ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
ΓΙΑΝΙΤΣΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α.Μ.: 1559
ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
ΑΓΡΙΝΙΟ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2015 ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι βασικοί στόχοι της παρούσας επιστημονικής εργασίας είναι: 1. Να περιγραφούν οι μηχανισμοί εκμετάλλευσης/αξιοποίησης γεωθερμικής ενέργειας καθώς οι πιέσεις που απορρέουν στο περιβάλλον από την χρήση της. 2.
Να εξηγηθούν τα οικονομικά αίτια που μας οδηγούν στην αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας.
3. Να αξιολογηθούν τα οφέλη και οι ζημιές/κόστη που σχετίζονται με την μη ορθολογική διαχείριση της γεωθερμικής.. 4. Να εξηγηθούν και να αξιολογηθούν τα μέτρα που έχουν λάβει οι αρχές όσον αφορά την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας 5. Να περιγραφεί η κατάσταση που υπάρχει στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο σχετικά με την αξιοποίηση την γεωθερμικής ενέργειας.
[2]
Περιεχόμενα
1. Συνοπτική περίληψη H γεωθερμική ενέργεια προέρχεται από την θερμική ενέργεια που απελευθερώνεται από το εσωτερικό της γης μέσω των εκρήξεων ηφαιστείων, φυσικών ατμών και θερμικών νερών. Συνεπώς η γεωθερμία αποτελεί μία ενδογενή πηγή ενέργειας για κάθε χώρα ή για κάθε περιοχή. [3]
Η γεωθερμική ενέργεια αποτελεί μία εναλλακτική πηγή ενέργειας, αν και πολλές φορές συγκαταλέγεται μεταξύ των ήπιων μορφών ή ανανεώσιμών πηγών ενέργειας. Η εκμετάλλευση ενός συγκεκριμένου γεωθερμικού πεδίου, ανάλογα βέβαια με το δυναμικό της περιοχής, δεν είναι απεριόριστη. Συνεπώς, ο όρος ''ανανεώσιμη'' πηγή ενέργειας δεν αποτελεί για μία συγκεκριμένη εγκατάσταση ρεαλιστικό χαρακτηριστικό, αφού η μέση διάρκεια ζωής ενός πεδίου είναι περίπου 30-50 χρόνια. Επίσης σχετικά με τον όρο ''ήπια'' μορφή ενέργειας, πρέπει να τονισθεί ότι ανάλογα με τη σύσταση των γεωθερμικών ρευστών είναι δυνατόν να προκληθούν προβλήματα στο περιβάλλον αν και τις περισσότερες φορές μπορούν να αντιμετωπισθούν με επιτυχία. Είναι απαραίτητα συνεπώς η σωστή μελέτη της περιοχής, ο σχεδιασμός, η εγκατάσταση και η λειτουργία της μονάδας ώστε να αποφευχθούν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας ξεκίνησε στις αρχές του 1900 στην Ιταλία (Landerello) με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ στην Ισλανδία από το 1925 άρχισε η θέρμανση οικιών. Η εμπορική ανάπτυξη της γεωθερμίας ξεκίνησε το 1955 στην Νέα Ζηλανδία, όπου γεωθερμικοί ατμοί χρησιμοποιήθηκαν εντατικά για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Η γεωθερμική ενέργεια ως εγχώρια πηγή ενέργειας είναι δυνατό να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε τοπικό επίπεδο. Η χώρα μας είναι ιδιαίτερα ευνοημένη όσον αφορά στην ύπαρξη γεωθερμικής ενέργειας. Η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία και την Πορτογαλία, είναι οι μόνες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οποίες υπάρχουν πεδία υψηλής ενθαλπίας( με θερμοκρασία ρευστών μεγαλύτερη των 1500C) και από τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν τα γεωθερμικά ρευστά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
[4]
Σχήμα 1: Γεωθερμικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην Ισλανδία. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/File:NesjavellirPowerPlant_edit2.jpg
