Digitale brochure 2018 2019

%URFKXUH 6FKROLQJVDDQERG

&RQWDFW +RRIGNDQWRRU 5LMNVVWUDDWZHJ $: 9RRUVW DFDGHPLHV#RLQR DGYLHV QO 7

ZZZ RLQR DGYLHV QO

Inhoudsopgave 21st Century Skills in een rijke leeromgeving (blended learning)

1

Actief spelen met ICT: De Swinxs

2

Analyseren van toetsgegevens, basis en verdieping

3

Audit

4

Balans in werk en prive

5

Beelddenkers ... snelle, creatieve denkers met talent!

6

Beleidsmatig denken en werken voor LB-leerkrachten

7

Beredeneerd aanbod

8

OinO-BHV Basiscursus (inclusief e-learning)

9

OinO-BHV Herhalingscursus (inclusief e-learning)

10

Bouwen aan een positieve groep

11

BYOD- De les begint, mobieltjes aan!

12

Chromebook in de klas

13

Classflow

14

Cooperatief leren - basis

15

Cooperatief leren - verdieping

16

Coรถperatief leren: basis (blended learning)

17

Coรถrdinator sociale veiligheid

18

De ecologie van het hoogbegaafde kind

19

De iPad en de leerkracht - Starttraining

20

De overgang van groep 2 naar 3

21

Didactiek van schrijfonderwijs

22

Digitaal (prenten) boek maken

23

Dyslexie en passend werken aan begrijpend en studerend lezen

24

Dyslexie en passend werken aan spelling

25

Dyslexie en passend werken aan technisch lezen

26

Dyslexie en passend werken aan voorbereidend lezen en schrijven met kleuters

27

EDI Explicite Directe Instructie

28

Effectief feedback geven - leren zichtbaar maken

29

Effectief vergaderen

30

Eindtoets basisonderwijs en beleid advisering voortgezet onderwijs

31

Engels in het basisonderwijs

32

Executieve Functies

33

Excel in de klas (blended learning)

34

Feedback in een professionele organisatie

35

Flipping the classroom - de klas op zijn kop

36

Foto en Film mogelijkheden van de tablet in het onderwijs

37

Gesprekken voor leidinggevenden met personeel

38

Goed Groepsklimaat

39

Google G-suite training

40

Haal meer uit Office 365

41

Handelingsgericht werken met dyscalculie

42

Het ABC van dyslexie

43

Het jonge kind en ICT

44

Het nieuwe waarderingskader van de inspectie

45

IBP - Informatiebeveiliging en Privacy

46

ICT, beginnende geletterdheid en het Jonge Kind

47

ICT, rekenen en het jonge kind

48

ICT, taal en het jonge kind

49

Infographics

50

Instructiefilmpjes maken voor de onderbouw

51

Intervisie

52

Inzichtelijk maken van leergroei

53

IPad en creatie

54

IPad en het Jonge Kind - deel 1

55

IPad en het Jonge Kind - deel 2

56

iPad in het onderwijs - deel 1

57

iPad in het onderwijs - deel 2

58

IPB-gesprekscyclus voor directeuren

59

Jonge Kind en digibord

60

Kennismaken met Google Chromebook

61

Ken je Talent... en dat van je leerling!

62

Kinder EHBO

63

Kinder EHBO Herhaling

64

Kindgesprekken

65

Klantgerichtheid voor OOP

66

Klassenmanagement en nieuwe media

67

Kleutergroepsplannen

68

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong

69

Krachtig HGW met jonge kinderen

70

Lastig gedrag tijdens het overblijven

71

Leerlijnen in de groepen 1-2

72

Leerlijnen in de groepen 3-8

73

Lego

74

Leren Leren

75

Leren werken met online digibordsoftware - training Gynzy

76

Mediawijsheid op school - mediawijsheid, het nieuwe analfabetisme

77

Meldcode en samenwerking veilig thuis

78

Midden management training

79

Mindfullness Kennismaking

80

Mindfullness MBSR

81

Mindset: de basis van talentontwikkeling

82

Mindset: Samen groeien met Mindset

83

Motivatie

84

Motorische ontwikkeling bij het jonge kind

85

Motoriek en sensorische informatieverwerking

86

Nieuw in Nederland

87

Omgaan met faalangst

88

Omgaan met moeilijk gedrag, basis

89

Ontwikkelen van een e-learning

90

Opbrengstgericht coachen

91

Opleiding Specialist Lees- en spellingproblemen en Dyslexie

92

Passend Onderwijs: HGW (basis)

93

Peuter- en kleuterbrein

94

Programmeren en het Jonge Kind

95

Programmeren in het onderwijs

96

Psychologie in de klas

97

Referentieniveaus en passende perspectieven

98

Rekenen startworkshop

99

Schoolprofilering in 10 stappen

100

Spelend leren met kleuters?

101

Starttraining methoden Taal-Spelling

102

starttraining methoden aanvankelijk lezen

103

Stimuleren van de (senso-)motoriek als katalysator voor de gehele ontwikkeling

104

Stimuleren onderzoekende houding

105

Taakspel

106

Teach like a champion

107

Teach like a champion voor ib-ers

108

Temperamentvolle kinderen

109

Tijdmanagement

110

Train de trainer

111

Train de trainer vervolg

112

Verdieping DIM/IGDI

113

Vergroot de woordenschat

114

Verlengde instructie met de tablet - (Verlengde) instructie met ICT

115

Virtual reality in de klas

116

Wat een school moet weten over pesten

117

WereldoriĂŤntatie en nieuwe media

118

Werken met combinatiegroepen

119

Werken met meer en hoogbegaafden 2,0

120

Werken met ontwikkelings perspectieven

121

Zelfsturend leren

122

Escape Classroom

123

Maak het mee! In het OinO-Lab

124

Gynzy training (blended)

125

Autisme Belevings Circuit

126

Autisme en gesprekstechnieken

127

Autisme en Socratische gesprekken

128

Leerlingen met autisme in het ZML onderwijs

129

Autistisch denken

130

Rekenen is leuk met Numicon

131

Met autisme in het basisonderwijs (Blended)

132

Met autisme in het voortgezet onderwijs (Blended)

133

Leerlingen met ASS in de overgang van PO naar VO

134

Leerlingen met Autismespectrumstoornissen in het onderwijs

135

Autisme en meisjes (lezing)

136

Autisme en Motivatie (lezing)

137

Executieve functies (lezing)

138

Dash en Dot

139

Hoe zet ik Dash en Dot in op mijn school?

140

Klass-e!

141

Stevig aan de start

142

Executieve functies, wat kunnen we hiermee

143

Werken vanuit Passie, de werkdruk voorbij

144

Ouderbetrokkenheid

145

Werken vanuit een groei mindset

146

Verras je klas

147

(Hoog)begaafd en dan?

148

Begeleiden van intervisie in de school

149

Begeleiden van Onderzoekend leren

150

Coรถrdinator pestpreventie

151

Gemotiveerd leren

152

Haal meer uit je begrijpend lees-, kijk- en luisteronderwijs

153

Hoe leren jonge kinderen bij jou?

154

Kritisch reflextief gesprek

155

Passen onderwijzen en HGW

156

Taalstimulering tijdens gesprekvoering met leerlingen

157

Taalstimulering

158

(Hoog)sensiviteit in de kindertijd SENS1

159

(Hoog)sensitiviteit in professie en praktijk SENS2

160

Executieve functies primair onderwijs

161

Praten over seksualiteit

162

Practitioner Remedial teaching

163

Practitioner Autisme

164

Practitioner Beeldbegeleiding

165

Excellente leerkacht primair onderwijs

166

ICT coach

167

Intern Begeleider

168

Intern Begeleider Kweekvijver

169

Masterclass Handelingsgericht (bege)leiding geven

170

Werkplezier door Time-management

171

Management Ontwikkel Traject

172

Gedragsspecialist

173

Van schoolleider naar directeur integraal kindcentrum

174

Coรถrdinator passend onderwijs

175

Partnerschap in de driehoek

176

Oplossingsgericht coachen

177

Lezing: Beelddenken - Visueel leren

178

Workshop visuel leren Leren leren methode

179

StudiedagL Didactiek Visueel leren - leren leren methode

180

Leren Leren Methode compleet met licentie

181

leren leren Methode Primair onderwijs

182

Bebin teamrollen

183

Belbin team toppers

184

Belbin teamrollen en Belbin Teamtoppers

185

Signaleren met het Wereldspel

186

Expert Beelddenken met licentie

187

Leren filosoferen

188

Onderzoeksgesprekken in de klas

189

Met Sprongen Vooruit groep 1 en 2

190

Bewegend Leren

191

Lekker lezen

192

Mindmapping in de klas

193

Filosoferen met kinderen

194

Leer je leerling leren

195

Beelddenkers

196

Gamification

197

Die jongens toch!

198

Creatief denken

199

Groeigerichte feedback

200

Denksleutels

201

Dalton leidinggevende

202

Leerkracht dalton PO en VO

203

Intern Dalton begeleider

204

Dalton pedagogische medewerker

205

de 7 uitdagingen

206

Beleid (gericht op meer & Hoogbegaafdheid)

207

Hersenontwikkeling en leren: hoe werkt het brein van een HB-er?

208

Executieve functies & leerlijnen

209

Compacten & verrijken

210

Verrijken met Bloom en het TASC model

211

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong

212

Groep 3: een echte uitdaging!

213

LeerstrategieĂŤn: op naar een goed gevulde gereedschapskoffer om

214

iedere klus te klaren!

MIndset

215

Motivatie in het onderwijs – Is het voor een cijfer?

216

Spiral Dynamics: effectiever begeleiden op school en in jouw praktijk

217

Signaleren

218

Onderpresteren - Ze doen het niet expres!

219

Opzetten van een plusklas: Een doorgaande lijn van plus naar klas

220

Hoe crises kunnen zorgen voor persoonlijke groei

221

Overtuigingen: van automatisch gedrag weer een keuze maken

222

Verrijkingsmateriaal selecteren: welk verrijkingswerk zet je in voor HB-ers?

223

Mindmappen in de klas

224

Begrijpend luisteren met mindmappen

225

Met heldere leerdoelen en succescriteria in gesprek met leerlingen

226

Bouw!

227

Meertalige kinderen in de klas

228

Referentieniveaus en kennismaking met 'Passende Perspectieven'

229

Aan de slag met formatief assessment

230

Najaarskinderen

231

Specialistatie leren Hogeschool Utrecht Geletterdheid: Spelling, begrijpend lezen, schrijven

232

Geletterdheid: Technisch lezen, taal, woordenschat

233

Leren en professioneel handelen

234

Ernstige lees- en spellingsproblemen of dyslexie

235

Ernstige reken- en wiskundeproblemen of dyscalculie

236

Gecijferdheid

237

Specialisatie Begeleiden Hogeschool Utrecht Ondersteuning binnen passend onderwijs

238

Gespreksvoering en begeleiden

239

De begeleider in haar omgeving

240

Begeleiden en veranderen

241

Specialistatie gedrag Hogeschool Utrecht Gedragsontwikkeling: Belemmeringen en mogelijkheden

242

Probleemgedrag; preventie en interventie

243

School en sociaal en emotioneel leren

244

Passend handelen bij complex gedrag

245

sociale veiligheid

246

Specialisatie expert in nieuwkomersonderwijs Hogeschool Utrecht nieuwkomers en taalbeleid

247

nieuwkomers en taalonderwijs

248

nieuwkomers en sociaal-emotionele ontwikkeling

249

nieuwkomers en reken-wiskunde

250

Specialiastie VO/MBO/HBO Hogeschool Utrecht Schoolloopbaanbegeleiding: Loopbaanleren

251

Werkend leren‌..Lerend leren

252

Gedrag in het VO, MBO en HBO

253

Specialisatie Leidinggeven Hogeschool Utrecht Educational Needs

254

Communicatie

255

Persoonlijk leiderschap

256

Leren van innoveren

257

Omgaan met de eisen van de omgeving

258

Leidinggeven aan samenwerkende teams

259

Leidinggeven; organisatie en beheer

260

De lerende organisatie

261

Specialistaite jonge kinderen Hogeschool Utrecht Jonge kind, brede ontwikkeling

262

Spelregistratie en speldiagnostiek

263

Speltechnieken en groepsspelbegeleiding

264

Specialisatie Diversiteit Hogeschool Utrecht Hoogbegaafdheid

267

Begeleiden van leerlingen met syndromen, ziektebeelden en functiestoornissen - HU

268

Autisme

269

Workshop ‘Verzuim, wat moet je ermee?’

270

Workshop ‘Samenwerken met de medezeggenschap’

271

Workshop ‘Het nut van Strategische Personeelsplanning (SPP)’

272

Educatief partnerschap en passend onderwijs

273

Seksuele vorming en diversiteit op school

274

Positive Behavior Support (PBS)

275

9RRUZRRUG Met trots presenteren wij u hierbij de nieuwe digitale nascholingsbrochure van OinO-Advies, voor schooljaar 2018-2019. U vindt in deze uitgebreide gids het aanbod van OinO-Advies, gevolgd door het aanbod van haar businesspartners. Niet alleen onze fysieke trainingen staan benoemd en uitgewerkt, ook staat er een uitgebreid e-learning aanbod omschreven.

Van de trainingen die u in de gids vindt, kunt u iets lezen over het doel van de training, een korte inhoud en informatie als de tijdsinvestering en de accreditatie bij het registerleraar. Daarnaast wordt er per training aangegeven om welk niveau het gaat, door middel van het aantal gevulde sterren.

Wat ons betreft is een digitale brochure passend in het digitale tijdperk waarin we leven, uiteraard zijn we graag bereid tot nadere toelichting en specificering. We nodigen u van harte uit om contact met ons op te nemen als we daarin iets kunnen betekenen.

67 &HQWXU\ 6NLOOV LQ HHQ ULMNH OHHURPJHYLQJ EOHQGHG OHDUQLQJ

1LYHDX

'H VDPHQOHYLQJ YHUDQGHUW LQ VQHO WHPSR YDQ HHQ LQGXVWULsOH VDPHQOHYLQJ QDDU HHQ NHQQLV HQ QHWZHUNVDPHQOHYLQJ :DW EHWHNHQW GDW YRRU KHW RQGHUZLMV" &UHDWLYLWHLW VDPHQZHUNHQ SUREOHHPRSORVVHQG YHUPRJHQ HQ NULWLVFK GHQNHQ +HW LV HHQ JUHHS XLW GH YDDUGLJKHGHQ ZDDURYHU MRQJHUHQ LQ GH H HHXZ PRHWHQ EHVFKLNNHQ (HQ EHWURNNHQ RQGHUQHPHQGH QLHXZVJLHULJH KRXGLQJ LV GDDUQDDVW HHQ PXVW

,Q GH]H WUDLQLQJ OHHU MH KRH MH MRXZ OHHUOLQJHQ NXQW YRRUEHUHLGHQ RS GH WRHNRPVW 'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW WZHH ELMHHQNRPVWHQ LQFOXVLHI RQOLQH RQGHUVWHXQLQJ 'H JHOHHUGH WKHRULH ZRUGW PHW OHXNH RSGUDFKWHQ LQ GH SUDNWLMN JHEUDFKW ¶ VW &HQWXU\ 6NLOOV LQ HHQ ULMNH OHHURPJHYLQJ· ZRUGW ¶EOHQGHG· DDQJHERGHQ %OHQGHG OHDUQLQJ LV HHQ FRPELQDWLH YDQ GLJLWDOH WUDLQLQJVPHWKRGHQ H OHDUQLQJ HQ NODVVLNDOH SUDNWLMNWUDLQLQJHQ 'RRU OHHUVWRI EOHQGHG DDQJHUHLNW WH NULMJHQ RQWVWDDW HHQ G\QDPLVFKH PL[ YDQ OHUHQ

:DW MH QD GH]H FXUVXV KHEW JHOHHUG

5HJLVWHUOHUDDU

ï‚· :DW GH VW &HQWXU\ 6NLOOV ]LMQ HQ ZDW ]H LQKRXGHQ ï‚· /HHUDUUDQJHPHQWHQ PDNHQ ZDDUELM GH VW &HQWXU\ 6NLOOV HHQ URO VSHOHQ ï‚· 0HHU OHHUYUDJHQ VWHOOHQ GDQ DQWZRRUGHQ JHYHQ ï‚· /HHUOLQJHQ HLJHQ OHHUYUDJHQ ODWHQ IRUPXOHUHQ

%L/(K7NS\]

58

1

$FWLHI VSHOHQ PHW ,&7 'H 6ZLQ[V

1LYHDX

2QGHU]RHN KHHIW XLWJHZH]HQ GDW EHZHJHQ GH OHHUSUHVWDWLH YDQ OHHUOLQJHQ YHUEHWHUW 'DW OHHUOLQJHQ DDQ ]HOI YHUWURXZHQ ZLQQHQ HQ ILWWHU ]LMQ %HZHJHQ RQWZLNNHOW GH VRFLDOH YDDUGLJKHGHQ (Q GH VFKRROUHVXOWDWHQ YHUEHWHUHQ ELM HHQ JRHGH DIZLVVHOLQJ LQ EHZHJHQ HQ OHUHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKW JURHS W P ,&7 FR|UGLQDWRU GLUHFWLH ,%

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

%HQRGLJGKHGHQ ï€ªï€ 'H VFKRRO EHVFKLNW RYHU HHQ 6ZLQ[V 'H VFKRRO NDQ GH 6ZLQ[V HHQYRXGLJ KLHU EHVWHOOHQ ï‚· 9RRU GH]H WUDLQLQJ LV SHU GHHOQHPHUV HHQ 6ZLQ[V QRGLJ .DQ ELM 2LQ2 $GYLHV JHOHHQG ZRUGHQ ï‚· 3HU 6ZLQ[V LV HU HHQ JRHG ZHUNHQGH FRPSXWHU PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ QRGLJ ï‚· 9RRU GH]H ELMHHQNRPVW LV HHQ JURWH UXLPWH QRGLJ ]RQGHU REVWDNHOV

2

$QDO\VHUHQ YDQ WRHWVJHJHYHQV EDVLV HQ YHUGLHSLQJ 2I MH LQ VWDDW EHQW RP VLJQDOHQ WH ]LHQ RS GH JRHGH PDQLHU WH GXLGHQ HQ RP GH MXLVWH FRQFOXVLHV WH WUHNNHQ OHHU MH LQ GH WUDLQLQJ ´$QDO\VHUHQ YDQ WRHWVJHJHYHQVµ 7LMGHQV WUDLQLQJ JDDQ ZH DDQ GH VODJ RP DDQVOXLWHQG GH RSEUHQJVWHQ WH YHUKRJHQ GRRU GH MXLVWH GLQJHQ WH GRHQ JHNRSSHOG DDQ GH WKHRULH DDQ GH SUDNWLMN YDQ GH JURHS HQ GRRU KHW JHEUXLN YDQ GH 3'&$ F\FOXV HQ NZDOLWHLWVLQVWUXPHQWHQ

