Graaff_debby by Debby Vervoort

graﬁsch maandblad °1I1° #1

VRETUOW PAFDRACTSOPN A A E N I V V N O A T O E I D R N N E G E N AFREUX D B A E D R R G E HBRECHTVANDENBROUCKEG

COLOFON Graaff Magazine verschĳnt twaalf maal per jaar en wordt uitgegeven door Uitgeverĳ Uytgeverĳ. UYTGEVERĲ BELGIE NV Spirograafstraat 30 2000 Antwerpen T +32 3 297 66 86 F +32 3 297 66 84 info@uytgeverĳ.be www.uytgeverĳ.be REDACTIEADRES Coca-Koala Onderkaststraat 2 9000 Gent T: +32 9 344 45 77 HOOFDREDACTIE Debby Vervoort REDACTIE Debby Vervoort WERKTEN VERDER MEE AAN DIT NUMMER Sofie Van Assche, Femke Vanbelle, Leen Mees, Josefien Meelberghs, Tom Wouters MET DANK AAN Qualicopy Gent Fontshop.com CONCEPT EN DESIGN Coca-Koala info@coca-koala.com www.coca-koala.com DRUK EN AFWERKING Qualicopy Gent

Het auteursrecht van de afgebeelde ontwerpen en foto’s, behoort toe aan de oorspronkelĳke ontwerpers en fotografen. Niets in deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelĳke toestemming van de uitgever.

°1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1

Liefste Meter,

Ik wens U in dit nieuwe jaar een huis vol zonneschijn. °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1 Waar alle mensen groot en klein, °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/ volmaakt tevreden zijn. °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1

Waar niemand dure vaasjes breekt, of°1/1° met de theepot °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° morst. °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1 Waarin geen waterleiding springt, spri °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1 °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1°door °1/1° °1/1° °1/1° °1/1°vorst. °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/ al °1/1° te sterke

Een jaar waarin de goot niet lekt, waarin geen melkkan breekt. °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1 Waarin zelfs niemand met de hark, °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1 dwars door de ruiten steekt.

Ik wens U in dit nieuwe jaar, een huis vol°1/1° zonneschijn. °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1 Dat er gezondheid geluk °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1°en °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/ en vrede moge zijn. °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1° °1/1

Uw kapoen,

Jonas

1 Januari 2010

��

WOUTER

Terwijl het buiten pijpenstelen giet zitten we binnen in een café met de veelbelovende naam Art nouveau. Veel kunst is er niet te vinden, kitsch des te meer. Voor ons zit Wouter Van Vaerenbergh. Jonge dertiger, portretfotograaf, reportagemaker, freelancer voor Goedele, Weekend Knack en de Juristenkrant. Een interview.

Je hebt je opleiding genoten op Sint Lucas in Brussel. Was het een evidente keuze? Hoe viel dat mee? Eigenlijk heb ik mijn opleiding fotografie in avondonderwijs gevolgd. Oorspronkelĳk studeerde ik rechten maar daar ben ik in mijn voorlaatste jaar mee gestopt. Ik voelde dat dat niet de richting was die ik uitwou. Met fotograﬁe was ik al op jonge leeftĳd bezig en daar wou ik me wel mee

bezighouden. Ik denk ook dat je ervaring veel afhangt van wie je leraars zĳn, en daar heb ik het geluk gehad van met enkele zeer goede en inspirerende mensen te mogen samenwerken.

En daarna moest je dus werk zoeken. Eigenlĳk heeft het toeval hierbĳ een grote rol gespeeld. Ik heb maar vier keer gesolliciteerd in mijn leven, waarvan ik dan

nog maar één keer ook effectief aan een opdracht ben geraakt. De eerste jaren kon ik niet leven van fotografie maar ik denk dat dat maar normaal is. Na verloop van tijd echter begonnen mijn foto’s zichzelf te verkopen, kreeg ik aanbiedingen door mond-tot-mond reclame enzoverder. Met de jaren gaat het werk ook sneller natuurlijk. als ik twee uur bezig ben geweest aan mĳn eerste opdracht doe ik nu hetzelfde in vijf minuten, bij wijze van spreken.

ten in de foto’s te steken die er eigenlijk niet horen. Op het eerste zicht kĳk je er gewoon over maar wanneer je iets beter naar de foto kĳkt vallen ze je op. Je vraagt je af wat ze nu juist zĳn of wat ze er doen, je denkt er over na. Natuurlĳk is het niet mogelĳk om zoiets in elke foto te krĳgen.

nu een foto maken en ben je beperkt in het kiezen van je context, en dan moet je maar proberen een goede foto te maken. Deels gaat het dan over spontaniteit. Maar soms loopt het niet zo vlot, dan vraag je je af wat je daar nu weer mee moet doen. Tĳdens het werk kom ik soms wel situaties tegen waar de locatie vastligt maar waar je soms echt geen goede foto kunt schieten.

Hoe zit het tegenwoordig? Neem je opdrachten aan alleen voor het geld? Nee, dat hoef ik niet te doen. Product- of studiofotograﬁe ga je me niet zien doen. Ik heb mĳn werk als freelancefotograaf. Daarvoor maak ik meestal foto’s voor de iets minder serieuze onderwerpen, portretten

Waar haal je je inspiratie vandaan?

en reportages. Ik zit veel in het buitenland en heb ondertussen al de Belgische festivals afgeschuimd. Gelukkig maar, want zonder fotograﬁe zou ik niet buitenkomen. En daarnaast fotografeer ik ook voor projecten die geen opdrachtgever hebben, maar die ik uit eigen beweging doe. Het kan perfect gebeuren dat een foto die ik voor een opdrachtgever mislukt is en voor mij dan persoonlĳk net wel gelukt is.

Over je foto’s zelf nu. Je handelsmerk lĳkt een sterke contrastwerking te zĳn. Inderdaad, ik werk liefst met contrast. Bĳ zwart - wit is er niet één zwart en één wit maar zĳn er een oneindig aantal grĳs-schakeringen daar tussenin. Licht- en schaduwwerking vind ik heel belangrĳk. Bovendien probeer ik er ook steeds subtiele elemen-

Ik maak onderscheid tussen lange en korte inspiratie. Inspiratie op lange termijn is een samenvoeging van alle eerdere ervaringen die je hebt opgedaan, alle fotografen waarvan je ooit het werk hebt gezien. En ik verzamel fotoboeken dus dat zĳn er heel wat. Maar ik neem nooit rechtstreeks elementen over, inspiratie is niet gelĳk aan kopiëren. Garry Winogrand is bĳvoorbeeld zo iemand naar wie ik opkijk. Hij was een Amerikaanse straatfotograaf uit de jaren ’60-’70. Algemeen kan je wel zeggen dat ik eerder teruggrĳp naar oude fotografen dan naar de moderne fotograﬁetrends. Daarnaast heb je ook de korte inspiratie. Dit is wanneer je de foto zelf neemt, het is vijf minuten pure concentratie. In contact komen met je onderwerp zelfs al zeg je er niets tegen. Vaak moet je hier en

Je bekendste project is ongetwĳfeld Angels & Ghosts. Wat kan je ons daar over vertellen? Het is een project waar ik de laatste 3 jaar aan heb gewerkt met muziekjournalist Ben Van Alboom. Elektronische muziek is populair maar de muzikanten worden zelden of nooit gefotografeerd. Daarom hebben we ook voor die titel gekozen. Angels, omdat ze er vereerd worden als bovenmenselijke wezens door sommige fans. En Ghosts, omdat ze voor de meeste mensen onbekende schimmen zijn. Wij werden geïn-

spireerd door de oude jazz-scene waar de muzikanten ook steeds met elkaar samenwerkten, en remixes uitbrachten,… zoals in de elektronische scene. Maar van de jazz-muzikanten zĳn hele mooie analoge foto’s overgeleverd, en we wilden hetzelfde doen voor de artiesten uit de elektroscene. Je kan bekĳken als een archief.

kunnen acteren. En dan heb je er waarvan iedereen denkt dat ze acteren, maar die echt zo gek zijn.Begin 2010 wordt alles in een boek gegoten en dan valt het doek. Het wordt steeds moeilĳker om hetzelfde niveau te halen en we vinden dat het beter is om te stoppen op een hoogtepunt.

en te fotograferen. Je moet echter ook niet denken dat ik constant met een fotocamera rondloop! Je moet zelf stop kunnen zeggen, Winogrand vertelde ooit eens: ‘Als ik geen camera bĳ de hand heb dan zie ik ook geen foto’s’ en daarin heeft hij gelĳk.

“zonder fotografie zou ik niet buitenkomen” Nog een laatste vraag: tegenwoordig lĳkt het alsof iedereen met een digitale camera zelf fotograaf kan spelen. Wat vind jĳ als professionele fotograaf daarvan?

Bovendien willen wij de artiesten niet afbeelden als ze aan het spelen zĳn maar ze uit die context rukken en ze in een alledaagse context plaatsen. Dat is Angels and Ghosts. Het is een zoektocht naar het antwoord op de vraag: ‘wat is een goed portret?’. Je moet daarin steeds dieper en steeds verder willen gaan. Op het eerste zicht zien de meeste foto’s er misschien simpel en groezelig uit, ook al omdat we meestal maar een beperkte tijd krijgen om die mensen te fotograferen, maar dat zijn ze uiteindelijk niet. Je werkt ook met een grote verscheidenheid aan persoonlĳkheden. Je hebt mensen die acteren voor de camera, dan weer mensen die gewoon niet

Het is waar dat de fotografie nog nooit zo toegankelĳk is geweest voor het grote publiek, maar tegelĳkertĳd is er nog nooit in de geschiedenis zo veel ‘shit’ gefotografeerd als nu. Men kan simpelweg het beeld van de meeste hobby-fotografen niet lezen. Toch hou ik hier geen pleidooi om de familiekiekjes af te zweren, want deze foto’s hebben veel relevantie voor de fotograaf zelf. Maar, niet voor de rest van de wereld. En dat is wat je als fotograaf moet proberen te bereiken: een foto te schieten die ook voor anderen relevant is.

