BinderDA8

Φλεβάρης 2006 - Τεύχος 8 - Τιμή: 4 ευρώ

Οι μπολσεβίκοι και η γυναικεία απελευθέρωση

Περιοδικό της Διεθνιστικής Εργατικής Αριστεράς

ΟΙ ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ Ε.Ε.

Απεργοί λιμενεργάτες συγκρούονται με τα ΜΑΤ στο ευρωκοινοβούλιο

exofillo_No8 emmanouela.indd 1

15/2/2006 1:56:36 ìì

διαβάστε, στηρίξτε, διαδώστε

Η «Διεθνιστική Αριστερά» εκδίδεται από αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Υπεύθυνος Σύνταξης: Χρήστος Πετράκος Συντακτική Επιτροπή: Αντώνης Νταβανέλλος Χρήστος Πετράκος Πέτρος Τσάγκαρης Μήτσος Γκορίτσας Παναγιώτης Λίλλης Προκόπης Μούντριχας Σελιδοποίηση: Εμμανουέλα Ραπούση Εξώφυλλο: Σιδέρης Τσανακτσής Διεύθυνση: Μεσολογγίου 5 τηλ: 210 - 3306286 e-mail: aristera@otenet.gr fax: 210-3303566 Ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.dea.org.gr

exofillo_No8 2-44.indd 2

15/2/2006 1:45:50 ìì

— æØ

Æ (sel 3).qxd

15/2/2006

1:36

Page 1

«ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ», ðïëéôéêü ðåñéïäéêü ôçò ÄéåèíéóôéêÞò ÅñãáôéêÞò ÁñéóôåñÜò ÖëåâÜñçò 2006

ÅéäÞóåéò êáé ó÷üëéá 4. Ðáëáéóôßíç: Ç åêëïãéêÞ íßêç ôçò ×áìÜò 5. Ç «íÝá» Âïëéâßá; 7. Ãáëëßá: ÓõíÝäñéï ôçò Ëßãêáò (LCR) 8. Âñåôáíßá: ÓõíÝäñéï ôïõ SWP ÓõíôáãìáôéêÞ Áíáèåþñçóç

ÐïëéôéêÞ 10. Ðùò áðáíôÜìå óôçí åðßèåóç ôùí ôñáðåæéêþí êáé ôïõ ÓÅÂ; 14. Ïé áõôáðÜôåò ãéá ôçí ìåôáññýèìéóç ôçò Å.Å.

Ðáãêïóìéïðïßçóç êáé áíôßóôáóç 23. Ç áõôïíïìßá óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ

Ãõíáéêåßá áðåëåõèÝñùóç 31. Ïé ìðïëóåâßêïé êáé ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí

Ï éìðåñéáëéóìüò óÞìåñá 39. Éìðåñéáëéóìüò: Ôï áíþôåñï óôÜäéï ôïõ êáðéôáëéóìïý

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 4

Ðáëáéóôßíç: Ç åêëïãéêÞ íßêç ôçò ×áìÜò Ï åêëïãéêüò èñßáìâïò ôçò ×áìÜò óôéò ðáëáéóôéíéáêÝò âïõëåõôéêÝò åêëïãÝò ôçò 15çò Éáíïõáñßïõ åßíáé ìéá óçìáíôéêÞ áíáôñïðÞ ôïõ ðïëéôéêïý óêçíéêïý óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ. Áêñéâþò ãé’ áõôüí ôï ëüãï åßíáé êáé ôï óçìáíôéêüôåñï ÷ôýðçìá óôá ó÷Ýäéá ôùí ÇÐÁ (áëëÜ êáé ôùí G-8 óõíïëéêüôåñá) áðü ôç óôéãìÞ ðïõ öïýíôùóå ç áíôßóôáóç óôï ÉñÜê ôï 2003, ìåñéêïýò ìÞíåò ìåôÜ ôçí åõöïñßá ðïõ åß÷å êõñéáñ÷Þóåé óôçí ÏõÜóéãêôïí üôáí ïé äõíÜìåéò åéóâïëÞò êáôÝëáâáí ôç ÂáãäÜôç. Áò äïýìå üìùò ôá ðñÜãìáôá Ýíá Ýíá. Óôç «ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ» Íï 1 (óåë. 5) ãñÜöáìå ôçí åðï÷Þ ðïõ ï Óáñüí åß÷å åéóâÜëåé óôá áõôüíïìá ðáëáéóôéíéáêÜ åäÜöç êáé ðïëéïñêïýóå ôïí ÁñáöÜô óôï áñ÷çãåßï ôïõ óôç ÑáìÜëá (Üíïéîç ôïõ 2002): «…÷ñïíïëïãéêÜ ç óõíïëéêÞ åðßèåóç óôçí ÉíôéöÜíôá áêïëïýèçóå ôï ÷ôýðçìá ôïõ Ìðïõò óôï ÁöãáíéóôÜí, ðïëéôéêÜ, üìùò, óôç óôü÷åõóç ôïõ Ëåõêïý Ïßêïõ Ý÷åé ðñïôåñáéüôçôá ç äéÜëõóç ôçò ðáëáéóôéíéáêÞò áíôßóôáóçò… Ï ðüëåìïò óôçí Ðáëáéóôßíç ãßíåôáé ãéá íá êñáôÞóïõí ïé ÇÐÁ õðü ôïí Ýëåã÷ü ôïõò, ìÝóù ôïõ ÷ùñïöýëáêÜ ôïõò óôçí ðåñéï÷Þ -ôïõ óéùíéóôéêïý êñÜôïõò ôïõ ÉóñáÞë-, ôá õðÜñ÷ïíôá êïéôÜóìáôá ôçò ÌÝóçò ÁíáôïëÞò, áð’ üðïõ åîáñôþíôáé ïé ïéêïíïìßåò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

4

êáé ôçò Éáðùíßáò… »… Áêñéâþò åðåéäÞ ôï ÉóñáÞë åßíáé áðü ôç öýóç ôïõ ï ÷ùñïöýëáêáò ôïõ éìðåñéáëéóìïý, óå êÜèå äåêáåôßá ìåôÜ ôï 1948, ïðüôå êáé éäñýèçêå, ôï Ðáëáéóôéíéáêü ðõñïäïôïýóå ðñïêëÞóåéò åíÜíôéá óôçí êõñéáñ÷ßá ôçò Äýóçò óôçí ðåñéï÷Þ…» Äåí åßíáé êáèüëïõ ôõ÷áßï üôé ç åéóâïëÞ óôï ÉñÜê äåí Ýãéíå ôï 2002, ðáñ’ üëï ðïõ ç óôñáôéùôéêÞ äõíáôüôçôá õðÞñ÷å, áëëÜ ôçí Üíïéîç ôïõ 2003, üôáí ï ÁñáöÜô, êÜôù áðü ôçí áöüñçôç ðßåóç ôïõ ÉóñáÞë, ôùí ÇÐÁ áëëÜ êáé ôçò ÅÅ, åß÷å õðï÷ñåùèåß íá äéïñßóåé ðñùèõðïõñãü ôçò ÐáëáéóôéíéáêÞò Áñ÷Þò ôïí Ìá÷ìïýíô ÁìðÜò êáé íá êçñýîåé ôçí ðñþôç «ðáýóç» ôçò ÉíôéöÜíôá. ¼ðùò åðßóçò äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé ëßãåò ìÝñåò ðñéí áñ÷ßóïõí íá ðÝöôïõí ïé âüìâåò óôç ÂáãäÜôç, ï Ìðïõò êáé ï Ìðëåñ åß÷áí äéáêçñýîåé ôïí «ïäéêü ÷Üñôç ãéá ôçí åéñÞíç» ãéá ôçí Ðáëáéóôßíç. Ôï üóï ôï äõíáôüí ìåãáëýôåñï ðíßîéìï ôçò ÉíôéöÜíôá Þôáí èåìåëéáêÞ ðñïûðüèåóç ãéá íá åîáðïëõèåß ç åðéäñïìÞ óôï ÉñÜê. Áíôßóôñïöá ôþñá, ç ðïëéôéêÞ êáôÜññåõóç ôçò ÖáôÜ÷ êáé ç åêëïãéêÞ åðéêñÜôçóç ôçò ×áìÜò óçìáßíïõí ôï ôßíáãìá óôïí áÝñá üëçò ôçò ðñïóðÜèåéáò «ïìáëïðïßçóçò» ôïõ Ðáëáéóôéíéáêïý ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá êáé éäéáßôåñá ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÃéáóÝñ ÁñáöÜô êáé ôçí åêëïãÞ ôïõ Ìá÷ìïýíô ÁìðÜò ùò ðñïÝäñïõ ôçò ÐáëáéóôéíéáêÞò Áñ÷Þò. Ãéá ðñþôç öïñÜ ç ÖáôÜ÷, ç âáóéêÞ, ç êåíôñéêÞ ðáëáéóôéíéáêÞ ïñãÜíùóç áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ’60 åß÷å åðéêåöáëÞò Ýíáí çãÝôç ðïõ, ÷ùñßò êáíÝíáí áðü ôïõò åíäïéáóìïýò ôïõ ÁñáöÜô, Þôáí áðïöáóéóìÝíïò íá áêïëïõèÞóåé ÷ùñßò êáìßá ôáëÜíôåõóç ôç ãñáììÞ

õðïôáãÞò ôçò ðáëáéóôéíéáêÞò ãñáöåéïêñáôßáò óôï óéùíéóôéêü êñÜôïò. Ðñïò óôéãìÞí èá ðñÝðåé íá öÜíçêå óôá éìðåñéáëéóôéêÜ åðéôåëåßá ðùò åðéôÝëïõò Ýêëåéóå ï êýêëïò ôïõ ðáëáéóôéíéáêïý åèíéêïáðåëåõèåñùôéêïý êéíÞìáôïò êáé ðùò ç ðñïóðÜèåéá ãéá ôç äçìéïõñãßá ôçò «Åõñýôåñçò ÌÝóçò ÁíáôïëÞò» (ãéá ôï éìðåñéáëéóôéêü îáíáìïßñáóìá ôçò ðåñéï÷Þò ôùí ðåôñåëáßùí, äçëáäÞ) èá ìðïñïýóå íá ðñï÷ùñÞóåé áíåíü÷ëçôç áðü ôïõò êëõäùíéóìïýò ðïõ êÜèå äåêáåôßá ðñïêáëåß ó’ üëç ôçí ðåñéï÷Þ ç óõíÝ÷éóç ôçò áäéêßáò óôçí Ðáëáéóôßíç. ¼ìùò áõôü ôï ðïéïôéêü Üëìá óôçí åíäïôéêüôçôá áðü ôçí ðëåõñÜ ôçò ãñáöåéïêñáôßáò ôçò ÖáôÜ÷ óÞìáíå ïõóéáóôéêÜ êáé ôï ôÝëïò ôçò. Ç êñáõãáëÝá, Üíåõ üñùí õðïôáãÞ óôéò åðéèõìßåò ôïõ ÉóñáÞë êáé ôçò ÏõÜóéãêôïí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá áíáéñïýóå ôïí ßäéï ôï ëüãï ýðáñîçò ôçò ÖáôÜ÷. ¸íá åèíéêïáðåëåõèåñùôéêü êßíçìá ðïõ éäñýèçêå ãéá íá áðåëåõèåñþóåé üëç ôçí éóôïñéêÞ Ðáëáéóôßíç êáôÝëçîå íá óõíåñãÜæåôáé ìå ôïõò êáôáêôçôÝò êáé íá ðñïóðáèåß íá ðåßóåé êáé íá åîáíáãêÜóåé ôïõò êáôáêôçìÝíïõò íá áðïäå÷ôïýí ôç ìïßñá ôïõò. Ç áõôïáíáßñåóç ôçò ÖáôÜ÷, ðïõ ïäÞãçóå óå üëç ôçí åíôõðùóéáêÞ áðïóýíèåóç áõôïý ôïõ ðïëéôéêïý ïñãáíéóìïý ðïõ åßäáìå ôïí ôåëåõôáßï ÷ñüíï, Üíïéîå ôï äñüìï ãéá ôç íßêç ôçò ×áìÜò. ÁõôÞ ôç óôéãìÞ óôá éìðåñéáëéóôéêÜ åðéôåëåßá, óôï óéùíéóôéêü êñÜôïò êáé óôá äéåèíÞ ÌÌÅ äéåîÜãåôáé ìéá ìåãÜëç óõæÞôçóç ãéá ôï áí «ìðïñïýìå Þ äåí ìðïñïýìå íá äéáðñáãìáôåõôïýìå ìå ôç ×áìÜò». Ç áðÜíôçóç åßíáé üôé ðïëéôéêÜ ç ×áìÜò äåí äéáöÝñåé ðïéïôéêÜ áðü ôç ÖáôÜ÷, áëëÜ áõôü óôçí ðñïêåéìÝíç ðåñßðôùóç äåí óþæåé ôá ó÷Ýäéá ôùí Äõôéêþí. Äåí äéáöÝñåé ðïéïôéêÜ áðü ôç ÖáôÜ÷ ãéáôß, áí êáíÝíáò äåé ðÝñá áðü ôïí éóëáìéêü ìáíäýá, óôçí êáñäéÜ ôçò óôñáôçãéêÞò ôçò ×áìÜò âñßóêåôáé ç ßäéá áíôßëçøç ì’ áõôÞ ôçò ÖáôÜ÷. ÄçëáäÞ, ï ðáëáéóôéíéáêüò åèíéêéóìüò, ðïõ ãéá íá ðåôý÷åé ôïõò óôü÷ïõò ôïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôç äéðëÞ ôáêôéêÞ ôïõ Ýíïðëïõ áãþíá êáé ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí. Ìüíï ðïõ, åíþ áõôÞ ç ôáêôéêÞ äïýëåøå ãéá üëá ôá åèíéêïáðåëåõèåñùôéêÜ êéíÞìáôá óôïí ðëáíÞôç, äåí ìðïñåß íá ðåôý÷åé åíÜíôéá óôï ÉóñáÞë, ãéáôß ôï óéùíéóôéêü êñÜôïò äåí åßíáé ìéá áðïéêéáêÞ äýíáìç ðïõ èá õðï÷ùñÞóåé üðùò ç

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 5

Ãáëëßá óôçí Áëãåñßá Þ ïé Áìåñéêáíïß óôï ÂéåôíÜì üôáí ôï êüóôïò ãéá ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç ôçò ãßíåé ìåãáëýôåñï áðü ôï üöåëïò. Ôï ÉóñáÞë åßíáé Ýíá êñÜôïò-Ýèíïò åðïßêùí, üðùò ôï êñÜôïò ôïõ áðáñô÷Üéíô ôçò Íïôßïõ ÁöñéêÞò Þ ôùí ëåõêþí ôçò Ñïäåóßáò. «¸íá êñÜôïò-Ýèíïò åðïßêùí äåí ìðïñåß íá ðéåóôåß êáé ìåôÜ íá ãßíïõí äéáðñáãìáôåýóåéò ðïõ èá êáôáëÞîïõí óå Ýíáí áðïäåêôü áðü üëïõò óõìâéâáóìü, ìðïñåß ìüíï íá äéáëõèåß» («ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ» Íï 2 óåë 72-76). ÊáôÜ óõíÝðåéá ç ×áìÜò âñßóêåôáé ðáãéäåõìÝíç óôá ßäéá óôñáôçãéêÜ äéëÞììáôá ðïõ âñÝèçêå ðáãéäåõìÝíç ç ÖáôÜ÷. ¼ëïé ôïíßæïõí ôï ãåãïíüò üôé óôï ðñüãñáììÜ ôçò ç ×áìÜò êáëåß ãéá ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ êñÜôïõò ôïõ ÉóñáÞë êáé ãéá ìéá ÉóëáìéêÞ Ðáëáéóôßíç. ¼ìùò áò ìçí îå÷íÜìå ðùò åðéóÞìùò óôï ðñüãñáììá ôçò ÖáôÜ÷ ùò ôï 1988 Þôáí ãñáììÝíç ç áðåëåõèÝñùóç ôçò éóôïñéêÞò Ðáëáéóôßíçò êáé ç äéÜëõóç ôïõ óéùíéóôéêïý êñÜôïõò. Êáé üðùò ç ÖáôÜ÷ áðü ôï 1974 Üñ÷éóå íá áðïäÝ÷åôáé ôç ëýóç ôùí äýï êñáôþí, Ýôóé êáé ç ×áìÜò Ý÷åé Üôõðá áðïäå÷ôåß áõôÞ ôç ëýóç, ìå ôçí Üðïøç ðïõ åêöñÜæåé ãéá áðüóõñóç ôïõ ÉóñáÞë óôá óýíïñá ôïõ 1967 êáé ìåôÜ ìéá ìáêñü÷ñïíç åêå÷åéñßá (hudna) äåêáåôéþí ìå ôï óéùíéóôéêü êñÜôïò, ðïõ óå êÜðïéá óôéãìÞ, ìå ôñüðïõò Üãíùóôïõò ùò ôþñá, èá ïäçãÞóåé óôçí áðåëåõèÝñùóç üëçò ôçò Ðáëáéóôßíçò. Ôá ßäéá áäéÝîïäá óôç óôñáôçãéêÞ (äçëáäÞ, ç áäõíáìßá ôùí Ðáëáéóôéíßùí, ìå ìüíï ôïí Ýíïðëï áãþíá ôïõò êáé ôéò üðïéåò äéðëùìáôéêÝò óõììá÷ßåò ïéêïäïìÞóïõí, íá íéêÞóïõí ÷ùñßò ôçí ðáñÝìâáóç ôùí áñáâéêþí ìáæþí) ïäçãïýí óôéò ßäéåò óõìðåñéöïñÝò. ÐñïïðôéêÜ ç ×áìÜò ìðïñåß íá êáôáëÞîåé áêñéâþò üðùò ç ÖáôÜ÷. ¼ìùò, õðÜñ÷åé ìéá ìåãÜëç äéáöïñÜ. ¼ôé ç ÖáôÜ÷ êáôÝëçîå óôïí Ìá÷ìïýíô ÁìðÜò êáé óôçí ðëÞñç óõíèçêïëüãçóç ìåôÜ áðü ìéá äéáäéêáóßá ðïõ êñÜôçóå äåêáåôßåò, ðïõ äåí Þôáí êáèüëïõ ïìáëÞ, ðïõ ðÝñáóå ìÝóá áðü ôïí ðüëåìï ôïõ ËéâÜíïõ (êáé ôïí ëéâáíéêü åìöýëéï êáé ôçí éóñáçëéíÞ åéóâïëÞ), ôïí Ìáýñï ÓåðôÝìâñç óôçí Éïñäáíßá, ôéò äýï ÉíôéöÜíôá ê.ëð. ¸íá ôÝôïéï ìáæéêü, ñéæùìÝíï åèíéêïáðåëåõèåñùôéêü êßíçìá äåí åßíáé êáèüëïõ êÜôé ôï åýðëáóôï, ðïõ ôá éìðåñéáëéóôéêÜ åðéôåëåßá ìðïñïýí íá «÷åéñßæïíôáé» áðëþò üðùò èÝëïõí. Êáé

óôçí ðåñßðôùóç ôçò ×áìÜò ç äéáäéêáóßá áõôÞ âñßóêåôáé óå ðïëý ðñþéìï óôÜäéï. Ç ×áìÜò ôá ôåëåõôáßá 17-18 ÷ñüíéá âñßóêåôáé óå äéùãìü êáé ôá óôåëÝ÷ç ôçò áðïäåêáôßæïíôáé áðü ôï ÉóñáÞë. ¸÷åé ãñáöåéïêñáôßá, áëëÜ ðñþôá áð’ üëá áõôÞ ç ãñáöåéïêñáôßá äåí åßíáé êõâåñíçôéêÞ êáé óå êÜèå ðåñßðôùóç åßíáé ðïëý ðéï ìéêñÞ êáé ðïëý ðéï öôù÷Þ áð’ áõôÞí ôçò ÖáôÜ÷. ÐáñáìÝíåé áêüìá, ðáñÜ ôç óõìâéâáóôéêüôçôá ìßáò ôÜóçò ìÝóá óôçí çãåóßá ôçò, Ýíá êáôÜ âÜóç ëáúêü êßíçìá. Ãéá íá öôÜóåé ç óçìåñéíÞ ×áìÜò óôçí êáôÜóôáóç ôçò ÖáôÜ÷ ôïõ Ìá÷ìïýíô ÁìðÜò èá ÷ñåéáóôåß ðïëýò ÷ñüíïò êáé ðïëý áéìáôçñÞ (êõñéïëåêôéêÜ) êáôáóôïëÞ áðü ôï ÉóñáÞë, ôéò ÇÐÁ êáé ôéò õðüëïéðåò éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò. Êáé ï ÷ñüíïò ëåßðåé áðü ôïõò éìðåñéáëéóôÝò. Ôá ó÷ÝäéÜ ôïõò ãéá ôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ âñßóêïíôáé óå ìéá áóôáèÞ éóïññïðßá. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá åß÷áí óïâáñÝò åðéôõ÷ßåò óôç äéáäéêáóßá åíóùìÜôùóçò ôùí áñáâéêþí ôõñáííéþí óôç íåïöéëåëåýèåñç ðáãêïóìéïðïßçóç, Ýöåñáí ìå ôç ìåñéÜ ôïõò ðñþçí ñéæïóðáóôéêÜ áñáâéêÜ êáèåóôþôá üðùò ôïõ ÊáíôÜöé êáé áóêïýí ìåãÜëç ðßåóç óôç Óõñßá. Óôï Ëßâáíï, åðßóçò, õðÞñîå ìéá öéëïäõôéêÞ ìåôáôüðéóç. ¼ìùò óôï ÉñÜê ç êáôÜóôáóç åßíáé áíåîÝëåãêôç êáé åðß ôçò ïõóßáò ïé ÇÐÁ Ý÷ïõí ÷Üóåé ôïí ðüëåìï êáé ôï ÉñÜí, ðïõ åßíáé êáé ôï ðéï óõãêñïôçìÝíï êñÜôïò ôçò ðåñéï÷Þò, ü÷é áðëþò óõíå÷ßæåé íá ôéò áøçöÜ, áëëÜ êéíåßôáé êáé óå ðéï áäéÜëëáêôç êáôåýèõíóç. Êáé ìÝóá ó’ áõôÞ ôçí êáôÜóôáóç Ýñ÷åôáé ç íßêç ôçò ×áìÜò óôéò ðáëáéóôéíéáêÝò åêëïãÝò. Ôïíßæïõìå îáíÜ üôé ç ×áìÜò äåí ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óôç íßêç ôïí ðáëáéóôéíéáêü áãþíá, áëëÜ áõôÞ ôç óõãêåêñéìÝíç óôéãìÞ ôï ðñüâëçìá ðïõ äçìéïõñãåß ãéá ôï óõíïëéêü éìðåñéáëéóôéêü ó÷Ýäéï åßíáé ðïëý ìåãÜëï. Åßíáé óáí îáöíéêÜ ç ÏõÜóéãêôïí êáé ôï Ôåë Áâßâ, åêåß ðïõ õðïëüãéæáí íá äñïõí ìå ôï äåäïìÝíï ôçò ÖáôÜ÷ ôïõ 2006, íá âñÝèçêáí ðßóù óôï ÷ñüíï êáé íá ðñÝðåé íá áíôéìåôùðßóïõí ôç ÖáôÜ÷ ôçò ðñï ôïõ 1988 ðåñéüäïõ. Êé üëá áõôÜ óôçí Ðáëáéóôßíç ðïõ, üðùò ëÝãáìå óôçí áñ÷Þ, áðü ôï 1948 ðõñïäïôïýóå êÜèå äåêáåôßá ðñïêëÞóåéò åíÜíôéá óôçí êõñéáñ÷ßá ôçò Äýóçò óôçí ðåñéï÷Þ, óå ìéá óôéãìÞ ðïõ ï áíôéáìåñéêáíéóìüò ôùí áñáâéêþí ìáæþí (ëüãù ôùí öñéêáëåïôÞôùí ôçò «áíôéôñïìïêñáôéêÞò óôáõñïöïñßáò»)

âñßóêåôáé óôï Ýðáêñï. ÐïëëÜ õðïèåôéêÜ óåíÜñéá ìðïñïýí íá ðëå÷ôïýí ãéá ôï ðþò èá åîåëé÷èåß ç êáôÜóôáóç, ôï óßãïõñï üìùò åßíáé üôé ïé ðáëáéóôéíéáêÝò åêëïãÝò ôçò 15çò Éáíïõáñßïõ åßíáé áöåôçñßá óïâáñþí áñíçôéêþí åîåëßîåùí ãéá ôá ó÷Ýäéá ôïõ éìðåñéáëéóìïý óôçí ðåñéï÷Þ ôùí ðåôñåëáßùí.

Ç «íÝá» Âïëéâßá; Ï ¸âï ÌïñÜëåò êáé ôï Êßíçìá ãéá ôïí Óïóéáëéóìü (ÌÁS) êÝñäéóáí ôéò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò ôçò Âïëéâßáò ì’ Ýíá óõíôñéðôéêü 54% ôùí øÞöùí. Ï ÌïñÜëåò, ðïõ åßíáé ÉíäéÜíïò ÁõìÜñá, åßíáé ï ðñþôïò éèáãåíÞò ðñüåäñïò ôçò Âïëéâßáò. Ç ðñïåêëïãéêÞ åêóôñáôåßá ðÞñå ôï ÷áñáêôÞñá åíüò ðáíåèíéêïý äçìïøçößóìáôïò ãéá ôç íåïöéëåëåýèåñç ïéêïíïìéêÞ ðïëéôéêÞ. ÌåôÜ áðü 20 ÷ñüíéá éäéùôéêïðïßçóçò êáé ðåñéêïðþí óôéò êïéíùíéêÝò äáðÜíåò, ç Âïëéâßá ðáñáìÝíåé ç öôù÷üôåñç ÷þñá óôç Íüôéï ÁìåñéêÞ. Ç íßêç ôïõ ÌïñÜëåò óôéò 18 Äåêåìâñßïõ Ýóôåéëå Ýíá éó÷õñü ìÞíõìá áðü ôçí ðëåéïøçößá ôçò Âïëéâßáò óôïõò êõñßáñ÷ïõò ôïõ äéåèíïýò ôñáðåæéêïý óõóôÞìáôïò, ôçò âéïìç÷áíßáò êáé ôïõ åìðïñßïõ. Ôéò çìÝñåò ðïõ Üìåóá áêïëïýèçóáí ôéò åêëïãÝò, ï ÌïñÜëåò óõíáíôÞèçêå óôçí ÊïôóáìðÜìðá ìå ôïõò çãÝôåò ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí ðïõ ôïí õðïóôÞñéîáí. Áõôü ôï âÞìá Ýóðáóå ôçí ðáñÜäïóç ôùí óõíáíôÞóåùí ìåôáîý ôïõ ðñïÝäñïõ ðïõ ìüëéò Ý÷åé åêëåãåß êáé ôùí çãåóéþí ôùí ðïëéôéêþí êïììÜôùí ðïõ èá áðïôåëÝóïõí ôçí åðßóçìç áíôéðïëßôåõóç. ÁìÝóùò ìåôÜ ï ÌïñÜëåò áíáêïßíùóå üôé èá êáôáñãÞóåé Ýíá äéÜôáãìá ôïõ 1985 ðïõ ðñïùèåß ôçí éäéùôéêïðïßçóç ôùí êñáôéêþí åðé÷åéñÞóåùí êáé ôçí åðéâïëÞ ôçò «åëáóôéêüôçôáò» óôïõò Âïëéâéáíïýò åñãÜôåò. ÁõôÞ ç êßíçóç ÷ôõðÜ óôçí êáñäéÜ ôçò íïìéêÞò âÜóçò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý óôç Âïëéâßá. Ï ÌïñÜëåò åðßóçò Ý÷åé äåßîåé üôé èá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôçí áðüöáóç ôïõ Áíþôáôïõ Äéêáóôçñßïõ ôïí ôåëåõôáßï ÌÜéï, ìéá áðüöáóç ðïõ áêýñùóå ôá õðÜñ÷ïíôá óõìâüëáéá ìå ôéò ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò ðåôñåëáßïõ êáé öõóéêïý áåñßïõ ãéá íá äéáðñáãìáôåõôåß íÝåò óõìöùíßåò, åðùöåëÝóôåñåò ãéá ôï âïëéâéáíü ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

5

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 6

äçìüóéï ôáìåßï. Ï ÌïñÜëåò êéíÞèçêå ôáõôü÷ñïíá ãéá íá êáèçóõ÷Üóåé ôïõò óõíôçñçôéêïýò çãÝôåò ôùí ðëïýóéùí óå ðåôñÝëáéï êáé öõóéêü áÝñéï áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí, ðïõ èÝëïõí áõôïíïìßá êáé Ý÷ïõí áðåéëÞóåé ìå áðüó÷éóç áí ï ÌïñÜëåò êéíçèåß õðÝñ ôï äÝïí óôçí êáôåýèõíóç ôïõ îçëþìáôïò ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. Ï ÌïñÜëåò åíÝêñéíå ôçí éäéùôéêÞ åêìåôÜëëåõóç ôùí ïñõ÷åßùí óéäÞñïõ êáé ìáããáíßïõ óôï Ìïõôïýí, ðáñÜ ôéò äéáìáñôõñßåò ôùí ïìÜäùí ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ôùí óõíäéêáëéóôþí êáé ôùí áãñïôéêþí ïìÜäùí. Ï ÌïñÜëåò åðßóçò åîÝäùóå ìéá áíáêïßíùóç ìå ôçí ïðïßá åããõüôáí ôçí áôïìéêÞ éäéïêôçóßá ôùí ìåãáëïåðé÷åéñçìáôéþí êáé ôùí ìåãáëïãáéïêôçìüíùí. Êáé ðáñÜ ôçí ýðáñîç áäéÜøåõóôùí áðïäåßîåùí, áèþùóå ôçí Repsol, ôçí éóðáíïáñãåíôßíéêç ðïëõåèíéêÞ åôáéñåßá, áðü ôéò êáôçãïñßåò üôé óõììåôåß÷å óå ëáèñåìðüñéï õäñïãïíÜíèñáêá. Ï ÌïñÜëåò åëðßæåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôá õðåñêÝñäç áðü ôïõò öõóéêïýò ðüñïõò ãéá íá ÷ñçìáôïäïôÞóåé óçìáíôéêÝò âåëôéþóåéò óôï âéïôéêü åðßðåäï ôùí Âïëéâéáíþí åñãáôþí, áãñïôþí, öôù÷þí êáé áíÝñãùí. ÁëëÜ, óå áíôßèåóç ìå ôïí ðñüåäñï ôçò ÂåíåæïõÝëáò Ïýãêï ÔóÜâåò, ï ÌïñÜëåò äåí êëçñïíïìåß ìéá Þäç åèíéêïðïéçìÝíç êáé áíáðôõãìÝíç âéïìç÷áíßá õäñïãïíÜíèñáêá. Ç áíÜãêç ôçò äéáðñáãìÜôåõóçò ìå ôïõò îÝíïõò åðåíäõôÝò ãéá êåöÜëáéá ãéá áíÜðôõîç èá âÜëåé üñéá óôï ðüóï ìðïñåß íá ðñï÷ùñÞóåé ï ÌïñÜëåò ðñïò ôçí ðëÞñç åèíéêïðïßçóç. Ôï äçëùìÝíï ó÷Ýäéü ôïõ åßíáé íá åèíéêïðïéÞóåé ìüíï ôïõò ðüñïõò ôïõ õðåäÜöïõò, ôï öõóéêü áÝñéï, ôï ðåôñÝëáéï êáé ôá ïñõêôÜ óôï Ýäáöïò, êáé íá áöÞóåé ôçí éäéïêôçóßá ôïõ åäÜöïõò êáé ôçí åêìåôÜëëåõóç êýñéá óå éäéùôéêÜ ÷Ýñéá. ÐáñÜ ôç óõíå÷éæüìåíç åîÜñôçóç áðü ôéò îÝíåò åðåíäýóåéò, ï ÌïñÜëåò èá âñåèåß óå éó÷õñÞ èÝóç ãéá Üëëïõò ëüãïõò. Ïé ôéìÝò ôïõ öõóéêïý áåñßïõ Ý÷ïõí áíÝâåé ãñÞãïñá, óå ðïóïóôÜ áêüìá ðéï ãñÞãïñá áðü ôéò ôéìÝò ôïõ ðåôñåëáßïõ, áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ ðïëÝìïõ óôï ÉñÜê. Áí ïé åõñùðáúêÝò ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò, ðïõ ðñïò ôï ðáñüí êõñéáñ÷ïýí óôç âéïìç÷áíßá õäñïãïíÜíèñáêá ôçò Âïëéâßáò, êáé ïé åôáéñåßåò ôùí ÇÐÁ öáíïýí áíÝíäïôåò, ç Êßíá ðåñéìÝíåé íá åêìåôáëÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

6

ëåõôåß ôçí åõêáéñßá. Êáé ï ßäéïò ï ÔóÜâåò ìðïñåß íá åßíáé ðñüèõìïò íá óõìâÜëåé óçìáíôéêÜ óôç ÷ñçìáôïäüôçóç ôçò áíÜðôõîçò ôïõ âïëéâéáíïý áåñßïõ. Ç êåíôñéêÞ ðïëéôéêÞ ðñüêëçóç ðïõ èá Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé ï ÌïñÜëåò èá åßíáé íá äéáôçñÞóåé ôçí õðïóôÞñéîç ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí, åíþ èá Ý÷åé êáé ôçí åìðéóôïóýíç ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò ôçò Âïëéâßáò. Óå áíôßèåóç ìå ôïí ðñüåäñï Ëïõßò ÉíÜóéï «Ëïýëá» íôá Óßëâá ôçò Âñáæéëßáò, ôïí ðñþçí óõíäéêáëéóôÞ çãÝôç ðïõ áðïãïÞôåõóå ôïõò õðïóôçñéêôÝò ôïõ ìå ôï íá óõíå÷ßóåé ôéò íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò, ï ÌïñÜëåò äÝ÷åôáé ðïëý ðéï Üìåóá ôçí ðßåóç áðü Ýíá ðëáôý êïéíùíéêü êßíçìá ðïõ áðü ôï 2000 äéþ÷íåé ðñïÝäñïõò êáé ðïëõåèíéêÝò. Ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá ôçò Âïëéâßáò èá óõãêñïõóôïýí ìáæß ôïõ áí ðñïäþóåé ôéò ðñïóäïêßåò ôïõò ãéá ñéæïóðáóôéêÞ êïéíùíéêÞ áëëáãÞ. Ï åíèïõóéáóìüò ðïõ ðñïêÜëåóå ç åêëïãéêÞ íßêç ôïõ ÌïñÜëåò åðß ôùí íåïöéëåëåýèåñùí áíôéðÜëùí ôïõ ìåôñéÜæåôáé áðü ôçí åðéöõëáêôéêüôçôá ãéá ôçí ïëïÝíá êáé ðéï ìåôñéïðáèÞ ôïõ óôÜóç áðü ôï 2002 êáé ìåôÜ. Ï ÌïñÜëåò Ýðáéîå óçìáíôéêü ñüëï óôï íá êëåßóïõí ïé «ðüëåìïé ôïõ öõóéêïý áåñßïõ» ôïõ 2003 êáé 2005. Ôï ìåãáëýôåñï äéÜóôçìá ôïõ 2004 ï ÌïñÜëåò Þôáí ï êýñéïò õðïóôçñéêôÞò ôçò êõâÝñíçóçò ôïõ ðñïÝäñïõ ÊÜñëïò ÌÝóá, ðïõ óõíÝ÷éóå ôç íåïöéëåëåýèåñç ðïëéôéêÞ ôïõ áíáôñáðÝíôïò ðñïÝäñïõ ÃêïíæÜëï ÓÜíôóåæ íôå ËïóÜíôá. Ôï 2005 ï ÌïñÜëåò Þôáí ï ôåëåõôáßïò åðéöáíÞò ðïëéôéêüò ðïõ áðïöÜóéóå ôüóï áñãÜ íá óôçñßîåé ôç ëáúêÞ êßíçóç ãéá íá åèíéêïðïéçèïýí ôï öõóéêü áÝñéï êáé ôï ðåôñÝëáéï. Êáé ïé äéáâåâáéþóåéò ôïõ ÌïñÜëåò óôï ðáãêüóìéï êåöÜëáéï óÞìåñá Ý÷ïõí Þäç ðñïêáëÝóåé äéáìáñôõñßåò ìåôáîý êÜðïéùí áðü ôéò ïìÜäåò ðïõ Ý÷ïõí ôç ìåãáëýôåñç äõíáôüôçôá êéíçôïðïßçóçò. Ï ÌïñÜëåò äéáêÞñõîå ôéò ôåëåõôáßåò çìÝñåò ôçò ðñïåêëïãéêÞò åêóôñáôåßáò ãéá ôçí ðñïåäñßá: «Èá èÜøïõìå ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü». ¸÷åé óçìáóßá üôé äåí åßðå «èá èÜøïõìå ôïí êáðéôáëéóìü». Ï áíôéðñüåäñïò ÁëâÜñï Ãêáñóßá ËéíÝñá, ðïõ åêëÝ÷ôçêå ìáæß ìå ôïí ÌïñÜëåò, áíáãíùñßæåé åõèÝùò üôé ôï êüììá ôïõò, ôï Êßíçìá ãéá ôïí Óïóéáëéóìü (ÌAS), åßíáé Ýíáò

«êåíôñïáñéóôåñüò» ó÷çìáôéóìüò êáé üôé ï óôü÷ïò ôïõò åßíáé «ï êáðéôáëéóìüò ôùí ¢íäåùí». Áí ôï MAS ôá êáôáöÝñåé, ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò ôåëåéþíåé óôç Âïëéâßá. ÁëëÜ ï óïóéáëéóìüò ðáñáìÝíåé Ýíáò óôü÷ïò ðïõ ôï MAS éó÷õñßæåôáé üôé ðñÝðåé íá áíáâëçèåß ãéá 50 ìå 100 ÷ñüíéá. Áíôßèåôá, ï ÌïñÜëåò åðéäéþêåé Ýíá íÝï óõìâéâáóìü ìå ôïí ðáãêüóìéï êáðéôáëéóìü, âáóéóìÝíï ó’ Ýíá áíáæùïãïíçìÝíï ñüëï ôïõ êñÜôïõò, ðïõ èá ðáñÝ÷åé êïéíùíéêÝò õðçñåóßåò óôïõò ðïëßôåò ôïõ. Åðß ôçò ïõóßáò, ôï åðßìá÷ï æÞôçìá óôç Âïëéâßá åßíáé áí ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò ìðïñåß íá åîáöáíéóôåß ìå ìéá óåéñÜ áðü ìåôáññõèìßóåéò Þ áí ç áíáôñïðÞ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, üðùò êáé ç áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý áðáéôïýí åðáíÜóôáóç. Ïé éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò ôïõ ðëáíÞôç êáôáëáâáßíïõí ôé êñßíåôáé êáé Ý÷ïõí êéíçèåß ãéá íá åîïìáëýíïõí êÜðùò ôá ðñÜãìáôá óôç Âïëéâßá. Ôï ÄéåèíÝò Íïìéóìáôéêü Ôáìåßï Ý÷åé óâÞóåé 251 åêáôïììýñéá äïëÜñéá óå âïëéâéáíü ÷ñÝïò êáé ç Éóðáíßá Ý÷åé óâÞóåé áëëÜ 120 åêáôïììýñéá óå éäéùôéêü ÷ñÝïò. ÁõôÜ ôá âÞìáôá èá âïçèÞóïõí ôïí ÌïñÜëåò íá ñßîåé ÷ñÞìáôá óå êïéíùíéêÝò äáðÜíåò. ÁëëÜ ç äõíáìéêÞ ôùí åîáéñåôéêÜ ðïëùìÝíùí ôáîéêþí äõíÜìåùí ìðïñåß íá áêõñþóåé ôçí åëðßäá ôïõ éìðåñéáëéóìïý íá ãßíïõí ïé ëéãüôåñåò äõíáôÝò áëëáãÝò êáé ôçí åëðßäá ôïõ ÌïñÜëåò íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôéò ðåñéóóüôåñåò áëëáãÝò ðïõ ìðïñåß íá åðéôý÷åé. Åßíáé åîáéñåôéêÜ áðßèáíï üôé ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò, ðïõ åîáêïëïõèåß íá óôçñßæåôáé 100% áðü ôçí ÏõÜóéãêôïí êáé ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç, èá åãêáôáëåéöèåß ÷ùñßò áãþíá. Ï ÌïñÜëåò áîßæåé ôçí õðïóôÞñéîç ôùí óïóéáëéóôþí ãéá êÜèå ÷ôýðçìá ðïõ äßíåé åíÜíôéá óôéò ðïëéôéêÝò ôïõò. Êáé áîßæåé ôçí êñéôéêÞ ìáò ãéá êÜèå óõìâéâáóìü ðïõ êÜíåé ìå ôïí ðáãêüóìéï êáðéôáëéóìü. Óå ôåëéêÞ áíÜëõóç, ç ôý÷ç ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý êáé ôïõ êáðéôáëéóìïý óôç Âïëéâßá âñßóêåôáé óôá ÷Ýñéá ôùí ìáæþí, ðïõ üëï êáé ðåñéóóüôåñï äéåêäéêïýí íá êáèïñßæïõí ïé ßäéåò ôï ìÝëëïí ôïõò.

Tom Lewis Ï Tom Lewis åßíáé ìÝëïò ôïõ ISO ÁìåñéêÞò, áäåëöÞò ïñãÜíùóçò ôçò ÄÅÁ, êáé ôï Üñèñï äçìï-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 7

óéåýôçêå ðñþôá óôçí åöçìåñßäá ôïõ ISO «Socialist Worker». Ó.ó.: Áîßæåé íá õðåíèõìßóïõìå óôïõò ¸ëëçíåò áíáãíþóôåò ðùò, ãéá íá âñåèåß óå èÝóç ï ÌïñÜëåò íá äïêéìÜóåé ôï áí ìðïñåß ìå ìéá óåéñÜ ìåôáññõèìßóåéò íá åîáöáíßóåé ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü áðü ôç Âïëéâßá, ÷ñåéÜóôçêå íá ãßíïõí äýï ëáúêÝò åîåãÝñóåéò ôï 2003 êáé ôï 2005, íá áíáôñáðïýí äýï íåïöéëåëåýèåñïé ðñüåäñïé, íá õðÜñîïõí ðïëýíåêñåò óõãêñïýóåéò ìå ôï óôñáôü êáé ôçí áóôõíïìßá, ãåíéêÝò áðåñãßåò ê.ëð. ¼ðùò ðÜíôá óôçí éóôïñßá, ãéá íá õðÜñîåé ç ðïëý á÷íÞ áõôÞ äõíáôüôçôá ìåôáññýèìéóçò, ðïõ äåí åßíáé óå ôßðïôá åîáóöáëéóìÝíç, ÷ñåéÜóôçêå íá åìöáíéóôåß ï ïñáôüò êáé õðáñêôüò "êßíäõíïò" ôçò åðáíÜóôáóçò.

Ãáëëßá: Ç óõæÞôçóç ãéá ôï ìÝëëïí ôçò ÁñéóôåñÜò óôï 16ï óõíÝäñéï ôçò Ëßãêáò (LCR) Ôï 16ï óõíÝäñéï ôçò Ëßãêáò (LCR, Êïììïõíéóôéêüò Åðáíáóôáôéêüò Óýíäåóìïò) Ýãéíå óôá ôÝëç ÃåíÜñç óôï Ðáñßóé. Ç Ëßãêá åßíáé ç ðéï óçìáíôéêÞ ïñãÜíùóç ôçò ÅðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò óôç Ãáëëßá. Ç ðïëéôéêÞ êáôÜóôáóç óôç Ãáëëßá åßíáé óêëçñÞ. ÌåôÜ ôï áðåñãéáêü êýìá ôïõ 1995, ç ÷þñá ðáñáìÝíåé óôçí ðñþôç ãñáììÞ ôçò áíôéíåïöéëåëåýèåñçò áíôßóôáóçò óôçí Åõñþðç. Óôéò 29 ÌáÀïõ ôïõ 2005, ç êáìðÜíéá åíÜíôéá óôï Åõñùóýíôáãìá (ðïõ óôçñß÷ôçêå êõñßùò óôï ÊÊ, óôçí LCR êáé Ýíá ôìÞìá ôùí Óïóéáëéóôþí) ïäÞãçóå óôï «¼÷é», óå ìéá ìåãÜëç Þôôá ôùí êõñßáñ÷ùí ôÜîåùí. Óôç óõíÝ÷åéá ç åîÝãåñóç ôçò íåïëáßáò ôùí ðñïáóôßùí Ýäåéîå ôï ìÝãåèïò ôçò ïñãÞò ôùí öôù÷þí óôç ÷þñá. ¼ìùò ç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç óõíå÷ßæåôáé óáí êáëðáóìüò. Ïé áëëáãÝò óôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò, ïé éäéùôéêïðïéÞóåéò, ç äéÜëõóç ôïõ óõóôÞìáôïò õãåßáò åßíáé ôá êïñõöáßá

ðáñáäåßãìáôá. Ï ðñùèõðïõñãüò ôçò ÄåîéÜò, Íôå Âéëðåí, óå êÜèå åõêáéñßá äéáôõìðáíßæåé: «Ó’ áõôÞ ôç ÷þñá äåí êõâåñíÜ ôï ðåæïäñüìéï». Ôï êáèÞêïí ôçò áíáôñïðÞò ôçò ÄåîéÜò êáé ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ ðñïãñÜììáôïò ôùí êáðéôáëéóôþí èåùñåßôáé êåíôñéêü ãéá üëï ôïí êüóìï ôçò ÁñéóôåñÜò. ¼ìùò ôï ÓÊ åëðßæåé íá ôñáâÞîåé ôïõò ðÜíôåò óôçí ïõñÜ ôïõ, óå ìéá ðñïåäñéêÞ êáé êõâåñíçôéêÞ ðëåéïøçößá óôéò åêëïãÝò ôïõ 2007. Óôï ÊÊÃ, ç íÝá çãåóßá, õðü ôç Ìáñß Æïñæ ÌðéöÝ, Ý÷åé óôñßøåé ôï êüììá ðñïò ôá áñéóôåñÜ óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðñïçãïýìåíç ðïëéôéêÞ. Åðéäéþêåé óõíåñãáóßá ìå ôçí LCR (ùò óõíÝ÷åéá ôùí åðéôñïðþí ôçò 29çò ÌáÀïõ), üìùò äåí ôïëìÜ íá ïëïêëçñþóåé ôç ñÞîç ìå ôï ÓÊ êáé ôçí ðïëéôéêÞ ðáñÜäïóç ôçò êõâåñíçôéêÞò óõíåñãáóßáò ôçò «ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò». Óå áõôÝò ôéò ðñïêëÞóåéò åß÷å íá áðáíôÞóåé ôï óõíÝäñéï ôçò LCR. Äõóôõ÷þò, äåí ôï êáôüñèùóå. Ç Ëßãêá óõíÝ÷éóå ôçí ðáñÜäïóç ôçò ðïëõäéÜóðáóçò, áðïöÜóéóå êáôáñ÷Þí ìå ìéêñÞ ðëåéïøçößá (49,38%) ôçí áõôüíïìç õðïøçöéüôçôá ôïõ ÏëéâéÝ Ìðåæáíóåíü óôéò åðüìåíåò ðñïåäñéêÝò åêëïãÝò êáé èá ïñéóôéêïðïéÞóåé ôçí áðüöáóç óå Ýíá íÝï óõíÝäñéï ôïí Éïýíç ôïõ 2006.

Ðëáôöüñìåò Óôï óõíÝäñéï ðáñïõóéÜóôçêáí 5(!) ôÜóåéò (ðëáôöüñìåò)! Ãéá ÷ñüíéá ç åóùôåñéêÞ æùÞ ôçò Ëßãêáò êáèïñéæüôáí áðü ôç óýãêñïõóç ôçò áñéóôåñÞò ðôÝñõãáò (Ðëáôöüñìá 1, Ìðåæáíóåíü, Óáìðáíôü, Êñéâßí) êáé ôçò äåîéÜò ðôÝñõãáò (Ðëáôöüñìá 3), ìå åðéêåöáëÞò ôïí åêäüôç ôçò Rouge, ÊñéóôéÜí ËéêÝ. Ç Ðëáôöüñìá 1 õðïóôçñßæåé üôé ïé åíùôéêÝò ðñùôïâïõëßåò äåí ðñÝðåé íá âÜæïõí óå áìöéóâÞôçóç ôç óõíÝ÷åéá ôçò Ëßãêáò óáí ïñãÜíùóçò ôçò ÅðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò. Ï Ìðåæáíóåíü ôüíéóå óôï óõíÝäñéï: «Ïé åðéôñïðÝò ôçò 29çò ÌáÀïõ áðÝôõ÷áí íá áíôáðïêñéèïýí óôá êáèÞêïíôá ðïõ Ýèåóå ç åîÝãåñóç ôùí ðñïáóôßùí, ãéáôß åßíáé äéáéñåìÝíåò ðÜíù óôï æÞôçìá áí ç åîÝãåñóç åßíáé íüìéìç Þ áñêåß ç áíôéðïëßôåõóç. Ôï ÓÊ õðáãïñåýåé ôïõò üñïõò ôçò óõæÞôçóçò. Ïé ÅðéôñïðÝò áõôïêôüíçóáí. ÐñÝðåé íá ðáñáäå÷ôïýìå üôé äåí õðÜñ÷ïõí ïé óõíèÞêåò ãéá êïéíÞ õðïøçöéüôçôá…» ¸íá Üëëï óôÝëå÷ïò ôçò Ðëáôöüñìáò

1 ôüíéóå: «Åîáêïëïõèåß íá õðÜñ÷åé ìéá âáóéêÞ äéáßñåóç óôçí ÁñéóôåñÜ: áõôïß ðïõ åðéäéþêïõí íá äéá÷åéñéóôïýí ôï óýóôçìá êáé áõôïß ðïõ óôçñßæïõí ôéò ðïëéôéêÝò ðñïïðôéêÝò ôïõ óôçí áíôßóôáóç…» Óå áõôÞ ôç âÜóç ç Ðëáôöüñìá 1 êÝñäéóå ôçí ðëåéïøçößá, áëëÜ ìå øÞöïõò ðïëý ëéãüôåñïõò áðü ü,ôé óõíÞèùò êÝñäéæå ùò ðáñáäïóéáêÞ çãåóßá. Ç Ðëáôöüñìá 3 Ýäåéîå íá õðïâáèìßæåé ôç óçìáóßá ôçò Ëßãêáò ðñïïðôéêÜ: âëÝðåé ôçí LCR ùò êáôáëýôç ãéá ìéá «áíáóýíèåóç» ìå ðôÝñõãåò ôïõ ÊÊ êáé ôïõ ÓÊ, åíþ ãéá ðñþôç öïñÜ óå áõôü ôï óõíÝäñéï êÜðïéá óôåëÝ÷ç ôçò Üöçóáí áíïé÷ôü ôï åíäå÷üìåíï óõììåôï÷Þò óå ìéá ìåëëïíôéêÞ êõâÝñíçóç ôçò «ðëçèõíôéêÞò ÁñéóôåñÜò». Ïé Üëëåò ôÜóåéò áðïôåëïýí õðïäéáéñÝóåéò. Ç Ðëáôöüñìá 2 åßíáé ìéá ðéï óêëçñÞ åêäï÷Þ ôçò çãåôéêÞò áñéóôåñÞò ðôÝñõãáò. (Ôï áíôéíåïöéëåëåýèåñï ðñüãñáììá äåí åßíáé êáô’ áíÜãêç áíôéêáðéôáëéóôéêü êáé ïäçãåß óå óõìöéëéùôéóìü ìå ôï ñåöïñìéóìü…) Ç Ðëáôöüñìá 4 åßíáé ìéá êáéíïýñéá «ôÜóç», ðïõ óõóðåéñþíåé ðáëáéÜ óôåëÝ÷ç ôçò LCR (Ë. Áãêßñ, Êáôñßí Óáìáñß…), áëëÜ êáé ôçí ïìÜäá Óïóéáëéóìüò áðü ôá ÊÜôù (ôìÞìá ôçò IST): æÞôçóáí ðñùôïâïõëßåò ãéá Ýíá ðëáôý áíôéíåïöéëåëåýèåñï êüììá, ìå ðñüôõðá ôï Respect (Âñåôáíßá) êáé ôï Áñéóôåñü Êüììá (Ãåñìáíßá). Ôçí åðïìÝíç ôïõ óõíåäñßïõ ç çãåóßá ôïõ ÊÊà äÞëùóå: «Ç LCR åßôå èá êÜôóåé óôç ãùíßá, ðåñéìÝíïíôáò ôïí Éïýíç, êáôçãïñþíôáò ôçí ÁñéóôåñÜ üôé ðñïó÷ùñåß óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü, åßôå èá åíôá÷èåß ðëÞñùò óå ìéá ëáúêÞ äõíáìéêÞ ãéá íá ÷ôßóïõìå Ýíá áíôéíåïöéëåëåýèåñï ó÷Ýäéï ðïõ èá áëëÜæåé ôç æùÞ ôùí áíèñþðùí, ìÝóá áðü ôçí ðëáôýôåñç áíáóýíèåóç ôçò ÁñéóôåñÜò ìå óôü÷ï ôçí ðïëéôéêÞ ðëåéïøçößá. Åßíáé êñßìá ðïõ öáßíåôáé üôé ç Ëßãêá åðÝëåîå íá õðï÷ùñÞóåé…» Áíôßóôïé÷á, Ýíáò áðü ôïõò óïóéáëéóôÝò çãÝôåò ôïõ «¼÷é» äÞëùóå: «Ôï óõíÝäñéï ôçò LCR óõæÞôçóå ìåôáîý äýï ëáíèáóìÝíùí åðéëïãþí: á) ôçí õðïøçöéüôçôá Ìðåæáíóåíü êáé â) ôçí õéïèÝôçóç ìéáò ÷ëïìÞò åíüôçôáò, êõñßùò ìåôáîý LCR êáé ÊÊÃ, áðïêëåßïíôáò ôï ÓÊ… Ìüíç ëýóç åßíáé íá âñåé ôï êïõñÜãéï íá õðïóôçñßîåé ìéá ðëáôéÜ åíùôéêÞ õðïøçöéüôçôá, áêüìá êáé åíüò óïóéáëéóôÞ, áðü ôïí 1ï ãýñï…» Áðü áõôÞ ôçí ðåñéãñáöÞ öáßÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

7

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 8

íåôáé êáèáñÜ üôé ôï «äéáêýâåõìá» åßíáé ìåãÜëï. Áò åëðßóïõìå üôé ìÝ÷ñé ôïí Éïýíç ôïõ 2006 ç Ëßãêá èá ’÷åé âñåé ôï äñüìï ôçò.

