ÁÎÐËÓÓËÀËÒ, ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒªËªÂ˪ËÒ ÓÄÈÐÄËÀÃÛÍ ХӨТӨЧ
Òîì Óîëëàñ, Áîá Ñòàëü íàðûí áóñàä á¿òýýë¿¿ä Books: Sales & Operations Planning: The How-To Handbook, 3rd Ed. Sales & Operations Planning: The Self-Audit Workbook, 2nd Ed. Building to Customer Demand Sales Forecasting: A New Approach Master Scheduling in the Twenty First Century Videos/DVD’s: The Executive S&OP Briefing: A Visual Introduction by Tom Wallace Building to Customer Demand by Tom Wallace and Bob Stahl Procurement in the New World of Manufacturing by Bob Stahl
ÁÎÐËÓÓËÀËÒ, ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒªËªÂ˪ËÒ ÓÄÈÐÄËÀÃÛÍ ХӨТӨЧ
Ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéã òýíöâýðæ¿¿ëýõ Òîî õýìæýý áîëîí ìºíãºí ä¿íã îíîâ÷òîé óÿëäóóëàõ Áàãèéí õàìòûí àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ Òîìàñ Ô.Óîëëàñ ба Ðîáåðò À. Ñòàëü T.F.Wallace & Company 2006
© 2006 îí. Ò.F.Wallace & Company - èéí á¿òýýë. Á¿õ ýðõ õóóëèàð õàìãààëàãäñàí. Ýõíèé õýâëýë: 2006 îíû 9-ð ñàð Õî¸ð äàõü õýâëýë: 2007 îíû 2-ð ñàð: Õóóäàñíû òîî áîëîí ¿ã ¿ñãèéí çàñâàð îðóóëñàí. Ãóðàâ äàõü õýâëýë: 2008 îíû 10-ð ñàð
Ǻâõºí íîìûí òàëààð ¿íýëýëò ä¿ãíýëò áè÷èõýä ýø òàòàõààñ áóñàä òîõèîëäîëä ýðõëýí ãàðãàã÷ààñ áè÷ãýýð çºâøººðºë àâàëã¿éãýýð õýñýã÷ëýí áîëîí á¿ðýí ýõýýð íü, ÿìàð ÷ õýëáýðýýð äàõèí õýâëýõèéã õîðèãëîíî. Îëîí óëñûí ñòàíäàðòûí íîìûí äóãààð (ISBN): 978-0-9674884-8-6 Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä õýâëýâ. Òîì Óîëëàñ áîëîí Áîá Ñòàëü íàðûí á¿òýýñýí ýíýõ¿¿ ном áîëîí áóñàä íîì, âèäåî õè÷ýýëèéã çàõèàëàõûã õ¿ñâýë äàðààõü õàÿãààð õîëáîî áàðèíà óó: www.tfwallace.com T.F. Wallace & Company 513-281-0500 Áîá Ñòàëüòàé õîëáîî áàðèõûã õ¿ñâýë: RStahlSr@aol.com R.A. Stahl Company 508-226-0477
Зохиогчийн албан ёсны зөвшөөрөлтэйгээр орчуулан гаргагч компани: “Вай Эм Си” ХХК
Ýíýõ¿¿ íîìûã á¿ðýí áîëîí õýñýã÷ëýí íèéòëýõ, õóâèëàí îëøðóóëàõ, òàðààõ, èíòåðíýò ñ¿ëæýýíä îðóóëàõûã õîðèãëîíî. Эхний хэвлэл: Засаж сайжруулсан хоёр дахь хэвлэл:
2013 оны 8-р сар 2013 оны 12-р сар
Íîìûí õýñãýýñ àâ÷ àøèãëàõ òîõèîëäîëä “Âàé Ýì Ñè” ÕÕÊ-òàé õîëáîãäîí áè÷ãýýð çºâøººðºë àâíà óó. Óòàñ: 70002530 Èìýéë õàÿã: info@ymc.mn Âåáõàÿã: www.ymc.mn (ISBN): 978-99973-863-0-4 DDC 658.47 Yo-57 Îð÷óóëàã÷:
Ý.Òºìºðõóÿã, Ж.Өнөрбаяр
Ðåäàêöèéí ãèø¿¿ä: Б.Өлзийсайхан, Ì.Õàëèóíáàò, Ã.ªëçèéáóÿí, Á.Æàðãàë, Á.Òýì¿ãэ, Г.Пүрэвдорж Òåõíèê ðåäàêòîð: Ñ.Ñîëîíãî
©2013 îí. Çîõèîã÷èéí àëáàí ¸ñíû çºâøººðºëòýéãýýð, ýðõëýí ãàðãàñàí “Âàé Ýì Ñè” ÕÕÊ-èéí á¿òýýë. Á¿õ ýðõ õóóëèàð õàìãààëàãäñàí.
Àãóóëãà Хуудас Çóðаг, дүрслэлүүдийн жагсаалт
XIII
Òàëàðõàë
XV
Äóðñãàëûí ¿ã
XVII
ªìíºõ ¿ã: Íýð òîìú¸îíû òàéëáàð
XIX
Өмнөтгөл
XXI
Á¿ëýã 1 Удирдлагын БҮАТ аргачлалд яагаад бүгд анхаарлаа хандуудах болов?
1
3 6 7 9
1.Удирдлагын БҮАТ-ñ õ¿ðòýõ ¿ð àøèã 2. Нарийн төвөгтэй áàéäàë áà ººð÷ëºëòèéí õóðä 3. Lean ¿éëäâýðëýë áà Удирдлагын БҮАТ 4. Удирдлагын БҮАТ-í ýðèí ¿å
Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: Удирдлагын БҮАТ аргачлалын бүхий л ¿ð аøãûã á¿õ êîìïàíè õ¿ðòäýã ¿¿? Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëýõ ºðòºã, çàðäàë õýð ºíäºð âý? Á¿ëýã 2 “Борлуулалт, үйл ажиллагааны төлөвлөлт-БҮАТ” гэж юу вэ?
13
1. Ýðýëò íèéë¿¿ëýëòèéã òýíöâýðæ¿¿ëýõ íü 13 2. Нийт тîî õýìæýý áà бүтээгдхүүний нэр төрлүүдийг óÿëäóóëàõ íü 14 3. ¯éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâëºãººã нýãòãýõ íü 17 БҮАТ хаана тохирдог вэ? 20 Õîëáîã÷ã¿é àðààíóóäûã õîîðîíä íü çàíãèäàõ 21 Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: ßàãààä бүтээгдхүүний нэр төрөлд áèø, íèéò òîî õýìæýýíä òºâëºðºõ øààðäëàãàòàé âý? Á¿ëýã 3 “Акме Вижет” êîìïàíèéн òààã¿é ºäºð
25
30 30
ßàãààä асуудал áóðóóãààð ýðãýâ? Èë¿¿ ñàéí àðãà çàì юу вэ?
Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: Ãðàôèê уу? Х¿ñíýãò үү? Аëü íü èë¿¿ äýýð âý?
Á¿ëýã 4 Òàâàí øàòëàëò ïðîöåññ
35
Íýãä¿ãýýð øàò - Ìýäýýëýë öóãëóóëàõ Õî¸ðäóãààð øàò - Ýðýëòèéã òºëºâëºõ Ãóðàâäóãààð øàò - Íèéë¿¿ëýëòèéã (õ¿÷èí ÷àäëûã) òºëºâëºõ ĺðºâä¿ãýýð øàò - Óðüд÷èëñàí õóðàë Òàâäóãààð øàò – Гүйцэтгэх уäèðäëàãûí õóðàë
36 38 41 42 44
Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: Хугацааны äóíäóóð äàõèí òºëºâëºõ øààðäëàãàòàé þó? Á¿ëýã 5 Удирдлагын БҮАТ-г хэн ашигладаг вэ?
