8 minute read
“Lijden een plek geven is cruciaal”
HOE GA IK OM MET LIJDEN DAT NIET ‘ZOMAAR’ OVER GAAT?
Advertisement
Prof. dr. Hanneke Schaap - Jonker
Psycholoog, theoloog en rector van het Kennisinstituut christelijke ggz (Kicg) Rouw, verlies en verdriet. Je komt het overal tegen. Je broer is nog steeds niet de oude, na het overlijden van zijn vrouw. Een vriendin kampt met verwaarlozing uit haar jeugd. Hoe gaan wij Nederlanders om met het ongemak van het lijden? Hanneke Schaap: “We zijn cultureel met z’n allen gebrand op vooruitgang. Het is moeilijk voor ons om uitzichtloosheid en machteloosheid te verdragen.”
‘Het moet nu maar eens over zijn.’ ‘Ik ga het er niet over hebben, want het is zwak van mij.’ Het zijn herkenbare gedachtes voor mensen die worstelen met lijden dat niet zomaar over gaat. “Die houding is er soms bij psychische ziekte en rouw,” vertelt onderzoeker Hanneke Schaap, rector van het Kennisinstituut christelijke ggz (Kicg). “Veel mensen maken zaken mee die een lange tijd, of zelfs hun hele leven, pijnlijk blijven. Je bent iets kwijtgeraakt en dat komt niet meer terug. Dat verlies draag je met je mee. Je staart naar de brokstukken en denkt ‘wat nu?’.”
ONGEMAKKELIJK LIJDEN
“Uitzichtloos lijden maakt ons ongemak-
kelijk. We weten niet wat we ermee aan moeten. In onze maatschappij zijn we meer van de stijgende lijn, dat het steeds iets beter gaat. Of van de goede afloop: het was een heel nare periode, maar uiteindelijk… Dat laatste wordt ‘redemptive reframing’ genoemd: je duidt iets wat je meemaakt op een verzoenende manier, waarbij het kwade als het ware oplost in
het goede. Je hebt er bijvoorbeeld iets van geleerd en dat maakt alles goed. Maar dat klopt niet. Het kwade wordt niet minder erg omdat het uiteindelijk iets goeds brengt. Die insteek doet niet altijd recht aan het lijden dat jijzelf of iemand anders doormaakt.”
ERKENNING
“Redemptive reframing betekent eigenlijk dat je pijn en verlies in een dwingende mal stopt. Je schuift het in een kastje en doet de deurtjes dicht. Het is er niet meer, maar eigenlijk is het er nog wel. Het gaat daar etteren en kost bergen energie. Hoe verander je deze neiging om een positief sausje over je eigen lijden te gooien? De eerste stap is bewustwording. Erken aan jezelf dat jouw lijden echt lijden is. Je mag ruimte geven aan de worsteling. Benoem in een gesprek: ‘Het voelt eigenlijk alsof ik een positieve draai moet geven aan dit probleem, maar het voelt nu alleen maar rot.’ Dit is een lastige stap, waarbij mensen uit je omgeving hard nodig zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan een vrouw die al jaren depressief is. Na al die tijd denkt zij: ‘Hier kan ik nu niet meer mee aankomen. Ik zou nu beter moeten zijn.’ Zij zet zichzelf klem. Vanuit die positie is het ontzettend moeilijk om ruimte te vragen. Dan is het heel belangrijk dat de familie, de therapeut, de vrienden zeggen: ‘Jouw lijden mag er zijn.’”
