TOP. M a ga z ine • 2 019
Tuinbouwtransitie: Aanpakken geeft energie Genomineerden: Anthura Dekker Chrysanten Opti-flor Wim Peters Kwekerijen
Denk_Magazine_Top_v5.indd 1
05-12-18 15:40
Genomineerden Tuinbouw Ondernemersprijs 2019 gefeliciteerd met jullie nominatie
Produceren in een continue stroom van vernieuwingen en samenwerken om als sector door te groeien. Dat is wat de genomineerden doen. Wim Peters kwekerijen, Anthura, Dekker Chrysanten en Optiflor, door jullie bijdrage aan de tuinbouwtransitie komt de sector verder. Interpolis ondersteunt dat van harte en ziet uit naar de bekendmaking op 9 januari
Denk_Magazine_Top_v5.indd 2
05-12-18 15:40
Michiel F. van Ginkel, voorzitter
Verjongen en vernieuwen Dit jaar ontving de organisatie van de Tuinbouw Ondernemersprijs weer een mooi aantal kandidaten. Onder de aanmeldingen bevonden zich niet alleen gerenommeerde bedrijven, maar ook betrekkelijke nieuwkomers in de sector. Daar zijn we blij mee, want ook onze sector heeft baat bij verjonging en vernieuwing.
De Tuinbouw Ondernemersprijs in ontvangst nemen is bijzonder voor dat ene bedrijf waarvan de jury vindt dat alle puzzelstukjes dat jaar precies in elkaar vallen. Tijdens de uitreiking krijgt de buitenwereld slechts een klein deel van het selectieproces te zien, want onze jury verzet veel werk voordat we een winnaar kiezen. Bedrijven die zich opgeven, of worden voorgedragen, hebben dan inmiddels al een bijzonder en leerzaam traject afgelegd. Ondernemers die de handschoen oppakken krijgen een uitgelezen kans om hun bedrijf door te laten lichten door experts vanuit verschillende disciplines. Mensen van buitenaf stellen kritische vragen en geven advies. Daarmee dagen ze ondernemers uit om op een andere manier naar hun bedrijf te kijken. Ben je op de goede weg en kan het misschien nog beter? Dit proces kan een nieuwe impuls geven aan je bedrijf of aan jezelf als ondernemer. Bedrijven die geen nominatie ontvangen kunnen wellicht een paar jaar later opnieuw deelnemen.
Veelzijdig vak Dit jaar hebben we als organisatie gekozen voor het thema ‘Tuinbouwtransitie: Aanpakken geeft energie'.’ We vinden dat dit thema goed aansluit op de recent gelanceerde visie ‘Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden’, van minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). We houden van aanpakken en gaan graag met haar in gesprek om doelstellingen concreet te maken, zodat wij ook in de toekomst concurrerend kunnen blijven ondernemen. Om de circulaire tuinbouw nog verder te ontwikkelen is ook verjonging nodig, want we weten dat de vergrijzing – ook in onze sector – hard toeslaat. We moeten onze bedrijven vooral aantrekkelijker maken en jong talent aan ons binden. Nog te vaak denken buitenstaanders dat tuinbouwondernemers met hun laarzen in de modder staan. In werkelijkheid is het vak veelzijdig, met veel milieuvriendelijke, technologische en logistieke uitdagingen. Het biedt prachtige uitdagingen aan creatieve geesten. Marketingconcepten, communicatie en social media is voor bedrijven zelfs een voorwaarde om voort te bestaan. In de aanloop naar de 33e uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs wil ik graag de uitdaging aangaan om de tuinbouw beter voor het voetlicht te krijgen bij nieuwkomers die de komende jaren de arbeidsmarkt gaan betreden. De strijd om talent zal alleen maar toenemen en we kunnen de energie en creativiteit van de jeugd goed gebruiken.
33e editie van de Tuinbouw Ondernemersprijs Aanpakken geeft energie
3
Denk_Magazine_Top_v5.indd 3
05-12-18 15:40
Ontdek de grootste vakbeurs voor de Nederlandse tuinbouw. Meer informatie: www.horticontact.nl
19 | 20 | 21 februari
Denk_Magazine_Top_v5.indd 4
2019
De trots van de Nederlandse tuinbouw
05-12-18 15:40
Inhoud 6 8 12 16 20 24
Carola Schouten, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselzekerheid ‘Klimaatneutraal telen is de uitdaging'
Genomineerde Anthura maakt grote slagen, maar vindt het kleine, kwetsbare net zo belangrijk. ‘Verzamel altijd mensen om je heen die beter en slimmer zijn dan jezelf.’
Genomineerde Dekker Chrysanten loopt nog altijd voorop in het bedenken van innovaties. ’Het open karakter van chrysantentelers helpt ons met bedrijven van topsport.’
Genomineerde Opti-flor ontwikkelde een merknaam die staat voor kwaliteit. ‘De aandacht voor de menselijke kant van ons bedrijf vinden we belangrijk.’
Genomineerde Wim Peters Kwekerijen bouwde een nieuw bedrijf en organisatie op na de hagel. ‘Mijn zwakte bleek juist mijn kracht te zijn.’
Onderzoeker en weerman Peter Kuipers Munneke heeft een passie voor poolgebieden. ‘Bereid je maar voor op de grilligheden van het klimaat.’
En verder Royal Lemkes, winnaar 2018 26
De jury wikt en weegt 28
Colofon TOP magazine is een uitgave van Stichting Tuinbouw Ondernemersprijs www.tuinbouwondernemersprijs.nl info@tuinbouwondernemersprijs.nl
Drukwerk Tuijtel, HardinxveldGiessendam
Advertenties Bureau Van Vliet, Zandvoort
Productiecoördinatie Diana Duijvestijn, DENK Communicatie
Copyright
Redactie
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming vooraf worden overgenomen
Pieternel van Velden, Krabbels Tekst en Beeld
Oplage 17.500
Ontwerp en vormgeving Bianca Dijkzeul
Fotografie Fotostudio GerardJan Vlekke ANP Foto
5
Denk_Magazine_Top_v5.indd 5
05-12-18 15:40
Minister Carola Schouten
Kwaliteit gaat verder dan veilig, g Krap een jaar na haar aanstelling als minister van Landbouw,
Genomineerden laten daadwerkelijk
Natuur en Voedselkwaliteit presenteerde Carola Schouten haar
zien hoe ze dat voor elkaar hebben
visie ‘Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden’.
gekregen. Die kwaliteit gaat verder dan
Volgens haar denkt de tuinbouw al in kringlopen, maar ze houdt
de vraag of het product veilig, gezond
de teugels strak. Klimaatneutraal telen met minder middelen is
en lekker is en er goed uitziet. De manier waarop zij groenten, bloemen
dé uitdaging, vindt ze. Ondernemers moeten zelf wegen vinden
en planten telen, wordt meer en meer
om niet op prijs, maar op kwaliteit te concurreren.
beslissend voor de markt – en daar zit ook de meeste marktgroei. De glastuinbouw is hier goed in.”
Kringlooplandbouw, zonder bodem,
dat telers minder afhankelijk zijn van
water en grondstoffen uit te putten is
gewasbeschermingsmiddelen voor
voor u dé manier om voedselvoorziening
het bestrijden van ziekten en plagen.”
veilig te stellen. Heeft de tuinb ouw
Meer waardering voor de boer betekent ook een betere positie in de keten
met haar circulaire systeem al een
Hebben de eerste discussies over
voorsprong op andere sectoren?
uw visie al verfrissende ideeën
“Gelukkig zit circulair denken in de
opgeleverd?
haarvaten van de glastuinbouw
“In de uitvoeringsagenda 2016-2019 van
ondernemers, heb ik afgelopen jaar
de Topsector Tuinbouw & Uitgangs
Het is lastig om tuinders en burgers
ondervonden. Dat start al met een
materialen komen thema’s terug die
met elkaar te verbinden, waardoor
gesloten teeltsysteem, waardoor zij
ook in mijn visie een prominente rol
veel mooie verhalen en initiatieven
goed kunnen beheersen wat er in- en
hebben gekregen, zoals een vitale en
slechts in beperkte kring bekend zijn.
uit gaat. De samenwerking binnen de
toekomstbestendige sector, energie-
Ligt daar ook voor u een uitdaging?
tuinbouw is al jarenlang goed. Dat zie
gebruik, regionale samenwerking en
“In de landbouwvisie ligt al nadruk op
je terug in het programma Kas als
modernisering. Ideeën zijn er volop
de verbinding tussen ‘boer en burger’,
Energiebron en de samenwerking
over en weer, nu komt het aan op
zodat de waardering voor boeren,
tussen de regionale tuinbouwclusters.
