LK
WERK BOEK N º4.2 — 04|2015
METROPOLITAAN BEREIKBAARHEID PROGRAMMA
LANDSCHAP
Oss Loket Knooppunten LK°4.2
DELTA METROPOOL
KLASSIEKE ontwikkeling
het SAMENWERKINGS proces
Van klassieke gebiedsontwikkeling naar het samenwerkingsproces: niet wachten op grote ingrepen of investeringen, maar vanaf dag ĂŠĂŠn werken aan een stapsgewijze verbetering van het gebied.
2
Oss IN HET LOKET KNOOPPUNTEN Het belang van een robuust mobiliteitsnetwerk ter bevordering van sterke stedelijke regio’s is breed onderkent. Aantrekkelijke en goed georganiseerde multimodale knooppunten met eenvoudige overstapmogelijkheden, goede voorzieningen en een sterke koppeling met de directe omgeving zijn hierbij cruciaal. Knooppuntontwikkeling is echter complex en het risico op een lang traject van onderzoek theorievorming en discussie is groot. Daarbij zijn de middelen voor grootschalige ruimtelijke ontwikkeling bij zowel marktpartijen als overheden door de crisis steeds beperkter geworden. Beheer wordt soms uitgesteld of tot een minimum bepekt. Aanwezige lokale initiatieven wachten op een stimulans van het rijk of het grote geld van een projectontwikkelaar. Ondertussen liggen veel knooppunten er onaanzienlijk bij terwijl er ook op de korte termijn al veel te winnen is. Om concrete verbetering van knooppunten en hun omgeving te stimuleren, organiseert de Rijksadviseur Infrastructuur en Stad, Rients Dijkstra, een experimenteerruimte waarin praktische actie wordt ondernomen door het samenbrengen van partijen en lokale initiatieven; het Loket Knooppunten. Middels het Loket worden gedurende drie jaar, drie knooppunten per jaar gestimuleerd. Aan de eerste drie knooppunten (Beverwijk, Hoofddorp en Weesp) wordt inmiddels hard gewerkt. Dit document gaat over de tweede ronde. Het Loket hanteert een vernieuwende werkwijze. Er wordt niet gewacht op grote ingrepen of investeringen zoals in de klassieke gebiedsontwikkeling, maar er wordt samen met stakeholders vanaf dag één gewerkt aan een stapsgewijze verbetering van het gebied. Per knooppunt zal een ervaren strateeg/ontwerper gevraagd worden de (wenselijke) initiatieven van de verschillende partijen in kaart te brengen. Dit moet leiden tot een stapsgewijze ruimtelijke ontwikkelstrategie, die door lokale initiatiefnemers zal worden uitgevoerd, met ondersteuning van het ingeschakelde bureau en de Rijksadviseur. Door het samenbrengen van lokale initiatieven en te kijken welke ingrepen nu al te realiseren zijn, kan op korte termijn een eerste impuls worden gegeven aan de kwaliteit van het gebied. Grote ontwikkelingen blijven mogelijk, maar een kwaliteitsverbetering is hiervan niet langer afhankelijk. Daarbij kan een eerste initiatief, hoe klein ook, andere partijen verleiden ook in het gebied te investeren. Er wordt een proces in gang gezet dat kan blijven evolueren, waardoor de plek steeds prettiger zal worden voor de reiziger en de gebruikers van het omliggende gebied. Vereniging Deltametropool en het College van Rijksadviseurs (CRa) hebben gezamenlijk een aantal knooppunten geselecteerd. Hierbij is enerzijds gekeken naar het enthousiasme van de gemeente en andere partijen voor deelname van Oss aan het loket en het draagvlak van partijen