Doelen Magazine maart, april, mei, juni 2017 by de Doelen

INTERVIEW SHARA NOVA

‘Het is fijn om te zoeken naar nieuwe klanken. Ik wijd er mijn leven aan.’

STEPHAN MICUS Op bezoek bij ‘eenpersoonsklankuniversum’

HET IS WEER PASSIETIJD De Matthäus versus de Johannes

OPERADAGEN ROTTERDAM Avontuurlijk en toegankelijk

BETOVERENDE JAZZ UIT HET NOORDEN

Hun debuutalbum werd in 2008 verkozen tot beste jazz-cd van IJsland. Inmiddels zijn de mannen van jazzkwartet ADHD aardig wat cd’s verder – er staan er inmiddels zes op de teller – en ook heel wat lovende recensies en onderscheidingen. De muziek van ADHD laat zich lastig omschrijven. Dromerige klanken kunnen zo omslaan in pakkende improvisaties of stevige rock. Een Belgische programmeur omschreef de muziek misschien nog het beste, als ‘een mix van melancholie, jazz-rock en ambient’. Dat de mannen in IJsland zijn onderscheiden vanwege hun fantastische live performances, wekt natuurlijk grote verwachtingen voor hun debuut in Rotterdam. vrijdag 17 maart 2017 www.dedoelen.nl

DE DOELEN

VOORWOORD

VOORWOORD Beste lezer, Af en toe reis ik voor de Doelen naar interessante oorden – een van de voordelen van deze prachtige baan. Zo beleefde ik afgelopen najaar een mooie trip naar Santiago de Compostela, samen met onze programmeurs Frank van Berkel en Elda Dorren. We bezochten er de World Music Expo, kortweg Womex genoemd. Terwijl Frank en Elda tot diep in de nacht bands beluisterden en contacten legden, had ik een druk programma vol afspraken. Want de Womex is een uitgelezen moment om zaken te doen. Daar ontmoet en spreek je elkaar. De echte reizigers van de Doelen zijn onze programmeurs. Vooral ons hoofd programmering Neil Wallace gaat de wereld rond om musici en orkesten te spreken, contacten te leggen, afspraken te maken met andere zalen in Europa en zaken te doen met impresario’s. Dat is essentieel voor het programmeursvak en ook voor de (internationale) aantrekkelijkheid van de Doelenprogrammering. Op die reizen en door die contacten doen Neil, Frank en Elda de meest bijzondere muzikale ontdekkingen. Het Lets Radiokoor bijvoorbeeld, inmiddels een vaste gast in de Doelen én in collegazalen in Nederland, is voor het eerst door Neil naar Nederland gehaald (1 maart in de Grote Zaal). En de fenomenale Cubaanse a cappella groep Vocal Sampling, een ander voorbeeld, is door Frank en Elda geboekt via contacten die ze op de Womex opdeden (16 maart staan ze in de Jurriaanse Zaal).

INHOUDSOPGAVE INSTRUMENT IN BEELD De cimbalom pagina 6

‘Ik heb de keuze gemaakt mijn leven te wijden aan het maken van nieuwe muziek’

De wereld komt samen in de Doelen. En ik kan er gewoon op mijn fiets naartoe. Ons netwerk is belangrijk. Daarmee halen we de wereld naar de Doelen, en blijven we op internationaal niveau de toon aangeven. Andersom brengen we Rotterdam naar de wereld. Voor de derde keer mogen wij Classical:NEXT organiseren in de Doelen. Een groot, internationaal evenement waar 1200 afgevaardigden uit 45 landen actuele kwesties bespreken, zaken doen en showcases van musici bezoeken. Het is natuurlijk geweldig om vier dagen lang het grootste netwerk van klassieke muziek in de wereld in huis te hebben. Maar het gaat me vooral om het woordje ‘NEXT’. Dat past ons als een jas. Voor vernieuwing moet je in Rotterdam zijn; een moderne stad kijkt per definitie naar de toekomst. Tijdens Classical:NEXT proberen we het gesprek over klassieke muziek zo breed mogelijk te voeren. Van de artistieke tot de economische aspecten. We leren van elkaar, inspireren elkaar en zetten elkaar aan het denken. En u, het publiek, kunt zelf even programmeur zijn: alle showcases zijn openbaar. Het ziet ernaar uit dat wij dit evenement tot ten minste 2020 in Rotterdam zullen hebben. Dat vervult mij met trots. De wereld komt samen in de Doelen. En ik kan er gewoon op mijn fiets naartoe. Gabriël Oostvogel, directeur-voorzitter de Doelen

In gesprek met Shara Nova pagina 8

ACHTER DE SCHERMEN Sila Sramadin houdt de Doelen blinkend schoon pagina 15

DE DOELEN

INHOUDSOPGAVE

OP BEZOEK BIJ

EENPERSOONSKLANKUNIVERSUM STEPHAN MICUS

Bezoekers vertellen hun verhaal pagina 22

Als je ĂŠcht speelt, verdwijnt de persoon, en is er alleen nog maar klank.â&#x20AC;&#x2122; pagina 32

Historie Een peperduur plankje voor de koningin pagina 29

The Battle of the Passions pagina 30

Operadagen Rotterdam pagina 52

gen n i n i Tra e t nan Tor

Werknemers verbeteren hun Nederlandse taal met een taaltraining van Tornante Trainingen

Tornante Trainingen 010 742 04 65 – www.tornantetrainingen.nl TT_ADV_DOELEN_210x137_Fin.indd 1

12/28/16 12:01 PM

Steinway Center Nederland in Alkmaar is officieel vertegenwoordiger van Steinway & Sons in Nederland. Hier kunt u terecht voor: PIANO’S EN VLEUGELS - NIEUW & OCCASION REVISIE & TAXATIE STEMMEN & ONDERHOUD PIANO- & VLEUGELVERHUUR

DE DOELEN

TIPS

a You

nd Eye Breda

om niet te missen

DONDERDAG 16 MAART 2017

ZATERDAG 4 MAART 2017

Vocal Sampling

Cross-linx

JUDITH ROTMANS

Kassamedewerker de Doelen

Culturele werving de Doelen en blogger Ik weet het nog goed. September 2002. Ik zat bij Vocal Sampling in de zaal, mijn allereerste concert in het gebouw waar ik sinds kort werkte. Toegegeven: ik had me niet verder ingelezen. De mannen kwamen op en begonnen te zingen. Wow! Ik keek verbaasd rond: waar zijn de musici die ik hoor spelen eigenlijk? Werkelijk, het duurde even voordat het kwartje viel… Ahum, maken die mannen zélf al die geluiden? Wow-wow-wow. Als ik in gezelschap de cd draai en zeg dat het alleen stemmen zijn, gelooft niemand dat. Eerst zien!! En dat kan nu weer, want bijna 15 jaar later komen ze terug! Kijk voor meer informatie over dit concert op pagina 64.

JENNY KLEINSMIT

Tegenwoordig heb ik een voorkeur voor luxe overdekte festivals. Voor Cross-linx hoef je nooit ver te reizen want je kan het bezoeken in Eindhoven, Rotterdam, Amsterdam en Groningen. Het hele Doelengebouw wordt erbij betrokken en je kan overal in- en uitlopen. Dit seizoen heb ik al mogen voorproeven tijdens de Club Cross-linx tour met Ralph van Raat die prachtige stukken van Radiohead speelde. Ik bezoek Cross-linx vooral om de gezellige festivalsfeer en laat me verrassen door de line-up. Ik ben benieuwd of ik net zo blij verrast word als verleden jaar! Kijk voor meer informatie over dit festival op pagina 61.

VRIJDAG 3 EN ZONDAG 5 MAART 2017

Valery Gergiev VRIJDAG 17 EN ZONDAG 26 MAART 2017

Yannick Nézet-Séguin GEORGE WIEGEL

Algemeen directeur Rotterdams Philharmonisch Orkest In twee weken tijd twee superprogramma's Bruckners Negende en de Symfonische dansen van Rachmaninov - met twee van de hotste dirigenten die er zijn. Valery is de meester van het onverwachte: hij maakt alles altijd weer spannender dan je voor mogelijk hield. Bij Yannick is het de liefdevolle aanraking van de noten, waardoor ze nóg mooier worden. Kiezen? Ga als het even kan naar allebei, en laat je dubbel betoveren. Kijk voor meer informatie over deze concerten op pagina’s 61 en 65.

ZATERDAG 25 MAART 2017

Herreweghe dirigeert Elias MERLIJN KERKHOF

Schrijver van ‘Alles begint bij Bach’ Het oratorium Elias van Felix Mendelssohn vind ik een van de meest aangrijpende stukken uit de klassieke muziek. Een paar jaar geleden ging ik op vakantie naar Cyprus, en omdat ik niet wist of mijn huurauto wel een cdspeler zou hebben, had ik maar één cd meegenomen. Dat was dus de opname van Elias door Philippe Herreweghe. Ik heb hem echt grijsgedraaid, dus ben benieuwd hoe hij het stuk nu uitvoert. Hoogtepunt is wat mij betreft de aria 'Es ist genug', met die prachtige driestemmige psalm die daarop volgt: bijzonder ontroerend. Kijk voor meer informatie over dit concert op pagina 67.

INSTRUMENT IN BEELD

DE CIMBALOM

DE DOELEN

INSTRUMENT IN BEELD

In deze rubriek zetten we een bijzonder instrument in de spotlights. Deze keer is het er een met een glansrol in Rotterdam Concerto VI, dat zijn wereldpremière beleeft in de Doelen. De cimbalom. DOOR ELSBETH GRIEVINK | FOTO’S DANKA ROKYTA Rokyta: ‘Deze cimbalom is gebouwd in Boedapest. Ik kreeg het instrument van mijn vader toen hij stopte met spelen. Het heeft dus een bijzondere persoonlijke waarde voor mij, maar ook objectief gezien is het een fantastisch instrument, met een prachtige kleurrijke klank.’

Een cimbalomspeler brengt veel tijd door met stemmen. De snaren ontstemmen snel. Bijzonder is ook de samenstelling van de snaren. Die lijkt chaotisch en complex, tot je de logica ervan leert begrijpen. Cimbalom spelen vergt veel oefening.

De body van het instrument bestaat uit stapels en grote, meestal stalen buizen die de enorme druk van de snaren (ruim 5000 kilo!) tegengaan, om te voorkomen dat het instrument inklapt als een boek.

De cimbalom wordt bespeeld met twee hamertjes. Door ze te omwikkelen met materialen als watten, hout, staal of leer kun je het geluid beïnvloeden. Soms gebruikt Rokyta het plectrum of zijn vingernagels. ‘Je kunt ook flageoletten (zacht klinkende boventonen, red.) spelen: als je je vinger op een bepaalde plek van de snaar legt, klinkt de snaar een octaaf hoger.’

DE DOELEN

INSTRUMENT IN BEELD

‘Van een zachte, magische tremolo tot majestueuze harde fanfares in snel achter elkaar aan rennende noten.’

Op 29 april zal op het podium van de Grote Zaal een bijzonder instrument schitteren. Een loodzware ‘tafel’ op vier poten waarvan de strak gespannen snaren meestal met een hamertje bespeeld worden, en soms met de vingers worden ‘geplukt’. Het doet denken aan het hakkebord of het hackbrett, zoals we die in West-Europa kennen. Maar dit is de Hongaarse cimbalom. Ieder jaar geeft de Doelen een componist de opdracht een Rotterdam Concerto te schrijven: een werk voor (kamer)orkest plus een instrument dat niet vaak als solo-instrument te horen is. Componist Patrick van Deurzen koos voor de cimbalom, waarin hij een grote bron van klanken uitdrukkingsmogelijkheden zag.

Het wordt bespeeld door Jan Rokyta, die het instrument als kind altijd om zich heen had. ‘Mijn vader speelde erop, hij bracht het over aan mijn broer en mij, en inmiddels kan ook mijn dochter Danka heel mooi spelen.’ Hij spreekt liefkozend over de klanken die je uit een cimbalom kunt toveren. ‘Van een zachte, magische tremolo tot majestueuze harde fanfares in snel achter elkaar aan rennende noten.’ Komt dat zien én horen! Het concert van 29 april wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds Podiumkunsten.

INTERVIEW SHARA NOVA

DE DOELEN

‘Ik heb de keuze gemaakt mijn leven te wijden aan het maken van nieuwe muziek’ INTERVIEW

HET ECLECTICISME VAN SHARA NOVA

DE DOELEN

INTERVIEW SHARA NOVA

DOOR GILLES DE SITTER FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S SHERVIN LAINEZ

De Amerikaanse zangeres en multi-instrumentalist Shara Nova slaat een brug tussen uiteenlopende muzikale genres. Met My Brightest Diamond bewijst ze haar veelzijdigheid, in de liederencyclus Unremembered haar vakmanschap als zangeres. Op het Cross-linx festival in maart en twee dagen later in een concert met het DoelenEnsemble is dat allemaal te bewonderen.

DE DOELEN

INTERVIEW SHARA NOVA

SPOTIFY -

Beluister een deel van Unremembered op de Spotify playlist van dit magazine. www.dedoelen.nl/ spotify

Wie de muziek van Shara Nova niet kent, zal bij het beluisteren van haar platen wellicht een wenkbrauw optrekken. Elektronica, dance, folk, barok, pop, punk, klassiek. Kan dat allemaal samen? Ja, dat kan. Voor wie door luistert, ontvouwt zich een kleurrijk klankpalet dat geen rekening houdt met grenzen en laat horen hoe doordacht haar muziek is.

lacht ze. Bij Nova thuis werd niet alleen geluisterd. ‘Ik kom uit een erg muzikale familie. Mijn vader speelt accordeon, mijn moeder piano en orgel en ook mijn grootouders, ooms en tantes, nichtjes en neefjes maken allemaal muziek.’ De meeste indruk maakte haar oom, een fenomenaal en 'world-class' klassiek pianist die ook vreselijk goed jazz speelt. ‘De muziek hing altijd in de lucht.’

Nova, al van jongs af aan een muzikale omnivoor, werd sterk beïnvloed door haar familie en nomadische opvoeding. ‘Voor mijn achttiende woonde ik in negen verschillende staten’, vertelt ze. ‘Ik moest me voortdurend aanpassen aan de omgeving.’ Haar vader nam platen voor haar mee uit de bibliotheek. ‘Michael Jackson en Amy Grant’,

Haar tienerjaren brengt ze door in Detroit, op een high school die de muzikale vorming van de studenten hoog in het vaandel heeft staan. De muziekcompetitie The Pride of Vienna brengt haar naar Europa met het schoolkoor waarbij ze zich aansluit. lees verder >

DE DOELEN

INTERVIEW SHARA NOVA

Ze winnen in de categorie overall en zijn het beste kamerkoor. ‘Een heel bijzondere ervaring voor een meisje van dertien uit een gezin met weinig geld’, zegt Nova. Een nieuwe wereld gaat voor haar open. ‘Het winnen van een prijs betekende erg veel voor mij als tiener. Het heeft me discipline bijgebracht.’ Maar het gaat niet om het winnen, vindt Nova, wel over hoe goed het voelt te zingen en trots te zijn op het werk dat je verzet hebt. In haar laatste jaar op de middelbare school doet ze met het koor opnieuw mee en wint wederom. Het leren kennen van en omgaan met nieuwe culturen werkt verslavend, hongerig als ze is naar meer interactie. Shara gaat opera studeren aan de Texas University in Denton. ‘Als tiener speelde ik in bandjes, maar het waren altijd de jongens die alles bepaalden. Ik dacht, ik moet het allemaal zelf gaan doen.’ Een klassieke opleiding leek de beste optie. Ze begint zelf muziek te schrijven, maar ziet dat los van haar klassieke opleiding. Pas in New York, waar ze naartoe verhuist na haar studie, legt ze het verband tussen songwriting en klassieke muziek.

Haar veelzijdige muzikale avontuur My Brightest Diamond begint met de plaat Bring Me the Workhorse, een rockplaat maar mét de gedachte om klassieke instrumenten samen te voegen met drums, bas, toetsen en gitaar, de instrumenten die de popcultuur zo kenmerken. Later voegt ze daar een meer experimenteel smaakje aan toe, met elektronica, houten instrumenten en zelfs marching bands, volgens Nova de hoeksteen in het openbare muzikale en sociale leven van de Verenigde Staten. ‘De marching bands houdt mensen bij elkaar.’ Kapitalisme en een televisie in iedere huiskamer doen dat niet. ‘Gelukkig hoor je de marching bands nog overal, op iedere middelbare school. Het is zo belangrijk om samen muziek te maken, dat te kunnen doen.’ Want hoe komen we nog in contact met elkaar in een tijd van drastische verandering, hoor je haar zich afvragen. De optredens van Shara Nova zijn meer dan alleen musicerende mensen. Het theatrale karakter van Nova’s optredens wordt versterkt door haar verschijning op de bühne.

Ging haar muziek eerder over het persoonlijke leven, nu gaat het over de dialoog tussen haar en de wereld.

DE DOELEN

INTERVIEW SHARA NOVA

‘Door mijn samenwerking met filmmaker en kunstenaar Matthew Barney ben ik verslaafd geraakt aan de kunst van het vertellen van een abstract verhaal.’ In zijn vertellingen kan de protagonist net zo goed een auto zijn, schrijft ze in een stuk op drownedinsounds.com waarin ze haar ervaringen als actrice optekent. Het gaat de zangeres duidelijk om het groepsproces. Ging haar muziek eerder over het persoonlijke leven, nu gaat het over de dialoog tussen haar en de wereld, the us conversation, zoals zij het noemt. Toch schrijft Nova het liefst voor het individu. Zelf zegt ze very motived by the individual player te zijn. ‘Een partij bedenk ik met één specifieke musicus in gedachte. Ik houd van de mensen voor wie ik schrijf.’ Dat levert telkens weer iets nieuws op. Die mentaliteit zit er bij Nova inmiddels flink ingebakken. ‘Het is fijn om te zoeken naar nieuwe klanken. Ik wijd er mijn leven aan. Misschien ben ik niet de meest technisch begaafde muzikant; het gaat om die toewijding.’

SHARA NOVA’S FAVORIETE INSTRUMENTEN

BESTEL KAARTEN

Shara Nova beheerst vele instrumenten, maar haar favoriete speeltje is de elektrische gitaar. ‘Je kunt er alle kanten mee op, het meest expressieve instrument dat ik ken.’ Welk specifieke model dan haar meest geliefde instrument is? ‘Lastig kiezen. Ik heb een Gibson 335 gehad, uit 1979. Een geweldige gitaar waarop ik mijn eerste vier albums componeerde. Krachtig gitaartje, met twee humbuckers, maar ook erg geschikt voor rustige nummers, met een vaste intonatie.’ Voor het nieuwste album, dat begin 2017 verwacht wordt, gebruikte Nova een Gretsch uit 1970, model Baldwin Era. ‘Ook eentje met twee humbuckers. Volgens mij noemen ze ‘m The Committee. Het is een zeldzame gitaar. Perfecte intonatie en kleiner dan de Gibson. Dat toert wel zo lekker.’

zaterdag 4 maart 2017

INDIE-CLASSICAL FESTIVAL CROSS-LINX Met o.a. Shara Nova en My Brigthest Diamond, Efterklang, Ane Brun, DM Stith en Hauschka

maandag 6 maart 2017

DOELENENSEMBLE & SHARA NOVA Wereldpremière Unremembered van Sarah Kirkland Snider www.dedoelen.nl Mede mogelijk gemaakt door:

‘The work attested to Ms. Snider’s thorough command of musical mood setting, organically integrating the structural economy and direct impact of pop songs with deft, subtle orchestrations that lent emotional gravity and nuance.’

SARAH KIRKLAND SNIDER OVER HAAR SONGCYCLUS DIE SHARA NOVA IN DE DOELEN ZINGT Melancholisch, verfrissend, polychroom. Het zijn enkele woorden die het alom geprezen werk Unremembered van de Amerikaanse componiste Sarah Kirkland Snider kenmerken. Unremembered is een dertiendelige liederencyclus voor zeven stemmen, een kamerorkest en elektronica. Voor de première in Rotterdam schreef Snider speciaal voor het DoelenEnsemble en het Codarts Ensemble een nieuw arrangement. De drie stemmen (Shara Nova, Padma Newsome, DM Stith) zingen live mee, de andere vier werden eerder opgenomen. ‘Daarom moét je met een metronoom of clicktrack spelen. De computer draait mee’, vertelt Snider over Skype vanuit haar woonplaats in New Jersey.

– The New York Times

Het is de eerste keer dat het stuk in z’n geheel wordt opgevoerd. ‘In New York werd het stuk deels uitgevoerd. Later heb ik er drie delen bijgeschreven.’ Ze baseerde Unremembered op dertien gedichten van Nathaniel Bellows, die hij speciaal voor haar schreef. ‘Het werk gaat over het verlies van onschuld, over hoe een kind de wereld inkijkt en zich lager than life waant. Vol bewondering voor zijn omgeving.’ Tijdens festival Cross-linx (4 maart) zullen enkele delen uit de liedcyclus ten gehore worden gebracht. De wereldpremière van het complete werk vindt twee dagen later plaats, eveneens in de Doelen.

DE DOELEN

ANDERE GELUIDEN

ANDERE GELUIDEN Tips rondom de concertzaal

Onmoetingspunt

©T om G

Een van onze bezoekers kwam met een suggestie. Omdat ze meestal alleen naar concerten komt, leek het haar leuk om in de pauze andere bezoekers te ontmoeten. Konden we daar geen plek voor creëren? En of we dat konden. We vonden het een gouden idee! En dus hebben we een ontmoetingspunt ingericht. Niet alleen voor onze solo-bezoekers, maar ook voor ieder ander die openstaat voor ontmoeting. U vindt het ontmoetingspunt in de hoek van de Port of Rotterdam Foyer (hoek Karel Doormansstraat/Schouwburgplein). Schroom niet, kom langs!

os s

e la

Van Locomotrutfantje tot Spartapiet DEELDER IN DE KUNSTHAL Jules Deelder is bekend als dichter, als Nachtburgemeester van Rotterdam en als jazzconnaisseur. Vorig jaar nog liet hij in de Doelen tijdens de Dag van de Rotterdamse Jazz zijn jazzkunsten op dj-gebied horen. Dat hij ook beeldend kunstenaar is, laat de Kunsthal zien in de tentoonstelling ‘Beelder… van J.A. Deelder’. Pennen, cocktail-stampertjes, lepeltjes, tandenborstels, speelgoed en lensdopjes worden door Jules op kleur verzameld en verwerkt tot ‘Beelder’, inclusief het kenmerkende vlinderbrilletje. Om zijn Beelder samen te vatten in woorden geeft hij ze liefkozend de meest toepasselijke namen. Een tiental meest aansprekende Beelder is bij de Kunsthal te zien. De tentoonstelling ‘Beelder’ is nog te zien t/m 19 maart 2017 www.kunsthal.nl

Jazz Sessions @ Stadsbrasserie Rotterdam KOM LUISTEREN OF DOE MEE! Iedere dinsdag, wanneer de avondschemer plaatsmaakt voor het vallen van de nacht, verzamelen jazzmusici zich in de Stadsbrasserie voor een jamsessie. Iedere jazzsessie brengt een compleet ander programma, met musici uit de (inter)nationale jazztop zoals Benjamin Herman (New Cool Collective), Maarten Hogenhuis (BRUUT!), John Marshall (NYC/Berlin) en Martijn van Iterson. Na een kort concert start de sessie en krijgt iedereen kans om samen met de jazzhelden van nu te spelen! Iedere dinsdagavond vanaf 21.30 uur in de Stadsbrasserie Rotterdam (naast de hoofdingang van de Doelen) facebook.com/RotterdamJazzSessions www.stadsbrasserierotterdam.nl

nt M

ent

z el

DE DOELEN

ACHTER DE SCHERMEN NAAM VAN HET ONDERDEEL

DOOR ELSBETH GRIEVINK | FOTO SANNE DONDERS

Ze schrobt wijnvlekken van het podium, bikt kauwgom onder stoelen vandaan en boent de toiletten tot ze blinken. Sila Sramadin (62) houdt de Doelen schoon.

SILA SRAMADIN ACHTER DE SCHERMEN

Om 7.00 uur ‘s ochtends laadt Sila haar kar vol microdoekjes, wissers, moppen en schoonmaakmiddelen en rolt ze het gebouw door. Vaak eerst richting kantoren, voor haar collega’s komen. Waar ze daarna wordt ingedeeld, maakt haar niet uit. ‘Ik vind alles leuk. Ook de toiletten.’

Geen vlek is Sila te gek. ‘Ik krijg alles schoon’, verzekert ze. ‘Dat moet ook, want er verdwijnt hier regelmatig wijn, koffie en chips in het tapijt. Gelukkig doet shamponeren (chemische reiniging, red.) wonderen.’

Om de week heeft Sila gebroken diensten. Dat betekent dat ze ‘s ochtends werkt, dan een paar uur vrij is, en ‘s avonds weer terugkomt voor schoonmaakwerkzaamheden tijdens de concerten. En dat zes dagen per week. Op de dag dat ze vrij is, zorgt ze voor haar kleindochter Shenna van drie.

Sila is in dienst van schoonmaakbedrijf Gom, maar voelt zich onderdeel van de Doelen-familie. ‘Het zijn allemaal zulke lieve mensen hier. Thuis ben ik alleen, op mijn werk is het gezellig.’

Soms blijft het paarse Gom-uniform thuis, en komt Sila in sprookjesachtige jurken met gouden biezen naar de Doelen. ‘Ik ben dol op Bollywoodfilms en Indiase muziek. Met collega’s bezoek ik regelmatig concerten. Dan ben ik in de Doelen om te ontspannen en let ik even niet op viezigheid!’

‘Als ik niet werk, verkies ik de stilte’

OP HET PODIUM

DE DOELEN

OP HET PODIUM

WIECHER MANDEMAKER

Hoe ziet het leven van een musicus eruit? Wat zijn de leuke en minder leuke momenten? Wat doet hij in zijn vrije tijd? We ondervroegen Wiecher Mandemaker, (koor)dirigent en artistiek leider van de Laurenscantorij, het Laurens Collegium Rotterdam en het Rotterdam Symphony Chorus. DOOR ELSBETH GRIEVINK | FOTO SANNE DONDERS

OP HET PODIUM

JEUGD ‘Mijn vader registreerde orgelconcerten, als kleine jongen ging ik graag mee. Op mijn tiende begon ik met privé-lessen orgel. Ook zat ik op een kinderkoor, waar ik jaren later dirigent van werd.’