1LYHDX

,Q GH HHUVWH ELMHHQNRPVW PDDN MH NHQQLV PHW EHJULSSHQ DOV YDDUGLJKHLGVVFRUHV YDDUGLJKHLGVJURHL GOH·V GZDUVGRRUVQHGHV HQ WUHQGDQDO\VHV :H EHVSUHNHQ KRH MH GH]H RYHU]LFKWHQ NXQW OH]HQ HQ ZHONH JHJHYHQV MH KLHUXLW NXQW GHVWLOOHUHQ 6DPHQ ]RHNHQ ZH QDDU RRU]DNHQ YDQ JHYRQGHQ UHVXOWDWHQ HQ NLMNHQ KLHUELM DFWLHI QDDU GH FRQQHFWLH WXVVHQ GH OHHUOLMQHQ YDQ 7XOH 6OR HQ GH PHWKRGHGRHOHQ :H DQDO\VHUHQ HQ GXLGHQ GH UHVXOWDWHQ 7LMGHQV GH WZHHGH ELMHHQNRPVW LQWHUSUHWHUHQ ZH GH YHU]DPHOGH JHJHYHQV XLW KHW OHHUOLQJYROJV\VWHHP RS HHQ MXLVWH ZLM]H HQ YHUWDOHQ GH]H QDDU ZDW GLW EHWHNHQW YRRU KHW ZHUNHQ LQ GH GDJHOLMNVH SUDNWLMN PHW JURHSVSODQQHQ 'DDUELM ZRUG MH MH EHZXVW YDQ GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ MH OHHUOLQJHQ JHNRSSHOG DDQ MRXZ HLJHQ OHHUNUDFKW KDQGHOHQ 'H JRHGH GLQJHQ GRHQ YRRU HHQ PD[LPDDO UHVXOWDDW 'LW DOOHV NRSSHOHQ ZH DDQ KHW ZHUNHQ PHW JURHSVSODQQHQ ]RGDW RS KHOGHUH ZLM]H EHVFKUHYHQ VWDDW ZDW MRXZ DDQSDN LV RP PHW MH NLQGHUHQ HHQ PD[LPDDO UHVXOWDDW WH EHUHLNHQ 'RHOJURHS /HHUNUDFKW GLUHFWLH ,% HU 'XXU GDJGHOHQ YDQ XXU 6%8 1DDVW HHQ WKHRUHWLVFKH EDVLV ELHGW GH WUDLQLQJ YHHO UXLPWH YRRU LQEUHQJ HQ EHVSUHNHQ HLJHQ FDVHV

3

$XGLW

1LYHDX

%LQQHQ KHW QLHXZH LQVSHFWLHWRH]LFKW OLJW GH UHJLH ELM GH VFKRRO 'H VFKRRO LV YHUDQWZRRUGHOLMN YRRU KHW NZDOLWHLWVEHOHLG +HW WHDP LV YRRUWGXUHQG RS ]RHN QDDU IHHGEDFN HQ JHULFKW RS RQWZLNNHOLQJ RRN DOV GH LQVSHFWLH GLW MDDU QLHW ODQJVNRPW« (HQ PDQLHU RP IHHGEDFN RS GH VFKRRORQWZLNNHOLQJ WH NULMJHQ LV HHQ DXGLW GRRU HHQ WUDLQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV +LHUELM ]LMQ GH VWDQGDDUGHQ YDQ KHW QLHXZH LQVSHFWLHNDGHU HHQ ULFKWOLMQ YRRU GH LQYXOOLQJ YDQ GH GDJ (HQ DXGLW NDQ HU DOV YROJW XLW]LHQ XXU OHVREVHUYDWLHV XXU JHVSUHN PHW OHHUOLQJHQ JURHSHQ XXU JHVSUHN PHW FR|UGLQDWRU VRFLDOH YHLOLJKHLG XXU JHVSUHN PHW LQWHUQ EHJHOHLGHU XXU JHVSUHN PHW GLUHFWLH XXU JHVSUHN PHW GLYHUVH OHHUNUDFKWHQ XXU RSVWHOOHQ HQ SUHVHQWDWLH YDQ YHUVODJ PHW SHU VWDQGDDUG GH WRSV HQ WLSV :LOW X RRN IHHGEDFN ZDDUPHH X XZ VFKRRORUJDQLVDWLH YHUGHU NXQW RQWZLNNHOHQ" 1HHP FRQWDFW RS PHW LQIR#RLQR DGYLHV QO

4

%DODQV LQ ZHUN HQ SULYp

1LYHDX

,HGHUH PHGHZHUNHU MRQJ RI RXG NULMJW WH PDNHQ PHW KHW FRPELQHUHQ YDQ EHSDDOGH YHUDQWZRRUGHOLMNKHGHQ HQ WDNHQ LQ ZHUN HQ SULYpOHYHQ 6RPPLJH PHQVHQ OXNW KHW RP DOOH ZHQVHQ HQ DPELWLHV LQ ZHUN HQ SULYp WH FRPELQHUHQ HQ RP GLW LQ JH]RQGKHLG HQ PHW SOH]LHU WH GRHQ $QGHUH PHQVHQ YLQGHQ KHW ODVWLJHU RP GH EDODQV WH KRXGHQ 6RPV OHLGW GLW WRW HHQ JHYRHO YDQ GLVEDODQV HQ OXNW KHW QLHW PHHU JRHG RP PHW SOH]LHU HQ HQHUJLH WH ZHUNHQ 2RN NDQ KHW OHLGHQ WRW VSDQQLQJHQ HQ VWUHVVNODFKWHQ RS KHW ZHUN HQ ]HOIV WRW ]LHNWHYHU]XLP +HW ]RUJHQ YRRU HHQ JRHGH EDODQV LQ GH GLQJHQ GLH PHQ GRHW LV YDQ ZH]HQOLMN EHODQJ YRRU GH JH]RQGKHLG HQ LQ]HWEDDUKHLG 1LHW DOOHHQ RS GH NRUWH WHUPLMQ PDDU ]HNHU RS GH ODQJHUH WHUPLMQ +HW ZHHU GH UHJLH QHPHQ RYHU ZDW EHODQJULMN HQ QRGLJ LV KHW PDNHQ YDQ NHX]HQ HQ KHW UHJHOHQ YDQ ]DNHQ ]LMQ DVSHFWHQ GLH HHQ URO VSHOHQ ELM KHW YLQGHQ YDQ HHQ JRHGH EDODQV 'H WUDLQLQJ %DODQV LQ ZHUN HQ SULYp LV JHULFKW RS KHW YHUVWHYLJHQ YDQ GH SHUVRRQOLMNH EDODQV YDQ PHGHZHUNHUV ZDDU KHW JDDW RP JH]RQGKHLG HQ HQHUJLH LQ UHODWLH WRW YHUDQWZRRUGHOLMNKHGHQ HQ ZHUN]DDPKHGHQ LQ KHW ZHUN HQ SULYp 'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW GDJGHOHQ YDQ XXU YHUGHHOG RYHU YHUVFKLOOHQGH GDJHQ 1DDVW NHQQLVGHOLQJ VWDDQ UHIOHFWLH HQ HLJHQDDUVFKDS FHQWUDDO (U ZRUGW HHQ VWHUNH NRSSHOLQJ JHPDDNW PHW GH ¶GDJ YDQ PRUJHQ· %LMHHQNRPVWHQ W P 7LPHPDQDJHPHQW

5HJLVWHUOHUDDU

(QHUJLHPDQDJHPHQW 3ODQQHQ SULRULWHLWHQ VWHOOHQ HQ NHX]HV PDNHQ :HUN HQ SULYp GXV LQ EDODQV 7HUXJNRPELMHHQNRPVW QD WRW PDDQGHQ 'H]H WUDLQLQJ KHHIW YDQZHJH ]LMQ SHUVRRQOLMN NDUDNWHU HHQ PD[LPXP DDQWDO GHHOQHPHUV YDQ SHUV 1D KHW YROJHQ YDQ GH FXUVXV RQWYDQJW X HHQ EHZLMV YDQ GHHOQDPH

N82WE*'* I 58 5

%HHOGGHQNHUV« VQHOOH FUHDWLHYH GHQNHUV PHW WDOHQW

1LYHDX

'H WKHRULH GLH WLMGHQV KHW HHUVWH GHHO YDQ GH]H ZRUNVKRS DDQ ERG NRPW ZRUGW RQGHUVWHXQG GRRU SUDNWLVFKH YRRUEHHOGHQ HQ DGYLH]HQ GLH X PHH NXQW QHPHQ LQ XZ GDJHOLMNVH SUDNWLMN +HW WZHHGH GHHO YDQ GH]H ZRUNVKRS LV JHULFKW RS GH SUDNWLMN 8 PDDNW NHQQLV PHW HHQ GULHWDO PHWKRGHQ GLH VSHFLDDO ]LMQ EHGRHOG YRRU EHHOGGHQNHUV ï‚· /HUHQ /HUHQ PHWKRGH YDQ 0DULRQ YDQ GH &RROZLMN ï‚· 'H ,N OHHU DQGHUV PHWKRGH YDQ $JHQV 2RVWHUYHHQ +HVV ï‚· 'H ZRRUGEHHOGWUDLQHU YDQ :LOO 0LVVRW 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 'RHO +HW GRHO YDQ GH]H ZRUNVKRS LV HURS JHULFKW RP X LQ]LFKW WH JHYHQ LQ ZDW EHHOGGHQNHQ LV 1D KHW YROJHQ YDQ GH]H ZRUNVKRS EHQW X ]LFK EHZXVW YDQ KHW IHLW GDW DDQGDFKW YRRU EHHOGGHQNHQ YUDDJW RP HHQ YURHJWLMGLJH VLJQDOHULQJ 8 ZHHW KRH X EHHOGGHQNHQ NXQW KHUNHQQHQ HQ ZHONH RQGHUZLMVDDQSDVVLQJHQ QRGLJ ]LMQ RP WHJHPRHW WH NXQQHQ NRPHQ DDQ GH OHHUEHKRHIWHQ YDQ GH]H NLQGHUHQ 3URJUDPPDRQGHUGHOHQ (HUVWH GHHO 7KHRULH ï‚· :DW LV EHHOGGHQNHQ" ï‚· +RH OHHUW HHQ EHHOGGHQNHU" ï‚· :DW KHEEHQ EHHOGGHQNHUV QRGLJ" ï‚· :DW YUDDJW GLW YDQ X DOV OHHUNUDFKW" 7ZHHGH GHHO 3UDNWLMN .HQQLV PDNHQ PHW GH PHWKRGHQ /HUHQ /HUHQ ,N /HHU $QGHUV HQ 'H :RRUGEHHOGWUDLQHU R D DDQ GH KDQG YDQ YRRUEHHOGRHIHQLQJHQ

6

%HOHLGVPDWLJ GHQNHQ HQ ZHUNHQ YRRU /% OHHUNUDFKWHQ

1LYHDX

9DQ OHHUNUDFKWHQ LQ GH /% VFKDDO ZRUGW LHWV PHHU YHUZDFKW %HOHLGVPDWLJ GHQNHQ HQ ZHUNHQ ]LMQ GDDU YRRUEHHOGHQ YDQ ,Q GH]H WUDLQLQJ YDQ GDJGHOHQ NRPW DDQ GH RUGH KRH MH HHQ FRQFUHHW SURMHFW RI YUDDJVWXN XLW GH SUDNWLMN EHOHLGVPDWLJ RSSDNW HQ HU XLWYRHULQJ DDQ NXQW JHYHQ $DQ GH RUGH NRPHQ GDDUELM ]DNHQ DOV VWUDWHJLVFK WDFWLVFK HQ RSHUDWLRQHHO GRHOHQ VWHOOHQ PDDU RRN KHW ZHUNHQ YROJHQV GH 3'6$ KHW FUHsUHQ YDQ GUDDJYODN HQ ZHUNHQ LQ SURIHVVLRQHOH OHHUJHPHHQVFKDSSHQ ]LMQ RQGHUGHOHQ YDQ GH WUDLQLQJ :HUNZLM]H 'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ YDQ WHONHQV HHQ GDJGHHO XUHQ

'H]H ELMHHQNRPVWHQ ZRUGHQ HQHU]LMGV JHYXOG PHW SUHVHQWDWLH YDQ LQIRUPDWLH 'DDUQDDVW LV HU RRN UXLPWH YRRU JHVSUHN HUYDUHQ HQ YHUELQGHQ DDQ GH HLJHQ VLWXDWLH 7XVVHQ GH ELMHHQNRPVWHQ GRRU LV HU WHONHQV HHQ KXLVZHUNRSGUDFKW 'H]H EHVWDDW PHW QDPH XLW KHW XLWZHUNHQ YDQ MH HLJHQ EHOHLGVSODQ GDQ ]LFK JDDQGHZHJ GH WUDLQLQJ ]DO JDDQ YXOOHQ ,QKRXG YDQ GH ELMHHQNRPVWHQ %LMHHQNRPVW ï‚· 6WUDWHJLVFK WDFWLVFK HQ RSHUDWLRQHHO GRHOHQ VWHOOHQ ï‚· 'H *ROGHQ &LUFOH ï‚· $DQEUHQJHQ YDQ IDVHULQJ HQ KHW PDNHQ YDQ NHX]HV ï‚· %HOHLGVSODQ %LMHHQNRPVW ï‚· 3'6$ F\FOXV HQ KHW FUHsUHQ YDQ HLJHQDDUVFKDS HQ GUDDJYODN LQ HHQ WHDP 'H &DOXZp

%LMHHQNRPVW ï‚· 9HUYROJ HLJHQDDUVFKDS HQ GUDDJYODN &RYH\ ï‚· -RXZ URO LQ KHW WHDP %HOELQ

%LMHHQNRPVW ï‚· %RUJLQJ HQ HYDOXDWLH YDQ EHOHLGVSODQ %LMHHQNRPVW ï‚· 9HUGLHSLQJ RS EHVSURNHQ RQGHUZHUSHQ LQJDDQ RS GH SODQQHQ YDQ GH GHHOQHPHUV

5HJLVWHUOHUDDU QO

:W:NP/Y;D0 58 7

%HUHGHQHHUG DDQERG

1LYHDX

9HHO VFKROHQ ULFKWHQ ]LFK RS KHW YHUKRJHQ YDQ GH RSEUHQJVWHQ 9HUVFKLOOHQGH RQGHUGHOHQ ]RDOV NODVVHQPDQDJHPHQW LQVWUXFWLH HQ EHJHOHLGLQJ ]LMQ EHODQJULMNH IDFWRUHQ LQ GDW SURFHV %LM GH JURHSHQ KHEEHQ OHHUNUDFKWHQ YHHODO VWHXQ DDQ PHWKRGHV ZDDULQ GRHOHQ HQ ULFKWOLMQHQ JHJHYHQ ZRUGHQ ,Q KHW NOHXWHURQGHUZLMV NXQQHQ OHHUNUDFKWHQ NLH]HQ YRRU PHWKRGHV PDDU ]LM NXQQHQ RRN NLH]HQ YRRU WKHPDWLVFK ZHUNHQ ZDDUELM EURQQHQERHNHQ HQ PHWKRGLHNHQ DOV LQVSLUDWLH JHEUXLNW ZRUGHQ %LM KHW ZHUNHQ PHW HHQ EHUHGHQHHUG DDQERG ZRUGW JHZHUNW YDQXLW GH GRHOHQ YRRU NOHXWHUV ZZZ VOR QO MRQJHNLQG GRHOHQ 'H]H GRHOHQ ZRUGHQ JHNRSSHOG DDQ HHQ MDDU HQ WKHPDSODQQLQJ HQ YDQ GDDUXLW JHNRSSHOG DDQ EHWHNHQLVYROOH DFWLYLWHLWHQ 2LQ2 $GYLHV ELHGW X RQGHUVWHXQLQJ ELM KHW RS]HWWHQ YDQ HHQ EHUHGHQHHUG DDQERG (U ]DO HHQ RPVODJ LQ GHQNHQ SODDWVYLQGHQ RYHU VSHOHQ HQ OHUHQ QDDU VSHOHQG OHUHQ 'LW ]DO OHLGHQ WRW GRHOJHULFKWHU ZHUNHQ DDQVOXLWLQJ ELM KHW RQWZLNNHOLQJVQLYHDX YDQ GH NLQGHUHQ HQ HHQ DQGHUH EHJHOHLGHQGH URO YDQ GH OHHUNUDFKW ]RQGHU GH NOHXWHUHLJHQKHLG XLW KHW RRJ WH YHUOLH]HQ 3URJUDPPD 'H ELMHHQNRPVWHQ KHEEHQ HHQ SUDNWLVFK NDUDNWHU ,Q ELMHHQNRPVWHQ YDQ HHQ XXU ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG 6%8 ï‚· 7RHOLFKWLQJ RS EHUHGHQHHUG DDQERG HQ GH URO YDQ VSHOHQG OHUHQ ï‚· 6/2 GRHOHQ YHUWDOHQ QDDU MDDU HQ WKHPDSODQQLQJ ï‚· %HUHGHQHHUG DDQERG PDNHQ YRRU WKHPD UHNHQGRHOHQ ï‚· %HUHGHQHHUG DDQERG PDNHQ YRRU WKHPD WDDOGRHOHQ

8

2LQ2 %+9 %DVLVFXUVXV inclusief e-learning)

1LYHDX

(HQ FXUVXV %+9 LV YHUSOLFKW YRRU LHGHU EHGULMI 7LMGHQV GH FXUVXV %+9 EDVLV OHHUW X HHUVWH KXOS WH YHUOHQHQ LQ OHYHQVEHGUHLJHQGH VLWXDWLHV UHDQLPHUHQ HHQ $(' WH EHGLHQHQ RQWUXLPHQ HQ EUDQG WH EHVWULMGHQ 1D HHQ FXUVXV %+9 ZHHW X KRH X PRHW KDQGHOHQ HQ EHQW X DDQVSUHHNSXQW YRRU GH KXOSGLHQVWHQ

'H]H FXUVXV YROGRHW FRPSOHHW DDQ GH ULFKWOLMQHQ YDQ KHW 2UDQMH .UXLV HQ KHW 1,%+9 'H]H RSOHLGLQJ LV JHVFKLNW YRRU DOOH SHUVRQHQ RQJHDFKW RSOHLGLQJVQLYHDX 7LMGVGXXU 1 dag. Op voorhand wordt er een e-learning (theorie) afgenomen. ([DPHQ %LM KHW H[DPHQ %+9 PDDNW X WZHH WRHWVHQ YDQ HON YUDJHQ *HVODDJG" 'DQ RQWYDQJW X KHW 1,%+9 HUNHQGH FHUWLILFDDW %HGULMIVKXOSYHUOHQHU +HHIW X HHQ JHOGLJ (+%2 GLSORPD" 'DQ NXQW X YULMVWHOOLQJ NULMJHQ YRRU GH RQGHUGHOHQ EHWUHIIHQGH HHUVWH KXOSYHUOHQLQJ

9

2LQ2 %+9 +HUKDOLQJVFXUVXV (inclusief e-learning)

1LYHDX

%LM GH FXUVXV %+9 KHUKDOLQJ EOLMIW X RS GH KRRJWH YDQ DFWXHOH RQWZLNNHOLQJHQ 'RRU YHHO WH GRHQ IULVW X XZ NHQQLV RS RYHU OHYHQVUHGGHQGH KDQGHOLQJHQ $(' EHGLHQLQJ UHDQLPDWLH RQWUXLPLQJ HQ EUDQGEHVWULMGLQJ 8 EHQW QD GH]H %+9 FXUVXV ZHHU HHQ EHWURXZEDUH HHUVWH KXOSYHUOHQHU YRRU XZ FROOHJD·V

'H]H FXUVXV YROGRHW FRPSOHHW DDQ GH ULFKWOLMQHQ YDQ KHW 2UDQMH .UXLV HQ KHW 1,%+9 'H]H RSOHLGLQJ LV JHVFKLNW YRRU DOOH SHUVRQHQ RQJHDFKW RSOHLGLQJVQLYHDX Het ene jaar wordt het onderdeel EHBO behandeld, het andere jaar het onderdeel brand.