de uitwerking en uitrol ervan. En dat
tuinders, akkerbouwers en vissers
Neem bijvoorbeeld de initiatieven voor
kan. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de
stijgt. Er zijn gelukkig initiatieven
aansluiting op regionale warmtenetten,
houding van de genomineerden
vanuit de sector om die verbinding te
waardoor ondernemers de restwarmte
van de Tuinbouw Ondernemersprijs,
versterken, denk aan de Dutch Agri
van andere sectoren in hun kassen
zie je dat ondernemers oog voor de
Food Week. Ik steun dat. Meer
benutten.
toekomst hebben.”
waardering voor de boer betekent ook een betere positie in de keten,
Uitdagingen zie ik ook, zoals de
U wilt kostprijs gedreven productie
waardoor zij een eerlijkere prijs voor
opgave om te komen tot klimaat
een halt toeroepen, die mede is
hun inspanning ontvangen.”
neutrale tuinbouw en het verminderen
ontstaan door de inkoopkracht van
van de afhankelijkheid van gewas
grote afnemers. Heeft u al handvatten
Uit onderzoek blijkt dat klimaatneutraal
beschermingsmiddelen. In de
om deze negatieve spiraal te
telen kansen heeft en mogelijk is, maar
glastuinbouw, zeker in de groente
doorbreken?
de kosten voor die innovatieslag zijn
teelt, zijn telers al erg ver met
“Als overheid kunnen wij deze
hoog. Hoe kunt u ondernemers helpen
biologische bestrijding om insecten
ontwikkeling niet zomaar ‘even’
vervolgstappen te nemen?
plagen tegen te gaan. Samen met
omdraaien. Ondernemers moeten
“Gelukkig gebeurt hier al veel. Denk
onderzoek werken ze aan sterkere
zelf wegen vinden om niet alleen op
daarbij bijvoorbeeld aan het top
gewassen om schimmels geen kans te
prijs maar ook op kwaliteit te
sectorenbeleid en het programma
geven. Deze geïntegreerde gewas
concurreren. Dat is ook het mooie van
Kas als Energiebron. En er zijn meer
bescherming leidt er uiteindelijk toe
de Tuinbouw Ondernemersprijs.
financiële instrumenten, zoals
6
Denk_Magazine_Top_v5.indd 6
05-12-18 15:40
g, gezond en lekker investeringsregelingen en belasting voordelen voor ondernemers die investeren in verduurzaming van hun kassen. Ik vind dit ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid, ondernemers en bijvoorbeeld financiële instellingen. Innovaties vragen investeringen. Als overheid ondersteunen wij dat op verschillende manieren, zoals de Borgstelling MKB-landbouwkredieten met speciale mogelijkheden voor landbouwinnovaties, met fiscale instrumenten zoals de MIA en de VAMIL en met subsidies zoals de EHG voor energie-investeringen in de glastuinbouw. Voor de grote transities gaan we onderzoeken wat de nieuwe financieringsinstelling Invest-NL in opbouw kan betekenen voor tuinbouw. Deze staatsdeelneming gaat investerin gen stimuleren op maatschappelijk terrein.”
Klimaatneutraal telen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid Dit jaar zijn er vier tuinbouwbedrijven genomineerd voor de Tuinbouw Ondernemersprijs, omdat zij actief vooruit bewegen en investeren in de toekomst. Heeft u een boodschap aan de ondernemers achter deze bedrijven? “Ik vind dat deze bedrijven een mooi voorbeeld zijn van gezond ondernemerschap dat hand in hand gaat met innovatie. In de landbouwvisie schreef ik al dat tuinbouw veel kenmerken van een circulair systeem heeft, maar nog stappen kan zetten in het verbeteren van waterkwaliteit en een duurzame energievoorziening. Deze genomineer den laten zien dat zij die stappen ook zetten – en dat zie ik graag.”
7
Denk_Magazine_Top_v5.indd 7
05-12-18 15:41
Anthura, Bleiswijk
Slimme mensen om je heen verzamelen Onlangs mocht Koning Willem-Alexander het allemaal met eigen ogen aanschouwen. Tachtig jaar familietraditie leidde tot een ultramodern bedrijf dat groot is in de veredeling van anthurium en orchidee. Hoewel deze marktleider grote slagen maakt, is ook het kleine, kwetsbare belangrijk. “Niet alleen wij, maar onze medewerkers dragen zorg voor de natuur.”
Vermeerdering en veredeling zit in de genen bij familie
bekwamen zich nu in het ‘lezen’ van deze genomen. In de
bedrijf Anthura in Bleiswijk. Aan tafel zitten directeuren
toekomst is het mogelijk om op DNA-niveau selecties toe
Mark en Iwan van der Knaap en commercieel directeur
te passen. Dat maakt het zoeken naar nieuwe soorten
Marco van Herk. De drie hebben sinds 2004 de leiding
efficiënter en daardoor kan het bedrijf gerichter veredelen
over het veredelings- en vermeerderingsbedrijf van
op duurzamere rassen.
anthurium en orchidee. Het bedrijf heeft naast de brede basis in Bleiswijk productielocaties en laboratoriums in
Samenwerken
Duitsland, Macedonië en China. In 2018 viert het bedrijf
Nieuwe veredelingstechnieken staan hoog op de agenda.
haar tachtigjarig bestaan.
Het bedrijf is een strategisch samenwerkingsverband
Focus op onderzoek
Chrysanten onder de naam GenNovation.
De professionele basis voor veredeling is al 45 jaar
“Zie het als een klankbord, waarin we veel van elkaar
geleden gelegd door Nic, de vader van Mark en Iwan.
leren”, legt Mark uit. Moleculaire technieken worden
Vandaag de dag geeft het bedrijf hoge prioriteit aan R&D.
steeds toegankelijker.
aangegaan met Florensis, Vletter & Den Haan en Dekker
Onlangs kon Anthura melden dat het Wageningse bedrijf KeyGene in opdracht het DNA van phalaenopsis en
Zo kunnen we kennis delen. We zoeken steeds naar
anthurium heeft ontrafeld. De veredelaars van Anthura
samenwerking, ook met universiteiten.”
8
Denk_Magazine_Top_v5.indd 8
05-12-18 15:41
Genomineerd Beter en slimmer
opkweken voor de Aziatische markt.”
Mark. Na veel overleg kon eind juni
De focus op onderzoek verklaart ook
Inmiddels heeft het bedrijf haar
een team van vrijwilligers vertrekken
waarom het bedrijf een relatief hoog
producten beschermd via Chinees
en zijn op 44 geheime locaties in
percentage hoog opgeleide mede
kwekersrecht. Lastig is nog steeds de
Zwitserland orchideeën herplant.
werkers heeft. “Mijn vader hield ons
handhaving, maar het begin is er.
Die actie leverde het bedrijf de
altijd voor dat je mensen om je heen
“Ons einddoel is een gerespecteerd
Plantum Duurzaamheidsprijs 2018 op.
moet verzamelen die beter en
kwekersrecht”, vinden de drie, “niet
“Maar daar deden we het niet voor”,
slimmer zijn dan jezelf”, verklaart
alleen in ons belang, maar ook van
legt Mark uit. “We vonden het belang-
Iwan. “Titels zijn daarbij niet belang
klanten die onze producten telen.”
rijk om zoiets met elkaar te doen en
rijk, talent en capaciteit wel.”
waren gewoon trots. Orchideeën
Beschermde orchideeën
lokken nu eenmaal veel emotie uit.
medewerkers ruimte om door te
Met trots praten ze over een bijzon
Het is ook niet erg dat zo’n project
groeien.
dere loot aan het bedrijf, de Garden
wat kost, zolang er een balans is
Orchidlijn. Dit zijn winterharde
tussen commerciële en ideële
Titels zijn niet belangrijk, talent en capaciteit wel
orchideeën als Bletilla, Calanthe,
projecten.”