ÓõíÝäñéï ôïõ SWP óôç Âñåôáíßá Ôïí ÃåíÜñç ôïõ 2006 ðñáãìáôïðïéÞèçêå ôï óõíÝäñéï ôïõ SWP (Óïóéáëéóôéêïý Åñãáôéêïý Êüììáôïò) óôç Âñåôáíßá. Ôï óõíÝäñéï Ýãéíå óôïí áðüç÷ï ôçò åêëïãéêÞò åðéôõ÷ßáò ôïõ óõíäõáóìïý RESPECT, óôïí ïðïßï ôï SWP ðáßæåé êõñßáñ÷ï ñüëï. Óôçí åêëïãéêÞ åðéôõ÷ßá Ýðåóå êÜðïéá óêéÜ ìåôÜ ôç óõììåôï÷Þ ôïõ Ôæïñôæ ÃêáëáãïõÝé (åìâëçìáôéêÞò öéãïýñáò óôï RESPECT êáé ìïíáäéêïý åêëåãìÝíïõ âïõëåõôÞ ôïõ) óå Ýíá ÷õäáßï ôçëåïðôéêü «ñéÜëéôé óüïõ», üìùò ï ãñáììáôÝáò ôïõ RESPECT Ôæïí Ñéôò (óôÝëå÷ïò ôçò ÊÅ ôïõ SWP) êÜëõøå ôåëéêÜ ôïí ÃêáëáãïõÝé. Ç åéóÞãçóç ôçò ÊÅ ôïõ SWP ãéá ôç «äéåèíÞ êáôÜóôáóç êáé ôéò ðñïïðôéêÝò» ðåñéãñÜöåôáé áðü ôá åîÞò óçìåßá: «Ç åðéóôñïöÞ ôïõ ðïëéôéêïý óôïé÷åßïõ óôï êßíçìá âñßóêåé ôçí ÝêöñáóÞ ôçò óôçí áíÜäåéîç íÝùí ó÷çìáôéóìþí ôçò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò. Ôï RESPECT, ôï Áñéóôåñü Êüììá (Ãåñìáíßá), ôï Áñéóôåñü Ìðëïê (Ðïñôïãáëßá) êáé ôï P-SOL (Âñáæéëßá) åßíáé ðëáôéÜ êüììáôá ðïõ óõíåíþíïõí ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò ìå äéáöïñåôéêÞ êáôáãùãÞ êáé ðïõ ôï ðñüãñáììÜ ôïõò áöÞíåé áíïé÷ôÜ óôñáôçãéêÜ æçôÞìáôá, üðùò ôï ‘‘ìåôáññýèìéóç Þ åðáíÜóôáóç;’’. »ÁõôÞ ç ó÷åôéêÜ ÷áëáñÞ êáé áíïé÷ôÞ ìïñöÞ êüììáôïò ôáéñéÜæåé óôéò áíÜãêåò ôçò ðáñïýóáò êáôÜóôáóçò […] »Ôï íá áíôéðáñáèÝôåé êáíåßò ôçí áöçñçìÝíç áíÜãêç ãéá Ýíá åðáíáóôáôéêü êüììá óôçí Üãñéá ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ óïóéáëöéëåëåõèåñéóìïý óçìáßíåé íá áðïññßðôåé ôçí éóôïñéêÞ åõêáéñßá ãéá áíáóõãêñüôçóç ôçò ÁñéóôåñÜò óôç âÜóç ôçò áíôßèåóçò óôï íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé óôïí éìðåñéáëéóìü […] »Áõôü õðïãñáììßæåé üôé ïé åðáíáóôáôéêÝò ìáñîéóôéêÝò ïñãáíþóåéò Ý÷ïõí åéäéêÝò åõèýíåò óôçí ðñïþèçóç ôçò äéáäéêáóßáò áíáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

8

óýíèåóçò ôçò ÁñéóôåñÜò. »Ç ðïëéôéêÞ êáèáñüôçôá êáé ç ïñãáíùôéêÞ áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõò åðéôñÝðåé íá ðáßîïõí óôñáôçãéêü ñüëï óôçí áíÜðôõîç ôùí íÝùí êïììÜôùí ôçò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò». Óå áõôÞ ôç âÜóç ôï SWP êáôçãïñåß ôç ãáëëéêÞ LCR üôé «ðñïôßìçóå íá õéïèåôÞóåé ìéá ðáèçôéêÞ êáé ðñïóåêôéêÞ óôÜóç ðïõ äßíåé ðñïôåñáéüôçôá óôïõò üñïõò êáé óôéò ðñïûðïèÝóåéò ìéáò óõìöùíßáò ìå ôï ÊÊÃ, áíôß íá áíáðôýîåé ìéá äñáóôÞñéá êáìðÜíéá ìå óôü÷ï ôçí ðéï ðëáôéÜ äõíáôÞ åíüôçôá ôçò ÁñéóôåñÜò». ÐáñÜëëçëá ôï SWP êáôçãïñåß ôç ìåéïøçößá ôçò LCR ãéá «äåîéÜ áíôßëçøç ðåñß áíáóýíèåóçò, ðïõ ïäçãåß óôç äéÜëõóç ôçò Ëßãêáò», äçëþíïíôáò üôé äéåèíþò «åßíáé âáóéêü íá óõíå÷ßæïõìå ôï ÷ôßóéìï áíåîÜñôçôùí êáé ïñãáíùìÝíùí ìáñîéóôéêþí ñåõìÜôùí ìÝóá óôá íÝá áñéóôåñÜ êüììáôá».

H ÊÅ ôïõ SWP õéïèåôåß ôç èåùñßá ôùí «ôñéþí ïìüêåíôñùí êýêëùí»: «×ôßæïõìå ôï ìáæéêü åíéáßï ìÝôùðï ðïõ óôçñßæåé ôï êßíçìá (ðÜíù áð’ üëá ôç Óõììá÷ßá ÓôáìáôÞóôå ôïí Ðüëåìï) – ×ôßæïõìå ôï RESPECT ùò ôçí ðëáôéÜ ðïëéôéêÞ åíáëëáêôéêÞ ëýóç ðïõ ðñïÝêõøå áðü ôá êéíÞìáôá – ×ôßæïõìå ôï SWP ùò ôïí ðõñÞíá ôùí ïñãáíùìÝíùí åðáíáóôáôþí ðïõ ìðïñïýí íá èÝôïõí óå êßíçóç áõôïýò ôïõò åõñåßò ó÷çìáôéóìïýò». Ç ÊÅ ôïõ SWP èåùñåß üôé áõôÞ ç áíÜëõóç ùèåß ðñïò ôï óôü÷ï ôùí «ðëáôéþí êïììÜôùí» ôéò ïñãáíþóåéò-ìÝëç ôçò IST (Äéåèíïýò ÓïóéáëéóôéêÞò ÔÜóçò) óå üëåò ôéò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ, ìå äýï åîáéñÝóåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé ñçôÜ: á) Ôéò ÇÐÁ. Åßíáé ìéá åîáßñåóç êáôáíïçôÞ, áöïý ìåôÜ ôç ñÞîç ìå ôï ISO ç IST äåí Ý÷åé êáìéÜ ïñãáíùìÝíç âÜóç óôï êÝíôñï ôïõ éìðåñéáëéóìïý. â) Ôçí ÅëëÜäá. Åäþ ùò äéêáéïëïãßá áíáöÝñåôáé üôé «ç õðÜñ÷ïõóá óôáèåñüôçôá ôùí áñéóôåñþí êïììÜôùí ëåéôïõñãåß ùò åìðüäéï ãéá êÜèå ìåãÜëç áðüðåéñá ïñãáíùôéêÞò áíáóýíèåóçò». Ðñüêåéôáé ãéá ðáñáäïîïëïãßá: ìå äåäïìÝíá ôá «áíïßãìáôá» ôïõ ÓÕÍ –êáé ìå âÜóç ôçí ðáñáðÜíù áíÜëõóç? ôï åëëçíéêü ÓÅÊ èá Ýðñåðå íá åßíáé ìéá áðü ôéò ðéï åíèïõóéþäåéò (êáé ëéãüôåñï êñéôéêÝò) óõíéóôþóåò ôïõ ÓõÑéæÁ… Åßíáé öáíåñü üôé ç ó÷Ýóç áíÜìåóá óôçí ïéêïäüìçóç ôïõ êéíÞìáôïò êáé óôçí áíÜðôõîç ôïõ êüì-

ìáôïò, êáé ðéï åéäéêÜ ç ó÷Ýóç ìåôáîý RESPECT êáé SWP, åßíáé ôï åðßêåíôñï ôïõ ðñïâëçìáôéóìïý. Ãé’ áõôü Ý÷åé óçìáóßá ç åìöÜíéóç åóùôåñéêÞò áíôéðïëßôåõóçò áðÝíáíôé óôçí ÊÅ ôïõ SWP. Ï Ôæïí Ìüëéíéïõ (éóôïñéêü óôÝëå÷ïò ôçò IST êáé ôïõ SWP) åìöáíßóôçêå ùò áíåîÜñôçôïò õðïøÞöéïò. Óôï êåßìåíü ôïõ Ýèåóå ôñßá âáóéêÜ æçôÞìáôá: á) Ôçí ðôþóç ôçò ðñáãìáôéêÞò äýíáìçò ôïõ SWP, êÜíïíôáò ëüãï ãéá áðþëåéåò ôçò ôÜîçò ôïõ 50% ôùí ìåëþí ìÝóá óôç äåêáåôßá ðïõ ðÝñáóå (áðü 10.000 ôï ’90, óå 5.000 óÞìåñá…). â) Ôï æÞôçìá ôçò åóùêïììáôéêÞò äçìïêñáôßáò, ðïõ ìåôáôñÝðåôáé óå Üìåóá ðïëéôéêü, áöïý ç çãåóßá áäõíáôåß íá «áêïýóåé» ôá ìçíýìáôá ôçò âÜóçò êáé ôï êüììá áäõíáôåß íá óõæçôÞóåé êáé íá äéïñèþóåé ôá ëÜèç ôïõ. ã) Ôï æÞôçìá ôçò «õðåñáéóéïäïîßáò», ôçò êáôáóôñïöïëïãéêÞò áíÜëõóçò ãéá ôçí êñßóç ôïõ êáðéôáëéóìïý. ÊáôÜ ôç óõæÞôçóç åêäçëþèçêáí êáé Üëëåò êñéôéêÝò (ð.÷., ãéá ôç ìåôáôüðéóç ôçò êïììáôéêÞò åöçìåñßäáò óå ðéï «ðëáôý» üñãáíï) ðïõ äçìéïýñãçóáí ôçí áßóèçóç üôé ïé áíôéðïëéôåõüìåíïé óõíäÝïíôáé ìå ôïí éóôïñéêü çãÝôç ôïõ SWP Êñéò ×Üñìáí, ðïõ ðáñáìÝíåé ìÝëïò ôçò ÊÅ. Óôï óõíÝäñéï ï Ôæïí Ìüëéíéïõ ðÞñå ðåñßðïõ ôï 20% ôùí øÞöùí, áëëÜ ÷Üñç óôï «ðñùôüôõðï» åêëïãéêü óýóôçìá (áðüëõôá ðëåéïøçöéêü) ôïõ SWP äåí åîåëÝãç óôçí ÊÅ. ÐÜíôùò, áð’ ü,ôé öáßíåôáé, ç óõæÞôçóç ìÝóá óôï SWP, ìéá áðü ôéò ìåãáëýôåñåò êáé óïâáñüôåñåò ïñãáíþóåéò ôçò åðáíáóôáôéêÞò ÁñéóôåñÜò óôçí Åõñþðç, Ý÷åé áíïßîåé ãéá ôá êáëÜ. Ôá æçôÞìáôá ðïõ ôÝèçêáí åßíáé áêüìá óôçí áñ÷éêÞ äéáìüñöùóÞ ôïõò, áí êáé ïé ïìïéüôçôåò ìå ðñïçãïýìåíåò êñéôéêÝò öùíÝò ìÝóá óôçí IST åßíáé åíôõðùóéáêÞ.

ÓõíôáãìáôéêÞ áíáèåþñçóç Ç áíáêïßíùóç áðü ôçí êõâÝñíçóç ôçò ÍÄ üôé óêïðåýåé íá ðñïôåßíåé ôçí áíáèåþñçóç ôïõ ÓõíôÜãìáôïò, Üíïéîå ìéá ïëüêëçñç óõæÞôçóç ãéá ôï ðïéåò åßíáé ïé ðñáãìáôéêÝò ðñïèÝóåéò ôïõ ÊáñáìáíëÞ, ãéá ôï áí áõôÞ ç åîáããåëßá åßíáé áðëþò Ýíá åðéêïéíùíéáêü ôÝ÷íáóìá

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 9

ãéá íá âãåé ç ÄåîéÜ áðü ôç äýóêïëç èÝóç ðïõ ôçí Ý÷åé öÝñåé ç äéáñêþò ïãêïýìåíç ëáúêÞ äõóöïñßá ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ôçò ê.ëð. Áêüìá êáé ïé äõíÜìåéò ôçò êïéíïâïõëåõôéêÞò ÁñéóôåñÜò, ðïõ åðéóÞìáíáí êÜðïéåò áðü ôéò óïâáñÝò ðïëéôéêÝò ðôõ÷Ýò ôçò êõâåñíçôéêÞò áõôÞò ðñùôïâïõëßáò, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Ýìåéíáí óôá ìéóÜ ôïõ äñüìïõ. Ôá 4 óçìåßá ôçò áíáèåþñçóçò (ç êáôÜñãçóç ôçò ìïíéìüôçôáò óôï äçìüóéï, ôá éäéùôéêÜ ðáíåðéóôÞìéá, ï áðï÷áñáêôçñéóìüò ôùí äáóþí êáé ç áëëáãÞ ôïõ ñüëïõ ôùí äéêáóôçñßùí åðß ôï áíôéëáúêüôåñï), óôçí ðñáãìáôéêüôçôá óõìðõêíþíïõí êáé ðáãéïðïéïýí üëåò ôéò áíôéäñáóôéêÝò åðéèÝóåéò óå íåïöéëåëåýèåñç êáôåýèõíóç ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé ùò ôþñá. ÊáôÜ êÜðïéï ôñüðï, ç óõíôáãìáôéêÞ áíáèåþñçóç èá «êëåéäþóåé» êáé èá äþóåé ôçí éó÷ý ôïõ èåìåëéáêïý íüìïõ ôïõ êñÜôïõò óôï ðñüãñáììá ôçò ÍÄ, ôïõ ÓÅ êáé ôùí ôñáðåæéôþí. Ôáõôü÷ñïíá üìùò ìéá ôÝôïéá ñýèìéóç èá ãßíåé êáé Ýíáò éó÷õñüôáôïò íïìéêüò ìï÷ëüò ãéá ðåñáéôÝñù åðéèÝóåéò, ãéá ôçí áëëáãÞ ôïõ ôáîéêïý óõó÷åôéóìïý åéò âÜñïò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Áí üëç áõôÞ ç íåïöéëåëåýèåñç ëáßëáðá ðïõ æïýìå óôï ðåôóß ìáò ðñï÷ùñÜåé ìÝóá óôá éó÷ýïíôá óõíôáãìáôéêÜ ðëáßóéá, åßíáé ðïëý åýêïëï íá öáíôáóèåß êáíåßò ôé èá ãßíåé áí ôï Óýíôáãìá äéáìïñöùèåß üðùò èá ôï Þèåëå ï ÊáñáìáíëÞò. ¢ñá ëïéðüí ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðïëý óïâáñÞ êßíçóç áðü ðëåõñÜò ôçò Í.Ä. ÅðéðëÝïí, äåí åßíáé áðëþò ìéá ðñùôïâïõëßá ôïõ êüììáôïò ôçò ÄåîéÜò. ÅêöñÜæåé ôéò áíÜãêåò êáé ôéò åðéèõìßåò ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò óõíïëéêÜ. Áõôü öáßíåôáé êáé áðü ôéò êéíÞóåéò ôïõ ÓÅ êáé ôùí ôñáðåæéôþí ðïõ óõíüäåõóáí ÷ñïíéêÜ ôéò åîáããåëßåò ôïõ ÊáñáìáíëÞ (ðñáîéêüðçìá ôñáðåæéôþí åíÜíôéá óôçí ÏÔÏÅ ãéá ôçí êáôÜñãçóç ôùí óõëëïãéêþí óõìâÜóåùí, áðáéôÞóåéò ôïõ ÓÅ óå áíÜëïãç êáôåýèõíóç) áëëÜ êáé áðü ôçí áêñáßá óõíáéíåôéêÞ óôÜóç ôçò çãåóßáò ôïõ ÐÁÓÏÊ. ÐÝñáí ôçò óõíÜíôçóçò ÊáñáìáíëÞ - ÐáðáíäñÝïõ óå «èåôéêü êëßìá» ãéá ôï æÞôçìá, áò óêåöôïýìå ôéò èÝóåéò ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ ãéá ôá éäéùôéêÜ ðáíåðéóôÞìéá, ôéò èÝóåéò ôïõ ÐÜãêáëïõ êáé ôïõ ×ñõóï÷ïÀäç ãéá ôçí Üñóç ôçò ìïíéìüôçôáò, ôéò áðáíôÞóåéò ôïõ ×ñéóôïäïõëÜêç ãéá Ýíá «äçìïóéï-

íïìéêü óýíôáãìá» ðïõ èá åíóùìáôþíåé ôá êñéôÞñéá ôïõ ÌÜáóôñé÷ô. Áêüìá êáé ïé äçëþóåéò ôïõ ÂåíéæÝëïõ, ðïõ õðïôßèåôáé üôé áðÜíôçóå «óçìåßï ðñïò óçìåßï» óôïí ÊáñáìáíëÞ, äéáöïñïðïéïýìåíïò áðü ôïí Ã. ÐáðáíäñÝïõ, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá äåí Ýëåãáí ôßðïôå Üëëï ðáñÜ ôï üôé ïé óôü÷ïé ðïõ âÜæåé ï ÊáñáìáíëÞò ìðïñïýí íá õëïðïéçèïýí ìÝóá óôá ðëáßóéá ôïõ õðÜñ÷ïíôïò óõíôÜãìáôïò (áíáèåùñçìÝíï üðùò åßíáé ôï 2001). ÁõôÞ ëïéðüí ç óõíáßíåóç ôùí äýï êïììÜôùí ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü óôçí ÅëëÜäá åßíáé ç áðüäåéîç üôé ìéëÜìå ü÷é ãéá ìéá éäåïëïãéêÞ ðñùôïâïõëßá ôçò Í.Ä. áëëÜ ãéá ôç èÝëçóç ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò. ÈÝëçóç áëëáãÞò ôïõ ðïëéôéêïý óêçíéêïý ðïõ åðÝâáëáí ïé áãþíåò ôçò Ìåôáðïëßôåõóçò ôï 1974-77. Ãéáôß ðÝñáí ôùí óõíåðåéþí óôï âéïôéêü åðßðåäï ôùí åñãáæïìÝíùí ðïõ èá Ý÷ïõí ôÝôïéåò áëëáãÝò, áò óêåöôïýìå ôéò ðïëéôéêÝò óõíÝðåéåò. ÊáôÜñãçóç ôçò ìïíéìüôçôáò óôï Äçìüóéï óçìáßíåé ÷ôýðçìá ôùí ðéï éó÷õñÜ óõíäéêáëéóìÝíùí ìåñßäùí ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Óçìáßíåé ÷ôýðçìá ôçò ðïëéôéêÞò êáé åêëïãéêÞò âÜóçò ôçò ÁñéóôåñÜò êáé ôçò åðß ôçò ïõóßáò (Ýôóé üðùò åßíáé ç ÁñéóôåñÜ ôþñá) áðïêïðÞ ôçò êáé áðü ôçí ôåëåõôáßá ó÷Ýóç ðïõ åß÷å ìå ôá ëáúêÜ óôñþìáôá. Ôá éäéùôéêÜ ðáíåðéóôÞìéá óçìáßíïõí åêôüò áðü ôçí ýøùóç áêüìá ìåãáëýôåñùí ôáîéêþí öñáãìþí óôçí ðñüóâáóç ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí óôçí áíþôáôç åêðáßäåõóç, Üëëï Ýíá âáñý ÷ôýðçìá óôï öïéôçôéêü óõíäéêáëéóìü ìå ü,ôé óçìáßíåé áõôü. ÁëëáãÞ ôïõ ñüëïõ ôùí äéêáóôçñßùí óå áíôéëáúêüôåñç êáôåýèõíóç, óçìáßíåé üôé áõôü, ë.÷., ðïõ Ýãéíå ìå ôï ËÁÖÊÁ êáé ôçí êõâÝñíçóç ôçò Í.Ä. äåí èá ìðïñÝóåé íá îáíáóõìâåß. Èá áðáëëáãïýí Ýôóé ïé ìåëëïíôéêÝò êõâåñíÞóåéò áðü üëåò ôéò ðéÝóåéò êáé ôï ðïëéôéêü êüóôïò ðïõ åðéâÜëëåé Ýíá êáèåóôþò êáèïëéêÞò øçöïöïñßáò. ÐëÝïí ç êÜèå êõâÝñíçóç èá åðéêáëåßôáé ôï óõíôáãìáôéêÜ áóõìâßâáóôï ãéá íá áñíåßôáé äéåêäéêÞóåéò êáé ç èåóìïëáãíåßá ôçò óõíäéêáëéóôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò èá óôçñßæåôáé óôï åìðüäéï ôïõ ÓõíôÜãìáôïò ãéá íá ìçí ðñï÷ùñïýí ïé êéíçôïðïéÞóåéò. Áîßæåé íá åðéóçìáíèåß åäþ üôé ôï öáéíüìåíï äåí åßíáé ìüíï åëëçíéêü. Áò èõìçèïýìå ôï Åõñùóýíôáãìá ðïõ ðÞãå íá êÜíåé êÜôé ôï áíÜëïãï óå ðáíåõñùðáúêü åðßðåäï (êáé ôï ïðïßï ç áõóôñéáêÞ ðñïåäñßá ôçò ÅÅ

ðñïóðáèåß íá áíáâéþóåé) Þ ôéò óõíôáãìáôéêÝò åñìçíåßåò ðïõ äßíïõí ïé áêñïäåîéïß äéêáóôÝò ðïõ äéïñßæïõí ïé ñåðïõìðëéêÜíïé ðñüåäñïé áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ’70 óôï Áíþôáôï ÄéêáóôÞñéï ôùí ÇÐÁ. Ç ôÜóç ôùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí ðáãêüóìéá åßíáé íá êëåéäþóïõí êáé èåóìéêÜ üëåò ôéò íåïöéëåëåýèåñåò áëëáãÝò ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé ôá ôåëåõôáßá 30 ÷ñüíéá. Ôï åñþôçìá åßíáé áí Ýíá åã÷åßñçìá ôÝôïéáò ðïëéôéêÞò åìâÝëåéáò ìðïñåß íá áíáôñáðåß. Ç áðÜíôçóç åßíáé íáé êáé äåí åîáñôÜôáé áðü ôï ðüóåò Ýäñåò óôç ÂïõëÞ Ý÷åé ç ÁñéóôåñÜ. Ðñïöáíþò êáé åßíáé êáëýôåñï íá åêëÝîåé ç ÁñéóôåñÜ üóï ôï äõíáôü ðåñéóóüôåñïõò âïõëåõôÝò áëëÜ íá ìçí îå÷íÜìå üôé ôï Óýíôáãìá ôïõ ’75 ðïõ äßíåé ìåãáëýôåñç Üíåóç êéíÞóåùí óôéò ëáúêÝò ôÜîåéò áð’ áõôü ðïõ ðñïåôïéìÜæåôáé óÞìåñá åß÷å øçöéóôåß áðü ìéá ÂïõëÞ ìå áðüëõôç ðëåéïøçößá ôçò Í.Ä.. ÅðåéäÞ üìùò áõôÞ ç ÂïõëÞ âñéóêüôáí óôï ðõñáêôùìÝíï Ýäáöïò ôùí áãþíùí ôçò ìåôáðïëßôåõóçò, åðåéäÞ ï ôáîéêüò óõó÷åôéóìüò Ýäéíå ðëåïíåêôÞìáôá óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç, ìéá áíôéäñáóôéêÞ êïéíïâïõëåõôéêÞ ðëåéïøçößá õðï÷ñåþèçêå íá ôïí ëÜâåé õðüøç. ÁíÜëïãá ðñÜãìáôá èá ìðïñïýóå íá ðåé êáíåßò êáé ãéá ôçí áðüññéøç ôïí ÅõñùóõíôÜãìáôïò óôçí Ãáëëßá. Ôï äçìïøÞöéóìá Þôáí ç ôåëåõôáßá ðñÜîç. Óçìáóßá åß÷å ôï ìáæéêü êýìá áðåñãéþí êá äéáäçëþóåùí åñãáæüìåíùí óå äçìüóéá êáé éäéùôéêü ôïìÝá êáé íåïëáßùí, ðïõ áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 2005 äçìéïýñãçóå ôï êïéíùíéêü êëßìá ðïõ åðÝôñåøå óôéò äõíÜìåéò ôïõ «ü÷é» íá åéóáêïõóôïýí. ¢ñá ëïéðüí ôï áí èá ðåñÜóåé Þ ü÷é áõôÞ ç ðïëéôéêÞ ðñùôïâïõëßá ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò, èá êñéèåß áðü ôï áí ç óçìåñéíÞ íåïöéëåëåýèåñç åîüñìçóç ôçò Í.Ä. êáé ôïõ ÓÅ èá âñåé ìðñïóôÜ ôçò Ýíá êýìá ìáæéêþí, áðïöáóéóìÝíùí, ðáñáôåôáìÝíùí åñãáôéêþí áãþíùí. Áí áõôü ãßíåé, ôüôå ôï êïéíùíéêü êëßìá èá áëëÜîåé êáé áõôÞ ç ðñùôïâïõëßá ôùí êáðéôáëéóôþí èá åãêáôáëåéöèåß áôÜêôùò. ¼ëá èá êñéèïýí áð’ áõôü.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

9

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 10

ÐïëéôéêÞ ÊáñáìáíëÞò – ÓÅÂ – Ôñáðåæßôåò Ðñïêáëïýí

Ôï âáóéêü êáèÞêïí åßíáé íá áíáôñÝøïõìå áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ Ôïõ Áíôþíç ÍôáâáíÝëëïõ éò ôåëåõôáßåò åâäïìÜäåò áíáäåß÷èçêå ï áðüëõôïò óõíôïíéóìüò êõâÝñíçóçò-ÓÅÂôñáðåæéôþí óå ìéá áêñáßá êëéìÜêùóç ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ðïëéôéêÞò. Ôï ðñüãñáììá ôùí êáðéôáëéóôþí åßíáé ðáíåõñùðáúêü. Ç ðïëéôéêÞ ôçò Å.Å. ðïõ ïíïìÜóôçêå «óôñáôçãéêÞ ôçò Ëéóáâüíáò» åßíáé Ýíá ìá÷áßñé ðïõ öôÜíåé ðëÝïí óôï êüêáëï ãéá ôï åñãáôéêü êßíçìá. Ôï áðïäåéêíýïõí ðáñáäåßãìáôá üðùò ç åðéâïëÞ äéÜ íüìïõ ôçò «Óýìâáóçò ðñþôçò Áðáó÷üëçóçò» áðü ôçí êõâÝñíçóç ôçò ÄåîéÜò óôç Ãáëëßá, ðïõ ãåíéêåýåé ôçí áñíçôéêÞ äéÜêñéóç ãéá ôïõò íåïðñïóëáìâáíüìåíïõò, èåóìïèåôåß ôï äéåõèõíôéêü äéêáßùìá ãéá áðïëýóåéò ÷ùñßò áðïæçìßùóç êáé áðïèåþíåé ôçí «åëáóôéêïðïßçóç» ôçò åñãáóßáò. Ôï áðïäåéêíýåé ôï ðñüãñáììá áíáäéÜñèñùóçò ôçò ÖïëêóâÜãêåí ðïõ, åíþ Ý÷åé Ýêñçîç êåñäïöïñßáò (áýîçóç 60%!) êáé ðñïãñáììáôßæåé ìåãÜëç áýîçóç ðáñáãùãÞò, áíáêïéíþíåé ïõóéáóôéêÜ 20.000 á-

Ô

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

10

ðïëýóåéò åéäéêåõìÝíùí åñãáôþí ìå èÝóåéò ðëÞñïõò êáé óôáèåñÞò áðáó÷üëçóçò. Óå áõôü ôï ðëáßóéï ðñÝðåé íá äïýìå ôá «áéôÞìáôá» ðïõ ðáñïõóßáóáí ðñüóöáôá ï ÓÅ êáé ïé ôñáðåæßôåò. Ï ÓÅ ðñïóÞëèå óôç äéáðñáãìÜôåõóç ìå ôá óõíäéêÜôá ãéá ôç íÝá ÅÃÓÓÅ ìå ìéá áðßóôåõôá åðéèåôéêÞ ôáêôéêÞ. Ôï ãåãïíüò üôé ç íÝá Óýìâáóç åñ÷üôáí ðñïò óõæÞôçóç ìåôÜ áðü ìéá ðåñßïäï üðïõ ìå ôçí ðñïçãïýìåíç äéåôÞ ÅÃÓÓÅ ïé åñãáæüìåíïé åß÷áí êáôáãñÜøåé óïâáñÝò áðþëåéåò óôï åéóüäçìá óå ôßðïôá äåí ðåñéüñéæå ôçí áðëçóôßá ôùí âéïìç÷Üíùí. Ï Ïä. Êõñéáêüðïõëïò æÞôçóå ôï ðÜãùìá ôùí ìéóèþí óôéò ðåñéï÷Ýò õøçëÞò áíåñãßáò, ôçí áíáóôïëÞ ôçò éó÷ýïò ôùí ÓõìâÜóåùí óôïõò êëÜäïõò üðïõ ïé âéïìÞ÷áíïé äçëþíïõí æçìéÝò, áêüìá êáé ôçí êáôÜñãçóç ôïõ íüìïõ ðïõ ðñïôñÝðåé ôéò ìåãÜëåò êåñäïöüñåò åðé÷åéñÞóåéò íá ðñïóëáìâÜíïõí Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò. Óôï èÝìá ôùí áðïëýóå-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 11

ùí, æÞôçóå íá éó÷ýóïõí «ïé ÅõñùðáúêÝò Ïäçãßåò, ÷ùñßò êáíÝíáí ðñüóèåôï ðåñéïñéóìü», äçëáäÞ ôçí ðëÞñç áðåëåõèÝñùóç ôùí ïìáäéêþí áðïëýóåùí. Ç óôÜóç áõôÞ ôùí âéïìç÷Üíùí ðñïÝôñåðå óå ðéï åðéèåôéêÞ ôáêôéêÞ êáé ôïõò «ìéêñïìåóáßïõò» åñãïäüôåò, ðïõ ðáñáäïóéáêÜ ïé óõíäéêáëéóôéêÝò çãåóßåò êáé ìåãÜëá ôìÞìáôá ôçò ÁñéóôåñÜò èåùñïýóáí ùò «óõììÜ÷ïõò» ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. Ïé Ýìðïñïé êáé ïé åðáããåëìáôïâéïôÝ÷íåò æÞôçóáí ôçí ðëÞñç ó÷åôéêïðïßçóç ôçò ÅÃÓÓÅ, áðáéôþíôáò «åëáóôéêüôçôåò» áêüìá êáé óå åðßðåäï ìéêñïåðé÷åßñçóçò. Ôï óýíïëï ôùí åñãïäïôéêþí ïñãáíþóåùí åìöáíßóôçêå ùò Ýíá ìÝôùðï ðïõ, ìå ôçí áðåéëÞ ôçò åêôüîåõóçò ôçò áíåñãßáò óôá ýøç, áðáéôåß áðü ôá óõíäéêÜôá íá õðïãñÜøïõí ìéá ëåõêÞ åðéôáãÞ ðïõ èá äßíåé ôï äéêáßùìá óå êÜèå åðé÷åßñçóç íá áðïöáóßæåé ãéá ôïõò ìéóèïýò, ôá ùñÜñéá, ôéò áðïëýóåéò ê.ëð. ìå ìïíáäéêü êñéôÞñéï ôá óôïé÷åßá ôïõ ëïãéóôçñßïõ ôçò. Ôá óõíäéêÜôá, üðùò Þôáí öõóéêü, áðÝññéøáí (áëëÜ üðùò áðïäåß÷èçêå óôç óõíÝ÷åéá áðÝññéøáí ìüíï óôá ëüãéá) ôï «ðñüãñáììá» áõôü. Ç åðüìåíç ðñÜîç ðáß÷ôçêå óôçí ÅèíéêÞ ÅðéôñïðÞ Áðáó÷üëçóçò, ðïõ óõãêÜëåóå åõ÷áñßóôùò ï Ðáíáãéùôüðïõëïò ìåôÜ áðü áßôçìá ôçò ÃÓÅÅ. Óôç óõíåäñßáóç áõôÞ áíáêáëýöèçêå ìéá âÜóç «óýãêëéóçò» óõíäéêÜôùí-åñãïäïôþí ìÝóá áðü ôç óõìöùíßá íá åðáíåíåñãïðïéçèïýí ôá ÔïðéêÜ Óýìöùíá Áðáó÷üëçóçò (ÔÓÁ, âë. Óçì. 1). Ôá äéáâüçôá ÔÓÁ åðáíÝñ÷ïíôáé, üìùò, ìå ìéá ðïëý ðéï åðéêßíäõíç ìïñöÞ: ü÷é ìüíï óå åðßðåäï íïìïý Þ ðåñéöÝñåéáò, áëëÜ êáé óå åðßðåäï êëÜäùí (ð.÷. êëùóôïûöáíôïõñãßá…) Þ áêüìá êáé óõãêåêñéìÝíùí åðé÷åéñÞóåùí! Ç êáôåýèõíóç áõôÞ êáôáêåñìáôßæåé ôç «äéáðñáãìÜôåõóç» ìåôáîý óõíäéêÜôùí êáé åñãïäïôþí óå ôÝôïéï áðßóôåõôï âáèìü, ðïõ ðñáêôéêÜ ïäçãåß óôçí áðïäï÷Þ ôùí áéôçìÜôùí ðïõ äéáôýðùóáí ïé ÓÅÂ-ÅÓÅÅ (Ýìðïñïé)-ÃÓÅÂÅÅ (åðáããåëìáôïâéïôÝ÷íåò). Ï ×ñ. Ðïëõæùãüðïõëïò åìöáíßóôçêå íá åðéêáëåßôáé ï ßäéïò ôéò «ðåñéï÷Ýò õøçëÞò áíåñãßáò», ü÷é ðëÝïí ãéá íá ðéÝóåé ôïõò åñãïäüôåò, áëëÜ ãéá íá äéêáéïëïãÞóåé ôçí õðï÷þñçóç ôùí óõíäéêÜôùí. Ïé åìðåéñïãíþìïíåò ôùí óõíäéêÜôùí åìöáíßóôçêáí íá åðéêáëïýíôáé ôç óôñáôçãéêÞ ôçò Ëéóáâüíáò [ôï óýíèçìá «flexi-curity», áðü ôï flexibility (åõåëéîßá) êáé security (áóöÜëåéá)] ãéá íá äçëþóïõí üôé ôá óõíäéêÜôá, áðïäå÷üìåíá ìåãáëýôåñç «åõåëéîßá» óôéò áìïéâÝò êáé ôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò, ðåñéìÝíïõí áðü ôïõò åñãïäüôåò êáé ôçí êõâÝñíçóç ñõèìßóåéò ìåãáëýôåñçò «áóöÜëåéáò» ôùí åñãáæïìÝíùí áðÝíáíôé óôïí êßíäõíï ôçò áíåñãßáò. Ïé çãåóßåò ôçò ÐÁÓÊÅ êáé ôçò ÄÁÊÅ (áöïý ïé óõíäéêáëéóôÝò ôçò ÁñéóôåñÜò óùóôÜ áðåß÷áí áðü áõôü ôï áðáñÜäåêôï èÝáôñï «äéáëüãïõ») ðáßæïõí êõñéïëåêôéêÜ ìå ôç öùôéÜ. Ïé áõôáðÜôåò üôé ìéá õðï÷ùñçôéêÞ óôÜóç ôùí óõíäéêÜôùí èá ìðïñïýóå íá åîåõìåíßóåé ôçí áðëçóôßá ôùí åñãïäïôþí ôéíÜ÷ôçêáí óôïí áÝñá áðü

ôçí ðñùôïâïõëßá ôùí ôñáðåæéôþí, ðïõ åêäçëþèçêå ëßãåò ìÝñåò ìåôÜ. Ïé 6 ìåãÜëåò ôñÜðåæåò (ÅèíéêÞ, ÅìðïñéêÞ, ÁãñïôéêÞ, Ãéïýñïìðáíê, ¢ëöá, Ðåéñáéþò), ìå ðáíïìïéüôõðç åðéóôïëÞ ôïõò, áíáêïßíùóáí ôçí ßäéá ìÝñá ôçí ðñüèåóÞ ôïõò íá äþóïõí ôÝëïò óôéò êëáäéêÝò óõìâÜóåéò, âÜæïíôáò óå åñùôçìáôéêü ôçí ßäéá ôçí ýðáñîç ôçò ÏÔÏÅ. Ç óõìðáéãíßá ìå ôçí êõâÝñíçóç åßíáé äåäïìÝíç, áöïý óôçí åðé÷åßñçóç áõôÞ ðñùôïóôáôïýí ïé äéïéêçôÝò ôùí êñáôéêþí ôñáðåæþí ðïõ äéïñßæåé ï ßäéïò ï Áëïãïóêïýöçò. Áðü ôçí êáôÜñãçóç ôùí êëáäéêþí óõìâÜóåùí ïé ôñáðåæßôåò Ý÷ïõí íá êåñäßóïõí ðïëëÜ: êáôáñãïýí ôçí õðï÷ñÝùóç ãéá ìéá êåíôñéêÞ óõìöùíßá óå ôáêôÜ äéáóôÞìáôá ìå ôá óõíäéêÜôá, ðïõ ïñßæåé ôá åëÜ÷éóôá, ðñïóôáôåõôéêÜ ãéá ôïõò åñãáæüìåíïõò, üñéá óôéò áìïéâÝò, ôá ùñÜñéá, ôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò, ôéò áðïëýóåéò. Îåêéíþíôáò ôçí ðñïóðÜèåéá íá êáôåäáößóïõí ôçí ÏÔÏÅ, Ý÷ïõí íá êåñäßóïõí ðåñéóóüôåñá: ïé «åðéôõ÷ßåò» ôïõ ËÜôóç êáé ôïõ Êùóôüðïõëïõ, ðïõ óôéò ôñÜðåæÝò ôïõò Ý÷ïõí ðëÝïí åñãïäïôéêÜ óùìáôåßá, åßíáé åíäåéêôéêÝò. Ç áðÜíôçóç ôçò ÏÔÏÅ Þôáí ç 24ùñç ðáíåëëáäéêÞ áðåñãßá óôéò 6/2. Ç óõììåôï÷Þ óôçí áðåñãßá Þôáí ìåãáëýôåñç áð’ ü,ôé áíÝìåíáí ïé óõíäéêáëéóôÝò. ÁõôÞ ç åðéôõ÷ßá áðïäåéêíýåé üôé õðÜñ÷åé æùíôáíü ôï äõíáìéêü ôçò áíôßóôáóçò. Ç óõæÞôçóç ãéá ôï ðþò ìðïñïýìå íá öôÜóïõìå óôç íßêç Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá. Ôçí þñá ðïõ ãñÜöïíôáé áõôÝò ïé ãñáììÝò ç ÏÔÏÅ Ý÷åé êçñýîåé ìéá íÝá 24ùñç áðåñãßá ãéá ôéò 17/2, åíþ ç ÃÓÅÅ êáé ç ÁÄÅÄÕ ðéÝæïíôáé ãéá ôçí ïñãÜíùóç ðáíåñãáôéêÞò áðåñãßáò óôéò áñ÷Ýò Ìáñôßïõ, áí êáé äåí Ý÷ïõí áêüìá óõãêåêñéìåíïðïéÞóåé ôçí áðüöáóç êáé äåí Ý÷ïõí îåêéíÞóåé ôéò ïñãáíùôéêÝò ðñïåôïéìáóßåò. Ôá ðïëéôéêÜ óõìðåñÜóìáôá ðïõ Ýâãáëå ï ÓÅ áðü áõôÝò ôéò êñßóéìåò ìÝñåò åßíáé åíäåéêôéêÜ. Ïé âéïìÞ÷áíïé «äéÝññåõóáí» óôéò åöçìåñßäåò üôé åêôéìïýí üôé ôá óõíäéêÜôá äåí Ý÷ïõí ôç äýíáìç íá áíôéóôáèïýí. ¼ôé ü÷é ìüíï åðéâåâáéþíåôáé ç åðéëïãÞ ôçò êõâÝñíçóçò íá ðñï÷ùñÞóåé óôéò «ìåôáññõèìßóåéò», áëëÜ üôé áõôÞ ç åðéëïãÞ ðñÝðåé íá åðéôá÷õíèåß. ¼ôé áí çôôçèåß ç ÏÔÏÅ, ç êõâÝñíçóç èá ïöåßëåé íá ðñï÷ùñÞóåé óå ìéá ãåíéêåõìÝíç ñýèìéóç ðïõ èá õðïâáèìßæåé ôçí éó÷ý ôùí ÓõìâÜóåùí êáé ôùí óõíäéêÜôùí óå üëïõò ôïõò êëÜäïõò, ÷ùñßò ôá ðñïó÷Þìáôá ðïõ ôÝèçêáí óôçí ÅðéôñïðÞ Áðáó÷üëçóçò. ¼ôé, åðßóçò, ðáñÜ ôçí êïéíùíéêÞ êáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

11

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 12

ôáêñáõãÞ ðïõ ðñïêáëïýí ôá äéáäï÷éêÜ êëåéóßìáôá ôùí åñãïóôáóßùí, ç êõâÝñíçóç èá ïöåßëåé íá ðñï÷ùñÞóåé óôçí ðëÞñç áðåëåõèÝñùóç ôïõ åñãïäïôéêïý «äéêáéþìáôïò» ãéá ïìáäéêÝò áðïëýóåéò ÷ùñßò íïìéêïýò ðåñéïñéóìïýò.

ÆçôÞìáôá áíôßóôáóçò Ç äéáðßóôùóç üôé ôï óçìåñéíü åðßðåäï áíôéäñÜóåùí ðïõ ïñãáíþíïõí ôá óõíäéêÜôá äåí åßíáé áñêåôü ãéá íá áíáôñáðåß ç ðïëéôéêÞ ôïõ ÊáñáìáíëÞ, ôïõ ÓÅ êáé ôùí ôñáðåæéôþí åßíáé óùóôÞ. ¼ìùò ç äéáðßóôùóç áõôÞ Ý÷åé äýï «áíáãíþóåéò»: Üëëï åííïïýí ôá ðñùôïðüñá óôïé÷åßá ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò (êáé åìåßò ìáæß ôïõò), ðïõ æçôïýí áðü ôéò çãåóßåò óêëçñüôåñï áãþíá ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý? êáé Üëëï åííïïýí ôá ðáðáãáëÜêéá ôïõ Ôýðïõ êáé ôìÞìáôá ôçò çãåóßáò ôïõ ÐÁÓÏÊ, ðïõ ðñïóðáèïýí íá ðáñïõóéÜóïõí ôçí åðéêñÜôçóç ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ðïëéôéêÞò ùò Ýíá «ìïéñáßï» ãåãïíüò, ðïõ ôÜ÷á ðñïêýðôåé «áíôéêåéìåíéêÜ» áðü ôïí ôáîéêü óõó÷åôéóìü äýíáìçò, êáé êáôÜ óõíÝðåéá êáëïýí ôá óõíäéêÜôá íá åãêáôáëåßøïõí áêüìá êáé ôï óçìåñéíü õðïôïíéêü åðßðåäï áíôéäñÜóåùí, ìéëþíôáò ãéá áäéÝîïäï: * Åßíáé áëÞèåéá üôé áí çôôçèåß ç ÏÔÏÅ êáé åöáñìïóôïýí ôá Üãñéá áéôÞìáôá ôïõ ÓÅÂ, ìå ôï ðñüó÷çìá ôçò ðñïóôáóßáò ôçò áðáó÷üëçóçò, ôï åñãáôéêü êßíçìá èá Ý÷åé õðïóôåß ìéá ìåãÜëç Þôôá ìå óïâáñÝò óõíÝðåéåò ãéá ôá åðüìåíá ÷ñüíéá. ÊÜðïéïé óôïí Ôýðï êÜíïõí Þäç óõãêñßóåéò ìå ôç óçìáóßá ôçò Þôôáò ôçò áðåñãßáò ôùí áíèñáêùñý÷ùí óôç Âñåôáíßá, óôçí áõãÞ ôçò åðï÷Þò ôçò ÈÜôóåñ. Ïé óõãêñßóåéò áõôÝò åßíáé áðïëýôùò ëáèåìÝíåò êáé ôá óõìðåñÜóìáôá ðïõ õðïäåéêíýïõí åßíáé áðïðñïóáíáôïëéóôéêÜ. Ç Þôôá ôùí áíèñáêùñý÷ùí óõíÝâç óå ìéá åðï÷Þ ðïõ ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò åñ÷üôáí óáí ìéá óáñùôéêÞ íéêçöüñá ðïëéôéêÞ, åíþíïíôáò ðßóù ôïõ ôçí êõñßáñ÷ç ôÜîç êáé óðÝñíïíôáò ÷éëéÜäåò áõôáðÜôåò (èõìçèåßôå ôçí áßãëç ôùí éäåþí üôé «ç áãïñÜ áðåëåõèåñþíåé»…), áêüìá êáé ìÝóá óôïõò åñãáæüìåíïõò. Ìå äéåèíÝò ïñüóçìï áíáóýíôáîçò ôï ìåãÜëï áðåñãéáêü ÄåêÝìâñç ôïõ ’95 óôç Ãáëëßá, áõôÞ ç åðï÷Þ Ý÷åé ôåëåéþóåé. Æïýìå óôçí åðï÷Þ ôçò êëéìÜêùóçò ôùí ìáæéêþí áíôéóôÜóåùí ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. Ç Ãáëëßá, ç Ãåñìáíßá, ç Éôáëßá óõãêëïíßæïíôáé áðü äéáäï÷éêÜ êýìáôá áðåñãéáêþí áãþíùí, ðïõ ÷ôßæïõí (ìå íßêåò, Þôôåò, ðßóù-ìðñïò, áëëÜ ìå äéáñêÞ ðëÝïí ðßåóç) ôç äýíáìç ðïõ ìðïñåß íá âÜëåé ôÝëïò óå áõôÞ ôç âáñâáñüôçôá. Ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò åßíáé óôç öÜóç ôçò áðïíïìéìïðïßçóÞò ôïõ óôá ìÜôéá ôçò ôåñÜóôéáò êïéíùíéêÞò ðëåéïøçößáò. ¼ðïéïò îå÷Üóåé -Ýóôù ãéá ëßãï- áõôü ôïí ðáñÜãïíôá èá åßíáé áíßêáíïò íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôéò åîåëßîåéò. * Óå áõôÞ ôçí ðïñåßá ç êÜèå ìÜ÷ç ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò -êÜèå áðåñãßá, êÜèå óôÜóç åñãáóßáò, áêüìá êáé ìå ôá ðéï «ìåôñéïðáèÞ» áéôÞìáôá- Ý÷åé ìåÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

12

ãÜëç óçìáóßá. ¸÷ïíôáò ðåé áõôü, ÷ñåéÜæåôáé åðßóçò íá èõìüìáóôå üôé ôï åñãáôéêü êßíçìá äåí ÷ôßæåôáé ãñáììéêÜ, ìå «ðñïðüíçóç», ìå ðñïåôïéìáóßá, ìå ìéá óôáäéáêÞ Üíïäï ôïõ åðéðÝäïõ áíôéðáñÜèåóçò. Ôá óáñùôéêÜ îåóðÜóìáôá åßíáé ôìÞìáôá ôçò éóôïñßáò ôïõ, áêüìá êáé ôçò ðñüóöáôçò. Ôï êáëýôåñï ðáñÜäåéãìá åßíáé ôï áóöáëéóôéêü Ãéáííßôóç: Óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’90, ç êõâÝñíçóç Óçìßôç èåþñçóå üôé ïé óõìâéâáóìïß ôùí óõíäéêÜôùí (ìå ôçí åðßêëçóç -ôüôå- ôçò ÏÍÅ) åß÷áí äéáâñþóåé ôéò äõíáôüôçôåò áíôßóôáóçò ôùí åñãáôþí óå âáèìü ðïõ íá ãßíåôáé åöéêôÞ ç éóïðåäùôéêÞ «ìåôáññýèìéóç» ôïõ áóöáëéóôéêïý ðïõ åß÷å åéóçãçèåß ç ÅðéôñïðÞ ÓðñÜïõ (äçëáäÞ, ï ÓÅ êáé ïé ôñÜðåæåò…). ÅéóÝðñáîáí ìéá ãéãÜíôéá ãåíéêÞ áðåñãßá êáé Ýíá ðáñáëõôéêü ðáíåñãáôéêü óõëëáëçôÞñéï ðïõ Ýóôåéëå ôç «ìåôáññýèìéóç», áëëÜ êáé ôçí êõâÝñíçóç Óçìßôç, óôá áæÞôçôá. ÁõôÜ ôá åíäå÷üìåíá åßíáé óÞìåñá åããåãñáììÝíá óôç óõãêõñßá óå üëåò ôéò åõñùðáúêÝò ÷þñåò, áëëÜ êáé óôçí ÅëëÜäá ôïõ ÊáñáìáíëÞ, ôïõ Êõñéáêüðïõëïõ, ôïõ ÁñÜðïãëïõ. Ïé âéïìÞ÷áíïé êáé ïé ôñáðåæßôåò, ðñïêáëþíôáò ôï óýíïëï ôùí åñãáæïìÝíùí óå ìéá «åö’ üëçò ôçò ýëçò» áíôéðáñÜèåóç, ðáßæïõí åðßóçò ìå ôç öùôéÜ… * Óôï Ãåíéêü Óõìâïýëéï ôçò ÏÔÏÅ, ïé óõíäéêáëéóôÝò ôçò ÐÁÓÊÅ ðáñïõóßáóáí ùò ðñïïðôéêÞ êëéìÜêùóçò ôçò áíôéðáñÜèåóçò ôçí «ðïëéôéêïðïßçóç ôïõ áãþíá». («Èá æçôÞóïõìå áíïé÷ôÜ íá ðÝóåé ç êõâÝñíçóç, ãéá íá áðïêôÞóïõìå îáíÜ ôï äéêáßùìá óôéò ÓõìâÜóåéò…») Áóöáëþò, ï óõíäõáóìüò ôçò åñãáôéêÞò áíôßóôáóçò ìå ôçí áíïé÷ôÞ ðïëéôéêÞ ðÜëç åíÜíôéá óôç ÄåîéÜ åßíáé ìéá óùóôÞ ãñáììÞ. Áñêåß íá ìçí åííïïýìå ôçí… ðáñáðïìðÞ ôïõ æçôÞìáôïò óôéò åðüìåíåò âïõëåõôéêÝò åêëïãÝò. Ìéá ôÝôïéá ôáêôéêÞ áðü ôç ìåñéÜ ôçò çãåóßáò ôçò ÐÁÓÊÅ èá Þôáí åãêëçìáôéêÞ. Ç ìïíáäéêÞ ðéèáíüôçôá ôïõ ÊáñáìáíëÞ íá åðéâéþóåé åßíáé íá äþóåé ôç ìÜ÷ç ãéá ôéò «ìåôáññõèìßóåéò», íá ôçí êåñäßóåé êáé íá ìåôáôïðßóåé ôïí Üîïíá ôùí ðïëéôéêþí åîåëßîåùí ðñïò ôá äåîéÜ. Áí ôá óõíäéêÜôá áäñáíÞóïõí, åíáðïèÝôïíôáò åëðßäåò óôïí êïéíïâïõëåõôéêü äñüìï, áõîÜíïõí ôéò ðéèáíüôçôåò ôçò ÍÄ íá êåñäßóåé êáé óôéò óçìåñéíÝò ìÜ÷åò, áëëÜ êáé óôéò åðüìåíåò åêëïãÝò. Áíôßóôïé÷á, ç êëéìÜêùóç ôçò áíôßóôáóçò, ðÝñá áðü ôá Üìåóá áðïôåëÝóìáôá ôçò áíáêïðÞò ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôùí êáðéôáëéóôþí, äçìéïõñãåß êáé ôéò êáëýôåñåò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí ðïëéôéêÞ êáôÜññåõóç ôçò ÄåîéÜò. ¸íáò ðáñÜãïíôáò ðïõ êáíåßò ìÝóá óôá óõíäéêÜôá äåí äéêáéïýôáé íá õðïôéìÜ åßíáé üôé ôï ÐÁÓÏÊ óÞìåñá äåí äåóìåýåôáé óå ðïëéôéêÝò åíÜíôéá óôá ó÷Ýäéá ôùí âéïìç÷Üíùí êáé ôùí ôñáðåæéôþí. Ôï 1990-93, ï ÁíäñÝáò ÐáðáíäñÝïõ õðïó÷üôáí äçìáãùãéêÜ üôé áí åðáíÝëèåé óôçí åîïõóßá èá áíáôñÝøåé ôçí ðïëéôéêÞ ÌçôóïôÜêç. Ç äýíáìç ôùí åñãáôéêþí áãþíùí ôïí õðï÷ñÝùóå -óå êÜðïéï âáèìü- íá ôçñÞóåé ìåñéêÝò áðü