MENSEN ‘Dat ik me helemaal op de koordirectie gestort heb, en minder op het orgelspelen, komt omdat ik graag met mensen werk. Tegelijkertijd is dat het lastigst aan mijn werk. Je hebt niet alles in de hand. Dus als je aan het repeteren bent voor een concert over vier weken, en je merkt dat er nog bergen verzet moeten worden, kun je weleens denken: zat ik maar achter m’n orgel.’

MOOISTE MOMENTEN ‘Als we een uitvoering geven en ik merk: nu kunnen we álles. Dat ik mijn pink een beetje beweeg en de muziek meteen die kant op gaat. Het zit hem in momenten, een concert kan nooit één lang-

durig hoogtepunt zijn. Het gaat om de intieme of dramatische momenten in het stuk. Als die lukken, dan… jaaa.’

MINDER LEUK ‘De frustratie als je vol bent van een stuk, maar je mensen er nog niet klaar voor zijn. Ik probeer zo min mogelijk kwaad te worden, en eventuele irritaties meteen te bespreken. Ik geloof dat een koor het best gedijt bij harmonie.’

MIJLPAAL ‘De Hohe Messe van Bach is voor mij een soort muzikaal heiligdom. Ik heb er vijftien jaar omheen gelopen, voor ik het afgelopen najaar aandurfde. De spanning die ik voor zo’n concert opbouw, moet ik op het podium zo snel mogelijk zien kwijt te raken, want met spanning in het lijf kun je moeilijker bij de muziek komen.’

ONTSPANNING ‘Twee keer per week sta ik op de schaatsbaan, samen

met een van de zangers uit mijn koor. Schaatsen is heerlijk, je hebt er een enorme concentratie voor nodig, waardoor je al het andere kwijtraakt.’

FIJNE PLEK ‘De natuur. Ik ga graag naar Texel, maar ook in de omgeving van Bleiswijk, waar ik woon, zijn prachtige gebieden om te wandelen. Dan neem ik mijn camera mee en speur ik naar bijzondere vogels. Ik lig gerust drie uur op mijn buik te wachten tot die steenuil bij het juiste licht op de juiste tak gaat zitten.’

MUZIEK VOOR THUIS ‘Toen ik op het conservatorium zat, had ik bijna nooit een stil moment. Dat is veranderd. Als ik niet werk, verkies ik steeds vaker de stilte. Daarom zoek ik de natuur op, of de schaatsbaan. Als daar dan iemand bedacht heeft dat de radio aan moet, baal ik een beetje. Ik hoor liever het krassen van mijn schaatsen in het ijs.’

MOOISTE STEM ‘Moeilijke vraag, zeg. Dat hangt helemaal van de soort muziek af. Maar vooruit: Pavarotti. Er zat iets in die stem dat me tot op mijn botten kon raken. Bovendien zag je altijd in zijn ogen dat het klopte. Een mooie stem met lege ogen, dat is niks.’

TIP! Wiecher Mandemaker live aan het werk zien? Op zaterdag 3 juni dirigeert hij het Laurens Collegium Rotterdam in de Laurenskerk. Samen met organist Hayo Boerema voeren ze het derde deel uit van ons vierluik over Shakespeares The Tempest, met een gewaagd thema: ‘Hell is empty, and all the devils are here…’: de dagen van de matrozen. www.dedoelen.nl

IN DE BAK

STANISLAV KOCHANOVSKY

dirigent

DE DOELEN

IN DE BAK

IN DE BAK In februari geeft het Rotterdams Philharmonisch Orkest slechts twee concerten in eigen huis. De rest van de maand zijn onze musici aan het werk in het Amsterdamse muziektheater, waar ze Prins Igor spelen, de opera van Alexander Borodin. Het helder verlichte concertpodium wordt verruild voor de schemerwereld van de orkestbak. Dirigent Stanislav Kochanovsky en drie orkestmusici vertellen wat zich daar afspeelt, grotendeels onzichtbaar voor het publiek. DOOR BART DIELS ‘Voor een dirigent is opera het moeilijkste wat er is’, vindt Stanislav Kochanovsky. ‘Spanning, irritatie: dat is aan de orde van de dag’, constateert paukenist Danny van de Wal. ‘Er kan heel veel mis gaan’, zegt trompettist Jos Verspagen. ‘En één ongeluk kan een complete productie tot stilstand brengen,’ voegt cellist Mario Rio daaraan toe. Opera: eigenlijk is het gekkenwerk. Maar – daar zijn alle vier de musici het over eens – het is vooral ook geweldig mooi om te doen. Want uiteindelijk gaat het bijna altijd goed, en dan is het resultaat pure magie.

PAARD OF OLIFANT Opera is complex, legt Stanislav Kochanovsky uit. ‘Om te beginnen heb je solisten, die zonder bladmuziek zingen – dus je moet reageren op wat zij doen. Maar je hebt ook een koor. En de afstanden maken het lastig. Het orkest zit vlak bij je, dat is geen probleem. Maar als een zanger zijn tekst

vergeet, of opeens versnelt, of juist een noot langer aanhoudt – je weet het nooit, er kan echt van alles gebeuren. Maar dat is ook de charme: daarom is een live uitvoering altijd spannender dan de mooiste cd of dvd. Dát maakt een voorstelling tot een wonder, tot iets geweldigs en betoverends.’ Die onvoorspelbaarheid stelt niet alleen hoge eisen aan de dirigent, maar ook aan de musici. ‘Het orkest moet soepel zijn’, vertelt Mario. ‘Je moet weten op welke momenten er iets anders dan de muziek bepalend is – bijvoorbeeld een beweging op het podium. Als iets niet met een muzikale reden gebeurt, maar omdat er een paard langskomt, of een olifant, dan moet je soms wachten op een inzet. En die komt niet, of pas twee seconden later dan normaal – je hebt het gevoel: oké, het gaat nu gebeuren ... nu dan ...’

De musici varen daarbij blind op de dirigent: de enige in de orkestbak die kan zien wat er op het toneel gaande is. ‘Je hebt verder totaal geen connectie met wat er boven je gebeurt’, zegt Danny, ‘dus je moet constant de dirigent in de gaten houden, constant voelsprieten hebben voor wat er om je heen gebeurt. Inzetjes van zangers die te laat komen waardoor het scheef loopt: dat moet ter plekke gerepareerd worden. Je moet alert zijn, en handig. Een afwachtende houding is niet de oplossing. Dat heb ik wel geleerd.’

STOFFIG HOEKJE In de orkestbak speel je al buiten je comfort zone – maar het kan nog erger: voor bijzondere effecten plaatst de componist soms een deel van de musici buiten het orkest. Een banda heet zo’n apart groepje musici in operataal. Jos heeft er ervaring mee. ‘Vaak sta je dan in een stoffig hoekje ergens weggestopt. Dan heb je echt helemaal geen notie van wat er gebeurt. Je ziet niks, je hebt alleen een monitor waarop je de dirigent ziet. Maar een enkele keer sta je óp het podium, in tenue. En dan moet je uit het hoofd spelen, wat we ook niet zo gewend zijn. Dat heb ik ook gedaan: de Meistersinger.

BESLISSENDE OPERAERVARINGEN

DE DOELEN

IN DE BAK

Dat is met heel veel trompetten. Prachtige signalen, allemaal verschillend, die heel veel op elkaar lijken. Je leert wel vrij snel wanneer je ze moet spelen, maar wélk signaal, dat is nog wel lastig. Maar wel heel erg leuk. Dan voel je eigenlijk pas voor het eerst dat je ook echt betrokken bent bij wat er eigenlijk plaatsvindt.’ Een heel enkele keer zit het héle orkest op het podium: Mario herinnert zich Wagners Siegfried in de regie van Pierre Audi. ‘Je zag alles, dat maakte het echt anders. Acteurs liepen vlak langs je, er was een indrukwekkend decor met vuur, rook en vlammen.’ Prachtig – totdat de hoofdrolspeler tijdens een van de voorstellingen zijn arm brak. ‘We moesten de voorstelling afblazen. Dat voelde zo eng, zo pijnlijk. De opera was net op gang, we hadden nog maar twee uur gespeeld, er kwamen er nog vier. Dan merk je wel dat je deel uitmaakt van een groter geheel. Het lijkt allemaal routine, maar opeens vraag je je af: wat gebeurt er met het publiek, en wat gaan we nu over drie dagen doen, bij de volgende voorstelling? Opeens zie je dat door één ongeluk een enorm ding tot stilstand kan komen. Dat voelt raar, en je kunt niks doen. Maar meestal gaat het goed.’

1992 SCHNITTKE - LIFE WITH AN IDIOT

Mario Rio Dit was een van mijn eerste opera's. Het was een wereldpremière. Rostropovitsj dirigeerde en Schnittke leefde nog, dus hij was vaak in de buurt – dat maakte het tot een bijzondere ervaring. Maar de betekenis daarvan realiseer je je pas na een aantal jaren. Als je jong bent, dan vind je het alleen maar leuk. Later denk je: dit komt nooit meer terug.

1993 MOZART – ZAUBERFLÖTE

Stanislav Kochanovsky Ik was 11 toen ik als jongenssopraan bij het Mariinsky een rolletje kreeg in Die Zauberflöte. Ik keek mijn ogen uit, vooral hoe de dirigent vanuit de bak alles bij elkaar hield: het koor, het orkest, de solisten die overal en nergens stonden te zingen. Dat was – ik weet het nog precies – het moment dat ik besloot om dirigent te worden.

DE DOELEN

IN DE BAK

SOUL Meestal gaat het goed: dat geldt in elk geval voor de prestaties van het orkest. ‘En gelukkig wordt dat nu af en toe in de krant ook geschreven’, stelt Jos tevreden vast: ‘dat we een supergoed operaorkest zijn. Als er andere orkesten spelen – ze krijgen goede recensies hoor, en het zijn natuurlijk ook goede orkesten, maar dan worden er toch andere woorden gebruikt. Ja, wij zijn gewoon het kleurrijkste orkest van Nederland, denk ik. Mooi, interessant energiek, met spirit: dat hebben wij allemaal.’ Het klinkt misschien wat eigenwijs om dat van je eigen orkest te zeggen, maar Stanislav Kochanovsky is het van harte met Jos eens. ‘Dit is zó’n goed orkest: het is echt in topvorm. En wat ik zo geweldig vind: je voelt hun liefde voor de muziek. Dat heb je niet zo vaak met orkesten van dit niveau: die spelen dan wel heel goed en professioneel, maar ze komen niet toe aan de échte muziek. Maar dit orkest heeft soul – en dat is het beste wat je over een orkest kunt zeggen.’

Die passie die Kochanovsky bij de Rotterdammers voelt, herkent Danny helemaal. ‘Als Rotterdams Philharmonisch Orkest staan we er wel om bekend dat we de grens opzoeken: het heeft drama, niet dat kabbelende. Net als laatst bij de Sacre: toen heb ik een gat in mijn vel geslagen tijdens het concert. Niet dat ik te hard speelde, maar ik denk dat het te intens was, op dat moment. Ik neem me iedere week voor: rustig aan ... Maar gaandeweg – je raakt toch enthousiast, zeker bij zulke muziek, en dat geldt ook voor de meeste opera's. En dan ga je er toch weer in mee. Later hoor je reacties uit het publiek, dat het zo goed en energiek klonk. Dan denk ik: dat heb je dan toch maar bereikt

‘dit orkest heeft soul – en dat is het beste wat je over een orkest kunt zeggen’

2017

1998

BORODIN – PRINS IGOR

PUCCINI – MANON LESCAUT

Stanislav Kochanovsky Prins Igor is een heel beroemde opera in Rusland, een schitterende opera met een prachtig verhaal. Wij spelen de nieuwe enscenering van Dmitri Tsjerniakov, die een interessant nieuw licht werpt op de hoofdpersoon. Een heel mooie productie, die al veel succes had in de Metropolitan Opera. Ik verheug me er enorm op!

Danny van de Wal Het was mijn tweede week bij het orkest. Ik had nog nooit opera gespeeld. Puccini is prachtig, dus daar heb ik nog altijd goeie herinneringen aan, maar het was ook echt wel een leerschool. Valery Gergiev is een dirigent die ervan uitgaat dat je weet wat je doet. Hij weet precies waar hij het over heeft. En dat vraagt hij ook van de musici.

7–26 FEBRUARI 2016, MUZIEKTHEATER AMSTERDAM. MEER INFORMATIE: WWW.DNO.NL 2001 WAGNER – TRISTAN UND ISOLDE

Jos Verspagen Zes uur duurt die opera, met pauzes erbij – waarvan ik zelf als derde trompet drie minuten te spelen had, maximaal. En het enige wat ik ervan gezien heb, was Simon Rattle – want die stond recht voor me – en een donkere zaal. Maar het waren waanzinnige voorstellingen. Hoe die man dat muzikaal vormgeeft, dat was gewoon een feest.

OP BEZOEK BIJ

IN BEELD

OP BEZOEK BIJ In de zaal zitten we vaak in stilte naast elkaar, te genieten van muziek. Zonder te weten wie diegene is die naast ons zit. Op deze plek vertellen bezoekers van de Doelen hun verhaal. DOOR ELSBETH GRIEVINK FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S BOB VAN DER VLIST

DE DOELEN

OP BEZOEK BIJ

‘We zongen in de Rivièrahal in Blijdorp, met trompetterende olifanten op de achtergrond’ NIENKE KAMSTRA (82) EN HAAR MAN GERRIT VAN TUSSENBROEK (90)

OP BEZOEK BIJ

‘Ik wil net zo’n goede drumvlogger worden als Coop3rdrumm3r’ GYLLAN DE JONGH (19)

DE DOELEN

OP BEZOEK BIJ

‘Het blijft een heerlijke plek’ LOES (89) EN MARTINA KNOL (62)

OP BEZOEK BIJ

‘In de pauze zoek ik graag de gezelligheid van anderen op’ YVONNE VISSER-MOELKER (64)

DE DOELEN

Nienke Kamstra en Gerrit van Tussenbroek

Gyllan de Jongh (19) HEEFT TWEE LIEFDES: FILM EN MUZIEK. SOMS KOMEN DIE TWEE OP SENSATIONELE WIJZE SAMEN.

(82 EN 90) KUNNEN ZICH EEN LEVEN ZONDER MUZIEK NIET VOORSTELLEN.

‘Van jongs af aan heb ik piano gespeeld en in koren gezongen. Op mijn achtste zat ik in een kinderkoortje, bij Rocus van Yperen aan huis in Kralingen. Veel later ben ik bij KCOV ‘Excelsior’ gegaan, ik heb er 25 jaar gezongen. Men vond dat ik een mooie alt had. Die had ik niet van een vreemde, mijn vader had een grandioze stem en ook mijn moeder zong beeldschoon. We traden met het koor veel op in de Rivièrahal in Blijdorp, met de trompetterende olifanten op de achtergrond. Wat waren we blij toen de Doelen geopend werd.

Loes: ‘Mijn vader betrok ons doorgaans niet zo bij zijn werk, maar bij de Doelen was dat anders. Heel de stad had het erover. Sommigen zeiden: ‘Wat moet zo’n groot, deftig gebouw nu in Rotterdam?’ Alsof de stad het niet verdiende. Dat de Doelen vanaf dag één elke dag vol zat, vervulde mijn vader met trots.’ Martina: ‘Bij de opening mocht mijn zusje Francesca van tien jaar bloemen overhandigen aan koningin Juliana. (zie ook pagina 29). Mijn broertje, zusjes en ik zaten thuis voor de televisie en waren natuurlijk stikjaloers.

OP BEZOEK BIJ

Eindelijk een goede zaal om in te zingen! De laatste twintig jaar heb ik bij Haga Vocalis gezongen in Den Haag. Een iets kleiner koor, waarmee ik veel gereisd heb. We hebben thuis, behalve een vleugel, een piano staan van Johan Rippen. Het is echt een ‘antiekje’, met een bijzonder geluid. Ik mag er graag op spelen. Mijn mans gehoor is intussen erg verslechterd, maar hij vergezelt mij nog altijd naar concerten in de Doelen!’

‘Vorig jaar ben ik naar Songbird in de Doelen gegaan om Kensington te zien, een van mijn favoriete bands. Ik vind het zo knap dat ze als studentenband zijn begonnen en zo groot zijn geworden. Live waren ze indrukwekkend, heel puur. De drummer, Niles, is een groot voorbeeld voor me. Ik drum zelf sinds een jaar of acht, krijg één keer per week les bij Drumschool IJsselmonde en heb een elektronisch drumstel op mijn kamer om op te oefenen. Ik steek ook veel op van Coop3rdrumm3r, die via videotutorials zijn technieken deelt op YouTube.

Hij heeft heel veel volgers en wordt gesponsord door Pearl drumstellen. Het is mijn droom om hetzelfde te gaan doen als hij. Als ik naar de Doelen ga, is dat meestal voor concerten waarin drum een belangrijke rol speelt, zoals de Japanse percussieband Kodo. Omdat ik óók gek ben van film, heb ik laatst met mijn vader en zijn vriendin Harry Potter in Concert bezocht. Dan zie je de film op groot scherm, live begeleid door het complete Rotterdams Philharmonisch Orkest. Dat is een sensationele ervaring, je weet echt niet wat je meemaakt.’

Loes en Martina Knol

Yvonne Visser-Moelker

(89 EN 62) ZIJN DE DOCHTER EN KLEINDOCHTER VAN EVERT KRAAIJVANGER, EEN VAN DE ARCHITECTEN VAN HET DOELENGEBOUW, WAAR ZE NOG ALTIJD GRAAG KOMEN.

(64) IS ALS SCHUTTER NAUW BETROKKEN BIJ DE DOELEN. DANKZIJ HAAR IS ER IN DE DOELEN EEN ONTMOETINGSPUNT WAAR MENSEN DIE IN HUN EENTJE EEN CONCERT BEZOEKEN, ELKAAR KUNNEN ONTMOETEN.

Later heb ik het wel ingehaald, hoor. Ik ben vaak met mijn grootvader naar concerten geweest.’ Loes: ‘Mijn man, Chris Knol, was ook architect en is bij Kraaijvanger gaan werken en er directeur geworden. Samen zijn we ontzettend veel in de Doelen geweest.’ Martina: ‘Ik ben ook fan gebleven. Het blijft een heerlijke plek.’

‘Ik ben al geruimde tijd weduwe en gewend om mijn eigen plan te trekken. Concerten bezoek ik soms met een vriendin, soms alleen. Dan kan ik mijn eigen muziekkeuze volgen en mijn plaats in de zaal zelf uitzoeken. Ik kom voor de muziek, maar zoek in de pauze graag de gezelligheid van anderen op. Soms zie ik bekenden en haak ik bij hen aan. Het gebeurt ook wel dat ik een onbekende - die ook alleen staat - aanspreek of dat iemand op mij afkomt. Zo is het idee voor het ontmoetingspunt voor alleengaanden ontstaan.

Bij de hoge pilaar in de foyer van de Doelen staan statafels, waaraan je anderen kunt treffen die ook in hun eentje naar het concert zijn gekomen. In de pauze kun je er samen een drankje drinken, over het concert praten, of over andere dingen, misschien zelfs contactgegevens uitwisselen als het klikt of na afloop van het concert nog wat gaan drinken. Gewoon, zoals het loopt. Ik denk zelf dat er veel behoefte aan is, en er zelfs een nieuwe doelgroep naar de Doelen zal komen. Ik ben benieuwd.’

DE DOELEN

DOELEN WINKEL

MIKE BODDÉ LEKKERE STUKKEN

MAESTRO KWARTETSPEL

In Lekkere stukken nodigt Mike Boddé de lezer (en luisteraar) uit om een trip te maken langs zijn muzikale topfavorieten. Muziek in allerlei stijlen, met een verhaal. Zo voert Lekkere stukken ons mee door Boddés muzikale universum, waarover hij geweldig aanstekelijk schrijft. Zie ook p.40

Nu verkrijgbaar in de Doelen winkel DE MATTHÄUS DOOR DE NEDERLANDSE BACHVERENIGING Deluxe cd-box

GOVERT JAN BACH MATTHÄUS-PASSION De Matthäus-Passion is een prachtig, maar complex werk, ontstaan in een tijd die allang de onze niet meer is. Bachkenner (en ver familielid) Govert Jan Bach reikt in 12 hoofdstukken sleutels aan om dit meesterwerk beter te doorgronden. Op toegankelijke wijze gaat hij in op onder meer de ontstaansgeschiedenis, het wezen van de barok, de gelaagdheid van het stuk en de diverse tekstbronnen.

HISTORIE

DE DOELEN

DOELENGEHEUGEN Vuurwerk, muziek, gymnastiek op het Schouwburgplein, vooraanstaande (koninklijke) gasten: op ons online Doelengeheugen leest u meer verhalen over de spectaculaire openingsdag van de Doelen. www.doelengeheugen.nl

Weet u nog? DOOR ELSBETH GRIEVINK

Duizend gulden is een hoop geld voor iets wat je maar één keer gebruikt. Toch kon onze opening in 1966 niet doorgaan zonder dat ene, peperdure houten plankje. Het was mei 1966 en in de Doelen waren heel veel mensen dag in, dag uit in touw om alles op tijd af te krijgen voor de opening. Bouwvakkers, geluidstechnici, maar ook musici, gastvrouwen en cateraars. Iedereen werkte zich in het zweet om er een onvergetelijke happening van te maken. Middenin die hectiek, misschien was het zelfs de generale repetitie, dat weten we niet meer, werd een probleem geconstateerd. Koningin Juliana zou na de openingshandeling een bos bloemen uitgereikt krijgen door de tienjarige Francesca Knol, de kleindochter van Evert Kraaijvanger, een

van de architecten van het Doelen-gebouw, dochter van Chris Knol, die ook bij Kraaijvanger in dienst was. Maar waar zou de Koningin die bos laten, als ze zou gaan zitten in de Koninklijke loge? Ze kon er onmogelijk al die tijd mee in haar handen staan! Architectenbureau Kraaijvanger werd gebeld. Er moest een plankje komen voor de bloemen van de Koningin, en wel meteen. Chris Knol kan het helaas niet meer vertellen, maar zijn vrouw Loes (zie ook de interviews met onze bezoekers op pagina 27) herinnert zich nog maar al te goed hoe haar man in allerijl een mooi, houten plankje moest zien te regelen voor

de opening. ‘Het moest een beetje hoog hangen, zodat iedereen de bloemen kon zien. Dus dat plankje moest er ook netjes uitzien. Mijn man ging erop uit en heeft het geregeld, maar was verbolgen: de kosten voor het plankje en de bevestiging ervan liepen op tot duizend gulden. Daar kon hij niet over uit.’ Het plankje heeft zijn taak op de grote dag prima vervuld, maar is sindsdien nooit meer gebruikt. Wie in de Grote Zaal zit en rechts van het podium naar boven kijkt naar de tweede loge, kan het nog zien uitsteken.

ONDER DE LOEP

THE BATTLE OF THE PASSIONS DOOR MERLIJN KERKHOF

ONDER DE LOEP

Voor Bachs Matthäus-Passion stromen in aanloop naar Pasen ieder jaar de kerken en concertzalen vol – het is dé traditie in de passietijd. Maar de Matthäus heeft een geduchte concurrent in de Johannes, het ándere passie-oratorium van de grote componist uit Thüringen. Voor het Doelen Magazine neemt muziekjournalist Merlijn Kerkhof de verschillen onder de loep.

DE DOELEN

ONDER DE LOEP

MATTHÄUS PASSION

De Matthäus kwam waarschijnlijk in 1727 tot stand. De Matthäus is Bachs langste, bewaard gebleven passie. Hij schreef er vier: van een Markus-Passion hebben we alleen de tekst nog, een Lukas-Passion ging volledig verloren. De Matthäus duurt bij elkaar al gauw 160 minuten, een Johannes duurt rond de 110 minuten. Het openingskoor uit de Matthäus, ‘Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen’ is een uitnodigende entree: het is een heel gelaagd stuk. En steeds voel je het ritme van de dans.

TIP! -

Neem eens een kijkje op allofbach.com waar u een prachtige uitvoering van de Matthäus door de Nederlandse Bachvereniging kunt bekijken.

De Matthäus is een ‘dubbelkorig’ werk: er zijn twee koren (met ieder een orkestje) die tegen elkaar in zingen.

De Matthäus-Passion is een hechte eenheid, waarin bijbeltekst (gezongen in de recitatieven), aria’s (de bespiegelende solo-delen) en koralen (Bachs zettingen van lutherse kerkliederen) de bouwstenen vormen. Geen noot lijkt er zonder reden te staan. Vergelijk de Matthäus met een gotische kerk waarvan de bouwmeester meteen een groots opgezet meesterplan overlegde. De Johannes is eerder een romaanse kerk die door de jaren heen naar de nieuwste wensen is aangepast.

De grootste ‘hit’ uit de Matthäus? ‘Erbarme dich’ natuurlijk, waarin Petrus om vergiffenis smeekt nadat hij Jezus driemaal heeft WIST U DAT? verloochend. Het is volgens velen de meest ontroerende aria, De originele titel van de Johannes-Passion luidt met die prachtige soloviool die 'Passio secundum tegen het dalende basje in gaat. Johannem'. Uiteraard vind je in de Johannes ook meesterlijke aria’s. ‘Es ist vollbracht’ bijvoorbeeld, of ‘Mein teurer Heiland’, of 'Zerfliesse, mein Herze’.

JOHANNES PASSION De Johannes-Passion is het kleinere, maar oudere broertje. Bach schreef de passie in 1724, toen hij nog niet zo lang in Leipzig werkte. Omdat de Johannes vaak is aangepast, kun je het stuk in verschillende versies horen. Zo hoor je soms als slotkoraal WIST U DAT? ‘Christe, du Lamm Gottes’, maar meestal wordt gekozen voor het Matthäus Passion is ‘slechts’een bijnaam. indrukwekkende ‘Ach Herr, lass De werkelijke titel luidt dein lieb Engelein’. Over koralen ‘Passio Domini Nostri gesproken: als je daarvan houdt, J.C. secundum Matthaeum’. biedt de Johannes meer variatie. Luister naar ‘Durch dein Gefängnis, Gottes Sohn’ of ‘In meines Herzens Grunde’, zo mooi! Het openingskoor van de Johannes, ‘Herr, unser Herscher’, is juist streng, duister – eerder bedwelmend. De dubbelkorigheid van de Matthäus vind je in de Johannes niet terug; het stuk is wat compacter. De Johannes is ook vlotter en rauwer. Waar de Matthäus uitblinkt in structuur en meer bespiegeling biedt, staat in de Johannes de actie voorop. Naar verhouding heeft het koor iets meer te doen. Waar Bach voor zijn Matthäus – afgezien van de bijbeltekst en de teksten van de koralen – één librettist aantrok voor de nieuwe poëzie, gebruikte Bach in zijn Johannes materiaal van verschillende tekstschrijvers. Bach gebruikte in zijn Johannes-Passion zelfs een hele hap bijbeltekst die eigenlijk uit het evangelie van Matteüs komt. Maar er zit ook wat ‘Johannes’ in de Matthäus. Het koordeel ‘O Mensch, bewein dein Sünde gross’ was oorspronkelijk de opening van de Johannes, later besloot Bach het naar zijn nieuwe passie te verplaatsen. Zo zijn de stukken toch verbonden.