IK MAAK RUIMTE VOOR JOU
“Als je in gesprek bent met iemand anders die uitzichtloos lijdt, draait het om erkenning. Aan het lijden zelf kun je weinig doen. Maar je kan heel veel doen aan de omstandigheden waarin iemand moet lijden. Loop niet weg voor het ongemak. Benoem bijvoorbeeld je gevoel: ‘Als ik probeer voor te stellen dat ik in jouw schoenen sta, dan doet dat dit en dit met mij. Het is begrijpelijk dat je dit zo voelt.’ Durf het samen te ervaren. Dat betekent ook dat je ertegen ingaat als de ander zijn lijden wegveegt. Let op als iemand zegt: ‘Het is stom van mij dat ik dit zo voel’. Ga daar niet in mee. Dat kun je ook heel goed zonder woorden doen. Houd iemands hand vast. Dat gezamenlijke, daar draait het om. Lijden een plek geven is cruciaal. Om samen de moeite en het verdriet uit te houden, in plaats van het weg te vegen met een snelle oplossing. Binnen het christelijk geloof is die plek er ook. De Bijbel staat er vol mee. Je ziet het in het leven van Jezus, in het lijden en sterven van de Heer. Ook de psalmen staan vol met worstelingen met God, bijvoorbeeld Psalm 13. Zo’n worsteling is nooit het eindpunt, maar het mag er wel zijn. In je geworstel ben je niet los van God. Je blijft in relatie met Hem.”
OVER PROF. DR. HANNEKE SCHAAP
Het raakvlak van psychologie en het christelijke geloof houdt Hanneke Schaap-Jonker al jaren bezig. Als rector van het Kennisinstituut christelijke ggz, (een initiatief van De Hoop en Eleos) houdt ze zich onder andere bezig met wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en zorginnovatie.
DE DAG VAN
MARIA KOSTER
Maria Koster
Ambulant thuisbegeleider
08:15u
Ik stap op de fiets naar ons kantoor.
08:30u
Samen met collega’s houden we een dagstart. Een van ons leest uit de Bijbel. We delen dingen die spelen bij onszelf of cliënten. Daar bidden en danken we voor met elkaar.
09:00u
Op bezoek. Met deze cliënt start ik samen de dag op voor hij naar zijn werk gaat. Met mijn bezoek in de ochtend kan hij structuur brengen in zijn dag en zijn huis opruimen. Dan gaat hij naar zijn werk. We fietsen samen een stukje op.
10:00u
Terug op kantoor rapporteer ik mijn bezoek en regel ik dingen voor de cliënt die we vanmorgen hebben afgesproken.
11:00u
Ik maak mij klaar voor mijn tweede bezoek. Bij deze cliënt ben ik wat langer. We praten veel. Er speelt ook veel, op allerlei vlakken. Naast iemand staan als maatje, een relatie opbouwen en vanuit daar helpen, dat vind ik mooi aan mijn werk.
12:15u
Met de polikliniek heb ik kort overleg over deze cliënt.
12:30u
Lunchtijd. Samen met collega’s eten vind ik het gezelligst. We lunchen op kantoor of gaan naar buiten om een stukje te lopen.
13:00u
Naast de begeleiding thuis bieden we ook een aantal opvangplekken voor mensen die dakloos zijn of dreigen te worden. Met collega’s heb ik overleg over de nieuwe intakes. Wie kunnen we plaatsen? Wat kunnen we betekenen in het leven van deze mensen?
14:00u
Ik bel aan. Een moeder woont met haar vier kinderen op een zolder. Ik tref een schrijnende situatie aan. Vijf matrassen liggen op een rij op de grond. Waar kan ik helpen?
15:15u
Als de nodige dingen in gang zijn gezet voor het gezin stap ik bij mijn collega in de auto. De volgende cliënt bezoeken we altijd samen.
16:15u
Terug op kantoor handel ik de laatste to do’s af. Eén cliënt bel ik altijd even einde van de middag om vinger aan de pols te houden. Ze heeft het zwaar.
16:45u
Nog even naar buiten. Met een cliënt die bij ons woont loop ik een kort rondje. Haar zoontje zit in de buggy. Hoe gaat het met haar? Heeft de advocaat al nieuws?
17:00u
Na een dag vol persoonlijke verhalen en situaties is het tijd om naar huis te gaan.
