞ éóüôçôá ðïõ åðéêñáôïýóå ôï ðñþôá ÷ñüíéá ôçò ÅðáíÜóôáóçò. Ï ëéìüò óõíõðÞñ÷å ìå ôá åéóáãüìåíá ôñüöéìá ðïëõôåëåßáò, ç ðïñíåßá åðÝóôñåöå ìáæß ìå ôç ìáýñç áãïñÜ êáé ç äùñïäïêßá êáé ç äéáöèïñÜ Üããéæáí ôçí êõâÝñíçóç êáèþò áõîáíüôáí ç áíåñãßá. ¼ëç ç "ðáëáéÜ âñïìéÜ" åðáíåìöáíéæüôáí. Ç ïëïÝíá êáé éó÷õñüôåñç ãñáöåéïêñáôßá, ëïéðüí, äåí Þôáí ðñïúüí êÜðïéïõ ãåíåôéêïý åëáôôþìáôïò åããåíïýò óôçí áíèñþðéíç öýóç, áëëÜ ðñïÞëèå áðü ôéò óõãêåêñéìÝíåò óõíèÞêåò ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò óôçí åðáíáóôáôéêÞ Ñùóßá. ¼ðùò åîçãïýóå ï Ôñüôóêé, "Ç âÜóç ôçò ãñáöåéïêñáôéêÞò êõñéáñ÷ßáò åßíáé ç öôþ÷åéá ôçò êïéíùíßáò óå áíôéêåßìåíá êáôáíÜëùóçò, ìå ôçí åðáêüëïõèç ðÜëç üëùí åíÜíôéá óå üëïõò. ¼ôáí õðÜñ÷ïõí áñêåôÜ áãáèÜ ó´ Ýíá ìáãáæß ïé áãïñáóôÝò ìðïñïýí íá ìðáßíïõí üðïôå èÝëïõí. ¼ôáí õðÜñ÷ïõí ëßãá áãáèÜ, ïé áãïñáóôÝò åßíáé õðï÷ñåùìÝíïé íá óôÝêïíôáé óôç óåéñÜ. ¼ôáí ïé óåéñÝò åßíáé ðïëý ìåãÜëåò, åßíáé áíáãêáßï íá äéïñéóôåß Ýíá áóôõíïìéêüò ãéá íá ôçñçèåß ç ôÜîç. ÁõôÞ åßíáé ç áöåôçñßá ôçò éó÷ýïò ôçò óïâéåôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò. "Ãíùñßæåé" ðïéïò ðñÝðåé íá ðÜñåé êÜôé êáé ðïéïò ðñÝðåé íá ðåñéìÝíåé". Óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1920 ïé çãÝôåò ôùí Ìðïëóåâßêùí äéáôçñïýóáí ôçí ðåðïßèçóç üôé ç áðïìüíùóÞ ôïõò Þôáí ðñïóùñéíÞ. Ðñùôáñ÷éêÜ, ïé åëðßäåò ôïõò óôñÝöïíôáí ü÷é óôçí åóùôåñéêÞ áíÜðôõîç ôçò ñùóéêÞò ïéêïíïìßáò, áëëÜ óôçí åîÜðëùóç ôçò ÅðáíÜóôáóçò óôéò ðéï ðñïçãìÝíåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò. Ç êáôÜóôáóç åðéäåéíþèçêå êáèþò ç ãåñìáíéêÞ, ç éôáëéêÞ, ç âñåôáíéêÞ, ç ãáëëéêÞ áóôéêÞ ôÜîç êáé ïé áíáôïëéêïåõñùðáúêÝò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò Üíôåîáí ôï êýìá ôùí åñãáôéêþí åîåãÝñóåùí ôïõ 1918-1923. ÂáóéëéÜäåò áíáôñÜðçêáí, áëëÜ ç åñãáôéêÞ ôÜîç äåí åß÷å åðéêåöáëÞò êüììáôá óáí ôïõò Ìðïëóåâßêïõò ðïõ íá åßíáé áñêåôÜ éó÷õñÜ ãéá íá áíôéêáôáóôÞóïõí ôï ðáñáðáßùí êáðéôáëéóôéêü óýóôçìá ìå åñãáôéêÜ êñÜôç. Ï êáðéôáëéóìüò ìðüñåóå íá áíáóõíôá÷èåß êáé íá áðïêáôáóôÞóåé óå êÜðïéï âáèìü ôç óôáèåñüôçôá. Ï Ôñüôóêé åîÞãçóå üôé áõôü ü÷é ìüíï åß÷å áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôïõò áðïìïíùìÝíïõò Ñþóïõò åðáíáóôÜôåò, áëëÜ êáé üôé ç áõîáíüìåíç áðáéóéïäïîßá óôç ñùóéêÞ çãåóßá Ýãéíå óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ìéá áõôïåêðëçñïýìåíç ðñïöçôåßá äéåèíþò. Ç äýíáìç ôçò ãñáöåéïêñáôßáò Þôáí áíôéóôñüöùò áíÜëïãç ìå ôç äýíáìç ôïõ äéåèíïýò åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. "Ç äéåèíÞò êáôÜóôáóç Ýóðñù÷íå ìå éó÷õñÝò äõíÜìåéò ðñïò ôçí ßäéá êáôåýèõíóç. ¼óï éó÷õñüôåñá Þôáí ôá ÷ôõðÞìáôá ðïõ õößóôáôï ç ðáãêüóìéá åñãáôéêÞ ôÜîç ôüóï ìåãáëýôåñç áõôïðåðïßèçóç åß÷å ç óïâéåôéêÞ ãñáöåéïêñáôßá. Ìåôáîý áõ-

ôþí ôùí äýï óôïé÷åßùí õðÞñ÷å ü÷é ìüíï ìéá áéôéáêÞ áëëÜ êáé ìéá ÷ñïíïëïãéêÞ ó÷Ýóç, ðïõ ëåéôïõñãïýóå êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò. Ïé çãÝôåò ôçò ãñáöåéïêñáôßáò ðñïùèïýóáí ôéò ðñïëåôáñéáêÝò Þôôåò, ïé Þôôåò ðñïùèïýóáí ôçí Üíïäï ôçò ãñáöåéïêñáôßáò". Ìåôáîý ôïõ èáíÜôïõ ôïõ ËÝíéí ôï 1924 êáé ôçò äéáãñáöÞò ôïõ Ôñüôóêé áðü ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá êáé ôçò ôåëéêÞò åîïñßáò ôïõ ôï 1929, ï Ôñüôóêé áãùíßóôçêå åíÜíôéá óôçí Üíïäï ôçò ãñáöåéïêñáôßáò ôçò ïðïßáò åðéêåöáëÞò Þôáí ç ÓôÜëéí. Ôï óýíèçìá ôïõ ÓôÜëéí ãéá "Óïóéáëéóìü óå ìßá ìüíï ÷þñá", óÞìáíå ôç óôñïöÞ ôçò íÝáò Üñ÷ïõóáò åëßô óôï ñùóéêü åèíéêéóìü áíôß ãéá ôïí ðñïëåôáñéáêü äéåèíéóìü, óôçí õðåñåêìåôÜëëåõóç ôùí åñãáôþí ùò ìÝóï ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò êáé óôç äçìéïõñãßá åíüò ïëïêëçñùôéêïý áóôõíïìéêïý êñÜôïõò, êôéóìÝíïõ ãýñù áðü ôçí ðñïóùðïëáôñßá. ¼ðùò Ýãñáöå áñãüôåñá ï Ôñüôóêé, "¸íáò ðïôáìüò áßìáôïò ÷ùñßæåé ôï Óôáëéíéóìü áðü ôïí Ìðïëóåâéêéóìü". Ç Ýêêëçóç ôïõ Ôñüôóêé ãéá ÓïâéåôéêÞ Äçìïêñáôßá, äéåèíÞ åðáíÜóôáóç êáé êáôÜñãçóç ôçò ôáîéêÞò áíéóüôçôáò, óôñåöüôáí åõèÝùò åíÜíôéá óôá óõìöÝñïíôá åêáôïììõñßùí åðßäïîùí ãñáöåéïêñáôþí. Ìüíï Ýíá íÝï êýìá åñãáôéêþí áãþíùí ìðïñïýóå íá óðÜóåé ôç äýíáìÞ ôïõò êáé íá áíáæùïãïíÞóåé ôçí ÅðáíÜóôáóç. ¼ìùò, ç åñãáôéêÞ ôÜîç ðáñÝìåéíå ðáèçôéêÞ. Áõôü åßíáé ðïõ åîçãåß ôç äýíáìç ôïõ ÓôÜëéí êáé ôçí áäõíáìßá ôïõ Ôñüôóêé áõôÞ ôçí ðåñßïäï. Ï Ôñüôóêé åîÞãçóå ôçí éäéüôõðç Üíïäï ôïõ ÓôÜëéí óôçí åîïõóßá êáé ôçí ðñïóùðïëáôñßá ðïõ ôïí ðåñéÝâáëëå: "Ç ïëïÝíá êáé ðéï åðßìïíç èåïðïßçóç ôïõ ÓôÜëéí åßíáé, ìå üëá ôá ãåëïßá óôïé÷åßá ðïõ ðåñéÝ÷åé, Ýíá áíáãêáßï óõóôáôéêü ôïõ êáèåóôþôïò. Ç ãñáöåéïêñáôßá Ý÷åé áíÜãêç áðü Ýíáí õðÝñôáôï äéáéôçôÞ, Ýíáí ðñþôï ýðáôï, áí ü÷é áõôïêñÜôïñá, êáé õøþíåé óôïõò þìïõò ôçò áõôüí ðïõ áíôáðïêñßíåôáé êáëýôåñá óôçí áíÜãêç ôçò ãéá Ýíáí çãåìüíá… ÊáèÝíáò áðü ôïõò ãñáöåéïêñÜôåò óêÝöôåôáé: "ôï ÊñÜôïò åßìáé åãþ". Óôï Óôáëéíéóìü ï êÜèå ãñáöåéïêñÜôçò âñßóêåé åýêïëá ôïí åáõôü ôïõ… Ï ÓôÜëéí åßíáé ç ðñïóùðïðïßçóç ôçò ãñáöåéïêñáôßáò. ÁõôÞ åßíáé ç ïõóßá ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ ðñïóùðéêüôçôáò". Ç óôñáôéùôéêÞ áðåéëÞ ôùí Áìåñéêáíþí êáé Åõñùðáßùí êáðéôáëéóôþí ôï 1927-28 êáé ç ìåãÜëçò êëßìáêáò áðüóõñóç óôáñéïý áðü ôçí áãïñÜ áðü ôïõò ðëïõóéüôåñïõò áãñüôåò ôï 1928 äçìéïýñãçóáí ôçí êñßóç ðïõ ÷ñåéáæüôáí ç ãñáöåéïêñáôßá ãéá íá ðÜñåé ôçí ðñùôïâïõëßá êáé íá óáñþóåé ôá ôåëåõôáßá åìðüäéá óôçí êõñéáñ÷ßá ôçò. Ï Ôñüôóêé êáé ïé ïðáäïß ôïõ åîïñßóôçêáí Þ öõëáêßóôçêáí, ôï ðñþôï ÐåíôáåôÝò Ó÷Ýäéï ôáõôü÷ñïíá ìåßùóå ôá çìåñïìßóèéá ôùí åñãáôþí êáé áýîçóå ôïõò ñõè-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 41

ìïýò åêìåôÜëëåõóçò, äåêÜäåò åêáôïììýñéá áãñüôåò äéþ÷ôçêáí áðü ôç ãç ðïõ åß÷áí ðÜñåé ôï 1917 êáé óôÜëèçêáí óôá ëåãüìåíá óõëëïãéêÜ áãñïêôÞìáôá, êáé ôá ðåñéóóüôåñá åìðüäéá óôç óõóóþñåõóç ðñïóùðéêïý ðëïýôïõ êáôáñãÞèçêáí. ÁõôÞ ç åðßèåóç óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç, óôï üíïìá ôïõ "Óïóéáëéóìïý óå ìéá ÷þñá" ü÷é ìüíï åðÝôñåøå óôç ãñáöåéïêñáôßá íá åîáóöáëßóåé ãñÞãïñç åêâéïìç÷Üíéóç áëëÜ êáé áýîçóå äñáìáôéêÜ ôçí ôáîéêÞ áíéóüôçôá. Ï Ôñüôóêé åêôéìïýóå üôé "ôï 15%, Þ áò ðïýìå ôï 20%, ôïõ ðëçèõóìïý áðïëáìâÜíåé ôüóï ðëïýôï üóï êá ôï õðüëïéðï 80-85%". Ç Üíèçóç ôçò êáôáðßåóçò êáé ôçò áíéóüôçôáò Ï Ôñüôóêé áöéÝñùóå ó÷åäüí ôï ìéóü ìÝñïò ôçò "ÐñïäïìÝíçò ÅðáíÜóôáóçò" óôçí ðåñéãñáöÞ ôçò äñáìáôéêÞò Üíèçóçò ôçò êáôáðßåóçò êáé ôçò åêìåôÜëëåõóçò ðïõ äçìéïýñãçóáí ïé Óôáëéíéêïß. Ôá êåöÜëáéá ãéá ôéò áðïëáâÝò êáé ôïí ôñüðï æùÞò ôùí áíþôáôùí ãñáöåéïêñáôþí, ôïõò áíôéäñáóôéêïýò íüìïõò åíÜíôéá óôç íåïëáßá, ôéò åêôñþóåéò, ôéò åèíéêÝò ìåéïíüôçôåò, ôçí êïõëôïýñá, ôçí ôÝ÷íç êáé ôçí ðëÞñç åîáöÜíéóç ôçò åëåõèåñßáò Ýêöñáóçò, äåß÷íïõí ôç äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí áñ÷éêþí óôü÷ùí ôçò ÅðáíÜóôáóçò êáé ôç óêëçñÞ ðñáãìáôéêüôçôá ãéá ôïõò Óïâéåôéêïýò åñãÜôåò êáé áãñüôåò. Ï Ôñüôóêé Ýäùóå éäéáßôåñç óçìáóßá óôçí áðüöáóç ôçò ãñáöåéïêñáôßáò íá êçñýîåé ðáñÜíïìåò ôéò åêôñþóåéò ôï 1035, ÷áñáêôçñßæïíôÜò ôçí ùò ìéá "áçäéáóôéêÞ õðïêñéóßá" êáé ùò Ýíäåéîç ôçò åãêáôÜëåéøçò ôùí äåóìåýóåùí ôùí ðñþôùí ÷ñüíùí ôçí ÅðáíÜóôáóçò óôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí. ÐáñÝ÷åé Ýíáí êáôÜëïãï ìå ðåñéãñáöÝò ãéá "ôá ðïëëÜ ðáéäéÜ ðïõ Ýìåíáí Üóôåãá" êáé ôïíßæåé üôé "áäéáìöéóâÞôçôá åßíáé ôï ðéï ÷ôõðçôü êá ôñáãéêü óýìðôùìá ôçò äýóêïëçò êáôÜóôáóçò ôçò ìçôÝñáò". Ï Ôñüôóêé åîçãïýóå: "Áêñéâþò ãé´ áõôü ôï ëüãï Ýäùóå ç åðáíáóôáôéêÞ åîïõóßá óôéò ãõíáßêåò ôï äéêáßùìá ôçò Ýêôñùóçò, ôï ïðïßï, õðü óõíèÞêåò öôþ÷åéáò êáé ïéêïãåíåéáêÞò äõóôõ÷ßáò, åßíáé, ü,ôé êé áí ëÝíå åðß ôïõ èÝìáôïò ïé åõíïý÷ïé êáé ïé ãåñïíôïêüñåò êáé ôùí äýï öýëùí, Ýíá áðü ôá óðïõäáéüôåñá áóôéêÜ, ðïëéôéêÜ êáé ðïëéôéóôéêÜ äéêáéþìáôÜ ôçò". Óôïí ôïìÝá ôçò êïõëôïýñáò, ï Ôñüôóêé äéáìáñôõñüôáí ãéá ôï óôñáããáëéóìü ôçò êáëëéôå÷íéêÞò åëåõèåñßáò êáé äçìéïõñãéêüôçôáò. "Ç æùÞ ôçò ÓïâéåôéêÞò ôÝ÷íçò åßíáé Ýíá ìáñôõñïëüãéï. ÌåôÜ ôéò 'äéáôáãÝò' áðü ôá êýñéá Üñèñá ôçò ÐñÜâäá åíÜíôéá óôï "öïñìáëéóìü", Üñ÷éóå ìéá åðéäçìßá ôáðåéíùôéêþí áõôïêñéôéêþí áðü óõããñáöåßò, êáëëéôÝ÷íåò, èåáôñéêïýò óêçíïèÝôåò êáé ôñáãïõäéóôÝò ôçò üðåñáò. Ï Ýíáò ìåôÜ ôïí Üëëï êáôÜããåéëáí ôá äéêÜ ôïõò 'áìáñôÞìáôá'… Ïé ëïãïôå÷íéêÝò åêôéìÞóåéò áëëÜæïõí ìÝóá óå ìåñéêÝò åâäïìÜäåò, ôá åã÷åéñßäéá îáíáãñÜöïíôáé, ïé äñüìïé áëëÜæïõí üíïìá êáé óôÞíïíôáé áãÜëìáôá ùò áðïôÝëåóìá ìåñéêþí åðáéíåôéêþí ðáñáôçñÞóåùí

ôïõ ÓôÜëéí ãéá ôïí ðïéçôÞ Ìáãéáêüöóêõ… Ï ÃñáììáôÝáò ôçò ÊïììïõíéóôéêÞò Äéåèíïýò åßðå óå Ýíá óõíÝäñéï ëïãïôå÷íþí: 'Ïé óõìâïõëÝò ôïõ óõíôñüöïõ ÓôÜëéí åßíáé íüìïò ãéá üëïõò' êáé üëï ôï áêñïáôÞñéï ÷åéñïêñüôçóå, áí êáé êÜðïéïé óßãïõñá èá êïêêßíéæáí áðü íôñïðÞ. Ãéá íá ïëïêëçñùèåß áõôÞ ç ãåëïéïðïßçóç ôçò ëïãïôå÷íßáò, ï ÓôÜëéí, ï ïðïßïò äåí îÝñåé ðþò íá óõíôÜîåé óùóôÜ ìéá ðñüôáóç, êçñýóóåôáé êëáóéêüò ôïõ ýöïõò". Ãéá ôïõò óçìåñéíïýò áíáãíþóôåò, áõôÜ ìðïñåß íá åßíáé ãíùóôÜ. Ôçí åðï÷Þ ðïõ ãñÜöôçêáí, üìùò, üôáí ï ðñþçí çãÝôçò ôïõ Êüêêéíïõ Óôñáôïý ôóÜêéæå ôéò áõôáðÜôåò åêáôïììõñßùí Ýíôéìùí åðáíáóôáôþí óå üëï ôïí êüóìï, åß÷áí ôåñÜóôéá óçìáóßá. ÅðáíÜóôáóç, ü÷é ìåôáññýèìéóç Ï Ôñüôóêé äåí Ýäéíå óõìâïõëÝò óôï ÓôÜëéí êáé ôç ãñáöåéïêñáôßá ãéá ôï ðþò èá ìðïñïýóáí íá êõâåñíÞóïõí êáëýôåñá ôç Ñùóßá. Êáëïýóå óå åîÝãåñóç: "Ç óïâéåôéêÞ ãñáöåéïêñáôßá äåí èá ðáñáäþóåé ôéò èÝóåéò ôçò ÷ùñßò áãþíá. Ç åîÝëéîç ïäçãåß ðñïöáíþò óôï äñüìï ôçò åðáíÜóôáóçò". Ôï êÜëåóìá ôïõ Ôñüôóêé ãéá ôç âßáéç áíáôñïðÞ ôçò óïâéåôéêÞò êõâÝñíçóçò Þôáí ðñáãìáôéêÜ ñéæïóðáóôéêü. Åêåßíç ôçí åðï÷Þ, ç ãáëëéêÞ, ç âñåôáíéêÞ êáé ç áìåñéêáíéêÞ êõâÝñíçóç, êáèþò êáé öéëåëåýèåñïé êáé óõíôçñçôéêïß ðïõ åß÷áí áíôéôá÷èåß âßáéá óôç ÑùóéêÞ ÅðáíÜóôáóç óôçí ðñþôç ìáæéêÞ, äçìïêñáôéêÞ öÜóç, ôá Ýâñéóêáí ìå ôï ÓôÜëéí êáèþò ðñïåôïéìÜæïíôáí íá áíôéìåôùðßóïõí ôï ×ßôëåñ. ï ÓôÜëéí äéÝôáîå ôá êïììïõíéóôéêÜ êüììáôá üëïõ ôïõ êüóìïõ íá ôá âñïõí ìå ôá öéëåëåýèåñá êüììáôá, óå áíôáðüäïóç. Ðñéí áðü ôçí "ÐñïäïìÝíç ÅðáíÜóôáóç" ï Ôñüôóêé éó÷õñéæüôáí üôé ç ãñáöåéïêñáôßá Þôáí ìéá áðëÞ öñÜîéá ìÝóá óôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá, ôáëáíôåõüìåíç áíÜìåóá óôç äåîéÜ ðôÝñõãá ðïõ õðïóôÞñéæå ìåãáëýôåñç åëåõèåñßá óôçí áãïñÜ êáé óôçí áñéóôåñÞ ðôÝñõãá ôïõ Ôñüôóêé ðïõ æçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

41

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

Ïé åñãÜôåò åßôå Ý÷ïõí ôçí åîïõóßá ðÜíù óôçí êñáôéêÞ ïéêïíïìßá ìÝóù ôïõ äçìïêñáôéêïý åëÝã÷ïõ åßôå äåí Ý÷ïõí ôï äçìïêñáôéêü Ýëåã÷ï êáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Ý÷ïõí ìå ôçí êñáôéêÞ éäéïêôçóßá ôçí ßäéá ó÷Ýóç ðïõ Ý÷ïõí êáé ìå ôçí éäéùôéêÞ éäéïêôçóßá.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

42

10/11/2004

1:47

Page 42

ôïýóå ôç öïñïëüãçóç ôùí ðëïõóéüôåñùí, ôçí åðÝíäõóç ôùí äéáèÝóéìùí ðüñùí óôç âéïìç÷áíßá ãéá íá áíÝâåé ôï åðßðåäï ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ôçí åêäçìïêñáôéêïðïßçóç ôïõ êüììáôïò êáé ôç óõíÝ÷éóç ôçò Ýìöáóçò óôçí áíÜãêç äéåèíïðïßçóçò ôçò åðáíÜóôáóçò. ¼ôáí ï ÓôÜëéí óôñÜöçêå ñéæéêÜ óôçí åîáöÜíéóç ôùí ó÷Ýóåùí áãïñÜò óôçí ýðáéèñï ìå ôçí "êïëåêôéâïðïßçóç" ôçò áãñïôéÜò (óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõò ìåôÝôñåøå óå êñáôéêïýò äïõëïðÜñïéêïõò) êáé ðñï÷þñçóå ìå ôá ðåíôáåôÞ ó÷Ýäéá ãéá íá êôßóåé ôç âáñéÜ âéïìç÷áíßá, ï Ôñüôóêé Þôáí ï ðñþôïò ðïõ ôï åîÝëáâå áõôü ùò áíôßäñáóç óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç êáé ôçí áñéóôåñÞ öñÜîéá ìÝóá óôï êüììá. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, áêüìá êáé óôçí "ÐñïäïìÝíç ÅðáíÜóôáóç" õðïóôÞñéæå üôé ïé ïéêïíïìéêÝò "åðéôõ÷ßåò ôïõ óïâéåôéêïý êáèåóôþôïò", âáóéóìÝíåò óôç ó÷åäéáóìÝíç ïéêïíïìßá, Þôáí èåôéêÝò ãéá ôïõò åñãÜôåò óôç Ñùóßá êáé üôé ç "ðñáêôéêÞ áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôùí óïóéáëéóôéêþí ìåèüäùí" óõãêñéíüôáí åõíïúêÜ ìå ôç ìåãÜëç êñßóç ðïõ óÜñùíå ôéò ÄõôéêÝò ïéêïíïìßåò ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò. Áðü ôçí ðëåõñÜ ôùí íÝùí áöåíôéêþí ôçò Ñùóßáò, áõôü Þôáí áëÞèåéá (áí êáé, üðùò ðáñáôçñïýóå, ïé ÄõôéêÝò ÷þñåò ðáñÝìåíáí ïéêïíïìéêÜ ðïëý ðéï ìðñïóôÜ áðü ôç Ñùóßá). Áðü ôç óêïðéÜ ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, üìùò, ï Ôñüôóêé äéÝðñáôôå Ýíá óïâáñüôáôï ëÜèïò. Óå üëç ôç äåêáåôßá ôïõ 1930 ãéíüôáí ïëïÝíá êáé ðéï óáöÝò üôé, áí êáé ç ñùóéêÞ ïéêïíïìßá áíáðôõóóüôáí, ç èÝóç ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò åðéäåéíùíüôáí ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï. Ï Ôñüôóêé áóêïýóå ïîýôáôç êñéôéêÞ áëëÜ ðßóôåõå üôé ç ãñáöåéïêñáôßá ôïõ ÓôÜëéí ìðïñïýóå íá "ìåôáññõèìéóôåß" áðü ôç ìá÷çôéêüôçôá ôùí åñãáôþí, üðùò ç âÜóç åíüò óõíäéêÜôïõ áíáëáìâÜíåé åê íÝïõ ôïí Ýëåã÷ï áðü ôç äéåöèáñìÝíç ãñáöåéïêñáôéêÞ çãåóßá ôïõ. Áõôü ðïõ Ýêáíå ôïí Ôñüôóêé íá åãêáôáëåßøåé áõôÞ ôçí áõôáðÜôç ðåñß ìåôáññýèìéóçò äåí Þôáí ï ôáîéêüò óõó÷åôéóìüò óôç Ñùóßá, áëëÜ ç áíÜëçøç ôçò åîïõóßáò óôç Ãåñìáíßá ôï 1933 áðü ôï ×ßôëåñ êáé ç áíéêáíüôçôá ôïõ Ãåñìáíéêïý Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò íá ôïí åìðïäßóåé êÜôù áðü ôç äéåèíÞ çãåóßá ôïõ ÓôÜëéí. Ï Ôñüôóêé åß÷å äßêéï öõóéêÜ ãéá ôéò åãêëçìáôéêÝò ðïëéôéêÝò ôïõ ÓôÜëéí óôç Ãåñìáíßá áëëÜ ðïôÝ äåí áíáèåþñçóå ôç èÝóç ôïõ ãéá ôï ôé Þôáí ï Óôáëéíéóìüò ìå ðïëéôéêïýò êáé ïéêïíïìéêïýò üñïõò. Áí êáé êáëïýóå ãéá ìéá íÝá åñãáôéêÞ åðáíÜóôáóç ãéá íá ôóáêéóôåß ç ãñáöåéïêñáôßá êáé íá áðåëåõèåñùèåß ç åñãáôéêÞ ôÜîç, ï Ôñüôóêé äåí ðßóôåõå üôé ï êáðéôáëéóìüò åß÷å áðïêáôáóôáèåß óôç Ñùóßá. Áíôßèåôá, ðßóôåõå üôé ïé ãñáöåéïêñÜôåò Þôáí ìéá ðáñáóéôéêÞ "êÜóôá" ðïõ æïýóå áðü ôéò åèíéêïðïéçìÝíåò ó÷Ýóåéò éäéïêôçóßáò ðïõ ðñïÞëèáí áðü ôçí ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1917. Ç Ñùóßá äåí Þôáí ïýôå êáðéôáëéóôéêÞ ïýôå óïóéáëéóôéêÞ áëëÜ "ìéá áíôéöáôéêÞ êïéíùíßá ìåôáîý ôùí äýï" ðïõ ï

÷áñáêôÞñáò ôçò èá áðïöáóéæüôáí áðü ôçí "ðÜëç ôùí æùíôáíþí äõíÜìåùí". Ç ðåðïßèçóç ôïõ Ôñüôóêé üôé ç óôáëéíéêÞ ãñáöåéïêñáôßá Þôáí áðëþò Ýíá ðáñÜóéôï óôï óþìá åíüò "åñãáôéêïý êñÜôïõò", ôïí ïäÞãçóå óå ìéá äéÜêñéóç áíÜìåóá óå "ðïëéôéêÝò" êáé óå "êïéíùíéêÝò" åðáíáóôÜóåéò, ç ïðïßá âáóßæåôáé óå ìéá áíáëïãßá ìå ôçí áóôéêÞ åðáíÜóôáóç ôïõ 1789, üôáí ç Ãáëëßá âßùóå ìéá ðïëéôéêÞ áíôåðáíÜóôáóç ðïõ êáôÝóôñåøå ôç Ãéáêùâßíéêç Äçìïêñáôßá ÷ùñßò íá åðáíáöÝñåé ôéò ðáëéÝò öåïõäáñ÷éêÝò ó÷Ýóåéò. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï, õðïóôÞñéæå ï Ôñüôóêé, ç óôáëéíéêÞ ãñáöåéïêñáôßá ìðïñïýóå íá êáôáóôñÝøåé ôçí åñãáôéêÞ äçìïêñáôßá (ðïëéôéêüò åêöõëéóìüò) ÷ùñßò íá êáôáóôñÝöåé ôçí êñáôéêÞ Þ óõëëïãéêÞ éäéïêôçóßá ðïõ åß÷å åãêáèéäñõèåß ôï 1917. "Ç åðáíÜóôáóç ðïõ ç ßäéá ç ãñáöåéïêñáôßá ðñïêáëåß äåí èá åßíáé êïéíùíéêÞ , üðùò áõôÞ ôïõ Ïêôþâñç ôïõ 1917. Ôï èÝìá áõôÞ ôç öïñÜ äåí áöïñÜ ôçí áëëáãÞ ôùí ïéêïíïìéêþí âÜóåùí ôçò êïéíùíßáò, ôçò áíôéêáôÜóôáóçò ïñéóìÝíùí ìïñöþí éäéïêôçóßáò ìå Üëëåò ìïñöÝò. Ç éóôïñßá äåí Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï êïéíùíéêÝò åðáíáóôÜóåéò ðïõ áíôéêáèéóôïýóáí ôï öåïõäáñ÷éêü ìå ôï áóôéêü êáèåóôþò, áëëÜ êáé ðïëéôéêÝò åðáíáóôÜóåéò ðïõ, ÷ùñßò íá êáôáóôñÝöïõí ôéò ïéêïíïìéêÝò âÜóåéò ôçò êïéíùíßáò, óÜñùíáí Ýíá ðáëéü êõñßáñ÷ï áíþôåñï óôñþìá". Ç äéÜêñéóç áõôÞ éó÷ýåé óå ðåñéðôþóåéò üðïõ ç ðïëéôéêÞ åîïõóßá ðåñíÜ áðü ìéá ìåñßäá ôçò áóôéêÞò ôÜîçò óå ìéá Üëëç Þ áêüìá êáé óå ìéá ìåñßäá óôñáôéùôéêþí Þ ìéêñïáóôþí öáóéóôþí. Ôïýôï óõìâáßíåé äéüôé ç áóôéêÞ ôÜîç ìðïñåß áêüìá íá êáôÝ÷åé éäéùôéêÜ ôçí éäéïêôçóßá ôçò êáé íá äéáôçñåß ôçí ïéêïíïìéêÞ éó÷ý, üðïéïò êáé áí åëÝã÷åé ðñïóùñéíÜ ôï êñÜôïò. Ùóôüóï, äåí éó÷ýåé ôï ßäéï êáé ãéá ôçí åñãáôéêÞ åîïõóßá. Ïé åñãÜôåò åßôå Ý÷ïõí ôçí åîïõóßá ðÜíù óôçí êñáôéêÞ ïéêïíïìßá ìÝóù ôïõ äçìïêñáôéêïý åëÝã÷ïõ (êáé Üñá ìðïñïýí íá áóêïýí ôïí Ýëåã÷ï êáé óôá õðïëåßììáôá ôçò éäéùôéêÞò ïéêïíïìßáò ìåôÜ ôçí åðáíÜóôáóç) åßôå äåí Ý÷ïõí ôï äçìïêñáôéêü Ýëåã÷ï êáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Ý÷ïõí ìå ôçí êñáôéêÞ éäéïêôçóßá ôçí ßäéá ó÷Ýóç ðïõ Ý÷ïõí êáé ìå ôçí éäéùôéêÞ éäéïêôçóßá. Äåí áñêåß áðëþò íá ðïýìå üôé, åöüóïí ïé êáðéôáëéóôÝò äåí Ý÷ïõí ðëÝïí éäéïêôçóßá, ç éäéïêôçóßá åßíáé êïéíùíéêÞ. Ôï âáóéêü åñþôçìá åßíáé óå ðïéïí áíÞêåé ôï êñÜôïò. Ìå Üëëá ëüãéá: ðïéá ïìÜäá Þ ôÜîç, ìå ôç ìáñîéóôéêÞ Ýííïéá ôïõ üñïõ, Ý÷åé ïõóéáóôéêÜ ôïí Ýëåã÷ï ôùí ìÝóùí ðáñáãùãÞò; Ï Ôñüôóêé ÷ñçóéìïðïßçóå ðïëëÝò ÷áñáêôçñéóôéêÝò ðáñïìïéþóåéò ãéá íá åðéôåèåß óôá ðñïíüìéá ôçò ãñáöåéïêñáôßáò, áëëÜ äåí êáôáíïïýóå üôé ìå áõôü ôïí ôñüðï õðïíüìåõå ôç èÝóç ôïõ üôé ç Ñùóßá âáóéæüôáí óôçí "êïéíùíéêïðïéçìÝíç éäéïêôçóßá". Ãéá ðáñÜäåéãìá, "áí êçñýîïõìå Ýíá ðëïßï óõë-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 43