2. Γενική περιγραφή Η εκμετάλλευση της γεωθερμικής ενέργειας μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Σε μεγάλη κλίμακα, χρησιμοποιείται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από 500kW μέχρι 5MW, Αλλά ακόμη και για θέρμανση νερού, ανάλογα με το δυναμικό του γεωθερμικού πεδίου. Τα γεωθερμικά πεδία χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στα Ξηρά θερμικά πετρώματα και στα Υγρά πορώδη πετρώματα. Όταν το γεωθερμικό πεδίο προέρχεται από τα υγρά πορώδη πετρώματα, με την κατάλληλη γεώτρηση μπορεί να απελευθερωθεί το γεωθερμικό ρευστό. Ανάλογα με τη θερμοκρασία του μπορεί να είναι ζεστό νερό ή ατμός και χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: 1. Υψηλές ενθαλπίας (για θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 1500C), 2. Μέσης ενθαλπίας (για θερμοκρασίες από 1000C έως 1500C), 3. Χαμηλής ενθαλπίας ( για θερμοκρασίες από 250C έως 1000C) Η εκμετάλλευση της χαμηλής και μέσης ενθαλπίας γεωθερμικών ρευστών προσφέρεται για διάφορες χρήσεις, εκτός από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα υψηλής ενθαλπίας γεωθερμικά ρευστά χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο για ηλεκτροπαραγωγή. Οι βασικότεροι τομείς στους οποίους μπορεί να γίνει η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας είναι: •
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
[5]
•
βιομηχανικές χρήσεις ( θέρμανση, λεβητοστάσια, μονάδες αφαλάτωσης κα παραγωγής αλάτων, κ.λπ.).
•
γεωργία-αλιεία ( θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιέργεια, ξηραντήρια κ.λπ.),
•
κτίρια (θέρμανση χώρων και νερού, σε συνδυασμό με ψύκτες απορρόφησης ή αντλίες θερμότητας για ψύξη κ.λπ.).
Η γεωθερμική ενέργεια, από τη φύση της, θεωρείται ως μία καθαρή μορφή ενέργειας ιδιαίτερα όταν συγκρίνεται με τις συμβατικές μορφές ενέργειας, χωρίς βέβαια οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εκμετάλλευσή της να είναι πάντα αμελητέες. Οι επιπτώσεις αυτές οφείλονται σε ουσίες που εμπεριέχονται στα γεωθερμικά ρευστά και επομένως τα προβλήματα που δημιουργούνται έχουν άμεση σχέση με τη φύση των επιβαρυντικών ουσιών. Η έκταση και η σοβαρότητα των προβλημάτων εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του ταμιευτήρα. Τον τύπο του εξαγόμενου ρευστού, τον τύπο της εφαρμογής, το μέγεθος των εγκαταστάσεων και την έκταση στην οποία αναπτύσσεται το έργο. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις εμφανίζονται κατά το στάδιο έρευνας των γεωθερμικών πεδίων . Τα στάδια έρευνας για την αναζήτηση ενός γεωθερμικού πεδίου περιλαμβάνουν τις εξής εργασίες: 1. Γεωλογικές και υδρογεωλογικές μελέτες 2. Γεωχημικές έρευνες 3. Γεωφυσικές έρευνες 4. Όρυξη ερευνητικών γεωτρήσεων Οι πρώτες επιπτώσεις που παρατηρούνται κατά την •
Φάση έρευνας
•
Ανόρυξη των γεωτρήσεων
•
Δοκιμές και κατασκευή μονάδων
Είναι 1. Διαρροές και προσωρινή διάθεση γεωθερμικών νερών σε υδάτινους αποδέκτες 2. Αυξημένος θόρυβος 3. Θέματα χρήσεων γης 4. Πρόκληση μικροσεισμικότητας
[6]
Σχήμα 2: Drill, deep into hard rock in this Northern California area to generate geothermal energy. Similar methods have caused earthquakes elsewhere. Πηγή: http://green.blogs.nytimes.com//2009/06/25/when-geothermal-energy-induces-earthquakes-readersreact/
Σχήμα 3: Προβλήματα και η αντιμετώπιση τους κατά την αξιοποίηση γεωθερμίας χαμηλής ενθαλπίας.