BESTEL KAARTEN Er vinden diverse uitvoeringen plaats van de MatthäusPassion, onder meer door de Nederlandse Bachvereniging (op 6 april) en het Rotterdams Philharmonisch Orkest (op 12 en 13 april). Het Orkest van de Achttiende Eeuw voert de Johannes-Passion op 7 april uit. Kijk voor alle uitvoeringen en om kaarten te bestellen op www.dedoelen.nl/ passies

INTERVIEW STEPHAN MICUS

DE DOELEN

STEPHAN MICUS

‘diversiteit maakt de wereld rijk’ DOOR ELDA DORREN

Een ‘eenpersoons-klankuniversum’ noemde het Britse blad Songlines hem ooit, en dat is beslist geen gekke beschrijving voor de Duitse multi-instrumentalist en componist Stephan Micus. Zijn research naar ongewone instrumenten in verre oorden leidde inmiddels tot 21 albums op het beroemde jazzlabel ECM. Op 22 april sluit Micus ons succesvolle Musique de Nuit-seizoen in de Pelgrimvaderskerk af. ‘Ik ga als Duitser niet de klassieke Indiase muziek heruitvinden.’

DE DOELEN

INTERVIEW STEPHAN MICUS

REPERTOIRE IN DE PELGRIMVADERSKERK

Wat kunnen we op 22 april van Stephan Micus verwachten tijdens deze Musique de Nuit-avond in de Pelgrimvaderskerk? ‘Ik maak mijn definitieve programma altijd pas zo’n twee weken van te voren,’ zegt hij voorzichtig, ‘dus er kunnen nog wat wijzigingen ontstaan. Maar het staat vast dat ik op de Afrikaanse kalimba zal spelen, op de shakuhachi (Japanse bamboefluit, red.), de Beierse citer en de Armeense duduk (houten fluit met dubbelriet, red.). Ook zal ik er zeker bij zingen.’

DE DOELEN

INTERVIEW STEPHAN MICUS

Veertien jaar was hij toen hij naar Granada afreisde om flamencogitaar te gaan studeren, en zestien toen hij met een vriend naar India liftte. ‘Ik ben altijd gefascineerd geweest door reizen en muziek’, vertelt Stephan Micus aan de telefoon vanuit zijn woonplaats op Mallorca. ‘Het begon met flamenco, dat natuurlijk al een mix is van Arabische, Afrikaanse en Europese muziek, en het ging al snel door naar muziek uit het Oosten.' ‘Ik had een album van Ravi Shankar gekocht’, vervolgt hij, ‘en na het beluisteren wist ik meteen wat ik met mijn leven wilde. Om mijn ouders niet teleur te stellen besloot ik nog wel mijn school af te maken, maar daarna nooit meer een voet te zetten in een klaslokaal.’ Hij lacht. ‘Tot nog toe heb ik die belofte waargemaakt!’ Het feit dat zijn vader, die kunstschilder was, een vakantiehuis op Ibiza bezat, zorgde ervoor dat de jonge Micus (Stuttgart, 1953) nog meer een vrije geest werd. ‘Ik kwam erachter dat je geld kon verdienen door handgemaakte producten uit Marokko in Ibiza te verkopen.

Dus ik ging er stiekem met een vriend heen en kocht leren tassen, kleding en kettingen. Onderweg sliepen we op straat: op bankjes en op de trappen van grote gebouwen.’ Met het verdiende geld vertrok Micus naar India, waar hij later nog vaker heen zou gaan. ‘Ik woonde er in totaal zo’n drie jaar, studeerde acht uur per dag sitar. Ik was bloedserieus.’ Maar hij werd geen sitarspeler. Micus’ nieuwsgierigheid nam de overhand en hij werd een muzikale nomade, die daarna jaarlijks een of twee nieuwe avonturen in verre oorden aanging en bij steeds andere lokale grootmeesters uit orale tradities in de leer ging. Die tradities gebruikt Micus om nieuwe composities schrijven met een eigen stempel. ‘Vanaf het begin was ik geïnteresseerd in het maken van nieuwe muziek, niet het imiteren van wat er al is. Ik ga als Duitser niet de Indiase klassieke muziek heruitvinden. Ik haal die instrumenten en hun klank juist uit de oude context en creëer er een nieuwe wereld mee, waarbij ik ze op nontraditionele manieren combineer met instrumenten uit andere culturen.’

LAATSTE ALBUM NOMAD SONGS

Het nieuwste album van Stephan Micus is toepasselijk Nomad Songs getiteld. Voor wie het nog niet heeft gehoord vertelt Micus er graag over: ‘Al mijn albums hebben een of twee hoofdpersonages, dat wil zeggen een of twee instrumenten die de hoofdrol spelen. In dit geval zijn dat de kalimba uit Oost-Afrika en de Marokkaanse guembri, een primitieve basluit. Die combineer ik op deze plaat – in eigen composities – met Japanse fluiten, zang en gitaar.’

SPOTIFY -

Beluister de muziek van Stephan Micus op de Spotify playlist van dit magazine. www.dedoelen.nl/ spotify

DE DOELEN

‘Als je écht speelt, verdwijnt de persoon, en is er alleen nog maar klank’

MALLORCA, HIPPIES EN YOGA: JA OF NEE?

De muziek van Stephan Micus is door zijn minimalisme en rust op zijn minst meditatief te noemen, en de Duitse musicus bracht in de hippie-jaren veel tijd door op de vrijzinnige Balearen. Inmiddels woont hij nu meer dan 20 jaar op Mallorca. De vraag of hij spirituele, mystieke muziek maakt, lijkt een logische. Micus: ‘Ik beoefen geen yoga of meditatie. Maar ik geloof wel dat alles verbonden is. Ik heb bijvoorbeeld een hele diepe band met de natuur: ik woon al mijn hele leven op het platteland en ik wandel elke dag langs de zee. Dat dwingt me om in het nu te zijn. En het mooie is: met de muziek is het net zo. Ik geloof dat als je écht muziek speelt, de persoon verdwijnt, en er alleen nog maar klank is.’

De termen ‘universeel’ maar ook ‘tijdloos’ lijken passend. Het Britse magazine Songlines schreef dan ook over de muziek van Stephan Micus: ‘Het is een totaal hedendaagse klankwereld, maar tegelijkertijd klinkt het als iets dat prima duizend jaar geleden had kunnen bestaan.’ En met die composities bracht Micus inmiddels 21 platen uit bij ECM waarmee hij bij het jazz-label een bijna Keith Jarrett-achtige staat van dienst heeft. Micus’ werkproces begint altijd met een sterke aantrekkingskracht voor een bepaalde muziekstijl of vertolker. ‘Soms hoor ik een bijzondere artiest in Europa spelen, of hoor ik zijn cd’, vertelt Micus, ‘en dan moet ik hem opzoeken in zijn thuisland. Of ik hoor een plaat met een bepaald instrument dat mij fascineert. Dan reis ik af naar het land in kwestie en zoek ik daar ter plekke een leraar’. Wanneer hij in een onbekend land aankomt, dompelt Micus zich meteen onder in de cultuur. ‘Ik geloof dat je niet alleen de muziek moet leren kennen om hem te begrijpen maar ook bijvoorbeeld de literatuur, architectuur, filosofie, zelfs het eten van zo’n land. Alleen dan kun je echt in zo’n cultuur duiken.’ Muzikale meesters die in hun afgelegen gemeenschappen de tradities bewaken, is dat niet een uitstervend ras aan het worden? ‘Helaas wel’, verzucht Micus.

‘Het is voor mij een steeds groter probleem om nieuwe leraren te vinden. Overal op de wereld zijn er instrumenten aan het verdwijnen en de oude meesters sterven uit. En er is geen nieuwe aanwas van leerlingen.’ Vijftien jaar geleden was Micus in Addis Abeba om de Ethiopische harp te leren bespelen. Tijdens zijn verblijf daar kwam het hem ter ore dat er in het zuiden, aan de grens met Sudan, nog kalimba werd gespeeld, een primitieve duimpiano die hij wel eens wilde onderzoeken. ‘Toen ik arriveerde waren er nog maar twee oude mannen te vinden die het instrument bespeelden: de ene was een alcoholistische zwerver en de andere zat in de lokale gevangenis. En dat terwijl twintig, dertig jaar daarvoor elk lid van die stam het instrument nog bespeelde.’ Voelt hij de druk om te blijven zoeken, als een race tegen de klok tegen uitsterving van bepaalde tradities? Micus: ‘Nee, ik voel geen druk, maar het is wel deprimerend. Ik hou van traditionele muziek en ik geloof dat die diversiteit de wereld rijk maakt. Tijdens mijn leven hebben er al zoveel veranderingen plaatsgevonden in de wereld. Toen ik in 1972 in Delhi woonde, was er elke avond wel een concert met traditionele muziek. Nu is dat niet meer zo. Er is zo veel aan het verdwijnen.’

BESTEL KAARTEN

zaterdag 22 april 2017 Pelgrimvaderskerk 21.30 uur

STEPHAN MICUS

Multi-instrumentalist Stephan Micus speelt dit concert wat later op de avond in de oude Pelgrimvaderskerk. Het belooft een bijzondere ervaring te worden waarbij publiek, met een drankje in de hand, de musicus omringt en zo de muziek op een unieke manier ervaart. www.dedoelen.nl

DE DOELEN

BIJGEBOEKT

BIJGEBOEKT We stoppen niet met programmeren na het uitkomen van de jaarbrochure. Gedurende het seizoen speuren onze programmeurs naar nog onontdekte pareltjes, buitenkansen, interessante cd-releases en de nieuwste bands. Een aantal highlights ziet u hier.

SODADE FESTIVAL

KaapverdiĂŤ in hartje Rotterdam zaterdag 10 juni 2017 Op 10 juni waant u zich, middenin Rotterdam, voor even in Kaapverdische sferen tijdens het Sodade Festival dat wegens groot succes terugkeert naar de Doelen. Met concerten van Kaapverdische artiesten onder wie Lura, Poliana Vieira, Dino D'Santiago, Elida Almeida en Tabanka. U maakt kennis met de charme en cultuur van de eilanden via de vrolijke, dansbare, maar ook melancholieke muziek en door te proeven van de heerlijke lokale hapjes en drankjes die worden geserveerd.

KUKUSHAI

Made in Rotterdam vrijdag 3 maart 2017 Tijdens de concertreeks Made in Rotterdam geven we een podium aan de meest getalenteerde studenten van conservatorium Codarts. Voor deze jazzeditie is masterstudent piano en componist Rok Zalokar, in 2016 winnaar van de Erasmus Jazz Prijs, geselecteerd. Hij treedt op met zijn trio Kukushai, met de ongebruikelijke bezetting zang-piano-drums.

DE DOELEN

BIJGEBOEKT

SPOKEN SAXOPHONE QUARTET +22 vrijdag 31 maart 2017 Saxofoonkwartet Spoken brengt een fris en modern repertoire waarbij het geluid en de verschillende mogelijkheden van de saxofoon mooi tot hun recht komen. De vier saxofonisten schrijven en arrangeren zelf hun muziek, met respect voor de rijke jazzgeschiedenis, maar evengoed beïnvloed door klassieke en hedendaagse muziek. Voor dit concert in de Doelen wordt het kwartet uitgebreid met percussionist Friso van Wijck en zangeres en percussioniste Sanne Huijbregts. De drums en percussie zorgen voor een extra drive en groove. i.s.m.

ZAPP4 PLAYS NIRVANA Club Cross-linx

vrijdag 7 april 2017 De eerste Club Cross-linx in de Doelen, met pianobewerkingen van songs van Radiohead door Ralph van Raat, was een uitverkocht en daverend succes. Van Raat geeft het stokje over aan strijkkwartet Zapp4. Als Nevermind, het tweede album van grungeband Nirvana, met hits als Smells like teen spirit, Come as you are en Lithium verschijnt, draaien de mannen van Zapp4 de plaat grijs. Tijdens dit concert speelt het kwartet bewerkingen van deze klassiekers én van meer obscuur Nirvana-materiaal.

i.s.m.

JASPER VAN ’T HOF 1/4-TET No Hard Shoulder

vrijdag 24 maart 2017 ‘Geweldig muzikaal statement’, ‘het werkt en het swingt er stevig op los’, en ‘het spelplezier spat werkelijk van de door van 't Hof gecomponeerde nummers af’. Als we de recensies mogen geloven, dan heeft toetsenist Jasper van ’t Hof met No Hard Shoulder een meesterwerk afgeleverd. Met zijn gloednieuwe kwartet speelt hij de akoestische muziek van dit album nu voor het eerst live in de Doelen. i.s.m.

DE DOELEN

NIEUW IN ROTTERDAM

HED YARON-MAYERSOHN

HEE-YOUNG LIM

DE DOELEN

NIEUW IN ROTTERDAM

NIEUW in Rotterdam

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest groeit en verjongt: de afgelopen maanden benoemde het orkest een flink aantal nieuwe musici. Maak kennis met twee recente aanwinsten: solocelliste Hee-Young Lim en plaatsvervangend eerste concertmeester Hed Yaron-Mayersohn. DOOR JOKE DAME | FOTO HÉLÈNE VAN DOMBURG ‘Rotterdammers kapen concertmeester weg van Berliner’, kopte Slipped Disc: het webmagazine voor inside verhalen uit de klassieke-muziekwereld. `Klinkt goed, maar zo ging het toch niet', zegt Hed Yaron-Mayersohn over wie het gaat. De Israëlische violist volgde de academieopleiding bij de Berliner Philharmoniker en stond na twee jaar gewoon op straat. In Salzburg verdiepte hij zich eerst nog in de oude muziek en was toen klaar om te auditeren: zijn belangstelling voor een orkestbaan was wakker gekust. ‘Heel lang dacht ik niet aan zo’n positie. Berlijn was wat dat betreft een echte eyeopener.’

ENERGIE EN LEF Ook de Zuid-Koreaanse Hee-Young kwam via een omweg: van Seoel ging ze naar Boston, vervolgens naar Parijs en toen naar Weimar. Nu is ze in Rotterdam, en ze vindt het hier geweldig. Het is haar eerste echte baan. ‘En dan meteen als solocellist, dat geeft een hoop verantwoordelijkheid, maar ik krijg ook veel terug als een concert goed is gegaan. Ik voel me zeer bevoorrecht hier. Het is fantastisch om met zulke goede dirigenten en collega’s te werken.’ ‘En vergeet de zaal niet', ‘Het orkest boft geweldig met de Doelen.’ ‘Elk orkest is anders’, antwoordt hij op de vraag naar het verschil tussen Berlijn en Rotterdam. ‘Maar waar ze hetzelfde in zijn is in hun energie en hun lef. En beide orkesten moedigen hun musici aan het beste te geven wat ze in huis hebben. Niemand hoeft zijn licht onder de korenmaat te laten schijnen – niemand hoeft zich kleiner te maken om in de groep te passen. Dat vind ik geweldig.’

MAGISCHE WERKING Hee-Young voelde zich direct thuis in Rotterdam. ‘Ik ben gewend om in een moderne stad te leven. Seoel is ook een snel veranderende stad. Elke drie, vier jaar ziet het er anders uit met nieuwe gebouwen en andere architectuur. Daar hou ik van en volgens mij gaat het in Rotterdam ook zo. Het is dynamisch en er hangt een heel levendige sfeer waar ik goed in gedij.’ Rotterdam heeft ook Heds hart al gestolen. ‘Ik hou van de stad in de herfst, met de vallende bladeren. Heel mooi.’ Ook als ‘heavy vegetariër’ – zoals hij zichzelf noemt – kan hij zijn hart ophalen: ‘Ik ben al een paar keer meegenomen naar Spirit: een biologisch en vegetarisch restaurant, met een fantastisch buffet.’ Lekker eten: dat is een liefde die Hed en Hee-Young delen. ‘Koken en musiceren hebben iets gemeen', vindt de celliste: ‘ze vragen allebei om creativiteit, en bij mij leidt dat tot fusiegerechten – iets tussen de Koreaanse keuken en de Franse in. Maar het ligt nooit vast. Als mensen om het recept vragen dan moet ik zeggen dat het elke dag een beetje anders is. En dat geldt dat ook voor muziek. Tijdens onze najaarstournee speelden we Mahler 1. Maar geen enkele keer klonk die symfonie op dezelfde manier. Dat is de magische werking van muziek.’

‘Niemand hoeft zich kleiner te maken om in de groep te passen. Dat vind ik geweldig’

ZIEN EN HOREN

LEKKERE STUKKEN Een trip langs de favorieten van Mike Boddé ZIEN EN HOREN Hij is dit seizoen vaste gast in de Doelen, was eerder onze vaste columnist en vertelt op het Doelengeheugen (www.doelengeheugen.nl) in een hartverwarmend filmpje over de band die hij al sinds zijn jonge jeugd met ons gebouw heeft. Mike Boddé: pianist, cabaretier en auteur.

instrumentkeuze, de bewuste of onbewuste intuïties van de componist, en natuurlijk over de emoties die muziek losmaakt. Onze tip: Zoek Mike Boddé’s ‘Lekkere stukken’-playlist erbij op Spotify, want al lezende krijg je enorm veel zin om al die muziek te beluisteren die Boddé zo smakelijk omschrijft.

In zijn boek Lekkere Stukken maakt hij aan de hand van zijn stemmingen een muzikale trip. Hij vertelt over harmonieën, over vorm, betekenis,

Het boek Lekkere Stukken is verkrijgbaar in de Doelen Winkel

DE DOELEN

COLUMN RALPH VAN RAAT

Ralph van Raat aan het woord COLUMN

‘Wat bijzonder, u bent pianist en geeft concerten! Maar als ik zo vrij mag zijn, wat doet u dan overdag?’ Het was, enige jaren geleden, de vraag van een kapper buiten mijn woonplaats; mijn eigen kapper weet inmiddels van mijn toch wat onalledaagse beroep. Toegegeven, ik schrok even van de vraag, want het leek me duidelijk dat het geven van concerten veel voorbereidingstijd vergt. Maar na mijn vriendelijk geformuleerde antwoord kwam nog een betere vraag: ‘u heeft toch conservatorium gedaan en hard gestudeerd, moet u nou nog dagelijks zo veel uren blijven studeren?’ Met andere woorden, wanneer kunt u het nou eindelijk eens? Toch zijn dit de beste vragen die je kunt krijgen. Want eerlijk is eerlijk, hoe moet iemand die zelf geen musicus is, ook weten hoe mijn dagelijkse praktijk eruitziet? Mijns inziens moet elke musicus die vragen krijgen, al was het maar omdat deze je met beide benen op de grond zetten. Muziek is ontastbaar, en een redelijk geheimzinnige wereld voor velen, waarover vaak zowel realistische als minder realistische ideeën bestaan. En dat is te begrijpen: als ik geen musicus was, had ik waarschijnlijk precies dezelfde vragen gehad. Ik had ze hooguit niet durven stellen om niet onwetend over te komen. Publiek dat naar de concertzaal komt, ziet alleen het ‘eindproduct’, het concert. De voorbereiding die aan elk concert voorafgaat blijft, gelukkig misschien, onzichtbaar. Het is voor een zaal vaak een down-to-earth proces van meer dan een jaar, waarin een flinke logistieke puzzel van PR, personeel, financiering, programmering en programmatoelichtingen opgelost moet worden.

Voor een musicus varieert het voorbereidingsproces, het echte studeren, van enkele weken tot een jaar of meer, afhankelijk van het te spelen programma. Meestal wil een zaal zijn publiek nét een ander programma aanbieden dan de andere podia. En omdat er ontzettend veel muziekstukken bestaan, is de kans groot dat je in elke zaal weer stukken speelt die je niet eerder hebt uitgevoerd. Uiteindelijk speel je als musicus dikwijls elke week, of soms nog vaker, verschillende programma’s, op een zo hoog mogelijk niveau en voor een kritisch publiek. Dat betekent niet alleen dagelijks heel veel uren studeren, maar ook is een goed uitgedachte planning van hoe en wanneer je aan welk stuk werkt, essentieel.

Voor een musicus varieert het voorbereidingsproces, het echte studeren, van enkele weken tot een jaar of meer, afhankelijk van het te spelen programma. Niet iedereen realiseert zich wellicht welke kosten dit alles met zich meebrengt: de kosten van het grote aantal zaalmedewerkers dat zo lang met alle facetten van elke productie bezig is, of van het drukken van de prachtige seizoenbrochures, of van de musici die talloze uren hebben gestoken in het nootje-voor-nootje instuderen en

bestuderen van het te spelen repertoire. Ook is er het flinke kostenplaatje van de diverse vleugels van een zaal (en van de pianist thuis), die nog eens allemaal periodieke onderhoudsbeurten moeten krijgen (rekeningen die tegen de duizenden euro’s lopen), en natuurlijk de stembeurten zelf. Wist u dat er per concert vaak drie keer gestemd wordt – de dag of ochtend van tevoren, dan nog een uur voor het concert, en vaak in de pauze opnieuw? Vanuit dat perspectief gezien, is het bedrag dat uiteindelijk voor het concertkaartje gevraagd wordt, in elk geval in de klassieke sector, eerder een bijdrage in alle onkosten die gemaakt worden, dan een kostendekkende, laat staan winstgevende post. Ik ben erg blij als de kapper, of wie dan ook, deze vragen durft te stellen. Naast de betrokkenheid die het laat zien, geeft het mij de mogelijkheid om niet alleen met passie over het mooiste beroep, dat van musicus, te praten, maar ook om een tipje van de dagelijkse praktijk op te lichten. Schaamt u zich nooit om, bijvoorbeeld na het concert, iets te vragen, er bestaan geen domme vragen. Ook om deze reden verheug ik me erop u in de concertzaal te zien!

DE DOELEN

WERELDWIJD

DE DOELEN

wereldwijd Onze programmeurs reizen de wereld rond om zich verder te specialiseren en om de nieuwste muziek en bands te leren kennen. Waar ze al dat moois zoal vinden? U ziet het hier.

CRISTINA BRANCO PORTUGAL

Ze is een van de absolute iconen van de nationale muziek van Portugal, de fado. Maar niet alleen de traditionele fado is in goede handen bij Cristina Branco. Zo zong zij vertaalde gedichten van Slauerhoff alsof het traditionele fadoliederen waren, maar ze vertolkte fado’s net zo makkelijk in het Spaans, Frans en Engels, naast tango’s, Braziliaanse en Cubaanse liederen en zelfs nummers van Joni Mitchell. Branco weet altijd te verrassen, overdondert met haar prachtige stem en is een fantastische podiumverschijning. Cristina Branco donderdag 20 april 2017

VOCAL SAMPLING CUBA

Je hóórt een volledig latin-orkest, compleet met blazers en uitgebreide ritmesectie, maar het is echt alleen de stem waarmee het Cubaanse Vocal Sampling muziek maakt. Bereid u voor op een overweldigende concertervaring waarin Cubaanse songs, maar ook klassiekers als bijvoorbeeld Hotel California op volstrekt unieke manier ten gehore worden gebracht. ‘You can't get much closer to pure entertainment than Vocal Sampling, six Cubans famed for being able to recreate a hot Latin orchestra, a trompe l'oreille achieved with voices and mics.’ - The Guardian Vocal Sampling donderdag 16 maart 2017

DE DOELEN

WERELDWIJD

ADHD IJSLAND

De muziek van dit kwartet uit Reykjavik is niet eenvoudig te labelen: een Belgische programmeur noemde haar ‘een mix van melancholie, jazz-rock en ambient’, een ander ‘een sfeervolle trip, zo pakkend dat je het gevoel hebt naakt in The Blue Lagoon te liggen'. Hun eerste cd – inmiddels zijn er zes – werd in 2008 verkozen tot beste jazz-cd van IJsland. Uniek aan de show van ADHD is dat er geen setlist is. Het programma ontstaat organisch wanneer de vier bandleden met elkaar in interactie zijn op het podium: elk concert is daardoor compleet anders. ADHD vrijdag 17 maart 2017

LETS RADIOKOOR LETLAND

MOR KARBASI ISRAËL

Vurig en dramatisch, of subtiel en zacht: de Israëlische zangeres Mor Karbasi meandert in haar vertolkingen tussen intense vocale kracht en fluisterende delicatesse. Sinds haar internationale lancering in 2008 wordt zij in één adem genoemd met wereldmuziekdiva’s als Mariza en Estrella Morente. Naast eigen composities, doorspekt met invloeden uit de flamenco en fado, brengt Karbasi voornamelijk Sefardisch repertoire: de Ladinoliederen van Joden die eeuwen geleden in Spanje hun eigen traditie vermengden met flamenco en Noord-Afrikaanse klanken. Mor Karbasi vrijdag 28 april 2017

Het Lets Radiokoor werd 75 jaar geleden opgericht in Riga, met de ambitie om zowel fonkelnieuwe muziek als stokoude noten uit te voeren. Inmiddels is het koor uitgegroeid tot een waar visitekaartje voor Letland: het wordt door experts en muziekliefhebbers beschouwd als een van de allerbeste koren ter wereld. In maart is het koor twee keer te horen, in de Doelen met een spiritueel programma en in de Laurenskerk in kleine bezetting met een gloednieuw werk van landgenoot Matiss Cudars. Lets Radiokoor en Lets Radio Kamerkoor woensdag 1 maart en dinsdag 7 maart 2017

SPOTIFY -

Beluister de muziek van deze pagina’s op de Spotify playlist van dit magazine. www.dedoelen.nl/ spotify

KASPARS PUTNINS EN HET LETS RADIOKOOR

DE DOELEN

KASPARS PUTNINS EN HET LETS RADIOKOOR

Op bezoek bij dirigent Kaspars Putnins en het Lets Radiokoor

spiritualiteit en passie In maart komt het Lets Radiokoor met twee bijzondere programma's naar Rotterdam. Muziekjournalist Guido van Oorschot stak voor het Doelen Magazine in Riga alvast zijn licht op bij dirigent Kaspars Putnins. Het geheim van de Letse kelen? 'Ik zeg altijd: je hebt het zaad en je hebt het weer.'

