Doelen Magazine editie 8, dec jan feb 2014-2015

MAGAZINE ACHTERGRONDEN & CONCERTAGENDA DEC.2014. JAN.FEB.2015

uitblinkers: 44S

Yannick Nézet-Séguin openhartig interview met de topdirigent

Krabat Het spannende verhaal over duistere toverkrachten. Wie durft?

21

JA N

20

1

5

IE TE EDIT

Red Sofa-componist David Lang ‘Ik wil dat mensen denken: dit stuk gaat over mij!’

– 1 FEB

DE DOELEN SINDS 1697 De geschiedenis van de Doelen wortelt in de Middeleeuwen. Toen was ­ ‘de Doele(n)’ een plek binnen de stad waar het Schuttersgilde oefende in het schieten met pijl en boog op een doel. Na verloop van tijd kwamen de Schutters niet alleen meer om te schieten, maar ook om te drinken, om vrienden en ­ kennissen te ontmoeten en om een spelletje te spelen. In 1697 kreeg de toen­ malige Doele toestemming om ook muzikale activiteiten te ondernemen. ­ Daarmee kunnen we de lijn doortrekken tot nu. In het huidige gebouw gaan concerten hand in hand met de congresfunctie, en komen mensen samen om ­ te genieten en te leren van muziek.

© Sanne Donders

VOORWOORD

WAAR MUZIEK DE ANDERE KUNSTEN ONTMOET Wij in de Doelen zijn van de muziek. Alle soorten muziek, uit alle windstreken en in alle genres, maar: muziek. Muziek is niet eenkennig: het is sterk verbonden met allerlei kunstdisciplines. Daar doen we in de Doelen dus ook aan. In dit magazine alleen al zijn er vele voorbeelden. Voorstellingen waarin dans een belangrijke rol speelt zoals op 17 december the little match girl passion. Film is een belangrijk element op 7 december (Het Venetië van Vivaldi) en op 24 januari (Gianni Schicci). Op 14 december worden in La Nativité muziek en beeldende kunst verenigd. Soms wordt theater ‘toegevoegd’ aan bestaande muziek. En als we in de Doelen de kans krijgen om een van de meest befaamde theatermakers van Europa daarvoor in huis te halen, dan doen we dat.

We zijn er erg trots op dat de enscenering die Johan Simons maakte van Die Winterreise van Schubert, in de Doelen zijn Nederlandse première beleeft. Startpunt is de complete Schubert-partituur plus de teksten van Wilhelm Müller, die ongedeerd blijven. De inspi­ratie en visie voor deze nieuwe enscenering vinden hun oorsprong in een recent toneelstuk: de enscenering van Winterreise in de Kammerspiele in München, waarvoor Simons samenwerkte met de Oostenrijkse schrijfster en pianiste Elfriede Jelinek. Deze productie, die veel waardering oogstte, trok de aandacht van Matthias Pintscher, compo­ nist en chef-dirigent van het Parijse Ensemble intercontemporain. Vervolgens werden plannen gemaakt voor een muziektheaterproductie waarin elk noot van Schubert zou klinken, maar met tussen de liederen door fijnmazige klankreflecties op de esthetiek, thema’s en ‘wereld’ van Winterreise zoals wij hem kennen. De jonge componist Mark Andre kreeg de opdracht om dit nieuwe materiaal te schrijven. Zijn compositie, voor een ensemble van 16 spelers, heet ‘AZ’. In deze nieuwe versie van Winterreise wordt er – net zoals in de versie van Jelinek – gebruikgemaakt van een eenvoudig decor en zijn de ensemblespelers als figuranten betrokken in het spel.

Op deze manier komen in één voorstelling internationale grootheden bij elkaar: Schubert als inspiratiebron, Muziektheater Transparant en Ensemble intercontemporain als copro­ ducerende partners, rasvertolkers van Schubert én van de Europese nieuwe muziek Georg Nigl, Andreas Staier en dirigent Julien Leroy en beeldend kunstenaar Michaël Borreman, dit alles onder de regie van Johan Simons. Winterreise werd in januari 2013 opgevoerd in Cité de la Musique in Parijs en werd na de première door het publiek en in de pers geloofd als een in- en aangrijpende belevenis.

Op maandag 19 januari in de Grote Zaal. Mis het niet: er is maar één voorstelling in Nederland. In de Doelen.

Gabriël Oostvogel directeur-voorzitter

INHOUD

3

CONCERTAGENDA UITGELICHT DECEMBER JANUARI FEBRUARI

>> 50 >> 54 >> 64 >> 71

1

VOORWOORD

5

DE DOELEN TIPT programmering om niet te missen

6

INSTRUMENT IN BEELD de Fender Rhodes

8

PER SNELTREIN NAAR DE TOP VAN DE WERELD interview Yannick Nézet-Séguin

30

OP BEZOEK BIJ bezoekers aan het woord

14

BESTEL EN WIN

15

HISTORIE marmor, stein und eisen

36

KENNIS een zaal als een Stradivarius

38

REACTIES

16

VRIJDAG IN DE FLIP De Houdini's doen Woodstock herleven

39

PARTNERS de Laurenskerk

18

19

ANDERE GELUIDEN

40

ONDER DE LOEP aan tafel met Tsjaikovski, Brahms en Grieg

20

DAVID LANG ‘muziek moet ons terugbrengen bij onszelf’

KUNSTROUTE Oscar Eberle door Han Rehm

26

ONMISBAAR de sleutelbos die nooit mag kwijtraken

27

COLUMN FRANZ JOSEPH HAYDN

28

KIDS Krabat, lekker griezelen in de kerstvakantie

42 CROSS-LINX

interview Squarepusher 44

DE DOELEN STEUNFONDS gulle gevers over de vloer

46

CELTIC & BALFOLK NIGHT Steeleye Span doet de seventies herleven

80

COLOFON

DE DOELEN TIPT

TIPS OM NIET TE MISSEN 13 FEBRUARI

Squarepusher in een nieuwe combi­natie tijdens Cross-linx 2015

5 EN 6 FEBRUARI

Romantiek en spektakel in Tsjaikovski’s Vijfde Symfonie door het Rotterdams Philharmonisch.

8 FEBRUARI

LONNE WENNEKENDONK

Wat niemand weet en In het wild: muzikaal uitje voor het hele gezin.

Eigenaar Studio Lonne Wennekendonk In 2012 zag ik Squarepusher live in de Melkweg. De hoe­ veel­heid muziek die hij heeft geproduceerd en de verscheiden­ heid daarvan is legendarisch (15 albums!). Dat is al reden genoeg om hem live te willen zien, maar zijn show mocht er ook zijn. Hij stond alleen op het podium. Alleen met een massa flikkerende LED-lampjes die vlekkeloos meebewogen met zijn muziek. Een sferisch én technologisch hoogstandje.

Op Cross-linx is hij weer te zien, nu – heel anders – samen met het Metropole Orkest. Ik weet zeker dat deze combinatie ook indruk zal maken. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de andere artiesten op Cross-linx, zoals Mark Lanegan en Bryce Dessner… Gaan!

PIM HALKES

PETRA NIJHOFF

Manager marketing & sales, Rotterdams Philharmonisch Orkest Ik was 13 toen ik Tsjaikovski 5 voor het eerst hoorde. Ik speelde toen al trompet en was in de collectie van mijn ouders altijd op zoek naar muziek waarin ‘mijn instrument’ een glansrol speelt.

En dan ben je bij Tsjaikovski aan het juiste adres. Maar de Vijfde vond ik vooral fantastisch vanwege de afwisseling tussen prachtige melodieën en spetterend spektakel. Als je vrienden wil introduceren in de wereld van klassiek, neem ze dan mee naar dit concert. En met Yannick zullen zowel de romantiek als het spektakel volledig tot hun recht komen.

Senior medewerker kassa, de Doelen Vaste prik bij ons thuis, voor het slapen nog even dansen op muziek. Een vrolijke boel met bijvoorbeeld de cd van Ageeth de Haan. Haar voorstelling Vlinder in de Doelen was de eerste concertervaring van mijn zoon. Wekenlang zongen we uit volle borst alle liedjes mee.

Dit jaar combineren we voor het eerst Maan Roos Muziek en Piccolo, spannend. Acht februari mogen we weer! Dan kan mijn dochter zich uitleven in de Eduard Flipse Zaal en gaat de oudste luisteren naar een verhaal van Tonke Dragt.

Het boek kennen we en we zijn supernieuwsgierig naar de muzikale versie.

Kijk voor meer informatie over dit concert in de agenda op p.71.

Kijk voor meer informatie over deze familievoorstellingen in de agenda op p.72.

Kijk voor meer informatie over dit festival in de agenda op p.74.

15 FEBRUARI

Een knettergek Zondagfestival met Rembrandt Frerichs.

FRANK VAN BERKEL Programmeur Jazz International Je moet toch knettergek zijn om jazz te spelen op een 18e-eeuwse fortepiano! Het instrument klinkt flinterdun en kwetsbaar en haalt het niet bij het volume van een moderne vleugel.

Rembrandt Frerichs ontdekte dat dit instrument hem dichter bij de roots van muziek uit het Midden-Oosten brengt. Immers, de fortepiano klinkt vergelijkbaar met een citer en heeft daar ook historische verwantschap mee.

Als geboren Rotterdammer houdt Rembrandt (zijn broer heet trouwens Vincent) van zowel aanpakken als gezellig-heid. Zijn muziek heeft karakter maar óók relativering. Daar houd ik van, net als van knettergekke mensen als Rembrandt Frerichs.

Kijk voor meer informatie over dit Zondagfestival in de agenda op p.75.

OOK EEN CONCERTTIP? LAAT HET ONS WETEN! @deDoelen #tipdedoelen

5

6

INSTRUMENT IN BEELD

FENDER RHODES MET EEN RHODES HOOR JE ER ECHT BIJ INTERVIEW MET PIANIST EN COMPONIST ERWIN HOORWEG door Gilles de Sitter foto’s Sanne Donders

De Fender Rhodes is een soort speeldoos: een kleine elektrische piano waarbij de snaren zijn vervangen door stemvorken.

Veel bespelers van de Fender Rhodes versterken hun instrument uit via een buizenversterker. Erwin Hoorweg speelt op een Rhodes Mark II uit de jaren zeventig en gebruikt een Fender Showman buizenversterker uit diezelfde periode.

WOODSTOCK IN EEN JAZZ-JASJE De meest populaire type Rhodes zijn waarschijnlijk de Mark I en Mark II met drieën­zeventig toetsen. De eerste Rhodes was de Fender Rhodes Bass en had tweeëndertig toetsen. Een andere variant is er een met achtentachtig toetsen, net zo veel als een vleugel.

Zie op pagina 16 ook het interview met Erwin Hoorweg over zijn concert met De Houdini's en Frans van Deursen.

7

De Rotterdamse pianist en componist Erwin Hoorweg praat graag over zijn instrumenten.

In zijn studio in het Rotterdamse Oude Noorden staan tal van synthesizers, stage piano’s en andere elektronische toetsen­instrumenten opgesteld.

Zijn stokpaardjes zijn de mechanische instrumenten van weleer: het Hammondorgel, de klavinet en een Fender Rhodes, een semiakoestische piano, ooit door Hoorweg aan de kant geschoven maar nu ‘voor altijd’ in hergebruik genomen.

‘Ik heb eindeloos geëxperimenteerd met allerlei klavieren. In de jaren negentig had iedereen opeens een Yamaha DX-7. Die wilde ik ook. Weer later kwam de Nord, een digitale alleskunner, maar die trend heb ik aan me voorbij laten gaan. Geloof me, er zit geen leven in zo’n apparaat. Als je indruk wilt maken, moet je een Rhodes kopen.’

Het instrument werd in de jaren veertig bedacht door de Amerikaan Harold B. Rhodes. Binnen het Amerikaanse leger was behoefte aan muzikale therapie. Rhodes ontwierp een instrument dat mobiel was en bovendien door de gebruiker zelf in elkaar geknutseld kon worden. Pas later, in de naoorlogse jaren, toen het bedrijf aansluiting zocht bij het bekende Amerikaanse gitaarmerk Fender, werd het omarmd door jazzmastodonten als Miles Davis, die altijd op zoek was naar nieuwe ‘sounds’ en erop stond dat zijn toetsenisten de Rhodes bespeelden. ‘Zelf ben ik het meest onder de indruk van musici als Herbie Hancock en Chick Corea. Die gasten weten het instrument echt te beroeren’ zegt Hoorweg.

Leuk aan de Rhodes is dat het geen krankzinnig duur instrument is.

‘Ze kosten tussen de duizend en vijftienhonderd euro. Recentelijk heeft Rhodes nog een nieuwe piano geïntroduceerd. Je kunt er van alles mee doen. Er zit zelfs een digitale uitgang op. Maar de meeste toetsenisten zweren bij een oudje.’ •

BESTEL KAARTEN VR 9 JANUARI DE HOUDINI'S & FRANS VAN DEURSEN PLAY WOODSTOCK voor meer informatie zie p. 65 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

UITBLINKERS

Per sneltrein naar de top van de wereld.

YANNICK NÉZET-SÉGUIN AAN HET WOORD

YANNICK NÉZET-SÉGUIN

9

Yannick Nézet-Séguin wordt wereldwijd gezien als een van de grote dirigenten van deze tijd. Toch vindt de 39-jarige maestro zelf dat hij nog maar net aan zijn reis is begonnen. Interview met een dirigent die voortdurend onderweg is, maar altijd in Rotterdam wil blijven terugkomen. door Bart Diels foto’s Hans van der Woerd »

10

YANNICK NÉZET-SÉGUIN Yannick Nézet-Séguin is chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest; daarnaast is hij artistic director van het Orchestre Métropolitain du Grand Montréal en music director van het Philadelphia Orchestra » Yannick Nézet-Séguin, geboren in Montréal, kreeg op vijfjarige leeftijd zijn eerste pianolessen » Hij studeerde piano, compositie, kamermuziek en orkestdirectie aan het conservatorium van zijn geboortestad, en koordirectie aan het Westminster Choir College in Princeton » Na voltooiing van zijn studies schoolde hij zich verder bij een aantal grote dirigenten, onder wie Carlo Maria Giulini » In 2005, één jaar na zijn Europese debuut, dirigeerde hij voor het eerst het Rotterdams Philharmonisch » Vanaf dat moment rees zijn ster snel; inmiddels is hij een graag geziene gast bij alle grote orkesten, operahuizen en muziekfestivals ter wereld, waaronder de Berliner en de Wiener Philharmoniker, de Metropolitan Opera in New York en de Salzburger Festspiele

YANNICK NÉZET-SÉGUIN

11

‘Je moet de muziek in jezelf laten rijpen zoals je dat doet met een goede wijn: die ontwikkelt zich wanneer je haar laat liggen. Je kunt veertig, vijftig jaar wachten en als het goed is, wordt ze steeds mooier.’

Het begon met een grammofoonplaat die zijn ouders draaiden: Mozarts Symfonie nr. 40, onder leiding van Herbert von Karajan. Yannick herinnert zich hoe hij mee­dirigeerde met de muziek. ‘Ik dacht: o ja, dat is cool, ik word later dirigent.’

Hij was toen tien jaar. Nu hij tegen de veertig loopt, ligt de hele wereld aan zijn voeten. Onlangs nog riep de EchoKlassik-jury hem uit tot Dirigent des Jahres. Een prestigieuze onderscheiding, maar Yannick, die het gevoel heeft dat hij nog steeds aan het begin staat, vindt het vooral een mooie aanmoediging om door te gaan. Het stoort hem niet dat hij al bijna twintig jaar een jonge dirigent wordt genoemd: ‘Laat me mijn beroemde collega Simon Rattle citeren, die hier in Rotterdam ook zeer geliefd is, hij hoopt zijn hele leven lang een jonge dirigent te blijven. Daarmee doelt hij op de gretigheid om te studeren en steeds beter te worden. Die ambitie ligt diep verankerd in het leven van iedere musicus.’

Je werd orkestdirigent op je twintigste. Hoe kijk je terug op de weg die je sindsdien hebt afgelegd?

‘Toen ik begon met dirigeren moest ik alles nog leren. En voor een deel heb je dat leertraject zelf in de hand. Je werkt hard om zo goed voorbereid mogelijk voor het orkest te verschijnen en de partituur recht te kunnen doen. Dat vraagt vele uren eenzame studie. Maar er is ook iets anders, een pad waarin je geen bochten kunt afsnijden, en dat is de noodzaak om ervaring op te doen. Je moet de muziek in jezelf laten rijpen zoals je dat doet met een goede wijn: die ontwikkelt zich

wanneer je haar laat liggen. Je kunt veertig, vijftig jaar wachten en als het goed is, wordt ze steeds mooier. Daarom verheug ik me op nog vele jaren van artistieke groei met mijn orkesten.

Het komende decennium gaat heel anders worden dan de afgelopen twintig jaar, want in het begin ging het er alleen maar over om het ambacht al doende onder de knie te krijgen.

Maar nu kan ik die vaardigheid gaan combineren met een beetje ervaring.’

In welke mate heb je de mogelijkheid om zelf je pad te kiezen?

‘Ik denk dat je in het leven altijd een keuze hebt. Maar die keuze komt vaak neer op het accepteren van wat op je pad komt: daar kun je altijd ja of nee op zeggen. De afgelopen tien jaar, toen mijn carrière een internationale vlucht nam, heb ik veel van dat soort keuzes moeten maken. En ik vond het een heel pijnlijk proces om nee te gaan zeggen. Je hoort vaak dat nee zeggen moeilijk is omdat je anderen niet teleur wilt stellen, en dat speelt natuurlijk mee, maar ik denk dat het voor mij dieper gaat.

Ik heb er altijd van genoten om muziek maken, zelfs als orkesten soms wat minder goed waren, of de mensen iets minder vriendelijk. Daarom viel het me heel zwaar om te stoppen bij orkesten waarmee ik al jarenlang een goede band had. Om een streep onder die relatie te zetten, zoals met het Stockholm Philharmonisch, omdat ik er geen tijd meer voor had. In de grond van mijn hart ben ik trouw: een samenwerking kan ik niet zomaar opzeggen en achter me laten. Ik heb nu

»

12

UITBLINKERS

een evenwicht gevonden tussen mijn aanwezigheid in Europa en in Amerika, met ook nog een beetje ruimte voor Montréal.

Ik ben blij met die balans, maar ik moet zeggen: het valt niet mee om die te handhaven.’

Hebben die moeilijke keuzes ook invloed op je muzikale vorming?

‘Dat denk ik wel. Ik gebruik wel eens de beeldspraak van een trein naar de top van de muziekwereld, waarmee ik niet wil zeggen dat ik de top ben, maar dat ik samenwerk met topensembles over de hele wereld: Rotterdam. Philadelphia, de Metropolitan Opera, Wenen, Berlijn. Er rijdt een trein naar die top, en als je de kans hebt om op die trein te springen, voelt dat als een verantwoordelijkheid. Maar het kost energie, alleen al om in die trein te blijven zitten. Ik heb nooit het gevoel gehad dat het te snel ging, maar het was wel lastig om me op andere dingen te kunnen blijven concentreren. Dus ik heb keuzes moeten maken, de afgelopen twee jaar.

Ik heb bewust gekozen voor artistieke groei, zodat ik meer te bieden heb aan de musici, de componisten en vooral het publiek. En nu ik dat besluit heb genomen, concentreer ik me nog meer dan vroeger op verdieping, en daar geniet ik van. Ik heb bij drie orkesten mijn positie als chef-dirigent aangehouden. Dat lijkt misschien veel, maar als ik me slechts aan één orkest zou verbinden, zou ik de rest van de tijd overal gastdirecties doen – en dat zou voor mij niet de beste manier zijn om me verder te ontwikkelen.’

Durf je ook iets te zeggen over je toekomst in Rotterdam?

‘Wat ik met het Rotterdams Philharmonisch heb weten op te bouwen is onvervangbaar. Dit is mijn zevende seizoen als chef, het is zelfs al negen jaar geleden dat ik hier voor het eerst was.

De musici en ik kennen elkaar door en door. We voelen elkaar aan, er is zoveel dat niet meer hoeft te worden uitgesproken, en dat brengt de muziek tot grote bloei. Het is een diepe vriend­ schap en de waarde daarvan is niet te overschatten. Je hoeft je als dirigent geen zorgen meer te maken over de hofmakerij die je altijd hebt wanneer je bij een nieuw orkest te gast bent.

Je kunt je concentreren op de muziek en daarin zoveel dieper gaan. Dat is iets waarvan ik erg geniet.

Ik durf zonder meer te zeggen dat de liefde tussen mij en het Rotterdams Philharmonisch nu sterker dan ooit is – en het begon al op een heel hoog niveau. Natuurlijk kun je de toekomst nooit helemaal voorspellen, maar ik zie dit als een relatie voor het leven. Ik kijk ernaar uit om hier nog jarenlang chef-dirigent te blijven, maar vooral om ook daarna nooit te breken met Rotterdam. Dat is heel belangrijk voor me.’ •

‘Als kind zag ik Charles Dutoit dirigeren.

Dat wilde ik zelf ook wel eens proberen.

Uit de verzameling van mijn ouders pakte ik mijn lievelingsplaat: Mozarts Symfonie nr. 40 met Herbert von Karajan. Ik speelde het eerste deel af, steeds weer opnieuw, terwijl ik er een choreografie van arm­ bewegingen bij bedacht. Toen ik aan het eind van de middag de muziek uit mijn hoofd kende, wist ik: ik word dirigent.

Ik heb het meteen aan mijn ouders verteld.’

‘Wat ik met het Rotterdams Philharmonisch heb weten op te bouwen is onvervangbaar.’

YANNICK NÉZET-SÉGUIN

BESTEL KAARTEN ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST DO 11, VR 12 EN ZO 14 DECEMBER

Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent Kate Royal sopraan Collegium Vocale Gent Schubert Achtste Symfonie ‘Onvoltooide’ Debussy Nocturnes Poulenc Stabat Mater

DO 5 FEBRUARI

Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent Hélène Grimaud piano Brahms Eerste Pianoconcert Tsjaikovski Vijfde Symfonie

VR 6 FEBRUARI

Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent Hélène Grimaud piano Britten Four Sea Interludes Ravel Pianoconcert in G Tsjaikovski Vijfde Symfonie voor meer informatie zie de agenda achterin dit magazine of bestel direct online: www.dedoelen.nl

13

14

BESTEL EN WIN

DE MOOISTE PRIJZEN...

BOEK VAN BACH TOT BERNSTEIN BOEK MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN De wees Krabat trekt samen met enkele jongens rond als bedel­ muzikant. In een droom roepen elf raven hem op om naar de molen aan het Koselmoeras te gaan. Hij vindt de molen en treft binnen de molenaar aan die hem aanneemt als leerjongen. Maar al snel blijkt die molen een vermomde school voor zwarte kunst zijn.

Dit is, kort samengevat, het verhaal van Meester van de zwarte molen, een spannend jeugdboek dat de basis vormt voor de kerstvoorstelling Krabat, op 23 en 26 december te zien in de Doelen. Het boek lezen voor je de kerstvoorstelling bezoekt?

We verloten drie exemplaren!

VRIJKAARTEN MUSEUM BOIJMANS VAN BEUNINGEN Vanaf 7 februari 2015 is in Museum Boijmans Van Beuningen de grote tentoonstelling ‘La La La Human Steps’ te zien, een tentoonstelling vrijwel geheel bestaande uit werken uit de eigen collectie.

Arie Boomsma kennen de meesten van ons wel van tv, maar dat hij ook boeken schrijft, is misschien minder bekend. Met Thierry Baudet schreef hij Van Bach tot Bernstein, vol tips over welke klassieke muziek nu het best bij welk moment in je leven past.

Wat zet je aan tijdens het hardlopen?

En wat tijdens een romantisch etentje?

En welke muziek zet je op na een fikse ruzie, gewoon, om te kalmeren? Van Bach tot Bernstein geeft niet alleen muziektips, maar vertelt ook op een smeuïge manier over componisten en hun drijfveren en andere basics over klassieke muziek. Een prachtig boek om op een verloren moment doorheen te bladeren en fijn om te lezen. We verloten drie exemplaren.

Het museum presenteert werk van Nederlandse en buitenlandse kunstenaars, van oude meesters tot hedendaagse kunstenaars die gaan over ‘La condition humaine’, het lot van de mens. Vier dansstukken worden live in de tentoonstelling uitgevoerd, gefilmd en vervolgens op grote schermen te midden van de kunstwerken getoond. Een van de uitgenodigde choreografen is Édouard Lock, oprichter en artistiek leider van het Canadese dansgezelschap ‘La La La Human Steps’, waaraan de titel van de tentoonstelling is ontleend. Wij mogen 5 x 2 vrij­kaarten weggeven.

Prijswinnaars ontvangen bericht. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

KNIPKAART VRIJDAG IN DE FLIP Iedere vrijdag organiseert de Doelen Vrijdag in de Flip. Concerten in de Eduard Flipse Zaal met de intimiteit van een club, maar de kwaliteit van een concertzaal. Aan het begin van dit seizoen introduceerden wij de Vrijdag in de Flip Knipkaart. Een pas waarmee je voor slechts € 55 vier concerten naar keuze bezoekt.

Op het programma dit seizoen con­ certen van onder anderen Benjamin Herman, Stevie Ann, Ntjam Rosie en de Holland Bigband. We verloten twee Knipkaarten.

KANS MAKEN? Mail uw gegevens onder vermelding van de prijs waarop u kans wilt maken naar communicatie@dedoelen.nl.

HISTORIE

MARMOR, STEIN UND EISEN door Elsbeth Grievink

Terwijl we dit magazine maken, wordt er nog hard gewerkt aan een nieuwe entree voor de Doelen. René de Vries en zijn collega’s van Vasto Natuursteen leveren daar een belangrijke bijdrage aan. Soms doen ze opmerkelijke ontdekkingen.

Toen de Doelen gebouwd werd, leverde de Rotterdamse Marmer Industrie (RMI) het marmer voor de gevel en het interieur.

De vakmannen die dat marmer destijds aanbrachten, zouden hun kennis later overdragen aan René de Vries, die op dit moment marmer plaatst in ons gebouw.

‘Toen de RMI failliet ging, nam eerst Boom Marmer Industrie en daarna Menheer Steen de werkzaamheden over’, legt hij uit.

‘De eigenaar van Menheer Steen is daarna, samen met mij, verder gegaan onder de naam Vasto. We doen woningen en kantoren, maar ook prestigieuze projecten als Het Kürhaus in Scheveningen, het Hilton in Amsterdam en de Doelen, dus. Als je voor zoiets gevraagd wordt ben je best trots. Als het straks klaar is, kunnen wij zeggen: kijk, dat is van ons!’

EEN UNIEK PRODUCT In de lobby heeft Vasto wit marmer en zwart graniet geplaatst en tegen de pilaren groen kwartsiet. Achter dat kwartsiet zitten koperen platen verstopt. De Vries: ‘Die kwamen we ineens tegen tijdens het werk. Daar verbaas je je nu over, maar vroeger was koper nog helemaal niet duur. Het werd overal voor gebruikt.’

Het werken met natuursteen is niet alleen De Vries’ brood, het is ook zijn passie.

‘Ik vind het zo mooi omdat het een natuur­ product is. Elk stukje dat je in handen hebt, is uniek. En hoe meer je erover weet, hoe meer het product gaat boeien. Het heeft heel veel kwaliteiten. Neem nou het travertin dat door de RMI in de Grote Zaal is geplaatst.

MIJLPALEN Heb je ook mooie herinneringen aan gebeurtenissen in de Doelen? Maak de historie van de Doelen compleet met oude foto's, video's of andere informatie. Mail ze naar communicatie@dedoelen.nl of plaats je foto's op onze Facebookpagina.

Dat heeft ervoor gezorgd dat de Doelen direct na de opening overal geroemd werd om zijn akoestiek. Bijzonder toch, dat een stuk steen dat in zich heeft?’ •

‘Op de pilaren in de hal kwamen we ineens koperen platen tegen.’

15

16

VRIJDAG IN DE FLIP

De Flip, zo noemen Doelenmedewerkers de Eduard Flipse Zaal liefkozend.

In de intimiteit van deze zaal vindt iedere vrijdagavond een eigenzinnig, verrassend concert plaats. Na afloop van het concert is er een meet & greet met de artiesten en draait de artiest van die avond muziek die hem of haar inspireert.

Vrijdag in de Flip: de intimiteit van een club, met de kwaliteit van een concertzaal.