ëïãéêÞ éäéïêôçóßá, áëëÜ ïé åðéâÜôåò åîáêïëïõèïýí íá ÷ùñßæïíôáé óå ðñþôç, äåýôåñç êáé ôñßôç èÝóç, åßíáé ðñïöáíÝò üôé ãéá ôïõò åðéâÜôåò ôçò ôñßôçò èÝóçò ïé äéáöïñÝò ùò ðñïò ôéò óõíèÞêåò äéáâßùóçò èá Ý÷ïõí áóýãêñéôá ìåãáëýôåñç óçìáóßá áðü ôç íïìéêÞ áëëáãÞ óôçí éäéïêôçóßá. Ïé åðéâÜôåò ôçò ðñþôçò èÝóçò, áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, èá äéáêçñýóóïõí ìáæß ìå ôïí êáöÝ êáé ôá ðïýñá ôïõò ôç óêÝøç üôé ç óõëëïãéêÞ éäéïêôçóßá åßíáé ôá ðÜíôá êáé ìßá Üíåôç êáìðßíá äå óçìáßíåé ôßðïôá". Ï Ôñüôóêé ÷ñçóéìïðïßçóå áõôü ôï ðáñÜäåéãìá ãéá íá åðé÷åéñçìáôïëïãÞóåé üôé áõôÞ ç "óõëëïãéêÞ éäéïêôçóßá" ðïõ äéáóôñåâëþíåôáé áðü ôç ãñáöåéïêñáôéêÞ åîïõóßá åßíáé áóôáèÞò, áëëÜ èá ìðïñïýóå åîßóïõ åýêïëá íá õðïóôçñé÷èåß üôé ïé åðéâÜôåò ôçò ðñþôçò èÝóçò ü÷é ìüíï Ý÷ïõí ðéï Üíåôåò êáìðßíåò, ðïýñá, êáöÝ ê.ëð. áëëÜ Ý÷ïõí åðßóçò ôçí éó÷ý íá áðïöáóßæïõí ãéá ôï ðïý èá ðÜåé ôï ðëïßï, ðüóï ãñÞãïñá êáé ðñïò üöåëïò ðïßïõ. Ï Ôñüôóêé ïñèÜ Ýëåãå üôé ç "íïìéêÞ" áëëáãÞ åßíáé äåõôåñåýïõóá ìðñïóôÜ óôçí êïéíùíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, áëëÜ óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ç ïõóéáóôéêÞ éó÷ýò äéáêõâÝñíçóçò ôïõ ðëïßïõ áðü ôïõò ãñáöåéïêñÜôåò ôçò ðñþôçò èÝóçò äåí êáôáóôñÝöåé ôçí éäÝá üôé ç éäéïêôçóßá åßíáé "óõëëïãéêÞ". Åðßóçò, ç ðñïáíáöåñèåßóá ðåñéãñáöÞ ôïõ Ôñüôóêé ãéá ôç ãñáöåéïêñáôßá óáí Ýíáí áóôõíïìéêü ðïõ êñáôÜåé ôçí ôÜîç óå ìéá ïõñÜ åßíáé áíåðáñêÞò. Ðñïöáíþò, ç ãñáöåéïêñáôßá Ýêáíå áñêåôÜ ðåñéóóüôåñá áðü ôï íá åðéâÜëëåé áðëþò ôçí ôÜîç óôç óöáßñá ôçò äéáíïìÞò, êáèþò ðáñåíÝâáéíå ùò ÷ùñïöýëáêáò êáé óôçí ßäéá ôç äéáäéêáóßá ôçò ðáñáãùãÞò ãéáôß áõôÞ êáé ü÷é ç åñãáôéêÞ ôÜîç êáôåß÷å ôá ìÝóá ðáñáãùãÞò. Áí êáé ï Ôñüôóêé éó÷õñéæüôáí üôé "áêüìá äåí õðÜñ÷åé… ß÷íïò Óïóéáëéóìïý óôçí ÅÓÓÄ" êáé ðåñéÝãñáöå ôç ãñáöåéïêñáôßá "ùò Ýíá ðïëý ðñïíïìéïý÷ï êõñßáñ÷ï óôñþìá ôïõ ðëçèõóìïý, ðïõ áðïëáìâÜíåé ôç ìåñßäá ôïõ ëÝïíôïò óôç óöáßñá ôçò êáôáíÜëùóçò", äåí Þôáí ðñïåôïéìáóìÝíïò íá êÜíåé ôï åðüìåíï âÞìá êáé íá óõìöùíÞóåé üôé ç ãñáöåéïêñáôßá éäéïðïéïýíôáí ôï êïéíùíéêü ðñïúüí ðïõ ðáñÞãáãáí ïé åñãÜôåò êáé ïé áãñüôåò êáé Þôáí åî ïñéóìïý ìéá Üñ÷ïõóá ôÜîç. Ôï äïëïöïíéêü ìÝíïò ôïõ ÓôÜëéí äåí åðÝôñåøå óôïí Ôñüôóêé íá áíáðôýîåé ðåñéóóüôåñï ôçí áíÜëõóÞ ôïõ, áëëÜ áêüìá êáé ôï 1936 ç ðåñéãñáöÞ ôïõ Ôñüôóêé ãéá ôç Ñùóßá ùò "åñãáôéêü êñÜôïò" óôï ïðïßï ïé åñãÜôåò äåí Ý÷ïõí êáìßá åîïõóßá Þôáí ðñïâëçìáôéêÞ. ¼ðùò õðïóôÞñéæå ï Âñåôáíüò óïóéáëéóôÞò, ÍôÜíêáí ×Üëëáò, Ýíáò áðü ôïõò âáóéêïýò õðåñáóðéóôÝò ôçò èåùñßáò üôé ï Óôáëéíéóìüò Þôáí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ìéá ìïñöÞ ãñáöåéïêñáôéêïý êñáôéêïý êáðéôáëéóìïý óôï "Ï Ìáñîéóìüò ôïõ Ôñüôóêé", "ç ñéæéêÞ öýóç ôçò ñÞîçò ôïõ ìå ôéò äéêÝò ôïõ ðñïçãïýìåíåò èÝóåéò äåí ìðïñåß íá ôïíé-

óôåß áñêåôÜ. Åßíáé Ýíá ðñÜãìá íá õðïóôçñßæåé êáíåßò (üðùò åß÷å êÜíåé ï ËÝíéí) üôé Ýíá åñãáôéêü êñÜôïò ìðïñåß íá åßíáé ãñáöåéïêñáôéêÜ ðáñáìïñöùìÝíï, åêöõëéóìÝíï Þ ïôéäÞðïôå Üëëï. Ôþñá áõôü ðïõ õðïóôçñéæüôáí Þôáí üôé ç äéêôáôïñßá ôïõ ðñïëåôáñéÜôïõ äåí åß÷å êáìßá áíáãêáßá ó÷Ýóç ìå ïðïéïõäÞðïôå åßäïõò ðñáãìáôéêÞ åñãáôéêÞ åîïõóßá. Ç äéêôáôïñßá ôïõ ðñïëåôáñéÜôïõ êáôÝëçîå íá óçìáßíåé, êáôÜ êýñéï ëüãï, ôçí êñáôéêÞ éäéïêôçóßá ôçò âéïìç÷áíßáò êáé ôïí ïéêïíïìéêü ó÷åäéáóìü… êáé ìðïñïýóå íá õðÜñ÷åé áêüìç êáé áí ç åñãáôéêÞ ôÜîç åß÷å åîáôïìéêïðïéçèåß êáé õðïôá÷ôåß óå Ýíáí ïëïêëçñùôéêü äåóðïôéóìü". Ï ÷áñáêôçñéóìüò ôïõ Ôñüôóêé ãéá ôç Ñùóßá ùò "åêöõëéóìÝíï åñãáôéêü êñÜôïò", üìùò, äåí ôïí ïäÞãçóå óôç äéêáéïëüãçóç ôçò êáôáðßåóçò êáé ôçò åêìåôÜëëåõóçò ðïõ õößóôáôï ç åñãáôéêÞ ôÜîç. Áíôßèåôá, ï Ôñüôóêé Ýöôáóå óôï óçìåßï íá õðïóôçñßæåé üôé "ï Óôáëéíéóìüò êáé ï öáóéóìüò, ðáñÜ ìéá âáèéÜ äéáöïñÜ óôá êïéíùíéêÜ èåìÝëéá, åßíáé óõììåôñéêÜ öáéíüìåíá". ÌÜëéóôá, ç óõíôáãÞ ôïõ ãéá ìéá "ðïëéôéêÞ" åðáíÜóôáóç óôç Ñùóßá åëÜ÷éóôá äéáöÝñåé áðü áõôü ðïõ èá Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé ïé åñãÜôåò íá êÜíïõí áí ç óôáëéíéêÞ ãñáöåéïêñáôßá Þôáí ìéá íÝá Üñ÷ïõóá ôÜîç. Ï Ôñüôóêé õðïóôÞñéæå üôé ãéá íá íéêçèåß ï Óôáëéíéóìüò ïé åñãÜôåò ðñÝðåé íá îáíáêôßóïõí Ýíá åðáíáóôáôéêü êüììá ðïõ èá ïñãÜíùíå ôçí åðáíáóôáôéêÞ áíáôñïðÞ ôçò ãñáöåéïêñáôßáò, èá "áðïêáèéóôïýóå ôá óïâéåôéêÜ êüììáôá" êáé èá "Ýêáíå ìéá ñéæéêÞ åêêáèÜñéóç ôïõ êñáôéêïý ìç÷áíéóìïý". Ïé åñãÜôåò èá Ýðñåðå åðßóçò íá "êáôáñãÞóïõí ôïõò âáèìïýò" êáé "üëùí ôùí åéäþí ôá ðñïíüìéá" êáé íá áëëÜîïõí ñéæéêÜ ôçí "êáôáíïìÞ ôïõ åéóïäÞìáôïò". ¼ìùò, ìå ôï íá óõìðåñÜíåé ðùò ç ãñáöåéïêñáôßá ôïõ ÓôÜëéí Þôáí áðëþò ðáñáóéôéêÞ êáé âáóéóìÝíç óå ìéá åèíéêïðïéçìÝíç ïéêïíïìßá, üðïõ ïé åñãÜôåò ìðïñïýóáí íá ðÜñïõí ôçí åîïõóßá ÷ùñßò ìéá êïéíùíéêÞ åðáíÜóôáóç, ï Ôñüôóêé Ýôåéíå óôçí ðñáãìáôéêüôçôá íá õðïôéìÞóåé ôç äýíáìç áõôïý ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

43

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 44

ðïõ åß÷å Þäç ãßíåé ìéá íÝá Üñ÷ïõóá ôÜîç. Ìéá ôÜîç ðïõ âÜóéæå ôçí åîïõóßá ôçò óôçí éêáíüôçôÜ ôçò íá åêìåôáëëåýåôáé ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç, íá ðëïõôßæåé ç ßäéá êáé íá áíôáãùíßæåôáé ôç Äýóç ìÝóù ôïõ áðüëõôïõ åëÝã÷ïõ ðïõ áóêïýóå óå Ýíá ïëïêëçñùôéêü áóôõíïìéêü êñÜôïò. Ï ïñéóìüò ôçò óôáëéíéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò ùò ìéáò íÝáò êñáôéêïêáðéôáëéóôéêÞò äýíáìçò êáé ü÷é ùò Ýíá ôáëáíôåõüìåíï êïéíùíéêü óôñþìá, åîçãåß êáëýôåñá ôçí éêáíüôçôÜ ôçò íá ôóáêßóåé ôçí áíôßóôáóç ôïõ Ôñüôóêé êáé ôçò ñùóéêÞò åñãáôéêÞò ôÜîçò, áëëÜ êáé ôç äõíáôüôçôÜ ôçò íá áðëùèåß éìðåñéáëéóôéêÜ óôçí ÁíáôïëéêÞ Åõñþðç ìåôÜ ôï ´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï, áíôßèåôá ìå ôçí ðñüâëåøç ôïõ Ôñüôóêé ðïõ ðåñßìåíå üôé áõôÞ èá êáôÝññåå ìåôÜ ôïí ðüëåìï. Ãéáôß åðÝìåíå ï Ôñüôóêé óôç èÝóç ôïõ ãéá ôï "åñãáôéêü êñÜôïò"; Ãéáôß äåí áíÝðôõîå ôçí áíôßëçøç üôé ôï ãñáöåéïêñáôéêü áóôõíïìéêü êñÜôïò ôïõ ÓôÜëéí åß÷å áðïêáôáóôÞóåé ìéá ìïñöÞ êáðéôáëéóìïý óôç Ñùóßá; Ï Ôñüôóêé, üðùò êáé üëïé ïé óçìáíôéêïß åðáíáóôÜôåò óôç Ñùóßá, ðßóôåõå ðùò áí ï êáðéôáëéóìüò áðïêáèßóôáôï áõôü èá ãéíüôáí åßôå ìÝóù ìéáò îÝíçò åéóâïëÞò åßôå ìéáò Þôôáò óå åìöýëéï ðüëåìï êáé üôé èá âáóéæüôáí óôçí åðéóôñïöÞ ôçò áôïìéêÞò éäéïêôçóßáò óôçí ðáëáéÜ êáðéôáëéóôéêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç ðïõ êáôåß÷å ôç ÷þñá. ÊáíÝíáò äåí åß÷å áðü ðñéí ôçí åìðåéñßá ôïõ åêöõëéóìïý êáé ôçò åîÜíôëçóçò åíüò áñ÷éêÜ åðéôõ÷çìÝíïõ åñãáôéêïý êñÜôïõò, ïýôå õðÞñ÷å áêüìá Ýíá êáðéôáëéóôéêü êñÜôïò óôï ïðïßï ôá ìÝóá ðáñáãùãÞò íá áíÞêïõí êáè' ïëïêëçñßáí óôï êñÜôïò. Ç óýã÷õóç ôïõ Ôñüôóêé ðÞãáæå áðü ôçí êáéíïýñéá öýóç ôçò åóùôåñéêÞò áíôåðáíÜóôáóçò ôï 19281929. ¸ãéíå ÷ùñßò ïäïöñÜãìáôá Þ ìéá åðßóçìç äéáêÞñõîç íßêçò áðü ôç ãñáöåéïêñáôßá, áí êáé Þôáí ðïëý ðéï áéìáôçñÞ êáé ðéï âßáéç áðü ôçí åñãáôéêÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ Ïêôùâñßïõ ôïõ 1917. ÅêáôïíôÜäåò ÷éëéÜäåò åñãÜôåò óôÜëèçêáí óå óôñáôüðåäá êáôáíáãêáóôéêÞò åñãáóßáò, åêáôïììýñéá áãñüôåò Ý÷áóáí ôç ãç ôïõò êáé ÷éëéÜäåò çãåôéêÜ óôåëÝ÷ç ôïõ Ìðïëóåâéêéóìïý öõëáêßóôçêáí Þ åîïñßóôçêáí, åíþ ðïëëïß åêôåëÝóôçêáí áñãüôåñá. Ç óõíÝ÷éóç ôçò óïóéáëéóôéêÞò ñçôïñåßáò, üìùò, ç ìåôáôñïðÞ ôçò óõëëïãéêÞò éäéïêôçóßáò óå éäéïêôçóßá ðïõ Ýëåã÷å ôï êñÜôïò êáé ç ìåôáëëáãÞ ôïõ êïììáôéêïý ìç÷áíéóìïý êáé ôçò äéåõèýíïõóáò êÜóôáò óå ìéá êáíïíéêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç Þôáí íÝá éóôïñéêÜ öáéíüìåíá. Áí ï Ôñüôóêé áðÝôõ÷å íá ïñßóåé ôçí áêñéâÞ öýóç ôçò óôáëéíéêÞò áíôåðáíÜóôáóçò ðÝôõ÷å íá ìáò äþóåé ôçí ðéï óçìáíôéêÞ ìáñîéóôéêÞ áíÜëõóç ôïõ åêöõëéóìïý ôçò åðáíÜóôáóçò. Áêüìá êáé ïé ðñþôåò ïéêïíïìéêÝò åðéôõ÷ßåò ôçò Ñùóßáò ôïõ ÓôÜëéí öáßíïíôáé íá õðïãñáììßæïõí ôçí áíôßèåóç ìå ôçí êñßóç óôïí êáðéôáëéóìü ôçò åëåýèåñçò áãïñÜò. ÌÜëéóôá, ôï ìïíôÝëï ôùí êñáôéêÜ êáôåõèõíüìåíùí åðåíäýóåùí êáé ôïõ áõóôçñïý åëÝã÷ïõ ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ðïõ ðñþôïò åöÜñÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

44

ìïóå ï ÓôÜëéí, ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðïôåëåóìáôéêÜ áðü ôï ×ßôëåñ ãéá íá ïéêïäïìÞóåé ôç óôñáôéùôéêÞ éó÷ý ôçò Ãåñìáíßáò. ÌåôÜ ôï ´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï, áêüìá êáé êÜðïéåò áðü ôéò ïéêïíïìßåò ôçò "åëåýèåñçò áãïñÜò" ôçò Äýóçò óôñÜöçêáí óå äéÜöïñåò ìïñöÝò ìáæéêÞò êñáôéêÞò ðáñÝìâáóçò óôéò äéêÝò ôïõò ïéêïíïìßåò, ü÷é ãéá íá áíáôñÝøïõí ôïí êáðéôáëéóìü áëëÜ ãéá íá åëÝãîïõí êÜðùò ôï ÷áïôéêü ÷áñáêôÞñá ôïõ. Áí ï Ôñüôóêé åß÷å æÞóåé, èá Ýâëåðå Ýíáí êüóìï óôïí ïðïßï ðëåõñÝò ôçò "åëåã÷üìåíçò ïéêïíïìßáò" ôïõ ÓôÜëéí ãßíïíôáí óõíçèéóìÝíç êáðéôáëéóôéêÞ ðñáêôéêÞ. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ôï ôåëåõôáßï, ìéóïôåëåéùìÝíï Üñèñï ðïõ âñÝèçêå óôï ãñáöåßï ôïõ Ôñüôóêé ìåôÜ ôç äïëïöïíßá ôïõ, óáöþò åðåóÞìáíå áõôÝò ôéò ôÜóåéò. ¸ãñáöå: "Ç åèíéêïðïßçóç ôùí óéäçñïäñüìùí êáé ôùí ðåôñåëáúêþí åãêáôáóôÜóåùí óôï Ìåîéêü äåí Ý÷åé öõóéêÜ ôßðïôå ôï êïéíü ìå ôï óïóéáëéóìü. Åßíáé Ýíá ìÝôñï êñáôéêïý êáðéôáëéóìïý óå ìéá êáèõóôåñçìÝíç ÷þñá ðïõ ìå áõôü ôïí ôñüðï ðñïóðáèåß íá õðåñáóðéóôåß ôïí åáõôü ôçò áöåíüò åíÜíôéá óôïí îÝíï éìðåñéáëéóìü êáé áöåôÝñïõ åíÜíôéá óôç äéêÞ ôçò åñãáôéêÞ ôÜîç". Óå áõôü ôï Üñèñï ï Ôñüôóêé éó÷õñßæåôáé ðåñáéôÝñù ðùò ç äéåýèõíóç áõôþí ôùí êñáôéêþí åðé÷åéñÞóåùí áðü ôç óõíäéêáëéóôéêÞ çãåóßá "äåí Ý÷åé ôßðïôå êïéíü ìå ôïí åñãáôéêü Ýëåã÷ï óôç âéïìç÷áíßá ãéáôß, åðß ôçò ïõóßáò, ç äéåýèõíóç ãßíåôáé ìÝóù ôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò ðïõ… åîáñôÜôáé ðëÞñùò áðü ôï áóôéêü êñÜôïò". Ï óôü÷ïò ôïý íá ãßíïíôáé óõíäéêáëéóôÝò-çãÝôåò ïé äéåõèõíôÝò êñáôéêþí åðé÷åéñÞóåùí, ãñÜöåé ï Ôñüôóêé, åßíáé ç "ðåéèÜñ÷çóç ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò". "Ç æùÞ áðïäåß÷ôçêå ðéï ðïëýðëïêç áðü ôç èåùñßá" ãéá ôïõò Ñþóïõò åðáíáóôÜôåò, áëëÜ ç ðñùôïðüñá ìåëÝôç ôïõ Ôñüôóêé äéÝóùóå ôçí ïõóßá ôïý ôé Ýãéíå ôï 1917 áðü ôéò óôáëéíéêÝò ðáñáìïñöþóåéò, ãéá íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü ôéò ìåëëïíôéêÝò ãåíåÝò. Ç "ÐñïäïìÝíç ÅðáíÜóôáóç", åêôüò ôïõ üôé Þôáí ìéá ëáìðñÞ áíÜëõóç, åðéâåâáßùóå ôçí Ýìöáóç ðïõ Ýäéíå ï Ôñüôóêé óå üëç ôïõ ôç æùÞ óôï üôé, Üó÷åôá ìå ôï ðüóï ïäõíçñü åßíáé áõôü, "ç êéíçôÞñéá äýíáìç ôçò ðñïüäïõ åßíáé ç áëÞèåéá êáé ü÷é ôá øÝìáôá". Êáé ç áëÞèåéá åßíáé üôé áõôüò ï êüóìïò, ðïõ åßíáé ãåìÜôïò ðüëåìï, ëéìü, ñáôóéóìü êáé åêìåôÜëëåõóç, ÷ñåéÜæåôáé ôï óïóéáëéóìü óÞìåñá ôüóï üóï ôïí ÷ñåéÜæïíôáí êáé ïé Ñþóïé åñãÜôåò ôï 1917.

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 45

Ç ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç óôçí ÅÓÓÄ 1927-1938 Ôïõ ×ñÞóôïõ ÐåôñÜêïõ

Ó

õíÞèùò, üôáí áíáöÝñïíôáé ïé áðáñ÷Ýò ôïõ ôñïôóêéóìïý ùò ðïëéôéêïý ñåýìáôïò óôç äåêáåôßá ôïõ '30, ç óõæÞôçóç ðåñéóôñÝöåôáé, ðïëý ëïãéêÜ, ãýñù áðü ôçí áäõíáìßá ôùí ïñãáíùìÝíùí äõíÜìåùí ðïõ áêïëïýèçóáí ôïí Ôñüôóêé áðÝíáíôé óôï óôáëéíéêü ìïíüëéèï, ôçí ðïëéôéêÞ ôïõò áðïìüíùóç êáé ôçí êïéíùíéêÞ ôïõò ðåñéèùñéïðïßçóç. ¼ìùò áõôÞ ç åéêüíá, åíþ åßíáé óå ðïëý ìåãÜëï âáèìü ðñáãìáôéêÞ, Ý÷åé Ýíá ìåãÜëï êåíü: ôï ôé ãéíüôáí ìÝóá óôçí ßäéá ôçí ÅÓÓÄ ôçò óôáëéíéêÞò áíôåðáíÜóôáóçò áðü ôï 1927 ùò ôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1930, ìÝóá óôç ÷þñá áð' üðïõ îåðÞäçóå ôï ñåýìá ôçò ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò, ðïõ ãÝííçóå áõôü ðïõ åìåßò ãíùñßæïõìå ùò ôñïôóêéóìü. Ùò ôç äåêáåôßá ôïõ '90, ìå åëÜ÷éóôåò åîáéñÝóåéò1, ç ðåñéãñáöÞ ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôçò ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò óôçí ÅÓÓÄ óôáìáôïýóå ïõóéáóôéêÜ ôï 1929, ÷ñïíéÜ ôçò åîïñßáò ôïõ Ôñüôóêé. Ôá äéáèÝóéìá óôïé÷åßá ðïõ õðÞñ÷áí äåí åðÝôñåðáí íá ðïýìå ôßðïôá ðáñáðÜíù ðÝñáí ôïõ üôé ïé áíôéðïëéôåõüìåíïé ÷Üèçêáí óôá êýìáôá ôùí óôáëéíéêþí åêêáèáñßóåùí. ¼ìùò ìå ôçí êáôÜññåõóç ôçò ÅÓÓÄ ôï 1991 êáé ôï óôáäéáêü Üíïéãìá ôùí áñ÷åßùí ôçò, éäéáßôåñá áõôþí ôçò ìõóôéêÞò áóôõíïìßáò,

åìöáíßæåôáé ìéá åíôåëþò Üëëç åéêüíá. ÂëÝðïõìå áðü ôá ðáëéÜ Ýããñáöá ôçò NKVD (ôçò óôáëéíéêÞò ìõóôéêÞò áóôõíïìßáò) íá áíáäýïíôáé ðåñéãñáöÝò ü÷é ëéãïóôþí äéáíïïýìåíùí ðáëéþí ìðïëóåâßêùí, üðùò èá ðåñßìåíå êáíåßò, áëëÜ åíüò óõãêñéôéêÜ ìáæéêïý (ãéá ôéò óõíèÞêåò ôçò óôáëéíéêÞò Ñùóßáò) åðáíáóôáôéêïý ìáñîéóôéêïý ñåýìáôïò, ðïõ ìÝóá óå áöÜíôáóôåò äõóêïëßåò äßíåé ìéá Üíéóç ìÜ÷ç, ðïõ êñáôÜåé üëç ôç äåêáåôßá ôïõ '30, êáôáöÝñíåé íá áíáðáñÜãåôáé ðïëéôéêÜ êáé ôåëéêÜ õðïêýðôåé óôç ãéãÜíôéá óöáãÞ ðïõ åîáðÝëõóå ï ÓôÜëéí ôï 1937-39. Ôï Üñèñï áõôü, ëïéðüí, åßíáé áöéåñùìÝíï óôçí Üëëç ðçãÞ ôïõ ôñïôóêéóìïý, ü÷é óôéò ìéêñÝò ïìÜäåò åðáíáóôáôþí ôçò Äýóçò, áëëÜ óôç ìáæéêÞ ðïëéôéêÞ ìÜ÷ç ðïõ äüèçêå êáôÜ ôç ãÝííçóç ôçò óôáëéíéêÞò Ñùóßáò áðü ôçí ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç, ôç öõóéêÞ óõíÝ÷åéá ôïõ ìðïëóåâßêéêïõ êüììáôïò ôïõ 1917.

Ïé áñéèìïß Ðüóá Þôáí ôá ìÝëç ôçò ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò ôï 1928; Ó' Ýíá ëüãï ôïõ óôéò 19 ÍïÝìâñç ôïõ 19282 ï ÓôÜëéí Ýäùóå êÜðïéïõò áñéèìïýò. Óýìöùíá, ëïéðüí, ìå ôïí ßäéï, 10.000 ìÝëç ôïõ êüììáôïò åß÷áí êáôáøçößóåé ôçí ðëáôöüñìá ôçò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

45

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

"...åêôüò áð' áõôïýò ôïõò áíèåêôéêïýò ôñïôóêéóôÝò, õðÞñ÷áí óôá óôñáôüðåäá ôçò Âïñêïýôá êáé áëëïý ðÜíù áðü 100.000 êñáôïýìåíïé, ðïõ, ùò ìÝëç ôïõ êüììáôïò êáé ôçò íåïëáßáò, åß÷áí ðñïó÷ùñÞóåé óôçí ôñïôóêéóôéêÞ áíôéðïëßôåõóç. […] Áõôïß ïé ôñïôóêéóôÝò áðïôåëïýóáí ôç ìüíç ïìÜäá êñáôïõìÝíùí ðïõ áíïé÷ôÜ áóêïýóå êñéôéêÞ óôç óôáëéíéêÞ ãñáììÞ êáé ðñüâáëëå ïñãáíùìÝíç áíôßóôáóç óôïõò äåóìïöýëáêåò…".

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

46

10/11/2004

1:47

Page 46

ãñáöåéïêñáôßáò ãéá ôï 15o ÓõíÝäñéï êáé äåí Þôáí ðëÝïí ìÝëç ôïõ, åíþ "20.000 ïðáäïß ôïõ ôñïôóêéóìïý äåí øÞöéóáí êáèüëïõ, áðïõóéÜæïíôáò áðü ôéò êïììáôéêÝò óõíåäñéÜóåéò" êáèþò "äåí Ý÷ïõí áðåëåõèåñùèåß áðü ôçí ôñïôóêéóôéêÞ éäåïëïãßá", Ýôóé þóôå íá åîçãåßôáé "ç áíáâßùóÞ ôçò". Ï÷ôþ ÷ñüíéá ìåôÜ, óôç óõíåäñßáóç ôçò ÊåíôñéêÞò ÅðéôñïðÞò ôïõ óôáëéíéêïý ðëÝïí êüììáôïò ôï ÖëåâÜñç-ÌÜñôç ôïõ 1936, ï ÓôÜëéí äßíåé îáíÜ óôïé÷åßá3. Õðïëïãßæåé ôïí áñéèìü ôïõ ôñïôóêéóôþí êáé æéíïâéåöéêþí óå 30.000 ðåñßðïõ, åê ôùí ïðïßùí ëÝåé üôé 18.000 Ý÷ïõí óõëëçöèåß. Êáé êáôáëÞãåé "… Ýôóé, áðü ôá ðáëáéÜ óôåëÝ÷ç ìÝíïõí 12.000 ðåñßðïõ, ðïõ èá ôïõò åêôåëÝóïõìå óýíôïìá". ¼ìùò åßíáé ðñïöáíÝò üôé äåí ðñüêåéôáé ãéá ôïõò ßäéïõò áíèñþðïõò. ¹äç ôï 1928, ìåôÜ ôï 15ï óõíÝäñéï êáé ôç äéáãñáöÞ ôùí áíôéðïëéôåõüìåíùí áðü ôï êüììá, ãßíïíôáé ðÜíù áðü 6.0004 óõëëÞøåéò, åíþ ï Ñáêüâóêé5 (éóôïñéêü óôÝëå÷ïò ôïõ ìðïëóåâéêéóìïý êáé ôçò ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò êáé óôåíüò ößëïò ôïõ Ôñüôóêé) óå ãñÜììá ôïõ áðü ôç öõëáêÞ ôï 1930 õðïëïãßæåé óå 1.200 ðåñßðïõ ôïõò áíôéðïëéôåõüìåíïõò ðïõ Ý÷ïõí ìåßíåé Ýîù áðü ôç öõëáêÞ. Åßíáé áäýíáôïí íá âñåèïýí ðéï áêñéâÞ óôïé÷åßá, áëëÜ áõôÜ ðïõ Ý÷ïõìå óôç äéÜèåóÞ ìáò äåß÷íïõí üôé ç Áíôéðïëßôåõóç áíáíåùíüôáí ìÝóá óôç äåêáåôßá ôïõ 1930. Ôá óõíïëéêÜ íïýìåñá ìðïñåß íá åßíáé ðïëý õøçëüôåñá. Óýìöùíá ìå ìéá Ýêèåóç åíüò ìåíóåâßêïõ êñáôïõìÝíïõ6 óå óôñáôüðåäï óõãêÝíôñùóçò ôçò Âïñêïýôá, "åêôüò áð' áõôïýò ôïõò áíèåêôéêïýò ôñïôóêéóôÝò, õðÞñ÷áí óôá óôñáôüðåäá ôçò Âïñêïýôá êáé áëëïý ðÜíù áðü 100.000 êñáôïýìåíïé, ðïõ, ùò ìÝëç ôïõ êüììáôïò êáé ôçò íåïëáßáò, åß÷áí ðñïó÷ùñÞóåé óôçí ôñïôóêéóôéêÞ áíôéðïëßôåõóç êáé ìåôÜ óå äéáöïñåôéêÝò óôéãìÝò êáé ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò (ðïõ ïé êõñéüôåñïé Þôáí ðñïöáíþò ç êáôáóôïëÞ, ç áíåñãßá, ïé äéùãìïß, ï áðïêëåéóìüò áðü ôá ó÷ïëåßá êáé ôá ðáíåðéóôÞìéá) õðï÷ñåþèçêáí íá ''áíáãíùñßóïõí ôá óöÜëìáôÜ ôïõò'' êáé íá áðï÷ùñßóïõí áðü ôçí Áíôéðïëßôåõóç […] Áõôïß ïé ôñïôóêéóôÝò áðïôåëïýóáí ôç ìüíç ïìÜäá êñáôïõìÝíùí ðïõ áíïé÷ôÜ áóêïýóå êñéôéêÞ óôç óôáëéíéêÞ ãñáììÞ êáé ðñüâáëëå ïñãáíùìÝíç áíôßóôáóç óôïõò äåóìïöýëáêåò…". ¸íá ôüóï ìåãÜëï íïýìåñï ìðïñåß íá öáßíåôáé áðßóôåõôï, áëëÜ õðÜñ÷åé ùóôüóï ôï ãåãïíüò üôé, ðáñÜ ôéò ìáæéêÝò åêôåëÝóåéò ôñïôóêéóôþí ôïõ 1937-38 (åðßóçìá íïýìåñá7: 6.000 åêôåëÝóåéò óôï óôñáôüðåäï ôïõ ÌáãêáíôÜí, 6.000 åêôåëÝóåéò óôï óôñáôüðåäï ôçò Âïñêïýôá, 7.000 åêôåëÝóåéò óôï óôñáôüðåäï ôïõ Êïëßìá êáé "êýñéïò ïßäå" ðüóåò Üëëåò óôá õðüëïéðá óôñáôüðåäá êáé öõëáêÝò ôçò ÅÓÓÄ), áêüìá êáé óôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ ìå ôç íáæéóôéêÞ Ãåñìáíßá ôï 1941-45 ç NKVD áíáêÜëõøå ðÜíù áðü ìßá íôïõæßíá ðáñÜíïìùí ôñïôóêéóôéêþí ïìÜäùí8. ¢ñá ôï ðñþôï óõìðÝñáóìá åßíáé üôé ç ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç Þôáí Ýíá ìáæéêü öáéíüìåíï âáèéÜ ñéæùìÝíï, ðïõ ç ýðáñîÞ ôïõ, áêüìá êáé óå óõíèÞêåò ðáñáíïìßáò, Ýðáéæå ðï-

ëéôéêü ñüëï óôïõò õðïëïãéóìïýò ôçò íÝáò ãñáöåéïêñáôéêÞò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò êáé ôïõ ßäéïõ ôïí ÓôÜëéí. Áñêåß íá áíáëïãéóôïýìå üôé ôï ìðïëóåâßêéêï êüììá ôïõ ÖëåâÜñç ôïõ 1917 åß÷å ó' üëç ôç Ñùóßá êÜðïõ 20.000-25.000 ìÝëç.