DOOR GUIDO VAN OORSCHOT FOTO'S SANNE DONDERS

KASPARS PUTNINS EN HET LETS RADIOKOOR

De schoonheid van Letland is ver weg als je van Riga Airport naar de hoofdstad rijdt. Loodsen, kantoren, braakliggend terrein: het is het gebruikelijke rommellandschap dat vliegvelden wereldwijd omgeeft. Na de brug over de Daugava, de rivier die een paar kilometer verderop uitstroomt in de Baltische Zee, sta je meteen in hartje Riga. Kijk, daar is het zaaltje waar Richard Wagner ooit werkte als Kapellmeister. En dat moet het operagebouw zijn waar de kleuter Mariss Jansons rode oortjes kreeg. De man die later chef werd van het Koninklijk Concertgebouworkest, hoorde hier hoe zijn vader dirigeerde en zijn moeder van Carmen zong. Zingen is groot in Letland, nog altijd. Al zou je dat niet meteen zeggen als je over de drempel stapt bij een repetitie van het Lets Radiokoor. Béng, dirigent

DE DOELEN

Kaspars Putnins slaat een C-akkoord uit de piano. Noe-noe-noe-noe neuriën 25 kelen. Fláts, een halve toon hoger, ma-ma-ma-ma. Inzingen: alsof je aankijkt tegen de achterkant van een schilderij. Maar klinkt eenmaal 'Laetatus sum', uit de Mariavespers van Monteverdi, dan begrijp je waarom kenners het Lets Radiokoor rekenen tot de wereldtop. Ze zingen technisch perfect. De sound is naar wens warm of helder. En de componist die erom vraagt, laat ze net zo makkelijk grommen, keelschrapen en fluiten. 'Graag zelfs', zegt Kaspars Putnins (50). Hij dirigeert het koor sinds 1992, in toerbeurt met de artistiek leider Sigvards Klava. Op 1 maart en 7 maart komen Putnins en het Lets Radiokoor in Rotterdam hun veelzijdigheid bewijzen. In de Doelen zingen ze spirituele muziek van Arvo Pärt en James MacMillan. Een kleine week later toveren ze de

DE DOELEN

KASPARS PUTNINS EN HET LETS RADIOKOOR

'Met religie is het net als met seks: als je het onderdrukt zoekt het hoe dan ook een uitweg.' Laurenskerk om tot een klanklaboratorium. In kleine bezetting zingen de Letten Stockhausens moderne klassieker Stimmung. Ook klinkt nieuw werk van Matiss Cudars, een jonge Let die in Nederland heeft gestudeerd.

UITLAATKLEP 'Letland is al heel lang een zangersparadijs', zegt Kaspars Putnins. De boomlange dirigent – zwart colbert, zwart T-shirt – vertelt met sonore spreekstem over Tacitus, de Romeinse geschiedschrijver die al in de eerste eeuw na Christus gewag maakte van de Aistii, een zingend volkje in een Germaanse uithoek. Na de Reformatie, anderhalf millennium later, bereikte lutherse gemeentezang de Baltische kust. In de 19de eeuw grepen zangverenigingen en koorscholen om zich

heen. En in de Sovjettijd, vanaf 1940, werd volkszang een uitlaatklep voor verzet. Putnins: 'Nu het land weer zelfstandig is, houdt de vocale traditie stand. Alleen al Riga telt meer dan honderd koren. Letland organiseert elke vijf jaar een nationaal korenfestival. De laatste editie trok 12 duizend zangers en 30 duizend man publiek.' Toch is het niet alleen maar halleluja. In 2008 scheerde het Lets Radiokoor langs de rand van de afgrond. De Letse omroep moest bezuinigen, het ministerie van Cultuur sprong in de bres. Sindsdien is het Lets Radiokoor strikt genomen geen radiokoor meer. 'Maar ja', zegt Putnins, 'zo'n merknaam gooi je niet weg. Tegenwoordig vormen we één organisatie met Sinfonietta Riga, het kamerorkest dat in maart meekomt naar Rotterdam.' lees verder >

KASPARS PUTNINS EN HET LETS RADIOKOOR

DE DOELEN

ONTMOET KASPARS, IEVA EN KARLIS KASPARS PUTNINS (50) -

• in 1966 geboren in Riga • dirigeert het Lets Radiokoor sinds 1992, in toerbeurt met artistiek leider Sigvards Klava • vormt in 1994 het Lets Radio Kamerkoor, een ensemble van vocale solisten • specialiseert zich in nieuwe vocale technieken en theater • begint in 2014 als chef-dirigent van het Estlands Philharmonisch Kamerkoor • werkt als gastdirigent bij koren als BBC Singers, RIAS Kammerchor, Cappella Amsterdam, Groot Omroepkoor en Nederlands Kamerkoor

IEVA EZERIETE (52) -

Sopraan Ieva Ezeriete studeerde geschiedenis, maar wilde koste wat het kost gaan zingen. Toen ze in 1985 aan de slag kon bij het Lets Radiokoor, zag de wereld er nog anders uit. Riga was de hoofdstad van de Letse Socialistische Sovjetrepubliek. Het Lets Radiokoor had 64 zangers en kastenvol klederdracht. Tegenwoordig biedt de groep werk aan 25 vocalisten. 'We hebben een breed repertoire en een rijk arsenaal aan technieken. Bij ons kan iedereen zijn talenten botvieren.'

KARLIS RUTENTALS (36) -

Tenor Karlis Rutentals bewandelde het traditionele Letse koorpad. Hij zingt sinds z'n vijfde en bezocht het befaamde Emils Darzins Jeugdconservatorium. Daarna studeerde hij koordirectie en deed ervaring op bij groepen van uiteenlopende pluimage. Sinds 2004 zingt hij in het Lets Radiokoor. 'We zijn een ensemble van solisten. We worden niet alleen geselecteerd op het unieke karakter van onze stem, maar ook op het vermogen om met anderen te kleuren.'

DE DOELEN

KASPARS PUTNINS EN HET LETS RADIOKOOR

HELDER EN PRECIES Rond de Baltische koorklank hangt een mythische glans. Niet voor niets toont menig cd-boekje uit die contreien een zeegezicht met majestueuze luchten. De suggestie: Baltische koren verklanken de weidsheid en zuiverheid van Baltische kusten. De Letse componist Eriks Ešenvalds verklaarde het klankprofiel eens zo: 'We liggen op een kruispunt. Uit Rusland kwam de basso profondo, de superlage bas. Uit Scandinavië waaide de lichte vrouwenstem over, die in de hoogte extreem zacht kan zingen. Vul die ruimte op en je krijgt een wijde, open koorklank.' Kaspars Putnins waagt het te betwijfelen. 'Als ik naar opnames luister uit de jaren 1950 hoor ik juist een lelijk, vet koorgeluid. Kennelijk is ons idee van wat een mooie klank is sindsdien veranderd. Dat komt door een paar dirigenten die daar vanaf 1960 hard aan hebben gewerkt. In Letland introduceerden Teodors Kalnins en Imants Kokars het heldere, precieze koorgeluid. In Estland heeft Tõnu Kaljuste wonderen verricht. Ik zeg altijd: je hebt het zaad en je hebt het weer. Het zaad, dat is onze vocale traditie. Het weer, dat zijn de passerende dirigenten, componisten en trends. Samen vormen ze de veelgeroemde koorklank.'

ERFZONDE In het DNA van de Baltische zangkunst zit een stevige, strenge spiritualiteit. 'Daarmee ligt het complex', zegt Kaspars Putnins. 'Voor een deel verklaar ik de Letse spiritualiteit uit het feit dat we lang hebben gezucht onder een dictatuur. Godsdienst werd door de communisten beschouwd als een ongewenst overblijfsel van het kapitalisme. Maar met religie is het net als met seks: als je het onderdrukt zoekt het hoe dan ook een uitweg. 'Verder geldt: goed voorbeeld doet goed volgen. Bij ons buurland zagen we een vruchtbare wisselwerking tussen het Estlands Philharmonisch Kamerkoor en de componist Arvo Pärt. Zijn spirituele verbeelding boorde nieuwe klanken aan, die op hun beurt andere Baltische componisten en koren inspireerden.' Spiritualiteit krijgt op 1 maart vrij baan in de Grote Zaal van de Doelen. Kaspars Putnins dirigeert dan drie stukken van Pärt, waaronder Adam's Lament (2009). Het Lets Radiokoor en Sinfonietta Riga werkten mee aan de cd-opname die in 2014 een Grammy won. 'Het is hardcore Pärt', zegt Putnins, 'maar met een romantisch trekje.

Het stuk verklankt Pärts idee van de erfzonde. Die spirituele energie combineren we met Seven Last Words from the Cross, een prachtwerk van de Schotse componist James MacMillan.'

SPEELS EN GRAPPIG Zes dagen later, in de Laurenskerk, zingen de Letten een Nederlandse première. De jonge Letse componist Matiss Cudars schreef een stuk waarin zijn ervaringen doorklinken in de Hollandse jazz- en improvisatiescene. Putnins: 'Matiss speelt zelf mee op elektrische gitaar. Hij zal niet alleen het publiek, maar ook de zangers verrassen. Die jongen heeft zo'n vrije geest – zijn muziek loopt altijd anders dan je denkt.' Kaspars Putnins behoort tot de zes zangers die daarna een microfoon pakken voor Stimmung (1968), het meesterwerk van de Duitse modernist Karlheinz Stockhausen. 'Het stond al lang op ons verlanglijstje en ik ben blij dat we het in Rotterdam kunnen uitvoeren. Voor de zangers is Stimmung ongehoord moeilijk, het hangt van regels en voorschriften aan elkaar. Maar het publiek hoort een speels en grappig stuk, dat in niets lijkt op het prikkeldraad waarmee de meeste mensen Stockhausen associëren.'

MUZIKALE GROOTMACHT Letland heeft slechts twee miljoen inwoners, maar is op het gebied van klassieke muziek een grootmacht. Mariss Jansons werd er geboren, de voormalige chefdirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest. In Riga stond ook de wieg van Andris Nelsons, de maestro die tegenwoordig heerst over het Boston Symphony Orchestra en het Gewandhausorchester in Leipzig. Ook aan het operafront blaast Letland z'n partijtje mee. Kristine Opolais en Elina Garanca zijn twee wereldberoemde diva's.

ZINGENDE REVOLUTIE Een lint van 600 kilometer, gevormd door twee miljoen zingende mensen, verbond op 23 augustus 1989 de Baltische hoofdsteden Tallinn (Estland), Riga (Letland) en Vilnius (Litouwen). Het was het hoogtepunt van de Zingende Revolutie, een vreedzaam protest tegen de overheersing door de Sovjet-Unie. Toen het Sovjetrijk in 1991 uiteenviel, werden de drie Baltische staten onafhankelijk. In 2004 traden ze toe tot de Europese Unie en de NAVO.

'Arvo Pärts spirituele verbeelding boorde nieuwe klanken aan, die op hun beurt andere Baltische componisten en koren inspireerden.'

BESTEL KAARTEN

woensdag 1 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur

LETS RADIOKOOR EN SINFONIETTA RIGA

Kaspars Putnins dirigent

Arvo Pärt Cantus in Memory of Benjamin Britten; Nunc dimittis; Adam’s Lament James MacMillan Seven Last Words from the Cross

dinsdag 7 maart 2017 Laurenskerk 20.30 uur

LETS RADIO KAMERKOOR

Kaspars Putnins dirigent Matiss Cudars Nieuw werk voor gitaar en koor Karlheinz Stockhausen Stimmung www.dedoelen.nl

DE DOELEN

MAIL & WIN

MAIL & WIN Maak kans op mooie prijzen

NIEUWE NOTEN HOREN Ik ben liefhebber

De Red Sofa Bankpas

k en ga naar

van nieuwe muzie

RED SOFA _DEF.indd 1

21-09-15 09:57

DOE_022 PAS_RedSofa

COMPLETE AVOND UIT

DOELENMENU VOOR TWEE PERSONEN Voor een complete avond uit kunt u in de Stadsbrasserie, het restaurant gelegen ín de Doelen, voorafgaand aan uw concertbezoek terecht voor het driegangen-Doelenmenu. Dit is een maandelijks wisselend menu, inclusief een aperitiefje, en het restaurant zorgt ervoor dat u keurig op tijd bent om uw concert te bezoeken. Nieuwsgierig? Twee prijswinnaars winnen een Doelenmenu voor twee personen.

Red Sofa is de naam voor hedendaagse muziek in de Doelen. Met de voordelige Red Sofa Bankpas maken wij deze muziek voor een zo groot mogelijke groep bezoekers toegankelijk. En met allerlei extra's zoals nabesprekingen en inleidingen hoort u niet alleen de mooiste muziek, maar steekt u ook van ieder concertbezoek wat op. In de periode maart t/m juni vinden nog acht Red Sofa-concerten plaatsen. Eén prijswinnaar ontvangt van ons twee Bankpassen en kan daarmee voor al deze Red Sofa-concerten twee vrijkaarten reserveren. Maak ook kennis met alle nieuwe noten die in de Doelen klinken!

Cadeauka

Hier is uw cadeaukaart!

art

EEN CONCERT CADEAU

KANS MAKEN Mail uw naam en adres o.v.v. de prijs waarop u kans wilt maken naar communicatie@dedoelen.nl De Red Sofa Bankpas wordt 1 maart verloot, dit is dus de sluitingsdatum voor deze prijs. Prijswinnaars ontvangen bericht. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST Daar maak je iedere muziekliefhebber blij mee: het Rotterdams Philharmonisch Orkest horen spelen in de Doelen. Dé manier om zoiets cadeau te doen is met de Cadeaukaart van het orkest: u bepaalt het bedrag, de ontvanger kiest er een concert voor uit. U koopt de kaart via www.rpho.nl/cadeaukaart – of misschien krijgt u er zelf een: één inzender wint een Cadeaukaart met een tegoed van 100 euro.

DE DOELEN

REACTIES

Ja hoor....Nog 1 nachtje slapen en dan naar @ deDoelen Mahler concert

Big thanks to @deDoelen for a welcoming audience + a wonderful new work by @nedmcgowan + smiles + roses! #8bbontour #netherlands

EIGHTH BLACKBIRD

5 toeteraars in pak en een dude in Adidas op een harp = top avond Orpheus @CALEFAX @remyvankesteren @deDoelen

@WENDYJANSEN

@MARIAN070249

REACTIES

Hoe veel muziek betekent voor velen en wat een concert teweeg kan brengen beseffen wij dagelijks dankzij de vele reacties die we per brief, e-mail en social media ontvangen. Kippenvel krijgen we soms bij de ontroerende berichten die u ons stuurt, en vaak zorgen uw reacties ook voor nuttige ingevingen. Dank voor al uw reacties en blijf ze sturen! Samen een avond uit, stichting @vierhetleven bezorgt ouderen een mooie avond, vanavond naar @deDoelen. Prachtig initiatief.

@HUGODEJONGE

Had a most wonderful evening with @olaferwin @deDoelen. Audience were moved and so quiet! Wow!

@MAARTENVANVEEN

Wat een mooi initiatief om ter gelegenheid van het Doelenjubileum het Doelengeheugen op internet te zetten! Veel dank daarvoor, ik heb er met groot genoegen in zitten grasduinen. Als bezoeker van het eerste uur (ik ging trouwens al naar de concerten in de Rivièrahal en in de Rotterdamse Schouwburg) trof ik er veel dierbare herinneringen in aan.

Even een kort berichtje om u te laten weten dat ik zeer enthousiast ben over uw magazine dat ik per post ontvang. Het ziet er prachtig uit en maakt enthousiast voor muziek en concerten. In een tijd waarin alles digitaal wordt aangeboden is dit een klein geschenk op de deurmat. Mijn complimenten!

DE HEER VAN LEEUWEN

Mijn complimenten!

DHR. DE VRIES

 twitter.com/dedoelen |  facebook.com/dedoelen  communicatie@dedoelen.nl

OPERADAGEN ROTTERDAM

DE DOELEN

VERNIEUWEND

DE DOELEN

OPERADAGEN ROTTERDAM

EN VERRUIMEND DOOR HELMUT DE HOOGH

Avontuurlijk en toegankelijk. Dat geldt voor alle producties van Operadagen Rotterdam sinds 2005. Het festival is ontstaan uit de samenwerking tussen verschillende kunsteninstellingen, waaronder de Doelen, Theater Rotterdam en het Luxor Theater. Samen hebben onder meer deze instellingen in 2005 het hedendaags opera- en muziektheaterfestival Operadagen Rotterdam geïnitieerd. Rotterdam mag bogen op een boeiende operatraditie, hoewel er geen apart operahuis is. Sinds 2001, het jaar dat Rotterdam culturele hoofdstad van Europa was, werken de betrokken Rotterdamse instellingen intensief samen. Het resultaat daarvan was de eerste editie van Operadagen Rotterdam in 2005. In de elf edities tot nu toe is Operadagen Rotterdam uitgegroeid tot een opera- en muziektheaterfestival met een rijk programma uit binnen- en buitenland. De voorstellingen variëren van klassiekers in een nieuw jasje tot relevant nieuw werk. De afgelopen edities viel vooral op dat de nietdogmatische aanpak is uitgegroeid tot hét kenmerk van het festival. Bezoekers, onder wie ook muziekprogrammeurs en pers uit binnen- en buitenland, laten zich graag verrassen door het uiteenlopende en kwalitatief hoogstaande aanbod.

Zij zien Operadagen Rotterdam als een plek waar nieuwe talenten ontdekt kunnen worden. Artistiek directeur Guy Coolen schrijft de groeiende populariteit ook toe aan de volwassenwording van het festival, die deels voortkomt uit zijn eigen artistieke ambitie. ‘Operadagen Rotterdam staat voor vernieuwing en verruiming van het genre opera en muziektheater. Wij zoeken echt de grenzen op. Niet voor niets hadden onze vakgenoten van Classical:NEXT ons festival van 2016 genomineerd voor een Innovatie Award. In 2016 was ons festival gastheer voor Music Theatre Now, een wereldwijde wedstrijd voor vernieuwend muziektheater en opera.

lees verder >

OPERADAGEN ROTTERDAM

Normaal gesproken reist die organisatie om de drie jaar naar een andere stad of werelddeel. Maar nu heeft men besloten om voorlopig in Rotterdam te blijven, ook vanwege het succes en de relevantie van Operadagen Rotterdam. Onze producties hebben verschillende internationale prijzen gewonnen en worden ook steeds meer uitgenodigd op andere festivals. We zijn een springplank en dat maakt het mogelijk voor onze jonge, internationale makers om door te breken.’ De festivalleiding ziet ieder jaar de betrokkenheid onder Rotterdammers groeien. ‘Dat bleek afgelopen jaar uit het recordaantal inschrijvingen voor de huiskamerconcerten’, zegt zakelijk directeur Winfred Voordendag, ‘maar ook uit het enorme animo onder Rotterdammers om deel te nemen aan community project Parsifal.’ Dergelijke stadsprojecten wil Operadagen blijven doen. Coolen: ‘Een grote inspiratie is L’Orfeo, voor jonge makers én ook voor ons stadsproject. We gaan daar de komende twee tot drie jaar mee door.’

DE DOELEN

Voordendag: ‘Wij willen als festival laagdrempelig en toegankelijk zijn. Je hoeft geen kennis van zaken te hebben om bij onze voorstellingen ontroerd of verwonderd te worden. Gelukkig zien steeds meer mensen dat. Wij vinden dat opera voor iedereen moet zijn.’ Over de afgelopen editie zegt Coolen: ‘Ik zag een gemengd publiek tijdens de voorstellingen. Bezoekers hadden een open houding, lieten zich verrassen door wat er op het podium gebeurde en luisterden aandachtig. Na sommige voorstellingen werd er gejoeld en gejuicht, alsof het een popconcert was, echt een andere benadering van klassieke muziek.’ Coolen verwelkomde vorig jaar vele honderden buitenlandse bezoekers. ‘Zij hebben van ons festival gehoord en komen met hoge verwachtingen naar Rotterdam. Wij zijn uiteraard heel blij met die internationale erkenning, maar het brengt ook de spannende verplichting met zich mee om elke editie op artistiek niveau het onderste uit de kan te halen.’

OPERADAGEN IN DE DOELEN Drie opvallende en zeer verschillende producties vinden tijdens Operadagen Rotterdam 2017 plaats in de Doelen. Springlevende barokmuziek klinkt in L’Orfeo van Monteverdi. Er is een première van ‘Die Frau ohne Piano’ van de veelgevraagde componist Paul M. Van Brugge en uit Zweden komen traditionele liederen met een betoverend a cappellageluid van vocaal kwartet Kongero.

KONGERO

vrijdag 12 mei 2017, Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Steeds vaker klinkt muziek uit het hoge noorden in de Doelen, in de nieuwe concertserie De Noorderlingen. Kongero is een Zweedse close harmony groep die werd opgericht in 2005 en bestaat uit vier dames. Zij omarmen Zweedse volksmuziek met een bijzonder eigentijds geluid. De polyfone klanken van Kongero zijn soms krachtig, dan weer heel intiem of juist swingend. Hun vierde album komt uit in juni 2017.

L’ORFEO

dinsdag 16 mei 2017, Grote Zaal 20.15 uur L’Orfeo is een van de vroegste opera’s van Monteverdi. Maar in de benadering van Leonardo García Alarcón en zijn zangers en instrumentalisten is er niets ouds of stoffigs aan. Het gaat hier om springlevende barokmuziek! Het verhaal is bekend, maar blijft meeslepend. Verhaald wordt over de afdaling van Orpheus in de Onderwereld en zijn poging om zijn geliefde Eurydice mee terug te nemen naar het land der levenden. Maar dan slaat die duivelse twijfel toe. Om 19.15 uur geeft Philip Ruitenberg een boeiende inleiding.

PREMIÈRE DIE FRAU OHNE PIANO zaterdag 20 mei 2017 20.15 uur, Jurriaanse Zaal

De Rotterdamse componist Paul M. van Brugge is vooral bekend van de vele speelfilms die hij van muziek mocht voorzien. Voor de derde keer werkt hij nu aan een stuk voor Operadagen Rotterdam. Voor ‘Die Frau ohne Piano’ liet hij zich inspireren door krachtige vrouwen als de Spaanse non Theresa van Avila en Alma Mahler, die vanwege haar liefde voor componist Gustav Mahler werd gedwongen om te stoppen met componeren. Het wordt uitgevoerd met veel slagwerk, een krachtige sopraan en een bevlogen pianist. Lees ook het interview met Paul M. van Brugge op de volgende pagina.

DE DOELEN

OPERADAGEN ROTTERDAM

PREMIÈRE

OVER DE KRACHT VAN VROUWEN Die Frau ohne Piano Een flinke batterij slagwerk, bespeeld door Martijn Krijnen, de bevlogen sopraan Marieke Koster en Laurens de Boer op de piano. Dat zijn de musici en hun instrumenten die het fonkelnieuwe stuk Die Frau ohne Piano van componist Paul M. van Brugge tot leven wekken. Het libretto en de regie zijn van Ramón Maria Gieling. De Rotterdamse componist Paul M. van Brugge (1959) doceert compositie en arrangeren aan de jazzafdeling van Codarts. Hij is onder meer bekend van vele speelfilms die hij van muziek mocht voorzien. In 2005 leverde dat een Gouden Kalf op voor de muziek bij Alias Kurban Saïd. Ook is Van Brugge bekend van zijn muziek bij de theatervoorstelling Anne. Een druk leven heeft hij. Om te componeren zoekt Van Brugge daarom het isolement op. Zijn vaste, rustige plekjes daarvoor zijn onder meer een boshut in Nederland en een huis in Spanje. Eind november 2016 vertelt Van Brugge dat hij nog in het begin van het schrijfproces is. ‘Ik weet wat de thematiek is en ik heb het libretto. De voorstelling wordt een eenakter met een lengte van zestig tot zeventig minuten.’ Van Brugge componeerde eerder de muziek voor twee voorstellingen tijdens Operadagen Rotterdam: Notes on Hopper in 2012 en The Man at the Piano in 2008. Over welke kant het opgaat met Die Frau ohne Piano wil Van Brugge onder het nodige voorbehoud wel vertellen. ‘Op de achtergrond speelt onder meer de verharding van de discussie omtrent het geloof. Ik kom uit een communistisch nest en ben met een zeker dedain over het geloof opgevoed. Toch ben ik altijd blijven nadenken over wat er nu wel of niet ‘is’. We zien de kerken leeglopen en tegelijkertijd mensen ons land binnenkomen van wie we vrezen dat ze een extreme geloofsovertuiging hebben. Religie ervaren we daardoor ook als iets gevaarlijks.’ Een ander thema in Van Brugge’s muziektheater is het opnieuw ‘uitvinden’ van mythische vrouwfiguren. ‘Cassandra, Euridice en Pandora zijn vrouwen die ik in een trilogie opnieuw heb vormgegeven.

Alle drie worden ze vaak te gemakkelijk weggezet als kwade genius of lijdend voorwerp. Ik morrel aan het clichébeeld dat over die vrouwen bestaat. Het is niet per se mijn bedoeling helden van hen te maken. Maar het gaat altijd over de kracht en de eigen keuzes van vrouwen. Overigens geldt dat ook voor Anne Frank. Mede door de muziek bij de theatervoorstelling wilde ik de kracht van haar schrijverschap centraal stellen. Ramón Maria Gieling wees me op Theresa van Avila. Deze Spaanse non uit de zestiende eeuw schreef teksten over haar bijna extatische religieuze ervaring, waarin zij bijna letterlijk de liefde met God bedreef. De beeldhouwer Bernini heeft een prachtig beeld gemaakt van deze ‘Extase van Theresa’ dat in Rome staat. Haar teksten zijn in de loop der eeuwen bejubeld, maar ook verketterd. Over deze bijzondere vrouw wilden we de voorstelling niet laten gaan, maar ze dient nu wel ter inspiratie. Haar religieuze kracht werd in die tijd immers gezien als bedreigend voor het patriarchaat in de rooms-katholieke kerk. We wilden uiteindelijk het stuk laten gaan over een imaginaire vrouw, een begenadigd concertpianiste die op het eind van haar leven terugkijkt op het moment dat zij de piano liet staan en voor de liefde koos. Die Frau ohne Piano is mede gebaseerd op Alma Mahler. Vanwege haar liefde voor de grote componist Gustav Mahler werd zij gedwongen om te stoppen met componeren. De liefde voor de piano kan heel ver gaan. Het bespelen is fysiek, het is bijna een erotisch object, zoals God voor Theresa was. Het wordt een stuk dat goed past bij het vernieuwende karakter van de Operadagen Rotterdam. Als je anno 2017 een opera maakt, grijp je niet terug naar de esthetiek van weleer. De handelingssnelheid ligt hoger en we willen eigentijdse beeldtechnieken gebruiken. Belangrijk is dat er in mijn muziek ruimte is voor vrije interpretatie en improvisatie. Elke uitvoering is uniek en het publiek voelt dat de musici risico’s nemen.’