Maar Angels & Ghosts is niet je enige geesteskind toch? Dat is het zeker niet. Momenteel ben ik bezig met een project dat ik ‘The Europeans’ noem. Het zĳn kleurrĳke straatscenes uit alle steden van Europa. Daarnaast heb ik ook enige tĳd geleden in de Brusselse metro vertoefd om daar een serie over te maken. En ik heb nog enkele ideeën in mijn hoofd zitten ook. Wie of wat ik fotografeer maakt eigenlijk niet uit, het doel is het mooie van de situatie er uit te halen

TEKST Soﬁe Van Assche

Timothy McSweeney had geen familie. En dus verzon hĳ er eentje, en schreef hĳ ze brieven. Zoals verre familieleden dat doen. Een van die brieven kwam terecht bij de familie Eggers. Zoon Dave herinnerde zich dit voorval uit zijn kindertijd wanneer hij een naam zocht voor de uitgeverij die hij uit de grond wou stampen. Of: hoe de naam van een eenzame man uiteindelijk uitgroeide tot een van de meest creatieve uitgeverijen van de wereld.

Of dit verhaal echt gebeurd is, weten we niet, maar het typeert wel de creativiteit die Dave Eggers, succesvol schrijver van onder meer ‘Wat is de Wat’ en ‘een Hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteit’, en zijn team nastreven. Oorspronkelijk wou Dave Eggers een opvangplaats voorzien voor schrĳvers die nergens vaste grond onder de voeten kregen. Schrijvers die door elk literair tijdschrift afgewezen waren, vonden bij McSweeney’s Quarterly Concern – zoals het literaire tĳdschrift heet dat de uitgeverĳ elk 3 maanden uitgeeft – een thuis. In de loop van de jaren is McSweeney’s echter

ven van het Quarterly Concern te bekĳken. ook uitgegroeid tot een veilige haven voor illustratoren en ontwerpers. Eggers heeft Die gaan van een pakketje post over een doos met boekjes tot een legpuzzel waarin zelf een verleden als grafisch ontwerper, verhalen dienen als de puzzelen dat weerspiegelt zich in de filosofie van de uitgeve- “Giraffen komen stukken. Zelfs als ze gewoon rij. Niet alleen de inhoud van een andere een boek uitgeven, krijgt dat planeet en vaak een artistiek kantje door er telt, maar ook de verpakking. In een perfecte wereld bĳvoorbeeld illustraties in op te verplaatsen vullen deze elkaar bovenzich via een nemen (McSweeney’s 20). Hun dien niet alleen aan, maar lopende band” laatste verwezenlĳking is er ook eentje om u tegen te zeggen: in vormen ze samen meer dan hun optelsom zou doen vermoeden. een tijd dat de krant het zwaar te verduren krĳgt, komen ze bĳ de uitgeverĳ op de Om bewĳzen voor deze aanpak te vinden proppen met een exemplaar van 300 pagina’s. Daar zit onder meer een 100-pagina hoef je alleen maar de verschillende uitga-

tellende stripbijlage bij, met onder meer werk van Art Spiegelman en Ware. Het is trouwens niet de eerste keer dat Chris Ware in McSweeney’s opduikt. Nummer 13 mocht hĳ helemaal samenstellen, met als resultaat een geweldig naslagwerk over het huidige stripaanbod in de VS. Naast de tĳdschriften geeft McSweeney’s tal van boeken uit waarin woord en vorm elkaar voortdurend omhelzen. Zo is er ook de grandioze reeks ‘The Haggis On Whey World Of Unbelievable Brilliance’, een reeks studieboeken voor kinderen, die eigenlĳk vol met nonsens staan. Een

voorbeeld? Deel 1 ‘Giraffes? Giraffes!’ heeft het onder meer over hoe giraffen van een ander planeet komen en zich verplaatsen via een lopende band. Het vorm aspect wordt ook erg goed uitgewerkt. De reeks ziet er uit als een typische wetenschapsboek voor kinderen, zoals leurders die in de jaren 60 aan moeders wilden slĳten. Nog een ander voorbeeld zijn de babyboekjes. Die zien er uit als van die typische boekjes die je aan peuters geeft, waarmee ze de wereld verkennen met hun ogen, met dat verschil dat ze kinderen niet leren wat een koe of leeuw is, maar eerder hoe ze

pakweg de auto van mama of papa moeten herstellen, geld afhalen of koken. McSweeney’s slaagt er met andere woorden in om zich niet aan te sluiten bij de conventies in de boekenwereld en vooral af te gaan op hun eigen buikgevoel. Dat doen ze met een duidelĳke liefde voor het medium. Ze begrijpen bovendien als één van de weinigen dat mensen op zich niet wakker liggen van marketing. In een tijd van Kindles en een groeiende e-bookmarkt valt zoiets alleen maar te koesteren. TEKST Tom Wouters

Spirograaﬀ De technieken die de Amerikaanse kunstenares Rosemarie Fiore gebruikt om haar doeken te maken zĳn op zijn zachtst gezegd merkwaardig. Ruitenwissers die grote halen verf verspreiden op papier, beschilderde ﬂipperkastballen of indoor vuurwerk, je kan het zo gek niet bedenken. Voor haar ‘Good Time Mix Machine: Scrambler Drawings’ maakte de kunstenares gebruik van een afgedankte molen uit een amusementspark. Aan de zeteltjes maakte ze emmers verf vast die ze, met behulp van uit de hand gelopen airbrushpistolen, leegspoot over een doek terwĳl de molen in werking was. Het resultaat is een enorm doek, bezaaid met kleurrĳke spirograafpatronen.

BRECHT

VANDENBROUCKE

BRECHT

LEEFT in een sprookje, en zo ziet zijn knusse omgeving er ook uit. Wanneer ik binnenwandel kom ik in een heerlijke georganiseerde chaos terecht. Georganiseerd, niet rommelig. Want, zo zegt hij zelf, alles heeft hier zijn eigen plekje. Als pas afgestudeerde illustrator leeft hij van zijn tekeningen. Met een kamer vol boeken die inspiratie brengen en een talent voor beeldende kunst creĂŤert hij perfect zijn eigen wereld.

BRECHT

VANDENBROUCKE

BRECHT

Toch wel een pracht van een kamer Brecht. Waar haal je in godsnaam die opgezette, kaartende konĳnen vandaan?

O, dat. Tja, dat stond gewoon bĳ ons thuis en heb ik meegenomen.

Eerst vier jaar Illustratie, daarna wou je nog Animatieﬁlm doen?

Ik ben heel geïnteresseerd in animatie, en ik wou er erg graag dingen mee doen, maar ik wou eerst en vooral echt een illustrator zĳn. Ik had net vier jaar gestudeerd, en ik wou gewoon beginnen. Ik wou niet nog eens zo lang studeren. Het probleem was dat ik wat schoolmoe was. Ik ga er nog wel iets mee doen, nu ben ik bĳvoorbeeld bezig aan een project. Ik werd gevraagd door iemand uit Frankrĳk, die een ﬁlm aan het maken is voor Canal Plus. Daar voor werkt hĳ samen met illustratoren, er zĳn er tien gevraagd. Ik moet zelf niet animeren,

er zĳn studenten die dat doen. Wĳ moeten gewoon de tekening leveren. Hĳ kent mĳn werk, heeft het gezien op internet en heeft zelf voorstellen gedaan. Het enige wat ik moet doen, is een storyboard maken.

Naar welke illustratoren kĳk je op?

Dat zĳn er enorm veel. Ik koop vaak boeken (wĳst trots naar boekenkast die op exploderen staat), ik kijk heel veel rond naar wat er allemaal bestaat. Moet ik namen noemen? Attack vind ik heel goed, maar dat is meer een kunstenaar. Ik kĳk ook naar lelĳke dingen. Je moet gewoon alles in je opnemen. Ik denk dat hoe meer je kent, hoe breder je eigen blik wordt. Wat ik nu heel goed vind is CM. Dat zĳn strips, maar geen klassieke strips. Eigenlijk zijn het gewoon tekeningen, totaal geen verhaal, heel abstract. Soms is dat gewoon puur illustratief. Eigenlijk een soort van nieuwe narratieven. Maar ik kijk ook naar de

klassieke dingen zoals Herr Seele of Kuifje. Ook Chris Ware, maar dat is allemaal al tamelijk aanvaard. Hij is meer een vaste norm wat betreft de hedendaagse strips. Zĳn typograﬁe is perfect, alles is handgetekend. Het boek heet Jimmy Corrigan, een soort semi-autobiografisch iets. Het lijkt gemaakt te zijn door totaal verschillende mensen, maar het is slechts één iemand die dit allemaal maakt en bedenkt. Allemaal totaalbeelden, alles klopt. En het is geen strip die hokje per hokje werkt, de hele pagina vloeit samen. Dat vind ik wel heel straf. Voor mĳ is dat perfectie. Ik ben ook bezig aan een strip. Hiervoor had ik al Horror Vacui gemaakt, een project op mezelf. Niet bij een uitgeverij maar gewoon heel simpel. Ik maak dat zelf, een beetje underground, dat zĳn gewoon allemaal fotokopietjes. Heel cheap gemaakt allemaal. Het is een soort installatie-tekening, allemaal aparte A4 papiertjes maar je

“ik heb ooit nog een reeks depressieve werken gemaakt, omdat ik dat ook wel eens tof vond” kunt ze samen leggen tot één grote tekening. Je kunt ze ook anders leggen, zodat ze een balk vormen. Het is niet iets voor in de mainstream, ik verkoop dat dan via internet als mensen daar naar vragen, of op kleine standjes. Er zĳn heel veel slechte dingen in de winkels. Eigenlĳk wil ik niet per se dingen maken voor in winkels, ik wil gewoon ‘schone dingen’ maken. Ik zie mezelf meer als een ‘tekenaars-tekenaar’, iemand die tekent voor andere tekenaars. Meer illustratie in de zin van echt tekenen in plaats van opdrachtjes te krĳgen. Ik doe dat wel, maar ik zie mezelf meer in de richting van beeldende kunst.