ÊïéíùíéêÞ óýíèåóç Ç óõíÞèçò åéêüíá ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé ãéá ôçí ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç åßíáé üôé åðñüêåéôï ãéá ìéá ïìÜäá ðáëáéþí óôåëå÷þí ôïõ ìðïëóåâéêéóìïý, ìå Ýíôïíá äéáíïïõìåíßóôéêá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ðïõ ßóùò íá åß÷áí êáëÝò éäÝåò, áëëÜ ðïõ äåí åß÷áí êáìéÜ ó÷Ýóç ìå ôç âÜóç ôçò ñùóéêÞò êïéíùíßáò. ÁõôÞ ç åéêüíá åßíáé Ýíáò áíôéäñáóôéêüò ìýèïò. Óýìöùíá ìå ôá åðßóçìá óôïé÷åßá ãéá ôïõò áíôéðïëéôåõüìåíïõò (áðü ôá áñ÷åßá ôçò ìõóôéêÞò áóôõíïìßáò êáé ôïõ óôáëéíéêïý êüììáôïò), "ôï 44% üóùí åß÷áí äéáãñáöåß áðü ôï êüììá ãéá óõììåôï÷Þ óôçí Áíôéðïëßôåõóç Þôáí åñãÜôåò áðü ôá åñãïóôÜóéá êáé Ýíá 25% Þôáí ðáëéïß åñãÜôåò ðïõ åß÷áí êáôáëÜâåé äéïéêçôéêÝò èÝóåéò. ¼óïí áöïñÜ ôçí çëéêßá, Ýíá 85% ôùí áíôéðïëéôåõüìåíùí åß÷å çëéêßá ìéêñüôåñç ôùí 35 åôþí […] óôï ×áñêüâ, ë.÷., áðü ôá 259 ìÝëç ðïõ äéáãñÜöçêáí ôï 1927, åê ôùí ïðïßùí ïé 196 Þôáí åñãÜôåò, ôï 70% Þôáí ìéêñüôåñï áðü ôá 30 êáé ôï 38% ìéêñüôåñï ôùí 259". Áêüìá äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå üôé Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü ôùí ìåëþí ôçò ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò (ôá áêñéâÞ óôïé÷åßá ëåßðïõí) Þôáí ãõíáßêåò. Áðü êåé êáé ðÝñá, ðñïöáíþò êáé Ýðáéîáí êåíôñéêü ñüëï, éäéáßôåñá ôá ðñþôá ÷ñüíéá, ðáëáéÜ óôåëÝ÷ç ôïõ ìðïëóåâßêéêïõ êüììáôïò ìå "ðñïûðçñåóßá" ðñéí áðü ôï 1917. ÁëëÜ, êáèþò ç óôáëéíéêÞ êáôáóôïëÞ áðïäåêÜôéæå ôéò ãñáììÝò ôïõò, ðñüâáëëáí íÝåò çãåóßåò, ðïõ äåí åß÷áí êïììáôéêü ðáñåëèüí. Áò áêïýóïõìå ôïí Ðéïôñ ÐåñåâÝñôóåâ, ðáëéü áíôéðïëéôåõüìåíï, óå ãñÜììá ôïõ áðü Ýíá óôáëéíéêü áðïìïíùôÞñéï ôï 193110. "…Óôçí ðëåéïøçößá ôïõò åßíáé åñãÜôåò. ÌðÞêáí óôçí Áíôéðïëßôåõóç ôá äýï ôåëåõôáßá ÷ñüíéá êáé ìáò åßíáé åíôåëþò Üãíùóôïé. Ðëçóßáóáí ôéò éäÝåò ìáò ìå ôñüðï åíôåëþò áíåîÜñôçôï êáé áõèüñìçôï. Ìå äéêÞ ôïõò ðñùôïâïõëßá êáé ÷ùñßò íá Ý÷ïõí êáìéÜ åðáöÞ ìå ôçí ïñãÜíùóÞ ìáò, Üñ÷éóáí áíôéðïëéôåõôéêÞ äïõëåéÜ, êõêëïöüñçóáí ðñïêçñýîåéò ê.ëð. Ç íåïëáßá åßíáé áõôÞ ôç óôéãìÞ Ýíáò óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáò óôçí åîïñßá. Ðüóïé åßíáé; 1.000, 2.000; ÌÞðùò ðåñéóóüôåñïé; Åßíáé äýóêïëï ãéá ìÝíá íá áðáíôÞóù, ãéáôß ï ïñßæïíôÜò ìïõ åßíáé ðåñéïñéóìÝíïò. Óå êÜèå ðåñßðôùóç åßíáé ðïëëïß".

Ç ðïëéôéêÞ âÜóç ôïõ áíôéðïëéôåõôéêïý ñåýìáôïò Ùò ôï 1928, ç ùò ôüôå åíùìÝíç Áíôéðïëßôåõóç (ôñïôóêéóôÝò êáé æéíïâéåöéêïß) Ýäùóå ôç ìÜ÷ç ìÝóá óôï êüììá ãýñù áðü ôá åîÞò óçìåßá:

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 47

Á) Ôçí Üñíçóç ôçò äõíáôüôçôáò ïéêïäüìçóçò ôïõ óïóéáëéóìïý óå ìßá ÷þñá, üðùò Ýëåãå ç ãñáöåéïêñáôßá, êáé, êáôÜ óõíÝðåéá, ôçí áíÜãêç ôïõ áðëþìáôïò ôçò åðáíÜóôáóçò êáé ôïõ äéåèíéóìïý. Â) Ôçí áíÜãêç áðïêáôÜóôáóçò ôçò åñãáôéêÞò äçìïêñáôßáò áðÝíáíôé óôçí ïãêïýìåíç ãñáöåéïêñáôéêÞ áõèáéñåóßá. Ã) Ôçí áíÜãêç åíßó÷õóçò ôçò êïéíùíéêÞò äýíáìçò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò ìÝóá áðü ìåãáëýôåñï ó÷åäéáóìü ôçò ïéêïíïìßáò êáé ãñçãïñüôåñïõò ñõèìïýò åêâéïìç÷Üíéóçò áðÝíáíôé óôçí ðñïóáñìïãÞ ôçò ãñáöåéïêñáôßáò óôïõò ðëïýóéïõò áãñüôåò êáé óôçí áãïñÜ. Áðü ôï 1928, áöåíüò ç óõíèçêïëüãçóç ôïõ Æéíüâéåö êáé ôùí ïðáäþí ôïõ áðÝíáíôé óôçí ðßåóç ôïõ ãñáöåéïêñáôéêïý ìç÷áíéóìïý êáé áöåôÝñïõ êáé êõñßùò- ç óýãêñïõóç ôçò ãñáöåéïêñáôßáò ìå ôïõò ðëïýóéïõò áãñüôåò êáé ç óôñïöÞ ôçò åíÜíôéá óôçí áãïñÜ êáé ðñïò ôçí åöáñìïãÞ ôïõ 1ïõ ðåíôáåôïýò ó÷åäßïõ åêâéïìç÷Üíéóçò äçìéïýñãçóáí ìåãÜëç óýã÷õóç óôéò ãñáììÝò ôùí áíôéðïëéôåõüìåíùí. ¸íá ìåãÜëï ìÝñïò ôùí óôåëå÷þí ôçò ðßóôåøå ðùò ï ÓôÜëéí, êÜôù áðü ôçí ðßåóç ôùí ãåãïíüôùí, áíáãêÜóôçêå íá åöáñìüóåé, Ýóôù êáé ìå ðñùôüãïíï êáé âÜñâáñï ôñüðï, ìÝñïò ôïõ ðñïãñÜììáôüò ôïõ êáé ðùò óôñÜöçêå ðñïò ôç óõìöéëßùóç ìáæß ôïõ11. ¼ìùò áõôÞ ç êñßóç ôçò ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò åß÷å üñéá. ÐÝñáí ôçò ðïëåìéêÞò ôïõ ßäéïõ ôïõ Ôñüôóêé êáé ôïõ Ñáêüöóêé áðü ôç öõëáêÞ ôïõ åíÜíôéá óå üóïõò óõíèçêïëïãïýóáí ìå ôç ãñáöåéïêñáôßá, ìå ôçí õðåíèýìéóç ðùò ÷ùñßò åñãáôéêÞ äçìïêñáôßá êáé ìå ôç èåùñßá ãéá ôçí ïéêïäüìçóç ôïõ óïóéáëéóìïý óå ìßá ÷þñá Þôáí áäýíáôç ïðïéáäÞðïôå óùóôÞ ðïëéôéêÞ, ç ßäéá ç ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ 1ïõ ðåíôáåôïýò ó÷åäßïõ êáé ôçò âßáéçò êïëåêôéâïðïßçóçò ðïõ ôï óõíüäåõóå óõãêñÜôçóå ðïëëïýò áíôéðïëéôåõüìåíïõò áðü ôï íá óõíèçêïëïãÞóïõí êáé Ýöåñå íÝï êüóìï, êýñéá åñãÜôåò, óôéò ãñáììÝò ôïõò. Ìåôáîý 1928-1933 ôï ðñáãìáôéêü åñãáôéêü ìåñïêÜìáôï ìåéþèçêå êáôÜ 50%, ïé ôåëåõôáßåò åñãáôéêÝò êáôáêôÞóåéò ôçò åðáíÜóôáóçò ôïõ 1917 êáôáñãÞèçêáí, åêáôïììýñéá áãñüôåò äéþ÷ôçêáí áðü ôç ãç ôïõò êáé óôÜëèçêáí óå óôñáôüðåäá êáôáíáãêáóôéêÞò åñãáóßáò êáé óå áñêåôÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÅÓÓÄ åðéêñáôïýóå ëéìüò ìå åêáôïììýñéá íåêñïýò. ÌÝóá ó' áõôÝò ôéò óõíèÞêåò ç ëáúêÞ äõóáñÝóêåéá åíÜíôéá óôç ãñáöåéïêñáôéêÞ Üñ÷ïõóá ôÜîç êï÷ëÜæåé. ÐáñÜ ôç ìáæéêÞ ôñïìïêñáôßá, åìöáíßæïíôáé ðáíôïý äéÜöïñåò åóôßåò áíôßóôáóçò, áðü áãñïôéêÝò åîåãÝñóåéò êáé åèíéêïýò îåóçêùìïýò (ð.÷., óôçí Ôóåôóåíßá) ùò åñãáôéêÞ áíôßóôáóç, ìå áðåñãßåò áëëÜ êáé ðïëéôéêÞ äñÜóç. Áò äïýìå áðü ôï 1930 Ýíá äåßãìá áõèüñìçôçò, áð' üóï ãíùñßæïõìå (÷ùñßò, äçëáäÞ, ó÷Ýóç ìå ïñãáíùìÝíç áíôéðïëéôåõôéêÞ äýíáìç), åñãáôéêÞò ðïëéôéêÞò áíôßäñáóçò. Äéáêüóéïé

åâäïìÞíôá ôñåéò åñãÜôåò áðü ôá åñãïóôÜóéá ôïõ Ðïíôüëóê õéïèåôïýí Ýíá øÞöéóìá åíÜíôéá óôï ÓôÜëéí: "ÌÝóá óå äýï ÷ñüíéá áðüëõôçò êáé áíåîÝëåãêôçò åîïõóßáò, ï ÓôÜëéí Ý÷åé öÝñåé ôï êñÜôïò óå ìéá êáôÜóôáóç ÷åéñüôåñç áðü ü,ôé ôï 1919 […] ìå ôçí åãêëçìáôéêÞ ôïõ äñáóôçñéüôçôá Ý÷åé öÝñåé óôï ìçäÝí üëá üóá åß÷å ðåôý÷åé ï ËÝíéí […] Áðáéôïýìå íá áðïìáêñõíèåß Üìåóá ï ÓôÜëéí áðü ôç äéåýèõíóç ôùí êñáôéêþí õðïèÝóåùí. Áðáéôïýìå íá ðñïóá÷èåß Üìåóá óå êñáôéêü äéêáóôÞñéï ãéá íá äþóåé ëüãï ãéá ôá áôåëåßùôá åãêëÞìáôÜ ôïõ åíÜíôéá óôéò ðñïëåôáñéáêÝò ìÜæåò 12 ". ÁõôÞ ç ïãêïýìåíç äõóáñÝóêåéá Ýöåñå íÝåò óôñáôïëïãßåò óôçí áíôéðïëßôåõóç, áëëÜ ôñÜâçîå ðñïò ôï ìÝñïò ôçò êáé áðïãïçôåõìÝíá óôåëÝ÷ç ôçò óôáëéíéêÞò ìåñßäáò. ×áñáêôçñéóôéêü äåßãìá Þôáí ç ðåñßðôùóç ôïõ Ìé÷áÞë Íéêßôéôò Ñéïýôéí, õðïóôçñéêôÞ ôïõ ÓôÜëéí óôçí åóùêïììáôéêÞ ðÜëç, ðïõ ôï 1931 áíáãíùñßæåé: "Ïé ðñïâëÝøåéò ôïõ Ôñüôóêé åðéâåâáéþèçêáí. Ôï êüììá åêöõëßæåôáé ôüóï ãñÞãïñá, ðïõ ìüíï ìÝôñá èáññáëÝá êáé áðïöáóéóôéêÜ ìðïñïýí íá óþóïõí ôçí êáôÜóôáóç […] ç ðáèéáóìÝíç ðÜëç ôïõ Ôñüôóêé ãéá íá îáíáöÝñåé ôï êüììá óôï äñüìï ôçò åóùôåñéêÞò äçìïêñáôßáò êáé ôïõ äçìïêñáôéêïý óõãêåíôñùôéóìïý Þôáí ìéá ðåëþñéá éóôïñéêÞ õðçñåóßá ðñïò ôçí åðáíÜóôáóç…13". Ï Ñéïýôéí ðñï÷ùñÜ ôï 1932 óôçí ßäñõóç ôçò ¸íùóçò Ìáñîéóôþí-Ëåíéíéóôþí êáé óôçí êõêëïöïñßá ðëáôöüñìáò ìåôáîý ôùí óôåëå÷þí ôïõ êüììáôïò. Áò ôï äïýìå: "…¼ëç ç ÷þñá Ý÷åé öéìùèåß […] ç áäéêßá êáé ç áõèáéñåóßá, ïé óõíå÷åßò áðåéëÝò âáñáßíïõí ðÜíù óå êÜèå åñãÜôç êáé áãñüôç […] Ôï ìßóïò êáé ï èõìüò ôùí ìáæþí, óõìðéåóìÝíá áðü ôçí ôñïìïêñáôßá, åßíáé óáí ôï íå-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

47

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

Ïé ìåãÜëåò åêêáèáñßóåéò ôïõ ÓôÜëéí Þôáí ìéá ðïëý óõíåéäçôÞ ðñïóðÜèåéá åîüíôùóçò åíüò áíôéðïëéôåõôéêïý ðïëéôéêïý äõíáìéêïý ðïõ, õðü ôéò óõíèÞêåò ôïõ åðåñ÷üìåíïõ ðáãêüóìéïõ ðïëÝìïõ êáé åíäå÷üìåíçò Þôôáò ôïõ êáèåóôþôïò, èá ìðïñïýóå âãáßíïíôáò áðü ôá óôñáôüðåäá íá êÜíåé üóá Ýêáíáí ïé ìðïëóåâßêïé ôï 1917.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

48

10/11/2004

1:47

Page 48

ñü ðïõ âñÜæåé. Ïé åîåãÝñóåéò ôùí áãñïôþí, ðïõ ôéò óôçñßæïõí ôá ìÝëç ôïõ êüììáôïò êáé ôçò íåïëáßáò, îåóðïýí óå óõíå÷Þ êýìáôá óå üëç ôçí åðéêñÜôåéá ôçò ÅÓÓÄ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Óå äéÜöïñá ìÝñç îåóðïýí åñãáôéêÝò áðåñãßåò, ðáñÜ ôçí Üãñéá êáôáóôïëÞ, ôéò óõëëÞøåéò, ôéò áðïëýóåéò êáé ôéò ðñïâïêÜôóéåò […] ç ÊåíôñéêÞ ÅðéôñïðÞ Ý÷åé ãßíåé ôï üñãáíï êáôáãñáöÞò ôùí åíôïëþí ôïõ ''áëÜíèáóôïõ áñ÷çãïý'' […] ï ÓôÜëéí êáé ç êëßêá ôïõ óêïôþíïõí ôïí êïìïõíéóìü êáé ðñÝðåé íá ôåëåéþíïõìå üóï ôï äõíáôüí ãñçãïñüôåñá ìå ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõò […] ÊÜôù ç äéêôáôïñßá ôïõ ÓôÜëéí êáé ôçò êëßêáò ôïõ, êÜôù ç óõììïñßá ôùí ðïëéôéêþí ÷ùñßò áñ÷Ýò êáé ôùí ðïëéôéêþí áðáôåþíùí…14". Ç ÍÊVD óõíÝëáâå ìáæß ìå ôïí Ñéïýôéí êáé Üëëá 22 ìÝëç ôçò ïìÜäáò ôïõ, üìùò ç ðïëéôéêÞ óçìáóßá ôçò Þôáí ðïëý ìåãáëýôåñç áð' üóï äåß÷íåé áõôüò ï áñéèìüò, ãéáôß åß÷å ó÷Ýóåéò ìå ôçí ïìÜäá Óßñôóïâ-Óôåí-ËïìéíÜôæå óôïí Êáýêáóï (êïììáôéêÜ óôåëÝ÷ç ðïõ åß÷áí óôçñßîåé ôïí ÓôÜëéí êáé áðïãïçôåýôçêáí ïéêôñÜ) êáé üëïé ìáæß ìå ôçí ïìÜäá ôïõ ðáëáéïý ìðïëóåâßêïõ Óìéñíüö, ðïõ áíÞêå óôçí ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç, åß÷å óõíèçêïëïãÞóåé ôï 1929 ëüãù áõôáðáôþí ãéá ôç óôñïöÞ ôïõ ÓôÜëéí ðñïò ôçí åêâéïìç÷Üíéóç êáé îáíáåíåñãïðïéÞèçêå óôçí áíôéðïëéôåõôéêÞ äñÜóç, áðïêáèéóôþíôáò ôçí åðáöÞ ìå ôïí ßäéï ôïí Ôñüôóêé. Ï Óìéñíüö ðñïóðáèåß, ìå ôçí Ýãêñéóç ôïõ Ôñüôóêé, íá äçìéïõñãÞóåé Ýíá "ìðëïê áíôéðïëéôåýóåùí15", ðïõ ç åðßäñáóÞ ôïõ öôÜíåé ðïëý ìáêñýôåñá áðü ôïõò áíþôåñïõò êýêëïõò ôïõ êüììáôïò óôç Ìüó÷á êáé ôá ðáëáéÜ óôåëÝ÷ç. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï 1933 ç ìõóôéêÞ áóôõíïìßá áíáêáëýðôåé óôç Ëåõêïñùóßá ìéá áíôéðïëéôåõôéêÞ ïìÜäá ìåôáîý ôùí ìåëþí ôïõ êüììáôïò, ðïõ "ôÜóóåôáé áëëçëÝããõá óôéò áíôåðáíáóôáôéêÝò ôñïôóêéóôéêÝò èÝóåéò êáé ôçò ðëáôöüñìáò ôïõ Ñéïýôéí". Áò äïýìå ôé Ýëåãáí: "… ï Ñéïýôéí èá åß÷å áðïêáôáóôÞóåé ôçí êáôÜóôáóç êáé äåí èá õðÞñ÷å êñßóç. Ìå ôïí Ôñüôóêé ç êïëåêôéâïðïßçóç äåí èá åß÷å ôüóï âßáéï ÷áñáêôÞñá […] Áí åß÷å õéïèåôçèåß ç ðëáôöüñìá ôïõ Ñéïýôéí, äåí èá õðÞñ÷å ëéìüò16". ÐÜëé ôï 1933, ìéá áêñéâþò áíÜëïãç ïìÜäá áíáêáëýðôåôáé óôï Âüëãá, óôç ÓáìÜñá. ÏíïìÜæåôáé Êïììïõíéóôéêü Êüììá ôïõ Ëáïý17. ÃåííéÝôáé ôï åñþôçìá áð' üëá áõôÜ ðüóï óôåíÞ Þôáí ç ó÷Ýóç ôïõ Ôñüôóêé ìå ôïõò áíôéðïëéôåõüìåíïõò ìÝóá óôçí ÅÓÓÄ. Ç ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé üôé ôïõëÜ÷éóôïí ùò ôï 1933, áëëÜ êáé ðéï ìåôÜ, ï Ôñüôóêé åß÷å ôç äõíáôüôçôá íá ìáèáßíåé íÝá êáé íá ðáßñíåé êåßìåíá áðü ôçí ÅÓÓÄ êáé íá åîáóöáëßæåé ìéá ãåíéêÞ ðïëéôéêÞ êáèïäÞãçóç ìÝóù åíüò ìç÷áíéóìïý ðïõ åß÷å ðñüôõðï ôï ìç÷áíéóìü ðïõ åß÷áí öôéÜîåé ïé ìðïëóåâßêïé üôáí Þôáí óôçí ðáñáíïìßá åðß ôóÜñïõ18. Ôï äåëôßï ôçò Áíôéðïëßôåõóçò Ýöôáíå ôáêôéêÜ óôçí ÅÓÓÄ, äßíïíôáò ìéá ãåíéêÞ ðïëéôéêÞ ãñáììÞ, êáé Þôáí ðÜñá ðïëëïß áõôïß

ðïõ ôï äéÜâáæáí (ï ÓôÜëéí, áðü ôçí áðÝíáíôé ü÷èç, Þôáí ôáêôéêüò áíáãíþóôçò ôïõ). Áðü ôï 1933, ìå ôçí Üíïäï ôïõ ×ßôëåñ óôçí åîïõóßá, ôá ðñÜãìáôá äõóêüëåøáí ãéá ôçí áíôéðïëßôåõóç, ãéáôß ç Ãåñìáíßá Þôáí ÷þñá-êëåéäß ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ìå ôçí ÅÓÓÄ. ¸ôóé, ùò êáé ôçí ðåñßïäï ôùí ìåãÜëùí åêêáèáñßóåùí ç êáèïäÞãçóç ôïõ Ôñüôóêé Ýöôáíå óå Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôùí áíôéðïëéôåõüìåíùí êáé, áð' üóï ìðïñïýìå íá ãíùñßæïõìå, áõôïß ðñïóðáèïýóáí íá åöáñìüóïõí ôç ãåíéêÞ ôïõ ãñáììÞ, äçëáäÞ ùò ôï 1933 ìåôáññýèìéóç ôïõ êáèåóôþôïò (ìå áðïìÜêñõíóç ðñïöáíþò ôïõ ÓôÜëéí êáé ôçò çãåôéêÞò ôïõ ïìÜäáò) êáé áðü êåé êáé ðÝñá ðïëéôéêÞ åðáíÜóôáóç óôçí ÅÓÓÄ. ¼ìùò ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå õðüøç ìáò üôé áðü ôç öýóç ôùí ðñáãìÜôùí äåí ìðïñïýóå íá õðÜñîåé ëåðôïìåñÞò ôáêôéêÞ êáèïäÞãçóç êáé üôé õðÞñ÷å ìåãÜëç óõæÞôçóç ìåôáîý ôùí áíôéðïëéôåõüìåíùí ãéá ôç öýóç ôçò áíôåðáíáóôáôéêÞò äéáäéêáóßáò ðïõ îåôõëéãüôáí19 (ç ÅÓÓÄ Þôáí Ýíá åêöõëéóìÝíï åñãáôéêü êñÜôïò, üðùò Ýëåãå ï Ôñüôóêé, Þôáí Ýíáò "êñáôéêüò êáðéôáëéóìüò ìå ìåßãìá áóéáôéêïý äåóðïôéóìïý", üðùò Ýëåãå ç ïìÜäá ôïõ Óáðñüíïâ áðü ôï 1927, Þ êÜôé Üëëï;). ÐÜíù áð' üëá, äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå üôé äåêÜäåò ÷éëéÜäåò áð' üóïõò óõíåëÞöèçóáí ùò ôñïôóêéóôÝò óôç äåêáåôßá ôïõ 1930 (êáé ç êáôçãïñßá åß÷å êÜðïéá âÜóç õðü ôéò äåäïìÝíåò óõíèÞêåò) äåí åß÷áí êáìßá ïñãáíùôéêÞ ó÷Ýóç ìå ôçí ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç. Ðþò èá Ýðñåðå íá ÷áñáêôçñßóïõìå, ë.÷., ôïí åñãÜôç-öïéôçôÞ Ðéïôñ Êïóëüâ20 óôï Ñïóôüâ ôï 1935, ðïõ åðéóÞìùò äçëþíåé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò äéäáóêáëßáò óôï ðáíåðéóôÞìéï ðùò "ï Ôñüôóêé Ý÷åé ðñïóöÝñåé ôñïìåñÝò õðçñåóßåò óå áõôÞ ôç ÷þñá. ¹äç áðü ôï 1905 Þôáí ðñüåäñïò ôïõ ÓïâéÝô ôçò Ðåôñïýðïëçò" êáé ôé èá Ýðñåðå íá ðïýìå ãéá ôï âïçèü åéóáããåëÝá ÓôÜñôóåâ, ðïõ ìåôÜ ôç óýëëçøç ôïõ Êïæëüâ æçôÜåé ôçí áðåëåõèÝñùóÞ ôïõ ìå ôï åðé÷åßñçìá "üóá åßðå åßíáé áëÞèåéá"; ¹ ãéá ôïõò óéäçñïäñïìéêïýò Óïõôóßíóêé êáé Ìðáñìðüôéí, ðïõ, ðÜëé ôï 1935, óôç ãñáììÞ Ìüó÷á-ÍôïõìðÜò êáôÝâáóáí äéêü ôïõò øçöïäÝëôéï óôéò øåõäï-åêëïãÝò óôï ÓïâéÝô ôùí óéäçñïäñïìéêþí êáé äÞëùíáí "üôé ï Ôñüôóêé Þôáí ðïëý êáëýôåñïò áðü ôïí ÓôÜëéí êáé ï ÓôÜëéí ôïí Ýäéùîå ãéá ôéò éäÝåò ôïõ21"; ÁðÝíáíôé óôçí õóôåñéêÞ áíôéôñïôóêéóôéêÞ ðñïðáãÜíäá ôïõ êáèåóôþôïò, ðñïöáíþò ãéá ìéá ìåéïøçößá ï Ôñüôóêé åß÷å ãßíåé óýìâïëï áíôßóôáóçò óôç ãñáöåéïêñáôßá, ôçò ðÜëçò ãéá ôçí éóüôçôá ê.ëð., áêüìá êé áí Þîåñáí åëÜ÷éóôá ðñÜãìáôá ãéá ôéò áðüøåéò ôïõ. ¸ôóé åîçãåßôáé ç óõíå÷Þò áíáãÝííçóç ôçò "ôñïôóêéóôéêÞò ýäñáò" (öñÜóç ôïõ ÓôÜëéí) ìÝóá óôçí ÅÓÓÄ óôç äåêáåôßá ôïõ 1930. Åîçãåßôáé üìùò êáé áðü êÜôé Üëëï, ôç äñÜóç ôçò ÁñéóôåñÞò Áíôéðïëßôåõóçò. Ôé Ýêáíáí ïé áíôéðïëéôåõüìåíïé; ¹äç áðü ôï 1927 (ôç óôéãìÞ, äçëáäÞ, ðïõ Ýëçãå ç åóùêïììáôé-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 49

êÞ ðÜëç ìå ôç äéáãñáöÞ ôùí áíôéðïëéôåõüìåíùí), ïé áíôéðïëéôåõüìåíïé óõììåôåß÷áí óå ðáñÜíïìåò áðåñãéáêÝò åðéôñïðÝò óôá ÏõñÜëéá, óôï ÍôïíìðÜò, óôçí õöáíôïõñãßá ôçò Ìüó÷áò22. ÏñãÜíùíáí ðáñÜíïìá åñãáôéêÜ ðïëéôéêÜ ìáæÝìáôá23. Ôï ÌÜéï-Éïýíéï ôïõ 1928 åîÝäéäáí ðñïêçñýîåéò ôüóï ãéá êåíôñéêÜ ðïëéôéêÜ æçôÞìáôá üóï êáé ãéá ôéò óõíèÞêåò æùÞò ôùí åñãáôþí: "ÊïìïõíéóôÝò åñãÜôåò […] ðÜñôå ôá ðñÜãìáôá óôá ÷Ýñéá óáò […] ÐáëÝøôå ãéá Ýíá áíèñþðéíï âéïôéêü åðßðåäï…24". Ôïí Áýãïõóôï êáé ôï ÓåðôÝìâñéï ôïõ 1928 ìüíï óôç Ìüó÷á ìßëçóáí óå ìáæÝìáôá (ðáñÜíïìá öõóéêÜ) óå ôïõëÜ÷éóôïí 12 åñãïóôÜóéá. Óå äéÜöïñá åñãïóôÜóéá êáôÜöåñíáí íá åêëåãïýí óå åñãïóôáóéáêÝò åðéôñïðÝò êáé óå óõíäéêáëéóôéêÝò èÝóåéò25. Ôýðùíáí êáé êõêëïöïñïýóáí ðñïêçñýîåéò óå ÷éëéÜäåò áíôßôõðá26, áíôéäñþíôáò óå ïðïéáäÞðïôå ðñÜîç áõèáéñåóßáò ôçò ãñáöåéïêñáôßáò Þ óå áíôåñãáôéêü ìÝôñï, åíþ óôá ôÝëç Ïêôùâñßïõ ôïõ 1928 õðÞñ÷áí ðõñÞíåò ôçò áíôéðïëßôåõóçò óôï ×Üñêïâï, óôï Êßåâï, óôï Áéêáôåñßíïóëáâ, óôï Æáðïñüãå, óôçí Ïäçóóü, óôï ÍéêïëÜéåâ, óôï Êñåìåíóôïýãê, óôï ÊñáóíïãéÜñóê, óôçí Ôïýëá, óôï ÉâÜíïâï-ÂïæíåæÝóê, óôï ÓáñÜôïâ, óôï Íôíéåðñïðåôüâóê êáé óôïí Êáýêáóï (åêôüò öõóéêÜ áðü ôç Ìüó÷á êáé ôï ËÝíéíãêñáíô), äçëáäÞ óå üëç ôç âéïìç÷áíéêÞ êáñäéÜ ôçò Ñùóßáò êáé ôçò Ïõêñáíßáò27. Áêïëïýèçóå ìåôÜ ç ðïëéôéêÞ êñßóç ôçò áíôéðïëßôåõóçò ëüãù ôùí áõôáðáôþí ðïõ äçìéïýñãçóå ç "áñéóôåñÞ" óôñïöÞ ôïõ ÓôÜëéí óôçí êïëåêôéâïðïßçóç êáé óôçí åêâéïìç÷Üíéóç êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ï ßäéïò ï êïéíùíéêüò êáôáêëõóìüò ôïõ 1ïõ ðåíôáåôïýò ó÷åäßïõ. ¼ìùò, üðùò åßäáìå ðáñáðÜíù, áõôïß ïé ðáñÜãïíôåò, åíþ äõóêüëåøáí áöÜíôáóôá ôçí áíôéðïëéôåõôéêÞ äïõëåéÜ (ðïôÝ îáíÜ ç ÁñéóôåñÞ Áíôéðïëßôåõóç äåí èá Ý÷åé ôç óõíôåôáãìÝíç ðáñÝìâáóç ôïõ 1927-28), äåí óÞìáéíáí ôï íÝêñùìá ôçò äñÜóçò. Áíôßèåôá, îáíÜ êáé îáíÜ âëÝðïõìå ôçí êßíçóç ôùí áíôéðïëéôåõüìåíùí, åßôå óå ðñïêçñýîåéò êáé óõììåôï÷Þ (ðéèáíüôáôá) óôéò áðåñãßåò óôï ÉâÜíïâï-ÂïæíåæÝóê ôï 1933, üðïõ ðÜíù áðü 15.000 åñãÜôåò, ìå äéáäçëþóåéò åðß âäïìÜäåò, óýíäåóç ìå Üëëá åñãïóôÜóéá óå Üëëåò ðüëåéò êáé ôåëéêÜ ìáæéêÞ êáôáóôïëÞ áðü ôç ìõóôéêÞ áóôõíïìßá,28 åßôå óå ðñïêçñýîåéò óôï ÍôïíÝôò ôï 193529 åíÜíôéá óôçí åíôáôéêïðïßçóç, åßôå óå Ýíá êýêëï íåïëáßáò êáé ðïëéôéêþí óõæçôÞóåùí óôï ËÝíéíãêñáíô ôï 1936, åßôå óå ïìÜäá åñãáôþí ðïõ äçìüóéá áðÝññéðôå ôá êåßìåíá ôùí "ïìïëïãéþí" áðü ôéò Äßêåò ôçò Ìüó÷áò ôï 193730 åßôå óôç äçìéïõñãßá ìéáò ïìÜäáò âïÞèåéáò ãéá ôïõò êñáôïýìåíïõò, ðïõ ïñãáíþèçêå åí ìÝñåé ìÝóá óôéò öõëáêÝò31 êáé åí ìÝñåé Ýîù, óôï áðüãåéï ôçò ôñïìïêñáôßáò, ðÜëé ôï 1937. Óå Ýíá êáèåóôþò üðùò ç óôáëéíéêÞ Ñùóßá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1930, ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ ðïëéôéêïý áãþíá ãßíåôáé áíáãêáóôéêÜ óôéò öõëáêÝò êáé óôá óôñáôüðåäá óõãêÝíôñùóçò. ¹äç áðü ôï 1927

ïé ðñþôïé ôñïôóêéóôÝò ðïõ åß÷áí óõëëçöèåß åß÷áí ïñãáíþóåé áðåñãßåò ðåßíáò êáé áíôßóôáóç óôéò öõëáêÝò, áëëÜ óôç äåêáåôßá ôïõ 1930 áõôïý ôïõ åßäïõò ç áíôßóôáóç Ýãéíå êáèçìåñéíü öáéíüìåíï, ìå áðïêïñýöùìá ôéò ôñåéò ìåãÜëåò áðåñãßåò ðåßíáò óôï ÌáãêáíôÜí, óôï Êïëßìá êáé óôç Âïñêïýôá ôï 1936-37. Ìßá áðü áõôÝò êñÜôçóå 132 ìÝñåò. Óôç óõíÝ÷åéá üëïé ïé ôñïôóêéóôÝò êñáôïýìåíïé åîïíôþèçêáí óõóôçìáôéêÜ (ôá íïýìåñá Ý÷ïõí äïèåß ðáñáðÜíù). ÐñáãìáôéêÜ, ïé ìåãÜëåò åêêáèáñßóåéò äåí Þôáí áðëþò ìéá ðñïóðÜèåéá ôïõ ÓôÜëéí íá âñåé åîéëáóôÞñéá èýìáôá ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Þ íá êüøåé óõìâïëéêÜ ôï íÞìá ìå ôçí åðáíÜóôáóç. ¹ôáí üëá áõôÜ, áëëÜ åðßóçò Þôáí êáé ìéá ðïëý óõíåéäçôÞ ðñïóðÜèåéá åîüíôùóçò åíüò áíôéðïëéôåõôéêïý ðïëéôéêïý äõíáìéêïý ðïõ, õðü ôéò óõíèÞêåò ôïõ åðåñ÷üìåíïõ ðáãêüóìéïõ ðïëÝìïõ êáé åíäå÷üìåíçò Þôôáò ôïõ êáèåóôþôïò, èá ìðïñïýóå âãáßíïíôáò áðü ôá óôñáôüðåäá íá êÜíåé üóá Ýêáíáí ïé ìðïëóåâßêïé ôï 191732.