VRIJDAG IN DE FLIP PROGRAMMA DECEMBER 2014 – FEBRUARI 2015 5 DECEMBER

Het Dominic J. Marshall Trio vermengt jazz met hip hop-, soul- en folkelementen p.55

12 DECEMBER

Singer-songwriter Stevie Ann met haar fijne ‘California Sounds’ p.57

19 DECEMBER

Jubileumconcert van het New Rotterdam Jazz Orchestra p.60

De Houdini's en Frans van Deursen

2 JANUARI

Het Nederlandse jazzsextet De Houdini’s bezon zich op een concert geïnspireerd op het legendarische festival Woodstock in 1969. We spraken pianist Erwin Hoorweg: ‘Juist nu, in een tijd waarin conformisme koning is, brengen we een ode aan de vrije geest en de fantasie.’ door Gilles de Sitter foto Roelof Mulder

SPOTIFY PLAYLIST Beluister het programma van Vrijdag in de Flip op onze Spotify playlist. www.dedoelen.nl/spotify

NIEUW: KNIPKAART Met de Vrijdag in de Flip Knipkaart bezoekt u voor € 55 vier concerten naar keuze in de reeks Vrijdag in de Flip. Bestel de knipkaart via www.dedoelen.nl/vrijdagindeflip

Woodstock staat te boek als een van de belangrijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van de hippiecultuur en de popmuziek. De Houdini’s maakten nieuwe arrangementen van het Woodstockrepertoire en vertaalden het naar hun eigen jazz-idioom. ‘Denk aan het nummer Guinnevere van Crosby, Stills & Nash. We maakten daar een Miles Davis-achtige Birth of the Cool bewerking van en spelen How Can We Hang On To A Dream van Tim Hardin in een onregelmatige maatsoort.’

Acteur Frans van Deursen werd erbij gevraagd. Een opmerkelijke keuze voor de groep. ‘Frans is een creatieve duizendpoot. Hij is van een andere generatie, maar zijn twee oudere broers zijn echte hippies die het festival in het Kralingse Bos (Holland Pop Festival, het Nederlandse antwoord op Woodstock, red.) hebben meegemaakt. Frans begrijpt die beweging. Zijn vertolkingen van Frank Zappa’s Joe’s Garage en zijn brutale vertalingen van het werk van Tom Waits waren voor mij en de band een logische aanleiding om met hem in zee te gaan’ zegt Hoorweg.

Frans van Deursen wordt al jaren als een van de smaakmakers van het Nederlandse muziektheater gezien.

‘We leven in een tijd waarin het vreemde en onbekende het liefst uit de voortuin wordt geweerd,’ vertelt Hoorweg verder. ‘Het is goed om terug te denken aan de hippies. En aan al die jonge mensen die het lef hadden alles anders te doen.’ •

‘Flipse, de jonge, energieke, stond met het bekende vuur te dirigeren. Zijn colbertje had hij natuurlijk al lang afgelegd, dat is hem te lastig als hij de vonkenspettende muziek van ’n Fransch componist moet instuderen.’ (Groot Rotterdam, 3 november 1933)

Re:Freshed presents Erfe Edem

p.64

9 JANUARI

De Houdini’s en Frans van Deursen laten Woodstock herleven p.65

16 JANUARI Traditionele composities van over de hele wereld op een niet-traditio­ nele manier door ti-an-guis p.67

23 JANUARI

Holland Bigband: 10 jaar jong ‘push forward’ p.69

30 JANUARI

Joia en duo Tim Panman en Moises Toscano Fuentes presenteren zich in Made in Rotterdam p.70

6 FEBRUARI Muzikale intelligentie, lyriek en aanstekelijke energie in de muziek van Maaike den Dunnen p.72

13 FEBRUARI

Black Pencil speelt avontuurlijke eigen arrangementen met invloed van volksculturen p.74

20 FEBRUARI

Het Miguel Rodriguez Quintet speelt een wervelende mix van improvisatie, flamenco en latin p.76

27 FEBRUARI Mix van jazz, croonerliederen en Franse chansons door Micheline van Hautem p.77 Bestel direct online: www.dedoelen.nl

17

18

ANDERE GELUIDEN

LEESTIP

BACH, MUZIEK ALS EEN WENK VAN DE HEMEL Van alle grote componisten weten we over Bach als mens nog het minste. Is dat ook nodig om van zijn muziek te genieten? Albert Einstein had daar een vrij uitgesproken mening over: ‘Dit is wat ik te zeggen heb over Bachs levenswerk: luister, geniet, bewonder – en hou verder je mond’. Duidelijke taal. En nee, om van Bachs werk te kunnen genieten, hoef je misschien ook niets te weten over zijn leven, over zijn tekortkomingen, over zijn liefdes en dagelijkse gang van zaken. Maar nieuwsgierig zijn velen van ons wel. Zo ook Sir John Eliot Gardiner die dit boek schreef. Het boek leest als een trein en is een aanrader voor de Bachkenners onder ons, maar ook voor iedereen die van muziek houdt en verder nog maar weinig weet over Bach.

TALKSHOW

STUDIO ERASMUS

Wetenschap en muziek: een hele goede combinatie, zo is ondertussen wel gebleken. Studio Erasmus is de maandelijkse talkshow van de Erasmus Universiteit over wetenschap en actualiteit. Met interviews, minicolleges en live muziek. Ook fijn: de toegang is gratis. Aanmelden via de website van Erasmus Universiteit is wél handig. De talkshow vindt maandelijks plaats in de Rotterdamse Schouwburg. www.eur.nl en www.rotterdamseschouwburg.nl

CADEAUTIP

ROTTERDAMSE SCHEURKALENDER De Rotterdamse Scheurkalender 2015 staat bomvol (historische) foto’s van Rotterdam, citaten , wist-je-datjes en anekdotes. En ook de Doelen staat er mooi in, kijk maar op 18 mei. Leuk cadeau voor onder de kerstboom! www.scheurmailrotterdam.nl

VERBORGEN PARELTJE

MUSEUM VOSBERGEN Dit museum, gesitueerd in een statige villa, toont zo’n 800 (historische) muziekinstrumenten. Opmerkelijk zijn onder meer een Griekse aulos (dubbelklarinet) uit ca. 500 v.Chr. (!), een Egyptische fluit uit ca. 100 v.Chr. en 18de-eeuwse barokklarinetten. Leuk voor een dagje uit, in een prachtig Gronings wandelgebied. Tip: kies voor de rondleiding!

Museum Vosbergen, Vosbergerlaan 35, Eelde, geopend vrijdag t/m zondag www.museumvosbergen.nl

CULTURELE HOTSPOTS VOOR JONG ROTTERDAM

YOUNG PROFESSIONALS ROTTERDAM

Young Professionals Rotterdam (YPR) is een internationaal netwerk voor jonge professionals (25-35 jaar) die in Rotterdam werken of wonen.

Doel van het netwerk is om mensen met verschillende achtergronden met elkaar in contact te brengen en te verbinden. Voor € 50 per jaar word je lid en vervolgens geniet je van veel voordelen. Onze favoriet: de agenda van YPR die je met heel veel korting naar de leuke culturele hotspots van Rotterdam voert. www.yp010.nl

KUNSTROUTE

OSCAR EBERLE HAN REHM foto Tom Gosselaar

KUNSTROUTE Wandelend door de Doelen komt u bijzondere en waardevolle kunstwerken tegen. Kunstwerken die de Doelen onder andere te danken heeft aan de percentageregeling voor beeldende kunst, die voorschreef dat 1% van de bouwkosten van overheidsgebouwen aan kunst moest worden besteed. Graag laten we u kennismaken met de vele kunstwerken die de Doelen rijk is.

Haal voorafgaand aan uw concertbezoek de Kunstroute bij de kassa en verdiep uzelf in de Doelen niet alleen in muziek, maar ook in de beeldende kunst.

MEER KUNST IN DE DOELEN? – Bezoek www.dedoelen.nl/kunst voor uitgebreidere informatie over de kunstwerken in de Doelen.

– De Kunstroute is onderdeel van DoelenCampus.

Bezoek www.dedoelen.nl/campus voor meer informatie.

– Uw reactie is welkom! Beschikt u over interessante aanvullende informatie over de kunstwerken in de Doelen? Of bent u al jaren enthousiast over een van de kunstwerken in het gebouw? Laat het ons weten via communicatie@dedoelen.nl.

De Rotterdamse beeldhouwer en tekenaar Han Rehm (1908-1970) staat bekend om zijn levendige portretten.

Gedurende zijn leven heeft Rehm veel beelden in opdracht, versieringen voor gebouwen en monumenten vervaardigd.

In Rotterdam en omgeving zijn verschillende van zijn werken te vinden. Zo staat bijvoorbeeld tegenover de ingang van Diergaarde Blijdorp zijn bronzen beeld van atlete Fanny Blankers-Koen en is bij het Stadhuis van Vlaardingen Rehms beeld van Wilhelmina te bezichtigen.

Voor de Doelen creëerde Rehm onder andere een wandreliëf van Oscar Eberle. De vermaarde cellist Eberle (1883-1943) speelde al op 17-jarige leeftijd in het Concertgebouworkest en wist als pedagoog de liefde voor muziek op vele jongeren over te brengen.

U vindt het reliëf in de Jurriaanse Foyer links (eerste etage). •

19

20

COSร FAN TUTTE

VIRTUOZEN

MUZIEK MOET ONS TERUGBRENGEN BIJ ONSZELF

INTERVIEW MET RED SOFACOMPONIST DAVID LANG door Saskia Tรถrnqvist foto's James Fitzgerald III

DAVID LANG

Krachtig en breekbaar, wonderschoon en verontrustend, intiem en universeel – de composities van David Lang zijn paradoxaal.

Dit seizoen presenteert de Doelen onder andere de Europese premières van zijn geheimzinnige whisper opera en zijn huiveringwekkend mooie liederencyclus death speaks. ‘Je moet bereid zijn om jezelf te ontdoen van franje en ijdelheden’ zegt de componist in een transAtlantisch telefoongesprek, ‘maar dat is wel een levenslang proces.’

Hij verheugt zich enorm op de vele Rotterdamse concerten met zijn eigen muziek en hij zal er zo veel mogelijk zelf bij willen zijn. Toen de Amerikaan David Lang werd uitgenodigd om plaats te nemen in de Red Sofa-programmering van de Doelen, werden warme herinneringen bij hem gewekt.

‘Je moet weten dat ik muzikaal gesproken in Holland ben gerijpt’, vertelt hij. ‘Jarenlang had ik meer uitvoeringen in Nederland dan in New York. In die tijd was Louis Andriessen een soort magneet voor mij, zoals voor veel jonge compo­ nisten. Wij spraken elkaar geregeld: over hoe je als componist midden in de maatschappij moet staan, over hoe je vast moet houden aan je meest oorspronkelijke ideeën. Diezelfde thema’s bespreek ik nu weer met mijn eigen studenten.’

21

DAVID LANG Geboren in 1957, Los Angeles » studeerde aan Stanford University, University of Iowa en Yale University » 1987: Start samen met compo­nisten Julia Wolfe en Michael Gordon het muziek­ platform Bang on a Can in New York » 2008: ontvangt de Pulitzer Prize voor the little match girl passion » 2013: wordt uitgeroepen tot Musical America’s 2013 Composer of the Year » David Lang doceert compositie aan Yale University David Langs muziek is veel bekroond en wordt wereldwijd op gerenommeerde podia uitgevoerd door topensembles. Veel van zijn werken bevatten theatrale componenten en bieden een inspirerend alternatief voor de veelal vastgeroeste westerse concertconventies. www.davidlangmusic.com twitter.com/davidlangmusic

Vooral in uw vocale werken hoor ik een sterke voorkeur voor sobere middelen en naturel stemgebruik, vergelijkbaar met de klank­wereld van Louis Andriessen. Een belcantozangeres staat niet hoog op zijn verlanglijstje. En bij u?

‘Zo’n twintig jaar geleden schreef ik voor de Santa Fe Opera Company een grote opera met de titel modern painters.

Alle traditionele operamiddelen stonden mij ter beschikking.

Ik zal er geen kwaad woord over zeggen, maar het is niet mijn wereld. Kort daarna schreef ik een nieuwe opera, dit maal voor het Kronos Quartet met één operazanger en voor de rest zingende acteurs. Dat was een mentale doorbraak: ik besefte toen dat je als componist je eigen instituut moet creëren dat werkelijk bij » je muziek past.’

22

DAVID LANG

‘Je moet bereid zijn om jezelf te ontdoen van franje en ijdel­ heden, dat is een levenslang proces.’

Zo’n instituut is het muziekplatform Bang on a Can dat u in 1987 in het leven riep met componisten Julia Wolfe en Michael Gordon. Hoe staat het daar nu mee?

‘Nog altijd verzorgen we veel concerten in New York en elders in de wereld, wij faciliteren jonge musici, componisten en kun­ste­naars uit verschillende disciplines op alle moge­lijke manieren. Als er iets is wat ik van de Nederlandse ensemble­ cultuur heb afgekeken is het dit: je moet blijven werken aan een Utopia waarin musici van verschillende pluimage elkaar inspireren tot nieuwe dingen.’

van Carnegie Hall. Het was hun eerste opdrachtcompositie dat de Pulitzerprijs won. Ze waren daar zó blij mee, dat ze het aandurfden om me carte blanche te geven. Onder de titel Collected Stories stelde ik zes contrasterende concert­ programma’s samen met oude muziek, nieuwe muziek, pop­ muziek en wereldmuziek. Stilistisch stond alles haaks op elkaar en dat was ook precies wat ik wilde. Ik vind het natuurlijk heerlijk om een serie te hebben met alleen mijn eigen muziek, maar in Carnegie Hall greep ik mijn kans om het publiek met totaal onverwachte muziekstijlen te laten kennismaken.’

Tegelijkertijd stelde u in april jongstleden een groot festival­ programma samen voor Carnegie Hall, de tempel van klassieke muziek in de traditionele zin....

‘Ik schreef in 2007 the little match girl passion in opdracht

Hoe was de ontvangst?

‘Fantastisch! Alles was uitverkocht. De recensies waren over­ weldigend, het was, kortom, een droombaan. En nu ben ik weer Jan Modaal. Dat is wel even slikken!’

DAVID LANG ‘Muziek herinnert ons aan de ultieme eenzaamheid. Muziek bestaat om mensen met elkaar te verbinden, maar uiteindelijk sterft iedereen alleen.’

23

Veel van uw stukken getuigen van deze thematiek. Het zou haast dubbelop zijn om u een requiem te laten schrijven, want u doet dat al de hele tijd.

(Lacht) ‘Ik zeg altijd: geef mij input en ik kan er gegarandeerd iets ontzettend deprimerends van maken! Kijk, componeren is niet veel anders dan gaan zitten en kijken waar je gedachten je mee naartoe nemen. Ik kom altijd uit op dit soort thema’s.

Muziek herinnert ons aan de ultieme eenzaamheid. Muziek bestaat om mensen met elkaar te verbinden, maar uiteindelijk sterft iedereen alleen. En daarin zit een paradox. Religie gaat daar ook over. Daarom gaan muziek en religie heel goed hand in hand. Muziek smeedt tussen mensen een verbond dat niet in woorden is te vatten. En religie probeert een rechtvaardiging te vinden voor de vraag waarom wij hier zijn.’

Een lid van een gezelschap voor middeleeuwse muziek vertelde mij eens dat zij een stem willen geven aan de doden. Zo’n uitspraak moet tot uw verbeelding spreken...

‘Helemaal! Het is fantastisch dat je muzikale boodschap ook nog 1000 jaar later dezelfde kracht en impact kan hebben.

De componisten van de Notre Dame school uit de 12de eeuw hebben een muzikale taal ontwikkeld die nog altijd actueel is.’ .... Veel van uw muziek heeft een hoog middeleeuws gehalte.

Waarin zit voor u de aantrekkingskracht?

‘Een belangrijk aspect van oude muziek is dat die heel dienst­baar is ten opzichte van de tekst. De muziek is er alleen maar om de tekst nóg heiliger te maken.’

Dat vraagt een nederige opstelling van de componist.

‘Zeker. En daar houd ik van. Je moet bereid zijn om jezelf te ontdoen van franje en ijdelheden. Een levenslang proces. Ik leer dat ook aan mijn studenten. Ik confronteer ze met het feit dat ze zich louter moeten beperken tot de hoofdzaken. Dat klinkt makkelijker dan het is: we staan 24 uur per dag bloot aan een bombardement aan informatie, ook op muzikaal gebied. En alles lijkt even mooi, opwindend en belangrijk. Zie van daaruit maar tot je eigen essentie te komen.’

Gelukkig kunt u nu plaatsnemen op de Red Sofa en daar alle contrasterende kanten van uzelf aan ons presenteren. We gaan bijvoorbeeld luisteren naar uw intrigerende, ritualiserende compositie men. Welk idee zat daarachter?

‘Het begon met het verzoek voor een nieuw stuk van een ensemble dat alleen maar uit mannen bestond. Dat bracht me op het idee om iets te maken dat alleen door mannen kon worden gespeeld en alleen door mannen kon worden begrepen.

Ik vind dat een prikkelende gedachte: bestaat er zoiets als ‘echte mannenmuziek’? Toen brak 11 september 2001 aan. Het antwoord op mijn vraag was ineens zonneklaar. Want het zijn altijd mannen die andere mannen doden. Het zijn mannen die daarvoor de destructiemiddelen ontwikkelen. men verklankt eeuwenoude mechanismen van mannen die in hun stam zitten te broeden op het beste plan om een andere stam uit te roeien.’

Volgens mij houdt dit verband met een belangrijk aspect in the whisper opera. Waarom wilt u niet dat dit stuk wordt verspreid via geluidsdragers?

‘De realiteit is dat de meeste mensen 99% van hun muziek meekrijgen van cd’s, de media of internet. Ook ik. En dat terwijl ik meer van live muziek houd! Daarom heb ik zitten broeden op een muzikale gebeurtenis die eenvoudig niet opgenomen kán worden. Ik kwam uit op extreem verstilde, fragiele en intieme muziek die je zelfs in een live-voorstelling alleen voor een deel kunt horen. In the whisper opera zit het publiek op het podium, omgeven door fluisterende zangers. De hele omgeving is van een breekbare schoonheid waar iets belangrijks wordt besproken, maar waar elke luisteraar alleen een gedeelte van kan meekrijgen.

Iedereen keert dus met een uniek verhaal terug naar huis.’

»

24

DAVID LANG SPOTIFY PLAYLIST Beluister David Langs intens mooie deaths speaks via de Spotify playlist bij dit magazine. www.dedoelen.nl/spotify

‘Het is fantastisch dat je muzikale boodschap ook nog 1000 jaar later dezelfde kracht en impact kan hebben.’

Een andere bijzondere luisterervaring biedt het stuk pierced: twee groepen musici spelen gelijktijdig hun eigen muziek, gescheiden door een virtuele wand. Het wekt bij mij associaties met Gaza, Berlijn voor de val van de muur, Nicosia...

‘Klopt. In pierced krijgt het publiek een totaaloverzicht van een tragische situatie. Het stuk gaat in feite over buren die niet met elkaar door één deur kunnen. Dat brengt me op een onderzoek dat ik onlangs las over voetbalfans. Wereldwijd geldt dezelfde wet: het team dat je het meeste haat, is doorgaans het team dat geografisch het dichtste bij is. Met muziek kun je inzichtelijk maken hoe dit soort mechanismen werken.’

Kunt u nog een ander stuk noemen waarin u een ongemakkelijke boodschap brengt?

‘In the little match girl passion gaat het over de vraag hoe we ertoe gekomen zijn om een levens- en wereldvisie te bouwen rondom het beeld van een lijdende Christus, terwijl we het lijden van een ‘gewoon’ iemand, zoals het meisje met de zwavelstokjes uit het verhaal van H.C. Andersen, niet opmerken. Religie zou er moeten zijn om mensen empathie bij te brengen, maar in plaats daarvan hebben we al onze problemen buiten onszelf, in dit geval bij de lijdende Christus geparkeerd. the little match girl passion confronteert ons daarmee. Overal waar dit stuk wordt gespeeld zijn er luisteraars bij wie die boodschap hard binnenkomt.’

In uw opera love fail doet u iets vergelijkbaars door de prota­ gonisten Tristan en Isolde te vervangen door een ‘he’ en een ‘she’. ‘... want ik heb he-le-maal niks met Tristan en Isolde! Veel mensen zijn dol op dit soort verhalen, omdat het ze afleidt van

hun eigen eenzaamheid, pijn, verlangens, angsten, keuzes en verantwoordelijkheden. Door de namen van Tristan en Isolde en de hele sprookjesrimram eruit te halen breng ik alles terug naar een realistisch en persoonlijk niveau. Ik wil daarmee mijzelf en mijn luisteraars op onze eigen levens en diepere gevoelens drukken. Ik wil dat mensen denken: ‘dit stuk gaat over mij!’

Het is de taak van muziek om ons terug te brengen bij onszelf.’

Dat lukt verontrustend goed in uw recente compositie death speaks.

Hoe was het voor u om deze muziek te schrijven? Was het troostend?

‘Ik zocht geen troost. Ik was nieuwsgierig. We kennen allemaal Der Tod und das Mädchen van Franz Schubert, waarin de dood een meisje toespreekt voordat hij haar weghaalt uit het leven.

Omdat ik wilde weten waar de dood haar mee naartoe nam, ben ik op zoek gegaan naar tekstpassages uit andere Schubertliederen waarin de dood als sprekend personage wordt opgevoerd.

Toen ik de oogst bestudeerde dacht ik: wat is dit prachtig! Al die teksten bieden een inkijk in een totaal andere wereld. Zelden heb ik zo snel gecomponeerd; de woorden gaven mij vleugels.’

U schreef death speaks voor singer-songwriter Shara Worden.

Hoe is het voor haar om dit stuk te zingen?

‘Het stuk vergt heel veel van haar. Na iedere voorstelling is zij een tijd onaanspreekbaar, omdat zij zich zo intens heeft staan vereenzelvigen met de dood. Het kost haar echt moeite om daarna weer ‘mens’ te worden. Shara is een goede vriendin van mij en een zeer begaafd musicus met een eigen carrière. Het kan zomaar gebeuren dat deze Rotterdamse uitvoering van death speaks haar laatste zal zijn. Ik zal haar dan moeten loslaten.’ •

25

BESTEL KAARTEN DAVID LANG IN DE DOELEN ZO 30 NOVEMBER

Residentie Orkest o.l.v. André de Ridder, So¯ Percussion, Ensemble Klang David Lang pierced (nieuwe versie voor 6 solisten, wereldpremière) / man made Daníel Bjarnason Emergence

WO 17 DECEMBER

Silbersee (ex vocaallab) o.l.v. Romain Bischoff regie e.v.a.

Anthony Fiumara Hope David Lang world to come / the little match girl passion / Delen uit memory pieces

MA 12 JANUARI

Ensemble Klang, Codarts/ Koninklijk Conservatorium Ensemble, Codarts Dans David Lang men Julia Wolfe Lick Michael Gordon Trance

MA 9 EN DI 10 FEBRUARI

International Contemporary Ensemble Jim Findlay decor, licht en regie David Lang the whisper opera

ZO 3 MEI

Ralph van Raat m.m.v. 5 pianisten van diverse conservatoria diverse werken waaronder Zappa The Black Page voor piano solo David Lang Nieuw werk voor Ralph van Raat; face so pale voor 6 piano’s

‘Van Louis Andriessen leerde ik op jonge leeftijd hoe je als jonge componist midden in de maat­ schappij moet staan.’

DI 26 EN WO 27 MEI

Anonymous4, Jim Findlay decor en film, David Lang libretto, compositie en regie e.v.a.

David Lang love fail (Nederlandse première) (concert in het kader van Operadagen Rotterdam)

VR 29 MEI

DoelenEnsemble, Florian Magnus Maier gitaar, Shara Worden zang, David Lang en Neil Wallace mise-enespace e.a.

David Lang death speaks (Europese première) / nieuw werk (wereld­ première) (concert in het kader van Operadagen Rotterdam) voor meer informatie zie www.dedoelen.nl

26

ONMISBAAR

DE SLEUTELBOS DIE JE NOOIT MAG KWIJTRAKEN In deze rubriek vertellen Doelenmedewerkers over hun favoriete tools.

Schijnbaar simpele objecten, die een belangrijke bijdrage leveren aan een vlekkeloos concert. door Elsbeth Grievink foto Sanne Donders

Er is één ding dat nooit mag kwijtraken en dat is deze bos met sleutels. Daarmee openen onze portiers alle deuren in ons gebouw, als ze ’s ochtends of ’s middags beginnen aan hun dienst.

Kim Melief is een van onze vaste portiers. Bij grote en kleine concerten, bij congressen en festivals staat hij bij de deur. ‘Het is mijn taak om te zorgen dat de inloop en de kaartcontrole soepel verloopt. Dat betekent dat je steeds vooruit moet denken, eventuele problemen een stapje voor zijn. Na al die jaren raak je door de wol geverfd. Als er nu iemand op me af komt lopen, weet ik negen van de tien keer al wat hij gaat vragen.’

Zijn werktijden lopen nogal uiteen. De ene dag begint hij ‘s ochtends in alle vroegte, bij congressen bijvoor­ beeld. De volgende dag staat hij aan de deur bij een groot concert en wordt hij pas in de middag verwacht.

Maar altijd begint Kim zijn dienst met het openen van alle deuren in het gebouw. De coördinatiesleutelbos, zoals de dikke sleutelbos heet, is onmisbaar voor hem.

‘Daarmee open ik de entreedeuren, de nooduitgangen, de deuren van de solistenkamers, soms ook de deur naar de loopbrug richting the Manhattan Hotel. Alleen de zaaldeuren hoef ik niet open te doen, want die worden door de computer aangestuurd.’ Aan zijn rivé-sleutelbos hangen zes sleutels van de Doelen, maar de coördinatiesleutelbos is een stuk dikker.

Kim: ‘Een uur voor aanvang van het concert open ik de entreedeuren aan de straatzijde, zodat vroege vogels in het halletje kunnen wachten. En zo ben ik altijd bezig om onze bezoekers, soms dus letterlijk, zo warm mogelijk te ontvangen.’ •

‘Als er nu iemand op me af komt lopen, weet ik negen van de tien keer al wat hij gaat vragen.’

COLUMN

FRANZ JOSEPH HAYDN

MIJN HOOFD Er klinkt veel muziek van Haydn dit seizoen in de Doelen.

Vanuit Wenen bericht de componist ons in deze column over zijn leven (zijn dood), zijn muziek en zijn kijk op deze tijd.

Ik heb hoofdpijn. Kopfschmerzen. Dat doet me goed. Het is goed weer eens hoofdpijn te hebben want dan besef ik tenminste dat ik dat hoofd heb. Hopelijk trekt de pijn binnenkort weer weg – er is zon voorspeld – maar dat dan het hoofd blijft.

Het is wel eens anders geweest. Ik was het kwijt, schijnt. Ik was mijn hoofd kwijt!! Dat las ik onlangs. Een onwaarschijnlijk verhaal maar het is echt zo gebeurd! Acht dagen na mijn begrafenis stalen ze het uit mijn graf.

Johann Peter en ene Joseph Rosenbaum.

Namen het gewoon mee. Potdorie zeg, Peter nog wel – mijn collega. Ik heb hem aan een vrouw geholpen, nu wilde hij ook nog mijn kop kennelijk. Ze wilden stiekem onderzoek doen, kochten de grafdelver om en sloegen ijverig aan het schedelmeten. Ik was een groot man geweest en dat moest je volgens de toenmalige stand der wetenschap kunnen aflezen aan m’n schedel. Of de hersenlocaties voor creativiteit etc. goed ontwikkeld waren.

Er was een rechercheur, Gindely, die toen nog vreselijk zijn best deed de schooiers te ont­maskeren, maar ze waren ’m te slim af en hij raakte vreselijk gefrustreerd; verteld wordt dat het luisteren naar mijn kwartetten opus 76 hem troostte. De helpende kracht van muziek – mooi. En toen ging mijn hoofd aan het rollen.

Een lang, bizar verhaal. Zoekt u het maar op.

Hoe dan ook, sinds 1954 zit het weer op mijn lijf. Bij mijn lijf moet ik zeggen. O Haupt voll Blut und Wunden.

Vreemde wereld. Collega Mozart verdween ooit in een armengraf. Die was nog goed af!

Een massagraf, ze vonden hem nooit meer terug en dat had één voordeel, want als er niks is valt er ook niks te stelen. Mozarts hoofd, het rust voor altijd in vrede, in ieder geval onder de grond en niet in een glazen kastje op een kussentje, stiekem verstopt in een matras, of gezellig op bezoek bij de Gesellschaft der Musikfreunde in Wenen... M'n hoofd beleefde meer dan ik. Zegt u nu: Maar Haydn, wéét U dan niet wat Uw hoofd heeft beleefd? Het is toch Uw hoofd? Moest u dat ergens lezen?!

Ik antwoord: Ik wist dat niet. Om de simpele reden, dat ik er niet bij ben geweest. Ik was niet bij mijn hoofd! Ik zat daar niet meer.

Zo, rakkers, daar kijkt U van op hè. Al die moeite en U had niks dan een lege huls in handen! Ik was op die bewuste dag toen u met grafstenen ging slepen allang vertrokken! Ik was – en ik ben nog steeds – Geest! Ik ben overal en nergens. ‘Geest ben ik en tot Geest zal ik wederkeren!’ Ik weet dat Prediker het een beetje anders zegt, vergeve mij mijn hoog­moed… Geen greintje creativiteit meer in die schedel van mij hoor. Dat bindt zich niet aan materie; hoogstens zo lang ik leefde: de geest heeft een instrument nodig, wil hij zich mani­ festeren. Maar daar was ik dus mee gestopt.

Och lieverds die zo veel moeite deden het mij terug te bezorgen, ik heb het niet gemist, mijn hoofd, ik deed er al lang afstand van.