‘Ik morrel aan het clichébeeld dat over die vrouwen bestaat. Het is niet per se mijn bedoeling helden van hen te maken. Maar het gaat altijd over de kracht en de eigen keuzes van vrouwen.’

DE DOELEN

CLASSICAL:NEXT

Revoluties in de muziekcultuur DOOR MERLIJN KERKHOF

Van 17 tot en met 20 mei staat de Doelen weer in het teken van Classical:NEXT. Van over de hele wereld komen meer dan 1200 profesionals uit ruim 45 landen bijeen om ideeën uit te wisselen. Het is hét congres voor de klassieke muziek en het is de derde keer dat het plaatsvindt in Rotterdam. Maar niet alleen congresbezoekers, ook het grote publiek is welkom om tijdens Classical:NEXT te komen luisteren naar de muziek van de toekomst. Van Lunch with the Residents-concerten met vooruitstrevende Nederlandse musici tot showcases van internationaal toptalent en een concert met modern repertoire door het Rotterdams Philharmonisch Orkest, waarbij wordt samengewerkt met Operadagen Rotterdam. Terwijl er wordt gebrainstormd over de toekomst van de klassieke muziek, staat het Doelen Magazine stil bij enkele grote evenementen die onze huidige muziekcultuur hebben gevormd.

NOTATIE

Bij ‘klassieke muziek’ hebben we het bijna altijd over muziek die is opgeschreven – musici spelen dat wat een componist (soms eeuwen geleden) heeft neergepend. De muzieknotatie ontstaat in de Middeleeuwen. Een grote revolutie is de uitvinding van de notenbalk in de vroege elfde eeuw, die wordt toegeschreven aan de monnik Guido van Arezzo.

BESTEL KAARTEN

BEZOEK CLASSICAL:NEXT

Tijdens Classical:NEXT kunt u in diverse openbare showcases (korte concerten) zelf de toekomst van de klassieke muziek beluisteren. Zie achterin dit magazine de agenda voor alle data en tijden. www.dedoelen.nl

BOEKDRUKKUNST

Rond 1450 wordt in Europa de drukpers uitgevonden. Daar profiteert ook de muziek van: bladmuziek hoeft nu niet meer te worden overgeschreven: muziek wordt door heel Europa verspreid. Een componist als Josquin des Prez (circa 1450-1521) wordt daardoor een wereldster.

HOVEN

De kerk is lange tijd de belangrijkste opdrachtgever van componisten, maar in de Renaissance komen er ook steeds meer opdrachten vanuit de hoven en de burgerij. In grote delen van Europa ontstaat een rijke muzikale infrastructuur.

DE DOELEN

CLASSICAL:NEXT

RADIO

ORKEST

In de Barok, zo vanaf 1600, wordt er steeds meer instrumentale muziek gecomponeerd. Het symfonieorkest ontstaat rond 1730 in Mannheim. Dankzij Joseph Haydn wordt de symfonie het belangrijkste genre. En dat is het eigenlijk nog steeds.

De radio zorgt ervoor dat mensen met nog meer muziek in aanraking komen. Zeker vanaf halverwege de twintigste eeuw wordt er veel opgenomen. De geluidskwaliteit wordt steeds beter. Nieuwe technieken worden gretig ingezet bij opnames, maar in de klassieke concertzaal blijven microfoon en versterkers uit den boze.

INTERNET

De cd is al bijna weer verleden tijd: dankzij YouTube en Spotify ben je twee muisklikken verwijderd van Mendelssohns Vioolconcert. Maar musici houden er vaak minder aan over. Het is een van de uitdagingen voor de muziekwereld. Zoals er nog zo veel uitdagingen zijn: hoe overleeft de klassieke muziek een wereld waar de muziekeducatie constant onder druk staat. Genoeg stof tot nadenken dus voor de bezoekers van Classical:NEXT.

MUZIKALE CANON

‘Klassieke muziek’ is natuurlijk een constructie: ook de muziek van Bach of Haydn was ooit nieuw. In de negentiende eeuw zetten sommige filosofen en denkers componisten op een voetstuk. Er wordt een canon gevormd.

CONCERTZAAL

Beethoven had zijn symfonieën nog in gewone theaters en balzalen in première laten gaan. Maar in de negentiende eeuw komen er steeds meer concertzalen die zijn gericht op het symfonieorkest. In alle grote steden in Europa springen ze als paddenstoelen uit de grond.

CONSERVATORIA

Ook komen overal conservatoria, burgerlijke instituten waar musici worden geschoold. Voorheen trok je bij een componist in om het vak te leren. Vaak stond al min of meer vast wat je later zou worden: kijk naar Bach, wiens hele familie uit musici bestond.

GELUIDSOPNAMES

In 1878 patenteert Thomas Edison zijn fonograaf, waardoor je met rollen van was geluid kan opnemen en afspelen. Begin twintigste eeuw komen de eerste platte platen (78 toeren) op de markt. Eerder was je aangewezen op bladmuziek – als je een Beethoven-symfonie wilde horen, ging je of naar een concertzaal, of je speelde haar thuis na op de piano.

RECHTEN

Er komen auteurswetten die het werk van componisten beschermen. Is een productie van Piranha Arts, Berlijn i.s.m. de Doelen.

Wordt mede mogelijk gemaakt door

DE DOELEN

DE DOELEN STEUNFONDS

Geef de Doelen door aan de volgende generatie Wanneer de Doelen in uw leven veel voor u betekent, kunt u ervoor kiezen om het Steunfonds van de Doelen in uw testament op te nemen. Pas ná uw overlijden draagt u op een bijzondere manier bij aan het voortbestaan van Rotterdams grootste muziekpodium. U geeft uw passie voor muziek door aan de volgende generatie muziekliefhebbers. Nalaten, hoe gaat dat in zijn werk? Een notaris kan uw nalatenschap testamentair vastleggen. U kunt daarbij kiezen tussen een erfstelling of een legaat. Bij een erfstelling ontvangt het Steunfonds een vastgesteld deel van uw nalatenschap. U benoemt ons dan tot een van uw erfgenamen. Als u een vastgesteld bedrag of goed (bijvoorbeeld een huis of een muziekinstrument) aan het Steunfonds nalaat, is er sprake van een legaat. Hoe zit het met erfbelasting? Omdat het Steunfonds van de Doelen de ANBI-status heeft, hoeft er geen erfbelasting betaald te worden. Uw nalatenschap komt dus volledig ten goede aan de doelstellingen van het Steunfonds.

Wat gebeurt er met mijn erfenis? Stichting De Doelen Steunfonds zal uw erfenis aanwenden voor zijn hoofddoelstelling: bijdragen aan de instandhouding, het onderhoud en de vernieuwing van het gebouw en de programmering van de Doelen. Het Steunfonds ondersteunt in het bijzonder activiteiten op het gebied van talentontwikkeling, muziekeducatie, innovatie van de programmering en het bereiken van nieuw publiek. U kunt in uw testament aangeven of u een specifieke bestemming geeft aan uw erfenis.

‘ik wil graag iets moois doorgeven aan de volgende generatie muziekliefhebbers’

Persoonlijk advies? Wilt u meer informatie over nalaten aan het Steunfonds van de Doelen? Heeft u behoefte aan een persoonlijk gesprek of advies over dit onderwerp? Neem dan vrijblijvend contact op met Irma van Lierop, directeur van het Steunfonds. Zij kan u helpen bij het vinden van een notaris en met u meedenken over de bestemming van uw nalatenschap. Bel 010-2177907 of mail naar i.vanlierop@dedoelen.nl.

DE DOELEN

MAART APRIL MEI - JUNI NAAM- VAN HET- ONDERDEEL

Overzicht per genre GROOTS EN SYMFONISCH vr 3 mrt 20.15 | zo 5 mrt 14.15 Rotterdams Philharmonisch Bruckner 9 met Gergiev wo 8 mrt 12.30 Rotterdams Philharmonisch do 9 en vr 10 mrt 20.15 Rotterdams Philharmonisch Mozart en Beethoven vr 17 mrt 20.15 | zo 26 mrt 14.15 Rotterdams Philharmonisch Rhapsody in blue o.l.v. Yannick za 25 mrt 20.15 Elias van Mendelssohn o.l.v. Philippe Hereweghe vr 31 mrt 20.15 | zo 2 apr 14.15 Rotterdams Philharmonisch Debussy en Vaughan Williams za 8 apr 20.00 Rotterdams Philharmonisch Core Classics - Brahms 2 vr 21 apr 20.15 Rotterdams Philharmonisch Stabat Mater van Dvorˇák za 22 apr 12.45 Symfonieorkest Rijnmond za 22 apr 20.15 Residentie Or. & Arthur Jussen zo 23 apr 14.15 Rotterdams Philharmonisch Stabat Mater van Dvorˇák zo 23 apr 20.15 Codarts Symphony Orchestra & Codarts Kamerkoor za 6 mei 20 en 22 (Laurenskerk) Codarts Symphony Orchestra do 11 en vr 12 mei 20.15 Rotterdams Philharmonisch Lalo en Tsjaikovski zo 14 mei 13.00 Moederdagconcert - Helden! R’dams Jeugd Symfonie Orkest vr 19 mei 21.00 Rotterdams Philharmonisch Pianoconcert Michael Gordon vr 26 mei 20.15 Rotterdams Philharmonisch Sibelius en Sjostakovitsj za 27 mei 20.00 Rotterdams Philharmonisch Core Classics - Sjostakovitsj 10

MINSTENS 1x LIVE GEHOORD… wo 1 mrt 20.15 Lets Radiokoor Arvo Pärt za 11 mrt 19.30 Sinfonia R’dam Water Music za 11 mrt 20.15 Música Temprana Misa Criolla vr 17 mrt 20.15 | zo 26 mrt 14.15 Rhapsody in blue o.l.v. Yannick zo 19 mrt 11.00 Schuberts Forellenkwintet do 6 apr 19.30 * Matthäus-Passion Nederlandse Bachvereniging vr 7 apr 20.15 * Johannes-Passion Orkest 18de Eeuw & Cappella Amsterdam di 16 mei 20.15 L’Orfeo van Monteverdi vr 26 mei 20.15 Vioolconcert van Sibelius

KAMERMUZIEK EN -ORKESTEN za 11 mrt 19.30 Sinfonia R’dam Water Music di 14 mrt 20.15 Schumann Quartett Schumann, Mendelssohn en Verdi zo 19 mrt 11.00 Storioni Trio en vrienden Schuberts Forellenkwintet

wo 22 mrt 20.30 (Laurenskerk) * Nederlands Kamerkoor & Asko|Schönberg passie van Liszt di 28 mrt 20.15 Grote Kamermuziekprijs zo 9 apr 11.00 Ensembles Codarts di 11 apr 20.15 Zemlinsky Quartet + vr 21 apr 20.15 DoelenKw. & Asko|Schönberg za 29 apr 20.15 Sinfonia Rotterdam Rotterdam Concerto VI (wereldpremière) di 2 mei 20.15 Borodin Quartet Sjostakovitsj zo 14 mei 20.15 Calefax More Moving Music za 20 mei 20.15 Amsterdam Sinfonietta zo 21 mei 11.00 Oxalys Reis naar Land van Teder wo 24 mei 20.30 Leden R’dams Philharmonisch zo 28 mei 12.00 (Boijmans) Leden R’dams Philharmonisch vr 2 juni 20.30 Ikarai FLY vr 2 juni 20.30 (Pelgrimvadersk.) Calefax Pelgrimage

PIANORECITALS vr 3 mrt 20.15 Ralph van Raat speelt Takemitsu vr 17 mrt 20.15 Lucas & Arthur Jussen Ravel zo 19 mrt 20.15 Kristian Bezuidenhout Beethoven op fortepiano di 28 mrt 20.15 Marc-André Hamelin en Leif Ove Andsnes piano vr 5 mei 20.15 Maarten van Veen & Ralph van Raat piano. Messiaen

OPERA & MUSICAL di 16 mei 20.15 L’Orfeo van Monteverdi za 20 mei 20.15 Die Frau ohne Piano

LIEDRECITALS vr 17 mrt 20.15 Lucas & Arthur Jussen piano, Cora Burggraaf mezzo. Ravel

KOORMUZIEK wo 1 mrt 20.15 Lets Radiokoor & Sinfonietta Riga Pärt di 7 mrt 20.30 (Laurenskerk) Lets Radio Kamerkoor za 11 mrt 20.15 Música Temprana Misa Criolla wo 22 mrt 20.30 (Laurenskerk) * Nederlands Kamerkoor & Asko|Schönberg passie van Liszt za 25 mrt 20.15 Elias van Mendelssohn o.l.v. Philippe Herreweghe do 30 mrt 19.30 * Matthäus-Passion Toonkunst do 6 apr 19.30 * Matthäus-Passion Nederlandse Bachvereniging vr 7 apr 20.15 * Johannes-Passion Orkest 18de Eeuw & Cappella Amsterdam wo 12, d0 13 en vr 14 apr 19.30 * Matthäus-Passion Rotterdams Philharmonisch

zo 21 mei 20.15 Harmoniemesse van Haydn Orkest 18de Eeuw & The Sixteen za 3 juni 15.00 (Laurenskerk) Laurens Collegium R’dam zo 11 juni 15.00 (Laurenskerk) Laurenscantorij ‘Première!’

OUDE MUZIEK AUTHENTIEK za 11 mrt 20.15 Música Temprana Monteverdi zo 19 mrt 20.15 Kristian Bezuidenhout Beethoven op fortepiano do 6 apr 19.30 * Matthäus-Passion Nederlandse Bachvereniging vr 7 apr 20.15 * Johannes-Passion Orkest 18de Eeuw & Cappella Amsterdam di 16 mei 20.15 L’Orfeo van Monteverdi Cappella Mediterranea zo 21 mei 20.15 Harmoniemesse van Haydn Orkest 18de Eeuw & The Sixteen

PUUR VOCAAL | A CAPPELLA di 7 mrt 20.30 (Laurenskerk) Lets Radio Kamerkoor do 16 mrt 20.15 Vocal Sampling funky vocalisten vr 12 mei 20.30 Kongero Zweedse folk’appella

OP DE GRENS VAN EUROPA EN DAARBUITEN do 20 apr 20.15 Cristina Branco vr 21 apr 20.30 CaboCubaJazz Corason Africano za 22 apr 21.30 (Pelgrimvadersk.) Stephan Micus vr 28 apr 20.30 Mor Karbasi Eyes of the Bride za 10 juni 17.00 Sodade Festival

RED SOFA EN ANDERE (VER)NIEUWE(NDE) MUZIEK vr 3 mrt 20.15 Ralph van Raat speelt Takemitsu ma 6 mrt 20.15 DoelenEnsemble & Shara Nova di 7 mrt 20.30 (Laurenskerk) Lets Radio Kamerkoor vr 10 mrt 20.30 Bow Hammer Connection zo 12 mrt 20.15 DoelenKwartet Vierde uur do 23 mrt 20.15 Isabel Ettenauer op toy piano’s vr 21 apr 20.15 DoelenKwartet & Asko|Schönberg Vijfde uur za 29 apr 20.15 Sinfonia Rotterdam Rotterdam Concerto VI (wereldpremière) vr 5 mei 20.15 Maarten van Veen & Ralph van Raat piano. Messiaen za 6 mei 20 en 22 (Laurenskerk) Codarts Symphony Orchestra vr 12 mei 20.15 Claire Chase fluit. Density 2036 zo 14 mei 20.15 Calefax More Moving Music ma 15 mei 20.15 (Laurenskerk) Codarts Dans & Claire Chase vr 19 mei 21.00 Rotterdams Philharmonisch Pianoconcert Michael Gordon

za 20 mei 20.15 Die Frau ohne Piano za 3 juni 21.00 Slagwerk Den Haag

ORGELRECITALS wo 1 mrt 13.15 Geert Bierling Doelenorgel zo 12 mrt 15.00 (Laurenskerk) Reitze Smits Laurensorgel za 25 mrt 13.00 Geert Bierling & Lipstick zo 2 apr 15.00 (Laurenskerk) * Hayo Boerema Laurensorgel za 8 apr 15.00 * Geert Bierling The King of Kings wo 12 apr 13.15 Geert Bierling Doelenorgel zo 14 mei 15.00 (Laurenskerk) Petra Veenswijk Laurensorgel wo 17 mei 13.15 Geert Bierling Doelenorgel

MET DANS ma 15 mei 20.15 (Laurenskerk) Codarts Dans & Claire Chase

MET FILM za 8 apr 15.00 * Geert Bierling The King of Kings

MASTERCLASS WORKSHOP | CONCOURS wo 1 mrt 20.00 Muziekcursus met Gregor Bak zo 19 mrt 14.00 Piano Academie Edwin Beunk zo 26 mrt 14.00 Erasmus Jazz Prijs 2017 di 28 mrt 20.15 Grote Kamermuziekprijs do 6 en vr 7 apr 19.00 Johannes-Passion workshop wo 12 apr 20.00 Muziekcursus met Gregor Bak za 13 mei 11.00 Classic Young Masters zo 21 mei 15.00 Masterclass orkestdirectie zo 21 mei 19.00 De symfonie ontrafeld Haydn 99 wo 24 mei 20.00 Muziekcursus met Gregor Bak za 17 juni 12.00 Concours Jeugdsymf.orkesten

JAZZ vr 3 mrt 20.30 Kukushai vr 10 mrt 20.15-22.30 Mike Boddé & Mike del Ferro vr 17 mrt 20.30 ADHD jazz uit Reykjavik vr 24 mrt 20.30 Jasper van ’t Hof 1/4-tet zo 26 mrt 14.00 Erasmus Jazz Prijs 2017 vr 31 mrt 20.30 Spoken Saxophone Quartet +2 vr 7 apr 20.30 Zapp4 plays Nirvana vr 14 apr 20.30 Yannick Hiwat vr 28 apr 20.15 Artvark Sax 4tet & Ntjam Rosie zo 30 apr 20.15 Wouter Hamel Theatertournee vr 5 mei 20.30 HENK Earth Tones za 6 mei 20.15 New Rotterdam Jazz Orchestra

vr 26 mei 20.30 Estrella Acosta Mujeres de Luna

FUSION, CROSS-OVER, MUZIEK MET BREDE BLIK za 4 mrt 19.00 Cross-linx 2017 vr 14 apr 20.15 Mattheus Passie Tango Extremo vr 2 juni 20.30 Ikarai FLY

POPULAIR zo 5 mrt 11.00 30 jaar Bill Baker’s Big Band! zo 12 mrt 11.00 Malando Orkest do 16 mrt 20.15 Vocal Sampling funky vocalisten zo 19 mrt 11.00 Van Smartlap tot Opera zo 26 mrt 11.00 The New Diamonds za 1 apr 14.00-24.00 The Big Day zo 2 apr 11.00 Sound of Musical - Tony Neef za 8 apr 19.00 Sencity Festival 2017 wo 19 apr 20.15 Harry Sacksioni zo 7 mei 15.00 Jubileumconcert Joke Bruijs za 13 mei 20.15 Mnozil Brass

POP za 4 mrt 19.00 Cross-linx 2017 zo 30 apr 20.15 Wouter Hamel Theatertournee

CONCERTEN VOOR (HEEL) JONG PUBLIEK zo 5 mrt 14.00 en 16.00 Uit Logeren (2+) Theater Fluup zo 5 mrt 14.00 Stok uit Hoed (6+) zo 12 mrt 14.00 (Wereldmuseum) De dankbare boom (6+) KINDERMUZIEKWEEK 2017 zo 2 apr 11.00, 14.00 en 16.00 Nest (1,5+) zo 2 apr 14.00 Cha Cha Pum (4+) ma 3 apr 13.30 Samenspeelorkest za 8 apr 09.45 Samenspeeldag (6+) zo 9 apr 10.00, 11.30 en 13.00 BB (6-18 mnd) zo 9 apr 16.00 Het Zwanenmeer (4+) zo 14 mei 14.00 Strijk4tet van Meneer Sax (6+) za 20 mei 10.00 Zing de sterren v.d. hemel (6+) zo 28 mei 14.15 European Doctors Orchestra met Frank Groothof (6+) za 1 apr 14.00 The Big Day zo 14 mei 13.00 Moederdagconcert - Helden!

CONFERENTIE & CONCERTEN wo 17 t/m 20 mei Classical:NEXT 2017 * passieconcert

maart 2017

DE DOELEN

MAART

wo 1 maart

GEERT BIERLING DOELENORGEL

MUZIEKCURSUS MET GREGOR BAK & GAST

Lunchconcert

Zes colleges op woensdagavond, alleen als abonnement verkrijgbaar. Naast de uitleg van uw vaste docent Gregor Bak, maakt u elke cursusavond kennis met een gastspreker die componeert, musiceert, dirigeert of programmeert.

Händel Concerto grosso in b HWV313 * | Händel Concerto grosso in F HWV315 * | Guilmant Marche sur un thème de Händel ‘Lift up your heads’ * transcriptie voor orgel door Geert Bierling Lunchtime with George Frideric Handel 1685-1759

woensdag 1 maart 2017 Grote Zaal 13.15 uur

woensdag 1 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 20.00 uur

Vrij entree

DOELENMENU Bestel tegelijk met uw concertkaarten een diner in de Stadsbrasserie, gevestigd in de Doelen, voor een complete avond uit.

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

Geert Bierling © P. Aﬀourtit

wo 1 maart

vr 3 maart

woensdag 1 maart 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding met musici Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Het Lets Radiokoor en Sinfonietta Riga met koorwerken van de populaire Estse componist Arvo Pärt en zijn Schotse collega James MacMillan. Na zo’n spirituele avond voelt u zich verlicht! Arvo Pärt is al jaren gefascineerd door het leven en werk van de heilige Silouan van Athos. In Adam’s Lament gebruikt Pärt een tekst van Silouan over Adams leed na de zondeval. Pärt: ‘Adam is ieder van ons. Deze ‘totale Adam’ heeft duizenden jaren lang geleden en getreurd op aarde.’ De poëtische Russische teksten inspireerden Pärt tot even veelzeggende muziek, koorpassages die klinken als een klok en strijkersbegeleiding die soms doet denken aan ﬁlmmuziek.

BRUCKNER 9 MET GERGIEV

€ 35 € 33 | € 31 | € 28 € 10

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Valery Gergiev dirigent | Clara-Jumi Kang viool Szymanowski Vioolconcert nr.1 | Bruckner Symfonie nr.9 De laatste keer dat Valery Gergiev de Negende van Bruckner in Rotterdam dirigeerde (2005), staat te boek als een legendarische uitvoering. ‘Prachtig’, oordeelde Het Parool. ‘In één woord meesterlijk’, vond De Telegraaf. ‘Goddelijk’, schreef Trouw. ‘Hemelpoorten openden zich’, aldus de Volkskrant. Nu, ruim elf jaar later, komt de langverwachte reprise, met Szymanowski’s sprookjesachtige Eerste Vioolconcert als opmaat.

vrijdag 3 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Emanuel Overbeeke (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Lets Radiokoor © Janis Deinats

€ 64 € 56 | € 44 | € 26 € 10

DE DOELEN

vr 3 maart

RALPH VAN RAAT SPEELT TAKEMITSU Ralph van Raat piano Takemitsu Romance | Piano Pieces for Children | Litany (In Memory of Michael Vyner) | Pause ininterrompue (Uninterrupted Rest) | Piano Distance | For away | Les yeux clos | Les yeux clos II | Rain Tree Sketch | Rain Tree Sketch II (In memoriam Olivier Messiaen) Ralph van Raat is de uitgelezen pianist voor een recital met het complete piano-oeuvre van Toru Takemitsu’s: met zijn verﬁjnde toonvorming en groot gevoel voor structuur weet Ralph modern pianorepertoire overtuigend te brengen.