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 13

ôéò õðïó÷Ýóåéò (ð.÷. íá åðáíáêñáôéêïðïéÞóåé ôçí ÅÁÓ). ÓÞìåñá, ï Ã. ÐáðáíäñÝïõ äåí ðáßæåé ïýôå óôá ëüãéá ìå ôÝôïéåò õðïó÷Ýóåéò. Ïé óõíäéêáëéóôÝò ôçò ÐÁÓÊÅ, áí óõìâÜëïõí íá ðáñáðåìöèåß ç åñãáôéêÞ áíôßóôáóç óå ìéá ðñïóìïíÞ åêëïãéêÞò íßêçò ôïõ ÐÁÓÏÊ, êéíäõíåýïõí íá çôôçèïýí êáé áðü ôç ÄåîéÜ, áëëÜ êáé áðü ôï ßäéï ôïõò ôï êüììá. * Óôç äéáäéêáóßá ðïëéôéêïðïßçóçò ôïõ êéíÞìáôïò, ç óõæÞôçóç ãéá ôá áéôÞìáôá, ãéá ôéò ìåôáññõèìßóåéò ðïõ äéåêäéêïýìå Ý÷åé îå÷ùñéóôÞ óçìáóßá. Ôï äéêü ìáò «ðñüãñáììá» õðáãïñåýåôáé áðü ôéò áíÜãêåò ôçò áíôßóôáóçò, áðü ôïõò ðñáãìáôéêïýò áãþíåò ôçò ôÜîçò ìáò. Ï áãþíáò åíÜíôéá óôéò áðïëýóåéò êáé ôá êëåéóßìáôá ôùí åñãïóôáóßùí, ï áãþíáò ãéá ôéò ÓõëëïãéêÝò ÓõìâÜóåéò, ãéá áõîÞóåéò óôïõò ìéóèïýò, åíÜíôéá óôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò, ãéá áíôéóôñïöÞ ôçò åëáóôéêüôçôáò óôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò ê.ëð. åßíáé áãþíáò áìõíôéêüò ìå ìåôáññõèìéóôéêÜ áéôÞìáôá, ðïõ óõ÷íÜ áêïýãïíôáé ùò «ìåôñéïðáèÞ», Ý÷ïõí üìùò ìåãÜëç áîßá: ãéáôß áðáíôïýí óôéò áé÷ìÝò ôïý óÞìåñá, ãéáôß áíôéóôñÝöïõí ôçí êáôåýèõíóç ðïõ èÝëïõí íá åðéâÜëïõí ïé áðü ðÜíù. Ãéá íá ôá ðåôý÷ïõìå, ïöåßëïõìå íá êëéìáêþóïõìå ôç äñÜóç ìáò, íá õðï÷ñåþóïõìå óå Þôôåò ôïõò âéïìç÷Üíïõò êáé ôïõò ôñáðåæßôåò êáé -ôüôå- ôßðïôá äåí ìáò åðéâÜëëåé íá ðåñéïñéóôïýìå óå áõôÜ. ÕðÜñ÷åé üìùò êáé ìéá Üëëç áíôßëçøç «ìåôáññõèìéóôéêÞ», ðïõ óôçí ïõóßá åãêáôáëåßðåé ôçí ðñáãìáôéêÞ ðÜëç ãéá ìåôáññõèìßóåéò. Óôç óýãêñïõóç ð.÷. ó÷åôéêÜ ìå ôçí Ïäçãßá ÌðïëêåíóôÜéí, ç Óõíïìïóðïíäßá Åõñùðáúêþí ÓõíäéêÜôùí (áëëÜ äõóôõ÷þò êáé Ýíá ôìÞìá ôïõ íÝïõ äéåèíïýò êéíÞìáôïò êáé ôçò Attac) öáßíåôáé íá ìðáßíïõí óå Ýíá äñüìï «ôñïðïðïéÞóåùí» áõôÞò ôçò áíôéäñáóôéêÞò Ïäçãßáò: áíáæçôïýí Ýíá óõìâéâáóìü, ðïõ åíþ èá äßíåé óôïõò êáðéôáëéóôÝò ôéò åõåëéîßåò ðïõ åðéèõìïýí, èá øÜ÷íåé ðáñÜëëçëá íá ìåéþóåé ôéò óõíÝðåéåò ãéá ôïõò åñãáæüìåíïõò. ÓõíÞèùò ôÝôïéåò ñùãìÝò ïäçãïýí óôçí êáôÜññåõóç üëïõ ôïõ ìåôþðïõ. Ôï ßäéï éó÷ýåé êáé ãéá ôçí áðÜíôçóç ôçò ÃÓÅÅ (“flexi-curity”) óôá áéôÞìáôá ôïõ ÓÅÂ. Áí ôá óõíäéêÜôá ðáñá÷ùñÞóïõí óôïõò âéïìç÷Üíïõò ôï äéêáßùìá êáôÜñãçóçò ôùí ÓõìâÜóåùí óå êÜðïéåò ðåñéï÷Ýò, êëÜäïõò êáé åðé÷åéñÞóåéò, ôüôå ü÷é ìüíï äåí èá äïõí ìåßùóç ôçò áíåñãßáò óôïõò óõãêåêñéìÝíïõò ÷þñïõò, áëëÜ ðéèáíüôáôá èá âñåèïýí óýíôïìá ìðñïóôÜ óôçí áðáßôçóç ôùí åñãïäïôþí ãéá åðÝêôáóç ôùí «åéäéêþí ñõèìßóåùí» óôï óýíïëï ôçò ÷þñáò. ÁõôÞ ç ôáêôéêÞ äåí åßíáé «ìåôáññõèìéóôéêÞ», åßíáé áðëÜ õðï÷þñçóç ÷ùñßò ìÜ÷ç. * Ôï ðéï ÷åéñïðéáóôü áðü ôá ðñïâëÞìáôá ôçò åñãáôéêÞò áíôßóôáóçò åßíáé üôé Ý÷ïõí «áñáéþóåé» ïé ïñãáíùôÝò ôçò. Ôï äõíáìéêü ôùí ó÷çìÜôùí ðïõ óå êÜèå åñãáôéêü ÷þñï áó÷ïëïýíôáé óõóôçìáôéêÜ ìå ôçí ïñãÜíùóç ôçò ðÜëçò åßíáé ï êñßóéìïò ðáñÜãïíôáò. Åäþ ç óõæÞôçóç áöïñÜ êõñßùò ôïõò áãùíéóôÝò

ôçò âÜóçò ôùí óùìáôåßùí êáé ôçò ÁñéóôåñÜò. Ôï ÊÊÅ Ý÷åé êÜèå äéêáßùìá íá áðïðåéñÜôáé íá åêöñÜóåé ðïëéôéêÜ (áêüìá êáé åêëïãéêÜ) ôïí êüóìï ôçò åñãáôéêÞò áíôßóôáóçò. Äåí Ý÷åé üìùò äéêáßùìá íá äéáóðÜ ôéò öõóéêÝò ðñùôïðïñßåò óôïõò åñãáôéêïýò ÷þñïõò, íá õðïâáèìßæåé ôçí áíÜãêç åíùôéêÞò äñÜóçò ãéá ðñáãìáôéêÞ êáé íéêçöüñá áíôßóôáóç, íá óõíéóôÜ ïõóéáóôéêÜ ôçí «áíáìïíÞ» ìÝ÷ñé íá ðëçèýíåé ôï ÐÁÌÅ êáé íá áíáëÜâåé ôï ñüëï ôùí óõíäéêÜôùí. Ç óõíÝ÷åéá ôçò ôáêôéêÞò ôçò «áõôüíïìçò êáôáãñáöÞò» (ìå äéÜöáíåò ôéò åêëïãéêÝò ðñïôåñáéüôçôåò) áðü Ýíá óçìåßï êáé ìåôÜ äåí èá ìðïñåß íá åñìçíåõôåß, ðáñÜ óôç âÜóç ôçò áäéáöïñßáò ãéá ôçí Ýêâáóç ôçò óõãêåêñéìÝíçò ìÜ÷çò ìå ôçí êõâÝñíçóç êáé ôïõò êáðéôáëéóôÝò. Ôï óôåëå÷éêü äõíáìéêü ôïõ Óõíáóðéóìïý ïöåßëåé íá êáôáíïÞóåé üôé ôï åñãáôéêü êßíçìá Ý÷åé ìðåé óå ðïëåìéêÞ ðåñßïäï êáé êáôÜ óõíÝðåéá ïé èåóìéêïß, ðïëéôéêïß êáé éäåïëïãéêïß «áõôïðåñéïñéóìïß» ðïõ óõíçèßæïíôáí óôçí Êïõìïõíäïýñïõ ðñÝðåé íá åãêáôáëåéöèïýí. Óôéò ôñÜðåæåò ïé óõíäéêáëéóôÝò ôïõ Óõí äéáöïñïðïéÞèçêáí áðü ôçí ÐÁÓÊÅ (ðïõ ðñüôåéíå 48ùñç áðåñãßá), øçößæïíôáò õðÝñ ôçò 24ùñçò (ìáæß ìå ôç ÄÁÊÅ êáé ôïõò åñãïäïôéêïýò…) ÁíÜëïãá ðñïâëÞìáôá Ý÷ïõí õðÜñîåé óå ðïëëïýò êáé êñßóéìïõò åñãáôéêïýò ÷þñïõò (íïóïêïìåßá, åêðáßäåõóç ê.ëð.) êáé ïäçãïýí óå õðï÷þñçóç ôùí åëðßäùí ðïõ äçìéïõñãåß óôç âÜóç ôïõ êüììáôïò ç óõììåôï÷Þ óôï Öüñïõì êáé óôï íÝï äéåèíÝò êßíçìá. Óå üëïõò ôïõò åñãáôéêïýò ÷þñïõò óÞìåñá åßíáé ïñáôü ôï êáèÞêïí óõãêñüôçóçò ðüëùí ðïõ èá ðñïùèïýí óõíäéêáëéóôéêÜ, ðïëéôéêÜ, ïñãáíùôéêÜ ôçí êáèçìåñéíÞ áíôßóôáóç. Áõôü ôï êáèÞêïí åßíáé ðñùôáñ÷éêü êáé èá ðñÝðåé íá êáëõöèåß ìå ôçí áöïóéùìÝíç äïõëåéÜ üëùí ìáò. Ïé «óõììá÷ßåò» óå êÜèå ÷þñï äåí åßíáé äåäïìÝíåò åê ðñïïéìßïõ, äåí ðñïêýðôïõí áðü êåíôñéêÝò ðïëéôéêÝò åðéëïãÝò. Èá åßìáóôå ðñüèõìïé íá äïõëÝøïõìå ìáæß ìå üðïéïí ìðáßíåé ðñáãìáôéêÜ óôïí êüðï íá åñãáóôåß ãéá ôçí áíáôñïðÞ ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôçò ÄåîéÜò êáé ôùí áöåíôéêþí, ìå óôü÷ï íá îáíá÷ôéóôïýí äßêôõá óõóôçìáôéêÞò áíôßóôáóçò ðïõ èá ìðïñïýí íá åíåñãïðïéÞóïõí ôá ðëáôéÜ óôñþìáôá ôïõ áíïñãÜíùôïõ êüóìïõ êáé êõñßùò ôùí íÝùí áãùíéóôþí-áãùíéóôñéþí. Ôï ðñüãñáììá ÊáñáìáíëÞ-ÓÅÂ-ôñáðåæéôþí áðëþíåé ôçí áíôéðáñÜèåóç ìå ôï åñãáôéêü êßíçìá óå üëá ôá ìÝôùðá. Ôï ðñüãñáììá áõôü, ï Üãñéïò íåïöéëåëåõèåñéóìüò, ìðïñåß íá áíáôñáðåß. Ðñïò ôçí êáôåýèõíóç áõôÞ áðáéôïýíôáé óïâáñïß, áðïöáóéóôéêïß áãþíåò. Ç ôÜîç ìáò Ý÷åé áðïäåßîåé óôçí éóôïñßá ôçò, êáé ôï áðïäåéêíýåé îáíÜ óÞìåñá óôïõò äñüìïõò ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò êáé óôïõò åñãáôéêïýò áãþíåò óå üëç ôçí Åõñþðç, üôé ìðïñåß íá áíáëÜâåé áõôü ôï êáèÞêïí. Óå áõôü ôï «ãÞðåäï» èá êñéèïýí ôüóï ïé ðïëéôéêÝò åîåëßîåéò üóï êáé ç óõãêñüôçóç ôçò ÁñéóôåñÜò ôçò åðï÷Þò ìáò.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

13

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 14

ÐïëéôéêÞ

Ç óõæÞôçóç ìÝóá óôï êßíçìá

Ïé áõôáðÜôåò ãéá ôçí ìåôáññýèìéóç ôçò Å.Å. Ôïõ ×ñÞóôïõ ÐåôñÜêïõ ôç «Ä.Á.», áñ. ô. 7, óôï Üñèñï «Ìåôáññõèìßæåôáé ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç;», åß÷áìå åðéóçìÜíåé ðùò «ç êñßóç ðïõ åìöáíßóôçêå óôçí Å.Å. ìåôÜ ôï ‘‘ü÷é’’ ôïõ ãáëëéêïý êáé ôïõ ïëëáíäéêïý ëáïý… Ý÷åé áíïßîåé ìéá ìåãÜëç óõæÞôçóç ãéá ôï ìÝëëïí ôçò ‘‘åõñùðáúêÞò åíïðïßçóçò’’. »Ç óõæÞôçóç áõôÞ äéåîÜãåôáé áíÜìåóá óôéò Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò, áëëÜ Ý÷åé êáé ôçí áíôáíÜêëáóÞ ôçò óôçí ÁñéóôåñÜ. Ôï åñþôçìá åßíáé ðïéá óôÜóç ðñÝðåé íá êñáôÞóåé ôï êßíçìá áðÝíáíôé óôçí Å.Å. ÐñÝðåé íá ôçí áðïññßøåé åê èåìåëßùí Þ, áíôßèåôá, ç Å.Å. åßíáé Ýíáò èåóìüò ðïõ áõôÞí ôç óôéãìÞ êõñéáñ÷åßôáé áðü ôéò íåïöéëåëåýèåñåò äõíÜìåéò, áëëÜ ðïõ, áí ôï êßíçìá ðéÝóåé, èá ìðïñÝóåé íá åðáíÝëèåé óôïí áñ÷éêü ôçò ðñïïñéóìü, ôçí áíÜðôõîç äçëáäÞ ôïõ ‘‘åõñùðáúêïý êïéíùíéêïý ìïíôÝëïõ’’, óå áíôßèåóç ìå ôïí ‘‘áããëïóáîïíéêü’’ á÷áëßíùôï íåïöéëåëåõèåñéóìü;» Ôï Üñèñï óõíÝ÷éæå, áðïäåéêíýïíôáò ðùò ç ðñïïðôéêÞ ôçò ìåôáññýèìéóçò ôçò Å.Å. åßíáé ìéá ïõôïðßá êáé ðùò ï ìüíïò åöéêôüò óôü÷ïò ðïõ ìðïñåß íá âÜëåé ôï êßíçìá åßíáé ç áíáôñïðÞ ôçò. Áíáãêáæüìáóôå íá åðáíÝëèïõìå óôï ßäéï èÝìá êáé ó’ áõôü ôï ôåý÷ïò, áëëÜ áðü ìßá êÜðùò äéáöïñåôéêÞ ïðôéêÞ ãùíßá. ÁöïñìÞ åßíáé ç óõæÞôçóç ãýñù áðü ôï ôé Åõñþðç èÝëïõìå óôçí ðïñåßá ðñïò ôï 4ï Åõñùðáúêü Öüñïõì óôçí ÁèÞíá. ¸÷ïõí åì-

Ó

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

14

öáíéóôåß äýï êåßìåíá, ç «¸êêëçóç - Åõñþðç: äþóôå ôï ëüãï óôïõò ðïëßôåò», ðïõ õðïóôçñßæåôáé áðü äõíÜìåéò ôïõ ãáëëéêïý êéíÞìáôïò, êáé ç «×Üñôá Áñ÷þí ãéá ìéáí Üëëç Åõñþðç», ðïõ õðïóôçñßæåôáé êõñßùò áðü äõíÜìåéò ôçò éôáëéêÞò ÁñéóôåñÜò. Ôï Üñèñï ðïõ áêïëïõèåß èá áíáëýóåé ôç «×Üñôá Áñ÷þí», ðïõ öáßíåôáé íá óõãêåíôñþíåé êáé ôç ìåãáëýôåñç õðïóôÞñéîç, ãéá íá äåßîåé ôïí åîáéñåôéêÜ ðñïâëçìáôéêü ÷áñáêôÞñá ôçò ðñïóÝããéóçò áðÝíáíôé óôçí Å.Å. ðïõ öáßíåôáé íá õéïèåôïýí ìåãÜëåò ìåñßäåò ôïõ êéíÞìáôïò. Ç «×Üñôá Áñ÷þí» åßíáé ÷ùñéóìÝíç óå 8 ôìÞìáôá, ðïõ îåêéíïýí áðü ôéò äéåèíåßò ó÷Ýóåéò ôçò Åõñþðçò êáé ðñï÷ùñïýí óå èÝìáôá äçìïêñáôßáò, ïéêïíïìéêÞò ðïëéôéêÞò, åñãáóéáêþí êáé êïéíùíéêþí äéêáéùìÜôùí, ñáôóéóìïý êáé êáôáðßåóçò ôùí ãõíáéêþí. ÊÜèå ôìÞìá îåêéíÜåé ìå ìéá Ýêèåóç âáóéêþí áñ÷þí êáé ðñï÷ùñåß óôçí Ýêèåóç ìéáò âáóéêÞò êáôåõèõíôÞñéáò ðïëéôéêÞò ãñáììÞò. Ôï ðñþôï ôìÞìá åðéãñÜöåôáé «ÅéñÞíç êáé áóöÜëåéá». «Ç Åõñþðç ìáò âáóßæåôáé óôçí åéñÞíç êáé ç áóöÜëåéÜ ìáò åßíáé êïéíÞ êáé áëëçëïåîáñôþìåíç. Ç Åõñþðç ìáò áðïññßðôåé ôïí ðüëåìï ùò ìÝóï åðßëõóçò äéåèíþí óõãêñïýóåùí êáé áíáãíùñßæåé ôçí åéñÞíç ùò Ýíá èåìåëéáêü äéêáßùìá ôùí áíèñþðéíùí üíôùí êáé ëáþí. Äñá ùò Ýíá åíåñãü õðïêåßìåíï

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 15

ãéá ôçí õðåñÜóðéóç êáé ðñïþèçóç ôùí äéåèíþí áîéþí, ðïõ åßíáé ïé üñïé ãéá ôçí åéñÞíç: áíèñþðéíá êïéíùíéêÜ êáé äçìïêñáôéêÜ äéêáéþìáôá, áíèñþðéíç áîéïðñÝðåéá êáé êïéíùíéêÞ äéêáéïóýíç, åëåõèåñßá êáé êïéíùíéêÞ åõèýíç, âáóéóìÝíá óå êïõëôïýñåò ðïõ áíáãíùñßæïõí ôç äéáöïñåôéêüôçôÜ ôïõò. »Äåóìåýåôáé óôçí ïéêïäüìçóç ôçò åéñÞíçò ìÝóù ôïõ áãþíá åíÜíôéá óå êÜèå ìïñöÞ áäéêßáò, åêìåôÜëëåõóçò, áðïêëåéóìïý êáé áðåéëÞò, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôç äéåèíÞ íïìïèåóßá, ôçí ðïëéôéêÞ êáé ôç äéðëùìáôßá ùò ôá âáóéêÜ ôçò åñãáëåßá. »Áíáãíùñßæåé ôï äéêáßùìá ôùí áíèñþðùí êáé ôùí ëáþí íá áíôéóôÝêïíôáé óôçí êáôáðßåóç êáé ôçí áäéêßá, ÷ñçóéìïðïéþíôáò êÜèå ìÝóï ðïõ äåí ðáñÜãåé ìéáí Üëëç êáôáðßåóç êáé ðáñáâßáóç ôùí ïéêïõìåíéêþí áíèñþðéíùí äéêáéùìÜôùí, ðñïóðáèþíôáò íá åìðëÝîåé ôç äéåèíÞ êïéíüôçôá óôçí õðåñÜóðéóç ôùí áéôçìÜôùí ãéá åëåõèåñßá êáé êïéíùíéêÞ äéêáéïóýíç ôùí èõìÜôùí. »Ãé’ áõôüí ôï ëüãï õðïóôçñßæåé ôï ÄéåèíÝò Ðïéíéêü ÄéêáóôÞñéï ùò Ýíá ðñþôï âÞìá ðñïò Ýíá äéåèíÝò óýóôçìá äéêáéïóýíçò ðïõ åðéôñÝðåé ôçí ôéìùñßá êñáôéêþí åãêëçìÜôùí êáé åãêëçìÜôùí ðïëÝìïõ, áíåîÜñôçôá áðü ôï ðïéïò åßíáé ï íéêçôÞò. »Äïõëåýåé ãéá ôçí åíåñãü åìðëïêÞ ôïõ äéåèíïýò èåóìïý åíÜíôéá óå ïðïéïäÞðïôå ìïñöÞ óôñáôéùôéêÞò, êïéíùíéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáôáðßåóçò, ÷ñçóéìïðïéþíôáò åéñçíéêÜ ìÝóá êáé áðïêëåßïíôáò áðü èÝóç áñ÷Þò ôç ÷ñÞóç óôñáôéùôéêÞò âßáò». Ç ðáñÜèåóç ôùí âáóéêþí áñ÷þí óõíå÷ßæåôáé, áëëÜ ôá âáóéêÜ ëÝãïíôáé þò áõôü ôï óçìåßï. Áò ôá äïýìå Ýíá Ýíá. Ôï ðñþôï ðïõ áîßæåé óõæÞôçóç åßíáé ôï «äéêáßùìá óôçí åéñÞíç». Óôéò ìåãÜëåò åðá-

íáóôÜóåéò ôïõ ðáñåëèüíôïò, åßôå ìéëÜìå ãéá ôéò áóôéêÝò, üðùò ç ÁìåñéêáíéêÞ ôïõ 1776 êáé ç ÃáëëéêÞ ôïõ 1789, åßôå ãéá ôéò åñãáôéêÝò, üðùò ç Ï÷ôùâñéáíÞ ôïõ 1917, óôéò äéáêçñýîåéò êáé ôá óõíôÜãìáôÜ ôïõò ðïõèåíÜ äåí åìöáíßæåôáé Ýíá ôÝôïéï äéêáßùìá. Áõôü, âÝâáéá, äåí ïöåéëüôáí óôï üôé ïé åðáíáóôÜôåò Þôáí áêñáéöíåßò ðïëåìïêÜðçëïé, áëëÜ óôçí áíáãíþñéóç üôé ïé íÝåò áñ÷Ýò ðïõ Ýöåñíáí óôï ðñïóêÞíéï áõôÜ ôá êïóìïúóôïñéêÜ ãåãïíüôá áðáéôïýóáí –ãéá íá ãßíïõí ðñÜîç– ôç ìåôùðéêÞ óýãêñïõóç ìå ôçí ðáëéÜ êáôÜóôáóç ðñáãìÜôùí, óýãêñïõóç ðïõ, áíáãêáóôéêÜ, Ýðáéñíå åîáéñåôéêÜ âßáéï ÷áñáêôÞñá. Ôï ðñïïßìéï óôï ãáëëéêü óýíôáãìá ôïõ 1793 ôï ëÝåé ðïëý êáèáñÜ: «Ç áíáãêáéüôçôá ôçò äéáêÞñõîçò áõôþí ôùí äéêáéùìÜôùí ðñïûðïèÝôåé ôçí ðáñïõóßá Þ ôçí ðïëý ðñüóöáôç áíÜìíçóç ôïõ äåóðïôéóìïý…» Óôç âÜóç, ëïéðüí, áõôïý ôïõ óêåðôéêïý ç åéñÞíç Þôáí ìßá åðéäßùîç, äåí ìðïñïýóå üìùò íá åßíáé Ýíá äéêáßùìá êáé, ðïëý ðåñéóóüôåñï, Ýíá äéêáßùìá ðïõ íá ìðáßíåé ðñéí áð’ üëá ôá Üëëá, ãéáôß õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò óôéãìÝò óôçí Éóôïñßá ðïõ ç äéåêäßêçóç Þ ç äéáóöÜëéóç äéêáéùìÜôùí, ôá ïðïßá üëïé óôï êßíçìá èåùñïýìå ðïëýôéìá, äåí ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ìå åéñçíéêü ôñüðï. ºóùò áõôÞ ç êñéôéêÞ íá ìïéÜæåé ó÷ïëáóôéêÞ êáé õðåñâïëéêÞ, êáèþò ç äéáêÞñõîç áñ÷þí ëÝåé üôé «áðïññßðôåé ôïí ðüëåìï ùò ìÝóï åðßëõóçò äéåèíþí óõãêñïýóåùí» êáé Üñá ìïéÜæåé íá óôñÝöåôáé ìüíï åíÜíôéá óôçí ðïëåìïêáðçëßá ôïõ Ìðïõò, ôïõ Ìðëåñ êáé ôùí ïìïßùí ôïõ. Äåí åßíáé Ýôóé, üìùò. Óôç âÜóç áõôÞò ôçò äéáôýðùóçò, áí ç ÂåíåæïõÝëá ôïõ ÔóÜâåò êáé ç Âïëéâßá ôïõ ÌïñÜëåò äå÷ôïýí åéóâïëÞ áðü ôéò ÇÐÁ, äåí Ý÷ïõí ôï äéêáßùìá íá áìõíèïýí óôñáôéùôéêÜ êáé –áí ôï êÜíïõí– èá èåùñçèïýí åîßóïõ Ýíï÷åò ìå ôéò ÇÐÁ. Óôç âÜóç áõôÞò ôçò äéáêÞñõîçò, ïé Óáíôéíßóôáò óôç ÍéêáñÜãïõá óôç äåêáåôßá ôïõ ’80 äåí åß÷áí äéêáßùìá íá ðïëåìÞóïõí ôïõò áìåñéêáíïêßíçôïõò Êüíôñáò, ç Êïýâá ôïõ ÊÜóôñï íá ðïëåìÞóåé ôçí õðïêéíïýìåíç áðü ôéò ÇÐÁ åéóâïëÞ óôïí Êüëðï ôùí ×ïßñùí ôï 1961 êáé ôï Âüñåéï ÂéåôíÜì íá õðïóôçñßîåé óôñáôéùôéêÜ ôçí åîÝãåñóç óôï íüôï. Óôç âÜóç áõôÞò ôçò äéáêÞñõîçò, ç åõñùðáúêÞ ÁñéóôåñÜ äåí åß÷å ôï äéêáßùìá íá åíéó÷ýóåé ìå åèåëïíôÝò ãéá ôï ìÝôùðï ôïõò åñãÜôåò ôçò Éóðáíßáò ðïõ ðïëåìïýóáí ôïí ÖñÜíêï ôï 1936-39 ïýôå ïé ÃÜëëïé áñéóôåñïß íá åíéó÷ýóïõí õëéêÜ ôïí ðüëåìï ôçò áíåîáñôçóßáò ôïõ ëáïý ôçò Áëãåñßáò ôï 1954-1962. ¼ëåò áõôÝò ïé ðåñéðôþóåéò Þôáí «äéåèíåßò óõãêñïýóåéò», ðïõ ôï óôñáôéùôéêü ìÝñïò Ýðáéîå ðïëý óçìáíôéêü ñüëï. ¼ìùò, ôï áðáñÜäåêôï áõôÞò ôçò äéáêÞñõîçò áñ÷þí äåí óôáìáôÜåé åäþ. Äçëþíåôáé üôé ç «äéêÞ ìáò Åõñþðç (…) áíáãíùñßæåé ôï äéêáßùìá ôùí áíèñþðùí êáé ôùí ëáþí íá áíôéóôáèïýí óôçí êáôáðßåóç êáé ôçí áäéêßá, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ïðïéïäÞðïôå ìÝóï ðïõ äåí ðáñÜãåé ìéáí Üëëç êáôáðßåóç êáé ðáñáâßáóç ôùí ïéêïõìåíéêþí áíèñþÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

15

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 16

ðéíùí äéêáéùìÜôùí…». Áí ðÜñïõìå áõôü ôï áðüóðáóìá ôïéò ìåôñçôïßò, èá Ýðñåðå íá êáôáäéêÜóïõìå üëá ôá åèíéêïáðåëåõèåñùôéêÜ êéíÞìáôá ðïõ áãùíßæïíôáé áõôÞí ôç óôéãìÞ óôïí ðëáíÞôç. Ôï FARC óôçí Êïëïìâßá êÜíåé áðáãùãÝò, ç éñáêéíÞ áíôßóôáóç ÷ñçóéìïðïéåß âÜñâáñá ìÝóá óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò, ïé Ðáëáéóôßíéïé ìåôÝñ÷ïíôáé, ùò ôáêôéêÞ, ôá ÷ôõðÞìáôá áõôïêôïíßáò êáé åêôåëïýí ôïõò ðëçñïöïñéïäüôåò ðïõ äïõëåýïõí ãéá ôï ÉóñáÞë, ïé ÔóåôóÝíïé Ý÷ïõí êÜíåé åðáíåéëçììÝíá åðéèÝóåéò áõôïêôïíßáò êáé ÷ôõðÞìáôá óå áìÜ÷ïõò. ÁëëÜ ôï ßäéï éó÷ýåé êáé ãéá ôá åèíéêïáðåëåõèåñùôéêÜ êéíÞìáôá ôïõ ðáñåëèüíôïò, åßôå ìéëÜìå ãéá ôï êßíçìá åíÜíôéá óôï áðáñô÷Üéíô óôç Íüôéá ÁöñéêÞ, ôïõò Âéåôêüãê, ôïõò Áëãåñéíïýò åíÜíôéá óôç ãáëëéêÞ áðïéêéïêñáôßá, ôá êéíÞìáôá áíôßóôáóçò åíÜíôéá óôïõò Íáæß óôçí Åõñþðç ôï 1939-45. Ôï êáêü äåí óôáìáôÜåé åäþ, üìùò. Ì’ áõôü ôï êñéôÞñéï ðñÝðåé íá êáôáäéêÜóïõìå êáé üëåò ôéò åðáíáóôÜóåéò ôïõ ðáñåëèüíôïò. Ç ÁìåñéêáíéêÞ áóôéêÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1776 êáôÝëçîå ìå ôçí åîïñßá ôïõ åíüò ôñßôïõ ôïõ ðëçèõóìïý (ðïõ åß÷áí ìåßíåé ðéóôïß óôï âñåôáíéêü óôÝììá), ç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç Ýóôçóå ôçí ãêéëïôßíá êáé Üóêçóå ìáæéêÞ ôñïìïêñáôßá åíÜíôéá óôïõò áíôåðáíáóôÜôåò, ç Ï÷ôùâñéáíÞ Üóêçóå ôçí «êüêêéíç ôñïìïêñáôßá» åíÜíôéá óôïõò Ëåõêïýò, ï Ëßíêïëí óôïí áìåñéêáíéêü åìöýëéï ðüëåìï åíÜíôéá óôïõò äïõëïêôÞôåò ôïõ Íüôïõ åðÝâáëå óôñáôéùôéêü íüìï, öõëÜêéóå áíôéöñïíïýíôåò, Ýêëåéóå åöçìåñßäåò ê.ëð. Óôç âÜóç áõôÞò ôçò äéáêÞñõîçò áñ÷þí, üëá ôá ìåãÜëá éóôïñéêÜ ãåãïíüôá, ðïõ áðïôÝëåóìÜ ôïõò åßíáé ôá óôïé÷åéþäç äéêáéþìáôá êáé ïé åëåõèåñßåò ðïõ áðïëáìâÜíïõìå óÞìåñá, åßíáé êáôáäéêáóôÝá. Ç óõëëïãéóôéêÞ ìïéÜæåé ðñïïäåõôéêÞ áí ôçí ôñáâÞîåé êáíåßò þò ôç ëïãéêÞ ôçò êáôÜëçîç, åßíáé âáèéÜ áíôéäñáóôéêÞ. Ôá ðáñáðÜíù óçìáßíïõí üôé ïé ðñïïäåõôéêÝò äõíÜìåéò, åðåéäÞ åßíáé ðñïïäåõôéêÝò, Ý÷ïõí êÜðïéï åßäïò äéêáéþìáôïò óôçí áðåñéüñéóôç âáñâáñüôçôá; Ôßðïôá ôÝôïéï! Ìüíï ðïõ ç âáñâáñüôçôá åßíáé ðñïúüí ôçò êáôÜóôáóçò ðïõ ïé ðñïïäåõôéêÝò äõíÜìåéò ðñïóðáèïýí íá áíáôñÝøïõí – êáé ü÷é ðñïúüí ôçò ßÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

16

äéáò ôçò ðñïóðÜèåéáò áíáôñïðÞò. Ìéá áðü ôéò ðñþôåò áðïöÜóåéò ôùí ìðïëóåâßêùí ìåôÜ ôç íßêç ôïõ Ï÷ôþâñç ôïõ 1917 Þôáí ç êáôÜñãçóç ôçò èáíáôéêÞò ðïéíÞò. Ç åðáíáöïñÜ ôçò Þôáí áðïôÝëåóìá ôçò ðñïóðÜèåéáò íá êáôáðíéãåß ôï åñãáôéêü êñÜôïò áðü ôçí åóùôåñéêÞ áíôåðáíÜóôáóç êáé ôçí éìðåñéáëéóôéêÞ åðÝìâáóç. Ç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1789 Üäåéáóå ôç Âáóôßëç áðü ôïõò êñáôïõìÝíïõò ôçò. Ôï üôé ïé öõëáêÝò îáíáãÝìéóáí ïöåéëüôáí óôçí áíôßäñáóç ôïõ óôÝììáôïò, ôùí åõãåíþí êáé ôùí áíôéäñáóôéêþí äõíÜìåùí ôçò Åõñþðçò. Óçìáßíïõí ôá ôá ðáñáðÜíù äýï ìÝôñá êáé äýï óôáèìÜ ãéá ôï ðñïïäåõôéêü êáé ôï áíôéäñáóôéêü óôñáôüðåäï; Ðñïöáíþò êáé íáé. Äåí ìðïñåß íá âÜëåé êáíåßò óå ßóç ìïßñá áõôïýò ðïõ ðáëåýïõí åíÜíôéá óôçí åêìåôÜëëåõóç êáé ôçí êáôáðßåóç (ìå üðïéá ëÜèç, áêñüôçôåò, áãñéüôçôåò ê.ëð. Ý÷ïõí êÜíåé) ìå åêåßíïõò ðïõ åðéäéþêïõí ìå êÜèå ôñüðï ôç äéáéþíéóç ôçò åêìåôÜëëåõóçò êáé ôçò êáôáðßåóçò. Ìüíï îåêéíþíôáò áð’ áõôü ôï äåäïìÝíï ìðïñåß íá áóêÞóåé êáíåßò êñéôéêÞ ùò ðñïò ôï áí óõãêåêñéìÝíåò êéíÞóåéò óõíÝâáëáí ðñáêôéêÜ óôçí åðßôåõîç ôùí åðéèõìçôþí óôü÷ùí – êáé ðÜëé, ëáìâÜíïíôáò õðüøç ôï áí Üëëåò ðñáêôéêÝò Þôáí åöéêôÝò óôéò óõãêåêñéìÝíåò óõíèÞêåò ðïõ áíôéìåôþðéæå êáé áíôéìåôùðßæåé ï êÜèå áãþíáò. Ôï ôñßôï æÞôçìá ðïõ áîßæåé íá óçìåéùèåß åßíáé üôé ðïõèåíÜ ó’ áõôü ôï ôìÞìá ôçò äéáêÞñõîçò áñ÷þí äåí áíáöÝñåôáé ï üñïò «êïéíùíéêÝò ôÜîåéò», åíþ ç ëÝîç åêìåôÜëëåõóç ìüíï ìéá öïñÜ. (Åßíáé Üîéï ðñïóï÷Þò üôé óôï ôìÞìá «Áíïé÷ôÜ åñùôÞìáôá» áíáöÝñåôáé ðùò «êÜðïéïé èåùñïýí üôé èá Ýðñåðå ñçôÜ íá áíáöÝñïõìå ôéò êïéíùíéêÝò ôÜîåéò êáé ôï ãåãïíüò üôé ãéá íá Ý÷ïõìå åéñÞíç èá ðñÝðåé íá êáôáñãÞóïõìå ôïí êáðéôáëéóìü ìÝóù åðáíÜóôáóçò». Ðñïöáíþò ïé âáóéêïß óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ äåí óõììåñßæïíôáé áõôÞí ôçí Üðïøç.) Ç êáôáðßåóç åßíáé êÜôé áðå÷èÝò, åíÜíôéá óôï ïðïßï ðñÝðåé íá áãùíéæüìáóôå. ¼ìùò, åßíáé ãåãïíüò üôé ç êáôáðßåóç õðÜñ÷åé ãéá íá äéáéùíßæåôáé êáé íá åîáóöáëßæåôáé ç åêìåôÜëëåõóç. Êáé üóï äåí åîáöáíßæåôáé ç åêìåôÜëëåõóç ôüóï èá áíáðáñÜãåôáé êáé ç êáôáðßåóç óå äéÜöïñåò ìïñöÝò, äéüôé óå üëç ôçí áíèñþðéíç éóôïñßá ç ìåãÜëç ðëåéïøçößá äåí äÝ÷åôáé ïéêåéïèåëþò íá åñãÜæåôáé ãéá íá áðïëáìâÜíåé ìéá ìéêñÞ ìåéïøçößá. ÄçëáäÞ, ç êáôáðßåóç åßíáé ìéá ìïñöÞ ôáîéêÞò ðÜëçò ðïõ áóêåß ç êõñßáñ÷ç ôÜîç åíÜíôéá óôçí ôÜîç ôçí ïðïßá åêìåôáëëåýåôáé, ãéá íá ìðïñåß íá óõíå÷ßóåé ôçí åêìåôÜëëåõóÞ ôçò. ÊáôÜ óõíÝðåéá, áí êáíåßò äåí ìéëÞóåé ãéá åêìåôÜëëåõóç êáé êïéíùíéêÝò ôÜîåéò, ôüôå –üóï åéëéêñéíåßò êáé áí åßíáé ïé ðñïèÝóåéò ôïõ ãéá êáôÜñãçóç ôçò êáôáðßåóçò– äåí èá ìðïñÝóåé íá ðåôý÷åé ôï óôü÷ï ôïõ. Ðïëý ðåñéóóüôåñï áí ï óôü÷ïò ôïõ åßíáé Ýíáò åéñçíéêüò êüóìïò. Ç èåìåëéáêÞ áéôßá ôùí óõãêñïýóåùí óôïí ðëáíÞôç åßíáé ç åêìåôÜëëåõóç êáé ç êáôáðßåóç ðïõ áõ-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 17

ôÞ ðÜíôïôå óÝñíåé ìáæß ôçò. ¢ñá, áí åðéäéþêïõìå ôï ôÝëïò ôçò êáôáðßåóçò êáé ôçí åéñÞíç, èá ðñÝðåé íá êáôáñãÞóïõìå ôçí åêìåôÜëëåõóç. Êáé ç êáôÜñãçóç ôçò åêìåôÜëëåõóçò ãßíåôáé ìüíï ìå ôçí áíáôñïðÞ ôùí åêìåôáëëåõôþí, äçëáäÞ ìå ôçí åðáíÜóôáóç ôùí ôÜîåùí ðïõ õößóôáíôáé ôçí åêìåôÜëëåõóç. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé, áí ôï ìÝñïò áõôïý ôïõ ôìÞìáôïò ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ åßíáé áöéåñùìÝíï óôéò áñ÷Ýò åßíáé ôüóï ðñïâëçìáôéêü, ïé «ðñáêôéêÝò» ðïëéôéêÝò êáôåõèýíóåéò ðïõ ðñïôåßíåé äåí èá åßíáé êáëýôåñåò. Êáé Ýôóé åßíáé. Ôï äåýôåñï ìÝñïò îåêéíÜ ì’ Ýíá êÜëåóìá óôçí «…ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç, ôá êñÜôç ìÝëç ôçò êáé ôá äßêôõá ôùí êïéíùíéþí ôùí ðïëéôþí íá åöáñìüóïõí ôá áêüëïõèá ìÝôñá…». Ðñþôá áð’ üëá åßíáé êáèáñü üôé ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ êáé üóïé ôï áðïäÝ÷ïíôáé èåùñïýí üôé ç õðáñêôÞ Å.Å. êáé ôá õðáñêôÜ êñÜôç ìÝëç ôçò ìðïñïýí íá áêïëïõèÞóïõí êáé Üëëç ðïëéôéêÞ áðü ôá üóá êÜíïõí Ýùò ôþñá, äçëáäÞ üôé åßíáé ïõäÝôåñá åñãáëåßá ðïõ, áíÜëïãá ìå ôçí «ðïëéôéêÞ âïýëçóç» ôùí åêÜóôïôå êõâåñíÞóåùí êáé ôçò åêÜóôïôå óýíèåóçò ôçò Êïìéóéüí, ìðïñïýí íá ðáñáãÜãïõí ìéá Åõñþðç ôïõ ðïëÝìïõ, ôïõ öéëåëåõèåñéóìïý êáé ôïõ ñáôóéóìïý – Þ ôï áíôßèåôï. ÊÜôé ôÝôïéï äåí éó÷ýåé êáé åßíáé áðïëýôùò ïõôïðéêü (âëÝðå «Ä.Á.» áñ. ô. 7, ôï Üñèñï «Ìåôáññõèìßæåôáé ç Å.Å.;» ãéá ôï ãéáôß). Ôï äåýôåñï æÞôçìá ðïõ ãåííéÝôáé ì’ áõôü ôï êÜëåóìá åßíáé ôï åñþôçìá ôé èá ãßíåé áí ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç êáé ôá êñÜôç ìÝëç ôçò ôï áðïññßøïõí; Ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ, üðùò åßäáìå ðáñáðÜíù, óôï ðñþôï ìÝñïò áðïññßðôïõí ôçí ðñïïðôéêÞ ôçò åðáíÜóôáóçò. ¢ñá, ôï ìüíï ðïõ ìÝíåé åßíáé ç ðñïïðôéêÞ ôçò äçìéïõñãßáò ìéáò ðëáôéÜò «ðñïïäåõôéêÞò» êïéíïâïõëåõôéêÞò ðëåéïøçößáò óôéò ÷þñåò ìÝëç ôçò Å.Å., ãéá íá áëëÜîïõí ïé êõâåñíÞóåéò êáé íá åìöáíéóôåß ìéá íÝá «ðïëéôéêÞ âïýëçóç» ðïõ íá õëïðïéÞóåé ôçí åðéèõìçôÞ ãñáììÞ. ÎáíáãõñíÜìå, ëïéðüí, óôïí êïéíïâïõëåõôéêü äñüìï. Êáé, öõóéêÜ, ãéá íá ìðïñÝóåé íá õðÜñîåé ç ðëáôéÜ êïéíïâïõëåõôéêÞ ðëåéïøçößá èá ðñÝðåé íá ãßíåé åêëïãéêÞ êáé êõâåñíçôéêÞ óõììá÷ßá ìå ôç óïóéáëäçìïêñáôßá. ¢ñá, ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ èåùñïýí üôé ç «Üëëç Åõñþðç» èá ìðïñÝóåé íá ãßíåé ìáæß ìå ôç óïóéáëöéëåëåýèåñç óïóéáëäçìïêñáôßá. Áò äïýìå ôþñá ôéò ðñïôÜóåéò: «Íá óôáìáôÞóåé áìÝóùò ï ðïëëáðëáóéáóìüò ôùí áìåñéêáíéêþí óôñáôéùôéêþí âÜóåùí óôïí êüóìï». Äåí èá Þôáí ðéï áðëü êáé ðéï ðñáêôéêü íá ìðåé ôï áßôçìá ôïõ Üìåóïõ êëåéóßìáôïò ôùí áìåñéêáíéêþí óôñáôéùôéêþí âÜóåùí óôçí Åõñþðç; «Íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ï óôñáôéùôéêüò ðñïûðïëïãéóìüò ôçò Å.Å. êáé ôùí êñáôþí ìåëþí ôçò ãéá åéñçíåõôéêÝò áðïóôïëÝò êáé äéåèíÞ óõíåñãáóßá, ìå óôü÷ï íá óõíåéóöÝñåé óôéò êïéíùíéêÝò áíÜãêåò ôùí ðëçèõóìþí óå êßíäõíï, óôéò ðåñéï÷Ýò ðïõ åðçñåÜæïíôáé áðü ðïëÝìïõò êáé åóùôåñéêÝò óõãêñïýóåéò». Ôï ðñüâëçìá ì’ áõôü ôï áßôçìá åßíáé üôé ç åðßóçìç Å.Å. èá Ýâñéóêå ëßãá óçìåßá äéáöùíß-

áò. Óôá ÷ñüíéá 2000-2001 åöôÜ öïñÝò ðåñéóóüôåñïé óôñáôéþôåò áðü ôçí Å.Å. ðÞñáí ìÝñïò óå «åéñçíåõôéêÝò áðïóôïëÝò» óå óýãêñéóç ìå ôéò ÇÐÁ. [1] Ôï åñþôçìá åßíáé ôé åßíáé ïé «åéñçíåõôéêÝò áðïóôïëÝò»; ÌÞðùò åííïïýìå êÜôé óáí ôçí «åéñçíåõôéêÞ áðïóôïëÞ óôçí ÁúôÞ» ìåôÜ ôï åêåß áìåñéêáíïãáëëéêü ðñáîéêüðçìá åíÜíôéá óôïí ðñüåäñï Áñéóôßíô, óôéò áñ÷Ýò ôïõ 2004; Áò äïýìå ôé ãßíåôáé åêåß: «Ç áóôõíïìßá, ìå ôç óôÞñéîç ôùí äõíÜìåùí ôïõ ÏÇÅ (ó.ô.ì.: óôéò ïðïßåò óõììåôÝ÷ïõí ç Ãáëëßá êáé ç Éóðáíßá áðü ôçí Å.Å.), åîáðïëýåé óå ôáêôéêÞ âÜóç ìç åðáããåëìáôéêÝò åðé÷åéñÞóåéò, ðïõ ïäçãïýí óå äïëïöïíßåò ÷ùñßò êáìßá äéÜêñéóç. Ï áðåßèáñ÷ïò óôñáôüò ðñïóôáôåýåé ôïõò ðëïýóéïõò êáé åðéôßèåôáé óôïõò öôù÷ïýò… Ïé öõëáêÝò ãåìßæïõí ìå íÝïõò áíèñþðïõò ðïõ óõëëáìâÜíïíôáé ÷ùñßò Ýíôáëìá…» Óýìöùíá ìå äéÜöïñåò ïñãáíþóåéò áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí, óå Ýíá ÷ñüíï áðü ôçí áñ÷Þ ôçò êáôï÷Þò óôçí ÁúôÞ ôï êáèåóôþò ðïõ õðïóôçñßæåé ç «åéñçíåõôéêÞ áðïóôïëÞ» ôïõ ÏÇÅ óêüôùóå 3.000 áíèñþðïõò êáé ïäÞãçóå 100.000 íá öýãïõí áðü ôá óðßôéá ôïõò [2]. ºóùò, üìùò, ç ÁúôÞ íá åßíáé Ýíá áôõ÷Ýò ðáñÜäåéãìá. ÌÞðùò ôá üóá Ýêáíáí êáé êÜíïõí óôçí ÁêôÞ ôïõ Åëåöáíôïóôïý ïé «åéñçíåõôÝò» áõôÜ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá åßíáé êáëýôåñï; ¹ ôá üóá ãßíïíôáé óôï Êïíãêü, üðïõ ïé «åéñçíåõôéêÝò äõíÜìåéò» êáé ôçò Å.Å. êáé ôïõ ÏÇÅ óå ôáêôéêÞ âÜóç óêïôþíïõí íôïõæßíåò «éèáãåíåßò», ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýùò êáé âáñÝá üðëá; Ï óõíäõáóìÝíïò óôñáôéùôéêüò ðñïûðïëïãéóìüò ôùí ÷ùñþí ìåëþí ôçò Å.Å. îåðåñíÜåé áõôüí ôçò Ñùóßáò, ôçò Êßíáò Þ ôçò Éáðùíßáò êáé ïé ÷þñåò ôçò Å.Å. Ý÷ïõí ðåñéóóüôåñïõò óôñáôéþôåò áðü ôéò ÇÐÁ (1,8 åêáô. Ýíóôïëïé Ýíáíôé 1,5 åêáô.). [3] Ç éäÝá üôé üëåò ïé ìáæéêÝò êéíçôïðïéÞóåéò ôùí ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí èá êáôáëÞîïõí óôçí ðñüôáóç ðùò áõôÞ ç óôñáôéùôéêÞ ìç÷áíÞ èá óõíå÷ßóåé íá ëåéôïõñãåß üðùò êáé ôþñá, äçëáäÞ íá åîáðïëýåé éìðåñéáëéóôéêÝò åðåìâÜóåéò ìå ôï ðñïêÜëõììá ôùí «åéñçíåõôéêþí áðïóôïëþí», Ý÷åé êÜôé ôï Üññùóôï. Êé üìùò, ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ äåí ðñïôåßíïõí ôßðïô’ Üëëï. «Íá äçìéïõñãçèåß Ýíá äéåèíÝò äéêáóôÞñéï ôùí ëáþí…» Áõôü ôï óçìåßï óõíäõÜæåôáé ìå ôçí õðïóôÞñéîç óôï ÄéåèíÝò Ðïéíéêü ÄéêáóôÞñéï. «Íá äçìéïõñãçèåß Ýíá ðáãêüóìéï äßêôõï åéñÞíçò, éêáíü íá áíé÷íåýóåé ôéò ñßæåò ôùí äéåèíþí êáé åóùôåñéêþí óõãêñïýóåùí êáé íá åããõçèåß óå ïðïéáäÞðïôå ïìÜäá Þ ëáü ðïõ åìðëÝêåôáé óå óýãêñïõóç Ýíá ‘‘äéêáßùìá óôç äéáìåóïëÜâçóç’’ óå ôïðéêü, ðåñéöåñåéáêü, åèíéêü êáé äéåèíÝò åðßðåäï». ÁõôÜ ôá äýï óçìåßá åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìéáò äéáäéêáóôéêÞò Þ äéêáóôéêÞò áíôßëçøçò ãéá ôá ðñÜãìáôá. Ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ ãñÜöïõí óáí íá ìçí õðÜñ÷åé êÜðïéïò áãþíáò óôïí ðëáíÞôç ðïõ íá åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôç íßêç ôïõ. Ð.÷., óå ôé èá âïçèïýóå ôï «äéêáßùìá óôç äéáìåóïëÜâçóç» óôïí ðáëáéóôéíéáêü áãþíá Þ óôïí ôóåôóÝíéêï áãþÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

17

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 18

íá; ÖõóéêÜ, áí ç åéñÞíç åßíáé ôï õðÝñôáôï áãáèü, ôüôå ïðïéïóäÞðïôå áãþíáò –áêüìá êáé äßêáéïò– äéáôáñÜóóåé áõôü ôï áãáèü êáé ì’ áõôÞí ôç ëïãéêÞ åßíáé êáôáäéêáóìÝíïò. Êáé ãé’ áõôü ÷ñåéÜæåôáé ôï ÄéåèíÝò Ðïéíéêü ÄéêáóôÞñéï, ðïõ èá äéþêåé üëïõò ôïõò õðåýèõíïõò ãéá ôïõò ðïëÝìïõò, Üó÷åôá ìå ôï áí ï ðüëåìïò Þôáí äßêáéïò Þ ü÷é. Ì’ áõôÞí ôç ëïãéêÞ, èá ìðïñïýóå íá äéêáóôåß áðü Ýíá ôÝôïéï äéêáóôÞñéï êáé ï ÁñéÝë Óáñüí, áëëÜ êáé ï ÃéÜóåñ ÁñáöÜô. Êé åðåéäÞ ï ÁñáöÜô åß÷å ðïëý ëéãüôåñç äýíáìç áðü ôïí Óáñüí, èá êáôÝëçãå íá äéþêåôáé ìüíïí ï ÁñáöÜô. Ðñïöáíþò, ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ äåí èá Þèåëáí ìéá ôÝôïéá êáôÜëçîç, áëëÜ åêåß ðçãáßíåé ç ëïãéêÞ ôçò óêÝøçò ôïõò. «Íá áíôéóôáèìßóïõìå (counteract) ôïõò ëåãüìåíïõò áíôéôñïìïêñáôéêïýò íüìïõò êáé ôá êáôáðéåóôéêÜ ìÝôñá ôùí äçìüóéùí êáé éäéùôéêþí äõíÜìåùí áóöáëåßáò ìÝóù ôçò äçìéïõñãßáò ìç÷áíéóìþí äçìïêñáôéêïý åëÝã÷ïõ áðü êïéíïâïýëéá, êïéíüôçôåò êáé åéñçíåõôéêÜ äßêôõá ôçò êïéíùíßáò ôùí ðïëéôþí». ¸íáò êëáóéêüò öéëåëåýèåñïò ðïõ óÝâåôáé ôéò áñ÷Ýò ôïõ èá æçôïýóå ôçí êáôÜñãçóç üëùí áõôþí ôùí íüìùí ãéáôß ðáñáâéÜæïõí ôéò áôïìéêÝò åëåõèåñßåò. Ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ äåí öôÜíïõí êáí þò ôï íá æçôÞóïõí ôçí êáôÜñãçóÞ ôïõò. ÁõôÜ åßíáé ôá óçìáíôéêüôåñá ðñáêôéêÜ óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ. Áí ó’ áõôÜ ðñïóèÝóïõìå üëá üóá åßäáìå óôïí ôïìÝá ôùí áñ÷þí, ôüôå ç åíôýðùóç ðïõ áðïðíÝåé üëï ôï ôìÞìá ôçò «×Üñôáò Áñ÷þí ãéá ìéáí Üëëç Åõñþðç» ôï ó÷åôéêü ìå ôá æçôÞìáôá ôùí äéåèíþí ó÷Ýóåùí, ôïõ ðïëÝìïõ êáé ôçò åéñÞíçò åßíáé Ýíáò ÷ùñßò üñéá óõíôçñçôéóìüò. Ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ èá Þèåëáí íá áëëÜîïõí üëá ÷ùñßò íá áëëÜîåé ôßðïôá.

