lijsterbes december 2021 by vzw 'de Rand'

GEMEENSCHAPSKRANT

KRAAINEM • JAARGANG 22 • NR 9 - DECEMBER 2021 / JANUARI 2022 UITGAVE VAN GC DE LIJSTERBES EN VZW ‘DE RAND’

Benoît Goubau is twintig jaar pastoor in Kraainem

vzw Carnafolk stopt afscheidsinterview met Ludo Vangerven

Anoroc theater voor anderstaligen met muziek en poëzie

FR • DE • EN

traductions Übersetzungen translations

afgiftekantoor Kraainem 1 P 005212

lijsterbes

Cardon de Lichtbuer stopt als gemeenteraadslid

Uitbreiding parking metrohalte Kraainem is afgevoerd De gemeente heeft samen met Sint-Lambrechts-Woluwe haar slag thuisgehaald in het dossier van de uitbreiding van de parking aan metrohalte Kraainem. De parking ligt op het grondgebied van Sint-Lambrechts-Woluwe, maar vlak bij de grens met Kraainem. Brussel Mobiliteit wil die parking uitbreiden van 150 naar 750 parkeerplaatsen en kreeg daarvoor een milieuvergunning. Meer dan 250 Kraainemnaren dienden een bezwaarschrift in tijdens het openbaar onderzoek en de gemeenten Kraainem en Sint-Lambrechts-Woluwe gingen in beroep tegen de milieuvergunning. Het Milieucollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft dat beroep gegrond verklaard. ‘De Wezembeeklaan, waarlangs de parking ligt, is nu al 16 uur per dag verzadigd. Extra verkeer kunnen we missen als kiespijn’, zegt burgemeester Bertrand Waucquez (Kraainem Unie). ‘We zijn niet tegen transitparkings om mensen uit hun wagen en op het openbaar vervoer te krijgen, maar leg die aan buiten de ring rond Brussel en niet erbinnen.’ ‘De mobiliteitsstudie hing met haken en ogen aan elkaar. In een van de eerste versies stond bijvoorbeeld dat de Wezembeeklaan twee rijstroken in elke richting heeft, terwijl dat al lang niet meer het geval is. De studie hield ook totaal geen rekening met de gevolgen op ons grondgebied en dat hebben we aangeklaagd’, zegt gemeenteraadslid Vinciane Cardinael (Kraainem Unie), die het dossier op de voet volgt. ‘Het Milieucollege is ons daarin gevolgd. Een parkeertoren met 750 parkeerplaatsen op die plek lijkt me echt niet nodig. De parking staat nu soms wel vol, maar dat is vooral omdat studenten er de hele week hun auto zetten. Nu er sinds kort betalend parkeren is ingevoerd, zal dat probleem zich wellicht niet meer stellen. Als je ziet dat een soortgelijke parkeertoren aan COOVI Anderlecht allesbehalve een succes is qua bezetting, dan denk ik dat zo’n project aan metrohalte Kraainem weinig zin heeft.’ Brussel Mobiliteit heeft geen verzet aangetekend tegen de beslissing van het Milieucollege. Als Brussel alsnog een parkeertoren wil bouwen aan metrohalte Kraainem, dan zal het hele project vanaf nul moeten worden heropgestart. ‘Als het zover komt, dan hoop ik dat Brussel Mobiliteit dit keer wel de reflex heeft om Kraainem en de Vlaamse overheid te betrekken. We zullen het dossier in elk geval met argusogen blijven volgen’, zegt Vinciane Cardinael. (TD)

Oud-burgemeester Dorothée Cardon de Lichtbuer (LB) heeft ontslag genomen uit de gemeenteraad. Cardon nam die beslissing omdat ze is verhuisd naar Stokkel en dus niet langer in Kraainem woont. Een aantal leden van de oppositielijst Défi+MR+Ind. drongen al maandenlang aan op het ontslag van Cardon en vroegen ook een buurtonderzoek aan naar haar domicilie. ‘De redenen waarom ik ben vertrokken, zijn persoonlijk’, reageert Cardon de Lichtbuer. ‘Ik vind het jammer dat ik de Kraainemse politiek achter me moet laten, want dit is een heel boeiende gemeente om voor te werken. Als ik terugkijk op mijn politieke carrière in Kraainem, ben ik vooral blij met het feit dat we met de tweetalige lijst van LB bij de vorige verkiezingen hebben kunnen bewijzen dat Franstaligen en Vlamingen wel degelijk met mekaar kunnen samenwerken in een faciliteitengemeente. Ook met Kraainem Unie verloopt de samenwerking goed en dat stemt me hoopvol. Als mensen van goede wil zijn en respect hebben voor mekaar, dan kan je veel realiseren.’ Dorothée Cardon de Lichtbuer wordt in de gemeenteraad opgevolgd door Carine Pin (Open VLD). Pin (54), echtgenote van Patrick Bleyaert, woont al meer dan 20 jaar in Kraainem. ‘Ik vind het fijn dat ik in de voetsporen mag treden van Dorothée Cardon, die toch heel wat betekend heeft voor de gemeente’, zegt Pin. ‘De komende weken zal ik me inwerken in de verschillende dossiers. Vooral mobiliteit en de problematiek van de wateroverlast liggen me nauw aan het hart. Professioneel ben ik actief in management en business development en ik hoop die ervaring ook te kunnen gebruiken in mijn politieke engagement.’ (TD)

I N F O R M AT I E

uit de gemeente

Nieuw vaccinatiecentrum in Zaventem 65-plussers en zorgverleners uit Kraainem, Wezembeek-Oppem en Zaventem kunnen sinds half november voor een derde coronaprik terecht in een nieuw vaccinatiecentrum in de Groenstraat 21 in Zaventem. ‘Zowel 65-plussers als zorgverleners met een volledige basisvaccinatie komen aan bod. Ze krijgen een boostervaccin minstens vier maanden na de tweede prik van het AstraZeneca- of de enige prik van het Johnson&Johnson-vaccin, en minstens zes maanden na de tweede prik van het Pfizer- of Moderna-vaccin. We

donderdag 2 december Knutselnamiddag Resto & Co OCMW Kraainem

nodigen hen uit, digitaal en op papier en werken enkel op afspraak’, legt dokter Dirk Devroey van de Eerstelijnszone Duivenstreek uit. Een deel van de parking op de Groenstraat in Zaventem wordt gereserveerd voor wie met de auto naar het vaccinatiecentrum komt. Je geraakt in het centrum ook gemakkelijk met de bus en de fiets. Meer informatie over het nieuwe vaccinatiecentrum vind je op www.vaccinzaventem.be Bellen kan op het nummer 02 713 87 15. (TD)

dinsdag 7 december Lunch & Co OCMW Kraainem

dinsdag 14 december Lunch & Co OCMW Kraainem

12 uur – zaal Cammeland prijs: 7 euro (leden), 9 euro (niet-leden) info: Natacha Wouters, 02 719 20 76, www.kraainem.be

GESLOTEN, we rusten even uit.