Ongeacht de opleiding is er voor alle
Pleione en Cypripedium die de schaduwhoeken van tuinen op-
Goede eigenschappen
fleuren. Orchideeën zijn in veel
Lange termijn marktanalyses maken
gevallen zeldzaam en staan op de
is een belangrijke activiteit. De
Cites-lijst voor beschermde soorten.
directie moet immers lang vooruit
Zo ook de Cypripedium calceolus, het
beslissingen nemen over veredelings
Soms ontstaan ontwikkelingen heel
vrouwenschoentje, dat van nature
doelen. “We organiseren klantenda
organisch. Neem nu de locatie in
voorkomt in Zwitserland en met
gen, waarbij we met elkaar discussië
China. In de jaren negentig kende de
uitsterven wordt bedreigd. Via
ren over ontwikkelingen in de markt.
bevolking de anthurium nog niet.
medewerkers van Anthura, die zelf
Dat is belangrijk om onze doelen te
Er lagen grote kansen voor jong
vaak enthousiaste liefhebbers zijn,
bepalen.” De trend naar duurzaam
plantmateriaal, maar het transport uit
ontstond het plan om de Swiss
heid zet door. Retailers en NGO’s eisen
Europa was kostbaar. Al snel bleek dat
Orchid Foundation te helpen met
dat producten zoveel mogelijk vrij
de vraag uit Azië toenam. Dat bleek
vermeerdering en uitzetten in
van gewasbeschermingsmiddelen
ook uit het illegaal vermeerderen van
het wild.
worden geteeld.
kwekersrechtelijke beschermde
“Dat plan had veel voeten in aarde.
Anthura zit met haar producten aan
soorten.
Natuurlijk konden we helpen om
de goede kant van het spectrum. De
Marco: “In 2007 hebben we onze
de jonge, kwetsbare plantjes op te
planten zijn lang houdbaar en minder
locatie in Kunming geopend, waar
kweken, maar de strenge wetgeving
kwetsbaar voor ziekten en plagen dan
we jonge planten vermeerderen en
verbood het transport ervan”, vertelt
veel andere gewassen.
Aziatische markt
9
Denk_Magazine_Top_v5.indd 9
05-12-18 15:41
“We nemen wel de rol op ons om
men.” Om die reden is het bedrijf
De nieuwste locatie aan de Anthuri
tegemoet te komen aan deze
deelnemer in initiatieven als
umweg wordt zo ingericht dat voor
terechte vraag. Planten zullen er over
Floriculture Sustainability Initiative
de warmtevraag geen aardgas meer
tien jaar heel anders uitzien.
(FSI) en MPS ProductProof.
nodig is. Apparatuur om het proceswater te
Resistenties, houdbaarheid, minder gevoelig voor licht, er liggen nog veel
Duurzaam en bedrijfszeker
ontsmetten is vanzelfsprekend om
goede eigenschappen in de genetica
De kassen van Anthura voldoen aan
plantmateriaal gezond te houden.
verborgen”, vindt Marco. “Bovendien
de hoogste duurzaamheidseisen.
Inmiddels zijn alle locaties zo
werken we aan watergeefsystemen
Al jaren is het bedrijf trendsetter in
ingericht dat restwater lozen op het
die planten tijdens het transport,
het bedenken en uittesten van
oppervlaktewater overbodig maakt.
maar ook bij de consument bescher
nieuwe teelttechnieken.
“Ontsmetting en hygiëne is voor ons
10
Denk_Magazine_Top_v5.indd 10
05-12-18 15:41
Oordeel van de jury De jury is onder de indruk hoe Anthura zich door de jaren heeft ontwikkeld. Het bedrijf heeft een zeer deskundige en betrokken directie. Anthura denkt vanuit een langetermijnvisie die zij toepassen op hun vestigingen in passen zij toe in Nederland, maar ook in Duitsland, Macedonië en China. Duurzaamheid staat hoog op de agenda en is volgens de laatste standaard doorgevoerd in bedrijfsprocessen. Ook de samenwerking met klanten via het ketentransparantieproject FSI, om in 2020 te komen tot tenminste 90% duurzaam geproduceerde bloemen en planten, getuigt daarvan. Het bedrijf investeert veel in R&D. Dat blijkt onder andere uit het in kaart brengen van de DNA van zowel phalaenopsis als anthurium, maar ook uit de investering in een nieuw innovatieen veredelingscentrum. Het bedrijf is een strategisch samenwerkingsverband aangegaan met andere veredelaars een voorwaarde. Net zoals een
onder de naam GenNovation. Anthura is een bijzonder goede
volledige risicoanalyse van onze
werkgever; talenten krijgen binnen het bedrijf de ruimte om
bedrijfsprocessen”, vindt Iwan. “Ieder
zich te ontwikkelen. Met 35% HBO-WO geschoolde
jaar maken we een rondje met onze
medewerkers heeft deze onderneming veel kennis en
verzekeraar.
vakmanschap in huis die het inzet om de sector verder te innoveren en te ontwikkelen.
Als er namelijk iets mis gaat bij ons, dan heeft dat grote gevolgen voor onze klanten en hun afnemers.
Anthura is voorgedragen door Interpolis
Je verantwoordelijkheid nemen, dat is niet meer dan logisch.”
11
Denk_Magazine_Top_v5.indd 11
05-12-18 15:41
Dekker Chrysanten, Hensbroek
Open karakter helpt chrysantenvak vooruit In een tijdsbestek van twee generaties heeft Dekker Chrysanten zich ontwikkeld van productiebedrijf naar vermaard veredelings- en vermeerderingsbedrijf van een breed assortiment chrysanten. Altijd voorop lopen en tegelijkertijd met twee voeten op de grond blijven is de mentaliteit van deze ondernemers. Want chrysanten telen, dat is topsport. Dat maakt het vak speciaal.
Cees Dekker kan zich nog herinneren dat zijn moeder achter
Maar hoog van de toren blazen zit niet in het karakter van
de naaimachine zat om zwarte verduisteringsdoeken aan
deze Noord-Hollandse familie. Gedrevenheid en hart voor het
elkaar te naaien. Dat was in het begin van de zestiger jaren,
vak wel.
toen zijn vader experimenteerde om van de traditionele herfstteelt chrysanten een jaarrondteelt te maken. Afgelopen
Van teelt naar veredeling
jaar was Dekker Chrysanten in Hensbroek het eerste bedrijf
Dekker Chrysanten groeide in een tijdsbestek van bijna
dat experimenteerde met een dubbel verduisteringsscherm
zeventig jaar uit van jaarrond chrysanten teeltbedrijf naar
met isolerende spouw in de afdeling waar volop experimen
veredelings- en vermeerderingsbedrijf van wereldniveau.
ten plaatsvinden met Het Nieuwe Telen (HNT). De zoektocht
Directeuren Cees Dekker en Henk Jacobs geven leiding aan
naar efficiënter en beter is door de jaren heen niet veranderd.
het bedrijf met vestigingen in Nederland en Tanzania, met
De familie Dekker heeft altijd voorop gelopen als het om
testlocaties en verkoopkantoren in Colombia en Zuid-Afrika.
innovatie gaat. Of het nu gaat om cyclisch belichten,
Jacobs legt uit: “In Tanzania produceren wij stekken vanuit
assimilatiebelichting toepassen of het plaatsen van een WKK.
moerplanten voor met name de Europese en Zuid-Afri
Minder middelen gebruiken is een voorwaarde
nieuwe rassen uit maar dan bij onze kanten met het klimaat
kaanse markt. “In andere gebieden als Azië testen wij ook ter plaatse. In Japan geven we bijvoorbeeld rassen in licentie uit, die daar worden vermeerderd”, vult Dekker aan.
12
Denk_Magazine_Top_v5.indd 12
05-12-18 15:41
Genomineerd Vermeerderen en veredelen ontstond
Jacobs uit. “Het is prettig dat ze ons er
“Door zo te innoveren hebben
ooit uit noodzaak vanwege problemen
ook bij vragen.”
Nederlandse telers de import wel
met stekaanvoer op de eigen kwekerij.
buiten weten te houden.”
Het eerste succes was de spider
Uitdagende veredelingsdoelen
Al enkele jaren vindt in de kassen van
Vesuvio, die geschikt was om te verven.
“Aan de veredelingskant liggen nog
Dekker Chrysanten onderzoek plaats
Een echte doorbraak in gevuldbloe
zoveel uitdagingen, want chrysant
naar Het Nieuwe Telen (HNT), een
mige typen was de witte Euro in 1998,
heeft een grote genetische variatie”,
manier van telen die niet alleen de
weet Dekker zich te herinneren. Het
vertelt Cees. Daarom heeft het bedrijf
kwaliteit van gewassen kan verbeteren
bedrijf maakte daarna een gestage
zich aangesloten bij het strategisch
maar ook energiebesparing oplevert.
groei door van 25% per jaar. In 2007
samenwerkingsverband GenNovation,
Zo heeft één afdeling dubbele
nam het een leidende rol in de
samen met Florensis, Vletter & Den
schermen, waaronder het nieuwe
veredeling van chrysanten. Inmiddels
Haan en Anthura. “Ontwikkelen van
spouwscherm, en verticale ventilatoren.
heeft het bedrijf wereldwijd 1.200
bepaalde technieken is dermate
Onderzoekers van WUR doen metingen
belangrijk en kostbaar dat je elkaar als
naar luchtbeweging, luchtvochtigheid,
veredelingsbedrijven niet moet
temperatuurverschillen en monitoren
Nieuwe rassen en concepten
beconcurreren.” Het ontwikkelen van
het klimaat in deze afdeling.