in acht genomen, anderzijds de mogelijkheid tot versterken van de strategische betekenis van het knooppunt in het mobilitietsnetwerk én de stedelijke omgeving. De selectie is uitgewerkt in Selectie Knooppuntenloket 2015. Oss is één van de vier geselecteerde knooppunten waar het loket mogelijk gaat starten deze tweede ronde. In dit startdocument (werkboek 4.2) heeft Vereniging Deltametropool relevante vraagstukken, partijen, mobiliteit- en ruimtelijke gegevens samengebracht. Het document geeft een eerste advies over wat er nodig is in het stationsgebied van Oss en geeft een voorstel voor acties en partijen. Indien Oss geselecteerd wordt voor deelname aan het loket, zal dit document het startpunt vormen voor een vervolgtraject van het CRa. 3
t
Do rtm un d
VLINDERDIAGRAM Aalten
REGIONAAL CENTRUM
Ze ve na Di ar da m W eh l
Varsseveld
Terborg Gaanderen
langzaamverkeer
66 Elst Nijmegen Lent
nabijheid
Nijmegen Nijm. Goffert
E IC
openbaarvervoer Nijmegen Heyendaal
-H er nb os
ch
Cuijk
1 x per uur (ma/vr 7-20u)
H el m H ond el m Br H ond and el m ’t H evo H ond ou ort el t m De ond ur B ne rou w hu is
Vierlingsbeek
2 x per uur (ma/vr 7-20u)
wegen
menging Intercity station
4 x per uur (ma/vr 7-20u)
1 x per uur (ma/vr 7-20u) en
Venray
Bestemming: vooral werken en voorzieningen Ontwikkelpotentie
2 x per uur in spitsuren*
2 x per uur alleen in spitsuren*
Ka ld en ki rc he n
lo 13
Ve n
H or st -S ev en um Bl er ick
Ei
nd
ho
ve
n
Ei nd h.
Be uk en la an
in te ns ve Ra
ge
s Os st e W s st Os alen Oo sm b. Ro gen to er H ’s-
to
rg . bu ijm en N k n Du he ijc W
’s
Mook Molenhoek
Boxmeer
Ge ld ro p H M ee aa ze rh ee ze W ee rt
intensiteit
Fr an kf K u ö Ba rt a ln se m l M ai n
n de us he Op en er st Ke el Ti j ai el a Ti sew s Pa
ld ve nx m di da ar n H se
Bo Vu gh xt el Be t st
Münster
RB
51
Ru ur lo
Winterswijk West Winterswijk
Zaltbommel
nb ee Gi k lze Ti -Ri lb je ur n Ti g Re lb Ti ur esh lb g ur Un of g ive Oi rs st ite er it w ijk
E Dr nsc ie he n d En erlo sc he de E De nsc Gl Es hed an ch e Gr m er b a RB on 64 au rug rk
Lo ch em
n
Vo rd en
Lichtenvoorde- centrum Regionaal Groenlo
Velp
W es te Du rv ive oo r n
em nh
M aa rn
Ar
al tra en Bu nn ik
d es Be m da er l Le rke A em ch rin ld Go xve
Geldermalsen
Oss
t ue em H e ch D e in in m et e tL gh Do nch i Ni et ty Ci Do
Rhenen Culemborg
Rheden
Arnhem Zuid
n- t tte ls Ze de An en d m aar em w H de Do
Houten Castellum
he
Ed eW W ag ol en fh ez in ge e Oo n st er be ek
Ede Centrum
Veenendaal West Veenendaal Centrum
Houten
tp Dieren
Lunteren
tC
Utr. Lunetten
Zu Brummen
CORRIDORS
ch tre
Voorst-Empe
(per 2-2-2015)
al da en p en m Ve Klo De
t ijn ch R re he Ut sc id Le ht c re e Ut wijd r Te en
U
Barneveld Centrum
em af nh a Ar ikh es em Pr rnhort A o p er lp Ve
Dr i Ze ebe ist rg en -
t ch ve
Barneveld Zuid
Noord Brabant
Klarenbeek
or Go
Barneveld Noord
er ld Do n en De ov lth Bi
er Ov r. Ut M aa rs se Ut n Zu rec ile ht n
De MatenProvincie:
Hoevelaken
en ld De
Soest Soest Zuid
rk pa ds lo ei ge dh en zon Ge
Sportpark Hollandse Rading
7
RE
Vlinderdiagram voor Oss (Vereniging Deltametropool 2015) Strategische positie van station Oss op de corridor ‘s-Hertogenbosch - Nijmegen 4 x per uur alleen in spitsuren* Langzaam Verkeer: 132 Wegen: 150 Nabijheid: 11% OV:485 (Spoorkaart 2015) OV fiets verhuur: Spoorovergang: Fietsenstallingen: Lokale wegen:
er uv Re
rm
on
d
en m al Sw
e Ro
M ön c Dü he n H sse gla am ld db m orf ac h
n le ge Te
straal: 3200m
Ja Ja 1939 21
In-/uitstappers: 8.157 Trein (p.uur): 4 Metro (p.uur): 0 Streekbus (p.uur): 4 Tram (p.uur): 0 Stadsbus (p.uur): 4
inwoners + werknemers + bezoekers (300m): 5.648 inwoners + werknemers + bezoekers (1200m): 50.119
Inwoners: 15.873 Werknemers: 14.805 Bezoekers: 15.490 Invloedsgebied: 415 ha
MASTERPLAN SPOORZONE OSS
Stedenbouwkundige opgaven
Masterplan Spoorzone (2010)
Lijn loopt door station: lijn stopt niet op dit station
1. Spoorzone (Spoorlaan) 2. Raadhuislaan 3. Maasvallei – Jurgensplein 4. V&D – De Wal – sportveld TBL 5. Eikenboomgaard – Oostwal 6. Koornstraat (Fraterstuin) 7. Museum Jan Cunen (Oostwal)
ric ht
ht ric ck st ij aa dw M an R
C K he Ce erk vre nt rad mo ru e n t m
st
lvd nb oo W n l rle l aa ee daa nsd H en Ra er Vo en l m u im Ge Kl Op ch la n er hi rg Sc nbu t. G S lke Va m e th rd ou H sen oo N rs ee icht M r st aa M
aa
e èg Li
H ee rle La n nd de Ey gr Ki a ge a ss f Ey lsh el ge o ve RB l H s 20 ho n er ve zo Ko n ge hl M nr sc ar a th he kt Aa id ch en Aa ch We s e Aa n S t ch ch en an H z bf Stolberg / Eschweiler
rd
M
en jsd Ei
66
Menging: 18% straal: 1200m
Lijn onderbroken bij station: lijn stopt op station
Ge le en Sp au Oo Sc be st hi ek nn N ut e n h H oe H ns ee br rle oe n k
t ta
e nd Bu Visie Dynamisch Stadscentrum 2020 (2010)
Intensiteit: 111 straal: 1200m
straal: 300m/1200m *(7-9 en 16-18 u)
Richtingen regionale wegen (3200m): 3 Richtingen regionale wegen (1200m): 0 Richtingen snelwegen Station 2 (3200m): Aantal snelwegafslagen (1200m): 0 Parkeerplekken: 377
Si
oo lsl -E ek Be
de ra te ut -L en le Ge
ht Ec en er st Su
VISIE STADSCENTRUM OSS
straal: 300m
66
7
7 Stedenbouwkundige opgaven
1. Spoorzone (Spoorlaan)
2. Raadhuislaan Stedenbouwkundige opgaven
3. Maasvallei – Jurgensplein
1. Spoorzone (Spoorlaan) V&D – De Wal – sportveld TBL 2. 4. Raadhuislaan 3. 5. Maasvallei – Jurgensplein Eikenboomgaard – Oostwal 4. V&D – De Wal – sportveld TBL Koornstraat (Fraterstuin) 5. 6. Eikenboomgaard – Oostwal 6. 7. Koornstraat (Fraterstuin) Museum Jan Cunen (Oostwal) 7. Museum Jan Cunen (Oostwal)
4
HUIDIGE SITUATIE
OSS
Huidige situatie
Station Oss ligt aan de spoorlijn tussen ‘s-Hertogenbosch en Nijmegen. Het ligt hiermee buiten de scope van Programma Hoogfrequent Spoorvervoer. Aangezien Den Bosch en Nijmegen hier wel mee te maken krijgen is echter niet denkbeeldig dat op termijn de lijn wel een frequentieverhoging zou kunnen krijgen. Goederenvervoer is vanwege de logistieke bedrijven een belangrijke factor. Oss is een multimodale knoop, waar naast Intercity’s, Sprinters, streekbussen ook een HOV-bus rijdt richting Eindhoven. Er is een P+R faciliteit naast het station. De kruisingen met het spoor in het stationsgebied zijn allen gelijkvloers. Door wachttijden kunnen in de spits kleine files ontstaan en de voetgangersovergang tussen de perrons levert gevaarlijke situaties op. De HOV verbinding uit het zuiden moet het spoor zelfs twee keer kruizen, wat soms leidt tot