Ôá õðüëïéðá ôìÞìáôá Áó÷ïëçèÞêáìå áñêåôÜ ìå ôï ôìÞìá «ÅéñÞíç êáé áóöÜëåéá», ãéáôß ôá æçôÞìáôá ðïëÝìïõ êáé åéñÞíçò åßíáé ôá æçôÞìáôá ôïõ êñÜôïõò, äçëáäÞ åßíáé, óå ôåëéêÞ áíÜëõóç, ôá èÝìáôá ôçò åîïõóßáò êáé Üñá ÷áñáêôçñßæïõí ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï ôçí ðïëéôéêÞ êáôåýèõíóç ìéáò äéáêÞñõîçò. ¼ìùò, êáé ôá Üëëá ôìÞìáôá ôçò «×Üñôáò» Ý÷ïõí åíäéáöÝñïí. Óõíå÷ßæïíôáò óôï ßäéï ìïôßâï ôùí èåìÜôùí åîïõóßáò, áò äïýìå ôï ôìÞìá «Äçìïêñáôßá êáé óõììåôï÷Þ – ãéá ìßá äçìïêñáôßá ôùí ïìüóðïíäùí ëáþí». Ôá óçìåßá-êëåéäéÜ âñßóêïíôáé óôéò ðáñáãñÜöïõò 3, 4, 5. Óçìåßï 3: «…Ç Åõñþðç ðïõ åðéäéþêïõìå èá åßíáé ìßá Ýíùóç ëáþí êáé äÞìùí (ó.ô.ì.: ìå ôçí áñ÷áéïåëëçíéêÞ Ýííïéá) êáé ü÷é ôùí êñáôþí… Áíôß íá õéïèåôÞóïõìå ìßá ðïëéôéêÞ õðïôáãÞ óå ìßá õðåñåèíéêÞ áñ÷Þ ðïõ äéáôçñåß ôï ìïíïðþëéï ôçò êõñéáñ÷ßáò, ôá êñÜôç ìÝëç ðñÝðåé íá âáèýíïõí ôï íïìéêü ðåñéïñéóìü ôçò åèíéêÞò ôïõò êõñéáñ÷ßáò åí üøåé ôçò åõñùðáúêÞò óõíôáãìáôéêÞò åíïðïßçóçò. ÁõôÞ èá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôç âáèéÜ ðñùôïôõðßá ôïõ ãåãïíüôïò üôé èá ðñÝðåé íá óÝâåôáé ôç óõíôáãìáôéêÞ áõôïíïìßá ôùí êñáôþí ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

18

ìåëþí, êáèþò êáé ôï óõíôáãìáôéêü äéêáßùìá ôçò áõôïäéÜèåóçò ôùí ëáþí ôïõò…» Óçìåßï 4: «…ïé åñãáóßåò ôïõ åõñùðáúêïý êïéíïâïõëßïõ ðñÝðåé íá óõíäõáóôïýí ìå áõôÝò ôùí åèíéêþí êïéíïâïõëßùí, ðåñéöåñåéáêþí êáé ôïðéêþí, ðïõ èá óõíäÝïíôáé ïñéæüíôéá êáé êÜèåôá ìå óôü÷ï Ýíá óýóôçìá åõñùðáúêþí êïéíïâïõëßùí, åê ôùí ïðïßùí ôï åõñùðáúêü êïéíïâïýëéï èá âñßóêåôáé óôï êÝíôñï êáé ü÷é áðü ðÜíù. Ç äçìïêñáôéêÞ Åõñþðç ùò ïìïóðïíäßá ëáþí óõíåðÜãåôáé ôï îåðÝñáóìá ôùí ðõñáìéäïåéäþí êáé óõãêåíôñùôéêþí ìïñöþí áðüöáóçò… ç äüìçóç ôùí èåóìþí ôçò åõñùðáúêÞò ðïëéôéêÞò êïéíùíßáò ðñÝðåé íá âáóßæåôáé óôï äéÜëïãï êáé ôçí ßóç óõíåñãáóßá, ðáñÜ óôçí éåñáñ÷ßá ìåôáîý ôùí äéáöïñåôéêþí ðïëéôéêþí åîïõóéþí…» Óçìåßï 5: «Åõñùðáúêïß äçìüóéïé ÷þñïé áõôüíïìïé áðü ôçí ïéêïíïìßá ôçò áãïñÜò êáé ôéò êõâåñíÞóåéò…» Ôï åäÜöéï áõôü áðü ôï óçìåßï 5 åðéâåâáéþíåé ôçí åðéóÞìáíóç ðïõ Ýãéíå ðáñáðÜíù, üôé äçëáäÞ ïé óõíôÜêôåò ôïõ êåéìÝíïõ äåí Ý÷ïõí óôü÷ï ïýôå ôçí áíáôñïðÞ ôçò Å.Å. ïýôå ôïõ êáðéôáëéóìïý. Áêñéâþò ãé’ áõôüí ôï ëüãï äåí óõæçôïýí ãéá ôÜîåéò, áëëÜ ãéá «ðïëßôåò». ÅðåéäÞ äåí óõæçôïýí ãéá ôÜîåéò, äåí Ý÷ïõí êáé êïéíùíéêü õðïêåßìåíï ðïõ íá ìðïñåß íá åðéâÜëåé ôéò üðïéåò áëëáãÝò èÝëïõí. ¢ñá, ôï ìüíï ðïõ ôïõò ìÝíåé åßíáé ôá õðÜñ÷ïíôá íïìéêÜ õðïêåßìåíá, äçëáäÞ ïé «ëáïß» üðùò ôïõò ïñßæïõí ïé óõíôáãìáôïëüãïé – êáé, öõóéêÜ, ïé ëáïß äåí ìðïñïýí íá åêöñáóôïýí ðáñÜ ìüíï ìÝóù ôùí êïéíïâïõëßùí. ¸ôóé, Ý÷ïõìå Ýíá åßäïò õðåñêïéíïâïõëåõôéóìïý, üðïõ ôá êïéíïâïýëéá ðïëëáðëáóéÜæïíôáé óáí ôá êïõíÝëéá êáé –áêüìá ðéï åíôõðùóéáêü– Ý÷ïõí üëá ßóåò åîïõóßåò. Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé ìßá ðïëéôéêï-èåóìéêÞ ðñüôáóç ðïõ äåí åßíáé óïóéáëéóôéêÞ, áëëÜ ðïõ áðü ôçí áóôéêÞ ïðôéêÞ åßíáé áðïëýôùò áóõíÜñôçôç. Ãéá íá ôïíßóïõìå îáíÜ áõôü ðïõ ëÝãáìå ðáñáðÜíù, ïé óõíôÜêôåò äåí óõæçôïýí ãéá ðñáãìáôéêÝò êïéíùíéêÝò äõíÜìåéò, áëëÜ ãéá íïìéêÜ õðïêåßìåíá. ¼ëá ôá íïìéêÜ õðïêåßìåíá, üìùò, åßíáé áðïëýôùò êõñßáñ÷á, Ý÷ïõí ðëÞñåéò åîïõóßåò ê.ëð. Ìåôáîý äýï êõñßáñ÷ùí íïìéêþí õðïêåéìÝíùí äåí õðÜñ÷åé éåñáñ÷ßá. ÁõôÞ ç íïìéêÞ ðñïóÝããéóç áíáêëÜôáé óôçí ðñüôáóç êé Ýôóé üëïé ïé èåóìïß ôçò «Åõñþðçò ðïõ èÝëïõìå» èá Ý÷ïõí ßóåò åîïõóßåò êáé áñìïäéüôçôåò. ÖõóéêÜ, êáíÝíá áóôéêü êñÜôïò äåí ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóåé Ýôóé êé áðü ôçí Üëëç ìåñéêÜ Ýíá åñãáôéêü êñÜôïò Þ ìßá åõñùðáúêÞ ïìïóðïíäßá åñãáôéêþí êñáôþí äåí èá ëåéôïõñãïýóå Ýôóé. Ç áãïñÜ åßíáé óõãêåíôñùôéêÞ êáé éåñáñ÷éêÞ (ïé åñãÜôåò õðïôÜóóïíôáé óôá áöåíôéêÜ, ïé ìéêñïß êáðéôáëéóôÝò áêïëïõèïýí ôïõò ìåãÜëïõò), ç åñãáôéêÞ åîïõóßá üðïôå Ý÷åé õðÜñîåé åßíáé óõãêåíôñùôéêÞ êáé äçìïêñáôéêÞ, äéüôé õðÜñ÷ïõí êïéíÜ ôáîéêÜ óõìöÝñïíôá ðïõ åíïðïéïýí. Ç ðñüôáóç ðïõ Ý÷ïõìå ìðñïóôÜ ìáò äåí åßíáé ïýôå ôï Ýíá ïýôå ôï Üëëï.

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:39

Page 19

Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé ìßá åîéäáíéêåõìÝíç ðñïâïëÞ ôïõ ôñüðïõ ëåéôïõñãßáò ôùí öüñïõì, óõíäõáóìÝíç ìå êïéíïâïõëåõôéêÝò áõôáðÜôåò. ¼ìùò, áõôü ðïõ åßíáé áðáñáßôçôï ãéá íá ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß ôï öüñïõì (óõíáßíåóç êáé ü÷é áñ÷Þ ôçò ðëåéïøçößáò, äçëáäÞ ü÷é äçìïêñáôßá, óõæÞôçóç ìüíï óôá óçìåßá ðïõ ìðïñåß íá õðÜñîåé óõìöùíßá êáé áðü êåé êáé ðÝñá ç êÜèå óõëëïãéêüôçôá ôñáâÜåé ôï äñüìï ôçò ê.ëð.), äåí ìðïñåß íá ãßíåé ôï ìïíôÝëï ëåéôïõñãßáò ôçò êïéíùíßáò. Ãéáôß óôçí êïéíùíßá, åðåéäÞ õðÜñ÷åé êïéíùíéêüò êáôáìåñéóìüò ôçò åñãáóßáò, õðÜñ÷åé êáé åîïõóßá êáé õðÜñ÷ïõí êáé áðïöÜóåéò õðï÷ñåùôéêÝò ãéá üëïõò. Ïé óõíôÜêôåò ðñïóðáèïýí íá áðáíôÞóïõí ó’ áõôü ôï æÞôçìá êáé áðïôõã÷Üíïõí ðëÞñùò. Ôï åðüìåíï ôìÞìá ôçò «×Üñôáò», óôï ïðïßï áîßæåé íá óôáèïýìå, ïíïìÜæåôáé «Éäéüôçôá ôïõ ðïëßôç, éóüôçôá, äéáöïñÜ». Ôï íüçìá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü: äéåêäéêåß ßóá äéêáéþìáôá ãéá üëïõò, Üíôñåò êáé ãõíáßêåò, íôüðéïõò êáé ìåôáíÜóôåò, ÷ùñßò êáìßá äéÜêñéóç. Ç ðñüèåóç êáé ôï áßôçìá åßíáé ðñïïäåõôéêÜ êáé óùóôÜ. Ï ôñüðïò, üìùò, ðïõ ôßèåôáé ôï æÞôçìá åßíáé åîáéñåôéêÜ ðñïâëçìáôéêüò: «…õðÜñ÷åé ôï ðñüâëçìá ôçò ó÷Ýóçò ìåôáîý ôçò éóüôçôáò êáé ôçò äéáöïñÜò: ç áíäñéêÞ éäéüôçôá ôïõ ðïëßôç ðÜíôá óõíäåüôáí Þ ìå ôçí éäéüôçôá ôïõ ðïëåìéóôÞ (ï ðïëßôçò êáé ç õðï÷ñåùôéêÞ óôñáôéùôéêÞ èçôåßá) Þ ìå ôçí éäéüôçôá ôïõ åñãÜôç. Ïé ãõíáßêåò Þôáí ïé ðñþôåò ðïõ áðïêëåßïíôáí… ¼ôáí, ëïéðüí, ëÝìå ‘‘êáèïëéêÞ éäéüôçôá ôïõ ðïëßôç’’, êáôÜ óõíÝðåéá, èá ðñÝðåé íá ðñïóèÝóïõìå ôç ëÝîç ‘‘óåîïõáëéêÞ’’, äçëáäÞ ìßá éäéüôçôá ôïõ ðïëßôç ðïõ ëáìâÜíåé õðüøç ôçò üôé ç éóüôçôá ãßíåôáé ïìïéïãÝíåéá üôáí äåí ðåñéëáìâÜíåé ôç óåîïõáëéêÞ äéáöïñÜ, áëëÜ ç äéáöïñÜ ÷ùñßò éóüôçôá ãßíåôáé áíéóüôçôá êáé êáôùôåñüôçôá… Åäþ õðÜñ÷åé ôï ðñüâëçìá ôçò ïéêïõìåíéêüôçôáò ôùí äéêáéùìÜôùí. Ç óåîïõáëéêÞ äéáöïñÜ ðáßæåé ñüëï åäþ, êáèþò åðßóçò ïé èñçóêåõôéêÝò êáé ðïëéôéóôéêÝò äéáöïñÝò, üðùò êáé áõôÝò ôùí ðáñáäüóåùí êáé ôçò óåîïõáëéêÞò êëßóçò. ÕðÜñ÷åé, åðßóçò, ôï ðñüâëçìá ôùí ôáõôïôÞôùí, ðïõ äåí ðñÝðåé íá èåùñïýíôáé ùò êëåéóôÝò êáé ôáãìÝíåò óôçí õðåñÜóðéóç ôùí ðáñáäüóåùí, ðïõ óõ÷íÜ óçìáäåýïíôáé áðü ôçí ðáôñéáñ÷ßá (ð.÷., êëåéôïñéäåêôïìÞ). Ïé ôáõôüôçôåò åßíáé óáí êëïõâéÜ, äßíïõí áóöÜëåéá, áëëÜ öõëáêßæïõí. Ôï íá âãïýìå áð’ áõôÝò, óçìáßíåé íá óõììåôÜó÷ïõìå óå ìßá óõíÜíôçóç - äéáöùíßá ì’ áõôïýò ðïõ åßíáé äéáöïñåôéêïß áðü åìÜò. »Óå ó÷Ýóç ì’ áõôÜ, ðñÝðåé íá èõìçèïýìå ôçí åðéìïíÞ ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò íá âÜëåé ÷ñéóôéáíéêÝò ñßæåò óôïí ðñüëïãï ôïõ åõñùóõíôÜãìáôïò? áõôü äåß÷íåé ôçí ðñïóðÜèåéá ôïõ Âáôéêáíïý íá åìðëáêåß óôçí ðïëéôéêÞ ôùí åõñùðáúêþí êñáôþí, üðùò êÜíåé ï ÂåíÝäéêôïò ï ÉÓÔ’ óôçí éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ. ÐñÝðåé íá ôïíéóôåß îáíÜ Ýíôïíá ï ‘‘ëáúêüò’’ ÷áñáêôÞñáò ôïõ êñÜôïõò êáé íá îáíáïéêïäïìçèåß Ýíá äçìüóéï äçìïêñáôéêü Þèïò ó’ Ýíá äçìüóéï ÷þñï,

üðïõ ïé èñçóêåßåò, ï áèåúóìüò, ï áãíùóôéêéóìüò èá åß÷áí ðëÞñç äéêáéþìáôá. ÁëëÜ ôï ðñüâëçìá áöïñÜ êáé ôéò éóëáìéêÝò êïéíüôçôåò, ðïõ êéíäõíåýïõí –êáé ãéá áìõíôéêïýò ëüãïõò åðßóçò– íá êëåéóôïýí óå ìéá ïðôéêÞ êáé ðñáêôéêÞ ôáõôüôçôáò, ðïõ êõâåñíïýíôáé áðü ðåñéóóüôåñï Þ ëéãüôåñï ðáôñéáñ÷éêïýò íüìïõò. Óõíåðþò, óêåöôüìáóôå ôï ðñüâëçìá ôùí êïéíïôÞôùí óôçí Åõñþðç, áëëÜ êáé ôùí äéêáéùìÜôùí óôéò êïéíüôçôåò, Ýíá ðñüâëçìá ðïõ ðñÝðåé íá áíôéìåôùðéóôåß ü÷é (ìüíï) ìÝóù ôùí íüìùí ôùí êñáôþí (ð.÷., ç ìáíôßëá óôç Ãáëëßá), áëëÜ êáé ìÝóù åíüò ôñüðïõ áëëçëåðßäñáóçò, áíôáëëáãÞò, êïéíùíéêþí, ðïëéôéóôéêþí, ðïëéôéêþí ó÷Ýóåùí…» Ôïíßóáìå áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ Üñèñïõ ôïí äéêáóôéêü - íïìéêü - äåïíôïëïãéêü ôñüðï ðñïóÝããéóçò ôùí óõíôáêôþí êáé ôçí ÜñíçóÞ ôïõò íá áíáöåñèïýí óå êïéíùíéêÝò ôÜîåéò. Ç áðïõóßá ôçò ìáñîéóôéêÞò ðñïóÝããéóçò Ý÷åé ôéò êáôáóôñåðôéêÝò ôçò óõíÝðåéåò êáé ó’ áõôü ôï ôìÞìá. Ôï ðñüâëçìá åäþ åßíáé, êáô’ áñ÷Üò, ç äéðëÞ êáôáðßåóç ôùí ãõíáéêþí óôïí êáðéôáëéóìü. Ïé ãõíáßêåò åñãÜôñéåò õößóôáíôáé ôçí ßäéá åêìåôÜëëåõóç êáé êáôáðßåóç üðùò êáé ïé Üíôñåò óõíÜäåëöïß ôïõò êáé ôáõôü÷ñïíá ôá áöåíôéêÜ ôïýò öïñôþíïõí êáé ôï âÜñïò ôçò áíáðáñáãùãÞò ôçò åñãáôéêÞò äýíáìçò, ðïõ íïìéìïðïéåßôáé éäåïëïãéêÜ áðü ôï óåîéóìü êáé ðñáêôéêÜ åîáóöáëßæåôáé ìå ìéá ïëüêëçñç óåéñÜ äéáêñßóåùí. Ïé óõíôÜêôåò áðïññßðôïõí áõôü ôï óêåðôéêü. ÌÝíïõí, ëïéðüí, ìå íïìéêÜ õðïêåßìåíá, ôïõò «ðïëßôåò» óôçí ðñïêåéìÝíç ðåñßðôùóç, ðïõ ùò ãíùóôüí Ý÷ïõí ßóá äéêáéþìáôá êáé ðñïóðáèïýí íá óôñéìþîïõí ó’ áõôü ôï ðëáßóéï ôï ãåãïíüò ôçò äéðëÞò êáôáðßåóçò ôùí ãõíáéêþí óôïí êáðéôáëéóìü. Ôï áðïôÝëåóìá åßíáé ç áíáæÞôçóç ïíôïëïãéêþí äéáöïñþí ìåôáîý áíäñþí êáé ãõíáéêþí (ç õéïèÝôçóç ôçò èåùñßáò ôçò ðáôñéáñ÷ßáò, äçëáäÞ ôçò Üðïøçò óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï õðåýèõíïò ãéá ôç äéðëÞ êáôáðßåóç ôùí ãõíáéêþí äåí åßíáé ï êáðéôáëéóìüò, áëëÜ ôï áíôñéêü ãÝíïò) êáé ç áôåëåßùôç, ÷ùñßò íüçìá óõæÞôçóç ãéá ôï áí ïé Üíäñåò êáé ïé ãõíáßêåò åßíáé üìïéïé Þ äéáöïñåôéêïß, ßóïé Þ Üíéóïé. Ç óõæÞôçóç åßíáé ÷ùñßò íüçìá, ãéáôß ãéá íá ìéëÞóåé êáíåßò ãéá ïìïéüôçôá Þ äéáöïñÜ, éóüôçôá Þ áíéóüôçôá ðñÝðåé íá ðñïóäéïñßóåé ôï êïéíü ìÝôñï óýãêñéóçò. ÁíÜëïãá ì’ áõôü, üëïé ïé Üíèñùðïé åßíáé áðüëõÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

19

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 20

ôá üìïéïé Þ áðüëõôá áíüìïéïé. Áõôü ðïõ áðïêñýðôåôáé áðü üëç áõôÞí ôçí øåõäïóõæÞôçóç åßíáé, öõóéêÜ, ôï ãåãïíüò ôùí êïéíþí ôáîéêþí óõìöåñüíôùí ôçò ðëåéïíüôçôáò ôùí áíôñþí êáé ôùí ãõíáéêþí óôïí ðëáíÞôç êáé ôï åðéðñüóèåôï ãåãïíüò üôé ç ðëåéïíüôçôá ôùí áíôñþí äåí êåñäßæåé ôßðïôá áðü ôç äéðëÞ êáôáðßåóç ôùí ãõíáéêþí, üôé –áíôßèåôá– âëÜðôåôáé êáé Üñá Ý÷åé óõìöÝñïí üóï êáé ç ðëåéïíüôçôá ôùí ãõíáéêþí áðü ôï ôóÜêéóìá ôïõ óåîéóìïý. Ôï äåýôåñï æÞôçìá åßíáé áõôü ôïõ ñáôóéóìïý åíÜíôéá óôïõò ðñüóöõãåò êáé ôïõò ìåôáíÜóôåò. Êé åäþ ìéá ìáñîéóôéêÞ ðñïóÝããéóç îåêéíÜåé áðü ôï ãåãïíüò üôé ç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïíüôçôá ôùí ìåôáíáóôþí êáé ôùí ðñïóöýãùí åßíáé åñãÜôåò, üôé Ý÷ïõí êïéíÜ óõìöÝñïíôá ìå ôïõò íôüðéïõò åñãÜôåò êáé üôé ôá áöåíôéêÜ êáëëéåñãïýí ôï ñáôóéóìü ãéá íá äéáéñÝóïõí ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç, íá ñßîïõí ôá ìåñïêÜìáôá ê.ëð. ÐÜëé ïé óõíôÜêôåò áêïëïõèïýí ôçí ðñïóöéëÞ ôïõò ìÝèïäï ôçò áíáæÞôçóçò íïìéêþí õðïêåéìÝíùí ßóùí ìåôáîý ôïõò, óôá ïðïßá ðñÝðåé íá óôñéìù÷ôåß ôï èÝìá ôïõ ñáôóéóìïý. Êé åäþ ôï áðïôÝëåóìá åßíáé ç áíáæÞôçóç ïíôïëïãéêþí äéáöïñþí ìåôáîý íôüðéùí êáé ìåôáíáóôþí, åõôõ÷þò ü÷é óôç âéïëïãßá, áëëÜ óôçí «êïõëôïýñá» êáé ôéò «ôáõôüôçôåò». Ç äéáôýðùóç «…õðÜñ÷åé ðñüâëçìá ôçò ïéêïõìåíéêüôçôáò ôùí äéêáéùìÜôùí» áõôü óçìáßíåé. ÅðåéäÞ ïé «Üëëïé» Ý÷ïõí «ôáõôüôçôåò» äéáöïñåôéêÝò, ìðïñïýìå íá ôïõò åðéâÜëïõìå ôá äéêáéþìáôá ðïõ åßíáé ðñïúüí ôçò äéêÞ ìáò «ôáõôüôçôáò»; Ôï ðñáêôéêü áðïôÝëåóìá áõôÞò ôçò óõëëïãéóôéêÞò åßíáé üôé ìßá äéáêÞñõîç ðïõ îåêéíÜåé íá áíôéìåôùðßóåé ôï èÝìá ôïõ ñáôóéóìïý êáôáëÞãåé íá åîéóþíåß ôéò êïéíüôçôåò ìåôáíáóôþí áðü ìïõóïõëìáíéêÝò ÷þñåò –ðïõ åßíáé èýìáôá ôçò éóëáìïöïâßáò, ôçò «áíôéôñïìïêñáôéêÞò åêóôñáôåßáò» êáé ôùí ñáôóéóôéêþí äéáêñßóåùí– ìå ôçí ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé íá åðéäïêéìÜæåé ôçí êñáôéêÞ äñÜóç åíÜíôéÜ ôïõò óôï üíïìá ôçò áíåîéèñçóêßáò, ôùí äéêáéùìÜôùí ôùí ãõíáéêþí ê.ëð. – äåò ôï åäÜöéï üðïõ ôï êåßìåíï ôÜóóåôáé õðÝñ ôïõ ãáëëéêïý íüìïõ ãéá ôç ìáíôßëá. (4) Ç øåõäïïíôïëïãéêÞ «äéáöïñÜ» ôïõ ãÝíïõò õðåñéó÷ýåé ôçò øåõäïïíôïëïãéêÞò «äéáöïñÜò» ôçò «ôáõôüôçôáò». ÖõóéêÜ, ôßðïôá áð’ üëá áõôÜ äåí âïçèÜåé ïýôå óôçí ðÜëç åíÜíôéá óôï ñáôóéóìü êáé ôéò äéáêñßóåéò ïýôå óôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ìåôáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

20

íáóôþí áðü ôéò êáèõóôåñçìÝíåò áíôéëÞøåéò ðïõ êÜðïéïé áð’ áõôïýò (êõñßùò óôéò ðéï ðëïýóéåò êáé óõíôçñçôéêÝò ìåñßäåò ôùí êïéíïôÞôùí ôïõò) Ý÷ïõí. Ôá äýï ïéêïíïìéêÜ ôìÞìáôá ôçò «×Üñôáò», äçëáäÞ ôá ôìÞìáôá «Åñãáæüìåíïé êáé êïéíùíéêÜ äéêáéþìáôá» êáé «Ãéá ìéáí Üëëç ïéêïíïìßá: êïéíùíéêÜ áãáèÜ», åßíáé êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï ôá ðéï áíåêôÜ óçìåßá ôçò, ÷ùñßò íá ÷Üíïõí óôï åëÜ÷éóôï ôïí ïõôïðéêü ÷áñáêôÞñá ôïõò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìßíéìïõì áíôéíåïöéëåëåýèåñï ðñüãñáììá (ðñïóôáóßá ôïõ êñÜôïõò ðñüíïéáò, ðñïóôáóßá åñãáóéáêþí äéêáéùìÜôùí, ðñïóôáóßá ôçò äçìüóéáò õãåßáò êáé ðáéäåßáò, óôáìÜôçìá óôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò ôùí äçìüóéùí õðçñåóéþí). ¼ìùò êé åäþ, ðÜëé ôï ðþò èá ãßíïõí üëá áõôÜ äåí åîçãåßôáé ðïõèåíÜ. ÕðÜñ÷åé Ýíá åäÜöéï ðïõ ëÝåé: «…Ýíá ìåßãìá åõñùðáúêþí ðïëéôéêþí (óýíäåóç ìåôáîý ôùí äçìïóéïíïìéêþí êáé íïìéóìáôéêþí ðïëéôéêþí) ðñÝðåé åðßóçò íá õëïðïéçèåß ìå óõíÝðåéá, ìåôáññõèìßæïíôáò ôï Óýìöùíï Óôáèåñüôçôáò, ôï ßäéï êáé ôï ñõèìéóôéêü ðëáßóéï êáé ôá êñéôÞñéá ðáñÝìâáóçò ôçò ÅõñùðáúêÞò ÊåíôñéêÞò ÔñÜðåæáò…» ÂëÝðïõìå ôç èåìåëéáêÞ áõôáðÜôç ôùí ïõäÝôåñùí –õðïôßèåôáé– åõñùðáúêþí èåóìþí, ðïõ áñêåß ìßá äéáöïñåôéêÞ «ðïëéôéêÞ âïýëçóç» íá ôïõò äþóåé Üëëç êáôåýèõíóç. Ç áõôáðÜôç áõôÞ ðáñáðÝìðåé åõèÝùò óå ìßá ñåöïñìéóôéêÞ óôñáôçãéêÞ, óôç ëïãéêÞ ôïõ êïéíïâïõëåõôéêïý äñüìïõ, ôçò åðéäßùîçò ôçò åõñýôåñçò äõíáôÞò «ðñïïäåõôéêÞò ðëåéïøçößáò» ôçò óõíåñãáóßáò ìå ôç óïóéáë-öéëåëåýèåñç ÊåíôñïáñéóôåñÜ. ¼ìùò, äåí áñêåß ç áíÜëõóç ôùí ôìçìÜôùí ôçò ×Üñôáò. ×ñåéÜæåôáé êáé ìßá óõíïëéêÞ åêôßìçóç. Ôï ðñþôï ðïõ Þäç Ý÷ïõìå ôïíßóåé åßíáé üôé ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ñåöïñìéóôéêü êåßìåíï. Ùóôüóï, áõôüò ï ÷áñáêôçñéóìüò áðü ìüíïò ôïõ äåí áñêåß. ¼ôáí ï ÌðåñíóôÜéí áíÝðôõîå ôç èåùñßá ôïõ óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá, áíÝðôõóóå ìßá ëÜèïò Üðïøç, ðïõ áðïäåß÷ôçêå êáôáóôñåðôéêÞ ãéá ôï åñãáôéêü êßíçìá – üìùò, Þôáí ìßá Üðïøç ìå óõíï÷Þ. Âáóéæüôáí óôçí áíÜëõóç ôùí ôÜóåùí ôïõ êáðéôáëéóìïý ìå ôï ëáèåìÝíï ôñüðï ðïõ ôéò Ýâëåðå êáé áðü åêåß áêïëïõèïýóå ôï ðïëéôéêü ôïõ ðñüãñáììá ìå ëïãéêÞ óõíÝðåéá. ¼ôáí ï Antony Crosland (èåùñçôéêüò ôïõ Åñãáôéêïý Êüììáôïò, ðïõ äéáêÞñõóóå üôé ìÝóù ôïõ êåúíóéáíéóìïý ï êáðéôáëéóìüò åß÷å îåðåñÜóåé ôéò êñßóåéò ôïõ) Ýãñáøå ôï «ÌÝëëïí ôïõ Óïóéáëéóìïý», ôï 1957, ðÜëé åðñüêåéôï ãéá ìßá ëáíèáóìÝíç áëëÜ óõíåêôéêÞ ðñïïðôéêÞ. Åäþ äåí óõìâáßíåé êÜôé ôÝôïéï. Áíôßèåôá, Ý÷ïõìå Ýíá êåßìåíï ðïõ äéÜöïñá ôìÞìáôÜ ôïõ ãñïíèïêïðïýíôáé êõñéïëåêôéêÜ ìåôáîý ôïõò. Ë.÷., ðþò ìðïñåß íá óõíäõáóôåß ôï áßôçìá ãéá Ýíá «åõñùðáúêü ìåßãìá ðïëéôéêþí» óå ïéêïíïìéêü åðßðåäï ðïõ íá åîáóöáëßæåé êïéíùíéêÞ óýãêëéóç ìåôáîý ôùí ÷ùñþí ìåëþí ìå ôç äéåêäßêçóç ãéá ìéá ðëçèþñá ßóùí åîïõóéþí óå üëç ôçí Åõñþðç; Ðñïöáíþò êáé äåí ìðï-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 21

ñåß. Èá ìðïñïýóå íá ðáñáôçñÞóåé êÜðïéïò åäþ ðùò áõôÞ ç áóõíáñôçóßá ïöåßëåôáé óôçí ðëçèþñá ôùí óõíôáêôþí êáé óôïõò áíáãêáóôéêïýò óõìâéâáóìïýò ìåôáîý áðüøåùí. Áõôü äåí éó÷ýåé. Åßíáé ðñïöáíÞ ôá êïéíÜ óçìåßá ìåôáîý ôùí óõíôáêôþí. Ôï ðñüâëçìá âñßóêåôáé áëëïý. Äåí ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ñåöïñìéóôéêü êõâåñíçôéêü ðñüãñáììá áëëáãÞò ôçò êïéíùíßáò, áëëÜ ãéá Ýíá ñåöïñìéóôéêü êõâåñíçôéêü ðñüãñáììá õðåñÜóðéóçò ôùí èõìÜôùí ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý. Ï êëáóéêüò ñåöïñìéóìüò ðßóôåõå ðùò áðü ôç óôéãìÞ ðïõ èá êáôáêôïýóå ôçí êïéíïâïõëåõôéêÞ ðëåéïøçößá èá ìðïñïýóå ìå íüìïõò íá åðéâÜëåé ìéá óåéñÜ ìåôáññõèìßóåéò ðïõ üëåò ìáæß, áèñïéóôéêÜ, èá ìåôÝôñåðáí ôïí êáðéôáëéóìü óå óïóéáëéóìü. Ç ðåðïßèçóç áõôÞ Þôáí ìßá áõôáðÜôç, ãéáôß ôï êïéíïâïýëéï äåí Ý÷åé ôçí ðñáãìáôéêÞ äýíáìç, ç ïðïßá áíôßèåôá âñßóêåôáé óôá äéïéêçôéêÜ óõìâïýëéá ôùí åðé÷åéñÞóåùí, óôéò ôñÜðåæåò êáé óôï óêëçñü ðõñÞíá ôïõ êñáôéêïý ìç÷áíéóìïý (óôñáôüò, áóôõíïìßá, äéêáóôÝò). Ðáñ’ üëá áõôÜ, ç áõôáðÜôç õðÞñ÷å êáé ãýñù áð’ áõôÞí åß÷áí ÷ôéóôåß ôá ðñïãñÜììáôá ôùí ñåöïñìéóôéêþí êïììÜôùí ðïõ Ýâáæáí ùò óôü÷ï ôçí «êïéíÞ éäéïêôçóßá ôùí ìÝóùí ðáñáãùãÞò» (Üñèñï 4 ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôïõ áããëéêïý Åñãáôéêïý Êüììáôïò áðü ôï 1918 Ýùò ôï 1994). Ôßðïôá ôÝôïéï äåí õðÜñ÷åé åäþ. Ãéá ôçí áêñßâåéá, ç ëÝîç åèíéêïðïßçóç (Þ êñáôéêïðïßçóç) äåí åìöáíßæåôáé. ÐÝñáí ôçò äçìüóéáò õãåßáò êáé ðáéäåßáò êáé ôïõ êñÜôïõò ðñüíïéáò, üëá ôá õðüëïéðá èá ìåßíïõí óôçí áãïñÜ, ìüíï ðïõ èá åßíáé ìßá áãïñÜ ñõèìéóìÝíç Ýôóé, þóôå íá ìçí áöÞíåé ðÜñá ðïëëÜ èýìáôá. Áí ïé êëáóéêïß ñåöïñìéóôÝò åß÷áí ôçí áõôáðÜôç üôé ìðïñïýóáí íá ãäÜñïõí ôïí ôßãñç (ôïí êáðéôáëéóìü, äçëáäÞ) ëïõñßäá ôç ëïõñßäá, ïé óçìåñéíïß ñåöïñìéóôÝò ðéóôåýïõí üôé ìðïñåß íá öôéÜîïõí Ýíáí öñÜ÷ôç ðïõ íá åìðïäßæåé ôïí ôßãñç íá ðåñíÜåé îýëï ôï îýëï. Áõôü åßíáé êé ï ëüãïò ôçò áóõíáñôçóßáò ôïõ êåéìÝíïõ óå ðïëëÜ óçìåßá. Ðñüêåéôáé, ëïéðüí, ãéá Ýíáí âáèýôáôá áìõíôéêü ñåöïñìéóìü, ðïõ, åðåéäÞ äåí Ý÷åé êáìßá ðñïïðôéêÞ áëëáãÞò ôçò êïéíùíßáò (5), ïõóéáóôéêÜ öïâÜôáé ôçí ïðïéáäÞðïôå áëëáãÞ êáé åßíáé óõíôçñçôéêüò. ¼ôáí ìå ôï íÝï êßíçìá îåðÞäçóå ôï óýíèçìá «Ýíáò Üëëïò êüóìïò åßíáé åöéêôüò», õðÞñ÷áí äýï ðéèáíÝò åñìçíåßåò ôïõ. Ç ìßá åßíáé áõôÞ ðïõ áíáëýóáìå ðáñáðÜíù, óôç «×Üñôá ôçò Öëùñåíôßáò» ôïõ 2005, êáé ðïõ èá ÷áèåß óôç óõíåñãáóßá ìå ôçí ÊåíôñïáñéóôåñÜ. Ç Üëëç åßíáé áõôÞ ðïõ åßäáìå óôç èÜëáóóá áðü êüêêéíï óôç Öëùñåíôßá ôï 2002, óôç ìáæéêÞ áíôéêáðéôáëéóôéêÞ äéÜèåóç ü÷é áðëþò ðñïóôáóßáò ôùí èõìÜôùí ôïõ íåïöéëåëåõèåñéóìïý, áëëÜ óýãêñïõóçò ìå ôï óýóôçìá êáé åé äõíáôüí áíáôñïðÞò ôïõ. ÁõôÞ ç äéÜèåóç äåí âñÞêå ôá êáôÜëëçëá ðïëéôéêÜ åñãáëåßá ìðñïóôÜ ôçò êáé ðáñáìÝíåé êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï ëáíèÜíïõóá. ¼ìùò, äåí Ý÷åé åîáöáíéóôåß? áíôßèåôá, ïé áñéèìïß ü-

óùí ôç óõììåñßæïíôáé Ý÷ïõí áõîçèåß (ç áóôáìÜôçôç íåïöéëåëåýèåñç åðßèåóç öñïíôßæåé ãé’ áõôü) êáé áí óõíáíôçèåß êáé äåèåß ìå ôçí åðáíáóôáôéêÞ ìáñîéóôéêÞ ðïëéôéêÞ êáé ïñãÜíùóç èá áíïßîåé ôï äñüìï êõñéïëåêôéêÜ ãéá ìéáí Üëëç Åõñþðç, ôç äéêÞ ìáò Åõñþðç, ôç óïóéáëéóôéêÞ Åõñþðç. ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ 1) Nyall Ferguson «Colossus», Penguin 2005, óåë. 238.

2) I.S.R. ô. 42, óåë. 41-45.

3) Nyall Ferguson, ü.ð., óåë. 238.

4) ÂëÝðå «ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ», áñ. ô. 4, óåë. 29-34, «Ç äéáìÜ÷ç ãéá ôç ìáíôßëá – Ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí êáé ôï ÉóëÜì».

5) Ãéá ôçí áíõðáñîßá ðñïïðôéêÞò ôïõ ñåöïñìéóìïý óÞìåñá âëÝðå «Ä.Á.», áñ. ô. 3, óåë. 16-21, «Ôï êßíçìá ìðñïò óôá äéëÞììáôá óôñáôçãéêÞò».

ÐáñÜñôçìá: Ç ãáëëéêÞ ¸êêëçóç ÅðéóçìÜíáìå óôçí áñ÷Þ ôïõ Üñèñïõ üôé ç óõæÞôçóç ðïõ Üíïéîå ìÝóá óôï êßíçìá ìåôÜ ôï ãáëëéêü «ü÷é» óôï åõñùóýíôáãìá óõãêåêñéìåíïðïéÞèçêå óå äýï ðïëéôéêÝò ðëáôöüñìåò, ôçí «¸êêëçóç – Åõñþðç» êáé ôç «×Üñôá Áñ÷þí» ôçò Öëùñåíôßáò. Áíáëýóáìå óå Ýêôáóç ôç «×Üñôá Áñ÷þí» ãéáôß öáßíåôáé íá óõãêåíôñþíåé ôçí õðïóôÞñéîç ôùí ðåñéóóïôÝñùí. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, äåí õðÜñ÷åé êáìßá ðïëéôéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï êåéìÝíùí. Ç êñéôéêÞ ðïõ áóêÞóáìå óôç «×Üñôá» éó÷ýåé êáé ãéá ôçí «¸êêëçóç». Ðñüêåéôáé ãéá äýï óõíôçñçôéêÝò ñåöïñìéóôéêÝò ðëáôöüñìåò, åíôåëþò áíåðáñêåßò ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôï íåïöéëåëåõèåñéóìü êáé ôéò åðéèÝóåéò ôùí áñ÷ïõóþí ôÜîåùí. Ç «Ä.Á.» èá Þèåëå íá ðáñáèÝóåé ôá ðëÞñç êåßìåíá êáé ôçò «×Üñôáò» êáé ôçò «¸êêëçóçò», ãéá íá ìðïñïýí íá êñßíïõí ïé áíáãíþóôåò áðü ìüíïé ôïõò. Áõôü ôçò «×Üñôáò» äåí ìðïñïýóå íá ìðåé ãéá ëüãïõò ÷þñïõ. ÐáñáèÝôïõìå, üìùò, ôï ðëÞñåò êåßìåíï ôçò «¸êêëçóçò»:

* «Åõñþðç: íá äþóïõìå óôïõò ðïëßôåò ôï ëüãï!» «Ç öéëïåõñùðáúêÞ, áíôéíåïöéëåëåýèåñç êéíçôïðïßçóç ôùí ðïëéôþí Ý÷åé áíïßîåé ìéá íÝá åðï÷Þ ãéá ôçí Åõñþðç. ¼ëï êáé ðåñéóóüôåñïé Üíèñùðïé áðïññßðôïõí ôéò íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò êáé ôçí åðßäñáóÞ ôïõò óå üëç ôçí êïéíùíßá. Áêïëïõèþíôáò ôçí áðïññéðôéêÞ øÞöï óôç Ãáëëßá êáé óôçí Ïëëáíäßá, ïé áðáéôÞóåéò ôùí ðïëéôþí ôçò Åõñþðçò ðñÝðåé íá åéóáêïõóôïýí, áñ÷ßæïíôáò ìå ôçí ðëÞñç áðüóõñóç ôïõ ðñïôåéíüìåíïõ åõñùðáúêïý óõíôÜãìáôïò. Åî ïõ êáé ôïýôç ç Ýêêëçóç, ðïõ óôü÷ïò ôçò åßíáé ç Ýêöñáóç áõôþí ôùí áéôçìÜôùí. Õðïóôçñßæåôáé óå êÜèå ÷þñá ôçò ¸íùóçò áðü ðïëéôéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ïñãáíþóåéò, êáèþò êáé ïñãáíþóåéò ìåôáíáóôþí ðïõ óôï÷åýïõí óôçí áíèñþðéíç áðåëåõèÝñùóç óôçí Åõñþðç êáé óå üëï ôïí êüóìï. »Ùò ðïëßôåò êáé êÜôïéêïé èÝëïõìå íá ïéêïäïìÞóïõìå Ýíá êïéíü ìÝëëïí ìïéñáóìÝíçò ðñïüäïõ ãéá

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

21

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 22

ôçí Åõñþðç. ÈÝëïõìå ìéá õðÝñâáóç ôçò êñßóçò ôçò íåïöéëåëåýèåñçò Åõñþðçò ãéá íá ïéêïäïìÞóïõìå ìéá êïéíùíéêÞ, äçìïêñáôéêÞ, öåìéíéóôéêÞ, ïéêïëïãéêÞ êáé åéñçíéêÞ Åõñþðç? ìßá Åõñþðç áëëçëåããýçò ìåôáîý üëùí ôùí ëáþí ôçò êáé ìå üëïõò ôïõò ëáïýò ôïõ êüóìïõ. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß áõôüò ï óôü÷ïò, áðáéôïýìå âáèéÜ áëëáãÞ óôïõò åõñùðáúêïýò èåóìïýò êáé ôéò ðïëéôéêÝò ðïõ åöáñìüæïõí ôá Üìåóá ìÝôñá. »Áõôü åéäéêüôåñá óçìáßíåé: 1. ÄçìïêñáôéêÞ ÷Üñáîç ïñãáíùôéêþí áñ÷þí ãéá ôçí Åõñþðç ìÝóù ìéáò äéáäéêáóßáò äçìüóéáò óõæÞôçóçò êáé Ýãêñéóçò äéÜ ôçò êáèïëéêÞò øçöïöïñßáò. Ôï áíôéäçìïêñáôéêü íåïöéëåëåýèåñï óýóôçìá ðñÝðåé íá áíôéêáôáóôáèåß áðü óõíåñãáóßá, áëëçëåããýç êáé äéêáéþìáôá êáé åîïõóßåò ãéá ôïõò ðïëßôåò ôïõ.

2. ¸íá íÝï èåóìéêü ðëáßóéï ãéá ôçí Å.Å. âáóéóìÝíï óôéò áñ÷Ýò ôçò åëåõèåñßáò, ôçò éóüôçôáò, ôïõ ðëïõñáëéóìïý, ôçò áõôïäéÜèåóçò ôùí ëáþí êáé ôùí ‘‘ëáúêþí’’ áñ÷þí (ó.ô.ì.: äçëáäÞ, ü÷é óôçí êõñéáñ÷ßá ôùí Åêêëçóéþí). ÂáóéóìÝíï óôçí ðñïôåñáéüôçôá ôùí âáóéêþí äéêáéùìÜôùí êáé åëåõèåñéþí ôïõ áôüìïõ, èá ðåñéëáìâÜíåé áõîçìÝíåò åîïõóßáò åëÝã÷ïõ êáé ðáñÝìâáóçò áðü ôïõò ðïëßôåò, óåâáóìïý ãéá ôá äéêáéþìáôá ôùí ìåéïíïôÞôùí êáé èá õðïôÜîåé üëá ôá óþìáôá ðïõ ðáßñíïõí áðïöÜóåéò óå åêëåãìÝíá íïìïèåôéêÜ óþìáôá.

3. ÐñïóðÜèåéá áíôéðáñÜèåóçò ìå ôéò ó÷Ýóåéò êõñéáñ÷ßáò ìåôáîý áíäñþí êáé ãõíáéêþí, ìå óôü÷ï ôçí åðßôåõîç ðñáãìáôéêÞò éóüôçôáò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß áõôü, èá õéïèåôçèïýí äåóìåõôéêÜ ìÝôñá, ìå åíáñìüíéóç ðñïò ôéò ðéï ðñïïäåõôéêÝò èÝóåéò, åéäéêüôåñá ôçí õéïèÝôçóç åíüò íïìéêïý ðëáéóßïõ ãéá ôçí êáôáðïëÝìçóç ôçò âßáò åíÜíôéá óôéò ãõíáßêåò.

4. ÊáôáðïëÝìçóç üëùí ôùí ìïñöþí äéáêñßóåùí óôçí éäéùôéêÞ êáé óôç äçìüóéá æùÞ.

5. Åðåßãïíôá ìÝôñá åíÜíôéá óôç öôþ÷åéá êáé óôïí êïéíùíéêü áðïêëåéóìü.

6. ÊáèéÝñùóç åíüò íÝïõ ðëÝãìáôïò ðïëéôéêþí, ðïõ óôï÷åýåé óôçí åîáöÜíéóç ôçò áíåñãßáò êáé ôçò áóôÜèåéáò êáé óôçí åîáóöÜëéóç áóöÜëåéáò óôçí åñãáóßá, êáèþò êáé åêðáßäåõóçò. Áõôü óõíåðÜãåôáé ôçí êáôáðïëÝìçóç üëùí ôùí ìïñöþí ôïõ êïéíùíéêïý íôÜìðéíãê êáé ôçí áëëáãÞ êáôåýèõíóçò ôïõ ðñïûðïëïãéóìïý, ôçò öïñïëïãßáò êáé ôùí ðéóôùôéêþí ëåéôïõñãéþí, ãéá íá åîáóöáëéóôåß ìéá áíÜðôõîç ðïõ óÝâåôáé ôï ðåñéâÜëëïí, äçìéïõñãåß áðáó÷üëçóç êáé êáëýðôåé ôï ÷Üóìá ìåôáîý ôùí äéáöïñåôéêþí ÷ùñþí ôçò çðåßñïõ.

7. ÐñïóðÜèåéá áíôéðáñÜèåóçò ìå ôï ñüëï êáé ôç ëåéôïõñãßá ôçò ÅõñùðáúêÞò ÊåíôñéêÞò ÔñÜðåæáò, ôùí áñ÷þí ôïõ Óõìöþíïõ Óôáèåñüôçôáò êáé ôçò ÁôæÝíôáò ôçò Ëéóáâüíáò.

8. Óýãêëéóç ðñïò ôá õøçëüôåñá åðßðåäá ôùí ñõèìßóåùí ãéá ôçí êïéíùíéêÞ ðñüíïéá êáé ôéò áðïëáâÝò (ìéóèïß, ìßíéìïõì êïéíùíéêÜ ùöåëÞìáôá, ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

22

óõíôÜîåéò ê.ëð.), áíáãíþñéóç ôïõ äéêáéþìáôïò óôçí åñãáóßá? õéïèÝôçóç ìéá íÝáò ïäçãßáò ðïõ íá ìåéþíåé ôéò åñãÜóéìåò þñåò êáé íá âåëôéþíåé ôéò óõíèÞêåò åñãáóßáò.

9. Áðüóõñóç ôçò ïäçãßáò ÌðïëêåíóôÜéí êáé ôùí Üëëùí íåïöéëåëåýèåñùí ïäçãéþí, ðñïóðÜèåéá áíôéðáñÜèåóçò ìå ôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò ôùí ôåëåõôáßùí 20 ÷ñüíùí? ôïìåßò-êëåéäéÜ, éäéáßôåñá ïé ôïìåßò ôçò õãåßáò, ôçò åêðáßäåõóçò êáé ôïõ ðïëéôéóìïý, ðñÝðåé íá áðåëåõèåñùèïýí áðü ôïõò êáíüíåò ôïõ áíôáãùíéóìïý? ãéá íá åðéôåõ÷èåß áõôü, åõñùðáúêÝò äçìüóéåò õðçñåóßåò ðñÝðåé íá äçìéïõñãçèïýí óå óõíåñãáóßá ìå åèíéêÝò ðåñéöåñåéáêÝò äçìüóéåò õðçñåóßåò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá óôïí çëåêôñéóìü.

10. ÐñïóðÜèåéá áíôéðáñÜèåóçò ìå ôéò ðïëéôéêÝò åëåýèåñïõ åìðïñßïõ ôïõ ÐÏÅ êáé óôáìÜôçìá ôùí äéáðñáãìáôåýóåùí GATS (ó.ô.ì.: ãåíéêÞ óõìöùíßá ãéá åìðüñéï êáé õðçñåóßåò).

11. ÕéïèÝôçóç ìéáò åõñùðáúêÞò ÐåñéâáëëïíôéêÞò ×Üñôáò ãéá íá ðñïùèçèïýí Ýíá íÝï ìïíôÝëï áíÜðôõîçò êáé ìéá êïéíÞ áãñïôéêÞ ðïëéôéêÞ âáóéóìÝíç óôçí áóöÜëåéá êáé óôçí êõñéáñ÷ßá ùò ðñïò ôïí áíåöïäéáóìü óå ôñüöéìá.

12. ÊïéíùíéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé ðåñéâáëëïíôéêÝò ðïëéôéêÝò ãéá ðåñéèùñéïðïéçìÝíåò êáé ðåñéöåñåéáêÝò (õðåñðüíôéåò) ðåñéï÷Ýò.

13. ÊáèéÝñùóç ìéáò åõñùðáúêÞò éäéüôçôáò ôïõ ðïëßôç âáóéóìÝíçò óôçí êáôïéêßá –ìéá äéáäéêáóßá ãéá íá äïèåß íïìéêÞ áíáãíþñéóç ó’ áõôïýò ôïõò áíèñþðïõò ðïõ äåí Ý÷ïõí åðßóçìá ÷áñôéÜ– êáé ðñïóðÜèåéá áíôéðáñÜèåóçò ìå ôéò óõìöùíßåò ÓÝíãêåí.

14. ¢ñíçóç äéáäéêáóéþí ðïõ ïäçãïýí óôïí ðüëåìï êáé ôç óôñáôéùôéêïðïßçóç ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò, ðïõ óõíåðÜãåôáé ôçí áõóôçñÞ áíåîáñôçóßá áðü ôï ÍÁÔÏ.

15. Áýîçóç ôçò âïÞèåéáò ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò êáé õëïðïßçóç ðïëéôéêþí óõíåñãáóßáò êáé áëëçëåããýçò óå äéåèíåßò äéáðñáãìáôåýóåéò ìå ÷þñåò ôïõ Íüôïõ».

* Áí óõãêñßíåéò êáíåßò ôçí «¸êêëçóç» ìå ôç «×Üñôá», åßíáé ðïëý äýóêïëï íá âñåé äéáöïñÝò. Êáé ôá äýï êåßìåíá êáëïýí ãéá ôç ìåôáññýèìéóç ôçò ÅõñùðáúêÞò ÊåíôñéêÞò ÔñÜðåæáò êáé ôïõ ÐÏÅ? ç «¸êêëçóç» ðåñéëáìâÜíåé óôïõò èåóìïýò ðïõ èÝëåé íá äéáôçñÞóåé (ìåôáññõèìßæù óçìáßíåé üôé äåí êáôáñãþ) êáé ôçí ÁôæÝíôá ôçò Ëéóáâüíáò. Áðü ôçí Üëëç, ç äéáôýðùóç ãéá ôéò éäéùôéêïðïéÞóåéò óôçí «¸êêëçóç», üðùò êáé ãéá ôï ÍÁÔÏ, åßíáé ðéï äõíáôÞ. Äåí õðÜñ÷åé, üìùò, ðïõèåíÜ ôï áßôçìá ãéá ôçí êáôÜñãçóç ôùí ðõñçíéêþí üðëùí – ðïõ õðÜñ÷åé óôç «×Üñôá». Ðñüêåéôáé ãéá áðï÷ñþóåéò óôçí ßäéá âáóéêÞ ëïãéêÞ. Êáé ç ëïãéêÞ åßíáé áõôÞ åíüò óõíôçñçôéêïý ñåöïñìéóìïý.

