Als schrijver ben je data by Denis Doeland

! !

Denis Doeland DDMCA

! Als schrijver ben je data !

Paper 7 maart 2014

De gevolgen van digitale disruptie zijn groot. Vaak zijn het nieuwkomers die door slim gebruik te maken van nieuwe digitale mogelijkheden een markt volledig op zijn kop zetten. Er ontkomt op lange termijn geen enkele branche aan. Dat schrijft Ger Hofstee, co-auteur van ons boek ‘vanAnaloognaarDigitaal.nu’, in een blogpost over zijn eigen nieuwe boek ‘de disruptieve kracht van digitalisering’. Het fenomeen waarbij menig uitgever met de handen in het haar zit of zelfs nog in de ontkenningsfase verkeert. Daarom een handreiking om uitgevers en schrijvers verder op weg te helpen met de digitale transitie.

Vaak zijn het nieuwkomers die door slim gebruik te maken van nieuwe digitale mogelijkheden een markt volledig op zijn kop zetten. Er ontkomt op lange termijn geen enkele branche aan. - Ger Hofstee

! Uitgever Joost Nijsen stelt enkele tijd geleden op het blog van zijn uitgeverij Podium het volgende: ‘Moeten we niet als branche illegale downloaders opkopen in plaats van ze te bestrijden, en heel snel heel collectief gaan optrekken in het digitale leesverkeer, teneinde aan het roer te blijven? Moeten we wel blijven leveren, tegen grote kortingen, aan de Albert Heijnen van deze wereld, ten koste van de moedige boekhandels (al hebben wij dan tenminste nog een vaste prijs)? Moeten we wel toewerken naar een Spotify voor boeken als je ziet hoe weinig geld er straks te verdelen valt? Moeten we ónze ‘emotionele producten’ niet vooral heel hoogwaardig en mooi blijven uitvoeren en classy distribueren? Moeten we wel zoveel boeken weggeven aan inkopers, media en consumenten, met het risico dat ook het boek ervaren gaat worden als ‘waarde-loos’ product?’

Nijsen vervolgt: ‘Ik ben zeker niet de eerste die deze vragen opwerpt. Ook ik ben inzake het digitale lezen vaker defensief geweest dan offensief. Ook ik heb me laten vermurwen grote retailers op de eerste rij te zetten. Maar we kunnen als branche nog bijsturen, als we de handen ineenslaan en niet zomaar opgeven dat we voor de auteurs en onszelf voldoende kunnen verdienen om ons werk te blijven doen. Werk dat nobel is, maar ons ook moet voeden.’ Dat Nijsen niet de meest offensieve uitgever is bleek al medio 2011 uit een column op #D2W. Het lijkt er op dat Nijsen bijna 3 jaar na dato nog steeds in de ontkennende fase zit. De wereld is toch echt aan het veranderen en de inhoud van boeken zullen we op termijn niet meer vanaf papier tot ons nemen.

! ! 2

Iemand in de directe omgeving van Nijsen die zich wel goed beseft dat de wereld aan het veranderen is, is schrijver Kluun. Nota bene auteur bij Podium. Hij schrijft onlangs in zijn column in de Volkskrant: ‘Collega’s, uitgevers, boekverkopers, literatuurliefhebbers, wen er maar aan: een deel van de bestaande boekwinkels is eenzelfde lot beschoren als platenwinkels, videotheken en reisbureaus. Over een paar jaar zijn er in grote steden nog een paar Bruna’s en AKO’s, waar je terecht kunt voor een boek uit de bestseller-top tien, paperclips en Staatsloten. En in grote steden zullen er enkele onafhankelijke boekwinkel blijven bestaan, bemand door apostelen van de literatuur. Winkels met een hoge gunfactor en een onomstotelijke toegevoegde waarde op internetsites. Voor een beperkte groep literatuurliefhebbers.’ Het is een positief gegeven dat een schrijver van het kaliber Kluun in ieder geval de transitie naar de digitale wereld herkent en erkent. Toch moet er in het land van schrijvers en uitgevers nog wel wat gebeuren om de transitie van analoog naar digitaal te maken.

Van analoog naar digitaal Op teksten die je schrijft, heb je, mits deze teksten oorspronkelijk zijn, automatisch auteursrecht. Dat houdt in dat alleen jij als schrijver bepaalt wat er met jouw werk gebeurt: óf en hoeveel exemplaren ervan mogen worden gemaakt en óf en hoe jouw werk verspreid mag worden. Aan het geven van toestemming voor publicatie, bijvoorbeeld in boekvorm, in een krant of op een website kun je allerlei voorwaarden verbinden. De laatste decennia draagt een schrijver zijn exploitatierechten meestal over aan een uitgeverij.