vertraging in de dienstregeling. Het huidige station voldoet niet meer aan de eisen van de gemeente. Het gebouw is met de rug naar het stadscentrum gekeerd en doorgangen voor treinpassagiers zijn erg krap. Er zijn gesprekken gevoerd met Ns/ProRail over mogelijke aanpassingen. Voormalig spoorbouwmeester, koen van Velsen heeft zich toen der tijd uitgesproken voor behoud van het station vanwegen het bijzondere architectonisch karakter. Spoorlaan, Gasstraat en busstation zijn recent opnieuw ingericht. De fietsenstalling aan de centrumzijde is te klein. De Spoorlaan kampt met leegstand. Provincie Noord-Brabant werkt momenteel aan een integrale visie op ruimte en OV-mobiliteit. Ca. mei 2015 is de eerste fase gereed van het Knooppuntenboek, waarin alle Brabantse knooppunten zijn uitgewerkt, waaronder station Oss. Dan worden
KNOOP:
8.157 In- en uitstappers (NS 2010) 1.939 Fietsenstallingen (Prorail 2012) 377 Parkeerplekken (parkeerlijn.nl, Qpark, prettigparkeren.nl, Google Earth) 4.600 meter tot de snelwegafslag A59 4 x per uur IC (Roosendaal - Zwolle), Sprinter (‘s-Hertogenbosch - Nijmegen) 10x per uur Bus 96, 157, 161, 305 (Snelbus)
PLAATS:
415 ha 15.873 14.805 15.490
Invloedsgebied (R = 1.200m) Inwoners binnen het invloedsgebied van 1200 meter (CBS, juli 2012) Werknemers binnen het invloedsgebied van 1200 meter (LISA 2010) Bezoekers binnen het invloedsgebied van 1200 meter (in ROC De Leijgraaf, Pivot Park, De Lievenkamp cultureel centrum en Oss winkelgebied centrum)
STRUCTUURVISIE OSS
KANSEN KORTE TERMIJN met betrokken partijen concrete afspraken gemaakt. Noord-Brabant is een mozaïekstad, een stedelijk netwerk dat gezamenlijk het vestigingsklimaat en de connectiviteit (regionaal en internationaal) wil verbeteren. Oss biedt plaats aan topsectoren Life Science en Logistiek, heeft zo’n 90 duizend inwoners en 3 stations (Oss, Oss West en Ravensteijn). De structuurvisie van Oss (2006) biedt een kader voor het verbeteren en intensiveren van het stadscentrum en de spoorzone. In 2010 werd de Visie Dynamisch Stadscentrum vastgesteld in samenwerking met private partijen, waaronder NS Poort. Het plan voorziet in verbetering van de ruimtelijke kwaliteit, een winkelstrategie, het mixen van functies, gerichte gebiedsontwikkeling, langzaamverkeerverbindingen en een visie op bereikbaarheid. In het verlengde van deze visie werd in 2010 ook een Masterplan Spoorzone opgesteld, waarin stedelijke bebouwing aan de zuidkant van het station werd voorzien (P+R terrein Gasstraat). Dit plan is niet tot ontwikkeling gekomen omdat de kantorenmarkt drastisch veranderde. NS trok zich recent terug uit kantorenontwikkeling van 20.000 m2. Het stadscentrum van Oss kampt net als andere steden van deze omvang met een teruglopend winkelaanbod. De gemeente profileert zich met kwaliteit, lokaal ondernemerschap en er zijn een aantal (boven)regionale evenementen, maar de landelijke winkelketens trekken weg naar de grotere kernen. Het stationsgebied kent momenteel veel leegstand, terwijl tegelijkertijd een aantal nieuwe vastgoedontwikkelingen in de pijplijn zit. Op een deel van het MSD terrein, dicht bij het station, is sinds een paar jaar de Life Science campus Pivot Park in ontwikkeling.