7LMGVGXXU GDJdeel. Op voorhand wordt er een e-learning (theorie) afgenomen.

([DPHQ 8 KRHIW JHHQ H[DPHQ DI WH OHJJHQ 1D DIORRS YDQ GH FXUVXV RQWYDQJW X HHQ QLHXZ FHUWLILFDDW %HGULMIVKXOSYHUOHQHU 8 NXQW GHHOQHPHQ DDQ GH]H FXUVXV %+9 KHUKDOLQJ DOV X LQ EH]LW EHQW YDQ HHQ JHOGLJ %+9 FHUWLILFDDW RI EHZLMV YDQ HHUGHUH GHHOQDPH

10

%RXZHQ DDQ HHQ SRVLWLHYH JURHS

1LYHDX

*HHQ EDVLVUXVW" 0RHLOLMNH JURHS" $FWLH ¶%RXZHQ DDQ HHQ SRVLWLHYH JURHS· JHHIW MH YDQDI GH HHUVWH VFKRROZHHN WRROV LQ KDQGHQ RP EDVLVUXVW WH FUHsUHQ WDDNJHULFKWKHLG WH YHUJURWHQ HQ GH VIHHU LQ MH NODV SRVLWLHI WH EHwQYORHGHQ 1D DIORRS YDQ GH]H WUDLQLQJ KHE MH WRROV LQ KDQGHQ RP ELQQHQ MH JURHS HHQ SRVLWLHYH VIHHU WH FUHsUHQ HQ HHQ WDDNJHULFKWKHLG YDQ PHHU GDQ WH EHUHLNHQ

'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 6%8 3URJUDPPD 7LMGHQV ELMHHQNRPVWHQ ZRUGW HHQ DDQWDO SLMOHUV EHVSURNHQ ZDDUDDQ VDPHQ PHW GH GLUHFWLH GH OHHUOLQJHQ HQ KXQ RXGHUV JHZHUNW NDQ ZRUGHQ 'H SLMOHUV ]LMQ ï‚· GRHOHQ YDQ KHW RQGHUZLMV HQ JH]DJ ï‚· QRUPHQ HQ ZDDUGHQ R D MH EHQW RS VFKRRO RP WH OHUHQ

ï‚· UHJHOV DIVSUDNHQ HQ URXWLQHV ï‚· KDQGKDYLQJ YDQ GH SXQWHQ HQ R D VWUDIIHQ EHORQHQ HQ ]HOIYHUDQWZRRUGHOLMN OHUHQ

ï‚· RHIHQHQ YDQ VRFLDOH YDDUGLJKHGHQ HQ FR|SHUDWLHYH ZHUNYRUPHQ (HQ NODVVHQFRQVXOWDWLH PHW QDEHVSUHNLQJ LV PRJHOLMN WXVVHQ GH WZHHGH HQ GHUGH ELMHHQNRPVW $OOH RQGHUGHOHQ YLQGHQ SODDWV PHW EHKXOS YDQ LQIRUPDWLHRYHUGUDFKW SUDNWLVFKH YRRUEHHOGHQ YDQ JHGUDJVSLFWRJUDPPHQ KHW PDNHQ YDQ HHQ SODQ YRRU GH HHUVWH ZHNHQ LQIR YRRU RXGHUDYRQGHQ KHW RHIHQHQ YDQ ZHUNYRUPHQ XLWYRHULQJ LQ GH NODV WXVVHQ GH ELMHHQNRPVWHQ HQ IHHGEDFN KLHURS 7RHSDVVLQJ LV GH YROJHQGH GDJ PRJHOLMN 11

%<2' 'H OHV EHJLQW PRELHOWMHV DDQ

1LYHDX

(HQ VPDUWSKRQH RI WDEOHW LV HHQ SUDFKWLJ DSSDUDDW PDDU ZDW ]LMQ GH PRJHOLMNKHGHQ ELQQHQ KHW RQGHUZLMV" 2LQ2 $GYLHV KHHIW YRRU GH GULH EHNHQGH EHVWXULQJVV\VWHPHQ HHQ DDQERG RQWZLNNHOG 8 RQWGHNW GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ ELQQHQ KHW RQGHUZLMV $OV VFKRRO NXQW X HU RRN YRRU NLH]HQ RP OHHUOLQJHQ KXQ HLJHQ WDEOHW RI VPDUWSKRQH YDQ KXLV PHH WH ODWHQ QHPHQ GLW KHHW ´%ULQJ <RXU 2ZQ 'HYLFHµ DIJHNRUW %<2' :HONH PRJHOLMNKHGHQ ]LMQ HU GDQ RP GH WDEOHW LQ KHW RQGHUZLMV WH JHEUXLNHQ" %<2' ² 'H OHV EHJLQW PRELHOWMHV DDQ 'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW 8 PDDNW PHW DOOHUOHL YHUVFKLOOHQGH WRHSDVVLQJHQ GLH LQ]HWEDDU ]LMQ LQ KHW RQGHUZLMV RQDIKDQNHOLMN YDQ KHW EHVWXULQJVV\VWHHP GDW GH OHHUOLQJ PHHQHHPW 'HQNW X KLHUELM DDQ GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ RP RQOLQH VDPHQ WH ZHUNHQ RI RP GH OHHUOLQJHQ WH ODWHQ RHIHQHQ 'RHOJURHS /HHUNUDFKW ,&7 &R|UGLQDWRU ,% ERXZFR|UGLQDWRU GLUHFWLH 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 6%8 %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ WDEOHW ï&#x201A;· 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH WUDLQLQJ LQJHVWHOG ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH WDEOHW GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH ï&#x201A;· 'H WDEOHW LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26 $QGURLG RI :LQGRZV

ï&#x201A;· 'H WUDLQLQJVORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ 12

&KURPHERRN LQ GH NODV +HW &KURPHERRN ZHUNW RS KHW &KURPH EHVWXULQJVV\VWHHP YDQ *RRJOH HQ LV VQHO OLFKW HQ JHEUXLNVYULHQGHOLMN +LM VWDUW LQ HQNHOH VHFRQGHQ RS PDDNW HHQ EDFN XS YDQ MH EHVWDQGHQ LQ GH FORXG HQ EHVFKLNW RYHU LQJHERXZGH YLUXVEHYHLOLJLQJ &KURPHERRNV ZHUNHQ QLHW PHW WUDGLWLRQHOH VRIWZDUH PDDU PHW ZHE JHEDVHHUGH DSSV

1LYHDX ,&7 HU

1LYHDX VFKRROWHDP

'H]H WUDLQLQJ LV HHQ YHUYROJ RS GH EDVLVWUDLQLQJ &KURPHERRN HQ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW 1DGDW X XZ &KURPHERRN PHW GH ELMEHKRUHQGH *RRJOH $SSV RSWLPDDO KHEW OHUHQ JHEUXLNHQ OHHUW X WLMGHQV GH]H ELMHHQNRPVW KRH X KHW &KURPHERRN LQ XZ JURHS NXQW JHEUXLNHQ HQ LQ]HWWHQ +RH JDDW X RP PHW KHW GLJLERUG HQ XZ &KURPHERRN" 8 OHHUW JHEUXLN PDNHQ YDQ &KURPHFDVW HQ 0LUURULQJ (Q ZH QHPHQ X PHH LQ KHW GLGDFWLVFK JHEUXLN YDQ GH YHUVFKLOOHQGH *RRJOH $SSV 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FRRUGLQDWRU ,%

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ &KURPHERRN ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV YDQ KXQ HLJHQ *RRJOH $FFRXQW ï&#x201A;· 'H WUDLQLQJVORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG HQ VWDELHOH :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ 2I GH ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ FRPSXWHUORNDDO PHW GH MXLVWH KDUG HQ VRIWZDUH 13

&ODVVIORZ %LM KHW 3URPHWKHDQ $FWLY SDQHO ]LW VSHFLILHNH VRIWZDUH &ODVVIORZ 'H]H VRIWZDUH NDQ ERUGRQDIKDQNHOLMN JHEUXLNW ZRUGHQ 'H]H ZRUNVKRS EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ 7LMGHQV GH HHUVWH ELMHHQNRPVW OHHU MH GH EDVLVIXQFWLHV YDQ KHW GLJLERUG HQ &ODVVIORZ -H JDDW ]HOI DDQ GH VODJ HQ PDDNW HHQ HHQYRXGLJH OHV GLH MH GH YROJHQGH GDJ ]RX NXQQHQ JHEUXLNHQ 7LMGHQV GH WZHHGH ELMHHQNRPVW JDDQ ZH GLHSHU LQ RS GH GLGDFWLVFKH PRJHOLMNKHGHQ YDQ KHW GLJLERUG WRXFKVFUHHQ LQ FRPELQDWLH PHW &ODVVIORZ -H JDDW ]HOI DDQ GH VODJ HQ PDDNW HHQ KRRJZDDUGLJH OHV ZDDULQ MH RRN GH LQWHUDFWLH PHW GH OHHUOLQJHQ

9RRUZDDUGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'H VFKRRO EHVFKLNW RYHU GH OLFHQWLHV RP &ODVVIORZ WH NXQQHQ HQ PRJHQ JHEUXLNHQ 'HHOQHPHUV NXQQHQ JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ GLJLERUG ]RGDW KHW JHOHHUGH GLUHFW WRHJHSDVW NDQ ZRUGHQ 9RRU KHW JHEUXLN YDQ GH GLJLERUGVRIWZDUH PRHWHQ GH GHHOQH PHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KXQ HLJHQ DFFRXQW 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU JRHG ZHUNHQGH GLJLERU GHQ PLQLPDDO ERUG SHU GHHOQHPHUV PHW GDDUDDQ JHNRS SHOG HHQ JRHG ZHUNHQGH 3& ODSWRS 2S GH]H 3& ODSWRS LV GH PHHVW UHFHQWH GLJLERUGVRIWZDUH JHwQVWDOOHHUG (Q GH]H FRPSX WHU LV YHUERQGHQ DDQ HHQ JRHG ZHUNHQGH LQWHUQHWYHUELQGLQJ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ 92

14

&R|SHUDWLHI OHUHQ EDVLV 1LYHDX 6DPHQ ODWHQ ZHUNHQ HQ OHUHQ ZDDUELM MH ]HOI GRHW HQ OHHUW YDQ HQ PHW HONDDU LV YRRU NLQGHUHQ GH PHHVW HIIHFWLHYH PDQLHU RP WH OHUHQ +HW LV RRN ppQ YDQ GH VXFFHVIDFWRUHQ YDQ 5REHUW 0DU]DQR GLH HHQ ZHUNHOLMNH ELMGUDJH OHYHUHQ DDQ HHQ EHWHU UHVXOWDDW %HODQJULMN LV GDW MH KHW JRHG RUJDQLVHHUW HQ GDW HU KHW MXLVWH NOLPDDW YRRU KHHUVW ELQQHQ GH VFKRRO HQ MH JURHS &R|SHUDWLHI OHUHQ PHW DFWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ LV HHQ PRGHUQH YRUP YDQ OHUHQ OHUHQ +LHUELM ZRUGW ,HUHQ DOV FRQVWUXFWLHI SURFHV JH]LHQ ZDDUELM RS EDVLV YDQ LQWHUDFWLH PHW GH RPJHYLQJ YRRUWGXUHQG GH KRXGEDDUKHLG YDQ SHUVRRQOLMNH RSYDWWLQJHQ ZRUGW JHWRHWVW (HQ OHUHQ LQ GLDORRJ GXV 0HW DOV ELMNRPHQG HIIHFW GDW SHUVRRQOLMNH YHUKRXGLQJHQ HQ GDDUPHH KHW VDPHQZHUNHQ ZRUGHQ YHUEHWHUG 0HW QDPH RRN GRRU GH RQWZLNNHOLQJ YDQ HHQ SRVLWLHI ]HOIEHHOG %LQQHQ KHW FR|SHUDWLHI OHUHQ NULMJHQ OHHUOLQJHQ GH NDQV RP HLJHQ YHUDQWZRRUGHOLMNKHLG WH QHPHQ RP WH RHIHQHQ LQ GLYHUVH JURHSVUROOHQ RP WH OHUHQ JHYHQ HQ QHPHQ 'RHOJURHS OHHUNUDFKWHQ JURHS WRW HQ PHW ,QWHUQ %HJHOHLGHUV HQ 5HPHGLDO 7HDFKHUV 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 3URJUDPPD ï&#x201A;· :DW PRHWHQ ZH YHUVWDDQ RQGHU FR|SHUDWLHI OHUHQ" ï&#x201A;· :HONH VWUXFWXXU NDQ LN ]LHQ ELM FR|SHUDWLHI OHUHQ" ï&#x201A;· :DW OHYHUW FR|SHUDWLHI OHUHQ RS YRRU GH NLQGHUHQ HQ YRRU PLM]HOI" ï&#x201A;· +RH NDQ LN FR|SHUDWLHI OHUHQ LQERXZHQ LQ PLMQ OHV" ï&#x201A;· +RH LQWURGXFHHU LN FR|SHUDWLHI OHUHQ ELM NLQGHUHQ" ï&#x201A;· :DW YUDDJW WRHSDVVHQ YDQ FR|SHUDWLHI OHUHQ YDQ PLM DOV OHHUNUDFKW" ï&#x201A;· :DW YUDDJW WRHSDVVHQ YDQ FR|SHUDWLHI OHUHQ YDQ GH VFKRRO DOV JHKHHO" ï&#x201A;· 'DDUQDDVW ODWHQ ZH MH NHQQLVPDNHQ PHW HHQ NHXU DDQ FR|SHUDWLHYH ZHUNYRUPHQ

15

&R|SHUDWLHI OHUHQ ² YHUGLHSLQJ

1LYHDX

:H ZHWHQ GDW FR|SHUDWLHI OHUHQ GH SUHVWDWLHV YDQ GH OHHUOLQJHQ YHUEHWHUW 2RN ZHWHQ ZH KRH ZH GH FR|SHUDWLHYH ZHUNYRUPHQ NXQQHQ LQ]HWWHQ ZDQQHHU GH ZHUNYRUPHQ KHW PHHVW ZDDUGHYRO ]LMQ HQ ZHONH YRRUZDDUGHQ ZH GDDUYRRU PRHWHQ VFKHSSHQ 7LMGHQV GLW YHUGLHSLQJVWUDMHFW JDDQ ZH GRRU ZDDU ZH JHEOHYHQ ZDUHQ HQ OHUHQ ZH QLHXZH HQ FRPSOH[HUH ZHUNYRUPHQ WH KDQWHUHQ 'DDUQDDVW ZLVVHOHQ ZH HUYDULQJHQ XLW RYHU KHW ZHUNHQ PHW GH YHUVFKLOOHQGH ZHUNYRUPHQ HQ RQGHU]RHNHQ ZHONH KHW PHHVW HIIHFWLHI ]LMQ

-H NULMJW WHYHQV NHQQLV HQ LQVWUXPHQWHQ DDQJHUHLNW RP RS VFKRROQLYHDX HHQ GRRUJDDQGH OLMQ URQGRP FR|SHUDWLHI OHUHQ WH RQWZLNNHOHQ +LHUPHH OHJ MH YRRU MH OHHUOLQJHQ RRN GXLGHOLMNH RQWZLNNHOLQJVGRHOHQ YDVW RS FRJQLWLHI HQ VRFLDDO JHELHG 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 3URJUDPPD %LMHHQNRPVW ï&#x201A;· &R|SHUDWLHI OHUHQ (UYDULQJHQ WRW QX WRH ZDW ZHUNW" %HVSUHNLQJ D G K Y IRWR·V XLW GH HLJHQ SUDNWLMN ï&#x201A;· (IIHFWLHI OHUHQ PHW FR|SHUDWLHYH ZHUNYRUPHQ *,36 PRGHO

ï&#x201A;· %HVWDDQGH ZHUNYRUPHQ EHVSUHNHQ ï&#x201A;· 1LHXZH ZHUNYRUPHQ XLWZLVVHOHQ ï&#x201A;· +XLVZHUNRSGUDFKW %LMHHQNRPVW ï&#x201A;· 7HUXJNRSSHOLQJ KXLVZHUNRSGUDFKW ï&#x201A;· &R|SHUDWLHI OHUHQ YRRU LHGHUHHQ" ï&#x201A;· 1LHXZH ZHUNYRUPHQ XLWZLVVHOHQ ï&#x201A;· +RH HHQ GRRUJDDQGH OLMQ RS WH ]HWWHQ"