! 3

De traditionele keten in het boekenlandschap bestaat uit content-creatie (auteurs), verrijking (redactie), publicatie (productie) en distributie (marketing en verkoop). In deze keten ligt traditioneel het vermogen tot het maken van de meeste marge in de laatste twee stappen; partijen die optreden als auteur en redacteur houden relatief weinig over van de prijs van het eindproduct, distributeurs en marketeers (lees: uitgevers) des te meer. De macht in deze ligt dan ook bij de uitgever. Dit is ergens vreemd, immers heeft de schrijver de relatie met de lezer.

Het zijn uitdagende tijden voor industrieën die digitale transformatie doormaken. Zeker voor de ‘industrie’ der letteren. Want nog nooit kwamen er zoveel verschillende ontwikkelingen tegelijkertijd bij elkaar om de weg vrij te maken voor radicale digitale innovatie:

✓ Iedereen is online

✓ Online kopen is niet eng meer

✓ Online communiceren is heel normaal geworden

✓ Internet is altijd en overal beschikbaar: door penetratie van de smartphone en tablet

✓ De kosten van data-opslag zijn enorm gedaald

✓ Hoge snelheden van processors en analysemethoden van data

✓ Software-as-a-service (zogenaamde cloud technologie)

✓ Aanwezigheid van platforms als Google, Apple, Facebook en het sterk ontwikkelende Amazon-netwerk.

✓ Steeds betrouwbaardere en nieuwe digitale betaalsystemen

✓ Steeds meer objecten en apparaten zijn in toenemende mate verbonden met het internet (het ‘internet of things’)

Voor schrijvers is het steeds belangrijker om te weten hoe ze de zogenaamde ‘ontlezing’ tegen kunnen gaan, of beter gezegd: hoe ze hun lezers op andere manieren kunnen bereiken. Want dat er gelezen wordt staat vast. We spenderen immers met 12,5 miljoen Nederlanders meer dan 96 minuten per dag op het internet en dat is vooral gebaseerd op tekst. Om de transitie van analoog naar digitaal echt te maken, moet je als schrijver nu juist inspelen op het gedrag en de behoeften van fans. Zij bepalen jouw waarde als schrijver. Het leggen van connecties om deze vervolgens vanuit een centrale database te onderhouden, is de ‘sleutel’. Zonder daarbij het persoonlijke aspect uit het oog te verliezen. Want mensen hebben relaties met mensen (‘Human-to-Human’, om met een Engelse term te spreken).

! ! ! 4

Business ecosysteem In ‘vanAnaloognaarDigitaal.nu’ wordt het principe van het macro-internetecosysteem uitgelegd en dat je als bedrijf, organisatie of merk een eigen micro-ecosysteem binnen het internetecosysteem op dient te zetten. Het internetecosysteem is een ‘business ecosysteem’ zoals ooit al eens in de jaren ’90 door James F. Moore is gedefinieerd. Het vergelijken van een zakelijk netwerk met een biologisch ecosysteem stamt uit die tijd. Moore ontdekte dat succesvolle bedrijven, merken of organisaties overlevingsstrategieën hanteren die ook in natuurlijke ecosystemen voorkomen. De basisdefinitie staat in Moore’s boek ‘The Death of Competition: Leadership and Strategy in the Age of Business Ecosystems’.

De hoeveelheid aan data in de hedendaagse digitale wereld is geëxplodeerd. Tegenwoordig halen we niet alleen informatie uit traditionele (gestructureerde) data maar ook uit semi-gestructureerde of ongestructureerde bronnen. Het analyseren van deze grote sets aan informatie en het herkennen van patronen en relaties is een sleutel tot het behalen van concurrentievoordeel, het onderkennen van nieuwe productiviteit, groei en innovatie. Het ‘nieuwe’ business ecosysteem bestaat uit relaties binnen de data die uit gestructureerde, semi-gestructureerde en ongestructureerde bronnen binnen het internetecosysteem ontstaat.