Is er in de toekomst iemand waarmee je erg graag zou willen samenwerken?

Het is natuurlĳk altĳd moeilĳk om echt met iemand samen te werken, je treedt eigenlijk in iemand anders zijn wereld. Indien ik hem zou kunnen strikken, zou ik heel

graag met David Shrigley iets doen. Dat is iemand die tekeningen maakt. Hĳ komt uit Schotland. Het is ook niet iemand die puur aan illustratie doet, het is heel crappy allemaal. Een beetje grimmig, maar ook komisch. Heel absurd wat hĳ doet. Ik heb hem al een keer ontmoet in Zwitserland, waar hĳ een expo had. Ik had meegedaan aan een wedstrĳd, was tweede geworden en toen mocht ik daar naartoe. Toen heb ik ook wel tekeningen gegeven aan hem, David Shringley is toch echt een heel grote naam. Hĳ komt trouwens binnenkort naar Antwerpen, op een soort van congres voor vormgevers. Het kost wel 150 euro (lacht), maar dat is zeker wel de moeite. Hĳ heeft onder andere ook voor Blur een videoclip gemaakt, en een korte animatieﬁlm ‘who I am and what I want’. Dat zijn de grenzen die vervallen tussen beeldende kunsten. Het is ergens ook wel de essentie van een tekening die je bĳ hem kan zien.

Je kan er bĳna niet naast kĳken, een kast vol illustratieboeken en zoveel meer die de kamer vult. Ben je daar fanatiek mee bezig?

Dat moet ik echt wel hebben! Dat is waar het meeste van mijn geld naar uit gaat. Die dingen zĳn ook niet meteen goedkoop maar sommige boeken kun je ook gewoon niet laten liggen. Ik heb hier een volledig gezeefdrukt boek van Attack liggen bĳvoorbeeld. (Brecht haalt een groot maar heel dun boek uit de kast) Daar heb ik nog één jaar les van gehad. Hĳ kwam elke week van Berlĳn over en weer met de trein. Dat was eigenlijk heel grappig want hij vertaalde zĳn opdrachten letterlĳk via Google. Hier staat bĳvoorbeeld (haalt een opdrachtblad boven) ‘een afspraak met dat goede, dat boos en dat daartussen’ wat zoveel betekende als ‘de hemel, hel en het vagevuur; het goede, het slechte en dat daartussen’. De hele opdracht is precies uitgelegd in het Zuid - Afrikaans!

Zie ik daar 75 euro staan vanbinnen?

Nee hoor, dat is Zwitserse Frank. Ik denk dat hĳ 90 euro heeft gekost.

Ha ha. Oei.

Maar dat is dus wel volledig gezeefdrukt. Je moet begrĳpen dat dit echt met de hand gemaakt is. Bepaalde pagina’s zĳn in drie kleuren, dus daar zijn drie verschillende drukken voor nodig geweest. Het is ook in beperkte oplage gemaakt en ik wou hem al heel lang hebben. Het lĳkt mĳ erg veel werk om zoiets te maken. Het is ook iemand die strips maakt maar niet in de klassieke zin. Ik ben ook meer een verzamelaar, ik heb er veel te veel. Eigenlĳk zou het goed zĳn van iedereen één boek te hebben, maar ik moet meteen alles hebben. Op dat vlak mag je jezelf wel wat verwennen. Nu valt het nog mee, ik ken mensen die er echt wel veel meer hebben. Je leert enorm veel bĳ door te kijken. Dat heeft niets te maken met stelen, maar meer met het feit dat je rondkĳkt en bewust bent van alles rondom je. Dan besef je dat je zelf ook wel zulke dingen zou kunnen doen. Het hoeft niet per se illustratie te zijn voor De Morgen,

“Eigenlijk zou het goed zi te hebben, maar ik moet m maar je kunt evengoed boekskes maken en daarnaast een animatieﬁlm, daar dan mee exposeren. En nog zoveel meer.

Je maakt soms toch wel erg absurde tekeningen als ik dat mag zeggen. Hoe kom je daarbĳ?

Alles opschrĳven wat in je hoofd komt. En dan selecteren. Het is nooit gebeurd dat ik zonder inspiratie zat voor bĳvoorbeeld een opdracht. Je moet gewoon ‘doen’, en niet blokkeren. Je moet voor jezelf zeggen dat iets goed is en er niet over twĳfelen. Meestal komen alle ideeën heel direct.

Wat is de leukste opdracht die je tot nu toe al gekregen hebt?

Het leukst zĳn de dingen die ik op mezelf doe. Ik neem niet alles aan van opdrachten, ook omdat ik dat gewoon niet kan. Ik kreeg ook soms opdrachten die ik totaal niet zag zitten, je moet je tĳd daar ook in steken he. Dat is mĳn leven, en het loopt maar van hier tot daar (doet gebaar met de armen). Soms kan je beter werken aan een boek. En een stomme opdracht? Ooit kreeg ik eens iets, een opdracht, van een waterbedrĳf. Iets met zuivering. Dat heb ik niet gedaan.

Je verdient louter je geld aan het maken van Illustraties?

Ja, uiteindelijk wel maar ik leef ook wel heel erg goedkoop. Ik heb ook wel vooraf veel gespaard om dit te kunnen doen. Ik wil gewoon niet mĳn tĳd verdoen in een job omdat ik daar op lange termĳn geen resultaten van zal hebben, terwijl tekeningen iets is wat ik heb. Die stapelen zich op en je kunt die ook niet uitwissen. Ik wil daar ook echt veel voor doen om die stapel te laten groeien. Ik heb een week geleden in de Humo gestaan, maar daarna is dat weer vergeten. Terwĳl als je een boek hebt, dat ligt in de winkels en het blĳft daar.

ijn van iedereen één boek meteen alles hebben” Krĳg je wel eens slechte commentaren op je wat je doet?

Ik heb een Flickr waar ik al mĳn werk op zet, maar dat is een beetje een ‘feel good’ site. Het is echt ‘keimooi’ allemaal volgens de bezoekers.

Hoe zou je de illustraties die je maakt omschrĳven voor iemand die ze nog nooit te zien kreeg?

Ik werk vaak met kleur maar dat hangt er een beetje vanaf, het is ook al heel donker geweest. Soms ben ik dat echt beu van die vrolijke dingen. Ik kan mijn werk niet beschrijven. Ik heb ooit nog een reeks

depressieve werken gemaakt, omdat ik dat ook wel eens tof vond (lacht). Mijn werk omschrĳven… Het is niet zo dat ik probeer grappig te zijn. Maar ik zoek wel altijd een bepaalde grens tussen iets heel triestigs en iets heel grappigs. Ik heb bĳvoorbeeld een werk met twee ballonnen, en tegelĳk is dat heel triest en toch grappig. En dat werk met de ĳzeren long, tja, dat is heel triest. (lacht)

Hoe kom je daar dan bĳ?! Toch stiekem ergens een zieke geest?

(lacht) Ik had nog een ﬁlmpje op YouTube gezien over iemand die heel haar leven zo

geleefd had. Ik wou die eerst tekenen ‘me and my iron lung’, iemand die met zĳn long naar het park gaat om eendjes te voederen. Maar toen zag ik op internet dat zoiets al eens gedaan was. Iemand had een ‘iron lung man’ getekend: een superheld, een vliegende ijzeren long met een cape erop geschilderd. Dat kon ik niet meer doen.

Is er een bepaald werk waar je het meest over durft op te scheppen? Dat is altĳd mĳn laatste werk.

TEKST EN FOTO’S Femke Vanbelle

Beter een gat in mĳn font dan een gat in de ozonlaag

ECOFONT Als we de Mayakalender (en ‘2012’-regisseur Roland Emmerich) mogen geloven kunnen we nog slechts twee jaar onbezorgd rondhuppelen op onze planeet. Helemaal wetenschappelijk verantwoord is deze hypothese vast niet, maar aan het veranderende weer en het stijgende waterpeil te oordelen, is het geen totaal uit de lucht gegrepen gok. Noah kan maar beter een goed gevulde klantenkaart hebben bij de betere doe-het-zelfzaak.

Nochtans worden we overal om de oren geslagen met ecologische tips. Kleine aanpassingen in ons leven die een verbeterend effect kunnen hebben op onze omgeving. Het kon dan ook niet langer uitblĳven dat ook de grafische sector met dergelĳke ideëen op de proppen zou komen. Na het invoeren van gerecycleerd papier en milieuvriendelĳke inkten moet nu ook de typograaf zĳn duit in het zakje doen. Het Nederlandse communicatiebedrijf Spranq kwam namelĳk op de markt met het ‘Ecofont’, een inktbesparend lettertype. Ontwerper Colin Willems vroeg zich af of het mogelijk was om een dergelĳk project te realiseren en kwam al snel aanzetten met zebrastrepen en andere wilde patronen. Het uiteindelĳke resultaat is een lettertype geworden dat gebaseerd is op de Verdana, waarin kleine gaatjes uitgespaard werden waardoor de letter perfect leesbaar blijft maar toch minder inkt verbruikt. “Tot 20 procent minder inktverbruik”, staat te lezen op de website. Wanneer de korpsgrootte verkleind wordt tot ongeveer 9 punt zĳn de rondjes onzichtbaar, enkel met een vergrootglas kunnen ze nog waargenomen worden. Dit klinkt uiteraard allemaal zeer veelbelovend, maar wĳ vroegen ons af of het niet iets te vroeg was om het vel van de beer zomaar te verkopen. Het lettertype lijkt, door de uitsparingen, breder dan een gewone letter. Dit moet toch een effect hebben op het uiteindelĳke printresultaat? En hoe accuraat is het percentage aan gewonnen inkt dat de makers zo trots op hun website verkondigen? Een test wĳst uit dat, vergeleken met een Verdana of een Tahoma, het Ecofont inderdaad 20 procent inkt bespaart. Maar wanneer er gebruik wordt gemaakt van een schreefletter in plaats van het Ecofont bespaar je uiteindelĳk 10 tot 30 procent meer inkt. Ook is de printkwaliteit beduidend lager bĳ het Ecofont. Het resultaat valt eerder grĳs dan zwart te noemen. Een onderzoek naar de breedte van het font leert ons dat er behoorlijk wat meer papier verspild wordt in vergelijking met een ‘vervuilend’ lettertype. Bij gebruik van een Verdana blijft het papierverbruik redelĳk gelĳklopend, maar bĳ zo goed als alle andere lettertypes vereist het Ecofont tussen de 10 en 20 procent méér papier om dezelfde tekst te printen. Het nut van dit font is dus betwistbaar. Uiteraard is het bewonderenswaardig dat de grafische sector interesse vertoont in ecologische oplossingen maar het is duidelĳk dat het Ecofont niet de langverwachte Messias van de groene ontwerper is. Misschien moet iemand de Maya’s vragen om minder kalenders te drukken, dat zou alvast een stap in de goede richting zĳn.

inktbesparing!