14 uur – zaal Cammeland info: Natacha Wouters, 02 719 20 76, www.kraainem.be

dinsdag 7 december Bezoek van de Sint Lunch & Co OCMW Kraainem

donderdag 9 december Bezoek van Sinterklaas Resto & Co OCMW Kraainem

Kom gezellig tafelen elke 1e (themamaaltijd) en 3e (gewone maaltijd) dinsdag van de maand in zaal Cammeland. Schrijf je tijdig in.

14 uur – zaal Cammeland info: Natacha Wouters, 02 719 20 76, www.kraainem.be

donderdag 16 december Kerstmaaltijd Resto & Co OCMW Kraainem 14 uur – zaal Cammeland Meer info over de kerstmaaltijd volgt. info: Natacha Wouters, 02 719 20 76, www.kraainem.be

MENSEN verenigen

Doek valt over carnavalsvereniging Carnafolk

‘Als de stoet uitrijdt, is dat een kippenvelmoment’ De carnavalsstoet van 2020, net voor corona, was de laatste carnavalsstoet in Kraainem. De organiserende vzw Carnafolk gooit de handdoek in de ring. ‘We hebben enorm veel spijt, maar het is een rationele beslissing. We willen stoppen in schoonheid’, klinkt het bij de elf overgebleven leden van de vzw Carnafolk.

e carnavalsvereniging van Kraainem kent een lange geschiedenis. ‘In 1975 is het carnaval ontstaan via de Vriendenkring Piet Boesmans Oud Kraainem’, zegt de voorzitter van de vzw Ludo Vangerven (65). ‘De eerste jaren werd Prins Carnaval aangeduid omdat er telkens maar één kandidaat was, maar in 1978 was er de eerste publieke verkiezing. Ik nam daaraan deel, moest helaas nipt de duimen leggen en werd tweede. Maar in 1988 ben ik prins Odul geworden. Odul is mijn voornaam omgekeerd gespeld. Daar ben ik wel trots op, want Prins Carnaval blijf je voor het leven.’

Carnavalisten van het eerste uur

‘De vereniging werd in 1991 overgenomen door een andere carnavalsgroep door financiële problemen. Tot in 1997 was er het carnaval Hoog-Kraainem. Maar in 1998 en 1999 liep er geen stoet meer en organiseerden ze een bal. Onder impuls van Luk Van Biesen, die in 2000 Vlaamse schepen was, en Willy Deswert, die één van de stichters van het carnaval in 1975 was, werd het initiatief genomen om een millenniumstoet te organiseren. De carnavalisten van het eerste uur deden mee en het werd een echt succes. In 2003 werd de vzw Carnafolk opgericht en tot februari 2020 is de stoet jaarlijks uitgereden. We hadden vorig jaar nog 25 deelnemende wagens. Maar dit jaar besloten we om ermee te stoppen. We hebben ook geen enkel lid uit Kraainem meer. Ikzelf woon in Sterrebeek. Vzw Carnafolk telt van-

daag nog elf leden. In 2000 waren dat er nog dertig, in 2010 nog twintig. Op een zeker moment moet je dan nadenken over wat je gaat doen. Corona heeft de beslissing iets gemakkelijker gemaakt, maar het blijft een harde noot om te kraken. We vonden niemand meer die de traditie van carnaval wil voortzetten. Dat probleem hebben veel verenigingen in Kraainem. We eindigen in schoonheid nu het nog goed gaat, in plaats van uit te bollen tot er niets meer mogelijk is.’ De vzw kon al die jaren rekenen op financiële steun van de Vlaamse overheid en de gemeente. ‘Zonder die steun was het in 2010 al gedaan geweest’, vertelt Vangerven. ‘Je moet weten dat de organisatie van zo’n stoet gemakkelijk 20.000 tot 25.000 euro kost. Zonder steun lukt dat niet. De sponsorinkomsten zijn onzeker geworden. Bovendien draait alles om vrijwilligers, met elf mensen kan je dit niet meer blijven trekken. De laatste jaren kregen we ook steeds meer administratieve regels opgelegd. Een vzw is een zware structuur. We krijgen wel de steun van burgemeester Bertrand Waucquez, maar niet iedereen in het schepencollege is even enthousiast.’

Vriendenkring

Binnenkort wordt de vzw-structuur van Carnafolk ontbonden, maar helemaal verdwijnt de vereniging niet. ‘We worden een vriendenkring’, gaat Ludo verder. ‘We gaan nog samen naar andere carnavalsstoeten in Halle, Leuven en Tienen om ter plaatse als prinsen te genieten van de carnavalssfeer. Dat is

niet hetzelfde als onze eigen stoet in Kraainem organiseren, maar we koesteren de mooie herinneringen. De jaren tachtig waren voor mij de mooiste jaren. Uiteraard door mijn prinsenjaar in 1988, maar ook de carnavalssfeer was fantastisch. Het carnaval verbindt mensen. Ongeacht de taal – of je nu Nederlands, Frans, Engels, Duits of Japans spreekt – carnaval vieren we allemaal samen.’

Verklede feestvierders in de vroege uurtjes

‘De politie schatte de opkomst bij goed weer op 4.000 tot 5.000 toeschouwers die kwamen genieten van de carnavalsstoet in Kraainem. Het bracht mensen letterlijk samen. De eerste keer dat ze de stoet te zien kregen, keken mensen raar op. Het jaar nadien stonden hun kinderen zelf verkleed aan de straatkant te kijken en de laatste jaren waren ook de ouders verkleed. Er werden zelfs spontaan barbecuefeestjes gegeven in de tuinen als de stoet voorbijkwam. Wij hebben feeststemming in Kraainem gebracht met een heel eenvoudig gegeven: je verkleden en plezier maken. Dat verbindt mensen. Ik zal dat enorm missen. Ook het moment dat de stoet uitgaat.