ÓõìðÝñáóìá ¼ôáí ãñÜöåôáé ç éóôïñßá, áíáãêáóôéêÜ áíáêëÜ ôéò ðñïôåñáéüôçôåò ôçò åðï÷Þò ôùí óõããñáöÝùí ôçò. Ãéá ìáò óÞìåñá óçìáóßá Ý÷ïõí ïé ìéêñÝò ôñïôóêéóôéêÝò ïìÜäåò ôçò Äýóçò óôç äåêáåôßá ôïõ 1930, áðü ôéò ïðïßåò ðñïÝñ÷ïíôáé ïé óçìåñéíÝò åðáíáóôáôéêÝò ïñãáíþóåéò åßôå ôçò ðáñÜäïóçò ôçò 4çò Äéåèíïýò åßôå áõôÞò ôçò Äéåèíïýò ÓïóéáëéóôéêÞò ÔÜóçò. ÁíáãêáóôéêÜ, ëïéðüí, åîåôÜæïíôáò ôç äåêáåôßá ôïõ 1930 äßíïõìå Ýìöáóç óôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ êáèüñéóáí ôéò ìåôÜ ôï 1945 åîåëßîåéò. Áõôü äåí åßíáé ëÜèïò, åßíáé óùóôü, áëëÜ ï Ôñüôóêé (êáé ï ÓôÜëéí) äåí Þôáí êáèüëïõ õðï÷ñåùìÝíïé íá Ý÷ïõí ôçí ßäéá ïðôéêÞ ãùíßá. Ãéá ôïí Ôñüôóêé ôï "ñùóéêü æÞôçìá", ðïõ ãéá åìÜò åßíáé ðåñßðïõ äåäïìÝíï ãéáôß îÝñïõìå ôï ôÝëïò, Þôáí, åêôüò áðü èåùñçôéêü åñþôçìá ðñþôçò ôÜîåùò (ç öýóç ôçò óôáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

49

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 50

ëéíéêÞò Ñùóßáò), êáé ìéá öëÝãïõóá ðïëéôéêÞ ìÜ÷ç ôçí ïðïßá Ýäéíå ç ìåãáëýôåñç ìåñßäá ïìïúäåáôþí ôïõ óôïí ðëáíÞôç åêåßíç ôç óôéãìÞ. Ï Ôñüôóêé åß÷å ëÜèïò óôçí áíÜëõóÞ ôïõ ãéá ôï åêöõëéóìÝíï åñãáôéêü êñÜôïò. Ç ãñáöåéïêñáôßá ôïõ ÓôÜëéí äåí Þôáí ìéá ðáñáóéôéêÞ êÜóôá, áëëÜ ìéá íÝá åêìåôáëëåýôñéá ôÜîç, ðïõ óôç äåêáåôßá ôïõ 1930 ïéêïäïìïýóå Ýíáí êñáôéêü êáðéôáëéóìü. ÁõôÞ ç ëáèåìÝíç èåùñçôéêÞ áíÜëõóÞ ôïõ äçìéïýñãçóå áõôáðÜôåò ùò ðñïò ôçí ôáêôéêÞ, éäéáßôåñá ôçí ðåñßïäï 1928-33, óôïõò áíôéðïëéôåõüìåíïõò ðïõ áãùíßæïíôáí. ¼ìùò áõôü ðïõ âáñáßíåé óôçí ðñïêåéìÝíç ðåñßðôùóç åßíáé üôé äüèçêå áõôÞ ç ìÜ÷ç, êáé ìÜëéóôá óå ôÝôïéá êëßìáêá. ×ùñßò íßêç ôçò åðáíÜóôáóçò óå Üëëåò ÷þñåò, ïé áíôéðïëéôåõüìåíïé óôç Ñùóßá (ïé ìðïëóåâßêïé-ëåíéíéóôÝò, üðùò ïíüìáæáí ôïõò åáõôïýò ôïõò) Þôáí êáôáäéêáóìÝíïé, üðïéá ôáêôéêÞ êé áí åß÷áí, üóï ãåñÜ âáóéóìÝíç óå ïëüóùóôç èåùñçôéêÞ áíÜëõóç êé áí Þôáí. Ôï âáóéêü åðßôåõãìá ôïõ Ôñüôóêé êáé ôùí äåêÜäùí ÷éëéÜäùí óõíôñüöùí ôïõ Þôáí üôé áðÝäåéîáí óôçí ðñÜîç óôá åñãïóôÜóéá, óôïõò äñüìïõò, óôïõò ÷þñïõò ôçò íåïëáßáò, óôéò öõëáêÝò êáé óôá óôñáôüðåäá óõãêÝíôñùóçò óå ìáæéêÞ êëßìáêá üôé ìðïëóåâéêéóìüò êáé óôáëéíéóìüò äåí åß÷áí áðïëýôùò ôßðïôá ôï êïéíü. Äåí Þôáí áõôü ðïõ óôü÷åõáí ïé åðáíáóôÜôåò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò êáé ïé ðñïóäïêßåò ôïõò äåí åêðëçñþèçêáí. ¼ìùò Ýäùóáí Ýíá ðïëýôéìï ðáñÜäåéãìá ãéá ôï ðþò áêüìá êáé óôéò ðéï áíôßîïåò óõíèÞêåò ìðïñåß íá äïèåß ìéá ðïëéôéêÞ ìÜ÷ç ôÝôïéáò óçìáóßáò, ðïõ íá åßíáé Ýìðíåõóç ãéá åìÜò óÞìåñá óôï íá åêìåôáëëåõôïýìå ôéò áíôéêåéìåíéêÜ ðïëý ðéï åýêïëåò óõíèÞêåò ãéá íá ìðïñÝóïõìå íá äéêáéþóïõìå üëåò ôéò ðñïóäïêßåò, êáé ôéò äéêÝò ôïõò êáé ôéò äéêÝò ìáò. Óçìåéþóåéò 1. Êýñéá óôç âéïãñáößá ôïõ Isaak Deutscher Trotsky, éäéáßôåñá óôïí 3ï ôüìï. Ôá áñ÷åßá ôïõ Ôñüôóêé óôï ×Üñâáñíô Þôáí êëåéóôÜ ùò ôï 1980.

2. Pierre Broue´, Communistes contre Staline, Fayard 2003, óåë. 133.

3. óôï ßäéï, óåë. 342.

4. óôï ßäéï, óåë. 342.

5. óôï ßäéï, óåë. 342.

6. Ôariq Ali, The Stalinist Legacy, Penguin 1984, óåë. 187.

7. Pierre Broue´, ü.ð., óåë. 333-34, 343.

8. Jean-Jacques Marie, Le Goulag, PUF 1999, óåë. 99.

9. Pierre Broue´, ü.ð., óåë. 344.

10. óôï ßäéï, óåë. 218.

11. Tony Cliff, Trotsky 1927-40, Bookmarks 1993, óåë. 73-83, 85-100.

12. Jean-Jacques Marie, Staline, PUF 1995, óåë. 75.

13. Pierre Broue´, ü.ð., óåë. 231.

14. Jean-Jacques Marie, Staline, óåë. 75-76.

15. Pierre Broue´, ü.ð., óåë. 228-229.

16. óôï ßäéï, óåë. 243.

17. óôï ßäéï, óåë. 243.

18. óôï ßäéï, óåë. 184-188, 219.

19. Tony Cliff, ü.ð., óåë. 68. Pierre Broue´, ü.ð., óåë. 178-179.

20. Pierre Broue´, ü.ð., óåë. 267.

21. óôï ßäéï, óåë. 266.

22. Tony Cliff, ü.ð., óåë. 68.

23. óôï ßäéï, óåë. 68.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

50

24. óôï ßäéï, óåë. 70.

25. óôï ßäéï, óåë. 71.

26. óôï ßäéï, óåë. 71-72.

27. óôï ßäéï, óåë. 73.

28. Pierre Broue´, ü.ð., óåë. 240-242.

29. óôï ßäéï, óåë. 266.

30. óôï ßäéï, óåë. 279.

31. óôï ßäéï, óåë. 280.

32. Isaak Deutscher, The Prophet Outcast-Trotsky 1929-1940, Oxford 1963, óåë. 328-329, 413-15.

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 51

×éëÞ 1970-1973: Ç ôñáãùäßá ôïõ êïéíïâïõëåõôéêïý äñüìïõ Ôïõ Ðñïêüðç Ìïýíôñé÷á "Ç ðáñïýóá öÜóç ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò óôçí Éôáëßá åßíáé ç öÜóç ðïõ ðñïçãåßôáé åßôå ôçò êáôÜëçøçò ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò áðü ôï åðáíáóôáôéêü ðñïëåôáñéÜôï… åßôå ìéáò ôñïìáêôéêÞò áíôßäñáóçò áðü ôïõò êáðéôáëéóôÝò êáé ôçí êÜóôá ðïõ êõâåñíÜ. ÊÜèå åßäïõò âßá èá áóêçèåß ãéá íá õðïôÜîåé ôçí áãñïôéêÞ êáé âéïìç÷áíéêÞ åñãáôéêÞ ôÜîç". ÃêñÜìóé, L' Ïrdine Íuovo, ÌÜéïò 1920

Ó

ôá ôñßá ÷ñüíéá ôçò êõâÝñíçóçò ÁëéÝíôå óôç ×éëÞ (1970-1973), ôï åñãáôéêü êßíçìá åìöáíßóôçêå óôï ðñïóêÞíéï ôçò éóôïñßáò. ÁäéáìöéóâÞôçôïé ðñùôáãùíéóôÝò ôùí ãåãïíüôùí ïé ×éëéáíïß åñãÜôåò ìÝóá áðü ôïõò êáèçìåñéíïýò óõëëïãéêïýò áãþíåò, ãÝìéóáí áõôïðåðïßèçóç, ðßóôåøáí óôç äýíáìÞ ôïõò êáé Üñ÷éóáí íá äéåêäéêïýí ôçí áðåëåõèÝñùóÞ ôïõò áðü ôçí êáôáðßåóç ôïõ óõóôÞìáôïò. Ïé áëëåðÜëëçëåò åêñÞîåéò ôïõ êéíÞìáôïò, ôüóï óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ üóï êáé óôïí õðüëïéðï êüóìï, áðåëåõèÝñùóáí ôåñÜóôéåò êïéíùíéêÝò äõíÜìåéò. Óôç ×éëÞ ïé äõíÜìåéò áõôÝò åêöñÜóôçêáí ìÝóá áðü Ýíá ðïëý êáëÜ ïñãáíùìÝíï

êáé ìå õøçëÞ ôáîéêÞ óõíåßäçóç åñãáôéêü êßíçìá, ðïõ Ýöôáóå óôï óçìåßï ôçí ðåñßïäï '70-'73 íá áñ÷ßóåé íá èÝôåé ôï æÞôçìá ôçò åîïõóßáò. ¼ìùò ç êáôÜëçîç Þôáí ôñáãéêÞ: ôï ðñáîéêüðçìá ôïõ ÐéíïóÝô óôéò 11 ÓåðôÝìâñç ôïõ '73 êáé ç óöáãÞ ðïõ áêïëïýèçóå. ÌåôÜ ôá ãåãïíüôá Ý÷åé ãßíåé óõóôçìáôéêÞ ðñïóðÜèåéá íá îáíáãñáöôåß ç éóôïñßá ìå ôñüðï ôÝôïéï þóôå íá ðñïóôáôåýåé ôá êüììáôá ôïõ êïéíïâïõëåõôéêïý äñüìïõ áðü ôá ãíÞóéá äéäÜãìáôá ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò, éäùìÝíá ìÝóá áðü ôéò éäéáßôåñåò óõíèÞêåò ôçò ðåñßðôùóçò ôçò ×éëÞò. Ïé åîçãÞóåéò ðïõ Ý÷ïõí äïèåß êáôÜ êáéñïýò ãéá ôá áßôéá ôçò êáôáóôñïöÞò åßíáé åßôå üôé ç êõâÝñíçóç ÁëéÝíôå ðñï÷þñçóå ôç ìåôáññõèìéóôéêÞ äéáäéêáóßá ÷ùñßò íá Ý÷åé åîáóöáëßóåé ôçí ðëåéïøçößá åßôå üôé ç ×éëÞ Ýðåóå èýìá ôïõ äéåèíïýò éìðåñéáëéóìïý. Óôü÷ïò áõôïý ôïõ Üñèñïõ åßíáé íá äåßîåé üôé, óå óõíèÞêåò âáèéÜò ôáîéêÞò ðüëùóçò, êáé ç ðéï åéëéêñéíÞò ðñïóðÜèåéá ÷ñçóéìïðïßçóçò ôùí èåóìþí ôïõ êáðéôáëéóôéêïý êñÜôïõò ãéá íá öôÜóïõìå óôï óïóéáëéóìü, äåí ìðïñåß ðáñÜ íá ïäçãÞóåé óôçí êáëýôåñç ðåñßðôùóç óå áäéÝîïäá, óôç ÷åéñüôåñç óå ôñáãùäßåò. Áð' áõôÞ ôçí ÜÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

51

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 52

ðïøç, ç ðåñßðôùóç ôçò ×éëÞò ìå ôçí êõâÝñíçóç ôçò ËáúêÞò Åíüôçôáò ìðïñåß íá äéäÜîåé ðïëëÜ.

ËáúêÞ Åíüôçôá

Ç ôáîéêÞ ðüëùóç Þôáí ôÝôïéá ðïõ Þôáí áäýíáôç êÜèå ðñïóðÜèåéá ãåöýñùóçò ôïõ ÷Üóìáôïò. Ç Ë.Å. Ýðñåðå íá äéáëÝîåé óôñáôüðåäï üìùò ç ðßóôç ãéá ôïí êïéíïâïõëåõôéêü äñüìï ðñïò ôï óïóéáëéóìü, ôçí áíÜãêáóå íá ðáñáêïëïõèåß áìÞ÷áíá ôéò åîåëßîåéò ðñïóðáèþíôáò íá ðáßîåé ôï ñüëï ôïõ äéáéôçôÞ êáé ðñïâáßíïíôáò óå åêêëÞóåéò ãéá ìç ÷ñÞóç âßáò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

52

Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïõ áéþíá êáé õðü ôçí åðéññïÞ ôçò óïóéáëéóôéêÞò åðáíÜóôáóçò óôç Ñùóßá ôï 1917, ôï åñãáôéêü êßíçìá óôç ×éëÞ ðáñïõóßáóå áîéïóçìåßùôç äñáóôçñéüôçôá êáé ìá÷çôéêüôçôá. Ôï 1932, ìåôÜ áðü ðñáîéêüðçìá, ç ×éëÞ áíáêçñý÷èçêå ÓïóéáëéóôéêÞ Äçìïêñáôßá, åíþ óå ìéá óåéñÜ ðüëåéò äçìéïõñãÞèçêáí óïâéÝô åñãáôþí êáé áíôéðñïóþðùí ôùí óôñáôéùôþí. Ôá ÷ñüíéá ðïõ áêïëïýèçóáí ïé åñãÜôåò êáé ïé áãñüôåò, ìå åðéêåöáëÞò ôïõò åñãÜôåò ôùí ïñõ÷åßùí ÷áëêïý, ÷ñåéÜóôçêå íá äþóïõí óêëçñïýò áãþíåò åíÜíôéá óå ðïëõåèíéêÝò êáé ìåãáëïêôçìáôßåò. Ôï Óïóéáëéóôéêü êáé ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá êáôÜöåñáí íá ðáßîïõí êåíôñéêü ñüëï óôïõò áãþíåò åêåßíïõò, íá ìáæéêïðïéçèïýí êáé íá áðïêôÞóïõí âáèéÝò ñßæåò ìÝóá óôï åñãáôéêü êßíçìá. Óôç äåêáåôßá ôïõ '60, ôá äýï áõôÜ êüììáôá Þôáí ïé êýñéïé ðïëéôéêïß åêöñáóôÝò ôùí åñãáæïìÝíùí åíþ åß÷áí ó÷åäüí êáô' áðïêëåéóôéêüôçôá ôïí Ýëåã÷ï ôùí óõíäéêÜôùí. ÊáôÜ ôçí åîáåôßá '64-'70, óôç äéáêõâÝñíçóç ôçò ÷þñáò âñÝèçêå ôï ×ñéóôéáíïäçìïêñáôéêü Êüììá, ìå ðñüåäñï ôïí ÅíôïõÜñíôï ÖñÝé ÌïíôÜëìðá. ÄéáêÞñõîå ôï ìåôáññõèìéóôéêü ðñüãñáììá "åðáíÜóôáóç óå óõíèÞêåò åëåõèåñßáò", ôï ïðïßï ðñïÝâëåðå áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç, âéïìç÷áíéêÞ áíÜðôõîç êáé áíáóýíôáîç ôçò ÷éëéÜíéêçò ïéêïíïìßáò. Ôï ðñüãñáììá üìùò áõôü äåí ðñï÷þñçóå üóï ðåñßìåíå ç êõâÝñíçóç, ãåãïíüò ðïõ åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí Ýíôïíç äõóáñÝóêåéá ôüóï ôùí áãñïôþí üóï êáé ôùí áíÝñãùí ðïõ åß÷áí óõññåýóåé óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò, êáôáëáìâÜíïíôáò ïëüêëçñåò ðåñéï÷Ýò ãéá íá âñïõí äïõëåéÜ óôç âéïìç÷áíßá. ÐáñÜëëçëá, ôçí ðåñßïäï 1968-1969, îåóðÜåé Ýíá äõíáìéêü êßíçìá ìå áßôçìá ôçí åêðáéäåõôéêÞ ìåôáññýèìéóç. Óôï Þäç ïñãáíùìÝíï åñãáôéêü êßíçìá, ðñïóôßèåíôáé íÝá ñéæïóðáóôéêïðïéçìÝíá êïììÜôéá áðïôåëïýìåíá áðü Üêëçñïõò áãñüôåò, Üíåñãïõò êáé öïéôçôÝò. Ôá êïììÜôéá áõôÜ åðçñåáóìÝíá áðü ôï êëßìá áìöéóâÞôçóçò ôçò åðï÷Þò, ôçí åðáíÜóôáóç óôçí Êïýâá êáé ôï óõìâïëéóìü ôçò ìïñöÞò ôïõ Ôóå ÃêåâÜñá, åêöñÜóôçêáí ìÝóá áðü íÝïõò ðïëéôéêïýò ó÷çìáôéóìïýò üðùò ôï MIR (Åðáíáóôáôéêü Êßíçìá ôçò ÁñéóôåñÜò)1 êáé ôï MAPU (ÅíùìÝíï Ëáúêü Êßíçìá ÄñÜóçò)2. Ç äåêáåôßá êëåßíåé ìå ìá÷çôéêïýò áãþíåò ðïõ âñßóêïõí áðÝíáíôß ôïõò ôçí êáôáóôïëÞ áðü ôç ìåñéÜ ôçò êõâÝñíçóçò. Ïé áðåñãßåò áõîÜíïíôáé óå áñéèìü öôÜíïíôáò ôï 1969 ôéò 1.939 ìå 230.725 áðåñãïýò êáé ôï 1970 ôéò 5.295 ìå 316.280 áðåñãïýò. Ôï 1969 ó÷çìáôßæåôáé ï óõíáóðéóìüò ôçò ËáúêÞò Åíüôçôáò (UP) ìå êõñéüôåñåò óõíéóôþóåò ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá, Ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá êáé ôï MAPU. Åíüøåé ôùí ðñïåäñéêþí åêëïãþí ôïõ

1970, ç ËáúêÞ Åíüôçôá ðñïôåßíåé ãéá ðñüåäñï ôïí Óáëâáäüñ ÁëéÝíôå. ÌÝóá ó' áõôü ôï êëßìá, ç ËáúêÞ Åíüôçôá êåñäßæåé ôéò åêëïãÝò ìå ðïóïóôü 36%. Ôï Åèíéêü Êüììá ðáßñíåé 35% êáé ïé ×ñéóôéáíïäçìïêñÜôåò 28%. Óôï êïéíïâïýëéï ï ÁëéÝíôå êåñäßæåé ôçí õðïóôÞñéîç ôùí ×ñéóôéáíïäçìïêñáôþí êáé åêëÝãåôáé ðñüåäñïò ôçò ×éëÞò.

ÔáîéêÞ ðüëùóç Ôï ðñüãñáììá ôçò ËáúêÞò Åíüôçôáò áêïëïõèïýóå ôïõò âáóéêïýò Üîïíåò ôïõ ðñïãñÜììáôïò ÖñÝé. ÐñïÝâëåðå áíÜðôõîç ôçò ïéêïíïìßáò, åêóõã÷ñïíéóìü êáé áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç. Êåíôñéêü ôïõ óôïé÷åßï üìùò Þôáí ç åèíéêïðïßçóç ìåãÜëïõ ìÝñïõò ôçò âéïìç÷áíßáò, ìå óçìáíôéêüôåñç ôçí åèíéêïðïßçóç, ÷ùñßò áðïæçìßùóç, ôùí ïñõ÷åßùí ÷áëêïý, ðïõ ùò ôüôå Üíçêáí óå åôáéñßåò ôùí Ç.Ð.Á. Ç êõâÝñíçóç Ýêáíå ðñÜîç ùò Ýíá âáèìü ôéò õðïó÷Ýóåéò ôçò. Ïé ðéï åõíïçìÝíïé Þôáí ïé åñãÜôåò ðïõ åßäáí ôïõò ìéóèïýò ôïõò íá áõîÜíïíôáé êáôÜ 38% êáé ïé õðÜëëçëïé ìå áýîçóç 120%. Ç áíåñãßá ìåéþèçêå óôï 10% êáé ôï ÁÅÐ áõîÞèçêå êáôÜ 8%. Ùóôüóï, óôïí áãñïôéêü ôïìÝá ïé ìåôáññõèìßóåéò äåí ðñï÷þñçóáí üðùò áíáìåíüôáí êáé áõôü åß÷å ùò óõíÝðåéá íá áíôéäñÜóïõí ïé áãñüôåò êáé íá áõîçèïýí ïé êáôáëÞøåéò ãçò. Ç êõâÝñíçóç áíôÝäñáóå ìå åêêëÞóåéò ãéá ðßóôç óôï ðñüãñáììÜ ôçò, áðï÷þñçóç ôùí êáôáëçøéþí êáé åðéóôñïöÞ ôùí åêôÜóåùí óôïõò íüìéìïõò êáôü÷ïõò ôïõò. Ôçí ßäéá ðåñßïäï, ïé áóôïß ïñãáíþíïíôáé êáé ðåñéìÝíïõí ôçí êáôÜëëçëç óôéãìÞ ãéá íá åîáðïëýóïõí ôçí åðßèåóÞ ôïõò. Ïé âéïìÞ÷áíïé åîÜãïõí ôá êåöÜëáéÜ ôïõò åíþ äåí åðåíäýïõí ó÷åäüí ôßðïôá. Óôï÷åýïõí óôç äçìéïõñãßá ïéêïíïìéêïý ÷Üïõò Ýôóé þóôå íá ðñïêáëÝóïõí ôç äõóáñÝóêåéá ôùí ìéêñïìåóáßùí óôñùìÜôùí áðÝíáíôé óôçí êõâÝñíçóç. Ôï ÍïÝìâñç ôïõ '71, êÜíïõí ôçí ðñþôç ôïõò óõíôïíéóìÝíç åðßèåóç. Ôç äåýôåñç ìÝñá ôçò åðßóêåøçò ôïõ ÖéíôÝë ÊÜóôñï óôç ×éëÞ ïñãÜíùóáí ìéá äéáäÞëùóç óôçí ïðïßá ðÞñáí ìÝñïò íïéêïêõñÝò ôçò ìåóáßáò ôÜîçò êñáôþíôáò êáôóáñüëåò. Åðñüêåéôï ãéá ìéá äéáäÞëùóç äéáìáñôõñßáò ãéá ôéò åëëåßøåéò áãáèþí ðïõ åß÷áí ðáñïõóéáóôåß óôçí áãïñÜ. Ç åéñùíåßá åßíáé üôé ïé íïéêïêõñÝò óõíïäåýïíôáí áðü ôéò õðçñÝôñéÝò ôïõò, ïé ïðïßåò êáé êñáôïýóáí ôéò Üäåéåò êáôóáñüëåò. Óôçí åðßèåóç áõôÞ, ïé åñãÜôåò äåí Ýìåéíáí ìå óôáõñùìÝíá ÷Ýñéá. Ìå ôçí áõôïðåðïßèçóç ðïõ åß÷áí áðïêôÞóåé, åðéóôñÜôåõóáí üëåò ôéò ðáñáäïóéáêÝò ìåèüäïõò ðÜëçò ãéá íá ðñïóôáôåýóïõí ôá êåêôçìÝíá. Áðü ôï ÃåíÜñç ùò ôï ÄåêÝìâñç ôïõ '71, ï áñéèìüò ôùí áðåñãéþí Ýöôáóå ôéò 1.758 åíþ êáôáãñÜöçêáí 1.278 êáôáëÞøåéò ãçò. Ç êõâÝñíçóç ü÷é áðëÜ ðÞñå áðïóôÜóåéò áðü ôçí áõèüñìçôç áõôÞ äñáóôçñéüôçôá ôùí åñãáôþí, áëëÜ êáôÞããåéëå ôéò ðñÜîåéò ôïõò ùò ðáñÜíïìåò. Ç óôÜóç ôçò áõôÞ áðïäåéêíýåé äýï ðñÜã-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 53

ìáôá. Áðü ôç ìßá, ôçí ðßóôç ôçò êõâÝñíçóçò óôçí áóôéêÞ íïìéìüôçôá êáé äçìïêñáôßá êáé áðü ôçí Üëëç ôï öüâï ôçò ãéá ïðïéáäÞðïôå áíåîÝëåãêôç, áõèüñìçôç ðñÜîç ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò.