In de meest brede zin wordt een internetecosysteem veelal omschreven als het totale systeem van interactie tussen industrie, merk, product, data en mensen. Het omvat alle belanghebbenden: partners, leveranciers, concurrenten, klanten, analisten, commentatoren, journalisten, bloggers, prospects en individuele fans of klanten. De technische infrastructuur en de functies die het netwerk vervult, maken ook deel uit van het internetecosysteem. Door het internetecosysteem als een ‘business ecosysteem’ te zien, zie je feitelijk nieuwe waardemodellen in de relaties van alle belanghebbenden binnen het internetecosysteem ontstaan. Zo ook in de relatie tussen schrijver en lezer.

Internetecosysteem Het internet is eigenlijk een ecosysteem op zichzelf met daarbinnen duizenden ecosystemen die online verbonden zijn, gevormd door eindgebruikers, klanten, fans, ontwikkelaars, leveranciers en distributeurs. Zij gebruiken elkaars sterke punten, vullen elkaar aan en versterken elkaar om samen waarde te creëren voor andere eindgebruikers, zoals in het geval van een schrijver lezers en fans.

Als schrijver maak je deel uit van het gehele ‘internetecosysteem’ en van je eigen internetecosysteem, waarbinnen je meer kans wil maken op omarming door de lezer. Daarbinnen leer je snel te beseffen dat je moet bestaan uit content, dat je functionaliteit aanbiedt en ook data bent. De content wordt gedistribueerd via de diverse gebruikerslagen van het web, de sociale kanalen, de (mobiele) apps en de ‘open API’s’ oftewel interfaces waar ontwikkelaars zelf functionaliteiten op kunnen ontwikkelen.

Een heel belangrijk verschil is dat schrijvers met een goede digitale strategie, gebaseerd op een plek binnen het ecosysteem, hun processen naadloos op elkaar aan kunnen laten sluiten en daarmee hun voordeel kunnen doen. De schrijver die zorgt dat de lezer of fan een optimale beleving heeft zal daar enorm van profiteren.

Apparaten bepalen in toenemende mate de manier waarop wij informatie tot ons nemen en hoe we dit beleven in het digitale ecosysteem. Teksten, audio, video en afbeeldingen hebben een enorme invloed op de levensvatbaarheid van schrijvers van nu en de toekomst. De content is leidend en genereert in steeds grotere mate inkomsten via de digitale snelweg. Overal en altijd verbonden kunnen zijn met fans en bedrijven staat centraal. Schrijvers en hun impresario’s moeten van een push- naar een pull-strategie omdat mogelijke klanten zelf bepalen of ze zaken met jou willen doen. Het gebrek aan connectie met de doelgroep leidt uiteindelijk tot veel mindere resultaten.

Likeable Het complete internetlandschap is veranderd en de spelregels veranderen mee. Fans en klanten luisteren liever naar elkaar of naar schrijvers dan naar boodschappen van uitgeverijen of boekhandels. Lezers integreren de nieuwe spelregels in hun dagelijks leven terwijl uitgeverijen er nog steeds krampachtig van weg blijven. De lezer is mondiger en machtiger geworden, dat staat vast. Het liefst wil de lezer een directe relatie met de schrijver.

! ! 6

De komende tijd hebben lezers behoefte aan een ‘likeable’ schrijver waar ze graag door gezien, ondersteund en gehoord worden. Dialoog is hierbij het toverwoord. De lezer wil in het ecosysteem als ‘mens’ behandeld worden. Het maken van de daadwerkelijke connectie en het communiceren met de lezer is waar het in het ecosysteem over gaat.

Dat vereist een fundamenteel andere houding in relatie tot de diverse partijen in het ecosysteem. Niet alleen tot de sociale netwerken, maar ook tot de individuen en de nieuwe diensten die op het internet zijn ontstaan. Waar voorheen de nadruk binnen samenwerkingsverbanden heeft gelegen op concurreren en beschermen, ligt de nadruk nu op samenwerken. Luisteren, participeren en anticiperen op data die ontstaat in zogenaamde ‘conversaties’ en ‘interacties’. Deze data moet worden opgeslagen, geanalyseerd en gerelateerd aan de data die een schrijver zelf (en anders zijn uitgever) bezit om zijn online reputatie te beheren.

Online reputatie ‘Reputatie is de weerslag van een reeks van eigenschappen, die spontaan met een persoon, een organisme of een voorwerp geassocieerd worden. Gaat het hoofdzakelijk om negatieve eigenschappen dan is er sprake van een slechte of kwade reputatie. Gaat het daarentegen om overwegend positieve eigenschappen dan is de reputatie goed. Een reputatie is dus een kwestie van perceptie en kan verschillen naargelang de opvattingen van de waarnemer of de kringen waartoe die behoort’, zo lezen we op Wikipedia.