BE LIKE WATER ISO MATRIX 3D BY GENEUS1 IsoMatix3D was oorspronkelĳk ontworpen met Fontographer. Het ontwerp is gebaseerd op het spel Qbert, dat zelf beïnvloed is door het werk van M.C. Escher. Maker Geneus1 aan het woord:

“Ik heb het font heropgebouwd in Fontstruct, gewoon om te zien of het mogelĳk was om het na te maken. En toen ontdekte ik dat het opbouwen in blokken de letters vlotter leesbaar maakte. In Fontographer was het schaduwgedeelte erg vlak, maar in Fontstruct kon ik experimenteren met een lineair opgebouwde schaduw, wat voor veel meer diepte zorgde. Wat mĳn visie op typograﬁe betreft, en op het leven in het algemeen eigenlĳk, kan ik me wel vinden in het volgende citaat van Bruce Lee: ‘Zet jezelf niet klem in een bepaalde vorm, pas hem aan en eigen je hem toe. Laat hem groeien, wees zoals water’.” IsoMatrix3D is gratis te downloaden via: http://fontstruct.fontshop.com/fontstructions/show/isomatrix_3d

foto graaf(f)

Lode Van de Velde “Wanneer ik een interessant beeld zie, ontstaat de foto eerst in mijn hoofd. Dat beeld leg ik dan vast. Vooral lijnen en patronen springen me in het oog. Verder speel ik graag met perspectieven en symmetrie. Roest en corrosie, urban exploring en onopgemerkte details zijn terugkerende thema’s.” >> vervolg op pagina 38

e*p°

Arts Factory

Ben Benaouisse

“Galerie Nomade: Paris Calling”

“Jan Fabre revisited”

De Parijse Arts Factory gaat al meer dan tien jaar op zoek naar de vernieuwende artiesten in de hedendaagse graﬁsche sector. De honderdvijftig tentoonstellingen die ze reeds organiseerden waagden zich op het kruispunt van plastische kunsten, illustratie, stripverhalen en graﬁek. Dit voorjaar kan je in het Antwerpse een greep uit hun collectie bekĳken. De schilderĳen, boeken en prints van onder andere Charles Burns, Daniel Johnston, Blex Bolex en Blanquet zĳn tot eind februari terug te vinden in de tentoonstellingsruimte van Mekanik Strip, de grootste stripwinkel van Vlaanderen. De vernissage vindt plaats op 16 januari.

Ben Benaouisse (°1971) is een danser, performer en beeldend kunstenaar. In het S.M.A.K. voerde hij de performance van Jan Fabre, Bic-Art Room uit 1981, opnieuw uit. Hĳ liet zich 72 uur lang opsluiten in een witte kamer met al even witte lakens en meubelen. Een blauwe bic was het enige voorwerp dat hem enige aﬂeiding bezorgde. Het resultaat is een volledig beschreven kamer met onder andere verwĳzingen naar Warhol en Magritte. Benaouisse beschrĳft zĳn ervaring als “een echte trip”, waarin hĳ geconfronteerd werd met zichzelf. De tentoonstelling naar aanleiding van deze performance is nog te bekĳken tot 7 februari.

Mekanik Strip, Sint Jacobsmarkt 73, Antwerpen 16/01/10– 27/02/10 www.artsfactory.net

S.M.A.K. - Stedelĳk Museum voor Actuele Kunst, Citadelpark, 9000 Gent 04/12/09 - 07/02/10 www.smak.be

(n)EX(t)PO

°1/1°

→ Lonely at the top: Een groter Europa - V. Aghasyan, Yelena en Viktor Vorobyev – M HKA, Antwerpen – 19/11/09 - 10/01/10 - gratis → Mehkitar Garabedian – Hoet Bekaert Gallery, Gent - 6/12/09 – 24/01/10 – gratis → Faux Jumeaux – SMAK, Gent - Michel François bepaalt gedurende een jaar het tentoonstellingsprogramma. 4/12/09 – 7/02/10 → Loek Grootjans: Leaving Traces – SMAK, Gent – 30/01/10 - 16/05/10 → Warsubec van Nick Ervinck – Zebrastraat, Gent - Installatie op de dakterassen van de Zebrastraat - gratis

Medisch Dossier

Ziektebeeld: Metamorphopsia Graﬁca

Urenlang zwoegen ontwerpers van alle slag om de perfecte kleurencombinatie te vinden. Die mag uiteraard niet te cliché of te vlak zĳn, maar ook geen hoofdpĳnbezorger. En wanneer dan uiteindelĳk dat prachtige kleurenpalet gevonden wordt, verpest de kleurenblinde ze met één blik. Ongewild uiteraard, maar toch.

Wĳ vroegen ons af wat er zou gebeuren indien er andere aangeboren afwĳkingen zouden bestaan die zorgvuldig uitgebalanceerde ontwerpen zonder verpinken waardeloos maken.

Graﬁsche Waarnemingsstoornissen (Metamorphopsia Graﬁca): een overzicht.

��

Alley, what the f**k is Alley?

��

�� ALLEY?

ALLEY, WHAT THE ��

��

Heilig Hartz AZ Johannes Itten Boulevard 101 FF0000 Vermiljoen T (11) 13 171 923 F (29) 31 374 143 www.heilighartz.be

“Ik hou de

ver won de ring

GERDA

in ere “

Met haar handen maakt ze een

denkbeeldig kader voor een tekening van een studente. “Die maan moet weg”, zegt ze op besliste toon. Zonder enige kennis van kinderprenten verliet Gerda Dendooven twintig jaar geleden de academie. Vandaag is ze een begrip in de illustratie- en toneelwereld. Gerda Dendooven praat over haar onwrikbare gulzigheid.

“Ik ben echt een

leermeester dat voel ik”

Aan de hogeschool studeerde je Vrĳe Graﬁek, nadien legde je je toe op illustraties voor kinderboeken. Was dat iets dat je al langer wou doen of is dat gegroeid vanuit die opleiding?

ﬁeke klare lĳn die ik niet bezat. De tekeningen en zeefdrukken waarmee ik dan eerst naar buiten kwam pasten eigenlijk wel in een gallerĳ. Ik wist echt niets van kinderboeken.

Ik was oorspronkelijk niet bezig met illustraties, er was zelfs geen aparte opleiding voor. Toen ik op zoek ging naar een ander platform om te kunnen tekenen belandde ik bij het illustreren. Je had wel bepaalde gallerijen en magazines waarbij men dan terecht kon, maar die hadden een speci-

Werd je dan ook begeleid in je opleiding toen je die stĳl begon te ontwikkelen?

Je illustreert voornamelĳk voor kinderen. Vind je het beperkend of eerder een uitdaging om voor een bepaalde doelgroep te werken?

Helemaal niet! Toen ik op de academie zat maakte ik vooral zeefdrukken en erotische prenten. Het was dan ook geen toegepaste opleiding en ik moest berusten op zelfstudie. Ik ben autodidact, nog steeds. In het begin keek ik dan rond naar hoe andere mensen te werk gingen. Je leert ook door te imiteren. Op een bepaald moment dacht ik dan mĳn weg gevonden te hebben, maar die verandert nog altĳd. Ten goede of ten kwade. Ik heb het ook zeer snel gehad met dingen. Ik ben nooit lang tevreden over iets wat ik maak. Dan denk ik al snel dat het tijd is voor iets anders. Het is niet zo dat ik mĳn stĳl telkens extreem verander maar ik blijf wel zoeken naar nieuwe manieren

Het is een uitdaging, in die zin dat je veel vrijheid hebt om je prenten te kunnen invullen zoals je zelf denkt dat het goed is. Ik hou er uiteraard rekening mee dat kinderen moeten begrijpen wat er afgebeeld is en dat ze er een bepaald gevoel bĳ hebben. Dat motiveert je wel, dat zoeken naar een soort helderheid. Langs de andere kant is het ook erg beperkend. Zo wil ik soms thema’s behandelen die niet evident zĳn voor kinderen. Je moet jezelf dan aan zelfcensuur onderwerpen. Maar eigenlijk voel ik het grootste verschil als ik schrĳf, ik voel dat de onderwerpen die ik behandel anders zĳn voor volwassenen dan voor kinderen. De dubbele bodems worden dan

om iets te vertellen. Er zĳn inderdaad wel tekenaars waarbij die stijl heel stabiel is over de jaren heen, maar dat heb ik nooit gehad.

ook meer begrepen en dat zal in mĳn prenten vermoedelĳk ook zo zĳn. Bĳ volwassenen kun je meerdere kanten op. En helaas is het ook minder ‘cool’ om voor kinderen te werken. Het wordt nogal snel afgedaan als ‘maar voor kinderen’, terwijl dat het soms net moeilijker maakt. Je moet echt nadenken over wat je wil vertellen, hoe je dat moet aanpakken zodat het helder blĳft en of het hen wel inspireert.