CROSS-LINX 2017

Made in Rotterdam

met o.a. Ane Brun & Zapp4, Efterklang, C3 Roadshow met Hauschka, My Brightest Diamond en DM Stith

Rok Zalokar keys | Eva Pozenel vocals | Sun Mi Hong drums Voor de ‘jazz’-editie van Made in Rotterdam is de Sloveense pianist/ componist Rok Zalokar geselecteerd, masterstudent aan Codarts. Hij won in 2016 de Erasmus Jazzprijs met zijn Rok Zalokar Trio. Vanavond treedt hij op met zijn band Kukushai in een ongebruikelijke bezetting.

vrijdag 3 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 12 € 10

€ 24 € 10

zo 5 maart

30 JAAR BILL BAKER’S BIG BAND! Zondagochtendconcert Dertig jaar geleden begon Wim Zweekhorst, alias Bill Baker, zijn eigen bigband. In de loop der jaren trad Bill Baker’s Big Band op in Nederland, in de rest van Europa én in Amerika en China. Met groot enthousiasme brengt deze band de muziek en sfeer van de jaren dertig en veertig over het voetlicht.

zondag 5 maart 2017 Grote Zaal 11.00 uur Entree

€ 14

Indie-classical festival met mix van hedendaagse muziek en elektronische pop In de hele Doelen klinken tijdens dit festival bijzondere combinaties van gecomponeerde hedendaagse muziek en avant-garde popmuziek. De Noorse singer-songwriter Ane Brun, de fameuze Deense groep Efterklang, het Amerikaanse My Brightest Diamond en singersongwriter DM Stith uit New York zijn hoofdacts op Cross-linx 2017.

worden onder de noemer C3 Roadshow de meest aansprekende indieclassical acts van dit moment gepresenteerd, waaronder Hauschka (Duitsland), TU:T (Estland) en het Zweedse There Are No More Four Seasons.

zaterdag 4 maart 2017 Diverse zalen 19.00 uur Entree € 39 Unremembered wordt mede mogelĳk gemaakt door

Naast een optreden met haar band speelt My Brightest Diamondzangeres Shara Nova een hoofdrol in de Unremembered-songcyclus, samen met onder anderen DM Stith en Padma Newsome. Andere acts zijn de Nederlandse groep VanDryver en de ZuidAfrikaanse bassist James Oesi. I.s.m vergelijkbare festivals als het C3 Festival Essen, Sounds on Stockholm en Tallinn Music Week

Kukushai

zo 5 maart

za 4 maart

KUKUSHAI

vrijdag 3 maart 2017 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Na aﬂoop Neil Wallace in gesprek met Ralph van Raat Entree t/m 26 jaar of cjp

MAART

zo 5 maart

UIT LOGEREN (2+)

STOK UIT HOED (6+)

BRUCKNER 9 MET GERGIEV

Theater Fluup | Sarah Jeffery blokfluit | Nadja Spooren panfluit | Silvia Bennett mime, dans | Willem van Baarsen regie

Slagwerk Den Haag Aljaz Son goochelaar | Ria Marks eindregie

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Valery Gergiev dirigent | Clara-Jumi Kang viool

Werken van o.a. Mauricio Kagel, Bach en Dukas

Szymanowski Vioolconcert nr.1 | Bruckner Symfonie nr.9

De slagwerkers willen al heel lang goochelaar worden. Hun trommelstokje lijkt soms net een toverstaf. Ze tikken snel en ritmisch met hun stokjes op de trom, maar toch verdwijnt de trom niet. Hoe kan dat? Ze kunnen wel met drie stokjes in een hand muziek maken en 100.000 instrumenten tegelijk bespelen, maar toveren: dat lukt nog niet…

<< zie vrijdag 3 maart

In deze interactieve voorstelling gaan een mimespeelster, een panfluitist en een blokfluitist op avontuur. De drie vrienden kunnen al een tijdje niet met elkaar spelen, daarom gaan ze bij elkaar logeren. Maar wat nemen ze mee?

zondag 5 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 14.00 en 16.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

(Hanson)

€ 15 € 10

zondag 5 maart 2017 Grote Zaal 14.15 uur | Om 13.15 uur inleiding door Emanuel Overbeeke (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Neem je instrument mee, want na afloop is er open podium. Ook mag je mee knutselen aan een gezamenlijk kunstwerk waar we het hele seizoen aan werken (i.s.m. Villa Zebra).

zondag 5 maart 2017 Jurriaanse Zaal 14.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 12 € 10

€ 64 € 56 | € 44 | € 26 € 10

DE DOELEN

MAART

di 7 maart

ma 6 maart

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

Ik ben liefhebber

van nieuwe muziek

en ga naar

RED SOFA _DEF.indd 1

21-09-15 09:57

DOE_022 PAS_RedSofa

Concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas voor slechts € 89.

DOELENENSEMBLE & SHARA NOVA UNREMEMBERED

DE LETTEN IN DE LAURENS

DoelenEnsemble | Codarts Ensemble | Hans Leenders dirigent | Shara Nova stem | Padma Newsome stem | DM Stith stem Sarah Kirkland Snider Unremembered (wereldpremière) Shara Nova, Padma Newsome en DM Stith en een bijna 40-koppig ensemble verzorgen de wereldpremière van Unremembered, de nieuwe, alomgeprezen liedcyclus van Sarah Kirkland Snider, die nu voor het eerst in zijn geheel wordt uitgevoerd. De componiste liet zich inspireren door gedichten en illustraties van Nathaniel Bellows. Unremembered gaat over vreemde en mooie gebeurtenissen in een kinderleven op het platteland van Massachusetts. Een bespiegeling over herinneringen, onschuld en de grootsheid van de natuur.

maandag 6 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding op de Red Sofa Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 24 € 10

Lets Radio Kamerkoor Kaspars Putnin ¸ ˇs dirigent Matiss Cudars Nieuw werk voor gitaar en koor | Karlheinz Stockhausen Stimmung De Laurenskerk: het perfecte podium voor de topvocalisten van het Lets Radio Kamerkoor. Zij voeren onder meer een nieuwe compositie van en met de jonge Letse jazzgitarist Matiss Cudars uit.

dinsdag 7 maart 2017 | Laurenskerk 20.30 uur | Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met Kaspars Putnins Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 24 € 10

Shara Nova

Productie i.s.m. Cross-linx

Dit concert wordt mede mogelĳk gemaakt door

Met de Flipse PrivilegePas (€ 10) krijgt u het gehele seizoen 30% korting op alle concerten met dit logo.

Op deze concerten krijgt u 15% korting wanneer u vier of meer concerten in één keer bestelt, of wanneer u al een abonnement op een van de concertseries van de Doelen heeft.

Kaspars Putnins © Janis Deinats

wo 8 maart

do 9 maart

vr 10 maart

LUNCHCONCERT

MOZART EN BEETHOVEN

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Gustavo Gimeno dirigent | Julien Hervé klarinet

Mozart Klarinetconcert

Schumann Ouverture Manfred | Mozart Klarinetconcert | Beethoven Symfonie nr.7

<< zie donderdag 9 maart

Openbare repetitie, gratis toegankelijk.

woensdag 8 maart 2017 Grote Zaal 12.30 uur Vrij entree

Mozarts Klarinetconcert is een poëtisch adagio, omsloten door muziek die tintelt van levenslust. In zijn Zevende Symfonie legt Beethoven diezelfde emoties onder een vergrootglas. De poëzie van het langzame deel verdiept zich tot filosofie, ‘tintelend van levenslust’ wordt een finale die stuitert van energie.

vrijdag 10 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Gijsbert Kok (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

donderdag 9 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Gijsbert Kok (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Gustavo Gimeno © Marco Borggreve

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

Julien Hervé © Robert Peek

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

DE DOELEN

MAART

vr 10 maart

za 11 maart

BOW HAMMER CONNECTION

SINFONIA ROTTERDAM WATER MUSIC

Isa Goldschmeding viool en kick drum | Brendan Faegre componist en drum kit | Micha de Kanter klankregisseur

Sinfonia Rotterdam Conrad van Alphen dirigent Marjolein Niels sopraan Henk Neven bariton

Werken van David Lang, John Luther Adams, Brendan Faegre, Molly Joyce, David Dramm en Sonic Youth

Mozart Symfonie nr.22 KV162 | Händel Aria’s en duo’s voor sopraan en bariton | Händel Suite nr.1 uit ‘Water Music’

vrijdag 10 maart 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

Dit trio brengt de meest elementaire fundamenten van muziek – ritme en melodie – samen. In innig samenspel met elektronica en sound design komt het tot een krachtige uitvoering.

Entree t/m 26 jaar of cjp

vrijdag 10 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

Een podium vol Rotterdamse musici: Conrad van Alphen en ‘zijn’ Sinfonia Rotterdam spelen een Mozart-symfonie en Händels Water Music en begeleiden Marjolein Niels en Henk Neven in aria’s en duo’s van Händel. De dirigent licht alle werken vanaf het podium toe en na afloop drinken musici en publiek een drankje in de foyer.

MIKE KWADRAAT Mike Boddé piano | Mike del Ferro piano Na een gezamenlijk optreden in 2015 kregen deze twee muzikale duizendpoten de smaak te pakken en inmiddels vormen zij een uniek duo: elk achter hun eigen vleugel dagen zij elkaar uit en brengen zij een gevarieerd programma van jazz-standards, eigen composities en minimalistische improvisaties, waarbij ook hun individuele virtuositeit aan bod komt.

€ 22 € 10

Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

EEN PERIODIEKE GIFT AAN HET STEUNFONDS VAN DE DOELEN IS 125% AFTREKBAAR. KIJK OP WWW.DEDOELEN.NL/STEUNFONDS

zaterdag 11 maart 2017 Jurriaanse Zaal 19.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

Mike del Ferro © Govert Driessen

€ 28 € 10

za 11 maart

zo 12 maart

VAN MONTEVERDI TOT MISA CRIOLLA

MALANDO ORKEST

Música Temprana | Adrián Rodríguez van der Spoel dirigent

Zondagochtendconcert

Monteverdi Beatus vir | motet ntb | Zipoli Beatus vir | Zipoli Laudate pueri | Ariel Ramírez Misa Criolla | en muziek uit de Jezuïetenmissies van Bolivia Met dit programma wil Música Temprana laten horen dat de twintigste-eeuwse Misa Criolla is geschreven in een baroktraditie, die op sommige plekken in LatijnsAmerika nog altijd in stand wordt gehouden. Daarom klink de Misa Criolla van Ramírez naast muziek van onder anderen Monteverdi en Zipoli. Monteverdi staat aan de basis van de barokmuziek in het algemeen. Zipoli begon zijn carrière enkele generaties later in Italië, maar reisde in 1717 naar LatijnsAmerika, waar hij in de Jezuïtische missieposten van de Guaraníindianen werkte. Hij geldt tegenwoordig als de grootste componist van de Jezuïtenmissies.

zaterdag 11 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Leussink Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 35 € 33 | € 30 | € 27 € 10

Het Malando Orkest onder leiding van Danny Malando is een ‘oude bekende’ voor het publiek van de Zondagochtendconcerten. Tussen 2002 en 2006 was het een aantal keren op zondag te gast, maar door drukte en vele buitenlandse tournees hebben we ze hier al even niet meer gehoord. We zijn verheugd dat het dit voorjaar weer gelukt is!

zondag 12 maart 2017 Grote Zaal 11.00 uur Entree (Hanson)

€ 14

DE DANKBARE BOOM FAMILIECONCERT (6+) Sinfonia Rotterdam | Conrad van Alphen dirigent | Joep Onderdelinden verteller Wist jij dat bomen kunnen praten? Hanako praat al drie jaar lang tegen een oude kastanjeboom. Hij is haar vriend. Elke dag als ze naar haar werk loopt, rust ze even bij hem uit. Ze vertelt hem over haar arme moeder. Tot haar grote verbazing praat de boom op een dag terug… Een Japanse vertelling op mooie muziek van Dvorˇák.

zondag 12 maart 2017 Wereldmuseum 14.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

DE DOELEN

MAART

zo 12 maart

REITZE SMITS LAURENSORGEL

VIERDE UUR EEN STIL UUR

Reitze Smits Laurensorgel

DoelenKwartet

Bach Preludes uit Das Wohltemperierte Klavier | Bach/Vivaldi Concerto | Rachmaninov o.a. Prelude in cis en Prelude in g

Transcriberen is van alle tijden: Bach maakte bewerkingen van andermans composities en hergebruikte ook veel eigen materiaal, en organist Reitze Smits maakte transcripties van pianowerken van Rachmaninov.

zondag 12 maart 2017 Laurenskerk 15.00 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

di 14 maart

do 16 maart

SCHUMANN QUARTETT

Het DoelenKwartet brengt in zijn ‘stille uur’ Anton Webern en John Cage bij elkaar. Echt geluidloos wordt het uur niet natuurlijk, maar deze componisten bouwden wel ijle passages en stilte in hun muziek.

Schumann Strijkkwartet nr.2 in F op.41 nr.2 | Verdi Strijkkwartet in e | Mendelssohn Strijkkwartet nr.3 in D op.44 nr.1 ‘Het Schumann Quartett imponeert met een bijna moeiteloze, hoogstaande virtuositeit. Samen creëren ze een uitzonderlijke kracht. Ze weten zowel elkaar als het publiek te inspireren’, aldus de Süddeutsche Zeitung.

dinsdag 14 maart 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Toprang Rang 1|2 t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 37 | € 30 € 10

VOCAL SAMPLING FUNKY VOCALISTEN ‘Muzikale magie. Vocal Sampling is toch wel een van de meest buitengewone groepen ter wereld… zo effectief dat je aanvankelijk denkt dat ze een bandje hebben lopen op de achtergrond of dat er muzikanten verborgen zitten achter het podium. Die zijn er niet, en zelfs de blazerspartijen worden door slechts zes stemmen gecreëerd. Hun timing was feilloos, hun presentatie theatraal en hun repertoire verbeeldingsrijk.’ (The Times)

donderdag 16 maart 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

zondag 12 maart 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

vr 17 maart

RHAPSODY IN BLUE Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent | Khatia Buniatishvili piano Bernstein On the Waterfront | Gershwin Rhapsody in blue | Rachmaninov Symfonische dansen Rachmaninov zat in de zaal toen Gershwins Rhapsody in blue in première ging en was diep onder de indruk. Als geen ander weet Yannick Nézet-Séguin de geest van Gershwin te injecteren in Rachmaninovs muziek.

vrijdag 17 maart 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Koen Plaetinck (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

vr 17 maart

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

LUCAS EN ARTHUR JUSSEN & CORA BURGGRAAF BRIEVEN AAN MAURICE

ADHD, PAKKENDE JAZZ UIT REYKJAVIK

Lucas Jussen piano | Arthur Jussen piano | Cora Burggraaf mezzosopraan | Raúl Suárez viool | Jonathan Roozeman cello

ADHD | Óskar Gudjónsson saxofoons | Ómar Gudjónsson gitaren en bas | Davíd Pór Jónsson piano, Hammond-orgel, synthesizers en bas | Magnús Trygvason Eliassen drums en percussie

Hun eerste cd – inmiddels zijn er zes – werd in 2008 verkozen tot beste jazz-cd van IJsland. Uniek aan de show van ADHD is dat er geen setlist is. Het programma ontstaat organisch wanneer de vier bandleden met elkaar in interactie zijn op het podium: elk concert is daardoor compleet anders.

Een programma rond Maurice Ravel met virtuoze en bezielde kamermuziek, gekleurd door patriottisme. Laat dat maar aan de rasmusici Arthur en Lucas Jussen en hun drie gelijkgezinde muzikale vrienden over!

vrijdag 17 maart 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 35 € 33 | € 30 | € 27 € 10

vrijdag 17 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

DEDEDOELEN DOELEN

UITGELICHT MAART

65 6565

RHAPSODY IN BLUE Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Yannick Nézet-Séguin en Khatia Buniatishvili piano

vr 17 en zo 26 maart 2017

zo 19 maart

VAN SMARTLAP TOT OPERA - MEEZINGCONCERT Zondagochtendconcert Het Groot Niet Te Vermijden | Waldin Roes sopraan | Bert Nicodem piano | De Paerelsanghers Vorig jaar staken sopraan Waldin Roes, Bert Nicodem en de heren van Het Groot Niet Te Vermijden dit zeer populaire concert Van Smartlap tot Opera in een nieuw jasje. Opnieuw laten ze u beleven dat opera-aria’s en smartlappen dichter bij elkaar liggen dan u denkt.

zondag 19 maart 2017 Grote Zaal 11.00 uur Entree

DE DOELEN

MAART

€ 14

(Hanson)

zo 19 maart

STORIONI TRIO & VRIENDEN Storioni Trio: Bart van de Roer piano | Wouter Vossen viool | Marc Vossen cello | m.m.v. Lily Francis altviool | Dominic Seldis contrabas Beethoven Pianotrio in Es op.1 nr.1 | Schubert Pianokwintet ‘Die Forelle’ Het vooraanstaande Nederlandse Storioni Trio speelt Beethovens Eerste Pianotrio en nodigt voor het Forellenkwintet van Schubert altvioliste Lily Francis en contrabassist Dominic Seldis bij zich op het podium. Muzikaal vuurwerk gegarandeerd! Na het concert meet & greet met brunch.

zo 19 maart

PIANO ACADEMIE DE FORTEPIANO MET EDWIN BEUNK Een studiemiddag rondom de fortepiano onder leiding van Edwin Beunk, restaurateur van fortepiano’s.

zondag 19 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 14.00-17.00 uur Entree € 8

BEETHOVEN OP FORTEPIANO Kristian Bezuidenhout fortepiano Sonates van Beethoven De vooraanstaande fortepianist Kristian Bezuidenhout vervolgt de Beethoven-cyclus. Wees erbij, want dit is een echte traktatie!

zondag 19 maart 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

zondag 19 maart 2017 Jurriaanse Zaal 11.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 20 € 10

wo 22 maart

do 23 maart

DE PASSIE VAN LISZT NEDERLANDS KAMERKOOR ASKO|SCHÖNBERG Nederlands Kamerkoor | Asko|Schönberg | Reinbert de Leeuw dirigent en pianist | Neil Wallace mise-en-scène | Uri Rapaport licht Liszt Via crucis | Goebaidoelina Jetzt immer Schnee De voortreffelijke vocalisten van het Nederlands Kamerkoor en Reinbert de Leeuw op piano voeren Liszts Via crucis uit, maar dan zoals u het nog nooit heeft beleefd. ‘Immersive’, theatraal, aangrijpend. Asko|Schönberg voegt zich bij hen voor Goebaidoelina’s Jetzt immer Schnee. Een spirituele belevenis in de Laurenskerk.

woensdag 22 maart 2017 | Laurenskerk 20.30 uur | Om 19.30 uur Neil Wallace in gesprek met enkele musici Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

DE TOY PIANO’S VAN ISABEL ETTENAUER Isabel Ettenauer speelgoedpiano’s en elektronica John Cage Suite for toy piano | Karlheinz Essl whatever shall be (voor speelgoedpiano, gadgets en live elektronica) | Vanessa Lann Is a bell… an bell? (voor 2 speelgoedpiano’s) | Lechner Herr Mokimpot (voor speelgoedpiano’s en melodica) | en andere werken Isabel Ettenauer is idolaat van speelgoedpiano’s. Ze heeft er inmiddels veertig, in verschillende groottes en stemmingen. De verzameling blijkt een onuitputtelijke inspiratiebron – voor haarzelf en voor componisten. The joy of toy!

donderdag 23 maart 2017 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Na aﬂoop Neil Wallace in gesprek met Isabel Ettenauer Entree t/m 26 jaar of cjp

vr 24 maart

za 25 maart

JASPER VAN ’T HOF 1/4-TET

I GOT RHYTHM

‘No hard shoulder’

Geert Bierling Doelenorgel en Steendam kamerorgel | Lipstick Percussion: Duo Laura Trompetter slagwerk | Maria Martpay slagwerk

Jasper van ’t Hof piano | Dick de Graaf tenorsaxofoon | Stefan Lievestro contrabas | Jamie Peet drums Jasper van ’t Hof (1947) heeft een imposant oeuvre waarin jazz, ‘freejazz’, rock, jazz-rock, elektronica, pianoconcerten, wereldmuziek en kerkorgels samenkomen en was voornamelijk in het buitenland. Nu is hij voor het eerst in jaren weer vanuit Nederland actief en stelde een gloednieuw kwartet samen.

vrijdag 24 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

€ 24 € 10

Gershwin Prelude nr.1 * | Cochereau Boléro sur un thème de Charles Racquet pour orgue et percussion | Gershwin Preludes nrs.2 en 3 * | Rameau Suite pour orgue et percussion (selectie) | Bierling Fun4organ and lipstick | Dorman Udacrep Akubrad voor 2 marimba’s en darbuka’s | Bierling Improvisatie | Gershwin Variations on ‘I Got Rhythm’ * * arrangement Geert Bierling Stadsorganist Geert Bierling en de dames van het Lipstick Percussion Duo voeren diverse werken uit voor orgel en slagwerk, met Gershwins Variations on ‘I Got Rhythm’ als knallende afsluiter.

zaterdag 25 maart 2017 Grote Zaal 13.00 uur

Jasper van ’t Hof © Wil Bĳker - Escapement

Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

DE DOELEN

MAART

za 25 maart

zo 26 maart

ELIAS VAN MENDELSSOHN

THE NEW DIAMONDS

RHAPSODY IN BLUE

Zondagochtendconcert

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent | Khatia Buniatishvili piano

Mendelssohn Elias Gestimuleerd door het succes van zijn Paulus, schreef Mendelssohn een nóg grootser oratorium: Elias, vol dramatische passages, maar ook met fraaie bespiegelingen en indrukwekkende natuurverschijnselen.

zaterdag 25 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Leussink Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 39 | € 35 | € 31 € 10

Riem en Ruud de Wolff hadden als The Blue Diamonds met hun Everly Brothers-achtige sound jarenlang succes. Toen Ruud overleed stopte Riem met optreden. Tot hij in 2001 met zijn zoon Steffen het album ‘Out of the blue’ maakte. Sindsdien treedt hij weer geregeld op. Deze ochtend zingen ze hits als ‘Little Ship’, ‘Let it be me’, ‘Oh Caroll’ en natuurlijk ‘Ramona’. Het concert is semi-akoestisch met begeleidingsband.

zondag 26 maart 2017 Grote Zaal 11.00 uur Entree (Hanson)

€ 14

Bernstein On the Waterfront | Gershwin Rhapsody in blue | Rachmaninov Symfonische dansen Rachmaninov zat in de zaal toen Gershwins Rhapsody in blue in première ging en was diep onder de indruk. Als geen ander weet Yannick Nézet-Séguin de geest van Gershwin te injecteren in Rachmaninovs muziek.

zondag 26 maart 2017 | Grote Zaal 14.15 uur | Om 13.15 uur inleiding door Koen Plaetinck (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

deFilharmonie

zo 26 maart

di 28 maart

GRANDE FINALE ERASMUS JAZZ PRIJS 2017 Tijdens de 22ste editie van de Erasmus Jazz Prijs strijden drie bands bestaande uit studenten van Codarts om de hoofdprijs. Zij zijn tijdens de voorronde op 12 maart door een vakjury geselecteerd. Oud-winnaars als Jan van Duikeren, Bart Wirtz, Louk Boudesteijn en Alessandro Fongaro zijn inmiddels gevestigde namen in het Nederlandse jazzlandschap. Wees erbij als de nieuwe generatie zich voorstelt!

zondag 26 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 14.00 uur Entree R’pas / 65+ / t/m 26 jaar of cjp

Rob Zalokar, winnaar EJP 2016 © Marcel van Oostrom

€ 12 € 10

GROTE KAMERMUZIEKPRIJS Codarts Rotterdam en het het Koninklijk Conservatorium Den Haag presenteren de Finale van de Grote Kamermuziekprijs, het jaarlijkse concours voor studerende of pas afgestudeerde klassieke ensembles van Codarts Rotterdam en het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Welk van de klassieke ensembles weet de harten van het publiek te veroveren?

dinsdag 28 maart 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Toprang Rang 1|2| t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 37 | € 30 € 10

DONATEURS BRENGEN DE DOELEN VERDER. KIJK OP WWW.DEDOELEN.NL/STEUNFONDS

DE DOELEN

MAART

di 28 maart

do 30 maart

MARC-ANDRÉ HAMELIN & LEIF OVE ANDSNES

vr 31 maart

Marc-André Hamelin piano | Leif Ove Andsnes piano

DE ROTTERDAMSE MATTHÄUS-PASSION

DEBUSSY EN VAUGHAN WILLIAMS

Mozart Larghetto en Allegro in es (voltooid door Paul Badura-Skoda) | Stravinsky Concert voor 2 piano’s | Debussy En blanc et noir voor 2 piano’s | Stravinsky Le sacre du printemps

Collegium Delft | Toonkunst Rotterdam | Maria van Nieukerken dirigent

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Sir Mark Elder dirigent | Marieke Blankestijn viool

Twee pianisten van wereldformaat, Marc-André Hamelin en Leif Ove Andsnes, nemen samen plaats op het podium van de Grote Zaal. Muziek voor twee piano’s van Mozart, Debussy en Stravinsky – dubbel genieten!

Bach Matthäus-Passion

Debussy Prélude à l’après-midi d’un faune | Debussy La mer | Vaughan Williams The Lark Ascending | Vaughan Williams Symfonie nr.4

In 1870 werd in Nederland voor het eerst de Matthäus-Passion uitgevoerd. In Rotterdam, door Toonkunst Rotterdam! Dat is een jarenlange traditie geworden. Nu weer terug in de Doelen. Ervaar de MP 2017 op z’n Rotterdams: indrukwekkend, vol emotie en van het begin tot het einde betekenisvol.

dinsdag 28 maart 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer Entree t/m 26 jaar of cjp

donderdag 30 maart 2017 Grote Zaal 19.30 uur

€ 29 € 10

Entree

€ 40 | € 30 | € 20

De Prélude is een toonbeeld van subtiel vervloeiende klankkleuren, La mer bewijst dat Debussy ook een storm door het orkest kan laten razen. Met de vlammende Vierde schreef Vaughan Williams – volgens zijn collega William Walton – ‘de geweldigste symfonie sinds Beethoven’.

vrijdag 31 maart 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Michel Khalifa (entree € 4) Leif Ove Andsnes

Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp Toonkunst Rotterdam

vr 31 maart

SPOKEN SAXOPHONE QUARTET | SPOKEN + 2 Spoken Saxophone Quartet m.m.v. Friso van Wijck drums en percussie | Sanne Huijbregts zang, glockenspiel en effecten Het Spoken Saxophone Quartet brengt een fris en modern repertoire waarbij de mogelijkheden van de saxofoon mooi tot hun recht komen. Voor dit concert wordt gewerkt aan een gloednieuw project; Spoken + 2. Drums en percussie zorgen voor een extra drive en de mooie stem en pakkende teksten van Sanne Huijbregts brengen een verhalende en ﬁlmische sfeer.

vrijdag 31 maart 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

DE DOELEN

6969

UITGELICHT MAART

31 maart t/m 9 april

KINDERMUZIEKWEEK Dit voorjaar organiseren de Doelen en het Rotterdams Philharmonisch Orkest wederom de Kindermuziekweek met een uitgebreid programma voor babyâ&#x20AC;&#x2122;s vanaf 6 maanden tot en met kinderen van 12 jaar. Programma - Kindermuziekweekconcert met basisschoolleerlingen - Babyconcerten voor kindjes vanaf 6 maanden - Het Zwanenmeer door het Rotterdams Philharmonisch Orkest

- Samenspeeldag voor jonge muzikantjes - De fantasierijke peutervoorstelling Nest - Cha Cha Pum: een komische voorstelling over avonturen op de werkvloer

Kijk voor meer informatie op www.kindermuziekweek.nl

DE DOELEN

APRIL

za 1 april

april 2017

zo 2 april

THE BIG DAY The story behind the young maker

DOELENMENU Bestel tegelijk met uw concertkaarten een diner in de Stadsbrasserie, gevestigd in de Doelen, voor een complete avond uit.

