17 minute read
Een beetje fier op onszelf - nummer 300
UIT DE OUDE DOOS - De pioniers van onze ‘gazet’
Een blik in eigen keuken
THE MAKING OF DE HOOGSTRAATSE MAAND
300 nummers zijn 300 maanden. 300 maanden gedeeld door 12 geeft 25 jaren. Gedurende die tijd hebben een stelletje van een 20-tal vrijwilligers - halve en hele gekken hadden we bijna gezegder voor gezorgd dat De Hoogstraatse Maand telkens weer, en elke maand in uw bus valt. Of dat je ze kunt kopen in de winkels, verspreid ter stede. Hogen tijd dus voor een blik achter de eigen schermen. Om u te laten zien hoe dit edel product eigenlijk wordt gemaakt.. We laten u toe in onze keuken, waar we de deksels van de potten zullen lichten. Om u te laten zien hoe maandelijks vanaf het witte blad papier de zowat 60 à 70 bedrukte pagina’s worden gemaakt die ge op dit ogenblik in handen hebt. Let wel, ’t is voor ene keer, omwille van die 300, en om dat jullie het zijn. Probleem, hoe behouden we het overzicht. Door verschillende geesten, handen en machines wordt het gerecht bereid, op verschillende plaatsen. Daarom, gefaseerd zullen we te werk gaan.
Fase 1
Vergaderen en vergaren
Telkenjare weer in juli, bij het begin van elke nieuwe jaargang, trekt het DHM-personeel zich terug in conclaaf. Om eens diep te graven in het gehele DHM-gebeuren. Te beginnen met de evaluatie van het voorbij werkjaar. Wat was goed, minder goed, ronduit slecht. Conclusies.
Om dan verder te gaan met ‘de’ vraag der vragen, is er nog voldoende enthousiasme aanwezig om er nog maar eens een jaartje mee verder te gaan?
Oordeelt er een meerderheid van wel, dan worden de grote lijnen uitgezet van de zaken waar het de volgende jaargang over zal gaan. En wie er bereid is om weer een jaar het beste van zichzelf te geven. Volledig uit vrije wil, maar wel in een bindende afspraak. DHM is geen duivenkot waar iedereen naar believen kan in- en uitvliegen.
Geen beter oord om eens diep te gaan dan bij de paters van Meersel-Dreef. Op Dreef zoals ze in Mjeel zeggen. Helaas, de vorige juli kon het niet bij de paters, en gingen we elders. Niet meer of de Geest zal zich één van de dagen wreken, en wat dan?
Goed, we gaan dus door, wat gebeurt er dan verder?
Een beetje fier
We schrokken er eigenlijk zelf ook van.
300 ‘Maanden’ betekenen wel 25 ‘jaren’. En dan rekenen we de ‘Gazetten’ (weekbladen toen nog) van de eerste zes jaren niet eens mee.
Waarlijk hoog tijd om jullie, lezers, ook eens te danken omdat jullie ons zo blijven koesteren. Want geloof het of niet: onze oplage is door de jaren heen alleen maar gestegen, tegen alle pers-trends in.
En vergeten we toch ook niet onze adverteerders, stabiele handelszaken en betrouwbare vaklieden. Zij zijn uw vertrouwen meer dan waard.
Ook Koninklijke Drukkerij Em. de Jong BV danken we voor haar voortdurende kwaliteitswerk en deze maand in het bijzonder voor de extra inspanning om ons nummer ‘kleur’ te geven.
Driehonderd maal dank aan iedereen…
De redactie
De dag na het verschijnen van DHM wordt er een maandelijkse redactieraad gehouden, bij toerbeurt bij een redactielid thuis. Dat gastheer/ vrouw speelt, en zich zal beijveren om de raad een propere en comfortabele infrastructuur aan te bieden. Zodat op waardige wijze kan worden vergaderd. Met droog en nat, dat eveneens in voldoende mate, èn gratis, hoort te worden aangeboden. Honger en dorst kunnen het vruchtbare denkwerk lelijk in de weg staan.
Ook hier wordt eerst het vorige nummer kritisch geëvalueerd. Gebeurt al eens dat er bloemen worden gegooid, soms de potten er nog aan. Nadien worden die eerder genoemde grote lijnen van bij de paters op Dreef, verder tot concrete onderwerpen thema’s uitgewerkt. Voor het ‘Dorpsleven’ en sommige vaste rubrieken is er aangesteld werkvolk. Voor andere rubrieken, zoals bv. voor het ‘coververhaal’ is er een wisselende bemanning (m/v).