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 23

ÓôñáôçãéêÝò ãéá ôç ëáôéíïáìåñéêÜíéêç ÁñéóôåñÜ

Ç áõôïíïìßá óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ Ôïõ Claudio Katz* Áðü ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990 äéÜöïñåò ðïëéôéêÝò áõôïíïìßáò Ý÷ïõí êåñäßóåé Ýäáöïò óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ. Ïé èåùñçôéêïß ôïõò âñßóêïõí åõÞêïïí ïõò êáé ïé ðñáêôéêÝò ôïõò ðñïôÜóåéò äçìéïõñãïýí æùçñü åíäéáöÝñïí. Ùóôüóï áõôü ôï óåíÜñéï Ý÷åé áñ÷ßóåé íá áëëÜæåé ìå ôçí åìöÜíéóç êáéíïýñãéùí åèíéêéóôéêþí êáé êåíôñïáñéóôåñþí êõâåñíÞóåùí. Ç Üíïäïò ôïõ Ëïýëá, ôïõ Êßñ÷íåñ êáé ôïõ ÔáìðáñÝ(ðñüåäñïò ÏõñïõãïõÜçò), ç áõîáíüìåíç äýíáìç ôïõ ÔóÜâåò, ç áíÜêáìøç ôïõ ÖéíôÝë ÊÜóôñï êáé ç ìåôáôüðéóç ôïõ Ëüðåæ Ïìðñáäüñ áëëÜæïõí ôï óêçíéêü ðïõ åõíïïýóå ôçí åîÜðëùóç åëåõèåñéáêþí èåùñéþí.

é èåùñçôéêïß ôçò áõôïíïìßáò áðïöåýãïõí ôçí ðïëéôéêÞ äÝóìåõóç êáé ôçí éäåïëïãéêÞ óáöÞíåéá. ÌïéñÜæïíôáé áéóèÞìáôá, óõìðåñéöïñÝò êáé éäÝåò, ùóôüóï äåí õðïóôçñßæïõí Ýíá êïéíü äüãìá. ÅêðÝìðïõí ìéá çèéêÞ êñéôéêÞ ðñïò ôïí êáðéôáëéóìü áðü ìéá áíôéáõôáñ÷éêÞ ðñïïðôéêÞ, áðïññßðôïíôáò êÜèå ìïñöÞ çãåóßáò êáé êñáôéêÞò åîïõóßáò. ×ñçóéìïðïéïýí ìéá åëåõèåñéáêÞ ãëþóóá êáé õðåñáóðßæïíôáé ôçí autoorganizacion [áõôïïñãÜíùóç], äßíïíôáò Ýìöáóç óôéò áîßåò ôçò áëëçëåããýçò êáé ôçò êïéíüôçôáò. Áìöéóâçôïýí ôç óõììåôï÷Þ óôïõò åðßóçìïõò èåóìïýò êáé åíèáññý-

Ï

íïõí ôçí autogestiün [áõôïäéåýèõíóç] óôçí ïéêïíïìéêÞ óöáßñá. Ùóôüóï ïé èåùñçôéêïß ôçò áõôïíïìßáò åßíáé ìéá ðïëý åôåñïãåíÞò ïìÜäá êáé óôåñïýíôáé áíáãíùñéóìÝíùí åêðñïóþðùí ðïõ èá áðïôåëïýóáí ôïõò êïéíïýò óõíÞãïñïõò ôïõ ïñÜìáôüò ôïõò. ÐñïêåéìÝíïõ íá èÝóïõìå êÜðïéá ðëáßóéá óôç óõæÞôçóç, åßíáé áíáãêáßï íá åðéëÝîïõìå ïñéóìÝíïõò óõããñáöåßò ðïõ åêöñÜæïõí ôéò ðéï ó÷åôéêÝò ìå áõôü ôï ðïëéôéêü ñåýìá éäÝåò. Ï ÆéìðÝêé óõíèÝôåé ðïëëÝò áðü áõôÝò ôéò áíôéëÞøåéò óôçí ðïëéôéêÞ óöáßñá ãéáôß ôáõôßæåé ôéò éäÝåò ôçò áõôïíïìßáò ìå ôéò ðñáêôéêÝò ðïéêßëùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí óôçí ðåÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

23

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 24

ñéï÷Þ. ÁõôÞí ôç óýíäåóç ôçí åðéâåâáéþíåé óôçí áíÜëõóÞ ôïõ ãéá ôïõò Æáðáôßóôáò óôï Ìåîéêü, ãéá ôï MST (Êßíçìá ôùí ÁêôÞìïíùí Åñãáôþí) óôç Âñáæéëßá, ãéá ôï éèáãåíéêü êßíçìá óôï Åêïõáäüñ, ãéá ôïõò ÂïëéâéÜíïõò êïêáëÝñïò (êáëëéåñãçôÝò êüêáò) êáé ãéá ôïõò Áñãåíôßíïõò ðéêåôÝñïò (êßíçìá ôùí Üíåñãùí åñãáôþí). Óå åðßðåäï èåùñßáò ï ÍÝãêñé êáé ï ×ïëïãïõÝé åßíáé ïé äýï óõããñáöåßò ðïõ Ý÷ïõí êåñäßóåé ôçí áíáãíþñéóç ùò ïé ðëÝïí óçìáíôéêïß õðÝñìá÷ïé ôçò áõôïíïìßáò. Ï ÷áñáêôçñéóìüò ôïõ éìðåñéáëéóôéêïý óôáäßïõ ôïõ êáðéôáëéóìïý ðïõ ðñïôåßíåé ï ðñþôïò êáé ç ðñüôáóç ãéá áëëáãÞ ôïõ êüóìïõ ÷ùñßò êáôÜëçøç ôçò åîïõóßáò ðïõ áíáðôýóóåé ï äåýôåñïò ëåéôïõñãïýí ùò óçìåßá áíáöïñÜò ãéá ôçí ðñáêôéêÞ ðïëëþí åëåõèåñéáêþí ñåõìÜôùí. ¼ìùò ðïëëÝò áðü ôéò óõæçôÞóåéò ãýñù áðü ôéò èåùñßåò êáé ôùí äýï áõôþí óõããñáöÝùí Ý÷ïõí ðåñéóôñáöåß áðïêëåéóôéêÜ óôéò ãåíéêÝò áñ÷Ýò, ÷ùñßò íá ëáìâÜíïõí õðüøç ôï ðþò åöáñìüæïíôáé áõôÝò ïé áñ÷Ýò óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ ðñáãìáôéêïý êüóìïõ. Êáèþò áõôïý ôïõ ôýðïõ ç áíÜëõóç êáôáëÞãåé óôçí ðáñáãùãÞ ðïëý áöçñçìÝíùí áíôéðáñáèÝóåùí, åßíáé óçìáíôéêü íá áíôéóôñÝøïõìå ôç óåéñÜ êáé íá åîåôÜóïõìå ðþò áíôéìåôùðßæïõí ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò ðïëëÝò áðü ôéò ðñüóöáôåò åîåãÝñóåéò êáé ôïõò áãþíåò óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ.

Ôï áñãåíôßíéêï åñãáóôÞñé Ç ëáúêÞ åîÝãåñóç ôïõ 2001-2003 óôçí ÁñãåíôéíÞ Þôáí ìéá éäéáßôåñá êáôÜëëçëç åìðåéñßá ãéá ôïõò õðïóôçñéêôÝò ôçò áõôïíïìßáò, ãéáôß óõìðÝñáíáí ðùò ïé éäÝåò ôïõò Üñ÷éæáí íá ìïñöïðïéïýíôáé ìÝóá áðü ôéò ïñãáíþóåéò ðïõ åìöáíßóôçêáí êáôÜ ôç äéÜñêåéá áõôÞò ôçò åîÝãåñóçò. Ðáñïõóßáæáí ôéò óõíåëåýóåéò ôùí óõíïéêéþí êáé ôéò äéáäçëþóåéò ôùí ðéêåôÝñïò ùò ðáñáäåßãìáôá ìéáò íÝáò áðåëåõèåñùôéêÞò áõôïïñãÜíùóçò. ÌÜëéóôá åðÝêôåéíáí áõôü ôï óõìðÝñáóìá ðåñéëáìâÜíïíôáò êáé ôá áíôáëëáêôÞñéá (åêåß üðïõ ïé åñãÜôåò êáé ïé áãñüôåò áíôÜëëáóóáí áãáèÜ êáé õðçñåóßåò ÷ùñßò ôç ìåóïëÜâçóç ÷ñÞìáôïò), ôá åðáíáêáôåéëçììÝíá åñãïóôÜóéá êáé ôéò countercultural êïëåêôßâåò. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

24

Ùóôüóï, áõôÞ ç áðüôïìç åìöÜíéóç åôïýôùí ôùí ðåéñáìÜôùí üóïí áöïñÜ ôï ëáúêü Ýëåã÷ï äåí åìðüäéóå ôï ðáëéü ðïëéôéêü óýóôçìá íá áíáêÜìøåé óå ÷ñüíï-ñåêüñ. Ç áíÜêáìøç ôçò áóôéêÞò ôÜîçò áðïäõíÜìùóå ôéò óõíåëåýóåéò êáé ôéò äéáäçëþóåéò êáé ðåñéüñéóå ôéò ðñïóäïêßåò ãéá óõíÝ÷éóç ôùí ëáúêþí êéíçôïðïéÞóåùí. Ïé Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò åîïõäåôÝñùóáí ôï Üìåóï äçìïêñáôéêü áßôçìá «Que se vayan todos» [«ÐñÝðåé íá öýãïõí üëïé»] ÷ñçóéìïðïéþíôáò êõâåñíçôéêÜ êáíÜëéá ôá ïðïßá ç åîÝãåñóç äåí Þôáí éêáíÞ íá áíôéìåôùðßóåé. Ïé õðïóôçñéêôÝò ôçò áõôïíïìßáò äåí ìðüñåóáí íá óõëëÜâïõí ôï ãåãïíüò üôé ïé êáôáðéåóôÝò åêìåôáëëåýôçêáí ôïõò ðåñéïñéóìïýò ìéáò åîÝãåñóçò ðïõ åß÷å ìåí áãùíéóôéêÞ äñÜóç, áëëÜ ôçò Ýëåéðå ç ïñãÜíùóç, ç çãåóßá êáé ç éäåïëïãéêÞ óõíï÷Þ. ÌÜëéóôá ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò åîõìíïýóáí áõôÜ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ùò åíäåßîåéò ôùí êáéíïôïìéþí áõôÞò ôçò åîÝãåñóçò («¸íá öåóôéâÜë ÷ùñßò ðñïãñÜììáôá, ÷ùñßò áíôéêåéìåíéêïýò óôü÷ïõò», Ýëåãáí). Ïé óõíåëåýóåéò åìöáíßóôçêáí üôáí ç êáôÜññåõóç ôùí êñáôéêþí èåóìþí ìåôÝôñåøå ôç íåïöéëåëåýèåñç ðñïðáãÜíäá åíÜíôéá óôïõò ðïëéôéêïýò êáé óôçí «êõâÝñíçóç» óå ñéæïóðáóôéêïðïéçìÝíç êéíçôïðïßçóç åíÜíôéá óôï êáèåóôþò óõíïëéêÜ. Ïé óõíåëåýóåéò óõãêÝíôñùóáí ôç ëáúêÞ óõììåôï÷Þ óôéò êñßóéìåò óôéãìÝò ôçò åîÝãåñóçò, üìùò Üñ÷éóáí íá öèßíïõí üôáí ç Üñ÷ïõóá ôÜîç îáíáðÞñå ôá çíßá ôçò åîïõóßáò. Ðïëëïß ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò áñíïýíôáé íá ôï äïõí áõôü, îå÷íþíôáò üôé ïé êáôáðéåóìÝíïé äåí ìðïñïýí íá áðåëåõèåñþóïõí ôïõò åáõôïýò ôïõò áí äåí áíáðôýîïõí ôï äéêü ôïõò ðïëéôéêü ðñüãñáììá. Äåí èåùñïýí áõôÞ ôçí Ýëëåéøç ùò åìðüäéï, åðåéäÞ íïìßæïõí üôé ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá èá ïéêïäïìÞóïõí ìéá êáéíïýñãéá êïéíùíßá áðü ôçí áõèüñìçôç äñÜóç ôçò åîÝãåñóçò. Áõôü ôï üñáìá öôÜíåé ìÝ÷ñé ôï óçìåßï íá ÷áñáêôçñßæåé ôïõò ðéêåôÝñïò ùò áñ÷éôÝêôïíåò ðáñÜëëçëùí ìïñöþí êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò. Ðïëëïß ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò èåùñïýí ôïõò åáõôïýò ôïõò äçìéïõñãïýò ðïëéôéêþí äéêôýùí êáé ïéêïíïìéêþí åíáëëáêôéêþí ëýóåùí, ãé’ áõôü êáé óõìðåñáßíïõí üôé ïé ðéêåôÝñïò «äåí èÝëïõí íá åßíáé åñãÜôåò Þ ðïëßôåò». Ùóôüóï, ïé åìðåéñßåò ôùí ðñüóöáôùí åôþí äåí åðéâåâáéþíïõí áõôüí ôï ÷áñáêôçñéóìü. Ïé ðéêåôÝñïò áðïðåéñþíôáé ðÜíôá íá åíùèïýí ìå Üëëåò êáôáðéåóìÝíåò ïìÜäåò êáé ìåôáöÝñïõí ôéò äéáäçëþóåéò ôïõò óôï êÝíôñï ôùí ðüëåùí ðñïêåéìÝíïõ íá áðïöýãïõí ôçí áðïìüíùóç ôùí áðïìáêñõóìÝíùí ðåñéï÷þí. Åßíáé ëÜèïò íá õðïèÝôïõìå üôé ïé ðéêåôÝñïò äåí èÝëïõí íá åðéóôñÝøïõí óå êáíïíéêÝò äïõëåéÝò Þ üôé Ý÷ïõí êáôáóêåõÜóåé ìéá ôáõôüôçôá ðïõ áíôéôßèåôáé óå áõôÞí ôùí åñãáôþí. ÁõôÞ ç Üðïøç Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç ìå ôïí ðõñÞíá ôùí áéôçìÜôùí êáé ôçò äñÜóçò ôùí áíÝñãùí. ÐÜíôá Ý÷ïõí ùò áßôçìá ôá å-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 25

ðéäüìáôá êáé ãåíéêÜ ôç âïÞèåéá êáôÜ ôçò áíåñãßáò, êáèþò êáé ôçí åðáíáöïñÜ ôïõò óôéò ôÜîåéò ôïõ êáíïíéêïý åñãáôéêïý äõíáìéêïý. Óôéò êéíçôïðïéÞóåéò ôïõò áðáéôïýí ðëÞñç áðáó÷üëçóç êáé áîéïðñåðåßò ìéóèïýò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ëáúêÞò åîÝãåñóçò Üíèçóáí ðïëëÝò ðáñáëëáãÝò ôçò ïéêïíïìéêÞò ïñãÜíùóçò ðïõ ðñïôåßíåé ç áõôïíïìßá. Áðü áõôÝò ôá áíôáëëáêôÞñéá, ðïõ áíáöÝñáìå ðáñáðÜíù, Þôáí ôá ðëÝïí âñá÷ýâéá åðåéäÞ Ýöåñáí ôï åìðüñéï ðßóù óå ðñùôüãïíåò ìïñöÝò. Ï áíôéðñáãìáôéóìüò äéáôçñÞèçêå ìüíï óôéò åéäéêÝò óõíèÞêåò ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôçí õðïôßìçóç ôïõ ðÝóï êáé ôçí Ýêäïóç ôïðéêþí íïìéóìÜôùí óå åðáñ÷éáêü åðßðåäï. Êáèþò áíÝêáìøå üìùò ç êõêëïöïñßá ôùí áãáèþí êáé ç ÷ñçìáôéêÞ ïéêïíïìßá, ôá áíôáëëáêôÞñéá åîáöáíßóôçêáí. Ç ðáñüñìçóç ðïõ ôñïöïäüôçóå Üëëá ðåéñÜìáôá ìåéþèçêå åðßóçò ëüãù ôïõ áíôßêôõðïõ ðïõ åß÷å ç ïéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç. Ç áíôáãùíéóôéêÞ ðßåóç ôïõ êáðéôáëéóìïý åðçñÝáóå éäéáßôåñá ôïõò áõôïáðáó÷ïëïýìåíïõò ìéêñïìáãáæÜôïñåò. Ìåñéêïß ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò ÷Üíïõí áðü ôç óêïðéÜ ôïõò ôïí áìõíôéêü ÷áñáêôÞñá ðïõ Ý÷ïõí áõôÜ ôá ðåéñÜìáôá, ðïõ åìöáíßóôçêáí ùò ìÝóá åðéâßùóçò óôï áðïêïñýöùìá ôçò ïéêïíïìéêÞò êñßóçò. Áêñéâþò åðåéäÞ ï êõñßáñ÷ïò óôü÷ïò áõôþí ôùí ðñùôïâïõëéþí Þôáí ç äéáôÞñçóç êÜðïéáò ðçãÞò åóüäùí åí ìÝóù ôçò êáôáóôñïöÞò, Üñ÷éóáí íá öèßíïõí üôáí ç ýöåóç õðï÷þñçóå. ¼ìùò ðïëëïß öïýñíïé, êïõæßíåò ãéá óõóóßôéá êáé «ëáúêÜ ðåñéâüëéá» óõíå÷ßæïõí íá õðÜñ÷ïõí åðåéäÞ Þôáí äçìéïõñãÞìáôá ôùí ëáúêþí áãþíùí. Áíáðôý÷èçêáí ÷ùñßò êáìéÜ êñáôéêÞ âïÞèåéá, áëëÜ ìüíï ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôçò êïéíüôçôáò. Ôþñá áðïôåëïýí ìÝñïò ôçò ðáñÜäïóçò ôçò áíôßóôáóçò åðåéäÞ áðïäåéêíýïõí üôé ïé Üíåñãïé äåí åßíáé ôåìðÝëçäåò êáé üôé ìðïñïýí óßãïõñá íá óõìâÜëïõí óôçí áíÜðôõîç åíüò ëáúêïý ðñïãñÜììáôïò ãéá ïéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç. Ùóôüóï äåí ðáñÜãïõí èÝóåéò áðáó÷üëçóçò óå ìáæéêÞ êëßìáêá, ïýôå åîáóöáëßæïõí åéóüäçìá óôç ìåãÜëç ìÜæá ôïõ ðëçèõóìïý. Ðïëëïß áðü ôïõò ïðáäïýò ôçò áõôïíïìßáò èÝëïõí íá áãíïïýí áõôÜ ôá üñéá. ¸íá Üëëï óçìáíôéêü åðßôåõãìá ôçò åîÝãåñóçò åßíáé ïé åðé÷åéñÞóåéò ðïõ äéåõèýíïíôáé áðü åñãÜôåò. ÊÝñäéóáí äýóêïëåò ìÜ÷åò ìå ôá äéêáóôÞñéá, ôéò êõâåñíÞóåéò êáé ôïõò ðñþçí éäéïêôÞôåò ðïõ Þèåëáí íá ôïõò ðåôÜîïõí Ýîù Þ íá ôïõò óôñáããáëßóïõí ïéêïíïìéêÜ êáé åðéâßùóáí áðü ôçí êáôáóôïëÞ, åßôå åðñüêåéôï ãéá äéêáóôéêÝò åíôïëÝò åßôå ãéá ÷ñçìáôéóôéêü óôñáããáëéóìü, äåß÷íïíôáò üôé ìðïñïýí íá äéåõèýíïõí ôéò åðé÷åéñÞóåéò ÷ùñßò íá ÷ñåéÜæïíôáé ôá áöåíôéêÜ. Ùóôüóï ìåñéêïß ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò îå÷íïýí üôé áõôÝò ïé åôáéñåßåò ëåéôïõñãïýí óå ðåñéïñéóìÝíï ôìÞìá ôïõ åñãáôéêïý äõíáìéêïý êáé äåí

ðñÝðåé íá åîéäáíéêåýïíôáé. Äåí ìðïñïýìå íá áãíïïýìå ôéò äõóêïëßåò ðïõ äçìéïõñãåß ç êõâåñíçôéêÞ ðßåóç ðïõ èÝëåé íá ôéò ìåôáôñÝøåé óå ìéêñÝò êáðéôáëéóôéêÝò åðé÷åéñÞóåéò. Ïé åôáéñåßåò åñãáôéêÞò áõôïäéåýèõíóçò ìðïñïýí íá áíáðôõ÷èïýí êáé íá óõìâÜëïõí óå Ýíá óõíïëéêü áðåëåõèåñùôéêü ðñüãñáììá. Åßíáé üìùò ëÜèïò íá öáíôáæüìáóôå üôé áðïôåëïýí áðåëåõèåñùìÝíåò íçóßäåò ìÝóá óå Ýíá êáðéôáëéóôéêü óýìðáí.

Ç åéêüíá ôçò ðåñéï÷Þò Ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò åðåêôåßíïõí ôï ñïìáíôéêü ôïõò üñáìá ãéá ôçí åîÝãåñóç óôçí ÁñãåíôéíÞ óå üëá ôá Üëëá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò. ÊÜíïíôáò áõôÞ ôçí ðñïâïëÞ, óõ÷íÜ äåí ðáßñíïõí õðüøç ôïõò ôéò äõóêïëßåò ðïõ Ý÷ïõí áõôÝò ïé ïñãáíþóåéò üóïí áöïñÜ ôçí õëïðïßçóç ôùí áéôçìÜôùí ôïõò óôçí ðïëéôéêÞ áñÝíá. Ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò áñíïýíôáé íá óõëëÜâïõí ôï ãåãïíüò üôé ïé åêðñüóùðïé ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò ìðïñïýí íá áðïññïöïýí ðïëëÜ ëáúêÜ êéíÞìáôá. Ðáñáãíùñßæïõí ôç óçìáóßá ôùí ðñïêëÞóåùí ðïõ áíôéìåôùðßæïõí ôï éèáãåíéêü êßíçìá óôï Åêïõáäüñ, ïé áêôÞìïíåò óôç Âñáæéëßá Þ ïé êïêáëÝñïò óôç Âïëéâßá ìðñïóôÜ óôéò ðñïäïóßåò, óôéò íåïöéëåëåýèåñåò ðïëéôéêÝò êáé óôç äåîéÜ êáôáóôïëÞ ðïõ åêðïñåýïíôáé áðü êõâåñíÞóåéò ïé ïðïßåò ðñïÝêõøáí áêñéâþò áðü ôïõò äéêïýò ôïõò áãþíåò. Ðñïùèïýí ìéá åéäõëëéáêÞ åéêüíá ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí, åíåñãþíôáò óáí ïé ïìÜäåò áõôÝò íá ðñïåëáýíïõí äõíáìþíïíôáò äéáñêþò. Ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò èåùñïýí üôé áñêåß ï êïéíùíéêüò áãþíáò êáé áðïññßðôïõí ôçí áíáãêáéüôçôá åíüò óïóéáëéóôéêïý ðïëéôéêïý ðñïãñÜììáôïò ôùí êáôáðéåóìÝíùí. Ðéóôåýïõí üôé ç óõóóùñåõìÝíç åìðåéñßá üóïí áöïñÜ ôçí êïéíùíéêÞ äñÜóç ïäçãåß óôçí áõèüñìçôç áíÜðôõîç áíôéêáðéôáëéóôéêþí áéóèçìÜôùí ìåôáîý ôïõ ðëçèõóìïý. ¼ìùò, áí Þôáí ôüóï áðëü, ôï MST óôç Âñáæéëßá äåí èá áíáãêáæüôáí íá ðáëÝøåé åíÜíôéá óôçí áðïãïÞôåõóç ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïí Ëïýëá, åíþ ïé ðéêåôÝñïò äåí èá Þôáí äéáóðáóìÝíïé åíþðéïí ôïõ ìç÷áíéóìïý áöïìïßùóçò ôïõ Êßñ÷íåñ. Ïýôå ïé Æáðáôßóôáò èá áéóèÜíïíôáí áíáãêáóìÝíïé íá åìðëáêïýí óôçí êñßóç ðïõ îÝóðáóå áðü ôçí áðüðåéñá íá áðïìáêñõíèåß ï Ëüðåæ Ïìðñáäüñ áðü ôç äçìáñ÷ßá ôçò Ðüëçò ôïõ Ìåîéêïý. Ç áõôïíïìéóôéêÞ åéêüíá ôïõ «æáðáôéóìïý» ùò åíüò êéíÞìáôïò ðïõ ðñïÝêõøå áõèüñìçôá ìÝóá áðü ôïõò áãþíåò ôùí éèáãåíéêþí ðëçèõóìþí äåí áíáãíùñßæåé ôçí Ýíôïíç ðñïåôïéìáóßá ìéáò äýíáìçò ðïõ ðåñßìåíå åðß äÝêá ÷ñüíéá ãéá íá «åîõøùèåß» ìÝóù ôçò áíôáñôéêÞò äñÜóçò, ç ïðïßá ìå ôç óåéñÜ ôçò áðáéôïýóå åêðáßäåõóç êáé ìðüëéêç ðïëéôéêÞ äïõëåéÜ åê ôùí ðñïôÝñùí. Áöüôïõ Ýãéíáí üëá áõôÜ, ïé Æáðáôßóôáò áðáßôçóáí ôç íïìéêÞ áíáãíþñéóç ôùí éèáãåíéêþí äéêáéùìÜôùí, áíôéðáñáôÝèçêáí ìå ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

25

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 26

ôï óôñáôéùôéêü áðïêëåéóìü ôçò ÔóéÜðáò êáé êáôÝäåéîáí ôç äüëéá óôÜóç ôçò êõâÝñíçóçò. Óå êáìéÜ ðåñßðôùóç äåí ìðüñåóå áðü ìüíç ôçò ç åìðåéñßá –Þ ç ôáõôüôçôá ðïõ óöõñçëáôÞèçêå ìÝóá áðü ôïí áãþíá– íá áðïôåëÝóåé åðáñêÞ üñï ðñïêåéìÝíïõ íá åðéëõèïýí ôá ðïëéôéêÜ äéëÞììáôá óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ. Ïé ëýóåéò äåí åìöáíßæïíôáé áðü ôç äõíáìéêÞ ðïõ ðáñÜãåé êÜèå êßíçìá. ÐñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðéóôåß ç êáëïëáäùìÝíç ìç÷áíÞ êõñéáñ÷ßáò ðïõ äéáôçñïýí ïé êáôáðéåóôÝò, ïé ëáúêÝò ïñãáíþóåéò ðñÝðåé íá äõíáìþóïõí ôçí áíôéíåïöéëåëåýèåñç, áíôééìðåñéáëéóôéêÞ êáé áíôéêáðéôáëéóôéêÞ óõíåßäçóç ìåôáîý ôùí êáôáðéåóìÝíùí. Ïé êáðéôáëéóôÝò Ý÷ïõí åìðåéñßá áéþíùí üóïí áöïñÜ ôçí åîáðÜôçóç êáé ôçí êáôáðßåóç. Êáé áõôÞ ç åìðåéñßá äåí ìðïñåß íá îåðåñáóôåß áðëþò êáé ìüíï ìå áõèüñìçôç äñÜóç áðü ôá êÜôù.

Ãåãïíüôá, öåôé÷éóìüò, éóôïñßá ÌåñéêÜ ñåýìáôá ôçò áõôïíïìßáò ðñïôåßíïõí íá ðåñéëçöèåß ìéá íÝá «áíôé-ðïëéôéêÞ ôùí ãåãïíüôùí» óôïõò áãþíåò ôùí êáôáðéåóìÝíùí. Ðéóôåýïõí üôé ç ðïñåßá ôùí ßäéùí ôùí ãåãïíüôùí öùôßæåé ôï äñüìï ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç. Ùóôüóï áõôÞ ç ðñüôáóç ìáò êáëåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôïí áõôïó÷åäéáóìü ùò ìÝóï íá áíôéìåôùðßóïõìå Ýíáí áíôßðáëï ðïõ ôåëåéïðïéåß äéáñêþò ôïõò äéêïýò ôïõ ìç÷áíéóìïýò êõñéáñ÷ßáò. ÁõôÞ ç ëáôñåßá ôïõ áõèüñìçôïõ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç ìå ôï êÜëåóìá ôùí ßäéùí ôùí ïðáäþí ôçò áõôïíïìßáò ãéá óõììåôï÷Þ. Áðü ôç ìéá õðïóôçñßæïõí ôç ìåãÜëçò êëßìáêáò åìðëïêÞ êáé ôç óõæÞôçóç ìåôáîý ôùí ëáúêþí óôñùìÜôùí êáé áðü ôçí Üëëç âåâáéþíïõí üôé ç äñÜóç åßíáé áðü ìüíç ôçò áñêåôÞ ãéá íá ðáñÜãåé åõíïúêÜ ãéá ôïõò êáôáðéåóìÝíïõò áðïôåëÝóìáôá. Ç áõôïíïìßá áñíåßôáé üôé ïé åñãÜôåò ÷ñåéÜæïíôáé ôáêôéêÞ êáé ðñüãñáììá áí èÝëïõí íá êéíçèïýí óå áíôéêáðéôáëéóôéêÞ êáôåýèõíóç. ¼ìùò ôüóï ïé ôáêôéêÝò üóï êáé ôá ðñïãñÜììáôá åßíáé áðáñáßôçôá åñãáëåßá üóïí áöïñÜ ôçí áðïôßìçóç êáôáóôÜóåùí, ôï æýãéóìá ôçò éóïññïðßáò äõíÜìåùí, ôïí åíôïðéóìü ôùí áäýíáìùí êñßêùí, ôçí åêôßìçóç ôùí êñßóåùí êáé ôç äñÜóç óå åðáíáóôáôéêÝò ðåñéóôÜóåéò. Ç óïóéáëéóôéêÞ ðïëéôéêÞ åßíáé åðßóçò Ýíá åñãáëåßï áíôßóôáóçò óôçí õðï÷þñçóç ðñïò ôïí áôïìéêéóìü ðïõ ðñïùèåß ï íåïöéëåëåõèåñéóìüò. ÄñÜóåéò áõôïý ôïõ ôýðïõ èá ìðïñïýóáí íá åðéôñÝøïõí ôçí áíÜðôõîç ìéáò ðïëéôéêÞò ðñáêôéêÞò ÷åéñáöÝôçóçò áðÝíáíôé óôçí êáðéôáëéóôéêÞ áëëïôñßùóç. Ï ×ïëïãïõÝé ðïëý óùóôÜ äßíåé Ýìöáóç óôï ãåãïíüò üôé ï öåôé÷éóìüò ðïõ äçìéïõñãåßôáé áðü áõôü ôï óýóôçìá ü÷é ìüíï óõãêáëýðôåé ôçí åêìåôÜëëåõóç, áëëÜ åðßóçò åîáðïëýåé áðåëåõèåñùôéêÝò áíôéäñÜóåéò áðü ôïõò êáôáðéåóìÝíïõò. Ùóôüóï ðåñéïñßæåé áõôÝò ôéò ðñÜîåéò áíôßóôáóçò óå áõèüñìçôåò áíôé-åìðïñåõìáôéêÝò ðñÜîåéò («Ôï ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

26

ðáéäß ðïõ îå÷íÜåé íá ðëçñþóåé») Þ óå âáóéêÝò åêöñÜóåéò åîÝãåñóçò («Ï åñãÜôçò ðïõ áíôéóôÝêåôáé»). ÐáñáâëÝðåé ôï ãåãïíüò üôé áõôÝò ïé ðñÜîåéò áðü ìüíåò ôïõò äåí ìðïñïýí íá êÜíïõí ôßðïôá ðåñéóóüôåñï áðü ôï íá ïäçãÞóïõí óå ðåéñÜìáôá ìå ðñïóùñéíÝò ìïñöÝò áðåëåõèÝñùóçò. ÐñïêåéìÝíïõ íá êáôáñãÞóïõí ôçí êáðéôáëéóôéêÞ êõñéáñ÷ßá, ôá áíôéêåßìåíá ôçò åêìåôÜëëåõóçò ðñÝðåé íá ðÜíå ðÝñá áðü ôç «äéáñêÞ áíôé-öåôé÷ïðïßçóç» ôïõ ×ïëïãïõÝé êáé íá áðïäå÷ôïýí óïóéáëéóôéêü ðïëéôéêü ðñüãñáììá êáé ðñÜîç. Ðïëëïß ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò åêèåéÜæïõí áõôÝò ôéò ìéêñÝò ðñÜîåéò åîÝãåñóçò ðåñéóóüôåñï áðü ôç óõóôçìáôéêÞ ðïëéôéêÞ äñáóôçñéüôçôá. Áðïäßäïõí éäéáßôåñç áîßá óôéò åìðåéñßåò ôïõ ðáñüíôïò êáé äßíïõí ëßãç óçìáóßá óôá ìáèÞìáôá áðü êÜèå áãþíá. Ãé’ áõôüí ôï ëüãï áñíïýíôáé ôç óðïõäáéüôçôá ôçò éóôïñßáò áêüìç êáé ìÝ÷ñé ôïõ óçìåßïõ íá õðïóôçñßæïõí üôé ç óõëëïãéêÞ ìíÞìç åßíáé Ü÷ñçóôç. Ï ×ïëïãïõÝé åêöñÜæåé áõôÞ ôçí å÷èñüôçôá ìå ôï íá ôáõôßæåé ôçí éóôïñßá ìå «áôÝëåéùôåò êáé âáñåôÝò óõæçôÞóåéò» Þ ìå «Üëëïèé ãéá íá ìç óêåöôüìáóôå». ÖôÜíåé óôï óçìåßï íá æçôÜåé «íá áöÞóïõìå óôçí Üêñç óôçí éóôïñßá ãéá íá óêåöôïýìå ãéá ôï ðáñüí» êáé õðïóôçñßæåé üôé äåí ðñÝðåé íá öôéÜ÷íïõìå ìíçìåßá [óõíôñüöùí ðïõ Ýðåóáí Þ ðñïçãïýìåíùí áãþíùí]. Ìáò êáëåß «íá êáôáóôñÝøïõìå ôá ôÝñáôá ðïõ Ý÷ïõìå äçìéïõñãÞóåé», õðïóôçñßæïíôáò üôé «ç åðáíÜóôáóç óõíäÝåé åìÜò ìåôáîý ìáò êáé ü÷é åìÜò ìå ôïõò ðåèáìÝíïõò Þ ìå áõôïýò ðïõ äåí Ý÷ïõí áêüìç ãåííçèåß». Ùóôüóï, ôï «íá âÜëïõìå óôçí Üêñç ôçí éóôïñßá» äåí Ýñ÷åôáé óå åõèåßá áíôßèåóç ìå ôçí áíáâßùóç ôïõ óõìâïëéóìïý ðïõ óçìáßíåé ï æáðáôéóìüò, ï ïðïßïò ôñïöïäïôÞèçêå áðü Ýíáí áéþíá áãñïôéêþí áãþíùí; Ï ×ïëïãïõÝé èåùñåß ôï ðáñåëèüí áíáëþóéìï, ÷ùñßò íá áíáãíùñßæåé üôé áõôÞ ç áíôéìåôþðéóç êáôáëÞãåé óôï èÜøéìï üëùí ôùí ðáñáäüóåùí ôùí êáôáðéåóìÝíùí. Áí ïé ëáúêÝò ôÜîåéò ÷Üóïõí üëá ôá ÷íÜñéá ôçò áíôßóôáóçò, ôüôå ìÝíïõí ÷ùñßò éóôïñßá êáé ðáãéäåýïíôáé óôï éäåïëïãéêü óýìðáí ôùí áñ÷üíôùí ôïõò. Ôá èýìáôá ôçò åêìåôÜëëåõóçò ðñÝðåé íá èõìïýíôáé ôïõò èñéÜìâïõò êáé ôéò Þôôåò ôïõò ãéáôß ï áðüëõôïò presentismo [ôï íá åðéêåíôñùíüìáóôå äçëáäÞ ìüíï óôï ðáñüí] êáôáëÞãåé óôçí åð’ áüñéóôïí ðáñÜôáóç ôçò æùÞò ôïõ êáðéôáëéóìïý. Áí ïé êáôáðéåóìÝíïé «îåöýãïõí áðü ôçí éóôïñßá ôïõò», êáôáóôñÝöïõí ôçí êëçñïíïìéÜ ðïõ ôïõò äßíåé ôç äýíáìç íá áíôéìåôùðßóïõí ôéò ðñáãìáôéêÝò ðñïêëÞóåéò ôïõ óÞìåñá.

ÅíôáãìÝíïé êáé áðïêëåéóìÝíïé Ï áðüëõôïò äéá÷ùñéóìüò ôïí ïðïßï êÜíïõí ìåôáîý ôùí «åíôáãìÝíùí» êáé ôùí «áðïêëåéóìÝíùí» åßíáé Üëëï Ýíá ðáñÜäåéãìá ôïõ ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò áðïäïêéìÜæïõí ôéò ðáñáäüóåéò ôïõ êéíÞìáôïò. Ðïëëïß áðü ôïõò õðïóôç-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 27

ñéêôÝò ôçò áõôïíïìßáò ôáõôßæïõí ôïõò åíôáãìÝíïõò ìå ôï óõíôçñçôéóìü êáé ôïõò áðïêëåéóìÝíïõò ìå óõìðåñéöïñÝò ÷åéñáöÝôçóçò. Óôçí ÁñãåíôéíÞ áõôÞ ç áíôßèåóç åìöáíßæåôáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí ðåñéãñáöÞ ôùí áðïêëåéóìÝíùí ðéêåôÝñïò ùò «ôùí éèáãåíþí ôçò âéïìç÷áíéêÞò êïéíùíßáò», ïé ïðïßïé åîåãåßñïíôáé, óå áíôßèåóç ìå ôïõò ðáèçôéêïýò áðáó÷ïëïýìåíïõò åñãÜôåò (äçëáäÞ ôïõò åíôáãìÝíïõò). ÁõôÞ ç ðñïïðôéêÞ âëÝðåé äéáöïñÝò åêåß üðïõ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá õðÜñ÷ïõí ïìïéüôçôåò. Ïé ôáêôéêÝò ôùí ðéêåôÝñïò (ìðëïêÜñéóìá ôçò êõêëïöïñßáò, óôÞóéìï ïäïöñáãìÜôùí ê.ëð.) ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôéò ôáêôéêÝò ôùí áðåñãéþí ôùí áðáó÷ïëïýìåíùí åñãáôþí. Ôéò ôáêôéêÝò áõôÝò ÷ñçóéìïðïéïýí ïé çãÝôåò ôùí áíÝñãùí, ïé ïðïßïé áðÝêôçóáí ìåãÜëç óõíäéêáëéóôéêÞ åìðåéñßá üóï åß÷áí ôéò äïõëåéÝò ôïõò. ÁõôÞ ç óõíäéêáëéóôéêÞ åêðáßäåõóç åîçãåß êáé ôï ãéáôß åìöáíßóôçêå Ýíá ôüóï äõíáôü êßíçìá áíÝñãùí, êáèþò êáé ôï ãéáôß ôá åñãáôéêÜ óõíäéêÜôá õéïèÝôçóáí êáé ðÜëé ôçí ôáêôéêÞ ôçò ðéêåôïöïñßáò óôïõò áãþíåò ôïõò ãéá êáëýôåñïõò ìéóèïýò. Ïé Üíåñãïé, ïé precarizados [ïé õðïáðáó÷ïëïýìåíïé, ïé ìåñïêáìáôéÜñçäåò êáé ïé ìåñéêþò áðáó÷ïëïýìåíïé] êáé ïé âéïìç÷áíéêïß åñãÜôåò ìïéñÜæïíôáé ìéá éóôïñßá êéíçôïðïéÞóåùí ðïõ äåí Ý÷åé åîáöáíéóôåß ìå ôçí áðþëåéá ôçò áðáó÷üëçóçò Þ ìå ôïí åîáíáãêáóìü ôïõò íá åéóÝëèïõí óôïí áíåðßóçìï ôïìÝá ôçò ïéêïíïìßáò. Ðïëëïß õðïóôçñéêôÝò ôçò áõôïíïìßáò ôåßíïõí íá õðïóôçñßæïõí üôé ïé áðïêëåéóìÝíïé ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò áðïôåëïýí Ýíá êïéíùíéêü õðïêåßìåíï äéáöïñïðïéçìÝíï áðü ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç. Ìåñéêïß ôïíßæïõí áõôÞ ôç äéÜêñéóç åðåéäÞ èåùñïýí üôé ç ÁñéóôåñÜ Ý÷åé åãêáôáëåßøåé ôïõò áãñüôåò êáé ôïõò Üíåñãïõò. ¢ëëïé íïìßæïõí üôé «ç åîÝãåñóç áðü ôï ðåñéèþñéï» Ý÷åé áíáðôõ÷èåß ìå ðïëý äéáöïñåôéêÜ óôéë áãþíùí áðü áõôÜ ôùí êëáóéêþí åñãáôéêþí êéíçìÜôùí. Ç áöåôçñßá áõôÞò ôçò åêôßìçóçò åßíáé ç õðïãñÜììéóç ôïõ ðþò ç áðïâéïìç÷Üíéóç Ý÷åé ôñïðïðïéÞóåé ôçí ôáîéêÞ äéáìüñöùóç ôçò ðåñéï÷Þò, åêôïðßæïíôáò ôéò óõãêñïýóåéò óå áãñïôéêÝò êáé ðåñéèùñéïðïéçìÝíåò ðåñéï÷Ýò óôéò ðáñõöÝò ôùí ìåãÜëùí ðüëåùí. Ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò Ý÷ïõí åðßóçò ôïíßóåé ôçí áöýðíéóç ôùí éèáãåíéêþí ðëçèõóìþí êáé ôçí åìöÜíéóç ìéáò íÝáò ãåíéÜò åêôïðéóìÝíùí áðü ôç óöáßñá ôçò åðßóçìçò äïõëåéÜò. Áõôïß ïé ÷áñáêôçñéóìïß ðáßñíïõí åðáñêþò õðüøç ôïõò ôéò âÜñâáñåò áëëáãÝò ðïõ Ýãéíáí åîáéôßáò ôïõ áíïßãìáôïò ôùí ôïðéêþí áãïñþí óôéò åéóáãùãÝò, ôçò õðïôáãÞò ôçò ãåùñãßáò óôéò ìåãÜëåò åôáéñåßåò, ôïõ êëåéóßìáôïò ðïëëþí âéïìç÷áíéþí êáé ôçò ýöåóçò óôçí ðáãêüóìéá áãïñÜ. Ùóôüóï áðü ôçí áíáãíþñéóç áõôþí ôùí ìåôáó÷çìáôéóìþí äåí åîÜãåôáé üôé Ý÷åé ðñïêýøåé êÜðïéá ñéæéêÞ áëëáãÞ üóïí áöïñÜ ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôùí êïéíùíéêþí áãþíùí. Ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò äåí âëÝðïõí ü-

ôé ï ÷Üñôçò ôçò áíôßóôáóçò óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ äåß÷íåé ðïéêéëßá êáé äéáöïñïðïßçóç. Ôï âÜñïò ôïõ áãñïôéêïý ôïìÝá óôçí ðåñéï÷Þ ôùí ¢íäåùí óõíõðÜñ÷åé ìå ôçí õðåñï÷Þ ôùí åñãáôþí ôùí ðüëåùí óôï íüôï ôçò çðåßñïõ êáé ôçí áîéïóçìåßùôç ðáñïõóßá äçìüóéùí õðáëëÞëùí óå üëåò ôéò ÷þñåò. Ôï ðéï ïõóéáóôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü áõôÞò ôçò äéáäéêáóßáò åßíáé ç áíÜìåéîç ðáñáäüóåùí ìåôáîý õðïêåéìÝíùí ðïõ ìïéñÜæïíôáé êïéíÝò ìåèüäïõò áãþíá. Ôï íá õðåñôïíßæïõìå ôï ñüëï ôùí áðïêëåéóìÝíùí êáé íá õðïôéìïýìå ôïõò «êáíïíéêïýò» åñãÜôåò éóïäõíáìåß ìå õðïôßìçóç áõôÞò ôçò ðïëëáðëüôçôáò êáé ôçò óýãêëéóçò. Ðïëëïß õðïóôçñéêôÝò ôçò áõôïíïìßáò ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí üñï «áðïêëåéóìÝíïé» ðñïêåéìÝíïõ íá ðåñéãñÜøïõí ôçí êáôÜóôáóç ôùí áíÝñãùí êáé ôùí åñãáôþí ôïõ áíåðßóçìïõ ôïìÝá ôçò ïéêïíïìßáò. ¼ìùò áõôÞ ç åôéêÝôá ôåßíåé íá èÝóåé ôïõò «precarizados» Ýîù áðü ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç. ÁõôÞ ç Üðïøç áíáìößâïëá ðåñéïñßæåé ôï ðñïëåôáñéÜôï óôïõò âéïìç÷áíéêïýò åñãÜôåò. Îå÷íÜ üôé ôüóï ïé åñãÜôåò ôïõ áíåðßóçìïõ ôïìÝá üóï êáé üëïé ïé Üëëïé ðïõ æïõí ìüíï áðü ôç äïõëåéÜ ôïõò áðïôåëïýí åðßóçò êïììÜôé áõôÞò ôçò êïéíùíéêÞò ôÜîçò ðïõ áðïôåëåß èýìá ôçò åêìåôÜëëåõóçò. Ôï íá èåùñåßò ôïõò áðïêëåéóìÝíïõò îå÷ùñéóôïýò ðáñÜãïíôåò ôåßíåé íá åëá÷éóôïðïéÞóåé ôç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôï óýíïëï ôïõ åñãáôéêïý ðëçèõóìïý. Áõôüò ï äéá÷ùñéóìüò õðïôéìÜ áêüìç ðåñéóóüôåñï ôï âÜñïò ðïõ Ý÷ïõí ïé áðáó÷ïëïýìåíïé åñãÜôåò óôïõò óôñáôçãéêÜ ðéï óçìáíôéêïýò ôïìåßò ôçò ïéêïíïìßáò. Ç äñÜóç áõôïý ôïõ êïììáôéïý ÷ôõðÜ ðéï Üìåóá óôá èåìÝëéá ôçò êõñéáñ÷ßáò åðåéäÞ åðçñåÜæåé Üìåóá ôá êáðéôáëéóôéêÜ êÝñäç. Áíôßèåôá, Üëëåò ìïñöÝò ëáúêÞò áíôßóôáóçò Ý÷ïõí ìéêñüôåñç åðßäñáóç óå áõôÞ ôç âáóéêÞ êéíçôÞñéá äýíáìç ôïõ êåöáëáßïõ êáé ìðïñïýí íá åîïõäåôåñùèïýí ðéï åýêïëá. Áõôüò åßíáé ï ëüãïò ðïõ ïé áðåñãßåò óôéò óõãêïéíùíßåò, óôéò ôñÜðåæåò Þ óå ïñéóìÝíåò âéïìç÷áíßåò Ý÷ïõí ìåãáëýôåñï áíôßêôõðï áðü ôéò äéáäçëþóåéò ôùí áíÝñãùí Þ ôùí áíåðßóçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

27

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 28

ìá åñãáæüìåíùí. Áõôüò åßíáé ï ëüãïò ðïõ ç Þôôá ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò áðáéôåß ôçí áðïöáóéóôéêÞ óõììåôï÷Þ ôçò áðáó÷ïëïýìåíçò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Ïé õðïóôçñéêôÝò ôçò áõôïíïìßáò ìåãéóôïðïéïýí ôï ñüëï ôùí áðïêëåéóìÝíùí óå âÜñïò ôùí ðáñáäïóéáêþí åñãáôþí åðåéäÞ äßíïõí ìåãáëýôåñï âÜñïò óôéò ó÷Ýóåéò êõñéáñ÷ßáò ðáñÜ óôéò ìïñöÝò åêìåôÜëëåõóçò. ¸÷ïõí ÷Üóåé áðü ôá ìÜôéá ôïõò ôï íåõñáëãéêü êÝíôñï ôçò êáðéôáëéóôéêÞò áíáðáñáãùãÞò ðïõ âñßóêåôáé óôçí áðüóðáóç ôçò õðåñáîßáò. Ãé’ áõôüí ôï ëüãï ôåßíïõí íá õéïèåôïýí äéÜöïñåò éäÝåò ðåñß ìåôáâéïìç÷áíéêÞò êïéíùíßáò êáé åñìçíåýïõí ôçí õðï÷þñçóç ôïõ ðáñáäïóéáêïý åñãáôéêïý êéíÞìáôïò ùò óýìðôùìá ôçò äïìéêÞò ðáñáêìÞò ôçò åñãáóßáò. Îå÷íïýí üôé, ðáñÜ ôéò áðïäéáñèñþóåéò Þ ôéò áëëáãÝò óôçí åñãáóéáêÞ äéáäéêáóßá, ï êáðéôáëéóìüò èá Ýðáõå íá õðÜñ÷åé ùò ôÝôïéïò ÷ùñßò ôç äïõëåéÜ ôùí åñãáôþí. Áí êáôáíïÞóïõìå ôï èÝìá áðü áõôÞ ôçí ðëåõñÜ, ôá åðé÷åéñÞìáôá ôùí ïðáäþí ôçò áõôïíïìßáò ÷Üíïõí êÜèå íüçìá.

Äçìïêñáôßá, ïñéæüíôéá äéáóýíäåóç, åêëïãÝò Ç õðåñÜóðéóç ôùí êïéíùíéêþí áãþíùí óå âÜñïò ôçò ðïëéôéêÞò äñÜóçò ïäçãåß ðïëëïýò áðü ôïõò ïðáäïýò ôçò áõôïíïìßáò óôï íá ðñïùèïýí ôçí åîÜðëùóç ìéáò «áíôé-åîïõóßáò» Ýîù áðü ôá üñéá ôùí áóôéêþí èåóìþí. Äéáêçñýóóïõí üôé áõôÞ ç åíáëëáêôéêÞ ðñüôáóç èá ïéêïäïìçèåß ìå ìÝóá Üìåóçò äçìïêñáôßáò, ìå ïñéæüíôéåò ìåèüäïõò êáé áðïöåýãïíôáò êÜèå åßäïõò éåñáñ÷ßá. ÁëëÜ äåí ìáò ðáñïõóéÜæïõí åíäåßîåéò õëïðïßçóçò áõôþí ôùí ðñïôÜóåùí, ïýôå õðïëïãßæïõí ôá åìðüäéá ðïõ áíôéìåôùðßæïõí áõôïß ïé ìç÷áíéóìïß.