[7]
Σχήμα 4: Προβλήματα και η αντιμετώπιση τους κατά την αξιοποίηση γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας
Πρέπει να σημειωθεί: •
Το υδρόθειο είναι τοξικό σε συγκεντρώσεις πάνω από 100 ppm, ακόμα και θανατηφόρο όταν ξεπεράσει τα 600 ppm( Δεν φτάνει ποτέ αυτό το όριο στις γεωθερμικές γεωτρήσεις υψηλής ενθαλπίας)
•
Μικρές ποσότητες CO2 μπορούν να απελευθερωθούν ( δεν υπάρχει πρακτικά κανένας κίνδυνος ή ενόχληση)
•
Άλλα αέρια που συνηθίζονται στην αέρια φάση των γεωθερμικών ρευστών είναι η αμμωνία, το διοξείδιο του θείου, αεριώδεις ενώσεις βορίου κλπ.
[8]
3. Οικονομικά αίτια Τα οικονομικά αίτια που μας οδηγούν στην αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας είναι •
Είναι πηγή ενέργειας χαμηλού κόστους
•
It is a base load resource
•
Το μέσο κόστος του γεωθερμικού σταθμού είναι εντυπωσιακά χαμηλότερο από αυτό των παραδοσιακών πηγών ενέργειας
•
Η θερμότητα που παράγεται από τα γεωθερμικά ρευστά είναι σημαντικά φθηνότερη από εκείνη που παράγεται από την καύση πετρελαίου, ακόμη και από εκείνη που παράγεται από την καύση φυσικού αερίου
•
Η χρήση γεωθερμικών αντλιών θερμότητας για θέρμανση-κλιματισμό έχει 30% μικρότερο κόστος λειτουργίας από τα καλύτερα αερόψυκτα συστήματα
•
Κόστος συντήρησης μόλις το 1/3 εκείνου των συμβατικών συστημάτων θέρμανσηςκλιματισμού, και σημαντικά μεγαλύτερη διάρκεια ζωής που ανέρχεται σε 25-30 χρόνια
[9]
Σχήμα 5: Ενεργειακό και επενδυτικό κόστος για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (2000) Πηγή : http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/16183#page/1/mode/2up
Για την Ελλάδα το συνολικό κόστος επένδυσης για ηλεκτροπαραγωγή από γεωθερμική ενέργεια είναι 700-2000€/ kWe
Σχήμα 6: Ενεργειακό και επενδυτικό κόστος για την απευθείας χρήση της θερμότητα. Πηγή: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/16183#page/1/mode/2up
Για την Ελλάδα το συνολικό κόστος επένδυσης για την απευθείας χρήση θερμότητας είναι 200-1400€/kWe ενώ για την χρήση αντλιών θερμότητας είναι 600-2000€/kWe
[10]
Σχήμα 7: Ενεργειακό και επενδυτικό κόστος για την απευθείας χρήση της θερμότητας. Πηγή: https://energy.korea.com/archives/22333
Σχήμα 8: Graph comparing the cost of different energies. Study conducted by the Geothermal Energy Association. Πηγή: http://www.energybc.ca/profiles/hightempgeo.html
[11]
Οφέλη /Ζημιές Ποια είναι τα οφέλη των γεωθερμικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής? 1) Παροχή ηλεκτρικής ενέργειας φορτίου βάσης 2) Προστασία από την αστάθεια και την αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας
Μια χώρα μπορεί να αναπτυχθεί οικονομικά με βάση την γεωθερμία με την εξαγωγή της τεχνολογίας και τις ευκαιρίες απασχόλησης.
Σχήμα 9: Σύγκριση διάφορων μορφών ενέργειας
Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι η γεωθερμική ενέργεια υπερτερεί σε πολλούς τομείς σε σχέση με τις ανανεώσιμες και ήπιες μορφές ενέργειας. Όμως, η χρηματοδότηση ενός γεωθερμικού έργου περιλαμβάνει δύο βασικά στοιχεία κατά την ανάπτυξη του έργου: 1) Μια υψηλή επένδυση κεφαλαίου για γεωτρήσεις που μπορεί να αποτελέσει μέχρι και το 70% του συνολικού κόστους του έργου 2) Ένα ασφαλιστικό πλάνο για την κάλυψη του κινδύνου μη εύρεσης του αναμενόμενου γεωθερμικού δυναμικού(Exploration risk)
[12]
4. Πολιτικές Η ανάπτυξη της γεωθερμίας ακολουθεί την αποδεκτή στρατηγική που περιλαμβάνει τους τρεις βασικούς πυλώνες, Πολιτεία, Περιβάλλον και Κοινωνία με αλληλοσχετιζόμενες ενέργειες που οδηγούν σε δράση και ανάδραση μεταξύ βασικών πυλώνων. Το παρακάτω σχήμα παρουσιάζει τη γενική ροή μιας τέτοιας μεθοδολογίας η οποία εξειδικεύεται στη συνέχεια σε συγκεκριμένα μέτρα.