16

&R|SHUDWLHI OHUHQ EDVLV EOHQGHG OHDUQLQJ

1LYHDX

%LQQHQ HHQ NODV NXQQHQ JURWH QLYHDXYHUVFKLOOHQ WXVVHQ OHHUOLQJHQ YRRUNRPHQ 'H HQH OHHUOLQJ KHHIW PHHU PRHLWH PHW GH WDIHOV WHUZLMO HHQ DQGHU GLW RJHQVFKLMQOLMN PDNNHOLMNHU DIJDDW $OV OHUDDU SUREHHU MH PDDWZHUN WH ELHGHQ PDDU GLW OXNW QLHW DOWLMG ,Q GH]H WUDLQLQJ PDDN MH NHQQLV PHW FR|SHUDWLHI OHUHQ +LHUELM JDDW KHW RP GH VDPHQZHUNLQJ WXVVHQ VWHUNHUH HQ ]ZDNNHUH OHHUOLQJHQ -H ]RUJW KLHUPHH GDW DOOH OHHUOLQJHQ EHWURNNHQ EOLMYHQ ELM GH OHV 'H]H YRUP YDQ VDPHQZHUNHQ JHEHXUW QLHW VSRQWDDQ PDDU LQ HHQ EHSDDOGH ZHUNYRUP ,Q GH]H WUDLQLQJ OHHU MH HQNHOH GLGDFWLVFKH ZHUNYRUPHQ GLH MH XLWSUREHHUW LQ GH NODV 'H EDVLVWUDLQLQJ ¶&R|SHUDWLHI OHUHQ· ZRUGW ¶EOHQGHG· DDQJHERGHQ %OHQGHG OHDUQLQJ LV HHQ FRPELQDWLH YDQ GLJLWDOH WUDLQLQJVPHWKRGHQ H OHDUQLQJ HQ NODVVLNDOH SUDNWLMNWUDLQLQJHQ 'RRU OHHUVWRI EOHQGHG DDQJHUHLNW WH NULMJHQ RQWVWDDW HHQ G\QDPLVFKH PL[ YDQ OHUHQ 'H WUDLQLQJ ¶&R|SHUDWLHI OHUHQ· ZRUGW WHYHQV DOV FRPSOHWH WUDLQLQJ DDQJHERGHQ :DW MH QD GH]H FXUVXV KHEW JHOHHUG

ï&#x201A;·

:DW FR|SHUDWLHI OHUHQ LV HQ ZHONH PHHUZDDUGH KHW NDQ KHEEHQ YRRU GH NODV

ï&#x201A;·

'H EHJULSSHQ * , 3 6 HQ GH ]HYHQ VOHXWHOV YDQ 6SHQFHU .DJDQ

ï&#x201A;·

'LGDFWLVFKH ZHUNYRUPHQ GLH MH XLWSUREHHUW LQ GH NODV

5HJLVWHUOHUDDU

0 E]XSX72

58

17

&R|UGLQDWRU VRFLDOH YHLOLJKHLG

1LYHDX

(ON NLQG PRHW ]LFK YHLOLJ YRHOHQ RS VFKRRO 'DW LV HHQ YRRUZDDUGH RP WRW OHUHQ HQ RQWZLNNHOHQ WH NRPHQ 'H ZHW 9HLOLJKHLG RS VFKRRO YHUSOLFKW VFKROHQ HHQ FR|UGLQDWRU VRFLDOH YHLOLJKHLG DDQ WH VWHOOHQ +HW DQWL SHVWEHOHLG LV HHQ JURRW RQGHUGHHO YDQ GH ZHW 9HLOLJKHLG RS VFKRRO 'H DQWL SHVW FR|UGLQDWRU VWDDW OHHUNUDFKWHQ NLQGHUHQ HQ RXGHUV ELM PHW DOOH YUDJHQ RYHU SUHYHQWLH HQ DDQSDN YDQ SHVWHQ ,Q GLW WUDMHFW OHHU MH KRH MH MRXZ URO DOV FR|UGLQDWRU VRFLDOH YHLOLJKHLG NXQW XLWYRHUHQ -H OHHUW RYHU SURFHVVHQ GLH GH VRFLDOH YHLOLJKHLG LQ GH VFKRRO EHwQYORHGHQ -H OHHUW KRH HHQ SRVLWLHYH JURHS JHYRUPG NDQ ZRUGHQ HQ KRH SHVWHQ YRRUNRPHQ NDQ ZRUGHQ -H OHHUW KRH MH SHVWHQ HQ DQGHUH LQFLGHQWHQ ]RDOV GLVFULPLQDWLH HQ DJUHVVLH VDPHQ PHW RXGHUV OHHUNUDFKWHQ HQ OHHUOLQJHQ NXQW DDQSDNNHQ HQ RSORVVHQ $DQ ERG NRPW R D ZHWJHYLQJ MH URO LQ GH RUJDQLVDWLH VFKRRODQDO\VH SLUDPLGH YDQ 'HNOHUFN SODQ YDQ DDQSDN VRFLDOH YHLOLJKHLG -H GRHW NHQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ RS YDQXLW ZHWHQVFKDSSHOLMNH WKHRULH ZHWJHYLQJ DFWXHOH PDWHULDOHQ HQ GRRU XLWZLVVHOLQJ YDQ HUYDULQJHQ 'H RSJHGDQH NHQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ ZRUGHQ VWHHGV JHOLQNW DDQ MH HLJHQ SUDNWLMN 'XXU +HW WUDMHFW EHVWDDW XLW ]HV ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU PHW GDDUQDDVW WZHH LQGLYLGXHOH EHJHOHLGLQJVPRPHQWHQ REVHUYDWLH DGYLHV IHHGEDFN KXOS ELM DQDO\VH RS MH HLJHQ VFKRRO

'RHOJURHS

5HJLVWHUOHUDDU QO

&R|UGLQDWRUHQ VRFLDOH YHLOLJKHLG

%I XME2F9D 58

18

'H HFRORJLH YDQ KHW KRRJEHJDDIGH NLQG

1LYHDX

:H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ GDW ZDW YDQ JURWH LQYORHG LV ELM KHW VXFFHVYRO EHJHOHLGHQ YDQ KHW KRRJEHJDDIGH NLQG WKXLV RS VFKRRO HQ LQ ]LMQ VRFLDOH RPJHYLQJ 3URJUDPPD ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

:H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ GH ]LMQVNDQW YDQ KRRJEHJDDIGKHLG :H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ GDW ZDW HHQ KRRJEHJDDIG NLQG RS VFKRRO ZHO QRGLJ KHHIW :H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ KHW RSERXZHQ YDQ HHQ VIHHU YDQ SRVLWLHYH ZHGHUNHULJKHLG ]RGDW MH VDPHQ PHW MRXZ OHHUOLQJ NXQW DIVWHPPHQ RS GDW ZDW KLM QRGLJ KHHIW :H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ HQ WH HUYDUHQ ZDW KHW PHW MH GRHW DOV MH YDQXLW SRVLWLHI HQ ZDDUGHUHQG WDDOJHEUXLN PHW HONDDU FRPPXQLFHHUW 7KXLV RS VFKRRO HQ LQ GH VRFLDOH RPJHYLQJ :H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ GDW ZDW EHODQJULMN LV RP DXWRQRPLH WH UHVSHFWHUHQ LQ GH EHJHOHLGLQJ YDQ HHQ KRRJEHJDDIG NLQG :DQW DOV MH GDW NDQ YRRUNRP MH HHQ KRRS VWULMG =RQGHU GDW KHW NLQG GH UHJLH NULMJW RYHU GH EHJHOHLGLQJ« :H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ GDW ZDW GH RPJHYLQJ NDQ EHWHNHQHQ YRRU KHW KRRJEHJDDIGH NLQG ]LMQ HFRORJLH GRRU DFKWHU KHW ]LFKWEDUH JHGUDJ WH NLMNHQ :H KHOSHQ MH YDQGDDJ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ GDW ZDW DOWLMG werkt...

SRVLWLHI WDDOJHEUXLN UHNHQLQJ KRXGHQG PHW GDW ZDW HHQ KRRJEHJDDIG NLQG ]R UDDNW

(Q GDQ ZRUGW KHW NLQG PHGH HLJHQDDU YDQ ]LMQ OHHUSURFHV (Q GDW LV ZLQVW 9RRU MRX HQ YRRU MH OHHUOLQJ 'DW PHUN MH PRUJHQ DO

19

'H L3DG HQ GH OHHUNUDFKW ² 6WDUWWUDLQLQJ

1LYHDX

(HQ WDEOHW KHHIW PHHUZDDUGH DOV X HU JRHG PHH NXQW ZHUNHQ 8 PRHW ]LFK YHUWURXZG YRHOHQ HQ GH PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH WDEOHW NXQQHQ WRHSDVVHQ LQ XZ RQGHUZLMV

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU HQ GLUHFWLH 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 3URJUDPPD 7LMGHQV GH]H ELMHHQNRPVW OHUHQ ZH X ZHONH LQVWHOOLQJHQ X DOOHPDDO NXQW GRHQ /HUHQ ZH X DOOH LQQV DQG RXWV YDQ GH WDEOHW HQ KHW WRHWVHQERUG ZHONH X WLMGHQV KHW JHEUXLN LQ HQ RP KHW RQGHUZLMV JRHG YDQ SDV ]XOOHQ NRPHQ 6DPHQ NLMNHQ ZH QDDU GH PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH $SSV GLJLWDOH ERHNHQ OH]HQ DDQWHNHQLQJHQ PDNHQ RS GH WDEOHW 3')·V OH]HQ HQ EHZHUNHQ HQ KHW ZHUNHQ LQ GH FORXG

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ L3DG 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV $SSOH ,'·V ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH L3DG LQJHVWHOG 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV $SSOH ,' RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ

20

'H RYHUJDQJ YDQ JURHS QDDU

1LYHDX

,Q JURHS PRJHQ MRQJH NLQGHUHQ OHNNHU VSHOHQ ,Q JURHS PRHWHQ MRQJH NLQGHUHQ RS KXQ VWRHO EOLMYHQ ]LWWHQ HQ OXLVWHUHQ QDDU GH OHHUNUDFKW 9RRU YHHO NLQGHUHQ LV GDW HHQ JURWH RYHUVWDS 0HW QDPH YRRU YHHO KHUIVWOHHUOLQJHQ LV GH]H VWDS WH JURRW 2S ZHONH PDQLHU NXQQHQ KHUIVWNLQGHUHQ GHHOQHPHQ DDQ JURHS " :DW ]LMQ ULFKWOLMQHQ YRRU GH RYHUJDQJ QDDU JURHS " +RH NDQ GH PHWKRGH LQ JURHS RPJH]HW ZRUGHQ YDQ VWXULQJ QDDU EHJHOHLGLQJ" 'RRU RS HHQ DQGHUH PDQLHU QDDU KHW RQGHUZLMVDDQERG LQ JURHS WH NLMNHQ LV KHW YRRU MRQJH NLQGHUHQ JHPDNNHOLMNHU RP GH RYHUVWDS YDQ JURHS QDDU JURHS WH PDNHQ 2LQ2 $GYLHV ELHGW X RQGHUVWHXQLQJ ELM KHW RS]HWWHQ YDQ HHQ GRRUJDDQGH OLMQ YDQ JURHS QDDU JURHS (U ]DO HHQ RPVODJ LQ GHQNHQ SODDWVYLQGHQ RYHU GLGDFWLHN DDQ JURHS 'LW OHLGW WRW GRHOJHULFKWHU ZHUNHQ DDQVOXLWLQJ ELM KHW RQWZLNNHOLQJVQLYHDX YDQ GH NLQGHUHQ HQ HHQ EHWHUH VDPHQZHUNLQJ WXVVHQ JURHS HQ JURHS 3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ KDOYH GDJ ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· :DDURP HHQ DQGHUH ZHUNZLM]H YRRU JURHS " ï&#x201A;· :HONH DDQSDVVLQJHQ ]LMQ HU QRGLJ LQ GH NODV" ï&#x201A;· :HUNHQ YDQXLW KHW GRHO ï&#x201A;· 0RJHOLMNKHGHQ YRRU RYHUJDQJ YDQ JURHS QDDU ï&#x201A;· &RQFUHWH DFWLYLWHLWHQ ]LHQ HQ HUYDUHQ

21

'LGDFWLHN YDQ VFKULMIRQGHUZLMV

1LYHDX

´:DDURP PRHW MH QRJ OHUHQ VFKULMYHQ" $OOHV NDQ RS MH VPDUWSKRQH RI WDEOHW =HOIV HHQ ERRGVFKDSSHQOLMVWMH LV QLHW PHHU QRGLJ µ 7RFK LV PRWRULVFK VFKULMIRQGHUZLMV EHODQJULMN ,Q GH]H WUDLQLQJ OHHU MH RYHU GH LQYORHG GLH PRWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ HQ VFKULMYHQ KHEEHQ RS GH VRFLDDO HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ KHW OHUHQ HQ GH ZHUNKRXGLQJ -H RQWZLNNHOW MH YLVLH RS GRHO HQ SODDWV YDQ KHW VFKULMIRQGHUZLMV LQ GH VFKRRO

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ JURHS HQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV 3URJUDPPD ,Q GH]H WUDLQLQJ YDQ GDJGHHO FRPELQHUHQ ZH WKHRULH DDQ SUDNWLMN HQ NULMJ MH DQWZRRUG RS GH YROJHQGH YUDJHQ ï&#x201A;· :DW ]LMQ LQ JURHS GH SLMOHUV YDQ GH PRWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ DOV YRRUEHUHLGLQJ RS KHW VFKULMIRQGHUZLMV LQ JURHS " (Q ZHONH DFWLYLWHLWHQ EHJHOHLGLQJ SDVVHQ GDDUELM" ï&#x201A;· 6FKULMIRQGHUZLMV JURHS PRWRULHN VFKULMIKRXGLQJ SHQJUHHS « +RH NDQ LN VFKULMISUREOHPHQ YRRUNRPHQ" ï&#x201A;· 6FKULMIRQGHUZLMV LQ JURHS ZHONH GRHOHQ VWUHHI LN QD" ï&#x201A;· 2S ZHONH PDQLHUHQ NDQ LN PLMQ VFKULMIRQGHUZLMV GLIIHUHQWLsUHQ ï&#x201A;· :DW NDQ LN GRHQ ELM YHHO YRRUNRPHQGH VFKULMISUREOHPHQ"

22

'LJLWDDO SUHQWHQ ERHN PDNHQ

0HW EHKXOS YDQ GH L3DG NDQ PHQ ]HOI KHHO HHQYRXGLJ GLJLWDOH SUHQWHQ ERHNHQ PDNHQ HQ GH]H YHUYROJHQV RS GH HLJHQ L3DG RSHQHQ HQ OH]HQ EHOXLVWHUHQ

1LYHDX

Tijdens deze bijeenkomst maakt u een Digitaal (Prenten)boek. De gemaakte digitale boeken worden met elkaar gedeeld en kunt u de volgende dag direct in uw groep gebruiken. Deze training bestaat uit 1 bijeenkomst.

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH ,%

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

Voorwaarden:

â&#x20AC;¢ Deelnemers beschikken over een iPad. â&#x20AC;¢ De benodigde apps worden een week voor de training doorgegeven en zijn voor aanvang van de training geinstalleerd op iPad. â&#x20AC;¢ De benodigde accounts zijn voor aanvang van de bijeenkomst op de ipad ingesteld. â&#x20AC;¢ Deelnemers hebben op de iPad de rechten en beschikken over de accountgegevens om zelf apps toe te kunnen voegen via de Appstore. â&#x20AC;¢ De iPad is voorzien van het nieuwste besturingssysteem (iOS). â&#x20AC;¢ De locatie beschikt over een zeer goed werkend Wifi met internetverbinding. De Wifi is stabiel en krachtig genoeg om door alle deelnemers gelijktijdig gebruikt te kunnen worden. â&#x20AC;¢ De algemene voorwaarden vindt u op onze website: www.OinO-Advies.nl.

23

'\VOH[LH HQ SDVVHQG ZHUNHQ DDQ EHJULMSHQG HQ VWXGHUHQG OH]HQ

/HHUOLQJHQ PHW G\VOH[LH ]LMQ RYHU KHW DOJHPHHQ ]ZDNNH WHFKQLVFKH OH]HUV 9HHO OHHUOLQJHQ PHW G\VOH[LH ]LMQ ZHO LQ VWDDW RP HHQ WHNVW YROGRHQGH RS WLMG HQ PHW ZHLQLJ IRXWHQ WH OH]HQ PDDU ]H ]LMQ QLHW DOWLMG LQ VWDDW RP WH UHIOHFWHUHQ RS GH LQKRXG YDQ KHWJHHQ ]H QHW KHEEHQ JHOH]HQ 'H WHFKQLVFKH OHHVYDDUGLJKHLG YUDDJW Wp YHHO HQHUJLH RP WHJHOLMNHUWLMG EHJULS WH NXQQHQ DFWLYHUHQ ZDW ELM VWHUNH OH]HUV VFKLMQEDDU YDQ]HOI JHEHXUW

1LYHDX

/HHUOLQJHQ PHW G\VOH[LH JHYHQ ]HOI DDQ GDW ]H HHQ WHNVW ZHO WRW NHHU PRHWHQ OH]HQ YRRUGDW ]H EHJULMSHQ ZDDU KHW RYHU JDDW 'LW NRVW HUJ YHHO WLMG GLH ELMYRRUEHHOG ELM HHQ ]DDNYDNOHV QLHW DOWLMG EHVFKLNEDDU LV *RHG JHNR]HQ VRIWZDUH NDQ OHHUOLQJHQ KHOSHQ RP ELM EHJULMSHQG HQ VWXGHUHQG OH]HQ KXQ WHNRUWHQ RS WHFKQLVFK OHHVJHELHG WH FRPSHQVHUHQ 7RFK EOLMNW ´EHJULMSHQ ZDW MH OHHVWµ HHQ VSHFLDOH YDDUGLJKHLG WH ]LMQ GLH MH PRHW OHUHQ +LHUELM LV YHHO WH OHUHQ YDQ GH WHFKQLHNHQ GLH OHHUOLQJHQ HQ YROZDVVHQHQ GLH HUJ VWHUN ]LMQ LQ EHJULMSHQG OH]HQ VFKLMQEDDU YDQ]HOI WRHSDVVHQ 'H JURHSVOHHUNUDFKW DOV UROPRGHO EOLMNW GDDUELM YDQ HQRUP EHODQJ WH ]LMQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV ]RUJFR|UGLQDWRUHQ UHPHGLDO WHDFKHUV HQ WDDO OHHVVSHFLDOLVWHQ YDQ EDVLVVFKROHQ YDQ JURHS W P GLH YROGRHQGH EDVLVNHQQLV KHEEHQ YDQ KHW 3URWRFRO /HHVSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH HQ KXQ NHQQLV ZLOOHQ XLWEUHLGHQ HQ YHUGLHSHQ RS KHW JHELHG YDQ EHJULMSHQG HQ VWXGHUHQG OH]HQ LQ UHODWLH WRW G\VOH[LH

3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ XXU ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· %DVLVYRRUZDDUGHQ YRRU EHJULMSHQG OH]HQ ï&#x201A;· 6LJQDOHUHQ YDQ SUREOHPHQ ELM EHJULMSHQG OH]HQ HQ G\VOH[LH ï&#x201A;· 5HPHGLsUHQ" ï&#x201A;· &RPSHQVDWLH HQ GLVSHQVDWLH ELM EHJULMSHQG HQ VWXGHUHQG OH]HQ ï&#x201A;· ,Q]HW YDQ ,&7