47
Êîìïàíèóäûí øèëäýã òóðøëàãóóä Ãëîáàë БҮАТ ¯éëäâýðëýë эрхэлдэггүй компаниуд дахь БҮАТ Æèæèãëýíãèéí õóäàëäàà Äèçàéíåðóóä / Äèñòðèáüþòîðóóä Ïðîöåññûã çàãâàð÷èëäàã êîìïàíèóä Áàíêóóä
47 51 53 53 54 54 55
Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: ßàãààä îôôøîð (offshoring) үйл ажиллагааны õ¿ðãýëòèéí õóãàöàà óðò бас òîãòâîðã¿é áàéäàã âý? Á¿ëýã 6 Íýâòð¿¿ëýõ ¿å øàò I: ßàãààä босс îðîëöîõ õýðýãòýé вэ? Àìæèëòûí àíõäàã÷ ¿íäýñ: Êîìïàíèéí Åðºíõèéëºã÷èéí ãàð áèå îðîëöîî Ñòþàðäøèï Ìàíëàéëàë Óäèðäëàãûí çàðöóóëàõ õóãàöàà Îéëãîëò áà îðîëöîî
57 57
62
Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: Êîìïàíèéí еðºíõèéëºã÷ийн оролцоо үргэлж шаардлагатай юу? Á¿ëýã 7 Íýâòð¿¿ëýõ ¿å øàò II: Á¿ãäèéã íü íýãòãýí ä¿ãíýâýë Íýâòð¿¿ëýëòèéí öàãààí òîëãîé Ажилтнуудын зàí òºëâèéã ººð÷ëºõ íü Ажилтнууды зàí òºëâèéã ººð÷ëºõºä òóëãàðäàã áýðõøýýë¿¿ä Áýðõøýýë¿¿äèéã àðèëãàõ íü Íýâòð¿¿ëýõ àðãà çàì Íýâòð¿¿ëýõ çàð÷ìóóä
65 65 67 68 72 73 74
Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: Íýâòð¿¿ëýëòèéí õóãàöààã богиносгож áîëîõ óó? Á¿ëýã 8 Èðýýä¿é ð¿¿ ºíãèéæ õàðâàë
77
Äýýä óäèðäëàãûí “äàéíû òàëáàð” Зөрүү ба улаан бүс (Delta and Red Zone) Шийдвэрийн түүхэн мэдээ баримт
77 79 81
Õàâñðàëò A: Íýð òîìü¸îíû ººð÷ëºëò
83
Õàâñðàëò B: Lean ¿éëäâýðëýë áà уäèðäëàãûí БҮАТ: Õî¸óë õýðýãòýé
85
Õàâñðàëò Ñ: Àøèãëàñàí ìàòåðèàë
87
Íýð òîìú¸îíû òàéëáàð
89
Зураг дүрслэлүүдийн жагсаалт Çóðàã Õóóäàñ 1-1 Нарийн төвөгтэй байдал, ªºð÷ëºëò, Уялдаа
7
1-2 Øèíý ïðîöåññûí õýðýãëýý
10
2-1
ĺðâºí ñóóðü îéëãîëò
15
2-2
Áîðëóóëàëò, ¯éë àæèëëàãààíû Òºëºâëºëò
19
2-3 ¯ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëýã÷ àðãà õýðýãñë¿¿ä
20
2-4 Удирдлагын БҮАТ хаана тохирдог вэ?
22
4-1 Удирдлагын БҮАТ-í òàâàí ¿å øàò á¿õèé ïðîöåññ
37
5-1 Çàõ çýýëèéí òààìàãëàëûí ¿íäñýí äýýð ¿éëäâýðëýãääýã, óëèðëûí õýëáýëçýëòýé á¿òýýãäýõ¿¿íèé БҮАТ: “The Scotts Company” êîìïàíè 48 5-2 Çàõèàëãà àâñíû ¿íäñýí äýýð ¿éëäâýðëýãääýã, ìº÷ëºãèéí õàìãèéí ñ¿¿ëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé БҮАТ: “Cast-Fab Technologies” êîìïàíè 49 5-3 БҮАТ áа Шèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèéã çàõ çýýëä ãàðãàõ: “Eli Lilly and Company” êîìïàíè
51
5-4
Ãëîáàë Удирдлагын БҮАТ-н ¿å øàòóóä
52
6-1 Удирдлагын БҮАТ хаана тохирдог вэ?
59
7-1 Энергиэ зөв ÷èãë¿¿ëýõ
71
Òàëàðõàë Ýíýõ¿¿ íîìûã óíøèæ, õÿíàõàä òóñàëñàí Business Development Index-èéí John Dix; Sanford/Sharpie-èéí Phil Dolci; Dow Chemical-ûí Jim Fitterling; Graco-ûí John Jordan; V&M Star-ûí Roger Lindgren áîëîí Adam Szczepanski íàð; Deceuninck North America-ûí Stijn Vande Velde áîëîí áèäíèé ñàéí íàéç Arvil Sexton íàðò гүн òàëàðõëàà èëýðõèéëüå. ̺í áèäний номнууд дээр ¿íýëæ áàðøã¿é èõ òóñ ¿ç¿¿ëæ, ðåäàêòîðîîð àæèëëàñàí Kim Nir, Õàâòàñíû äèçàéíûã õèéñýí David Mill, Õóóäàñíóóäûí äóãààðëàëòûã õèéñýí Kathryn Wallace, Õýâëýí ãàðãàñàí Malloy Printing-èéí Tonia Lawson íàðûí áàã, õàìò îëîíäîî áàÿðëàëàà. Òà á¿ãäòýé àæèëëàõ ¿íýõýýð òààòàé áàéëàà.
Äóðñãàëûí ¿ã Ýíýõ¿¿ íîìûã áèä îëîí æèëèéí òóðø õàìòðàí àæèëëàæ, БҮАТ-ã àìæèëòòàé íýâòð¿¿ëæ èðñýí г¿éöýòãýõ çàõèðëóóä, àæèëòíóóä Òà á¿ãäýä çîðèóëæ áàéíà... Jim and Ross; Leo, Gary and Lynda; Ed and Rocco, John, Bing and Bill, Ken; Ove, Jackie, and Tim; Bill and Galen; John and Bill; Andy and Dennis, Mike and Ken; James and Pat; Bill and Jim; Doug and George; Dick and Jack; John and Joe; Lenny and Debbie; George and Don; Ray; Mike and Rhetta; Tom and Sherryl; Maggie and Paul; Ken and Brad; Bill and Jim; Marcello; Jim, Pat, and Doug; Cathy and Jacqueline; Lach, Jeff, and Scott; Don and Joe; Stacey and Jim; Bob and Carl; Dan, Gene, and Brian; Jack and Mike; Scott and Mike; Bernie, Dave, Ed and Gary; Jeff; Jim and Dave; John, Kristie and Laurel; Howard, John and Marta; Dave and Tom; Howard, Phil, Daryl, Dean, and Bill; Dave; Rhoda; Bob and Bill; Syd and John; Al; Dave and Brent; Tony and Bob; Dick, Mark, and Paul; John, Chris and Tony; Ron and Jamie; Tom and Ken; Roger, Adam, and Amy; Mike and Sue; Chris and Joe, Tony and Bob áîëîí áóñàä... Òà á¿хэнтэй õàìòðàí àæèëëàх бидэнд íýð òºðèéí õýðýã байлаа.