[13]
Σύμφωνα με την διεθνή πρακτική ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο για την ολόπλευρη ανάπτυξη και ορθολογική εκμετάλλευση της γεωθερμικής ενέργειας, θα πρέπει να εμπεριέχει διατάξεις που να διασφαλίζουν: •
Το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης του γεωθερμικού δυναμικού
•
Απλοποιημένες, αυστηρών και συγκεκριμένων προδιαγραφών διαδικασίες αδειοδότησης για την εγκατάσταση, λειτουργία κα διανομή σε ότι αφορά τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής αλλά και την περαιτέρω αξιοποίηση των προϊόντων και παραπροϊόντων των γεωθερμικών ρευστών ( άμεσες χρήσεις ).
•
Το καθεστώς των απαλλοτριώσεων και των χρήσεων γης.
•
Την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, διάθεση και τιμολογιακή πολιτική
•
Όρους και αρμοδιότητες εκμίσθωσης και διαχείρισης των γεωθερμικών πεδίων
•
Κανονισμό διεξαγωγής των γεωθερμικών εργασιών
•
Κάλυψη του γεωλογικού ρίσκου της έρευνας των γεωθερμικών πεδίων.
•
Τη χωροθέτηση των γεωθερμικών εγκαταστάσεων
•
Την περιβαλλοντική προστασία, τα μέτρα, τους κανονισμούς, τους μηχανισμούς ελέγχου και τις επιβαλλόμενες κυρώσεις.
•
Τα οικονομικά κίνητρα για την προσέλκυση σοβαρών και αξιόπιστων επενδύσεων
•
Την παροχή αντισταθμιστικών οφελών στις τοπικές κοινωνίες.
Τί ισχύει στην χώρα μας Από την μεταπολίτευση και μετά, καθώς και την περίοδο όπου αναπτύσσονται οι πρώτες σχετικές δραστηριότητες στη Μήλο και επιχειρούνται οι ανάλογες και στη Νίσυρο υπάρχει ένα διάσπαρτο νομικό καθεστώς που εμπεριέχεται σε νόμους περιφερειακούς ως προς το θέμα όπως: •
Ο νόμος 210/1973 για το Μεταλλευτικό κώδικα
•
Ο νόμος 1475/1984 για την Αξιοποίηση του Γεωθερμικού Δυναμικού
•
Η από 31.12.1993 Υπουργική Απόφαση για τον καθορισμό μισθώματος
•
Ο νόμος 2244/1994 για τη Ρύθμιση θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ.
•
Ο νόμος 2467/1998 για τη Μεταφορά Αρμοδιοτήτων Υπ Ανάπτυξης.
•
Ο νόμος 2773/1999 για την Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Το νομικό αυτό πλαίσιο:
[14]
•
Δεν αντιμετωπίζει ολοκληρωμένα το πρόβλημα της γεωθερμίας
•
Δεν συμπεριλαμβάνει τις ιδιαιτερότητες της.
•
Δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εποχής
•
Δεν εναρμονίζεται με τις ευρωπαίες και διεθνείς εμπειρίες και πρακτικές.
•
Δεν διασφαλίζει ευνοϊκές προϋποθέσεις ανάπτυξης του τομέα της γεωθερμίας.
•
Δεν ενθαρρύνει σε καμίας περίπτωση τον επενδυτικό τομέα.