24

'\VOH[LH HQ SDVVHQG ZHUNHQ DDQ VSHOOLQJ

2QGDQNV GH LQ]HW YDQ NZDOLWDWLHI JRHGH PHWKRGHV YRRU VSHOOLQJ EOLMNHQ QLHW DOOH OHHUOLQJHQ YROGRHQGH WH SURILWHUHQ YDQ KHW DDQERG /HHUOLQJHQ PHW G\VOH[LH ]LMQ QLHW SHU GHILQLWLH ]ZDNNH VSHOOHUV PDDU HU LV ZHO HHQ VWHUNH UHODWLH

1LYHDX

(HQ JRHGH NZDOLWDWLHYH HQ NZDQWLWDWLHYH VLJQDOHULQJ PDDNW GXLGHOLMN ZHONH VSHOOLQJSUREOHPHQ HHQ OHHUOLQJ KHHIW (HQ GDDURS DDQVOXLWHQG HQ EHUHGHQHHUG VSHOOLQJDDQERG HQ GH MXLVWH UHPHGLsULQJ NXQQHQ YHHO ELMGUDJHQ DDQ HHQ YHUEHWHULQJ YDQ GH VSHOOLQJUHVXOWDWHQ 9RRU KDUGQHNNLJ ]ZDNNH VSHOOHUV LV KHW JHEUXLN YDQ FRPSHQVHUHQGH VRIWZDUH HVVHQWLHHO HQ LV KHW PRJHOLMN QRRG]DNHOLMN RP HHQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI RS WH VWHOOHQ +LHUYRRU LV KHW QRGLJ RP GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ GH]H VSHOOHUV LQ NDDUW WH EUHQJHQ ]RGDW GH FRPSHQVHUHQGH HQ GLVSHQVHUHQGH PDDWUHJHOHQ KLHUELM DDQ NXQQHQ VOXLWHQ 9RRU HHQ JRHGH RSEUHQJVW YDQ GH]H ELMHHQNRPVW LV KHW DDQ WH EHYHOHQ RP HHQ GLFWHH HQ HHQ RQJHFRUULJHHUGH VWHORSGUDFKW RSVWHO YDQ HHQ ]ZDNNH VSHOOHU YDQ VFKRRO RI XLW GH JURHS PHH WH EUHQJHQ 'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV ]RUJFR|UGLQDWRUHQ UHPHGLDO WHDFKHUV HQ WDDO OHHVVSHFLDOLVWHQ YDQ EDVLVVFKROHQ YDQ JURHS W P GLH YROGRHQGH EDVLVNHQQLV KHEEHQ YDQ KHW 3URWRFRO /HHVSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH HQ KXQ NHQQLV ZLOOHQ XLWEUHLGHQ HQ YHUGLHSHQ RS KHW JHELHG YDQ VSHOOLQJ LQ UHODWLH WRW G\VOH[LH 3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ XXU ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· 'H RQWZLNNHOLQJ YDQ GH VSHOOLQJ ï&#x201A;· 6LJQDOHUHQ YDQ VSHOOLQJSUREOHPHQ HQ G\VOH[LH NZDOLWDWLHI HQ NZDQWLWDWLHI ï&#x201A;· 5HPHGLsUHQ ZDDURP ZDQQHHU KRH HQ ZDDUPHH" ï&#x201A;· &RPSHQVDWLH HQ GLVSHQVDWLH ELM VSHOOLQJ ï&#x201A;· 6SHOOLQJ HQ ,&7

25

'\VOH[LH HQ SDVVHQG ZHUNHQ DDQ WHFKQLVFK OH]HQ

$O LQ GHFHPEHU JURHS ]LMQ HU JURWH YHUVFKLOOHQ ZDDU WH QHPHQ LQ GH WHFKQLVFKH OHHVRQWZLNNHOLQJ YDQ OHHUOLQJHQ 0HW EHKXOS YDQ RQGHU DQGHUH GH WRHWVHQ YDQ KHW /HHUOLQJYROJV\VWHHP ]LMQ ]ZDNNH OH]HUV WH VLJQDOHUHQ PDDU RP ]ZDNNH OH]HUV GDDUQD JRHG WH EHJHOHLGHQ ]LMQ QD HHQ NZDOLWDWLHYH HQ NZDQWLWDWLHYH DQDO\VH YDQ GH OHHVSUREOHPHQ JRHGH LQWHUYHQWLHV QRRG]DNHOLMN

1LYHDX

8LWHLQGHOLMN NDQ ELM YDQ GH OHHUOLQJHQ HUQVWLJH HQNHOYRXGLJH G\VOH[LH ZRUGHQ YDVWJHVWHOG 'H RSYDQJ YDQ GH]H OHHUOLQJHQ LQ GH NODV YHUHLVW HHQ JRHGH EHSDOLQJ YDQ HQ DDQVOXLWLQJ RS KXQ VSHFLILHNH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ 9DDN LV KHW QRGLJ RP LQ GH ERYHQERXZ FRPSHQVHUHQGH HQ GLVSHQVHUHQGH PDDWUHJHOHQ WH WUHIIHQ RP HHQ OHHUOLQJ ]R YROZDDUGLJ PRJHOLMN WH NXQQHQ ODWHQ GHHOQHPHQ DDQ KHW OHHVRQGHUZLMV 2RN KLHU ]LMQ GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ HHQ OHHUOLQJ EHSDOHQG %LM HHQ JURWH DFKWHUVWDQG NDQ KHW YRRU HHQ OHHUOLQJ ]HOIV QRGLJ ]LMQ RP HHQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI RS WH VWHOOHQ 7RW VORW LV KHW HUJ EHODQJULMN RP DOOH JHJHYHQV RPWUHQW GH EHJHOHLGLQJ YDQ GH OHHUOLQJ JHVWUXFWXUHHUG RYHU WH GUDJHQ QDDU GH FROOHJD YDQ GH YROJHQGH JURHS RI QDDU KHW YRRUWJH]HW RQGHUZLMV 9RRU HHQ JRHGH RSEUHQJVW YDQ GH]H ZRUNVKRS LV KHW DDQ WH EHYHOHQ HHQ FDVXV YDQ HHQ OHHUOLQJ YDQ GH VFKRRO RI XLW GH JURHS PHH WH EUHQJHQ 'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV ]RUJFR|UGLQDWRUHQ UHPHGLDO WHDFKHUV HQ WDDO OHHVVSHFLDOLVWHQ YDQ EDVLVVFKROHQ YDQ JURHS W P GLH YROGRHQGH EDVLVNHQQLV KHEEHQ YDQ KHW 3URWRFRO /HHVSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH HQ KXQ NHQQLV ZLOOHQ XLWEUHLGHQ HQ YHUGLHSHQ RS KHW JHELHG YDQ WHFKQLVFK OH]HQ LQ UHODWLH WRW G\VOH[LH ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ XXU ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· 'H RQWZLNNHOLQJ YDQ KHW WHFKQLVFK OH]HQ ï&#x201A;· 6LJQDOHUHQ YDQ OHHVSUREOHPHQ HQ G\VOH[LH NZDOLWDWLHI HQ NZDQWLWDWLHI ï&#x201A;· 5HPHGLsUHQ ZDDURP ZDQQHHU KRH HQ ZDDUPHH" ï&#x201A;· &RPSHQVDWLH HQ GLVSHQVDWLH ELM WHFKQLVFK OH]HQ ï&#x201A;· 7HFKQLVFK OH]HQ HQ ,&7

26

'\VOH[LH HQ SDVVHQG ZHUNHQ DDQ OH]HQ HQ VFKULMYHQ PHW NOHXWHUV

(U ZRUGW GH ODDWVWH MDUHQ YHHO YHUZDFKW YDQ NOHXWHUV RS KHW JHELHG YDQ EHJLQQHQG OH]HQ HQ VFKULMYHQ (U ]LMQ GDDUQDDVW RS KHW JHELHG YDQ EHJLQQHQGH JHOHWWHUGKHLG PRQGHOLQJH WDDOYDDUGLJKHLG HQ ZRRUGHQVFKDWRQWZLNNHOLQJ HUJ JURWH YHUVFKLOOHQ ZDDU WH QHPHQ DOV NLQGHUHQ LQ JURHS ELQQHQNRPHQ

1LYHDX

3XEOLFDWLHV LQ YDNEODGHQ ODWHQ YHUVFKLOOHQGH PHQLQJHQ ]LHQ RYHU LQPHQJLQJ LQ KHW RQWZLNNHOLQJVSURFHV YDQ GH NOHXWHU ,V KHW UDDG]DDP RP LQ WH JULMSHQ DOV GH RQWZLNNHOLQJ ELM HHQ NOHXWHU DQGHUV RI WUDJHU YHUORRSW" :DQQHHU LV GDQ KHW MXLVWH PRPHQW YDQ LQJULMSHQ DDQJHEURNHQ HQ KRH JHYHQ ZH GDW RS GH EHVWH PDQLHU YRUP" +RH ZHUNHQ ZH PHW NOHXWHUV SDVVHQG DDQ OH]HQ HQ VFKULMYHQ DOV YRRUEHUHLGLQJ RS JURHS " 'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ YDQ JURHS LQWHUQ EHJHOHLGHUV UHPHGLDO WHDFKHUV WDDOFR|UGLQDWRUHQ HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ YDQ EDVLVVFKROHQ GLH YROGRHQGH EDVLVNHQQLV KHEEHQ YDQ KHW 3URWRFRO /HHVSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH HQ KXQ NHQQLV RS KHW JHELHG YDQ EHJLQQHQGH JHOHWWHUGKHLG ZLOOHQ XLWEUHLGHQ

3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ XXU ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· 'H RQWZLNNHOLQJ YDQ GH EHJLQQHQGH JHOHWWHUGKHLG LQ JURHS ï&#x201A;· 5HODWLH PHW GH WXVVHQGRHOHQ GH PRQGHOLQJH WDDORQWZLNNHOLQJ HQ ZRRUGHQVFKDWRQWZLNNHOLQJ ï&#x201A;· 6LJQDOHULQJ ï&#x201A;· 'H 9RRUVFKRWEHQDGHULQJ (HQ WRYHUZRRUG" ï&#x201A;· .ODVVHQPDQDJHPHQW HQ RUJDQLVDWLH

27

Explicite Directe Instuctie EDI Het model directe instructie is inmiddels in veel scholen het toonaangevende lesmodel. Onderzoek toont aan dat álle leerlingen (dus ook risicoleerlingen en talentvolle leerlingen de beste resultaten boeken met dit model.

Twee jaar geleden kwam het boek “Expliciete Directe Instructie” (EDI) uit, geschreven door John Hollingsworth en Silvia Ybarra, met de Nederlandse bewerking van Marcel Schmeier.

In dit boek verdiept Marcel Schmeier het bestaande IGDI- DIM model en is voor veel leerkrachten een inspiratiebron geworden om hun eigen lesgeven met nieuw elan onder de loep te nemen. Net als Teach Like a Champion verdiept en verrijkt Expliciete Directe Instructie je vakmanschap met extra technieken en ideeën.

Deze training heeft het boek Expliciete Directe Instructie als uitgangspunt. Deelnemers maken stap voor stap kennis met de technieken, tips en tricks die in het boek worden belicht.

Programma De training bestaat uit twee dagdelen. Het eerste dagdeel begint met het stilstaan wat en waar EDI voor staat. Ook staan we stil waarom het nauwkeurig toepassen van dit model van belang is voor de leerlingen en de leerkrachten.

Tijdens de tweede bijeenkomst evalueren we de gegeven les. Welk handelen gaat u goed af en wat kunt u verbeteren? Het belangrijkste van dit onderdeel is dat u handvaten krijgt om een volgende les het handelen volgens EDI nog meer onder de knie te krijgen.

Doelgroep Leerkrachten van groep 3 tot en met 8. (het verdient voorkeur om met een aantal personen uit midden- en bovenbouw van één school te

28

(IIHFWLHI IHHGEDFN JHYHQ OHUHQ ]LFKWEDDU PDNHQ

.LQGHUHQ OHUHQ YRRU HHQ KHHO JURRW GHHO GRRU GH IHHGEDFN GLH ]H NULMJHQ YDQ KXQ OHUDDU WLMGHQV GH OHV ,Q GH]H ZRUNVKRS YDQ ppQ GDJGHHO JDDQ ZH KLHUPHH DDQ GH VODJ +HW JDDW RP IHHGEDFN GLH VSHFLILHN JHULFKW LV RS KHW OpUHQ YDQ NLQGHUHQ HQ LQ PLQGHUH PDWH RS KXQ VRFLDDO HPRWLRQHOH JHGUDJ :H QHPHQ KLHUELM GH YLVLH YDQ -RKQ +DWWLH RS HIIHFWLHYH IHHGEDFN DOV XLWJDQJVSXQW

1LYHDX

-RKQ +DWWLH LV HHQ RQGHUZLMVRQGHU]RHNHU GLH YHUERQGHQ LV DDQ KHW 0HOERXUQH (GXFDWLRQ 5HVHDUFK ,QVWLWXWH LQ $XVWUDOLs ,Q YHUVFKHHQ ]LMQ ERHN ´/HUHQ ]LFKWEDDU PDNHQµ +LHULQ JHHIW KLM HHQ RYHU]LFKW YDQ RQGHU]RHNHQ GLH GH DIJHORSHQ MDDU JHGDDQ ]LMQ QDDU GH IDFWRUHQ LQ KHW RQGHUZLMV GLH HHQ LPSDFW KHEEHQ RS KHW OHUHQ YDQ NLQGHUHQ )HHGEDFN LV ppQ YDQ GH NUDFKWLJH PLGGHOHQ GLH HHQ OHHUNUDFKW NDQ LQ]HWWHQ RP NLQGHUHQ KXQ OHHUGRHOHQ WH ODWHQ EHUHLNHQ YROJHQV +DWWLH ,Q ]LMQ VFKDDO PHW HIIHFWJURRWWHV GLH HU ZHUNHOLMN WRH GRHQ YRRUELM GH HIIHFWJURRWWH YDQ VFRRUW IHHGEDFN HHQ HIIHFWJURRWWH YDQ 3URJUDPPD ,Q GH ELMHHQNRPVW YDQ XXU RHIHQHQ ZH PHW +DWWLH·V VXJJHVWLHV YRRU HIIHFWLHYH HQ JRHGH IHHGEDFN ï&#x201A;· (HQ NRUWH NHQQLVPDNLQJ PHW KHW JHGDFKWHQJRHG YDQ -RKQ +DWWLH ¶/HUHQ ]LFKWEDDU PDNHQ· ï&#x201A;· :DW LV IHHGEDFN HLJHQOLMN ² GHILQLWLH RPVFKULMYLQJ HQ LQKRXGHOLMNH EHJULSSHQ ï&#x201A;· 'H VDPHQKDQJ YDQ HIIHFWLHYH IHHGEDFN PHW HHQ KHOGHU HQ GXLGHOLMN JHIRUPXOHHUG OHVGRHO 60$57

ï&#x201A;· 1LYHDXV YDQ IHHGEDFN MH RHIHQW KLHU SUDNWLVFK PHH ZDW GRH MH ZDW ]HJ MH" )HHGEDFN LV QRRLW HHQ ORVVWDDQG RQGHUZHUS PDDU KHHIW ]LMQ SOHN LQ HHQ GRHOJHULFKWH OHV GLH LV RSJH]HW ELQQHQ KHW PRGHO 'LUHFWH ,QVWUXFWLH RI ,*', $', RI (', ² (IIHFWLHYH GLUHFWH LQVWUXFWLH .HQQLV HQ HUYDULQJ YDQ KHW PRGHO 'LUHFWH LQVWUXFWLH ZRUGW DOV YRRUZDDUGH EHVFKRXZG YRRU GH]H ZRUNVKRS $DQ KHW HLQGH YDQ GH]H ZRUNVKRS NXQ MH LQ GH JURHS ELQQHQ MH OHVVHQ DDQ GH VODJ PHW JHULFKWH IHHGEDFN

5HJLVWHUOHUDDU QO

9VK= V )5 58 29

(IIHFWLHI YHUJDGHUHQ

,Q KHW RQGHUZLMV ZRUGW YHHO YHUJDGHUG 0DDU ZRUGW GH WLMG GLH KLHUPHH JHPRHLG JDDW ZHO HIILFLsQW JHEUXLNW" +HW RUJDQLVHUHQ YDQ GDDGZHUNHOLMN GRHOWUHIIHQG RYHUOHJ ZDDUELM GH GHHOQHPHUV DFWLHI EHWURNNHQ ]LMQ ELM GH LQKRXG HQ GH RSEUHQJVW GUDDJW ELM WRW HHQ SURIHVVLRQHOH FXOWXXU

1LYHDX

,Q GH]H WUDLQLQJ ZRUGW LQ GDJGHOHQ YDQ XXU DDQ GH RUGH JHVWHOG KRH GH HIIHFWLYLWHLW YDQ YHUJDGHUHQ NDQ ZRUGHQ YHUJURRW 3URIHVVLRQHOH YHUJDGHUWHFKQLHNHQ ]LMQ HHQ EHODQJULMNH YDDUGLJKHLG RP GLW WH EHUHLNHQ :H JDDQ LQ RS VWUXFWXUHQ HQ WHFKQLHNHQ YDQ YHUJDGHUHQ PHW DDQGDFKW YRRU UROOHQ WDNHQ HQ YRRUEHUHLGLQJ :H VLPXOHUHQ HQ EHVSUHNHQ SUDNWLMNVLWXDWLHV ZDDUELM MH FUHDWLHYH HQ FR|SHUDWLHYH ZHUNYRUPHQ HUYDDUW :H DQDO\VHUHQ UHJHOPDWLJ YRRUNRPHQGH SUREOHPHQ WLMGHQV YHUJDGHUHQ HQ UHLNHQ LGHHsQ DDQ YRRU KHW RPJDDQ PHW ZHHUVWDQGHQ 7RW VORW JDDQ ZH LQ RS QLHXZH RUJDQLVDWLHYRUPHQ YDQ RYHUOHJ ]RDOV NRUWH LQKRXGHOLMNH VHVVLHV RS RSHUDWLRQHHO QLYHDX HQ SURIHVVLRQHOH OHHUJHPHHQVFKDSSHQ 'RHOJURHS 'H WUDLQLQJ LV JHULFKW RS GLUHFWHXUHQ EHVWXXUGHUV FR|UGLQDWRUHQ HQ PLGGHQPDQDJHUV GLH HIIHFWLHI ZLOOHQ OHUHQ YHUJDGHUHQ

3URJUDPPD 'DJGHHO ï&#x201A;· :DW LV ¶HIIHFWLHI YHUJDGHUHQ·" ï&#x201A;· &RPPXQLFDWLHYH YDDUGLJKHGHQ ï&#x201A;· 9HUJDGHUWHFKQLHNHQ WRHSDVVHQ HQ DQDO\VHUHQ ï&#x201A;· 5ROOHQ WDNHQ HQ YRRUEHUHLGLQJ ï&#x201A;· &UHDWLHYH HQ FR|SHUDWLHYH ZHUNYRUPHQ