Over chrysanten valt zoveel te vertellen,
tripsresistentie, de belangrijkste plaag
De eerste resultaten zijn verrassend.
of het nu om rassen gaat die geschikt
in chrysanten, zal in een TKI-project
Door verbetering van het kasklimaat
zijn voor mono-boeketten of
worden aangepakt, samen met andere
kunnen sommige zwakteschimmels
gemengde boeketten. In de zoektocht
veredelaars en Wageningen University
beter worden beheerst.
naar nieuwe rassen en nieuwe typen
& Research. “Trips is niet alleen lastig
medewerkers in dienst.
trekt Dekker Chrysanten graag samen
voor telers, overheid en retailers leggen
Automatisering
op met telers die een concept willen
ons op om minder chemische
Een bedrijf dat wereldwijd zoveel
ontwikkelen, want er zijn afgelopen
middelen toe te passen. Het is een
chrysantenstekken produceert kan niet
jaren flinke stappen gezet om het
voorwaarde voor het voortbestaan van
zonder automatisering. “Dat begon ooit
oubollige imago te ontstijgen. Madiba
de teelt”, vindt Dekker.
met het maken van perskluitjes”, weet Cees nog. Daarna is het niet meer
is zo’n voorbeeld, die is voortgekomen uit de kruising van Santini’s. Een
Het Nieuwe Telen
gestopt. Een voorbeeld is de stek
beperkt aantal telers heeft dit
Niet alleen de veredeling staat centraal,
steekstrip die het bedrijf ontwikkelde,
chrysantje in het assortiment
ook de teelttechniek om de beste
die aan het begin staat van een sterk
opgenomen.
chrysanten te telen krijgt veel aandacht.
verbeterd logistiek proces. De plukkers
“Wij ondersteunen telers met het
“De drive om het altijd weer beter te
plaatsen ieder stekje in deze strip,
zoeken naar markten voor nieuwe
doen zit in het chrysantenvak. Naast
waarna het proces van verpakken in
rassen of concepten. Samen met hen
het open karakter van de telers
dozen voor transport en het steken van
proberen we bruggen te slaan”, legt
bedrijven ze topsport”, weet Dekker.
de stekjes met stekrobots volledig is
13
Denk_Magazine_Top_v5.indd 13
05-12-18 15:41
geautomatiseerd. Niet alleen gebeurt
Geen generatiekloof
25 jaar is. Daar zijn we best trots op.
dit heel efficiënt, maar er wordt ook
Veel aandacht gaat naar de mede
Ondanks concurrentie van andere
geen overbodig afval geproduceerd.
werkers en hun ontwikkeling. Jacobs:
bedrijven in de regio lukt het ons een
Naast verbetering van bedrijfsproces
“We proberen jong talent binnen te
personeelsbestand van alle leeftijden
sen is duurzaamheid een belangrijke
halen. Daarvoor nemen we deel in
op te bouwen. Een generatiekloof
leidraad. Dat geldt ook voor energie
Seed Valley, onderhouden we contact
proberen we te vermijden.”
verbruik. In Tanzania is bijvoorbeeld
met HBO’s en universiteiten en bieden
Het bedrijf in Tanzania heeft verreweg
een ketel geplaatst voor het stomen
stageplaatsen aan. Mensen in ons
de meeste medewerkers. Daarom is
van de grond die op koffiehusk brandt.
bedrijf krijgen de kans om door te
ook voor hen een programma ont-
Deze biomassa is voldoende voorradig
groeien. We hebben bijvoorbeeld een
wikkeld. Niet alleen gaat het om goede
in die regio.
manager breeding die nog maar
en veilige arbeidsomstandigheden,
14
Denk_Magazine_Top_v5.indd 14
05-12-18 15:41
Oordeel van de jury De jury vindt dat Dekker Chrysanten de doelen van duurzaam ondernemerschap duidelijk heeft geformuleerd en draagt daarmee bij aan de ontwikkeling van het chrysantenvak. Als marktleider neemt het bedrijf deze rol op zich naar klant en omgeving. Uniek is dat het familiebedrijf ieder veredelingsproduct eerst uittest en nadenkt over het uitgiftebeleid om daarmee het succes van introducties te vergroten. Het zet daarbij vakmanschap, ervaring en knowhow in voor bijzondere marktconcepten van hun klanten. Innovatie zit in de genen van de familie Dekker. De jury heeft veel waardering voor de manier waarop het bedrijf heel pragmatisch steeds het initiatief neemt maar ook om het werk plezieriger en
en voorop loopt in nieuwe ontwikkelingen. Samenwerking op
uitdagender te maken. Dekker:
gebied van techniek, maar ook in veredeling is een sterk punt.
“We sponsoren scholen met materialen
Bijzonder is de aandacht voor HRM om de 1.200 medewerkers,
en studiemiddelen. En we hebben een
waarvan 125 in Nederland, te faciliteren en te ondersteunen bij
arts en een vakbondsmedewerker op
hun persoonlijke ontwikkeling. Bij de werkzaamheden krijgen
locatie. Zojuist heeft de universiteit
werknemers verantwoordelijkheid en vertrouwen.
onderzoek gedaan onder onze vrouwelijke medewerkers naar baarmoederhalskanker. Het welzijn
Dekker Chrysanten is voorgedragen door Rabobank Alkmaar.
van onze mensen vinden we belangrijk.”
15
Denk_Magazine_Top_v5.indd 15
05-12-18 15:41
Opti-flor, Monster
Met onze mensen een merknaam neerzetten Opti-flor is het verhaal van twee tomatentelers die het roer omgooiden en succesvol Phalaenopsis gingen telen. De kracht achter het succes is de stevig verankerde merknaam die garant staat voor kwaliteit en nieuwe concepten ontwikkelen. De open cultuur geeft de medewerkers vleugels. Hun creativiteit heeft het bedrijf in een stroomversnelling gebracht. Luisteren en gehoord worden, daar draait het om.
Het geheim van Opti-flor laat zich moeilijk vangen.
boek ‘Blue Ocean Strategy’ las, maar dat sloot wel aan op de
Grondleggers en neven Marco en René Hendriks kijken
zoektocht naar nog niet aangeboorde markten.
elkaar aan en denken na. ‘We werken aan constante kwaliteit en vernieuwing, vandaag en morgen”, legt René uit.
Steeds nieuwe ideeën
“Het maakt niet uit waar je staat in onze organisatie,
Bijna twintig jaar later is Opti-flor uitgegroeid tot marktleider
iedereen staat hier ten dienste van ons merk.”
en trendsetter in phalaenopsis. Afnemers vragen naar een
Twintig jaar geleden teelden zij nog volop tomaten, maar
orchidee van Opti-flor, voorzien van het herkenbare groene
het ging steeds meer schuren om zich in de kostprijs
label met de merknaam. In de beginjaren waren het vooral
gedreven markt te handhaven. Dus zochten ze uitdaging
de grootbloemige typen en de hoge kwaliteit die voor naam
in het opkomende product phalaenopsis. In 1998 kochten
en faam zorgden. Inmiddels is het assortiment in breedte en
ze voor deze teelt een bedrijf aan in Monster. Direct en
diepte ontwikkeld. De collectie bestaat uit twintig product
nadrukkelijk kozen ze voor ontwikkeling van hun eigen
lijnen, van groot- tot kleinbloemig, van formeel gevormde
merknaam Opti-flor. Dat was nog ruim voordat René het
bloemtakken langs stok of staaldraad tot losjes gebogen zoals de natuur het heeft bedacht. Een buitenbeentje en
Steeds zoeken we naar nieuwe ideeën die je niet zomaar kunt kopiëren
unicum is de Singolo-collectie, een éénbloemige phalaenopsis. “Dat is een verwijzing naar het venusschoentje, een orchidee die van nature ook één bloem heeft”, vertelt René.