Test je dan ook bĳ kinderen hoe je werk overkomt? Bĳ mĳn vorige boek (‘Hoe Het Varken Aan Zĳn Krulstaart Kwam’) heb ik dat wel geprobeerd, omdat het verhaal al langer klaar was. En ik merkte dan ook dat het werkte. Nadien vertel ik het met de beelden er bĳ en dan wil je bepaalde zaken wel opnieuw aanpakken maar dan is het natuurlijk al te laat. Eigenlĳk zie ik de reacties meestal pas als het boek al uitgegeven is. Mijn volgende toneelstuk (‘Takkenkind’) heb ik ook uitgetest, en dan merk je wel of ze het verhaal begrĳpen.

Vind je zelf dat er thema’s ongeschikt zĳn voor kinderen? Ik vind dat alle thema’s behandeld kunnen worden. Dat kan zelfs gaan over erotiek of de dood. De zware ﬁlosoﬁsche vragen. Het hangt allemaal af van de manier waarop het verteld wordt. Soms kun je iets heel zwaars vertellen, maar met zo’n luchtigheid, dat het te vatten en te verteren is. Ik doe dat eigenlijk per definitie zo, ook bij volwassenen. Ik hou er van om zware dingen te vertellen maar zal dat zelden op een zware toon doen. Het is veel plezieriger om dat te relativeren en te ironiseren. Zo ga ik ook door het leven.

In de hedendaagse cultuur worden kinderen overrompeld door allerhande media. Is er nog plaats voor het boek? Absoluut. Voor alles is er een plaats. Er zĳn zoveel zaken die interessant zĳn, naar de film of het theater gaan bijvoorbeeld, of muziek beluisteren. Veel hangt af van de

stroming waarvoor je kiest. Je kan de lat iets hoger leggen zodat ze een inspanning moeten doen, of meedrijven in de mainstreambeweging. En hoe meer ze in die laatste stroom terechtkomen, hoe makker ze worden. Maar ik geloof niet in dat doemdenken. Zelfs het lezen op een scherm is niet zo aangenaam, je moet er dan altĳd al een bĳ de hand hebben. Er zĳn gewoon meer kanalen gekomen en de koek moet verdeeld worden. Ik geloof zeker dat er altijd plaats zal zĳn voor boeken.

Als je een tekst van iemand anders krĳgt aangeleverd, hoe kies je dan welke fragmenten je illustreert? Eerst maak ik een schema met het aantal pagina’s en hoofdstukken, dan heb ik een beter idee van de verdeling van het boek. Daarna kijk ik welke stukken mij interesseren en waar door ik geprikkeld word. Achteraf kan ik dan nog altĳd een herverdeling maken. Maar ik begin altijd met hetgene wat mĳn verbeelding in gang zet. Het is ook de meest verrassende manier

van werken, om zo dan te ontdekken wat een bepaalde passage met je doet. Je kunt ook terugvallen op automatische piloot, maar ik vind het belangrijker om mezelf scherp te houden.

Wat doe je dan wanneer die verbeelding niet meewil? Verder werken. Je kan niet anders. Afgelopen zomer had ik daarmee te kampen. Ik had dan een prent gemaakt voor het binnenwerk maar slaagde er niet in om de lĳn door te trekken naar een volgende prent. En op een bepaald moment zat ik wekenlang vast, tot ik plots besliste om het helemaal om te gooien en opnieuw te beginnen. Je kan altĳd wat gaan joggen en je gedachten even verzetten en soms krĳg je dan een inval, maar je moet het dan toch nog realiseren. Je kunt alleen maar verder werken. En ‘lastig lopen’. Voor mĳn laatste boek had ik een omslag gemaakt voor ik aan het binnenwerk begon. Dat is een zeer onlogische volgorde maar de opdrachtgever wil de omslag vaak maanden op voor-

hand hebben. Je hebt dan nauwelijks de tekst gelezen en je moet er al een prent bĳ bedenken, dat is eigenlĳk niet juist. Ik wou toen dus het binnenwerk afstemmen op die omslag en dat lukte maar niet. Ik heb echt erg verschillende manieren uitgeprobeerd voor ik tevreden was. Zo verspil je natuurlĳk veel tĳd.

Je illustreert, geeft les, schrĳft en doet soms mee in een theaterstuk. Heb je het nodig om je aandacht te verdelen over verschillende bezigheden? Het ene bevrucht het andere, dat is zeker een feit. Ik ben dan ook wel zeer gulzig en nieuwsgierig. Ik doe alleen de dingen die me echt passioneren, maar dat zijn er toevallig erg veel en ik kan maar moeilijk kiezen. Het is ook niet altĳd even simpel, want je maakt bĳ alles een klik in je hoofd. Die energie die je gebruikt om te schrijven is heel anders dan die waarmee je tekent. Maar ik heb het zeker nodig. Zelfs het lesgeven. Ik heb het een paar jaar niet gedaan en toen ik terug kwam was ik niet zeker of ik het nog wilde maar ik geniet er echt van. Het geeft me ook weer inzicht in mĳn eigen vak.

Het is dus niet enkel omwille van praktische redenen dat je doceert? Je koopt er ook wel tĳd mee, want zoveel verdien je niet met kinderboeken. Langs de andere kant moet je er dan ook weer tijd insteken. Achteraf vraag ik me soms wel af of ik die tĳd niet beter kon gebruiken om aan mĳn boeken te werken, maar als je thuis zit kan je evengoed ook een namiddag wat zitten prutsen. En als ik dan in mĳn klas ben voel ik een soort van relativering. Het inspireert me ook om dingen op een andere manier aan te pakken. Het is goed dat ik een tijdje gestopt was, ik voel nu dat ik veel meer kennis kan doorgeven. Ik merk dat ik ouder ben, dat ik al veel gelééfd heb en daardoor veel weet . Ik ben echt een leermeester, dat voel ik.

Kan jĳ ook nog iets leren van de leerlingen? Ze komen vaak op de proppen met namen die ik niet ken en die schrĳf ik dan op. Dat verplicht mĳ ook om de computerprogramma’s goed onder de knie te krĳgen. Je moet ze eigenlijk altijd een stap voor zijn, dat is een goede stok achter de deur. Toen ik gestopt was met lesgeven zei ik dan ook dat ik pas zou terugkeren als ik een aantal computerprogramma’s geleerd had, en dat heb ik dan ook gedaan. Op het nippertje weliswaar, maar toch!

Is illustreren iets dat in je moet zitten of kan je dat leren? Puur technisch valt alles aan te leren maar je moet er ook hard voor willen werken. Je moet kunnen vertellen. Laat ons zeggen dat tekenen tot op een bepaald niveau aan te leren valt. Er zijn mensen die gewoon geboren zĳn met ‘een poot’ om te tekenen, maar daarom kunnen zij niet noodzakelĳk interessante beelden maken. Iemand moet ook inzicht hebben op spanning in een prent, op het spel van licht en donker, op het vertellen van verhalen. Maar dat is

Wat red je uit een brand?

eigenlĳk nog iets anders dan illustreren. Ik denk dat je dat kunt leren, ten dele. De rest is talent.

De illustrator moet kunnen vertellen. Je schrĳft ook, is dat iets wat je daarvoor al deed of dat voortgevloeid uit het vertellen met beelden? Dat is ongeveer tegelĳkertĳd begonnen. Ik ben er nooit echt op doorgegaan omdat ik dan plots veel teksten had om te illustreren, maar de behoefte was er wel heel erg. Dat was zo acuut dat dat moest gebeuren. Het maakt ook dat je minder afhankelijk bent van iemand anders. Het is een andere manier van vertellen. Sommige dingen kun je nu eenmaal niet enkel met beelden overbrengen.

Als je zelf nog een extra talent zou mogen kiezen, wat zou dat dan zĳn? Muziek! Ik heb nooit notenleer gestudeerd dus ik kan geen instrument bespelen en dat vind ik een onwaarschijnlijk groot gemis. Ik weet dus niet of ik talent heb. Wel heb ik een muzikaal oor maar ik kan het niet toepassen. Voor mĳ is iemand die met

“Mijn computer! (lacht) Ik hecht mij aan weinig materiële zaken, want ik ben al zo vaak verhuisd. En ik moet altĳd dingen achterlaten. En hoewel ik er dan spĳt van heb, ben ik ze ook even snel weer vergeten. Ook verzamel ik onwaarschĳnlĳk veel en dat blĳft altĳd maar aangroeien. Alles wat mĳ interesseert of amuseert, koop ik. Mijn huis staat vol met prullen waar aan een verhaal vasthangt. Ik heb veel maskers en rariteiten. Mĳn laatste aankoop is een collectie van kabouterbeeldjes uit de jaren vijftig en mooie poppenkastpoppen in steen. Ik heb enorm veel verkleedkleren, kinderen zĳn steeds verbaasd wanneer ze de volgestouwde rekken zien. En dan heb ik het niet eens over gewone kostuums die

muziek bezig is superieur aan alles. Dat is een abstractie die zo ver kan gaan op vlak van emoties en sfeer. Dat vind ik heel straf en daar heb ik dus ook heel veel bewondering en respect voor.

Wat kan je verder nog verbazen? Ik ben eigenlĳk constant verbaasd. Ik heb een erg grote ontvankelijkheid voor wat er rondom mij gebeurt. Het is belangrijk dat je toelaat om verwonderd te zĳn en om daarvan te genieten. Die eeuwige verbazing, ik vind dat bijna een morele plicht. Het is aangenamer om bij wijze van spreken voor de eerste keer naar iets te kĳken en te bedenken hoe fantastisch dat wel is. Het is ook niet zo dat ik de hele tĳd sta te roepen hoe fantastisch alles is, er zĳn veel zaken die ik gewoonweg verschrikkelĳk erg vind, maar die mĳ dan ook weer op een andere manier verbazen. Het ergste wat er bestaat is totale ongevoeligheid. Een doordeweekse emotie, dat lĳkt me ondraaglĳk. Ik hou de verwondering in ere.