Cordones Ôï äåýôåñï ÷ñüíï ôçò êõâÝñíçóçò Ë.Å., ïé åðéðôþóåéò ôùí åîåëßîåùí ôçò ôáîéêÞò áíôéðáñÜèåóçò åßíáé åìöáíåßò êáé ìÝóá óôïí ßäéï ôïí êõâåñíçôéêü ó÷çìáôéóìü. Äçìéïõñãïýíôáé äýï óôñáôüðåäá êáé ôï æÞôçìá ôçò áíôéðáñÜèåóçò åßíáé ôï áí -êáé êáôÜ ðüóï- Ë.Å. èá óôÞñéæå ôïõò áãþíåò ôùí åñãáôþí êáé ìå ðïéá óôñáôçãéêÞ. Ç äåîéÜ ðôÝñõãá ôïõ Ó.Ê. êáé ôï Ê.Ê. õðïóôÞñéæáí üôé Ýðñåðå íá óôáìáôÞóïõí ïé åèíéêïðïéÞóåéò êáé íá èÝóïõí ùò ðñïôåñáéüôçôá ôéò óõíïìéëßåò ìå ôéò äõíÜìåéò ôïõ ìåóáßïõ ÷þñïõ þóôå íá ðáãéþóïõí êáé íá óôáèåñïðïéÞóïõí ôçí åðéññïÞ ôïõò óôçí êïéíùíßá. Ç áñéóôåñÞ ðôÝñõãá ôïõ Ó.Ê., ôï ÌÁÑU êáèþò êáé ôï MIR, ðïõ äåí óõììåôåß÷å üìùò óôçí êõâÝñíçóç, õðïóôÞñéæáí üôé Ýðñåðå íá åðåêôáèåß ï êñáôéêüò ôïìÝáò êáé íá åìðëáêïýí óå éäåïëïãéêÞ äéáìÜ÷ç ãéá íá êåñäßóïõí íÝá óôÞñéîç3. Ùóôüóï, êáìßá áðü ôéò äýï ðëåõñÝò äåí ìðüñåóå íá äéáðéóôþóåé üôé ôï ðïëéôéêü ìÝëëïí ôçò ×éëÞò âñéóêüôáí Ýîù áðü ôï ðñïåäñéêü ìÝãáñï. óôçí ïñãÜíùóç ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ '72, ç ×éëÞ Ýãéíå èÝáôñï ìéêñþí êáé ìåãÜëùí óõãêñïýóåùí áíÜìåóá óå åñãÜôåò êáé äõíÜìåéò ôçò áíôßäñáóçò, åíþ ç êõâÝñíçóç óõíÝ÷éæå íá êáëåß óå âïÞèåéá ôçí áóôõíïìßá êáé ôï óôñáôü ðñïóðáèþíôáò íá åëÝãîåé ôçí êáôÜóôáóç. Ç ôáîéêÞ ðüëùóç Þôáí ôÝôïéá ðïõ Þôáí áäýíáôç êÜèå ðñïóðÜèåéá ãåöýñùóçò ôïõ ÷Üóìáôïò. Ç Ë.Å. Ýðñåðå íá äéáëÝîåé óôñáôüðåäï üìùò ç ðßóôç ãéá ôïí êïéíïâïõëåõôéêü äñüìï ðñïò ôï óïóéáëéóìü, ôçí áíÜãêáóå íá ðáñáêïëïõèåß áìÞ÷áíá ôéò åîåëßîåéò ðñïóðáèþíôáò íá ðáßîåé ôï ñüëï ôïõ äéáéôçôÞ êáé ðñïâáßíïíôáò óå åêêëÞóåéò ãéá ìç ÷ñÞóç âßáò. Ç åñãáôéêÞ ôÜîç, ðáñÜ ôçí åìðéóôïóýíç ðïõ óõíå÷ßæåé íá äåß÷íåé óôçí êõâÝñíçóç ÁëéÝíôå, óõíåéäçôïðïéåß óéãÜ óéãÜ üôé ðñïêåéìÝíïõ íá õðåñáóðéóôåß ôéò êáôáêôÞóåéò ôçò ÷ñåéÜæåôáé íá ïñãáíùèåß áêüìá êáëýôåñá êáé ðÝñá áðü ôá óõíçèéóìÝíá, óôåíÜ ðëÝïí, ðëáßóéá ôïõ óõíäéêáëéóìïý. Äçìéïõñãïýíôáé Ýôóé ïé âéïìç÷áíéêÝò æþíåò (cordones industriales) êáé ëßãï áñãüôåñá ïé åðéôñïðÝò óõíïéêéþí (commandos communales). Ðñüêåéôáé ãéá ìïñöÝò ïñãÜíùóçò ïé ïðïßåò Ýâáæáí ðéá íÝïõò üñïõò óôï ðáé÷íßäé. Ïé åñãÜôåò åß÷áí ôç äõíáôüôçôá íá ïñãáíþóïõí ìüíïé ôïõò ôçí ðáñáãùãÞ, ôç ìåôáöïñÜ ðñþôùí õëþí, ôç äéáíïìÞ ôùí ôñïößìùí Þ áêüìá íá ðñïóôáôåõôïýí áðü ôéò öõóéêÝò åðéèÝóåéò âßáò ôùí öáóéóôéêþí ïìÜäùí. ÐáñÜëëçëá, ïé JAP, ïé êõâåñíçôéêÝò åðéôñïðÝò äéáíïìÞò, Ýãéíáí ï ïñãáíùôéêüò ðõñÞíáò ãéá ìéá óåéñÜ

ôïðéêþí êáé êïéíïôéêþí ïñãáíþóåùí, ïñãáíþóåùí ãåéôïíéÜò êáé ïìÜäùí ìçôÝñùí, ïé ïðïßåò óÞêùíáí ôï âÜñïò ôçò áíôßóôáóçò óå ôïðéêü åðßðåäï. Ç âïýëçóç üìùò ôçò êõâÝñíçóçò íá åëÝãîåé ðëÞñùò êÜèå äñáóôçñéüôçôá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò ôçí ïäçãåß óôï íá êáôáããåßëåé ôéò cordones êáé íá êáëÝóåé ôïõò åñãáæüìåíïõò íá ìçí Ý÷ïõí êáìßá ó÷Ýóç ìå áõôÝò. ¹ôáí öáíåñü üôé ç Ë.Å. äåí ìðïñïýóå ðéá íá áíôáðïêñéèåß óôéò áíÜãêåò ôïõ êéíÞìáôïò êáé áõôü áêñéâþò Þôáí êáé ôï óõìðÝñáóìá ôùí ßäéùí ôùí åñãáôþí. ÐÝñá üìùò áðü ôçí êõâÝñíçóç, ïýôå ïé õðüëïéðåò áñéóôåñÝò äõíÜìåéò Þôáí óå èÝóç íá ðñïôåßíïõí ìéá åíáëëáêôéêÞ ëýóç ðïõ íá áíôáðïêñßíåôáé óôç óõãêõñßá. Ç ôáîéêÞ ðÜëç äåí åß÷å ðïëéôéêÞ çãåóßá éêáíÞ íá ïäçãÞóåé ôïõò åñãÜôåò óôçí ôåëéêÞ íßêç. ¸ôóé, áðü ôç ìéá, ï äõíáìéóìüò êáé ç ùñéìüôçôá ôïõ áíåîÜñôçôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò ðïõ åß÷å ðáíéêïâÜëåé ôïõò áóôïýò ôüóï óôç ×éëÞ üóï êáé åêôüò áõôÞò êáé áðü ôçí Üëëç ôï êåíü ðïëéôéêÞò çãåóßáò åß÷áí äçìéïõñãÞóåé ôéò êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò ãéá ôç äåîéÜ íá åðéôåèåß. Ðñïò ôá ôÝëç ôïõ ÓåðôÝìâñç, áñ÷ßæåé íÝá ðñïóðÜèåéá ïéêïíïìéêÞò êáôáóôñïöÞò ç ïðïßá êïñõöþíåôáé óôéò 11 Ïêôþâñç, ïðüôå êáé áñ÷ßæåé ç åð' áüñéóôïí áðåñãßá ôùí éäéïêôçôþí öïñôçãþí. Ç áðÜíôçóç üìùò åßíáé Üìåóç êáé äåí ðñïÝñ÷åôáé áðü ôçí êõâÝñíçóç ÁëéÝíôå, áëëÜ áðü ôçí ßäéá ôçí ôÜîç ðïõ Ý÷åé áíáëÜâåé ôçí ðëÞñç åõèýíç ôçò ïñãÜíùóçò ôùí áíôéóôÜóåùí ìÝóá áðü ôéò íÝåò ìïñöÝò ïñãÜíùóçò ðïõ áíáãêÜóôçêå íá áíáêáëýøåé. Ç áðåñãßá ôùí öïñôçãþí åß÷å ôåñÜóôéåò ïéêïíïìéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôç ÷þñá, ìéá êáé üëç ôçò ó÷åäüí ç ðáñáãùãÞ âáóéæüôáí óôéò ìåôáöïñÝò ìÝóù ôïõ ïäéêïý Üîïíá ÂïñÜ-Íüôïõ4. Åêôüò áðü ôïõò éäéïêôÞôåò öïñôçãþí, óôï ðëåõñü ôçò äåîéÜò ôÜ÷èçêáí áêüìá ãéáôñïß, äéêçãüñïé êáé äçìüóéïé õðÜëëçëïé. Êáé åíþ ç êõâÝñíçóç Ýìåéíå áñ÷éêÜ

Ç ôáîéêÞ ðüëùóç Þôáí ôÝôïéá ðïõ Þôáí áäýíáôç êÜèå ðñïóðÜèåéá ãåöýñùóçò ôïõ ÷Üóìáôïò. Ç Ë.Å. Ýðñåðå íá äéáëÝîåé óôñáôüðåäï üìùò ç ðßóôç ãéá ôïí êïéíïâïõëåõôéêü äñüìï ðñïò ôï óïóéáëéóìü, ôçí áíÜãêáóå íá ðáñáêïëïõèåß áìÞ÷áíá ôéò åîåëßîåéò ðñïóðáèþíôáò íá ðáßîåé ôï ñüëï ôïõ äéáéôçôÞ êáé ðñïâáßíïíôáò óå åêêëÞóåéò ãéá ìç ÷ñÞóç âßáò

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

53

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 54

áìÞ÷áíç åðéæçôþíôáò äéÜëïãï ìå ôïõò áðåñãïýò, ç åñãáôéêÞ ôÜîç áíôåðéôÝèçêå ìå áðïöáóéóôéêüôçôá. Ïé cordones ðïëëáðëáóéÜóôçêáí, ïñãÜíùóáí ôéò ìåôáöïñÝò åðéóôñáôåýïíôáò ï÷Þìáôá êáé, ìå åèåëïíôÝò ïäçãïýò, ôá åñãïóôÜóéá óõíÝ÷éóáí ôçí ðáñáãùãÞ, ôá êáôáóôÞìáôá Ýìåéíáí áíïé÷ôÜ, ïñãáíþèçêáí ïìÜäåò ðåñéöñïýñçóçò, åíþ óôá íïóïêïìåßá áíÝëáâáí ïé íïóçëåõôÝò. Ôá áéôÞìáôá ôùí åñãáôþí Þôáí îåêÜèáñá. Æçôïýóáí áðü ôçí êõâÝñíçóç íá áíáëÜâåé Üìåóç äñÜóç åíÜíôéá óôá áöåíôéêÜ êáé íá óõíå÷ßóåé ôéò åèíéêïðïéÞóåéò. Ìßá íåáñÞ åñãÜôñéá ëÝåé ÷áñáêôçñéóôéêÜ: "Íïìßæù üôé ï óýíôñïöïò ÁëéÝíôå Þôáí ðïëý ìáëáêüò. ËÝåé üôé èÝëåé íá áðïöýãåé ôç âßá áëëÜ íïìßæù üôé èá ðñÝðåé íá áíôéäñÜóåé ìå ðåñéóóüôåñç äýíáìç, íá ôïõò ôñïìÜîåé ìÝ÷ñé èáíÜôïõ. Ðñïóðáèïýí íá ìáò ðÜñïõí ðßóù üôé Ý÷ïõìå êåñäßóåé".5 Ãéá áñêåôÝò åâäïìÜäåò, ï áãþíáò ãéá ôçí Þôôá ôçò áðåñãßáò ôùí áöåíôéêþí Ýöåñå ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç óôï ðïëéôéêü åêåßíï åðßðåäï ôïõ áíåîÜñôçôïõ ðáßêôç, åíþ ç êáèçìåñéíÞ ðñáêôéêÞ ôçò åñãáôéêÞò áõôïäéåýèõíóçò áðïêôïýóå üëï êáé ìåãáëýôåñç óçìáóßá. ¼ìùò ï ÁëéÝíôå óå åêåßíç ôçí êñßóéìç óôéãìÞ õðÝêõøå óôéò ðéÝóåéò ôçò äåîéÜò êáé êÜëåóå ôï óôñáôü êáé ôçí áóôõíïìßá íá åðÝìâïõí þóôå íá åðáíáöÝñïõí ôçí ôÜîç. ÐáñÜëëçëá, ç êßíçóÞ ôïõ íá âÜëåé óôñáôçãïýò óôï íÝï õðïõñãéêü óõìâïýëéï, äÞëùíå ôéò ðñïèÝóåéò ôïõ ãéá ôï ìÝëëïí. Óôéò 13 ÍïÝìâñç, ôï õðïõñãåßï ïéêïíïìéêþí áíáêïßíùóå üôé ôá 20 áðü ôá 28 õðü êáôÜëçøç åñãïóôÜóéá Ýðñåðå íá åðéóôñáöïýí óôïõò éäéïêôÞôåò ôïõò. Åí ôù ìåôáîý, ìåôÜ ôçí åßóïäï ôùí óôñáôçãþí óôçí êõâÝñíçóç, ïé éäéïêôÞôåò ôùí öïñôçãþí åß÷áí åðéóôñÝøåé óôç äïõëåéÜ. Ôá ãåãïíüôá ôïõ Ïêôþâñç ôïõ '72 áðïôÝëåóáí ôïìÞ óôçí éóôïñßá ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò óôç ×éëÞ. Åß÷áí äçìéïõñãçèåß ôá óðÝñìáôá ôçò åñãáôéêÞò åîïõóßáò, åß÷å äéáìïñöùèåß ìéá öõóéêÞ åñãáôéêÞ çãåóßá, åíþ ç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïøçößá ôçò ôÜîçò Þôáí áðïöáóéóìÝíç íá óôçñßîåé ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôç ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

54

ìåôÜâáóç óôï óïóéáëéóìü. Áðü ôç ìåñéÜ ôçò ðïëéôéêÞò çãåóßáò üìùò, ç óýã÷õóç Þôáí ðñïöáíÞò. Ïé áíôéëÞøåéò ðïõ êõñéáñ÷ïýóáí ó÷åôéêÜ ìå ôï ñüëï ôïõ óôñáôïý ìðïñïýí íá ÷áñáêôçñéóôïýí áöåëåßò. Ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá êáé ï ÁëéÝíôå äåí Ý÷áíáí åõêáéñßá íá äçëþóïõí ôçí áöïóßùóç êáé ôçí ðßóôç ôïõò óôéò Ýíïðëåò äõíÜìåéò, äéáêçñýóóïíôáò üôé ç óõììåôï÷Þ ôïõ óôñáôïý óôçí êõâÝñíçóç äÞëùíå ôçí áðïìÜêñõíóÞ ôïõ áðü ôçí áóôéêÞ ôÜîç. Áðü ôçí Üëëç ôï ÌÉR áíáêïßíùíå ó÷åôéêÜ: "Ïé Ýíïðëåò äõíÜìåéò Ý÷ïõí íá ðáßîïõí Ýíáí ðáôñéùôéêü êáé äçìïêñáôéêü ñüëï óå óõíäõáóìü ìå ôï ëáü, õðïóôçñßæïíôáò ôïí áãþíá ôùí åñãáæïìÝíùí åíÜíôéá óôçí åêìåôÜëëåõóç… Áõôü åßíáé ðïõ óõìâáßíåé êáé áõôü åßíáé ðïõ ç åñãáôéêÞ ôÜîç ìðïñåß íá ðåñéìÝíåé üôáí âëÝðåé ôéò Ýíïðëåò äõíÜìåéò ùò ôìÞìá ôçò êõâÝñíçóçò"6. Ïé åñãÜôåò üìùò, íéþèïíôáò óôï ðåôóß ôïõò ôé óçìáßíåé óôñáôüò óôçí êõâÝñíçóç, åß÷áí åíôåëþò äéáöïñåôéêÞ Üðïøç. ¸íáò åñãÜôçò ôçò Ex Sumar, Ýíá áðü ôá ðëÝïí ìá÷çôéêÜ åñãïóôÜóéá ôïõ Santiago, áíáöÝñåé: "Ðéóôåýù üôé ïé ðáñá÷ùñÞóåéò ðïõ Ýãéíáí, ìåôáôïðßæïõí ôçí êõâÝñíçóç ðñïò ôá äåîéÜ. [] Ç ÄåîéÜ ðñÝðåé íá ðáíçãõñßæåé ôþñá ðéá. ÖôÜíåé ìüíï íá áêïýóåéò ôïõò ñáäéïöùíéêïýò ôçò óôáèìïýò"7.

ÔåëéêÞ áíáìÝôñçóç Ôïí ÌÜñôç ôïõ '73 Ýãéíáí åêëïãÝò ãéá ôç ãåñïõóßá. ÐáñÜ ôç äõóáñÝóêåéá ðïõ õðÞñ÷å áêüìá êáé óå ìåñßäåò åñãáôþí, ôï ðïóïóôü ôçò Ë.Å. áíÝâçêå óôï 44%. Ôï áðïôÝëåóìá áõôü, õðü ôéò óõãêåêñéìÝíåò óõíèÞêåò, áðïäåßêíõå ôçí åõåëéîßá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò -õðïóôÞñéîå åêëïãéêÜ ôçí êõâÝñíçóç áíôéëáìâáíüìåíç üôé óôçí ðáñïýóá öÜóç å÷èñïß Þôáí ïé áóôïß êáé üôé ìéá åêëïãéêÞ Þôôá ôçò áñéóôåñÜò äåí ùöåëïýóå ôçí åñãáôéêÞ ôÜîçáëëÜ êáé ôï üôé åß÷áí êåñäéèåß ãéá ðñþôç öïñÜ êïììÜôéá ìéêñïáóôþí. Ôá áðïôåëÝóìáôá åðßóçò áõôÜ áðïêôïýí áêüìá ìåãáëýôåñï åíäéáöÝñïí áí óõíõðïëïãßóåé êáíåßò ôï êëßìá ìÝóá óôï ïðïßï ðñáãìáôïðïéÞèçêáí. ÁìÝóùò ìåôÜ ôç ëÞîç ôçò áðåñãßáò ôùí áöåíôéêþí, ç êáôÜóôáóç åîáêïëïõèïýóå íá åßíáé åêñçêôéêÞ. Ïé åñãÜôåò áñíïýíôáí íá åðéóôñÝøïõí áõôÜ ðïõ åß÷áí êáôáêôÞóåé ôïí Ïêôþâñç, åíþ óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ÷ñåéÜóôçêå ç ðáñÝìâáóç ôçò áóôõíïìßáò ãéá íá äéþîåé ôïõò êáôáëçøßåò áðü åñãïóôÜóéá. Ôïí ÃåíÜñç, ï õðïõñãüò ðñïûðïëïãéóìïý êáé ìÝëïò ôïõ Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò ÏñëÜíôï Ìßãéáò áíáããÝëëåé ôï íÝï ïéêïíïìéêü ðñüãñáììá, ðïõ ðñïâëÝðåé ôçí åðéóôñïöÞ 123 åñãïóôáóßùí óôïõò ðñïçãïýìåíïõò êáôü÷ïõò ôïõò. Ïé åñãÜôåò áíôéäñïýí ïñãéóìÝíá êáé áðáíôïýí ðùò äåí ðñüêåéôáé íá õðáêïýóïõí. Ç cordon ôïõ Vicuna Mckenna åêäßäåé ìéá åöçìåñßäá ìÝóù ôçò ïðïßáò êáëåß ôïõò åñãÜôåò íá õðåñáóðßóïõí ôçí êïéíùíéêÞ

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 55

éäéïêôçóßá êáé äéáôñáíþíåé ôçí áíôßèåóÞ ôïõ óôï ðñüãñáììá, åíþ óôéò 5 ÖëåâÜñç ïñãáíþíåôáé ìáæéêÞ äéáäÞëùóç. Õðü áõôÝò ôéò óõíèÞêåò, ç ÄåîéÜ õðïëüãéæå óôçí åêëïãéêÞ Þôôá ôïõ ÁëéÝíôå üìùò ôá ãåãïíüôá ôç äéÝøåõóáí ðáíçãõñéêÜ. Ùò ôï êáëïêáßñé ôïõ '73, ôï êëßìá èýìéæå ôçí çñåìßá ðñéí áðü ôçí êáôáéãßäá. Ïé áóôïß åðåîåñãÜæïíôáí íÝá ó÷Ýäéá ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôçò êõâÝñíçóçò êáé ôï åíäå÷üìåíï ôçò Ýíïðëçò äñÜóçò Þôáí ðëÝïí èÝìá áíïé÷ôÞò óõæÞôçóçò. Ïé åñãÜôåò óõãêÝíôñùíáí äõíÜìåéò ãéá ôçí ôåëéêÞ ìÜ÷ç êáé æçôïýóáí íá åîïðëéóôïýí. Áðü ôç ìåñéÜ ôïõ ï ÁëéÝíôå äÞëùíå üôé äåí èá åðéôñÝøåé íá öôÜóåé ç ÷þñá óôïí åìöýëéï ðüëåìï åíþ êáé ïé õðüëïéðïé ðïëéôéêïß ó÷çìáôéóìïß -ï êáèÝíáò áðü ôç äéêÞ ôïõ óêïðéÜ- Ýñé÷íáí íåñü óôï ìýëï ôçò óýã÷õóçò êáé ôçò áïñéóôßáò. Óôá ôÝëç ôïõ ÌÜñôç, ïé óôñáôçãïß áðï÷ùñïýí áðü ôçí êõâÝñíçóç êáé ôï ó÷Ýäéï Ìßãéáò åãêáôáëåßðåôáé. Ùóôüóï, ôç öáéíïìåíéêÞ çñåìßá Þñèå íá ôáñÜîåé Ýíá áêüìá óçìáíôéêü ãåãïíüò. Ïé åñãÜôåò ôùí ïñõ÷åßùí ÷áëêïý îåêßíçóáí áðåñãßá óôéò 19 Áðñéëßïõ æçôþíôáò ôéò áõîÞóåéò ðïõ ôïõò åß÷áí õðïó÷åèåß. Ç áñéóôåñÜ, áíôß íá áíáäåßîåé ôçí áðåñãßá ùò ðåñáéôÝñù Üðëùìá ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò, ôçí êáôÞããåéëå ùò ïéêïíïìßóôéêç êáé õðïêéíïýìåíç áðü ôç äåîéÜ. ¢ëëç ìßá áðüäåéîç ôïõ ðüóï ðßóù áðü ôï êßíçìá âñéóêüôáí ç ðïëéôéêÞ ôïõ çãåóßá êáé ôïõ ñüëïõ ôçò êõâÝñíçóçò ü÷é ùò õðåñáóðéóôÞ ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò áëëÜ ùò åíäéÜìåóïõ óõíïìéëçôÞ ìå ôï êåöÜëáéï. ÖõóéêÜ, ç äåîéÜ äåí Ý÷áóå ôçí åõêáéñßá íá åêìåôáëëåõôåß ôçí êáôÜóôáóç. Ïé áóôéêÝò ïñãáíþóåéò ìÜæåøáí ÷ñÞìáôá ãéá õðïóôÞñéîç ôùí åñãáôþí, ãåãïíüò ðïõ ìðÝñäåøå áêüìá ðåñéóóüôåñï ôçí êáôÜóôáóç üìùò Ýäùóå óôçí êõâÝñíçóç ôç äõíáôüôçôá íá "áðïäåßîåé" ôïí õðïêéíçôéêü ñüëï ôçò äåîéÜò êáé íá áðïìïíþóåé ôçí áðåñãßá. Åêôüò üìùò áðü ôçí áäõíáìßá ôçò áñéóôåñÜò íá áíôáðïêñéèåß, ç áðåñãßá óôá ïñõ÷åßá áíÝäåéîå êáé ôçí áäõíáìßá ôùí cordones. ÐáñÜ ôï ÜðëùìÜ ôïõò óå üëç ó÷åäüí ôç ÷þñá, ïé åñãÜôåò ôùí ïñõ÷åßùí (ðáñáäïóéáêÜ ïé êáëýôåñá óõíäéêáëéóìÝíïé êáé ïñãáíùìÝíïé) áðïõóßáæáí áðü áõôÜ. Ôá óõíäéêÜôá ôïõò áíÞêáí óôç CUT8, ìå öõóéêü åðáêüëïõèï íá ðåéèáñ÷ïýí óôéò ïäçãßåò ôçò. Ç ôåëåõôáßá ðñÜîç ôïõ ÷éëéÜíéêïõ äñÜìáôïò èá ðáé÷ôåß ôï êáëïêáßñé ôïõ '73. Óôéò 23 Éïõíßïõ ãßíåôáé áðüðåéñá ðñáîéêïðÞìáôïò õðü ôïí óõíôáãìáôÜñ÷ç ÑïìðÝñôï Óïýðåñ. Ç äñáóôçñéüôçôá óôç âÜóç áõîÜíåôáé êáé ðÜëé, ïé cordones áíáëáìâÜíïõí ôçí åñãáôéêÞ áíôßóôáóç êáé ôá êáôáöÝñíïõí ðåñßöçìá. ÐáñÜëëçëá, ï ÁëéÝíôå, åãêëùâéóìÝíïò óôçí ðßóôç ôïõ ãéá ôç äçìïêñáôéêüôçôá ôùí Ýíïðëùí äõíÜìåùí, åðé÷åéñåß íá áîéïðïéÞóåé ìéá íÝá "ðñïïäåõôéêÞ" çãåóßá ôïõ óôñáôïý! Ôçí ßäéá óôéãìÞ ðïõ ïé åñãÜôåò âñßóêïíôáé óôï êáëýôåñï óçìåßï ôçò ïñãÜíùóÞò ôïõò, ôç óôéãìÞ ðïõ äéá-

êõâåýåôáé ôï æÞôçìá ôçò åñãáôéêÞò åîïõóßáò, ðñùôáñ÷éêü ìÝëçìá ôçò êõâÝñíçóçò åßíáé ç äéáôÞñçóç ôïõ áóôéêïý êñÜôïõò êáé ôçò áóôéêÞò íïìéìüôçôáò. Ãéá ôï ëüãï áõôü, óôéò áñ÷Ýò Áõãïýóôïõ øçößæåôáé ï íüìïò ãéá ôïí "Ýëåã÷ï ôùí üðëùí" êáé óôéò 3 ôïõ ìÞíá áíáêïéíþíåôáé ôï íÝï õðïõñãéêü óõìâïýëéï ìå ôç óõììåôï÷Þ óôñáôçãþí, Ýíáò åê ôùí ïðïßùí åßíáé êáé ï Áïõãêïýóôï ÐéíïóÝô. Ç íÝá ðñáãìáôéêüôçôá äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôï óôñáôü íá åðáíáöÝñåé ôçí ôÜîç üðùò áõôüò îÝñåé íá ôï êÜíåé. Óå ðïëëÝò ðüëåéò ðñáãìáôïðïéïýíôáé óõëëÞøåéò êáé âáóáíéóôÞñéá çãåôþí ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. Ï ÁëéÝíôå äÝ÷åôáé ðéÝóåéò íá áíïßîåé ôéò áðïèÞêåò üðëùí üìùò ç ðßóôç ôïõ üôé ìðïñåß íá áðïöýãåé ôç ÷ñÞóç âßáò ôïí ïäçãåß óôï íá áñíçèåß. Ùóôüóï, ç áðüöáóÞ ôïõ áõôÞ äåí Þôáí ç ðëÝïí êáèïñéóôéêÞ óôçí åðáíáóôáôéêÞ äéáäéêáóßá ðïõ âñéóêüôáí óå åîÝëéîç. Ç Ýíïðëç áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý åßíáé ìüíï ç ôåëåõôáßá öÜóç ìéáò åðáíÜóôáóçò êáé áêïëïõèåß ìéáò ïëüêëçñçò äéáäéêáóßáò ðïõ ðñÝðåé íá Ý÷åé ðñïçãçèåß. Äåí áñêåß ìéá áðïöáóéóìÝíç ðñùôïðïñßá ðïõ èá áíáëÜâåé ôçí êáôÜëëçëç óôéãìÞ ôçí Ýíïðëç ðÜëç þóôå íá åãêáèéäñýóåé ôï óïóéáëéóìü. ¸ôóé, áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ïé ïñãáíþóåéò âÜóçò ôùí åñãáôþí äåí åß÷áí êáôáöÝñåé íá ðÜñïõí ìÝñïò óôçí Üóêçóç ôçò åîïõóßáò, óôï âáèìü ðïõ Ýðñåðå, êáé åöüóïí ç âÜóç ôïõ óôñáôïý äåí åß÷å êåñäçèåß, áêüìá êé áí ïé åñãÜôåò ïðëßæïíôáí äåí èá ìðïñïýóáí íá áíôéìåôùðßóïõí ôïí êáëÜ ïñãáíùìÝíï ÷éëéÜíéêï óôñáôü. Ôï ðñáîéêüðçìá ôçò 11çò ÓåðôÝìâñç Þôáí ï ôñáãéêüò åðßëïãïò êáé ç áðáñ÷Þ ìéáò áíåëÝçôçò óöáãÞò ôïõ ÷éëéÜíéêïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. Ôï ìÝãåèïò ôçò óöáãÞò äåí ïöåßëåôáé óôçí éäéáßôåñç ìï÷èçñßá ôïõ ÐéíïóÝô ïýôå óå áéóèÞìáôá ñåâáíóéóìïý áðü ôç ìåñéÜ ôùí áóôþí. Ôá ÷ñüíéá ôçò ôáîé-

Ç Ýíïðëç áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý åßíáé ìüíï ç ôåëåõôáßá öÜóç ìéáò åðáíÜóôáóçò êáé áêïëïõèåß ìéáò ïëüêëçñçò äéáäéêáóßáò ðïõ ðñÝðåé íá Ý÷åé ðñïçãçèåß. Äåí áñêåß ìéá áðïöáóéóìÝíç ðñùôïðïñßá ðïõ èá áíáëÜâåé ôçí êáôÜëëçëç óôéãìÞ ôçí Ýíïðëç ðÜëç þóôå íá åãêáèéäñýóåé ôï óïóéáëéóìü.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

55

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 56

êÞò ðÜëçò åß÷áí áíáäåßîåé ìéá ðïëõðëçèÞ öõóéêÞ ðñùôïðïñßá ôùí åñãáôþí, ç ïðïßá Ýðñåðå íá îåñéæùèåß ìéá êé Ýîù, þóôå íá åîáöáíéóôïýí áðü ôï ðñïóêÞíéï ïé ôåñÜóôéåò êïéíùíéêÝò äõíÜìåéò ðïõ åß÷áí áðåëåõèåñùèåß.

ÓõìðåñÜóìáôá Ôé Ýöôáéîå êáé ï ÷éëéÜíéêïò äñüìïò ðñïò ôï óïóéáëéóìü êáôÝëçîå óå ôñáãùäßá ãéá ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç; ÐáñÜ ôçí çñùéêÞ êáé åéëéêñéíÞ óôÜóç ôïõ ÁëéÝíôå äåí ðñÝðåé íá ðáñáâëÝøïõìå ôéò êáôáóôñåðôéêÝò óõíÝðåéåò ôçò óôñáôçãéêÞò ôïõ. Ôá ôñßá ÷ñüíéá ôçò äéáêõâÝñíçóçò ôçò Ë.Å. áíÝäåéîáí óå üëç ôïõò ôçí Ýêôáóç ôá áäéÝîïäá ôçò ñåöïñìéóôéêÞò ðïëéôéêÞò êáé ôéò áõôáðÜôåò ôçò ãéá ôï ñüëï ôïõ êïéíïâïõëßïõ, ôïõ óôñáôïý êáé, ãåíéêüôåñá, ôç ó÷Ýóç ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò ìå ôï êñÜôïò. Ï êáðéôáëéóìüò áðü ôç öýóç ôïõ åßíáé ôï óýóôçìá åêåßíï ðïõ âáóßæåôáé óôçí åêìåôÜëëåõóç ôçò åñãáôéêÞò ðáñáãùãéêüôçôáò áðü ôçí áóôéêÞ ôÜîç êáé ðñïò üöåëüò ôçò. ÌÝóá óôá ðëáßóéá ôïõ êáðéôáëéóìïý êáé ôçò áóôéêÞò êïéíïâïõëåõôéêÞò äçìïêñáôßáò, ç áóôéêÞ ôÜîç åßíáé ç êõñßáñ÷ç ôÜîç êáé äåí ðñüêåéôáé ðïôÝ íá åãêáôáëåßøåé ôï ðñïíüìéü ôçò áõôü. ¼ôáí üìùò ç åñãáôéêÞ ôÜîç öôÜíåé íá áìöéóâçôåß ôçí êõñéáñ÷ßá ôùí áóôþí, êáìßá ìåôáññýèìéóç êáé êáìßá êïéíïâïõëåõôéêÞ êõâÝñíçóç äåí ìðïñåß íá äþóåé ôç ëýóç. Ôï ëüãï ôüôå ðáßñíåé ç ßäéá ç åðáíáóôáôçìÝíç åñãáôéêÞ ôÜîç ìå ðñïïðôéêÞ ôçí áíáôñïðÞ ôïõ óõóôÞìáôïò. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò ×éëÞò ç êëéìÜêùóç ôçò ôáîéêÞò ðÜëçò éäéáßôåñá ìåôÜ ôï êáëïêáßñé ôïõ '72 õðïäåßêíõå áðü ìüíç ôçò ôá âÞìáôá ðïõ Ýðñåðå íá áêïëïõèçèïýí. Ç äñÜóç ôùí åñãáôþí óôç âÜóç êáé ç äçìéïõñãßá åíáëëáêôéêþí ìïñöþí ïñãÜíùóçò (cordones) Ýêáíå åðéôáêôéêÞ ôçí áíÜãêç ìéáò ðïëéôéêÞò çãåóßáò ðïõ íá áíáäåßîåé ôïí êåíôñéêü ôïõò ñüëï êáé íá ðñïôåßíåé óõãêåêñéìÝíá âÞìáôá ãéá ôçí êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò. Áíô' áõôïý üìùò êáíÝíáò áðü ôïõò óõììÜ÷ïõò ôçò Ë.Å. -ïýôå êáé áõôïß ðïõ õéïèåôïýóáí ôçí ðéï ñéæïóðáóôéêÞ öñáóåïëïãßá êáé èåùñïýóáí ôïõò åáõôïýò ôïõò óïóéáëéóôÝò åðáíáóôÜôåò- äåí ðÞñáí ôçí åõèýíç íá ïñãáíþóïõí ôéò ìÜ÷åò Ýîù áðü ôá ðëáßóéá ôçò Ë.Å. Ôï MIR, áðü ôçí Üëëç, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ôá óôåëÝ÷ç ôïõ âñßóêïíôáí ðÜíôïôå óôçí ðñþôç ãñáììÞ ôïõ áãþíá, äåí ìðüñåóå ðïôÝ íá êáôáëÞîåé óå óáöÞ ïñãáíùôéêÜ óõìðåñÜóìáôá. Êáé åíþ ç áõôåíÝñãåéá ôùí ìáæþí ïäçãïýóå ìå èáõìáóôÞ ùñéìüôçôá êáé ìá÷çôéêüôçôá ðñïò ôï óïóéáëéóìü, ç êõâÝñíçóç ðñïôßìçóå íá óôñáöåß ðñïò ôï óôñáôü êáé ïõóéáóôéêÜ åíÜíôéá óôï ìüíï óôÞñéãìá ðïõ ôçò åß÷å áðïìåßíåé, ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç. ¹ëðéæå óå Ýíáí êÜèåôï äéá÷ùñéóìü ôïõ óôñáôïý, äçëáäÞ óå Ýíáí äéá÷ùñéóìü ìå âÜóç ôçí ðñïïäåõôéêüôçôá êáé ü÷é ôç ó÷Ýóç ìå ôçí ôÜîç. ¸ôóé áíôß íá ðñïóðáèÞóåé íá êåñäßóåé ôïõò óôñáôéþÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

56

ôåò, ðïõ óôçí ðëåéïøçößá ôïõò ðñïÝñ÷ïíôáí áðü åñãáôéêÝò ïéêïãÝíåéåò (ïñéæüíôéïò äéá÷ùñéóìüò), êáôÝëçîå íá ðñïùèåß ìéá äÞèåí ðñïïäåõôéêÞ ìåñßäá ôïõ óôñáôåýìáôïò ðïõ ðåñéëÜìâáíå üìùò êõñßùò óôñáôçãïýò êáé áîéùìáôéêïýò êáé ëéãüôåñï áðëïýò óôñáôéþôåò. Ôá óõìðåñÜóìáôá áðü ôçí ôáîéêÞ ðÜëç óôç ×éëÞ ôïõ '70-'73 äåß÷íïõí üôé ç óôñáôçãéêÞ ôïõ íá öôÜóïõìå óôïí óïóéáëéóìü "ìå äçìïêñáôßá êáé åëåõèåñßá" (äçëáäÞ ìå ôïí êïéíïâïõëåõôéêü äñüìï) åßíáé áäéÝîïäç êáé ìðïñåß óå óõíèÞêåò âáèéÜò êïéíùíéêÞò êñßóçò íá ãßíåé êáôáóôñïöéêÞ. Åßíáé áõôáðÜôç ç ðåðïßèçóç ðùò ïé êáðéôáëéóôÝò èá áöÞóïõí íá ôïõò áöáéñåèåß ç åîïõóßá ìåñßäá-ìåñßäá ÷ùñßò íá áíôéäñÜóïõí. Åßíáé áõôáðÜôç ç ðåðïßèçóç üôé ïé ìç÷áíéóìïß ôïõ êñÜôïõò üðùò ï óôñáôüò, ç áóôõíïìßá, ôá äéêáóôÞñéá, åßíáé ïõäÝôåñïé èåóìïß, åñãáëåßá Ýôïéìá óôá ÷Ýñéá ìéáò ðñïïäåõôéêÞò êïéíïâïõëåõôéêÞò ðëåéïøçößáò. Ï ÁëéÝíôå ðßóôåøå åéëéêñéíÜ ó´ áõôÞ ôçí ëÜèïò óôñáôçãéêÞ êáé ôï ðëÞñùóå ìå ôç æùÞ ôïõ, äßíïíôáò Ýíá éóôïñéêü ðáñÜäåéãìÜ üôé áêüìá êáé ï ðéï åéëéêñéíÞò ìåôáññõèìéóìüò åßíáé áíåðáñêÞò ãéá íá áëëÜîåé ôçí êïéíùíßá. ÔñéÜíôá ÷ñüíéá ìåôÜ, üôáí ç óõæÞôçóç ìÝóá óôá êßíçìá Ý÷åé îáíáíïßîåé ãéá ôï ðþò èá öôÜóïõìå óôïí "Üëëï êüóìï ðïõ åßíáé åöéêôüò" ç ìïßñá ôçò "ËáúêÞò Åíüôçôáò" óôçí ×éëÞ óôÝêåé óáí Ýíá ôñïìåñü äßäáãìá ãéá ôï üôé ç ìüíç óôñáôçãéêÞ ðïõ ðñÜãìáôé Ý÷åé ðåôý÷åé íá âïçèÞóåé ôïõò êáôáðéåóìÝíïõò íá íéêÞóïõí åßíáé áõôÞ ðïõ äïêéìÜóôçêå ðåôõ÷çìÝíá ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1917.