16
Denk_Magazine_Top_v5.indd 16
05-12-18 15:41
Genomineerd Heel recent is een nieuwe variant
van processen. “Het is niet ons doel om
geïntroduceerd: een bloem met een
de grootste te worden, maar wel de
gemarmerd uiterlijk.
beste”, vinden de neven.
Behalve het zoeken naar steeds weer nieuwe variëteiten uit de duizend
Duurzaamheid als leidraad
Het is niet ons doel om de grootste te worden, maar wel de beste
soorten die zij jaarlijks testen bedenken
Opti-flor is een van de zeven aandeel
de neven en hun team nieuwe
houders in het aardwarmteproject
bestaat uit drie personen voor product,
concepten. Zo ontwikkelden ze een
Vogelaer. Alle locaties zijn inmiddels
verkoop en teelt. Onder het motto
watergeefsysteem, om consumenten
aangesloten op deze warmtebron,
‘je wordt afgerekend op wat je doet’,
langer te laten genieten van hun
waardoor 55% van de totale warmte
weten de 230 medewerkers waar zij
aankoop. Of bloem-bloem, een
vraag duurzaam is ingevuld.
aan toe zijn binnen de organisatie.
miniplantje in cadeauverpakking, om
“Aanvullende warmte produceren we
Er hangt een ‘Westlandse mentaliteit’,
zomaar weg te geven. “We hebben de
zelf met onze WKK’s”, legt Marco uit.
met een Loosduins tintje, zo geven ze
ambitie om ons productenpakket met
“Uiteraard hebben we door het gebruik
zelf aan. Hard werken, maar wel veel
passie verder te ontwikkelen. Dat doen
van aardwarmte een extra CO2-bron
vrijheid en ruimte voor creativiteit.
we samen met onze medewerkers.
nodig. Die betrekken we van OCAP.”
Die creativiteit kan het bedrijf goed
Dat is een van de kernwaardes van ons
Het proceswater van deze kwekerij
gebruiken voor haar ontwikkeling. “We
bedrijf”, legt René uit.
wordt volledig hergebruikt. Momenteel
hebben geen zelfsturende teams, maar
zijn ze bezig met de aanleg van
de zelfstandigheid van onze mensen
Vaste relaties
ondergrondse wateropslag.
laat het wel zo werken”, vindt Marco.
Het bedrijf heeft in relatief korte tijd
“Duurzaamheid beperkt zicht niet tot
“Hoe dat is ontstaan weten we eigenlijk
een grote professionaliseringsslag
energie, water en biologische
zelf niet zo goed. De sfeer is hier open
gemaakt. Inmiddels is de zevende
bestrijding, want dat is vanzelf
en transparant en er is ruimte om door
locatie in bedrijf genomen. Als een olie-
sprekend”, vinden Marco en René. “Het
te groeien. Je proeft hier een echte
vlek breidt het bedrijf zich uit over het
gaat veel verder. Het vakmanschap, de
familiecultuur. Onze vaders helpen
Westland, met inmiddels vestigingen in
aandacht voor de menselijke kant van
bijvoorbeeld ook nog een handje mee.”
Monster, Poeldijk en Honselersdijk. “Wij
ons bedrijf, dát vinden wij belangrijk.”
Onderdeel gemeenschap
hechten grote waarde aan onze vaste
Open en transparant
De familie Hendriks is zeer bescheiden
leveranciers werken we al meer dan
De eigenaren van Opti-flor zijn Marco
over de sociale kant van Opti-flor.
veertig jaar samen.” Niet de offerte is
en René Hendriks en Raymond van der
Het is voor hen niet meer dan vanzelf-
leidend, maar het vertrouwen in elkaar.
Knaap. Samen met Klaas Vogel en Mark
sprekend om een onderdeel te
Het bedrijf heeft een eigen project
Grootscholten vormen zij het centraal
vormen van de gemeenschap. René:
ontwikkelaar in dienst. Deze is continue
managementteam. Iedere locatie heeft
“We hebben een paar jaar geleden
bezig met vernieuwing en verbetering
een eigen managementteam, dat
de kas van sociale werkplaats
relaties”, vertelt Marco. “Met sommige
17
Denk_Magazine_Top_v5.indd 17
05-12-18 15:41
Haegheflor overgenomen. In de
hun sociale netwerk te vergroten. Veel
binnen en buiten de sector. Een eigen
wandelgangen hoorden we hoe de
scholieren weten de weg te vinden
plekje in het World Horti Centrum in
medewerkers hun dagelijkse doel en
naar Opti-flor voor hun eerste
Naaldwijk zorgt er voor dat veel
bezigheid misten. Daarom zijn we
bijbaantje. Marco: “Kinderen leren bij
MBO-studenten op bezoek komen.
gaan samenwerken en is er ruimte
ons werken en verantwoordelijkheid
binnen ons bedrijf voor mensen met
dragen. Dat vinden wij belangrijk.” Ook
Marktgericht bedrijf
een beperking.” En andere samenwer
stagiaires van MBO en HBO zijn meer
Dit jaar viert de familie Hendriks haar
king is er met Reakt van Parnassia.
dan welkom. Zo neemt Opti-flor ook
negentig jarig bestaan als tuinbouw
Dat is de plaats waar cliënten dag-
deel in Horti Heroes, het platform dat
bedrijf. “In die tijd is er veel gebeurd.
besteding krijgen aangeboden, waarbij
jong talent begeleidt en tuinbouw
We zijn veranderd van productiebedrijf
ze praktische hulp en de kans krijgen
ondernemers verbindt met startups
naar marktgericht bedrijf. Intern
18
Denk_Magazine_Top_v5.indd 18
05-12-18 15:41
Oordeel van de jury De jury vindt Opti-flor een opvallend en vooraanstaand bedrijf in de sierteeltsector, vanwege de innovatieve concepten. Met haar bijzonder goed uitgewerkte marketingfilosofie is het bedrijf zeer onderscheidend. Er gaat een enorme dynamiek uit van de ondernemers. Samen stellen zij een doel en daar gaan ze ook voor. Het brede pallet aan producten en de bedrijfsvoering zijn goed met elkaar verbonden. De teams hebben dit proces efficiënt geautomatiseerd. Bovendien is er aandacht voor duurzame ontwikkelingen zoals het terugbrengen van de hoeveelheid verpakkingen en energiebesparing. Ook het personeelsbeleid hebben we veel processen moeten
van Opti-flor is een voorbeeld voor bedrijven in de sector.
aanpassen, zodat we de twintig
Er is veel aandacht voor de ontwikkeling van young potentials
concepten met de vijf potmaten
door middel van de ‘Young Green Creating Heroes’ en de ‘Young
flexibel kunnen invullen en verwerken.
Strategy Group’. Er is voor alle medewerkers een persoonlijk
Dat kostte veel energie, maar inmiddels
ontwikkelplan. Opti-flor is participant van het nieuwe World
zijn er geen problemen meer. 2012 was
Horti Center om MBO onderwijs te binden aan het bedrijf.
voor ons een kantelpunt, waarna alles op zijn plaats viel. Onze mensen hebben het goed opgepakt.
Opti-flor is voorgedragen door Rabobank Westland.
Nu kunnen we onze energie stoppen in het versterken van ons merk.”
19
Denk_Magazine_Top_v5.indd 19
05-12-18 15:41
Wim Peters Kwekerijen, Someren
Leren loslaten is de meest wijze les Voor of na de hagel is het onderwerp van ieder gesprek bij Wim Peters Kwekerijen in Someren. De wederopbouw van het tomatenbedrijf heeft veel energie gekost, maar nog meer gegeven. Aanvaarding, bezinning en bouwen aan de toekomst zijn thema’s die meer indruk hebben gemaakt op de ondernemer dan het organiseren van de nieuwbouw. “Mijn zwakte bleek uiteindelijk mijn sterkte te zijn”, vindt hij.