Curtain falls on Carnafolk

Dat is een kippenvelmoment. Daar werk je maanden naartoe en als de stoet dan binnen is, voel je de stress van je afglijden en geniet je tussen pot en pint van de carnavalssfeer.’ ‘Vroeger was er overigens ook nog een bal in de sporthal tot in de vroege uurtjes, met meer dan duizend verklede feestvierders en op zondag was er de kroegentocht waarbij de carnavalisten

de cafés verkleed bezochten. Nu zijn er minder cafés. In 2019 bestonden we 44 jaar, dat is vier keer elf, een bijzonder getal in de carnavalswereld en dat hebben we dan ook gevierd. Onze eetfestijnen met ossobuco waren eveneens een succes, al kwam er vooral veel volk van buiten Kraainem om ons te steunen. De laatste jaren draaide het eetfestijn echter niet meer zo veel winst. Ik zal het carnavalsgebeuren zeker

The 2020 carnival procession, just before the coronavirus outbreak, was the last such parade to be held in Kraainem. The event organiser, Carnafolk, has decided to throw in the towel. ‘It is with deep regret that we have had to take this step but it is a rational decision. We want to bow out gracefully’, say the eleven remaining members of the non-profit organisation Carnafolk. ‘The carnival was launched in 1975 by the Piet Boesmans Oud Kraainem circle of friends,’ says chairperson Ludo Vangerven. After the Carnafolk organisation was founded in 2003, the procession was held every year up until February 2020. Carnafolk’s non-profit structure is being discontinued but the entity is not completely disappearing. As a circle of friends, we still go to other carnival parades in Halle, Leuven and Tienen so as to enjoy the atmosphere together as carnival princes. It isn’t the same as staging our own procession, but we still have some very fond memories to look back on.’

missen, maar ik kijk toch al uit naar de bijeenkomsten van onze vriendenkring Carnafolk om herinneringen op te halen’, besluit Vangerven, die ook provinciaal voorzitter is van de Federatie Europese Narren (FEN) Vlaanderen en zo nog altijd verbonden blijft met het carnaval. Joris Herpol

I N F O R M AT I E

bibliotheek Kraainem

Boekenboom #7 Het einde van het jaar wordt goed ingezet in de bibliotheek. De Sint komt op bezoek en de bib heeft heel wat betoverende titels voor tijdens de feestdagen in voorraad. Op zondag 5 december om 10 uur. Je kan Sinterklaas in zaal PUK (naast de bib) dag komen zeggen, en wie weet krijg je wat lekkers. Het nieuwe jaar zetten we nadien geweldig in met onze jaarlijkse Gedichtendag eind januari. Hou zeker onze website en sociale media in het oog – of schrijf je in op onze nieuwsbrief – om op de hoogte te blijven van alle details.

Jeugdboeken

Ter gelegenheid van de eindejaarsfeesten zetten we graag de Sinten kerstverhalen in de verf. Bij de prentenboeken blijven de boeken van de Spiekpietjes (T. Vanderheyden) echte succesnummers. Daarnaast is er weer prachtig werk van Charlotte Dematons te vinden in ‘Sinterklaas’. De jonge lezers kunnen oefenen met Op en top (E. Van Os) en Sneeuw te koop (C. Norac). Wie al vlot kan lezen kan smullen van het avontuur Het geheim van Kerstmis van Geronimo Stilton, of Batpats Het ware verhaal van Frankenstein (R. Pavanello). Onze nieuwste aanwinst is voor de tien- tot twaalfjarigen, namelijk Het Kerstvarken door niemand minder dan J. K. Rowling. De tieners kunnen al wat zwaardere kost aan, zoals een herwerking van de klassieker Een kerstvertelling (Ch. Dickens) of de verhalen Voetballen of vechten? (H. Van Campenhout) en Even zwegen de wapens (J. Riordan), over de tijdelijke wapenstilstand tijdens kerstmis in 1914, ook gekend als het Kerstbestand. Bij de DVD’s staan er voor de jeugd nog wat leuke films klaar: onze eigen Vlaamse Sintfilm Ay Ramon uiteraard, maar ook de Nederlandse prent De pepernotenchaos. De grote klassieker The Nightmare before Christmas is de perfecte familiefilm voor de iets oudere

kijkertjes. Tot slot zijn er heel wat kerstspecials van series en filmreeksen, zoals de Smurfen, Belle en het Beest, Ice Age en Tom en Jerry.

Volwassenen

Op kerst vieren staat geen leeftijd. Bij de volwassenen kan je dan ook een fijn aanbod volwassenenfictie vinden, voornamelijk romantische en humoristische literatuur: De magie van Kerst en andere verhalen (C. Kelly), De witte duif (S. Montefiore), Het eilandhotel (J. Colgan) en Winterzon (J. Grisham). De romans Onder de paardendeken: Russische winterverhalen (A. Poesjkin e.a.) en Twee levens (S. Brijs) zijn als fysiek boek en als e-boek uit te lenen in de bib. De e-boekendienst heeft onder meer nog spanning in petto met Kerst met Poirot (A. Christie) en De verzonken jongen (J. Vantoortelboom). Voor wie het liever volledig ontspannen houdt zijn er de digitale feelgoodboeken Winter in Scholtand (S. Morgan) en meerdere titels van R. Carr (Met nieuw vertrouwen, Een kerstmis naar haar hart en Een onverwacht kerstcadeau) en K. Ferry (De betovering van Kerstmis, Kerst op het eiland Skye). Wie het liever bij non-fictie houdt tijdens de feestdagen, kan terecht bij Hoe komen we de feestdagen door? (Y. Kroonenberg), over verschillende soorten kerstfeesten en -tradities. Verder zijn er nog knutselen kookboeken te vinden om de feesten goed voor te bereiden: Kleine kerstversieringen om te haken en te breien (S. Stratford), Haak je eigen kerstal (C. Krukkert) en Het complete kerst kookboek (W. Stephen). Eveline Leclercq en Mike Kestemont