AõôÝò ïé äõóêïëßåò Ý÷ïõí áíáãíùñéóôåß áðü ðïëëïýò áãùíéóôÝò ïðáäïýò ôçò áõôïíïìßáò ðïõ óõììåôåß÷áí óôéò óõíåëåýóåéò ôùí óõíïéêéþí óôçí ÁñãåíôéíÞ. ÁõôÞ ç åìðåéñßá áðÝäåéîå üôé ç áðïõóßá äéáäéêáóôéêþí êáíüíùí, êáèþò êáé ç Ýëëåéøç êñéôçñßùí ãéá õéïèÝôçóç ôùí áðïöÜóåùí ôçò ðëåéïøçößáò, Þôáí ôï ßäéï âëáâåñÜ üðùò ôï íá ðñï÷ùñïýóáìå ÷ùñßò áéñåôÞ êáé õðüëïãç çãåóßá. Áíáìößâïëá, ç áõôïïñãÜíùóç ðáßæåé áðïöáóéóôéêü ñüëï óå ïðïéáäÞðïôå ëáúêÞ Ýêñçîç, üìùò ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

28

ç åìðåéñßá äåß÷íåé üôé áõôÞ ç êéíçôïðïßçóç öèßíåé óå ðåñéüäïõò ýöåóçò. Ãé’ áõôüí ôï ëüãï åßíáé áíáãêáßï íá Ý÷ïõìå ëáúêÞ ïñãÜíùóç óôáèåñÞ êáé ìå óõíÝ÷åéá, ðïõ íá åíéó÷ýåôáé ìå ìïñöÝò Ýììåóçò åêðñïóþðçóçò. ÁõôÜ ôá ìÝôñá ìðïñïýí íá èåùñçèïýí áóÞìáíôá ìüíï óôï ìéêñüêïóìï ôçò ôïðéêÞò êëßìáêáò. Ç ëåéôïõñãßá ôçò óýã÷ñïíçò ïéêïíïìßáò êáé ç ðïëõðëïêüôçôá ôùí ðïëéôéêþí åðéëïãþí ðïõ áíôéìåôùðßæåé ç êïéíùíßá óÞìåñá áðáéôïýí íá ìåôáâéâÜæïõìå åîïõóßá óå áíôéðñïóþðïõò êáé íá ÷ñçóéìïðïéïýìå íïìïèåôéêÜ óþìáôá ùò åñãáëåßá. Ïé äéáöïñåôéêÝò ìïñöÝò Üìåóçò äçìïêñáôßáò ðïõ ðñïôåßíïõí ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò ìðïñïýí ìüíï íá óõìâÜëïõí ìå Ýíá óõìðëçñùìáôéêü ôñüðï óôçí ïñãÜíùóç ôçò êïéíùíßáò, óôç äéáäéêáóßá ÷ôéóßìáôïò ìéáò óïóéáëéóôéêÞò êïéíùíßáò. ÁðÝíáíôé óôïõò èåóìïýò ôïõ áóôéêïý êáèåóôþôïò, ç áõôïíïìßá áíôéðáñáèÝôåé ôç äéåýñõíóç ôùí êïéíïôéêþí ìïñöþí äçìïêñáôßáò. Ãé’ áõôüí ôï ëüãï ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò óõíÞèùò áíôéôßèåíôáé óôç óõììåôï÷Þ óôéò åêëïãÝò Þ êëåßíïõí ôç ìýôç ôïõò üôáí ðñüêåéôáé íá ðÜñïõí ìÝñïò óå êÜðïéåò ðñïåêëïãéêÝò êáìðÜíéåò. Áíïé÷ôÜ ðáñåìâáßíïõí ìüíï üôáí äéáêñßíïõí ìéá óïâáñÞ áðåéëÞ áðü ôá äåîéÜ. Ùóôüóï óå áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò äåí õðïóôçñßæïõí õðïøÞöéïõò ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí: õðïóôçñßæïõí ïðáäïýò ôïõ «ìéêñüôåñïõ êáêïý» ìÝóá óôï ßäéï êáôáðéåóôéêü êáèåóôþò. ÁõôÞ ç áðüññéøç ôùí åêëïãéêþí äéáäéêáóéþí äåí ìðïñåß íá êáôáíïÞóåé ôï ñüëï ðïõ ðáßæïõí ïé åêëïãÝò üóïí áöïñÜ ôçí ðñïåôïéìáóßá ãéá ôç ìåëëïíôéêÞ äçìéïõñãßá ìéáò áëçèéíÞò äçìïêñáôßáò õðü ìéá êõâÝñíçóç åñãáôþí. Ï ×ïëïãïõÝé Ý÷åé äßêéï üôáí õðïäåéêíýåé üôé, óå óõíèÞêåò êáðéôáëéóìïý, ç ôõðéêÞ éóüôçôá ôùí ðïëéôþí óõãêáëýðôåé ôçí ðñáãìáôéêÞ êïéíùíéêÞ áíéóüôçôá. ÁëëÜ ç áíÜäåéîç áõôÞò ôçò áíôßèåóçò åßíáé ìüíï ôï óçìåßï åêêßíçóçò. Ìå ôï íá áãíïåß êáíåßò ôçí åðßäñáóç ðïõ Ý÷ïõí ïé åêëïãÝò óôçí ðëåéïíüôçôá ôïõ ëáïý äåí óçìáßíåé üôé ìðïñåß êéüëáò íá ÷áëáñþóåé Þ íá êáôáñãÞóåé ôçí êõñéáñ÷ßá ðïõ áóêïýí óôçí êïéíùíßá ïé ôñáðåæßôåò êáé ïé ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò. Óå üëåò ó÷åäüí ôéò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò êáé ôçò ÁìåñéêÞò ïé ìç÷áíéóìïß ôçò áóôéêÞò êõñéáñ÷ßáò Ý÷ïõí óáãçíåýóåé ôïõò ðëçèõóìïýò. Ãé’ áõôü åßíáé êáëýôåñï íá ðñïóðáèïýìå íá âñïýìå ôñüðïõò ÷åéñáöÝôçóçò ôùí êáôáðéåóìÝíùí áðü áõôÞ ôçí åðéññïÞ ðáñÜ íá ôçí áãíïïýìå. Ìå ôçí áðï÷Þ ôïõò áðü ôéò åêëïãÝò, ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò åðéôñÝðïõí óôéò êõñßáñ÷åò ôÜîåéò íá åëßóóïíôáé ÷ùñßò êáìßá áíôßóôáóç óôçí åêëïãéêÞ áñÝíá. ÁõôÞ ç åãêáôÜëåéøç åßíáé éäéáßôåñá áíôéðáñáãùãéêÞ óôç ËáôéíéêÞ ÁìåñéêÞ, ãéáôß åäþ ïé êáôáðéåóôÝò Ý÷ïõí îåöïñôùèåß ôéò áêáôÜëëçëåò ðéá äéêôáôïñßåò êáé ÷ñçóéìïðïéïýí ôéò åêëïãÝò ðñïêåéìÝíïõ íá áðïêñýøïõí ôçí êïéíùíéêÞ áíé-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 29

óüôçôá, íá åêôñï÷éÜóïõí ôéò åîåãÝñóåéò êáé íá áíáôñÝøïõí ðñïÝäñïõò. Ï áíôßêôõðïò ðïõ åß÷å ç åìöÜíéóç ôùí íÝùí åèíéêéóôéêþí êáé êåíôñïáñéóôåñþí êõâåñíÞóåùí äéáöùôßæåé åðáñêþò ôï ðþò ç åãêáôÜëåéøç ôçò åêëïãéêÞò áñÝíáò Ý÷åé óçìáíôéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôïõò ïðáäïýò ôçò áõôïíïìßáò áêüìç êáé ìåôáîý ôùí ãñáììþí ôïõò. Ï áíôßêôõðïò ðïõ åß÷å ç Üíïäïò áõôþí ôùí êõâåñíÞóåùí óçìåéþíåôáé áêüìç êáé áðü ôéò ðëÝïí åìâëçìáôéêÝò ìïñöÝò ôçò áõôïíïìßáò. Åíþ ï ×ïëïãïõÝé áìöéóâçôåß ôïõò íÝïõò çãÝôåò ôçò êåíôñïáñéóôåñÜò, ï ÍÝãêñé åîõìíåß ôïí Êßñ÷íåñ, ôïí ðñüåäñï ôçò ÁñãåíôéíÞò, êáé ï ×áñô åîõìíåß ôïí Ëïýëá, ôïí ðñüåäñï ôçò Âñáæéëßáò. Óôçí ÁñãåíôéíÞ ìÜëéóôá ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò åßíáé äéáóðáóìÝíïé: ìåñéêïß âëÝðïõí ôïí Êßñ÷íåñ ùò åêðñüóùðï ôçò åîÝãåñóçò ôïõ 2001 êáé ìåñéêïß Üëëïé ôïí èåùñïýí íåêñïèÜöôç áõôïý ôïõ áãþíá.

Áäåëöïóýíç Þ ìá÷çôéêüôçôá; Ìåñéêïß óõããñáöåßò ôçò áõôïíïìßáò áíôéðáñáèÝôïõí ôï Þðéï êáé åõÝëéêôï ôùí ïñãáíþóåùí ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí ìå ôéò êÜèåôåò äïìÝò ðïõ âëÝðïõí óôç ñéæïóðáóôéêÞ ÁñéóôåñÜ. ÁíôéäéáóôÝëëïõí ôïí ïñãáíùôéêü ñüëï ôùí êïéíïôÞôùí ÷ñéóôéáíéêÞò âÜóçò, áðü ôç ìéá, ìå ôç ìá÷çôéêÞ ÁñéóôåñÜ ðïõ áðïäïêéìÜæåé ôéò ðñïóùðéêÝò ó÷Ýóåéò ìåôáîý áêôéâéóôþí, áðü ôçí Üëëç. Äßíïõí Ýìöáóç óôï ñüëï ôùí áéóèçìÜôùí êáé áðïäßäïõí ìåãáëýôåñç óçìáóßá óôçí áäåëöïóýíç ìåôáîý áôüìùí ðáñÜ óôçí ôáîéêÞ áëëçëåããýç ìåôáîý ôùí êáôáðéåóìÝíùí. ¼ìùò áõôÞ ç áíôßèåóç õðïäåéêíýåé ìéáí áíôéðáëüôçôá áíÜìåóá óå äýï óôåñåüôõðá: ï ìïíïëéèéêüò áãùíéóôÞò áðü ôç ìéá åíÜíôéá óôïí åõáßóèçôï áêôéâéóôÞ ôïõ êïéíùíéêïý êéíÞìáôïò áðü ôçí Üëëç. Åíôïðßæåé äïãìáôéóìü óôçí ÁñéóôåñÜ êáé áëëçëåããýç óôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá, ôïðïèåôþíôáò ôéò éäåïëïãéêÝò ðåðïéèÞóåéò óôï ðñþôï óôñáôüðåäï êáé ôçí çèéêÞ ðáñüñìçóç óôï äåýôåñï. Áõôü ôï ó÷Þìá éäåáôþí ôýðùí äåí ìðïñåß íá áðïäåé÷ôåß óôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Ïýôå ôá ìÝëç êáé ôá óôåëÝ÷ç ôçò ÁñéóôåñÜò åßíáé ôüóï õðïëïãéóôéêÜ Üôïìá ïýôå ïé áêôéâéóôÝò ôùí êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí åßíáé ôüóï öéëéêïß. Ç ïñèïëïãéêÞ êñßóç êáé ôï çèéêü êßíçôñï åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôùí äýï ïìÜäùí åðåéäÞ êáé ïé äýï óõììåôÝ÷ïõí óôá êéíÞìáôá ôùí êáôáðéåóìÝíùí. Ç äéÜóùóç ôùí óõíáéóèçìáôéêþí äéáóôÜóåùí ôùí êïéíùíéêþí áãþíùí áðïôåëåß ôçí êåíôñéêÞ Ýãíïéá üëùí ôùí óõããñáöÝùí ôçò áõôïíïìßáò. Óõíçãïñïýí õðÝñ ôçò åðéóôñïöÞò óôçí åîÝ÷ïõóá èÝóç ôçò áôïìéêÞò åìðåéñßáò, áëëÜ åðéêåíôñþíïõí ôéò åëðßäåò ôïõò ãéá áõôüí ôï ìåôáó÷çìáôéóìü óôçí áíÜðôõîç ìéêñþí êïéíïôÞôùí áíåîÜñôçôùí áðü ôï êáðéôáëéóôéêü ðåñéâÜëëïí. Ïé ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò óùóôÜ êáëïýí óå âåëôßùóç ôùí áôüìùí ÷ùñßò íá ðáñáéôïýíôáé áðü áõôÞ ôç äéáäéêáóßá ðåñéìÝíïíôáò

ôçí ùñßìáíóç ôïõ «íÝïõ óïóéáëéóôéêïý áíèñþðïõ». Ìá äåí õðïëïãßæïõí ôéò äõóêïëßåò ôçò ïëïêëÞñùóçò áõôïý ôïõ ìåôáó÷çìáôéóìïý ìÝóá óôá üñéá óõëëïãéêïôÞôùí ðïõ æïõí óôçí êáðéôáëéóôéêÞ êïéíùíßá. Ìåñéêïß ïðáäïß ôçò áõôïíïìßáò åßíáé éäéáßôåñá åðéêñéôéêïß åíÜíôéá óôç ñéæïóðáóôéêÞ ÁñéóôåñÜ åðåéäÞ ôçò áðïäßäïõí ôçí ðñüèåóç íá åðéâÜëåé äéÜ ôçò âßáò ôéò éäÝåò ôçò óôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá. Áíôéôßèåíôáé óôïí áõôáñ÷éóìü ðïõ ðáñáôçñïýí óå ðïëëÝò ïñãáíþóåéò. ÁëëÜ ôáõôü÷ñïíá õðïèÝôïõí üôé ïé äéêÝò ôïõò éäÝåò åíáñìïíßæïíôáé öõóéïëïãéêÜ ìå ôç ëáúêÞ èÝëçóç. Îå÷íïýí üôé ïé ñéæïóðáóôéêÝò éäÝåò äåí åìöáíßæïíôáé åíóôéêôùäþò áðü ôïõò êáôïßêïõò êÜèå êïéíüôçôáò. Áõôü ðïõ óõíÞèùò ðñïêýðôåé ùò «êïéíÞ ëïãéêÞ» åßíáé ìüíï ç éäåïëïãßá ôçò Üñ÷ïõóáò ôÜîçò, ç ïðïßá åßíáé ôüóï å÷èñéêÞ ðñïò ôï óïóéáëéóìü üóï êáé ðñïò ôéò åëåõèåñéáêÝò éäÝåò. ¢ëëïé åðéêñéôÝò ôçò ñéæïóðáóôéêÞò ÁñéóôåñÜò áìöéóâçôïýí ôéò ëåíéíéóôéêÝò áñ÷Ýò ÷ôéóßìáôïò óöé÷ôþí ðïëéôéêþí ïñãáíþóåùí áöéåñùìÝíùí óôçí ðñïþèçóç ôçò óïóéáëéóôéêÞò óõíåßäçóçò. Ðéóôåýïõí üôé áõôÞ ç óôñáôçãéêÞ ðåñéöñïíåß ôçí éêáíüôçôá ôùí åñãáôþí ãéá áõôï÷åéñáöÝôçóç êáé ïäçãåß óôï óôáëéíéêü ïëïêëçñùôéóìü. ÁõôÞ ç åêôßìçóç äéáóôñåâëþíåé ôç óõíçãïñßá ôïõ ËÝíéí ãéá ÷ôßóéìï ãåñþí ïñãáíþóåùí ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ç ìåôáôñïðÞ ôïõ êïéíùíéêïý áãþíá óå óõíåéäçôÞ ðïëéôéêÞ äñÜóç ôùí åñãáôþí. Ï ìðïëóåâßêïò çãÝôçò Ýäéíå åðßóçò Ýìöáóç óôï ñüëï ôçò ïñãÜíùóçò üóïí áöïñÜ ôçí áíôéìåôþðéóç ðáíßó÷õñùí å÷èñþí. Óôéò óõíèÞêåò ôïõ óõíùìïôéêïý áãþíá åíÜíôéá óôïí ôóáñéóìü õðïóôÞñéæå ôçí áíÜãêç ãéá Üêáìðôåò ïñãáíþóåéò, áëëÜ ðïôÝ äåí éó÷õñßóôçêå ðùò áõôü áðïôåëïýóå Ýíá êáèïëéêü ìïíôÝëï åðáíáóôáôéêÞò äñÜóçò. ÅíèÜññõíå ðÜíôá ôçí ðñïóáñìïãÞ ôùí ïñãáíùôéêþí ìïñöþí óôéò ìåôáâáëëüìåíåò ðïëéôéêÝò ðñáãìáôéêüôçôåò (ð.÷., äßíïíôáò Ýìöáóç óôïí åðáããåëìáôéóìü óå ìåñéêÝò ðåñéüäïõò êáé óôçí åõëõãéóßá óå Üëëåò ðåñéüäïõò). ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

29

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 30

Ôï íá ðáñïõóéÜæåéò ôïí ËÝíéí óáí ðñüäñïìï ôùí óôáëéíéêþí óöáãþí áðïôåëåß ìéá öéëåëåýèåñç êáñéêáôïýñá. Ôï íá ëåò üôé ïðïéáäÞðïôå ðïëéôéêÞ ðåéèáñ÷ßá ïäçãåß ìå áìåßëéêôï ôñüðï óôïí ôñüìï ïäçãåß óôï óõìðÝñáóìá üôé ðñÝðåé íá áñíçèïýìå üëåò ôéò ìïñöÝò óõëëïãéêÞò äüìçóçò – ðåñéëáìâáíïìÝíùí êáé áõôþí ðïõ Ý÷ïõí õéïèåôçèåß áðü êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí ôçí õðïóôÞñéîç ôùí ïðáäþí ôçò áõôïíïìßáò! Áíáãíùñßæïõìå ôç óçìáóßá ôçò ïñãÜíùóçò, áëëÜ áõôü äåí óçìáßíåé üôé áãíïïýìå ðùò áðïôåëåß ðñüâëçìá óå ðïëëÝò ïìáäïðïéÞóåéò ôçò ÁñéóôåñÜò ôüóï ç ôÜóç ìéêñþí ïìÜäùí íá áíáêçñýóóïõí ôïõò åáõôïýò ôïõò çãÝôåò ôùí áãþíùí üóï êáé ç ëáôñåßá ôïõ êüììáôïò. Áõôïý ôïõ åßäïõò ç «ðñùôïðïñßá» õéïèåôåß Ýôïéìåò óõíôáãÝò ãéá ôç äéáäéêáóßá ÷ôéóßìáôïò ôçò óïóéáëéóôéêÞò ðñïïðôéêÞò. ¼ìùò ï ðáôåñíáëéóìüò äåí åßíáé Ýíá êïõóïýñé áðïêëåéóôéêÜ ôçò ÁñéóôåñÜò. Ç ðáñáîåíéÜ ôùí óïóéáëéóôþí áãùíéóôþí Ýãêåéôáé óôçí áöïóßùóÞ ôïõò óôïí áãþíá ãéá ìéá êïéíùíßá ÷ùñßò õðïêåßìåíá êáé áíôéêåßìåíá åêìåôÜëëåõóçò. Ç å÷èñüôçôá ôùí ïðáäþí ôçò áõôïíïìßáò åíÜíôéá óôç ñéæïóðáóôéêÞ ÁñéóôåñÜ óôåñåßôáé äéêáéïëüãçóçò, åöüóïí êáé ïé äýï ïìÜäåò ìïéñÜæïíôáé ôïí êïéíü áðåëåõèåñùôéêü óôü÷ï.

Ðþò íá ìçí ðÜñïõìå ôçí åîïõóßá «Íá áëëÜîïõìå ôïí êüóìï ÷ùñßò íá ðÜñïõìå ôçí åîïõóßá». ÁõôÞ åßíáé ç âáóéêÞ óôñáôçãéêÞ éäÝá ðïëëþí ïðáäþí ôçò áõôïíïìßáò. Ðþò üìùò ìðïñïýìå íá áðïöýãïõìå ôï êñÜôïò; Ðþò ìðïñåß íá áãíïåßôáé ï óôü÷ïò êÜèå ëáúêïý áéôÞìáôïò; Ôï êñÜôïò ìðïñåß íá ðïëåìçèåß Þ ìðïñåß íá ìåôáññõèìéóôåß, áëëÜ äåí ìðïñåß íá áãíïçèåß. ¼ëá ôá áéôÞìáôá ðïõ åãåßñïõí ôá êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá áðåõèýíïíôáé óôï êñÜôïò. Ïé Æáðáôßóôáò áðáéôïýí áðü ôï ìåîéêáíéêü êïãêñÝóï íïìïèåóßá õðÝñ ôùí éèáãåíéêþí ðëçèõóìþí, ïé ðéêåôÝñïò áðáéôïýí åðéäüìáôá áíåñãßáò áðü ôï õðïõñãåßï Åñãáóßáò ôçò ÁñãåíôéíÞò, åíþ ôï MST áðáéôåß áðü ôï êïéíïâïýëéï ôçò Âñáæéëßáò ôçí áðáëëïôñßùóç ôçò ãçò êáé ôç íïìéìïðïßçóç ôùí êáôáõëéóìþí ôùí áêôÞìïíùí áãñïôþí. Óôéò «áíáðôõãìÝíåò» ÷þñåò ïé «ðáñÜíïìïé» ìåôáíÜóôåò áðáéôïýí äéêáéþìáôá õðçêïüôçôáò (Ãáëëßá) êáé ïé êÜôïéêïé ôùí ëáúêþí ðïëõêáôïéêéþí æçôïýí êáëýôåñç êïéíùíéêÞ íïìïèåóßá. ÁõôÜ ôá ôåëåõôáßá åßíáé éäéáßôåñá «êñáôéêéóôéêÜ» áéôÞìáôá. ÌåñéêÜ êéíÞìáôá Ý÷ïõí ðåôý÷åé íá åðéâÜëïõí ôá áéôÞìáôÜ ôïõò, åíþ êÜðïéá Üëëá Ý÷ïõí êáôáöÝñåé ìüíï íá ìåôáóôñÝøïõí ôçí êïéíÞ ãíþìç. ¼ìùò ç Ýêâáóç ôùí áéôçìÜôùí ìåôñéÝôáé áðü ôçí áíôáðüêñéóç ðïõ äåß÷íåé ôï êñÜôïò. ÐñÝðåé ï áðïäÝêôçò áõôþí ôùí áéôçìÜôùí íá áëëÜîåé; ÌÞðùò ðñÝðåé ôá áéôÞìáôá áõôÜ íá áðåõèýíïíôáé óå Üëëïõò èåóìïýò; Ç áõôïíïìßá äåí ðáñÝ÷åé áðáíôÞóåéò óå áõôÜ ôá åñùôÞìáôá, êáé ìåñéêïß óõãÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

30

ãñáöåßò äéáôõðþíïõí ñçôÜ ôçí ÜãíïéÜ ôïõò üóïí áöïñÜ ôéò åíáëëáêôéêÝò ïäïýò ðïõ ìðïñïýìå íá áêïëïõèÞóïõìå. Ùóôüóï áõôÞ ç Üãíïéá äåí åßíáé ðñüâëçìá Þóóïíïò óçìáóßáò. Ïé áãþíåò ãéá åîïõóßá åìðëÝêïõí ôç æùÞ êáé ôç ìïßñá åêáôïììõñßùí áíèñþðùí. Ðñüêåéôáé ãéá äñáìáôéêÝò óõãêñïýóåéò, ðïõ áðáéôïýí ìåãÜëåò èõóßåò. Ïé åðéôõ÷ßåò áíôáìåßâïíôáé ìå óðïõäáßåò íßêåò, åíþ ïé áðïôõ÷ßåò ðëçñþíïíôáé ìå áßìá, ðüíï êáé áðïãïÞôåõóç. Ãé’ áõôüí ôï ëüãï èá Üîéæå ôïí êüðï íá áíôéóôñÝøïõìå ôï åñþôçìá ôçò áõôïíïìßáò êáé íá áíáñùôçèïýìå ãéá ôéò óõíÝðåéåò ôçò ìç êáôÜëçøçò ôçò åîïõóßáò. Áí ï êáðéôáëéóìüò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôüóï ðïëëïýò ðïëÝìïõò, êïéíùíéêÞ äõóôõ÷ßá êáé êáèçìåñéíÝò ôñáãùäßåò, áõôü óõìâáßíåé åðåéäÞ ðïëëÜ åðáíáóôáôéêÜ êéíÞìáôá äåí ðÞñáí ôçí åîïõóßá. ÁðïäÝ÷ôçêáí ôç óõíÝ÷éóç ôïõ áóôéêïý óõóôÞìáôïò Þ ðáñá÷þñçóáí ôç äéáêõâÝñíçóç óå ðïëéôéêïýò ðïõ áðëþò ìðÜëùóáí ôï õðÜñ÷ïí êáèåóôþò. Ï ×ïëïãïõÝé äßíåé óõìâïõëÝò åíÜíôéá óå êÜèå ìïñöÞ åîïõóßáò ãéáôß óõìðåñáßíåé üôé ïðïéáäÞðïôå Üóêçóç åîïõóßáò èá áíáðáñÜãåé ôçí êáôáðßåóç. Äåí õðïëïãßæåé ùóôüóï ôï ãåãïíüò üôé ìå ôï íá áñíéüìáóôå íá áíáëÜâïõìå ôçí åîïõóßá ïäçãïýìáóôå óôç äéáôÞñçóç, óôçí åðéâßùóç ôçò êáèåóôçêõÀáò ôÜîçò êáé óôç äéáéþíéóç ôçò åîáèëßùóçò ôùí áðáëëïôñéùìÝíùí áðü ôá ìÝóá ðáñáãùãÞò. Áí èÝëïõìå íá áëëÜîïõìå ôïí êüóìï, äåí áñêåß íá áðïññßðôïõìå ôï êñÜôïò. ÐñÝðåé íá áíáæçôÞóïõìå óôñáôçãéêÝò ãéá íá ôï åîáëåßøïõìå ðñïïäåõôéêÜ, ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ìéáò äéáäéêáóßáò óïóéáëéóôéêÞò ìåôÜâáóçò. Áõôüò ï ìåôáó÷çìáôéóìüò áíáãêáóôéêÜ èá îåêéíÞóåé ìå ôçí åãêáèßäñõóç åíüò êáéíïýñãéïõ êñÜôïõò, ðïõ èá ôï äéá÷åéñßæåôáé ç ëáúêÞ ðëåéïøçößá. Ç ðñüôáóç ãéá áëëáãÞ ôïõ êüóìïõ ÷ùñßò áíÜëçøç ôçò åîïõóßáò êñßíåé áêáôÜëëçëï Ýíá äñüìï ÷ùñßò íá ðñïôåßíåé êÜðïéïí Üëëï. Ìáò áöÞíåé óõíåðþò ìå ìéá ðéêñÞ áßóèçóç áäõíáìßáò. Áðáéôåß áíõðïôáîßá êáé åîåãåñôéêüôçôá, áëëÜ ðïôÝ äåí ðñïôåßíåé ëýóåéò ãéá ôï ðþò èá èñéáìâåýóïõìå óôç äýóêïëç ìÜ÷ç åíÜíôéá óôçí êáôáðßåóç. *Ï Êëáïýíôéï Êáôæ åßíáé êáèçãçôÞò ðïëéôéêÞò ïéêïíïìßáò óôï ðáíåðéóôÞìéï ôïõ ÌðïõÝíïò ¢éñåò, åñåõíçôÞò óôï CONICET, êáèþò êáé ìÝëïò ôùí Ïéêïíïìïëüãùí ôçò ÁñéóôåñÜò. Ôï Üñèñï áõôü áðïôåëåß óõíôïìåõìÝíç ðåñéêïðÞ áðü Ýíá ìåãáëýôåñï Üñèñï ìå ôßôëï «Los problemas del autonomismo». Ôï ðëÞñåò Üñèñï âñßóêåôáé óôï site ôïõ Ê. Êáôæ (www.netforsys.com/claudiokatz). Ç óõíôïìåõìÝíç åêäï÷Þ äçìïóéåýôçêå ìå Üäåéá ôïõ óõããñáöÝá óôï áìåñéêáíéêü óïóéáëéóôéêü ðåñéïäéêü «International Socialist Review» (Íï 44). *Ç ìåôÜöñáóç Ýãéíå áðü ôïí ÐÝôñï ÔóÜãêáñç.

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 31

Ï÷ôùâñéáíÞ ÅðáíÜóôáóç

Ïé ìðïëóåâßêïé êáé ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí Ôçò Êáôåñßíáò ÐáñäÜëç

ñéóêüìáóôå óôá 2006 êáé ç áðåëåõèÝñùóç -Þ Ýóôù ç éóüôçôá ôùí ãõíáéêþí (ðïõ åß÷å óõìðåñéëçöèåß óôéò ðïëéôéêÝò äéáêçñýîåéò Þäç áðü ôç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1789)- ü÷é ìüíï äåí Ý÷åé åðéôåõ÷èåß, áëëÜ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ìå ôéò åðéèÝóåéò ôïõ íåïöéëåëåýèåñïõ êáðéôáëéóìïý êáé ôïõò éìðåñéáëéóôéêïýò ôïõ ðïëÝìïõò, ðïëëÝò êáôáêôÞóåéò ìáò, ðïõ ìå áãþíåò ôï ãõíáéêåßï êßíçìá ôùí ðñïçãïýìåíùí ÷ñüíùí óå üëï ôïí êüóìï åß÷å ðåôý÷åé, ÷Üíïíôáé. Ïé ãõíáßêåò åîáêïëïõèïýí íá öÝñïõí ôï ìåãáëýôåñï âÜñïò áíáðáñáãùãÞò êáé óõíôÞñçóçò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò ìÝóá áðü ôçí ïéêïãÝíåéá (äçë. ôæÜìðá ãéá ôïõò êáðéôáëéóôÝò). Ç áíéóüôçôá óôïõò ìéóèïýò êáé ç åðéóöáëÞò åñãáóßá, ï óåîéóìüò êáé ïé äéáêñßóåéò áðÝíáíôé óôéò ãõíáßêåò, ç âßá åíáíôßïí ôïõò (óôï óðßôé, óôç äïõëåéÜ, óôçí êïéíùíßá), ç óåîïõáëéêÞ ôïõò êáôáðßåóç óõíå÷ßæïõí íá õößóôáíôáé – áí ü÷é íá åðéäåéíþíïíôáé. Ðñüóöáôï êáé ôñáíôá÷ôü ðáñÜäåéãìá (ðïõ ãéá ôçí ÅëëÜäá Ýìåéíå «Üãíùóôï», ãéáôß êáíÝíá ÌÌÅ äåí ôï áíÝöåñå) åßíáé

Â

ç äéáäÞëùóç 200.000 ãõíáéêþí (áëëÜ êáé áíôñþí) ðïõ Ýãéíå óôï ÌéëÜíï (14/1/06) ãéá ôï äéêáßùìá óôçí åëåýèåñç êáé äùñåÜí Ýêôñùóç êáé óôçí áíôéóýëëçøç, äéêáßùìá ðïõ, åíþ åß÷å êáôáêôçèåß áðü ôï 1978 (áðü ôï ôüôå ãõíáéêåßï êßíçìá) ìå íüìï êáé åß÷å åöáñìïóôåß óôá äçìüóéá êÝíôñá ïéêïãåíåéáêïý ðñïãñáììáôéóìïý óå üëç ôçí Éôáëßá, óÞìåñá ç äåîéÜ êõâÝñíçóç ôïõ Ìðåñëïõóêüíé êáé ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá (Âáôéêáíü) ðñïóðáèïýí íá ôï êáôáñãÞóïõí. ÄçëáäÞ, íá êáôáñãÞóïõí ôçí åëåýèåñç åðéëïãÞ ôùí ãõíáéêþí êáé ôï äéêáßùìá íá åëÝã÷ïõí ôï óþìá ôïõò. Ôï åñþôçìá ðïõ ãåííéÝôáé –ôüóï óôï ãõíáéêåßï êßíçìá ðïõ åìöáíßóôçêå ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá üóï êáé óôï êßíçìá åíÜíôéá óôç íåïöéëåëåýèåñç êáðéôáëéóôéêÞ ðáãêïóìéïðïßçóç– åßíáé ðþò ìðïñïýí íá áëëÜîïõí üëá áõôÜ. Ìðïñïýìå íá ôá áëëÜîïõìå; Ç ãõíáéêåßá áðåëåõèÝñùóç åßíáé ÅÖÉÊÔÇ; Ç áíáöïñÜ óôçí Ï÷ôùâñéáíÞ ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1917 ãßíåôáé ãéá äýï ëüãïõò: 1) Åßíáé ç ðñþôç öïñÜ óôçí éóôïñßá ôçò áíèñùðüôçôáò ðïõ Ýãéíáí ôüóá ÐÏËÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

31

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 32

ËÁ ó÷åôéêÜ ìå ôï æÞôçìá ôçò áðåëåõèÝñùóçò ôùí ãõíáéêþí, áëëÜ êáé ôçò óåîïõáëéêÞò áðåëåõèÝñùóçò ãåíéêüôåñá, êáé ðïõ ôáõôü÷ñïíá Ýãéíáí ôüóï ËÉÃÏ ãíùóôÜ, êõñßùò ëüãù ôçò ôáöüðëáêáò ðïõ Ýâáëå ç óôáëéíéêÞ áíôåðáíÜóôáóç (áðü ôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1920) ðÜíù ó’ áõôÜ ôá èÝìáôá êáé ôçò äõóöÞìçóçò ðïõ ðñïêÜëåóå óôï óïóéáëéóìü ãåíéêüôåñá. Ëßãïé/-åò ãíùñßæïõí ôï ðñùôïðüñï åðáíáóôáôéêü ðñüãñáììá ðïõ åöÜñìïóå ç êõâÝñíçóç ôùí ìðïëóåâßêùí óôï æÞôçìá ôùí ãõíáéêåßùí äéêáéùìÜôùí êáé ôçò ãõíáéêåßáò áðåëåõèÝñùóçò. Êáé áêüìá ðéï ëßãïé/-åò ôéò êáôáêôÞóåéò ðïõ ðÝôõ÷áí ïé ãõíáßêåò êáé ôéò ìÜ÷åò ðïõ äüèçêáí áðü ôïõò ìðïëóåâßêïõò, Üíôñåò êáé ãõíáßêåò, ôá ðñþôá ÷ñüíéá ìåôÜ ôï 1917, ãéá íá ãßíïõí ðñÜîç áõôÝò ïé êáôáêôÞóåéò, óå ìéá êïéíùíßá êáèõóôåñçìÝíç êáé ãåìÜôç ðñïëÞøåéò –üðùò Þôáí ç Ñùóßá ôçò ôüôå åðï÷Þò, ðïõ ôï 80% ôïõ ðëçèõóìïý ôçò Þôáí áãñïôéêü.

2) Ôï ôé êáôÜöåñáí ïé óïóéáëéóôÝò/-óôñéåò ôüôå –óå óõíèÞêåò ðïëÝìïõ, ðåßíáò, öôþ÷åéáò êáé åðéäçìéþí– áðïôåëåß ìéá áðüäåéîç ãéá ôï åöéêôü ôçò ãõíáéêåßáò áðåëåõèÝñùóçò. Ãéáôß ðéóôåýù ðùò ü,ôé ìðüñåóáí ìéá öïñÜ íá êÜíïõí ïé Üíèñùðïé, ÌÐÏÑÏÕÍ íá ôï îáíáêÜíïõí – êáé ìÜëéóôá ôþñá, ðïõ åßíáé êáëýôåñåò ïé óõíèÞêåò. ÄçëáäÞ, ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí ìðïñåß íá îáíáãßíåé åöéêôÞ.

Ïé ìðïëóåâßêïé êáé ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí Ïé áóôéêÝò åðáíáóôÜóåéò óôçí Áããëßá (17ïò áéþíáò) êáé óôç Ãáëëßá ôï 1789 ôïðïèåôÞèçêáí ìå ðïëý åëåýèåñåò êáé ðñïïäåõôéêÝò ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõò éäÝåò ó÷åôéêÜ ìå ôï ãÜìï êáé ôçí åëåýèåñç êáé éóüôéìç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí áíôñþí êáé ôùí ãõíáéêþí. Áðü ðïëëïýò óôï÷áóôÝò êáé öùôéóìÝíá ìõáëÜ ôçò åðï÷Þò ãéíüôáí êñéôéêÞ óôï ãÜìï êáé óôçí êáôþôåñç èÝóç ôçò ãõíáßêáò, ôéèüôáí óå áìöéóâÞôçóç ç «öõóéêÞ» õðåñï÷Þ ôïõ Üíôñá êáé Ýìðáéíáí æçôÞìáôá ãéá ðéï ðëáôéÝò åõêáéñßåò ìüñöùóçò ôùí ãõíáéêþí. ¼ìùò, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ôüóï ï ãÜìïò üóï êáé ç áíôñéêÞ êõñéáñ÷ßá äÝ÷ôçêáí óöïäñÞ êñéôéêÞ áðü ôïí Íôéíôåñü, ôïí Âïëôáßñï, ôïí Ñïõóü êáé Üëëïõò óôï÷áóôÝò, ïé ðñáãìáôéêÝò áëëáãÝò ãéá ôéò ãõíáßêåò Þôáí åëÜ÷éóôåò. Êé áõôü, ãéáôß ç áíåñ÷üìåíç êáé åäñáéùíüìåíç áóôéêÞ ôÜîç ðïëý ãñÞãïñá êáôÜëáâå üôé åß÷å áíÜãêç ôçí ïéêïãÝíåéá êáé ôçí êáôþôåñç èÝóç ôùí ãõíáéêþí ìÝóá ó’ áõôÞí ãéá íá åîáóöáëßóåé ôçí áðëÞñùôç áíáðáñáãùãÞ ôçò åðüìåíçò ãåíéÜò åñãáôþí, üðùò êáé ôç óõíôÞñçóç ôçò õðÜñ÷ïõóáò. Êáé êéíÞèçêå êáé íïìéêÜ êáé éäåïëïãéêÜ óôï íá åîáóöáëßóåé áõôüí ôïí ôüóï óõìöÝñïíôá èåóìü. ¸ôóé, ãéá ðáñÜäåéãìá, åíþ ïé ãõíáßêåò ðÞñáí ìÝñïò óôç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç, äéáäÞëùóáí, åîåãÝñèçêáí, Ýöôéáîáí ãõíáéêåßåò åíþóåéò, ðïëÝìçóáí áêüìá êáé óôï óôñáôü, ïé ëßãåò íïìéêÝò åÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

32

ëåõèåñßåò ðïõ êáôÝêôçóáí –ðéï åýêïëï äéáæýãéï, äéêáéþìáôá ãéá ôá íüèá ðáéäéÜ, äéêáéþìáôá éäéïêôçóßáò– ôïõò áöáéñÝèçêáí îáíÜ ôï 1804 áðü ôïí Áóôéêü Êþäéêá ôïõ ÍáðïëÝïíôá, åíþ Ýêëåéóáí áêüìá êáé ôéò «ëÝó÷åò ãõíáéêþí». Ç ãáëëéêÞ áóôéêÞ åðáíÜóôáóç åëÜ÷éóôá Ýêáíå ãéá ôéò ãõíáßêåò – êáé áêüìá ëéãüôåñá ãéá ôéò öôù÷Ýò ãõíáßêåò. Áñãüôåñá, áðü ôá ìÝóá ôïõ 18ïõ áéþíá êáé ìÝ÷ñé êáé ôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý, ãõíáéêåßá êéíÞìáôá ðïëéôéêþí äéêáéùìÜôùí (ìå Ýìöáóç óôï äéêáßùìá ôçò øÞöïõ) åìöáíßóôçêáí óôçí Åõñþðç, óôéò ÇÐÁ, áêüìá êáé óôç Ñùóßá. Êáé åíþ ï êáðéôáëéóìüò Ýöåñíå üëï êáé ðåñéóóüôåñåò ãõíáßêåò óôçí ðáñáãùãÞ, êéíÞìáôá åñãáæüìåíùí ãõíáéêþí Üñ÷éóáí íá äéåêäéêïýí äéêáéþìáôá óå ó÷Ýóç ìå ôç äïõëåéÜ, áëëÜ êáé ôçí ßóç áíôéìåôþðéóç ìå ôïõò Üíôñåò åñãáæüìåíïõò. ¼ìùò, êáé ðÜëé, ôá áðïôåëÝóìáôá Þôáí ðåíé÷ñÜ. Ìå ëßãá ëüãéá, åíþ ôï ãõíáéêåßï æÞôçìá åß÷å êáôáöÝñåé íá âãåé óôï ðñïóêÞíéï, åëÜ÷éóôåò Þôáí ïé êáôáêôÞóåéò ðïõ ðÝôõ÷áí ìÝ÷ñé ôüôå ïé ãõíáßêåò, áêüìá êáé óôá ðéï «ðñïïäåõôéêÜ» äçìïêñáôéêÜ êáèåóôþôá. [1] Ç ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1917 êáé ïé ìðïëóåâßêïé Üíïéîáí ôï ìåãáëýôåñï êåöÜëáéï óôçí éóôïñßá ôçò áðåëåõèÝñùóçò ôùí ãõíáéêþí ìÝ÷ñé óÞìåñá. Óôç íïìïèåóßá, óôá ðñáêôéêÜ ìÝôñá (õëéêïôå÷íéêÞ õðïäïìÞ) ðïõ ðÞñáí ãéá íá áðåëåõèåñþóïõí ôç ãõíáßêá áðü ôç óêëáâéÜ ôïõ íïéêïêõñéïý, óôçí åñãáóßá, óôçí ðïëéôéêÞ æùÞ, óôçí ðáéäåßá, óôç äïõëåéÜ ðïõ Ýêáíáí áíÜìåóá óôéò ãõíáßêåò (êáé óôïõò Üíôñåò), óôéò éäåïëïãéêÝò ìÜ÷åò ðïõ Ýäùóáí ôá ðñþôá ÷ñüíéá ôçò ÅðáíÜóôáóçò ãéá íá ãßíåé ðñÜîç ç éóüôçôá êáé ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí, äåí Ý÷åé õðÜñîåé áíôßóôïé÷ï. Ç ÜðïøÞ ôïõò (ðïõ ðñùôïåêöñÜóôçêå áðü ôçí ÉíÝóá ÁñìÜí) Þôáí üôé «Äåí ìðïñåß íá õðÜñîåé óïóéáëéóìüò ÷ùñßò ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí êáé äåí ìðïñåß íá õðÜñîåé ç ðëÞñçò áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí ÷ùñßò ôï óïóéáëéóìü» (äçë. ÷ùñßò ôçí áíáôñïðÞ ôïõ êáðéôáëéóìïý).

ÓïóéáëéóôéêÞ ðáñÜäïóç Ïé ìðïëóåâßêïé äåí îåêßíçóáí áðü ôï ìçäÝí. ÕðÞñ÷å ìéá ðáñÜäïóç ó÷åôéêÜ ìå ôï ãõíáéêåßï æÞôçìá êáé ôá æçôÞìáôá ôçò óåîïõáëéêÞò áðåëåõèÝñùóçò áðü ôçí áñ÷Þ ôçò åìöÜíéóçò ôùí óïóéáëéóôéêþí éäåþí êáé ôùí óïóéáëéóôéêþí êéíçìÜôùí. Ç ðáñÜäïóç áõôÞ îåêéíÜåé áðü ôïõò ïõôïðéêïýò óïóéáëéóôÝò, ïé ïðïßïé Þôáí åíÜíôéá óôçí ïéêïãÝíåéá êáé ôï ãÜìï êáé ðñüôåéíáí åíáëëáêôéêÝò ìïñöÝò êïéíùíéêÞò æùÞò, ðïõ äåí èá Þôáí êáôáðéåóôéêÝò ãéá ôéò ãõíáßêåò. Óõíå÷ßæåôáé ìå ôïí Ìáñî êáé ôïí Åíãêåëò, ïé ïðïßïé óå ðïëëÜ áðü ôá êåßìåíÜ ôïõò (êáé óôï «Êïììïõíéóôéêü ÌáíéöÝóôï» ôï 1848) äçëþíïõí ôçí áíôßèåóÞ ôïõò ìå ôçí áíéóüôéìç êáé êáôáðéåóìÝíç èÝóç ôùí ãõíáéêþí êáé ôï ñüëï ðïõ ðáßæåé ó’ áõôü

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 33

ç ïéêïãÝíåéá, ôçí ÜðïøÞ ôïõò ãéá éóüôéìåò ó÷Ýóåéò ôùí äýï öýëùí, óôéò ïðïßåò äåí èá ðáñåìâáßíïõí ôï êñÜôïò, ç Åêêëçóßá êáé ç êïéíùíßá, åêöñÜæïõí äå ôçí Üðïøç üôé «ìåãÜëåò êïéíùíéêÝò áëëáãÝò åßíáé áäýíáôïí íá åðéôåõ÷èïýí áí äåí åîåãåñèïýí êáé äåí ðÜñïõí ìÝñïò êáé ïé ãõíáßêåò» (Ìáñî, 1868, åðéóôïëÞ ðñïò ôïí Kykelman). Ï Áýãïõóôïò ÌðÝìðåë, áðü ôïõò çãÝôåò ôïõ ãåñìáíéêïý óïóéáëéóôéêïý êüììáôïò (SPD), Þôáí ï ðñþôïò ìáñîéóôÞò ðïõ Ýâáëå ôï ãõíáéêåßï æÞôçìá óôç ãåíéêüôåñç ìáñîéóôéêÞ èåùñßá ìå ôï âéâëßï ôïõ «Ãõíáßêá êáé óïóéáëéóìüò» ôï 1879. ¼ìùò, ðñþôïò ï Åíãêåëò, ìå ôéò ìåëÝôåò ðïõ Ýêáíå êáé ôï âéâëßï ôïõ «Ç êáôáãùãÞ ôçò ïéêïãÝíåéáò, ôçò áôïìéêÞò éäéïêôçóßáò êáé ôïõ êñÜôïõò», Ýêáíå äõíáôÞ ôçí åðéóôçìïíéêÞ åîÞãçóç ãéá ôéò ñßæåò ôçò ãõíáéêåßáò êáôáðßåóçò. ¸äåéîå üôé äåí õðÞñ÷å «áðü ðÜíôá», ïýôå Þôáí öõóéêüò íüìïò. ÅðéâëÞèçêå êïéíùíéêÜ. ¸ôóé, Ýãéíå äõíáôü íá êáôáíïçèåß êáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï èá ìðïñïýóå áõôÞ íá óôáìáôÞóåé. [2] Ç ðáñÜäïóç áõôÞ óõíå÷ßæåôáé ìå ôéò ìÜ÷åò ðïõ Ýäùóå åíÜíôéá óôç óåîïõáëéêÞ êáôáðßåóç ôï SPD, ôï ïðïßï õðåñáóðßóèçêå ôçí ïìïöõëïöéëßá Þäç áðü ôï 1890, üôáí Ýãéíå ç ðåñéâüçôç äßêç ôïõ ¼óêáñ ÏõÜéëíô. Ï ÌðÝìðåë Ýâáëå ôï æÞôçìá ôùí ïìïöõëüöéëùí óôç ãåñìáíéêÞ ÂïõëÞ (1/6/1898) êáé áðáßôçóå ìåôáññõèìßóåéò. ÕðÝñ ôïõ áéôÞìáôïò õðÝãñáøáí ìåôáîý Üëëùí êáé ôá ãíùóôüôåñá óôåëÝ÷ç ôïõ SPD, ï Åíôïõáñíô ÌðåñíóôÜéí, ï Êáñë ÊÜïõôóêé êáé ç ÊÝôå ÊÝëâéôæ. Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá, ïé óïóéáëßóôñéåò ðïõ áó÷ïëïýíôáí ìå ôï ãõíáéêåßï êßíçìá, ìå çãåôéêÝò ìïñöÝò ôçí ÊëÜñá ÔóÝôêéí óôç Ãåñìáíßá êáé ôçí ÁëåîÜíäñá ÊïëïíôÜé óôç Ñùóßá, Ýâáæáí ôá æçôÞìáôá ôçò äéðëÞò êáôáðßåóçò ôùí ãõíáéêþí êáé ðÜëåõáí ãéá ôï äéêáßùìÜ ôïõò óôç äïõëåéÜ, ãéá ßóç áìïéâÞ, ãéá ðëçñùìÝíåò Üäåéåò ôïêåôïý, ãéá ôï äéêáßùìá óôç ìüñöùóç. Åðßóçò, ãéá íá êáôáñãçèïýí ïé íüìïé (êáé ïé ðñïëÞøåéò) ðïõ áðïêëåßáíå ôçí ðïëéôéêÞ êáé óõíäéêáëéóôéêÞ ïñãÜíùóç ôùí ãõíáéêþí. Ç Êñïýðóêáãéá åîÝäùóå ôï 1900 ìðñïóïýñá ìå ôßôëï «Ç ãõíáßêá åñãÜôñéá», ç ÊïëïíôÜé ôï 1908 ôï âéâëßï «Ïé êïéíùíéêÝò âÜóåéò ôïõ ãõíáéêåßïõ æçôÞìáôïò». Ï ËÝíéí áðü ôï 1903 åß÷å ðñïôåßíåé íá ìðåé óôï ðñüãñáììá ôïõ êüììáôïò ç öñÜóç «êáèéÝñùóç ðëÞñïõò éóüôçôáò äéêáéùìÜôùí ãõíáéêþí êáé áíôñþí». Ôï 1914 ôï Ìðïëóåâßêéêï Êüììá âãÜæåé åöçìåñßäá ãéá ôéò ãõíáßêåò, ôç «Ñáìðüôíéôóá» (åñãÜôñéá), ìå åêäüôñéá ôçí ¢ííá ÅëéæÜíïâá (áäåñöÞ ôïõ ËÝíéí). [3]

Ìðïëóåâßêïé – Ç êáôÜóôáóç ôüôå ÐáñÜ ôá ðáñáðÜíù, ç äïõëåéÜ ôùí ìðïëóåâßêùí äåí Þôáí åýêïëç õðüèåóç. Êáé ôá áìÝóùò ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá, áëëÜ êáé ôá ÷ñüíéá ôçò Å-

ðáíÜóôáóçò (4) ïé áíôéäñÜóåéò ôùí áíôñþí åñãáôþí (áêüìá ÷åéñüôåñá, ôùí áãñïôþí), áëëÜ ðïëëÝò öïñÝò êáé ôùí óïóéáëéóôéêþí êïììÜôùí Þôáí áðü ðñïâëçìáôéêÝò ìÝ÷ñé áíôéäñáóôéêÝò: ¹ôáí êüíôñá óôç ãõíáéêåßá åñãáóßá (ìå ôçí áéôéïëïãßá üôé ñß÷íåé ôá ìåñïêÜìáôá ôùí áíôñþí), åíÜíôéá óôï óýíèçìá «ßóïò ìéóèüò ãéá ßóç åñãáóßá», äåí Þèåëáí ôéò ãõíáßêåò åñãÜôñéåò óôá óõíäéêÜôá êáé åß÷áí áíôéññÞóåéò óôï íá ãñÜöïíôáé ïé ãõíáßêåò ìÝëç óôá óïóéáëéóôéêÜ êüììáôá. Ðïëëïß èåùñïýóáí üôé ï ñüëïò ôùí ãõíáéêþí åßíáé óôï óðßôé êáé óôçí ïéêïãÝíåéá. Óôç 2ç ÓïóéáëéóôéêÞ ÄéåèíÞ äüèçêå ìÜ÷ç ãé’ áõôÜ ôá æçôÞìáôá, éäéáßôåñá áðü ôçí ÔóÝôêéí, ç ïðïßá åöåîÞò áöéÝñùóå üëç ôçò ôçí åíåñãçôéêüôçôá óôï íá áíôéóôñÝøåé áõôÝò ôéò áðüøåéò óôç Ãåñìáíßá – ßäéá üðùò êáé ç ÁëåîÜíôñá ÊïëïíôÜé óôç Ñùóßá. Êáé ïé äõï ôïõò (êáé ðïëëÝò Üëëåò) ðÜëåøáí ãéá íá âÜëïõí óôï ðñüãñáììá ôùí óïóéáëéóôéêþí êïììÜôùí ôá æçôÞìáôá ôçò ãõíáéêåßáò áðåëåõèÝñùóçò. Ï äõôéêüò öåìéíéóìüò, ðáñÜ ôï üôé åß÷å êåñäßóåé (åí ìÝñåé) ôï äéêáßùìá óôçí øÞöï ôùí ãõíáéÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

33

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 34

êþí, äåí åß÷å öÝñåé éêáíïðïéçôéêÜ áðïôåëÝóìáôá óôï èÝìá ôçò ãõíáéêåßáò åñãáóßáò Þ óôï æÞôçìá ôùí åðáããåëìáôéêþí êáé ìïñöùôéêþí åõêáéñéþí ãéá ôéò ãõíáßêåò, ïýôå óôï èÝìá ôçò íïìéêÞò êáé óåîïõáëéêÞò éóüôçôáò ôùí ãõíáéêþí. Ç ìðïëóåâßêéêç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí äéÝöåñå áðü ôéò åìðåéñßåò ôùí äõôéêþí ãõíáéêåßùí êéíçìÜôùí óå äýï ôïìåßò: ðñáãìáôïðïéÞèçêå óå ìßá êáèõóôåñçìÝíç ÷þñá êáé ðñáãìáôïðïéÞèçêå áðü åðáíáóôáôéêÝò äõíÜìåéò. ÁëëÜ, åðßóçò, åß÷å ôåèåß êáé ðñïåôïéìáóôåß áðü èåùñçôéêÝò óêÝøåéò ÷ñüíùí ôçò ðñïïäåõôéêÞò äéáíüçóçò êáé êïéíùíéêþí êéíçìÜôùí. Ôá ãõíáéêåßá êéíÞìáôá, ïé ãåíéÝò ôïõ 1860 êáé ôïõ 1905, Þôáí ðïõ óôçí ïõóßá êáôÝóôçóáí ôï ãõíáéêåßï æÞôçìá ðéï ðëáôéÜ ãíùóôü, áð’ ü,ôé åß÷å êÜíåé ç ðñïïäåõôéêÞ äéáíüçóç (óïóéáëéóôÝò, óõããñáöåßò, öéëüóïöïé, íïìéêïß ê.Ü.). Äçìïóéïðïéþíôáò ôéò ðïëýðëïêåò äõóêïëßåò ôïõ ãõíáéêåßïõ æçôÞìáôïò, ðñïðáãáíäßæïíôáò êáé –óå êÜðïéï âáèìü– êáôáêôþíôáò êáëýôåñç ìüñöùóç êáé êÜðïéá äéêáéþìáôá ãéá ôéò ãõíáßêåò, áíÝäåéîáí ôéò äõóêïëßåò êáé ôéò ðïëëÝò ðôõ÷Ýò ôïõ æçôÞìáôïò. Ôñåéò Þôáí ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñÝáóáí ôï ðñïåðáíáóôáôéêü êßíçìá ôùí ãõíáéêþí: ôï öåìéíéóôéêü êßíçìá ðïõ áãùíéæüôáí ãéá ôçí øÞöï êáé ôç íïìéêÞ éóüôçôá, ôï êßíçìá ôùí åñãáôñéþí ãõíáéêþí êáé ç ðáñÜäïóç ôùí ãõíáéêþí ðïõ Ýðáéîáí ðñïâåâëçìÝíï ñüëï óôï åõñýôåñï åðáíáóôáôéêü êßíçìá. Ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí, üðùò ôçí åííïïýóáí ïé ìðïëóåâßêïé, åêöñÜóôçêå êáé äïõëåýôçêå óå äýï êõñßùò ðåäßá: Ôï ðñþôï Þôáí ôï íïìéêü êïììÜôé, ðïõ Ýäùóå óôéò ãõíáßêåò áìÝóùò ìåôÜ ôçí ÅðáíÜóôáóç üëá ôá ðïëéôéêÜ, íïìéêÜ êáé êïéíùíéêÜ äéêáéþìáôá êáé ðáñï÷Ýò. Åðßóçò, Ýâáëå ôïõò õëéêïýò üñïõò ãéá íá öýãåé áðü ôéò ðëÜôåò ôùí ãõíáéêþí ôï âÜñïò ôïõ íïéêïêõñéïý êáé ôçò áíáôñïöÞò ôùí ðáéäéþí. Ôï äåýôåñï, ðïõ éóôïñéêÜ óõìðßðôåé ìå ôï ÔóåíïôíôÝë (ôçí ÅðéôñïðÞ Ãõíáéêþí ôïõ êüììáôïò), Þôáí ôï ðéï åíäéáöÝñïí êáé óçìáíôéêü óôç ÷åéñáöÝôçóç ôùí ãõíáéêþí, üðùò åðßóçò êáé ôï ðéï äéáÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

34

öïñåôéêü áðü ü,ôé õðÞñ÷å ìÝ÷ñé ôüôå ùò åìðåéñßá óôç Äýóç. ¹ôáí ç «äïõëåéÜ áðü ôá êÜôù», äçëáäÞ ç äïõëåéÜ ìÝóá êáé ìå ôéò ßäéåò ôéò ãõíáßêåò. Ôï ÄåêÝìâñç ôïõ 1917, Ýîé åâäïìÜäåò ìåôÜ ôçí ÅðáíÜóôáóç, ïé ìðïëóåâßêïé Ýñ÷ïíôáé íá áðïäåßîïõí üôé «ç åðáíÜóôáóç åßíáé ôï ðáíçãýñé üëùí ôùí êáôáðéåóìÝíùí». ÍïìïèåôÞèçêáí: • Ôï äéêáßùìá ôçò øÞöïõ ôùí ãõíáéêþí, êáèþò êáé ôçò åêëïãÞò ôïõò óå äçìüóéá áîéþìáôá. Ç ÁëåîÜíäñá ÊïëïíôÜé, áìÝóùò ìåôÜ ôçí ÅðáíÜóôáóç, Ýãéíå ç ðñþôç ãõíáßêá õðïõñãüò –áíÝëáâå ôï õðïõñãåßï ÊïéíùíéêÞò Ðñüíïéáò.