Hoogstens had ik anderhalve eeuw geen

hoofdpijn, en sinds hoofd en lijk weer bij elkaar zijn soms weer wel – die twee waren elkaar ontwend, het wrijft nog een beetje. Dat voel ik dan; fantoompijn. Met je lijk hou je toch altijd een band. Ergens moet ik wel lachen ook. Jullie boften niet. Rosenbaum en Peter, konden jullie echt geen betere kop vinden dan die van mij? Ik was zo lelijk, ach dat de Schepper mij dat toch heeft aangedaan. Ik was zó vreselijk lelijk, ben daarom alleen al blij dat ik dood ben. – Of had mijn neus genomen…

Daar heeft de Lieve Heer al Zijn energie in gestopt; een gigantische trekhaak, Hij had er wel drie man gelukkig mee kunnen maken.

Wel. Ik berust in de zaak. Mooi dat het hoofd weer terug is – het is voor mijn lijk gezelliger.

Mijn hoofd ruste in vrede. Ik ook, doch elders. w.g. Joseph Haydn

BESTEL KAARTEN MUZIEK VAN HAYDN DI 13 JANUARI Jurriaanse Zaal 20.15 uur Doric String Quartet o.a. Haydn Strijkkwartet in G op.76 nr.1

DO 15 EN VR 16 JANUARI Grote Zaal 20.15 uur Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Robin Ticciati o.a. Haydn Symfonie nr.70 Bestel direct online op www.dedoelen.nl

27

28

KIDS

KERSTVOORSTELLING

KRABAT

HET SPANNENDE VERHAAL OVER DUISTERE TOVERKRACHTEN. WIE DURFT? foto Urska Boljkovac

Het is inmiddels een traditie: iedere kerstvakantie presenteert de Doelen een kerstvoorstelling voor het hele gezin. Met een mooi kerstverhaal en met heel veel mooie muziek. We pakken het dit jaar eens wat anders aan. De mooie muziek blijft.

Uiteraard. Het mooie verhaal ook. Dit jaar echter geen traditioneel kerstverhaal, maar een hele spannende klassieker.

In het duistere Koselmoeras werken Krabat en elf andere jongens bij de meester van de zwarte molen. Ze zijn in de ban van zijn toverkracht.

Het is heerlijk om in de zomer als een raaf door de hemel te vliegen of als een paard door de korenvelden te draven. Lang duurt dit geluk niet.

Als het herfst wordt, ontdekt Krabat een gruwelijk geheim. Het lijkt onmogelijk om te ontsnappen, maar dan hoort hij diep in de nacht een meisje zingen. Zij leert hem een kracht kennen die sterker is dan magie.

Krabat is een spannend verhaal over vriendschap en liefde, waarin musici, spelers en poppen de magische wereld van de zwarte molen tot leven brengen. De voorstelling is gebaseerd op het wereldberoemde jeugdboek Meester van de Zwarte Molen (Krabat) van Otfried Preussler. • Krabat is een coproductie van Ulrike Quade Company, Oorkaan en het Ljubljana Puppet Theatre.

MAAK JE EIGEN KRABAT 1 Knip de armen, benen, vleugels en het lijf van Krabat uit en kleur ze in.

2 Zie je alle gaatjes? Prik de split­ pennen in de gaatjes. Leg de gaatjes in de juiste volgorde op elkaar en

prik de pennen erin. Kijk naar het voorbeeld hiernaast voor de juiste vorm.

3 Als alle splitpennen in je eigen Krabat zitten buig je de achterkant van de pennen om.

4 Plak nu de houten stokjes op de achterkant van krabat. je mag plakband of lijm gebruiken!

Nu heb je je eigen Krabat met toverkrachten! Leer hem vliegen!

BESTEL KAARTEN KRABAT, HET SPANNENDE VERHAAL OVER DUISTERE TOVERKRACHTEN. (8+) DI 23 DECEMBER 16.00 en 19.30 uur

VR 26 DECEMBER 13.30 en 16.00 uur

voor meer informatie zie p. 61 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

30

OP BEZOEK BIJ

In de zaal zitten we vaak in stilte naast elkaar, te genieten van de muziek.

Zonder te weten wie degene is die naast ons zit. Op deze plek vertellen bezoekers van de Doelen hun verhaal. door Elsbeth Grievink foto’s Sanne Donders

31

‘Er gaat niets boven de live ervaring.’

DAVID HAUPTMANN 36 jaar, productmanager bij KPN

32

‘Ik luister altijd eerst op YouTube of Spotify of ik het wat vind.’

RIO-SARAH NEDERVEEN 21 jaar, student algemene cultuur­wetenschappen

33

‘Niet alleen de uit­ voeringen, maar ook de cursusavonden vooraf zijn echt een uitje!’

SAARTJE DIENSKE BECKERS 65 jaar, gepensioneerd psycholoog GZ

34

‘Ik ben bij legendarische concerten beland.’

LYA VAN STAVEREN 62 jaar, afdelingshoofd Hovo Erasmus Universiteit Rotterdam

OP BEZOEK BIJ

David Hauptmann

Rio-Sarah Nederveen

Saartje Dienske Beckers

Lya van Staveren

(36 jaar, productmanager bij KPN) verhuisde 2,5 jaar geleden van Duitsland naar Rotterdam. Een van de eerste dingen die hij in zijn nieuwe woonplaats deed was de concertagenda checken.

‘Mijn vader is klassiek zanger en bij ons thuis was altijd muziek.

Daardoor is muziek heel belangrijk voor me geworden. Zelf speel ik klassiek piano, maar mijn muzieksmaak is heel eclectisch, hoor. Klassiek, jazz, pop, rock, house, zelfs happy hardcore kan ik op zijn tijd goed hebben. Als ik hardloop, luister ik graag naar opzwepende techno, dat motiveert me om steeds sneller te gaan.

Soms luister ik maandenlang niets anders dan elektronische muziek, tot ik het ineens zat ben en overga op klassiek. Ik heb een platenspeler thuis, waar ik uren naast kan zitten, luisterend naar Mozarts Zauberflöte of een van de Passionen van Bach. Maar er gaat natuurlijk niets boven de live ervaring. Dat je zíet hoe de musici opgaan in de muziek en hoe ze alles geven. Bovendien is de sound in de Doelen fantastisch. Een van mijn favoriete programma’s is Cross-linx, waar klassieke en avantgardistische popmuziek aan elkaar gekoppeld worden. Wat je daar meemaakt is vaak ongelofelijk innovatief en spannend. Ik verheug me alweer op de editie in februari.’

(21 jaar, student algemene cultuur­wetenschappen) leerde klassieke muziek waarderen door haar opa (Joop de Jongh, 75 jaar) en oma. Soms gaan ze samen naar een concert.

Rio-Sarah: ‘Eén of twee keer per week ga ik bij mijn opa en oma langs. Gewoon voor de gezelligheid, of om te studeren, want het is er zo lekker rustig.

Opa zet dan altijd Classic FM aan op de achtergrond, niet te hard.

Daar kan ik heel goed op leren.’

Joop: ‘Ik heb ook heel veel cd’s hoor. Wel duizend, denk ik. Fats Domino, Demis Roussos, Nana Mouskouri, maar ook Schubert en Rachmaninov. Het moet niet te zwaar zijn…’ Rio-Sarah: ‘…maar ook niet te licht!’ Joop: ‘Nee, ook niet te licht. Soms krijg ik gewoon kippenvel, terwijl ik naar de radio luister. Kun je nagaan, als ik in de concertzaal zit.’ Rio-Sarah: ‘We zijn twee keer samen naar een concert in de Doelen geweest. Ik luister dan wel eerst op YouTube of Spotify of ik het wat vind. Maar op zich sta ik voor alles open.

Ik ga naar techno­feestjes, ik hou van Nederlands­talig, ben zelfs naar de Toppers geweest, maar het Bamberger Symfoniker in de Doelen vond ik ook wel echt een belevenis.’ Joop: ‘ Als je dan samen in die zaal zit, en je kijkt vanuit je oog­hoek naar Rio, en je ziet dat ze zit te genieten, dan is dat wel heel erg mooi.’

(65 jaar, gepensioneerd psycholoog GZ) en haar man volgen al jaren de Operacursus die de Doelen met het Luxor Theater en de Rotterdamse Schouwburg organiseert.

‘Bij de Volksuniversiteit lag een boekje waarin ik las over de Operacursus. Dát lijkt me nou leuk, dacht ik. Sinds mijn studententijd was mijn interesse voor opera gegroeid, en ik wilde er best weleens wat meer over leren. Mijn man voelde er ook voor. Ik geloof dat we een van de eerste cursisten waren, en we zijn elk jaar teruggekomen. Het is namelijk ongelofelijk leuk. Je gaat naar drie uitvoeringen op drie verschillende podia, en aan elke uitvoering gaat een cursusavond vooraf door Gerard Legeland. Hij is zelf zanger en dirigent en kan heel boeiend vertellen. Over de muziek, de historie, de betekenis van de teksten, de regie, de vormgeving. Hij laat je op dingen letten die anders aan je voorbij zouden gaan. We zijn helemaal geen echte muziekkenners, hoor, mijn man en ik. Maar dit voegt voor ons wel wat toe. We ver­heugen ons niet alleen op de uitvoeringen, ook de cursus­ avonden zijn een uitje voor ons!’

(62 jaar, afdelingshoofd Hovo Erasmus Universiteit Rotterdam) heeft een Red Sofa Bankpas, waarmee ze zéker twintig concerten per jaar meepikt.

‘Tijdens mijn studententijd was de Doelen net nieuw. Er vonden vaak grote popconcerten plaats, waar mijn vrienden en ik dol­graag naartoe wilden, maar we eigen­lijk het geld niet voor hadden. Dus wat deden we?

Vlak voor aanvang probeerden we een – goedkoper! – last minute ticket te krijgen. Vaak had je pech, soms geluk. En zo ben ik regelmatig bij legendarische optredens beland. Elton John, Nina Simone, die concerten zullen me altijd bijblijven. Daarna kreeg ik voorkeur voor experimentelere muziek; Philip Glass, Steve Reich, dat werk. Het Red Sofa pro­ gramma van de Doelen weet me altijd te verrassen. En met de Red Sofa Bankpas (27 concerten voor € 79, red.) kosten die concerten ook nog eens drie keer niks. Ik kan het iedereen aanraden, en dat doe ik dan ook. Als afdelingshoofd van Hovo werk ik bovendien nauw samen met de Doelen om onze muziekcolleges te laten aansluiten op de Doelen-concerten, waar onze studenten dan met korting naartoe kunnen.’

Heeft u zelf een bijzonder verhaal dat u ons wilt vertellen? Of wilt u reageren op deze rubriek? Mail ons: communicatie@dedoelen.nl

35

36

KENNIS

HET GEHEIM VAN GOEDE AKOESTIEK

EEN ZAAL ALS EEN STRADIVARIUS door Frits de Haen

Aan een concertzaal worden veel verschillende eisen gesteld: hij moet sfeervol zijn, makkelijk bereikbaar, goed zicht bieden op het podium.

Maar doorslaggevend is de akoestiek: hoe kunnen klanken zich optimaal ontplooien? Terecht is vaker gezegd: een goede zaal is als een Stradivarius. Want wat doet ze anders dan de intenties van een musicus zo goed mogelijk overbrengen? Onder de term akoestiek valt alles wat daaraan bijdraagt. De herkomst van het woord is helder: het Griekse woord ‘akouein’, horen. Maar dat zegt weinig over het fenomeen zelf. het ‘kussentjesconcert’

MYSTERIE OF NIET? Lang gold dat als ongrijpbaar. Vergelijkbaar met de mystificaties rond Stradivarius.

Waren het de lakken? Houtsoorten? Nietsymmetrische verhoudingen? Nog steeds vliegt men elkaar in de haren: theorieën over ‘het geheim van Stradivarius’ hebben elkaar altijd rap opgevolgd. Terwijl misschien gewoon zijn onvolprezen vakmanschap de exceptionele kwaliteit van die violen ver­ klaart… Ook zaalakoestiek heeft te lijden onder zulke mystificaties. En natuur­lijk: vroeger leken voltreffers op dat gebied evenzeer gelukstreffers. Neem Dolf van Gendt, architect van het om zijn akoes­tiek geroemde Concertgebouw. Geen aan­toon­ baar muziektalent – ‘zo muzikaal als een koe’ volgens zijn familie. De bouw van

concertzalen leek dus een kwestie van trial and error. Successen, daar werd lering uit getrokken – en failures vergat men zo snel mogelijk.

VOORSPELLEND VERMOGEN Pas in de vorige eeuw, als de invloed van akoestiek als wetenschappelijke discipline toeneemt, wint het aan voorspellend ver­ mogen. Een grote rol hierin speelde Clemence Wallace Sabine, die aan de wieg stond van de prachtige zaal van Boston. De Wet van Sabine biedt een model om nagalmtijd te meten (nagalmtijd is de tijd in seconden die nodig is om geluid waarvan de bron gestopt is, te laten uitklinken, te laten absorberen door de materialen en de lucht in de ruimte waarin het geluid is voortgebracht). Ook het

verzamelen van gegevens van verschillende zalen in de wereld helpt deze complexe materie te ontrafelen, alsmede het vergelijken van tech­nische bouwdetails met het oordeel van musici. Een materie die dan ook nog eens niet-statisch is, want variabele factoren hebben ook hun invloed, zoals een lege of juist volle zaal, en meteorologische zaken als lucht­vochtigheid.

WAT IS HET IDEAAL? Voor muziek gelden heel andere eisen dan voor gesproken woord. Hebben theaters in het algemeen een droge akoestiek – weinig nagalm opdat teksten optimaal verstaanbaar zijn – muziek vaart wel bij wat nagalmtijd.

Hoe veel dat is, hangt af van het soort muziek: een gregoriaans gezang of een meerstemmig

KENNIS

koorwerk zal in het algemeen baat hebben bij een ‘ruimere’ (kerk)akoestiek, een sym­fo­­nisch concert gedijt het beste met een nagalm­tijd van rond de twee seconden, en een percussie­ concert zal een drogere akoestiek vereisen.

Maar het is ook een wisselwerking: een intelli­ gente musicus speelt in op de zaal­akoestiek, door bijvoorbeeld een virtuoze passage iets langzamer te spelen in een ruimtelijke zaal.

WAT BEPAALT AKOESTIEK? Die zo belangrijke nagalmtijd kan op diverse manieren worden beïnvloed. Door te spelen met de verhoudingen in de zaal, maar ook door de keuze van materialen. Ruw en zacht absorbeert de klank, terwijl glad en hard de klank terugkaatst. Door dat laatste duurt het een tijdje voordat het geluid wegsterft.

Men kan ook geluidsreflecterende panelen aanbrengen aan plafond en wanden om de reflectie van het geluid te optimaliseren.

Bovendien kan zo de richting van de reflectie worden gestuurd. Maar het kan ook elektro­ nisch. Dat gebeurt vaker in multifunctionele zalen waarin toneel even goed tot zijn recht moet komen als muziek.

METEN IS WETEN Een beproefde zaalvorm is het schoenen­ doosmodel. Veel historische concertzalen zijn op die manier gebouwd: langwerpig, relatief smal en hoog. De zijwanden en de gebruikte materialen spelen een cruciale rol en genereren extra boventonen. Daardoor wordt de dynamiek groter en klinkt de zaal voller. Het geluid komt namelijk van drie kanten: rechtstreeks van voren en later via de zijwanden. Iets later: te snel na het oor­ spronkelijke geluid om het als echo te ervaren, maar genoeg om te laten versmelten tot één nagalmrijke klank.

DE DOELEN Toen de Doelen ontworpen werd, was de weten­schap van de akoestiek nog altijd niet erg ontwikkeld, maar de meest moderne kennis werd wel degelijk toegepast door prof.

De Lange van TNO. Zo zorgen de natuurstenen blokken van de ring rond het podium en de

de bouw en montage van het technisch plafond, Grote Zaal, 2009

parterre van de Grote Zaal, de uitstekende delen van de wanden en de loges voor reflectie en verstrooiing van de geluidsgolven.

Geluids­testen werden gehouden nog vóór de zaal af was, omdat vormgeving en materia­li­ sering van de stoelen nog een grote invloed op de akoestiek kunnen uitoefenen. Het befaamde ‘kussentjesconcert’ was zo’n test (een testconcert waarbij het publiek zat op kussentjes op het kale beton). De akoestiek van de Doelen werd geroemd, vooral om de heldere klank, waarin alle instrumenten goed te onderscheiden zijn.

Toen de plannen voor de vernieuwing van de Grote Zaal in 2009 werden opgesteld, was de grootste zorg het behoud van die akoestiek. Adviesbureau Peutz werd hiervoor ingeschakeld, en al hun rapporten en voor­ stellen werden voor een second opinion voorgelegd aan Arup Acoustics in Londen.

Zorgvuldigheid voor alles. Peutz bouwde voor het nabootsen van de reflecties een schaal­model (1:10, je kon er in lopen!), nam monsters van alle materialen om de absorptie ervan te bepalen, en testte twee jaar lang alle voorstellen die door de architecten werden gedaan. Uit dat onderzoek kwamen enkele nieuwe voorstellen voort, die louter en

alleen een verbetering van de akoestiek beoogden, vooral op plekken waar die ook echt beter kon: achterin de tribune en in de loges. Het naar voren halen van de achterwand en het plaatsen van een wand direct achter de loges zijn hiervan het resultaat. Er kwam één oplossing voor de gewenste verbetering van de spelcondities op het podium en de benodigde technische voorzieningen boven het podium: het grote plafond als een luifel boven het podium.

Een niet zichtbare, maar zeer belangrijke verbetering was de toe­pas­sing van een veel zwaarder materiaal voor het plafond. Dat vermindert de absorptie van de lage tonen, waardoor de zaal nu aanzienlijk warmer klinkt dan vroeger. En ook nu, net als in 1966, de stoelen. Dat het rugkussen kleiner is dan de stoel, dat de onderkant vrij hard is: dat alles draagt bij aan een kleine ver­ lenging an de nagalmtijd.

De akoestiek van de Grote Zaal van de Doelen heeft zijn belangrijkste eigenschappen behou­den, en tegelijk zijn de zwakke plekken ver­holpen. Talloze metingen en dikke rap­ porten vol natuur­kundige formules liggen eraan ten grondslag, de wetenschap heeft niet stilgezeten.•

37

38

REACTIES

EEN GREEP UIT...

NEXT komt naar de Doelen.

Mooi suc6 voor @deDoelen Bron @rd Vernieuwing vd klassieke muziek in 010 Waar anders?

reacties na het concert van Bryan Adams:

great nights in Rotterdam and Ghent, thanks to all that came to the shows #grateful

@Antoinettelaan

@bryanadams

Hmmm... It sounds interesting @ClassicalNEXT @deDoelen Nice town, people and country. @JoanMFbarisax

Na de uitvoering van Human Requiem werden we overladen met ontroerend mooie reacties. Dank aan alle bezoekers die dit mede tot een overweldigend succes hebben gemaakt!

Ik kan me alleen maar aansluiten bij al die superlatieven die de uitvoering reeds heeft gekregen. Het was echt een magnifieke uitvoering met ook een fantastisch koor, geconcentreerd tot in de diepste vezels.

A. Hoogeveen

Het was zeer bijzonder.

De muziek en zang om je heen.

Je zat midden in de beleving.

Het raakte me diep.

A. Kreugel

Waanzinnig man, wat een ervaring!

Ik zat thuis nog te stuiteren in mijn stoel. (...) Dit was een totaalbeleving, waarbij licht, beweging en theatrale elementen de tekst verder ondersteunden. Het werk kreeg daardoor nog veel meer zeggingskracht dan het van zich zelf al heeft.

M. van Haeften

It was really a night to remember, from january till december! Helemaal top @deDoelen @bryanadams Bare Bones concert @vanessabot81

Ow wat leuk! Een gesigneerde @toriamos CD gewonnen voor m’n vriend bij de twitter actie van @deDoelen =-) @EllemiekeWH

Ongelooflijk hoe deze jongens de sound zo perfect weergeven en hun performance niet van origineel is te onderscheiden. Mijn vrouw voelde zich weer 15 jaar en nooit heb ik haar zo mee horen zingen. Een heerlijke avond even terug in de tijd maar toch met songs die vandaag nog steeds goed zijn en ook nooit verloren gaan.

De heer J. Brouwer over het concert van The Bootleg Beatles

EEN GREEP UIT...

JOUW REACTIE HIER? PRAAT MEE OP #DEDOELEN

of mail naar communicatie@dedoelen.nl @deDoelen #dedoelen

PARTNERS

DE LAURENSKERK door Elsbeth Grievink

Lang niet al onze concerten vinden in de Doelen plaats.

We programmeren regelmatig op andere locaties, die de concert­ beleving kunnen versterken. Zoals de Laurenskerk, waarmee we inmiddels een goede vriendschap hebben opgebouwd.

We bevinden ons middenin de donkerste dagen van het jaar. Een periode waarin we graag en vaak gebruikmaken van de prachtige, middeleeuwse Laurenskerk in Rotterdam.

De samenwerking tussen de Doelen en de Laurenskerk is een typisch geval van win-win, vindt ook Frank Migchielsen, die opgeleid is als trombonist, jaren in orkesten speelde, en nu directeur is van de Laurenskerk. ‘Het is zeven jaar geleden begonnen,’ vertelt hij, ‘toen het door de bezuinigingen in de culturele sector niet mogelijk leek om de serie Oude Muziek in de Laurenskerk te programmeren.

Ik heb toen tegen de Doelen gezegd: als wij dat nou eens samen doen? Dan betalen we ieder de helft en kunnen we de Rotterdammer toch oude muziek bieden. En zo hebben we het gedaan. Nog steeds is het een groot succes. Voor de bezoekers, die bijzonder enthousiast zijn, maar ook voor onszelf.

Door samen te werken krijgen we allebei

nieuw publiek binnen en kunnen we dingen doen die we alleen niet kunnen.’

Aanvankelijk was de reflectie van het geluid in de Laurenskerk een probleem. ‘Dus hebben we een klankkaatser laten ontwerpen,’ vertelt Migchielsen, ‘Daardoor komt het geluid gelijkmatiger en verder de kerk in en kunnen de musici zichzelf beter horen, zonder dat hun geluid 28 meter de hoogte in verdwijnt.’

Inmiddels programmeren de Doelen en de Laurenskerk meerdere series per jaar samen.

Zoals Kerk, Kroeg, Kasteel, waarin vijf top­ ensembles je meenemen op een muzikale reis door de tijd. Organs United, met de orgels van de Doelen en de Laurenskerk in de hoofdrol.

Stemtovenaars, een Doelenserie met de allerbeste koormuziek, vindt bijna helemaal plaats in de Laurenskerk. ‘Koormuziek komt heel goed tot zijn recht in de Laurenskerk,’ vertelt Migchielsen. ‘Vaak is die geschreven

TIPS LA NATIVITÉ

Op 14 december voert organist Hayo Boerema La nativité du Seigneur van Messiaen uit. Tijdens het concert worden negen speciaal voor dit concert gemaakte schilderijen geprojecteerd en na afloop geveild. De opbrengst is bestemd voor nieuwe glas-in-loodramen in de Laurenskerk.

ENSEMBLE MUSICALL HUMORS

Het Franse gezelschap Musicall Humors legt zich toe op muziek voor twee of meer viola da gamba’s.

Muziek die qua sfeer perfect in de Laurenskerk past. Op 27 februari brengen de gambisten er een bloemlezing van Engelse consortmuziek uit de late zestiende en vroege zeventiende eeuw.

voor kerkgebouwen. Bijkomend voordeel ten opzichte van de Doelen is dat wij flexibel zijn in de opstelling van de zaal.

Vorige winter hadden we het Vlaamse ensemble graindelavoix in huis. Zij zingen middeleeuwse liederen op een hele rauwe, ongepolijste manier. Zo’n concert is het mooist als je om het koor heen zit. Tel daar de ambiance van de kerk bij op en alles klopt.’ •

39

40

ONDER DE LOEP

TSJAIKOVSKI

AAN TAFEL MET TSJAIKOVSKI, BRAHMS EN GRIEG In de winter van 1887 wordt Tsjaikovski door het Gewandhausorchester uitgenodigd om met dit orkest in Leipzig zijn eigen composities uit te voeren. Tsjaikovski verlaat voor het eerst in zijn leven zijn moederland Rusland en wordt ontvangen door violist en concertmeester Adolph Brodsky en zijn vrouw Anna. Op Nieuwjaarsdag wordt Tsjaikovski gevraagd de lunch op huize Brosky te gebruiken. Hier ontmoeten drie grote componisten elkaar: Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, Johannes Brahms en Edvard Grieg. Brahms en Grieg kennen elkaar al, maar Tsjaikovski is nieuw binnen het gezelschap. Het dagboek van gastvrouw Anna Brodsky en een reisverslag van Tsjaikovski bieden een boeiende blik op deze bijeenkomst en geven een beeld hoe Tsjaikovski tegen Brahms en Grieg aankeek.

‘De kennismaking met Grieg was bestemd om snel te worden omgetoverd tot een echte vriendschap, gebaseerd op de onmiskenbare affiniteit van twee muzikale aarden, hoewel geen van ons goed bekend was met elkaars werken.’

Tsjaikovski over Grieg

De hoffelijke, zachte en nerveuze componist

PJOTR ILJITSJ TSJAIKOVSKI

‘Tsjaikovski hield van Griegs muziek en werd onmiddellijk aangetrokken door het echtpaar Grieg, vol leven­dig­heid, enthousiasme en on-conventionaliteit.’

Tsjaikovski over Grieg (uit het dagboek van Anna Brodsky) ‘Grieg behoorde tot een musicus wiens warme emotionele muziek lang geleden mijn hart gewonnen had.’

Tsjaikovski over Grieg

LEIPZIG, 1 JANUARI 1888 LUNCH MET VRIENDEN violist, concertmeester en bemiddelaar gastvrouw

ANNA BRODSKY

ADOLPH BRODSKY

‘Het was meer een kinderfeestje dan een bijeenkomst van grote componisten. Mijn man had dit gevoel zo sterk dat hij een goochelaarsdoos tevoorschijn haalde en allerlei trucs deed.

Al onze gasten waren geamuseerd.’

Anna Brodky over de middag

‘Brahms’ muzikale ideeën komen niet ‘to the point’, nauwelijks hebben we een zinspeling op iets wat op een melodie lijkt, verdwijnt deze in een draaikolk van vage harmonische progressies en modulaties, alsof de componist het doel heeft onbegrijpelijk en obscuur te zijn.’

Tsjaikovski over Brahms

een beeld van kracht en energie

JOHANNES BRAHMS

‘Toen we Tsjaikovski naar zijn hotel vergezelden, vroeg mijn man wat hij van Brahms’ trio vond dat Tsjaikovski voor de lunch had gehoord. ‘Wees niet boos op me, goede vriend’, zei Tsjaikovski, ‘maar ik vond het niet mooi’.’

Tsjaikovski over Brahms (uit het dagboek van Anna Brodsky)

‘Het is moeilijk twee mannen te vinden die zo van elkaar verschillen. Tsjaikovski, een edelman van geboorte, had iets elegants en verfijnds in zijn hele verschijning en was enorm hoffelijk. Brahms met zijn korte, eerder vierkante figuur en krachtig hoofd was een beeld van kracht en energie. Hij had een hekel aan alle zogenaamde ‘goede manieren’.’

Anna Brodky over Tsjaikovski en Brahms

‘Ik denk dat ik gelijk heb als ik zeg dat Brahms onverdiend werd geminacht door de Russische muzikanten en publiek en dat Grieg juist wel had geweten hoe hij de Russische harten eens en altijd voor zich kon winnen.’

Tsjaikovski over Brahms en Grieg

BESTEL KAARTEN TSJAIKOVSKI IN DE DOELEN ZA 21 FEBRUARI

de altijd vriendelijke en charmante componist

Residentie Orkest o.l.v.

Antonio Méndez m.m.v. pianist Arthur Jussen

EDVARD GRIEG Edvards vrouw

NINA GRIEG

Brahms Tragische Ouvertüre Grieg Pianoconcert Tsjaikovski Symfonie nr.4 voor meer informatie zie p. 77 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

VERKENNERS

TECHNO-PIONIER SQUAREPUSHER, GRUNGEDINOSAURUS MARK LANEGAN EN BRYCE DESSNER (THE NATIONAL) BLIKVANGERS OP 14E EDITIE

CROSS-LINX door Ronald Renirie

Op 13 februari 2015 vindt de veer­­­tiende editie plaats van Crosslinx, een rondreizend festival dat zich ten doel stelt avantgardistische pop­muziek te combineren met klassieke muziek. Het is de vierde keer dat dit circus in de Doelen neerstrijkt, en ook dit keer heeft de organisatie weer een aantal unieke en zeer gewaagde combinaties bij elkaar weten te krijgen.

Zo zal Bryce Dessner, gitarist van indie rockband The National en klassiek geschoold componist, drie gloednieuwe solowerken van zijn hand presenteren. Dit in samenwerking met het Finse vioolfenomeen Pekka Kuusisto en altvioliste Nadia Sirota, die beiden een compositie zullen vertolken. De derde wordt uit­ gevoerd door Dessner zelf. Maar het zijn toch vooral de optre­dens van het Metropole Orkest samen met oud Screaming Treesvoorman en grunge-dinosaurus Mark Lanegan en techno-pionier Squarepusher die menigeen tot de verbeelding zullen spreken.