Een mooie analoge benadering, maar nu naar de digitale benadering. Een online reputatie van een schrijver zegt iets over de mate van binding van de omgeving met de schrijver. Succesvolle schrijvers zijn in de positie om met hun eigen communicatiemiddelen, content, producten en gedragingen de belangrijkste invloed te hebben op de reputaties die zij bij betrokkenen hebben.

Een online reputatie wordt ook opgebouwd door wat er op internet te lezen valt over jouw als schrijver. Niet alleen de informatie die je zelf op internet plaatst, op bijvoorbeeld je website of in sociale kanalen, maar ook informatie die fans of klanten op internet zetten, bouwt deze vorm van reputatie op. Of je nu muzikant, voetballer, dj, sportmerk, slager, webdesigner, fabrikant of gewoon een individu bent, de online reputatie is voor iedereen van groot belang. Ook al ben je niet bewust bezig met je online reputatie, fans of klanten hoeven maar iets over jou of jouw product op internet te plaatsten en je online reputatie is een feit. Zonder dat je het weet, maar wel voor iedereen zichtbaar.

! 7

Een goede online reputatie draagt bij aan het online succes, en kan bijdragen aan een offline en online groei van fans en lezers. Wees je bewust welke informatie op het internet staat over jouw als schrijver. Een goede online reputatie betekent immers dat jouw digitale merkwaarde toeneemt.

Schrijvers die hun digitale landschap tijdig inrichten en daarmee hun eigen ecosysteem gaan beheersen binnen het gehele internetecosysteem, zullen in de nabije toekomst meer waarde gaan opleveren. Niet alleen omdat de traceerbaarheid en ‘Return on Investment’ van hun marketingactiviteiten hoger zal liggen dan van bedrijven die nog aan offline marketing doen, maar ook omdat deze schrijvers, al dan niet bewust, toegang krijgen tot de data van segmenten waarin ze opereren en dus waardevolle groepen om zich heen verzamelen.

Nieuwe waarde Een nieuw soort waarde die is ontstaan heet sociaal kapitaal. Het geheel van feitelijke en potentiële middelen, die voortvloeien uit de offline en online aanwezigheid in sociale netwerken en in ‘communities’, zorgen voor waarde. Er ontstaan allerlei nieuwe indices naast bestaande indices, die aanvullende inzichten geven. Zo worden ‘invloed scores’ steeds belangrijker naarmate ze de drempel van nauwkeurigheid bereiken. Ze geven de potentie van een merk aan en vormen daarmee een nieuwe digitale (wellicht wel financiële) waarde. We dienen zo langzamerhand te accepteren dat deze indices er zijn en dat merken ten opzichte van elkaar in lijsten worden geplaatst, zoals bijvoorbeeld de lijsten van het Nederlandse Rankingz.

Omdat Facebook op basis van jouw gegevens en gebruikspatronen doelgerichte advertenties kan verkopen, is er een bepaalde waarde aan een Facebook-pagina te koppelen. De waarde van jouw Facebook-pagina is uit te rekenen. Enkele bekende benaderingen uit de traditionele marketing kunnen namelijk worden toegepast op social media. Neem bijvoorbeeld advertentiewaarde, zoals omschreven in ‘vanAnaloognaarDigitaal.nu’.

Het moge duidelijk zijn dat bij online marketing via het internetecosysteem kasstromen beter meetbaar worden dan bij offline marketing (bijvoorbeeld een direct mailing of via het uitluisteren van een connectie met een fan of klant). Bovendien kan het bereik nog eens extra toenemen doordat fans en klanten met elkaar hun sociale leven willen delen. Niet alleen de eerste gebruikers worden bereikt, maar ook hun vrienden en diens netwerken. Het marktpotentieel wordt hiermee aanzienlijk vergroot. Daarnaast wordt online marketing veel transparanter en beter meetbaar dan voorheen dankzij geavanceerde meetinstrumenten.

! 8

De rasse voortschrijding van het (mobiele) internet, de opkomst van social media en de ontwikkeling van het aantal met internet verbonden apparaten geeft schrijvers een extra mogelijkheid om hun huidige en toekomstige lezers te volgen en te bereiken. Er kan een directe relatie aangegaan worden, welke bij de traditionele offline marketing niet heeft bestaan. De stap die schrijvers moeten nemen, is data verzamelen en (zo nodig laten) analyseren om daarna een vervolgstrategie of compleet nieuwe (marketing)strategie op te zetten. Met als doel toekomstige inkomsten te laten toenemen.