I N F O R M AT I E

verenigingsnieuws

oud-nieuw

De Mechelsesteenweg aan het Vierarmenkruispunt 1887 zondag 5 december Sinterklaas op bezoek Bibliotheek Kraainem Sinterklaas komt op bezoek in de bib. Je kan dag komen zeggen en, wie zoet is krijgt misschien ook wat lekkers. 10 tot 13 uur – zaal Puk, Patronaatstraat 17 gratis info: info@bibliotheekkraainem.be

zondag 19 december Ijssschaatsen Sportraad van Kraainem en Wezembeek-Oppem De sportraad van Kraainem en Wezembeek-Oppem nodigen je graag uit voor een namiddag schaatsplezier in Leuven. We vertrekken samen met de bus aan GC de Lijsterbes in Kraainem of aan GC de Kam in Wezembeek-Oppem. 14 uur - vertrek GC de Lijsterbes tickets: 2 euro info: www.delijsterbes.be

zondag 23 januari Repair Café Laat je spullen repareren, gooi ze niet weg. Zo vechten we tegen de nutteloze overconsumptie. Iedereen is welkom. 14 tot 17 uur – GC de Lijsterbes Schrijf ten laatste om 16.30 uur in. gratis info: repaircafe.kraainem@gmail.com of via de Facebookpagina Repair Café Kraainem

Het ontwerp voor het aanleggen van een steenweg die de verbinding maakte tussen Waals-Brabant en Mechelen ontstond in 1836 en werd goedgekeurd in 1840. Vier jaar later begonnen de werken aan het gedeelte van Tervuren tot Mechelen, dat vandaag de Mechelsesteenweg op het grondgebied van Kraainem is. In 1846 is de wegbedding getrokken. In 1847 werd de steenweg gekasseid over een breedte van 10 meter, met twee voetpaden van 2,50 meter. Aan weerszijden werden olmenbomen geplant. Deze provincieweg is met staatssteun van de provincies Brabant en Antwerpen aangelegd, maar ook met geldelijke middelen van de gemeenten en van particulieren die er belang bij hadden. Bij de gemeentegrenzen waren tolbarelen opgetrokken. Elke doortrekkende reiziger moest een bareelrecht of doorgangsbelasting betalen. Op 1 januari 1869 werd deze tol opgeheven. In 1894 werd in Wezembeek een reglement opgesteld om het verkeer van fietsers, voetgangers en karren op de voetpaden te regelen. In 1913 verschenen zelfs verkeersborden met de vermelding ‘Automobielvaerders 10 km’. De opkomst

van de auto vormde toen al een gevaar. In 1929 werd openbare verlichting geplaatst. De olmen bezweken na de Eerste Wereldoorlog aan de olmenziekte en werden gerooid. De d’Huartlaan bestond toen nog niet. Een eerste aanzet werd door het Duitse leger gedaan tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zij kapten een groot gedeelte bos aan de linkerkant en iets hoger dan de bestaande Auberge des Quatre-Bras. Nadien werd in 1927 begonnen met de aanleg. Iets hogerop rechts ontstond het Fuji-domein (deels op Kraainem), waarvan baron Lambert eigenaar was. Op stafkaarten worden hier nog twee kastelen vermeld in Kraainem: kasteel Dennenhuis en Les Bouleaux dicht bij Hoogvorst. De ring en de Vierarmentunnel hebben de omgeving sinds eind jaren 60 helemaal veranderd. Links op de oude postkaart staat de Auberge des Quatre-Bras en rechts ligt de Brusselsesteenweg. Oude foto: collectie Luc Deconinck Tekst en nieuwe foto: Luc Maes

Benoît Goubau is twintig jaar priester in Kraainem

‘Een parochie is zoals een familie’ Dit jaar is Benoît Goubau twintig jaar priester in Kraainem. De lijsterbes brengt een bezoek aan de pastorie om samen met hem terug te blikken op die periode. Goubau streefde met zijn parochianen naar continuïteit en ondertussen realiseerde hij mee de restauratie van de Sint-Pancratiuskerk.

astoor Goubau leidt ons rond in de kleine maar fijne SintPancratiuskerk. Twee parochies zijn er in ondergebracht. De parochie van Sint-Dominicus is pas in 1962 gesticht als antenne van Stokkel, waar toen veel nieuwe parochianen kwamen wonen. Sint-Pancratius is de oudste parochiegemeenschap van de gemeente. ‘De toren van de kerk dateert uit de twaalfde eeuw, het koor uit de vijftiende eeuw, en het middendeel werd het laatst verbouwd in 1770.’ In 2011 is uiteindelijk begonnen aan de grondige restauratie, waar we 23 jaar op hebben gewacht. Daardoor

verkeert de kerk nu in uitstekende conditie. De nieuwe verlichting doet ook het roerend deel van de kerk, dat eveneens een restauratiebeurt kreeg, mooi uitkomen.’ Goubau toont twee fraaie kopieën van schilderijen van Rubens en het beeld van Maria, die onder haar traditionele blauwe mantel een zeer zeldzame mantel in bewerkt Mechels leer bleek te verbergen. Hij toont ook het beeld van Sint-Antonius met zijn onafscheidelijke varkentje en het beeld van de patroonheilige Sint-Pancratius. ‘Pancratius was een jongeman uit Frygië die in Rome werd

onthoofd omwille van zijn geloof’, legt Goubau uit. ‘Langs de oude Romeinse weg van Aken naar Londen – waar we hem terugvinden als Saint Pancras – zijn verschillende kerken aan hem gewijd, zoals een kerk in Sterrebeek waar de oude Romeinse weg doorloopt.’

Tweetalige parochie

In de kerk staat ook nog een grafsteen van een voorganger van Goubau die in 1668 overleed, terwijl hij zijn parochianen bijstond bij een pestepidemie. Zo ver hoeft Goubau zelf niet te gaan, maar hij heeft er ook een pandemie op zitten.

