Een tweede leven voor windturbines

4

Een tweede leven voor windturbines DOOR LIESJE HARTEVELD

Bart Weever, Weever Sloopwerken Kampen

Er worden veel windturbines gebouwd op land en op zee.

Hoeveel er vorig jaar precies werden bijgebouwd kunt u lezen op pagina 20 in het artikel 'Mondiale ontwikkelingen windenergie in 2017’. Dit artikel gaat echter niet over het bouwen, maar over het afbreken en recyclen van windturbines, want dat moet ook gebeuren. Bijvoorbeeld omdat de wind­ turbine op is na 25 jaar draaien of omdat een windproject opgeschaald kan worden.

WindNieuws spreekt met Bart Thiele, sales manager bij Certion turbine support team uit Lelystad en Bart Weever, directeur van Weever sloopwerken uit Kampen, over hergebruik, demontage, sloop en recycling van windturbines

WINDNIEUWS - NR.3 2018

Bart Thiele, Certion Lelystad

J

e staat er misschien niet bij stil, maar het slopen van windturbines is bijna of misschien wel net zo’n grote operatie als het bouwen ervan. Neem nu een stalen mast van 60 of 100 meter, die breng je niet zomaar even naar de schroothandel. Oudere wind­­turbines hebben vaak een mast van beton die via ontploffen of het in stukken snijden moet worden ontmanteld.

De onderdelen van turbines zijn groot, het apparaat is hoog en bovendien kan het overgrote deel van het apparaat goed worden hergebruikt. Er is wereld­wijd zelfs een grote markt voor tweedehands windturbines en turbine-onderdelen.

5

Definities Hergebruik Onderdelen worden opgeknapt en voor hetzelfde doel Recycling

Storten

weer ingezet.

Onderdelen worden teruggebracht naar de originele grondstof, bijv. metalen onderdelen die worden omgesmolten en weer gebruikt kunnen worden.

Storten is alleen toegestaan voor onderdelen die niet hergebruikt, gerecycled, of verbrand kunnen worden.

Voor het verwerken van afval geldt de zogenaamde Ladder van Lansink, die de voorkeursvolgorde van de verwerking bepaalt en in de Nederlandse en Europese regelgeving is verankerd. Lees op de NWEA pagina (op pagina 26) verder over de voorkeursvolgorde van afvalverwerking.

Zorgvuldige aanpak Het proces van demontage moet dus zorgvuldig worden aangepakt. En dat begint met een plan. Certion is een bedrijf dat gespecialiseerd is in opbouw, onderhoud en montage. In de loods van Certion liggen opnieuw te gebruiken onderdelen netjes gesorteerd in grote stellingkasten. In een grote hal ligt een complete gedemonteerde windturbine, als een soort puzzel, klaar voor een tweede leven als strategische reserveonderdelen. Achter op het terrein liggen verschillende wieken als reserveonderdeel opgeslagen.

Bart Thiele van Certion vertelt dat het overgrote deel van de windturbines dat wordt afgebroken elders geheel opnieuw wordt opgebouwd of dat de onderdelen worden verhandeld voor hergebruik. Thiele: “Een windturbine die vervangen moet worden heeft de meeste waarde als deze een tweede leven kan krijgen. Dat is dus het eerste waar we naar kijken. We overleggen met de eigenaar en adviseren over het proces. Vervolgens verzorgen wij de demontage.”

Elders opbouwen “Als de turbine nog goed is kijken we of er ergens op de wereld een koper geïnteresseerd is. Dan kan hij ergens anders weer worden opgebouwd. Zo hebben we bijvoorbeeld twee turbines uit de Eemshaven gedemonteerd en naar Finland getransporteerd, waar we ze weer hebben opgebouwd. Meerdere

Vestas turbines uit Noord-Holland zijn in Zweden opnieuw opgebouwd.”

Het is afhankelijk van de productie en eventuele subsidievoorwaarden in de verschillende landen op de wereld en van de kwaliteit van het elektriciteitsnet waar windturbines worden herplaatst. Zo zijn kleine windturbines vaak geschikter voor afgelegen gebieden en verschillen de subsidiemogelijkheden voor tweedehands windturbines per land.

Reserveonderdelen “Als er niet direct een koper is, maar er is nog wel markt voor het specifieke type, dan demonteren we de turbine en wordt hij compleet in grote componenten en onderdelen opgeslagen. Is er geen markt meer voor de turbine, dan wordt hij ge­ demonteerd en worden de onderdelen die kunnen worden hergebruikt, bijvoorbeeld als reserve­onderdeel, opgeslagen en verhandeld. De rest van de turbine wordt zoveel mogelijk gerecycled.”

Het opslaan van reserveonderdelen is erg handig, want onderdelen van oudere types windturbines worden vaak niet meer gemaakt. Zo kun je toch je windturbine laten repareren als er een defect is. Ook voor nieuwere types turbines zijn reserveonderdelen een goed idee.

Tweede­hands onderdelen zijn immers altijd goedkoper dan nieuwe.

Recyclen Alleen wanneer de turbine echt helemaal op is, wordt hij compleet gerecycled.

“Als een windturbine wordt gerecycled, dan moet je dat vanaf het moment van demontage zo goed mogelijk doen. Ook om kosten te besparen. Grote onderdelen worden daarom op locatie verkleind, zodat er geen speciaal transport nodig is om het af te voeren.”

Polyester Het enige onderdeel van een windturbine dat niet gerecycled kan worden, zijn de wieken, omdat deze van polyester zijn.