Structuurvisie Oss 2020 (2006)
46151POO120406.indd 30
13-4-2006 11:00:40
5
Voorstel voor Acties
winkelstrategie centrum
8 herinrichting Raadhuislaan
7
10
4 stationsgebouw en -plein opknappen 9 3 5
2 Ambtie toegang 1 6 Pivot Park veiliger overgang Ontwikkeling campus Pivot Park
eerste 300 meter Eventuele frequentieverhoging spoor op lange termijn
Maatregelen op:
N.B. dit gaat om een onderzoeksgebied met advies voor verbetermogelijkheden op de korte, middellange en lange termijn
6
korte termijn: directe verbetering mogelijk middellange termijn lange termijn
1. P+R terrein en kiss & ride, zuidzijde station
2. Onlogische perronopbouw - 2x een enkel perron i.p.v. 1 centraal perron
3. Stationsgebouw, centrumzijde
4. Nieuwe langzaamverkeerverbinding richting centrum, gebied in ontwikkeling
5. Fietsenstalling
6. Fietssnelweg zuidzijde, zicht op MSD complex
Mole De M cent de R het c kruis huid afbre
De fo Raad duid geac straa verh is, ko van verh bom
Deze het c huid De e Een de in straa op v
7. Kiosk op stationsplein, mogelijk zet NS hier een bloemenwinkel in
8. Nieuwe stijl openbare ruimte in centrum Oss, fiets de ruimte en auto te gast (beeld: Verkeersstructuur Centrum Oss)
32
9. Leegstaande panden stationsplein
10. Gelijkvloerse spoorovergang, HOV verbinding
7
Bij d er ee word blijft auto Burg Dat b beoo wink
PARTIJEN
OSS
Partijen
Wat zijn de belangrijkste stakeholders die zich uiteindelijk aan het Loket Knooppunten in Oss moeten committeren? De gemeente is samen met de lokale ondernemers al bezig met het verbeteren van plinten en ruimtelijke kwaliteit in het stadscentrum. Om de Spoorlaan ook op peil te krijgen is nog aandacht nodig voor de horeca en andere functies. De NS is van plan een bloemistketen in de leegstaande restauratie op het plein te huisvesten. De banden met NS kunnen in het algemeen een stuk beter worden aangehaald. In de directe omgeving van het station aan de noordzijde zijn vastgoedplannen in ontwikkeling van Hendriks Bouw (Oude Theater) en Reuvers Bouw (hoek Spoorlaan - Bram van de Berghstraat). Aan de zuidzijde van het station zijn Q-park, MSD / Pivot Park en Bouwbedrijf Van Schijndel logische partijen om mee samen te werken. Tot slot kunnen ook bewoners en reizigers om input worden gevraagd.