GRENSVERLEGGEND De negenendertigjarige Brit Tom Jenkinson is al sinds 1991 actief in de dance-muziek, en geldt sinds zijn eerste releases onder de naam Squarepusher (1995) als verlegger van grenzen op dancegebied. Of het nou gaat om techno, drum and bass, acid house, jazz of electro; Jenkinson heeft het allemaal gedaan.

Ondanks het feit dat hij al eerder met een orkest heeft gewerkt, is Jenkinson desgevraagd erg enthousiast over de samenwerking met het Metropole Orkest tijdens Cross-linx. ‘Tien jaar geleden heb ik op het South Bank Ether Festival al eens twee van mijn muziekstukken opgevoerd met het London Sinfonietta. Daarna

CROSS-LINX

Bryce Dessner

Squarepusher

SPOTIFY PLAYLIST Beluister Mark Lanegan, Bryce Dessner en Squarepusher op de Cross-linx Spotify playlist van de Doelen. www.dedoelen.nl/spotify

METROPOLE ORKEST Het Metropole Orkest werd in 1945 opgericht door Dolf van der Linden, en ontwikkelde zich in bijna zeventig jaar tot een veelzijdig muziek­ gezelschap dat het podium deelde met groot­ heden als Bono, Elvis Costello, Sting, Herbie Hancock, Ella Fitzgerald, Brian Eno en Basement Jaxx. En na deze editie van Cross-linx kan ‘Het Metropole’ dus Mark Lanegan en Squarepusher aan dat mooie lijstje toevoegen.

Mark Lanegan

is het altijd blijven kriebelen, en heb ik steeds het gevoel gehad dat ik zoiets nog wel eens zou willen doen. En nu deze kans voorbij kwam kon ik natuurlijk geen nee zeggen.’

En dat terwijl het voor Jenkinson geen vanzelfsprekendheid is om met een orkest te werken. ‘Ik vind het erg spannend, ook omdat klassieke muziek helemaal niet strookt met mijn achtergrond.

Ik ben er niet mee opgevoed. Maar ik houd er erg van om nieuwe dingen te doen, dingen te ontdekken die voor mij nieuw zijn en een onverwachte gedrevenheid in me los maken omdat ik het zo spannend vind om te doen. Rond dat gegeven heb ik m’n hele muzikale carrière opgebouwd. Dat 'uitproberen' zit gewoon in me, en het interesseert me ook helemaal niets wat dat met mijn reputatie doet.’

Tijdens Cross-linx zal Jenkinson een orkestrale versie van zijn cult album Ufabulum uit 2012 ten gehore brengen in de Doelen. ‘We gaan speciale arrangementen maken van tracks van dat album. Op zich is dat al een gigantische uitdaging, want alle muziek op Ufabulum is puur ontstaan uit programmeren.

Er zijn dus geen live instrumenten als gitaar of drums te horen

op die plaat, en het kan dus heel interessant worden om dat nu met een orkest te doen. Maar geloof me, het wordt spectaculair.

Een ware ontdekkingstocht op zoek naar de perfecte synergie tussen twee schijnbaar onverenigbare muziekstijlen. Ik wil ook niet al die cliché dingen doen die je vaak hoort als pop en klassiek bij elkaar komen. Het wordt in elk geval niet zo’n voorspelbaar banaliteitenkabinet als bijvoorbeeld Night Of The Proms. En daar mag je me aan houden, hahaha.’•

‘Maar geloof me, het wordt spectaculair.’

BESTEL KAARTEN VR 13 FEBRUARI CROSS-LINX

Mark Lanegan & Metropole Orkest, Squarepusher & Metropole Orkest, Bryce Dessner, Pekka Kuusisto, Aufgang, Nadio Sirota voor meer informatie zie p. 74 of bestel direct online: www.dedoelen.nl

43

44

DE DOELEN STEUNFONDS

Gulle gevers over de vloer Steeds meer van onze trouwe concertbezoekers kiezen ervoor om de Doelen te steunen met een jaarlijkse schenking. Dat vinden we zeer bijzonder. Uit dankbaarheid, maar ook nieuwsgierig naar de beweegredenen, nodigde hoofd programmering Neil Wallace drie particuliere gevers uit voor een drankje. door Elsbeth Grievink foto’s Hélène van Domburg

Dilia van der Heem en het echtpaar Jan Berkenbosch en Nora van der Wal zijn alle drie Schutter van de Doelen. Dat betekent dat zij zich voor een periode van minstens vijf jaar aan ons gecommitteerd hebben, door elk jaar een schenking te doen van € 500 of meer.

Een bijdrage die, drukt Neil zijn gasten op het hart, enorm veel betekent voor de Doelen.

‘Jullie steun brengt mij en mijn collegaprogrammeurs in een luxepositie, het geeft ons de vrijheid om dingen te doen. Samen met de andere particuliere begunstigers vormen jullie een community waar wij als Doelen op kunnen bouwen. Wanneer besloten jullie ons te steunen?’

Jan: ‘Dat was tijdens een Red Sofa-concert in de serie Alles Adams, met muziek van Frank Zappa. Om ons heen hoorden we Engels, Frans, Duits praten, men was van heinde en verre gekomen. Een indrukwekkende ervaring.

We zeiden tegen elkaar: ‘hier gebeuren hart­ stikke interessante dingen.’

Dilia: ‘Ik ben geboren en getogen Rotter­ dammer, ik vind het heel bijzonder dat er in deze harde arbeidersstad zo’n levendig

muziekklimaat is. Daar draagt het rijke programma van de Doelen enorm aan bij.

Toen ik hoorde dat dat onder druk kwam te staan, wist ik één ding: dat laat ik niet gebeuren!’

‘Jullie zijn alle drie buitengewoon frequente bezoekers met een zeer brede belangstelling.

Hoe maken jullie je keuzes?’

Nora legt haar Doelenseizoensbrochure op tafel: ‘Kijk, dit is mijn spoorboekje. Je ziet, ik zet overal kruisjes bij en cirkeltjes omheen.

Het is een hele puzzel iedere keer, vandaar die pijlen overal. We houden erg van de Red Sofa-concerten, omdat die zo verrassend zijn. We wisselen ze af met de bekende meesterwerken.’

Jan: ‘De verdieping en vernieuwing van de Doelenprogrammering spreekt ons heel erg aan. Er wordt ook veel Nederlands talent over het voetlicht gebracht, ik vind het ontzettend goed dat dat gebeurt.’ •

WILT U OOK SCHUTTER WORDEN? Als Schutter steunt u de Doelen minstens vijf jaar lang met een gift van € 500 of meer per jaar.

Uw schenking is 100% aftrekbaar waardoor uw netto gift veel lager uitkomt. Tot en met 2017 geldt i.v.m. de Geefwet zelfs een extra aftrek van 25%. Met een eenvoudige onder­handse akte van schenking legt u uw gift vast. Schutters van de Doelen profiteren van diverse privileges zoals voorrang bij de abonnementenverkoop en uitnodigingen voor bijzondere concerten.

Heeft u vragen over of belangstelling voor deze vorm van steun aan de Doelen? Neem dan contact op met Irma van Lierop of Alysia van Dijk van Stichting De Doelen Steunfonds via 010 217 17 55 of steunfonds@dedoelen.nl.

Meer informatie en een aanmeldformulier staan op onze website: www.dedoelen.nl/steunfonds

DE DOELEN STEUNFONDS

WIE ZIJN DEZE SCHUTTERS VAN DE DOELEN? Jan Berkenbosch 64 jaar

Woont in Rotterdam-Kralingen, bezoekt de concerten van de Doelen al jaren. Kamermuziek is zijn eerste liefde, maar sinds zijn pensioen heeft hij meer tijd voor muzikale verbreding.

Drie jaar geleden werd hij Schutter van de Doelen.

Nora van der Wal 68 jaar

Is gepensioneerd tuin- en landschaps­ architecte en sinds drie jaar mecenas van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Haar man schenkt aan de Doelen. ‘Zo hebben wij het thuis goed verdeeld. We doen het samen.’

Dilia van der Heem 67 jaar

Is officieel gepensioneerd maar nog steeds werkzaam als officier van justitie en lid van verschillende ideële organisaties. Ze is niet alleen Schutter van de Doelen, maar ook ambassadeur: ze informeert een groep van druk­ bezette muziekliefhebbers over onze concerten.

45

GENIETERS

WAT MAAKT DIT FESTIVAL BIJZONDER? Hans de Lange programmeur bij de Doelen Telkens weer word ik gegrepen door de inventiviteit waarmee oeroude melodieĂŤn en ritmes van een nieuw jasje worden voorzien, terwijl zij hun oude magie en intensiteit blijven behouden. Ik laat me graag meevoeren door de huidige kenners, uitvoerders en dragers van een lange Europese traditie die elk hun eigen hoofdstuk toevoegen. Fascinerend hoe deze muziek het heden en verleden weet te verbinden.

CELTIC & BALFOLK NIGHT

47

CELTIC & BALFOLK NIGHT

STEELEYE SPAN DOET DE SEVENTIES HERLEVEN door Paul Janssen

STEELEYE SPAN De folkrockgroep Steeleye Span zag in 1969 het levenslicht. De voornaamste motoren van de groep waren van meet af aan Maddy Prior en haar in 2009 overleden echtgenoot Tim Hart.

De groep groeide samen met de band Fairport Convention al snel uit tot het boegbeeld van de folkrevival in de jaren zeventig en scoorde internationale hits met Gaudete en All Around My Hat. Ook na deze glorietijd bleef Steeleye Span actief en met regelmaat platen uitbrengen met een combinatie van traditioneel materiaal en eigen werk. De jongste cd, het live-album Now We Are Six Again kwam uit in 2011. De stem van Maddy Prior is tot op de dag van vandaag de meest constante en herkenbare factor.

‘All Around My Hat’. Een Engelse folksong over verloren liefde uit de vroege negentiende eeuw.

Op de golven van de folkrevival van de jaren zeventig werd het in de versie van Steeleye Span een wereldhit. De band met het kenmerkende hoge stemgeluid van leadzangeres Maddy Prior bestaat nog steeds en is een van de trek­ pleisters van de derde Celtic & Balfolk Night op 21 februari 2015, een muzikaal feest met de beste volksmuziek, dans, lekker eten en de onvermijdelijke whisky. En natuurlijk speelt het gezelschap ‘All Around My Hat’. »

48

CELTIC & BALFOLK NIGHT

CELTIC & BALFOLK NIGHT Het concert van Steeleye Span belooft een van de hoogtepunten te worden van deze derde editie van de Celtic & Balfolk Night.

Het programma van het festival biedt verder concerten van o.a. Méav, Sam Lee, Ialma en de Gary Sutherland Ceilidh Band en een balfolkprogramma met live muziek door o.a.

Didier Laloy en Bruno Le Tron, EmBRUN en Naragonia Quartet. Verder is er een uitgebreid programma met (dans)workshops en kun je genieten van Guiness, whisky en lekker eten.

‘Het is de song die bijna iedereen kent’, zegt Maddy Prior.

Ze kruipt inmiddels richting de zeventig levensjaren, maar ze is nog steeds een belangrijk boegbeeld van de Keltische volks­ muziek. En ze houdt Steeleye Span al 45 jaar spring­levend.

‘We zijn een beetje gestoord’, zo verklaart ze de lange houdbaar­ heid van de folkrockband. ‘Maar het is vooral de muziek die ons bij elkaar houdt en verder doet gaan. We hebben de beschikking over zo’n enorme bron van muziek, daar raken we niet op uit­ gekeken. De volksmuziek is zo rijk.’

En nog altijd springlevend. ‘In Engeland leeft het misschien wat meer ondergronds, maar de Schotten en Ieren houden hun tradities in ere. Het is deel van hun identiteit.’

En vandaar dat niet alleen de traditionele folksongs steeds weer een nieuw jasje krijgen, maar ook iedere keer weer nieuwe artiesten opstaan, zoals de zangeres Méav Ní Mhaolchatha, kortweg Méav, die de laatste jaren enorm furore maakt en ook tijdens de Celtic & Balfolk Night niet ontbreekt.

‘De volksmuziek is er altijd’, zegt Prior over de aandacht voor de Keltische muziek van de laatste jaren. ‘En soms staat het bijna in het midden van de aandacht van de populaire muziek. Dat was in de jaren zeventig zo. Toen werd het naar de achtergrond gedreven door onder andere de opkomst van de disco. En nu is het weer in beeld en zie je wederom een enorme belangstelling voor singer-songwriters met wortels in de volksmuziek en muzikale ‘verhalenvertellers’. Ik ben mij de laatste jaren ook veel meer gaan verdiepen in het genre van de ballad. Die gezongen verhalen over alle aspecten van de menselijke natuur zijn tijdloos.

Vandaar ook dat de volksmuziek altijd weer boven komt drijven.’

Niet alleen de belangstelling groeit weer, ook het niveau van de jongere generatie musici is hoog. ‘Het niveau is fenomenaal, mede door de professionalisering van de opleiding. Die jonge musici hebben zo’n voorsprong op wat mijn generatie deed.

Wij moesten het wiel zelf uitvinden. De jongeren kregen de basis van ons mee en zijn zich daarna verder gaan specialiseren.

De Keltische volksmuziek staat op een heel nieuw en veel hoger level dan destijds. En dat zal zeker in Rotterdam te horen zijn.’

PROGRAMMA >>

CELTIC & BALFOLK NIGHT PROGRAMMA DERDE CELTIC & BALFOLK NIGHT ZA 21 FEBRUARI CONCERTEN

CIAC BOOM

CELTIC SWING & FOOK

Trio dat vrolijke dansmuziek uit de Poitou speelt, een aan Bretagne grenzende streek.

Spectaculaire opening van het festival met razendsnelle danspassen op de jigs en reels van de band Fook.

MÉAV ‘Her velvety smooth voice is divine throughout, reminiscent of the late, great Eva Cassidy.’- Irish Star

GARY SUTHERLAND CEILIDH BAND Het motto van deze band, die we vanwege groot succes terug hebben gevraagd: ‘everyone can get out on the floor to join in the fun’. Voeten van de vloer dus!

GEORGIA RUTH

BALFOLK

‘One of the British folk discoveries of the year’ - The Guardian over harpiste/zangeres Georgia Ruth

DIDIER LALOY & BRUNO LE TRON

IALMA Muziek en dans uit Galicië.

EMBRUN Veelgevraagd ensemble uit de top van de Vlaamse balfolkwereld.

BALLSY SWING Een originele kijk op de balfolk: Ballsy Swing blijft dichtbij de traditionele muziek, maar voegt daar moderne swing aan toe.

WORKSHOPS

Twee grootmeesters op de diatonisch accordeon spelen voor het eerst samen in Nederland.

Workshop balfolk half gevorderden* Workshop Poitou* Workshop balfolk beginners Workshop Schotse Ceilidh Workshop Ierse dans * beperkt plaats, aparte toegangskaart nodig, deze kaart geeft entree tot het hele festival

EN VERDER…

RED HERRING Van folk tot bluegrass en van country tot americana.

SAM LEE & FRIENDS ‘Sam is the most accomplished and authentic interpreters of traditional English song to emerge in years.’

– fRoots

BARRULE Een van de best bewaarde geheimen in de Keltische muziek: Manx, ofwel muziek van Isle of Man.

NARAGONIA QUARTET Eigenzinnige balfolkmuziek van eigen makelij met een stevige energie.

STEELEYE SPAN

Lezing ‘Keltische muziek bestaat niet’ door Lies Sommer en Coca Román van Dongen van Kelten zonder Grenzen Folkbar met o.a. whisky proeverij

Een van de grote klassiekers uit de folk.

BLOKKENSCHEMA ZA 21 FEBRUARI 14:00

WILLEM BURGER ZAAL

16:00

INLEIDING

WORKSHOP BALFOLK voor beginners, door Louise Marius

GEORGIA RUTH (Wales) NARAGONIA QUARTET (België) MÉAV (Ierland)

23:00

RED HERRING (Nederland)

EMBRUN (België)

DIDIER LALOY (België) BRUNO LE TRON (Frankrijk)

SAM LEE & FRIENDS (Engeland) IALMA (Galicië/België)

21:00

ARCADIS ZAAL

WORKSHOP SCHOTSE CEILIDH CELTIC SWING (Ierland/NL) door Gary Sutherland

20:00

22:00

JURRIAANSE ZAAL

JURRIAANSE FOYER

DANSWORKSHOP BALFOLK door Ciac Boum

WORKSHOP IERSE DANS door Celtic Swing

18:00 19:00

WILLEM BURGER HAL

DANSWORKSHOP BALFOLK voor gevordenen door Rafael Correa Prieto

15:00

17:00

WILLEM BURGER FOYER

CIAC BOUM (Frankrijk)

BARRULE (Isle of Man)

STEELEYE SPAN (Engeland) GARY SUTHERLAND CEILIDH BAND (Schotland)

BALLSY SWING (Frankrijk)

FOLKBAR met snacks, Guinnes, diner, whisky en meer

49

50

CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >

CONCERTAGENDA

UITGELICHT Een bundeling van bijzondere concerten en festivals.

Cursus Opera in de stad OPERACURSUS

PROGRAMMA OPERACURSUS WINTERREISE

ORPHÉE ET EURYDICE

do 15 januari: cursusavond in de Doelen over Winterreise van Schubert

do 23 april: cursusavond in de Doelen over Orphée et Eurydice van Gluck

ma 19 januari: Winterreise van Schubert door Ensemble intercontemporain & Muziektheater Transparant. de Doelen, 20.15 uur

zo 17 mei: Orphée et Eurydice van Gluck door de Nederlandse Reisopera.

Rotterdamse Schouwburg, 20.15 uur

Hij neemt cursisten mee langs Winterreise van Schubert, Carmen van Bizet en Orphée et Eurydice van Gluck. Gerard Legeland is klassiek zanger en dirigent en kan daardoor putten uit zijn eigen ervaring in de zangwereld en het theater. Hij doorspekt de avonden met video- en geluidsmateriaal en besteedt ook aandacht aan regie, vormgeving en de historische ontwikkeling van de opera.

GRATIS MINI OPERABOEKJE BIJ HET OPERA-ABONNEMENT

CARMEN do 19 februari: cursusavond in de Doelen over Carmen van Bizet di 24 februari: Carmen van Bizet, een van de meest geliefde opera 's wereldwijd door de Staatsopera van Tatarstan.

Luxor Theater, 20.00 uur

Wegens groot succes organiseren de Rotterdamse Schouwburg, het Luxor Theater en de Doelen opnieuw de operacursus ‘Opera in de Stad’. De operacursus bestaat uit drie opvoeringen op drie verschillende podia en drie cursusavonden verzorgd door Gerard Legeland.

locatie cursusavonden: de Doelen, 19.30-21.30 uur prijs: € 140,50 (cursusavonden en eersterangs kaarten)

Bestel nu de de cursus Opera in de stad en u krijgt de Winkler Prins Mini Opera encyclopedie cadeau*, om nog meer van opera te weten te komen en als handig naslagwerk na een cursusavond. (Ook voor iedereen die al een abonnement heeft afgenomen is er een opera­ boekje. Het boekje wordt op de eerste cursusavond uitgedeeld.) * 1 boekje per bestelling

> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT

december: bomvolle feestmaand KERST IN DE DOELEN Feestmaand december is natuurlijk een maand bomvol concerten.

De mooiste pikken we er hier voor u uit. Het complete overzicht van kerst- en nieuwsjaarsconcerten staat verderop in deze agenda.

PROGRAMMA KERST IN DE DOELEN za 13 december Kurt Elling

JAZZ-KERSTCONCERT MET KURT ELLING Het Jazz Orchestra of the Concert­ gebouw gaf in 2011 in de Doelen een kerstconcert met Oleta Adams.

Dit keer is Kurt Elling te gast. Het gevarieerde programma bevat originele muziek van Elling, jazz­ standards van Frank Sinatra en de swingendste ‘Christmas Classics’.

Simply having a wonderful Christmas time! ma 15 december

Weihnachts-Oratorium

Krabat

WEIHNACHTSORATORIUM Feestelijker kerstmuziek dan het Weihnachts-Oratorium van Johann Sebastian Bach moet nog worden geschreven. Stap voor stap loodst Bach ons door het bijbelse kerstverhaal, gul strooiend met hartverwarmende aria’s en opwekkende koren. di 16 december

FOLKJUL II, EEN ZWEEDSE VOLKSKERSTMIS the little match girl passion

Een concert dat alles in zich heeft om het hoogtepunt te worden van het kerstseizoen. Folkjul I verkochten

we in no time uit en het was een betoverende avond met een prachtig koor en hemelse muziek.

Mis deel II niet! wo 17 december

THE LITTLE MATCH GIRL PASSION Het verhaal van H.C. Andersen over het meisje met de zwavelstokjes door David Lang gebracht als passieverhaal, compleet met reci­ tatieven en een vocaal ensemble dat commentaar levert. Het prachtige werk leverde Lang een Pulitzer Prize op.

23 en 26 december

KRABAT

Een spannende voorstelling in de kerstvakantie voor iedereen vanaf 8 jaar. Krabat is een spannend verhaal over vriendschap en liefde, waarin musici, spelers en poppen de magische wereld van de zwarte molen tot leven brengen. De voor­ stelling is gebaseerd op het wereld­ beroemde jeugdboek Meester van de zwarte molen (Krabat) van Otfried Preussler.

51

52

HIGH CONCERTAGENDA LIGHT AGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >

mini residence Il Giardino Armonico ITALIAANS TOPENSEMBLE VERBLIJFT IN DE MAASSTAD Laat u meevoeren naar het Venetië van Vivaldi door dit Italiaanse topensemble dat samen met cellist en componist Giovanni Sollima voor twee uitgebreide programma’s naar Rotterdam komt.

PROGRAMMA IL GIARDINO ARMONICO zo 7 december, 14.00-18.00 uur

di 9 december, 20.15 uur

ZONDAGFESTIVAL HET VENETIË VAN VIVALDI

VIVALDI & SOLLIMA

Het Venetië van Vivaldi, hoe zou dat er uitgezien hebben? Gedeeltelijk anders dan nu natuurlijk, maar voor­al: met andere mensen, geluiden en muziek! Laat u een middag lang in drie concerten op de klanken van Vivaldi en tijdgenoten door de bevlogen musici van Il Giardino Armonico en Giovanni Sollima meevoeren naar deze heerlijke Italiaanse lagunestad.

Het welbekende Italiaanse oudemuziekgezelschap werkt daarvoor samen met het Codarts Kamerkoor en solisten van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.

Tessa Joosse, die al eerder films en video-installaties voor muziek­ theaterproducties maakte, verzorgt het beeld bij deze muzikale reis.

Cellospelen, componeren, impro­ viseren: de Italiaan Giovanni Sollima beheerst het allemaal.

Zet hem een celloconcert van Vivaldi voor en het klinkt fris en fruitig alsof hij de noten zojuist heeft opgehaald bij de componist.

In dit concert spelen Sollima en Il Giardino Armonico een mix van barokmuziek (Vivaldi, Telemann, Geminiani, e.a.) en nieuwe muziek geïnspireerd door deze noten.

> CONCERTAGENDA >> UITGELICHT >> CONCERTAGENDA HIGH>>LIGHT UITGELICHT AGENDA

53

54

concertagenda

dec-jan-feb

Overzicht van alle concerten in de maanden december 2014 tot en met februari 2015 legenda iconen zie p. 79

december wo 3 december

do

4 december

June Noa

een mix van soul en pop

Rotterdams Philharmonisch

vr

5 december

Carminho

Mahler 9 met Van Zweden

Sinterklaasconcert 6+ © Bert Hulselmans

Geert Bierling & Willem de Vries

klassiek - symfonisch

familieconcert

woensdag 3 december Grote Zaal 15.00 uur Geert Bierling Doelenorgel Willem de Vries bariton/hoofdpiet Sinterklaas en zijn Pieten zijn weer in het land en slaan natuurlijk een bezoek aan de Doelen niet over! Geert Bierling, de stadsorganist/-beiaardier van Rotterdam, verwelkomt Sinterklaas met zijn orgelklanken en natuurlijk mag ook de Hoofdpiet niet ontbreken. Die rol kun je wel toevertrouwen aan de gevierde operazanger Willem de Vries. Het Sinterklaasconcert in de Grote Zaal van de Doelen is een feest voor jong en oud!

Vrij entree, reserveren aanbevolen

donderdag 4 december Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Emanuel Overbeeke (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Jaap van Zweden dirigent Mahler Symfonie nr.9 De wereld in klank vangen: dat was voor Mahler de essentie van het componeren. Nadat hij in zijn allesovertreffende Achtste naar eigen zeggen het universum tot resoneren had gebracht, stelde hij zijn late werk in het teken van de verstilling. Zijn Negende Symfonie – de laatste die hij wist te voltooien – werd zo een lofzang op het leven, uitmondend in een ongrijpbaar verklinkend afscheid: de muziek van het ultieme.

Toprang, 1 2 3 € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

soul - pop

donderdag 4 december Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Ze werkte met de geluidsmensen van Joss Stone, kent in Fugees-rapper Pras een groot fan, zong een commercial in voor KFC, werd door Leo Blokhuis gepresenteerd in Bitterzoet en zong al in De Wereld Draait Door. Met haar donkere, rauwe en krachtige stemgeluid past June Noa precies bij de Motown- en gospelsound waar ze naar op zoek is.

Op haar debuutalbum Not Guilty, een prettige mix van zware soul en luchtigere pop, laat Noa de luisteraar kennismaken met haar karakter: charmant, bijdehand, cynisch, provocerend, maar altijd met een knipoog.

fado

vrijdag 5 december Jurriaanse Zaal 20.15 uur Hoewel Carminho, die opgroeide in het fadohuis van haar moeder, al op twaalfjarige leeftijd debuteerde in het Coliseo van Lissabon, duurde het tot 2009 voordat haar debuutplaat Fado verscheen. Vanaf dat moment ging het snel: zowel Fado als de opvolger Alma behaalden een platina status, ze trad op over de hele wereld en had een nummer 1-hit in Spanje met Pablo Alborán: inmiddels is de dertigjarige artieste een van de meest gevraagde fadozangeressen ter wereld. En niet voor niks: ook op de bühne komen haar rauwe talent en intense stem imponerend over.

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9 Entree € 22 R’pas/65+ € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda december 55

19.00u - Inloop met DJ André Morabeza 20.15u - Banda R’dam Kanta & solisten 21.15u - Pauze met DJ André Morabeza 21.45u - Banda R’dam Kanta & solisten 22.45u - Meet & greet en Baile de Picapada met DJ André Morabeza 01.00u - Einde

jazz

vrijdag 5 december Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Dit jonge trio van de Britse pianist Dominic J. Marshall werd al geprezen door Jamie Cullum en ook hun cd Icaros (geïnspireerd op de helende songs die sjamanen zingen in het regenwoud in de Amazone) werd binnen jazzkringen lovend ontvangen. Bij Marshall vormen invloeden van Duke Ellington, Thelonious Monk, Keith Jarrett en de mathematische werkwijze van Bach, maar ook hip hop-, soul- en folkelementen een coherent geheel.

Rotterdam Kanta wordt mogelijk gemaakt door de Dienst Kunst en Cultuur van de gemeente Rotterdam en het Kaapverdische Ministerie van Cultuur.

Entree € 25 R’pas/65+/cjp € 23

11de Nederlands Kampioenschap Turks Volksdansen

i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

volksmuziek - dans

zaterdag 6 december Grote Zaal 19.00-23.00 uur

za 6 december

Lura

Rotterdam Kanta Ritorno a Raiz

Kaapverdische muziek

zaterdag 6 december Willem Burger Zaal en Foyer 19.00-01.00 uur

Jaarlijks roept Stichting Altays de beste Turkse volksdansgroep van Nederland uit. Dit gebeurt door een deskundige, internationale jury en juryleden van de internationale dansscene. Deze competitie daagt dansgroepen uit zich te ontwikkelen en het beste uit zichzelf te halen. De avond wordt geopend door de kampioen van 2013, volksdansgroep TUGRA uit Amsterdam.

Entree € 25 € 20 € 15 Studenten € 20 € 15

Op reis door Europa Renate Arends & Maria Fiselier

Maria Fiselier © Robert Workman

Solisten: Zeca di nha Reinalda (koning van de funana), Lura, Gil Semedo, Suzanna Lubrano, Beto Dias, João Ortet en Nazalio Fortes DJ André Morabeza

Dominic J. Marshall Trio

liedrecital - romantiek

zaterdag 6 december Jurriaanse Zaal 20.15 uur Renate Arends sopraan Maria Fiselier mezzosopraan Roger Vignoles piano m.m.v. zangstudenten van het Koninklijk Conservatorium Lex Bohlmeijer presentatie Schumann Selectie uit Liederkreis op.39; Gedichte der Königin Maria Stuart op.135 Poulenc Fiançailles pour rire Gurney Sleep; By a bierside; In Flanders Turina Tres Poemas Falla 7 Canciones populares españolas Howells Come Sing and Dance; King David Sopraan Renate Arends is een internationaal gevestigde naam op het gebied van opera, oratorium en lied.