MENSEN met een passie

Benoît Goubau est prêtre à Kraainem depuis vingt ans « Une paroisse est comme une famille »

Cette année marque la vingtième année de Benoît Goubau en tant que prêtre à Kraainem. De Lijsterbes a rendu visite au presbytère pour se remémorer cette période avec lui. Avec ses paroissiens, le père Goubau s’est efforcé d’assurer la continuité tout en contribuant entretemps à la réalisation de la restauration de l’église Saint-Pancrace. Le père Goubau nous fait visiter la petite, mais belle, église St. Pancrace. Elle abrite deux paroisses. La paroisse de Saint-Dominique n’a été fondée qu’en 1962 en tant

Twee decennia staat hij te midden van de Nederlandstalige en Franstalige parochianen, van zowel Sint-Pancratius als Sint-Dominicus. Van huis uit is Goubau Franstalig. Hij werd geboren in een Franstalig Gents milieu, maar liep vanaf de kleuterklas school in het Nederlands. Als echte tweetalige Belg was hij de geknipte pastoor voor een faciliteitengemeente. Vooraleer Goubau voor het religieuze leven koos, studeerde hij voor burgerlijk ingenieur, om dan twee jaar in Duitsland te gaan werken. Daarna volgden twintig jaar als monnik in de Sint-Andriesabdij van Zevenkerken bij Brugge, waar hij ook zijn priesteropleiding kreeg en priester werd. Twintig jaar geleden werd hij in Kraainem benoemd. Gevraagd naar zijn roeping heeft Goubau het over het ernstige ongeval dat hij meemaakte als kind van tien, toen hij aangereden werd door een wagen en een schedelbreuk opliep. ‘Dat heeft me als kleine jongen aan het nadenken gezet over het waarom van het leven. Dat ongeval heeft me georiënteerd naar de weg die ik uiteindelijk gevolgd heb.’ Zijn diploma als ingenieur toont aan dat niet alle priesters enkel geesteswetenschappen volgen. ‘Ik ben niet van hetzelfde kaliber, maar Georges Lemaître, de natuurkundige, die de grondlegger was van de oerknaltheorie, was ook een priester. Ik heb bewust voor een positief wetenschappelijke vorming gekozen omdat ik beide polen belangrijk vind. Beide vormingen zorgen ervoor dat je zowel analytisch als synthetisch

qu’antenne de Stokkel, où de nombreux nouveaux paroissiens sont venus s’installer à cette époque. Saint-Pancrace est la plus ancienne communauté paroissiale de la commune. Pour le père Goubau, ces vingt années ont passé à toute vitesse. « Pour moi, Kraainem est une grande réussite. Je suis très heureux ici. Je vis dans un endroit enviable, et je suis très bien accepté par les néerlandophones, autant que par les francophones de la communauté. « Pendant le confinement, j’ai commencé à envoyer des courriels hebdomadaires contenant mon homélie du dimanche et une série de conseils de lecture sur Internet. Comme cela a été bien accueilli, je vais continuer à le faire à l’avenir. »

kan denken. Dat helpt me bijvoorbeeld bij het opmaken van een homilie.’ En bij de restauratie van de kerk kwam het natuurlijk ook van pas. ‘Ik heb toen alle werfvergaderingen bijgewoond en de goede verstandhouding met de architect, de ondernemer en het gemeentebestuur was de sleutel voor het goede verloop van de werken.’

Te gast bij Goubau

Voor Goubau zijn de twintig jaren voorbijgevlogen. ‘Voor mij is Kraainem een voltreffer. Ik ben hier zeer gelukkig. Ik woon op een plek die te benijden is, en ben zowel door het Nederlandsals het Franssprekende deel van de gemeenschap heel goed aanvaard. Mede omdat ik ervoor gekozen heb om hand in hand met mijn voorgangers verder te werken, en ook zo weinig mogelijk verandering aan het ritme van de eucharistievieringen heb aangebracht. In beide kerken zijn er zowel op zaterdag als op zondag diensten in beide talen, en dan ook nog eens elke weekdag een eucharistieviering in Sint-Dominicus. Dat kan alleen als je hulp krijgt. Eerst kreeg ik die van mijn twee voorgangers en een franciscaan, en nadien van de onderpastoors uit Afrika die missen celebreren terwijl zij hier studeren en verblijven. De huidige priester uit Congo heeft trouwens een kamer in mijn huis, en ik heb hier ook een Albanese familie te gast.’ Behalve het kerkelijke is er natuurlijk ook nog de sociale kant van het leven van een priester. De Nederlandstalige en de Franstalige vieringen in de

Sint-Pancratiuskerk trokken tot voor corona telkens 25 à 30 gelovigen. In de Franstalige viering op zondag in Sint-Pancratius waren er aanvankelijk meer dan 200 gelovigen, maar dat zakt naar 150. Sint-Dominicus telde een zestigtal kerkgangers, terwijl de Nederlandstaligen veel minder talrijk waren. Sinds de pandemie liggen die cijfers voorlopig lager, maar toch behield de pastoor het contact met zijn parochianen. ‘Tijdens de lockdown begon ik wekelijks per mail mijn zondagshomilie en een aantal leestips op internet door te sturen. Omdat dat goed werd ontvangen, ga ik daar nu nog mee verder.’ Hoe zijn ‘werkweek’ er verder zoal uitziet kan priester Goubau moeilijk zeggen. ‘Het probleem van een priester is dat hij aan het begin van de dag nooit weet hoe die verder zal verlopen. Daardoor gaat de tijd ook zo snel voorbij. Ik probeer vooral beschikbaar te zijn voor de mensen. Het aantal parochianen gaat niet in stijgende lijn, maar ik probeer te doen wat ik kan. Een parochie is een beetje zoals een familie. Zo zijn er bijvoorbeeld mensen die je tot hun levenseinde begeleidt. Verder zit ik nog in een priestervereniging en ik ben verantwoordelijk voor de organisatie van de diocesane bedevaarten van het aartsbisdom naar Lourdes.’ Ook de verhouding met zijn buren van de Chiro en met de scouts is momenteel uitstekend. Door al die voorspoed denkt Goubau op zijn 68e nog lang niet aan zijn pensioen. Michaël Bellon

I N F O R M AT I E nieuws uit het centrum

zaterdag 4 december Sinterklaasvoorstelling De Sint wordt oud (3+) FAMILIE

dinsdag 14 december Theater van A tot Z Anoroc MUZIEK * NEDERL ANDS

14 uur deuren open (knutselen) 15 uur voorstelling 16 uur bezoek van de Sint Sinterklaas wil niet op zijn eigen feest verschijnen. Maar als hij al die lieve gezichtjes ziet, breekt zijn hart. Hij maakt voor deze show nog één uitzondering! tickets: 10 euro (kassa), 8 euro (vvk), 6 euro (abo) info: www.delijsterbes.be •

maandag 6 december tgTG Mijn slappe komedie voor vier mensen, een handjevol personeel en een tafel die niet vrij komt THEATER

19 uur – GC de Lijsterbes Een scherpzinnige komedie van Magne van den Berg. Deze voorstelling zorgt ongetwijfeld voor een vermakelijke avond. Maaltijd en drankje zijn inbegrepen in het ticket. tickets: 22 euro (studenten 20 euro) Keuze tussen veggie of niet veggie.