ªìíºõ ¿ã: Íýð òîìú¸îíû òàéëáàð Борлуулалт, үйл ажиллагааны төлөвлөлт (БҮАТ) гэх нэр анх ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéã òýíöâýðæ¿¿ëýõ зорилготой øèéäâýð ãàðãàëòûí òîãòîëöîî гэсэн утгыг илэрхийлдэг áàéñàí юм. Энэ нь ã¿éöýòãýõ óäèðäëàãуудад түшиглэсэн үйл ажиллагаа áàéëàà. Ãýâ÷ ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ¿¿íèéã ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä, áàéãóóëëàãûí äóíä áîëîí äîîä ò¿âøèíä, èë¿¿ íàðèéâ÷ëàí, íýã á¿òýýãäýõ¿¿íä áîëîí õýðýãëýã÷èéí çàõèàëãûí ò¿âøèíä õ¿ðòýë ºðãºí õ¿ðýýòýéãýýð, ò¿ãýýìýë àøèãëàõ áîëñîí. Ýíýõ¿¿ íîìîíä áèä “Óäèðäëàãûí БҮАТ” õýìýýõ îéëãîëòîîð óäèðäàõ ò¿âøíèé ìåíåæåð¿¿äèéí òºëºâëºõ, óäèðäàõ îðîëöîîã èëýðõèéëñýí áîë хàðèí БҮАТ õýìýýõ нэрээр òààìàãëàõ, òºëºâëºõ, ìºí “Óäèðäëàãûí БҮАТ” çýðãèéг á¿ãäèéã багтаасан åðºíõèé утгыг илэрхийллээ. Ýíý òàëààð Õàâñðàëò À-гаас дэлгэрүүлж уншина уу.
Өмнөтгөл Удирдлагын БҮАТ-ã кîìïàíèäàà àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæ, ¿ð ä¿íòýé àøèãëàæ áàéãàà дээд түвшний óäèðäàгчдын сэтгэгдлүүдээс Та бүхэнд хүргэж байна. ØÈÉÄÂÝÐ ÃÀÐÃÀËÒÛÍ ÒÀË ÄÝÝÐ Удирдлагын БҮАТ-ã õýðýãæ¿¿ëñíýýð ìàíàé áàéãóóëëàãà ò¿¿õýíäýý õýçýý ÷ áàéãààã¿éãýýð èõ ñàõèëãà áàòòàé, íýýëòòýé èë òîä êîìïàíè áîëñîí. Øèéäâýð ãàðãàëòûí ïðîöåññîîñ “ñýòãýë õºäëºë”-èéí õ¿÷èí ç¿éëèéã õîëäóóëæ ÷àäñàíààð áàðèìò, ìýäýýëýë äýýð òóëãóóðëàæ øèéäâýð ãàðãàäàã áîëñîí. ªìíº íü ºäºð, äîëîî õîíîãèéí ºìíº øèéäâýð ãàðãàäàã áàéñàí áîë Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëñíýýð äîëîî õîíîã, ñàðûí ºìíº óðüä÷èëàí îíîâ÷òîé øèéäâýð ãàðãàæ ÷àääàã áîëñîí. Ãëîáàë áèçíåñ õàðèóöñàí Äýä Åðºíõèéëºã÷ Jim Fitterling Dow Chemical Company ªìíº íü ìàíàé áàéãóóëëàãàä óðò õóãàöààíû àñóóäëûã øèéäâýðëýíý ãýäýã áîë õýí íýã õ¿í àñóóäàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, äàðàà íü óäèðäëàãûí õóðëààð îðóóëæ, õýëýëö¿¿ëäýã “òóñãàé” àðãà õýìæýý áàéâ. Õàðèí îäîî êîìïàíèéí ирэх 18 õ¿ðòýëõ ñàðûí ýðýëòèéí òààìàãëàë, íèéë¿¿ëýëòèéí òºëºâëºãººíèé òàëààð á¿ãä èæ á¿ðýí нэгдсэн îéëãîëòòîé байдаг. ªíãºðñºí äîëîî õîíîãèéí (2006 îíû 5-ð ñàðûí) Удирдлагын БҮАТ-í талаарх õóðал дээр ãýõýä áèä 2007 îíû 9-ð ñàðä шинээр çàõ çýýëä ãàðãàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé òºñëèéí ñóäàëãààíû áàãèéã áàéãóóëñàí. Ñàíõ¿¿ãèéí àëáàíû äàðãà Adam Szczepanski V&M Star Vallourec & Mannesmann-ûí салбар
БÀÃÈÉÍ ÕÀÌÒÛÍ ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒÀË ÄÝÝÐ Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëñíýýð áàéãóóëëàãûí õýìæýýíä áàãààð àæèëëàõ ÷àäâàð íýìýãäýæ, õàðèëöàà ýðñ ñàéæèðñàí. “Òýä íàð” ãýñýí ñýòãýëãýý áайхгүй болж, “Áèä íàð” ãýñýí õàíäëàãà, уур амьсгал бий болсон. Äýä Åðºíõèéëºã÷ áºãººä Åðºíõèé ìåíåæåð Phil Dolci, Sanford/Sharpie Newell-Rubbermaid-ûí салбар Êîìïàíèéí õàðèëöàà ìàø ýð÷èìòýé áîëîõîä Удирдлагын БҮАТ àñàð èõ íºëºº ¿ç¿¿ëñýí. ªìíº íü чухал øààðäëàãàòàé ìýäýýëë¿¿ä õàà íýãòýý “äàðàãäàæ”, áèä ò¿¿í äýýð ¿íäýñëýí øèéäâýð ãàðãàõàä ¿ðãýëæ îðîéòäîã áàéñàí áîë îäîî òýð á¿õ ìýäýýëëèéã õóâààëöäàã, áèå áèåäýý äàìæóóëäàã áîëæ, áàãийн гишүүд мэдээллийг саадгүйгээр хурдан авч чаддаг áîëñîí. Åðºíõèéëºã÷ áºãººä ÿéöýòãýõ çàõèðàë Roger Lindgren, V&M Star Vallourec & Mannesmann-ûí салбар Удирдлагын БҮАТ íýâòýðñíýýð êîìïàíè äîòîðõ õàðèëöààíû óðñãàë èäýâõæèæ, áàéíãà ìàðãààí ìýòãýëöýýí, áàñ çºâøèëöºë ºðíºäºã áîëñîí. Òºëºâëºëò, Áîðëóóëàëò, Ìàðêåòèíãèéí õýëòñүүдийн үйл ажиллагаа хоорондын уялдаа õîëáîî сайжирч, ýíý íü áàéãóóëëàãûí èðýýä¿éí ä¿ð çóðãèéã óëàì èë¿¿ òîäîðõîé болгож өгсөн. Ñàíõ¿¿ãèéí àëáàíû äàðãà John Jordan, Graco Children’s Products Newell-Rubbermaid-ûí салбар
ÑÀÍÕҮҮÃÈÉÍ ÒӨËӨÂËӨËÒ, ÒӨÑӨÂËӨËÒ, ÒÀÉËÀÃÍÀËÛÍ ÒÀË ÄÝÝÐ Áîðëóóëàëò, ¯éë àæèëëàãààíû òºëºâëºëòèéí Ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâëºãººíèé õýñýã íü ýðýëòèéí èðýýä¿éí òààìàãëàë, ò¿¿íä íèéö¿¿ëñýí ¿éëäâýðëýëèéí òºëºâëºãºº, ìºí áîäèò áàéäàë äýýðõ ã¿éöýòãýë çýðãèéã á¿ãäèéã öàã òóõàéä íü øèíý÷èëæ ÷àääàã, á¿õ ººð÷ëºëòèéã òóñãàñàí áàéäàã òóë áèäíèé төлөвлөгөө “бодитой” áîëæ ÷àääàã ãýæ õýëæ áîëíî. Áàéíãà íýã íýãíýýñýý, õýäèé õýìæýýíèé á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ, õýäèéã õóäàëäàõ ãýæ áàéãàà òàëààð àñóóõ ÿìàð ÷ øààðäëàãàã¿é болж үйл ажиллагааны зардлаа бууруулах гэх мэт сайжруулалт дээр төвлөрч ажиллах боломжтой болсон. Ñàíõ¿¿ хариуцсан захирал Adam Szczepanski ªäºð á¿ð хувьсан өөрчлөгдөж буй бизнесийн îð÷èíä àæèëëàäàã Wall Street-ä á¿ðòãýëòýé êîìïàíèéí õóâüä, óëèðàë á¿ð áîðëóóëàëò, íèéë¿¿ëýëòийнхээ ã¿éöýòãýëèéí òàéëàíã ãàðãàæ, èðýýä¿éã òºëºâëºõ íü ìàø õýö¿¿. Õàðèí Удирдлагын БҮАТ áèäýíä ýíý õ¿íäðýëèéã äàâàí òóóëàõàä òóñàëæ áàéãàà. Ñàíõ¿¿ хариуцсан захирал John Jordan
Õýðýâ òà àíçààðñàí áîë ýäãýýð удирдагчдын õýí íü ÷ õàðèëöàã÷èéí ¿éë÷èëãýýíèé ò¿âøин, áàðàà ìàòåðèàëûí áàãà íººö, ¿éëäâýðëýëèéí òîãòâîðòîé ò¿âøèí ãýõ ìýò òîîãîîð èëýðõèéëýãдэх үр дүнгийн òàëààð äóðüäàõã¿é áàéãààã îëæ õàðñàí áàéõ. Ýíý òàëààð ÿðèõã¿é áàéãàà íü,òýä ýäãýýð ¿ð àøãèéã õ¿ðòýýã¿é ãýñýí ¿ã ¿¿? Îãòõîí ÷ ¿ã¿é. Òýä á¿ãä ë дээрх үр дүнгүүдийг хүртсэн. Áèä äàðàà äàðààãèéí á¿ëã¿¿äýä БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëñíýýð õ¿ðòäýã ýäãýýð õýìæèãäýõ¿éö áèåò ¿ð àøãóóä áîëîí áèåò áóñ ¿ð àøãóóäûí òàëààð èë¿¿ äýëãýðýíã¿é àâ÷ ¿çýõ áîëíî. Íîìîî àíõààðàëòàé ¿ðãýëæë¿¿ëýí óíøààðàé.