1 Éäñýèçêå ôï 1965. Óáöþò åðçñåáóìÝíï áðü ôïí ãêåâáñéóìü (ðñïôåñáéüôçôá óôïí Ýíïðëï áãþíá, õðïôßìçóç ôïõ óõíäéêáëéóìïý ê.ëð.)

2 ÄéÜóðáóç áðü ôá áñéóôåñÜ ôçò ×ñéóôéáíéêÞò Äçìïêñáôßáò ðñéí ôï 1970 3 Ôïí ÖëåâÜñç ôïõ 1972 Ýãéíå óõíÝäñéï ôçò Ë.Å. óôï El Arrayan êáé åðáíáëÞöèçêå ôïí Éïýíç óôï Lo Curro, üðïõ êáé åðéêñÜôçóå ç äåîéÜ ðôÝñõãá.

4 Ç ×éëÞ åßíáé ìéá ìáêñüóôåíç ïñåéíÞ ëùñßäá ãçò óôá äõôéêÜ ðáñÜëéá ôçò Í. ÁìåñéêÞò ÷ùñßò åêôåôáìÝíï óéäçñïäñïìéêü äßêôõï.

5 Mike Gonzalez. "Revolutionary rehearsals". Haymarket books 1987, óåë. 58 6 Mike Gonzalez. "Revolutionary rehearsals". Haymarket books 1987, óåë. 63 7 Mike Gonzalez. "Revolutionary rehearsals". Haymarket books 1987, óåë. 62 8 ÃåíéêÞ óõíïìïóðïíäßá åñãáôþí. Ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÜ åëåã÷üìåíç áðü ôç Ë.Å.

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 57

Ìéá Üëëç ìáôéÜ ãéá ôçí Êïýâá ôïõ ÊÜóôñï 45 ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ÊïõâáíÝæéêç ÅðáíÜóôáóç ÓõíÝíôåõîç ôïõ Óáì ÖÜñìðåñ Ï Sam Farber ãåííÞèçêå êáé ìåãÜëùóå óôçí Êïýâá. ¸÷åé ãñÜøåé ðïëëÜ óõããñÜììáôá ãéá ôçí Êïýâá êáé áõôÞ ôçí ðåñßïäï ãñÜöåé Ýíá âéâëßï ãéá ôéò ñßæåò ôçò ÊïõâáíÝæéêçw ÅðáíÜóôáóçò, ðïõ èá åêäïèåß áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Âüñåéáò Êáñïëßíáò. Åðßóçò, åßíáé ìÝëïò ôçò óõíôáêôéêÞò åðéôñïðÞò ôïõ óïóéáëéóôéêïý ðåñéïäéêïý Against Ôhe Current. Ôïõ ðÞñáí óõíÝíôåõîç ïé Antony Arnove êáé Ahmed Shawki ãéá ôï ðåñéïäéêü International Socialist Review. ¸÷ïõí ðåñÜóåé ðÜíù áðü 45 ÷ñüíéá áðü ôçí ÊïõâáíÝæéêç ÅðáíÜóôáóç. Ðþò èá ÷áñáêôçñßæáôå ôéò êõñéüôåñåò ðåñéüäïõò êáé ôéò êåíôñéêÝò éäÝåò ôçò åðï÷Þò, áðü ôçí åðáíÜóôáóç ùò ôçí åðéâïëÞ ôïõ áìåñéêÜíéêïõ åìðÜñãêï; "Ç åêôßìçóç ôçò ðåñéüäïõ, âÝâáéá, ìðïñåß íá ãßíåé ìå ðïëý äéáöïñåôéêÜ êñéôÞñéá. Êáé, âåâáßùò, ç åðáíáóôáôéêÞ ðÜëç åíÜíôéá óôïí Ìðáôßóôá Þôáí ðïëý óýíôïìç. Áõôü åîÜëëïõ åßíáé ôï åêðëçêôéêü ôçò ÊïõâáíÝæéêçò ÅðáíÜóôáóçò. Ï ÊÜóôñï áðïâéâÜóôçêå óôéò áñ÷Ýò Äåêåìâñßïõ 1956 ìå ôïõò 82 Üíäñåò ôïõ ìå ôï ðëïßï Granma -ðïõ óçìáßíåé ãéáãéÜ-, Ýíá áìåñéêÜíéêï ðëïßï. Äåí õðÞñîå ìåãÜëç ðñüïäïò ãéá ôïõò ðñþôïõò Ýîé ìÞíåò ðåñß-

ðïõ. ÌåôÜ, áðü ôïí ÌÜç ôïõ 1957, ïé áíôÜñôåò Üñ÷éóáí íá ðñï÷ùñïýí óôá âïõíÜ ôçò ÓéÝññá ÌáÝóôñá. ¸íá óçìáíôéêü âÞìá óôçí åîÝëéîç ôïõ áãþíá Þôáí ç áðïôõ÷ßá ôçò ãåíéêÞò áðåñãßáò ôïí Áðñßëç ôïõ 1958. Ó' åêåßíï ôï óçìåßï Ýãéíå ìéá ìåôáóôñïöÞ, ñß÷ôçêå, äçëáäÞ, ôï âÜñïò óôï áíôÜñôéêï óôá âïõíÜ êáé õðïâáèìßóôçêå ï áãþíáò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò óôéò ðüëåéò. Ï Ôóå ÃêåâÜñá åß÷å ìåãÜëç óõììåôï÷Þ ó' áõôÞ ôç óôñïöÞ. ÁõôÞ åßíáé ìßá ðëåõñÜ ôçò ðïñåßáò ôïõ Ôóå ðïõ, êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ, Ý÷åé õðïôéìçèåß. ÕðÜñ÷ïõí ðïëéôéêÜ æçôÞìáôá üóïí áöïñÜ ôïí Ôóå ðïõ èá åß÷å åíäéáöÝñïí íá äéåñåõíçèïýí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï üôé Þôáí Üêñéôïò õðïóôçñéêôÞò ôçò ÓïâéåôéêÞò ¸íùóçò, ôïõëÜ÷éóôïí óôç äéÜñêåéá ôùí äýï êñßóéìùí ðñþôùí ÷ñüíùí ôçò ÊïõâáíÝæéêçò ÅðáíÜóôáóçò. ÌåôÜ óôñÜöçêå åíÜíôéá óôç ÓïâéåôéêÞ ¸íùóç, áëëÜ ü÷é ãéá èÝìáôá ðïõ áöïñïýóáí óôï æÞôçìá ôçò äçìïêñáôßáò êáé ôïõ åñãáôéêïý åëÝã÷ïõ. Óå ðïëý ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ìåôÜ ôçí áðïôõ÷ßá ôçò áðåñãßáò ôïõ Áðñéëßïõ ôïõ 1958, õðÞñîå ìéá êáìðÞ ôï êáëïêáßñé ôïõ ßäéïõ ÷ñüíïõ üôáí ï óôñáôüò ôïõ Ìðáôßóôá ïñãÜíùóå ìßá ìåãÜëç åðßèåóç ãéá íá ÷ôõðÞóåé ôïõò áíôÜñôåò óôá ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

57

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 58

âïõíÜ ôçò áíáôïëéêÞò Êïýâáò. Ç åðßèåóç áðÝôõ÷å êáé áðü êåé êáé ðÝñá Üñ÷éóå ç áíôßóôñïöç ìÝôñçóç ãéá ôï êáèåóôþò ôïõ Ìðáôßóôá, ï ïðïßïò ôñÜðçêå óå öõãÞ óôéò 31 Äåêåìâñßïõ 1958. Ïé ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò åðé÷åßñçóáí íá ïñãáíþóïõí óôñáôéùôéêü ðñáîéêüðçìá, áëëÜ åîáéôßáò ôïõ óõó÷åôéóìïý ôùí ðïëéôéêþí äõíÜìåùí óôÜèçêå áäýíáôïí. ¸ôóé ïé áíôÜñôåò ðÞñáí ôçí åîïõóßá ôçí 1ç Éáíïõáñßïõ ôïõ 1959. Ï ÊÜóôñï ó÷çìÜôéóå ìßá ðïëéôéêÞ êõâÝñíçóç -ðåñéóóüôåñï öéëåëåýèåñç ðáñÜ ñéæïóðáóôéêÞ óôç óýíèåóç- ãéá Ýíá ìéêñü äéÜóôçìá. ÁõôÞ ç êõâÝñíçóç, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, äåí åß÷å ðïôÝ äýíáìç. Áíôßèåôá ìå ôï ôé õðïóôçñßæïõí ìåñéêïß, äåí õðÞñîå ðïôÝ äéôôÞ åîïõóßá óôçí Êïýâá. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá êáêü áóôåßï. ÁöïñÜ êÜðïéïõò ôñïôóêéóôÝò ðïõ ðñïóðáèïýí ìå ìç÷áíéêü ôñüðï íá ìåôáöÝñïõí ôï ìïíôÝëï ôçò ñþóéêçò åðáíÜóôáóçò óôçí Êïýâá, ðïõ äåí ôáéñéÜæåé êáèüëïõ. ¸ôóé ï ÊÜóôñï ðÜíôá åß÷å ôçí åîïõóßá. ÅðÝëåîå íá ìç âãåé óôï ðñïóêÞíéï ãéá ëüãïõò ôáêôéêÞò. Áõôü äåí êñÜôçóå ãéá ðïëý. ¸ãéíå ðñùèõðïõñãüò ôï ÖåâñïõÜñéï ôïõ 1959. Êáé ôïí ÌÜç ôïõ 1959 ç êõâÝñíçóç Ýêáíå Ýíá ðïëý óçìáíôéêü âÞìá ìå ôçí øÞöéóç ôïõ íüìïõ ãéá ôçí áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç. Áõôü Þôáí Ýíá ðïëý óçìáíôéêü âÞìá óå ó÷Ýóç ìå ôçí åóùôåñéêÞ äõíáìéêÞ êáé ôçí å÷èñéêÞ óôÜóç ôçò áóôéêÞò ôÜîçò êáé ìßáò ìåñßäáò ôçò ìåóáßáò ôÜîçò óôçí Êïýâá, êáé ôá áíôßóôïé÷á öéëåëåýèåñá óôïé÷åßá óôçí åðáíáóôáôéêÞ êõâÝñíçóç, ïé ðåñéóóüôåñïé áðü ôïõò ïðïßïõò âñÝèçêáí åêôüò êõâÝñíçóçò ùò ôï ôÝëïò ôïõ 1959. Ç áãñïôéêÞ ìåôáññýèìéóç óçìáôïäüôçóå åðßóçò ìßá ìåãÜëç óôñïöÞ óôç óôÜóç ôùí ÇíùìÝíùí Ðïëéôåéþí ðñïò ôçí êïõâáíÝæéêç êõâÝñíçóç. Áðü ôïí ÉáíïõÜñéï Ýùò ôïí ÌÜç 1959, ç óôÜóç ôçò êõâÝñíçóçò ôùí ÇÐÁ èá ìðïñïýóå íá ðåñéãñáöåß ùò "áíÞóõ÷ç åðáãñýðíçóç", ìå ôçí Üóêçóç ðßåóçò óôçí êõâÝñíçóç ôçò Êïýâáò. ÌåôÜ ôïí ÌÜç 1959 Ýãéíå áðñïêÜëõðôá å÷èñéêÞ êáé áðïöÜóéóå üôé ç êïõâáíÝæéêç êõâÝñíçóç äåí äéïñèùíüôáí êáé Üñá Ýðñåðå íá áíôéêáôáóôáèåß, áëëÜ ü÷é ìå âßáéá ìÝóá áêüìç. ÌÝ÷ñé ôï öèéíüðùñï ôïõ 1959 ïé ÇÐÁ åß÷áí áñ÷ßóåé íá ðñïåôïéìÜæïíôáé ãéá ôçí Ýíïðëç áíáôñïðÞ ôçò êõâÝñíçóçò ôçò Êïýâáò. Ç áìåñéêáíéêÞ áõôïêñáôïñßá ðïëý áðëÜ äåí ìðïñïýóå íá áíå÷èåß Ýíá áíôé-éìðåñéáëéóôéêü êáé áíôéêáðéôáëéóôéêü êáèåóôþò, ðüóï ìÜëëïí óôï äõôéêü çìéóöáßñéï, óôçí "ðßóù áõëÞ" ôùí ÇíùìÝíùí Ðïëéôåéþí. Âåâáßá, ïé êõâåñíçôéêïß êýêëïé óôéò ÇÐÁ ìéëïýóáí õðïêñéôéêÜ ãéá ôçí ðáñáâßáóç ôùí ðïëéôéêþí åëåõèåñéþí êáé ôçò äçìïêñáôßáò óôçí Êïýâá, áëëÜ áõôÞ Þôáí ç éäåïëïãéêÞ âéôñßíá ãéá ÷Üñç ôçò öéëåëåýèåñçò êïéíÞò ãíþìçò ôùí ÇÐÁ, ü÷é ç ðñáãìáôéêÞ ôïõò áíçóõ÷ßá, ðïõ Þôáí ç "áðþëåéá" ôçò Êïýâáò. Ðþò ôïëìïýí êáé ìáò ðñïêáëïýí, êáé ìÜëéóôá ìðñïóôÜ óôçí ðüñôá ìáò; ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

58

ÕðÞñîå ëïéðüí ìéá ðåñßïäïò ãñÞãïñçò ñéæïóðáóôéêïðïßçóçò áëëÜ ìå ôçí åðéññïÞ ôïõ "ðáëáéïý" ñùóüöéëïõ Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò êáé, ôï óçìáíôéêüôåñï, ìå ôçí åðéññïÞ ôùí ìç êïììáôéêþí êïììïõíéóôþí üðùò ï Ôóå ÃêåâÜñá êáé ï Ñáïýë ÊÜóôñï. Óýíôïìá, ç èÝóç ðïõ åðéêñÜôçóå ãéá ôç "óùóôÞ êïéíùíßá" Þôáí ôï ìïíôÝëï ôçò ÓïâéåôéêÞò ¸íùóçò êáé ôçò ÁíáôïëéêÞò Åõñþðçò, ðáñÜ ôéò, ùò åðß ôï ðëåßóôïí, êáéíïôïìßåò ýöïõò ðïõ åéóÞãáãå ç ÊïõâáíÝæéêç ÅðáíÜóôáóç. ¼ôáí áíáöÝñïìáé óôï óïâéåôéêü ìïíôÝëï, åííïþ ôï ìïíïêïììáôéêü êñÜôïò ìå ó÷åäüí óõíïëéêÜ åèíéêïðïéçìÝíç ïéêïíïìßá, ìå óõíäéêÜôá åëåã÷üìåíá áðü ôï êñÜôïò, ìå ìõóôéêÞ áóôõíïìßá ê.ëð. ×ùñßò áìöéâïëßá, ùóôüóï, Þôáí ìéá êõâÝñíçóç ìå ðëáôéÜ ëáúêÞ õðïóôÞñéîç - áí êáé ïé áðïöÜóåéò ðáßñíïíôáí ðÜíôá áðü ôá ðÜíù. ¹ôáí ðÜíôá áðü ôá ðÜíù ðñïò ôá êÜôù. Áõôü, îáíáëÝù, äåí óçìáßíåé üôé äåí Þôáí äçìïöéëÞò. Ðïëýò êüóìïò óõã÷Ýåé ôç ëáúêÞ õðïóôÞñéîç ìå ôç äçìïêñáôßá. ¢ëëï ðñÜãìá ï ëáüò íá õðïóôçñßæåé êÜôé êáé Üëëï -åíôåëþò äéáöïñåôéêü- íá õðïóôçñßæåé êÜôé ôï ïðïßï åðéðëÝïí åëÝã÷åé - ãñÜöåé, äçëáäÞ, ï ßäéïò ôçí éóôïñßá. Ï ëáüò ôçò Êïýâáò äåí äéá÷åéñéæüôáí ôïõò èåóìïýò, äåí Ýðáéñíå ðñùôïâïõëßåò ê.ëð. Ôï óýóôçìá Þôáí ïõóéáóôéêÜ áñ÷çãéêü - ï áñ÷çãüò îÝñåé êáëýôåñá. Ï ÖéíôÝë ÊÜóôñï éó÷õñßæåôáé üôé åßíáé åéäéêüò óå üëá ó÷åäüí ôá èÝìáôá, áðü êôçíïôñïößá êáé áãñïôéêÝò åðéóôÞìåò, áèëçôéóìü Þ âéïôå÷íïëïãßá, ìÝ÷ñé êáé óôñáôéùôéêÞ óôñáôçãéêÞ êáé ôáêôéêÞ. Ó' áõôü ôï óýóôçìá, "äçìïêñáôßá" óÞìáéíå üôé ï êüóìïò ÷åéñïêñïôïýóå êáé åðåõöçìïýóå óôçí ðëáôåßá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôåñÜóôéùí åêäçëþóåùí. Èåùñþ ãåëïßï íá ôï ïíïìÜóïõìå áõôü äçìïêñáôßá üôáí áðïõóéÜæïõí ç óõæÞôçóç êáé ôï äéêáßùìá óôçí áõôü-ïñãÜíùóç, ìå ôçí áðåéëÞ ôçò öõëÜêéóçò íá åðéóåßåôáé, áí Þóïõí åêôüò ãñáììÞò ðïëéôéêÜ êáé éäåïëïãéêÜ, êáé ìå ôá ìÝóá åðéêïéíùíßáò íá åëÝã÷ïíôáé åî ïëïêëÞñïõ áðü ôï êõâåñíþí êüììá. Ç ñéæïóðáóôéêïðïßçóç ðñïò Ýíáí óïóéáëéóìü ôýðïõ ÁíáôïëéêÞò Åõñþðçò ðñï÷þñçóå áñêåôÜ ãñÞãïñá. ¸ùò ôï êáëïêáßñé ôïõ 1960 ïé áìåñéêÜíéêåò âéïìç÷áíßåò åß÷áí êñáôéêïðïéçèåß. ÁõôÝò ïé áìåñéêÜíéêåò åðåíäýóåéò Þôáí ôçò ôÜîçò ôùí 800 åêáôïììõñßùí Ýùò 1 äéò äïëáñßùí, óå ôéìÝò ôïõ 1960. ÌÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôïõ ÷ñüíïõ, ïé ðåñéóóüôåñåò âéïìç÷áíßåò êïõâáíÝæéêùí óõìöåñüíôùí åß÷áí åðßóçò êñáôéêïðïéçèåß. Ìå Üëëá ëüãéá, ùò ôï ôÝëïò ôïõ 1960, äýï ÷ñüíéá ìåôÜ ôç íßêç, ç ïéêïíïìßá Þôáí ïõóéáóôéêÜ óôá ÷Ýñéá ôïõ êïõâáíÝæéêïõ êñÜôïõò. ¸ôóé ìéëÜìå ãéá ðïëý ãñÞãïñç äéáäéêáóßá. Ï áðïêëåéóìüò ôçò êïõâáíÝæéêçò ïéêïíïìßáò áðü ôéò ÇÐÁ Üñ÷éóå ìå ôá ðñþôá ìÝôñá áðáãüñåõóçò ôçò åéóáãùãÞò æÜ÷áñçò áðü ôçí Êïýâá ôï êáëïêáßñé ôïõ 1960. Ïé äéðëùìáôéêÝò ó÷Ýóåéò äéáêüðçêáí ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1961, ëßãåò ìüëéò

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 59

çìÝñåò ðñéí ïñêéóôåß ï Ôæïí ÊÝíåíôé. Ëßãï ìåôÜ, ôïí Áðñßëç 1961, Ýãéíå ç áìåñéêÜíéêç åéóâïëÞ óôïí Êüëðï ôùí ×ïßñùí. Ï ÊÝíåíôé èá ìðïñïýóå íá óôáìáôÞóåé ôçí åéóâïëÞ, áëëÜ äéÜëåîå íá ìçí ôï êÜíåé. ÌÜëéóôá, óôç äéÜñêåéá ôçò ðñïåêëïãéêÞò êáìðÜíéáò ôï öèéíüðùñï ôïõ 1960, ï ÊÝíåíôé åðÝìåíå ðåñéóóüôåñï ãéá ôçí áíÜãêç áíáôñïðÞò ôïõ ÊÜóôñï áð' üóï ï ßäéïò ï Íßîïí. Ïé ôùñéíïß åõóåâåßò ðüèïé ôïõ ¼ëéâåñ Óôüïõí êáé Üëëùí üôé ï ÊÝíåíôé Üëëáîå ôçí áìåñéêáíéêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò ôçí Êïýâá áðïêñýðôåé ôï ãåãïíüò üôé ôüóï ï ÊÝíåíôé üóï êáé ï Íßîïí, ïé Äçìïêñáôéêïß êáé ïé ÑåðïõìðëéêÜíïé, üëïé õðïóôÞñéæáí ôçí ßäéá áðïêñïõóôéêÞ éìðåñéáëéóôéêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò ôçí Êïýâá. Áêüìç êáé ï ìåãÜëïò öéëåëåýèåñïò Þñùáò ÁíôëÜé ÓôÝâåíóïí õðåñáìýíèçêå ôçò ðïëéôéêÞò ôùí ÇÐÁ ðñïò ôçí Êïýâá ùò ðñÝóâçò ôïõ ÊÝíåíôé óôá ÇíùìÝíá ¸èíç. ÌåôÜ ôçí áðïôõ÷ßá ôçò åéóâïëÞò, ôïí Áðñßëéï ôïõ 1961, åß÷áìå ôçí êñßóç ìå ôïõò ðõñáýëïõò ôïí Ïêôþâñç 1962. ¼óïí áöïñÜ ôçí êïõâáíÝæéêç ïéêïíïìßá, õðÞñîå ç "åðáíáóôáôéêÞ åðßèåóç" ôï 1968, üôáí áêüìá êáé ç ðéï ìéêñÞ åðé÷åßñçóç êñáôéêïðïéÞèçêå. ÌéëÜìå ãéá ôçí êñáôéêïðïßçóç áêüìá êáé ôùí ðåñéðôÝñùí! ¸ôóé ìÝ÷ñé ôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ '60 ó÷åäüí üëç ç ïéêïíïìßá Þôáí êñáôéêïðïéçìÝíç. Ó÷åôéêÜ ìå ôç ëåãüìåíç èåóìïèÝôçóç ôçò åðáíÜóôáóçò, ôï ðñþôï óõíÝäñéï ôïõ Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò êáé ç øÞöéóç ôïõ ÓõíôÜãìáôïò Ýãéíáí ìüëéò óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ '70. Ôï Êïììïõíéóôéêü Êüììá éäñýèçêå óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ '60, áöïý åß÷áí Þäç ãßíåé ïé êõñéüôåñåò êïéíùíéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò áëëáãÝò. Ç äåêáåôßá ôïõ '70 åßíáé ìÜëëïí ç åðï÷Þ ôçò ìåãáëýôåñçò åõçìåñßáò ãéá ôçí åðáíÜóôáóç. Äåí èåùñþ üôé áõôÜ ôá äýï óõíäÝïíôáé. ¹ôáí áðëÞ óýìðôùóç ðïõ ç ôéìÞ ôçò æÜ÷áñçò, óôéò äåäïìÝíåò óõíèÞêåò ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò, åß÷å ôçí õøçëüôåñç ôéìÞ üëùí ôùí åðï÷þí. ÁíÝâçêå ðÜíù áðü 60 óåíôò ôç ëßìðñá, åíþ óÞìåñá âñßóêåôáé ãýñù óôá 8 óåíôò ôç ëßìðñá. Êáé Ýôóé ïé "ðá÷éÝò áãåëÜäåò", Ýíáò üñïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí Êïýâá ãéá åðï÷Ýò ìå áíèçñÞ ïéêïíïìßá, Þôáí óôç äåêáåôßá ôïõ '70. Ôï 1979, ðïõ Þôáí êáêÞ ÷ñïíéÜ, ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá Üñ÷éóáí íá äéáöáßíïíôáé. ¸÷åé óçìáóßá íá ôï õðïãñáììßóïõìå áõôü, áöïý ôá óïâáñÜ ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá åìöáíßóôçêáí ðñéí áðü ôçí êáôÜññåõóç ôïõ Óïâéåôéêïý ìðëïê óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ '80, áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ '90. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç Êïýâá óôáìÜôçóå ôç ðëçñùìÞ ôïõ åîùôåñéêïý ôçò ÷ñÝïõò ôï 1986, êáé Ýêôïôå Ý÷åé õðï÷ñåùèåß óå äáíåéóìü ìå õðÝñïãêá åðéôüêéá ãéá íá ìðïñÝóåé íá ÷ñçìáôïäïôÞóåé ôéò öõôåßåò êáé Üëëåò äñáóôçñéüôçôåò. Óôéò äåêáåôßåò ôïõ '70 êáé áñ÷Ýò '80, ç Êïýâá õéïèÝôçóå ôç óï-

âéåôéêÞ ìÝèïäï ïéêïíïìéêïý ó÷åäéáóìïý, áöïý íùñßôåñá ôá åîáéñåôéêÜ óõãêåíôñùôéêÜ, "çèéêÜ êßíçôñá" êáé ïé ãêåâáñéêÝò ìÝèïäïé äåí åß÷áí êáôáöÝñåé íá ðåôý÷ïõí ôïõò ìåãáëåðÞâïëïõò êáé öéëüäïîïõò óôü÷ïõò êáé, óå êÜèå ðåñßðôùóç, Þôáí áíÜèåìá ãéá ôïõò Óïâéåôéêïýò ó÷åäéáóôÝò. ÌÝ÷ñé ôï 1986, ôï óïâéåôéêü ìïíôÝëï åß÷å åðßóçò ðåñéÝëèåé óå óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá, êé Ýôóé ï ÖéíôÝë ÊÜóôñï áðáëëÜ÷èçêå áð' áõôü êáé ðñïóðÜèçóå íá åöáñìüóåé ôç íÝï-ãêåâáñéêÞ "êáìðÜíéá åðáíüñèùóçò". ÁëëÜ áõôü ôï ó÷Ýäéï äåí êñÜôçóå ðïëý ãéáôß êáôÝññåõóå ôï óïâéåôéêü ìðëïê êáé ç ÅÓÓÄ, êáé åß÷áìå ôçí áñ÷Þ ôçò "åéäéêÞò ðåñéüäïõ óå êáéñü åéñÞíçò", üðùò ïíïìÜóôçêå ÷áñáêôçñéóôéêÜ áðü ôçí êïõâáíÝæéêç êõâÝñíçóç, ðïõ óôçí ïõóßá åßíáé ç äåêáåôßá ôïõ '90. ÕðïèÝôù ðùò áêüìç âñéóêüìáóôå óôçí "åéäéêÞ ðåñßïäï óå êáéñü åéñÞíçò"". Ðïëëïß õðïóôçñéêôÝò ôçò åðáíÜóôáóçò èá óçìåßùíáí ôá ïöÝëç óôçí åêðáßäåõóç êáé óôï óýóôçìá õãåßáò ùò ëüãïõò õðïóôÞñéîçò ôçò êïõâáíÝæéêçò êõâÝñíçóçò. Ïé åðéêñéôÝò ôïíßæïõí ôï ãåãïíüò üôé ðñéí áðü ôçí ðôþóç ôïõ Ìðáôßóôá, ç Êïýâá Þôáí Þäç óå ðïëý êáëýôåñç êáôÜóôáóç áðü Üëëåò ëáôéíïáìåñéêáíéêÝò ÷þñåò ó' áõôïýò ôïõò ôïìåßò. Ðþò èá ðåñéãñÜöáôå ôçí ðñüïäï ðïõ Ýãéíå óôçí Êïýâá ó' áõôïýò ôïõò äýï ôïìåßò óå ó÷Ýóç ìå ôçí õðüëïéðç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ; "ÅðéôñÝøôå ìïõ íá îåêéíÞóù ëÝãïíôáò üôé áðü ôç äåêáåôßá ôïõ '90 áõôïß ïé äýï ôïìåßò âñßóêïíôáé óå âáèéÜ êñßóç. Åêôéìþíôáò ôá äåäïìÝíá, áí ìßá ôÝôïéá êñßóç óõíÝâáéíå óå êÜðïéá Üë-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