Οικονομικά εργαλεία Οι μηχανισμοί στήριξης είναι ζωτικής σημασίας εργαλεία δημόσιας πολιτικής για τη γεωθερμική ενέργεια, ώστε να αντισταθμίζονται οι ανεπαρκείς της αγοράς και να μπορέσει η τεχνολογία να εξελιχθεί κατά μήκος της καμπύλης μάθησης της. Επίσης οι καινοτόμοι μηχανισμοί χρηματοδότησης θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ιδιαιτερότητες των γεωθερμικών τεχνολογιών και ανάλογα με το επίπεδο ωριμότητας των αγορών. Ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Ασφάλισης Γεωθερμικού Κινδύνου (EGRIF) θεωρείται ως ένα ελκυστικό μέτρο δημόσιας στήριξης για την αντιμετώπιση κινδύνου μη εύρεσης του αναμενόμενου γεωθερμικού δυναμικού. Χρηματοδοτικά εργαλεία/κίνητρα για την ανάπτυξη της γεωθερμικής ενέργειας στον ελλαδικό χώρο: 1. Παροχή εγγυημένων χαμηλότοκων δεκαετών δανείων σε κατοικίες και επιχειρήσεις 2. Άμεσες επιδοτήσεις για την αγορά και εγκατάσταση γεωθερμικών συστημάτων 3. Επιδότηση καινοτόμων μεθόδων
Υπουργικές αποφάσεις που πλαισιώνουν το νόμο για τη γεωθερμική ενέργεια είναι οι ακόλουθες:
Η Υπουργική Απόφαση Δ9Β/Φ166/ΟΙΚ8411/ΓΔΦΠ2373/117 του 2005 (ΦΕΚ Β' 635/12.5.2005) με θέμα «Όροι και διαδικασία εκμίσθωσης του δικαιώματος του Δημοσίου για έρευνα και διαχείριση του γεωθερμικού δυναμικού και της εν γένει διαχείρισης των γεωθερμικών πεδίων της Χώρας»
[15]
Η Υπουργική Απόφαση Δ9Β/Φ166/12647/ΓΔΦΠ3557/193 του 2005 (ΦΕΚ Β' 1012/19.7.2005) με θέμα «Χαρακτηρισμός και υπαγωγή σε κατηγορίες των Γεωθερμικών Πεδίων της Χώρας»
Η Υπουργική Απόφαση Δ9Β/Φ166/ΟΙΚ20076/ΓΔΦΠ5258/329 του 2005 (ΦΕΚ Β' 1530/7.11.2005) με θέμα «Κανονισμός Γεωθερμικών Εργασιών».
5. Κατάσταση Η κατάσταση στην Ελλάδα σχετικά με την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας ευνή αρκετά δυσοίωνη, παρά το μεγάλο δυναμικό που υπάρχει στη χώρα. Το συνολικό γεωθερμικό δυναμικό υψηλής ενθαλπίας το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, είναι της τάξης των 700 με 1200MW. Ενώ το δυναμικό της χαμηλής ενθαλπίας φτάνει τα 2500MW. To 2005 ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες υπογραφής της Σύμβασης Μίσθωσης του Γεωθερμικού πεδίου της Λέσβου στη ΔΕΗ Α.Ε. Το αποτέλεσμα ήταν η ανόρυξη της πρώτης βαθιάς ερευνητικής γεώτρησης. Η άδεια παραγωγής που έχει η ΔΕΗ για το έργο αυτό είναι ισχύος 8MW. Το γεωθερμικό δυναμικό θα μπορούσε να εξασφαλίσει μερικές εκατοντάδες ΜWe και μάλιστα σε ευαίσθητους νησιωτικούς χώρους, όπου η παραγωγή και διάθεση ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί να επιτευχθεί με αρκετό χαμηλότεο κόστος ανά KWh
Σχήμα 10: Γεωθερμικά Πεδία ανά ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Πηγή: Πηγή: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/16183#page/1/mode/2up
Γεωθερμία κατάλληλη για ηλεκτροπαραγωγή βρίσκεται σε προσιτά βάθη στα νησιά του ηφαιστειακού τόξου του Αιγαίου (Μήλος ,Σαντορίνη, Νίσυρος) αλλά και στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σαμοθράκη κ.α.