'DJGHHO ï&#x201A;· 9HUJDGHUVWUXFWXUHQ ï&#x201A;· 2UJDQLVDWLHYRUPHQ ï&#x201A;· 2PJDDQ PHW ZHHUVWDQGHQ HQ SUREOHPHQ ï&#x201A;· &RQVWUXFWLHYH EHVOXLWYRUPLQJ ï&#x201A;· (YDOXDWLH HQ UHIOHFWLH

30

(LQGWRHWV EDVLVRQGHUZLMV HQ EHOHLG DGYLVHULQJ YRRUWJH]HW RQGHUZLMV

'H VFKRRO NULMJW HHQ VWHHGV EHODQJULMNHUH HQ EHSDOHQGHU URO LQ KHW RSVWHOOHQ YDQ KHW VFKRRODGYLHV 'DW LV HHQ JRHGH ]DDN 0DDU RRN HHQ JURWH YHUDQWZRRUGHOLMNKHLG«

1LYHDX

,Q GH]H WUDLQLQJ JDDQ ZH LQ WZHH GDJGHOHQ LQ RS ]DNHQ DOV KHW DGYLHVEHOHLG GH YHUVFKLOOHQ LQ VFKRROW\SHQ HQ GH DQDO\VH YDQ UHVXOWDWHQ LQ NDGHU YDQ GH DGYLVHULQJ YRRUWJH]HW RQGHUZLMV 'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ JURHS HQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV GLUHFWHXUHQ

3URJUDPPD 'DJGHHO ï&#x201A;· GH YHUVFKLOOHQ LQ VFKRROW\SH SUR EEO NEO WO KDYR YZR RUJDQLVDWLH ]HOIVWDQGLJKHLG OHHULQKRXG XLWVWURRP HQ GRRUVWURRP ï&#x201A;· RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ OHHUOLQJHQ LQ GH]H VFKRROW\SHQ ï&#x201A;· RSVWHOOHQ DDQVFKHUSHQ YDQ DGYLHVEHOHLG ZLH ]LMQ KLHUELM EHWURNNHQ KRH NRP MH WRW HHQ JRHG DGYLHV ZHONH JHJHYHQV JHEUXLN MH RP WRW HHQ DGYLHV WH NRPHQ ï&#x201A;· FRPPXQLFDWLH PHW RXGHU NLQG HQ 92 URQG KHW 92 DGYLHV

'DJGHHO ï&#x201A;· DQDO\VHUHQ YDQ GH UHVXOWDWHQ YDQ GH HLQGWRHWV ï&#x201A;· DQDO\VHUHQ YDQ GH UHVXOWDWHQ YDQ RXG OHHUOLQJHQ LQ KHW 92 ï&#x201A;· ZDW ]HJJHQ GH UHVXOWDWHQ YDQ GH HLQGWRHWV HQ YDQ RXG OHHUOLQJHQ RYHU MH DGYLHVEHOHLG HQ RYHU MH RQGHUZLMV" ï&#x201A;· ZHONH DDQSDN NXQ MH GDDUELM YRRUVWHOOHQ"

31

(QJHOV LQ KHW EDVLVRQGHUZLMV

9DQXLW KHW 3ODWIRUP ZRUGW JHDGYLVHHUG RP (QJHOV DDQ WH ELHGHQ YDQDI GH NOHXWHUJURHSHQ 2QGHU]RHN WRRQW DDQ GDW YURHJ EHJLQQHQ PHW HHQ YUHHPGH WDDO WRW HHQ EHWHUH WDDOYDDUGLJKHLG OHLGW GDQ ODDW EHJLQQHQ 2RN WRRQW KHW DDQ GDW YURHJ EHJLQQHQ PHW HHQ YUHHPGH WDDO QLHW VOHFKW LV YRRU GH RQWZLNNHOLQJ YDQ KHW 1HGHUODQGV DOV HHUVWH RI WZHHGH WDDO 6WHHGV PHHU VFKROHQ ZLOOHQ GDQ RRN GDW NLQGHUHQ DO YDQDI GH NOHXWHUJURHS LQ DDQUDNLQJ NRPHQ PHW GH (QJHOVH WDDO 0DDU KRH JHHI MH YRUP DDQ HHQ GRRUJDDQGH OLMQ" :DW PRJHQ ZH YDQ GH OHHUOLQJHQ HQ GH OHHUNUDFKWHQ YHUZDFKWHQ" 2P HHQ VWHUNH GRRUJDDQGH OLMQ QHHU WH ]HWWHQ ELQQHQ GH VFKRRO PRHWHQ GH YDDUGLJKHGHQ YDQ GH OHHUNUDFKWHQ RQGHU GH ORHS JHQRPHQ ZRUGHQ +RH KRJHU KHW QLYHDX YDQ GH OHHUNUDFKW KRH VWHUNHU GH EDVLV NDQ ZRUGHQ JHOHJG

+HW SURJUDPPD EHVWDDW XLW WZHH ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU

1LYHDX

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· (LJHQ YDDUGLJKHGHQ YDQ GH OHHUNUDFKW 7DDOJHEUXLN 8LWVSUDDN ï&#x201A;· 'LGDFWLHN +RH ELHG MH GH OHHUVWRI DDQ" ï&#x201A;· 9HUVFKLOOHQGH PHWKRGHV :HONH PHWKRGH KDQWHHUW GH VFKRRO" :HONH PHWKRGHV ]LM HU PRPHQWHHO RS GH PDUNW" %LMHHQNRPVW ï&#x201A;· (LJHQ YDDUGLJKHGHQ OHHUNUDFKW YHUYROJ

ï&#x201A;· 'RRUJDDQGH OLMQ JURHS WRW HQ PHW +RH ]LHW GH GRRUJDDQGH OLMQ HUXLW DOV GH]H VFKRROEUHHG ZRUGW LQJH]HW" ï&#x201A;· 2YHUJDQJ QDDU KHW YRRUWJH]HW RQGHUZLMV :HON QLYHDX ZRUGW HU YDQ GH OHHUOLQJHQ YHUZDFKW DDQ KHW HLQGH YDQ JURHS "

32

([HFXWLHYH IXQFWLHV

7H ODDW 9HUNHHUGH EODG]LMGH YRRU MH QHXV 3HQ NZLMW :HHU HHQ ER]H MXI« ([HFXWLHYH IXQFWLHV VWDDQ DDQ GH EDVLV YDQ RQWZLNNHOLQJ HQ OHUHQ 'H H[HFXWLHYH IXQFWLHV KHEEHQ QHW ]RDOV KHW IRQRORJLVFK EHZXVW]LMQ YHHO LQYORHG RS KHW OHUHQ OH]HQ (Q GH H[HFXWLHYH IXQFWLHV ]LMQ EHSDOHQGHU YRRU KHW DOJHKHHO IXQFWLRQHUHQ GDQ KHW ,4 =H KHEEHQ HHQ GLUHFWH LQYORHG RS GH VRFLDOH RQWZLNNHOLQJ GH HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ HQ GH ZHUNKRXGLQJ

1LYHDX

$OV GH H[HFXWLHYH IXQFWLHV ]R EHODQJULMN ]LMQ PRHWHQ ZH ]H EHZXVWHU LQ]HWWHQ LQ RQV RQGHUZLMV 'DW NDQ JHGXUHQGH GH KHOH EDVLVVFKRRO PDDU MXLVW RRN LQ GH RQGHUERXZ RPGDW GH]H IXQFWLHV ]LFK RS MRQJH OHHIWLMG VQHO RQWZLNNHOHQ ,Q GH]H WUDLQLQJ YDQ WZHH ELMHHQNRPVWHQ NULMJ MH ]LFKW RS RQWZLNNHOLQJ HQ SUREOHPHQ LQ H[HFXWLHYH IXQFWLHV HQ OHHU MH MH RQGHUZLMV GDDU RS DI WH VWHPPHQ

3URJUDPPD 'DJGHHO ï&#x201A;· :HONH ]LMQ GH H[HFXWLHYH IXQFWLHV" ï&#x201A;· +RH RQWZLNNHOHQ GH]H ]LFK" ï&#x201A;· :HONH SUREOHPHQ NXQQHQ RQWVWDDQ LQ HQ GRRU GH H[HFXWLHYH IXQFWLHV" 'DJGHHO ï&#x201A;· +RH NXQ MH GH RQWZLNNHOLQJ YDQ H[HFXWLHYH IXQFWLHV VWLPXOHUHQ" ï&#x201A;· +RH NXQ MH MH RQGHUZLMV DDQSDVVHQ DOV H[HFXWLHYH IXQFWLHV QLHW JRHG IXQFWLRQHUHQ"

33

([FHO LQ GH NODV EOHQGHG

1LYHDX

([FHO LV HHQ KDQGLJ UHNHQSURJUDPPD 7LMGHQV GH]H G\QDPLVFKH WUDLQLQJ ¶([FHO LQ GH NODV· PDDN MH NHQQLV PHW GH EHODQJULMNVWH PRJHOLMNKHGHQ YDQ KHW SURJUDPPD HQ ZRUG MH YDDUGLJ LQ KHW JHEUXLN HUYDQ :DQQHHU MH ([FHO EHKHHUVW NXQ MH RS HHQYRXGLJH ZLM]H EHUHNHQLQJHQ XLWYRHUHQ HQ WDEHOOHQ HQ JUDILHNHQ PDNHQ 'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW GULH ELMHHQNRPVWHQ LQFOXVLHI RQOLQH RQGHUVWHXQLQJ HQ DIZLVVHOHQGH RSGUDFKWHQ 'H]H RSGUDFKWHQ ]LMQ ]R YRUPJHJHYHQ GDW MH ]H RRN DOV LQKRXGHOLMNH OHV NXQW JHEUXLNHQ LQ DOOH JURHSHQ YDQ KHW EDVLVRQGHUZLMV ¶([FHO LQ GH NODV· ZRUGW ¶EOHQGHG· DDQJHERGHQ %OHQGHG OHDUQLQJ LV HHQ FRPELQDWLH YDQ GLJLWDOH WUDLQLQJVPHWKRGHQ H OHDUQLQJ HQ NODVVLNDOH SUDNWLMNWUDLQLQJHQ 'RRU OHHUVWRI EOHQGHG DDQJHUHLNW WH NULMJHQ RQWVWDDW HHQ G\QDPLVFKH PL[ YDQ OHUHQ :DW MH QD GH]H WUDLQLQJ KHEW JHOHHUG

Â&#x2021; ([FHO SURMHFWPDWLJ JHEUXLNHQ LQ MH NODV Â&#x2021; 2SGUDFKWHQ GLUHFW LQWHJUHUHQ LQ MH HLJHQ OHVVHQ Â&#x2021; %HUHNHQLQJHQ XLWYRHUHQ Â&#x2021; 2S PDNHQ YDQ WDEHOOHQ JUDILHNHQ HQ VSUHDGVKHHWV

5HJLVWHUOHUDDU QO

(U\S(240 U 58

34

)HHGEDFN LQ HHQ SURIHVVLRQHOH RUJDQLVDWLH

1LYHDX

,QWHQVLHI PHW HONDDU VDPHQZHUNHQ LV ppQ YDQ GH YRRUZDDUGHQ RP WRW NZDOLWDWLHI JRHG RQGHUZLMV WH NRPHQ (ONDDU YDQ IHHGEDFN YRRU]LHQ SRVLWLHI HQ QHJDWLHI HQ IHHGEDFN RQWYDQJHQ EOLMNW LQ GH SUDNWLMN QLHW DOWLMG YDQ]HOIVSUHNHQG HQ JHPDNNHOLMN WH ]LMQ ,Q HHQ SURIHVVLRQHOH RUJDQLVDWLH LV KHW HFKWHU HHQ YRRUZDDUGH RP HONDDU RS JHGUDJ HQ UHVXOWDDW DDQ WH NXQQHQ VSUHNHQ 9DQGDDU GH ZRUNVKRS RP WH ]LHQ HQ WH HUYDUHQ KRH IHHGEDFN RS HHQ JRHGH PDQLHU JHJHYHQ HQ RQWYDQJHQ NDQ ZRUGHQ

)HHGEDFN JHHIW MH ]LFKW RS MH HLJHQ EOLQGH YOHN (HQ NDGRRWMH RP WH JURHLHQ GXV 'H UHJHOV RPWUHQW ·IHHGEDFN JHYHQ HQ RQWYDQJHQ· ZRUGHQ EHVSURNHQ HQ GRRU PLGGHO YDQ SUDNWLMNRHIHQLQJHQ RPJH]HW LQ SUDNWLVFKH YDDUGLJKHGHQ 1D DIORRS EHQW X GDQ RRN LQ VWDDW RP FROOHJD·V DDQ WH VSUHNHQ RS JHGUDJ HQ DIVSUDNHQ RP IHHGEDFN RS HHQ JRHGH ZHORYHUZRJHQ ZLM]H WH RQWYDQJHQ HQ GH]H RP WH ]HWWHQ LQ DDQSDVVLQJ RS XZ KDQGHOHQ

'XXU GDJGHHO YDQ XXU

3URJUDPPD ï&#x201A;· )HHGEDFN LV«« ï&#x201A;· &RPPXQLFDWLH

5HJLVWHUOHUDDU QO

ï&#x201A;· &RPSOLPHQWHQ .ULWLHN RI )HHGEDFN"

ï&#x201A;· =LQWXLJHOLMNH VFKHUS]LQQLJKHLG =LH GH UHDFWLH YDQ GH DQGHU

ï&#x201A;· )HHGEDFN RQWYDQJHQ LV QRJ QLHW ]R PDNNHOLMN

ï&#x201A;· )HHGEDFNUHJHOV LQ IHHGEDFNZDDLHU ï&#x201A;· 2HIHQHQ PHW JHYHQ HQ RQWYDQJHQ IHHGEDFN DDQ GH KDQG YDQ FDVHV ï&#x201A;· )HHGEDFN YDQ OHHUOLQJHQ"

KG ]6WY8 58

35

58

)OLSSLQJ WKH FODVVURRP GH NODV RS ]·Q NRS

:DW DOV ZH KHW HHQV RPGUDDLHQ" -RXZ NODVVLNDOH LQVWUXFWLH EHNLMNHQ GH OHHUOLQJHQ WKXLV RI WLMGHQV GH YHUOHQJGH LQVWUXFWLH RS VFKRRO LQ GH YRUP YDQ HHQ ILOPSMH 9HUYROJHQV JDDQ ]H ]HOIVWDQGLJ DDQ GH VODJ HQ KHE MLM DOV OHHUNUDFKW MH KDQGHQ YULM YRRU RQGHUVWHXQLQJ RS PDDW YRRU MRXZ OHHUOLQJHQ YHUGLHSLQJ KHUKDOLQJ HQ SHUVRRQOLMNH EHJHOHLGLQJ 7LMGHQV GH]H ZRUNVKRS PDDN MH NHQQLV PHW KHW FRQFHSW ¶)OLSSLQJ WKH FODVVURRP· HQ GH PRJHOLMNKHGHQ GLH KHW NDQ ELHGHQ YRRU MRXZ JURHS -H OHHUW ZDW HHQ JRHG ILOPSMH LV HQ MH RQWGHNW KRH HHQYRXGLJ KHW LV RP ]HOI HHQ ILOPSMH WH PDNHQ 2RN PDDN MH NHQQLV PHW HHQ SDDU KDQGLJH ZHE WRROV RP GH OHVWLMG RSWLPDDO LQ WH YXOOHQ PHW ]LQYROOH HQ HIIHFWLHYH OHHUDFWLYLWHLWHQ

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVW

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% HU

3URJUDPPD 7LMGHQV GH ELMHHQNRPVW RQWGHNW X ZDW )OLSSLQJ WKH &ODVVURRP LV +RH KHW HHQ ELMGUDJH NDQ OHYHUHQ DDQ KHW RQGHUZLMV 8 JDDW RS]RHN QDDU JHVFKLNWH LQVWUXFWLHILOPSMHV PDDU PDDNW ]H RRN ]HOI ]RQGHU GDW KHW YHHO WLMG NRVW 'DDUQDDVW OHHUW X KRH X HU YRRU ]RUJW GDW OHHUOLQJHQ KHW LQVWUXFWLHILOPSMH NLMNHQ HQ KRH X GDW NXQW FRQWUROHUHQ 2RN NLMNHQ ZH QDDU GH H[WUD PRJHOLMNKHLG RP YUDJHQ DDQ ILOPSMHV WRH WH YRHJHQ 1D GH LQVWUXFWLH JDDW X ]HOI DDQ GH VODJ $DQ KHW HLQGH YDQ GH ELMHHQNRPVW SUHVHQWHHUW X XZ SURGXFWLH DDQ GH JURHS

36

)RWR HQ )LOP PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH WDEOHW LQ KHW RQGHUZLMV

'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW 8 OHHUW GH NHXU DDQ PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH FDPHUDIXQFWLH RS XZ WDEOHW NHQQHQ GRRUGDW X HU ]HOI PHH DDQ GH VODJ JDDW 'H]H WUDLQLQJ ZRUGW JHJHYHQ LQ GH YRUP YDQ HHQ ZRUNVKRS 1D XLWOHJ HQ HHQ NRUWH SOHQDLUH GHPRQVWUDWLH ]HOI DDQ GH VODJ LQ NOHLQH JURHSHQ RQGHU EHJHOHLGLQJ PHW SUDNWLMNJHULFKWH RSGUDFKWHQ ,Q GH]H ELMHHQNRPVW OHHUW GH GHHOQHPHU YHUVFKLOOHQGH IRWR HQ YLGHR DSSV NHQQHQ 8 PDDNW HHQ HLJHQ ILOPSMH HQ EHZHUNW IRWR·V

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,%

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ WDEOHW ï&#x201A;· 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH WDEOHW LQJHVWHOG ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH WDEOHW GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH ï&#x201A;· 'H WDEOHW LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26 $QGURLG RI :LQGRZV

ï&#x201A;· 'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ ï&#x201A;· 7LMGHQV GH]H VHVVLH VWDDW SODWIRUP FHQWUDDO

37

*HVSUHNNHQ YRRU OHLGLQJJHYHQGHQ PHW SHUVRQHHO

$OV OHLGLQJJHYHQGH LQ HHQ RUJDQLVDWLH ZDDU KHW NLQG LQ GH VWH HHXZ HQ OHUHQ YRRU GH WRHNRPVW FHQWUDDO VWDDW ZRUGW YDQ MH YHUZDFKW GDW MH OHLGLQJ NXQW JHYHQ DDQ GH SURIHVVLRQDO ]RGDQLJ GDW GH]H PHW SDVVLH DPELWLH HQ LQVSLUDWLH KXQ ZHUN GRHQ