Á¯ËÝà 1 Борлуулалт, Үйл ажиллагааны Төлөвлөлтийн талаар яагаад бүгд анхаарлаа хандуулах болов? Ãýð àõóéí áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí çîðèóëàëòòàé æèæèã áàãàæ, õýðýãñýë ¿éëäâýðëýäýã “Acme Widget” êîìïàíèéí Óäèðäëàãûí õóðëààð þó ÿðèãäàæ áàéãààã ñýìõýí ÷àãíàöãààÿ... Åðºíõèéëºã÷: Энэ удаагийн нөөцийн хомсдол үнэхээр аймшигтай асуудал болж байна. Õýçýý áèä íýã õ¿í øèã õºäºëæ, хамтран àæèëëàõ âý? Õóäàëäàí àâàëò, áèçíåñèéí îð÷èí ñàéæðààä èðýõ ¿åä áàéíãà ë á¿òýýãäýõ¿¿íèé õîìñäîëä îðæ, õýðýãëýã÷èéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñ õ¿íä áàéäàëä îðîõ þì. ¯éë àæèëëàãàà õàðèóöñàí Äýä çàõèðàë: Áè òàíä õýçýý ãýäãèéã íü õýëüå! Áîðëóóëàëò, ìàðêåòèíãèéíõàí îëèãòîéõîí áîðëóóëàëòûí òààìàãëàë õèéäýã áîëñîí öàãò ë òèéì áîëíî. Áîðëóóëàëò, ìàðêåòèíã õàðèóöñàí Äýä çàõèðàë (ÿðèàã íü òàñëàâ): Óó÷ëààðàé! Áèä òèéì òààìàãëàëûã õèéæ ºãñºí ø¿¿. ¯éë àæèëëàãàà õàðèóöñàí Äýä çàõèðàë: Òèéì ë äýý. Ãýõäýý þó ÷ õèéæ àìæèõã¿é áîëñîí ¿åä, öàãèéã íü òóëãàæ ºãñºí шүү дээ. Òýð øèíý÷èëñýí òààìàãëàëûã ÷èíü ýíý ñàð ýõýëñíýýñ õîéø äºðºâ õîíîãèéí äàðàà õ¿ëýýæ àâñàí. Òýð ¿åä бүх зүйл оройтсон байсан. Áîðëóóëàëò, ìàðêåòèíã õàðèóöñàí Äýä çàõèðàë: Þó ãýñýí ¿ã âý? Òýð мэдээг бид ñàðûí ºìíº ãàðãààä ºã÷ ÷àäàõ ë áàéñàí. Òà íàð ýíý òàëààð àñóóõàä ë õàíãàëòòàé áàéñàí. Ñàíõ¿¿ õàðèóöñàí Äýä çàõèðàë: Áè íýã ç¿éë õýëüå. ªíãºðñºí õóãàöààíä áîðëóóëàëòûí òààìàãëàëûã ºíäºð òàâüñíààñ áîëæ áèä ìàø èõ õýìæýýíèé áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé èë¿¿äýëä îðñîí. ¯¿íýýñ áîëæ àãóóëàõààð ä¿¿ðýí áàðàà ìàòåðèàëûí ¿ëäýãäýë ¿¿ñ÷ ìºí㺠ò¿ãæñýí.
Åðºíõèéëºã÷: Çà, îéëãîëîî. “Õ¿éòýí ãàðò Ëþê” êèíîг үзсэн биз дээ. Кинонд õàðãàëçàã÷ íü Ïîë Íüþìàíä õàíäàí “Ýíý á¿òýëã¿éòýë áèäíèéã õîîðîíäîî ñàéí îéëãîëöîõ õýðýãòýéã õàðóóëæ áàéíà” ãýæ õýëäýã þì. Бèä õîîðîíäîî îéëãîëöîæ ÷àäàõã¿é áàéгаад асуудал байна. Öààøèä хоорондоо ìýäýýëëýý ñàéòàð солилцож, èë¿¿ îéð õàìòàð÷ àæèëëàõ õýðýãòýé. Цааш үргэлжлүүлэн õóðèìòëàãäñàí çàõèàëãûí õýìæýý, ñýòãýë õàíàìæã¿é ¿ëäñýí õýðýãëýã÷èä, áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé èë¿¿äýë, òýýâðèéí õîöðîãäîë, буруутан хайсан маргаан, áýëýí ìºíãºíèé óðñãàëын àñóóäëóóä, ýðýëò íèéë¿¿ëýëòèéí òýíöâýðã¿é áàéäàë, áèçíåñ òºëºâëºãºº õýðýãæèõã¿é áàéãàà ÿâäàë çýðýã îëîí àñóóäëóóä яригдана. Èõýíõ êîìïàíèóäад энэ дүр зураг ердийн жишиг болон тогтсон байдаг. Ãýхдээ áàéäàë çààâàë èéì áàéõ àëáàã¿é. Ýäãýýð àñóóäëóóäààñ àíãèæðàõûí òóëä òýðã¿¿ëýõ êîìïàíèóä “Удирдлагын БҮАТ” аргачлалыг àøèãëàæ áàéíà. Ýíý àðãà õýðýãñýë áîãèíî õóãàöààíä àëäàðòàé áîлж бүгд анхаарлаа хандуулах болсон äºðâºí ¿íäñýí øàëòãààí áèé: 1.
Êîìïàíèóä Удирдлагын БҮАТ-ñ îëîí òºðëèéí ¿ð àøãèéã õ¿ðòýæ áàéíà. Æèøýý íü: Хýðýãëýã÷èéí ¿éë÷èëãýýíèé ò¿âøèí ñàéæðàõ, àãóóëàõàä áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýìæýý áóóðàõ, ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýã èë¿¿ òîãòâîðòîé áîëîõ, øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèéã çàõ çýýëä èë¿¿ ìýäðýìæтэй, õóðäòàéãààð íýâòð¿¿ëýõ çýðэг томоохон үр àøиã хүртэæ áàéíà. Ýäãýýðýýñ ãàäíà ººð îëîí ¿ð àøãóóä áèé.
2.