TEKST EN FOTO’S Debby Vervoort

je in de carnavalswinkels kunt kopen maar kleren met pluimen en rare schoenen en hoeden. Ik stop ook niet, mijn honger is zeer groot. We hebben nu een nieuw huis en ik weet niet waar ik met al mĳn dozen moet blĳven. Het is ook zo leuk om een van die dozen dan te openen en iets te vinden waarvan je het bestaan zelfs al vergeten was. Zo was ik onlangs een boek kwĳt en dat vond ik echt erg. Ik heb het een half jaar niet meer gezien, tot ik onlangs een lijst moest opstellen van mijn favoriete kunstwerken en het ergens in een doos vond. En daar ben ik dan zo blĳ om. Ik denk dat, als ik dan toch iets moest kiezen om te redden uit een brand, het mĳn boeken zouden zĳn.”

Na vijf jaar afgestudeerd te zijn aan de Bijloke te Gent zijn het duo Daan Linsen en Debora Lauwers hun eigen grafisch bureau â&#x20AC;&#x153;Postcard Of A Paintingâ&#x20AC;? begonnen. Debora staat in voor de illustratieve kant en geniet van allerlei tierlantijntjes. Haar werk straalt vrolijkheid uit. Het grafische aspect wordt voorzien door Daan, die een strakkere en strikte stijl heeft. Ondanks hun diversiteit in stijlen vormen ze samen een geweldig duo.

Het idee om samen een bureau op te starten, was dat er al tĳdens de opleiding, of is dat idee er pas achteraf gekomen?

Daan [D] Dat idee is maar achteraf gekomen. We hebben beiden nog een jaar vrĳe graﬁek erbĳ gedaan, voornamelĳk Debora. Toen heb ikzelf de kans gekregen om voor z33 te werken in Hasselt. Maar dat kon alleen op zelfstandige basis, dus ben ik dat in bĳberoep geworden. Zo ben ik zelfstandig blĳven werken. In 2007 hebben we dan samen een graﬁsch bureau opgericht. Debora {D} Want we hadden dan ondertussen ook voor hetzelfde bedrĳf gewerkt.

Onmiddellĳk zelfstandig beginnen lĳkt me niet echt evident?

{D} Wij zijn er ook een beetje, laat ons het zo zeggen, ingegooid of -geduwd. Wĳ hebben ook een jaar en een half voor een bedrĳf gewerkt, Daan 2 jaar, op de graﬁsche afdeling. Die afdeling werd eigenlĳk opgedoekt en wĳ waren daar de laatste maanden als zelfstandigen geweest. Dan moet je een keuze maken: gaan we als zelfstandige verder of gaan we terug in dienstverband ergens aan de slag? Gaande weg werd duidelĳk dat de opdrachten bleven binnen komen en dat we er toch ons broodje mee konden verdienen.

Jullie kunnen een vergelĳking maken tussen in dienst werken en zelfstandig zĳn? Wat is het voordeel, het verschil?

[D] Het voordeel is dat je zelf je eigen tĳd bepaalt. In dienst is het stipt van 8u beginnen tot 17u of 18u werken. Als zelfstandige slaap je dan tot 10u. {D} Of je gaat koﬃe drinken wanneer je zin hebt! [D] Je bepaalt dus zelf je uren, maar de deadlines blĳven wel hetzelfde.

Hebben jullie dan die kans om zelf opdrachten uitkiezen?

{D} We gaan natuurlĳk altĳd op zoek, maar er zĳn mensen die ons via via ook altĳd weten te vinden. Dat zĳn niet altĳd leuke opdrachten maar je moet het zo naar je hand proberen te zetten zodat het voor jou wel een plezier is om aan te werken. [D] Maar dat is niet altĳd even eenvoudig. {D} Nee! Omdat je uw klanten bĳna moet heropvoeden. Zĳ hebben dan ook allemaal een stroom aan beelden, maar dat zijn meestal niet de goede. Dan moet je de klanten toch proberen te overtuigen om eens iets anders uit te proberen dan datgene wat zĳ zelf in gedachten hadden.

En hebben jullie al klanten gehad die totaal niet akkoord waren met jullie eindresultaat?

[D] Jawel! Dat is dan toch, ja, even zo wat (pauze) bitsig, ja! {D} Dan heb je zin om op iets te kloppen. Maar dat doe je natuurlĳk niet. [D] Ja, we hebben het al meegemaakt dat een klant niet tevreden was. Wij hadden ons concept helemaal uitgelegd en ze waren akkoord. We hadden een fotograaf geregeld, de fotoshoot gedaan en nog andere dingen. Daarna hadden we een tussen fase om ons werk al eens te tonen. Ze vertelde ons: ‘Dit is toch niet wat wĳ willen’. Maar die kosten waren natuurlĳk allemaal al gemaakt. Want de klanten hadden dat reeds goed gekeurd! Dus die moesten ze zeker betalen en dan konden we wel verder zien. {D} Maar het allerbelangrĳkste blĳft toch communiceren met de klant! Toch proberen aanvullen wat hĳ wil en in welke mate jĳ zo die grens eventueel kan verleggen.

Jullie hebben ook andere projecten buiten POAP?

{D} Wĳ freelancen, maar dat is allemaal onder dezelfde noemer. En daarin

hebben wij dan toch ook ons eigen ding. Daan werkt voor de Knack en ik voor de Standaard Magazine. Daan is goed in wat hĳ doet en ik heb zo mĳn ding. [D] Debora doet eerder de illustratie.

Daar wou ik het net over hebben. Vullen jullie werk en stĳl elkaar wat aan? Of is er juist een diversiteit?

[D] Ja. Toch wel. Maar wĳ hebben een eigenaardige manier van werken! Ik kan beginnen aan iets, maar dan voel ik dat het nog iets meer nodig heeft. Dan geef ik dat door aan Debora, waarna het vervolgens weer bĳ mĳ terecht komt en het juist dat is wat ik voor ogen had. We hoeven ook niet te zeggen wat er moet gebeuren, want zoiets gebeurt automatisch bij ons. Maar ik ben nogal strak in alles terwijl Debora meer tierlantĳntjes gebruikt en wat vrolĳker is. {D} Ik vind het inderdaad wel leuk om zo de dingen om te draaien. Om een keer iets mafs te doen en jezelf zo voor schut te zetten of te verrassen. Dat er zo iets gebeurt. Daan is heel strak en sober en ook veel correcter in alles. En soms gebeurt het ook

Dan moet je de politie bellen

Ons konijn is gestolen” “

dat ik zijn werk volledig om gooi. En vaak moet ik er zelf niets aan doen.

Zĳn jullie telkens weer tevreden van de dingen die jullie maken?

{D} Neen, ik ben niet zo snel tevreden. [D] Debora kan niets loslaten, dat is haar probleem. Maar het is dan achteraf altĳd makkelĳker om te zeggen dat we het zo of zo hadden kunnen doen. Je moet de tijd hebben en het is uiteindelĳk ook maar iets vergankelĳk dat wĳ maken. Ik bedoel daarmee dat het geen grote kunst is. Het moet maar voor eventjes dienen en daarna is

een lat moet leggen, zodat je daar naar toe moet werken. En dat kan inderdaad soms al wel eens lastig zĳn. het weer weg. Het is niet zo dat je er van moet wakker liggen. {D} Ons werk is een beetje achter de schermen werken. Wĳ krĳgen feedback van onze opdrachtgever. Dit is echter op een relatieve manier, omdat je weet dat die daar op grafisch vlak niet altijd goed over kan oordelen. Vaak krĳgen zĳ dan reacties over het drukwerk, maar komt het niet zo door naar ons wat andere mensen daarvan denken. En dat is wel wat moeilĳk omdat je voor jezelf een waarde moet bepalen of

Jullie hebben samen jullie eigen bureau, maar er zĳn nog andere projecten. Vertel eens, wat houdt Mr. Lapin allemaal in?

{D} Dat project is eigenlĳk wat uit de hand gelopen! Ik ben vorig jaar begonnen met illustraties op grote canvassen. Er was vraag naar nog wat kleinere prularia. Ik had nog nooit draad en naald vast gehad maar ik heb mĳ daar toe aan gezet. Toen kwamen er konĳntjes uit en broches. Dat was heel plezant om te doen, maar heel veel tĳd heb ik daar nu niet meer voor. We hebben ook mee gewerkt aan de openlucht expo in Hasselt en daar hadden we

En jullie eigen galerĳ, Alley, is recent opgericht?

een konĳn van vier meter bĳ vĳf meter voor laten maken. Helaas, al na enkele dagen was onze Mr. Lapin verdwenen. Spoorloos. [D] Voordien hadden we echter al een missing gedaan, ‘Mr. Lapin, waar is hĳ?’, omdat we wisten dat hĳ ging komen. Wĳ zĳn toen posters in de stad gaan hangen. Het konĳn, Mr. Lapin, moest er 3 maanden gelegen hebben en het heeft er 3 dagen gelegen. Het heeft de opening nog meegemaakt en daarna was hĳ verdwenen. Dan moet je dus de politie bellen: ‘Ons konĳn is gestolen’.

En hoe ziet de toekomst eruit voor mr. Lapin?

{D} Ja, ik wil daar toch wel meer dingen mee gaan doen. Maar natuurlĳk, het blĳft ook allemaal handgemaakt. Ik maak alles zelf en er komt geen stikmachine aan te pas, dus het is heel veel werk. Ik hoop dat ik eventueel nog T-shirts en prints kan maken. Natuurlĳk geen duizenden stuks, maar eerder een beperktere editie. Als je zoiets koopt, het is en blĳft een uniek stuk. Het is ook al niet overal te verkrĳgen.

[D] Dat is iets waar wĳ al heel lang mee speelden, met het idee dat we iets wouden doen net als de grote steden zoals Berlĳn, Barcelona, ... Daar zie je urban street art. Wĳ wouden dat zelf ook bereiken. Wĳ zĳn gaan kĳken voor panden, maar die zĳn allemaal verschrikkelĳk duur. Toen zag ik schuin tegenover ons bureau ineens ‘Te Huur’ staan. Dus ben ik eens gaan informeren en bleek dat heel goedkoop te zĳn. Dus dachten we: dan doen we het nu maar. Het is echter maar tĳdelĳk, tot november 2012, want daarna wordt het afgebroken. {D} Vandaar het voordelige tarief. [D] We kunnen het nu gewoon proberen. En als dat niet lukt... {D} Anderzijds, als het dan wel lukt, dan kunnen we verder zoeken naar een andere locatie. En we weten dan ook waar wat we moeten letten. Je kan niet iets testen zonder risico te nemen als je pand al 5000 euro per maand kost, bij wijze van spreken. Het moet toch wel een berekend risico zĳn altĳd. [D] En het was ook de bedoeling van een low-budget-verhaal, maar dat is het ondertussen al niet meer. Want dan kom er de verzekering nog bĳ en zeggen zĳ dat wĳ een alarminstallatie moeten aanschaﬀen. Dat zĳn allemaal dingen waar je niet over nadenkt.