23 juni 2016 is de dag die Wim Peters en Wilbert van Bussel
tweede energiescherm en Ventilation Jets zijn al gedaan
nooit meer zullen vergeten. In een tijdsbestek van een paar
en het contract voor plaatsing is al getekend. Op het eerste
minuten vernietigde een zware hagelbui het 16 hectare
gezicht herinnert niets meer aan dat rampzalige moment
grote tomatenbedrijf volledig. Alleen het geraamte van de
waarop de tijd even stil stond.
kas stond nog overeind. Het duurde een paar dagen tot de realiteit tot beiden door
Belichten met LED’s
drong. “Ik had de neiging om meteen aan de heropbouw
Peters vertelt met trots hoe zijn voorouders honderd jaar
te beginnen”, vertelt Wim Peters. “Gelukkig kreeg ik van
geleden al tomaten teelden. Nadat zijn bedrijf in tuin
iedereen om mij heen het advies om daar nog eens goed
bouwgebied Madestein bij Den Haag werd uitgekocht voor
over na te denken. Stoppen was immers ook een optie.”
woningbouw verhuisde hij naar de geboortegrond van zijn echtgenote. In 2002 bouwde hij een kas van 7,5 ha in
Gloednieuwe kassen
Someren. In 2009 nam hij het 8,5 ha grote bedrijf van zijn
Wie vandaag Wim Peters Kwekerijen in Someren bezoekt
buurman over, waar Wilbert van Bussel bedrijfsleider was.
treft op twee locaties gloednieuwe, zeven meter hoge Venlokassen met diffuus, gehard glas aan, verlicht met SON-T lampen en LED’s. De kassen zijn volledig ingericht voor Het Nieuwe Telen (HNT). Voorbereidingen voor een
Drie scenario’s, stoppen, herbouw of nieuwbouw
20
Denk_Magazine_Top_v5.indd 20
05-12-18 15:41
Genomineerd In 2013 ging hij 3,5 ha voor het eerst
hagelstorm toetrad tot de directie, de
belichten. Hij koos als een van de
ingestorte kas leeggeruimd. Drie
eerste tomatentelers in Nederland
maanden lang duurde het voordat
voor een hybride installatie en
1,6 miljoen kilo glas met de hand was
vervulde daarin een voortrekkersrol.
opgeveegd, verzameld en afgevoerd.
“De keuze was eigenlijk vrij eenvou
Pas daarna kon het slopen beginnen.
dig”, vertelt hij nuchter. “De kas was te
We zijn een sociaal en open bedrijf met doorgroeimogelijkheden de eerste 4 ha opgeleverd.
laag voor een SON-T installatie, die
Bezinning
In september van hetzelfde jaar volg-
veel warmte produceert.” Tot die
De tijd van opruimen was ook een tijd
de de afronding. Het vaste personeel
bewuste dag in juni teelde hij
van bezinning. “Er waren drie
kwam terug en er werden nieuwe
pruimtomaten en cocktailtomaten.
scenario’s”, vertelt Wilbert. “Stoppen,
mensen aangetrokken. Het bleek een
herbouw of nieuwbouw.”
hele toer om de nieuwe teams op
Drie maanden glas rapen
Ondertussen moest er ook onderhan
elkaar in te laten spelen.
Het natuurgeweld had veel grotere
deld worden met de verzekeraar en
“We hebben vermoedelijk drie jaar
gevolgen dan alleen de schade aan
bank. Het bedrijf was goed verzekerd,
nodig om deze relatief onervaren
kas en gewas. Van de een op de
maar zo’n grote schade was erg lastig
groep op te leiden. Ik verwacht dat
andere dag moest Peters zijn af-
te kwantificeren.
het goed komt. We zijn een sociaal en
nemers ‘nee’ verkopen en zijn
Uiteindelijk viel het besluit om nieuw
open bedrijf met doorgroeimogelijk
personeel naar huis sturen.
te bouwen. Een tijd waarin razendsnel
heden. Ik vind het leuk om met
“De dag erna verdubbelden de prijzen
veel belangrijke beslissingen de revue
mensen om te gaan en iedereen mag
van pruimtomaten op de veiling”,
passeerden. Maar achter de schermen
het weten als het goed gaat”, zegt
weet hij nog.
gebeurde meer. “Wonderwel kregen
Wim.
Zijn vaste medewerkers kon hij
we tijd en rust om na te denken. In
aanhouden en doorbetalen en met
mijn achterhoofd wist ik dat onze
Andere markten ontdekken
hulp van de overheid een half jaar
organisatie een professionaliserings
Nog veel lastiger was de afzet.
overbruggen. Het grootste deel van
slag moest maken”, concludeerde
Peters wist dat hij niet van de een op
de uitzendkrachten zag hij met lede
Wim. Zo is in dat roerige jaar de
de andere dag 16 ha in productie kon
ogen vertrekken. “Dat was bijzonder
missie voor de toekomst vastgesteld,
nemen. Daarom veranderde hij zijn
pijnlijk. Deze 130 mensen vormden
evenals strategische doelen en een
strategie volledig. Hij legde contacten
een hecht en efficiënt team.
stevig marketingplan om het bedrijf
met buitenlandse telers en hun
Even hoopte ik dat ze na de herbouw
opnieuw te positioneren.
handelspartners die hij al kende via
terug zouden komen, maar dat
een studiegroep voor tomatentelers
gebeurde helaas niet.”
Nieuwe medewerkers
met LED’s. “Veel afnemers willen
Met de overgebleven medewerkers
Besloten werd om het bedrijf in vier
graag zaken met ons doen vanwege
hebben Wim en Wilbert, die na de
fases op te bouwen. In april 2017 werd
de LED’s, dus daar lag een kans.
21
Denk_Magazine_Top_v5.indd 21
05-12-18 15:41
Deze manier van belichten heeft
contracten afgedekt . “Onze klanten
LED’s, maar ook de energie
niet alleen een positief effect op
zijn handelspartijen. We hebben er
voorziening van het bedrijf zal de
kwaliteit, maar past bij een duur
nadrukkelijk voor gekozen om
komende jaren veranderen. Er liggen
zame teelt”, legt Wim uit.
geen merken te voeren, maar
plannen voor een warmteleiding die
Hij begon met het leveren van
om Wim Peters Kwekerijen als
is gekoppeld aan het project van
losse A-tomaten voor Engeland,
merk in de markt te zetten”,
energiecoöperatie Asten-Someren,
maar al snel vond hij afnemers met
legt de ondernemer uit.
waarin aardwarmte, houtstook, zonne- en windenergie als mogelijke
specifieke wensen. Daarom heeft hij inmiddels gekozen voor een
Energietransitie
energiebronnen worden onderzocht.
breed assortiment. Achter iedere
Duurzaamheid heeft al vorm
Vijf kilometer verder ligt een hoog
teelt zit een klant, grotendeels met
gekregen via energiebesparing en
calorisch gasnet. “We hebben als
22
Denk_Magazine_Top_v5.indd 22
05-12-18 15:41
Oordeel van de jury De jury heeft veel respect voor Wim Peters. Het getuigt van veerkracht, durf en doorzettingsvermogen om na zo’n grote natuurramp snel en voortvarend opnieuw te beginnen met nieuw personeel en een nieuwe klantenportefeuille. In de periode van heropbouw heeft de ondernemer opnieuw zijn visie en strategie bepaald, namelijk telen wat de klant vraagt, met focus op opbrengst in plaats van kosten. Sterk is de nieuwe afzetstrategie met een duidelijke spreiding over verschillende markten. Het bedrijf kiest er voor om zo duurzaam en innovatief mogelijk tomaten te telen, verpakken en verkopen. Kwaliteit en langdurige, eerlijke relaties staan daarbij centraal. Vijf jaar geleden startte het bedrijf al met LED’s voor belichting en het heeft deze duurzame ontwikkeling voortgezet. Peters heeft keuzes gemaakt om toekomstige risico’s te minimaliseren. doel gesteld om deze transitie in
Het bedrijf heeft een duurzaam personeelsbeleid vanuit een
het gebied Kievitsakkers voor 2022
duidelijke organisatiestructuur en heldere bedrijfsprocessen.
te realiseren.” Terugkijkend op de
De sociaal-maatschappelijke betrokkenheid van Wim Peters is
afgelopen twee jaar is Peters tot een
groot; Veel jongeren uit de regio worden gecoacht en begeleid
belangrijk nieuw inzicht gekomen. “Ik
en krijgen kans tot verdere doorgroei in het bedrijf.
vond mezelf altijd te aardig en te eerlijk. Ik dacht dat het mijn zwakte was, maar het bleek mijn kracht te
Wim Peters Kwekerijen is voorgedragen door ZON fruit &
zijn. Dus mijn advies is om te doen
vegetables.
zoals je bent. Dat brengt een positieve beweging op gang.”