Hoe dan ook, na afloop van de raad wordt elke redacteur voorzien van een opdracht(en) de nacht ingestuurd. Om verder in alle eenzaamheid creatief te zitten wezen. Hetzij als observerende dorpsredacteur, hetzij als vast rubrieker, hetzij als een wat meer losse flodder met een wisselend devoir. Of als alle drie tegelijk.
Nu, we weten niet of jullie je een beeld kunnen vormen van zulk een redactieraad. We zeggen het ongraag, maar laten we maar toegeven dat ie bevolkt wordt door laten we maar zeggen een zootje ongeregeld. Bonte vogels van verschillend pluimage, met bij wijle een nogal eigenzinnig bekkie. De raad verloopt dan ook vrij chaotisch. Het noodt tot wennen voor diegenen die nog menen dat vergaderingen agendamatig op het hoofdspoor dienen te worden gehouden. En die zoektochtelijk de wonderbaring willen vinden, die telkens weer die wanorde herschept tot een aantal onuitgesproken, maar blijkbaar toch goed begrepen afspraken. Tijd, ervaring en verstandhouding hebben de nodige automatismen gekneed. Niet te vergeten, de voorspraak van de paters, op Dreef.
De opdrachthoudende redacteur hoort nadien niet te treuzelen. Amper veertien dagen heeft ie om het eigen werk te schrijven, en of, de hem door gelegenheidscorrespondenten ingezonden stukken te ordenen. Deze geschriften zonodig binnen de toegestane marges te korten. Taalkundig bedenkelijke schrijvelarij gedeeltelijk of, gelukkig zelden, volledig te herschrijven.
Voor de statistiekers
De Hoogstraatse Maand wordt gedrukt op 3000 exemplaren. De helft is voor de postabonnementen verspreid over 50 postnummers in België, enkele in Nederland en Luxemburg, en zelfs eentje in Japan. Je mag drie maal raden wie dat kan zijn. De andere helft gaat zoals gezegd naar de 14 winkels in Hoogstraten, Minderhout, Meer, Meerle, Meersel-Dreef, Wortel en Rijkevorsel voor de losse verkoop.
Een doorsnee nummer van bv. 68 pagina’s bevat 41.000 woorden of 255.000 lettertekens. Wat staat voor 34 pagina’s platte tekst (zonder de titels, de 100 foto’s, en de 60 advertenties). In gewone typemachinetekst (heeft een groter lettertype) zou dit 90 volle pagina’s vertegenwoordigen.
Voor 300 nummers werd er dus 255.000 x 300 = 76.500.000 keren door de medewerkers een lettertoets beroerd. Indien we een halve seconde per aanslag zouden rekenen, voor zover de meesten onder ons dat al zullen halen, betekent dit netto 10.625 uren allicht bij wijle krampachtig getokkel. Daarnaast werden er voor die 300 nummers 30.000 fotootjes getrokken.
Door de drukkerij wordt er in eerste opmaak telkens 25 meter kolomtekst aangeleverd, die door de eindredacteur en de plakploeg wordt verknipt en geplakt.
Om stil van te worden.
Fase 2
De eindredactie
Gebeurt eigenlijk in twee stappen. Veertien dagen vóór het verschijnen van DHM (op de laatste woensdag van de maand) moet de kopij ingeleverd zijn bij onze eindredacteur. Die ’s anderendaags een eerste eindredactie maakt, teksten en foto’s op een cd-rom brandt, waarmee ie de dag nadien om 08.00 uur ’s ochtends aan de poort van de drukkerij staat.
Het laatste sport- en dorpsnieuws mag nog op de daaropvolgende zondag worden binnengebracht. Onze eindredacteur maakt diezelfde avond nog een tweede eindredactie en staat daarmee andermaal de maandagmorgen om 08.00 uur met een tweede cd-rom aan diezelfde poort, van diezelfde drukkerij. Een ogenblik van destress, nadat ie allang niet meer wist of het nu schele koppijn was, of zeer voeten die hij had. Allebei kon ook. Dus beste mensen, verzacht het lijden van deze gepijnigde mens. Weest steeds op tijd met uw bijdrage.