Mezzosopraan Maria Fiselier won in 2012 op het Internationale Vocalisten Concours in ’s-Hertogenbosch maar liefst zes prijzen. Vanavond zijn ze samen te gast, begeleid door Roger Vignoles. Als pianobegeleider verstaat hij de kunst om aan de zang nog een extra dimensie toe te voegen. Dit concertprogramma biedt een boeiende reis door Europa, een deel van de liederen zelf gaat over reizen – of dat nu fysiek, in verbeelding of emotioneel is.

Vanaf 19.30 uur foyeroptredens door zangstudenten van het Koninklijk Conservatorium. Lex Bohlmeijer van

Het verhaal van de Kaapverdische muziekstijlen funana, batuque, finacon en tabanka in Rotterdam.

Banda Rotterdam Kanta o.l.v. Carlos Matos piano Toy Vieira piano/cavaquinho Danilo Tavares basgitaar m.m.v. Antonio Herculano gitaar Paulo Bouwman gitaar João Ortet cavaquinho/ferinho Walter Matos drums Lily Spencer backing vocals Nilson Silva backing vocals

NPO Radio 4 presenteert de avond en na afloop van het concert meet & greet met Renate Arends, Maria Fiselier en Roger Vignoles.

Dit concert komt tot stand i.s.m. Omroep MAX

Entree € 31 R’pas/65+ € 29 t/m 26 jaar of cjp € 9

zo 7 december Zondagochtend­concert Ein Morgen in Wien

zo 7 december Zondagochtend­ concert Ein Morgen in Wien populair - operette

zondag 7 december Grote Zaal 11.00 uur Operette Wensconcert m.m.v. Waldin Roes sopraan Augusto Valença tenor Johan van Oorschot bariton blaaskwintet Hi-Five Bert Nicodem pianist en arrangeur In 2012 en 2013 waren de Ein Morgen in Wien-concerten een enorm succes!

Het publiek genoot van de Weense Wensen die het vooraf had mogen inleveren. Kent u een romantische wegdroomaria, een verrukkelijke meezinger of een exclusief pareltje uit de operetteliteratuur?

Maak deze wensen per e-mail kenbaar (info@hanson.eu) of plaats op www. facebook.com/Dezondagochtendconcerten de door u gewenste titel(s).

(Hanson) Entree € 13,60

concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas: vanaf 1 december nog 20 concerten voor slechts € 79

met de vrijdag in de flip knipkaart

bezoekt u 4 concerten voor slechts € 55

56 agenda december

Il Giardino Armonico Het Venetië van Vivaldi

di 9 december

Rotterdams Philharmonisch

Belcea Quartet

Beethoven, Schubert, Turnage

Vivaldi & Sollima

Mahler 9 met Van Zweden

klassiek - barok authentiek

zondag 7 december Jurriaanse Zaal 14.00-18.00 uur Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini blokfluit m.m.v. Giovanni Sollima cello Tessa Joosse beeld Codarts Kamerkoor en solisten van het Koninklijk Conservatorium Den Haag en Codarts Rotterdam Deel I: 14.00-14.45 uur Werken van o.a. Merula, Castello, Legrenzi en Vivaldi

klassiek - symfonisch

zondag 7 december Grote Zaal 14.15 uur Om 13.15 uur inleiding door Emanuel Overbeeke (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Jaap van Zweden dirigent Mahler Symfonie nr.9 zie donderdag 4 december

Deel II: 15.15-16.00 uur Vivaldi La Follia; Concert in D voor blokfluit, viool en cello; Sonates voor blokfluit Sollima Nieuw werk voor cello, 2 chalumeaus en strijkers Deel III: 16.30-17.30 uur Sollima Improvisatie Vivaldi Gloria

Entree € 29 R’pas/65+ € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

klassiek - barok authentiek

dinsdag 9 december Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Philip Ruitenberg Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini blokfluit m.m.v. Giovanni Sollima cello Händel Concerto grosso in G op.6 nr.1 Vivaldi Concert voor cello en strijkers in Bes RV423 Geminiani Concerto grosso nr.12 in d ‘La Follia’ Telemann Concert voor 2 chalumeaus en strijkers in d Vivaldi Concert voor cello in a RV420 Sollima Nieuw werk voor cello, 2 chalumeaus en strijkers Cellospelen, componeren, improviseren: de Italiaan Giovanni Sollima beheerst het allemaal. Zet hem een celloconcert van Vivaldi voor en het klinkt fris en fruitig alsof hij de noten zojuist heeft opgehaald bij de componist. Dat barokmuziek een flinke portie improvisatie wel kan gebruiken, blijkt ook uit de concerti grossi van Geminiani en Händel. Door Telemanns Concert voor 2 chalumeaus en strijkers liet Sollima zich inspireren tot een gloednieuw stuk voor dezelfde bezetting. Oude klanken en nieuwe klanken: je kunt ze toevertrouwen aan het Italiaanse topensemble Il Giardino Armonico.

Na afloop meet & greet met Il Giardino Armonico.

Laat u vanmiddag door de bevlogen musici van Il Giardino Armonico op de klanken van Vivaldi en tijdgenoten meevoeren naar Venetië, die heerlijke Italiaanse lagunestad. Het bekende Italiaanse oude-muziekgezelschap werkt daarvoor samen met het Codarts Kamerkoor en solisten van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Tessa Joosse, die al eerder films en videoinstallaties voor muziektheaterproducties maakte, verzorgt het beeld bij deze muzikale reis. En ook de virtuoze Italiaanse cellist Giovanni Sollima is van de partij. Deze avontuurlijke musicus speelt barokmuziek alsof ze gisteren is geschreven en laat in zijn eigen muziek graag de grenzen tussen verschillende genres en stijlen verdwijnen.

Nieuwsgierig naar de muziek uit dit magazine? beluister deze alvast thuis via www.dedoelen.nl/ spotify

Toprang, 1 2 3 € 38 € 35 € 33 € 30 R’pas/65+ € 36 € 33 € 31 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9

© Ronald Knapp

Giovanni Sollima

© Bert Hulselmans

Venetië, Piazza-San-Marco (ca.1740) door Canaletto

Il Giardino Armonico

klassiek - kamermuziek

dinsdag 9 december Jurriaanse Zaal 20.15 uur Belcea Quartet Corina Belcea en Axel Schacher viool Krzysztof Chorzelski altviool Antoine Lederlin cello Beethoven Strijkkwartet in D op.18 nr.3 Turnage Nieuw werk Schubert Strijkkwartet nr.13 in a D804 ‘Rosamunde’ Het Belcea Quartet bracht in 2012 en 2013 het gehele strijkkwartetoeuvre van Beethoven op cd uit, goed voor een ECHO Klassik Award. In zijn inleiding tot het cd-project schreef het kwartet: ‘Wat de belangrijkste drijfveer tot deze muziek lijkt te zijn is ’s mans zucht naar vrijheid, het onblusbare verlangen om zijn grenzen te verruimen en onderwijl zichzelf te leren kennen’. Het had ook het artistieke credo van de kwartetleden kunnen zijn. Het Belcea Quartet kent geen repertoiregrenzen en bracht al eerder met succes een nieuw kwartet van Mark-Anthony Turnage in première.

Concert van de Stichting Kamermuziekvereeniging Rotterdam www.kamermuziekvereeniging.nl

Entree € 44 € 39 € 35 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda december 57

vr

do 11, vr 12 en zo 14 december

12 december

za 13 december

Rotterdams Philharmonisch

Deo Cantemus Kerstconcert

Rotterdams Philharmonisch

klassiek - symfonisch

vrijdag 12 december Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Kees Wisse (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Kate Royal sopraan Collegium Vocale Gent zie donderdag 11 december

Schuberts Onvoltooide

donderdag 11 en vrijdag 12 december Grote Zaal 20.15 uur zondag 14 december Grote Zaal 14.15 uur Om 19.15/13.15 uur inleiding door Kees Wisse (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Kate Royal sopraan Collegium Vocale Gent Schubert Symfonie nr.8 ‘Onvoltooide’ Debussy Nocturnes Poulenc Stabat Mater

Met de Onvoltooide, volgens velen zijn indrukwekkendste symfonie, liet Schubert een hartstochtelijk Allegro na, een ontroerend Andante én de grote vraag hoe het hierna nog verder had kunnen gaan. In dit concert zorgen Debussy en Poulenc voor de koorfinale waarvan Schubert zelf niet had durven dromen. De ‘ontzagwekkende intensiteit en kracht’ van Collegium Vocale Gent staat garant voor ‘kippenvel’, aldus The Telegraph.

Lees ook het interview met Yannick Nézet-Séguin op pagina 8.

Toprang € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

bestellen · www.dedoelen.nl · kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam · telefonisch 010 217 17 17

Stevie Ann

California Sounds

singer/songwriter

vrijdag 12 december Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Als je in Los Angeles werkt met de bassist en drummer van John Mayer, de geluidstechnicus van Ben Harper en de gitarist van de Counting Crows, dan heb je het als Nederlandse singer-songwriter niet slecht gedaan. Maar ook voordat Stevie Ann naar Amerika vertrok had de zangeres al een eigen fanclub, speelde ze op Pinkpop en won ze een Essent Award en een Zilveren Harp.

Na een akoestische liveplaat in 2010 presenteerde deze vrouw-met-gitaar onlangs haar internationale debuut California Sounds, met een warme Americana-sound.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

koormuziek

zaterdag 13 december Grote Zaal 14.00-16.30 uur Chr. Gemengd Koor ‘Deo Cantemus’ Bethelkerkkoor uit Zwijndrecht Geref. Kerkkoor Alblasserdam o.l.v. Cor de Haan en Oosterhoutse Nachtegalen o.l.v. Wim Schoones ‘At Once’ (Jaap Kramer, Marco Hoorn en Jacob Schenk) Arthur Kerklaan en Maarten Elzinga trompet André de Jager orgel André van Vliet piano l’Orchestra Particolare De Kerst-Doelenconcerten van Deo Cantemus staan in een lange traditie.

In 2014 worden er vier georganiseerd.

Op het gevarieerde programma staan nieuwe bewerkingen en oude, vertrouwde melodieën. Het geheel wordt gelardeerd met een ‘vleugje’ klassiek! Breed en majestueus worden afgewisseld door kleine en breekbare momenten.

Entree € 29 € 25 Kaartverkoop uitsluitend via www.deocantemus.nl

Jazz-Kerstconcert met Kurt Elling

Jazz Orchestra of the Concertgebouw

© Anna Webber

klassiek - symfonisch

Kate Royal © Esther Haase

Kate Royal © Esther Haase

Schuberts Onvoltooide

jazz - kerstconcert

zaterdag 13 december Jurriaanse Zaal 20.15-22.30 uur Jazz Orchestra of the Concertgebouw Dennis Mackrel dirigent Kurt Elling zang

58 agenda december

Entree € 35 zo

14 december

Rotterdams Philharmonisch

zo 14 december

Schuberts Onvoltooide

Kate Royal © Esther Haase

klassiek - symfonisch

zondag 14 december Grote Zaal 14.15 uur Om 13.15 uur inleiding door Kees Wisse (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Kate Royal sopraan Collegium Vocale Gent zie donderdag 11 december

‘La Nativité’ in woord, toon en beeld

© Hiba Vink

Hayo Boerema - Laurensorgel

populair

zondag 14 december Grote Zaal 11.00 uur Trio Malando Danny Malando contrabas en gitaar Ernö Olah viool, klarinet, zingende zaag Gert Wantenaar accordeon, bandoneon, mondharmonica en piano In dit gevarieerde programma wordt jazz-diva Laura Fygi begeleid door drie multitalenten, allen bekend bij het publiek van de Zondagochtendconcerten.

Met deze bezetting ontstaat een bijzondere cross-over. Het repertoire bestaat dan ook uit een beetje jazz, een beetje latin en een beetje Hongaars. Een programma vol humor, waarbij het publiek nauw wordt betrokken.

(Hanson)

Entree € 13,60

red sofa - muziektheater - eigentijds

Honderd nachten, honderd jaren Licht op De Vries

Zondagochtend­concert Laura Fygi meets Trio Malando

© Janna Bathoorn

De kersttijd: glinsterende lichtjes, culinaire voorpret én een sfeervol concert van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw. In 2011 gaf deze bigband hier een kerstconcert met Oleta Adams. Dit keer is Kurt Elling te gast.

Het gevarieerde programma bevat originele muziek van Elling, jazzstandards van Frank Sinatra en de swingendste ‘Christmas Classics’. Simply having a wonderful Christmas time!

De Amerikaan Kurt Elling is een van de meest toonaangevende jazzvocalisten van dit moment. Hij staat bekend om zijn inventieve stemgebruik. Na vele Grammy’s won hij in 2011 een Edison.

In de zomer van 2013 bracht Kurt Elling met het Jazz Orchestra of the Concertgebouw een eerbetoon aan Frank Sinatra. Deze samenwerking beviel zo goed dat hij nu terug is voor een spetterend jazz-kerstconcert.

klassiek - orgelrecital

zondag 14 december Laurenskerk 15.00 uur Messiaen La nativité du Seigneur Hayo Boerema, organist van de Grote of St. Laurenskerk in Rotterdam, geeft een kerstconcert op ‘zijn’ machtige Marcussen-orgel. Op het programma staat een van de onbetwiste hoogtepunten uit de orgelliteratuur: La nativité du Seigneur (De geboorte van de Heer) van Olivier Messiaen. Voor de componist was dit negendelige orgelwerk een uiting van diepe geloofsbeleving en een grote stap op weg naar zijn eigen muzikale taal.

De kleurrijke, expressieve muziek zal worden omlijst door tekst en beeld.

Tijdens het concert worden negen speciaal voor dit concert gemaakte schilderijen geprojecteerd en na afloop

zondag 14 december Jurriaanse Zaal 16.00-22.00 uur Van 17.30 tot 18.15 uur nabespreking met Neil Wallace; van 19.30 tot 20.00 uur Neil Wallace in gesprek met wedstrijddeelnemers Muziektheater de Helling Gerrie de Vries sopraan Jellantsje de Vries viool Mathijs Koene panfluit Rafael Vanoli elektrische gitaar Tatiana Koleva slagwerk Age Freerk Bokma orgel Dunja Jocic regie en choreografie 16.00-17.15 uur De Vries Honderd nachten, honderd jaren DoelenEnsemble Arie van Beek dirigent 20.15-22.00 uur Rotterdamse School Compositieprijs Skriabin Vers la Flamme De Vries Nieuw werk (wereldpremière) De Vries Pianoconcert nr.1 Premières van werken van studenten van Codarts

Honderd nachten, honderd jaren gaat over gekmakende liefde en ongenaakbare schoonheid, gekoesterde dromen en verloren illusies, jong zijn en ouder worden en het eeuwige mysterie van de tijd, het leven en de dood. Componist Klaas de Vries maakte dit nieuwe muziektheaterstuk over de legendarische Japanse dichteres Komachi samen met zijn vrouw, mezzosopraan Gerrie de Vries, en choreografe-regisseuse Dunja Jocic. Zij lieten zich inspireren door het eeuwenoude Japanse Noh-theater, dat zijn oorsprong vond in religieuze rituelen waarin het boeddhisme werd gecombineerd met oudere vormen van voorouder- en geestenverering. In deze raadselachtige theaterkunst vormen tekst, spel, zang, muziek, dans, kostuums, maskers en de theatrale setting van de ruimte een werkelijke eenheid.

De Volkskrant schreef na de première: ‘Met een geraffineerd gevoel voor kleur en timing zuigt Klaas de Vries je los van tijd en ruimte. [...] Oost en west grijpen in elkaar, oude muziek transformeert in nieuwe.’

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda december 59

worden deze geveild. De opbrengst is bestemd voor nieuwe glas-in-loodramen in de Laurenskerk.

Bárbara Varassi Pega Tango Gradus ad Parnassum

Wolga Kozakken Alexandre Petrow dirigent

Folkjul II

Zweedse volkskerstmis door St. Jacobs Kammarkör

Het repertoire van de Wolga Kozakken bestaat niet alleen uit Russische kerstliederen, maar ook uit populaire nummers als Kalinka, Wolga Bootsman en Stenka Rasin. Bovendien hebben zij hun internationaal repertoire uitgebreid met geliefde kerstmelodieën als White Christmas. Het Russische koor staat onder leiding van Alexandre Petrow, opvolger van de legendarische oprichter Tripolitow. Wat betreft repertoire en klank is dit professionele Kozakkenkoor een uniek gezelschap. Met hun indrukwekkend mooie stemmen en zonder versterking brengen ze u in kerstsfeer.

Dit concert komt tot stand i.s.m. Stichting Laurenskerk

Vrij entree, reserveren aanbevolen

Weihnachts-Oratorium

Jos van Veldhoven © Marco Borggreve

Nederlandse Bachvereniging

oratorium - authentiek barok - kerstconcert

maandag 15 december Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30u inleiding door Neil Wallace Orkest, ripiënisten en solisten van de Nederlandse Bachvereniging Jos van Veldhoven dirigent m.m.v. Monika Mauch sopraan Meg Bragle alt Nicholas Mulroy tenor Matthias Winckhler bas Bach Weihnachts-Oratorium (cantates 1, 2, 3 en 4) Biber Sonate nr.2 - ‘Maria’s bezoek aan Elisabeth’ en Sonate nr.16 - ‘Beschermengel’ (uit Rozenkranssonates) Feestelijker kerstmuziek dan het Weihnachts-Oratorium van Bach moet nog worden geschreven. Meteen al in ‘Jauchzet! Frohlocket!’, de fameuze opening, roffelen de pauken van pure blijdschap over de geboorte van het christuskind. Stap voor stap loodst Bach ons door het bijbelse kerstverhaal, gul strooiend met hartverwarmende aria’s en opwekkende koren. Voor een authentieke uitvoering van vier cantates uit het Weihnachts-Oratorium brengt dirigent Jos van Veldhoven de Nederlandse Bachvereniging op de been, en een paar Bachzangers van de jongste generatie, zoals de Amerikaanse sopraan Meg Bragle en de Duitse bas Matthias Winckhler.

Toprang, 1 2 3 € 40 € 37 € 35 € 32 R’pas/65+ € 38 € 35 € 33 € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

tango

maandag 15 december Eduard Flipse Zaal 20.30-22.00 uur Bárbara Varassi Pega piano m.m.v. Alvaro Rovira Ruiz gitaar Virgilio Monti contrabas Santiago Cimadevilla bandoneon Ruzana Tsymbalova viool Tango Gradus ad Parnassum komt voort uit het PhD artistiek onderzoeksproject van de Argentijnse pianiste Bárbara Varassi Pega. Het repertoire bestaat volledig uit nieuw werk, dat zij heeft gecomponeerd tijdens het schrijven van haar proefschrift, genaamd: ‘Het creëren en opnieuw creëren van tango. Muziek van Pugliese, Salgán, Piazzolla en Beytelmann’. Dit heeft zij geschreven aan de Universiteit van Leiden in het kader van het docARTES programma.

Bárbara Varassi Pega past deze kennis toe op haar composities, waarin ook haar visie en een vleugje moderne muziek doorklinkt. Zij laat deze nieuwe (kamermuziek)werken tot klinken komen met enkele internationale muzikanten.

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9 di

koormuziek - volksmuziek - kerstconcert

dinsdag 16 december Laurenskerk 20.30 uur St. Jacobs Kammarkör Gary Graden dirigent m.m.v. Gunnar Idenstam orgel Malin Foxdal stem Sandra Marteleur viool

Entree € 27

In december 2011 veroverde het St. Jacobs Kammarkör uit Stockholm bij verrassing Rotterdam. Met hun volkse kijk op het kerstfeest zetten de Zweden de Laurenskerk op z’n kop. Nu duiken ze opnieuw op in de weldadige akoestiek van de Laurenskerk, voor een concert dat alles in zich heeft om het hoogtepunt te worden van het kerstseizoen.

Ga maar na: het St. Jacobs Kammarkör combineert de Zweedse volksmuziektraditie met koorzang op hoog niveau, terwijl de rasvirtuoos Gunnar Idenstam zijn tonen vanaf het kerkorgel naar beneden strooit. Zoek je de hartverwarmende sfeer van de Zweedse koorfilm As it was in heaven? Smacht je naar de Scandinavische folkstem van Malin Foxdal? Wil je dansen op onstuimige fiddlemuziek uit het hoge noorden?

Alles komt samen in dit concert.

16 december

Deo Cantemus Kerstconcert

Entree € 32 R’pas/65+ € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9 wo

17 december

Wolga Kozakken

Russisch koor met virtuoze solisten

koormuziek

dinsdag 16 december Grote Zaal 20.00-22.45 uur Chr. Gemengd Koor ‘Deo Cantemus’ o.l.v. Cor de Haan zie zaterdag 13 december

Match Girl Passion Silbersee (ex vocaallab)

red sofa - muziektheater

woensdag 17 december Laurenskerk 20.30 uur Om 19.45 uur Neil Wallace in gesprek met enkele musici Silbersee (ex vocaallab) o.l.v. Romain Bischoff Natasha Young, Michaela Riener en Claudia Veltman sopraan Kevin Skelton tenor Maciej Straburzynski bas Jörg Brinkmann cello Miguel Angel Gaspar dans/choreografie Wout van Tongeren dramaturgie Sacha Zwiers vormgeving Floriaan Ganzevoort / De Theatermachine licht Bärbel Kühn en Romain Bischoff regie Anthony Fiumara Hope David Lang world to come David Lang the little match girl passion David Lang Delen uit memory pieces

© Roy Beusker

ma 15 december

populair - kerstconcert

woensdag 17 december Jurriaanse Zaal 20.15-22.30 uur

Wat trekt zo veel mensen aan in het verhaal over het meisje met de zwavelstokjes? De Amerikaan David Lang ziet een duidelijke parallel tussen dit meisje en Christus. Beiden dragen hun lijden met de kracht van hun hoop, beiden ondergaan na hun dood een hemelse

60 agenda december

za 20 december

Kerst met Valery Gergiev & Janine Jansen

Deo Cantemus

do 18 december Kerst met Valery Gergiev & Janine Jansen

© Valentin Baranovsky

Rotterdams Philharmonisch

klassiek - symfonisch - kerstconcert

Rotterdams Philharmonisch Orkest Valery Gergiev dirigent m.m.v. Janine Jansen viool zie donderdag 18 december

New Rotterdam Jazz Orchestra

‘Baas boven Baas’ ft. Reinier Baas

Rotterdams Philharmonisch Orkest Valery Gergiev dirigent m.m.v. Janine Jansen viool Brahms Vioolconcert Rimski-Korsakov Suite uit Kerstavond Tsjaikovski Suite uit De Notenkraker Tsjaikovski’s onweerstaanbare Notenkrakermuziek én de heerlijke Kerstavond-suite van Rimski-Korsakov, voorafgegaan door Brahms’ warmgloeiende Vioolconcert met Janine Jansen, dat alles onder leiding van Valery Gergiev: hoeveel meer heeft een Kerstprogramma nodig om een run op de kaarten te ontketenen? Wacht dus niet te lang met bestellen en verzeker uzelf van plaatsen – zo lang de voorraad strekt.

Entree € 60 € 54 € 42 € 24 t/m 26 jaar of cjp € 9

© Eddy Westveer

klassiek - symfonisch - kerstconcert

donderdag 18 december Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15u inleiding door Eveline Nikkels (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO)

Kerstconcert

Rotterdams Philharmonisch

vrijdag 19 december Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15u inleiding door Eveline Nikkels (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO)

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

Tsjaikovski Symfonie nr.1 ‘Winterdromen’ Tsjaikovski Pianoconcert nr.2

jazz

vrijdag 19 december Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Het NRJO verkent en verlegt graag haar grenzen. ‘Een band vol bazen’, werd eens opgemerkt, maar wel bazen die samenwerken in een groep waar het speelplezier vanaf spat.

Gitarist Reinier Baas heeft met zijn band The More Socially Relevant Jazz Music Ensemble ‘het hipste en spannendste jazzbandje van Nederland’ (Volkskrant). Zijn cd –Mostly Improvised Instrumental Indie Music (2013) – kreeg een Edison. Reinier is ‘man of the match’ in dit nieuwe programma. i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

koormuziek

dinsdag 16 december Grote Zaal 20.00-22.45 uur Chr. Gemengd Koor ‘Deo Cantemus’ Bethelkerkkoor uit Zwijndrecht Geref. Kerkkoor Alblasserdam o.l.v. Cor de Haan en Oosterhoutse Nachtegalen o.l.v. Wim Schoones ‘At Once’ (Jaap Kramer, Marco Hoorn en Jacob Schenk) Arthur Kerklaan en Maarten Elzinga trompet André de Jager orgel André van Vliet piano l’Orchestra Particolare De Kerst-Doelenconcerten van Deo Cantemus staan in een lange traditie.

In 2014 worden er vier georganiseerd.

Op het gevarieerde programma staan nieuwe bewerkingen en oude, vertrouwde melodieën. Het geheel wordt gelardeerd met een ‘vleugje’ klassiek! Breed en majestueus worden afgewisseld door kleine en breekbare momenten.

Entree € 29 € 25 Kaartverkoop uitsluitend via www.deocantemus.nl

Kerst met Pjotr Iljitsj Noord Nederlands Orkest

klassiek - symfonisch - kerstconcert

zaterdag 20 december Grote Zaal 19.30 uur Om 18.45 uur inleiding door Huib Ramaer Noord Nederlands Orkest Stefan Asbury dirigent m.m.v. Nelson Goerner piano

‘Eén stap verwijderd van de waanzin.’

Die diagnose stelde de arts die Tsjaikovski in 1866 onderzocht. De 25-jarige componist had dag en nacht zitten zwoegen op zijn Eerste Symfonie. Die kreeg later de sprookjesachtige bijnaam ‘Winterdromen’, maar het componeren ervan was een helse klus. Na veel tegenslag ging de symfonie twee jaar later in première, met groot succes. In 1881 was Tsjaikovski al zo beroemd dat de première van zijn Tweede Pianoconcert kon plaatsvinden in New York. Dit keer ging het componeren van een leien dakje en was ook Tsjaikovski ingenomen met zijn werk. Aan de piano de Argentijnse meesterpianist Nelson Goerner, die wordt geroemd om zijn integere, soepele en kleurrijke spel.

Toprang, 1 2 3 € 36 € 34 € 32 € 30 R’pas/65+ € 34 € 32 € 30 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9 zo

21 december

Zondagochtend­concert A-Meezing Christmas!

populair

Stefan Asbury © Eric Richmond

Lees ook het interview met David Lang op pagina 20.

vr 19 december

© Valentin Baranovsky

transformatie. Alle reden voor Lang om het verhaal van Andersen te brengen als een passieverhaal, compleet met recitatieven en een vocaal ensemble dat commentaar levert. Sinds de zeer succesvolle première in 2007 in Carnegie Hall maakt dit werk, waarvoor Lang de Pulitzer Prize ontving, een zegetocht langs vele podia. Theatermaker Romain Bischoff van Silbersee ex vocaallab en Bärbel Kühn brengen hier een nieuwe versie van dit universele verhaal.

zondag 21 december Grote Zaal 11.00 uur Politie Harmonievereniging Hermandad, Opera Familia en een speciaal koor verzorgen een warm en sfeervol kerstprogramma. De gezongen teksten staan in het programmaboekje, dus u kunt heerlijk meezingen!

De Politie Harmonievereniging Hermandad kent een rijke historie van bijna 100 jaar. Het zingende gezin Opera Familia brak in 2011 door dankzij het tv-programma Holland’s Got Talent. ‘Een indrukwekkende combinatie van klasse, humor, warmte, persoonlijke aanraakbaarheid en vooral schitterende stemmen’.

(Hanson)

Entree € 13,60

Ensemble Epsilon

African Angels

di 23 en vr 26 december

The Cape Town Opera Chorus

renaissance/barok authentiek - kerstconcert

zondag 21 december Laurenskerk 14.30 uur Om 13.45 uur inleiding door Saskia Törnqvist Ensemble Epsilon Maud Hamon-Loisance sopraan Magali Pérol-Dumora sopraan Jonathan De Ceuster contratenor Yann Rolland contratenor Julien Drevet-Santique tenor Martial Pauliat tenor Romain Bockler bariton Anass Ismat bas-bariton Guillemette Schricke orgel Kerstprogramma met werken van Schütz, Gallus, Phinot, Morales en Palestrina In Frankrijk maken de jonge zangers van ensemble Epsilon steeds vaker hun opwachting in gerenommeerde festivals en concertseries. Hun specialiteit: missen, motetten, madrigalen en chansons uit de Renaissance en de vroeg-Barok.

Dit concert bevat vooral sacrale muziek uit de kersttijd. Naast bekende namen als die van Schütz en Palestrina staat ook werk van de Sloveense monnik Jacobus Gallus, de Franco-Vlaamse polyfonist Dominique Phinot en de Spanjaard Cristobal de Morales op het programma. Alleen al de muziek van laatstgenoemde componist – toonbeeld van sublieme schoonheid en evenwicht – is een bezoek aan dit concert dubbel en dwars waard.