Өºð÷ëºëò улам бүр нарийн төвөгтэй, хурдтай явагдаж áàéíà. Нарийн төвөгтэй áàéäëûí òàëààð ýõýëæ àâ÷ ¿çüå:
а. Áèçíåñ¿¿ä óëàì á¿ð ãëîáàë øèíæ ÷àíàðòàé áîëæ áàéíà. Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã äýëõèéí ò¿âøèíä óäèðäàõûí òóëä ìàø èõ áýðõøýýëèéã äàâæ ãàðàõ õýðýãòýé áîëñîí. Ýíý íü ýðãýýä áèçíåñèéã èë¿¿ ÿðâèãòàé áîëãîõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã íýìýãä¿¿ëñýýð.
б. Íèéë¿¿ëýëòèéí гинж óëàì óðò áîëæ, ò¿¿íèéã óäèðäàõàä улам бүр õ¿íäðýëòýé áîëñîí. Харин “Удирдлагын БҮАТ” íü êîìïàíèéí äîòîîäûí ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéã òýíöâýðæ¿¿ëýõýýñ ãàäíà, õýðýãëýã÷, íèéë¿¿ëýã÷, ãýðýýò ¿éëäâýðëýã÷èä, òýýâýðëýã÷èä ãýõ ìýò ãàäíû íèéë¿¿ëýëòèéã çîõèöóóëàõàä ÷ òóñàëäàã. с. Áèä XXI çóóíû ýõíèé àðâàí æèëèéí ººð÷ëºëòèéí øóóðãàòàé í¿¿ð òóëæ áàéíà. Õýðýãëýã÷äèéí øààðäëàãà ºíäºðñºæ, á¿òýýãäýõ¿¿íèé àìüäðàëûí ìº÷ëºã óëàì бүр богино болж, áèçíåñò øààðäëàãàòàé íººöèéí øèëæèõ õºäºë㺺í íýìýãäñýýð. 3.
Lean үйлдвэрлэлийн1 çàð÷ìûã áàðèìòàëäàã êîìïàíèóä Удирдлагын БҮАТ-ã àøèãëàж ýõýëñýí. Õýäèéãýýð Удирдлагын БҮАТ íü Lean үйлдвэрлэлийí á¿ðäýë õýñýã áèø ÷ ãýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé àìüäðàëûí ìº÷ëºã áîãèíîñîæ, ýðýëò òîãòâîðã¿é áîëîõûí õýðýýð îëîí Lean үйлдвэрлэлийг хэрэгжүүлж буй êîìïàíèóä íèéë¿¿ëýëòýý ýðýëòòýé îíîâ÷òîé óÿëäóóëàõûí òóëä Удирдлагын БҮАТ-ã àøèãëàæ áàéíà.
4. Áèçíåñèéí ã¿éöýòãýëèéã íýìýãä¿¿ëäýã ìåíåæìåíòèéí àðãà õýðýãñë¿¿äèéí ò¿¿õýí õºãæëèéí ¿å øàòûã àâ÷ ¿çâýë Удирдлагын БҮАТ аргачлалыí ýðèí ¿å èðæ áàéíà. Ýäãýýð øàëòãààíóóäûã èë¿¿ äýëãýðýíã¿é àâ÷ ¿çüå.
1. Удирдлагын БҮАТ-ñ õ¿ðòýõ ¿ð àøèã Èõýíõ êîìïàíèóä Удирдлагын БҮАТ-ýýñ õî¸ð òºðëèéí ¿ð àøèã õ¿ðòäýã. Þóíû ºìíº, õýìæèãäýõ¿éö, ñàíõ¿¿ãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä øóóä íºëººëäºã áèåò ¿ð àøãóóä. ¯¿íä äàðààõ ç¿éëñ áàãòàíà: • Èë¿¿ ñàéí õýðýãëýã÷èéí ¿éë÷èëãýý: Удирдлагын БҮАТ íü èðýýä¿éí ýðýëòèéã çºâ òààìàãëàæ, íèéë¿¿ëýëòèéã ò¿¿íä òîõèðóóëæ, òýíöâýðòýé áàéëãàõàä òóñàëäàã ó÷ðààñ çàõèàëãûã öàã õóãàöààíä íü õýðýãëýã÷äýä òýýâýðëýí õ¿ðãýõ ÷àäàâõèéã íýìýãä¿¿ëäýã.
1
Lean manufacturing эсвэл Lean – “Toyota Motors” компаниас үүсэлтэй. Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааг ямар нэг илүү зардалгүй, үр ашигтай зохион байгуулах зарчим, хандлага. “Хямгатай үйлдвэрлэл” ч гэж нэрлэдэг.
• Бàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé нөөц багасна, саяхан дурьдсанчлан хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж үүнтэй зэрэгцээд дээшилдэг. Удирдлагын БҮАТ íü êîìïàíèéí ìåíåæåð¿¿äýä áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿ëäýãäëèéã õ¿ñ÷ áóé îíîâ÷òîé ò¿âøèíäээ áàðèõàä òóñàëäàã. ªºðººð õýëáýë çîõèñòîé ò¿âøèíä áàðèõûí òóëä øààðäëàãàòàé íºõöëèéã óðüäààñ á¿ðä¿¿ëýõ öàã õóãàöàà, áîëîìæèéã îëãîäîã. • Нийлүүлэлтийн түвшин илүү тогтвортой болсноор үéëäâýðүүд, áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä, ãýðýýò ¿éëäâýðëýã÷äèéí á¿òýýìæ íýìýãäдэг. Учир нь Удирдлагын БҮАТ íü èðýýä¿éí íºõöºë áàéäëûã óðüäààñ õàðàõ áîëîìæèéã îëãîäîã òóë үйлдвэрлэлийн хэмжээг эртнээс бага багаар өөрчлөхөд тусалдаг. • Шèíý á¿òýýãäýõ¿¿íийг иë¿¿ ñàéí òºëºâëºж хурдан гаргах: Удирдлагын БҮАТ-ийн óðüä÷èëàí õàðàõ хандлага íü ¿éëäâýðëýë, áýëòãýí íèéë¿¿ëýëò, ò¿ãýýëòèéí õ¿÷èí ÷àäал, шинэ бүтээгдэхүүний дээж загвар хийхтэй холбоотой олон аюулыг бодит асуудал болохоос нь өмнө шийдэх боломж, хугацааг танд өгдөг. • Захиалгаар үйлдвэрлэдэг компаниудын хувьд хóðèìòëàãäñàí çàõèàëãûí õýìæýý багасдаг. Ингэснээр çàõèàëга биелүүлэх хугацаа ч мөн богиносдог. Бэлэн бүтээгдэхүүний нөөц буюу бэлэн болсон ч хараахан ачигдаагүй байгаа захиалгын хэмжээг хянаж удирдан хүссэн түвшиндээ барих боломж өгдөг. Эдгээр биет үр ашгуудаас гадна áèåò áóñ ¿ð àøãóóä áèé. Биет бус үр ашгууд биет үр ашгуудаас дутахааргүй чухал нөлөө авчрах нь элбэг. • Óäèðäëàãóóä áîëîí àæèëòíóóä õîîðîíäын õàìòûí àæèëëàãààã ñàéæðóóëäàã. ÀÍÓ-ûí Abbott Lab êîìïàíèéí ýì ç¿éí õýëòýñ àíõ Удирдлагын БҮАТ-ã áèé áîëãîñîí ãýäýã. Óã õýëòñèéí äàðãà Ìèëò ýíýхүү процессын талаар хэлэхдээ: “Ìàðêåòèíãèéí õýëòэñ ¿éëäâýðëýëèéн саналыг хэлэлцэн ярилцаж, Ñàíõ¿¿ãèéí õýëòñèéíõýí ñóðòàë÷èëãààíû концепцын талаар асуулт тавьцгааж, Хàíãàìæèéí àëáàíû санал болгосон үйлдвэрлэлийн тоог эцсийн байдлаар батлахад бүх л нэгжүүд оролцох хэрэгтэй.