OEFENEN

woensdag 19 januari Familiescoop Hoe word ik een Viking? (2018) (7+) FILM

20 uur – GC de Lijsterbes Drie acteurs en vijf muzikanten brengen een origineel poëzieprogramma Lees het interview op p. 12-13. tickets: 12 euro (kassa), 7 euro (vvk), 7 euro (abo), 7 euro (-26 jaar) info: theaterza.be, www.delijsterbes.be •

14 uur – GC de Lijsterbes Halvdan, de kleinzoon van de smid, ontmoet Meia, een handig meisje uit Westdorp. Hun geheime vriendschap is niet zonder gevaar. Als oude vetes de kop opsteken, wordt een oorlog onvermijdelijk. tickets: 3 euro info: www.delijsterbes.be •

zondag 19 december Klankennest Mammoet (5 maanden-2 jaar)

donderdag 20 januari Ciné Café All of us

FAMILIE

11, 15 en 16.30 uur – GC de Kam Mammoet is een levensgrote muziekmobiel, een verrassend belevingsparcours met een interactieve geluidsinstallatie. tickets: 10 euro (kassa), 8 euro (vvk), 6 euro (abo)

FILM

13.30 uur – GC de Lijsterbes All of us is het tragikomische verhaal van huisvrouw Cathy, die nog maar enkele maanden te leven heeft. Ze komt terecht in een zelfhulpgroep van terminale patiënten die geleid wordt door therapeute Els, die zelf in volle midlifecrisis zit. tickets: 2 euro (film), 5 euro (film + taart) info: www.delijsterbes.be •

zaterdag 29 januari dOFt Dummies (8+) FAMILIE

19 uur – GC de Lijsterbes In Dummies zien we twee individuen die de ongeschreven regels van het sociale leven niet kennen, maar wel terechtkomen in situaties waarin ze nuttig kunnen zijn. tickets: 10 euro (kassa), 8 euro (vvk), 6 euro (abo) info: www.delijsterbes.be

zaterdag 19 februari Bar Clochard The Gatsby Tour MUZIEK

20 uur – GC de Lijsterbes Zin in anderhalf uur stevige ambiance? Dan is deze liveband een must. Met 10 man op een podium brengen ze je in de broeierige sfeer van de jaren 20. tickets: 20 euro (kassa), 18 euro (vvk), 16 euro (abo), 14 euro (-26 j., student) info: www.delijsterbes.be

vrijdag 17, zaterdag 18 en zondag 19 december César Franck Internationale César Franck-pianocompetitie MUZIEK

De piano klinkt weer op de César Franck-competitie Terug van een jaar weggeweest uit de Lijsterbes is de internationale César Franck-pianocompetitie. Na de annulatie van de live-editie van 2020, die digitaal werd georganiseerd, gaat alvast de finale van de prestigieuze wedstrijd voor jonge pianisten weer in de grote zaal plaatsvinden. De wedstrijd is in 2013 opgericht door de Kraainemse pianist Philippe Raskin, en is vernoemd naar een Belgische componist en pianist die in de negentiende eeuw wereldfaam genoot met zijn muziek. Het evenement omvat een wedstrijd en een concert. Maar ook een educatief luik in de vorm van masterclasses met vooraanstaande pianisten, onder wie Raskin zelf. In 2019 namen nog vijftig pianisten uit 26 verschillende landen deel aan de competitie. Vorig jaar vond ze dus volledig online plaats, en ook dit jaar worden de halve finales online georganiseerd. Maar voor de finale

zakken de geselecteerde kandidaten uit de hele wereld weer naar Kraainem af. De finales zijn er voor vier leeftijdscategorieën tot 21 jaar en worden georganiseerd op 18 en 19 december. Jammer genoeg wel in besloten kring en op uitnodiging. Arie Vardi is zoals de voorgaande jaren voorzitter van de jury. Op 17 december is er al een openingsconcert met de Hongaarse topviolist Máté Szűcs, die van 2011 tot 2018 solo altviolist was in het Berlijns Filharmonisch Orkest en nu leraar in Genève. Het jong talent dat het concert zal openen is Mia Pecnik (Kroatië) die de competitie twee jaar geleden gewonnen heeft. Dit jaar zal de competitie aan Raskins moeder Magda Calleeuw opgedragen worden. Ze heeft de competitie in 2013 gesticht en is op 15 februari 2020 gestorven. (MB) info: www.cfipc.com

I N F O R M AT I E nieuws uit het centrum

zaterdag 8 januari Cultuurraad Kraainem Nieuwjaarsreceptie

zaterdag 29 januari dOFt Dummies THEATER

Na een jaar onderbreking kan het gelukkig weer: het nieuwe kalenderjaar inzetten met de traditionele nieuwjaarsreceptie. Die receptie is steevast een organisatie van GC de Lijsterbes in samenwerking met de cultuurraad van Kraainem, en dat is in het jaar 2022 niet anders. Op dit gratis evenement met een drankje en een hapje kan iedereen die zich inzet voor het culturele leven en voor de verenigingen van Kraainem eindelijk weer bijpraten. Iedereen uit de gemeente is welkom. Natuurlijk is er ook tijd voor een paar speeches, maar die worden meestal kort gehouden. En na het uitwisselen van de nieuwjaarswensen en voornemens klinken we op een creatief en gelukkig jaar. Het gezelschap dat dit jaar voor muziek zorgt is de zeskoppige muziekgroep Op ’t goevallend oeit, die warme folk en ambiancemuziek brengt. Denk onder meer aan een vedel, een accordeon en een swingende bas. Op ’t goevallend oeit betekent zo veel als ‘zoals het uitkomt’ en past zich dus probleemloos aan de feestelijke omstandigheden aan. De organisatie zorgt er voor dat jij en je gezelschap in de beste sfeer kunnen keuvelen over wat achter en voor ons ligt. Graag tot dan. (MB) info: 19 tot 21 uur – GC de Lijsterbes