Entree € 32 R’pas/65+ € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

© Paulina Matusiak & Eddy Wenting

© L. van der Mijle

Kerstconcert

agenda december

populair - Afrika - kerstconcert

zondag 21 december Grote Zaal 15.00-17.00 uur Het warme stemgeluid en de operatechniek in combinatie met de enorme hoeveelheid energie van The Cape Town Opera Chorus, maakt hun voorstelling African Angels tot een swingend operaconcert. In 2013 ontving het koor het predicaat ‘beste operakoor ter wereld’ van het International Opera Awards Gala. Met African Angels brengt het koor een verrassende mix van opera (van Gershwins Porgy & Bess tot Verdi’s La Traviata), gospel (met klassiekers als ‘Oh Happy Day’) en Afrikaanse traditionals, aangevuld met bekende kerstliederen. Een toegankelijk concert voor de operaliefhebber, maar ook voor iedereen die van de koude wintermaanden een feest wil maken.

Entree € 27 R’pas/65+ € 25 t/m 26 jaar of cjp € 9

di 23 december Deo Cantemus Kerstconcert

koormuziek

dinsdag 23 december Grote Zaal 20.00-22.45 uur Chr. Gemengd Koor ‘Deo Cantemus’ Cor de Haan dirigent zie zaterdag 20 december

familievoorstelling - muziektheater

Krabat (8+) Meester van de zwarte molen

dinsdag 23 december Jurriaanse Zaal 16.00 en 19.30 uur vrijdag 26 december Jurriaanse Zaal 13.30 en 16.00 uur Niels Kuiters (poppen)spel Sterre Konijn zang/spel Paméla Menzo (poppen)spel Bart de Kater (bas)klarinet/spel Niek KleinJan slagwerk/spel Ulrike Quade concept/regie Leonard Evers compositie Marcel Roijaards tekst Silvan Omerzu poppen/decor Floriaan Ganzevoort lichtontwerp Mark Thewessen videobeeld Jacqueline Steijlen kostuums Anna Verduin/Anne van Dorp regieassistentie Ziga Lebar poppentechnologie Ziga Lebar, Silvan Omerzu, Sandra Birjukov, Jernej Remse, Quirijn Smits decor en poppenbouw Niels Runderkamp/Richard Bron techniek Sanne van Rijn advies

In het duistere Koselmoeras werken Krabat en elf andere jongens bij de meester van de zwarte molen. Ze zijn in de ban van zijn toverkracht. Het is heerlijk om in de zomer als een raaf door de hemel te vliegen of als een paard door de korenvelden te draven.

Lang duurt dit geluk niet. Als het herfst wordt, ontdekt Krabat een gruwelijk geheim. Het lijkt onmogelijk om te ontsnappen, maar dan hoort hij diep in de nacht een meisje zingen.

Zij leert hem een kracht kennen die sterker is dan magie.

Krabat is een spannend verhaal over vriendschap en liefde, waarin musici, spelers en poppen de magische wereld van de zwarte molen tot leven brengen. De voorstelling is gebaseerd op het wereldberoemde jeugdboek ‘Meester van de zwarte molen’ (Krabat) van Otfried Preussler.

Krabat is een internationale coproductie van Ulrike Quade Company, Oorkaan en het Ljubljana Puppet Theatre

Entree € 16 t/m 26 jaar of cjp € 12

61

62 agenda december

Calefax Kerst anders

A Christmas Celebration

wo 24 december

Jan Mulder - piano

kamermuziek - kerstconcert populair - kerstconcert - religieus

Calefax Oliver Boekhoorn hobo Ivar Berix klarinet Raaf Hekkema saxofoon Jelte Althuis basklarinet Alban Wesly fagot Bach Variaties over ‘Vom Himmel hoch’ BWV769 Monteverdi Delen uit Mariavespers Anoniem English Christmas Carols Tsjaikovski Ouverture De Notenkraker Ellington The Nutcracker Jeths Nieuw werk Aan de vooravond van Kerst brengt Calefax u in de stemming met een programma vol kerstkakers. Een van de populairste is natuurlijk Tsjaikovski’s ballet De Notenkraker, bij Calefax gevolgd door de swingende Nutcrackervariant van Duke Ellington. Hemels tegenwicht wordt geboden door Bachs variaties op de Lutherse koraalmelodie ‘Vom Himmel hoch, da komm ich her’.

Dankzij Monteverdi zal Maria op het Kerstfeest niet ontbreken. Grote kerstverrassing is het nieuwe werk Maktub van Willem Jeths, en natuurlijk laten de mannen van Calefax niemand naar huis gaan zonder een paar onvervalste Engelse Christmas Carols.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

© Hotel Modern

dinsdag 23 december Laurenskerk 20.30 uur

muziektheater

‘Horror takes a holiday’ Hotel Modern & Arthur Sauer, Laurens Collegium en Laurenscantorij woensdag 24 december Grote Zaal en Willem Burger Hal 14.00 uur Hotel Modern: Arlène Hoornweg, Pauline Kalker (regie), Herman Helle en Arthur Sauer (compositie) spel Laurens Collegium en Laurenscantorij Wiecher Mandemaker dirigent Maarten Koningsberger bariton Hayo Boerema orgel Huib Ramaer spel, tekst en verteller Tessa Joosse film Deel I: 14.30-15.30 uur Howells A spotless Rose Rifkin Christmas Truce Britten Delen uit A Ceremony of Carols Deel II: 16.00-17.30 uur Hotel Modern & Arthur Sauer De Grote Oorlog Precies 100 jaar na dato herdenken we ‘The Christmas Truce’, lichtpunt in de catastrofe van De Groote Oorlog.

Soldaten legden aan beide zijden de wapens neer en zongen hun kerstliederen. Legerleiders hadden voor

even het nakijken. In koorzang en liederen, spel en tekst eren we gewone mannen waarover kil werd beschikt. Voor even wisten ze zich te bevrijden. Bij Ieper gingen we filmen, daar liggen talloze mannen uit de Commonwealth. ‘De Engelsen’, dat waren niet alleen Britten, ook 400.000 Schotten, 100.000 Welshmen, bijna evenveel Ieren en talloze jongemannen uit India, Australië, Nieuw-Zeeland en Canada.

Theatergroep Hotel Modern maakt voelbaar wat gewone jongens in de modder moesten ondergaan. Eenvoud is troef. Poppenanimatie. Citaten uit soldatenbrieven. Potgrond, peterselie en roestige spijkers. Voor uw ogen bouwen acteurs het westelijk front, duiken met minicamera’s de loopgraven in. Klopje op tafel: granaatinslag. Ontbranding van zwavelkop lucifer: gesis van mosterdgas.

Herdenk met ons mee.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

woensdag 24 december Grote Zaal 20.00-22.00 uur Jan Mulder piano The Amsterdam Festival Orchestra De in Rotterdam geboren pianist en componist Jan Mulder (VS) zal vanachter de vleugel het Amsterdam Festival Orchestra dirigeren. Jan Mulder speelt arrangementen van zijn nieuwste kerstcd ‘A Christmas Celebration’, die hij in 2014 opnam met The London Symphony Orchestra. Er zijn gastoptredens door solisten uit het orkest zoals Robert Cekov (concertmeester) en Mieke Keizer (fluit).

Op het programma staan ook composities die het publiek kan kiezen via Management@JanMulder.us Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door de Beethoven Foundation.

VIP € 75 - ontvangst met koffie, luxe programmaboekje, gesigneerde nieuwe kerst-cd (2014), Meet & Greet, de mooiste plaatsen.

Entree € 50* € 30 € 25 * incl. luxe programmaboekje en gesigneerde nieuwe kerst-cd (2014) vr

26 december

Vox Jubilans Groot kerstconcert

kerstconcert - religieus

vrijdag 26 december Grote Zaal 10.30 uur Vox Jubilans André van Vliet dirigent m.m.v. Marjo van Someren sopraan Bart Oenema bariton Marco den Toom orgel

agenda december 63

Johan Bredewout piano Kees Alers fluit Anja van der Maten hobo Jan Willem van der Ham fagot Mark Snitselaar klarinet strijkersensemble Erasmus Consort Ds. M. Messemaker spreker

Eliane Rodrigues Kerstrecital

pianorecital - romantiek - kerstconcert

Entree € 21 € 15 (plaatsen op Tribune)

Krabat (8+)

Eliane Rodrigues piano

© Paulina Matusiak & Eddy Wenting

vrijdag 26 december Jurriaanse Zaal 13.30 en 16.00 uur zie dinsdag 23 december

A Christmas Celebration Jan Mulder - piano

Chopin Sonate nr.2 in bes op.35 Chopin Nocturne in Des op.27 nr.2 Chopin Andante spianato et grande polonaise brillante op.22 Chopin Etudes op.25 nrs.1-3 Chopin Scherzi nrs.1 en 2 Chopin Wals in cis op.64 nr.2 Chopin Nocturne in E op.62 nr.2 ‘Ik zou het eerst graag hebben over twee muzikale hoogtepunten van augustus 2014, volgens mij de belangrijkste momenten. Het eerste is de uitvoering door Eliane Rodrigues van Andante spianato et grande polonaise brillante van Chopin tijdens het kamermuziekconcert (11 augustus 2014). Ik heb dit stuk waarschijnlijk nog nooit zo onvoorspelbaar romantisch gehoord, zo triestig en tegelijk zo sterk en wonderbaarlijk mooi […], aldus Yuri Serov, docent aan het Conservatorium van Sint-Petersburg, over Música Romântica 2014 in het Zwitserse Saas-Fee.

ma

29 december

Rotterdamse Piano3daagse 5Minutenfestival

vrijdag 26 december Grote Zaal 20.00-22.00 uur Jan Mulder piano The Amsterdam Festival Orchestra

5Minutenfestival

pianoconcours

zie zondag 28 december

di 30 december Rotterdamse Piano3daagse Halve finale

pianoconcours

dinsdag 30 december Jurriaanse Zaal 09.30-17.00 uur

www.piano3daagse.nl pianoconcours

zondag 28 december Diverse zalen 09.30-18.00 uur De Rotterdamse Piano3daagse is al jaren een fenomeen waar pianoliefhebbers van jong tot oud zich kunnen

Hollands Jongerenkoor 5 en Groot Samengesteld Mannenkoor

maandag 29 december Diverse zalen 09.30-17.30 uur

De Rotterdamse Piano3daagse is al jaren een fenomeen waar pianoliefhebbers van jong tot oud zich kunnen presenteren en laten inspireren.

- Halve finale in de Jurriaanse Zaal - Bekendmaking deelnemers finale

zie woensdag 24 december

Finale Rotterdamse Piano3daagse Finale met optreden van de jongste winnares van het Young Pianists Festival, Rosalía Gómez Lasheras.

Eindejaarsconcert

zo 28 december Rotterdamse Piano3daagse

pianoconcours

dinsdag 30 december Jurriaanse Zaal 19.30-22.00 uur

Entree € 15 R’pas/65+/cjp € 12,50 Deelnemers 5Minutenfestival € 10

Entree € 27 R’pas/65+/cjp € 16

populair - kerstconcert - religieus

Finale

Vrij entree (toegang via Entree Grote Zaal) vrijdag 26 december Jurriaanse Zaal 20.15-22.30 uur

familievoorstelling - muziektheater

Rotterdamse Piano3daagse

www.piano3daagse.nl

Voor de pauze bekende kerstliederen, na de pauze ‘The Winter Rose‘ van Joseph Martin.

Meester van de zwarte molen

presenteren en laten inspireren.

- 5Minutenfestival in de Grote Zaal en de Jurriaanse Zaal: amateurpianisten bespelen de concertvleugel en maken kans op een plaats in de halve finale.

- Optredens en activiteiten in de Hal Grote Zaal

Vrij entree

koormuziek - nieuwjaarsconcert - religieus

dinsdag 30 december Grote Zaal 19.30-22.30 uur Hollands Jongerenkoor 5 en Groot Samengesteld Mannenkoor o.l.v. Peter Wildeman en Joost van Belzen orgel Mark Brandwijk piano Wilhelm Groenendijk trompet Lisanne Leeuwenkamp sopraan Jakob Schenk tenor Daniëlle van Laar fluit Het Hollands Jongerenkoor is met 350 leden het grootste jongerenkoor van Nederland. Het Groot Samengesteld Mannenkoor bestaat uit zo’n 200 leden en wordt gevormd door leden van Mannenkoor David uit Lisse, het Korendijks Mannenkoor, Mannenkoor Elim uit ’s-Gravenpolder en Mannenkoor Deo Juvante uit Kesterent. De koren zullen ook gezamenlijk optreden. Een meditatief moment wordt verzorgd door ds. A.T. Huijser.

Entree € 20

64 agenda januari

vr 2 januari Re:Freshed Presents Efe Erdem

jazz

vrijdag 2 januari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur met o.a. Efe Erdem trombone Abel Marcel toetsen Velican Sagun slagwerk Tuur Moens drums

zaterdag 3 januari Grote Zaal 20.00-23.00 uur Rotterdams Opera Koor Ago Verdonschot dirigent m.m.v. Gabriëlle Mouhlen sopraan Cécile van de Sant mezzosopraan André Post tenor Frank Wong bariton Continuo Rotterdam Een traditie wordt voortgezet. Voor de 49ste keer geeft het Rotterdams Opera Koor haar Nieuwjaarsconcert in de Grote Zaal van de Doelen. Voor de pauze delen uit de opera La Traviata van Verdi, na de pauze uit Candide en West Side Story van Bernstein.

Entree € 35 € 32,50 € 29,50

Frédérique Spigt

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9

za 3 januari Rotterdams Opera Koor Nieuwjaarsconcert

opera

do 8 januari

Hexagon Ensemble XXL

Rotterdams Philharmonisch

Nieuwjaarsconcert

Nieuwjaarsconcert

kamermuziek

zondag 4 januari Jurriaanse Zaal 11.00 uur Hexagon Ensemble XXL Cecilia Bernardini viool Giles Francis altviool Timora Rosler cello Rien Wisse contrabas Wout van den Berg fluit Bram Kreeftmeijer hobo Arno van Houtert klarinet Marieke Stordiau fagot Christiaan Boers hoorn Frank Peters piano Spohr Nonet in F op.31 Hummel Septet in d op.74 Strauss Till Eugenspiegel - einmal anders (arr. Franz Hasenöhrl)

Re:Freshed Orchestra bestaat uit zeer talentvolle musici met verschillende achtergronden, variërend van pop tot jazz en klassiek. De Doelen geeft de leden van Re:Freshed Orchestra carte blanche.

Trombonist/componist/trompettist Efe Erdem (Ankara, 1989) werd in 2000 toegelaten tot het Staatsconservatorium van de Hacettepe Universiteit in Ankara.

Hij legde zich toe op trombone en speelde klassiek, jazz, blues en latin. Op zijn vijftiende speelde hij al in klassieke orkesten en in diverse bands. Hij richtte zich vooral op jazz en improvisatie. In 2008 studeerde hij af aan Codarts, na studie bij Bart van Lier en Ilja Reijngoud. Sindsdien trad hij op bij vele festivals in Europa en in Indonesië.

zo 4 januari

© Bokkie Vink

januari

pop

zaterdag 3 januari Willem Burger Zaal 20.15 uur Ras-Rotterdammer Frédérique Spigt is een absoluut icoon in de Nederlandse rock- en theaterscene. In de jaren tachtig was ze de frontvrouw van de populaire powerrockband I’ve got the Bullets en daarna van de band A girl called Johnny.

Na haar deelname in 1998 aan het Nationaal Songfestival – met een tekst van Huub van der Lubbe – ging ze op de solotoer. Spigt maakte talloze theatertournees en ontving een Edison, ze bracht diverse (live) cd’s uit, maakte televisie en was het onderwerp van een documentaire van Sonia Herman Dolz.

Entree € 23 R’pas/65+ € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

Het Hexagon Ensemble luidt het nieuwe jaar in met het Serafino Strijktrio en contrabassist Rien Wisse. Spohr en Hummel zijn beiden tegenwoordig niet meer zo bekend. Spohr was in zijn tijd (eerste helft 19de eeuw) een gerespecteerd componist/dirigent in Duitsland en Oostenrijk, en Hummel was in Wenen bijzonder populair als virtuoos pianist en componist. Hun kamermuziekwerken voor gemengde bezetting kunnen de concurrentie met muziek van Mozart en Beethoven moeiteloos aan. Till Eulenspiegel - einmal anders! is een staaltje instrumentatiekunst en een genoegen om naar te luisteren.

symfonisch

donderdag 8 januari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15u inleiding door Huib Ramaer (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Thierry Fischer dirigent Sjostakovitsj Feest-ouverture Borodin Polowetzer dansen Sjostakovitsj Jazz-suite nr.2 Berlioz Hongaarse mars Lumbye Champagne-galop Brahms Hongaarse dans nr.5 J. Strauss Künstlerleben Johann Strauss is altijd de koning van de Weense Wals geweest, al heeft hij geduchte concurrentie gekregen van Sjostakovitsj, met de ‘Second Waltz’ uit zijn Tweede jazz-suite. Sjostakovitsj opent dit feestelijke Nieuwjaarsconcert, waarin Brahms langskomt met een Hongaarse dans en Lumbye een fles champagne opentrekt. Maar Strauss heeft zelf het laatste woord.

Toprang € 41 € 35 € 29 € 18 t/m 26 jaar of cjp € 9

Na afloop een glaasje champagne en meet & greet met de musici.

Entree € 21 R’pas/65+ € 19 t/m 26 jaar of cjp € 9

Een periodieke gift aan het Steunfonds van de Doelen is 125% aftrekbaar. Kijk op www.dedoelen.nl/ steunfonds

agenda januari 65

vr 9 januari

zo 11 januari

za 10 januari

de Houdini’s & Frans van Deursen

Leden van het Rotterdams Philharmonisch Beethoven en Schubert Frans van Deursen © Jaap Reedijk

Marieke Blankestijn © Robert Peek

play Woodstock

jazz

kamermuziek

Valt er aan Woodstock, een van de belangrijkste en bekendste evenementen in de geschiedenis van de hippiecultuur en popmuziek, nog iets toe te voegen of af te stoffen? De Houdini’s denken van wel! In meedogenloze bewerkingen van de muziek van Jimi Hendrix, Country Joe & The Fish, Jefferson Airplane, Santana, én de mindere goden, brengen De Houdini’s met acteur/zanger Frans van Deursen een eerbetoon aan dit legendarische festival.

Zonder de modder en geestverruimende parafernalia, maar met de energieke aanpak waar De Houdini’s om bekend staan. Woodstock zoals je Woodstock nog nooit hebt gehoord. i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9 Lees ook het interview met Erwin Hoorweg van De Houdini’s op pagina 17.

za 10 januari Eric Vaarzon Morel Hollandse meesters

flamenco

zaterdag 10 januari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Eric Vaarzon Morel gitaar Diederik van Vleuten regie

© Alek

vrijdag 9 januari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur klassiek - symfonisch

Lucas Jussen & Rachmaninov NJO Nationaal Jeugd Orkest zaterdag 10 januari Grote Zaal 14.30 uur Om 13.45 uur inleiding door Guido van Oorschot NJO Nationaal Jeugd Orkest Xian Zhang dirigent m.m.v. Lucas Jussen piano Stravinsky Divertimento uit ‘Le baiser de la fée’ Rachmaninov Rapsodie op een thema van Paganini voor piano en orkest Tsjaikovski Ouverture-fantasie Romeo en Julia De jeugd heeft de toekomst. Lucas Jussen, de oudste van de bekende Hilversumse pianobroers, slaat de handen ineen met het Nationaal Jeugd Orkest (NJO). Dat herbergt de meest getalenteerde conservatorium­ studenten van ons land, die bijna Na een gitaarles van Paco Peña raakte Eric Vaarzon Morel op zijn zestiende verknocht aan de flamenco. Sindsdien werkte hij met Eric Vloeimans, Harry Sacksioni en acteur Gijs Scholten van Aschat, speelde hij op North Sea Jazz en voerde het Jazz Orchestra of the Concertgebouw zijn composities uit.

Na shows over El Greco en Don Quichot stort Vaarzon Morel zich nu, met een schilderachtig verhaal in muziek, woord

uitvliegen voor een professionele carrière. Samen werpen ze zich op de fraaiste bladzijden van de Russische romantiek. Zoals de variaties die Rachmaninov componeerde op een thema van de vioolvirtuoos Paganini. Of neem de balletmuziek waarmee Stravinsky een diepe buiging maakt naar zijn voorganger Tsjaikovski. Van hem speelt het NJO de balletmuziek voor Romeo en Julia, naar het toneelstuk van Shakespeare. Op de bok de Chinese dirigente Xian Zhang, die in 2010 overtuigend debuteerde bij het Koninklijk Concertgebouworkest.

Toprang € 36 € 34 € 32 € 30 R’pas/65+ € 34 € 32 € 30 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9

en beeld, op de Hollandse meesters.

Klassiekers als Land van Maas en Waal en Aan de Amsterdamse Grachten worden vertolkt met een verrassende vleug flamenco.

Entree € 22 R’pas/65+ € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

zondag 11 januari Boijmans 12.00 uur Leden van het Rotterdams Philharmonisch Juliëtte Hurel fluit Marieke Blankestijn viool Anne Huser altviool Pepijn Meeuws cello Haydn Trio in C voor fluit, viool en cello Schubert Strijktrio Beethoven Serenade voor fluit, viool en altviool Mozart Fluitkwartet in D Nadat Beethoven Wenen had opgeschud met zijn onstuimige Eerste Symfonie kwam zijn Serenade voor fluit, viool en altviool als een groot contrast. Stromende melodieën vol vloeiende lyriek zetten de toon, alsof Beethoven ook zijn milde kant wilde tonen. Toch moest hij op dat punt uiteindelijk zijn meerdere erkennen in Schubert. Neem alleen al diens onvoltooide Strijktrio: klinkende poëzie van het zuiverste water.

Entree € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

66 agenda januari

ma 12 januari

DoelenKwartet

Calliope Tsoupaki © Ruud Jonkers

Nieuwjaarsconcert

Ensemble Klang

zondag 11 januari Grote Zaal 14.15 uur Om 13.15u inleiding door Huib Ramaer (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Thierry Fischer dirigent zie donderdag 8 januari

Musici Laurenskerk Happy New Year!

orgelrecital - koormuziek

zondag 11 januari Laurenskerk 15.00 uur Musici van de Laurenskerk Hayo Boerema orgel met o.a. Laurenscantorij Wiecher Mandemaker dirigent Werken van o.a. Bach, Franck en Reger Het Nieuwjaarsconcert in de Laurenskerk maakt ook deel uit van de orgelserie van de Doelen. I.s.m. de Laurenscantorij wordt er voor en door de Vrienden van de Laurenskerk ieder jaar een Nieuwjaarsconcert georganiseerd, waarin de vaste musici van de Laurenskerk u een goed nieuw jaar toewensen.

Met werken van onder anderen Bach, Franck en Reger belooft het een mooi begin van een nieuw (orgel)jaar te worden.

Dit concert komt tot stand i.s.m. Stichting Laurenskerk

Vrij entree, reserveren aanbevolen

zondag 11 januari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door o.a. Calliope Tsoupaki DoelenKwartet m.m.v. Arjan Woudenberg klarinet Tsoupaki Trilogie: - Mercurius - Lychnos (klarinetkwintet) - Eothinòn Dit concert is geheel gewijd aan de Grieks-Nederlandse Calliope Tsoupaki, componiste van fijnzinnige, mysterieuze muziek. Een drieluik met als zijpanelen Mercurius en Eothinòn voor strijkkwartet en als middendeel Lychnos voor klarinet en strijkkwartet. Eothinòn uit 2013 is het resultaat van een work in progress dat Tsoupaki schreef voor de strijkkwartettenserie van het Amsterdamse Muziekgebouw aan ’t IJ. Onder de werktitel ‘groeibriljant’ werkte zij gestaag aan deze compositie, die steeds in aangelengde vorm terugkeerde op de lessenaars van wisselende strijkkwartetten. Tsoupaki zegt hier zelf over: ‘Ik gebruik een korte melodische kiem die telkens groeit en bloeit en weer tot stilstand komt. De compositie heeft geen echt einde, de melodieën die een bloeicyclus doormaken, keren terug in de rust van waaruit ze weer een nieuw cyclus beginnen.’

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

Mahler, Hillborg, Pärt

Klang, Dans, Bang, Can

Red Sofa - kamermuziek symfonisch

Lets Radiokoor & DoelenEnsemble

Red Sofa - kamermuziek

maandag 12 januari Grote Zaal de Doelen 20.00-21.00 uur Rotterdamse Schouwburg 21.45 uur* Ensemble Klang Pete Harden gitaar Joey Marijs slagwerk Saskia Lankhoorn piano Anton van Houten trombone Erik-Jan de With saxofoon Michiel van Dijk saxofoon Tom Gelissen geluid Codarts/Koninklijk Conservatorium Ensemble, Codarts Dans David Lang men Julia Wolfe Lick Michael Gordon Trance* Al een dikke 27 jaar vormen ze een drie-eenheid: de Amerikaanse componisten David Lang, Julia Wolfe en Michael Gordon. In 1987 organiseerden zij in New York hun eerste Bang On A Can marathonconcert vol nieuwe muziek, met onder meer als doel de grenzen tussen muziekgenres te slechten.

Het succes was enorm. Er volgden tal van concertseries en festivals, waarin grote namen als Philip Glass, Yoko Ono en John Zorn schitterden naast veelbelovende jonge componisten. Geheel in de lijn van Bang On A Can presenteert Ensemble Klang samen met Codarts Dance een programma met werk van Lang, Gordon en een nieuw te schrijven compositie van Wolfe.

Met Trance (1994) schreef Michael Gordon een psychedelische compositie: aanvankelijk fascinerend, dan dwingend, uiteindelijk bedwelmend en verlammend. Een prachtwerk voor avontuurlijk ingestelde choreografen en dansers.

Lees ook het interview met David Lang op pagina 20.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

Lets Radiokoor

Tsoupaki’s Trilogie

© Remke Spijkers

Rotterdams Philharmonisch

Red Sofa - koormuziek

maandag 12 januari Laurenskerk 20.30 uur Om 19.45 uur inleiding door Maarten van Veen Lets Radiokoor o.l.v. Kaspars Putnins m.m.v. DoelenEnsemble en solisten van het Nederlands Kamerkoor: Heleen Koele sopraan Kaspar Kröner countertenor Alberto ter Doest en Albert van Ommen tenor Kees Jan de Koning bas Hillborg Muoayiyaoum Kurtág Omaggio a Luigi Nono Mahler/Gottwald Ich bin der Welt abhanden gekommen Mahler/Gottwald Die Nachtigall uit Sieben frühe Lieder Holliger Winter (uit Jahreszeiten) Pärt Miserere Het cv van het Lets Radiokoor puilt uit van de loftuitingen en discografische prijzen die ze wereldwijd opstrijken.

Naar Rotterdam komen de Letten met een juweel van een programma, waarvoor ze de handen ineenslaan met het DoelenEnsemble en solisten uit het Nederlands Kamerkoor. De Hongaarse meester György Kurtág schreef een ontroerende hommage aan zijn grote Italiaanse vakgenoot Luigi Nono. Arvo Pärt klinkt op z’n paradijselijkst in het Miserere. En tijdens het stuk waaraan de Zweedse componist Andres Hillborg de mysterieuze titel Muoayiyaoumi gaf, zal de Laurenskerk veranderen in een zoemende, zinderende bijenkorf.

Dit concert is een Doelenproductie op locatie in de Laurenskerk. Geregeld kiezen wij ervoor om concerten op een andere locatie te brengen.

Vanwege de bijzondere akoestiek of atmosfeer.

Het repertoire van dit concertprogramma leent zich bij uitstek voor de prachtige laatgotische Laurenskerk.

Entree € 32 R’pas/65+ € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda januari 67

wo 14 januari

Doric String Quartet

Leden van het Rotterdams Philharmonisch

Haydn, Schubert, Janácek

Gerard Legeland docent

Marieke Blankestijn © Robert Peek Fotografie

Beethoven en Schubert

kamermuziek

‘Het Doric String Quartet houdt het genre jong en vitaal’, kopte The Washington Post na het Amerikaanse debuut van het kwartet. Dit kwartet opent het concert met Haydn, de ‘vader’ van het strijkkwartet. Dan volgen Janácˇeks ‘Intieme brieven’ aan Kamila Stösslová, op wie hij – 63 jaar en getrouwd – smoorverliefd werd. De verliefdheid was eenzijdig, maar Kamila fungeerde in het laatste decennium van Janácˇeks leven als zijn muze.

Een van de inspiratiebronnen in de Romantiek was de dood, die (voor zieken) rust, vrede en einde aan de pijn betekende, zo ook voor Schubert. Hij verklankte zijn sympathie voor de dood in zijn indrukwekkende Strijkkwartet ‘Der Tod und das Mädchen’.

Entree € 44 € 39 € 35 t/m 26 jaar of cjp € 9

Leden van het Rotterdams Philharmonisch Juliëtte Hurel fluit Marieke Blankestijn viool Anne Huser altviool Pepijn Meeuws cello Hélène Couvert piano

Nadat Beethoven Wenen had opgeschud met zijn onstuimige Eerste Symfonie kwam zijn Serenade voor fluit, viool en altviool als een groot contrast. Stromende melodieën vol vloeiende lyriek zetten de toon, alsof Beethoven ook zijn milde kant wilde tonen. Toch moest hij op dat punt uiteindelijk zijn meerdere erkennen in Schubert. Neem alleen al diens onvoltooide Strijktrio: klinkende poëzie van het zuiverste water.