• Ôï äéêáßùìá óôçí åñãáóßá ôùí ãõíáéêþí, ï ßóïò ìéóèüò ãéá ßóç åñãáóßá ìå ôïõò Üíôñåò êáé ç ðëçñùìÝíç Üäåéá ìçôñüôçôáò (ðñéí êáé ìåôÜ ôïí ôïêåôü). (Ïé ìðïëóåâßêïé åß÷áí ôçí ðåðïßèçóç, ðïõ êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ éó÷ýåé áêüìá êáé óÞìåñá, üôé «ç áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí ÷ùñßò ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõò áíåîáñôçóßá åßíáé Ýíáò ìýèïò».)

• Ï ðïëéôéêüò ãÜìïò, êáèþò êáé ôï äéêáßùìá ôùí ãõíáéêþí íá åðéëÝãïõí íá êñáôÞóïõí ôï üíïìÜ ôïõò ìåôÜ ôï ãÜìï. ÓõãêåêñéìÝíá, ôï äéêáßùìá íá äéáëÝãïõí êáé ïé äýï áðü ôï æåõãÜñé ðïéï üíïìá èÝëïõí íá êñáôÞóïõí ìåôÜ ôï ãÜìï Þ áí èÝëïõí íá Ý÷ïõí êáé ôá äýï ïíüìáôá. (Ãéá ðáñÜäåéãìá, ï Ôñüôóêé åß÷å ðÜñåé ôï üíïìá ôçò ãõíáßêáò ôïõ, Íáôáëßá ÓÝíôïö, ôï ïðïßï ðÞñáí åðßóçò êáé ôá ðáéäéÜ ôïõò!)

• Ôï äéáæýãéï, ôï ïðïßï Ýãéíå ìéá åýêïëç, áðëÞ êáé áíÝîïäç äéáäéêáóßá, áöïý äéíüôáí ìüíï ìå ôçí áßôçóç ôçò åíäéáöåñïìÝíçò (Þ ôïõ åíäéáöåñïìÝíïõ). Ïýôå äéêáóôÞñéá, ïýôå Åêêëçóßá, ïýôå äéêçãüñïé, ïýôå ìÜñôõñåò êáé åîåõôåëéóôéêÝò äéáäéêáóßåò, ïýôå ÷ñÞìáôá. Ôï êñÜôïò ðñïÝâëåðå äéáôñïöÞ êáé ãéá ôïõò äõï óõæýãïõò (áí õðÞñ÷å áíÜãêç), ðñÜãìá ðïõ áíôáðïêñéíüôáí óôçí áíÜãêç ðïëëþí öôù÷þí ãõíáéêþí, ãéá ôéò ïðïßåò ï ãÜìïò ìÝ÷ñé ôüôå Þôáí êáé èÝìá áõôïóõíôÞñçóçò, áöïý åßôå äåí äïýëåõáí åßôå äåí Ýâãáæáí áñêåôÜ ãéá íá óõíôçñÞóïõí ôïí åáõôü ôïõò êáé ôá ðáéäéÜ ôïõò. Ïé ìðïëóåâßêïé ðßóôåõáí üôé ç åëåõèåñßá óôï íá äéáëýåéò ìéá ó÷Ýóç ðïõ äåí âáóéæüôáí ðéá óôçí áãÜðç êáé ôçí åëåýèåñç åðéëïãÞ Þôáí ðïëý ïõóéáóôéêÞ ãéá ôçí åëåõèåñßá ôùí áôüìùí. Ôï äéêáßùìá óôï äéáæýãéï Þôáí éäéáßôåñá óçìáíôéêü ãéá ôéò ãõíáßêåò, ôùí ïðïßùí ôá áëçèéíÜ áéóèÞìáôá êáé ïé äõíáôüôçôåò Þôáí ðïëý óõ÷íÜ óôñáããáëéóìÝíá áðü ôá äåóìÜ ôïõ ãÜìïõ. ¸ôóé, ç ÓïâéåôéêÞ ¸íùóç Þôáí ôï ðñþôï êñÜôïò óôïí êüóìï ìå ðëÞñç åëåõèåñßá óôï äéáæýãéï.

• ¼ëá ôá ðáéäéÜ êáé íïìïèåôÞèçêå ç ßóç ìåôá÷åßñéóÞ ôïõò, áíåîÜñôçôá áí ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ãÜìï Þ ü÷é (äåí õðÞñ÷áí ðéá «íüìéìá» êáé «íüèá» ðáéäéÜ).

• Ç íïìéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ ðñïóôáóßá ôçò áíýðáíôñçò ìçôÝñáò. ¼ëá ôá ðáñáðÜíù Ýêáíáí ôï ãÜìï ìéá ïéêåéï-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 35

èåëÞ ó÷Ýóç, êáèüëïõ ðéï ðñïíïìéáêÞ áðü ïðïéáäÞðïôå åëåýèåñç óõìâßùóç ìåôáîý ôùí áíèñþðùí. Êáé ìå ôá ðáñáðÜíù äéáôÜãìáôá, ïé ìðïëóåâßêïé óÜñùóáí áéþíåò ðáôñéáñ÷éêÞò êáé åêêëçóéáóôéêÞò êõñéáñ÷ßáò óôéò ãõíáßêåò êáé åãêáèßäñõóáí Ýíá íÝï äüãìá, âáóéóìÝíï óôá äéêáéþìáôá ôùí áíèñþðùí êáé óôçí éóüôçôá ôùí öýëùí.

Åëåýèåñåò êáé äùñåÜí åêôñþóåéò Áðü ôçí áñ÷Þ, ïé ìðïëóåâßêïé ðßóôåõáí üôé ãéá ôç ÷åéñáöÝôçóç ôùí ãõíáéêþí ï Ýëåã÷ïò ôùí ãåííÞóåùí (äçë. ôï íá ìðïñïýí íá áðïöáóßæïõí ðüôå êáé ðüóá ðáéäéÜ èá êÜíïõí) Þôáí áíáãêáßïò. Ï ËÝíéí êáôáäßêáæå ôïõò íüìïõò ðïõ õðÞñ÷áí ìÝ÷ñé ôüôå åíÜíôéá óôçí Ýêôñùóç êáé åíÜíôéá óôçí êõêëïöïñßá éáôñéêþí ðåñéïäéêþí ðïõ áíáöÝñïíôáí óå ìåèüäïõò áíôéóýëëçøçò. Èåùñïýóå áõôïýò ôïõò íüìïõò õðïêñéóßá ôçò êõñßáñ÷çò ôÜîçò. Ôï 1920, ìå äéÜôáãìá, íïìéìïðïéÞèçêáí ïé åêôñþóåéò. Ãéá íá ðñïóôáôåõèåß ç õãåßá ôùí ãõíáéêþí, ôï äéÜôáãìá ðñïÝâëåðå: «...áõôÝò ïé åðåìâÜóåéò íá ãßíïíôáé åëåýèåñá êáé äùñåÜí óå ïðïéïäÞðïôå êáôÜëëçëï óïâéåôéêü íïóïêïìåßï, üðïõ ïé óõíèÞêåò èá åîáóöáëßæïõí ôç ìåãáëýôåñç äõíáôÞ áóöÜëåéá ãéá ôçí åðÝìâáóç êáé ôçí ßäéá ôç ãõíáßêá».

Íïìéìïðïßçóç ôçò ïìïöõëïöéëßáò Óôï ðëáßóéï ôçò óåîïõáëéêÞò áðåëåõèÝñùóçò, ùò óõóôáôéêü óôïé÷åßï ôçò åðáíÜóôáóçò, êáôáñãÞèçêáí ïé íüìïé ðïõ ðïéíéêïðïéïýóáí ôçí ïìïöõëïöéëßá. Åðßóçò, ç ìïé÷åßá, ç áéìïìåéîßá êáé ï Ýñùôáò ìå áíÞëéêïõò/-åò (öõóéêÜ ìå ôç èÝëçóÞ ôïõò) Ýðáøå íá åßíáé áäßêçìá. ¼ðùò ðåñéãñÜöåé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôï 1923 Ýíáò ìðïëóåâßêïò, ï Ãêñéãêüñé ÌðÜôêéò (óåîïëüãïò êáé äéåõèõíôÞò ôïõ Éíóôéôïýôïõ ÊïéíùíéêÞò ÕãéåéíÞò ôçò Ìüó÷áò) óå Ýíá äïêßìéü ôïõ ìå ôßôëï «Ç óåîïõáëéêÞ åðáíÜóôáóç óôç Ñùóßá»: «…Ç ðáñïýóá óåîïõáëéêÞ íïìïèåóßá óôç ÓïâéåôéêÞ ¸íùóç åßíáé äïõëåéÜ ôçò ÅðáíÜóôáóçò ôïõ Ï÷ôþâñç. ÁõôÞ ç åðáíÜóôáóç åßíáé óçìáíôéêÞ ü÷é ìüíï ùò ðïëéôéêü öáéíüìåíï ðïõ åîáóöáëßæåé ôçí ðïëéôéêÞ êõñéáñ÷ßá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, áëëÜ åðßóçò åîáóöáëßæåé ôçí ðñüïäï óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò æùÞò. Ç óïâéåôéêÞ íïìïèåóßá äçëþíåé ôçí áðüëõôç ìç ðáñÝìâáóç ôïõ êñÜôïõò êáé ôçò êïéíùíßáò óôá óåîïõáëéêÜ æçôÞìáôá, åöüóïí äåí âëÜðôåôáé êáíåßò. Ôçí ïìïöõëïöéëßá Þ Üëëåò ìïñöÝò óåîïõáëéêÞò éêáíïðïßçóçò, ôéò ïðïßåò ïé åõñùðáúêÝò íïìïèåóßåò ïñßæïõí ùò åãêëÞìáôá êáôÜ ôçò äçìüóéáò çèéêÞò, ç óïâéåôéêÞ íïìïèåóßá ôéò èåùñåß áêñéâþò éóüôéìåò ìå ôç ëåãüìåíç ‘‘öõóéêÞ ó÷Ýóç’’. ¼ëåò ïé ìïñöÝò óåîïõáëéêþí ó÷Ýóåùí áðïôåëïýí éäéùôéêü èÝìá…» ¼ëá ôá ðáñáðÜíù íïìéêÜ ìÝôñá, ðáñüôé Þôáí ðñùôïöáíÞ ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõò (áêüìá êáé ãéá óÞ-

ìåñá), áðü ìüíá ôïõò äåí Þôáí éêáíÜ íá åðéöÝñïõí ôçí éóüôçôá ôùí ãõíáéêþí. ¸ðñåðå íá ÷ôõðçèåß ç ïéêïíïìéêÞ êáé éäåïëïãéêÞ âÜóç ôçò ðáñáäïóéáêÞò ïéêïãÝíåéáò, ãéá íá ãßíåé êáôïñèùôü ãéá ôéò ãõíáßêåò íá îåöýãïõí áðü ôïí êáôáðéåóôéêü ãéá áéþíåò ñüëï ôïõò ìÝóá ó’ áõôÞí. ¸ðñåðå, äçëáäÞ, ç áíáðáñáãùãÞ êáé ç óõíôÞñçóç ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò, ðïõ ìÝ÷ñé ôüôå Ýðåöôå óôéò ðëÜôåò ôùí ãõíáéêþí, íá ãßíåé åõèýíç ôçò êïéíùíßáò. Ç ÊïëïíôÜé óå Ýíá âéâëßï ôçò õðïãñáììßæåé: «Ï ÷ùñéóìüò ôçò ÊÏÕÆÉÍÁÓ áðü ôï ãÜìï åßíáé ìéá ìåôáññýèìéóç åîßóïõ óçìáíôéêÞ ìå ôï ÷ùñéóìü ôçò Åêêëçóßáò áðü ôï êñÜôïò óå êÜèå ðåñßðôùóç ôçò éóôïñßáò ôùí ãõíáéêþí...» ¸ôóé, ôï êñÜôïò áíÝëáâå ôéò «äïõëåéÝò ôùí ãõíáéêþí»: äçìéïõñãÞèçêáí –êáé Þôáí äùñåÜí óôç äéÜèåóç êÜèå ãõíáßêáò– âñåöïíçðéáêïß óôáèìïß, íçðéáãùãåßá, ó÷ïëåßá, êÝíôñá ðñþôùí éáôñéêþí âïçèåéþí, ìáéåõôÞñéá, åóôéáôüñéá, ðëõíôÞñéá ê.Ü., þóôå íá áðáëëáãïýí ïé ãõíáßêåò áðü ôç óêëáâéÜ ôïõ íïéêïêõñéïý êáé íá Ý÷ïõí ÷ñüíï ãéá ôïí åáõôü ôïõò êáé ãéá íá áó÷ïëçèïýí ìå ôá êïéíÜ. Åðßóçò, õðÞñ÷áí äçìïôéêÜ äéáìåñßóìáôá ãéá ïéêïãÝíåéåò, áëëÜ êáé ãéá ìïíá÷éêïýò/-Ýò, äçìüóéåò ðáíóéüí, üðïõ ç êáèáñéüôçôá ãéíüôáí áðü åðáããåëìáôßåò êáèáñéóôÝò êáé ðïëëÝò öïñÝò õðÞñ÷å êáé ðáéäéêüò óôáèìüò Þ íçðéáãùãåßï ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí åíïßêùí. (ÓÞìåñá ìéá åñãáæüìåíç ãõíáßêá ìå ðáéäéÜ ïýôå óôïí… ýðíï ôçò äåí ìðïñåß íá öáíôáóôåß ôÝôïéåò «ðïëõôÝëåéåò».) ¼ëá ôá ðáñáðÜíù ãßíïíôáí óå ìéá ÷þñá ðïõ ìüëéò åß÷å âãåé áðü ôïí ðüëåìï, ðïõ åß÷å íá áíôéìåôùðßóåé ôéò åðéèÝóåéò ôùí éìðåñéáëéóôþí, ôç öôþ÷åéá, ôï ëéìü, ôéò åðéäçìßåò... Êáé Ýäåéîáí ðþò ìéá óïóéáëéóôéêÞ êïéíùíßá îåêéíÜåé êáé ìå ôçí êáôáóôñïöÞ ôùí ñéæþí ôçò óåîïõáëéêÞò êáôáðßåóçò. Óå êÜèå åõêáéñßá ðáñïôñýíïíôáí ïé ãõíáßêåò íá óõììåôÜó÷ïõí óôá êïéíÜ. ÕðÜñ÷ïõí ÷éëéÜäåò ôÝôïéá ðáñáäåßãìáôá. ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñù: Ëüãïò ôïõ ËÝíéí óôéò ãõíáßêåò åñãÜôñéåò åí üøåé ôùí åêëïãþí óôï óïâéÝô ôçò Ìüó÷áò (21/2/1920) «Óõíôñüöéóóåò! Ïé åêëïãÝò óôï óïâéÝô ôçò Ìüó÷áò äåß÷íïõí üôé äõíáìþíïõí ïé èÝóåéò ôïõ êüììáôïò ôùí êïììïõíéóôþí ìÝóá óôçí åñãáôéêÞ ôÜîç. ÐñÝðåé ïé ãõíáßêåò åñãÜôñéåò íá ìåôÝ÷ïõí äñáóôÞñéá óôéò åêëïãÝò. Ç óïâéåôéêÞ åîïõóßá åßíáé ç ðñþôç êáé ìïíáäéêÞ óôïí êüóìï ðïõ åîáöÜíéóå ïëïêëçñùôéêÜ üëïõò ôïõò ðáëéïýò áóôéêïýò, åðáßó÷õíôïõò íüìïõò, ðïõ âÜæïõí ôç ãõíáßêá óå áíéóüôéìç èÝóç áðÝíáíôé óôïí Üíôñá, ðïõ äßíïõí ðñïíüìéá óôïí Üíôñá, ë.÷. óôïí ôïìÝá ôïõ äéêáßïõ ðïõ áöïñÜ ôï ãÜìï Þ óôïí ôïìÝá ôùí ó÷Ýóåùí áðÝíáíôé óôá ðáéäéÜ. Ç óïâéåôéêÞ åîïõóßá, ùò åîïõóßá ôùí åñãáæïìÝíùí, åßíáé ç ðñþôç êáé ìïíáäéêÞ óôïí êüóìï ðïõ êáôÜñãçóå üëá ôá ðñïíüìéá ðïõ ðçãÜæïõí áðü ôçí éäéïêôçóßá, ðïõ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

35

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 36

åß÷áí äéáôçñçèåß óôï ïéêïãåíåéáêü äßêáéï õðÝñ ôïõ Üíôñá óå üëåò (áêüìç êáé óôéò ðéï äçìïêñáôéêÝò) ôéò áóôéêÝò äçìïêñáôßåò. (…) Áõôü üìùò äåí åßíáé áñêåôü. Ç íïìéêÞ éóïôéìßá äåí åßíáé áêüìç éóïôéìßá óôç æùÞ. Óôç ÷þñá ìáò ðñÝðåé ç ãõíáßêá åñãÜôñéá íá ðåôý÷åé ü÷é ìüíï ôç íïìéêÞ éóüôçôá ìå ôïí Üíôñá åñãÜôç, áëëÜ êáé ôçí éóüôçôá óôç æùÞ. Ãéá íá ãßíåé áõôü, ðñÝðåé ïé åñãáæüìåíåò íá óõììåôÝ÷ïõí ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï óôç äéåýèõíóç ôùí êïéíùíéêþí åðé÷åéñÞóåùí êáé óôç äéáêõâÝñíçóç ôïõ êñÜôïõò. Ïé ãõíáßêåò, üíôáò óå äéåõèõíôéêÝò èÝóåéò, èá ìÜèïõí êáé èá öôÜóïõí ãñÞãïñá ôïõò Üíôñåò. ÅêëÝãåôå, ëïéðüí, ðåñéóóüôåñåò ãõíáßêåò åñãÜôñéåò óôï óïâéÝô, ôüóï êïììïõíßóôñéåò, üóï êáé ìç êïììáôéêÝò. ÖôÜíåé íá åßíáé ôßìéá åñãÜôñéá, ðïõ íá Ý÷åé ôçí éêáíüôçôá íá äïõëåýåé èåôéêÜ êáé åõóõíåßäçôá êáé áò åßíáé áêïììáôéêÞ – åêëÝîôå ôçí óôï óïâéÝô ôçò Ìüó÷áò! Ðåñéóóüôåñåò ãõíáßêåò åñãÜôñéåò óôï óïâéÝô ôçò Ìüó÷áò! Áò áðïäåßîåé ôï ðñïëåôáñéÜôï ôçò Ìüó÷áò üôé åßíáé Ýôïéìï íá êÜíåé ôï ðáí ãéá ôçí ðÜëç þò ôç íßêç, ãéá ôçí ðÜëç åíÜíôéá óôçí ðáëéÜ áíéóïôéìßá, åíÜíôéá óôçí ðáëéÜ áóôéêÞ ôáðåßíùóç ôçò ãõíáßêáò! Ôï ðñïëåôáñéÜôï äåí ìðïñåß íá áðïêôÞóåé ðëÞñç åëåõèåñßá, áí äåí êáôáêôÞóåé ðëÞñç åëåõèåñßá ãéá ôéò ãõíáßêåò». (Â.É. ËÝíéí, ¢ðáíôá, ôüìïò 40.)

ÔóåíïôíôÝë (ÔìÞìá Ãõíáéêþí ôïõ Ìðïëóåâßêéêïõ Êüììáôïò) Ôï 1919 ôï Ìðïëóåâßêéêï Êüììá Ýöôéáîå ôçí ÅðéôñïðÞ ôùí Ãõíáéêþí, ôï ÔóåíïôíôÝë, ðïõ Þôáí óôçí ïõóßá ôï õðåýèõíï üñãáíï ãéá ôçí ðñïþèçóç ôçò áðåëåõèÝñùóçò ôùí ãõíáéêþí óôç ÓïâéåôéêÞ Ñùóßá. Ç åðáíáóôáôéêÞ êõâÝñíçóç åß÷å äéáêçñýîåé êáé íïìïèåôÞóåé áðü ôïõò ðñþôïõò ìÞíåò ôçò åðáíÜóôáóçò ôïõ ’17 ôçí ðëÞñç êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ éóüôçôá ôùí ãõíáéêþí êáé åß÷å ðÜñåé êáé óôçí ðñÜîç ôá ìÝôñá ãéá íá åîáóöáëßóåé ôá âÞìáôá ðñïò ôç ãõíáéêåßá áðåëåõèÝñùóç (ðáéäéêïýò óôáèìïýò, êïéíïôéêÜ åóôéáôüñéá, ðëõíôÞñéá ê.Ü.), Ýôóé þóôå ïé ãõíáßêåò íá Ý÷ïõí ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï êáé ôéò äõíÜìåéò íá óõììåôÜó÷ïõí ãéá ðñþôç öïñÜ ìå ðëÞñç äéêáéþìáôá óôç äéåýèõíóç ôïõ ÷þñïõ ôçò äïõëåéÜò ôïõò, áëëÜ êáé óôçí ßäéá ôç äéáêõâÝñíçóç ôïõ åñãáôéêïý êñÜôïõò. ¼ìùò, ç ðÜëç ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí ü÷é ìüíï äåí åß÷å ôåëåéþóåé, áëëÜ ìüëéò îåêéíïýóå. Áõôü Þôáí êïéíÞ áíôßëçøç – ôüóï ôùí ãõíáéêþí ðïõ çãïýíôáí ôçò äïõëåéÜò óôï óõãêåêñéìÝíï ôïìÝá ôçò äïõëåéÜò ðñéí áðü ôï ’17 (ÁëåîÜíôñá ÊïëïíôÜé, ÉíÝóá ÁñìÜí, Êñïýðóêáãéá ê.Ü.) üóï êáé ôçò áíôñéêÞò çãåóßáò ôùí ìðïëóåâßêùí. Áðü ôï 1918 ç ÊïëïíôÜé áíçóõ÷ïýóå ãéá ôï ðþò ôá ðñïïäåõôéêÜ ìÝôñá ôçò åðáíáóôáôéêÞò êõâÝñíçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

36

óçò èá ãßíïíôáí ÷ôÞìá ôçò ìåãÜëçò ìÜæáò ôùí ãõíáéêþí óå ìéá á÷áíÞ ÷þñá, üðïõ 80% ôïõ ðëçèõóìïý åîáêïëïõèïýóáí íá åßíáé ÷ùñéêïß. ¹îåñå üôé ïé ðñïêáôáëÞøåéò êáé ï öüâïò ãéá ôéò êáéíïýñãéåò óõíèÞêåò äåí åßíáé ðñÜãìáôá ðïõ îåñéæþíïíôáé ìå äéáôÜãìáôá – üóï ðñïïäåõôéêÜ êé áí åßíáé. ¸âëåðå ôç öïâßá ãéá ôç «äéÜëõóç» ôçò ïéêïãÝíåéáò êáé ôïí «áðï÷ùñéóìü» áðü ôá ðáéäéÜ (Ýôóé èåùñïýóáí ôïõò ðáéäéêïýò óôáèìïýò) ðïõ äéáêáôåß÷å áêüìç ôç ìåãÜëç ðëåéïíüôçôá ôùí ãõíáéêþí. Êáé åêôéìïýóå üôé õðÞñ÷å áíÜãêç ãéá ìáêñïðñüèåóìç êáé ðáèéáóìÝíç äïõëåéÜ ìÝóá êáé ìå áõôÝò ôéò ãõíáßêåò. Ï ËÝíéí óõìöùíïýóå ìå ôçí ÊïëïíôÜé, ôçí ÉíÝóá ÁñìÜí êáé ôéò Üëëåò ìðïëóåâßêéóóåò, ðïõ áíáãíþñéæáí ôçí áíÜãêç ãéá ôçí åíåñãü áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí óôç æùÞ, üðùò êáé áðÝíáíôé óôï íüìï. Ôï ðñüãñáììá, ëïéðüí, ôçò íïìéêÞò áðåëåõèÝñùóçò ôùí ãõíáéêþí Ýðñåðå íá áêïëïõèçèåß áðü êïéíùíéêÞ áðåëåõèÝñùóç áðü ôá êÜôù. Áõôüò Þôáí ï ëüãïò ðïõ öôéÜ÷ôçêå ôï ÔóåíïôíôÝë. (¼ðùò åîçãïýóå ï ËÝíéí ôï 1919, «Ïé íüìïé áðü ìüíïé ôïõò äåí åßíáé áñêåôïß êáé óå êáìéÜ ðåñßðôùóç äåí éêáíïðïéïýìáóôå ìå êÜðïéá äéáôÜãìá ôá. Áðü Üðïøç íïìïèåóßáò Ý÷ïõìå êÜíåé ü,ôé ìáò æçôÞèçêå ãéá íá åßíáé ïé ãõíáßêåò éóüôéìåò êáé Ý÷ïõìå êÜèå ëüãï íá åßìáóôå ðåñÞöáíïé ãé’ áõôü. Ç êáôÜóôáóç ôùí ãõíáéêþí óôç ÓïâéåôéêÞ Ñùóßá óÞìåñá åßíáé éäáíéêÞ óå óýãêñéóç ìå ôçí êáôÜóôáóç ôùí ãõíáéêþí óôéò ðåñéóóüôåñåò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò. Ðáñ’ üëá áõôÜ, üìùò, åìåßò ïé ßäéïé ëÝìå üôé áõôü åßíáé ìüíï ç áñ÷Þ».) Ç áñ÷Þ ôïõ åã÷åéñÞìáôïò Ýãéíå ìå ôç äéïñãÜíùóç åíüò Ðáíñùóéêïý Óõíåäñßïõ Ãõíáéêþí (16/11/1918). Ìéá åðéôñïðÞ, óôçí ïðïßá óõììåôåß÷áí ç ÁëåîÜíôñá ÊïëïíôÜé, ç ÉíÝóá ÁñìÜí, ç ÊëÜâíôéá ÍéêïëÜåâá êáé ï Éáêüâ ÓâÝñíôëïâ (ãñáììáôÝáò ôïõ Ìðïëóåâßêéêïõ Êüììáôïò), ïñãÜíùóå ôï ÓõíÝäñéï. ¸óôåéëå ãõíáßêåò Ýìðåéñåò óôçí ðñïðáãÜíäá óôéò åðáñ÷ßåò êáé êáíüíéóå ãéá ôïðéêÝò åêëïãÝò ôùí áíôéðñïóþðùí ãõíáéêþí. Ôï ðñüãñáììá ðïõ ðáñïõóéÜóôçêå óôï ÓõíÝäñéï Þôáí åíôõðùóéáêü: • Íá êåñäçèåß ç õðïóôÞñéîç êáé ç óõììåôï÷Þ ôùí ãõíáéêþí óôçí ïéêïäüìçóç ôçò åîïõóßáò ôùí óïâéÝô.

• Íá ÷ôõðçèïýí ç óðéôéêÞ óêëáâéÜ êáé ôá «äõï ìÝôñá êáé äõï óôáèìÜ» ôçò çèéêÞò áðÝíáíôé óôéò ãõíáßêåò.

• Íá ïñãáíùèïýí êïéíïôéêÜ ìáãåéñåßá, ðëõíôÞñéá, ðáéäéêïß óôáèìïß ê.ëð., þóôå íá åëåõèåñùèïýí ïé ãõíáßêåò áðü ôï âÜñïò ôïõ íïéêïêõñéïý.

• Íá õðåñáóðßóåé ôç ãõíáéêåßá åñãáóßá êáé ôá äéêáéþìáôá ðïõ áðïññÝïõí áðü ôç ìçôñüôçôá.

• Íá áíôéìåôùðßóåé ôïõò ëüãïõò ðïõ Ýóðñù÷íáí ôéò ãõíáßêåò óôçí ðïñíåßá, áíôß íá ôéò ôéìùñåß.

• Íá âïçèÞóåé ôéò ãõíáßêåò íá áðï÷ôÞóïõí ôçí áõôïðåðïßèçóç êáé ôçí åìðåéñßá ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé,

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 37

ãéá íá îåðåñÜóïõí ôïõò öñáãìïýò ôïõ ðáëéïý ôïõò ñüëïõ êáé íá ðÜñïõí ìÝñïò óôçí ðïëéôéêÞ æùÞ, þóôå «íá äþóïõí óôçí êïììïõíéóôéêÞ êïéíùíßá Ýíá êáéíïýñãéï ìÝëïò» (ìÝ÷ñé ôï 1920 ìüíï ôï 7,4% ôïõ êüììáôïò Þôáí ãõíáßêåò). ÐáñÜ ôï üôé ïé ïñãáíþôñéåò åß÷áí ðñïåôïéìáóôåß ãéá 300 ìüíï áíôéðñïóþðïõò, åìöáíßóôçêáí 1.147. Ìéá ðïëý÷ñùìç ðáñÜôáîç áðü ãõíáßêåò –áíÜìåóÜ ôïõò ðïëëÝò åñãÜôñéåò êáé áãñüôéóóåò– ðïõ öïñïýóáí êüêêéíåò ìáíôßëåò, ÷ñùìáôéóôÝò ôïðéêÝò åíäõìáóßåò, ðñïâéÝò Þ óôñáôéùôéêÝò ÷ëáßíåò, óôñéìþ÷ôçêå ìå èüñõâï óôçí Áßèïõóá ôùí ÓõíäéêÜôùí ôïõ Êñåìëßíïõ. Ï ÓâÝñíôëïâ êáëùóüñéæå ôéò áíôéðñïóþðïõò, ç ÍéêïëÜåâá ðñïÝäñåõå. Ç ÊïëïíôÜé åêöþíçóå ìéá ïìéëßá ìå èÝìá «ÏéêïãÝíåéá êáé êïììïõíéóôéêü êñÜôïò». Ç åðßèåóç ôçò ÉíÝóá ÁñìÜí «åíÜíôéá óôéò êáôóáñüëåò êáé óôá ôçãÜíéá» êáé ôá åîáôïìéêåõìÝíá íïéêïêõñéÜ, êáèþò êáé ç Ýíèåñìç õðïóôÞñéîÞ ôçò óôéò êïéíïôéêÝò õðçñåóßåò êáé ôïõò ðáéäéêïýò óôáèìïýò, ðñïêÜëåóå ôçí êñáõãÞ ìåñéêþí ãõíáéêþí: «Äåí èá ðáñáôÞóïõìå ôá ðáéäéÜ ìáò!» (R. Sites) Ç åìöÜíéóç ôïõ ËÝíéí ôçí ôÝôáñôç ìÝñá ôïõ óõíåäñßïõ äçìéïýñãçóå áßóèçóç. Ç óýíôïìç ïìéëßá ôïõ Þôáí õðïóôÞñéîç óôçí ïëüðëåõñç (íïìéêÞ êáé êïéíùíéêÞ) áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí êáé ôåëåßùóå ìå êÜëåóìá óôéò ãõíáßêåò íá åíéó÷ýóïõí ôï êáéíïýñãéï êáèåóôþò ôùí óïâéÝô ìå ôï íá ðáßîïõí ðéï åíåñãü ðïëéôéêü ñüëï. «Ç åìðåéñßá üëùí ôùí êéíçìÜôùí áðåëåõèÝñùóçò Ý÷åé äåßîåé üôé ç åðéôõ÷ßá ìéáò åðáíÜóôáóçò åîáñôÜôáé áðü ôï ðüóï ïé ãõíáßêåò ðáßñíïõí ìÝñïò ó’ áõôÞí». ÊáíÝíáò áñ÷çãüò êñÜôïõò äåí åß÷å ðåé êÜôé áíôßóôïé÷ï óôçí éóôïñßá ôïõ ãõíáéêåßïõ æçôÞìáôïò. Ãéá ôéò ðåñéóóüôåñåò ãõíáßêåò ôïõ óõíåäñßïõ Þôáí ç ðñþôç ôïõò åðáöÞ ìå ôçí ðïëéôéêÞ. Ãéá ðïëëÝò áðü áõôÝò Þôáí êáé ôï ðñþôï ôáîßäé ìáêñéÜ áðü ôïí ôüðï ôïõò. Ãéá ôéò ïñãáíþôñéåò Þôáí ìéá ìåèõóôéêÞ Üóêçóç óôçí ðñïðáãÜíäá ôùí áðüøåþí ôïõò, üðùò êáé ìéá ðåíôáêÜèáñç áðüäåéîç üôé ç äïõëåéÜ ôïõò ìüëéò Üñ÷éæå. Åß÷áí ðåñÜóåé 10 ÷ñüíéá áðü ôï ðñïçãïýìåíï ãõíáéêåßï óõíÝäñéï óôç Ñùóßá. Ôéò ãõíáßêåò ìå ôéò ãïýíåò êáé ôá öáóáìÝí, ðïõ Þôáí ðëåéïøçößá ôï 1908, åß÷áí áíôéêáôáóôÞóåé ïé áðáéôçôéêÝò åñãÜôñéåò êáé áãñüôéóóåò ôïõ 1918. ÁëëÜ ç ìåãáëýôåñç áíôßèåóç âñéóêüôáí óôï ãåãïíüò üôé ç ðÜëç ôùí öåìéíéóôñéþí ôïõ 1908 ãéá ðïëéôéêÜ äéêáéþìáôá, øÞöï, äéêáßùìá óôçí ìüñöùóç ê.ëð. åß÷å óõíáíôÞóåé ôçí å÷èñüôçôá ôçò êõâÝñíçóçò ôïõ ôóÜñïõ áêüìá êáé óôïõò ðéï ðåñéïñéóìÝíïõò óôü÷ïõò. Åíþ ôï óõíÝäñéï ôïõ 1918 Þôáí ìéá áñ÷Þ, ìéá áíïé÷ôÞ äéáêÞñõîç ôïõ ãåãïíüôïò üôé ç çãåóßá ôùí ìðïëóåâßêùí õðïóôÞñéæå óôçí ðñÜîç ôçí õðüèåóç ôçò áðåëåõèÝñùóçò.

Ðñïôïý ôï óõíÝäñéï êëåßóåé ôñáãïõäþíôáò ôç ÄéåèíÞ, åß÷å êáôáöÝñåé íá áðïöáóßóåé ôçí ïñãÜíùóç ðïõ ÷ñåéáæüôáí ãéá íá öÝñåé åéò ðÝñáò ôïõò óôü÷ïõò ôïõ: ôï ÔóåíïôíôÝë. Ç ðñþôç õðåýèõíÞ ôïõ Þôáí ç ÉíÝóá ÁñìÜí, ðïõ äïýëåøå åîáíôëçôéêÜ ãé’ áõôÞí ôçí õðüèåóç (ðïëëÝò öïñÝò 14-16 þñåò ôç ìÝñá) ìÝ÷ñé ôï èÜíáôü ôçò áðü ðáíïýêëá ôï 1920, ïðüôå êáé ôçí äéáäÝ÷ôçêå óôï ðüóôï ôçò ç ÁëåîÜíäñá ÊïëïíôÜé. Ôï óýíèçìá ôïõ ÔóåíïôíôÝë, üðùò ôï äéáôýðùóå ç ÊïëïíôÜé, Þôáí «áãêéôÜôóéá ìå ðñÜîåéò» êáé îåêßíçóáí íá õëïðïéÞóïõí áõôÜ ðïõ áðïöÜóéóáí óôï óõíÝäñéï. ÏìÜäåò ãõíáéêþí óôåëå÷þí óôñáôåýôçêáí ó’ áõôÞí ôçí õðüèåóç, ïñãþíïíôáò ôçí á÷áíÞ Ñùóßá ìå ðëïßá êáé ôñÝíá «ðñïðáãÜíäáò». Ãé’ áõôüí ôï ëüãï åîÝäùóáí êáé ôç äéêÞ ôïõò åöçìåñßäá, ôçí «Êïììïõíßóôñéá» (åêäüôñéá Þôáí ç Êñïýðóêáãéá). Âïçèïýóáí óôçí ïñãÜíùóç ôùí êïéíïôéêþí ìáãåéñåßùí, ðáéäéêþí óôáèìþí êáé ðëõíôçñßùí. Öñüíôéæáí ãéá ôá ïñöáíÜ ðáéäéÜ, ëåéôïõñãïýóáí ó÷ïëåßá, öñüíôéæáí ãéá ôç äéáíïìÞ ôñïöÞò, ãéá õðçñåóßåò õãåßáò, ãéá ôç ìüñöùóç êáé ðïëëÜ Üëëá. ÓôÞñéæáí ôéò êáìðÜíéåò ôïõ êüììáôïò (üðùò ôç âïÞèåéá óôïí Êüêêéíï Óôñáôü óôïí åìöýëéï Þ ôçí êáìðÜíéá åíÜíôéá óôïí áíáëöáâçôéóìü). ÏñãÜíùíáí óõíåëåýóåéò áíôéðñïóþðùí êáé åîÝëåãáí ãõíáßêåò áðü ôá åñãïóôÜóéá êáé ôá ÷ùñéÜ ãéá íá ðÜñïõí ìÝñïò óôç äéåýèõíóç ôùí åñãïóôáóßùí Þ ôùí íïóïêïìåßùí, ãéá íá óõììåôÜó÷ïõí óôéò ëåéôïõñãßåò ôùí óïâéÝô êáé ôùí óõíäéêÜôùí Þ áêüìá íá õðçñåôÞóïõí ùò äéêáóôßíåò Þ ãåíéêÝò äéåõèýíôñéåò óå äéÜöïñåò õðçñåóßåò ôïõ åñãáôéêïý êñÜôïõò. Ôç äåýôåñç ÷ñïíéÜ ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ ÔóåíïôíôÝë Ýãéíáí 853 óõíäéáóêÝøåéò åñãáôñéþí êáé áãñïôéóóþí óå ïëüêëçñç ôç Ñùóßá. Óôá ìÝóá ôïõ 1920 ðÜíù áðü 500.000 ãõíáßêåò ëåéôïõñãïýóáí ùò áíôéðñüóùðïé ôùí óõíäéáóêÝøåùí. Ç üëç ðñïóðÜèåéá äåí Þôáí åýêïëç. Ëüãù ôïõ ìåãÝèïõò ôçò ÷þñáò, ôïõ êïëïóóéáßïõ áíáëöáâçôéóìïý, ôùí äéáöïñåôéêþí ãëùóóþí, ôùí ðñïêáôáëÞøåùí êáé ôçò áíïé÷ôÞò å÷èñüôçôáò ôùí áíôñþí óôéò êáèõóôåñçìÝíåò ðåñéï÷Ýò, ïé «åñãÜôñéåò» ôïõ ÔóåíïôíôÝë Ýðñåðå íá åöåýñïõí íÝïõò ôñüðïõò ãéá íá Ýñèïõí óå åðáöÞ ìå ôéò ãõíáßêåò, ôñüðïõò ðïõ íá áíôáðïêñßíïíôáé óôéò ôïðéêÝò óõíèÞêåò. ÐÞãáéíáí óå ìÝñç ðïõ ðïôÝ îáíÜ äåí åß÷å åìöáíéóôåß Üíèñùðïò ôçò ðüëçò. ÐïëëÝò öïñÝò Ýêáíáí ìõóôéêÝò óõíáíôÞóåéò, ñáíôåâïý óå ÷áìÜì, «ëÝó÷åò ãõíáéêþí»! Óôï Ìðáêïý ìéá ôÝôïéá ëÝó÷ç åß÷å ÷éëéÜäåò ìÝëç êáé Ýãéíå ôï ó÷ïëåßï, ç åêêëçóßá ôïõ äÞìïõ êáé ôï êïéíùíéêü êÝíôñï ãéá ôéò ãõíáßêåò, áíôéêáèéóôþíôáò ôï ðáñáäïóéáêü ðáæÜñé. Óôéò èñçóêüëçðôåò ðåñéï÷Ýò ôçò õðáßèñïõ, ïé ãõíáßêåò áíôéìåôþðéæáí áêüìá êáé ôç âßáéç áíôßäñáóç ôùí áíôñþí. Óôçí êåíôñéêÞ Áóßá, ìüíï ôï ðñþôï ôÝôáñôï ôïõ 1929 ãýñù óôéò 300 ãõíáßêåò äïëïöïíÞèçêáí áðü ôïõò óõæýãïõò, ôïõò áäåñÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

37

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 38

öïýò Þ ôïõò ðáôåñÜäåò ôïõò ãéá ôçí «íôñïðÞ» ðïõ ðñïêáëïýóå óôçí ïéêïãÝíåéá ç óõììåôï÷Þ ôïõò óôéò äñáóôçñéüôçôåò ôïõ ÔóåíïôíôÝë. [4] Êé üìùò, ðáñÜ ôïí êßíäõíï ðïõ äéÝôñå÷áí, åêáôïíôÜäåò ÁóéÜôéóóåò äÞëùíáí åèåëüíôñéåò ãéá íá ìåôáöñÜæïõí, íá âïçèïýí óôéò äïõëåéÝò êáé íá ðñïùèïýí ìå ôïí ôñüðï ôïõò ôéò ðñùôïâïõëßåò êáé ôéò áðüøåéò ôïõ ÔóåíïôíôÝë, öôÜíïíôáò ôåëéêÜ óôï íá êáôáëÜâïõí õðåýèõíåò èÝóåéò ìÝóá ó’ áõôü. Êáé êÜèå ÷ñüíï, ôçí ÐñùôïìáãéÜ Þ ôçí Ðáãêüóìéá ÇìÝñá ôùí Ãõíáéêþí, ÷éëéÜäåò ãõíáßêåò óõãêåíôñþíïíôáí óôçí áãïñÜ êáé Ýóêéæáí ôá ôóáíôüñ êáé ôá ðÝðëá ðïõ êÜëõðôáí ôï ðñüóùðü ôïõò! Ôï ÔóåíïôíôÝë åß÷å ôåñÜóôéá åðßäñáóç óôç óïâéåôéêÞ êïéíùíßá, êõñßùò óôéò ðüëåéò. ¹ôáí ìéá «ìç÷áíÞ» ðïõ êáôÜöåñå íá êéíçôïðïéÞóåé êáé íá åëåõèåñþóåé ôçí åíåñãçôéêüôçôá ÷éëéÜäùí êáé ÷éëéÜäùí ãõíáéêþí, áêüìá êáé áðü ôá ðéï êáèõóôåñçìÝíá óôñþìáôá êáé ðåñéï÷Ýò ôçò ÓïâéåôéêÞò Ñùóßáò. Êáé êÜíïíôáò áõôü, äåí õðçñåôïýóå ìüíï ôçí õðüèåóç ôçò ãõíáéêåßáò áðåëåõèÝñùóçò, áëëÜ åíÝôáóóå åíåñãÜ óôï êüììá êáé óôçí ðñïóðÜèåéá ãéá ôç óïóéáëéóôéêÞ êïéíùíßá êáéíïýñãéá åêðáéäåõìÝíá êáé ðïëéôéêïðïéçìÝíá ìÝëç: ôéò ãõíáßêåò. Áíôéðñïóþðåõå Ýíáí óõíäõáóìü ôáîéêÞò ðÜëçò êáé áãþíá ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ãõíáéêþí. Åðßóçò, ôçí åöáñìïãÞ ôùí ìáñîéóôéêþí áðüøåùí ãéá ôï ãõíáéêåßï ðëçèõóìü – ôï ìéóü ôïõ åñãáôéêïý êéíÞìáôïò. Êáé, êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï, ôçí ðïëý öåìéíéóôéêÞ Üðïøç ðïõ åß÷å åêöñÜóåé ï ËÝíéí ôï 1919, üôé «ç áðåëåõèÝñùóç ôùí åñãáæüìåíùí ãõíáéêþí åßíáé èÝìá ôùí ßäéùí ôùí åñãáæüìåíùí ãõíáéêþí». Ôï üôé áõôÞ ðñïóðÜèåéá ôçò ÅðéôñïðÞò Ãõíáéêþí ôïõ Ìðïëóåâßêéêïõ Êüììáôïò êáôÜöåñå íá óõíåéäçôïðïéÞóåé êáé íá êéíçôïðïéÞóåé ôéò öôù÷Ýò, áìüñöùôåò, «êáèõóôåñçìÝíåò» ãõíáßêåò êáé íá ôéò êÜíåé åíåñãÜ ìÝëç ôçò êáéíïýñãéáò êïéíùíßáò ðïõ Ýëðéæáí üôé èá öôéá÷íüôáí, Þôáí ç æùíôáíÞ áðüäåéîç üôé ç ãõíáéêåßá áðåëåõèÝñùóç Þôáí êÜôé ðáñáðÜíù áðü ôï äéêáßùìá óôçí øÞöï. Ôï ÔóåíïôíôÝë Þôáí ôï ðéï åíäéáöÝñïí êáé óçìáíôéêü åã÷åßñçìá ãéá ôç ÷åéñáöÝôçóç ôùí ãõíáéêþí, üðùò åðßóçò êáé ôï ðéï äéáöïñåôéêü áðü ü,ôé õðÞñ÷å ôüôå ùò åìðåéñßá óôç Äýóç. ¹ôáí ç ìåëåôçìÝíç, óõíåéäçôÞ êáé åðßðïíç ðñïóðÜèåéá åêáôïíôÜäùí Þäç «áðåëåõèåñùìÝíùí» ãõíáéêþí íá ìåôáããßóïõí ôéò áðüøåéò ôïõò, ôçí ðñïðáãÜíäá ôïõò êáé ôçí áõôïðåðïßèçóÞ ôïõò íá áëëÜîïõí ôïí êüóìï, ìÝóá óôï áßìá ôçò áãñïôéêÞò êáé ðñïëåôáñéáêÞò Ñùóßáò. ¹ôáí ç áëçèéíÞ óïóéáëéóôéêÞ åðáíÜóôáóç ìéá åîåëéêôéêÞ äéáäéêáóßá êáé ü÷é Ýíá áðëü ãåãïíüò. ÓõíäõÜæïíôáò ôï ðáëéü êëáóéêü åðáíáóôáôéêü ðÜèïò ìå ôçí êáéíïýñãéá ïñãáíùôéêüôçôá ðïëéôéêÞò êáé êïéíùíéêÞò êéíçôïðïßçóçò, êáôÜöåñå íá âÜëåé ôéò âÜóåéò ôçò ðñþôçò áõèåíôéêÞò êïéíùíéêÞò áðåëåõèÝñùóçò ôùí ãõíáéêþí óôçí Éóôïñßá. Êáé êáèïäçãÞèçêå êáé Ýãéíå ðñÜîç áðü ôéò ßäéåò ôéò ãõíáßêåò. ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

38

Ôï ÔóåíïôíôÝë êáôáñãÞèçêå ôï 1930 áðü ôïí ÓôÜëéí.

ÁíôåðáíÜóôáóç – Óôáëéíéóìüò ÓÞìáíå áíôéóôñïöÞ êáé ðéóùãýñéóìá óå üëá ôá ðñïïäåõôéêÜ êáé áðåëåõèåñùôéêÜ ìÝôñá ðïõ åß÷å ðÜñåé ôï íÝï åñãáôéêü êñÜôïò áðü ôï 1917. ¼ëåò ïé êáôáêôÞóåéò ôùí ãõíáéêþí êáôáñãïýíôáé, ðñïâÜëëåôáé îáíÜ ôï ðñüôõðï ôçò «ãõíáßêáò-ìçôÝñáò». Ôï 1936 ç Ýêôñùóç (ðïõ þò ôüôå Þôáí ï êýñéïò ôñüðïò åëÝã÷ïõ ôùí ãåííÞóåùí) ãßíåôáé ðáñÜíïìç. Ôï äéáæýãéï ãßíåôáé äýóêïëï êáé îáíáãõñßæåé óôçí áñìïäéüôçôá ôùí äéêáóôçñßùí. Êáé ç ìïíÜäá ôçò ïéêïãÝíåéáò ðáëéíïñèþíåôáé, ãéáôß áðïôåëåß ôçí ðéï öôçíÞ åíáëëáêôéêÞ ëýóç áíáðáñáãùãÞò êáé óõíôÞñçóçò ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò ôüóï ãéá ôï êñÜôïò ôïõ ÓôÜëéí (ôïí íåïóýóôáôï êñáôéêü êáðéôáëéóìü) üóï êáé ãéá ôïí êáðéôáëéóìü óôç Äýóç. Ç ïìïöõëïöéëßá ÷áñáêôçñßæåôáé «áóôéêÞ äéáóôñïöÞ», ïé ïìïöõëüöéëïé óôÝëíïíôáé óôá ãêïõëÜãê. Ç óïóéáëéóôéêÞ ïéêïãÝíåéá, ï íüìïò êáé ôï êñÜôïò Ýãéíáí ç «áãßá ôñéÜäá» ãéá ôï ÊÊÓÅ –êáé ü÷é ìüíï– åðß ÓôÜëéí. Ï óôáëéíéóìüò îåèåìåëßùóå, Ýóâçóå áðü ôçí Éóôïñßá Þ ÷áñáêôÞñéóå «ìéêñïáóôéêÝò Þ/êáé áíáñ÷éêÝò» üëåò ôéò ðñïùèçìÝíåò êáé öùôéóìÝíåò áëëáãÝò ðïõ Ýöåñáí óôçí êïéíùíßá ç ÅðáíÜóôáóç ôïõ ’17 êáé ïé ìðïëóåâßêïé. Áõôü, üìùò, äåí óçìáßíåé üôé äåí óõíÝâçóáí... ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ (1) Ç èåþñçóç ôùí êéíçìÜôùí ôùí äõôéêþí ãõíáéêþí ôçò åðï÷Þò (ð.÷., ïé óïõöñáæÝôåò), áëëÜ êáé ôùí ãõíáéêþí ðïõ üëï êáé ðéï ìáæéêÜ Ýìðáéíáí óôçí ðáñáãùãÞ ùò åñãáæüìåíåò åßíáé áðü ìüíï ôïõ Ýíá Üëëï åíäéáöÝñïí êáé ìåãÜëï æÞôçìá, ðïõ ðñÝðåé íá ìåëåôçèåß ÷ùñéóôÜ.

(2) Ï Åíãêåëò, âáóéæüìåíïò óôï Ýñãï åíüò áíèñùðïëüãïõ, ôïõ Ìüñãêáí, êáé óôéò äéêÝò ôïõ ìåëÝôåò ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðïñåßá ôçò ïéêïãÝíåéáò ùò êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò, äéáðßóôùóå üôé óå äéáöïñåôéêÝò êïéíùíßåò áíôéóôïé÷ïýóáí äéáöïñåôéêÝò ïéêïãÝíåéåò êáé äéáöïñåôéêïß ôýðïé «ãÜìùí» (üðùò ïé ïìáäéêïß ãÜìïé, êáôÜ ôïõò ïðïßïõò ïé ãõíáßêåò ìéáò êÜóôáò ðáíôñåýïíôáí áðü êïéíïý üëïõò ôïõò Üíôñåò ìéáò Üëëçò êÜóôáò). Åðßóçò, áíáöÝñåé êáé ôéò áëëáãÝò ðïõ åðÞëèáí óôçí ïéêïãÝíåéá áðü ôçí ðñùôüãïíç êïéíùíßá óôçí áñ÷áéüôçôá êáé ìåôÜ óôç öåïõäáñ÷ßá êáé óôïí êáðéôáëéóìü êáé áðïäåéêíýåé üôé ç ìïíïãáìßá äåí Þôáí «öõóéêü» êáé «âéïëïãéêü» Ýíóôéêôï, üðùò ôï ðáñïõóßáæáí óôïí êáéñü ôïõ, áëëÜ êáôáóêåýáóìá ôçò ôáîéêÞò êïéíùíßáò. Áîßæåé íá äéáâáóôåß ôï ßäéï ôï âéâëßï ôïõ Åíãêåëò.

(3) Ç ìáñîéóôéêÞ ðáñÜäïóç óå ó÷Ýóç ìå ôá æçôÞìáôá ôùí ãõíáéêþí, áëëÜ êáé åí ãÝíåé ôçò óåîïõáëéêÞò êáôáðßåóçò, åßíáé åðßóçò áðü ìüíï ôïõ Ýíá ôåñÜóôéï æÞôçìá, ðïõ ëüãù ÷þñïõ äåí Þôáí äõíáôüí íá áíáëõèåß åðáñêþò åäþ.

(4) Ïé óõæçôÞóåéò êáé ïé äéáöùíßåò áíÜìåóá óôïõò ìðïëóåâßêïõò, üðùò êáé ïé äéáöïñåôéêÝò áðüøåéò, áðü ôç ìéá äåí Þôáí äõíáôü íá ðáñáôåèïýí ëüãù ÷þñïõ, áöåôÝñïõ äåí Ýðáéîáí êáèïñéóôéêü ñüëï ó’ áõôÜ ðïõ Ýãéíáí óôçí ðñÜîç. ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ 1. Richard Stites, «The Women’s Liberation Mouvement in Russia – Feminism, Nihilism and Bolsevism 1860-1930».

2. Wendy Goldman, «Women, the State & Revolution», Soviet family policy & social life, 1917-1936.

3. Tony Cliff, «Class struggle & women’s liberation».

4. Ìáñî - ¸íãêåëò - ËÝíéí, «Ãéá ôï ãõíáéêåßï æÞôçìá» (åêäüóåéò «Óýã÷ñïíç Åðï÷Þ», 1987).