TICKETS EN INFO GC de Lijsterbes, Lijsterbessenbomenlaan 6, 1950 Kraainem info@delijsterbes.be • Tel. 02 721 28 06 • www.delijsterbes.be OPENINGSUREN: ma, woe, do en vr van 9 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur, di van 13 tot 17 uur. Het centrum is gesloten van 27 december t.e.m. 9 januari. TICKETS EN INFO GC de Kam, Beekstraat 172, 1970 Wezembeek-Oppem info@dekam.be • Tel. 02 731 43 31 • www.dekam.be

dOFt voor dummy’s De naam van collectief ‘dOFt’ spreek je uit als ‘d of t’. Die eenvoudige dt-regel vestigt de aandacht zowel op de ‘d’ van dans als op de ’t’ van theater. Maar de naam wil dus evengoed de verwarring in stand houden: is het dans of theater wat je te zien krijgt als je naar een voorstelling van dOFt gaat? Of is het eerder bewegingstheater met een vleugje acrobatie? Het Leuvense gezelschap dOFt is in 2016 ontstaan, nadat Piet Van Dycke een jaar eerder met zijn solo een danswedstrijd van het TWEETAKT-festival gewonnen had. Voor het werk dat volgde sloeg hij de handen in elkaar met acteur en regisseur Jonas Vermeulen en met actrice en regisseur Nele Vermeulen. Na verschillende creaties wonnen deze slimme, jonge en grappige acteurs ook nog eens de Leuvense Cultuurprijs voor Beloftevol Talent. Ondertussen beschikken ze over een eigen creatieruimte, waar ook deze voorstelling Dummies tot stand kwam. Dummies gaat over de ongeschreven regels die ons leven beheersen: in de rij staan als je wacht, trakteren als je jarig bent, ‘gezondheid’ zeggen als je niest … Maar geheel volgens hun succesrecept onderzoekt dOFt wat er gebeurt als drie dummy’s die regels totaal niet blijken te kennen, terwijl ze terechtkomen in situaties waar ze nuttig zouden kunnen zijn. Door in die hachelijke situaties dan maar enkel af te gaan op hun instinct en hun acrobatische improvisatiewerk nemen ze risico’s, maar tonen ze soms ook de absurditeit van onze gewoontes. En vergis je niet: bij dOFt is ook alles wat geïmproviseerd lijkt tot in de puntjes geregeld. (MB) info: 19 uur – GC de Lijsterbes – tickets: 10 euro (kassa), 8 euro (vvk), 6 euro (abo)

OPENINGSUREN: ma tot vr van 9 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur. Woensdagvoormiddag is het onthaal gesloten. Het centrum is gesloten van 22 december t.e.m. 4 januari.

Meer info over

: www.delijsterbes.be/nl/taalicoon

Anoroc theater voor Nederlands- en anderstaligen

Muziek en poëzie op de binnenkoer

De prachtige binnenkoer van de Boesdaalhoeve vormt op woensdag 23 juni het decor van de première van Anoroc, een nieuwe voorstelling voor Nederlandstaligen én anderstaligen die Nederlands leren. Theater van A tot Z maakte die met de steun van vzw ‘de Rand’ en de Taalunie. ‘Onze organisatie heeft een jarenlange traditie van voorstellingen voor anderstaligen’, legt Bernadette Vriamont van het team Taalpromotie van vzw ‘de Rand’ uit. ‘Elk jaar programmeren we in onze gemeenschapscentra een cultureel evenement voor mensen die Nederlands leren. Vorig jaar was dat de humoristische voorstelling De Leeuwen van Vlaanderen, maar die werd jammer genoeg door corona geannuleerd. We zijn heel blij dat we dit jaar opnieuw een aanbod hebben. De cursisten Nederlands hebben maandenlang online les

moeten volgen. We willen hen en hun leerkrachten de mogelijkheid geven om elkaar op een veilige manier te ontmoeten en samen cultuur te beleven. Ik denk dat het een heel mooi moment zal worden voor iedereen.’

Corona als universeel thema

Theater van A tot Z werkte de voorbije maanden samen met vzw ‘de Rand’ een coronaveilig concept uit op maat van anderstaligen die Nederlands leren. ‘Zo zijn we gekomen tot een muzikaal

poëzieprogramma dat we Anoroc hebben gedoopt, corona maar dan omgekeerd dus’, vertelt regisseur Rudy Goes. ‘Het is een combinatie van muziek en poëzie, met het coronavirus als universeel thema. Op het podium staan drie acteurs en de vijf passionele rietblazers van BREATHE. Zij spelen hobo, klarinet, saxofoon, basklarinet en fagot. BREATHE brengt muziek tussen en ook tijdens de gedichten.’ In coronatijden is niets evident en dat geldt zeker ook als je een voorstelling wil maken. ‘We hebben behoorlijk wat creativiteit aan

C U LT U U R theater

Rudy Goes:

‘Corona zette de wereld

op zijn kop. Nu keren wij corona binnenstebuiten. Soms serieus, soms emotioneel, soms ook gewoon grappig’

de dag moeten leggen’, zegt Rudy Goes. ‘Maandenlang konden we elkaar niet live zien om aan de voorstelling te werken. Samen repeteren mochten we pas vanaf februari. Dat moest dan gebeuren in een grote zaal en met aardig wat veiligheidsmaatregelen. Omdat we met blaasinstrumenten werken, moesten we niet alleen mondmaskers laten aanrukken maar ook dweilen’, lacht Rudy Goes. ‘Een heel gedoe, maar het is gelukt. We staan te popelen om het resultaat aan het publiek te tonen.’ Voor Anoroc gingen regisseur Rudy Goes en zijn acteurs Jorka Decroubele, Gregory Van Damme en Elias Bosmans op zoek naar gedichten van Nederlandstalige schrijvers die passen bij wat er ons het afgelopen jaar overkwam. ‘Er zitten

bekende dichters bij zoals Guido Gezelle, maar ook minder bekende. We zijn gestart met 200 gedichten over allerlei thema’s als eenzaamheid, verveling en verlangen’, legt Rudy Goes uit. ‘Daarna zijn we in elk van de gedichten gaan kijken naar de moeilijkheidsgraad van het Nederlands dat gebruikt wordt. Zo zijn we tot een shortlist gekomen.’ Eenzaamheid, verveling, dat klinkt allemaal heel ernstig. Maar volgens Rudy Goes zit er zeker ook humor in de voorstelling. ‘Corona zette de wereld op zijn kop. Nu keren wij corona binnenstebuiten. Soms is dat serieus, soms emotioneel maar soms ook gewoon grappig. Ik ga niet te veel verklappen, maar wc-papier speelt bijvoorbeeld een niet onbelangrijke rol in de voorstelling … Er zal zeker gelachen worden, ook met corona’, verzekert Rudy Goes.