23
Denk_Magazine_Top_v5.indd 23
05-12-18 15:41
Onderzoeker en weerman Peter Kuipers Munneke
Bereid je voor op de grillig Het is niet zozeer een feit of het klimaat verandert, maar wel
meer smelt van bovenaf, en warmer
hoe snel dat gebeurt. Deze vraag houdt klimaatonderzoeker,
oceaanwater tast het ijs van onderaf
meteoroloog en weerman Peter Kuipers Munneke dagelijks bezig.
aan. Maar het is heel lastig om te
Hij doet metingen op de koudste plekken op aarde en vertaalt dit naar de situatie in Nederland. Hogere temperaturen en heftige buien, daar kunnen we ons maar beter op voorbereiden.
berekenen welke krachten de komende eeuw van invloed zijn op deze situatie. Daarom is het voor onderzoekers erg moeilijk om met zekerheid te voorspellen hoe snel de zeespiegel op langere termijn gaat
Het gezicht en de stem van
Fragiele ijsplaten
stijgen.”
Peter Kuipers Munneke zijn in
“We doen metingen naar smeltwater
middels overbekend. Sinds vijf jaar
in en op de gletsjers in het pool
Wateroverlast of droogte
presenteert hij twee dagen per week
gebied. Als de aarde opwarmt, zoals
“Er zijn parallellen tussen de situatie
het weerbericht van de NOS, of hij
nu het geval is, gaat het in Europa
in de poolgebieden en Europa”, gaat
schuift aan tafel bij een talkshow
meer regenen en op Antarctica meer
hij door. “Door de opwarming regent
om te discussiëren over klimaat
sneeuwen. In het noorden van
het in onze regio vaker op bepaalde
verandering. “Dat is ontzettend leuk
Antarctica, waar de laatste zeventig
momenten in het jaar. Tel daarbij op
werk”, vertelt hij. “En bovendien heel
jaar relatief vaak westenwind waait,
dat door de verstedelijking steeds
belangrijk.”
valt veel sneeuw aan de loefzijde van
meer gebieden bebouwd zijn,
Televisie is namelijk ook het podium
de bergrug. Aan de lijzijde ontstaat
waardoor de natuurlijke wateropslag
waar hij zijn passie voor poolgebieden
dan een droge föhnwind, die de
is verdwenen. Dan zie je dat er grote
onder de aandacht kan brengen.
ijsplaten doet smelten. In deze
problemen ontstaan bij hevige regenval.
Sinds 2005 doet hij al onderzoek als
periode is 20% van de ijsplaten
polair meteoroloog, verbonden aan
gesmolten.
de Universiteit van Utrecht.
Omdat het op Antarctica meer gaat
Hij probeert te doorgronden hoe de
sneeuwen, verdampt er meer water
grote ijskappen van Groenland en
uit de oceanen en dus daalt de
Antarctica afsmelten onder invloed
zeespiegel. Maar dat wordt
van de huidige opwarming van de
gecompenseerd door het versneld
aarde. Daarbij werkt hij samen met
afbreken van die ijsplaten”, legt hij
wetenschappers wereldwijd.
uit. De warmere lucht zorgt voor
Meer hittegolven en hele heftige buien met grote druppels en hagelstenen
24
Denk_Magazine_Top_v5.indd 24
05-12-18 15:41
g heden van het klimaat Die problemen beginnen met
ook omdraaien. In Zuid-Europa
wateroverlast, maar doordat dit niet
hebben mensen zich ingesteld op
wordt gebufferd is er onvoldoende
deze situatie en maatregelen
water in tijden van droogte.
getroffen.”
Op plaatsen waar bossen zijn ontstaat
Het is moeilijk om te voorspellen hoe snel de zeespiegel gaat stijgen
niet snel een probleem met droogte,
Weerbaar zijn
want het water wordt opgeslagen in
Stijging van de temperatuur hoeft
de bodem en blijft daardoor
niet altijd een bedreiging te zijn voor
beschikbaar.”
de tuinbouw. Vorstschade komt
onderzoeker de onzichtbare vijand die
minder vaak voor. Planten uit andere
het broeikaseffect veroorzaakt.
Klimaatzones verschuiven
klimaatzones kunnen zich nu wel
Voor glastuinbouwondernemers is
Het KNMI heeft vier klimaatscenario’s
vestigen en handhaven in Nederland.
hetzelfde broeikasgas juist onmisbaar
uitgewerkt tot 2100, twee met een
“Voor de glastuinbouw geldt dat er
voor de plantengroei, waarbij de
lichte temperatuurstijging en twee
minder energie nodig is om kassen te
continue aanvoer geborgd moet zijn.
met een sterke temperatuurstijging.
verwarmen”, denkt Peter.
Of de tuinbouwsector bij kan dragen
“Als de gemiddelde temperatuur met
“Maar de kernboodschap blijft dat de
aan stabilisering van klimaat
2˚C gaat stijgen, dan heeft dat grote
grilligheid van het klimaat alleen maar
verandering is voor Peter een
gevolgen voor deze regio.
zal toenemen. Als ondernemer moet
interessante vraag. “Iedere sector kan
De klimaatzones verschuiven naar het
je daar bewust van zijn en zorgen dat
zijn steentje bijdragen en ik realiseer
noorden, met alle voor- en nadelen
je weerbaar bent. In de akkerbouw is
me dat daar goed over wordt
van dien”, legt Peter uit. “Je moet er
al bewezen dat periodes van grote
nagedacht. Er zijn al ketens opge
dus rekening mee houden dat we hier
droogte, afgewisseld met grote
bouwd waarin de industrie CO2 levert
een klimaat krijgen zoals bijvoorbeeld
hoeveelheden neerslag beter
aan de tuinbouw en waar kassen weer
in Midden-Frankrijk, met hittegolven
overbrugbaar zijn als de conditie van
warmte leveren aan huizen.
en hele heftige onweersbuien met
de grond goed is. De tuinbouw zal
Ik ben zelf wel nieuwsgierig welke
grote druppels en hagelstenen.”
haar kassen en installaties daarop
bijdrage jullie sector kan leveren in
De extreme hagelbui in Brabant, twee
moeten aanpassen.”
nog groter verband. Kan de kennis die in de tuinbouw is opgebouwd actief
jaar geleden, kan op toeval berusten, maar ook een vooraankondiging zijn
Broeikasgas
bijdragen aan het terugdringen van
van wat ons nog te wachten staat.
Het toenemende CO2 gehalte van de
de concentratie broeikasgas in de
“Dat lijkt bedreigend, maar je kunt het
atmosfeer is voor de klimaat
atmosfeer?”
25
Denk_Magazine_Top_v5.indd 25
05-12-18 15:41
Winnaar 2018
Royal Lemkes, Bleiswijk
Deelnemen is een mooi moment v Trots zijn ze nog steeds bij Royal Lemkes, na het winnen van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2018. Algemeen directeur Michiel de Haan blikt terug op een jaar vol verrassingen. Dat doet hij met een goed gevoel over de afgelopen periode.
“We hebben de overwinning gedeeld met
“We zijn overspoeld
ons personeel, want
met bloemen en felicitaties. Dan merk je ook
met z’n allen
zijn we Royal Lemkes.”
de kracht van social media.”
“Voor ons is het een
aanmoedigingsprijs, want net als ieder bedrijf laten wij onze mooiste kant zien, maar ook wij kunnen nog veel verbeteren. We zijn wel anders, maar zeker niet perfect.”
“Geef je op en doe mee, wil ik tegen andere ondernemers zeggen. Alleen het invullen van de vragenlijst is al
een mooi moment van zelfreflectie.
Zelfs als je geen nominatie ontvangt is het de moeite waard.” 26
Denk_Magazine_Top_v5.indd 26
05-12-18 15:41
nt van zelfreflectie
Bedankt, eventsponsors en partners Samen zetten we de innovatieve tuinbouw in de schijnwerpers. Met uw bijdrage delen we de bijzondere verhalen van ondernemers.
Eventsponsors
“Je krijgt de gelegenheid om op meerdere podia een
positieve boodschap
Anthos, CNB, Hobaho, Naktuinbouw, Bejo Zaden, MPS, Enza Zaden, Rijk Zwaan, VGB
te brengen. De samenleving kan wel wat hulp van bedrijven gebruiken, die nadenken over en acteren naar een duurzame sector en een
Partners
betere wereld.”
