9de bijeenkomst van het Lerend Netwerk Lerarenopleiding 14 februari 2012 – NME-dag 1. Inleiding Op het vorige lerend netwerk in 2011 werd de werking van het lerend netwerk lerarenopleiding enigszins aangepast. Twee prioriteiten werden naar voor geschoven:
De duiding van de koppeling tussen EDO en de basiscompetenties. Visievorming rond EDO voor de lerarenopleiding kan hieruit voortvloeien.
Ook wordt het nuttig geacht om de praktijkvoorbeelden die in het verleden voorgesteld werden op dit LN, te analyseren. Dit kan immers houvast bieden aan instellingen die iets willen doen. Eerste werk: hoe ga je die analyse doen? Hoe kan je op een uniforme manier analyseren? Hiervoor zal een matrix uitgewerkt worden.
Voor de verdere concretisering van deze voorstellen werd een subwerkgroep opgericht die reeds een deel van het denkwerk verricht en daarna terugkoppelt met de andere deelnemers van het lerend netwerk.
Meer info hierover kan je terugvinden in het verslag. Op basis van deze insteek werden de missie en visie en strategische doelen van het lerend netwerk opnieuw bepaald: ALGEMEEN DOEL lerend netwerk (missie) Dit netwerk voor en door docenten uit de lerarenopleiding en geïnteresseerden uit het werkveld faciliteert de uitwisseling en opbouw van kennis en ervaringen omtrent integratie van educatie voor duurzame ontwikkeling in de curricula van lerarenopleidingen. STREEFDOEL toekomst (visie) Het lerend netwerk wil de integratie van (E)DO in alle lerarenopleidingen bevorderen om zo leraren te vormen die op voldoende wijze competent zijn om educatie voor duurzame ontwikkeling in hun eigen onderwijs vorm te geven.
STRATEGISCHE DOELEN 1. INTEGRATIE van EDO-competenties in de curricula van alle lerarenopleidingen bevorderen 2. Via analyseonderzoek STRATEGIEËN ONTWIKKELEN voor integratie van (E)DO in de lerarenopleiding uitwerken. 3. PROFESSIONALISERING (E)DO voor lerarenopleiders faciliteren, ontwikkelen en aanbieden 4. SAMENWERKING betreffende (E)DO met het werkveld en aanbiedende organisaties uitbouwen
De subwerkgroep van het lerend netwerk heeft ondertussen een eerste voorstel voor een set van EDO-competenties uitgewerkt. Hiervoor baseerde ze zich op de volgende documenten:
Verslag 9de samenkomst LN Lerarenopleiding 14 februari 2012
Pagina 1
-
EDO: De Vlag en de Lading (pdf, 1,92 MB) van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie UNECE-competenties inzake EDO (pdf, 477 kB)
2. WORDLE over de competenties die een leraar als educator DO nodig heeft. a. Methodiek: Ieder groepje buigt zich over de competenties die een leraar als educator DO nodig heeft. Dit wordt genoteerd op een blad A2-formaat met in het midden “Leraar als educator DO”. Wordle: wat belangrijker is, zet je groter en dichterbij het midden, minder belangrijk kleiner en verder van het midden. b. Resultaten per groep:
Geen woorden, maar daden, volharding, tegen de stroom in initiatief nemen, begeesteren (motivatie, enthousiasme, veerkracht, voorbeeldfunctie), confronteren (met eigen gedrag en met globale problematiek), succes communiceren (voldoening), alle niveaus betrekken (participeren), ondersteuning (teamoverleg en dialoog, correcte kennis (bronnen), creativiteit, diverse ontwikkelingsdomeinen -> positief uitgangspunt, materialen (brede zin), rolmodel –> authentiek -> dialoog, kritisch denken, kennis alternatieve werkvormen -> motiveren Schoolbestuur responsabiliseren, motiveren, aanzetten tot denken, interesse, integreren, rolmodel, authentiek, oplossingsgericht en procesgericht, kennis van alternatieve werkvormen, positief uitgangspunt, kritisch zijn, kennis, zich op geheel Goede voorbeeld geven (4E’s), eigen ervaring, ervaringsgericht, aanzetten tot kritisch nadenken (diversiteit), dialoog over methodiek, diverse ontwikkelingsdomeinen, vak- en domeinoverschrijdend, proces, creativiteit, actie/participatie, correcte kennis (informatiebronnen hanteren), teamoverleg gedragen door team/leerlingen kennis, inzicht oorzaken, effecten, concept DO Ruimte/tijd: hier en ginder/zuiden, geschiedenis + toekomst/trends, maatschappelijke ontwikkeling, natuur -> uitsterven biodiversiteit. Creatief, kritisch denken: bewustmaken, nadenken, zelf oplossingen zoeken Attitude: people, respect, zelf voorbeeld voorleven, dit voortdurend meenemen, niet alleen in een projectweek, bewust bezig zijn met materialen (welke, hoeveel, keuze -> kosten) die in de klas gebruikt worden, bv. klasinrichting, Systeemdenken, actie, creatief denken-doen, samenwerken in en buiten de school, kunnen motiveren en beïnvloeden –> komen tot verandering (willen en durven) Veerkracht, eigen visie kunnen verwoorden, kritisch nadenken, verbondenheid met de natuur, mensen, bewust omgaan met materialen, ruimte en tijd zien, externen (aanbod) kunnen integreren, linken zien
3. Aftoetsing met EDO-competenties Hierna werden de competenties die volgden uit de vorige oefening afgetoetst met de EDOcompetenties die reeds werden uitgewerkt door de subwerkgroep van het Lerend netwerk Lerarenopleiding. Deze EDO-competenties zijn terug te vinden in een afzonderlijk document (pdf, 268 kB).