Petronella de Haan
Directeur Zorg
DANKBAARHEID DOEN
Op de bank genesteld met een kopje koffie binnen handbereik lees ik een boek van professor Brené Brown. In haar boek beschrijft ze dat het ervaren van geluk het sterkst naar voren komt bij de mensen die dankbaarheid in praktijk brengen. Niet de omstandigheden bepaalden het geluk bij de mensen die ze interviewde, maar het startte met dankbaarheid en het gevoel van geluk volgde daarop.
De Heere heeft dit principe in ons gelegd. In Kolossenzen 3:15-17 worden we drie keer opgeroepen om dankbaar te zijn. In vers 15 gaat het erover dat we geroepen zijn om samen één lichaam te vormen en worden we opgeroepen om de vrede in onze harten te laten heersen en dankbaar te zijn. Je zou kunnen zeggen dat het hier gaat om de gesteldheid van dankbaarheid. Vervolgens is de oproep in vers 16 om het woord van Christus in rijke mate in ons te laten wonen, elkaar te onderwijzen en op te bouwen door psalmen, lofzangen en geestelijke liederen. Waarbij we worden opgeroepen voor de Heere te zingen met dank in ons hart. Het gaat hier dus al een stapje verder, namelijk dat we woorden geven aan de dankbaarheid die in ons leeft. In vers 17 worden de woorden van dankbaarheid aangevuld met daden: “En alles wat u doet met woorden of met daden, doe dat alles in de Naam van de Heere Jezus, terwijl u God en de Vader dankt door Hem.” Dankbaarheid doen, dat doet ertoe.
De belofte die de Heere God verbindt aan dankbaarheid gaat verder dan het begrip geluk. Het resultaat is namelijk de vrede van God die alle begrip te boven gaat (Fil. 4:7). Soms vraagt het inspanning van ons om niet naar de omstandigheden alleen te kijken. Het is een actieve daad.
Binnen De Hoop heb ik ook mensen ontmoet die heel bewust hun dankbaarheid uiten in hun gebeden naar de Heere God. Daarmee zijn natuurlijk niet alle moeilijke omstandigheden direct weg, maar er verandert zeker wel iets in hoe zij met die omstandigheden omgaan. Ik leer daar iedere keer weer van dat niet de omstandigheden onze vrede of geluk bepalen, maar de mate waarin we dankbaarheid doen. En om deze woorden dan ook maar direct in praktijk te brengen wil ik jullie zeggen dat ik dankbaar ben dat ik dit principe vanuit Gods woord met jullie heb mogen delen.
De buurtbieb in Zuidplas ITEM VAN BETEKENIS
In de voortuin van Huis van Hoop Zuidplas pronkt een buurtbieb. Het is een cadeau aan de wijk. Tijdens de officiële opening is hij overhandigd aan de gemeente. Stef Rijkaard, teamleider Huis van Hoop Zuidplas: “De bieb staat symbool voor onze gastvrijheid. Hiermee willen we onderstrepen dat we in de buurt willen zijn en een goede relatie met onze buren belangrijk vinden.”
“Voor de start waren omwonenden weleens ongerust. Nu we er zitten is dat verdwenen en krijgen we leuke reacties op onze nieuwsbrief of een kaartje in de bus. Een aantal buren had afgelopen kerst wat geld ingezameld en cadeautjes gekocht voor de bewoners. Dat is hartverwarmend!”
“De buurtbieb is een van de schakels die ons helpt een goede buur te zijn en een positieve bijdrage te leveren aan de wijk. Regelmatig staat er iemand in de bieb te kijken. Mensen kunnen een boek meenemen en weer doorgeven als ze willen. Om de paar weken zetten we er weer wat nieuwe boeken in. Deze krijgen we van verschillende kanten aangeboden. Ook buren zetten er weleens iets in. Zo is het echt een bieb van de wijk geworden.”