Kapitaalvernietiging Als donderslag bij heldere hemel kondigde Nico Dijkshoorn het einde van zijn Twitteraccount (oftewel zijn ‘Twarakiri’) aan in navolging van een slechte grap over Nelson Mandela. Op zijn blog viel te lezen: ‘Thuis las ik op Twitter dat Nelson Mandela was overleden en ik zocht op zijn naam. Ik zag minimaal dertig keer de voor de hand liggende grap ‘Hoofdpiet is dood’ voorbijkomen. Zo maken wij grappen in Nederland. Zouteloos. Ik zei daar iets van op Twitter en daarna dachten 250.000 gekken dat ik de grap zelf maakte. Kortom, het is wel even genoeg geweest. Twitter was ooit iets nieuws. Spannend. Nu is het de zoveelste chatbox vol anonieme schreeuwers. Ik ga het eens anders doen. Meer schrijven op deze site. Voor iedereen die mij volgde en daar plezier aan beleefde: dank jullie wel.’

De verwijdering zou betekenen dat Dijkshoorn een netwerk van meer dan 250.000 volgers, opgebouwd met zijn taalkunsten, om zeep helpt. Een snelle schatting van de potentiële waarde volgens het rekenmodel van DDMCA en P.I.M leert dat hij op dat moment zo’n 4 miljoen euro aan potentieel kapitaal vernietigt. Overigens blijkt al snel na de berichtgeving in de traditionele media over de verwijdering van Dijkshoorn’s Twitter-account dat het account nog steeds actief is. Gelukkig voor Dijkshoorn, een publiek van meer dan 250.000 mensen bij elkaar verzamelen om zomaar door de plee te trekken zou getuigen van weinig ‘zakelijk’ inzicht. Immers zijn dit de mensen die voor hem in zijn nieuwe businessmodel nu juist belangrijk zijn.

Een boek is ook data Boekdata zijn gegevens betreffende een boek, bijvoorbeeld gegevens over de vorm of de inhoud van een boek, zoals het aantal bladzijden of het aantal in het boek voorkomende illustraties. Ook andere aspecten van het boek, zoals de auteur of de door de uitgever vastgestelde verkoopprijs van het boek, worden tot de boekdata gerekend. Data van boeken wordt in Nederland samengesteld en verzameld door verschillende instellingen, zoals het ISBN-bureau, de Koninklijke Bibliotheek en de Stichting Boek.nl. Goede data zijn voor de vindbaarheid van boeken in traditionele boekhandels, online boekhandels en de bibliotheken van groot belang. Ook voor de vindbaarheid in zoekmachines is data van boeken essentieel.

Viktor Mayer-Schönberger en Kenneth Cukier denken in hun boek ‘De Big Data Revolutie’ dat data zal veranderen hoe we de wereld waarnemen. Volgens hen komt dit omdat we steeds meer gegevens hebben en omdat we steeds meer aspecten van de wereld in digitale gegevens vertalen: dataficatie. De mens is altijd al bezig geweest met het kwantificeren van de wereld om zich heen, maar dat is met behulp van computers en de entree van technologie in ons dagelijks leven alleen maar makkelijker geworden. Alles wordt omgezet in gegevens: boeken worden niet alleen gescand, maar de woorden worden digitaal (en dus doorzoekbaar) gemaakt; locaties worden gegevens door smartphones en sociale interacties worden gegevens door Facebook en Twitter, welke je allemaal aan elkaar kunt relateren.

De Koninklijke Bibliotheek, maar ook Google is druk bezig met het digitaliseren van boeken. De inhoud van boeken wordt hiermee ook data. Zo kun je dan ook snel hele passages uit boeken vinden en direct met de schrijver in contact komen mits de boekdata in orde is en de schrijver een online ecosysteem met relevante informatie biedt.

Praktijk Een grote boekhandel als Athenaeum (opgericht in 1966) en een platenzaak als Free Record Shop (sinds 1971) waren vroeger bronnen van informatie. Die laatste is inmiddels failliet en de geelblauwe winkels zijn definitief uit het straatbeeld verdwenen. Het is slechts een kwestie van tijd, en misschien wachten op het verdwijnen van een oudere generatie lezers, totdat de meeste boekwinkels ook ten onder gaan. Kijk maar naar de gebeurtenissen bij Polare.