Мèíèé çîðèëãî áîë ýíý îëîí õýëòсийн ажилтан бүрийг бизнесээ цогцоор нь миний байр сууринаас хардаг болгох юм.” ªºðººð õýëáýë, áèçíåñèéã óÿëäààòàéãààð á¿õýëä íü õàðах ãýñýí ñàíàà гэжээ. • Өмнөхөөсөө бага цаг, хүч хөдөлмөр зарцуулаад илүү оновчтой шийдвэрүүд гаргаж, улмаар үр дүн дээшилдэг. Үүнтэй адил зүйлийг бид материаллаг түвшинд ч хардаг. Үйлдвэрлэл, чанарын хяналтын процессууд сайжирснаар илүү чанартай бүтээгдэхүүнийг өмнөхөөсөө хямд зардлаар үйлдвэрлэж эхэлдэг. Удирдлагын БҮАТ-ийн хувьд шийдвэр гаргалтын процессыг сайжруулснаар өмнөхөөсөө бага хүч, бага цаг зарцуулаад илүү сайн шийдвэр гаргах боломжийг олгодог. • Үйлдвэрлэл, үéë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººòýé óÿëäñàí, öàã õºäºëìºð õýìíýñýí илүү сайн ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâëºãºº. Íýãýí êàáåëèéí êîìïàíèä Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëæ áàéõ ¿åä òóõàéí êîìïàíèéí гүйцэтгэх захирал Ñòèâ хэлэхдээ: “Энэхүү процессоос хүлээж байгаа нэг үр ашиг бол жил бүрийн санхүүгийн төсөв, төлөвлөгөөнд зарцуулдаг цагийг багасгаж өөр өөрсдийн анхаарах ёстой ажилдаа төвлөрөх юм.Бид санхүүгийн төлөвлөгөө, төсвийг гаргах гэж хэдэн долоо хоногоор сууж бүтээгдхүүний дизайн гаргах, борлуулалт хийх, бүтээгдхүүн үйлдвэрлэх, түгээлт хийх ёстой хүмүүс маань өөрсдийн ажлыг алддагS&OP-ã íýâòð¿¿ëñíýýð жилийн жилд санхүүгийн төсөв төлөвлөгөө хийхэд зарцуулдаг öàã маань багасна ãýæ íàéäàæ áàéãàà” ãýæ õýëæýý. • Үð ä¿íãèéí төлөөх хариуцлагатай байдал сайжирдаг. Энэ нь хэдий маш сайн зүйл боловч яг үүнээс болж хэрэгжүүлэлтийн явцад хүндрэл үүсэх нь бий. Удирдлагын БҮАТ-ã õýðõýí íýâòð¿¿ëýõ òàëààð áè÷èãäñýí 7-ð б¿ëýãò ýíý àñóóäëûí òàëààð èë¿¿ äýëãýðýíã¿é àâ÷ ¿çíý. • Øèéäâýð ãàðãàõäàà íýãäñýí нэг òîî àøèãëàäàã ó÷èð áèçíåñèéã õÿíàõ èë¿¿ áîëîìæ îëãîäîã. Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëñíýýð ìàðêåòèíãийн албаны таамаглал áîðëóóëàëòын албаны таамгаас зөрж, үйлдвэрлэлийн алба өөрсдийн тоогоо ашиглаж, эргээд энэ гурвын аль нь ч ñàíõ¿¿ãèéí албаны òîîöîîтой уялдаагүй байдаг үе ард
хоцорно. Удирдлагын БҮАТ-г зөв нэвтрүүлж чадвал á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýý áîëîí áîðëóóëàëòûí ìºíãºí ä¿íãийн нэг л тоотой болж áèçíåñèéã óäèðäàõàä õÿëáàð áîëäîã. • Иðýýä¿é ð¿¿ õàðàõ öîíõûã íýýæ ºãäºã. Үүсч болзошгүй аюулыг урьдчилан харж, бодит бэрхшээл болохоос өмнө сэргийлэхэд тусална. Үүнийг тайлбарлах амаргүй, гэвч бид танд Удирдлагын БҮАТ-ã àøèãëàñíààð хүмүүс èðýýä¿éã èë¿¿ òîä, илүү хол õàðæ, болзошгүй àñóóäëóóäûã áîäèò áýðõøýýë áîëîõîîñ íü ºìíº óðüä÷èëàí ñýðãèéëж чаддаг гэдгийг хэлж чадах байна. Энэ бүх áèåò áîëîí áèåò áóñ ¿ð àøãóóä íü Удирдлагын БҮАТ яагаад “Бèçíåñèéí гүйцэтгэлийг íýìýãä¿¿ëýõ дээд удирдлагын øèëäýã õýðýãñýë” áîëîхыг харуулж байна. Нэгэн компанийн Удирдлагын БҮАТ-èéí íýãýí õóðал дээр хэд хэдэн чóõàë øèéäâýð ãàðãàсныхаа дараа гүйцэтгэх захирал нь надад хэлэхдээ: “Том, Энэ процессыг õýðýãæ¿¿ëýýã¿é áàéõ ¿åèéã áîäîõод, ÿàæ áèçíåñýý ÿâóóëäàã áàéñàí þì áîë ãýæ ãàéõàõ þì” ãýж хэлсэн. Ýíýõ¿¿ øèëäýã аргачлал óëàì á¿ð õ¿ðýýãýý òýëсээр áàéíà. Æèøýý íü, íýãýí êîìïàíèéí А салбарын äàðãà Ìýããè á¿ñã¿é ººðèéí салбарт Удирдлагын БҮАТ-ã àìæèëòòàé íýâòð¿¿ëæ ÷àäñàí. Òýð øèíýýð òîìèëîãäîí î÷ñîí Б салбартаа Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëýõýä ãàð áèå îðîëöîîä ÿâæ áàéíà. ªºð íýã æèøýý, íýãýí êîìïàíèéí ¿éë àæèëëàãàà õàðèóöñàí çàõèðàë Æîíí ººð êîìïàíèéí ã¿éöýòãýõ çàõèðëààð òîìèëîãäæýý. ªìíºõ êîìïàíèäàà òýðýýð Удирдлагын БҮАТ-ã àìæèëòòàé íýâòð¿¿ëñýí ó÷ðààñ, ýíý øèíý êîìïàíèäàà ÷ ìºí Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëýõýýð àæèëëàæ áàéíà. Èéìýðõ¿¿ æèøýýí¿¿ä äóðüäâàë ìàø îëîí áèé.
2. Нарийн нийлмэл áàéäàë áà ººð÷ëºëòèéí õóðä Òà êîìïàíèäàà Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé þó? ¯ã¿é ÷ áàéæ áîëíî. Ìàãàäã¿é òàíàé êîìïàíè óäèðäàí ÿâóóëàõàä ýíãèéí, òîãòâîðòîé íºõöºëä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã áîë çààâàë íýâòð¿¿ëýõ øààðäëàãàã¿é. Õýðýâ òàíàé öººí õýäýí õýðýãëýã÷èä ñýòãýë õàíàìæòàé, õ¿ðãýëòèéí õóãàöàà áîãèíî, á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðºë öººí, ãàäààä îð÷íû ººð÷ëºëò áàãàòàé áîë Òà á¿õ òºëºâëºëòºº íýã öààñàí äýýð ë ãàðãà÷èõíà.
Ãýâ÷ èéì êîìïàíè өнөө үед õýð îëîí байна вэ? Çóðàã 1-1-ийг харцгаая. Нарийн нийлмэл áàéäàë, ªºð÷ëºëòèéí хурд ºñºõ, áóóðàõ ¿åä Удирдлагын БҮАТ-ã àøèãëàõ øààðäëàãà äàãàí ºñ÷, ýñâýë áóóð÷ áàéíà. Энд хоёр хүч харилцан үйлчлэлцэж байна. Бидний удахгүй авч үзэх Lean үйлдвэрлэл компаниудыг шугамын дагуу доош илүү энгийн хялбар байдал руу татаж байна. Үүний эсрэг компанийг диагналын дагуу дээш чирж байгаа дараах хоёр хүчин зүйл байна:
1. Глобал үйл ажиллагаа буюу бүтээгдэхүүнээ дэлхийн хэд хэдэн оронд үйлдвэрлэж буцаагаад дэлхийн өнцөг булан бүрт түгээн борлуулах
2. Уртассан нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээ ө.х бүтээгдэхүүн, түүхий эд материалыг дэлхийн нөгөө өнцгөөс худалдан авдаг болсон явдал.