Is het deels ontstaan uit het idee dat er dan nood is aan zo’n platforms hier in België?

{D} Wel ja. En dat is vooral in Hasselt zo. Kunst en design worden heel hard gepromoot, maar er gebeurt niet echt veel. Als het aan ons ligt mag dat wat meer aan de oppervlakte komen borrelen. [D] Dat is echt iets waar wĳ aan bezig zĳn aan de hand van Alley. {D} Ons uitgangspunt is niet commercieel. Wĳ willen vooral samenwerken met toﬀe mensen en zo leuke dingen naar voor brengen. Aantonen dat er ook degelĳk iets anders bestaat dan Stĳn Helsen hier en Stĳn Helsen daar, want dat is het zo wat in Hasselt. Wĳ krĳgen wel hele goeie reacties over onze galerĳ, want na twee weken hadden we al een samenwerking

met de Muziekodroom, te vergelĳken met de Vooruit in Gent. Ons eigen werk kunnen we zo natuurlĳk ook gemakkelĳk naar voor brengen. Als je in een bureau zit en je hebt geen platform dan begin je ook niet zo snel dingen te produceren zonder te weten of je ze ergens kunt hangen of tentoonstellen, of verkopen. [D] Zo zĳn we al zeker een jaar of twee à drie bezig met onze T-shirts te ontwerpen, maar we hadden er nog altĳd niets mee gedaan. Nu kunnen we dat uitvoeren en gewoon in de galerĳ leggen en verkopen.

Maar ik heb de indruk dat jullie met redelĳk veel bezig zĳn. Zo hebben jullie ook nog Nr. 5? Klopt het dat dit meer richting huisdecoratie ging?

[D] Ja, dat klopt inderdaad. Maar dat is nu afgelast. {D} Dat was eigenlĳk een grote fout, want het was niet helemaal duidelĳk naar de mensen toe. Wĳ zaten toen ook vlak in het centrum, dus de mensen vroegen zich dan af: ‘Is dat nu een winkel?’. Voor ons was het meer de bedoeling dat we daar totaalprojecten uit zouden halen. Wĳ wouden er vooral gaan samenwerken met mensen die gespecialiseerd waren in bĳvoorbeeld verlichting, meubilair, ... zodat wĳ een volledig pakket konden aanbieden. Maar we zaten daar voor te veel in het centrum en ons concept was ook niet echt duidelĳk. En de samenwerking is dan uiteindelĳk ook niet zo vlot verlopen. [D] De een deed dus de verlichting, de ander het meubilair en soms weet je niet van elkaar dat je daar ook aan bezig was. Dan kwamen we elkaar tegen en dachten we: ‘waarom doen we het niet samen en proberen we zo naar buiten te treden?’. {D}Uiteindelĳk verliep dat ook niet zo vlot, omdat iedereen nog zĳn eigen bedrĳf had en had het dan te druk. Dan begint dat zo al wat. En zo samenwerken met koppige creatievellingen, dat botst een beetje. [D] Maar het was zeker een goeie leerschool. En dat pand hadden we ook maar weer voor een jaar. Overal waar wĳ komen wordt het afgebroken. (lacht)

TEKST Leen Mees

Lode Van de Velde ‘Construction Site 2’, ‘Black Hole’, ‘My tree’, ‘Laundromat’

“Ik denk niet dat wĳ bekend staan als de mannen op de barricades...ik denk eigenlĳk niet dat wĳ bekend staan.”

Afreux

Vandaag bezoek ik Afreux, een Antwerps collectief dat al grafisch en illustratief werk leverde voor onder meer Radio Modern, La fille d’o en The Hickey Underworld. Een beetje onzeker druk ik op de deurbel, een netjes geklede jongeman (die later Bert blijkt te zijn) doet open en leidt me naar een binnenplaats waar een met mos begroeide trap staat. “Ga al maar naar boven, ik kom meteen met de koffie.” Wat zekerder van mijn stuk ga ik naar boven waar ik begroet wordt door Gerard en Tobias. Gerard en Bert komen bij me zitten terwijl Tobias doorwerkt, wat volgt is een geanimeerd gesprek over vroeger en nu.

Wat hebben jullie gestudeerd?

Waar hebben jullie elkaar dan leren kennen?

Gerard (G): Ik heb eerst een jaar op het Sint-Lucas in Gent gezeten, maar om illustratieve vormgeving te kunnen doen moest je eerst twee jaar grafische vormgeving doen. Daar had ik geen zin in dus in mijn tweede jaar ben ik dan maar teruggekeerd naar Antwerpen waar ik ben afgestudeerd aan het Sint-Lucas. Bert (B): Ik heb grafische vormgeving gevolgd aan het HIGRO in Gent.

(G) Die mannen heb ik héél lang geleden leren kennen. Tobias (T): (vanachter zijn computer)’Oept straat!’ (G) (lachend) Ja, ‘oept straat’ ! Wij zijn opgegroeid in dezelfde buurt en zijn al heel lang bevriend.

En wat vonden jullie van die opleidingen?

(G) (denkt na) Een vijftal jaar geleden. (B) Net na mijn tweede sollicitatie! (algemene hilariteit) (G) Vlak na mijn zevende kutjob!...Het is eigenlijk gewoon zo’n beetje vanzelf gekomen, en het werkt nog steeds, of het begint eindelijk goed te werken.

(G) Het was nog vlak voor de overschakeling naar het bachelor-master systeem en die school was een enorme rommelhoop, maar dat vond ik wel goed. Je kon er je eigen ding doen. (B) Het HIGRO was op creatief vlak niets waard, maar technisch was het echt wel een heel goede school.

Wanneer hebben jullie besloten om samen een bedrijf op te richten?

Werken jullie samen aan opdrachten? (G) Grote wel, kleine niet. Dat doen we meestal apart.

Hoe beslissen jullie wie welke opdracht uitwerkt? (G) Dat wordt niet echt beslist, het gebeurt zo’n beetje organisch. Soms wordt er echt verdeeld en meestal wijst het zichzelf uit wie wat doet... vreemd genoeg.

Veel van jullie werk heeft een progressief politieke ondertoon, jullie werken ook vaak samen met actiegroepen. Staan jullie misschien bekend als de linkse rakkers van de grafische wereld? (G) Ik weet niet of wij zo bekend staan. Wij nemen wel nooit reclame opdrachten aan. We proberen zo min mogelijk te doen waar we niet achter staan. Dat is wel een luxe, en het lukt tegenwoordig beter dan in het begin. Maar neen, ik denk niet dat wij bekend staan als de mannen op de barricades in de grafische wereld...ik denk trouwens niet dat wij bekend staan in de grafische wereld. (gelach)

hadden een tijd geleden het plan om tweedehandskledij in grote hoeveelheden op te kopen bij een kledingsorteerbedrijf, die dan te bedrukken en te verkopen. Onze best verkopende items waren die met de blikken carapils erop, om de één of andere reden hebben wij een fascinatie voor carapils. We hebben dat een tijdje volgehouden, maar er kroop zoveel tijd in dat we om het te doen slagen enkel met Affaires bezig zouden moeten zijn geweest. Geleidelijk aan is het overschaduwd geraakt door ons andere werk. Het idee is niet voor altijd van de baan maar een heropstarting zie ik toch niet in de nabije toekomst.

website is ook al een jaar niet meer geupdated. We zijn de hele tijd bezig met achter klanten aan te lopen en dan schiet er niet veel tijd meer over voor onszelf. We hebben gewoon het geluk dat we over het algemeen leuke klanten hebben. Het is dus niet zo dat we de gefrustreerde grafische vormgevers zijn die niet aan hun ding toekomen.

Daarnet zei je dat jullie zeefdrukken, gebruiken jullie ook andere drukprocédés?

Wat doen jullie het liefst, het strakkere grafische werk of meer het illustratieve?

(G) We hebben hier een lithopers staan die nog nooit gebruikt is, omdat hij zo arbeidsintensief is, en sinds kort ook twee stencilprinters. Drukken doen we wel bijna enkel voor anderen, zelden voor onszelf.

Jullie werken dan waarschijnlijk vaak met mensen die jullie al kennen? (G) We hebben af en toe wel eens ééndagsklanten, maar de meesten blijven steeds terugkomen of zijn bekenden.

(G) ‘Ik doen et liefste tiekene...me veel kleurkes!’ (B) Maar eigenlijk is dat niet relevant, de meeste jobs vragen toch om een bepaalde aanpak. Ik

Waarom? (G) Er kruipt redelijk veel tijd en geld in. We komen er niet aan toe, dat is typisch, onze

Het valt me ook op dat jullie met groene materialen werken, hoe ver gaan jullie daarin? (G) Met groene materialen werken, dat is een beetje dubbel. We werken met groene stroom, dat is al iets. We hebben ook een vaste drukker, een ecologische, in de zin dat hij geen alcoholhoudende inkten gebruikt. Ook werken we veel op 100% natuurlijk papier en wanneer we hier zelf drukken gebeurt dat met waterinkt, maar langs de andere kant gebeurt dat soms ook met solventtinten. Het is niet zo dat we geen bijdrage leveren aan de vervuiling, maar het is ook onmogelijk om dat niet te doen. Bij mijn weten bestaat er nog steeds geen ecologische manier om bijvoorbeeld vinylstickers te drukken. We proberen er zoveel mogelijk op te letten maar het kan natuurlijk altijd nog beter.