‘Boekhandels hoeven geen gidsen te zijn die voor ons een voorsortering maken. Daar hebben we nieuwe manieren voor, want in de tijd die we hebben om een boek open te slaan, willen we een echt goed boek lezen. En we willen dat die goede boeken van fantastische schrijvers ons worden aangereikt. We gaan niet naar boekhandels om te zien welke schrijvers interessant zijn, maar we kijken naar Pauw & Witteman en De Wereld Draait Door die de schrijvers van dit moment bij hen aan tafel uitnodigen’, zo schrijft Rosalinde Markus op het blog Jonge Schrijversavond.

Verder schrijft Markus het volgende: ‘De zogenaamde ‘ontlezing’ of verminderde leesmotivatie bestaat niet. Onze behoeften veranderen, we lezen niet per se minder, maar anders. Waar we eerst elke nieuwe single van onze favoriete artiest op CD wilden hebben, zijn we nu tevreden met een streamingdienst als Spotify. Waar we eerst naar de Free Record Shop gingen om nieuwe artiesten te ontdekken, Googelen we nu de aanbevelingen van onze vrienden. De boekenbranche is geen uitzondering.’

Uit eigen ervaring en door de diverse praktijkvoorbeelden in ons boek (dat de ondertitel ‘de digitale verandering’ draagt) kan ik dit beamen. Toegang tot content is waar het om draait. Het is niet dat we de inhoud van boeken niet tot ons willen nemen, maar de wijze waarop we de inhoud tot ons willen nemen is veranderd. Iets wat uitgever Nijsen structureel negeert, zo lijkt het.

Toegang tot digitale content en dienstverlening op internet worden de hoeksteen van toekomstige verdienmodellen voor een ieder, die zich met de exploitatie van de letteren bezig houdt. De verkoop van fysieke boeken zal in de komende 2 à 3 jaar drastisch afnemen, omdat de nadruk bij de moderne, digitale consumenten heden ten dage minder op bezit ligt dan in het tijdperk van fysieke exemplaren. Dit blijkt immers uit de transitie van de muziekindustrie de laatste 10 jaar. Er is bijna geen platenzaak in Nederland meer over en toch is de consumptie van muziek groter dan ooit. Dat komt door de verbeterde toegang tot muziek: overal en wanneer je maar wilt, vaak gratis. Mocht je toch nog een CD of vinyl willen hebben dan bestel je die natuurlijk gewoon online.

Hoeksteen Informatie is de nieuwe hoeksteen van het businessmodel van een schrijver. Wereldwijd produceren mensen dagelijks een enorme hoeveelheid aan data, zo ook schrijvers. Enerzijds met hun verhaal, anderzijds door middel van hun relaties. Ons privé- en zakelijke leven wordt geregistreerd en vereeuwigd in zeer geavanceerde databases op het internet. Deze zogenoemde cloud technologie is het nieuwe stadium in de evolutie van het internet. Over enkele jaren is het leveren van rekenkracht, infrastructuur, opslag, bedrijfsprocessen, applicaties en persoonlijke samenwerking in de ‘lucht’ gemeengoed. Het maken van de omschakeling naar een

op relaties gebaseerd business ecosysteem is dan ook absolute noodzaak voor schrijvers.

Er zijn naar schatting zo’n 250 à 300 verschillende sociale platformen, allen met een eigen functie. Ze komen en gaan overigens vrij snel, is inmiddels de ervaring. De ‘conversation prism’ is een bekend hulpmiddel met de weergave van de relevante kanalen en platformen die als social media worden aangemerkt. Het is een inzicht van analist Brian Solis, van de Altimeter Group, dat regelmatig aan een update onderworpen wordt. Het prisma laat alle vormen van diensten of netwerken zien met daarbij de belangrijkste kanalen. Het prisma geeft duidelijk weer hoe divers, complex en groot de wereld van de social media is.

Het is in niet relevant welk netwerk ‘hot or not is’; je begrijpt dat je bij de opzet van een gedegen digitale strategie en het bijbehorende interne en externe ecosysteem ervan uitgaat dat netwerken komen en gaan. Wellicht herinneren sommigen bij het lezen van dit artikel zich nog de opkomst van de sociale netwerken FriendFeed, Hi5, Bebo, MySpace en Hyves die allen ingehaald werden door Facebook.

Er dient zich inmiddels een andere tendens aan, namelijk die van de afnemende groei van Facebook. Je moet als schrijver dus de bewegingen van de netwerken goed in de gaten houden om zo op tijd in te haken op de juiste netwerken. Hele digitale volksverhuizingen zullen in de toekomst nog wel een paar keer plaatsvinden.