Heerlijk wegdromen

Anoroc is een poëzieprogramma voor zowel Nederlandstaligen als anderstaligen die Nederlands leren. ‘We mikken op cursisten die niveau 2 hebben en dus al wat Nederlands kennen. Maar een goede basiskennis volstaat zeker om van de voorstelling te kunnen genieten’, zegt Bernadette Vriamont van het team Taalpromotie. De thema’s zijn universeel. Dat poëzie per definitie een moeilijk genre is, willen de makers met Anoroc ontkrachten. ‘De mooiste

gedichten zijn vaak de eenvoudigste. Dat hebben we nog maar eens gemerkt tijdens ons selectieproces’, benadrukt Rudy Goes. ‘Vergeet ook niet dat bijvoorbeeld in de Perzische en Arabische cultuur mensen veel vertrouwder zijn met poëzie dan in onze westerse cultuur’, vult Bernadette Vriamont aan. ‘Poëzie is voor veel mensen hier een wat onbekend en dus onbemind genre. Maar dat is op veel andere plekken in de wereld anders.’ ‘Het wordt een voorstelling om heerlijk bij weg te dromen en alle zorgen te vergeten, en dat dankzij onvergetelijke poëzie en muziek’, besluit Rudy Goes. Tina Deneyer

dinsdag 14 december Theater van A tot Z Anoroc MUZIEK NEDERL ANDS OEFENEN

20 uur – GC de Lijsterbes tickets: 12 euro (kassa), 7 euro (vvk), 7 euro (abo), 7 euro (-26 jaar) info: theaterza.be, www.delijsterbes.be •

Jaaroverzicht 2021

1 In 2020 bestaat GC de Lijsterbes 40 jaar, we blikken terug. 2 Gesprekken op een coronaveilige manier in een container. We maakten er ook de podcast Containerklap Kraainem over. 3 De komedie The Sunshine Boys werkt op de lachspieren. 4 De UiTPAS is nu ook verkrijgbaar in Kraainem. 5 Kurt Van Eeghem vertelt over de regels van de etiquette in Kurtoisie 6 GBS de Klimboom blijft in conronatijden niet bij de pakken zitten.

7 Georges Bulteel overlijdt in maart 2021. Velen in de gemeente kenden hem als ‘meester’ Bulteel. 8 Toon en Hannelore, twee nieuwe leden voor de Nederlandstalige Cultuurraad. 9 Lieven Blockx last kleine kunstwerkjes voor de gemeente. Wie zoekt die vindt. 10 In de reeks Wonen in Stokkel ontmoeten we nieuwe mensen. 11 Bruno en Lieve vertellen over hun slagerij Van Hoorde. 12 In september 2021 opent het Huis van het Kind in Kraainem.

21 22

LIJSTERBES is een uitgave van het gemeenschapscentrum de Lijsterbes en vzw ‘de Rand’. De lijsterbes komt tot stand met de steun van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en de provincie Vlaams-Brabant. REDACTIERAAD Damienne D’heygers, Mike Kestemont, Ann Lemmens, Steven Schoonejans, Linda Teirlinck, Luc Timmermans. VORMGEVING www.heartwork.be FOTOGRAFIE Tine De Wilde DRUK Drukkerij Van der Poorten EINDREDACTIE

13 Met Boekenboom informeren we jou elke maand over het aanbod van de Nederlandstalige bibliotheek. 14 Druifkracht legt zonnepanelen op de daken van de gemeentelijke gebouwen. 15 An Pierlé siert het podium van GC de Lijsterbes. 16 Vzw Carnafolk houdt op met bestaan. Ludo Vangerven geeft een afscheidsinterview. 17 In de kookrubriek maken vader en dochter Libert stoofvlees.

18 Met Thaigo Muay Thai Gym komt een nieuwe sportvereniging naar Kraainem. 19 Lucien Verheyden, voormalige cultuurschepen, vertelt over 40 jaar GC de Lijsterbes. 20 Ludo Jacobs voorziet elke twee maanden de achterflap van de lijsterbeskrant van mooie foto’s uit de gemeente. 21 Sneeuwpret bij Chiro BAM! 22 Het repaircafé start weer op na corona. Het blijft een succes.

Silke Castro, Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel, silke.castro@derand.be HOOFDREDACTIE Geert Selleslach, Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel, 02 456 97 98, geert.selleslach@derand.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Jo Van Vaerenbergh , Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel ARCHIEF Je vindt deze editie en het volledige archief van de lijsterbes op www.delijsterbes.be

MENSEN dierenplezier

Besje, de mascotte van de Lijsterbes groeid tot de mascotte van de Lijsterbes. Alle bezoekers en artiesten willen met Besje op de foto. In de loop der jaren is ze ondermeer met Otto Jan Ham, Patrick Riguelle, Jan Hautekiet, Bart Van Avermaet, Herbert Flack en Sien Eggers op de foto gegaan.’ Dit keer poseert Besje met haar lookalike Obelix, het hondje van Gwen van de Foyer. De lijsterbeskrant is op zoek naar meer mensen uit Kraainem met een speciale band met hun (huis)dier. Ken jij of ben jij zo iemand? Laat het ons dan weten via info@delijsterbes.be. Bedankt!

Christina Verhulst (links op de foto): ‘Besje woont in de Lijsterbes sinds maart 2012. Besje is in huis genomen door de toenmalige centrumverantwoordelijke omdat de onthaalmedewerkster last had van mensen die achter de balie van het onthaal kwamen, om bijvoorbeeld op de pc hun voorkeur plaatsen aan te duiden op het zaalplan. Besje is dus in huis gehaald als ‘waakhond’, maar ze is heel lief en braaf. Omdat ze als hond in de Lijsterbes woont, in de Lijsterbessenbomenlaan, ligt de naam Besje voor de hand. Besje heeft een vast plaatsje op de kast. Af en toe mag ze op stap, vaak om op de foto te gaan. Ze is namelijk zeer fotogeniek. Besje is uitge-