Verwacht verrassing, ontdekking en spektakel. The Big Day is hét cultureel hoogtepunt van 2017, waar de nieuwe generatie kunstenaars haar podium pakt. Studenten van Codarts en de Willem de Kooning Academie brengen maar liefst 60 indrukwekkende dansen circusvoorstellingen, beeldende kunst en de meest verbluffende concerten. Met dit jaar een unieke blik achter de schermen. The Big Day wordt mede mogelijk gemaakt door Gemeente Rotterdam, Van der Mandele Stichting, Stichting Bevordering van Volkskracht, Stichting Vrienden van Codarts, Stichting Swart-van Essen, Van Cappellen Stichting, Stichting Verzameling Van Wijngaarden-Boot, Vrienden van Vijverberg en Stichting Elise Mathilde Fonds.

zo 2 april

THE SOUND OF MUSICAL MET TONY NEEF

KINDERMUZIEKWEEK 2017 NEST (1,5+)

Zondagochtendconcert

Theater De Spiegel

Dit jaar verzorgen Rien den Hartog en zijn orkest de afsluiter van de voorjaarsserie van Hanson. Zij brengen de allermooiste nummers uit musicals als ‘Miss Saigon’ en ‘The Sound of Music’. Speciale gast is Tony Neef. Hij werd in 1996 bekend door de rol van Chris in ‘Miss Saigon’. Daarvoor was hij te zien in ‘Jeans’ en ‘Evita’ en later in onder meer ‘Chicago’, ‘Titanic’, ‘Saturday Night Fever’, ‘Les Misérables’ en ‘Sonneveld de Musical’.

Wat gebeurt er toch allemaal in dat grote, gezellige nest op het podium? Een zangeres en violiste van Theater De Spiegel nemen de kinderen mee in het kwetterende leven van vogels. Ze zoeken het warme nest op om hun eieren uit te broeden en leren de kleine vogels hoe ze moeten vliegen.

zondag 2 april 2017 | Eduard Flipse Zaal 11.00, 14.00 en 16.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

zondag 2 april 2017 | Grote Zaal 11.00 uur Entree

€ 14

(Hanson)

zaterdag 1 april 2017 Alle zalen, 14.00-24.00 uur Entree € 12

Tony Neef © Roy Beusker © Barbara Mulderink

zo 2 april

ma 3 april

KINDERMUZIEKWEEK 2017 CHA CHA PUM (4+)

DEBUSSY EN VAUGHAN WILLIAMS

PASSIECONCERT: LE CHEMIN DE LA CROIX

KINDERMUZIEKWEEK 2017 SAMENSPEELORKEST

Voor je het weet trommel en galm je mee met Cha Cha Pum. Het komische kwartet maakt van elk optreden een energiek en ritmisch feestje. Ze vertellen met geluiden, klanken, mimiek en zelfgemaakte beats over hun avonturen op de werkvloer.

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Sir Mark Elder dirigent | Marieke Blankestijn viool

Hayo Boerema Laurensorgel

Het Samenspeelorkest bestaat uit 100 basisschoolkinderen uit de bovenbouw en een ensemble van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. De leerlingen spelen op de Music Box en de pBones. Met een ensemble van koperblazers en slagwerkers uit het Rotterdams Philharmonisch vormen ze het orkest en spelen ze een compositie van Toek Numan. Voor de leerlingen die meespelen is dit een indrukwekkende ervaring.

Rondom de voorstelling is er van alles te doen in de Doelen, zoals yoga voor kinderen, open podium en knutselen met Villa Zebra.

zondag 2 april 2017 Jurriaanse Zaal 14.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

Debussy Prélude à l’après-midi d’un faune | Debussy La mer | Vaughan Williams The Lark Ascending | Vaughan Williams Symfonie nr.4 De Prélude is een toonbeeld van subtiel vervloeiende klankkleuren, La mer bewijst dat Debussy ook een storm door het orkest kan laten razen. Met de vlammende Vierde schreef Vaughan Williams – volgens zijn collega William Walton – ‘de geweldigste symfonie sinds Beethoven’.

Dupré Le chemin de la croix Een van de meest indrukwekkende toonzettingen van de veertien kruiswegstaties is Le chemin de la croix van Marcel Dupré. Hayo Boerema weet wel raad met Dupré op ‘zijn’ Marcussen-orgel in de Laurenskerk. ‘Boerema is de meester die op uiterst originele manier klanken mengt.’ (Nederlands Dagblad)

zondag 2 april 2017 Laurenskerk 15.00 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

zondag 2 april 2017 | Grote Zaal 14.15 uur | Om 13.15 uur inleiding door Michel Khalifa (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

maandag 3 april 2017 | Grote Zaal 13.30 uur | vanaf 13.15 uur deuren open Vrij entree

DE DOELEN

APRIL

doentree 6 april Vrij

vr 7 april

MATTHÄUS-PASSION

JOHANNES-PASSION VAN BACH

ZAPP4 PLAYS NIRVANA

Oene van Geel viool | Jasper le Clercq viool | Emile Visser altviool | Jeff rey Bruinsma cello

Bach Matthäus-Passion Om het jaar nodigt de Nederlandse Bachvereniging een gastdirigent uit voor de uitvoering van de Matthäus-Passion. Dit jaar is Václav Luks te gast, die bekend staat om zijn spelplezier en evenwichtige koorklank.

Bach Johannes-Passion De Johannes-Passion staat nog steeds wat in de schaduw van zijn grotere, jongere broer, de Matthäus. Topsolisten, het Orkest van de Achttiende Eeuw en Cappella Amsterdam laten horen dat dat onterecht is!

vrijdag 7 april 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Ruitenberg Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 35 € 33 | € 31 | € 28 € 10

donderdag 6 april 2017 Grote Zaal 19.30 uur Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 39 | € 35 | € 31 € 10

za 8 april

Orkest van de Achttiende Eeuw © Annelies van der Vegt

MEEZINGEN Bezoekers van dit concert krijgen een uitnodiging voor een uitgebreide meezingworkshop Johannes-Passion op 6 en 7 april met het Orkest van de Achttiende Eeuw en Daniel Reuss.

za 8 april

KINDERMUZIEKWEEK 2017 SAMENSPEELDAG (6+)

THE KING OF KINGS LIVE FILMBEGELEIDING

SENCITY FESTIVAL 2017 ROTTERDAM

Tijdens samenspeelworkshops spelen en oefenen muzikantjes in instrumentengroepen het stuk dat ’s middags gezamenlijk wordt uitgevoerd. Dit alles o.l.v. musici van het Rotterdams Philharmonisch Orkest en docenten van de SKVR Muziekschool. Om 15.15 uur voeren zij dit werk uit.

Geert Bierling Doelenorgel

Sencity is een unieke ervaring waarbij je een maximale beleving uit je avondje stappen haalt. Sencity neemt je mee in een wereld waarin niet alleen je zintuigen, maar ook je nieuwsgierigheid wordt geprikkeld. De avond wordt gevuld met o.a. inspirerende ﬁ lms, sprekers die doofheid als kracht inzetten, kunstinstallaties, talkshows en zintuigprikkelende concerten.

Instrumentengroepen: strijkers, houtblazers, koperblazers, gitaristen en accordeonisten. De kosten per deelnemer bedragen € 7,50. Doe mee en meld je voor 3 april aan bij Madelène Roovers via m.roovers@dedoelen.nl. De Kindermuziekweek is een initiatief van de Doelen en het Rotterdams Philharmonisch Orkest i.s.m. met SKVR, Villa Zebra en pBone Kids.

Doelenorganist Geert Bierling is expert in het live begeleiden van zwijgende ﬁ lms. Vandaag speelt hij de muziek bij de vertoning van de Passie van Cecil B. DeMille: The King of Kings (1927). Met tekst uit de bijbel, een cast van duizenden, sommige scènes in 2-kleuren Technicolor en de beste special effects uit die tijd is The King of Kings spectaculair én devoot.

zaterdag 8 april 2017 Grote Zaal 15.00-17.30 uur (dit concert stond aanvankelijk gepland op zaterdag 15 april en is verplaatst)

Entree € 7

Sencity is voor zowel doven als horenden een perfecte uitgaansgelegenheid.

zaterdag 8 april 2017 Willem Burger Hal 19.00 uur Entree € 19,50

zaterdag 8 april 2017 Eduard Flipse Zaal 09.45 uur

Cross-linx Club tour

Dit eigengereide strijkkwartet laat met zijn verrassende programma’s velen in extase achter. In 2013 bracht Zapp4 de succesvolle cd We Suck Young Blood uit, met bewerkingen van nummers van de band Radiohead. Nu is Nirvana aan de beurt. Nadat Nirvana’s spectaculaire debuut ‘Nevermind’ in 1991 uitkwam, draaiden de mannen van Zapp4 het album grijs. De groep zet de scheurende gitaren van hits als ‘Smells Like Teen Spirit’ en ‘Come As You Are’ om in avontuurlijke arrangementen voor strijkkwartet.

vrijdag 7 april 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

za 8 april

CORE CLASSICS: BRAHMS 2 Rotterdams Philharmonisch Orkest | Rafael Payare dirigent Brahms Symfonie nr.2 Laat je verrassen door een topstuk dat je live gehoord moet hebben. Om 20.00 uur blikt het voorprogramma vooruit op de muziek van na de pauze. Op het podium vertellen dirigent en orkestleden over de geheimen van het stuk én het orkest. Na de pauze – met gratis drankje – verschijnt het hele orkest. Tijdens het concert kun je live toelichting krijgen via de app Wolfgang. Daarop lees je waar de muziek over gaat en op wie je in het orkest kan letten. Na afloop ontmoet je onze musici voor een gezellige borrel.

zaterdag 8 april 2017 Grote Zaal 20.00 uur Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Vrij entree voor belangstellenden voor de miniconcertjes (11.00u en 12.45u) en voor het slotoptreden om 15.15 uur. © Linsey Kuĳpers

€ 15 € 10

€ 43 € 39 | € 31 | € 18 € 10

APRIL UITGELICHT

SENCITY

Van trilvloeren tot signdancers, van live muziek tot aroma-dj’s, Sencity is een evenement dat je letterlijk met ál je zintuigen ervaart. Dit festival biedt een nieuwe manier om muziek nog intenser te beleven. Een primeur in de Doelen na uitverkochte successen in onder meer Finland, Jamaica, België en Mexico.

za 8 april 2017

DEDEDOELEN DOELEN

DE DOELEN

APRIL

vr 14 april

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

Ik ben liefhebber

van nieuwe muziek

en ga naar

RED SOFA _DEF.indd 1

MATTHÄUS-PASSION

MATTHEUS PASSIE

Bach Matthäus-Passion 21-09-15 09:57

<< zie woensdag 12 april

DOE_022 PAS_RedSofa

Concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas voor slechts € 89.

Met de Flipse PrivilegePas (€ 10) krijgt u het gehele seizoen 30% korting op alle concerten met dit logo.

Op deze concerten krijgt u 15% korting wanneer u vier of meer concerten in één keer bestelt, of wanneer u al een abonnement op een van de concertseries van de Doelen heeft.

vr 14 april

vrijdag 14 april 2017 | Grote Zaal 19.30 uur | Om 18.30 uur inleiding door Marien van Staalen (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

De Matthäus-Passion van Bach in een eigentijdse klassieke/tangosetting. Acteur Peter Faber brengt als evangelist de hertaling van theatermaker Jan Rot ten gehore. De populaire zangeres Sharon Kips neemt verschillende recitatieven en aria’s voor haar rekening. Zij is vooral bekend als winnares van het eerste seizoen van The X-Factor. Job Hubatka soleerde in binnen- en buitenland in opera’s van Salieri, Donizetti en Rossini. Naast klassiek en barok zingt hij ook hedendaagse muziek.

YANNICK HIWAT

Chupacabra, Lotus & The Flying Panther Yannick Hiwat (mezzo-) viool Een spannende titel hoort bij een spannend concert, ‘Chupacabra’, ‘Lotus’ en de ‘Flying Panther’ zijn respectievelijk de 6-, 5- en 7-snarige violen van jazzviolist en ‘artist in residence’ Yannick Hiwat. Op deze avond zal Yannick de uiterst diverse mogelijkheden van deze bijzondere instrumenten in een unieke solo-setting ten gehore brengen. Een avond waarop visual arts samenkomen met zijn solo vioolspel.

vrijdag 14 april 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

Dit concert wordt mede mogelĳk gemaakt door

vrijdag 14 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree

wo 19 april

€ 27,50

do 20 april

vr 21 april

ONCE UPON A TIME…

CRISTINA BRANCO

Harry Sacksioni gitaar In zijn nieuwe programma Once upon a time… speelt gitaartovenaar Harry Sacksioni zijn meest geliefde ﬁ lmmuziek. Het idee ontstond nadat hij een imponerend live-optreden van de grote ﬁ lmcomponist Ennio Morricone en diens orkest had bijgewoond. Ook speelt hij eigen composities en muziek van zijn jubileum-cd Vijfenzestig.

Cristina Branco groeide niet op in de bakermat van de fado (Lissabon), maar in het rurale Ribatejo. Toch geldt zij als een van de absolute iconen van de Portugese nationale muziek. Vooral gefascineerd door de poëtische songteksten vertolkte zij fado’s in het Spaans, Frans en Engels, maar ook tango’s, Braziliaanse en Cubaanse liederen en zelfs nummers van Joni Mitchell.

woensdag 19 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

donderdag 20 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 23,50 € 10

€ 25 € 10

HET STABAT MATER ˇÁK VAN DVOR Rotterdams Philharmonisch Orkest | Groot Omroepkoor | Jiˇrí Bˇ elohlávek dirigent | Kateˇrina Knezíková sopraan | Kateˇrina Jalovcová mezzosopraan | Pavel Cernoch tenor | Jan Martiník bas Dvorˇák Stabat Mater Kort nadat zijn pasgeboren dochtertje was gestorven begon Dvorˇák aan zijn Stabat Mater. In de twee jaar die het kostte om dat werk te voltooien, overleden ook zijn beide andere kinderen. Toch spreekt er vooral troost uit Dvorˇáks Stabat Mater, een zeldzaam ontroerend meesterwerk.

vrijdag 21 april 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Frank Kouwenhoven (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

DE DOELEN

APRIL

vr 14 april

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

Ik ben liefhebber

van nieuwe muziek

en ga naar

RED SOFA _DEF.indd 1

MATTHÄUS-PASSION

MATTHEUS PASSIE

Bach Matthäus-Passion 21-09-15 09:57

<< zie woensdag 12 april

DOE_022 PAS_RedSofa

Concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas voor slechts € 89.

Met de Flipse PrivilegePas (€ 10) krijgt u het gehele seizoen 30% korting op alle concerten met dit logo.

Op deze concerten krijgt u 15% korting wanneer u vier of meer concerten in één keer bestelt, of wanneer u al een abonnement op een van de concertseries van de Doelen heeft.

vr 14 april

vrijdag 14 april 2017 | Grote Zaal 19.30 uur | Om 18.30 uur inleiding door Marien van Staalen (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

YANNICK HIWAT

vrijdag 14 april 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

Dit concert wordt mede mogelĳk gemaakt door

vrijdag 14 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree

wo 19 april

€ 27,50

do 20 april

vr 21 april

ONCE UPON A TIME…

CRISTINA BRANCO

woensdag 19 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

donderdag 20 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 23,50 € 10

€ 25 € 10

vrijdag 21 april 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Frank Kouwenhoven (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

DE DOELEN

APRIL

vr 21 april

VIJFDE UUR - NOG EEN LYRISCH UUR

CABOCUBAJAZZ

DoelenKwartet | Asko|Schönberg | Reinbert de Leeuw dirigent | Katrien Baerts sopraan Harrison Birtwistle Pulse Shadows - Meditation on Paul Celan voor sopraan, strijkkwartet en ensemble Met Asko|Schönberg en Katrien Baerts besluit het DoelenKwartet zijn vijfdelige luisteravontuur met een lyrisch uur: Harrison Birtwistle zette zijn Pulse Shadows op melancholieke gedichten van Paul Celan. Birtwistle koos sublieme gedichten van Celan, in het Engels vertaald door Michael Hamburger, en plaatste ze in een even hoogstaande muzikale context. Zijn Pulse Shadows bestaat uit negen stukken voor strijkkwartet, afgewisseld met negen liederen voor sopraan en ensemble, waarin hij reflecteerde op Celans gevoelige kost: oorlogsleed.

vrijdag 21 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

‘Corason Africano’ cd-release tour Carlos Matos piano | Nils Fischer percussie | Dina Medina zang | Armando Vidal drums en zang | Yerman Aponte basgitaar | Alberto Caicedo zang | Joe Rivera trompet | Juanga Lakunza trombone ‘Seductive, inspirational, passionate!’ - Latin Beat Magazine (VS) CaboCubaJazz mixt de melancholie van de Kaapverdische eilanden (West-Afrika) met een fl inke portie opzwepende Cubaanse rumba, salsa en spannende improvisaties. Het resultaat: 100% CaboCubaJazz. Laat je meenemen op een trans-Atlantische reis, waar verlangen, passie, subtiliteit en muzikaal vuur elkaar afwisselen.

vrijdag 21 april 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

za 22 april

€ 19 € 10

zo 23 april

za 22 april

SYMFONIEORKEST RIJNMOND Symfonieorkest Rijnmond Cor van der Linden dirigent Dunajevski Ouverture ‘De kinderen van kapitein Grant’ | Bizet Delen uit Carmensuites 1 en 2 | Tsjaikovski Delen uit Het Zwanenmeer Symfonieorkest Rijnmond is een jong ambitieus orkest, opgericht in juni 2007. Onder leiding van Cor van der Linden (1e violist van het Rotterdams Philharmonisch) is het orkest uitgegroeid tot een volwaardig symfonieorkest, bestaande uit zo’n zeventig gevorderde amateurs en beroepsmusici. Het orkest presenteert boeiende (thema)programma’s met symfonische werken en soloconcerten, muziek voor blazers of strijkers, van barok tot heden.

zaterdag 22 april 2017 Grote Zaal 12.45-13.30 uur Vrij entree

zo 23 april

RESIDENTIE ORKEST & ARTHUR JUSSEN

STEPHAN MICUS, MULTI-INSTRUMENTALIST

HET STABAT MATER VAN DVORˇÁK

CODARTS SYMPHONY ORCHESTRA

Residentie Orkest | Nicholas Collon dirigent | Arthur Jussen piano

Van de Japanse shakuhachi tot de klassieke dwarsfluit en van de Armeense duduk tot de Marokkaanse guembri… De Duitse multi-instrumentalist Stephan Micus is een fenomeen: hij reist al 44 jaar de wereld rond op zoek naar leermeesters in traditionele muzieksoorten. Elk jaar duikt hij een cultuur in en bij thuiskomst componeert hij beeldschone minimalistische muziek geïnspireerd op zijn nieuwste kennis. Zittend rond de musicus en genietend van een drankje beleeft u, iets later op de avond dan u van ons gewend bent, een intiem concert.

Codarts Symphony Orchestra Codarts Kamerkoor | Arie van Beek dirigent

Dvorˇák Stabat Mater

Concert ter gelegenheid van het afscheid Arie van Beek, Hoofd Orkestdirectie, Codarts.

Dukas L’apprenti sorcier | Ravel Pianoconcert voor de linkerhand | Stravinsky De vuurvogel (compleet) Het Residentie Orkest en zijn nieuwe vaste dirigent Nicholas Collon geven een uitermate kleurrijk concert, met Arthur Jussen als speciale gast: hij soleert in Ravels Pianoconcert voor de linkerhand.

zaterdag 22 april 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 35 € 33 | € 30 | € 27 € 10

<< zie vrijdag 21 april

zondag 23 april 2017 | Grote Zaal 14.15 uur | Om 13.15 uur inleiding door Frank Kouwenhoven (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

zondag 23 april 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding Entree t/m 26 jaar of CJP

zaterdag 22 april 2017 Pelgrimvaderskerk 21.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

Takemitsu From me flows what you call Time | Berlioz Marche funèbre pour la dernière scène d’Hamlet | Debussy Nocturnes

€ 22 € 10

vr 28 april

ARTVARK SAXOPHONE QUARTET & NTJAM ROSIE

MOR KARBASI EYES OF THE BRIDE

Homelands

Vurig en dramatisch, of subtiel en zacht: de Israëlische zangeres Mor Karbasi meandert in haar vertolkingen tussen intense vocale kracht en fluisterende delicatesse. Sinds haar internationale lancering in 2008 wordt zij, dankzij haar podiumuitstraling en artistieke kwaliteit, in één adem genoemd met wereldmuziekdiva’s als Mariza en Estrella Morente.

In seizoen 2014/15 vonden het Artvark Saxophone Quartet en zangeres Ntjam Rosie elkaar in de Doelenserie Vrijdag in de Flip, op initiatief van Jazz International Rotterdam. Resultaat was een veelbelovende samenwerking die zijn vervolg heeft gekregen met Homelands en een succesvolle theatertournee door heel Nederland. Nu komen zij terug op hun ‘geboortegrond’, in de Doelen, in de grotere Jurriaanse Zaal.

vrijdag 28 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree

DE DOELEN

APRIL

€ 19

vrijdag 28 april 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

za 29 april

ROTTERDAM CONCERTO VI Sinfonia Rotterdam | Conrad van Alphen dirigent | Jan Rokyta cimbalom | Colin Currie slagwerk Patrick van Deurzen Rotterdam Concerto VI voor cimbalom en kamerorkest (wereldpremière) | Joey Roukens Rotterdam Concerto I voor slagwerk en kamerorkest | en andere werken Twee Rotterdam Concerto’s door Sinfonia Rotterdam! De wereldpremière van nummer 6 met cimbalomspeler Jan Rokyta en het allereerste met slagwerker Colin Currie.

zaterdag 29 april 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Na aﬂoop Neil Wallace in gesprek met leden van het ensemble Entree t/m 26 jaar of cjp

zo 30 april

WOUTER HAMEL THEATERTOURNEE 2017 Wouter Hamel is zo’n zeldzame artiest bij wie je het gevoel hebt dat hij en zijn liedjes er altijd zijn geweest. Met pakkende, zelfgeschreven songs op het snijpunt van pop en jazz verovert Wouter Hamel in sneltreinvaart het hart van een groot internationaal publiek. Of het nu in een intieme concertzaal, een rokerige club of op een festival is, Hamel en band overtuigen.

zondag 30 april 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree € 22,50

€ 24 € 10

Dit concert wordt mede mogelĳk gemaakt door

DONATEURS BRENGEN DE DOELEN VERDER. KIJK OP WWW.DEDOELEN.NL/STEUNFONDS

DE DOELEN

UITGELICHT APRIL

Joke Bruijs THE FIRST LADY OF ROTTERDAM JUBILEUMSHOW 50 JAAR IN HET VAK

zo 7 mei 2017

DE DOELEN

MEI

di 2 mei

mei 2017

vr 5 mei

BORODIN QUARTET Tsjaikovski Album pour enfants op.39 (bew. voor strijkkwartet) | Beethoven Strijkkwartet nr.5 in A op.18 nr.5 | Sjostakovitsj Strijkkwartet nr.2 in A op.68 De geschiedenis van het Borodin Quartet gaat maar liefst terug tot 1945 in de Sovjet-Unie. Nieuwkomers absorbeerden als vanzelf de karakteristieke kwartetklank. Als autoriteit op het gebied van Russische muziek heeft het kwartet ook de muziek van Beethoven altijd een prominente plek gegeven.

MESSIAEN NATUURLIJK dinsdag 2 mei 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

Maarten van Veen piano | Ralph van Raat piano

Toprang Rang 1|2 t/m 26 jaar of cjp

Twee magiërs van de modernere pianomuziek. Bij Ralph en Maarten ben je aan het goede adres als je je eerste blik wil werpen op pianomuziek van de 20ste eeuw. Hoor vogeltjes kwetteren in de muziek van de Franse meester Olivier Messiaen en droom vervolgens weg bij zijn verstilde Visions de l’Amen. Beide musici lichten de werken vanaf het podium toe en leren u alles over de muziek.

€ 43 € 37 | € 30 € 10

vrijdag 5 mei 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

vr 5 mei

HENK - EARTH TONES Ed Baatsen piano | Ad Colen tenor- en sopraansax | Bert Lochs flügelhorn, trompet | Henk de Ligt contrabas en composities | Friso van Wijck drums Earth Tones is de titel van de debuut-cd van de gloednieuwe groep HENK onder leiding van bassist/ componist Henk de Ligt. Het album wordt deze avond gepresenteerd. De muziek van HENK heeft een kamermuziekachtige sfeer, waarbij verschillende lijnen als een ﬁjn net door elkaar lopen. ‘Complexe, maar altijd organische muziek, die direct onder je huid kruipt.’ - HP/De Tijd ‘Componisten die zo’n spanningsboog op papier weten te zetten, zijn zeldzaam.’ - AD

vrijdag 5 mei 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

za266jaar mei t/m of cjp

€ 10

t/m of cjp za266jaar mei

€ 10

CODARTS SYMPHONY ORCHESTRA

NEW ROTTERDAM JAZZ ORCHESTRA - NRJO LAB

Codarts Symphony Orchestra | Codarts Kamermuziek Ensembles | Hans Leenders dirigent | diverse solisten

Het New Rotterdam Jazz Orchestra (NRJO), zeker geen onbekende in de Doelen, is de laatste vijf jaar enorm gegroeid. Wat dit hechte collectief van creatief verwante geesten uniek maakt is hun grote muzikale flexibiliteit. In NRJO LAB zoeken de muzikanten samenwerking met andere genres en kunstdisciplines zoals dans, ﬁlm, opera en beeldende kunst.

Takemitsu From me flows what you call Time | Takemitsu Werk voor kamermuziekensemble | Debussy Nocturnes In een ‘immersive’ setting in de Laurenskerk voeren de jonge musici van Codarts u mee in de dromerige wereld van Debussy en Takemitsu. From me flows what you call Time is een uitstekend voorbeeld van Takemitsu’s muzikale versmelting van Oost en West. Laat Takemitsu’s muzikale spel van kleur, licht en schaduw u niet ontglippen!

zaterdag 6 mei 2017 | Laurenskerk 20.00 en 22.00 uur | Om 19.00 uur gesprek met Hans Leenders Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

€ 29 € 10

zaterdag 6 mei 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

zo 7 mei

GALA JUBILEUMCONCERT JOKE BRUIJS The First Lady of Rotterdam

Joke Bruijs 50 jaar in het vak! Dat gaan we samen vieren met een spetterend gala in de Doelen. Het 35 man sterke, internationale ‘North Sea Symphonic Big Band Orchestra’ onder leiding van Frits Landesbergen begeleidt haar. Natuurlijk passeren al haar muzikale, theatrale en persoonlijke hoogtepunten de revue. Een programma met gasten uit binnen- en buitenland die met u gaan genieten van Joke Bruijs: The First Lady of Rotterdam.

zondag 7 mei 2017 | Grote Zaal 15.00 uur Toprang € 100 | € 65 | € 45 | € 35 Toprang: ontvangst vooraf in de VIP-ruimte met prosecco, de nieuwste cd van Joke en speciale meet & greet met Joke!