DIRECT BETROKKEN PARTIJEN
MOGELIJKE ANDERE TE BETREKKEN PARTIJEN
• Gemeente Oss
• Arriva
• Provincie Noord-Brabant
• Bert Dirrix, Spoorbouwmeester
• Lokale ondernemers en gebouweigenaren
• MSD / Pivot Park
stationsgebied
• Woningbouwcorporatie
• Projectontwikkelaars: Hendriks Bouw,
• Q-park
Reuvers Bouw, Van Schijndel
• Reizigers en bewoners
• NS Stations
• Ministerie IenM, Verbeterprogramma
• ProRail
Overwegen
8
AANPAK
LOKET
Aanpak
AANPAK
LOKET
Er liggen nu stedenbouwkundige visies voor de korte en middellange termijn. De plannen hangen deels af van vastgoedontwikkelingen. Ook zijn er programma’s voor het verbeteren van de mobiliteit en ruimtelijke kwaliteit in het centrum en de spoorzone van Oss. Er is echter nog geen sprake van een geactualiseerde integrale visie op het stationsgebied. De gemeente heeft baat bij het bundelen van bestaande opgaves en het ruimtelijk verkennen van de mogelijkheden rond het station. Tevens kan de ruimtelijke kwaliteit nu al aan worden gepakt met een integraal uitvoeringsplan. Het gaat dan bijvoorbeeld om het verbeteren van het stationsgebouw, het verder opwaarderen van het stationsplein, wayfinding richting Pivot Park en stadscentrum en toevoegen van (tijdelijke) functies in leegstaande gebouwen. Dit type no-regret maatregelen, gecombineerd met tijdelijke functies kunnen het gehele stationsgebied direct aantrekkelijker maken, en kunnen een spin off effect hebben voor de nieuwe ontwikkelingen op de lange termijn.
De gemeente heeft aangegeven graag met het Loket aan de slag te gaan. Zij kan hulp van het Loket gebruiken bij de stedenbouwkundige invulling van het gebied en het met elkaar in contact brengen van de juiste partijen. Het traject kan ook worden aangegrepen om beter af te stemmen met NS/ProRail. Voo r deze opgave is een (ontwerp)bureau nodig dat over zowel strategische stedenbouwkundige als inrichtingskwaliteiten beschikt en dat in staat is om verschillende partijen te betrekken en met elkaar te verbinden. FOCUS • Aanpak leegstand en tijdelijk gebruik Stationsplein / Spoorlaan. • Connectie en wayfinding Pivot Park en stadscentrum. • Veiligheid gelijkvloerse kruising. Verbetering stationsgebouw en perrons. • Ontwikkeling noord- en zuidzijde van het spoor. Afstemming vastgoedontwikkelingen rond station. 9
INVLOEDSGEBIED STATION
REGIONALE VOORZIENINGEN
Oss Centrum
Oss
DE LIEVEKAMP ST SOCIAAL CULTUREEL CENTRUM
PIVOT PARK
ROC DE LEIJGRAAF POLI
TALENTENCAMPUS
10
COLOFON
COLOFON
COLOFON
01.07.2015 Vereniging Deltametropool Rotterdam Onderzoek Merten Nefs Miriam Ram Paul Gerretsen In samenwerking met het College van Rijksadviseurs Mike Emmerik Rients Dijkstra Gemeente Oss Ronald Kraus, adviseur duurzame mobiliteit Contact merten.nefs@deltametropool.nl mike.emmerik@rgd.minbzk.nl r.kraus@oss.nl
I
II
DOCUMENTEN
COLOFON
Vereniging Deltametropool & Provincie Noord-Holland (2013); Maak Plaats! werken aan knooppuntontwikkeling in Noord-Holland
Vereniging Deltametropool is een onafhankelijke ledenorganisatie die door onderzoek en debat de ontwikkeling van metropolitaan Nederland bevordert. Draag bij, word lid!
Gemeente Oss (2010); Visie Dynamisch Stadscentrum
Vereniging Deltametropool Postbus 600 3000 AP Rotterdam +31 (0)10 7370340
Gemeente Oss (2010); Masterplan Spoorzone Gemeente Oss (2006); Structuurvisie Oss 2020
www.deltametropool.nl www.twitter.com/deltametropool
Provincie Noord-Brabant (2015); Ontwikkelagenda OV netwerk Brabant, Knooppuntenboek
III
IV
11
LK°4.2