Entree € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

do 15 januari winterreise theatraal cursus Opera in de stad

Tetzlaff speelt Mendelssohn

vrijdag 16 januari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Jan-Willem van Ree (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO)

Tetzlaff speelt Mendelssohn

Beethoven Serenade voor fluit, viool en altviool Schubert Variaties over Trock’ne Blumen Schubert Strijktrio (onvoltooid) D471 Weber Trio voor fluit, cello en piano

Rotterdams Philharmonisch

symfonisch

© Giorgia Bertazzi

Haydn Strijkkwartet in G op.76 nr.1 Janácˇek Strijkkwartet nr.2 ‘Intieme brieven’ Schubert Strijkkwartet nr.14 in d D810 ‘Der Tod und das Mädchen’

woensdag 14 januari Jurriaanse Zaal 20.30 uur

vr 16 januari

Alleen verkrijgbaar als onderdeel van de cursus Opera in de stad à € 140,50.

(3 cursusavonden en 3 opera’s).

Zie pagina 50 voor alle informatie over deze cursus.

Rotterdams Philharmonisch

kamermuziek

© Luc Hossepied Ensemble intercontemporain

dinsdag 13 januari Jurriaanse Zaal 20.15 uur

Deze cursusavond bereidt u voor op de theatrale uitvoering van Schuberts Winterreise, maandag 19 januari in de Doelen.

© Giorgia Bertazzi

di 13 januari

symfonisch

donderdag 15 januari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Jan-Willem van Ree (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO)

Rotterdams Philharmonisch Orkest Robin Ticciati dirigent m.m.v. Christian Tetzlaff viool zie donderdag 15 januari

ti-an-guis

Rotterdams Philharmonisch Orkest Robin Ticciati dirigent m.m.v. Christian Tetzlaff viool Haydn Symfonie nr.70 Mendelssohn Vioolconcert Beethoven Symfonie nr.4 Beethovens fijnzinnige Vierde heeft altijd de status van Geheimtip gehad: ‘volstrekt geniaal’, aldus Schumann, maar veel minder bekend dan bijvoorbeeld het geliefde Vioolconcert van Mendelssohn. Dát werk is zo vertrouwd, dat we bijna zouden vergeten hoe lentefris het is. Maar in handen van Christian Tetzlaff klinkt ook dit werk als ‘een openbaring, alsof je de muziek voor het eerst hoort’, aldus de Financial Times.

Toprang € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

Latijns-Amerika

vrijdag 16 januari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Vier windrichtingen en twee versnellingen – vooruit en achteruit: dat zijn de elementen waar ti-an-guis (de naam van een openluchtbazaar in Mexico met eeuwenoude Azteekse wortels) mee aan de slag gaat. Muzikanten van diverse achtergronden zoals jazz, klassieke en Braziliaanse muziek spelen traditionele, volkse composities van over de hele wereld op een niet-traditionele manier.

Elk nummer wordt ontleed tot op het bot, waarna de musici zich laten inspireren door diverse invloeden – ritmes, talen, melodieën – van buitenaf, altijd met een eigen stempel, een eigen atmosfeer.

luistercursus

donderdag 15 januari Eduard Flipse Zaal 19.30-21.30 uur

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

68 agenda januari

zo 18 januari

21 jan - 1 feb

ma 19 januari

Rotterdams Philharmonisch

44th International Film Festival Rotterdam

© Luc Hossepied - Ensemble intercontemporain

De Sneeuwman (4+)

familieconcert - symfonisch

zondag 18 januari Grote Zaal 14.15 uur Rotterdams Philharmonisch Orkest met Benjamin Murck (bekend van SpangaS en Alex en de ridder) Vivaldi ‘Winter’ uit De vier jaargetijden Blake De sneeuwman De sneeuwman van Raymond Briggs is een schitterend prentenboek, dat jong en oud al vijfentwintig jaar lang boeit.

Tijdens deze voorstelling zie je de prenten uit het boek op een groot scherm met het orkest op het podium. Samen vertellen zij het magische verhaal van de kleine James en een sneeuwman die tot leven is gekomen. Dit is het begin van een mooie vriendschap en een nacht vol fantastische avonturen.

Toprang € 26 € 23 € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

Red Sofa - muziektheater

Winterreise theatraal

Ensemble intercontemporain & Muziektheater Transparant maandag 19 januari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met enkele musici Ensemble intercontemporain en Muziektheater Transparant Julien Leroy dirigent m.m.v. Georg Nigl bariton Andreas Staier piano Michaël Borremans beeld en decor Jan Vandenhouwe dramaturgie Johan Simons mise-en-scène Schubert Winterreise D911 Mark Andre AZ (Nederlandse première)

Donateurs brengen de Doelen verder.

Kijk op www.dedoelen.nl/ steunfonds

Schuberts Winterreise is een van de monumentale liederencycli uit de muziekgeschiedenis. De liederen op teksten van Wilhelm Müller verhalen over de gedachten, emoties en belevenissen van een ‘Wanderer’ tijdens een desolate tocht door een winters landschap, waarmee talloze tijdloze thema’s de revue passeren.

Deze bijzonder beeldende muziek inspireerde regisseur Johan Simons in 2011 al tot een aangrijpende

productie voor de Münchner Kammerspiele. Voor zijn nieuwe enscenering werkt hij samen met bariton Georg Nigl, (forte)pianist Andreas Staier, Ensemble intercontemporain en Muziektheater Transparant. De Belgische schilder/filmmaker Michaël Borremans maakte schilderingen die naadloos aansluiten bij de melancholie en eenzaamheid van Schuberts zwerver. Bovendien componeerde Mark Andre op verzoek van Ensemble intercontemporain voor deze productie korte muzikale commentaren tussen Schuberts liederen. Drie kunstenaars van vandaag werpen een nieuw licht op de tijdloze Winterreise.

Deze productie komt tot stand met steun van het

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

festival

woensdag 21 januari - 1 februari De 44ste editie van het International Film Festival Rotterdam (IFFR) vindt plaats van 21 januari tot en met 1 februari 2015. Het IFFR (opgericht door Huub Bals in 1972 onder de naam Film International) is in de loop der jaren uitgegroeid tot een groot en veelzijdig filmevenement dat onveranderd aandacht vraagt voor de nieuwste onafhankelijke en vernieuwende films uit de hele wereld. Het festival is een platform voor actuele filmkunst, voor opkomend en gevestigd filmtalent en voor film-gerelateerde kunst.

Het programma wordt te zijner tijd bekend­gemaakt in de IFFR-bijlage van de Volkskrant en op www.filmfestivalrotterdam.com.

vr 23 januari The Ten Tenors on Broadway

populair

vrijdag 23 januari Grote Zaal 20.15-22.30 uur Waar ter wereld ze ook optreden, overal worden The Ten Tenors weer uitgenodigd vanwege hun unieke geluid en prachtige repertoire. Tijdens dit concert trakteren de tien Australische tenoren het publiek op Broadway’s grootste hits.

Van imponerende songs tot rustgevende ballads. The Ten Tenors verzorgen zo’n 250 shows per jaar. Verdeeld over zeven continenten hebben meer dan

agenda januari 69

3,5 miljoen mensen hun concerten bezocht en veel van hun cd’s zijn met goud of platina bekroond.

zo 25 januari

za 24 januari

Rotterdams Philharmonisch

Entree € 39 € 35

Sibelius en Tsjaikovski

Nikolaj Znaider © George Lange

Holland Bigband

Loet van der Lee

10 jaar jong - ‘Push Forward’

symfonisch

jazz

vrijdag 23 januari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Holland Bigband Loet van der Lee dirigent Ter ere van het tienjarig bestaan brengt de Holland Bigband onder leiding van trompettist en arrangeur Loet van der Lee de cd Push Forward uit: een statement over vernieuwing en het opzoeken van grenzen. Het orkest presenteert eigentijdse, spannende bigbandmuziek aan een breed publiek. Met een schitterende klankkleur, een melodieus, energiek en swingend geluid, en met veel ruimte voor de fantastische solisten is deze bigband een regelrechte sensatie. i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

Entree € 22 R’pas/65+ € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

za 24 januari Geert Bierling en Bert Mooiman

kamerorkest - live filmbegeleiding

Sinfonia Rotterdam Gianni Schicchi | Opera en film zaterdag 24 januari Grote Zaal 20.15-22.00 uur Sinfonia Rotterdam Conrad van Alphen dirigent Rossini Ouverture ‘Il barbiere di Siviglia’ Mozart Symfonie nr.35 ‘Haffner’ Puccini Gianni Schicchi (film van Opera Spanga) Opera Spanga realiseerde een opzienbarende verfilming van Puccini’s hilarische opera Gianni Schicchi. Sinfonia Rotterdam begeleidt deze film met live muziek. Bijzonder om op deze manier beeld, opera en live muziek – die naadloos in elkaar overlopen – te ervaren! Puccini, Mozart en Rossini

hadden veel gemeen. Ze schreven alle drie veel opera’s. Hun muziek vertoont overeenkomsten in levendigheid, transparantie, maar ook in toegankelijkheid. Hoewel Puccini componeerde in de romantische stijl, wordt zijn muziek toch gekenmerkt door een eenvoud, ongebruikelijk voor de compositiestijl van die periode. Daarmee vormt het programma van de avond een prachtig geheel.

Hoofdsponsor www.novaterminals.com

Entree € 30 R’pas/65+ € 25 t/m 26 jaar of cjp € 9

De film Nosferatu (1922) live begeleid

orgelrecital - live filmbegeiding

zaterdag 24 januari Grote Zaal 15.00 uur Geert Bierling en Bert Mooiman Doelenorgel, harmonium en piano

Nosferatu (1922), een van de allereerste horrorfilms, is gebaseerd op de briefroman Dracula (1897) van Bram Stoker.

Omdat de Duitse regiseur F.W. Murnau de rechten op de originele roman niet kon verkrijgen (of niet voor een prijs die hij wilde betalen), veranderde Murnau simpelweg de namen van de personages en vijlde hier en daar het plot bij. Ondanks protesten van de nazaten van Stoker verscheen de film en Nosferatu werd een beroemde filmklassieker. Zonder meer de meest invloedrijke horrorfilm aller tijden! De

film wordt live begeleid door Bert Mooiman en Geert Bierling.

Vrij entree, reserveren aanbevolen

zondag 25 januari Grote Zaal 14.15 uur Om 13.15 uur inleiding door Emanuel Overbeeke (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Stéphane Denève dirigent m.m.v. Nikolaj Znaider viool Sibelius Vioolconcert Tsjaikovski Symfonie nr.4 Vanwege zijn gloedvolle melodieën werd de jonge Sibelius vaak vergeleken met Tsjaikovski, een groot compliment dat de componist niettemin met gemengde gevoelens ontving. Maar in zijn schitterende Vioolconcert vond Sibelius zijn eigen stem, zodat voortaan verdere vergelijking overbodig werd. Vanuit de dromerige, tedere inleiding ontvouwt dat werk zich tot een hartstochtelijke finale, die Tsjaikovski bijna zou doen vergeten.

Toprang € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

70 agenda januari

vr 30 januari

za 31 januari

vr 30 januari

Codarts Symphony Orchestra

Zelf Muziek Maken (6+) Maak je eigen filmmuziek

© Joke Schot

© Barbara Mulderink

Lunchconcert

familieworkshop © Marco Borggreve

symfonisch

vrijdag 30 januari Grote Zaal 12.30-13.30 uur Codarts Symphony Orchestra Hans Leenders dirigent m.m.v. Friederike Bassek althobo Sara Gutierrez piano Mosquera Martinez piano

red sofa - symfonisch

Start to Finnish | The mythes van Finland

Del Aguila Broken Rondo Poulenc Concert voor 2 piano’s en orkest

Colin Currie & Rotterdams Philharmonisch vrijdag 30 januari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur Neil Wallace in gesprek met enkele artiesten (vrij entree)

Vrij entree

Made in Rotterdam Joia en Duo Tim Panman & Moises Toscano Fuentes

Rotterdams Philharmonisch Orkest Pietari Inkinen dirigent m.m.v. Colin Currie slagwerk

Joia

Kalevi Aho Sieidi, concert voor slagwerk en orkest (Nederlandse première) Sibelius Lemminkäinen Suite

pop - dans

vrijdag 30 januari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Onder de titel Made in Rotterdam worden studenten van Codarts uitgedaagd om op te treden in de reeks Vrijdag in de Flip. Vrijdag in de Flip brengt veel nieuwe, eigentijdse, soms tegendraadse muziek in alle genres, volgens een speciale formule. Een concert zonder pauze met één lange set en na het concert wordt muziek gedraaid door een van de musici.

Zangeres Joia presenteert met haar band naar aanleiding van de cliprelease van haar nieuwe single ‘Silver Plate’ een show waarin zij live muziek combineert met dans. Joia vertelt haar eigen verhaal in haar muziek en creëert een intieme sfeer met haar band.

Tegelijkertijd worden muziek en tekst

De Schotse slagwerkvirtuoos Colin Currie, onze Red Sofa artist in residence, trekt met het Rotterdams Philharmonisch naar het hoge noorden.

In Finland wachten twee componisten die zich allebei lieten inspireren door overweldigende landschappen uitgebeeld door Tiemen Stemerding en Martina Rocosa, twee dansers van Codarts. Een bijzondere voorstelling die slechts een beperkt aantal keer zal opgevoerd worden.

Eerder speelde Joia tijdens de officiële opening van het Centraal Station in Rotterdam voor koning WillemAlexander, op festivals als Jazz in Duketown en in het Radio 4-programma Virus met Giel Beelen.

Sinds hun eerste muzikale ontmoeting speelde het energieke duo Tim Panman & Moises Toscano Fuentes in verschillende formaties onder meer Braziliaan-

en oude mythen. Kalevi Aho schreef in 2012 voor Currie het slagwerkconcert Sieidi. De titel verwijst naar een rituele plek in de heuvels nabij Luosto, in Fins Lapland. In een interview stelt Currie een meesterwerk in het vooruitzicht dat zal overrompelen met ‘flare, groove and colour’. In zijn dialoog met het orkest zal hij over het podium zeilen, van tam-tam naar trom naar marimba. De jonge Finse dirigent Pietari Inkinen kan uiteraard niet om Sibelius heen, die oude reus van het Scandinavische componeren.

Toprang € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9

se muziek, tango en flamenco. Dankzij hun verschillende muzikale achtergrond en opvallende arrangementen hebben zij een eigen sound ontwikkeld. In dit programma is Buenos Aires het centrale thema.

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9

zaterdag 31 januari Eduard Flipse Zaal 10.30 uur Tijdens het International Film Festival Rotterdam leren wij je hoe je zelf een korte soundtrack kunt schrijven bij een scène uit een film of tekenfilm. Je ontdekt onder meer hoe bepalend de muziek is voor hoe je naar de beelden kijkt. We gaan de soundtrack ook zelf inspelen met allerlei muziekinstrumen­ ten, van trommels tot keyboard tot accordeon. Een leuke workshop voor het hele gezin! i.s.m. SKVR Muziekschool

Entree € 9

februari

agenda februari

vr 6 februari

do 5 februari

Rotterdams Philharmonisch

zo 1 februari

Ravel en Tsjaikovski

© Hans van der Woerd

44th International Film Festival Rotterdam

© Mat Hennek

klassiek - symfonisch

festival

zondag 1 februari Diverse zalen 09.00 uur Slotdag van het International Film Festival Rotterdam (IFFR) zie woensdag 21 januari

do 5 februari Ad van Meurs

blues - folk

klassiek - symfonisch

Rotterdams Philharmonisch Brahms en Tsjaikovski

donderdag 5 februari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Hendrik-Jan Renes (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Hélène Grimaud piano

donderdag 5 februari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

Brahms Pianoconcert nr.1 Tsjaikovski Symfonie nr.5

Ad van Meurs, ofwel The Watchman, is een van Nederlands meest veelzijdige en interessante bluesgitaristen. Vanaf 1988 toerde hij met zijn eigentijdse rhythm ’n folk langs vele podia in de Verenigde Staten, Canada en festivals als Roskilde. Hij kreeg lovende recensies in onder meer Rolling Stone Magazine. Maar Van Meurs heeft meer in huis: hij bracht de Arabische muziek en de folk-blues dichter bij elkaar in de Arabicana-groep NO Blues, maakt deel uit van De Broeders van het Zuiden, was oprichter van de Folksurvival Club en toont zijn ruigere kant in de rockband Hootenanny Jim.

‘Sommigen zeggen dat het mijn beste werk is’, schreef Tsjaikovski opgelucht na de première van zijn Vijfde. De symfonie klinkt als één

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9

stroom van glorieuze inspiratie, maar het componeren had bloed, zweet en tranen gekost. Brahms worstelde – en triomfeerde – al evenzeer met zijn epische Eerste Pianoconcert.

‘Vurig, spiritueel en zeer poëtisch’, vindt Hélène Grimaud, ‘van alle pianoconcerten zonder twijfel mijn favoriet.’

Lees ook het interview met Yannick Nézet-Séguin op pagina 8.

vrijdag 6 februari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Hendrik-Jan Renes (entree € 4 via Vriendenbalie Hal Grote Zaal; vrij entree voor Vrienden RPhO) Rotterdams Philharmonisch Orkest Yannick Nézet-Séguin dirigent m.m.v. Hélène Grimaud piano Ravel Pianoconcert in G Tsjaikovski Symfonie nr.5 Verliefd op de jazz van de roaring twenties schreef Ravel zijn sublieme Pianoconcert. Yannick Nézet-Séguin dirigeerde het al bij zijn aantreden als chef in Rotterdam en maakte daarmee grote indruk. ‘Overrompelend,’ schreef het AD. ‘Dit werk is zelden zo swingend, overdadig en ongepolijst gespeeld.’

Ongepolijst en overdadig is ook Tsjaikovski’s Vijfde, en de wals in het derde deel zou met Yannick zelfs kunnen gaan swingen.

Lees ook het interview met Yannick Nézet-Séguin op pagina 8.

Toprang € 52 € 47 € 37 € 21 t/m 26 jaar of cjp € 9 Toprang € 41 € 35 € 29 € 18 t/m 26 jaar of cjp € 9

concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas vanaf 1 december nog 20 concerten voor slechts € 79

met de vrijdag in de flip knipkaart bezoekt u 4 concerten voor slechts € 55

71

agenda februari

jazz

vrijdag 6 februari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Met haar grote bos krullen is de Rotterdamse Maaike den Dunnen een eigenwijze, stoere verschijning. Ook in haar expressieve muziek klinkt een avontuurlijke kwinkslag door: muzikale intelligentie, lyriek, humor en een aanstekelijke energie wisselen elkaar af. Haar composities en teksten spreken tot de verbeelding, maar ook met alleen haar stem als instrument maakt ze zich perfect verstaanbaar: soms als tweede saxofonist, dan weer op de voorgrond met een geïmproviseerde solo. i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

In het oog van de orkaan is het stil. In dit middelste concert van de serie The Black Page laat pianist Ralph van Raat de keerzijde van het virtuozendom horen in composities waarin stilte, leegte en een gevoel van tijdloosheid de dienst uitmaken. Samen met een aantal gelijkgestemde musici betreedt hij de broze klankwereld van Arvo Pärt, Anton Webern, Gavin Bryars (Nederlandse première), Morton Feldman en Vanessa Lann. Laatstgenoemde componiste schreef haar stuk Is a Bell… a Bell? voor twee speelgoedpiano’s.

Iedere noot in elke composities wordt op een goudschaaltje gewogen, iedere stilte heeft een uitgekiende lengte, alles geschiedt in opperste concentratie. Als dat niet virtuoos is…

Carel Kraayenhof Ensemble

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

Liberación

za 7 februari Ralph van Raat

Een avondje anti-virtuositeit

red sofa - minimal - eigentijds - modern

zaterdag 7 februari Jurriaanse Zaal 20.15 uur zonder pauze, met nabespreking Ralph van Raat piano m.m.v. Frank de Groot viool Hans Woudenberg cello Saskia Lankhoorn toy piano Ramon Lormans slagwerk Bryars Ramble on Cortona (Nederlandse première) Pärt Spiegel im Spiegel (cello en piano) Webern Vier Stücke für Violine und Klavier

zo 8 februari In het Wild (2+) Samba Salad

familieconcert

tango

zaterdag 7 februari Willem Burger Zaal 20.15 uur Carel Kraayenhof bandoneon en artistieke leiding Juan Pablo Dobal piano Jaap Branderhorst contrabas Bert Vos en Iefke Wang viool Jan Willem Troost cello Jos Groenier regie Joost Gulien film Rimmert van Lummel geluid Uri Rapaport licht De werken die Carel Kraayenhof speciaal voor dit programma heeft gecomponeerd beschrijven de dagelijkse realiteit van vele mensen die vechten voor de vrijheid (Liberación) en voor het recht om te kunnen leven. Maar het leven zelf wordt ook uitgebreid gevierd in deze

zondag 8 februari Eduard Flipse Zaal 14.00 en 16.00 uur Samba Salad Maya Link zang, spel en dans Joske Koning zang, spel en dans Olaf Keus percussie en body-percussie Tim Aarnoutse bas, klarinet, fluit, gitaar John Kayongo advies choreografie Herman Link zang, spel, gitaar, percussie Rita Iny spel, zang en percussie Dick Hauser eindregie Een vrolijke, muzikale safari voor peuters en kleuters, dwars door de rimboe en over de savanne waar dieren de baas zijn. Maya en Joske gaan op reis naar Afrika. De vogels, leeuwen, olifanten, de familie aap en al hun dierenvrienden laten hun zien hoe heerlijk het is om in het wild te leven. Ze drinken, eten, slapen, wassen en spelen, net mensen!

Energiek dans- en theaterspel, betoverende wereldse muziek met veel bijzondere (percussie)instrumenten en aanstekelijke liedjes.

Samba Salad zingt, speelt en danst In het Wild in samenwerking met de Bamboeclub van het Wereld Natuur Fonds.

Entree € 15, t/m 26 jaar of cjp € 9

Wat niemand weet (5+) Koperkwintet KWIVR

familieconcert

zondag 8 februari Jurriaanse Zaal 14.00 uur

Entree € 25 R’pas/65+ € 23 t/m 26 jaar en cjp € 9

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

© Barbara Mulderink

Arrival!

voorstelling. Het Carel Kraayenhof Ensemble wil een diepere laag bereiken: vrijheid is niet vanzelfsprekend, maar als de vrijheid eenmaal bereikt is, dan is de beloning groot. Verbeelding speelt hierbij een belangrijke rol, zo worden indringende en soms onverwacht komische videobeelden gekoppeld aan de composities van Kraayenhof en aan die van Pugliese en Piazzolla, de vaders van de oude en moderne tango.

© Barbara Mulderink

Webern Drei Stücke für Violoncello und Klavier Lann Is a Bell… a Bell?

Feldman Four Instruments Pärt Fratres

Maaike den Dunnen

Ralph van Raat © Annelies van der Vegt

72

Koperkwintet KWIVR Mark Geelen trompet Sjoerd Pauw trompet Anneke Wensink hoorn Bastiaan Woltjer trombone Joost van Genugten tuba m.m.v. Rudi van Hest verteller en klarinet Bastiaan Woltjer muziek Tonke Dragt tekst Joeri Vos regie ‘Dat het zou gaan regenen en regenen en dat er een Grote Vloed zou komen, was voor de mensen een geheim. Behalve voor Noach. En Noach bouwde een boot. Ook voor de dieren was het een geheim, behalve voor de Eenhoorns…’

Tonke Dragt schreef voor de Kinderboekenweek 2007 het prentenboekje ‘Wat niemand weet’, geïnspireerd op het verhaal van Noach en de Ark. Ze voorzag het verhaal van verrassende nieuwe wendingen. Zij legt de nadruk op het universele karakter van het verhaal, zodat kinderen en volwassen met willekeurig welke levensovertuiging zich er mee kunnen identificeren.

Koperkwintet KWIVR en verteller Rudi van Hest brengen deze kleurrijke variatie op het verhaal van De Ark van Noach tot leven in een muzikale voorstelling voor iedereen vanaf 5 jaar.

Aansluitend (van ca.15.00-16.00 uur) is er een knutselworkshop met Villa Zebra! Daarnaast is er een ‘Maan Roos Muziek Podium’ in de Jurriaanse Foyer.

Wie wil mag zijn of haar instrument meebrengen en zelf een kort optreden geven!

Entree € 9, t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda februari 73

Schepping en herschepping

orgelrecital

zondag 8 februari Laurenskerk 15.00 uur Jolanda Zwoferink en Henco de Berg Laurensorgel Werken van o.a. De Berg, Bach, Demessieux en Reger Jolanda Zwoferink geeft concerten in binnen- en buitenland en is als vaste organiste verbonden aan kerken in Oostvoorne, Rotterdam en Krimpen aan den IJssel. Daarnaast is ze werkzaam als pedagoge en cd-producer van het label Prestare. De blinde musicus Henco de Berg is organist van de Waalse Kerk in Breda, concerterend organist en leraar orgel en improvisatie aan het Fontys Conservatorium in Tilburg. Zij brengen een spannende afwisseling van nieuwe en oude, geschreven en geïmproviseerde muziek.

Dat Vivaldi behoorde tot de grote vioolvirtuozen van zijn tijd, spreekt uit al zijn werken voor strijkers. Mozarts Divertimenti vragen om een speelse en luchtig weergave: ‘onderhoudend’ in de beste zin van het woord. Een andere uitdaging voor het Codarts String Orchestra vormt de uitvoering van Bartóks Divertimento voor strijkers (1939). Aangedaan door ingrijpende persoonlijke en politieke gebeurtenissen, uitte de Hongaarse componist zich in een rijpe en intensexpressieve strijkerspartituur, vol onverwachte metrische patronen en harmonische wendingen. Na de meditatieve vioollijnen in het langzame middendeel laat de snelle finale zich beluisteren als een Hongaars volksfeest vol opzwepende, dansante ritmen.

Entree € 15 R’pas/65+ € 13 t/m 26 jaar of cjp € 9

Tevazu - Turks Sufi Ensemble in Concert presented by Mystiek Productions

Dit concert komt tot stand i.s.m. Stichting Laurenskerk

Vrij entree, reserveren aanbevolen Turkije - soefi

Codarts String Orchestra

zondag 8 februari Grote Zaal 20.15-23.00 uur

© Jan Hordijk

Talentfabriek

klassiek - kamerorkest

zondag 8 februari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Codarts String Orchestra Gordan Nikolic´ dirigent m.m.v. Bénédicte Zeitoun piccolo Bartók Divertimento voor strijkers Sz.113 Vivaldi Sinfonia ‘Al Santo Sepolcro’ RV169

Het Tevazu Ensemble verzorgt een muziekavond in mystieke sfeer, waarbij de geboorte van de profeet Muhammed muzikaal wordt gevierd. Sufi-muziek wordt afgewisseld door zikrullah, het harmonieus en ritmisch uitspreken van de namen van Allah. Daarnaast zijn er mystieke semadansen door wervelende derwisjen. Abdulwahid van Bommel voorziet de voorstelling van vertalingen, waardoor deze voor niet-Turks sprekenden meer betekenis krijgt.

Tevazu bestaat uit 2de en 3de generatie (Turkse) Nederlanders. Zij brengen sinds 2001 liederen, muziek en dans uit de islamitische sufitraditie van Turkije, begeleid op traditionele instrumenten.

Entree € 25 € 20

ma 9 en di 10 februari

© Tina Fineberg

Mozart Divertimento voor strijkers in D KV136 Vivaldi Concert in C voor piccolo en strijkers RV443

Jolanda Zwoferink en Henco de Berg

muziektheater

the whisper opera International Contemporary Ensemble maandag 9 februari Willem Burger Hal 19.00 en 22.00 uur dinsdag 10 februari Willem Burger Hal 19.00 en 22.00 uur International Contemporary Ensemble (New York) Claire Chase fluit Ross Karre slagwerk Tony Arnold stem Joshua Rubin klarinet Kivie Cahn-Lipman cello Jim Findlay decor, licht en regie David Lang the whisper opera (Europese première) Wellicht het meest bijzondere concert van dit seizoen is de Nederlandse première van the whisper opera uit 2013 van Red Sofa-componist David Lang. Bezoekers nemen plaats op het podium en belanden daarmee midden in de voorstelling. Om hen heen klinken zachte muziek en gefluisterde teksten – soms op de rand van de verstaanbaarheid. Waarover

er wordt gefluisterd? Dat hangt af van de plaats die de luisteraar in de door David Lang ontworpen stellage inneemt. Op uitdrukkelijk verzoek van de componist is er geen partituur en geen opname van dit werk beschikbaar. Als reactie op deze tijd waarin we met één muisklik verwijderd zijn van alle denkbare muziek, wilde Lang intieme muziek schrijven die alleen live is te beleven. Wie iets over the whisper opera wil weten, moet het dus doen met de reacties van de luisteraars die eerdere voorstellingen bijwoonden. Sommigen twitterden over een confronterende belevenis die lang blijft resoneren. Wees er dus snel bij, het aantal kaarten is beperkt!