Ah ja, zeker niet vergeten. Alle teksten worden in deze fase nog eens nagelezen door onze corrector. Die er door de bank genomen een 25-tal taalfouten uithaalt, en een 100-tal die te maken hebben met de conversie van het ene systeem naar het andere. We bedoelen foutieve woordafbrekingen, aaneen geplakte woorden en dies meer.
Fase 3
De drukkerij (1)
Van in den beginne is De Koninklijke Drukkerij Em. de Jong de huisdrukkerij van De Hoogstraatse Maand. Begonnen als dorpsdrukkerijtje in Baarle-Nassau, ondertussen uitgegroeid tot grootste grafische site van Nederland, en van België. Maar meer hierover in het interview met baas Joep de Jong verderop in dit blad.
Onze eindredacteur dus met zijn cd-rom aan de poort. Waar vriendelijke dames deze in ontvangst nemen, een order aanmaken en de data met vlijtige hand invoeren in het computersysteem van de drukkerij. Vanwaar ze langs elektronische weg de verschillende stappen zullen doorlopen. Drukkerij de Jong wordt volledig, maar dan ook volledig computerbeheerst gestuurd. In eerste instantie worden teksten en foto’s naar wat genoemd wordt de ‘technische werkvoorbereiding’ gezonden. Waar de foto’s worden gecontroleerd, zo nodig gefotoshopt, van kleur in wit-zwart omgezet, en voorzien van een nummer. De teksten worden driekolommig en aan één stuk doorlopend gezet, en eveneens genummerd. Foto’s en teksten worden dan afzonderlijk op A4-tjes afgeprint. Zoals gezegd, tweemaal staat onze eindredacteur met zijn cd-rom aan de poort, tweemaal mag ie die A4-tjes ’s avonds al gaan afhalen.
Fase 4
Knippen- en plakken
Telkens onze eindredacteur met deze A4-tjes van de drukkerij thuiskomt, gaat hij die onmiddellijk aan stukken knippen. De juiste foto’s aan de juiste teksten hechten. De juiste onderschriften onder de juiste foto’s pinnen en de verschillende knipsels per onderwerp en/of dorp sorteren. Waarna hij al zoveel mogelijk pagina’s ‘plakt’. ‘Plakken’ is in deze DHM-taal, en wil zeggen dat de knipsels van teksten, foto’s en advertenties op A4-tjes worden geplakt die er dan als de toekomstige DHM- pagina’s uitzien.
Laat het duidelijk wezen dat onze eindredacteur die 60 à 70 pagina’s niet in zijn eentje kan zitten plakken. Daarom laat hij op een avond de zogenaamde ‘plakploeg’ (4 m/v) aanrukken, die zich te samen zet in het pand nr. 40 van het Begijnhof.
Diegenen onder u die zich zouden geroepen voelen deze ploeg te vervoegen, dienen de nodige bewijzen van bekwaamheid te kunnen voorleggen. Zoals daar zijn een proeve van een gedegen tweedimensionaal inzicht. En minimum 3 gewonnen puzzel-wedstrijden op minstens provinciaal niveau. Want het plaksel hoort het waarachtig uitzicht te hebben van een passend geassembleerde DHM-pagina. Allerminst dit van het eindwerk van een eerste jaars uit het kleuteronderwijs. Hoe aandoenlijk zulke werkstukjes ook moge wezen.
Fase 5
De drukkerij (2)
De ochtend na de avond plakploegen of ploegplakken – we zijn nu een week na het inleveren van de kopijen – tiegt onze eindredacteur ten vijfde, zij het deze keer ten laatste male naar de drukkerij. Met een bundel beplakte A4-tjes die de toekomstige DHM moeten verbeelden.
En bij De Jong liggen we schijnbaar in een goei schuif. Bij grote uitzondering mochten we het volledige drukproces volgen en er foto’s van maken. Hierbij begeleid door een uiterst voorkomende Ron Grooten die ons werkelijk alle hoeken en kanten van het bedrijf heeft laten zien. De man had zelfs de planning aangepast zodat we niet bij nacht en ontij hoefden te komen. Bij De Jong wordt er immers 24/24 en 7/7 gewerkt. Peperdure machines mogen zelfs geen halfuurtje stilstaan. We zijn onze tocht doorheen de drukkerij begonnen bij de opmaker. Die op basis van het plakwerk en aan de hand van de teksten, foto’s en advertenties die hij reeds in zijn computerbibliotheek heeft zitten, de elektronische DHM-pagina’s aanmaakt.