1LYHDX

'LW YUDDJW LHWV YDQ GH URO GLH MH KHEW DOV OHLGLQJJHYHQGH ,Q GH]H WUDLQLQJ ZRUGW LQJH]HW RS GH SURIHVVLRQDOLVHULQJVWKHPD·V ¶RPJDDQ PHW YHUVFKLOOHQ· HQ ¶OHLGLQJJHYHQ DDQ YHUDQGHULQJHQ· 'XXU ELMHHQNRPVWHQ 'RHO YDQ GH WUDLQLQJ ï&#x201A;· .HQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ RSGRHQ EHWUHIIHQGH EHODQJULMNH JHVSUHNVWHFKQLHNHQ ï&#x201A;· ,Q]LFKW NULMJHQ LQ MH YRRUNHXUVVWLMO LQ FRPPXQLFDWLH HQ KHW HIIHFW GDW GDW KHHIW RS MH RPJHYLQJ ï&#x201A;· =LFKW NULMJHQ RS GH FRPPXQLFDWLHVWLMOHQ GLH HU ]LMQ HQ KRH MH GH]H VLWXDWLRQHHO LQ NXQW ]HWWHQ ï&#x201A;· =LFKW NULMJHQ RS GH GRHOVWHOOLQJHQ YDQ GH JHVSUHNNHQ GLH MH YRHUW PHW MH SHUVRQHHO GHQN GDDUELM DDQ GH UHODWLH PHW LQWHJUDDO SHUVRQHHOVEHOHLG GH JHVSUHNNHQF\FOXV QDJHVSUHNNHQ YDQ NODVVHQEH]RHNHQ HQ KHW EHVSUHNHQ YDQ GH VFKRRO HQ JURHSVUHVXOWDWHQ HQ GH NHX]HV GLH MH GDDULQ NXQW PDNHQ ï&#x201A;· .HQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ RSGRHQ EHWUHIIHQGH UHIOHFWLHWHFKQLHNHQ 3URJUDPPD 7LMGHQV GH HHUVWH ELMHHQNRPVW ZRUGW PHW QDPH LQJH]HW YRRU GH RYHUGUDFKW YDQ NHQQLV HQ WKHRULH HQ GH YHUELQGLQJ PHW MH SHUVRRQOLMNH YRRUNHXUHQ HQ VWLMOHQ ,Q GH WZHHGH ELMHHQNRPVW ]XOOHQ NHQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ EHWUHIIHQGH UHIOHFWLHWHFKQLHNHQ HHQ EHODQJULMNH URO VSHOHQ 'DDUELM ]DO RQGHU DQGHUH RS EDVLV YDQ LQJHEUDFKWH FDVXV GH SUDNWLMN FRQFUHHW ZRUGHQ JHRHIHQG

38

*RHG JURHSVNOLPDDW

(HQ JRHG JURHSVNOLPDDW LV HHQ YRRUZDDUGH YRRU KHW JHYHQ YDQ JRHG RQGHUZLMV 2P RSYRHGLQJVWHFKQLHNHQ RS HHQ HIIHFWLHYH PDQLHU LQ WH NXQQHQ ]HWWHQ LV HHQ SRVLWLHI SHGDJRJLVFK JURHSVNOLPDDW HHQ YHUHLVWH 0HW HHQ GHUJHOLMN SRVLWLHYH RPJHYLQJ GRH MH UHFKW DDQ GH JHZHQVWH VWUXFWXXU GLH QRGLJ LV ZDQQHHU NLQGHUHQ OHUHQ HQ ZHUNHQ HQ KRXG MH WHJHOLMNHUWLMG RSHQ RRJ HQ RRU YRRU KHW LQGLYLGX HQ ]LMQ ]RUJHQ HLJHQDDUGLJKHGHQ VSDQQLQJHQ SOH]LHU HWF (HQ JURHS PHW HHQ SRVLWLHI SHGDJRJLVFK NOLPDDW KHHIW PRJHOLMNKHGHQ RP QLHXZH YDDUGLJKHGHQ WH OHUHQ -H FUHsHUW GDDUPHH HHQ VWHYLJH EDVLV RP RSYRHGLQJVWHFKQLHNHQ LQ WH ]HWWHQ GLH ]LMQ JHULFKW RS GH YHUPLQGHULQJ YDQ HUQVWLJH JHGUDJVSUREOHPHQ

1LYHDX

3URJUDPPD %LMHHQNRPVW 'H KRXGLQJ YDQ GH OHHUNUDFKW KHHIW JURWH LQYORHG RS KHW JURHSVNOLPDDW 'H OHHUNUDFKW NDQ HU YRRU ]RUJHQ GDW DOOH NLQGHUHQ ]LFK YHLOLJ YRHOHQ GDW ]H ]LFK JH]LHQ HQ JHKRRUG YRHOHQ 'H HHUVWH ELMHHQNRPVW OHHU MH SUDNWLVFKH YDDUGLJKHGHQ GLH MH NXQW WRHSDVVHQ LQ MH JURHS ZDDUGRRU GH VIHHU ]DO YHUEHWHUHQ %LMHHQNRPVW 'H LQYORHG YDQ IHHGEDFN )HHGEDFN JHYHQ LV HHQ NUDFKWLJH PDQLHU RP HHQ SRVLWLHI JURHSVNOLPDDW WH EHYRUGHUHQ 'H PDQLHU ZDDURS MH DOV OHHUNUDFKWH IHHGEDFN JHHIW DDQ MH OHHUOLQJHQ LV YDQ JURWH LQYORHG RS GH ZLM]H ZDDURS ]LM PHW HONDDU RPJDDQ ,Q GH SUDNWLMN EOLMNW JRHGH IHHGEDFN JHYHQ QRJ QLHW ]R JHPDNNHOLMN +RH MH GLW JRHG NXQW GRHQ OHHU MH WLMGHQV GH WZHHGH ELMHHQNRPVW %LMHHQNRPVW ,Q HHQ JURHS VSHOHQ YHUVFKLOOHQGH EHODQJHQ HQ EHKRHIWHQ $OV OHHUNUDFKW NXQ MH HU YRRU ]RUJHQ GDW NLQGHUHQ OHUHQ RP YRRU ]LFK]HOI RS WH NRPHQ WHUZLMO ]H WHJHOLMNHUWLMG UHNHQLQJ KRXGHQ PHW HONDDU -H OHHUW KRH MH NLQGHUHQ NXQW EHJHOHLGHQ ELM KXQ FRQIOLFWHQ HQ KRH MH ]H YDDUGLJHU NXQW PDNHQ LQ KHW ]HOI EHGHQNHQ YDQ RSORVVLQJHQ %LMHHQNRPVW ,Q LHGHUH JURHS GRHQ ]LFK SUREOHPHQ YRRU 'H PHHVW HIIHFWLHYH HQ SUHWWLJH PDQLHU RP GH]H SUREOHPHQ RS WH ORVVHQ LV GRRU GH NLQGHUHQ KLHU ]HOI HHQ URO LQ WH JHYHQ 9DDN ZHWHQ NLQGHUHQ ]HOI PDDU DO WH JRHG KRH ]H KHW DQGHUV ZLOOHQ HQ ZDW HU YRRU QRGLJ LV RP GLW WH EHUHLNHQ 7LMGHQV GH]H YLHUGH ELMHHQNRPVW OHHU MH KRH MH VDPHQ PHW MH JURHS DDQ JURHSVGRHOHQ NXQW ZHUNHQ

39

*RRJOH * VXLWH WUDLQLQJ

'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW +LHUELM ULFKWHQ ZH RQV RS KHW GDJHOLMNV JHEUXLN YDQ *RRJOH $SSV IRU (GXFDWLRQ R D *PDLO *RRJOH $JHQGD SHUVRQHQ WDNHQ HQ GH RQOLQH RSVODJ LQ *RRJOH 'ULYH +HW LV HHQ ELMHHQNRPVW ZDDULQ X ]HOI KDQGV RQ DDQ GH VODJ JDDW HQ GLUHFW XZ HLJHQ *RRJOH $SSV IRU (GXFDWLRQ RPJHYLQJ OHHUW NHQQHQ HQ GDDU ZDDU QRGLJ GLUHFW NDQ DDQSDVVHQ

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ WRW XXU

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU ,% HQ GLUHFWLH

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ HLJHQ ODSWRS PHW LQWHUQHW YHUELQGLQJ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ YRRU GH *RRJOH $SSV WUDLQLQJ RYHU GH MXLVWH DFFRXQWJHJHYHQV ï&#x201A;· 'H WUDLQLQJVORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ ï&#x201A;· 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ

40

Haal meer uit Office365

Niveau:

Microsoft Office 365 biedt handige tools om efficiënt te werk te gaan.

Kun je je draai echter nog niet vinden met deze andere manier van werken? Dan helpen we je graag. Met deze cursus leer je Office 365 kennen en kom je erachter welke mogelijkheden dit jou biedt.

Deze blended training bestaat uit een bijeenkomst, inclusief online ondersteuning Aan de hand van praktijk voorbeelden nemen we je mee door Office 365. Aan bod komen de onderwerpen e-mail, contactpersonen, agenda, OneDrive en SharePoint. Na ieder hoofdstuk maak je een aantal opdrachten, waarmee je de theorie in de praktijk probeert te brengen. Neem vooral ook vooraf je vragen mee, dan proberen we je zo goed mogelijk op weg te helpen.

Wat heb je na deze cursus geleerd: •

Wat de principes zijn van werken met Office365

•

Wat de belangrijkste verschillen zijn tussen het traditionele Office pakket en Office365.

Wat een handige workflow is nu je in the cloud werkt.

Hoe je gemakkelijk documenten deelt zonder altijd te mailen Wat de verschillen zijn tussen Onedrive en Sharepoint … en natuurlijk is er alle ruimte voor vragen waar jij in de praktijk tegenaan loopt!

• • • •

41

+DQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ PHW G\VFDOFXOLH

1DGDW G\VOH[LH HLQGHOLMN GH DDQGDFKW KHHIW GLH KHW YHUGLHQW LV KHW QX RRN GH EHXUW DDQ G\VFDOFXOLH 6LQGV NRUW LV HU HHQ HHQGXLGLJ SURWRFRO YRRU SUHYHQWLH YDQ UHNHQSUREOHPHQ HQ KHW EHJHOHLGHQ YDQ OHHUOLQJHQ PHW HUQVWLJH UHNHQSUREOHPHQ HQ G\VFDOFXOLH OLJW +HW ODQGHOLMN SURWRFRO (5:' (UQVWLJH 5HNHQ:LVNXQGH SUREOHPHQ HQ '\VFDOFXOLH VOXLW XLWVWHNHQG DDQ ELM KHW KDQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ +*: ]RDOV GDW LQPLGGHOV LQ YHHO VFKROHQ JDQJEDDU LV

1LYHDX

&DVXwVWLHN LQWHUDFWLHI ZHUNHQ HQ GH GDJHOLMNVH SUDNWLMN XLWJDQJVSXQW 2RN LV HU UXLPWH YRRU XLWZLVVHOLQJ YDQ NHQQLV HQ HUYDULQJHQ 'H WKHRULH ]DO KLHUELM RQGHUVWHXQHQG HQ DDQYXOOHQG ]LMQ $DQ KHW HLQG YDQ KHW WUDMHFW KHHIW X LQKRXGHOLMNH NHQQLV YDQ KHW 3URWRFRO (5:' NHQW X KHW YHUORRS YDQ HHQ QRUPDOH UHNHQRQWZLNNHOLQJ YDQ HHQ NLQG HQ NXQW X DGHTXDDW SUREOHPHQ LQ GH UHNHQRQWZLNNHOLQJ YDQ HQ NLQG VLJQDOHUHQ WH EHKDQGHOHQ HQ WH UHIOHFWHUHQ .RUWRP X EHQW LQ VWDDW RP OHHUOLQJHQ PHW UHNHQSUREOHPHQ WH EHJHOHLGHQ 3URJUDPPD

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· 'RHO YDQ KHW SURWRFRO ï&#x201A;· 'HILQLWLH G\VFDOFXOLH HQ HUQVWLJH UHNHQ ZLVNXQGH SUREOHPHQ ï&#x201A;· 'H UHNHQNXQGLJH RQWZLNNHOLQJ YDQ NLQGHUHQ ï&#x201A;· +HW SURFHV YDQ OHUHQ UHNHQHQ

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· 2EVHUYHUHQ DQDO\VHUHQ HQ VLJQDOHUHQ ï&#x201A;· 'LDJQRVH HQ KDQGHOLQJVSODQ

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· %HJHOHLGLQJ LQWHUQ ï&#x201A;· +DQGHOLQJVYHUOHJHQKHLG HQ H[WHUQH EHJHOHLGLQJ ï&#x201A;· *HEUXLN YDQ KHW SURWRFRO HQ FRQVHTXHQWLHV ï&#x201A;· (HQ VWDSSHQSODQ YRRU GH XLWYRHULQJ

42

+HW $%& YDQ G\VOH[LH

'\VOH[LH HHQ FRPSOH[ SUREOHHP 1DDUPDWH RQV RQGHUZLMV WDOLJHU ZRUGW HUYDUHQ NLQGHUHQ PHW OHHV HQ RI VSHOOLQJSUREOHPHQ HQ G\VOH[LH VWHHGV PHHU PRHLOLMNKHGHQ ELM KHW OHUHQ 'LW YUDDJW YDQ RQV GDW ZH GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ GH]H OHHUOLQJHQ OHUHQ NHQQHQ HQ GDW ZH SUREHUHQ KLHUELM ]RYHHO PRJHOLMN DDQ WH VOXLWHQ

3URJUDPPD H ELMHHQNRPVW :DW LV G\VOH[LH" 6LJQDOHUHQ HQ EDVLVEHJULSSHQ

1LYHDX

H ELMHHQNRPVW %HJHOHLGLQJ YDQ G\VOH[LH =LFKW RS RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ OHHUOLQJHQ PHW G\VOH[LH GH EHJHOHLGLQJ LQ GH NODV HQ GH URO YDQ GH RXGHUV

H %LMHHQNRPVW &RPSHQVDWLH GLVSHQVDWLH HQ LQ]HW YDQ VRIWZDUH ELM G\VOH[LH :HONH FRPSHQVHUHQGH HQ GLVSHQVHUHQGH PRJHOLMNKHGHQ ]LMQ HU HQ ZDW SDVW ELM PLMQ OHHUOLQJ PHW G\VOH[LH"

7LMGHQV GH KHOH WUDLQLQJ LV FDVXwVWLHN EHHOGPDWHULDDO HQ LQWHUDFWLHI ZHUNHQ XLWJDQJVSXQW 'DDUQDDVW ]XOOHQ SUDNWLVFKH ZHUNYRUPHQ ]HOI HUYDUHQ ZRUGHQ HQ LV HU UXLPWH YRRU XLWZLVVHOLQJ YDQ NHQQLV HQ HUYDULQJHQ 'H WKHRULH ]DO KLHUELM RQGHUVWHXQHQG HQ DDQYXOOHQG ]LMQ 'H LQKRXG YDQ GH]H WUDLQLQJ LV ZHHUJHJHYHQ LQ KHW NDWHUQ ¶+HW $%& YDQ '\VOH[LH· HHQ XLWJDYH YDQ 2LQ2 $GYLHV HQ YHUNULMJEDDU YLD GH ZHEVKRS =R NXQW X GH LQIRUPDWLH QRJ HHQV UXVWLJ QDOH]HQ ,Q GLW NDWHUQ EHYLQGHQ ]LFK ERYHQGLHQ SUDNWLVFKH ELMODJHQ YRRU JHEUXLN RS VFKRRO HQ RI LQ GH NODV ,Q DDQVOXLWLQJ RS GLW EDVLVDDQERG ]LMQ YLHU YHUGLHSLQJVPRGXOHV EHVFKLNEDDU JHULFKW RS NOHXWHUV WHFKQLVFK OH]HQ EHJULMSHQG HQ VWXGHUHQG OH]HQ HQ VSHOOLQJ

43

+HW MRQJH NLQG HQ ,&7

1LYHDX

2RN LQ GH HHUVWH WZHH JURHSHQ YDQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV ZRUGW ,&7 VWHHGV PHHU LQJH]HW 'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW 7LMGHQV GH]H ELMHHQNRPVWHQ JDDQ ZH VDPHQ PHW X LQ RS GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ YDQ KHW JHEUXLN YDQ ,&7 LQ GH RQGHUERXZ JURHSHQ

YDQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU ,% HQ GLUHFWLH %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG WRXFKVFUHHQ ï&#x201A;· 'H GHHOQHPHUV NXQQHQ JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG WRXFKVFUHHQ PLQLPDO ERUG SHU GHHOQHPHUV

ï&#x201A;· 7LMGHQV GH WUDLQLQJ ZRUGW HU JHZHUNW PHW EHKXOS YDQ ZHEEDVHG VRIWZDUH 9DQ WHYRUHQ ZRUGW DDQJHJHYHQ PHW ZHONH VRIWZDUH JHZHUNW JDDW ZRUGHQ ]RGDW GH GHHOQHPHUV LQGLHQ QRGLJ ]HOI HHQ DFFRXQW NXQQHQ DDQPDNHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ L3DG Ä&#x192; 'H EHQRGLJGH DSSV ZRUGHQ HHQ ZHHN YRRU GH WUDLQLQJ GRRUJHJHYHQ HQ ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH WUDLQLQJ JHLQVWDOOHHUG RS L3DG ï&#x201A;· 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH LSDG LQJHVWHOG ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH $SSVWRUH Ä&#x192; 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

ï&#x201A;· 'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ

44

+HW QLHXZH ZDDUGHULQJVNDGHU YDQ GH LQVSHFWLH

'H LQVSHFWLH QHHPW HHQ DQGHUH URO 1DDVW KHW KDQGKDYHQ YDQ GH EDVLVNZDOLWHLW ZDDUERUJHQ ZLO GH LQVSHFWHXU VWHHGV PHHU HHQ FULWLFDO IULHQG ]LMQ VWLPXOHUHQ 6FKROHQ NXQQHQ IHHGEDFN YUDJHQ RYHU KXQ VFKRRORQWZLNNHOLQJ DDQ GH LQVSHFWHXU =R NXQ MH GH NZDOLWHLW RS MH VFKRRO YHUGHU YHUEHWHUHQ YDQ YROGRHQGH QDDU JRHG

1LYHDX

0DDU ZDW VWDDW HU QX KHW QLHXZH ZDDUGHULQJVNDGHU HQ ZHONH URO NULMJ MH DOV VFKRRO YRRUDIJDDQG DDQ HQ WLMGHQV KHW LQVSHFWLHEH]RHN" ,Q GH]H WUDLQLQJ YDQ WZHH GDJGHOHQ JDDQ ZH LQ RS KHW QLHXZH LQVSHFWLHNDGHU HQ URO YDQ GH LQVSHFWLH 'DDUQDDVW NRPW DDQ GH RUGH RS ZHONH PDQLHU MH DOV VFKRRO GH MXLVWH LQIRUPDWLH LQ NXQW ]HWWHQ HQ SODQPDWLJ MH RQGHUZLMV HQ ]RUJ YRUP NXQW JHYHQ 'RHOJURHS 'LUHFWLH LQWHUQ EHJHOHLGHUV OHHUNUDFKWHQ 3URJUDPPDRQGHUGHOHQ 'DJGHHO ï&#x201A;· 'H ¶JROGHQ FLUFOH· ï&#x201A;· +HW QLHXZH LQVSHFWLHNDGHU ï&#x201A;· +RH VWDDW MH VFKRRO HUYRRU" ï&#x201A;· +RH KRXG MH GH LQVSHFWHXU LQ GH URO YDQ FULWLFDO IULHQG" 'DJGHHO :H ]RRPHQ LQ RS GH YROJHQGH DVSHFWHQ ï&#x201A;· +RH YROJ MH V\VWHPDWLVFK GH RQWZLNNHOLQJ YDQ DOOH OHHUOLQJHQ RS ]DDNYDNNHQ GH PRWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ HQ GH FUHDWLHYH RQWZLNNHOLQJ" +RH YROJ MH KLHULQ GH SGFDF\FOXV" ï&#x201A;· +RH NULMJ MH GH NHQPHUNHQ HQ RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ MH SRSXODWLH LQ EHHOG" +RH VWHO MH GDDUELM UHsOH YHUZDFKWLQJHQ YRRU JURHS WRW HQ PHW " (Q ZDW EHWHNHQW GDW YRRU MH DDQERG HQ RQGHUVWHXQLQJVSURILHO" +RH YROJ MH KLHULQ GH SGFD F\FOXV" 0HW HONDDU EHNLMNHQ ZH LQ ZHONH PDWH DO DDQ GH DVSHFWHQ YROGDDQ ZRUGW :DW LV QRJ QRGLJ" :HONH VWDSSHQ PRHWHQ ZRUGHQ JH]HW HQ KRH GRH MH GDW"

45

IBP—Informatiebeveiliging en Privacy De wereld digitaliseert. Ook in het onderwijs wordt steeds meer gebruikt gemaakt van hulpmiddelen die data genereren en worden gegevens opgeslagen in de cloud. Per 25 mei 2018 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing. Dat betekent dat vanaf die datum dezelfde privacywetgeving geldt in de hele Europese Unie (EU). De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) geldt dan niet meer. De nieuwe wet brengt verplichtingen met zich mee.