Эцсийн дүндээ оëîí êîìïàíèóäад нарийн òºâºãòýé áàéäàë нь илүү давамгайлж ирж áàéíà. Òèéìýýñ ýíýõ¿¿ äàÿàð÷ëàãäñàí ¿éëäâýðëýë áà уртассан íèéë¿¿ëýëòèéí óðñãàëûã çîõèöóóëàõûí òóëä òýäýíä èë¿¿ õ¿÷èðõýã аргачлал õýðýãòýé. ªíººäºð ýíýõ¿¿ õ¿÷èðõýã аргачлал íü êîìïàíèóäûí õóâüä ÿàõ àðãàã¿é Удирдлагын БҮАТ áîëîîä áàéíà.
Зураг. 1.1. Нарийн нийлмэл байдал, Өөрчлөлт, Хамтын ажиллагаа
лт
члө Өөр
и
өлт
өс ийн
шин
үв йн т
: ууд с с е ц ба про лөлт дал ы й а н в эл б агаа ы төлө л м л л и н ий н аж ллагаа йн н ы и т р и м На й ха Үйл аж а т г алт, аши Үр рлуул Бо
3. Lean үйлдвэрлэл áà Удирдлагын БҮАТ Ìàãàäã¿é Òà Lean үйлдвэрлэлийн çàð÷ìûã àøèãëàí ¿éëäâýðèéã õÿëáàðõàí óäèðäàõ áîëîìæòîé ø¿¿ äýý. ßàãààä çààâàë Удирдлагын БҮАТ-ã àøèãëàõ ãýæ?” õýìýýí àñóóæ áîëíî. Çàðèì òîõèîëäîëä òèéì áàéæ áîëно. Lean үйлдвэрлэл íü ¿éë àæèëëàãààã õÿëáàðøóóëàõ, õóðäàñãàõ, ¿ð àøèãã¿é зүйлсийг бууруулахад чиглэсэн áàéäàã. Бие биедээ нөлөөлөх хөшүүрэг сайтай ¿éë àæèëëàãààíóóä (голчлон үйлдвэрүүд, болон нийлүүлэгчид)-ийí õóâüä ýíý òåõíîëîãè ìàø тохиромжтой байдаг. Toyota компани áîë Lean үйлдвэрлэлийн нэрийн хуудас бөгөөд маргаангүй дэлхий дээрх хамгийн сайн үйлдвэрлэлийн êîìïàíè билээ. Îëîí êîìïàíèéí õóâüä, õýðýãëýã÷äèéã хөшүүрэгдэх íü ººðèéí ¿éëäâýðëýë áîëîí õàíãàìæèéí ¿éë àæèëëàãààã õºø¿¿ðýãäýõýýñ õ¿íäðýëòýé áàéäàã. Эрэлт байнга хувьсдаг. Ýðýëò хааяа татарч, хааяа ихсэж байдаг нь Lean үйлдвэрлэлийã õýðýãæ¿¿ëýõýä õ¿íäðýë учруулдаг. ßàãààä? Ó÷èð íü Lean үйлдвэрлэл àëü áîëîõ òîãòвортой íºõöºë áàéäàëä àìæèëòòàé õýðýãæäýã. ªºðººð õýëáýë õóâüñàìòãàé орчин нөхцөлд тэр бүр òîõèðäîãã¿é. Òýãâýë Toyota ¿¿íèéã õýðõýí øèéäâýðëýæ áàéíà âý? гэдэг асуулт гарч ирнэ. Þóíû ºìíº, Toyota-ãèéí íèéë¿¿ëýëòèéí óðñãàë á¿õýëäýý Lean áèø. Toyota-ãèéí ¿éëäâýð áîëîí áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä íü Lean, õàðèí ò¿ãýýëò áîëîí æèæèãëýí õóäàëäààíû õýñýã íü Lean áèø. Toyota á¿òýýãäýõ¿¿íýý Lean çàð÷ìààð ¿éëäâýðëýэä эöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í бэлэн болмогцоо дамжуулан борлуулагчдын бараа материалын нөөц рүү ордог. Энэ нөөцийн хэмжээ мөнгөн дүнгээрээ 2-3 òýðáóì äîëëàðт õýëáýëçдэг ба õóâüñàìòãàé ýðýëòèéí хүндрэлийг äàâàí òóóëàõ, äàñàí çîõèöîõ хамгаалалт болж өгдөг. ªºðººð õýëáýë, Toyota үйлдвэрээ ýöñèéí õýðýãëýã÷äèéí ýðýëòийн хэлбэлзлээс ийнхүү хамгаалж, эрэлтийн өөрчлөлтөнд íèéö¿¿ëýí ¿éëäâýðëýëèéíõýý õýìæýýã аажуу, бага багаар ººð÷лөх боломж олж авдаг.
Îëîí êîìïàíèóä Lean õàíäëàãûã íýâòð¿¿ëýõ ãýæ îðîëääîã áîëîâ÷ òýäэнд их хэмжээний бэлэн бүтээгдэхүүний нөөцийг хадгалах боломж байдаггүй. Тýä Toyota-ãèéí çàãâàðûã àøèãëàäàã. Учир нь Lean-ий тухай ном бүтээлд Toyota-гийн жишээ том байр суурийг эзэлдэг бөгөөд энэ чиглэлийн îëîíх çºâëºõ¿¿ä Toyota-д àæèëëàæ, эсвэл тэнд ажиллаж байсан хэн нэгнээс Lean-д ñóðàëöсан байäàã. Иймэрхүү êîìïàíèóä Lean çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëж эхлэхдээ ò¿¿íèé õàìãèéí ÷óõàë çàð÷èì áîëîõ áàéíãûí ñàéæðóóëàëòанд хамаг анхаарлаа хандуулдаг. ¯¿íèé төлөө тэд ìàø èõ õºäºëìºðëºäºã. Ингэж явсаар нэг л өдөр хэн нэгэн нь “Байнга гэнэтийн асуудалтай òóëæ байхын оронд эðýëòèéн өөрчлөлтийг óðüä÷èëàí òààìàãëàæ, ò¿¿íä òîõèðóóëàí ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýãээ өөрчилж байвал сайхан” ãýæ хэлдэг. ¯¿íèéã ë ýðýëò íèéë¿¿ëýëòèéã òýíöâýðæ¿¿ëýõ ãýäýã áºãººä Удирдлагын БҮАТ-í óòãà ó÷èð ¿¿íä îðøäîã.
4. Удирдлагын БҮАТ-í ýðèí ¿å Бèçíåñ ïðîöåññûí çàãâàðóóä шинээр бий болсноосоо хойш түгээмэл ашиглагдаж, îëíû òàíèë áîëîõ õ¿ðòëýý 20 îð÷èì æèëèéí õóãàöààã òóóëñàí áàéäàã. Áîäîîä ¿çüå: • Manufacturing Resource Planning/Enterprise Resource Planning2 íü 1960-ààä îíû ¿åä анх бий болсон õýäèé ÷ 1980 -ààä îí õ¿ðòýë түгээмэл дэлгэрч ÷àäààã¿é. 2000 оны үед нэг хэсэг эрчээ авсан ч голдуу програм хангамжийн хэмжээнд яригдаж жинхэнэ процесст тун бага анхаарал хандуулсан. • 2
3
4
Чанарын нэгдсэн удирдлага3/6-н Сигма4 íü ìºí ë 1980-ààä îíû ñ¿¿ëээр өргөн дэлгэрэх хүртлээ íýëýýä урт замыг
Enterprise Resource Planning (ERP) – Байгууллагын үйл ажиллагааны бүхий л мэдээллийг нэгтгэх, нэгж хэсгүүдийн уялдаа холбоог хангах мэдээллийн урсгалыг бий болгох, процессыг автоматжуулах арга хэрэгсэл.