Dat materiaal kun je niet omsmelten of verbranden. Op dit moment wordt er wel onderzoek gedaan naar oplossingen voor polyester afval, onder meer door de TU Delft en Hogeschool Windesheim.

De wieken op het terrein van Certion zijn bedoeld als reserveonderdeel. Als wind­­ turbinebladen echter niet op die manier kunnen worden hergebruikt, dan moeten ze worden gestort. Storten is in Neder­ land de minst wenselijke manier om afval kwijt te raken, en alleen toe­­gestaan voor materiaal dat niet her­bruik­­baar of recycle­baar is en ook niet verbrand mag worden. Polyesterafval is overigens niet alleen een probleem van de wind­ industrie. Ook afgedankte plezierjachten, delen van treininterieurs en bouwmaterialen zijn vaak gemaakt van polyester en kunnen niet worden gerecycled.

Hergebruik polyester wieken De wieken van windturbines kun je ook een ander doel geven, bijvoorbeeld door er speeltoestellen van te maken, zoals in de speeltuin Wikado in Rotterdam.

WINDNIEUWS - NR.3 2018

6 middel van een sloopkogel aan de kraan in kleine stukken gebroken, zodat we het beton los kunnen maken van de heipalen. Het beton van de oude fundatie wordt vergruisd tot grind en dat wordt weer opnieuw voor beton gebruikt.

Slopen van betonnen masten Reserve-onderdelen liggen hier netjes gesorteerd en klaar voor voor een volgende ronde

Hergebruik polyester Op de TU Delft wordt een techniek ont­wikkeld om via pyrolyse (ontleden onder zeer hoge temperaturen) polyester wieken te verwerken. Daarnaast onderzoeken ze, vanuit de cradle-tocradle-gedachte, hoe ze het ontwerp van de wiek zo kunnen maken dat de onderdelen ervan makkelijk te scheiden en herbruikbaar worden.

Ook op Hogeschool Windesheim worden mogelijkheden onderzocht om polyester afval te kunnen (her)gebruiken. Thiele: “Wij werken samen met hogeschool Windesheim in een onderzoek naar de manier waarop we polyester van oude plezierboten en windturbinewieken kunnen hergebruiken. Dit doen we

delijke wijze, zonder stof, vezels of splinters achter te laten, kunnen verkleinen.

Met andere woorden: netjes verkleinen.

Slopen Slopen en demonteren zijn twee heel verschillende dingen. Ook Bart Weever van Bouw en sloopbedrijf Weever uit Kampen weet te vertellen dat alleen hele oude windturbines die echt niet meer kunnen worden hergebruikt, worden gesloopt. Weever: “Eerst moet de turbine dan worden gedemonteerd, dat werk besteden wij uit aan gespecialiseerde bedrijven. Het sloopbedrijf zorgt ervoor dat alles wat er na de demontage van een oude turbine op de locatie achterblijft, wordt gesloopt.”

Een goede markt

“Ontwerp een wiek zo dat je hem makkelijk kunt scheiden in te her­ gebruiken onderdelen” door de polyester onderdelen te verkleinen tot smalle stroken of vlokken en dit te gebruiken als materiaal om bijvoorbeeld damwanden van te maken.

Zo zoeken we naar manieren om het materiaal een nieuwe functie te geven.

Voor het hergebruik van polyester moet nog een heel nieuw industrieel proces worden ontwikkeld.”

Certion ontwikkelt op dit moment een machine waarmee ze de bladen van de windturbines op locatie op milieuvrienWINDNIEUWS - NR.3 2018

Weever ziet op dit moment een goede markt ontstaan voor demontage en sloop van windturbines. “De eerste generatie windturbines is zo’n beetje aan het einde van hun levensduur, dus die moeten plaats maken voor nieuwe. Ons bedrijf is gespecialiseerd in het slopen van de fundaties. En ook in het opbouwen van nieuwe fundaties. Die zijn nodig omdat nieuwe windturbines vaak groter zijn en daarom meestal een nieuwe fundatie nodig hebben. Het slopen en weer opbouwen kunnen we dan goed combineren. De betonnen fundering wordt door

http://certion.nu/nl/ https://www.weever.nl http://dutchwind.com https://www.sparesinmotion.com

“We zijn ons op dit moment aan het specialiseren in het slopen van de oudere betonnen masten. Dat gaat een stuk lastiger dan metalen masten, want die kun je demonteren. Het slopen van betonnen masten is een proces dat heel zorgvuldig moet gebeuren. Betonnen masten bestaan uit één deel dat je niet in delen uit elkaar kunt halen. Daarbij zijn windturbines vaak gebouwd naast wegen of spoorbanen of bijvoorbeeld aan het water bij dijken. Je kunt de mast dus meestal niet zomaar om laten vallen.

Je moet dan op grote hoogte van boven naar beneden verkleinen.”

Windturbines met betonnen masten komen nu zo langzamerhand uit de markt.

Makelaars Het doorverkopen van turbines wordt meestal uitgevoerd door makelaars in tweedehands windturbines. Bijvoorbeeld bij Dutchwind, een Nederlands bedrijf dat zich gespecialiseerd heeft in het verhandelen van gebruikte windturbines.

Dutchwind werkt met klanten over de hele wereld. De gebruikte windturbines die ze aanbieden variëren van 80 kW tot meer dan 3 MW. Een bedrijf dat handelt in reserve­ onderdelen van windturbines is Spares in Motion. Het bedrijf heeft vestigingen in Nederland, Spanje, Duitsland en Amerika. Op hun website is een webwinkel te vinden met in de catalogus allerhande windturbineonderdelen, van kabels tot trafo’s tot wieken, van verschillende merken en types turbines.