Een schrijver die goed gebruik maakt van de diverse sociale kanalen is Paulo Coelho. Voor een schrijver als Coelho lijkt het niet zo verwonderlijk dat je meer dan 18 miljoen fans op Facebook en 9 miljoen volgers op Twitter realiseert. Toch is het te makkelijk deze online score louter aan zijn bekendheid en personele middelen toe te schrijven, meent Robbert Doggers, journalist voor het Parool en BNR Nieuwsradio. Hij constateert vorig jaar op zijn blog Yune dat de Braziliaanse schrijver online heel actief is, en dat Coelho natuurlijk als geen ander in staat is om sterke content te schrijven. Voor Paulo Coelho is zijn makkelijk te onderhouden blog de basis van zijn social media strategie. Door het succes van zijn fysieke boeken in het verleden heeft hij een flinke achterban gecreëerd op zowel Facebook als Twitter. Hij maakt naast zijn blog effectief gebruik van deze platformen. Hij komt overigens het meest in contact met zijn lezers via Twitter. Daarnaast heeft Coelho ook nog een actief YouTube-kanaal. Echter zijn de verschillende kanalen allemaal stand alone silo’s: ze zijn niet aan elkaar gekoppeld. Iets dat nog vaak het geval is.

Aanpak Eenrichtingsverkeer van uitgeverijen namens hun schrijvers is niet meer van deze tijd. Schrijvers moeten op internet gesprekspartners met hun lezers worden en op basis van vertrouwen en historische data een relatie met hen opbouwen om van daaruit passende content te produceren en te distribueren.

De schrijvers die een goede strategie ontwikkelen zullen een groot voordeel hebben ten opzichte van schrijvers die dat niet doen. Een goede strategie is gebaseerd op toegang tot content, de juiste gebruikerservaring op het juiste moment, op het verkrijgen van een significante plek binnen het ecosysteem, op het naadloos kunnen laten aansluiten van processen en op het onttrekken van data uit verschillende bronnen. Het ‘content = relatie = informatie’-principe. De schrijvers die zorgen dat de luisteraar de optimale beleving heeft die bij elk afzonderlijk kanaal of apparaat hoort en die data gaan verbinden en gaan uitlezen, zullen daarvan optimaal profiteren.

Het stond al vast dat internet een ecosysteem is en dat we geneigd zijn om in silo’s of aparte werelden te denken. Wat moeten schrijvers nu doen? De silo’s dienen letterlijk afgebroken te worden om aansluiting bij het externe ecosysteem op te bouwen. De eerste stap is te bepalen welke domeinen, netwerken en apparaten je wilt bedienen binnen het eigen ecosysteem. Bepaal vervolgens met welke ecosystemen je verbinding wilt maken. Het ‘conversation prism’ van Brian Solis en Jess3 geeft een prima weergave van het ‘sociale’ ecosysteem met relevante sociale kanalen.

De tweede stap bestaat uit het verbinden van alle databronnen van deze domeinen en netwerken. Door middel van onder andere de ‘single sign-on’-knop, kun je data uit alle netwerken halen. De knop dien je te integreren in het eigen domein, alle applicaties die je bouwt en middels landingspagina’s of applicatie die je integreert in de diverse sociale kanalen. Een platform die een dergelijke functionaliteit mooi ondersteunt, is bijvoorbeeld ‘Social Brand Builder’ van Jibe Company.

! 13

Een derde stap die genomen moet worden is het maken van een gedegen planning of een roadmap. Deze planning omvat de doelen en doelstellingen van de schrijver, het landschap, het inzicht voor het creëren, beheren, actualiseren en verrijken van content, de betrokkenen bij de uitvoer en het technische gereedschap dat ondersteuning biedt.

Dit inzicht geeft aan wanneer en met welke frequentie welke content aangepast, verwijderd of vervangen moet worden. Zo wordt ook duidelijk wanneer voor specifieke doelgroepen of onderwerpen extra aandacht of capaciteit nodig is. De planning geeft inzicht in wanneer updates voor welk onderwerp, binnen welke soort content, gemaakt kunnen worden. De planning geeft ook aan hoeveel tijd iemand kwijt is voor het bijwerken of herzien van de content. Een goede planning ruimt tijd in voor incidenten. Een roadmap is een goed middel om deze informatie vast te leggen om alle betrokkenen te informeren.