Is uit dat bewustzijn ook jullie kledingproject ‘Affaires’ gegroeid? Wat houdt het precies in? (G) Aha, dat is wat je daar ziet hangen (wijst naar een volgestouwd rek kleding achter Bert). We

“Wĳ hebben schrik van vrouwen... op professioneel vlak hé!”

denk dat de meeste keuzes logische keuzes zijn. (G) Ja, je kan niet aan elke klant je eigen stijl opdringen, wat dat betreft zijn wij nogal flexibel. Ik denk wel dat er klanten bij ons komen omdat ze op zoek zijn naar een bepaalde stijl, maar je hebt er ook af en toe die gewoon droog grafisch werk willen zoals een ander bureau dat ook zou kunnen.

En hebben julie buiten Afreux nog tijd voor iets anders? (G) (lachend) Het nachtleven! (B) Wij hebben eigenlijk een gewone 9 to 5 job, maar dan een beetje verschoven, van 6 tot 10. (G) Dat loopt natuurlijk af en toe wel uit, maar de lange nachten zijn er grotendeels uit.

Wat inspireert jullie op dit moment in de grafische wereld? Waar kijken jullie naar? (B) Wij kijken eigenlijk bitterweinig naar de buitenwereld. (gelach) (G) Wij zijn de grafische kluizenaars! Wij, of ik

toch, weten helemaal niet wat er zich afspeelt in de grafische wereld, het is eigenlijk echt heel erg. We zouden kunnen zeggen dat we onder de indruk waren van het boek van Stephan Sagmeister, maar in feite ben ik veel meer onder de indruk van tekenaars en schilders, of vreemde rituelen en dat soort dingen...en Iron Maiden! (B) Ja, ik was heel erg onder de indruk van Metallica! (G) Haha, inderdaad, ik denk dat we eerder onze mosterd halen buiten de grafische wereld. (B) Wat ook heel belangrijk is voor ons is de geschiedenis, wat er vroeger allemaal gedaan is. Want je kan niets nieuws meer doen, alles is al eens gedaan. (G) Ik denk dat het voor mij als illustrator zeker interessanter is om te kijken naar vroeger, zoals de jaren 20, toen de fotografie nog niet zo alomtegenwoordig was. (B) Dat was vakmanschap, daar heb ik echt veel respect voor! (G) Vroeger was een goede illustrator zoals een goede schoenmaker, hij deed gewoon zijn werk en hij deed dat goed. Van 9 to 5 zat hij achter zijn bureautje te tekenen voor eender welke klant. Tegenwoordig is heel veel illustratie verwoven geraakt met kunst en er wordt enorm op stijl gehamerd, terwijl vroeger, werd er in academies

net gefocust op vier à zes jaar geen eigen stijl hebben en daarna kon je dat nog wel uitzoeken. (B) Zoals die ene quote:”Dat begint naar kunst te ruiken!”. (G) Ja, Peter Vos, een Nederlandse illustrator, die heeft nog zo les gehad! (imiteert Nederlands accent) “Dat begint al op kunst te gelijken meneer Vos, dat houdt u maar voor na school!” (barsten in lachen uit)

Hebben jullie soms heimwee naar vroeger, de tijd van het vakmanschap en het handwerk? (G) Bwah ja...altijd een beetje. (B) Wij hebben vroeger natuurlijk nooit echt meegemaakt. (G) Maar ja, je moet ook niet te hypokriet doen natuurlijk, heimwee naar vroeger, de tijd voor de computer, toen alles op film gemonteerd moest worden, neen danku! Het is eerder een gedeelde heimwee naar vroeger. (B) Het blijft een prachtig ding, het internet!

Met Wie zouden jullie eens graag willen werken? (B) (naar Gerard gericht) Wij hebben het daar al over gehad hé? (G) Ach ja, onze droomklanten. (B) Daar hebben we eens een algemene vergadering over gehouden, een echte. We hadden een hele dag gereserveerd om onze situatie, onze toekomst en ons verleden, te bespreken. Dat was zo afgesproken toen we Afreux opstartten, we zouden na drie jaar eens evalueren of we, waar we mee bezig waren wel tof vonden. We hebben toen besloten dat we ons er nog steeds goed bij voelden en ons geangageerd voor nog twee jaar. Eén van onze droomklanten was toen Dries Van Nooten. (G) Ja, waarom was dat ook al weer? (B) Omdat hij waanzinnig veel budget heeft voor drukwerk! En we wilden... (G) Iron Maiden!

Hebben jullie ook nog dromen over dingen die jullie nog willen doen? (B) We hebben toen ook de ambitie uitgesproken om een magazine op poten te zetten, of in ieder geval om er aan mee te werken. Dat komt voort uit een, naar onze mening, tekort aan kritische

“Wĳ zĳn de graﬁsche kluizenaars!”

media in België, of beter de hele wereld. Die zouden we daarin een plaats willen geven. Zelf een uitgeverij maken, daar hebben we ook al een een plan rond gehad. (G) Niet alleen om onze dingen uit te geven maar vooral van vrienden en kennissen of onbekenden die goede dingen maken. Hen een platvorm kunnen bieden zou leuk zijn. (B) Zo kunnen we ook een groot deel van de productie in eigen huis doen en zijn we niet afhankelijk van al de beslommeringen van leveranciers. (G) Ah, en ik weet nog iets wat we moeten doen, een tatoeagestudio uitbouwen! Grafisch werk en tatoeages, dat zou echt geweldig zijn. C

CMY

En kan er iemand van jullie tatoeëren? (G) Ik heb ooit een héél lelijke appelsien getatoeeerd. (algemene hilariteit) Neen dus, maar alles kan je leren hé. (gaat verder over zijn dromen) Ik zou ook graag meer platenhoezen mogen doen, met meer budget daarvoor. (B) Ja, zo van die Rolling Stones covers, met kapvormen! (G) (luidop dromend) Vreemde kapvormen en ingezette ritsen. (B) Jaja en met waanzinnige budgetten!

Hoe belangrijk zijn die budgetten echt voor jullie? (B) Wel, je bent altijd een beetje slaaf van je budget. In de eerste plaats van je klant, maar in de tweede plaats van diens budget. Het leukste is, en dat gebeurt ook wel, wanneer iemand daar nier naar kijkt en gewoon doet wat hij of zij wil doen en dan zorgt dat het maar lukt. (G) Vaak zit er veel meer in een ontwerp maar moet je er afbreuk aan doen omdat je niet dat dure papier kan nemen, of die vreemde kapvorm, of die negende kleur inkt erop zetten. (B) Wat we kunnen doen is zoals Sagmeister ook gedaan heeft, gewoon een sabbatjaar reserveren voor alleen werk dat we zelf willen doen en dat niet persé tegen een prijs. Gewoon bijna gratis werken. Een reserve opbouwen zodat we quasi een jaar kunnen dichtgaan.

En is dat momenteel haalbaar? (G) Nee! We zijn nog maar net met onze neus boven het water uit.

Hoe deden jullie dat dan in het begin? (G) Euhm...eten uit de container gewoon. (T) (nog steeds druk bezig) Ja dat is echt, eten uit de container halen en bijwerken. Dat hebben wij eigenlijk nog lang gedaan. (grappend)

Hebben jullie dan nooit zin gehad om ermee te stoppen? (G) Ik denk dat ieder van ons wel eens zin gehad heeft om er de brui aan te geven, maar op dit moment zitten we in een comfortabele positie. (T) (voegt zich bij het gesprek) Je kan dit inder-

En ook altijd mannen zie ik? (B) Ja, wij hebben schrik van vrouwen. (G) ...Op professioneel vlak hé! (hij gaat door met bladeren) Kijk dat waren de eerste ontmoetingen van de tekenklup (toont een foto van een man met een blik carapils op zijn hoofd), goede foto!

De tekenklup? (G) Een nevenactiviteit, we zijn gewoon een groepje vrienden dat op verschillende plaatsen gaat tekenen. We zijn bijvoorbeeld naar de eroticabeurs geweest.

daad zien als een luxe, en dat is het ook, maar na verloop van tijd begin je jezelf daarop te richten. Ondertussen is dit voor ons de standaard geworden.

Jullie zitten hier trouwens op een heel leuke locatie en al die opgezette dieren en vreemde spullen zijn echt geweldig. (B) Dankje, maar ons vorige atelier, dat was echt heel cool. (G) Bert en Tobias hadden het gevonden met als eerste idee erin te wonen. Er had een oud koppel

gewoond dat gewoon verdwenen was. Al hun spullen lage er nog toen wij er introkken. De man die er gewoond had was één of andere ‘rommelmarkt gast’, nu nog hebben wij hier heel veel rommel staan uit dat oude atelier. Onze eerste opdrachten hingen helemaal aan elkaar van dingen die we daar gevonden hadden. (B) (komt aanzetten met een boekje) Dit zijn fotos van toen. Het was daar super klein, geen verwarming, wij dronken thee uit oude bokalen, hoe ‘graaf’ was dat! (G) Een stagair heeft dit boekje voor ons gemaakt als deel van zijn stageopdracht. (B) Onze beste stagair ooit, nooit geëvenaard.

Hebben jullie er veel gehad? (B) Vijf? Zes? Sjoerd, Gino, Thomas, Volcom,... (G) We hebben ook een voorkeur voor Nederlandse stagairs, die zijn altijd beter.

Nu je over erotica begint, jullie hebben nog voor La fille d’o gewerkt, hoe was dat? (G) Ik weet niet om de één of andere reden zijn wij zeer gewild in de erotische branche, we doen ook de layout voor een erotisch polaroid magazine.

Seks en grafische vormgeving! (G) Waarom niet, we hebben ook een boek voor Hot Marijke gemaakt. (B) De deal was dat we het boek wel wilden doen, zolang we haar maar niet hoefden te zien.

Blij dat jullie voor mij wel wat tijd wilden vrijmaken. (G) Geen probleem! TEKST Joseﬁen Meelberghs FOTO’S Joost Beernaert

Glossy TV. Toykyo. Ephameron. Party Harders. Tim PolďŹ&#x201A;iet.