“Wil je geld verdienen of het verschil maken? In ons DNA zit een diepgeworteld besef dat de relatie
van mens tot mens en van mens tot natuur de essentie is.” 27
Denk_Magazine_Top_v5.indd 27
05-12-18 15:42
Jury Tuinbouw Ondernemersprijs aan het werk
Wikken, wegen en erg goed l Je hoeft geen groot bedrijf te hebben om deel te nemen aan de
social media en probeert meer
Tuinbouw Ondernemersprijs. Onderscheidend zijn is belangrijk,
informatie naar boven te halen,
bedrijfsomvang is geen criterium. De vakjury wikt en weegt, voordat er een beslissing valt. Aan het finale oordeel gaat een
bijvoorbeeld over de reputatie van de deelnemers. Een voordracht op papier moet
weloverwogen onderzoek vooraf. Het gevoel na een gesprek
natuurlijk overeenkomen met de
met de ondernemer weegt zwaar mee in de beoordeling.
dagelijkse praktijk. Soms is een verhaal op papier mooier dan de werkelijkheid, maar veel vaker zijn
Als je een bedrijf aanmeldt voor de
kent. De eerste taak van de jury is om
ondernemers te bescheiden en
Tuinbouw Ondernemersprijs, wat
alle aanmeldingsformulieren te lezen
noemen ze essentiële zaken on-
gebeurt er dan? Niet veel mensen
en op zich in te laten werken.
voldoende. Vandaar dit uitgebreide
weten welk proces er vooraf gaat aan
Ondertussen worden alle financiële
onderzoek. Na deze fase checkt het
het kiezen van de nominaties en de
documenten van de deelnemers
ministerie van Landbouw,
uiteindelijke winnaar van de
opgevraagd. De financieel adviseur
Natuur en Voedselveiligheid of
Tuinbouw Ondernemersprijs.
van de jury beoordeelt de bedrijven
bedrijven voldoen aan de geldende
De vakjury heeft de pittige taak om
op rendement en continuïteit.
wet- en regelgeving en of zij niet in
totaal van elkaar verschillende
procedures zijn verwikkeld.
bedrijven te vergelijken en de echte
Uitgebreid onderzoek
verhalen te filteren uit de aanmeldin
Op het aanmeldingsformulier komen
Verrassingsbezoek genomineerden
gen en voordrachten.
criteria naar voren als innovatief
In oktober breekt het moment aan
ondernemerschap, maatschappelijke
dat de jury een vergadering belegt
Netwerk professionals
betrokkenheid, duurzaamheid,
waarin alle kandidaten afzonderlijk en
De onafhankelijke vakjury van de
omgang met arbeid en personeel,
uitvoerig worden besproken. Ieder lid
Tuinbouw Ondernemersprijs bestaat
marktgerichtheid en risico
uit doorgewinterde professionals,
management. Behalve de informatie
die zelf ondernemer zijn of een
die bedrijven zelf aanleveren wil de
adviserende functie hebben in afzet,
vakjury meer weten over de aard van
accountancy of ondernemerschap.
de onderneming of het unieke van de
Zij vertegenwoordigen een netwerk
mensen er achter. De vakjury raad-
van professionals dat de sector goed
pleegt daarom haar achterban en
De kunst om echte verhalen te filteren uit de aanmeldingen
28
Denk_Magazine_Top_v5.indd 28
05-12-18 15:42
d luisteren naar ondernemers van de vakjury geeft dan aan wat hij
Bezoek bedrijven
van iedere kandidaat vindt en
Na deze ‘overval’ bezoekt de vakjury
waarom. In deze vergadering beslist
de genomineerde bedrijven in alle
de vakjury welke ondernemingen een
rust om ze met eigen ogen te zien.
Het doel is om mooie bedrijven in de schijnwerpers te zetten
nominatie ontvangen. Die nominatie
In een gesprek maken de juryleden
heeft dus een belangrijke betekenis
contact met de ondernemers en
want het is een selectie van de aller-
proberen een indruk te krijgen van
beste bedrijven die ieder goed genoeg
hun passie. Dit aspect van de hele
zijn om dat jaar in aanmerking komen
procedure vindt de vakjury erg
te zetten en aan de samenleving te
voor de Tuinbouw Ondernemersprijs.
waardevol. Dan pas kunnen zij echt
tonen. De focus ligt op ondernemers
Na deze vergadering bezoekt de
proeven met welke ondernemer zij te
die het verschil voor de sector maken.
voorzitter van het bestuur op één dag
maken hebben en wie de meest
De vakjury doet vervolgens een
alle genomineerde bedrijven.
interessante kandidaat is voor de prijs.
voordracht aan het bestuur, waarop
Dit verrassingsbezoek ervaren de
In de praktijk blijkt namelijk dat veel
de winnaar wordt benoemd. Begin
genomineerden meestal bijna als een
ondernemers bescheiden zijn en vaak
januari vindt dan de prijsuitreiking
overval. Niet alleen een delegatie van
veel meer te vertellen hebben.
plaats tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de Tuinbouw
het bestuur staat op de stoep, maar een fotograaf en videoman leggen
De vakjury vraagt aan de kandidaten
Ondernemersprijs.
alles vast, berichten gaan over en
of zij voor een jaar de rol als ambassa-
weer via social media en er gaat een
deur voor de tuinbouwsector op zich
Samenstelling vakjury
persbericht uit.
willen nemen.
Het mag duidelijk zijn dat de samenstelling van de vakjury enorm
Op dat moment beginnen al felicitaties binnen te rollen. Het is een
De winnaar
belangrijk is. Het bestuur let dus bij
leuke, maar chaotische ervaring.
In de daarop volgende vergadering
de benoeming van nieuwe juryleden
Tegelijkertijd ontvangen de afgevallen
kiest de vakjury de winnaar van
op de diversiteit van deze groep.
kandidaten bericht. Daarin kunnen zij
dat jaar. Dit proces vindt in alle
Het is ook opvallend dat door de
lezen dat zij helaas niet in aanmerking
objectiviteit plaats, waarbij niet
jaren altijd wel iemand van de jury
komen voor een nominatie. De vak-
wordt gekeken naar vorige winnaars
iets weet over ondernemingen die
jury geeft daarin aan wat zij goed
of de sector die de winnaar vertegen
deze uitvoerige procedure hebben
vindt aan het bedrijf en waar nog
woordigt. Het uiteindelijke doel is om
doorlopen. De afstand tot het
verbeteringen mogelijk zijn.
mooie bedrijven in de schijnwerpers
tuinbouwvak is klein.
29
Denk_Magazine_Top_v5.indd 29
05-12-18 15:42
Wij feliciteren ZON-teler Wim Peters van harte met de nominatie voor de Tuinbouw Ondernemersprijs 2019!
Wim Peters Kwekerijen thuis bij Kijk voor meer info op www.royalzon.com
30
Denk_Magazine_Top_v5.indd 30
05-12-18 15:42
Uitnodiging 9 januari 2019 • Keukenhof • Lisse In september presenteerde Carola Schouten, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, haar visie ‘Landbouw,
Tuinbouwtransitie: aanpakken geeft energie
natuur en voedsel: waardevol en verbonden’. Daarin schrijft
13.00 14.00
Ontvangst
ze dat de tuinbouw al veel kenmerken van een circulair
14.00 15.45
Programma
systeem heeft, maar nog stappen kan doen. Daarom staat
• Welkom door voorzitter Michiel F. van Ginkel
de 33e uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs in het
• Tuinbouw 2018 in cijfers
teken van ‘Tuinbouwtransitie: aanpakken geeft energie’. De
• Peter Kuipers Munneke over oorzaken van
finalisten zijn allen op unieke wijze koplopers in deze transitie.
klimaatverandering, hoe de tuinbouw daarop kan
Zij delen hun verhalen met u. Weerman Peter Kuipers
inspelen en een steentje kan bijdragen aan
Munneke gaat in op de oorzaken van klimaatveranderingen. Hij geeft een voorzet hoe de tuinbouwsector zich kan aan passen én een steentje kan bijdragen aan verdere verduur zaming. Alle tuinbouwondernemers zijn van harte welkom.
verduurzaming • Bekendmaking winnaar Tuinbouw Ondernemersprijs 2019 15.45 18.00
Nieuwjaarsreceptie tuinbouw
Meer informatie en aanmelden: www.tuinbouwondernemersprijs.nl
Anthura • Bleiswijk
Dekker Chrysanten • Hensbroek
Wim Peters Kwekerijen • Someren
Opti-flor • Monster 31
Denk_Magazine_Top_v5.indd 31
05-12-18 15:42
Jouw bedrijf samen ontwikkelen Zoek je een betrouwbare partner waarmee je jouw ondernemersplannen kunt realiseren? De Rabobank staat voor je klaar met passend advies. Zo bouwen we samen aan de ontwikkeling van jouw bedrijf. Kijk op Rabobank.nl/tuinbouw
Kom maar op met de toekomst
Denk_Magazine_Top_v5.indd 32
05-12-18 15:42