Vooravond van grote verandering Boekuitgeverijen, alsmede de aan hen gelieerde schrijvers staan aan de vooravond van een grote verandering, waarin nieuwe verdienmodellen en digitale mediaproducten voortaan een belangrijke rol gaan spelen en traditionele verdienmodellen en producten bijna verdwijnen. Overigens denken de meeste boekuitgevers, inclusief Podium, zelf van niet. Maar binnen 36 maanden is alles anders. Disruptie galore in boekenland. Met het faillissement van Polare voorop, het signaal dat de disruptie nu aan de gang is. Digitalisering, internet en nieuwe consumentenvoorkeuren bedreigen de traditionele boekuitgeverijen en de aan hen gelieerde schrijvers. Ze krijgen te maken met meer concurrentie en verlies van grip op doelgroepen en content. Maar uitgevers moeten wennen aan het feit dat de schrijver het businessmodel is en de uitgever een dienstverlenend bedrijf.

Per 1 juli aanstaande komt er een wettelijke regeling voor het auteurscontractenrecht. Dit versterkt de contractuele positie van schrijvers ten opzichte van exploitanten. Schrijvers krijgen de mogelijkheid het contract geheel of gedeeltelijk te ontbinden als de exploitant het werk niet (voldoende) exploiteert (herroepingsrecht). Dit geeft schrijvers de mogelijkheid naar andere kanalen en exploitanten te kijken wanneer hun uitgever niet in staat is hun werk digitaal te exploiteren.

Digitalisering biedt veel nieuwe kansen. Productie en vooral distributie van digitale content is goedkoop. Distributie via internet levert bovendien het voordeel op dat geprofiteerd wordt van het ‘long tail’-effect: veel nicheproducten zullen beschikbaar blijven en zouden gedurende lange tijd omzet kunnen genereren. Prijzen van digitale mediaproducten dalen, wat de aantrekkingskracht voor lezers vergroot. Lezers kunnen gebruik maken van nieuwe diensten als abonnementen op digitale boeken of

de catalogus van een specifieke boekuitgeverij via platformen en apps van de schrijver, boekuitgeverij of derden.

Uitgeverijen en zeker de aan hen gelieerde schrijvers zijn en blijven afhankelijk van levensvatbare doelgroepen. In de digitale wereld zijn deze doelgroepen kleiner en specifieker. Versnippering van het aanbod en convergentie zijn enerzijds een bedreiging, maar leveren anderzijds ook weer nieuwe mogelijkheden om de eigen doelgroep te versterken en te binden. Netwerken (lees: het eigen domein, de sociale kanalen en het domein van derden) bieden tegenwoordig content aan over alle beschikbare apparaten (TV’s, mediaboxen, PC’s, laptops, notebooks, smartphones en tablets). Werk dat nobel is, moet een schrijver ook voeden, volgens Nijsen. Het verdienmodel van een schrijver laat straks dan ook een versnippering zien naar meerdere inkomstenbronnen. Echter het nieuwe businessmodel voor schrijvers is het faciliteren van relaties door middel van de door hen geproduceerde content. De rol van de uitgever zal een dienstverlenende zijn. De schrijver die een relatie met zijn lezers heeft, overleeft.

Bronnen: Wikipedia, Doeland’s Digitale Wereld, DDMCA, vanAnaloognaarDigitaal.nu, Ger Hofstee, Podium, Kluun, Volkskrant, James F. Moore, Publishr, Atos, Viktor Mayer-Schönberger, Kenneth Cukier, Rosalinde Mulder, Jonge Schrijversavond, Yune, Robbert Doggers. Alle auteursrechten ten aanzien van dit document zijn uitdrukkelijk voorbehouden. Niets uit dit document, behalve voor niet-commerciële doeleinden, mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Dit document is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. De in dit document gepresenteerde gegevens en illustraties zijn gebaseerd op de meest actuele informatie op het moment van publicatie. Desondanks kan de verstrekte informatie onjuistheden bevatten. De auteur is niet aansprakelijk voor enige schade, die direct of indirect ontstaat als gevolg van dit document of van het afgaan op onjuiste informatie uit dit document, tenzij rechtens zou worden vastgesteld dat er sprake is van opzet en/of grove nalatigheid kan worden verweten. De auteur behoudt zich te allen tijde het recht voor, zonder aankondiging vooraf, wijzigingen aan te brengen. Met speciale dank aan Susan Sjouwerman en L&DJ. Vragen of contact met betrekking tot de inhoud? Neem gerust contact op met: DDMCA Keizersgracht 330-b 1016 EZ Amsterdam Nederland

E: denis.doeland@ddmca.com T: @denisdoeland W: ddmca.com W: denisdoeland.com