DE DOELEN

MEI

do 11 mei

vr 12 mei

LALO EN TSJAIKOVSKI

DENSITY 2036

Rotterdams Philharmonisch Orkest | David Afkham dirigent | Ray Chen viool

Claire Chase fluit en elektronica | Levy Lorenzo geluid en elektronica

Willem Jeths Suite ‘Hôtel de Pékin’ (opdrachtwerk) | Lalo Symphonie espagnole | Tsjaikovski Symfonie nr.5

<< zie donderdag 11 mei

Nieuwe werken voor Claire Chase van Vijay Iyer, Shara Nova, Tyshawn Sorey en Suzanne Farrin

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest vroeg Willem Jeths, Componist des Vaderlands, een suite samen te stellen uit de muziek van zijn opera Hôtel de Pékin – ’noten die uitblinken in sfeer en gevoeligheid’, aldus De Telegraaf. Dit nieuwe werk opent dit programma met Tsjaikovski’s gloedvolle Vijfde en Lalo’s Symphonie espagnole voor viool en orkest

vrijdag 12 mei 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Patrick van Deurzen (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

vrijdag 12 mei 2017 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Na aﬂoop Neil Wallace in gesprek met Claire Chase en Levy Lorenzo Entree t/m 26 jaar of cjp

donderdag 11 mei 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Patrick van Deurzen (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Claire Chase is niet alleen een begaafde fluitiste, maar ook een bijzonder gedreven voorvechtster van moderne muziek. Met haar project Density 2036 ontstaat een flinke verzameling nieuw repertoire voor fluit solo.

€ 24 € 10

vr 12 mei

KONGERO

Zweeds folk’appella-kwartet Met kristallijne klanken, glasheldere polyfonie en zichtbaar podiumplezier timmert dit folk’ appella-kwartet al meer dan tien jaar aan de weg. De zangeressen zijn sleutelﬁguren in de Zweedse folk-scene en schrijven originele arrangementen op basis van eeuwenoude traditionele liederen. In strakke harmonieën en met onfeilbaar vertrouwen in elkaar zingen zij ontroerende liefdesliederen, dramatische middeleeuwse ballades, humorvolle nummers en opzwepende dansmuziek.

vrijdag 12 mei 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

za 13 mei

MNOZIL BRASS In deze kersverse show brengen de zeven multitalenten van Mnozil Brass u muzikaal theater, virtuositeit, entertainment, comedy en cabaret. Met ongeveer 120 concerten per jaar reist het unieke blazersensemble van de verste uithoeken van het Europese continent tot Rusland, China, Japan, Canada, de VS en Australië.

zaterdag 13 mei 2017 Grote Zaal 20.15 uur Toprang | 1 | 2 € 37,50 | € 33,50 | € 29,50

zo 14 mei

HET STRIJKKWARTET VAN MENEER SAX (6+)

MOEDERDAGCONCERT HELDEN!

MOEDERDAGCONCERT

Ebonit Saxofoonkwartet

Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest

Dupré Évocation | Escaich Évocation II | Langlais Hommage à Rameau: Évocation

Het Strijkkwartet Van Meneer Sax kan niet meer stoppen met spelen. Alle emoties van Meneer Sax komen naar voren. Hij kan er niets aan doen. En heel soms kan Meneer Sax huilen van blijdschap of boos worden van iets leuks. Een sprankelende, klassieke muziekvoorstelling over de gevoelens van een saxofoon. Neem je instrument mee, want na afloop is er open podium. Ook mag je mee knutselen aan een gezamenlijk kunstwerk waar we het hele seizoen aan werken (i.s.m. Villa Zebra).

zondag 14 mei 2017 Jurriaanse Zaal 14.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 12 € 10

Het Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest speelt met haar 4 orkesten het jaarlijks Moederdagconcert. Samen met andere Rotterdamse muzikale gasten brengen de orkesten een ode aan helden van toen en nu!

zondag 14 mei 2017 | Grote Zaal 13.00 uur voorprogramma 14.00 uur concert Vrij entree www.rjso.nl

Petra Vreenswijk Laurensorgel

Vier Moederdag met een mooi orgelconcert met werken van Dupré, Escaich en Langlais door Petra Veenswijk, al sinds 1987 als organiste/dirigente verbonden aan de Maria van Jessekerk in Delft.

zondag 14 mei 2017 Laurenskerk 15.00 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

zo 14 mei

ma 15 mei

MORE MOVING MUSIC Calefax | Jaap Drupsteen video-ontwerp Muziek van o.a. Bryce Dessner, Raaf Hekkema, Kevin Volans en Willem Jeths Vormgever en kunstenaar Jaap Drupsteen (ontwerper van o.a. de guldenbiljetten, de VPRO-leaders, de gevel van Beeld en Geluid) duikt in de muziek van rietkwintet Calefax en creëert hierbij beeld dat de muziek niet alleen ondersteunt, maar vooral ook versterkt.

zondag 14 mei 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

DE DOELEN

MEI

€ 25 € 10

di 16 mei

CODARTS DANS & FLUITISTE CLAIRE CHASE

L’ORFEO VAN MONTEVERDI GRIEKSE MYTHE MEESTERLIJK VERKLANKT

Jonge dansers en choreografen van Codarts presenteren nieuwe werken op muziek van Steve Reich, Mario Diaz de Leon en andere componisten. Met fluitiste Claire Chase en sound artist Levy Lorenzo!

maandag 15 mei 2017 Laurenskerk 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 24 € 10

wo 17 t/m za 20 mei

CLASSICAL:NEXT 2017 In het kader van Classical:NEXT, dé internationale conferentie voor de innovatie van klassieke en hedendaagse muziek, vindt tevens een publiek festival plaats vol onorthodoxe muzikale avonturen. Van Lunch with the Residents concerten met vooruitstrevende Nederlandse musici tot showcases van internationaal toptalent en een concert met modern repertoire door het Rotterdams Philharmonisch Orkest, i.s.m. Operadagen Rotterdam. Classical:NEXT is een productie van Piranha Arts, Berlijn i.s.m. de Doelen en wordt mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Rotterdam, Dutch Performing Arts, Prins Bernhard Cultuurfonds en Rotterdam Festivals.

Monteverdi L’Orfeo Monteverdi’s L’Orfeo is een van de vroegste opera’s, maar in de benadering van Leonardo García Alarcón en zijn zangers en instrumentalisten is er niets ouds of stoffigs aan. Springlevende barokmuziek! L’Orfeo, de oudste overgeleverde opera die nog steeds geregeld wordt opgevoerd, is een van de favoriete meesterstukken van Monteverdi. Het meeslepende verhaal gaat over de afdaling van Orpheus in de Onderwereld en zijn poging om zijn geliefde Eurydice mee terug te nemen naar het land der levenden. Maar dan slaat die duivelse twijfel toe...

dinsdag 16 mei 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Ruitenberg

wo 17 mei

Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Leonardo García Alarcón

vr 19 mei

GEERT BIERLING DOELENORGEL

PIANOCONCERT VAN MICHAEL GORDON

Händel Concerto grosso in D HWV317 * | Händel Concerto grosso in Bes HWV312 * | Bierling Mr. Handel’s Funeral Party * transcriptie voor orgel door Geert Bierling

Michael Gordon The Unchanging Sea (Europese première, opdrachtwerk) met ﬁlm van Bill Morrison | John Luther Adams Become Ocean

Lunchconcert

Lunchtime with George Frideric Handel 1685-1759

woensdag 17 mei 2017 Grote Zaal 13.15 uur Vrij entree

woensdag 17 t/m zaterdag 20 mei 2017

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Bas Wiegers dirigent | Tomoko Mukaiyama piano

Michael Gordons muziek ‘lijkt op het eerste gehoor basaal, om daarna een betoverende complexiteit en nuance prijs te geven’, aldus de New York Times. Voor The Unchanging Sea, geschreven voor Tomoko Mukaiyama, vond Gordon inspiratie in de gelijknamige ﬁlmklassieker uit 1910. Het is de opmaat voor Become Ocean van John Luther Adams – ‘beeldschoon en van een overweldigende kracht’, aldus The New Yorker. i.s.m.

€ 39 € 36 | € 32 | € 29 € 10

vrijdag 19 mei 2017 Grote Zaal 21.00 uur Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

DE DOELEN

za 20 mei

FAMILIEWORKSHOP ZING DE STERREN VAN DE HEMEL (6+) Zingen is iets dat iedereen kan en samen zingen is nog leuker. Als je thuis al aan het oefenen bent gegaan is het nu tijd om met z’n allen de sterren van de hemel te zingen. Leer de liedjes voor groot en klein samen zingen en na het instuderen zingen we als in een echte musical.

zaterdag 20 mei 2017 Eduard Flipse Zaal 10.00-12.00 uur Entree t/m 26 jaar of CJP

MEI

€ 12 € 10

VAN CANTELOUBE TOT McCARTNEY Amsterdam Sinfonietta | Candida Thompson viool | Renate Arends sopraan | Pablo Sáinz Villegas gitaar Vaughan Williams Fantasia on a Theme by Thomas Tallis | Rodrigo Fantasía para un gentilhombre | Lennon & McCartney 3 Songs | Rota Concerto per archi | Canteloube Chants d’Auvergne (selectie) Betoverende strijkersklanken, prachtige Occitaanse liederen, The Beatles en een absolute classic voor gitaar en orkest. Dat wordt genieten met Amsterdam Sinfonietta, sopraan Renate Arends en gitarist Pablo Sáinz Villegas!

zaterdag 20 mei 2017 Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

zo 21 mei

za 20 mei

€ 35 € 33 | € 30 | € 27 € 10

DIE FRAU OHNE PIANO Marieke Koster sopraan | Laurens de Boer piano | Martijn Krijnen slagwerk | Paul M. van Brugge compositie | Ramon Maria Gieling libretto en regie De Rotterdamse componist Paul M. van Brugge is vooral bekend van de vele ﬁlmmuziek die hij heeft geschreven. Voor de derde keer werkt hij nu aan een stuk voor Operadagen Rotterdam. Voor ‘Die Frau ohne Piano’ liet hij zich inspireren door krachtige vrouwen als de Spaanse non Theresa van Avila en Alma Mahler, die vanwege haar liefde voor componist Gustav Mahler werd gedwongen te stoppen met componeren. Een compositie voor veel slagwerk, een krachtige sopraan en een bevlogen pianist.

OXALYS - REIS NAAR HET LAND VAN TEDER Debussy Sonate voor fluit, altviool en harp | Mozart Fluitkwartet in D KV285 | Pierné Voyage au Pays du Tendre | Debussy Première rapsodie | Ravel Introduction et Allegro Onder de titel ‘Reis naar het Land van Teder’ verenigt ensemble Oxalys (fluit, klarinet, harp en strijkers) kamermuziek van de impressionisten Debussy en Ravel en zelden uitgevoerde werken van Mozart en Pierné. Na het concert meet & greet.

zondag 21 mei 2017 Jurriaanse Zaal 11.00 uur Entree t/m 26 jaar of CJP

€ 20 € 10

zaterdag 20 mei 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 24 € 10

zo 21 mei

MASTERCLASS ORKESTDIRECTIE MET HARRY CHRISTOPHERS Orkest van de Achttiende Eeuw Haydn Symfonie nr.99 Openbare masterclass voor jonge orkestdirigenten. De Engelse dirigent Harry Christophers gaat aan het werk met geselecteerde studenten van o.a. Codarts. Het biedt deze talenten de kans zich nog verder te ontwikkelen, en het biedt u als bezoeker de mogelijkheid dit proces van zeer dichtbij mee te maken. Zie ook het concert door het Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v. Harry Christophers op zondag 21 mei 2017, 20.15 uur.

zo 21 mei

DE SYMFONIE ONTRAFELD HAYDN 99 In deze cursusavond wordt Haydns Symfonie nr.99 onder leiding van musicoloog Thiemo Wind uitgeplozen. Samen discussieert u over mogelijke bedoelingen van de componist, de context waarin het werk geschreven is, de ontwikkeling van thema’s, gebruikte compositietechnieken etc. Vervolgens bezoekt u voorbereid en als ‘expert’ van de symfonie het concert en hoort u de besproken compositie live… een intensere manier van muziek beleven kan bijna niet!

zondag 21 mei 2017 Van Cappellen Zaal 19.00 uur

zo 21 mei

zondag 21 mei 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Leussink

Het Orkest van de Achttiende Eeuw bundelt zijn krachten met het Engelse oude-muziekensemble The Sixteen en dirigent Harry Christophers voor werken van Mozart en Haydn. Haydns ‘Harmoniemesse’ is rijk bezet, met naast de strijkers een volledige blazerssectie.

Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of CJP

Zie ook de Masterclass orkestdirectie o.l.v. Harry Christophers op zondag 21 mei 2017 om 15.00 uur.

zondag 21 mei 2017 Grote Zaal 15.00-17.00 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

€ 35 € 33 | € 31 | € 28 € 10

Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door de JCP Stichting, Van Cappellen Stichting, Van den Berch van Heemstede Stichting, Stichting Orlanda Goban, G.Ph. Verhagen-Stichting en Stichting Gilles Hondius Foundation. Het Orkest van de Achttiende Eeuw kan zijn plannen realiseren dankzij steun van het Fonds Podiumkunsten, een internationale vriendenkring en het Gieskes-Strijbis Fonds.

DE DOELEN

MEI

wo 24 mei

MUZIEKCURSUS MET GREGOR BAK & GAST Zes colleges op woensdagavond, alleen als abonnement verkrijgbaar. Naast de uitleg van uw vaste docent Gregor Bak, maakt u elke cursusavond kennis met een gastspreker die componeert, musiceert, dirigeert of programmeert. 12 oktober 2016 | 23 november 2016 | 11 januari 2017 | 1 maart 2017 | 12 april 2017 | 24 mei 2017 | Extra: rondleiding

woensdag 24 mei 2017 Eduard Flipse Zaal 20.00 uur

vr 26 mei

CONCERT CHAMPÊTRE

SIBELIUS EN SJOSTAKOVITSJ

Leden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Krzysztof Urban´ski dirigent | Patricia Kopatchinskaja viool

Adriana Ferreira fluit | Karel Schoofs hobo | Bruno Bonansea klarinet | David Spranger fagot | Wendy Leliveld hoorn | Ana Sanchez Donate piano Danzi Kwintet op.56 nr.1 | Ravel Le tombeau de Couperin | Koechlin 2 Nocturnes | Tomasi Concert Champêtre | Poulenc Sextet voor piano en blazers Le Concert Champêtre is een idyllisch schilderij in het Louvre van muziek in de vrije natuur. Met een nostalgisch verlangen naar dat verloren paradijs hield de 18de-eeuwse Franse adel grote buitenfeesten, waarbij blazers de ideale openluchtmusici bleken.

woensdag 24 mei 2017 Jurriaanse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

Sibelius Vioolconcert | Sjostakovitsj Symfonie nr.10 Violist worden was Sibelius’ diepste wens, maar het mocht niet zo zijn. Zijn Vioolconcert, gloeiend van heimelijke hartstocht, klinkt als een afscheidsbrief aan een onmogelijke liefde. Onvervuld verlangen kleurde ook de Tiende Symfonie van Sjostakovits, een even briljante als aangrijpende symfonie.

vrijdag 26 mei 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Gijsbert Kok (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

ESTRELLA ACOSTA Mujeres de Luna

Estrella Acosta vocals | Efraim Trujillo saxofoon en fluit | Marc Bischoff piano | Samuel Ruiz bas | Enrique Firpi drums | Pavadita String Quartet Een feestelijk programma rond de grote vrouwelijke componisten van Cuba, het moederland van Estrella Acosta. De levensverhalen van deze vrouwen worden toegelicht met beeldprojecties. Arrangementen van Michael Simon verplaatsen de muziek naar nu en worden gespeeld door Estrella’s latin jazz-kwintet en het Pavadita strijkkwartet.

vrijdag 26 mei 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

za 27 mei

zo 28 mei

CORE CLASSICS: SJOSTAKOVITSJ 10 Rotterdams Philharmonisch Orkest | Krzysztof Urban´ski dirigent Sjostakovitsj Symfonie nr.10 Hoeveel geheime boodschappen kun je kwijt in een symfonie? In zijn Tiende schijnt Sjostakovitsj een karikatuur van Stalin te hebben verstopt, maar ook een liefdesverklaring aan zijn leerlinge Elmira Nazirova. Fascinerend om die gecodeerde berichten in de muziek terug te horen. Maar ook zonder die kennis weet Sjostakovitsj’ Tiende te overdonderen.

zo 28 mei

CONCERT CHAMPÊTRE

EUROPEES DOKTERS ORKEST MET FRANK GROOTHOF (6+)

Leden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest

Europees Dokters Orkest | Peter Biloen dirigent | Frank Groothof verteller

Adriana Ferreira fluit | Karel Schoofs hobo | Bruno Bonansea klarinet | David Spranger fagot | Wendy Leliveld hoorn

John Williams The Complete Harry Potter | Hendrik Andriessen Ricercare | Edvard Grieg Toneelmuziek Peer Gynt

Danzi Kwintet op.56 nr.1 | Tomasi Concert Champêtre | Ravel Le tombeau de Couperin

Muziek vertelt vaak de mooiste verhalen. Tijdens dit bijzondere concert vertelt Frank Groothof, begeleid door het Europees Dokters Orkest, over de spannende avonturen van Peer Gynt, de dappere maar niet zo brave jongen die de wijde wereld in trekt, waar hij zich waagt in de berggrot van de Trollenkoning en zelfs trouwt met een trollenprinses.

Le Concert Champêtre is een idyllisch schilderij in het Louvre van muziek in de vrije natuur. Met een nostalgisch verlangen naar dat verloren paradijs hield de 18de-eeuwse Franse adel grote buitenfeesten, met blazers als ideale openluchtmusici.

zaterdag 27 mei 2017 Grote Zaal 21.00 uur

zondag 28 mei 2017 | Museum Boijmans Van Beuningen 12.00 uur

Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 39 | € 31 | € 18 € 10

€ 29 € 10

De avonturen van Peer Gynt worden aangevuld met muziek uit de Harry Potter-ﬁlms en de Ricercare van Hendrik Andriessen. Een bijzondere muzikale belevenis voor het hele gezin. De opbrengst van het concert komt ten bate van het Sophia Kinderziekenhuis!

zondag 28 mei 2017 Grote Zaal 14.15 uur Entree € 25 Entree met Sophia donatie € 30 Entree met ruime Sophia donatie € 50 Jeugd t/m 12 jaar € 10 Jeugd t/m 12 jaar met Sophia donatie € 15

Frank Groothof

DE DOELEN

JUNI

vr 2 juni

juni 2017

vr 2 juni

za 3 juni

IKARAI

PELGRIMAGE

FLY

Calefax

Muziek van o.a. Liszt, Buxtehude, Bach, Vaughan Williams, Pärt en bewerkingen van traditionele pelgrimsliederen.

Ikarai mengt de werelden van klassieke compositie en improvisatie tot een geluid bij een verhaal dat nog nooit eerder verteld is. Het ensemble beeldt de Griekse mythe van ‘Ikarus’ uit in muziek, en neemt de luisteraar mee op een ﬁlmische reis.

vrijdag 2 juni 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 15 € 10

De Pelgrimvaderskerk in het historische Delfshaven is een toepasselijke plek voor dit concert: voor zijn programma ‘Pelgrimage’ haalden de rietblazers van Calefax inspiratie uit ervaringen, gedachten en muziek van pelgrims. Met wijnproeverij met Jeffrey en Fred van Domaine Z, Delfshaven.

vrijdag 2 juni 2017 Pelgrimvaderskerk 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

LAURENS COLLEGIUM ROTTERDAM THE TEMPEST - PART III Laurens Collegium Rotterdam Wiecher Mandemaker dirigent | Hayo Boerema orgel Elgar Love’s Tempest | Sumsion They that go down to the sea in ships | Martin 5 Songs of Ariel | Vaughan Williams 3 Shakespeare Songs | Mäntyjärvi Canticum Calamitatis Maritimae | Harold Arlen Stormy Weather (arr. voor koor en orgel) | en andere werken voor koor Het derde deel van ons vierluik over Shakespeares The Tempest speelt zich af in de Laurenskerk, met een gewaagd thema: ‘Hell is empty, and all the devils are here…’: de dagen van de matrozen.

zaterdag 3 juni 2017 Laurenskerk 15.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 24 € 10

za 3 juni

za 10 juni

zo 11 juni

SLAGWERK DEN HAAG THE TEMPEST - PART IV

SODADE FESTIVAL

Slagwerk Den Haag | Slagwerkstudenten van Kon. Conservatorium Den Haag en Codarts | o.l.v. Fedor Teunissen | Jos Groenier regie | ntb spel

Na een succesvolle eerste editie (2016) keert het Sodade Festival terug. Kijk en luister naar Kaapverdische artiesten als Lura, Poliana Vieira, Dino D’Santiago, Elida Almeida en Tabanka en ervaar al het moois dat Kaapverdië op muzikaal gebied te bieden heeft. ‘Sodade’ is een mooi begrip dat zich moeilijk laat vertalen, maar kan worden ervaren door de muzikale verhalen die zingend en swingend ten gehore worden gebracht.

Laurenscantorij | Wiecher Mandemaker dirigent | Hayo Boerema Laurensorgel

zaterdag 10 juni 2017 Diverse zalen 17.00-03.00 uur

zondag 11 juni 2017 Laurenskerk 15.00 uur

Geschikt voor jong en oud. Deuren open vanaf 16.00 uur

Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

John L. Adams Inuksuit (voor 33 slagwerkers) en andere werken We sluiten The Tempest, onze serie gewijd aan Shakespeare, af met een spetterende zomerﬁnale – ‘Our revels now are ended…’: de dagen van iedereen – met meer dan dertig slagwerkers op een van de mooiste locaties van Rotterdam: de Trompenburg Tuinen. John Luther Adams haalt zijn inspiratie uit de natuur. Zijn doel lijkt zelfs zijn muziek te laten samengaan met het landschap, en dat is met Inuksuit zeer goed gelukt.

zaterdag 3 juni 2017 Jurriaanse Zaal en Foyer 21.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

Beleef Kaapverdië in de Doelen

LAURENSCANTORIJ ‘PREMIÈRE!’

Escher Sonate voor groot orgel | Escher Ciel, air et vents | Boerema Messe solennelle voor koor en orgel Twee Rotterdamse premières besluiten ons orgelseizoen: een nog onuitgegeven orgelsonate van Rudolf Escher en een nieuwe mis voor koor en orgel van Laurensorganist Hayo Boerema.

Early Bird: € 25 (tot 1 maart 2017) Voorverkoop € 30 | tot 12 jaar € 4,50 | 12 t/m 17 jaar € 19 | Kaarten aan de deur € 35

€ 18 € 10 Wiecher Mandemaker Sodade Festival 2016

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

DOELENMENU Bestel tegelijk met uw concertkaarten een diner in de Stadsbrasserie, gevestigd in de Doelen, voor een complete avond uit.

Bedankt! Dankzij de steun van onderstaande begunstigers kan de Doelen een toonaangevend, laagdrempelig en vernieuwend muziekpodium zijn en blijven, met aandacht voor muziekeducatie, jong talent en innovatieve – internationale – programmering van het allerhoogste niveau.

Jaap G. Hoogenhout

De Doelen en Stichting De Doelen Steunfonds bedanken alle Donateurs, Schutters en Patronen voor hun belangeloze bijdrage aan de instandhouding, het onderhoud en de vernieuwing van het gebouw en de programmering van de Doelen. Uw bijdrage maakt het verschil!

Wilt u ook bijdragen? Op www.dedoelen.nl/steunfonds vindt u alle mogelijkheden voor particulieren en bedrijven.

Colofon Dit magazine is een uitgave van de Doelen en verschijnt drie maal per seizoen.

Oplage 42.000

Programmering Neil Wallace (hoofd programmering) Frank van Berkel Elda Dorren Miriam Duiker Madelène Roovers Lotte Wieffer Helinth Boks-Keller (Kamermuziekvereeniging)

Druk MediaCenter Rotterdam

Redactie en tekst Mira van Baalen, Jacqueline Blok-Wouters, Joke Dame, Bart Diels, Elda Dorren, Elsbeth Grievink, Helmut de Hoogh, Merlijn Kerkhof, Philip Leussink, Guido van Oorschot, Ralph van Raat, Gilles de Sitter Coverfoto Shervin Lainez Ontwerp Das Buro DTP agenda Philip Leussink, Dorine Verharen

Kaartverkoop Kaarten zijn verkrijgbaar viawww.dedoelen.nl en bij de kassa van de Doelen (zie hieronder). Bij aanschaf van kaarten voor vier of meer concerten voorzien van dit symbool , krijgt u 15% korting. Deze korting wordt niet berekend over kortingstarieven, zoals het CJP- of jongerentarief. Contact De kassa van de Doelen is uw aanspreekpunt voor alle vragen over concerten, het bestellen van kaarten en het doorgeven van (adres) wijzigingen. De kassa is bereikbaar van maandag t/m zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur via 010 2171717 en via e-mail kassa@dedoelen. nl. Het bezoekadres is Schouwburgplein 50, Rotterdam. Advertenties Afdeling Marketing en Communicatie de Doelen, Femke Meeuwissen, 010 2171744, f.meeuwissen@dedoelen.nl

Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden. De Doelen heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Ypma Piano’s is exclusief leverancier van Steinway & Sons piano’s en vleugels in de Doelen

De Woonmall Rotterdam is leverancier van de Red Sofa en Blue Sofa

De Doelen maakt uitsluitend gebruik van FSC-papier

HIER ZIT JE OP ROZEN

Ben je op zoek naar een lekkere bank, een heerlijke fauteuil of gezellige eetkamerstoelen. De nieuwste meubelcollecties en laatste trends zijn te bewonderen in onze woonwinkels. Deskundige medewerkers geven je graag uitstekend advies over design, ergonomie en zitcomfort. Woonmall Alexandrium Rotterdam. Daar zit je op rozen.

woonmallalexandrium.nl | Rotterdam A20 afslag 16 | makkelÄłk parkeren