Total Quality Management (TQM) – Бүтээгдэхүүн болон процессын чанарыг тасралтгүй сайжруулах нэгдсэн менежментийн хэрэгсэл.
Six Sigma – Процессыг сайжруулах, чанарыг дээшлүүлэх, гологдлыг бууруулах стратеги, арга хэрэгслүүдийн цогц.
туулсан. Òýð ¿åä ЧНУ (Чанарын Нэгдсэн Удирдлага)–èéã õ¿í á¿ð ë íýâòð¿¿ëýõ ãýæ îðîëäîæ áàéñàí. Õàðèí îäîî ЧНУ/6-н Сигма аргачлалуудын тархац жигдэрч, áèçíåñèéí ертөнцийн õ¿ëýýí çºâøººðºãäсөн нэгэн хэсэг болжээ. • Яг цагт нь систем(Just in time5) /Lean үйлдвэрлэл íü 1970-ààä îíû ¿åä анх гарч ирсэн ÷ ямар нэг ойлгомжгүй шалтгааны улмаас 1990-ýýä îíû ñ¿¿ëèéí õàãàñ õ¿ðòýë ò¿ãýýìýë áîëæ ÷àäààã¿é. Бүгд л “Ýíý àðãàчлал ñàéí юм. Гэхдээ яàãààä компани á¿ð ¿¿íèéã àøèãëàæ õýðýãæ¿¿ëýõã¿é áàéíà âý? Ìàíàé ¿éëäâýðëýëийн салбарт юу болохоо байчихсан юм бý?” ãэцгээж áàéñàí. Бид зураг 1-2-т шинэ процессийн нэвтрүүлэлтийн муруйг харуулсан. Удирдлагын БҮАТ íü 1980-ààä îíû ýõýýð ¿¿ññýí áîëîâ÷ 2005 îíîîñ л ò¿ãýýìýë áîëæ ирсэн. Зурагт үзүүлсэнчлэн бèä Удирдлагын БҮАТ-í õýðýãöýý øààðäëàãà öààøèä óëàì íýìýãäэх хандлагатай гэж таамаглаж байна. Õàðèí хэсэг хугацааны äàðàà òîãòâîðæèõ øèíæòýé áîëæ, бусад арга хэрэгслүүдийн нэгэн адил ºðãºíººð àøèãëàãääàã ìåíåæìåíòèéí àðãà õýðýãñë¿¿äèéí эгнээнд нэгдэх òºëºâòýé áàéíà. Çóðàã 1-2
Øèíý ïðîöåññûí íýâòðýëò Øèíý ïðîöåññ áîëîâñðóóëàãäàæ, õýðýãëýýíä íýâòýð÷, ºðãºí õýìæýýíä òàðõàõ õ¿ðòýë 15-20 æèëèéí õóãàöàà çàðöóóëàãääàã. Òóõàéëáàë: MRPII/ERP, TQM/Six sigma, JIT/Lean
Борлуулалт, Үйл ажиллагааны төлөвлөлт 2006 îíä
Ò¿ãýýìýë àñóóëòóóä: Äýýð äóðüäñàí ¿ð àøгуудыг á¿õ êîìïàíè õ¿ðòäýã ¿¿? Öººí êîìïàíè áèåò ¿ð àøãуудыг бүгдийг, èõýíõ êîìïàíèóä áèåò ¿ð àøãèéн нилээдгүйг хүртдэг, õàðèí àëü õýäèéí îëîí çºâ ç¿éëүүдийг õèéæ õýðýãæ¿¿ëæ сурсан êîìïàíèóä äóðüäñàí áèåò ¿ð àøãóóäаас цөөхнийг íü ë õ¿ðòäýã. Ýíý íü зүйрлэвэл õîíõ õýëáýðèéí ìóðóéã ñàíàãäóóëíà. Áàãèéí àæèëëàãàà, øèéäâýð ãàðãàëò ñàéæðàõ, èðýýä¿é ð¿¿ õàðàõ öîíõûã íýýæ ºãºõ ãýõ ìýò áèåò áóñ ¿ð àøãóóäûг áàðàã á¿õ êîìïàíèóä õ¿ðòýæ áàéíà. Гэхдээ хариулт нь мэдээж жинхэнэ Удирдлагын БҮАТ-г хэр зөв нэвтрүүлсэн бэ гэдгээс шалтгаална. Хэрвээ тэгж чадаагүй бол мэдээж ямар ч үр ашиг хүртэхгүй. Удирдлагын БҮАТ аргачлалыг íýâòð¿¿ëýõ çàðäàë õýð ºíäºð âý? Гайхалтай нь дîîðõ ãóðâàí øàëòãààíû óëìààñ Удирдлагын БҮАТ аргачлалыг õýðýãæ¿¿ëýõэд ºðòºã çàðäàë òóí áàãà ãàðäàã: • Удирдлагын БҮАТ аргачлал нь харьцангуй цөөхөн хүмүүсийн оролцоотойгоор сайжруулалтыг үр дүнтэй хийдэг. Ýíý íü 6-н сигма(Six Sigma), Lean үйлдвэрлэл çýðýã компанийн ажилтнуудын дийлэнх îëîíõèéã õàìðóóëдаг àðãà õýðýãñë¿¿äýýñ ýðñ ÿëãààòàé. Òèéìýýñ Удирдлагын БҮАТ-н төсөлд мэдлэгийг түгээх болон ñóðãàх зардал маш áàãà гардаг. • Èõ õýìæýýíèé ìºí㺠çàðöóóëæ, çºâëºõ ¿éë÷èëãýý àâàõ øààðäëàãàã¿é. Удирдлагын БҮАТ-ã íýâòð¿¿ëýõ òóðøëàãàòàé, äýýä óäèðäëàãàòàé ажиллах ÷àäâàðòàé мэргэжилтэн байхад л болно. Мэргэжилтэнтэй 6-10 сарын хугацаанд сардаа 1-2 удаа уулзан зөвлөгөө авах ихэнх тохиолдолд хангалттай байдаг. • Удирдлагын БҮАТ-д шаардлагатай мэдээллийг ихэнх компаниуд ERP, CRM болон бусад ашиглаж байгаа системүүдээсээ татан гаргаж, бидний өдөр тутамд хэрэглээ оффисын эксел (Microsoft Excel) ïðîãðàìмыг ашиглан нэгтгэж харахад болдог.
Энэ тохиолдолд ямар нэг шинэ програм худалдаж авах хэрэгцээ гарахгүй. Хэрвýý Удирдлагын БҮАТ-д зориулсан тусгай програм худалдаж авах бол зардал нь 100,000 ам.доллараас хэтрэхгүй байдаг. Глобал дундаж хэмжээтэй бизнест Удирдлагын БҮАТ-г нэвтрүүлэх нийт зардал хэдэн зуун мянган доллараас хэтрэхгүй. Үүнээс ч бага байх боломжтой. Санхүү хариуцсан захирлын ажилтай нэг найз маань Удирдлагын БҮАТ-н тухай хэлэхдээ:“Хүртэх үр ашигтай харьцуулахад зардал нь үнэхээр өчүүхэн. Хýðýãæ¿¿ëýõã¿é áàéõûí àðãàã¿é гайхалтай аргачлал” гэсэн юм. Äàðààãèéí õýñýãò: Ýíý аргачлал ò¿ãýýìýë хэрэглэгдэж байгаа юм байна. Гэхдээ ýíý åð íü ÿã þó þì áý? гэдэг талаар авч үзнэ.