Verslag 9de samenkomst LN Lerarenopleiding 14 februari 2012
Pagina 2
Elke groep nam de competenties die hoorden bij een EDO-principe (zie Vlag en lading) onder de loep. De volgende aanvullingen/opmerkingen werden gemaakt: - Bij EDO vereist nieuwe kennis: o 4. Kunnen omgaan met het onverwachte -> waar zit kennis hiervan, is dit wel een aparte competentie? o EDO=DO: onderwijscompetenties gaan uit van de rol van leraar: competentieprofiel, beroepsprofiel. Het is niet 1 leraar die al de competenties moet hebben, het team moet erover beschikken - Bij EDO bevordert het systeemdenken: De leerkracht heeft inzicht in de manier waarop zijn eigen handelen/functioneren invloed heeft op het systeem waar hij en zijn leerlingen deel van uitmaken. - Bij EDO is gericht op waardeontwikkeling: o 10. Heel ruim geformuleerd. Er is verwarring mogelijk met “kennis” (inzicht?). Wat wordt bedoeld met meer levenskwaliteit, dit is niet duidelijk omschreven en heel verschillend per persoon. De opsomming klinkt zwaar, eerder formuleren als “van niet-duurzaamheid naar (meer) duurzaamheid” o 11. “en tracht de anderen te begrijpen -> niet duidelijk. Moet je dan respect hebben voor anderen die niet duurzaam handelen of moet je deze durven in vraag stellen. “begrijpen” alleen is te beperkt, maar durven reageren zit misschien bij “actiegerichtheid” o 12. Eerder formuleren als “open staan voor nieuwe wereldvisies” of “achter staan” o Algemeen: zwaar geformuleerd, zinnen 2 à 3 keer lezen vooraleer te begrijpen, moeilijk te implementeren/controleren of leraar ze beheerst - Bij EDO houdt rekening met emotionele aspecten: o 15. Betekenisvol en begeesterend te uiten o 18. …om te zetten in daden en daarin te volharden - Bij EDO is actiegericht: tip: begeleidende tekst waar het onderscheid gemaakt wordt tussen klas/leerkracht, school en omgeving 4. Nabespreking - Het is een mooie start, ik ben benieuwd naar de volgende bijeenkomst - Het gaat uit vanuit een bepaald model: mogelijke DO-competenties. - Hoe ga je om met deze competenties? Competentielijst, herziene decretale lijst of geeft deze lijst het kader aan? Of is het eerder een richting. Waar willen we naartoe met het onderwijs? Wat is het kader? - Als je naar de basiscompetenties wil gaan, is er nog een lange weg te gaan. Vanuit de basiscompetenties krijg je een andere indeling, nl. vanuit de rol van de leerkracht. De laatste keer werden de basiscompetenties herzien vanuit het gelijke kansenbeleid en de nieuwe evoluties op gebied van ICT werden meegenomen. Nu zou het goed zijn samen al iets in gang te krijgen waarna we uitdrukkelijk de EDO-competenties in de basiscompetenties zouden kunnen schuiven. Verslag 9de samenkomst LN Lerarenopleiding 14 februari 2012
Pagina 3
-
-
-
-
-
Hoe kan je aftoetsen of deze competenties verworven zijn? Welke van deze competenties steek je in je opleiding? Wat verwachten we van een opleiding? Wat na die opleiding? Dit zijn soms ook zaken die te maken hebben met volwassenheid en groei. De basis haal je wel uit de lerarenopleiding, maar het heeft ook te maken met inzicht en inzet of je al dan niet bepaalde competenties ontwikkelt: pedagogische studiedagen in deze richting? We moeten goed nadenken wat basiscompetenties zijn en waarop je verder kan bouwen nadien Kan je hier als leerkracht aan voldoen of moet je over deze competenties beschikken als team? In welke mate willen we dat ze dit hebben? Het is belangrijk een analyse te maken van de opleidingsrealiteiten. Collega’s vinden basisvaardigheden belangrijk. Deze ontbreken al vaak. Dit (EDO) wordt dan als ballast ingeschat. Hoe krijg je dit thema hoger op de agenda? Hoe geef je het gevoel dat het geïntegreerd wordt? Implementatiemodellen zijn belangrijker: leermodellen waar deze competenties in aan bod komen Dit moet ook gekoppeld worden aan praktijkvoorbeelden. Via die praktijkvoorbeelden kunnen we komen tot verdieping. Het is belangrijk nadruk te leggen op processen eerder dan op producten. Er zou een experimenteerfase moeten komen zodat er een aantal procesgerichte en concrete voorbeelden van komen. Competenties is een top-down benadering, inspireren en begeesteren mag ook niet uit het oog worden verloren: dat is de bottom-up benadering. Hoe doorleefd zijn waarborgen via competenties? Het is ook leuk om zelf als docent te bekijken: waar voldoe ik aan? Hierbij hoeven we niet altijd te kijken naar wåt moet veranderen, wel naar hoe. Het is belangrijk nu te bekijken hoe we hiermee verder kunnen gaan. We kijken uit naar een volgende bijeenkomst.
Meer info over een volgende bijeenkomst van het lerend netwerk lerarenopleidingen (29 mei 2012 om 10.00u. Meer info later.) kan je binnenkort terugvinden op de Ecocampuswebsite. Krijg je deze nog niet en blijf je graag op de hoogte? Neem dan zeker contact op met Elke.Vanwildemeersch@lne.vlaanderen.be.
Verslag 9de samenkomst LN Lerarenopleiding 14 februari 2012
Pagina 4