Digitale grootmontage
Van de opmaak ging het naar de ‘digitale grootmontage’. Waar de opgemaakte pagina’s met 8 tegelijk in een welbepaalde volgorde op grote virtuele vellen van 90 bij 60 cm (op dit formaat wordt er ook gedrukt) worden gemonteerd. En hier komt er natuurlijk meer dan één kat op de koord. Want stel, na het drukken, plooien en doorsnijden blijkt dat bv. pagina 17 niet volgt op pagina 16. Dan zit men daar in Baarle-Nassau wel degelijk met een probleem.
Een dummy
Dus, men wil het risico van dat ongemak vermijden door van de ‘grootmontage’ met de plotter een printproef te maken van die grote vellen. Die in de afdeling ‘digitale eindcontrole’ op van alles en nog wat worden nagekeken. Wordt het resultaat goed bevonden, dan worden die proeven geplooid en gesneden tot een ‘dummy’ die met de oorspronkelijke bundel plakwerk op gelijkenis wordt vergeleken. En zeker voor wat betreft de hoger vermelde pagina 17 na 16, weet je nog wel? Zeer merkwaardig aan deze afdeling is de onwaarschijnlijke afwezigheid van de computer. Hier voeren het menselijk oog en het geoefende hoofd waarin dat oog zit, nog het eerste en het laatste woord. In deze kamer is nog het laatste, maar onvervangbare restant aanwezig van het oude ambachtelijke drukken.
Drukplaten
Eenmaal die dummy geen doorn meer is in dat menselijk oog, wordt ie nog voor een ultieme controle naar hogerhand gestuurd. Die bij goeddunken een visum geeft voor de ‘plaatkopie’. In deze afdeling wordt het elektronische zetwerk door een laserstraal in de aluminium-drukplaten ingebrand. Die na de nodige behandelingen op weg gaan naar de drukkerij voor de eindfase.
In de drukkerij worden de drukplaten nog op mogelijke foutjes gecontroleerd. Zij mogen geen enkel krasje bevatten want dat worden meegedrukt. Is de drukker akkoord, dan neemt hij de drukplaat van de controletafel en monteert ze in de offsetdrukpers. We gaan u de uitleg over de techniek van de offsetdruk besparen, het zou ons veel te ver brengen. De geïnteresseerden verwijzen wij graag naar bv. Wikipedia (artikel offsetdruk) waar de techniek helder staat verwoord. In de computer van de drukpers wordt een aantal vereiste parameters ingesteld en wordt een proefvel gedrukt. Dat vervolgens wordt ingescand om een aantal gegevens zoals bv. de zwart-wit balans te controleren. Na de nodige bijstellingen worden nog een 20-tal proefvellen gedraaid om o.a. de inkt de kans te geven zich op de drukrollen uit te balanceren. Nadien wordt geleidelijk op kruissnelheid overgeschakeld waarbij er zo ‘n 14 à 15.000 vellen per uur eenzijdig bedrukt uit de pers op een hoop worden gespuwd.
Na de ene velzijde, de andere. Zelfde procedure, maar opgelet. Eerstens, de juiste drukplaat moet op de juiste manier in de pers worden gezet. Tweedens, de eenzijdig bedrukte vellen zijn op de juiste wijze in de laadbak te plaatsen. Of we krijgen nog veel grotere problemen dan die pagina 16 na 17, weet je nog. Het zou deze keer wel eens 20 na 47 kunnen zijn. En ondersteboven. Of achterstevoor. Maar goed, we hebben met eigen ogen gezien met welk een zorg en organisatie DHM wordt aangemaakt, zodat we er vrij zeker van kunnen zijn dat dergelijke malheuren niet gebeuren. Rest ons dan de laatste fase in de drukkerij, het plooien, snijden en nieten. De plooimachine vouwt de vellen van 16 pagina’s in katernen en verzamelt deze tot een volledig nummer. In de nietmachine worden de pagina’s aan elkaar geniet en worden deze op de juiste afmetingen afgesneden.