59

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 60

ëç ëáôéíïáìåñéêÜíéêç ÷þñá, ìÜëëïí èá Þôáí ÷åéñüôåñç áð' ü,ôé åßíáé óÞìåñá óôçí Êïýâá. Ôï ãåãïíüò üôé ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ãñáöåéïêñáôéêü, óõãêåíôñùôéêü óýóôçìá äßíåé ôç äõíáôüôçôá íá äéáôçñåßôáé êÜðïéá åëÜ÷éóôç êÜëõøç ðáñÜ ôçí êñßóç. ¹ìïõí óôçí Êïýâá ôïí ÃåíÜñç ôïõ 2000. ÅðéóêÝöèçêá ôï äçìüóéï ëýêåéï óôï ïðïßï åß÷á öïéôÞóåé ðñéí ôçí åðáíÜóôáóç, êáé Þôáí óå Üèëéá êáôÜóôáóç. ¼ôáí ôï åß÷á åðéóêåöôåß ôïí ÄåêÝìâñç ôïõ 1979, ôï ó÷ïëåßï Þôáí óå ðïëý êáëýôåñç êáôÜóôáóç - ð.÷., Þôáí öñåóêïâáììÝíï. ÁëëÜ ôï 2000 Þôáí ÷Üëéá. Óôá íïóïêïìåßá õðÜñ÷åé óïâáñÞ Ýëëåéøç öáñìÜêùí, êáé ïé áóèåíåßò ðñÝðåé íá ðáßñíïõí ìáæß ôïõò ôá êëéíïóêåðÜóìáôÜ ôïõò. Åäþ äåí ðñüêåéôáé ãéá áðüäïóç åõèõíþí, áëëÜ ãéá áíôéêåéìåíéêüôçôá. Áí ðñüêåéôáé íá ìéëÞóïõìå ãéá ôï ðïéïò öôáßåé, èá ìðïñïýóáìå íá áðïäþóïõìå Ýíá ìÝñïò ôçò åõèýíçò óôï åãêëçìáôéêü åìðÜñãêï ôùí ÇÐÁ êáé Ýíá Üëëï ìÝñïò óôç óðáôÜëç êáé ôçí áíåðÜñêåéá ðïõ åßíáé Ýìöõôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò óõãêåíôñùôéêïý, äéêôáôïñéêïý êáé ãñáöåéïêñáôéêïý óõóôÞìáôïò. ÂÝâáéá, ôá ìáêñï÷ñüíéá ðñïâëÞìáôá ôïõ óõóôÞìáôïò ðïõ ìüëéò ðåñéÝãñáøá ÷åéñïôÝñåøáí óçìáíôéêÜ ìåôÜ ôçí êáôÜññåõóç ôïõ óïâéåôéêïý ìðëïê. Åßíáé âÝâáéá áëÞèåéá üôé ôï óçìåßï åêêßíçóçò óôçí Êïýâá Þôáí ðïëý ðéï øçëÜ áðü Üëëåò ëéãüôåñï áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò. Áò ðÜñïõìå, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôïí áëöáâçôéóìü. Óôçí Êïýâá, ôï 70% ôïõ ëáïý Þîåñáí ãñáöÞ êáé áíÜãíùóç ðñéí ôçí åðáíÜóôáóç. Ùóôüóï, êáé áõôü Ý÷åé óçìáóßá, õðÞñ÷å ìåãÜëç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôçí ðüëç êáé ôçí åðáñ÷ßá. Áõôü åßíáé óýíçèåò óå ëéãüôåñï áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò, áëëÜ óôçí Êïýâá Þôáí éäéáßôåñá Ýíôïíï. Áí äïýìå ôçí áðïãñáöÞ ôïõ 1953, ç ôåëåõôáßá ðñéí ôçí åðáíÜóôáóç, ç áíáëïãßá ôïõ áóôéêïý êáé ôïõ áãñïôéêïý ðëçèõóìïý Þôáí 57% ðñïò 43%. ¸ôóé äåí ìéëÜìå ãéá ôçí ðñï-åðáíáóôáôéêÞ Ñùóßá Þ ôçí Êßíá, äåí åß÷å êáìßá ó÷Ýóç. Åßíáé áëÞèåéá üôé ôï êñéôÞñéï ãéá ôïí áóôéêü ðëçèõóìü Þôáí ðïëý ãåííáéüäùñï, áöïý áíáöåñüôáí óå ïðïéáäÞðïôå ðüëç ðïõ åß÷å ðÜíù áðü 2.000 êáôïßêïõò. Áêüìá êáé Ýôóé, ó÷åäüí ôï 1/3 ôïõ ðëçèõóìïý æïýóå óôçí ÁâÜíá êáé óå Üëëåò ìåãÜëåò ðüëåéò. ¢ñá, ëïéðüí, ìéëÜìå ãéá ìåãÜëï áñéèìü áóôéêïý ðëçèõóìïý, áíôßèåôá ìå ôç Êßíá Þ áêüìá êáé ôç Ñùóßá, ðïõ åß÷å Ýíá 20% áóôéêïý ðëçèõóìïý ôçí ðáñáìïíÞ ôçò ÅðáíÜóôáóçò ôïõ 1917. Ôï 70% ôùí åããñÜììáôùí, ëïéðüí, êñýâåé ôï ãåãïíüò üôé ï áíáëöáâçôéóìüò Þôáí ôåñÜóôéïò óôçí åðáñ÷ßá êáé ðïëý ìéêñüôåñïò óôéò áóôéêÝò ðåñéï÷Ýò. ¼ôáí Ýãéíå ç åðáíÜóôáóç, ï áíáëöáâçôéóìüò Þôáí ðñüâëçìá êõñßùò óôçí åðáñ÷ßá. Êáé ðñÜãìáôé Þ åêðáéäåõôéêÞ êáìðÜíéá, êáôÜ êýñéï ëüãï, áðïôåëåßôï áðü áóôïýò åèåëïíôÝò ðïõ ðÞãáéíáí óôéò áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò. Äåí Ýâëåðåò ðïëÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

60

ëïýò áóôïýò åèåëïíôÝò íá ðçãáßíïõí óôéò öôù÷ïãåéôïíéÝò ôçò ÁâÜíáò ãéá íá äéäÜîïõí ãñáöÞ êáé áíÜãíùóç, ðáñüôé õðÞñ÷áí êáé åêåß áãñÜììáôïé. Ç åéêüíá ôùí ðñþôùí ÷ñüíùí ôçò åðáíÜóôáóçò Þôáí Üíèñùðïé ðïõ ðÞãáéíáí óôçí åðáñ÷ßá ãéá íá äéäÜîïõí ôïõò áãñüôåò ãñáöÞ êáé áíÜãíùóç, ãéáôß åêåß õðÞñ÷å ìåãÜëï ðñüâëçìá áíáëöáâçôéóìïý. ¸ôóé Ý÷ïõìå ôï öáéíüìåíï ôçò Üíéóçò áíÜðôõîçò, ðïõ ï ËÝùí Ôñüôóêé ðåñéÝãñáøå ìå èáõìÜóéï ôñüðï óôï âéâëßï ôïõ Ç Éóôïñßá ôçò Ñþóéêçò ÅðáíÜóôáóçò. ¹ôáí ðïëý óïâáñü ðñüâëçìá óôçí Êïýâá. Áò äïýìå ôá ìÝóá åðéêïéíùíßáò. Ç Êïýâá Þôáí áðü ôéò ðñþôåò ÷þñåò ôçò Äýóçò ðïõ êáèéÝñùóå ôçí ôçëåüñáóç óå ìáæéêÞ êëßìáêá. ¼ôáí áêïýù ôïí Ãêéë Óêüô ×Ýñïí íá ôñáãïõäÜåé "ç åðáíÜóôáóç äåí èá ìåôáäïèåß áðü ôçí ôçëåüñáóç", óêÝöôïìáé üôé ç ÊïõâáíÝæéêç ÅðáíÜóôáóç ìåôáäüèçêå áðü ôçí ôçëåüñáóç! Êáé äåí ìåôáäüèçêå ìüíï ãéá Ýíá ìéêñïáóôéêü êïéíü, áëëÜ ãéá ôï ìåãáëýôåñï êïììÜôé ôïõ ðëçèõóìïý, éäéáßôåñá óôéò ðüëåéò. Ç êáôÜóôáóç ôïõ óõóôÞìáôïò õãåßáò Þôáí ðáñüìïéá, áöïý ïé ãéáôñïß êáé ôá êÝíôñá õãåßáò Þôáí óõãêåíôñùìÝíá êõñßùò óôçí ÁâÜíá êáé óå Üëëåò ìåãÜëåò ðüëåéò. ¸ôóé ç åðáíÜóôáóç óôï óýóôçìá õãåßáò åß÷å ðñùôßóôùò íá êÜíåé ìå ôçí åðÝêôáóç ôùí õðçñåóéþí õãåßáò óôçí åðáñ÷ßá, êÜíïíôáò ôçí Êïýâá ìéá ðéï åíéáßá êïéíùíßá, ìåéþíïíôáò ôï ìåãÜëï ÷Üóìá áíÜìåóá óôçí åðáñ÷ßá êáé ôéò ðüëåéò êáé áíôéìåôùðßæïíôáò ôéò ôáîéêÝò áíéóüôçôåò. ÁëëÜ õðÞñ÷å ôåñÜóôéï ÷Üóìá áíÜìåóá óôçí åðáñ÷ßá êáé ôçí ðüëç - êáé áêüìç õðÜñ÷åé. Âåâáßá ç êáôáíïìÞ ôïõ ðëçèõóìïý Ý÷åé áëëÜîåé, áöïý óÞìåñá ìéëÜìå ãéá Ýíáí áóôéêü ðëçèõóìü ðÜíù áðü ôï 70% ôïõ óõíïëéêïý ðëçèõóìïý. Óõãêñßíïíôáò ôçí Êïýâá ìå Üëëåò ëáôéíïáìåñéêáíéêÝò ÷þñåò, ï ÊáñìÝëï Ìåóá-ËÜãêï, ï ðéï äéáêåêñéìÝíïò Êïõâáíüò ïéêïíïìïëüãïò óôçí åîïñßá, Ýãñáøå ðñüóöáôá Ýíá âéâëßï üðïõ óõãêñßíåé ôçí Êïýâá, ôçí Êüóôá Ñßêá êáé ôç ×éëÞ. Äåß÷íåé üôé ç ×éëÞ êáé ç Êüóôá Ñßêá Ý÷ïõí ðïëëÝò ïìïéüôçôåò ìå ôçí Êïýâá üóïí áöïñÜ ôïí áëöáâçôéóìü, ôç óõììåôï÷Þ óôçí áíþôåñç åêðáßäåõóç, ôç âñåöéêÞ èíçóéìüôçôá êáé ôçí ðñïóäüêéìç äéÜñêåéá æùÞò, áí êáé ç Êïýâá ôá ðÜåé êáëýôåñá áðü Üðïøçò éóüôéìçò êáôáíïìÞò åéóïäÞìáôïò êáé ðëïýôïõ. ÂÝâáéá ôï åñþôçìá åßíáé ôé åßäïõò êïéíùíßåò åßíáé ç ×éëÞ êáé ç Êüóôá Ñßêá; Ãéá ðáñÜäåéãìá, Þ öõëåôéêÞ ôïõò óýíèåóç äåí ìïéÜæåé ìå áõôÞ ôçò Êïýâáò. Áõôü ðïõ åßíáé áîéïóçìåßùôï óôçí Êïýâá åßíáé üôé ï áëöáâçôéóìüò åðåêôÜèçêå óôçí åðáñ÷ßá óå ðïëý ìéêñüôåñï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá - áðïôÝëåóìá ôçò ôåñÜóôéáò êáìðÜíéáò. Ôï ßäéï óõíÝâç êáé ìå ôï óýóôçìá õãåßáò. ¼ìùò êáé ïé äýï áõôïß ôïìåßò äÝ÷ôçêáí ðïëý ìåãÜëç ðßåóç óôç äåêáåôßá ôïõ '90 - ôåñÜóôéá ðßåóç. Êáé ôï óýóôçìá õãåßáò Ý÷åé õðïöÝñåé ðïëý ðåñéóóüôåñï áðü ôçí

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 61

åêðáßäåõóç ãéáôß åäþ áðáéôïýíôáé ðïëý ìåãáëýôåñá êåöÜëáéá". ÁíÜìåóá óôïõò õðïóôçñéêôÝò ôçò åðáíÜóôáóçò õðÜñ÷ïõí åêåßíïé ðïõ éó÷õñßæïíôáé üôé ïé âåëôéþóåéò óôçí õãåßá êáé óôçí åêðáßäåõóç åßíáé åíäåéêôéêÝò ìéáò åîÝëéîçò ðñïò ìéá ðéï ßóç êïéíùíßá -ìéá óïóéáëéóôéêÞ êïéíùíßá ßóùò. "Ðñïöáíþò ïé áëëáãÝò ðïõ ðåñéÝãñáøá åßíáé åõðñüóäåêôåò. Èá Þôáí ãåëïßï íá ôï áñíçèþ áõôü áðëÜ êáé ìüíï åðåéäÞ åßìáé áíôßèåôïò óôï êüììá êáé óôçí êõâÝñíçóç ðïõ åßíáé ôþñá óôçí åîïõóßá óôçí Êïýâá. Ðáñåìðéðôüíôùò, äåí ìéëÜìå ãéá ôçí åðáíÜóôáóç ùò áöçñçìÝíç Ýííïéá áëëÜ ãéá Ýíáí Üíèñùðï ðïõ Ý÷åé ôçí åîïõóßá ãéá ðÜíù áðü 45 ÷ñüíéá. Áäõíáôþ íá äù ôé ó÷Ýóç Ý÷ïõí ç äçìïêñáôßá, ç êïëåêôéâïðïßçóç ç ï óïóéáëéóìüò ìå áõôÞ ôçí êáôÜóôáóç. Ãéáôß, îÝñåôå, õðÜñ÷åé êé Üëëï ìðÝñäåìá. Ôï êáèåóôþò êáé ïé õðïóôçñé÷ôÝò ôïõ, éäßùò óôï åîùôåñéêü, ìéëïýí ãéá åðáíÜóôáóç, áëëÜ ç åðáíÜóôáóç åßíáé ìéá áöçñçìÝíç Ýííïéá ó' áõôÞí ôç öÜóç. Áíôßèåôá, åäþ Ý÷ïõìå íá êÜíïõìå ìå ìéá ðïëý ìéêñÞ ïìÜäá áíèñþðùí ðïõ ðáßñíïõí üëåò ôéò óçìáíôéêÝò áðïöÜóåéò óôçí Êïýâá. Åßìáé áíôßèåôïò óå áõôïýò ôïõò áíèñþðïõò, ü÷é óôçí åðáíÜóôáóç óáí áöçñçìÝíç êáé ãåíéêÞ ðñüôáóç. ÁëëÜ íïìßæù üôé Ý÷åé óçìáóßá íá åßìáóôå áíôéêåéìåíéêïß êáé äßêáéïé, åéäéêÜ üôáí õðÜñ÷ïõí äéáóôñåâëþóåéò êáé îåêÜèáñá øåýäç ìå óêïðü íá äéêáéïëïãçèïýí ôüóï ôï ïéêïíïìéêü åìðÜñãêï üóï êáé Üëëåò ðïëéôéêÝò ôùí ÇÐÁ, ðïõ ðñïöáíþò ðñÝðåé íá êáôáðïëåìçèïýí. ÅîÜëëïõ, åßìáé ôçò ãíþìçò üôé óå Üëëç ÷þñá, ìßá êñßóç ðáñüìïéá ìå áõôÞ ðïõ ðåñíÜåé ôþñá ç Êïýâá èá åß÷å áêüìç ÷åéñüôåñåò åðéðôþóåéò, ìüíï êáé ìüíï ãéáôß åäþ õðÜñ÷åé ìßá ãñáöåéïêñáôéêÞ, êåíôñéêÞ åîïõóßá ðïõ äéáíÝìåé ôïõò ðüñïõò ìå êÜðïéá ìéêñÞ Ýóôù áðïôåëåóìáôéêüôçôá, áêüìá êáé áí ëÜâïõìå õðüøç ôç óðáôÜëç êáé ôçí áíåðÜñêåéá ðïõ óõíõðÜñ÷ïõí óôç ãñáöåéïêñáôßá. ÕðÜñ÷åé ìåãÜëï ðñüâëçìá óôï íá óõãêñßíïõìå áíéóüôçôåò óôéò êáðéôáëéóôéêÝò ÷þñåò ìå áõôÝò ðïõ õðÜñ÷ïõí óôéò êïéíùíßåò ôùí êïììïõíéóôéêþí êñáôþí. Åöüóïí ÷ñçóéìïðïéïýìå ôáîéêÞ áíÜëõóç ãé' áõôÝò ôéò êïéíùíßåò, äåí ìå åíäéáöÝñåé áí èá ôéò ïíïìÜóïõìå êñáôéêü êáðéôáëéóìü Þ ãñáöåéïêñáôéêü êïëåêôéâéóìü - áõôü åßíáé äåõôåñåýïí ãéá ìÝíá. Åöüóïí êáôáëáâáßíïõìå üôé áõôïß ðïõ êáôÝ÷ïõí ôçí åîïõóßá äçìéïõñãïýí êáéíïýñãéåò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò, ç õðüëïéðç óõæÞôçóç Ý÷åé ðïëý ìéêñüôåñç óçìáóßá. ÁëëÜ, áí èåùñåßôå üôé ç Êïýâá åßíáé ìßá ðñïïäåõôéêÞ êïéíùíßá êáé üôé äåí õðÜñ÷åé êÜðïéá ôÜîç ðïõ Ý÷åé ôçí åîïõóßá, ôüôå äéáöùíïýìå. Ç äéáöùíßá èá åßíáé áêüìç ìåãáëýôåñç áí áíôéìåôùðßóåôå ôçí êïõâáíÝæéêç êõâÝñíçóç áðïëïãçôéêÜ Þ áðåñßóêåðôá, áíåîÜñôçôá ìå ôï áí íï-

ìßæåôå üôé õðÜñ÷åé Üñ÷ïõóá ôÜîç åêåß Þ ü÷é. ¼ìùò ôï ðñüâëçìá, üôáí óõãêñßíïõìå áíéóüôçôåò óôéò êáðéôáëéóôéêÝò ÷þñåò êáé óå êïììïõíéóôéêÜ êñÜôç, åßíáé üôé óå áõôüí ôïí ôýðï êïéíùíßáò ïé áíéóüôçôåò äåí åêöñÜæïíôáé ìüíï óå ó÷Ýóç ìå ôï ìÝãåèïò ôïõ åéóïäÞìáôïò êáé ôïõ ðëïýôïõ, áëëÜ óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðñüóâáóç - ôï äéêáßùìá ôçò ðñüóâáóçò. Ç ìåãÜëç ìÜæá ôïõ ðëçèõóìïý äåí Ý÷åé ðñüóâáóç óå ïñéóìÝíá âáóéêÜ áãáèÜ, ðïõ äéáíÝìïíôáé ìÝóá áðü äéïéêçôéêïýò, ðïëéôéêïýò êáé ðáñá-ïéêïíïìéêïýò êýêëïõò. Ç äõíáôüôçôá ãéá ôáîßäéá, ðáñáäåßãìáôïò ÷Üñç, äåí åßíáé åîßóïõ ðñïóéôÞ óôïõò ðåñéóóüôåñïõò Êïõâáíïýò. Êáé ðñéí áðü ôçí áíÜðôõîç ôçò ïéêïíïìßáò ìå âÜóç ôï äïëÜñéï, óôç äåêáåôßá ôïõ '90, ãéá íá áðïêôÞóåéò ïñéóìÝíá áãáèÜ Ýðñåðå íá Ý÷åéò ôéò ðïëéôéêÝò ðñïóâÜóåéò. Ôþñá ç ïéêïíïìßá ðïõ âáóßæåôáé óôï äïëÜñéï Ý÷åé åéóÜãåé ìéá êáéíïýñãéá äéÜóôáóç ôçò áíéóüôçôáò óôçí Êïýâá, åíþ ôáõôü÷ñïíá ìåéþíåé ôï ðïëéôéêü ìïíïðþëéï ôïõ êáèåóôþôïò óå ðïëëÜ áãáèÜ. ¸ôóé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ç êáôÜóôáóç åßíáé ðïëý ìðåñäåìÝíç". ÕðÞñ÷áí åéäéêÜ ìáãáæéÜ ãéá êïììáôéêÜ óôåëÝ÷ç üðùò óôçí ÁíáôïëéêÞ Åõñþðç êáé óôç Ñùóßá; "ÏðùóäÞðïôå, üðùò õðÞñ÷áí åðßóçò åéäéêÝò êëéíéêÝò ãéá ôçí ðïëéôéêÞ åëßô. Åðßóçò, ó÷åäüí üëåò ïé îÝíåò åðåíäýóåéò óôçí Êïýâá Ý÷ïõí ôç ìïñöÞ êïéíïðñáîéþí. Áõôü óçìáßíåé üôé õðÜñ÷ïõí Üíèñùðïé áðü ôçí êïõâáíÝæéêç ðëåõñÜ ðïõ óõíäéåõèýíïõí ìáæß ìå ôïõò îÝíïõò åðåíäõôÝò. Ôï ðéï óçìáíôéêü áð' áõôÞí ôçí Üðïøç åßíáé ï óôñáôüò, ï ïðïßïò åìðëÝêåôáé óå ìåãÜëåò êïéíïðñáîßåò óôïí ôïõñéóôéêü ôïìÝá. Ðñüóöáôá, õðÞñîå ìéá ðïëý óçìáíôéêÞ åîÝëéîç ðïõ ãéá ìÝíá åßíáé óçìáäéáêÞ ãéá ôéò ìåëëïíôéêÝò åîåëßîåéò. Ï Êïõâáíüò õðïõñãüò ôïõñéóìïý, ï ïðïßïò Þôáí ðïëßôçò, áíôéêáôáóôÜèçêå ðñüóöáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

61

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 62

ôá áðü ôï óôñáôéùôéêü áîéùìáôéêü ðïõ Þôáí åðéêåöáëÞò ôçò Ãêáâéüôá. ¸ôóé ï Üíèñùðïò ðïõ Þôáí åðéêåöáëÞò ôçò óôñáôéùôéêÞò ôïõñéóôéêÞò åðé÷åßñçóçò ôþñá äéåõèýíåé ïëüêëçñï ôïí ôïõñéóôéêü ôïìÝá ôçò ïéêïíïìßáò. Ôï ßäéï óõíÝâç ðñéí ìåñéêÜ ÷ñüíéá óôç âéïìç÷áíßá æá÷áñïêÜëáìïõ, üôáí äéïñßóôçêå Ýíáò óôñáôçãüò ãéá íá äéåõèýíåé áõôüí ôïí óçìáíôéêü ôïìÝá ôçò ïéêïíïìßáò. ÕðÜñ÷ïõí êé Üëëåò çìé-éäéùôéêÝò, çìé-äçìüóéåò åðé÷åéñÞóåéò ðïõ Ý÷ïõí Êïõâáíïýò äéåõèõíôÝò ïé ïðïßïé, êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ, èá ðáßîïõí óçìáíôéêü ñüëï óå ìéá ìåëëïíôéêÞ ìåôåîÝëéîç óôçí Êïýâá. ÕðÜñ÷ïõí ïé Cubacel, Etecsa, Cubalse, êáé ðïëëÝò Üëëåò. ÕðÜñ÷ïõí Ýíá óùñü áêñþíõìá ðïõ åßíáé ôá ïíüìáôá êïéíþí åðé÷åéñÞóåùí. Ìßá áðü ôéò ìåãáëýôåñåò öõôåßåò åóðåñéäïåéäþí óôïí êüóìï âñßóêåôáé óôçí êåíôñéêÞ Êïýâá êáé åßíáé óõíéäéïêôçóßá êïõâáíÝæéêùí êáé éóñáçëéíþí óõìöåñüíôùí. Ç ßäéá åôáéñßá åßíáé éäéïêôÞôñéá ôïõ Åìðïñéêïý ÊÝíôñïõ ÌéñáìÜñ óôçí ÁâÜíá, ðïõ åßíáé ôï ìåãáëýôåñï óõãêñüôçìá ãñáöåßùí óôï íçóß. Áõôü áêïýãåôáé ðáñÜäïîï, áöïý ôï ÉóñáÞë Ý÷åé äéáêüøåé äéðëùìáôéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôçí Êïýâá áðü ôç äåêáåôßá ôïõ '70 êáé åßíáé ìßá áðü ôéò äõï ôñåéò ÷þñåò ðïõ åîáêïëïõèïýí íá õðïóôçñßæïõí ôéò ÇÐÁ óôçí åôÞóéá øçöïöïñßá ôùí Ç.Å. ãéá ôçí Üñóç ôïõ åìðÜñãêï óôçí Êïýâá. Íïìßæù üôé ï ÖéíôÝë ÊÜóôñï, ãéá ëüãïõò åðéâßùóçò, Ý÷åé äçìéïõñãÞóåé ôï êïõôß ôçò Ðáíäþñáò, áöïý ôá óôåëÝ÷ç ðïõ õðïôßèåôáé üôé ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

62

äïõëåýïõí ãéá ôï êïõâáíÝæéêï êñÜôïò ôáõôü÷ñïíá äçìéïõñãïýí äéáóõíäÝóåéò ìå ìåãÜëá äéåèíÞ êåöÜëáéá. Êáé åßíáé óßãïõñï ðùò ìåñéêÝò áìåñéêáíéêÝò åðé÷åéñÞóåéò èá Þèåëáí íá ìðïõí óôçí Êïýâá. Áõôü áíïßãåé Üëëï Ýíá èÝìá, ðïõ Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôéò êïëïóóéáßåò åîáãùãÝò áãñïôéêþí ðñïúüíôùí êáé åðåîåñãáóìÝíùí ôñïößìùí óôçí Êïýâá ôá ôåëåõôáßá 3 ÷ñüíéá. ÌéëÜìå ãéá åîáãùãÝò åêáôïíôÜäùí åêáôïììõñßùí äïëáñßùí óôç äéÜñêåéá ôùí 3 ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí, éäéáßôåñá áðü ôéò êåíôñïäõôéêÝò ðïëéôåßåò êáé öïñôùìÝíá áðü ôï ëéìÜíé ôçò ÍÝáò ÏñëåÜíçò. ¸ôóé ëïéðüí ï ôïìÝáò ôùí êïéíïðñáîéþí äçìéïõñãåß Þäç ìéá ïìÜäá áíèñþðùí ðïõ èá ðáßîïõí ôïí êýñéï ñüëï üôáí öýãåé ï ÊÜóôñï áðü ôï ðñïóêÞíéï. Óôï ìåôáîý, ï ÖéíôÝë ÊÜóôñï äåí åðéôñÝðåé ó' áõôïýò ôïõò áíèñþðïõò ïýôå óå êáíÝíáí Üëëïí âÝâáéá íá ðñïùèïýí áíïé÷ôÜ ôéò áðüøåéò Þ ôá ó÷ÝäéÜ ôïõò. Ìå Üëëá ëüãéá, ïé äéáöïñÝò êáôáóôÝëëïíôáé áëëÜ áõôü äåí óçìáßíåé üôé åîáëåßöïíôáé. Äåí ðéóôåýù üôé ï Ñáïýë ÊÜóôñï èá Ý÷åé ôç äýíáìç, ôçí åðéññïÞ êáé ôï êýñïò ôïõ ìåãáëýôåñïõ áäåëöïý ôïõ þóôå íá åìðïäßóåé ôá ïéêïíïìéêÜ óõìöÝñïíôá íá åêöñáóèïýí êáé ðïëéôéêÜ. ÅîÜëëïõ, õðÜñ÷ïõí åíäåßîåéò üôé ï ßäéïò ï Ñáïýë ÊÜóôñï êëßíåé óáöþò ðñïò ôï áðïêáëïýìåíï êéíÝæéêï ìïíôÝëï - äçëáäÞ, ðïëéôéêÞ êáôáóôïëÞ óå óõíäõáóìü ìå Ýíá ìåãáëýôåñï Üíïéãìá óå êáðéôáëéóôéêÝò åðé÷åéñÞóåéò". Ìðïñåßôå íá ìéëÞóåôå ëßãï ãéá ôá ðïëéôéêÜ äéêáéþìáôá óôçí Êïýâá; "Áí õðïóôçñßîåéò åëåýèåñá ôéò áðüøåéò óïõ óôçí Êïýâá èá âñåéò ôïí ìðåëÜ óïõ. ÐñïóùðéêÜ ãíùñßæù áíèñþðïõò ðïõ ôáîßäåõáí óôï åîùôåñéêü ìå åðéìïñöùôéêÜ ðñïãñÜììáôá áíôáëëáãÞò êáé âñÞêáí ôïí ìðåëÜ ôïõò üôáí åðÝóôñåøáí óôçí Êïýâá ãéá ðñÜãìáôá ðïõ åß÷áí ðåé äçìüóéá êáé Þôáí åêôüò ôçò êïììáôéêÞò ãñáììÞò. Áõôïß ïé Üíèñùðïé äåí Þôáí ìå êáìßá Ýííïéá áíôßðáëïé ôïõ êáèåóôþôïò, Þôáí áðëþò Üíèñùðïé ìå áíåîÜñôçôç óêÝøç. ¢ñá åßíáé Ýíá ðïëéôéêÜ êáôáðéåóôéêü êáèåóôþò. Áí äåí åßóáé ðïëéôéêïðïéçìÝíïò êáé áðëþò óêýâåéò ôï êåöÜëé ãéá íá åðéâéþóåéò áðü ìÝñá óå ìÝñá, ôüôå ìÜëëïí äåí èá Ý÷åéò óïâáñÜ ìðëåîßìáôá óôçí Êïýâá. ¼ìùò Ýíá ðïëéôéêÜ óõíåéäçôü êáé áíåîÜñôçôï ðíåýìá -êáé äåí ìéëÜù êáí ãéá áíôéöñïíïýíôá- áñãÜ Þ ãñÞãïñá èá âñåé ôïí ìðåëÜ ôïõ, åêôüò âÝâáéá êé áí äå÷ôåß ôïõò ðåñéïñéóìïýò ðïõ åðéâÜëëåé ôï êáèåóôþò". Ôé óçìáßíåé "ìðåëÜò"; "ÌðåëÜò ìðïñåß íá óçìáßíåé ðïëëÜ ðñÜãìáôá, áðü ôçí áðáãüñåõóç íá ôáîéäÝøåéò óôï åîùôåñéêü óõíÞèùò ðåíôáåôÞ áðáãüñåõóç ðïõ åðéâÜëëåôáé á-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 63

ðü ôï êüììá, ü÷é ôéò äéêáóôéêÝò áñ÷Ýò- ìÝ÷ñé ôïí õðïâéâáóìü Þ ôçí áðüëõóç Þ óôçí êáëýôåñç ðåñßðôùóç íá ìçí Ý÷åéò ôç äõíáôüôçôá ðñïáãùãÞò ãéáôß Ý÷åéò "ëÜèïò" ðïëéôéêÞ óôÜóç, ðïõ ìÝ÷ñé ôï 1991 óõìðåñéëÜìâáíå êáé ôçí åíáó÷üëçóç ìå èñçóêåõôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. ÐñÝðåé íá Ý÷åôå õðüøç óáò ôéò ðïëý óïâáñÝò åðéðôþóåéò ôçò áðüëõóçò áðü ôï êñÜôïò, ï êýñéïò åñãïäüôçò ôçò ÷þñáò, êáé óôçí ïõóßá ï ìïíáäéêüò åñãïäüôçò ìÝ÷ñé ðñéí áðü äÝêá ÷ñüíéá. Áí ãßíåéò åíåñãüò áíôßðáëïò Þ áíôéöñïíþí, ôüôå åêôßèåóáé êáé óå Üëëïõò êéíäýíïõò, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé êáé ç öõëÜêéóç. Ðñéí ìåñéêÜ ÷ñüíéá, ç êõâÝñíçóç ïñãÜíùíå åðßóçò actos de repudio -ðñÜîåéò áðïêÞñõîçò- üðïõ ï êüóìïò ìáæåõüôáí "áõèïñìÞôùò" êáé ëéèïâïëïýóå ôá óðßôéá ôùí áíôéöñïíïýíôùí. ÕðÜñ÷åé, åðßóçò, ðïëý ìáêñÜ éóôïñßá êõâåñíçôéêÞò êáôáóôïëÞò ãéá ðïëéôéêÝò ïìÜäåò óôçí Êïýâá. Ôï 1983 Ýãñáøá Ýíá Üñèñï ãéá ôï ðåñéïäéêü ÅíÜíôéá óôï Ñåýìá óôï ïðïßï êáôÝãñáøá ìåñéêÝò áðü ôéò ïìÜäåò ðïõ åß÷áí áðáãïñåõôåß üëá áõôÜ ôá ÷ñüíéá. ÁõôÝò ïé ïìÜäåò Þôáí áðü õðïóôçñé÷ôÝò ôïõ êéíÞìáôïò Black Power ìÝ÷ñé óïâéåôüöéëïé êïììïõíéóôÝò. Ç ðïëý ìéêñÞ ïìÜäá ôùí Êïõâáíþí ôñïôóêéóôþí (Ðïóáíôßóôáò) åß÷å öõëáêéóôåß ãéá áñêåôÜ ÷ñüíéá, áöïý ðñþôá ôá ÝíôõðÜ ôçò êáé ôï ôõðïãñáöåßï ôçò êáôáó÷Ýèçêáí áðü ôçí êõâÝñíçóç. Áðïöõëáêßóôçêáí åí ôÝëåé õðü ôïí üñï üôé èá äéÝêïðôáí êÜèå áíåîÜñôçôç ðïëéôéêÞ äñáóôçñéüôçôá. Áõôü åßíáé Ýíá åýóôï÷ï ðáñÜäåéãìá. Ôïõò åßðáí êÜôé ôïõ óôéë "îÝñïõìå üôé äåí åßóáóôå áíôé-åðáíáóôÜôåò, áëëÜ äåí ìðïñïýìå íá óáò áöÞóïõìå íá ëåéôïõñãåßôå áíåîÜñôçôá. ¸ôóé èá óáò áðïöõëáêßóïõìå áí õðïó÷åèåßôå íá ðåñéïñßóåôå ôéò äñáóôçñéüôçôÝò óáò óôá ðëáßóéá ôùí åðßóçìùí ïñãáíþóåùí ðïõ Ý÷ïõí åãêñéèåß áðü ôï êñÜôïò". Äåí åß÷áí Üëëç åðéëïãÞ áðü ôï íá äå÷ôïýí ôç óõìöùíßá, êáé áðü ôüôå ôïõò Ý÷ïõí áöÞóåé óôçí çóõ÷ßá ôïõò. ÁëëÜ äåí ìðïñïýí íá ïñãáíùèïýí áíåîÜñôçôá. Áõôü åßíáé ôï èÝìá, êáé âÝâáéá ãßíåôáé ðïëý ðéï óïâáñü üôáí Ý÷ïõìå íá êÜíïõìå ìå ôç äõíáôüôçôá ôùí åñãáôþí, ôùí ãõíáéêþí, ôùí ìáýñùí, ôùí ïìïöõëüöéëùí êáé Üëëùí íá äçìéïõñãÞóïõí ôéò äéêÝò ôïõò ïñãáíþóåéò. Áõôü ðïõ ìå åíï÷ëåß åäþ êáé ðïëëÝò äåêáåôßåò åßíáé üôé ïé ðñïïäåõôéêïß Üíèñùðïé óôï åîùôåñéêü, ïé ïðïßïé äåí èá áíå÷üíôïõóáí ôÝôïéåò áðáãïñåýóåéò óôéò äéêÝò ôïõò êïéíùíßåò, åßíáé ðñüèõìïé íá êÜíïõí ôá óôñáâÜ ìÜôéá -áí ü÷é íá ÷åéñïêñïôïýí- üôáí ðñüêåéôáé ãéá ôçí Êïýâá. ÁõôÞ ôç óôÜóç ôç âñßóêù åßôå êõíéêÞ åßôå çèéêÜ êáé ðïëéôéêÜ äåéëÞ êáé áíåýèõíç". Ìðïñåßôå íá ìáò ìéëÞóåôå ãéá ôç èÝóç ôùí ìáýñùí, ôùí ãõíáéêþí êáé ôùí ïìïöõëüöéëùí óôçí Êïýâá; "Áò äïýìå ðñþôá ôï öõëåôéêü æÞôçìá. Áðü ôç äåêáåôßá ôïõ '90 ïé ìáýñïé Êïõâáíïß Ý÷ïõí éäéáß-