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 39

Éìðåñéáëéóìüò: Ôï áíþôåñï óôÜäéï ôïõ êáðéôáëéóìïý Ôïõ Brian Jones* áëéüôåñá ç ëÝîç «éìðåñéáëéóìüò» Þôáí ìéá âñéóéÜ ðïõ óõó÷åôéæüôáí ìå ôçí ôáðåéíùôéêÞ áðïéêéáêÞ êáôï÷Þ ôùí ëáþí óôï ëåãüìåíï Ôñßôï Êüóìï. ¼ìùò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ï üñïò áõôüò Ý÷åé åðáíÝëèåé, áëëÜ áõôÞ ôç öïñÜ ùò óýìâïëï ôéìÞò, ü÷é íôñïðÞò. Ìüëéò ìåñéêïýò ìÞíåò ðñéí áðü ôçí åéóâïëÞ óôï ÉñÜê ôï 2003 ï ÌÜéêë ÉãêíÜôéåö Ýãñáøå äýï Üñèñá ãéá ôï «New York Times Magazine», ôï ðñþôï ìå ôßôëï «Ç áìåñéêáíéêÞ áõôïêñáôïñßá (óõíçèßóôå ôçí)» êáé ôï äåýôåñï ìå ôßôëï «Ç ëáúô áíïéêïäüìçóç åèíþí», óôá ïðïßá õðïóôÞñéæå: «Ï éìðåñéáëéóìüò ðáëéüôåñá Þôáí ôï ‘‘öïñôßï ôïõ ëåõêïý áíèñþðïõ’’. Ãé’ áõôü áðÝêôçóå êáêÞ öÞìç. ÁëëÜ ï éìðåñéáëéóìüò äåí ðáýåé íá åßíáé áíáãêáßïò ìüíï êáé ìüíï åðåéäÞ äåí åßíáé ðïëéôéêÜ ïñèüò. Ôá Ýèíç ìåñéêÝò öïñÝò áðïôõã÷Üíïõí, êáé üôáí áõôü óõìâåß, ìüíï ìå åîùôåñéêÞ âïÞèåéá –ìå éìðåñéáëéóôéêÞ éó÷ý– ìðïñïýí íá ïñèïðïäÞóïõí îáíÜ. Ç áíïéêïäüìçóç åèíþí åßíáé ï ôýðïò ôïõ éìðåñéáëéóìïý óôçí åðï÷Þ ôùí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí, óå ìéá ðåñßïäï ðïõ ïé ìåãÜëåò äõíÜìåéò ðéóôåýïõí ôüóï óôï äéêáßùìá áõôïêõâÝñíçóçò ôùí ìéêñþí åèíþí üóï êáé óôï äéêü ôïõò äéêáßùìá íá êõâåñíïýí ôïí êüóìï». Áõôü ðïõ õðïíïåß ï ÉãêíÜôéåö –êáé ïé ðåñéóóüôåñïé óõããñáöåßò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí üñï– åßíáé üôé ï éìðåñéáëéóìüò áðïôåëåß ìéá óåéñÜ áðü (óõíÞèùò êáëïðñïáßñåôåò) ðïëéôéêÝò. Áõôü ðïõ äåí áíôéëáìâÜíåôáé (Þ äåí ðáñáäÝ÷åôáé) åßíáé üôé ç ßäéá êåíôñéêÞ äõíáìéêÞ õðïêñýðôåôáé ðßóù áðü üëåò ôéò

Ð

áðïöÜóåéò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò êÜèå Ýèíïõò: áíôáãùíéóìüò ãéá äýíáìç êáé êÝñäç. Ï Ñþóïò åðáíáóôÜôçò Â.É. ËÝíéí, ðñéí áðü ðåñßðïõ 100 ÷ñüíéá, áðÝäåéîå üôé ï áíôáãùíéóìüò ìåôáîý ôùí éó÷õñþí, ï «éìðåñéáëéóìüò», åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá óõíþíõìïò ìå ôïí êáðéôáëéóìü óôï áíþôåñï óôÜäéü ôïõ. Ôï âéâëßï ôïõ «Éìðåñéáëéóìüò: ôï áíþôåñï óôÜäéï ôïõ êáðéôáëéóìïý» åßíáé Ýíá äñïóåñü áíôßäïôï, êáé ôáõôü÷ñïíá êáôáðÝëôçò, ãéá ôïõò åðáããåëìáôßåò áðïëïãçôÝò. Ï ËÝíéí óõíïøßæåé ôïí ïñéóìü ôïõ ãéá ôïí éìðåñéáëéóìü ùò åîÞò: 1. Ç óõãêÝíôñùóç ôçò ðáñáãùãÞò êáé ôïõ êåöáëáßïõ, ðïõ áíáðôý÷èçêáí óå ôüóï ìåãÜëï âáèìü þóôå íá äçìéïõñãçèïýí ìïíïðþëéá ðïõ ðáßæïõí êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí ïéêïíïìéêÞ æùÞ.

2. Ç óõã÷þíåõóç ôñáðåæéêïý êáé âéïìç÷áíéêïý êåöáëáßïõ êáé ç äçìéïõñãßá, óôç âÜóç áõôïý ôïõ «äçìïóéïíïìéêïý êåöáëáßïõ», ìéáò «ïéêïíïìéêÞò ïëéãáñ÷ßáò».

3. Ç åîáãùãÞ êåöáëáßùí, ðïõ Ý÷åé ãßíåé ðïëý óçìáíôéêÞ, óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôçí åîáãùãÞ ðñïúüíôùí.

4. Ç äçìéïõñãßá äéåèíþí ïéêïíïìéêþí ìïíïðùëßùí, ðïõ ìïéñÜæïíôáé ôïí êüóìï ìåôáîý ôïõò.

5. Ç ïëïêëÞñùóç ôçò åäáöéêÞò äéáßñåóçò ïëüêëçñïõ ôïõ êüóìïõ áíÜìåóá óôéò ìåãáëýôåñåò êáðéôáëéóôéêÝò äõíÜìåéò. Óôï Ýñãï áõôü ï ËÝíéí, êáôÜ äéêÞ ôïõ ïìïëïãßá, äáíåßæåôáé ðïëëÜ óôïé÷åßá áðü ôïõò ïéêïíïìïëüãïõò Ôæ.Á. ×üìðóïí êáé ÑïýÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

39

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 40

íôïëö ×ßëöåñíôéíãê. ¼ôáí Ýãñáöå ôï âéâëßï ôïõ, ï ËÝíéí Ýãñáöå ðáñÜëëçëá ôçí åéóáãùãÞ óôï âéâëßï ôïõ ÍéêïëÜé Ìðïõ÷Üñéí «Éìðåñéáëéóìüò êáé ðáãêüóìéá ïéêïíïìßá». Ç ìðñïóïýñá ôïõ ËÝíéí åß÷å ôï óôü÷ï íá åßíáé ìéá «åêëáúêåõìÝíç ðåñßëçøç». Åíþ õðÜñ÷åé ðïëëÞ óõæÞôçóç ãéá ôç óçìáóßá ôïõ êáèåíüò áðü ôá ðÝíôå óçìåßá ôïõ ËÝíéí, ç êåíôñéêÞ èÝóç ðïõ ìïéñÜæåôáé ìå ôïí Ìðïõ÷Üñéí ìðïñåß íá óõíïøéóôåß óå äýï êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ éìðåñéáëéóìïý: ï óõãêåíôñùôéóìüò ôïõ êåöáëáßïõ êáé ç äéåèíïðïßçóç ôçò ðáñáãùãÞò.

Ï óõãêåíôñùôéóìüò ôïõ êåöáëáßïõ «Ïé åëåýèåñåò áãïñÝò ãßíïíôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï ðáñåëèüí». ËÝíéí Ï êáðéôáëéóìüò, óôçí «êëáóéêÞ» ôïõ öÜóç, ÷áñáêôçñéæüôáí áðü åôáéñåßåò ðïõ êáôáóêåýáæáí áíôáãùíéóôéêÜ ðñïúüíôá óôï ðëáßóéï ìéáò åíéáßáò åèíéêÞò áãïñÜò. ÓÞìåñá åßíáé óýíçèåò (êáé êáôáíïçôü) íá åðéêñßíïíôáé ïé ãéãÜíôéåò ðïëõåèíéêÝò êáé íá õðïóôçñßæïíôáé ïé «ìéêñÝò» åðé÷åéñÞóåéò ùò åíáëëáêôéêÞ ëýóç. Ï Ìðïõ÷Üñéí êáé ï ËÝíéí âÜëèçêáí üìùò íá áðïäåßîïõí üôé ç ðåñßïäïò ôïõ áíôáãùíéóìïý ôùí ìéêñþí åðé÷åéñÞóåùí íïìïôåëåéáêÜ ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá ôåñÜóôéùí ôñáóô êáé êáñôÝë. Ôé åßíáé Üëëùóôå Ýíá «ôñáóô» Þ Ýíá «êáñôÝë»; Ðïëý áðëÜ, åßíáé ïñãáíéóìïß ìÝóá óå ìéá âéïìç÷áíßá Þ áíÜìåóá óå âéïìç÷áíßåò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ãéá íá ðáñÝ÷ïõí ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ ìïíïðùëßïõ óôïõò óõììåôÝ÷ïíôåò. Ç óýìðñáîç óçìáßíåé ìåãáëýôåñç äýíáìç óôïí Ýëåã÷ï ôùí ôéìþí, óôçí êõñéáñ÷ßá ïëüêëçñùí áãïñþí, êáé ðÜåé ëÝãïíôáò. Ï ËÝíéí ÷ñçóéìïðïéåß ôï ðáñÜäåéãìá ìéáò ãåñìáíéêÞò êïéíïðñáîßáò Üíèñáêá ðïõ Ýöôáóå íá êáôÝ÷åé ôï 87% ôçò åîüñõîçò Üíèñáêá óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ôï 1893 êáé ôï 95% ìÝ÷ñé ôï 1910. ÕðÜñ÷ïõí áíáñßèìçôá óýã÷ñïíá ðáñáäåßãìáôá. Ðáãêïóìßùò ôá ìÝóá ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò åëÝã÷ïíôáí ôï 1983 áðü 50 ðïëõåèíéêÝò, åíþ ùò ôï 2004 åß÷áí áðïìåßíåé ìüíï ðÝíôå. Óôü÷ïò ôïõò åßíáé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôçí ôåñÜóôéá äýíáìÞ ôïõò ãéá íá áöáíßóïõí ôïí áíôáãùíéóìü ìåôáîý ôïõò, ü÷é íá ôïí áõîÞóïõí. Ìå ôç ìÝèïäï ôçò åîáãïñÜò ðïëéôéêÞò åðéññïÞò, ðïõëþíôáò öôçíüôåñá áðü ôïõò ìéêñïýò ðáñáãùãïýò ê.ï.ê., ïé ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò ðíßãïõí óõóôçìáôéêÜ ôïõò ìéêñüôåñïõò áíôáãùíéóôÝò ôïõò. ¸ôóé, ç åðï÷Þ ôïõ «ôßìéïõ» áíôáãùíéóìïý öôÜíåé óôï ôÝëïò ôçò êáé ç åðï÷Þ ôùí ìïíïðùëßùí áñ÷ßæåé. «ÌåôáöñáóìÝíï óå áðëÞ ãëþóóá, áõôü óçìáßíåé üôé ï êáðéôáëéóìüò Ý÷åé öôÜóåé óôï óôÜäéï üðïõ, ðáñ’ üôé ç ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí åîáêïëïõèåß íá ‘‘âáóéëåýåé’’ êáé íá èåùñåßôáé ç âÜóç ôçò ïéêïíïìßáò, Ý÷åé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá õðïíïìåõôåß êáé ôá ìåãÜëá êÝñäç ôá ðáßñíïõí ïé ‘‘äéÜíïéåò’’ ôçò ïéêïíïìéêÞò ÷åéñáãþãçóçò». Ç óçìáóßá áõôïý ôïõ óõãêåíôñùôéóìïý åßíáé ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

40

äéðëÞ: ðñþôïí, äåí ìðïñåß íá õðÜñîåé åðéóôñïöÞ óôéò «ðáëéÝò êáëÝò ìÝñåò» ôçò ìéêñÞò ðáñáãùãÞò êáé ôïõ «åëåýèåñïõ áíôáãùíéóìïý». Ï óõãêåíôñùôéóìüò åßíáé áðïôÝëåóìá ôïõ Üíáñ÷ïõ áíôáãùíéóìïý ôçò áãïñÜò êáé ôïõ êýêëïõ ïéêïíïìéêÞò áêìÞò – ðáñáêìÞò, ðïõ ïäçãåß ìåñéêÝò åðé÷åéñÞóåéò óå áäéÝîïäï, áíáãêÜæïíôÜò ôåò åßôå íá êëåßóïõí åßôå íá ðïõëçèïýí óå ðïëý ÷áìçëÞ ôéìÞ óå êÜðïéïí ìåãáëýôåñï áíôáãùíéóôÞ. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá ç Üíïäïò «âáñüíùí ëçóôþí», üðùò ï ÑïêöÝëåñ êáé ï Ìüñãêáí, Þôáí Ýêöñáóç ôçò ãåíéêüôåñçò ôÜóçò ðñïò ôá ìïíïðþëéá ùò ìéáò óôñáôçãéêÞò åðéâßùóçò ãéá ôçí áìåñéêáíéêÞ âéïìç÷áíßá ðïõ ðåñíïýóå êñßóç. Óôçí áãïñÜ, ãéá íá ôï ðïýìå ùìÜ, «ôï ìÝãåèïò ìåôñÜåé». Ôï äåýôåñï óçìåßï åßíáé üôé áõôüò ï óõãêåíôñùôéóìüò Ýöôáóå óôï óçìåßï, ðñéí áðü ðåñéóóüôåñá áðü åêáôü ÷ñüíéá, üðïõ ïñéóìÝíåò âéïìç÷áíßåò óõã÷ùíåýôçêáí ìå ôï åèíéêü êñÜôïò. Ðþò óõìâáßíåé áõôü; Ïé ôñÜðåæåò, ðïõ ðáñÝ÷ïõí ôá êåöÜëáéá ãéá ôç äçìéïõñãßá êáé ôçí åðÝêôáóç ôùí åðé÷åéñÞóåùí, ìåôáôñÝðïíôáé áðü áäéÜöïñïé äáíåéóôÝò ÷ñçìÜôùí óå äéá÷åéñéóôÝò ïëüêëçñùí êëÜäùí ôçò âéïìç÷áíßáò. ¼ðùò Ýãñáöå ï ×ßëöåñíôéíãê: «¸íá óõíå÷þò áõîáíüìåíï ìÝñïò ôïõ âéïìç÷áíéêïý êåöáëáßïõ äåí áíÞêåé óôïõò âéïìç÷Üíïõò ðïõ ôï ÷åéñßæïíôáé. Ôï äéêáßùìá íá ÷åéñßæïíôáé ôá êåöÜëáéá ôï áðïêôïýí ìüíï ìÝóù ôçò ôñÜðåæáò, ç ïðïßá, óå ó÷Ýóç ìå áõôïýò, åìöáíßæåôáé ùò éäéïêôÞôçò áõôþí ôùí êåöáëáßùí. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ, ç ôñÜðåæá õðï÷ñåïýôáé íá ôïðïèåôåß Ýíá ïëïÝíá êáé ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôùí êåöáëáßùí ôçò óôç âéïìç÷áíßá. Ìå áõôü ôïí ôñüðï ç ôñÜðåæá ãßíåôáé óå üëï êáé ìåãáëýôåñï âáèìü âéïìç÷áíéêüò êáðéôáëéóôÞò. Ôá ôñáðåæéêÜ êåöÜëáéá, äçëáäÞ êåöÜëáéá ìå ôç ìïñöÞ ÷ñçìÜôùí, ðïõ ìå ôïí ôñüðï áõôü Ý÷ïõí ìåôáôñáðåß óå âéïìç÷áíéêÜ êåöÜëáéá, åãþ ôá ïíïìÜæù ÷ñçìáôïäïôéêÜ êåöÜëáéá». Ìå ôçí ðþëçóç ìåôï÷þí, ç éäéïêôçóßá êáé ï Ýëåã÷ïò ôùí åðé÷åéñÞóåùí åíüò Ýèíïõò ãßíïíôáé êïéíü êôÞìá ìéáò üëï êáé ðéï åíïðïéçìÝíçò ïéêïíïìéêÞò ïëéãáñ÷ßáò. ¸ôóé ï Ìðïõ÷Üñéí õðïóôçñßæåé üôé, êáèþò ôá ìïíïðþëéá áðëþíïíôáé, ï áíôáãùíéóìüò ìå ôï Ýèíïò-êñÜôïò ìåéþíåôáé êáé ïé ðéï ðñïçãìÝíåò ÷þñåò ìåôáôñÝðïíôáé áðïôåëåóìáôéêÜ óå «êñáôéêÜ êáðéôáëéóôéêÜ ôñáóô». ÁõôÞ ç ôÜóç ðÞñå áêñáßåò äéáóôÜóåéò óôç Ñùóßá ôïõ ÓôÜëéí êáé óôç Ãåñìáíßá ôïõ ×ßôëåñ, üðïõ ôï êñÜôïò áíÝëáâå åîïëïêëÞñïõ ôéò «éäéùôéêÝò» åðé÷åéñÞóåéò, áëëÜ üðïõ ïé åíÝñãåéåò åß÷áí óçìáíôéêÝò ïìïéüôçôåò ìå ôá ìÝôñá ðïõ ðÜñèçêáí áðü ôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò êáé ôïõò óõììÜ÷ïõò ôçò ùò áðÜíôçóç óôçí ïéêïíïìéêÞ êñßóç óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá.

Ç äéåèíïðïßçóç ôçò ðáñáãùãÞò Ðáñ’ üôé ï áíôáãùíéóìüò ìÝóá óôï êñÜôïò ìåéþíåôáé áðü ôá ìïíïðþëéá, äåí êáôáñãåßôáé å-

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 41

íôåëþò. Áíôßèåôá, áíåâáßíåé óå Üëëï åðßðåäï, óôïí áíôáãùíéóìü áíÜìåóá óôá êñÜôç. «Ìå ôç äçìéïõñãßá êñáôéêþí êáðéôáëéóôéêþí ôñáóô, ï áíôáãùíéóìüò ìåôáôïðßæåôáé ó÷åäüí óôï óýíïëü ôïõ óå îÝíåò ÷þñåò. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ôá üñãáíá ôçò ìÜ÷çò ðïõ èá äïèåß óôï åîùôåñéêü, êáé ðñùôáñ÷éêÜ ç êñáôéêÞ éó÷ýò, ðñÝðåé íá áíáðôõ÷èïýí ôñïìåñÜ». ÅðéðëÝïí, êÜèå êñÜôïò ÷ñçóéìïðïéåß ôç óôñáôéùôéêÞ ôïõ äýíáìç, ôçí ïðïßá ðñÝðåé óõíå÷þò íá áíáðôýóóåé óôïí áíôáãùíéóìü ôïõ ìå Üëëá êñÜôç, þóôå íá ðñïóôáôåýóåé ôá «åèíéêÜ» ôïõ óõìöÝñïíôá óôï åîùôåñéêü. «¼ðïôå ðñïêýðôåé êÜðïéï èÝìá ðåñß áëëáãÞò åìðïñéêþí óõìöùíéþí, ç êñáôéêÞ éó÷ýò ôùí óõìâáëëüìåíùí êáðéôáëéóôþí åìöáíßæåôáé óôï ðñïóêÞíéï êáé ïé áìïéâáßåò ó÷Ýóåéò áõôþí ôùí êñáôþí –ðïõ, óå ôåëéêÞ áíÜëõóç, êáôáëÞãïõí íá åßíáé ïé ó÷Ýóåéò ôùí óôñáôéùôéêþí ôïõò äõíÜìåùí– êáèïñßæïõí ôéò óõìöùíßåò. ¼ôáí ðñüêåéôáé íá äïèåß Ýíá äÜíåéï óå êÜðïéá ÷þñá, ç êõâÝñíçóç, âáóéæüìåíç óôç óôñáôéùôéêÞ ôçò äýíáìç, åîáóöáëßæåé üóï ôï äõíáôüí ìåãáëýôåñïõò ôüêïõò ãéá ôïõò õðçêüïõò ôçò, åããõÜôáé ôéò äéáôáêôéêÝò, ïñßæåé ôéò ñÞôñåò, ðáëåýåé åíÜíôéá óôïõò îÝíïõò áíôáãùíéóôÝò. ¼ôáí áñ÷ßæåé ç ìÜ÷ç ãéá ôçí åêìåôÜëëåõóç áðü ôï ÷ñçìáôïäïôéêü êåöÜëáéï ìéáò ðåñéï÷Þò ðïõ äåí Ý÷åé åðéóÞìùò êáôáëçöèåß áðü êáíÝíáí, êáé ðÜëé ç óôñáôéùôéêÞ äýíáìç ôïõ êñÜôïõò êáèïñßæåé ðïéïò èá êáôÝ÷åé ôçí ðåñéï÷Þ áõôÞ. Óå êáéñïýò ‘‘åéñÞíçò’’ ï óôñáôéùôéêüò ìç÷áíéóìüò êñýâåôáé óôá ðáñáóêÞíéá, üðïõ äåí ðáýåé ðïôÝ íá ëåéôïõñãåß, åíþ óå åðï÷Ýò ðïëÝìïõ åìöáíßæåôáé Üìåóá óôï ðñïóêÞíéï». Åäþ ç ôÜóç ãéá ìïíïðþëéá Ýñ÷åôáé óå Üìåóç áíôßèåóç ìå ôç äéåèíïðïßçóç ôçò ðáñáãùãÞò. Ï Ìðïõ÷Üñéí ðÞñå áõôÞ ôçí áðëÞ ôÜóç êáé õðåñÝâáëå ôï âáèìü óôïí ïðïßï êñÜôïò êáé êåöÜëáéï åß÷áí óõã÷ùíåõôåß óôï óýóôçìá óõíïëéêÜ, áëëÜ åß÷å óõëëÜâåé ôç âáóéêÞ áíôßöáóç áíÜìåóá óôï Ýèíïò-êñÜôïò êáé óôç äéåèíïðïßçóç ôïõ êåöáëáßïõ, ðïõ åßíáé îåêÜèáñç óôï Ýñãï ôïõ ËÝíéí. Ï êáðéôáëéóìüò õðÞñîå ðÜíôá ðáãêüóìéï óýóôçìá. ÃåííçìÝíïò ìÝóá áðü ôï áßìá ôùí óêëÜâùí êáé ôï ôñéìåñÝò åìðüñéï, ï âéïìç÷áíéêüò êáðéôáëéóìüò Ýðñåðå ðÜíôá íá «öùëéÜæåé ðáíôïý, íá åãêáèßóôáôáé ðáíôïý», üðùò ðáñáôçñïýóå ï Ìáñî ðñéí áðü 160 ÷ñüíéá. Êáèþò ç ïéêïíïìéêÞ êñßóç óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá åðéôÜ÷õíå ôçí áíÜðôõîç ìåãÜëùí ìïíïðùëßùí, ùèïýóå ôáõôü÷ñïíá ôá éó÷õñÜ êñÜôç óôçí áíáæÞôçóç áðïéêéþí. Ïé áðïéêßåò ðñïìÞèåõáí êáéíïýñãéåò, öôçíÝò ðñþôåò ýëåò êáé, åîßóïõ óçìáíôéêü, íÝåò áãïñÝò ãéá ôç âéïìç÷áíßá êáé êáéíïýñãéåò äéåîüäïõò ãéá êáðéôáëéóôéêÝò åðåíäýóåéò. ¼ìùò óýíôïìá ðñïÝêõøå ðñüâëçìá. Ùò ôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá, ï êüóìïò åß÷å Þäç äéáéñåèåß áíÜìåóá óôéò ìåãáëýôåñåò äõíÜìåéò ôïõ êüóìïõ. Ôþñá ìüíï ç áíáêáôáíïìÞ Þôáí åöéêôÞ: «Ãéá

ðñþôç öïñÜ ï êüóìïò åßíáé åíôåëþò äéáéñåìÝíïò, þóôå óôï ìÝëëïí ìüíï ç áíáêáôáíïìÞ åßíáé ðéèáíÞ. Ðåñéï÷Ýò ìðïñïýí ìüíï íá ðåñÜóïõí áðü ôïí Ýíáí ‘‘éäéïêôÞôç’’ óå Ýíáí Üëëï, áíôß íá ðåñíÜíå ùò åëåýèåñç ðåñéï÷Þ óå Ýíáí ‘‘éäéïêôÞôç’’», êáé áõôü äåí ìðïñåß íá äéåõèåôçèåß ìå «åéñçíéêü» ôñüðï. «Äåí ìðïñåß íá äéáíïçèåß êáíåßò Üëëç âÜóç ãéá ôï ìïßñáóìá ðåñéï÷þí åðéññïÞò, óõìöåñüíôùí, áðïéêéþí ê.ëð. ðÝñá áðü ôïí õðïëïãéóìü ôçò äýíáìçò ôùí óõììåôå÷üíôùí óôç ìïéñáóéÜ, äçëáäÞ ôçò ãåíéêÞò ïéêïíïìéêÞò, äçìïóéïíïìéêÞò êáé óôñáôéùôéêÞò äýíáìçò. Êáé ç éó÷ýò áõôþí ôùí óõììåôå÷üíôùí óôç ìïéñáóéÜ äåí áëëÜæåé ìå ôïí ßäéï âáèìü, ãéáôß óôïí êáðéôáëéóìü ç áíÜðôõîç äéÜöïñùí åðé÷åéñÞóåùí, ôñáóô, êëÜäùí ôçò âéïìç÷áíßáò Þ ÷ùñþí äåí ìðïñåß íá åßíáé ïìïéüìïñöç. Ðñéí áðü ìéóü áéþíá ç Ãåñìáíßá Þôáí ìéá Üèëéá, áóÞìáíôç ÷þñá, üóïí áöïñïýóå ôçí êáðéôáëéóôéêÞ ôçò äýíáìç, óå óýãêñéóç ìå ôç äýíáìç ôçò Áããëßáò åêåßíç ôçí åðï÷Þ. Ç Éáðùíßá Þôáí åðßóçò áóÞìáíôç óå óýãêñéóç ìå ôç Ñùóßá. Ìðïñåß íá äéáíïçèåß êáíåßò üôé óå äÝêá Þ åßêïóé ÷ñüíéá ç óõãêñéôéêÞ äýíáìç ôùí éìðåñéáëéóôéêþí äõíÜìåùí èá Ý÷åé ìåßíåé áìåôÜâëçôç; Åíôåëþò áäéáíüçôï». Ç Üíïäïò ôçò Êßíáò óÞìåñá äßíåé êáéíïýñãéá óçìáóßá óôá ëüãéá ôïõ ËÝíéí. «Ïé óõìöùíßåò êáé ïé óõììá÷ßåò», õðïóôÞñéæå ï ËÝíéí, «üðïéá ìïñöÞ êé áí ðÜñïõí, åßôå ìéáò éìðåñéáëéóôéêÞò óõììá÷ßáò åíÜíôéá óå Üëëç åßôå ìéáò åõñýôåñçò óõììá÷ßáò ðïõ íá ðåñéëáìâÜíåé üëåò ôéò éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò, áíáðüöåõêôá äåí åßíáé ôßðïôá ðåñéóóüôåñï áðü ìéá ‘‘áíáêù÷Þ’’ áíÜìåóá óå ðïëÝìïõò. Ïé åéñçíéêÝò óõììá÷ßåò ðñïåôïéìÜæïõí ôï Ýäáöïò ãéá ðïëÝìïõò, ðïõ ìå ôç óåéñÜ ôïõò îåðåñíéïýíôáé. Ôï Ýíá ðñïåôïéìÜæåé ôï Üëëï, äçìéïõñãþíôáò åíáëëáóóüìåíåò ìïñöÝò åéñçíéêÞò êáé ìç ðÜëçò ðÜíù óå ìßá êáé áðáñÜëëáêôç âÜóç éìðåñéáëéóôéêþí óõó÷åôéóìþí êáé ó÷Ýóåùí, ìÝóá óôï ðëáßóéï ôçò ðáãêüóìéáò ïéêïíïìßáò êáé ôçò ðáãêüóìéáò ðïëéôéêÞò». Óáí ãéãÜíôéåò ôåêôïíéêÝò ðëÜêåò ðïõ ôñßâïíôáé ìåôáîý ôïõò, ïé áíôßðáëåò éìðåñéáëéóôéêÝò äõíÜìåéò óõíå÷þò åìðëÝêïíôáé óôá óõìöÝñïíôá ç ìßá ôçò Üëëçò. ÁõôÝò ïé åíôÜóåéò, áñãÜ Þ ãñÞãïñá, ðáßñíïõí ôåñÜóôéåò äéáóôÜóåéò êáé îåóðïýí óå áíïé÷ôÞ óôñáôéùôéêÞ óýãêñïõóç. Áðü ôéò óôÜ÷ôåò ôïõ Á´ Ðáãêüóìéïõ ÐïëÝìïõ, ãéá ðáñÜäåéãìá, ÷ñåéáæüôáí ï ´ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò ãéá íá êáèïñßóåé ôçí áíáäéáíïìÞ ôïõ êüóìïõ áíÜìåóá óôéò äýï íÝåò ìåãÜëåò äõíÜìåéò, óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò êáé óôç ÓïâéåôéêÞ ¸íùóç.

ÅðÝêôáóç «Áí Ýðñåðå íá äïèåß ï ðéï óýíôïìïò ïñéóìüò ãéá ôïí éìðåñéáëéóìü, èá ëÝãáìå üôé ï éìðåñéáëéóìüò åßíáé ôï óôÜäéï ôùí ìïíïðùëßùí ôïõ êáðéôáëéóìïý». ËÝíéí Ç åîÝëéîç ôïõ êáðéôáëéóìïý ïäÞãçóå óôç äçÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

41

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:40

Page 42

ìéïõñãßá ôåñÜóôéùí ìïíïðùëßùí. Ôá åèíéêÜ óýíïñá åßíáé ðïëý óôåíÜ ãéá íá áíáðôõ÷èïýí áõôÝò ïé åðé÷åéñÞóåéò, ïðüôå åßíáé õðï÷ñåùìÝíåò íá áíáæçôïýí óõíå÷þò íÝåò áãïñÝò, êáéíïýñãéåò ðçãÝò ðñþôùí õëþí êáé íÝåò äéåîüäïõò ãéá åðåíäýóåéò Ýîù áðü ôç «ìçôÝñá» ðáôñßäá. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ï êüóìïò ìïéñÜóôçêå áíÜìåóá óôéò ðáãêüóìéåò äõíÜìåéò, ùèïýíôáé äéáñêþò áðü ôïí áíôáãùíéóìü ôçò áãïñÜò ðñïò ôçí áíáäéåõèÝôçóç ôçò éäéïêôçóßáò ôïõò êáé äåí Ý÷ïõí Üëëï ôñüðï áðü ôç âßá ãéá íá ôáêôïðïéÞóïõí ôéò äéáöïñÝò ôïõò. ¸ôóé, ç åðï÷Þ ôïõ éìðåñéáëéóìïý óõíßóôáôáé óôï óõíå÷Þ ïéêïíïìéêü áíôáãùíéóìü áíÜìåóá óôá êñÜôç, ðïõ îáíÜ êáé îáíÜ îåóðÜ óå áíïé÷ôü óôñáôéùôéêü áíôáãùíéóìü. Ôï êÜèå êñÜôïò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéåß äéáöïñåôéêÝò ðïëéôéêÝò – üìùò ï éìðåñéáëéóìüò äåí ðåñéïñßæåôáé óå ìéá óõãêåêñéìÝíç ðïëéôéêÞ. Ôéò ðïëéôéêÝò áõôÝò ðñÝðåé íá ôéò äïýìå ùò áðïññÝïõóåò áðü Ýíá ðáãêüóìéï óýóôçìá éìðåñéáëéóôéêïý áíôáãùíéóìïý. Êáô’ áíáëïãßá, èá Þôáí ãåëïßï íá ðåñéãñÜøïõìå ôéò äéÜöïñåò ðïëéôéêÝò ôùí áíôáãùíéóôéêþí åðé÷åéñÞóåùí ìå ôïõò üñïõò ôùí «áîéþí» Þ ôùí «ðéóôåýù» ôïõò. Åßíáé ãåãïíüò üôé âñßóêïíôáé åãêëùâéóìÝíåò óå óõíå÷Þ áãþíá ìåôáîý ôïõò ãéá ôï ìåñßäéï ôçò áãïñÜò, êáé áõôü åßíáé ôï âáóéêü óôïé÷åßï ðßóù áðü ïðïéáäÞðïôå ðïëéôéêÞ åðéëïãÞ êÜíïõí. Åðßóçò, åßíáé áäýíáôïí íá êáôáíïçèåß ç åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ Ýîù áðü ôï ðñáãìáôéêü ôçò ðëáßóéï – Ýíáò ðáãêüóìéïò áãþíáò åðéêñÜôçóçò áíÜìåóá óå áíôáãùíéæüìåíá Ýèíç. Ç áíÜëõóç ôïõ ËÝíéí äåí ðñÝðåé íá óõã÷Ýåôáé ìå ôçí áðëïúêÞ ðñïóÝããéóç ðïõ âëÝðåé ôçí áíáæÞôçóç ðçãþí ðñþôùí õëþí ðßóù áðü êÜèå ðüëåìï. Äåí õðÞñ÷å ôÝôïéï «ôñüðáéï» óôï ÂéåôíÜì, áëëÜ, ðáñ’ üëá áõôÜ, Þôáí Ýíáò éìðåñéáëéóôéêüò ðüëåìïò ãéáôß Þôáí ôï åðáêüëïõèï ôïõ áíôáãùíéóìïý áíÜìåóá óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò êáé óôç ÓïâéåôéêÞ ¸íùóç ãéá ôéò «æþíåò åðéññïÞò». Åðßóçò, ðáñ’ üôé ïé ÇÐÁ äåí ðñïìçèåýïíôáé ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ ðåôñåëáßïõ ôïõò áðü ôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ, åíôïýôïéò åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ðáñáãùãÞò ðåôñåëáßïõ óôçí ðåñéï÷Þ. Ç êáôï÷Þ ôïõ ÉñÜê Ý÷åé íá êÜíåé ëéãüôåñï ìå ôá áìåñéêáíéêÜ SUV êáé ðåñéóóüôåñï ìå ôïí Ýëåã÷ï áíôáãùíéóôþí ðïõ óôçñßæïíôáé ó’ áõôü ôï ðåôñÝëáéï, üðùò ç Êßíá.

Ï éìðåñéáëéóìüò óÞìåñá Ç èåùñßá ôïõ ËÝíéí Ý÷åé åðéâåâáéùèåß ìå ôïí ðéï ôñáãéêü ôñüðï áðü ôá 100 ÷ñüíéá ðïëÝìùí, ðïõ åß÷áí ùò áðïôÝëåóìá ôï èÜíáôï åêáôïíôÜäùí åêáôïììõñßùí áíèñþðùí. ÐïëëÞ äïõëåéÜ Ý÷åé ãßíåé ãéá íá ïéêïäïìçèåß, ðÜíù óôï èåìÝëéï ðïõ ðñüóöåñå ï ËÝíéí, ìéá áíÜëõóç ãéá ôïí éìðåñéáëéóìïý áðü ôïí Øõ÷ñü Ðüëåìï ùò óÞìåñá. ÌåñéêÜ óõãêåêñéìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ åîåôÜæåé ï ËÝíéí (ïé áðïéêßåò, ãéá ðáñÜäåéãìá) óå ìåãÜëï âáèìü ëåßðïõí áðü ôïí êüóìï óÞìåñá. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ôá âáóéêÜ ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

42

óçìåßá (éó÷õñÜ êñÜôç ðïõ åìðëÝêïíôáé óôïí áíôáãùíéóìü ãéá êõñéáñ÷ßá êáé êÝñäç) ðáñáìÝíïõí. ÊÜèå Üëëï ðáñÜ íá áíôéêñïýåé ôçí åãêõñüôçôá ôçò èåùñßáò ôïõ éìðåñéáëéóìïý, ç ðßåóç ðïõ Üóêçóå ï äéåèíÞò áíôáãùíéóìüò óôç Ñùóßá ôïõ ÓôÜëéí (óôï êïñõöáßï «êñáôéêü êáðéôáëéóôéêü ôñáóô») áíáðüöåõêôá ôçí ïäÞãçóå óôçí ðñïóðÜèåéá íá «îáíáìïéñÜóåé» ôïí ðëáíÞôç ðñïò üöåëüò ôçò. Ï Éìðåñéáëéóìüò ãñÜöôçêå åí ìÝñåé ãéá íá áíôéêñïýóåé ôçí áíÜëõóç ôïõ ðïëÝìïõ ðïõ ðñüâáëå ï Êáñë ÊÜïõôóêé, ï óçìáíôéêüôåñïò èåùñçôéêüò ôçò ìåãáëýôåñçò óïóéáëéóôéêÞò ïñãÜíùóçò óôïí êüóìï åêåßíç ôçí åðï÷Þ, ôïõ ãåñìáíéêïý Óïóéáëäçìïêñáôéêïý Êüììáôïò. Ï ÊÜïõôóêé õðïóôÞñéæå üôé ï ðüëåìïò óôçí ðñáãìáôéêüôçôá äåí ðñïÝêõðôå áðü ôç öýóç ôïõ ðáãêüóìéïõ êáðéôáëéóìïý. Áíôßèåôá, üðùò éó÷õñéæüôáí, ç áõîáíüìåíç ðáãêüóìéá ïéêïíïìéêÞ áëëçëåîÜñôçóç èá õðï÷ñÝùíå ôïõò êáðéôáëéóôÝò óå ìéá ðïëéôéêÞ «õðåñ-éìðåñéáëéóìïý», üðïõ ç áðü êïéíïý åêìåôÜëëåõóç ôïõ ðëáíÞôç áðü Ýíá «åíùìÝíï äéåèíþò ïéêïíïìéêü êåöÜëáéï» èá áíôéêáèéóôïýóå ôïõò áìïéâáßïõò åèíéêïýò áíôáãùíéóìïýò. Ï ËÝíéí áíôéðáñÝèåôå üôé ç Üðïøç ôïõ ÊÜïõôóêé, üôé äçëáäÞ ï åíäïúìðåñéáëéóôéêüò áíôáãùíéóìüò èá áíôéêáèéóôïýíôáí áðü Ýíá åßäïò åéñçíéêÞò óõíýðáñîçò, Þôáí åõóåâÞò ðüèïò ðïõ óõãêÜëõðôå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. ÐáñáëëáãÝò ðÜíù óôï ßäéï èÝìá –üôé ç ðáãêüóìéá ïéêïíïìéêÞ áëëçëåîÜñôçóç êáôáñãåß ôïõò åèíéêïýò áíôáãùíéóìïýò êáé åðïìÝíùò ãéá ïðïéïäÞðïôå êñÜôïò ï ðüëåìïò åßíáé ìéá ëáíèáóìÝíç Þ éäéüôõðç ðïëéôéêÞ– åîáêïëïõèïýí íá õðÜñ÷ïõí óôá áíôéðïëåìéêÜ êáé êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá óÞìåñá. Ìéá áðü ôéò åñùôÞóåéò ðïõ ðñïóðÜèçóå íá áðáíôÞóåé ï ËÝíéí Þôáí ôï ãéáôß. Ãéáôß ïé óïóéáëéóôÝò çãÝôåò óôçí Åõñþðç, ïé ïðïßïé ðñéí áðü ôïí Á´ Ðáãêüóìéï Ðüëåìï åß÷áí åíáíôéùèåß ó’ áõôüí, óõììÜ÷çóáí ìå ôéò «äéêÝò ôïõò» Üñ÷ïõóåò ôÜîåéò ìüëéò îÝóðáóå ï ðüëåìïò; Ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ Éìðåñéáëéóìïý ï ËÝíéí áíôéðáñáèÝôåé üôé ç õëéêÞ âÜóç ãéá ôç óõíèçêïëüãçóç (Þ ôïí ïðïñôïõíéóìü, üðùò ôï áðïêÜëåóå) ôïõ óïóéáëéóôéêïý êéíÞìáôïò âñéóêüôáí óôá «õðåñêÝñäç» ôïõ éìðåñéáëéóìïý. ¸íá ìéêñü óôñþìá ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò ìÝóá óôá êõñßáñ÷á Ýèíç «åîáãïñÜæåôáé» áðü ôá ëÜöõñá ôïõ ðïëÝìïõ, üðùò õðïóôÞñéîå, Üñá äåí åßíáé óå èÝóç íá áíôéôá÷èåß ðñáãìáôéêÜ óôïõò óôü÷ïõò ôçò áõôïêñáôïñßáò. «Ï éìðåñéáëéóìüò […] äçìéïõñãåß ôçí ïéêïíïìéêÞ äõíáôüôçôá ôçò äéáöèïñÜò åíüò áíþôåñïõ óôñþìáôïò ôïõ ðñïëåôáñéÜôïõ êáé Ýôóé õðïèÜëðåé, äßíåé ìïñöÞ êáé åíäõíáìþíåé ôïí ïðïñôïõíéóìü». Íùñßôåñá Ýãñáöå: «Áõôü ôï óôñþìá áëëïôñéùìÝíùí åñãáôþí, Þ áëëéþò ç ‘‘åñãáôéêÞ áñéóôïêñáôßá’’, ïé ïðïßïé åßíáé áñêåôÜ ìéêñïáóôïß óôïí ôñüðï æùÞò ôïõò, óôï åðßðåäï ôùí áðïäï÷þí ôïõò êáé óôç íïïôñïðßá ôïõò, áðïôåëåß ôï êýñéï óôÞñéãìá ôçò ´ Äéåèíïýò êáé, óôéò ìÝñåò ìáò, ôï êýñéï êïéíùíéêü (ü÷é óôñáôéùôéêü) óôÞñéãìá ôçò áóôéêÞò ôÜîçò».

ı

ºØŒ .qxd

15/2/2006

1:41

Page 43

Ï ËÝíéí åðé÷åéñïýóå íá áðïêáëýøåé ôçí õëéêÞ âÜóç ôïõ ïðïñôïõíéóìïý. Óå Ýíá Üëëï Üñèñï ãñáììÝíï ôï 1916 Ýãñáøå óõãêåêñéìÝíá ãé’ áõôÞ ôç ðñïíïìéïý÷á êïéíùíéêÞ ïìÜäá: «ÌåñéêÜ øß÷ïõëá áðü ôá ôåñÜóôéá êÝñäç ôçò áóôéêÞò ôÜîçò ìðïñåß íá äïèïýí ó’ Ýíá ìéêñü êïììÜôé ôçò åñãáôéêÞò ãñáöåéïêñáôßáò, ôçò åñãáôéêÞò áñéóôïêñáôßáò Þ óå ìéêñïáóôïýò óõíïäïéðüñïõò ôïõò. Êïéíùíéêüò óïâéíéóìüò êáé ïðïñôïõíéóìüò Ý÷ïõí ôçí ßäéá ôáîéêÞ âÜóç, äçëáäÞ ôç óõììá÷ßá ìéáò ìéêñÞò ìåñßäáò ðñïíïìéïý÷ùí åñãáôþí ìå ôç ‘‘äéêÞ ôïõò’’ åèíéêÞ áóôéêÞ ôÜîç åíÜíôéá óôï óýíïëï ôçò åñãáôéêÞò ôÜîçò – ç óõììá÷ßá áíÜìåóá óôçí áóôéêÞ ôÜîç êáé óôïõò ëáêÝäåò ôçò åíÜíôéá óôçí ôÜîç ôçí ïðïßá åêìåôáëëåýåôáé ç ðñþôç». Áñãüôåñá ïé èÝóåéò ôïõ ËÝíéí ôñïðïðïéÞèçêáí áðü ìáïúêïýò ñéæïóðÜóôåò óôéò äåêáåôßåò ôïõ 1960 êáé ’70, ïé ïðïßïé õðïóôÞñéæáí üôé ï éìðåñéáëéóìüò äéÝöèåéñå ïëüêëçñç ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç ôùí éìðåñéáëéóôéêþí êñáôþí. Óýìöùíá ìå ôç ìáïúêÞ Üðïøç, ïëüêëçñç ç áìåñéêáíéêÞ åñãáôéêÞ ôÜîç åß÷å «åîáãïñáóôåß», Üñá ìüíï ôá ðéï ðåñéèùñéáêÜ êïììÜôéá ôçò êïéíùíßáò ìðïñïýóáí èá èåùñçèïýí óýììá÷ïé óôïí áãþíá ôùí êáôáðéåóìÝíùí åíÜíôéá óôïí éìðåñéáëéóìü. ÁõôÞ åßíáé ìéá äéáóôñåâëùìÝíç áíÜãíùóç ôïõ ËÝíéí, ï ïðïßïò èåùñïýóå ôçí ðáãêüóìéá åñãáôéêÞ ôÜîç êåíôñéêü ìï÷ëü óôï Ýñãï áíáôñïðÞò ôïõ éìðåñéáëéóìïý êáé óôç äçìéïõñãßá ìéáò íÝáò êïéíùíßáò. Ïé Üíåìïé ôïõ êõêëþíá «Êáôñßíá» èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõí óõíôñßøåé ïðïéïäÞðïôå åðé÷åßñçìá üôé ôá ëÜöõñá ôïõ ðïëÝìïõ ðñïóöÝñïíôáé óôçí áìåñéêáíéêÞ åñãáôéêÞ ôÜîç ùò äùñïäïêßá. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ïé ðëçììýñåò öáíÝñùóáí áêñéâþò ôï áíôßèåôï: ï éìðåñéáëéóôéêüò ó÷åäéáóìüò Ý÷åé åðéôá÷ýíåé ôçí êáôÜññåõóç ôùí ïíåßñùí ôçò áìåñéêáíéêÞò åñãáôéêÞò ôÜîçò. Åßíáé áëÞèåéá üìùò üôé ç åñãáôéêÞ ãñáöåéïêñáôßá, ïé åðáããåëìáôßåò ìåóïëáâçôÝò ðïõ âñßóêïíôáé áíÜìåóá óôïõò åñãÜôåò êáé óôá áöåíôéêÜ ôïõò, Ý÷ïõí ðñÜãìáôé Ýíá õëéêü óõìöÝñïí óôïí êáðéôáëéóìü. Óå üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ 20ïý áéþíá áõôÞ ç êïéíùíéêÞ ïìÜäá óõíÝèåôå ôç äåîéÜ ðôÝñõãá ñåöïñìéóôéêþí êõâåñíÞóåùí êáé ïñãáíéóìþí ðïõ õðïóôÞñéæáí åíåñãÜ ôïõò éìðåñéáëéóôéêïýò ðïëÝìïõò.

Ðüëåìïò êáé åðáíÜóôáóç ÕðÜñ÷åé Ýíá ðáëéü áðüöèåãìá ðïõ ëÝåé üôé ïé ðüëåìïé êáé ïé åðáíáóôÜóåéò ðÜíå ìáæß. ÔåëéêÜ, ç ìåãÜëç óçìáóßá ôïõ Éìðåñéáëéóìïý åßíáé áõôÞ áêñéâþò ç óõó÷Ýôéóç. ¼ðùò äçëþíåé áðåñßöñáóôá ï ËÝíéí óôïí ðñüëïãï ôïõ âéâëßïõ, «ï éìðåñéáëéóìüò åßíáé ï ðñïèÜëáìïò ôçò åñãáôéêÞò êïéíùíéêÞò åðáíÜóôáóçò». Ëßãï êáéñü ìåôÜ ïé Ñþóïé åñãÜôåò Ýâáæáí ìðñïò ôçí åðáíáóôáôéêÞ äéáäéêáóßá ðïõ áíÝôñåøå ôïí ôóÜñï, Ýâãáëå ôç Ñùóßá áðü ôïí ðüëåìï êáé ðáñáêßíçóå ôïõò Åõñùðáßïõò åñ-

ãÜôåò íá åðáíáóôáôÞóïõí. Ï ðüëåìïò åßíáé ôåñÜóôéï ñßóêï ãéá ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç. Ôï íá ïñãáíþíåé ôïõò öôù÷ïýò êáé ôéò åñãáôéêÝò ôÜîåéò, íá ôïõò åîïðëßæåé êáé íá ôïõò æçôÜåé íá óêïôþóïõí ãéá ôç «äçìïêñáôßá» ðÜíôá åíÝ÷åé Ýíá ðéèáíü êßíäõíï ãéá ôïõò ðëïýóéïõò: ôïí êßíäõíï üôé ïé óôñáôéþôåò èá äéáôõðþóïõí ôá äéêÜ ôïõò áéôÞìáôá, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôá üðëá ôïõò ãéá íá áíôéóôáèïýí óôçí áìïéâáßá óöáãÞ êáé èá ðïëåìÞóïõí ãéá ôá äéêÜ ôïõò áéôÞìáôá. Ï ðüëåìïò äéáôáñÜóóåé ôçí «åéñçíéêÞ» æùÞ ôçò êáðéôáëéóôéêÞò êïéíùíßáò êáé âãÜæåé óôçí åðéöÜíåéá üëåò ôçò ôéò áíôéèÝóåéò ìå ôïí ðéï áêñáßï ôñüðï. Ôï íá åìðëÝêåéò Üìåóá åêáôïììýñéá áíèñþðïõò óôçí ðïëéôéêÞ áíáðüöåõêôá óçìáßíåé üôé ñéóêÜñåéò ôçí åðáíÜóôáóç. ÅðïìÝíùò, ôï åñþôçìá, üðùò ôï Ýèåóå ï Ïýããñïò ìáñîéóôÞò ÃêÝïñãê Ëïýêáôò, «äåí åßíáé áí ôï ðñïëåôáñéÜôï èá ðáëÝøåé Þ ü÷é, áëëÜ ãéá ðïéá óõìöÝñïíôá èá ðñÝðåé íá ðáëÝøåé: ôá äéêÜ ôïõ Þ ôçò áóôéêÞò ôÜîçò. Ôï åñþôçìá ðïõ èÝôåé ç éóôïñßá ðñïò ôï ðñïëåôáñéÜôï äåí åßíáé áí èá äéáëÝîåé áíÜìåóá óôïí ðüëåìï Þ óôçí åéñÞíç, áëëÜ áíÜìåóá óôïí éìðåñéáëéóôéêü ðüëåìï êáé óôïí åìöýëéï». Ðáñ’ üëç ôçí õóôåñéêÞ êáìðÜíéá ãéá «áíôéôñïìïêñáôéêÞ åðáãñýðíçóç», ìéá óõìðáãÞò ðëåéïøçößá äåí õðïóôçñßæåé ôçí êáôï÷Þ ôïõ ÉñÜê. Ï ðüëåìïò óôï ÉñÜê Ý÷åé ùèÞóåé ÷éëéÜäåò Óßíôé Óß÷áí Ýîù áðü ôá óðßôéá ôïõò êáé ìÝóá óôï ÷þñï ôçò «ðïëéôéêÞò». Äßíåé óå åêáôïíôÜäåò ÷éëéÜäåò Áìåñéêáíïýò ðñáêôéêÜ ìáèÞìáôá ãéá ôç öýóç ôïõ éìðåñéáëéóìïý. Ôï êßíçìá åßíáé áêüìç áñêåôÜ ìáêñéÜ áðü ôçí êáôÜêôçóç ôùí óôü÷ùí ôïõ, üìùò ï ðüëåìïò ôïõ ÉñÜê Ý÷åé Þäç ãåííÞóåé ü÷é ìüíï ôç ìáæéêÞ äéáìáñôõñßá, áëëÜ êáé ôç ìéêñÞ áëëÜ ïãêïýìåíç áíôßóôáóç áíÜìåóá óå óôñáôéþôåò ðïõ äåí ìðïñïýí íá ÷ùíÝøïõí ôçí éäÝá ôïõ íá óêïôþíïõí Þ íá óêïôþíïíôáé ãéá ôï ðåôñÝëáéï. Áí ï ËÝíéí Ý÷åé äßêéï, üóï æïýìå óå Ýíáí êüóìï êáðéôáëéóôéêü, ï ðüëåìïò èá åßíáé ìüíéìï óôïé÷åßï óôç æùÞ ìáò. Ç åëðßäá, åðïìÝíùò, âñßóêåôáé óôïí åðáíáóôáôéêü áãþíá ðïõ ðáëåýåé ü÷é ìüíï ìåìïíùìÝíïõò ðïëÝìïõò, áëëÜ ãéá ìéá êïéíùíßá ðïõ èá âÜëåé ôÝëïò óôïí ðüëåìï. Ìüíï ìéá óõíïëéêÞ áíáäéïñãÜíùóç ôçò êïéíùíßáò ìðïñåß íá åããõçèåß üôé ïé Üíèñùðïé äåí èá åðéóôñáôåõèïýí ðïôÝ îáíÜ ãéá íá óöÜîïõí ï Ýíáò ôïí Üëëïí ãéá ôï êÝñäïò êáé ôç äýíáìç. *Ï ÌðñÜéáí Ôæüïõíò Ý÷åé ðåñéïäåýóåé óå üëåò ôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò õðïäõüìåíïò ôïí Ìáñî óôï Ýñãï ôïõ Howard Zinn «Ï Ìáñî óôï Óü÷ï» áðü ôï 1999. Ïé ðñþôåò åìðåéñßåò ôïõ áðü ôï ñüëï ôïõ ùò Ìáñî êáôáãñÜöïíôáé óôï ÷ñïíéêü «Óôï äñüìï ìå ôïí Ìáñî» (ISR 23). ÄÜíåéóå ôç öùíÞ ôïõ óôçí ç÷çôéêÞ åããñáöÞ ôïõ âéâëßïõ ôïõ Íüáì Ôóüìóêé «Çãåìïíßá Þ åðéâßùóç», êáèþò êáé óå áñêåôÝò èåáôñéêÝò ðáñïõóéÜóåéò ôïõ êáéíïýñãéïõ âéâëßïõ ôùí Howard Zinn êáé Anthony Arnove «ÖùíÝò áðü ôç ëáúêÞ éóôïñßá ôùí ÇíùìÝíùí Ðïëéôåéþí». Åßíáé êáèçãçôÞò óôï ×Üñëåì êáé ìÝëïò ôçò ïìïóðïíäßáò êáèçãçôþí «ÊáèçãçôÝò ãéá ìéá äßêáéç óýìâáóç», üðùò êáé ôïõ ISO. *Ç ìåôÜöñáóç Ýãéíå áðü ôçí Ìáßñç Ëçìüíç.

ÄéåèíéóôéêÞ ÁñéóôåñÜ

43

exofillo_No8 2-44.indd 44

15/2/2006 1:54:44 ìì