[16]
1983 εξερευνήθηκε το γεωθερμικό δυναμικό από την ΔΕΗ. Εξακριβώθηκαν δύο γεωθερμικοί ταμιευτήρες. Ο πρώτος βαθύτερος με θερμοκρασίες > 300°C. Η γεωθερμική ενέργεια πιστεύεται ότι είναι ικανή να παρέχει ενέργεια ίση με 50-100MW. Θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της Κω, της Καλύμνου και άλλων νησιών των Δωδεκανήσων
Σχήμα 11: Νήσος Νίσυρος. Πηγή: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/16183#page/1/mode/2up
Γεωθερμικό πεδίο υψηλής ενθαλπίας έχει έκταση μεγαλύτερη των 50km2, ερευνητικές γεωτρήσεις έγιναν σε βάθη 1000- 1400m. Θερμοκρασίες ρευστών στον ταμιευτήρα = 300325°C
Σχήμα 12: Νήσος Μήλος. Πηγή: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/16183#page/1/mode/2up
Η κατάσταση στην Ευρώπη και στον κόσμο σχετικά με την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας
Η εγκατεστημένη ισχύς των αντλιών θερμότητας (GSHP) ground source heat pumpsείναι 16.5 GWth. Για άμεση θέρμανση 3.0 GWth, ενώ τώρα είναι εγκατεστημένα 51 Γεωθερμικά [17]
εργοστάσια τα οποία παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Η Σουηδία, Γερμανία και η Ιταλία είναι οι χώρες με την μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύ της Ε.Ε.
Σχήμα 13: Χώρες της Ευρώπης Χαμηλής & Υψηλής Ενθαλπίας
Σχήμα 14: Πολιτείες της Αμερικής με την γεωθερμική ισχύ. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/Geothermal_energy_in_the_United_States
[18]
6. Πηγές στο διαδίκτυο 1) Πολύζου, Ο. (2007). Γεωθερμία-Βιώσιμη ανάπτυξη και τοπικές κοινωνίες. Αθήνα. http://geo-energy.org/reports/Economic%20Cost%20and%20Benfits_Publication_6_16.pdf Διδακτορική διατριβή με τίτλο Γεωθερμία- Βιώσιμη ανάπτυξη και τοπικές κοινωνίες. Στην συγκεκριμένη διδακτορική διατριβή πραγματοποιείται διερεύνηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ανά τύπο περιβαλλοντικού προβλήματος για τα στάδια έρευνας και ανάπτυξης των γεωθερμικών πεδίων για κάθε χρήση της γεωθερμικής ενέργειας. 2) Benjamin, M. (2014, Ιούνιος). The Economic Costs and Benefits of Geothermal Power. http://geo-energy.org/reports/Economic%20Cost%20and%20Benfits_Publication_6_16.pdf Το συγκεκριμένο paper εξετάζει τα οικονομικά οφέλη και ζημιές της γεωθερμικής ενέργειας. Συγκρίνει οικονομικά την γεωθερμική ενέργεια με άλλες ήπιες μορφές ενέργειας.
3) Miklos.A., Burkhard. S. (2007). Status of Geothermal Energy Use and Resources in Europe. Untechaching, Germany. http://www.geothermie.de/fileadmin/useruploads/wissenswelt/Materialien/Tagungen/EGC07/ 082-Antics_Sanner_EGC2007_BSA.pdf To συγκεκριμένο paper παρουσιάζει την κατάσταση όσον αφορά την χρήση της Γεωθερμικής ενέργειας στην Ευρώπη 4) Uihlein, A., & Sigfusson, B. (2015). 2013 JRC Geothermal Energy Status Report . Luxembourg: Publications office of the European Union, 2015. https://ec.europa.eu/jrc/sites/default/files/jrc_geothermal_report_final.pdf Το συγκεκριμένο report παρουσιάζει και αναλύει τις τεχνολογίες, την αγορά και τις οικονομικές πτυχές της γεωθερμικής ενέργειας στην Ευρώπη
5) Μενδρινός, Δ., & Καρύτσας, Κ. (2005). Γεωθερμία, Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας. Αθήνα. Παρουσιάζονται τεχνοοικονομικά θέματα που αφορούν την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας. Παραδείγματα και από την Ελλάδα
[19]
7. Ελληνικά άρθρα 1) GEOELEC. (n.d.). Προώθηση της Γεωθερμικής ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη. Ανάκτηση από http://www.geoelec.eu/wp-content/uploads/2011/09/D-6.2-GR-GEOELECsummary.pdf
2) Φυτίκας, Μ., & Παπαχρήστου, Μ. (n.d.). International Geothermal Association. Ανάκτηση από http://www.geothermalenergy.org/what_is_geothermal_energy_greek_translation.html
[20]