ôåñá ðñïâëÞìáôá ãéáôß åßíáé, âÝâáéá, ðïëý öôù÷üôåñïé êáé äåí Ý÷ïõí ðïëëÝò ðéèáíüôçôåò íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå äïëÜñéá. ¸ôóé ïé ìáýñïé ùò êïéíùíéêÞ ïìÜäá Ý÷ïõí õðïöÝñåé ðåñéóóüôåñï áðü ôüôå ðïõ êáôÝññåõóå ôï óïâéåôéêü ìðëïê. Ç ðïëéôéêÞ ôçò êïõâáíÝæéêçò êõâÝñíçóçò ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß, ìå üñïõò ÇÐÁ, ùò ðÜó÷ïõóá áðü á÷ñùìáôïøßá, ðñáãìáôéêÞ á÷ñùìáôïøßá. Äåí Ý÷åé êÜðïéá óõãêåêñéìÝíç ðïëéôéêÞ èåôéêþí ìÝôñùí. Ïé ìáýñïé Ý÷ïõí åðùöåëçèåß áðü ôçí á÷ñùìáôéêÞ ðïëéôéêÞ óôï âáèìü ðïõ ïé öõëåôéêÝò äéáêñßóåéò óå ïñéóìÝíåò äïõëåéÝò êáé óôçí ðñüóâáóç óå ðáñáëßåò êáé Üëëïõò éäéùôéêïýò êáé äçìüóéïõò ÷þñïõò åîáëåßöèçêáí ôá ðñþôá ÷ñüíéá ôçò åðáíÜóôáóçò. Åöüóïí ï ìáýñïò ðëçèõóìüò Þôáí äõóáíÜëïãá ìåãÜëï êïììÜôé ôùí öôù÷þí óôçí Êïýâá, Ý÷ïõí åðùöåëçèåß áðü ôá ìÝôñá ãéá ôïõò öôù÷ïýò, éäéáßôåñá óå ó÷Ýóç ìå ôçí õãåßá, áíþôåñç åêðáßäåõóç ê.ëð. Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé íá õðÜñ÷ïõí, áíáëïãéêÜ, ðïëý ðåñéóóüôåñïé ìáýñïé óå èÝóåéò åðéññïÞò êáé åîïõóßáò áð' ü,ôé õðÞñ÷áí ðñéí ôçí åðáíÜóôáóç. Ôáõôü÷ñïíá, üìùò, Þ Ýëëåéøç óõãêåêñéìÝíçò ðïëéôéêÞò áðü ôçí áñ÷Þ ôçò åðáíÜóôáóçò Ý÷åé åðéöÝñåé ðïëý óçìáíôéêÝò êáé áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò. Óôá øçëüôåñá êõâåñíçôéêÜ êëéìÜêéá õðåñéó÷ýïõí áêüìç ïé ëåõêïß, óå ðïëý ìåãáëýôåñï ðïóïóôü áðü ôçí áíôéóôïé÷ßá ôïõò óôïí ðëçèõóìü. Óå Ýíá ðñüóöáôï Üñèñï ôïõ óôï Latin American Research Review (ÖåâñïõÜñéïò 2004), ï ×. ¢íôáìò êáôáãñÜöåé åðéìåëþò ôç ó÷åôéêÜ ìéêñÞ áíáëïãßá ìáýñùí óôï ðïëéôéêü ãñáöåßï êáé óôçí êåíôñéêÞ åðéôñïðÞ ôïõ Êïììïõíéóôéêïý Êüììáôïò Êïýâáò, êáèþò êáé óôï õðïõñãéêü óõìâïýëéï êáé óôá áíþôáôá êëéìÜêéá ôùí åíüðëùí äõíÜìåùí. Ðáñáêïëïõèþ ôéò öùôïãñáößåò ðïõ åìöáíßæïíôáé óôï Granma, êáé üôáí ðáñïõóéÜæïõí êïõâáíÝæéêá åðéóôçìïíéêÜ óõíÝäñéá, âëÝðù ó÷åôéêÜ ëßãá ìáýñá ðñüóùðá. ¼ôáí üìùò âëÝðù öùôïãñáößåò ðáéêôþí ôïõ baseball êáé ðõãìÜ÷ùí åßíáé ó÷åäüí üëïé ìáýñïé. ¼ìùò óå Üëëá óðïñ, üðùò óôçí êïëýìâçóç, åßíáé êõñßùò ëåõêïß. ¸ôóé ç êáôÜóôáóç ìïéÜæåé ðïëý ìå ôéò ÇÐÁ. Ï ñáôóéóìüò áõôüò åßíáé áðëÜ ðñüâëçìá íïïôñïðßáò êáé ìüñöùóçò, üðùò éó÷õñßæïíôáé ðïëëïß õðïóôçñé÷ôÝò ôïõ êáèåóôþôïò; ¼÷é, åßíáé ðïëý ðåñéóóüôåñï áð' áõôü, áöïý Ý÷åé ôéò ñßæåò ôïõ óôçí Üíéóç êáé êáôþôåñç èÝóç ðïõ Ý÷ïõí áêüìá ïé ìáýñïé óôçí êïõâáíÝæéêç êïéíùíßá. Óôï æÞôçìá ôçò êáôáðßåóçò ôùí ïìïöõëüöéëùí Ý÷ïõí ãßíåé êÜðïéåò âåëôéþóåéò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ÷Üñç óôç öéëåëåõèåñïðïßçóç -ü÷é ðïëéôéêÞ áëëÜ ðïëéôéóôéêÞ öéëåëåõèåñïðïßçóç- ðïõ Ý÷åé ãßíåé óôçí Êïýâá. ÕðÜñ÷ïõí êÜðïéá åíäéáöÝñïíôá ðåñéïäéêÜ ðïõ âãáßíïõí óôçí Êïýâá üðùò ôï La Gaceta de Cuba, ðïõ åêäßäåôáé áðü ôçí Ýíùóç óõããñáöÝùí êáé êáëëéôå÷íþí (UNEAC), êáé ôï ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

63

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 64

Temas, ðïõ åêäßäåôáé áðü Ýíá åñåõíçôéêü êÝíôñï. Äõóôõ÷þò, áõôÜ ôá ðåñéïäéêÜ áðåõèýíïíôáé óå Ýíá åëéôßóôéêï êïéíü äéáíïïýìåíùí, êïéíùíéêþí åðéóôçìüíùí êáé êáëëéôå÷íþí, üìùò Ý÷ïõí äçìïóéåýóåé Üñèñá Þ áêüìá êáé åîþöõëëá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí èÝìáôá ïìïöõëïöéëßáò áðü åõíïúêÞ êáé óõìðáèçôéêÞ óêïðéÜ. Åðßóçò õðÜñ÷åé ìéá ðéï ÷áëáñÞ áíôéìåôþðéóç ôùí áíèñþðùí ðïõ ðÜó÷ïõí áðü AIDS. ¼ðùò èá ãíùñßæåôå, óôï ðáñåëèüí ç êïõâáíÝæéêç êõâÝñíçóç åß÷å åðéâÜëåé ôçí õðï÷ñåùôéêÞ êáñáíôßíá ôùí áóèåíþí ìå AIDS. Áõôü óçìáßíåé üôé ïé Êïõâáíïß ïìïöõëüöéëïé ìðïñïýí íá âãïõí áðü ôï ðåñéèþñéï êáé íá ëåéôïõñãïýí åëåýèåñá; ¼÷é. Êáé ðÜëé, ôï óïâáñü æÞôçìá åßíáé üôé ïýôå ïé ïìïöõëüöéëïé, ïýôå ïé ìáýñïé, ïýôå ïé ãõíáßêåò, êáé óßãïõñá ïýôå ïé åñãÜôåò ìðïñïýí íá ïñãáíùèïýí Ýîù áðü ôéò åðßóçìåò êñáôéêÝò ïñãáíþóåéò. ÄéÜâáóá ðñéí ìåñéêÝò ìÝñåò üôé ç êüñç ôïõ Ñáïýë ÊÜóôñï åß÷å ðñïôåßíåé ìéá ôñïðïëïãßá óôï Óýíôáãìá ðïõ íá áíáãíùñßæåé ßóá äéêáéþìáôá ãéá ôïõò ïìïöõëüöéëïõò. Áò ìçí êñáôÞóïõìå ôçí áíáðíïÞ ìáò, áëëÜ èá äïýìå. Äõóôõ÷þò, Ý÷ïõìå ðïëý ëéãüôåñá íá ðïýìå ãéá ôï èÝìá ôùí ãõíáéêþí. Ç åðßóçìç Ïìïóðïíäßá Êïõâáíþí Ãõíáéêþí ìå åðéêåöáëÞò ôçí Âßëìá Åóðßí -ðñþçí ãõíáßêá ôïõ Ñáïýë ÊÜóôñï- åîáêïëïõèåß íá ìïíïðùëåß ôçí ïñãÜíùóç ôùí ãõíáéêþí. Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé, äõóôõ÷þò, üôé ïé ÊïõâáíÝò Ý÷ïõí ìåßíåé ðßóù áðü ôçí ðïëéôéêÞ êáé ïñãáíùôéêÞ åîÝëéîç ôïõ ãõíáéêåßïõ êéíÞìáôïò óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ êáé ó÷åäüí ó' ïëüêëçñï ôïí õ-

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

64

ðüëïéðï êüóìï". Óå ôé âáèìü åîáñôéüôáí ç Êïýâá áðü ôçí ïéêïíïìéêÞ âïÞèåéá ôçò ÅÓÓÄ; Êáé ôé Ýãéíå ìå ôï êüóôïò áõôÞò ôçò ïéêïíïìéêÞò âïÞèåéáò; "Óå ìéá óõíÝíôåõîÞ ìïõ ãéá ôçí Êïýâá óôï New Politics (êáëïêáßñé 2003), åðåóÞìáíá üôé ç ðáãêüóìéá áãïñÜ äåí åßíáé Ýíá öõóéêü öáéíüìåíï, áëëÜ ìÜëëïí ìßá êïéíùíéêÞ óõíèÞêç ðïõ âáóßæåôáé óå áíôéêåéìåíéêÝò ðñáãìáôéêüôçôÝò - óôï íüìï ôïõ ÷ñÞìáôïò êáé üëá üóá áõôüò óõíåðÜãåôáé. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðïëý éó÷õñÞ êáé åîïíôùôéêÞ óõíèÞêç, áëëÜ åßíáé ìßá êïéíùíéêÞ äéåõèÝôçóç ãéá ôçí ïðïßá õðÜñ÷åé ìéá åíäå÷üìåíç åíáëëáêôéêÞ äéåõèÝôçóç - äçëáäÞ, ï äçìïêñáôéêÜ ó÷åäéáóìÝíïò äéåèíÞò óïóéáëéóìüò. ¢ñá üôáí ìéëÜìå ãéá ïéêïíïìéêÞ âïÞèåéá, ìéëÜìå ìå ôïõò üñïõò ôçò éó÷ýïõóáò ðáãêüóìéáò áãïñÜò. Ìå ôá êñéôÞñéá ôçò ðáãêüóìéáò áãïñÜò, ðñïöáíþò õðÞñîå ôåñÜóôéá åðéäüôçóç ôçò êïõâáíÝæéêçò ïéêïíïìßáò áðü ôçí ÅÓÓÄ. ÁëëÜ åäþ õðÜñ÷ïõí äýï æçôÞìáôá. Ôï Ýíá åßíáé ôï æÞôçìá ôïõ äéêáßïõ -äçëáäÞ, ôé èá Ýðñåðå íá ðëçñþíïíôáé ïé Üíèñùðïé ãéá åðåîåñãáóìÝíá áãñïôéêÜ ðñïúüíôá üðùò ç æÜ÷áñç- êáé ôï Üëëï åßíáé ôï æÞôçìá ôçò ðáãêüóìéáò áãïñÜò, ðïõ äåí Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôï äßêáéï êáé ôçí çèéêÞ. Ìå ôá êñéôÞñéá ôçò ðáãêüóìéáò áãïñÜò, ç ïéêïíïìßá ôçò Êïýâáò åðéäïôÞèçêå óå ôåñÜóôéï âáèìü. Ðñéí áðü ôç êáôÜññåõóç ôïõ óïâéåôéêïý ìðëïê, ç ÅÓÓÄ óõ÷íÜ áíôÜëëáóóå ðåôñÝëáéï ãéá êïõâáíÝæéêç æÜ÷áñç. Áõôü ôï ðåôñÝëáéï Þôáí ðåñéóóüôåñï áðü ü,ôé ÷ñåéáæüôáí ç Êïýâá, êáé ôï ìåôáðïõëïýóå ãéá óêëçñü óõíÜëëáãìá óôç äéåèíÞ áãïñÜ. Ìå Üëëá ëüãéá, áõôÞ Þôáí ìßá Ýììåóç ïéêïíïìéêÞ âïÞèåéá ìå ôç ìïñöÞ áíôáëëáãÞò ðåôñåëáßïõ ãéá æÜ÷áñç, ìå ôçí Êïýâá íá ìåôáðïõëÜåé ôï ðåôñÝëáéï óå Üëëïõò ðåëÜôåò. Ðßóù óôç äåêáåôßá ôïõ '60, õðÞñ÷áí ðïëëïß ôñüðïé ðïõ ç ÅÓÓÄ åðéäïôïýóå ôçí êïõâáíÝæéêç ïéêïíïìßá, áí êáé ðñÝðåé íá óçìåéþóïõìå üôé ç ÅÓÓÄ êáé ïé áíáôïëéêïåõñùðáúêÝò ÷þñåò îåöïñôþíïíôáí åðßóçò ðïëëÜ ó÷åäüí Ü÷ñçóôá ðñïúüíôá óôçí Êïýâá. Êáôáëáâáßíåôå üìùò ôï ðñüâëçìá ìå ôç ÷ñÞóç áõôïý ôïõ ëåîéëïãßïõ. Ôé åííïïýìå üôáí ìéëÜìå ãéá åðéäüôçóç; Ðñïöáíþò, ÷ñçóéìïðïéïýìå ôïí üñï ìÝóá óôá ðëáßóéá ôïõ áíïñãÜíùôïõ êáðéôáëéóôéêïý ÷Üïõò ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò. Êáé âÝâáéá, üôáí áõôÞ ç "åðéäüôçóç" óôáìÜôçóå, åß÷áìå ìéá âáèéÜ ïéêïíïìéêÞ êñßóç óôçí Êïýâá, ìå ðÜíù áðü 35% ðôþóç ôïõ áêáèÜñéóôïõ åã÷þñéïõ ðñïúüíôïò óå ðïëý ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ç êïõâáíÝæéêç ïéêïíïìßá Ýðéáóå ðÜôï áðü ôï 1992 ùò ôï 1994. ¼ôáí Þìïõí óôçí Êïýâá, ôïí ÃåíÜñç ôïõ 2000, Ýíá áðü ôá åíôõðùóéáêÜ êáé êÜðùò áíáðÜíôå÷á ðñÜãìáôá ðïõ óõíÜíôçóá Þôáí üôé üëïé, áíåîÜñôçôá áðü ôç ãíþìç ðïõ åß-

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 65

÷áí ãéá ôçí êõâÝñíçóç, ìéëïýóáí ãéá ôï äéÜóôçìá 1992-1994 ùò ìéá ôñáõìáôéêÞ ðåñßïäï ãé' áõôïýò, ìå áðßóôåõôåò äõóêïëßåò. ÁõôÞ åßíáé ç ðåñßïäïò ðïõ êõñéïëåêôéêÜ Ýðéáóáí ðÜôï êáé ïé Üíèñùðïé ðïëëÝò öïñÝò äåí åß÷áí íá öÜíå. ¢êïõóá öñéêôÝò éóôïñßåò. ¸íáò ößëïò ìïõ åßðå ðùò õðÞñ÷áí öïñÝò ðïõ ôï ìüíï ðïõ åß÷å ãéá öáÀ Þôáí Ýíá êïììÜôé ëÜ÷áíï ôïõñóß. ÁðïôÝëåóìá ôïõ õðïóéôéóìïý Þôáí ïé áóèÝíåéåò, áêüìá êáé åðéäçìßåò. Ç êïõâáíÝæéêç ïéêïíïìßá Ý÷åé áíáêÜìøåé ó÷åôéêÜ ìåôÜ áð' áõôü, áëëÜ óßãïõñá äåí Ý÷åé ãßíåé êáìßá áðïöáóéóôéêÞ ðñüïäïò óå ó÷Ýóç ìå ôçí áðïäïôéêüôçôá ôçò ïéêïíïìßáò. Åðéêïéíùíþ ìå áíèñþðïõò óôçí Êïýâá êáé áêüìç êáé óÞìåñá ôï íá Ý÷åéò íá öáò åßíáé ìåãÜëç õðüèåóç -ü÷é üðùò ôï 1992-1994- áëëÜ áêüìá ÷ñåéÜæåôáé íá áöéåñþóåéò áñêåôü ÷ñüíï êáé åíÝñãåéá ãéá íá Ý÷åéò åðáñêÞ óßôéóç. Êáé éäéáßôåñá ãéá ôïõò áíèñþðïõò ðïõ æïõí Ýîù áðü ôçí ÁâÜíá, õðÜñ÷ïõí óõíå÷åßò äéáêïðÝò ñåýìáôïò. Åðßóçò êüâåôáé óõ÷íÜ ôï íåñü. Åßíáé ðïëý äýóêïëç ç æùÞ. ¸íá ðñÜãìá ðïõ ìïõ êÜíåé éäéáßôåñç åíôýðùóç, êáé Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôï æÞôçìá ôçò äéáäï÷Þò. Åßíáé ç ôåñÜóôéá áðïãïÞôåõóç, åéäéêÜ óôïõò íÝïõò áíèñþðïõò, ðïõ äåí âëÝðïõí êáìßá ðñïïðôéêÞ áëëáãÞò. Áõôü ðïõ ëÝíå åßíáé üôé -ìåôáöÝñù ôá ëüãéá ôïõò- "ç æùÞ ìïõ ðÜåé ÷áìÝíç ãéáôß äåí âëÝðù êáìßá ðñïïðôéêÞ áëëáãÞò. Êáé äåí èÝëù íá óõíå÷ßóù íá æù Ýôóé ãéá ðÜíôá". Óõíå÷åßò óôåñÞóåéò, êáêïõ÷ßåò, äéáêïðÝò ñåýìáôïò, Üèëéåò óõíèÞêåò óôÝãáóçò, Ýëëåéøç íåñïý, ìåãÜëåò ðñïóðÜèåéåò ãéá åðáñêÞ óßôéóç, åðáíåéëçììÝíåò åðéóêÝøåéò óôá íïóïêïìåßá ãéá íá ðÜñåéò Ýíá öÜñìáêï, ê.ëð. Ãéá ôïõò íÝïõò áíèñþðïõò, ç êñßóç åðéäñÜ ìå ôÝôïéï ôñüðï þóôå õðÜñ÷åé ï öüâïò óôï ìÝëëïí íá ÷åéñáãùãçèïýí ìå Ýíá óùñü äçìáãùãéêÝò ôáêôéêÝò. Áõôü ìå áðáó÷ïëåß ãéáôß åßíáé ìéá éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ ðëåõñÜ ôçò ìåëëïíôéêÞò åîÝëéîçò ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÖéíôÝë ÊÜóôñï. Ãéá íá åßìáé åéëéêñéíÞò, åßìáé áðáéóéüäïîïò ãéá ôçí ðñïïðôéêÞ". Åßóôå áðáéóéüäïîïò ãéáôß äåí âëÝðåôå êÜðïéá ðñïïðôéêÞ ãéá áñéóôåñÞ Þ åñãáôéêÞ åíáëëáêôéêÞ ðïñåßá óôï êáèåóôþò ôïõ ÊÜóôñï; "Ôï êÝíôñï âÜñïõò ôïõ ðïëéôéêïý öÜóìáôïò áíÜìåóá óôïõò áíôéöñïíïýíôåò óôçí Êïýâá åßíáé ðïëý ðéï äåîéÜ ôïõ êÝíôñïõ, áí êáé ðñÝðåé íá ôïíéóôåß üôé ðñüêåéôáé ãéá ìßá ìéêñÞ êáé ðåñéèùñéáêÞ ïìÜäá. Äåí äéáöÝñåé áðü ôçí ÅÓÓÄ êáé ôçí ÁíáôïëéêÞ Åõñþðç óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ '80 êáé áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ '90. ÕðÜñ÷ïõí ìéá äõï ìéêñÝò óïóéáëäçìïêñáôéêÝò ïìÜäåò, ìåñéêïß äéÜóðáñôïé áõôüíïìïé áñéóôåñéóôÝò êáé êõñéïëåêôéêÜ ìßá ÷ïýöôá ôñïôóêéóôÝò. ÁëëÜ ç ìåôáóôñïöÞ èá åßíáé ðñïò ôçí åëåýèåñç áãïñÜ. Ç þèçóç ó' áõôÞ ôçí êáôåýèõíóç äåí èá äïèåß áðü ôïõò áíôéöñï-

íïýíôåò ðïõ Ý÷ïõí áäßêùò öõëáêéóôåß áëëÜ áðü ôïí êÜèå, ðñïò ôï ðáñüí áüñáôï, Ìðïñßò ÃéÝëôóéí êáé Âëáíôéìßñ Ðïýôéí ìÝóá óôçí êïõâáíÝæéêç êõâÝñíçóç. Êáé âÝâáéá ôï áðáéóéüäïîï óåíÜñéï ðïõ âëÝðù åßíáé üôé ôá éó÷õñÜ êïììÜôéá ôïõ óôñáôïý, ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óå êïéíïðñáîßåò ìå îÝíá êåöÜëáéá, èá óõíåñãáóôïýí ìå êÜðïéá êïììÜôéá ôùí Êïõâáíþí êáðéôáëéóôþí óôï ÌáúÜìé. ¸÷ïõìå ðñïçãïýìåíá ðáñáäåßãìáôá, üðùò ôç ÍéêáñÜãïõá. ÅÜí óôç ÍéêáñÜãïõá ç Ðñüåäñïò Ôóáìüñï êáé Üëëá êáðéôáëéóôéêÜ óôïé÷åßá Ýðñåðå íá êáôáëÞîïõí óå óõìöùíßá ìå ôï óôñáôü ôùí Óáíôéíßóôáò ðïõ äéåýèõíå ï ÏõìðÝñôï ÏñôÝãêá, áõôü èá éó÷ýóåé áêüìç ðåñéóóüôåñï óôçí Êïýâá áöïý ï óôñáôüò åäþ åßíáé Ýíáò ðïëý ðéï áíåðôõãìÝíïò êáé éó÷õñüò èåóìüò áð' ü,ôé Þôáí ïé Óáíôéíßóôáò. ¸ôóé ôï ðéï ðéèáíü åßíáé üôé èá õðÜñîåé êÜðïéá óõìöùíßá áíÜìåóá óå ìåñéêïýò ôïõëÜ÷éóôïí áðü ôïõò ðéï óçìáíôéêïýò Êïõâáíïýò êáðéôáëéóôÝò óôï ÌáúÜìé êáé óôéò Ýíïðëåò äõíÜìåéò ôçò Êïýâáò. Êáé ç ìïñöÞ ðïõ èá Ý÷åé áõôÞ ç óõìöùíßá åßíáé üôé ïé Üíèñùðïé ôùí åíüðëùí äõíÜìåùí ôçò Êïýâáò èá ôïõò ðïýíå: "Åßóôå åõðñüóäåêôïé íá Ýñèåôå óôçí Êïýâá êáé íá âãÜëåôå üóá ëåöôÜ ìðïñåßôå, áëëÜ åìåßò èá êÜíïõìå êïõìÜíôï". Êáé íïìßæù üôé Ýíá ìåãÜëï êïììÜôé ôùí Êïõâáíïáìåñéêáíþí êáðéôáëéóôþí ôïõ ÌáúÜìé, ðïõ äåí Ý÷ïõí ñßæåò óôçí Êïýâá, áöïý ðïëëïß áð' áõôïýò ãåííÞèçêáí óôéò ÇÐÁ äåí èá ÷Üóïõí ôçí åõêáéñßá. ÂÝâáéá, äåí ãíùñßæù ðüôå áêñéâþò èá óõìâåß áõôü, êáé óßãïõñá åëðßæù íá óõìâåß êÜôé êáëýôåñï óôçí Êïýâá". ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

65

DA 5 SYNOLIKO(sel 4-66).qxd

10/11/2004

1:47

Page 66

Ãéáôß äåí èá êõñéáñ÷Þóåé ôï ÌáúÜìé óôçí ÁâÜíá üôáí öýãåé ï ÊÜóôñï; "Ãéá íá êáôáëÜâïõí ôçí Êïýâá ïé Êïõâáíïß ôïõ ÌáúÜìé, èá ðñÝðåé íá ãßíåé áìåñéêáíéêÞ åéóâïëÞ óôï íçóß, ðïõ áíáãêáóôéêÜ åìðëÝêåé åêáôïíôÜäåò ÷éëéÜäåò áìåñéêáíéêÜ óôñáôåýìáôá. Ç ìüíç öïñÜ ðïõ ïé ÁìåñéêÜíïé óêÝöèçêáí óïâáñÜ íá åéóâÜëïõí óôçí Êïýâá Þôáí óôç äéÜñêåéá ôçò êñßóçò ôùí ðõñáýëùí, ôïí Ïêôþâñç ôïõ 1962. ¸÷åé óçìáóßá íá ôïíßóïõìå üôé ôüôå ôï ÐåíôÜãùíï Ýêáíå Ýíáí ðñïûðïëïãéóìü ãéá ôïí Ëåõêü Ïßêï, üðïõ óçìåßùíå üôé èá åß÷áí 18.484 áðþëåéåò (íåêñïß, áãíïïýìåíïé êáé ôñáõìáôßåò), áðü ôéò ïðïßåò ïé 4.462 èá Þôáí ôçí ðñþôç ìÝñá ôçò åéóâïëÞò. ÂÝâáéá, ïé óýã÷ñïíåò ôå÷íïëïãéêÝò êáé ðïëéôéêÝò óõíèÞêåò èá Üëëáæáí áõôüí ôïí õðïëïãéóìü, áëëÜ åßíáé ìéá Ýíäåéîç ãéá ôï ôé óõíåðÜãåôáé ìéá åéóâïëÞ. Äåí áðïêëåßù Ýíá ôÝôïéï åíäå÷üìåíï, áëëÜ äåí ôï èåùñþ ðïëý ðéèáíü åêôüò áí îåóðÜóåé åìöýëéïò ðüëåìïò êáé åðéêñáôÞóåé ôï ÷Üïò óôçí Êïýâá, ïðüôå ç áìåñéêÜíéêç êõâÝñíçóç èá èåùñÞóåé üôé ìðïñåß íá õðÜñîåé ìåãÜëç ðñïóöõãéêÞ êñßóç áí äåí åðÝìâåé óôñáôéùôéêÜ óôï íçóß. Áõôü ðïõ äåí êáôáëáâáßíïõí ðïëëïß áñéóôåñïß Áìåñéêáíïß åßíáé üôé, áðü ôüôå ðïõ êáôÝññåõóå ôï óïâéåôéêü ìðëïê, Ý÷åé ìåéùèåß ç óçìáóßá ôçò Êïýâáò ãéá ôçí ÏõÜóéãêôïí. Áõôü ðïõ êñáôÜåé ôï æÞôçìá æùíôáíü åßíáé ç åðéññïÞ ôïõ åêëïãéêïý óþìáôïò, ðïõ åßíáé éóüôéìá êáôáíåìçìÝíï óôç ðïëéôåßá ôçò Öëüñéíôáò. ¼óïí áöïñÜ ôçí áìåñéêÜíéêç Üñ÷ïõóá ôÜîç, èá óôáìÜôáãáí áýñéï ôï åìðÜñãêï êáé èá Ýôñå÷áí íá åðåíäýóïõí óôï íçóß ðñéí ðñïëÜâïõí ïé Åõñùðáßïé êáé ïé Êáíáäïß". Ðþò êñßíåôå ôá ðñüóöáôá ìÝôñá ôïõ Ìðïõò, ðïõ ðåñéïñßæåé ôá ôáîßäéá ôùí Êïõâáíïáìåñéêáíþí óôï íçóß êáé ôçí áðïóôïëÞ åìâáóìÜôùí; Åßíáé áðëÜ ìéá ðïëéôéêÞ ãéá ôïõò äåîéïýò Êïõâáíïýò øçöïöüñïõò óôç Öëüñéíôá Þ åßíáé êÜôé Üëëï; Ôé ãíþìç Ý÷åôå ãéá ôçí áðÜíôçóç ôïõ ÊÜóôñï; "Ðñþôá áð' üëá, ôá ðñüóöáôá ìÝôñá ðïõ õéïèÝôçóå Þ êõâÝñíçóç Ìðïõò åßíáé óêáíäáëþäç êáé ðñÝðåé íá êáôáããåëèïýí áðåñßöñáóôá. Ôï êßíçôñï Þôáí êõñßùò, áëëÜ ü÷é áðïêëåéóôéêÜ, ç åêëïãéêÞ óêïðéìüôçôá, êáé ôá ìÝôñá áõôÜ åßíáé Ýíá äåßãìá ôçò éìðåñéáëéóôéêÞò áëáæïíåßáò. Åäþ êáé áñêåôü êáéñü õðïóôçñßæù üôé ï ôñüðïò ðïõ ç êõâÝñíçóç Ìðïõò èá ðëÞîåé ôçí Êïýâá èá åßíáé ìå ôçí áðáãüñåõóç ôùí åìâáóìÜôùí êáé ôùí ôáîéäéþí óôçí Êïýâá êáé ü÷é ìå ìéá õðïôéèÝìåíç åéóâïëÞ, üðùò éó÷õñßæïíôáé ðïëëïß õðïóôçñéêôÝò ôïõ ÊÜóôñï óôï åîùôåñéêü ãéá ðïëéôéêü åêâéáóìü êáé ãéá íá êÜíïõí ôïõò åðéêñéôÝò ôçò êïõâáíÝæéêçò êõâÝñíçóçò íá óùðÜóïõí. Ì' áõôÞ ôçí Ýííïéá, ï ÊÜóôñï ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

66

Ý÷åé äßêéï ðïõ êáôáããÝëëåé ôá ìÝôñá, áëëÜ ÷ñçóéìïðïéåß ôçí áðåéëÞ ìßáò ðéèáíÞò åéóâïëÞò ãéá íá äéêáéïëïãÞóåé ôç äéêÞ ôïõ êáôáóôáëôéêÞ ðïëéôéêÞ. Ôï ãåãïíüò üôé ìßá åéóâïëÞ äåí "ðáßæåé" äåí óçìáßíåé ðùò ç áìåñéêáíéêÞ áñéóôåñÜ ðñÝðåé íá åöçóõ÷Üæåé. ×ñåéÜæåôáé íá åßìáóôå óå åðáãñýðíçóç êáé Ýôïéìïé íá áíôéôá÷èïýìå óôéò óõíå÷åßò ðñïóðÜèåéåò áõôÞò Þ ïðïéáóäÞðïôå Üëëçò êõâÝñíçóçò íá ðáñáâéÜóåé ôï äéêáßùìá ôçò Êïýâáò ãéá åèíéêÞ áõôïäéÜèåóç".

   





 

ÄéáâÜóôå ôç, äéáäþóôå ôç

   





 