Lees ook het interview met David Lang op pagina 20.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda februari

wo 11 februari

vr 13 februari

Density

Cross-linx 2015

Claire Chase - fluit

Op 9 en 10 februari geeft het International Contemporary Ensemble (New York) 4 uitvoeringen van ‘the whisper opera’ van David Lang. Artistiek leider van dit gezelschap is Claire Chase. Zij is in 2014 een bijzonder project gestart met muziek voor fluit solo.

Density Density 2036 is een project van Claire Chase met een looptijd van 22 jaar. Zij is dit in 2014 gestart met het geven van opdrachten voor composities voor fluit solo. Dit project heeft als doel het opbouwen van een geheel nieuw repertoire voor fluit solo tot aan de 100ste ‘verjaardag’ van de baanbrekende compositie Density 21.5 (1936) van Edgard Varese. Elk concertseizoen, van 2014 tot 2036, zal Claire een nieuw zestig minuten durend programma voor fluit solo in New York in première brengen, gevolgd door een tournee langs enkele podia. Elke drie jaar (Density 2016, Density 2019, etc.) zal ze een retrospectief concert geven, waarbij ze de opdrachtwerken tot en met dat jaar zal uitvoeren. Dit leidt in 2036 tot een marathonconcert van 24 uur...

Wees nu getuige van het eerste uur!

Na afloop gaat Neil Wallace in gesprek met Claire Chase (Red Sofa) www.clairechase.net/density-2036

pop - klassiek

vrijdag 13 februari Diverse zalen 19.00 uur Mark Lanegan & Metropole Orkest Squarepusher & Metropole Orkest Bryce Dessner Pekka Kuusisto Aufgang Nadia Sirota SWOD Sebastian Plano Lunatree - FC Jongbloed Maarten Vos De Amerikaanse zanger Mark Lanegan en het Britse elektronica-fenomeen Squarepusher treden op met het Metropole Orkest tijdens de 14de editie van het indie-classical festival Crosslinx. Een andere bijzondere gast is Bryce Dessner, gitarist van de band The National, die drie wereldpremières van eigen werken presenteert. Tot de speciale festivalgasten behoren ook Pekka Kuusisto (FIN), Aufgang (FR), Nadia Sirota (VS), SWOD (Dld), Sebastian Plano (Arg), Lunatree - FC Jongbloed (NL) en Maarten Vos (NL).

za 14 februari De Groote Oorlog: ‘The Old Lie’

met o.a. Mark Lanegan, Squarepusher en Bryce Dessner

red sofa - kamermuziek - eigentijds

woensdag 11 februari Jurriaanse Zaal 20.15-21.15 uur

Black Pencil

Mark Lanegan

74

Maarten Koningsberger & Finghin Collins

eigentijds

vrijdag 13 februari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Black Pencil speelt nieuw repertoire, speciaal geschreven voor het ensemble, en avontuurlijke eigen arrangementen met invloed van volksculturen. De vaste kern van het ensemble bestaat uit blokfluit (Jorge Isaac), panfluit (Matthijs Koene), altviool (Esra Pehlivanli), accordeon (Marko Kassl) en slagwerk (Enric Monfort). Afhankelijk van het programma wordt deze basisbezetting aangevuld met gastmusici, zoals ud of elektronica.

Black Pencil haalt zijn inspiratie uit de zeggingskracht van volkselementen: de ene keer uit dit zich gecompliceerd en krachtig, de andere keer subtiel, zacht en in eenvoud.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

Cross-linx tourt van 11 t/m 14 februari 2014 langs Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam en Groningen. Kijk op www.cross-linx.nl voor het laatste nieuws.

Entree € 35 Lees ook het interview met Squarepusher op pagina 42.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

bestellen · www.dedoelen.nl · kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam · telefonisch 010 217 17 17

liedrecital

zaterdag 14 februari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Maarten Koningsberger bariton Finghin Collins piano m.m.v. Huib Ramaer tekst en spel Butterworth A Shropshire Lad en andere liederen Wood Roses of Picardy Finck I don’t want to be a soldier Judge/Williams It’s a Long Way to Tipperary Escher Strange meeting en werken van Bridge, Gurney en Vaughan Williams Maarten Koningsberger bekommert zich om het tragische lot van Britse soldaten die streden in de Eerste Wereldoorlog.

George Butterworth, belofte van het Engelse componeren, sneuvelde aan de Somme. Vaughan Williams overleefde de loopgraven. Dodende soldaten raken doordrongen van ‘the truth untold’ in Strange Meeting van Wilfred Owen, subliem gezet door de Rotterdamse componist Rudolf Escher. Boven een geïdealiseerd Engels landschap waren de ‘ghostly voices’ rond van jonge soldaten in A Shropshire Lad. Troostrijke dichtregels voor mannen in de modder bij de Marne, de Somme en de Ieper.

Opgehitst door oorlogspropaganda lieten ze zich de loopgraven inluizen.

Optimistisch trokken ze naar het Franse front: ‘Hooray pour le Français! Farewell, Angleterre!’ Wilfred Owen ontmaskerde het nationalisme als ‘The old lie’.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

agenda februari 75

zo 15 februari

di 17 februari

zo 15 februari

Harriet Krijgh & Magda Amara

Nederland Studenten Orkest (NSO) Dramm, Gershwin & Rachmaninov

© Nancy Horowitz

Beethoven, Chopin, Rachmaninov

kamermuziek

symfonisch

zondag 15 februari Jurriaanse Zaal 11.00 uur Harriet Krijgh cello Magda Amara piano Beethoven Variaties voor cello en piano in Es ‘Bei Männern, welche Liebe fühlen’ Rachmaninov Cellosonate in g op.19 Chopin Introductie en polonaise brillante voor cello en piano in C op.3 De jonge Nederlandse celliste Harriet Krijgh ontving in 2012 de Publieksprijs tijdens de Amsterdamse Cello Biënnale.

Naast haar studie aan de Kronberg Academy en bij Lilia Schulz-Bayrova in Wenen, loopt haar agenda al aardig vol met concerten in verschillende Europese landen. Ook de concertpraktijk van Magda Amara bracht deze Russische pianiste al in talloze Europese muziekcentra. Over hun opname van de Cellosonates van Brahms (Capriccio, 2013) schreef een Duitse recensent: ‘Ze vormen een geweldig team, dat muziek maken in een betoverende dialoog verandert – van zacht en zangerig tot uitgelaten en aangrijpend.’ Met zo veel speelplezier en Chopin tot slot gaat u zwierig de zondag in.

Na afloop een glaasje champagne en meet & greet met de musici.

Entree € 21 R’pas/65+ € 19 t/m 26 jaar of cjp € 9

dinsdag 17 februari Grote Zaal 20.15 uur jazz - renaissance - barok

Portrait by Rembrandt Zondagfestival presented by Jazz International zondag 15 februari Jurriaanse Zaal 14.00-18.00 uur Met het programma ‘Portrait by Rembrandt’ (waar Rembrandt Frerichs zelf de ondertitel ‘The contemporary fortepiano’ aan toevoegde) wil pianist/ componist Rembrandt Frerichs u graag deelgenoot maken van zijn muzikale wereld. In het eerste, ‘klassieke’ gedeelte laat hij zijn liefde voor de klassieke muziek tot uiting komen in een bijzondere samenwerking van het Amstel Quartet met sopraan Klaartje van Veldhoven. In het tweede deel speelt het Rembrandt Frerichs Trio hedendaagse creatieve muziek. In het derde concertdeel met de kamanchemaestro Kayhan Kalhor, gewijd aan de Zijderoute, weerklinken echo’s van de tijd dat Rembrandt Frerichs in Egypte woonde. De middag sluit af met een meet & greet met de musici plus een borrel!

‘One of the highlights of the North Sea Jazz Festival’ (Jazzmagazine over pianist en componist Rembrandt Frerichs)

Deel I: 14.00-14.50 uur Amstel Quartet m.m.v.

Klaartje van Veldhoven sopraan Werken van William Byrd en Henry Purcell Deel II: 15.15-16.00 uur Rembrandt Frerichs Trio Rembrandt Frerichs piano Tony Overwater contrabas Vinsent Planjer slagwerk Composities en bewerkingen van Rembrandt Frerichs Deel III: 16.30-17.20 uur Kayhan Kalhor kamanche Rembrandt Frerichs fortepiano Tony Overwater contrabas Vinsent Planjer slagwerk De hedendaagse fortepiano en de Silk Road Na afloop meet & greet met Rembrandt Frerichs Trio i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

Entree € 29 R’pas/65+ € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

Nederland Studenten Orkest (NSO) Quentin Clare dirigent m.m.v. Tobias Borsboom piano David Dramm /WHITE HEAT Gershwin Pianoconcert Rachmaninov Symfonie nr.2 Als de 85 leden van het Nederlands Studenten Orkest (NSO) het podium bestijgen en hun instrument tevoorschijn halen, verlichten zij de zaal met muziek.

Het NSO speelt de wereldpremière van /WHITE HEAT van David Dramm, over de verloren energie van licht. Met invloeden uit de lichte muziek componeerde Gershwin zijn Pianoconcert, dat wordt uitgevoerd met als solist de jonge pianist Tobias Borsboom. Na de pauze speelt het NSO de Tweede Symfonie van Rachmaninov, een werk dat een lichtpuntje vormt na een depressie van deze componist.

Entree € 22,50 R’pas € 16 t/m 12 jaar, cjp en studenten € 10

agenda februari

Carmen van Bizet cursus Opera in de stad

klassiek - kamermuziek

dinsdag 17 februari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Navarra String Quartet Magnus Johnston viool Marije Johnston viool Simone van der Giessen altviool Brian O’Kane cello m.m.v. Bram van Sambeek fagot Mozart Kwartet voor fagot, viool, altviool en cello KV370 Britten Strijkkwartet nr.3 op.94 Bridge 3 Idylls voor strijkkwartet Du Puy Kwintet in a voor fagot en strijkkwartet Het Navarra String Quartet, opgericht in 2002, bestaat uit Nederlandse en Engelse musici en heeft Engeland als thuisbasis. Het kwartet werd gelauwerd met prijzen als de MIDEM Classique Young Artist Award en de Borletti-Buitoni Trust Award. Behalve in Groot-Brittannië traden ze op in diverse Europese landen, de VS, Rusland en Australië. Vanavond werken ze samen met de vermaarde Nederlandse fagottist Bram van Sambeek, die over het fagotkwintet van vanavond zegt: ‘[…] naar mijn smaak het meest aantrekkelijke kamermuziekwerk voor fagot uit de overgangsperiode van de klassieke tijd naar de vroegromantiek.’ Dat belooft wat!

opera - luistercursus

donderdag 19 februari Eduard Flipse Zaal 19.30-21.30 uur Gerard Legeland docent Deze cursusavond bereidt u voor op de uitvoering van de beroemde opera Carmen van Bizet in het Luxor Theater op dinsdag 24 februari 2015, 20.00 uur door Staatsopera van Tatarstan.

Alleen verkrijgbaar als onderdeel van de cursus Opera in de stad à € 140,50.

(3 cursusavonden en 3 opera’s) Zie pagina 50 voor alle informatie over de cursus Opera in de stad.

vr 20 februari Miguel Rodriguez Quintet

Till Fellner

Bach, Mozart, Schumann

jazz

vrijdag 20 februari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

pianorecital

donderdag 19 februari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Huib Ramaer Till Fellner piano

Entree € 44 € 39 € 35 t/m 26 jaar of cjp € 9

Entree € 29 R’pas/65+ € 27 t/m 26 jaar of cjp € 9

© Baiba Yurkevich

Mozart, Britten, Du Puy

en kan hij musici als Heinrich Schiff, Lisa Batiashvili en Adrian Brendel tot zijn kamermuziekpartners rekenen.

Fellner wordt alom geprezen om zijn gecontroleerde spel, feilloze techniek en de manier waarop hij tot de betekenis achter de noten doordringt.

Bach, Mozart, Haydn en Schumann zullen bij hem in goede handen zijn!

Fellners opnamen van werken van Bach gooiden hoge ogen bij zowel publiek als critici. Ook vertrouwde hij Schumanns Kreisleriana al aan de cd toe. Het muziektijdschrift Gramophone oordeelde: ‘Het is een gevoelvolle, poëtische voordracht, uitgevoerd met pianistische beheersing en klankschoonheid.’

Bach Preludes en Fuga’s uit Das Wohltempierte Klavier (II) nrs.5 t/m 8 (BWV874-877) Mozart Sonate nr.4 in Es KV282 Mozart Rondo in a KV511 Schumann Kreisleriana Het winnen van het Clara Haskil Internationaal Pianoconcours in 1993 opende voor Till Fellner de deuren naar de concertpodia. Sindsdien treedt de Oostenrijkse pianist op met gerenommeerde orkesten, geeft hij solorecitals op de belangrijkste podia,

Opgroeiend in het multiculturele Madrid kwam jazzpianist Miguel Rodriguez onder meer in aanraking met Latijns-Amerikaanse muziek en flamenco. Na studies aan Nederlandse conservatoria werkte hij met jazzprominenten als Benjamin Herman en Ben van den Dungen. Nu is de tijd rijp voor Rodriguez’ eigen muziek: een mix van improvisatie, flamenco en latin jazz. Zijn shows – met flamencozang en -percussie – zijn spectaculair, niet in de laatste plaats door zijn fantastische pianospel en knappe composities. i.s.m. Stichting Jazz International Rotterdam www.jazzinternational.nl

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

za 21 februari Celtic & Balfolk Night met o.a. Méav, Sam Lee en Steeleye Span

Méav

do 19 februari

Navarra String Quartet

© Sussie Ahlburg

76

Keltische muziek - balfolk - dans(workshops)

zaterdag 21 februari Diverse zalen 16.00-23.30 uur De combinatie van diepe melancholie en extreme levensvreugde maakt dat de Keltische muziek, in al haar diversiteit, eeuwig blijft boeien en inspireren.

Ze roept beelden op van groene heuvels en mistige bergmeertjes, maar ook van warme, gezellige pubs in de dorpen en steden van Ierland, Schotland en Wales.

Wilt u dansen op walsen, mazurka’s, bourrees en polka’s, of wilt u juist luisterend genieten van een keur aan muziek met Keltische wortels? Deze uitbundige, feestelijke dag staat compleet in het teken van die rijke WestEuropese tradities.

Met Steeleye Span (GB), Méav (Irl), Sam Lee & Friends (GB), Barrule (Isle of Man), Georgia Ruth (Wales), Ialma (Galicië/B), Didier Laloy en Bruno Le Tron (B/Fr), Ciac Boom (Fr), Ballsy Swing (Fr), Gary Sutherland Ceilidh Band (Schotland), EmBrun (B), Naragonia Quartet (B), Celtic Swing (Irl/NL), Red Herring (Nl) en vijf verschillende dansworkshops: dansen op walsen, mazurka’s, bourrees en polka’s, of luisterend genieten van een keur aan muziek met Keltische wortels.

Entree € 27 R’pas/65+ € 25 t/m 26 jaar of cjp € 9 Lees ook het interview met Maddy Prior (Steeleye Span) op pagina 46.

agenda februari 77

za 21 februari

wo 25 februari

vr 27 februari

Colin Currie & DoelenEnsemble

Micheline Van Hautem

© Marco Borggreve

Piano’s en slagwerk

© Alek

red sofa - kamermuziek - slagwerk

klassiek - symfonisch

Arthur Jussen & Grieg Residentie Orkest

zaterdag 21 februari Grote Zaal 19.30 uur Om 18.45 uur inleiding door Neil Wallace Residentie Orkest Antonio Méndez dirigent m.m.v. Arthur Jussen piano Brahms Tragische Ouvertüre Grieg Pianoconcert in a Tsjaikovski Symfonie nr.4 Klassieke muziek vergroent… Kijk maar naar de twee supertalenten van vanavond: de klaviervirtuoos Arthur Jussen, de jongste van de bekende Hilversumse pianobroers. En de jeugdige Spaanse dirigent Antonio Méndez, die de aandacht wist te

trekken van Bernard Haitink. Jussen en Méndez hebben de ideale leeftijd voor het Pianoconcert van Edvard Grieg. De Noorse componist schreef zijn hit immers toen hij nog maar 24 was. De Tragische Ouvertüre van Brahms heeft juist een uitgesproken dynamisch karakter. ‘Tragisch’ is wel het woord dat past op Tsjaikovski’s Vierde Symfonie, volgens de componist over ‘de fatale kracht die verhindert dat je gelukkig wordt.’

Toprang € 36 € 34 € 32 € 30 R’pas/65+ € 34 € 32 € 30 € 28 t/m 26 jaar of cjp € 9

woensdag 25 februari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met enkele musici DoelenEnsemble Colin Currie slagwerk Benjamin Ramirez pauken Maarten van Veen piano Ralph van Raat piano Bartók Sonate voor 2 piano’s en slagwerk Adams Hallelujah junction Maric Nieuw werk (wereldpremière) en andere werken De combinatie van twee piano’s en twee percussionisten is legendarisch geworden dankzij Bartók. Zijn sonate voor deze bezetting speelt een vernuftig spel met markante ritmes, fugatische passages en droomachtige vormen van ‘nachtmuziek’. Vaak draait Bartók de rollen om: pianisten manifesteren zich als slagwerkers, de slagwerkers zijn op hun beurt ware klankkleurtovenaars.

Deze uitvoering door Ralph van Raat, Maarten van Veen, Benjamin Ramirez en Colin Currie schept hoge verwachtingen.

Veel rechtlijniger – maar daardoor niet minder opwindend – is Halleluja junction uit 1996 van John Adams. Is dit klinkende euforie of een vorm van typische Amerikaanse manie? Verder klinkt nieuw werk van de BosnischGrieks-Engelse componist Dave Maric, die al eerder hypnotiserende muziek schreef voor Colin Currie.

Entree € 24 R’pas/65+ € 22 t/m 26 jaar of cjp € 9

jazz - vocaal - chanson

vrijdag 27 februari Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Na een aantal jaren als rockzangeres en radioprogrammeur besloot Micheline van Hautem zich te storten op de jazz, Engelstalige croonerliederen en Franse chansons. Met haar groep Mich en scène gooide ze hoge ogen in Vlaanderen en daarbuiten. Haar definitieve doorbraak kwam toen ze met de neef van Jacques Brel, Bruno, een eerbetoon bracht aan de meeslepende en krachtige songs van dit Vlaamse icoon, 35 jaar na zijn dood.

Micheline vertolkt nog steeds graag Brel, maar ook Amerikaanse jazz en soul, Jiddische liederen en muziek van Marlene Dietrich en Édith Piaf.

Entree € 19 R’pas/65+ € 17 t/m 26 jaar of cjp € 9

Schutters van de Doelen hebben voorrang bij abonnementen­ verkoop. www.dedoelen.nl/ steunfonds

agenda februari

za 28 februari

Ensemble Musicall Humors

Amerikaanse toestanden

Franse orgelkunst

Engelse consortmuziek

Toprang € 40 € 37 € 35 € 32 R’pas/65+ € 38 € 35 € 33 € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

Rotterdam Symphony Chorus

Erwin Wiersinga - Doelenorgel © Flore Tricotelle, Mirabelle Photography

kamermuziek - renaissance - authentiek

vrijdag 27 februari Laurenskerk 20.30 uur Om 19.45 uur inleiding door Saskia Törnqvist Ensemble Musicall Humors Nick Milne alt- en tenorgamba Myriam Rignol tenorgamba Lucile Boulanger basgamba Josh Cheatam basgamba Thomas Dunford luit François Guerrier orgel en clave­cimbel Engelse consortmuziek van o.a.

Dowland en Holborne Sinds Jordi Savall zich heeft opgeworpen als bevlogen ambassadeur voor de viola da gamba is dit prachtinstrument niet meer weg te denken uit de oude muziekpraktijk. Het Franse gezelschap Musicall Humors – de naam ontleenden zij aan een bundel van de excentrieke Schotse gambist en legerkapitein Tobias Hume – legt zich toe op muziek voor twee of meer viola da gamba’s. In dit programma brengen de gambisten een bloemlezing van Engelse consortmuziek uit de late zestiende en vroege zeventiende eeuw. Kom luisteren hoe de gamba’s zoemen als melancholieke hommels in de pavanes en gaillardes van John Dowland en Anthony Holborne.

Dit concert is een Doelenproductie op locatie in de Laurenskerk. Geregeld kiezen wij ervoor om concerten op een andere locatie te brengen.

Vanwege de bijzondere akoestiek of atmosfeer.

Het repertoire van dit concertprogramma leent zich bij uitstek voor de prachtige laatgotische Laurenskerk.

Dit concert komt tot stand i.s.m. Organisatie Oude Muziek Utrecht en Stichting Laurenskerk

Entree € 32 R’pas/65+ € 30 t/m 26 jaar of cjp € 9

orgelrecital

zaterdag 28 februari Grote Zaal 15.00 uur Erwin Wiersinga Doelenorgel Langlais Hymne d’actions de grâces ‘Te Deum’ Franck Pastorale op.19 Vierne Allegro vivace (uit Symphonie nr.1 op.14) Franck Prière op.20 (uit Six Pièces pour grand orgue) Alain Deuxieme Fantaisie Florentz Prélude de ‘L’enfant noir’ Escaich Quatrième Esquisse ‘Le cri des abîmes’ Erwin Wiersinga is (samen met Leo van Doeselaar) als titulair organist verbonden aan de Martinikerk in Groningen.

Daarnaast bespeelt hij het Hinsz-orgel in de Catharinakerk in Roden en is hij orgeldocent aan de Universität der Künste in Berlijn en het Prins Claus Conservatorium in Groningen. Ook treedt hij geregeld met orkesten op, waaronder het Koninklijk Concertgebouworkest. Vanmiddag speelt hij voor u verscheiden voorbeelden uit de Franse orgelkunst van de afgelopen anderhalve eeuw.

Vrij entree, reserveren aanbevolen

Lavinia Meijer

Calefax © Sanne Donders

78

What if Bach...

koormuziek

zaterdag 28 februari Grote Zaal 20.15 uur Om 19.30 uur inleiding door Neil Wallace Rotterdam Symphony Chorus Wiecher Mandemaker dirigent m.m.v. Laurenscantorij DoelenKwartet Hayo Boerema orgel Lavinia Meijer harp Arnold Marinissen slagwerk Bernstein Chichester Psalms Adams Chorus of Exiled Jews (bew. Zimmerman) Adams Chorus of Exiled Palestinians (bew. Zimmerman) Barber Agnus Dei Whitacre Water Night en andere werken voor koor a cappella Lang i never Van Bernstein kennen we de musical West Side Story. Maar deze veelzijdige Amerikaan heeft veel meer gecomponeerd, zoals het magnifieke koorwerk Chichester Psalms. Op Hebreeuwse teksten staat deze muziek stil bij leven, dood en geloof. Bernstein zelf heeft een bewerking gemaakt waarin hij het orkest vervangt door orgel, harp en slagwerk. Die versie schotelen wij u voor, waarbij Lavinia Meijer zich buigt over de aartslastige harppartij. Ook het koor kent trouwens berucht moeilijke passages. Die zijn in veilige handen bij het Rotterdam Symphony Chorus, een nieuw koor dat is opgericht in samenspraak met de Doelen en het Rotterdams Philharmonisch, om grootbezette stukken professioneel te kunnen uitvoeren.

nieuwsgierig naar de muziek uit dit magazine? beluister alvast thuis via www.dedoelen.nl/ spotify

kamermuziek - barok

zaterdag 28 februari Jurriaanse Zaal 20.15 uur Calefax & Holland Baroque Society Bach/Tineke Steenbrink Het ‘Zevende’ Brandenburgse Concert Vivaldi/Bach Concert in a BWV1065 Bach Ricercar a 6 uit Musicalisches Opfer BWV1079 Bach Brandenburgs Concert nr.3 in G BWV1048 In 1717 wordt Bach benoemd tot kapelmeester aan het Hof van Vorst Leopold van Anhalt-Köthen. Het is zijn taak om muziek te componeren voor concerten, feesten en speciale gelegenheden. Hij heeft een 17-koppig ensemble tot zijn beschikking, van wie er vijf uit Berlijn komen. Bach schrijft aan het hof zijn vioolconcerten, de vier orkestsuites en de zes verbluffende Brandenburgse Concerten.

In What if Bach... vraagt Calefax zich af wat de componist zou hebben geschreven als Holland Baroque Society het hoforkest in Köthen was geweest en Calefax de vijf solisten uit Berlijn.

Samen stelden zij het ‘Zevende’ Brandenburgse concert samen, door de mooiste delen uit Bachs repertoire te combineren en te bewerken voor dit nieuwe orkest.

Entree € 24 R’pas/65+ € 20 t/m 26 jaar of cjp € 9

algemene informatie 79

kaartverkoop 1. www.dedoelen.nl

2. telefonisch

3. kassabalie

De gemakkelijkste en snelste manier om concertkaarten te bestellen. Kies zelf uw stoel in de zaal en print uw kaarten thuis uit.

Bij de kassa van de Doelen via 010 2171717. Van maandag tot en met zaterdag bereikbaar van 14.00 tot 18.00 uur.

De kassabalie aan Schouwburgplein 50, Rotterdam is van maandag tot en met zaterdag geopend van 14.00 tot 18.00 uur en voorafgaand aan concerten. U kunt hier terecht om kaarten te kopen en zelf uw stoelen uit te kiezen.

legenda KOFFIE/thee inbegrepeN Bij concerten met dit icoon zijn koffie en thee bij de prijs van uw concertkaart inbegrepen, zowel voorafgaand aan het concert als in de pauze.

pauzedrankje inbegrepen Bij concerten met dit icoon zijn alle consumpties (koffie, thee, fris, bier, wijn) in de pauze van het concert bij de prijs van uw concertkaart inbegrepen. Speciale wijnen zijn tegen bijbetaling verkrijgbaar aan de luxe wijnbar in de Hal Grote Zaal. Voorafgaand aan het concert zijn consumpties tegen betaling verkrijgbaar. Bij concerten zonder pauze is uw drankje voorafgaand aan het concert inbegrepen.

DOELENCAMPUS DoelenCampus is het platform van de Doelen voor verdieping in de muziek. Evenementen met dit icoon bieden deze verdieping in de vorm van een inleiding, masterclass, workshop, nabespreking, cursus of meet & greet.

vrijdag in de flip Vrijdag in de Flip is een nieuwe concertformule in de Doelen. Verrassende en eigenwijze muziek in de intimiteit van de Eduard Flipse Zaal. Alle concerten bestaan uit één lange set zonder pauze en na het concert draait een van de musici van die avond muziek die hij/zij graag hoort.

Met de Vrijdag in de Flip Knipkaart bezoekt u vier concerten naar keuze voor slechts € 55.

RED SOFA BANKPAS Voor € 79 per seizoen beschikt u over de Red Sofa Bankpas, waarmee u gedurende het seizoen voor alle Red Sofa-concerten met dit icoon een gratis kaart kunt reserveren (indien beschikbaar).

Zie ook www.dedoelen.nl/redsofa

DOELENprogrammering Dit icoon geeft aan dat het concert door de Doelen is geprogrammeerd.

Bij deze concerten geldt bovendien de regeling ‘kaarten ruilen’ (tot 2 werkdagen voor het betreffende concert). U vindt de voorwaarden op www.dedoelen.nl onder het menu ‘Informatie’.

De Red Sofa en Blue Sofa bij de concerten met dit symbool zijn beschikbaar gesteld door de Woonmall.

80

COLOFON

Dit magazine is een uitgave van de Doelen en verschijnt drie maal per seizoen.

PROGRAMMERING

COVERFOTO

Neil Wallace (Hoofd programmering) Miriam Duiker Hans de lange Madelène Roovers Frank van Berkel (Jazz International Rotterdam) Helinth Boks-Keller (Kamermuziekvereeniging)

Sanne Donders

REDACTIE EN TEKST

OPLAGE 35.000

DRUK MediaCenter Rotterdam

Ypma Piano’s is exclusief lever­ancier van Steinway & Sons piano’s en vleugels in de Doelen

CONTACT

Mira van Baalen, Jacqueline Blok-Wouters, Mathijs Bouwman, Bart Diels, Elsbeth Grievink, Frits de Haen, Paul Janssen, Philip Leussink, Ronald Renirie, Gilles de Sitter, Saskia Törnqvist, Studio Lonne Wennekendonk, Stephen Westra (Haydn)

De kassa van de Doelen is uw aanspreekpunt voor alle vragen over concerten en het bestellen van kaarten. De kassa is bereikbaar van maandag t/m zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur via 010 217 17 17 en via e-mail kassa@dedoelen.nl.

Het bezoekadres is Schouwburgplein 50, Rotterdam.

CONCEPT EN ONTWERP

ADVERTENTIES

Studio Lonne Wennekendonk

Afdeling Marketing en Communicatie de Doelen, Femke Meeuwissen, 010 217 17 44, f.meeuwissen@dedoelen.nl

DTP AGENDA

Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden. De Doelen heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen.

Philip Leussink, Dorine Verharen

BEGUNSTIGERS VAN DE DOELEN

De Doelen Blue en Red Sofa zijn ter beschikking gesteld door: Woonmall Alexandrium Rotterdam

De Doelen maakt uitsluitend gebruik van FSC-papier

‘Ik dacht: o ja, dat is cool, ik word later dirigent.’ ­— Yannick Nézet-Séguin herinnert ­ zich hoe hij als tienjarige een plaat ­ van Herbert von Karajan hoorde.