Fase 6
De distributie
Drukwerk klaar, op een pallet wachten de DHMmen voor uitvoer. Twee sterke medewerkers, homo et mulier fortis, laden de Maanden in geschikte vervoermiddelen, en vrijwaren het werk tegen regeninslag.
Thuis gekomen worden de bladen op de keukentafel bijeengesepareerd. Een deel moet naar Turnhout voor de postabonnementen, het andere deel wordt naar de 14 verkooppunten vervoerd voor de losse verkoop. Noteer dat onze verantwoordelijke uitgever in hoogst eigen persoon het vervoer naar de post in Turnhout voor zijn rekening neemt. Noblesse oblige.
Een bedenking vóór het slapengaan
‘Eigen lof stinkt’, placht ons moeder nogal eens te zeggen. Moge de Heer haar ziel hebbe. Maar…, laat het dan voor ene keer maar eens lekker stinken.
Zoals ook Joep de Jong van de gelijknamige drukkerij het in zijn interview zegt, de min of meer professionele regionale kranten met meerdere of mindere advertenties, zijn stilaan uit het maatschappijbeeld verdwenen. Met als gevolg een enorme verarming van de dienstverlening aan de gemeenschap. In een poging om deze trend te keren werd destijds in verschillende gemeenten door groepjes vrijwilligers een maandblad opgericht. Gedreven als zij waren door de vaste overtuiging dat in een goed functionerend sociaal en democratisch bestel het bestaan van een onafhankelijk weekblad een absolute noodzaak is. Voorbeelden zijn onder andere: ‘De Nieuwe Spetser’ in Merksplas, ‘De Brug’ in Rijkevorsel, en… ‘De Hoogstraatse Maand’ in GrootHoogstraten. ‘De Brug’ helaas gaat ophouden te bestaan. Bij gebrek aan voldoende helpende pennen.
Want, zoals gezegd, dergelijke maandbladen draaien volledig op vrijwilligers. Waarvan de maandelijkse inzet al naargelang de functie kan gemeten worden tussen een paar uren en zo ongeveer een halftime job. Daarbij te weten dat een maand verdullemme rap om is, als ge er tussen hangt. Daar moet volk voor gevonden worden beste mensen, die het toch altijd maar weer willen doen. We dachten dat we dat bij het 300ste DHM-nummer voor ene keer wel eens mochten zeggen. Bij wijze van eerbetoon aan al die mensen over heel de wereld, die bezig zijn om maandelijks jaar in, jaar uit, zo ’n blad vol te krijgen.
Het begint hier inderdaad serieus te stinken.
En last maar absoluut niet least De uitgeverij De Hoogstraatse Pers die dus De Hoogstraatse Maand uitgeeft, werkt onder de bestuursvorm van een beperkte vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, in de volks- en andere monden, een bvba. Dit betekent dat er ook mensen zijn die zich bekommeren over het dagelijks bestuur van de vennootschap en het niet redactionele werk. Zoals daar is de algemene organisatie en administratie, het secretariaat, de financiën, de boekhouding, contacten met drukkerij en post, het abonnementenbestand, de adverteerders, de facturen, de distributie, de winkelverkoop, de website, het archiveren, de vertegenwoordiging naar derden… Zo beste mensen, we denken dat we het zowat gehad hebben. We zitten aan 2785 woorden en dat is flink boven de norm. ’t Es tid dat ’t ut is, zeggen ze in de Vlonders. ’t Es tid, mere dan tid.
De medewerkers aan De Hoogstraatse Maand
Nummer 1
Op 1 mei 1985 verscheen onze eerste Maand. Hoewel… Dit nummer heette nog, om de schok niet te groot te maken, De Hoogstraatse Gazet. Pas het eerstvolgende nummer gingen we De Hoogstraatse Maand noemen. De eerste jaargang telde elk nummer nog precies 24 pagina’s.
Nummer 100
Augustus 1993 zaten we reeds aan 100. In dat nummer stelde de legendarische Vorstenbosch Meersel-Dreef te koop. Het kwam nooit meer goed tussen hem en de Dreveniers… Het nummer telde 44 pagina’s.
Nummer 200
December 2001. We gaven gratis 200 tickets weg voor Harry Potter in The Movie. Op een kwartiertje waren alle kaarten uitgedeeld. Wat was het leven toen nog spannend! Het nummer telde 52 pagina’s.
DE WERELD VAN KRIZ