Organisaties krijgen andere verantwoordelijkheden op het gebied van gegevensverzameling. Ook scholen moeten kunnen aantonen dat zij de wet naleven bij het verwerken van persoonsgegevens. Voor besturen en scholen betekent dit dat er een verandering moet komen in de aanpak van informatiebeveiliging en privacy.

Waarom verandert Wbp in AVG? In de EU heeft elke lidstaat een eigen privacywet. Deze nationale wetten zijn gebaseerd op de Europese privacyrichtlijn uit 1995. In Nederland is de nationale uitvoering van deze richtlijn de ‘Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp)’. De Europese privacyrichtlijn werd vastgesteld toen internet nog in de kinderschoenen stond. Daarom is de Europese privacywetgeving de afgelopen jaren herzien. Dit is de AVG geworden. In 2016 is deze wet al in werking getreden en na een periode van twee jaar is nu het moment aangebroken dat de wet ook in Nederland gaat worden toegepast.

Dit betekent dat de Wbp komt te vervallen.

OinO-advies kan je daar mee helpen! Wat betekent AVG voor mijn organisatie? Er komt een nieuwe wet- en regelgeving. Dit betekent dat zich een mooie kans voordoet om met elkaar weer even goed te kijken naar je beleid als het gaat om Informatiebeveiliging en Privacy (IBP). De wereld om ons heen vraagt daar ook om. We delen immers, zeker digitaal, steeds meer. We weten ook zeker dat dit de komende jaren niet zal verminderen. OinO-Advies helpt je graag om het IBPbeleid weer op orde te krijgen.

46

,&7 EHJLQQHQGH JHOHWWHUGKHLG HQ KHW -RQJH .LQG

1LYHDX

2RN LQ GH HHUVWH WZHH JURHSHQ YDQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV ZRUGHQ GLJLERUG RI WDEOHW VWHHGV PHHU LQJH]HW %HLGHQ ]LMQ HHQ JURWH DDQZLQVW YRRU KHW NOHXWHURQGHUZLMV

1DDVW KHW JHEUXLN WLMGHQV LQVWUXFWLH HQ NULQJPRPHQWHQ ]LMQ HU YHHO PRJHOLMNKHGHQ YRRU ]HOIVWDQGLJ DGDSWLHI HQ VDPHQ ZHUNHQ GRRU OHHUOLQJHQ DDQ KHW ERUG $DQ GH KDQG YDQ YRRUEHHOGHQ JHNRSSHOG DDQ GH WXVVHQGRHOHQ EHJLQQHQGH JHOHWWHUGKHLG QHPHQ ZH X PHH LQ GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ 7HYHQV JDDW X ]HOI RRN DDQ GH VODJ PHW KHW ERUG HQ WDEOHW 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU ,% HQ GLUHFWLH %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV NXQQHQ LQ KXQ HLJHQ NODV JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ GLJLERUG HQ WDEOHW ]RGDW KHW JHOHHUGH GLUHFW WRHJHSDVW NDQ ZRUGHQ ï&#x201A;· 9RRU

KHW

JHEUXLN

YDQ

GH

GLJLERUGVRIWZDUH

HQ

HYHQWXHHO

PHWKRGHVRIWZDUH PRHWHQ GH GHHOQHPHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KXQ HLJHQ DFFRXQW LQGLHQ YDQ WRHSDVVLQJ

ï&#x201A;· 9RRU KHW JHEUXLN RS KHW WDEOHW PRHWHQ GH GHHOQHPHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KHW DFFRXQW RP GH EHQRGLJGH DSSV WH NXQQHQ GRZQORDGHQ ï&#x201A;· 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG PLQLPDDO ERUG SHU GHHOQHPHUV PHW GDDUDDQ JHNRSSHOG HHQ JRHG ZHUNHQGH 3& ODSWRS 2S GH]H 3& ODSWRS LV GH PHHVW UHFHQWH GLJLERUGVRIWZDUH JHwQVWDOOHHUG (Q GH]H FRPSXWHU LV YHUERQGHQ DDQ HHQ JRHG ZHUNHQGH LQWHUQHWYHUELQGLQJ ï&#x201A;· 'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG ZLILQHWZHUN ï&#x201A;· 9RRUDIJDDQGH DDQ GH WUDLQLQJ KRUHQ ZH YDQ X PHW ZHONH GLJLERUGVRIWZDUH QDDP HQ YHUVLH HU RS XZ VFKRRO ZRUGW JHZHUNW ï&#x201A;· 7LMGHQV GH WUDLQLQJ ZRUGW HU JHZHUNW YDQXLW VRIWZDUHSDNNHW

47

,&7 UHNHQHQ HQ KHW MRQJH NLQG

1LYHDX

2RN LQ GH HHUVWH WZHH JURHSHQ YDQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV ZRUGHQ GLJLERUG RI WDEOHW VWHHGV PHHU LQJH]HW %HLGHQ ]LMQ HHQ JURWH DDQZLQVW YRRU KHW NOHXWHURQGHUZLMV 'LW NDQ RS YHHO PDQLHUHQ ]RDOV ELMYRRUEHHOG YLVXHOH RQGHUVWHXQLQJ HQ KXOSPLGGHO RP GH EHWURNNHQKHLG OHHUSUHVWDWLHV HQ YDDUGLJKHGHQ WH YHUJURWHQ ELM EHJLQQHQGH JHOHWWHUGKHLG 1DDVW KHW JHEUXLN WLMGHQV LQVWUXFWLH HQ NULQJPRPHQWHQ ]LMQ HU YHHO PRJHOLMNKHGHQ YRRU ]HOIVWDQGLJ DGDSWLHI HQ VDPHQ ZHUNHQ GRRU OHHUOLQJHQ DDQ KHW ERUG $DQ GH KDQG YDQ YRRUEHHOGHQ JHNRSSHOG DDQ GH WXVVHQGRHOHQ UHNHQHQ QHPHQ ZH X PHH LQ GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ 7HYHQV JDDW X ]HOI RRN DDQ GH VODJ PHW KHW ERUG HQ WDEOHW

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV NXQQHQ LQ KXQ HLJHQ NODV JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ GLJLERUG HQ WDEOHW ]RGDW KHW JHOHHUGH GLUHFW WRHJHSDVW NDQ ZRUGHQ ï&#x201A;· 9RRU

KHW

JHEUXLN

YDQ

GH

GLJLERUGVRIWZDUH

HQ

HYHQWXHHO

PHWKRGHVRIWZDUH PRHWHQ GH GHHOQHPHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KXQ HLJHQ DFFRXQW LQGLHQ YDQ WRHSDVVLQJ

ï&#x201A;· 9RRU KHW JHEUXLN RS KHW WDEOHW PRHWHQ GH GHHOQHPHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KHW DFFRXQW RP GH EHQRGLJGH DSSV WH NXQQHQ GRZQORDGHQ ï&#x201A;· 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG PLQLPDDO ERUG SHU GHHOQHPHUV PHW GDDUDDQ JHNRSSHOG HHQ JRHG ZHUNHQGH 3& ODSWRS 2S GH]H 3& ODSWRS LV GH PHHVW UHFHQWH GLJLERUGVRIWZDUH JHwQVWDOOHHUG (Q GH]H FRPSXWHU LV YHUERQGHQ DDQ HHQ JRHG ZHUNHQGH LQWHUQHWYHUELQGLQJ ï&#x201A;· 'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG ZLILQHWZHUN ï&#x201A;· 9RRUDIJDDQGH DDQ GH WUDLQLQJ KRUHQ ZH YDQ X PHW ZHONH GLJLERUGVRIWZDUH QDDP HQ YHUVLH HU RS XZ VFKRRO ZRUGW JHZHUNW ï&#x201A;· 7LMGHQV GH WUDLQLQJ ZRUGW HU JHZHUNW YDQXLW VRIWZDUHSDNNHW

48

,&7 WDDO HQ KHW MRQJH NLQG

1DDVW KHW JHEUXLN WLMGHQV LQVWUXFWLH HQ NULQJPRPHQWHQ ]LMQ HU YHHO PRJHOLMNKHGHQ YRRU ]HOIVWDQGLJ DGDSWLHI HQ VDPHQ ZHUNHQ GRRU OHHUOLQJHQ DDQ KHW ERUG $DQ GH KDQG YDQ YRRUEHHOGHQ JHNRSSHOG DDQ GH WXVVHQGRHOHQ WDDO QHPHQ ZH X PHH LQ GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 9RRU KHW JHEUXLN YDQ GH GLJLERUGVRIWZDUH HQ HYHQWXHHO PHWKRGHVRIWZDUH PRHWHQ GH GHHOQHPHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KXQ HLJHQ DFFRXQW LQGLHQ YDQ WRHSDVVLQJ

ï&#x201A;· 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG PLQLPDDO ERUG SHU GHHOQHPHUV PHW GDDUDDQ JHNRSSHOG HHQ JRHG ZHUNHQGH 3& ODSWRS ï&#x201A;· 9RRUDIJDDQGH DDQ GH WUDLQLQJ KRUHQ ZH YDQ X PHW ZHONH GLJLERUGVRIWZDUH QDDP HQ YHUVLH HU RS XZ VFKRRO ZRUGW JHZHUNW ï&#x201A;· 7LMGHQV GH WUDLQLQJ ZRUGW HU JHZHUNW YDQXLW VRIWZDUHSDNNHW ï&#x201A;· 'H EHQRGLJGH DSSV ZRUGHQ HHQ ZHHN YRRU GH WUDLQLQJ GRRUJHJHYHQ HQ ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH WUDLQLQJ JHwQVWDOOHHUG RS GH L3DG ï&#x201A;· 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH LSDG LQJHVWHOG ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH $SSVWRUH ï&#x201A;· 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

ï&#x201A;· 'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ

49

Zeg het met een infographic Hoe schep je orde in belangrijk informatie? Met een infographic!

Een infographic geeft een informatieve weergave van een hoeveelheid informatie met een combinatie van tekst en beeld. Dit kan voorkomen in de vorm van een kaart, grafiek of een instructieve tekening.

Ze is bedoeld voor het overdragen van informatie, data en kennis. Een infographic kan handig zijn om belangrijke informatie overzichtelijk te presenteren.

Iedereen kan een infographic maken. Met een groot vel papier en stiften kom je een heel eind. En als je het prettiger vindt om digitaal te werken zijn er verschillende handige online instrumenten om een infographic te maken. Een infographic maken doet een beroep op je creativiteit. Lukt het je om informatie in tekst ook in beeld om te zetten? En als je een infographic kunt maken, kun je dan ook bedenken hoe je dit kan toepassen in de les? Soms zeggen beelden namelijk meer dan woorden alleen!

In deze training leer je de basis het maken van een infographic en maak je de vertaling naar de onderwijspraktijk. Je gaat aan de slag met het creëren van een eigen beeldtaal. Je leert je de basisprincipes en betekenissen van kleuren en tekens. Naast een ‘ouderwetse’ infographic op papier maken ontdek je ook verschillende digitale mogelijkheden om infographics te maken.

Bijeenkomsten: 1 van 3 uur Doelgroep: Leerkracht, ict-coordinator, directie, IB

Contact Hoofdkantoor Rijksstraatweg 104 7383 AW Voorst academies@oino-advies.nl T 088 - 410 10 50 www.oino-advies.nl

50

,QVWUXFWLHILOPSMHV PDNHQ YRRU GH RQGHUERXZ

:DW ]RX KHW KDQGLJ ]LMQ DOV HHQ OHHUOLQJ ELM KHW PDNHQ YDQ ]LMQ KDDU ZHUNMH QRJ HYHQ GH LQVWUXFWLH YDQ X WHUXJ NDQ OXLVWHUHQ HQ ]LHQ 'DW NDQ HQ LV UHGHOLMN HHQYRXGLJ WH PDNHQ 7LMGHQV GH]H ELMHHQNRPVW OHHUW X GH WRHSDVVLQJ NHQQHQ HQ PDDNW X XZ HHUVWH LQVWUXFWLHILOPSMHV 'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW 'H WUDLQLQJ ZRUGW JHJHYHQ LQ GH YRUP YDQ HHQ ZRUNVKRS 'XV YHHO ]HOI DDQ GH VODJ LQ NOHLQH JURHSHQ RQGHU EHJHOHLGLQJ PHW SUDNWLMNJHULFKWH RSGUDFKWHQ QD XLWOHJ HQ HHQ NRUWH SOHQDLUH GHPRQVWUDWLH 1D DIORRS QHHPW X XZ ]HOI JHPDDNWH LQVWUXFWLHILOPSMHV PHH 'H]H NXQW X GH YROJHQGH GDJ GLUHFW LQ XZ OHV JHEUXLNHQ

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,%

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ WDEOHW 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH WUDLQLQJ LQJHVWHOG 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH WDEOHW GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH 'H WDEOHW LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26 $QGURLG RI :LQGRZV

'H WUDLQLQJVORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ

7LMGHQV GH ELMHHQNRPVW ZRUGW HU JHZHUNW YDQXLW EHVWXULQJVV\VWHHP

51

,QWHUYLVLH

,QWHUYLVLH LV HHQ ZHUNZLM]H JHULFKW RS KHW RSORVVHQ YDQ LQGLYLGXHOH ZHUNYUDJHQ 'H WRHQHPHQGH DDQGDFKW YRRU OHUHQ NHQQLVGHOLQJ LQQRYHUHQ HQ YHUDQGHUHQ LQ HHQ OHUHQGH RUJDQLVDWLH OLJW KLHUDDQ WHQ JURQGVODJ 'H ODDWVWH MDUHQ LV CEHJHOHLGH LQWHUYLVLH LQ RSNRPVW 'H DFKWHUOLJJHQGH JHGDFKWH LV GDW QLHW LHGHUHHQ ]RPDDU NDQ GHHOQHPHQ DDQ HHQ LQWHUYLVLHJURHS RPGDW HU ZHLQLJ HUYDULQJ PHH LV RSJHGDDQ 1D HHQ DDQWDO NHUHQ NDQ GH JURHS ]HOIVWDQGLJ YHUGHU OHHUW GH HUYDULQJ +HW LV GH RS]HW GDW GH EHJHOHLGHU ]LFK RYHUERGLJ PDDNW RPGDW MH DQGHUV QLHW HFKW PHW LQWHUYLVLH EH]LJ EHQW PDDU LQ IHLWH PHW HHQ WUDLQLQJV RI FRDFKLQJVWUDMHFW 'H NHUQ YDQ LQWHUYLVLH LV XLWHLQGHOLMN KHW FROOHJLDDO RSORVVHQ YDQ YUDJHQ HQ SUREOHPHQ

1LYHDX

(HQ SOHN RP MH YUDJHQ HQ SUREOHPHQ NZLMW WH NXQQHQ HHQ OXLVWHUHQG RRU WH YLQGHQ HQ JHULFKW WH ZHUNHQ DDQ UHVXOWDWHQ LV IHLWHOLMN RQPLVEDDU LQ RUJDQLVDWLHV GLH GH PHGHZHUNHU FHQWUDDO VWHOOHQ 7LMG QHPHQ HQ DDQGDFKW DDQ HONDDU VFKHQNHQ LV ppQ YDQ GH EHODQJULMNVWH VXFFHVIDFWRUHQ ELM LQWHUYLVLH 'XXU GDJGHHO XLWOHJ HQ RHIHQHQ HQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ KDOI XXU 3URJUDPPDRQGHUGHOHQ  (HQ NLFN RII  'H LPSOHPHQWDWLH YDQ LQWHUYLVLH PLGGHOV GH LQFLGHQWPHWKRGH  ,QWHQVLHYH EHJHOHLGLQJ HQ VWUXFWXUHULQJ YDQ LQWHUYLVLH  $IERXZ QDDU YROOHGLJH DXWRQRPLH YDQ GH LQWHUYLVLHJURHS

52

,Q]LFKWHOLMN PDNHQ YDQ OHHUJURHL

%LM OHHUJURHL JDDW KHW RP GH ILOP LQ SODDWV YDQ GH IRWR +HW JDDW QLHW ]R ]HHU RP ZDDU GH OHHUOLQJ Q~ VWDDW PDDU RP GH RQWZLNNHOLQJ GLH KLM KHHIW GRRUJHPDDNW (HQ OHHUOLQJ GLH JURHLW YDQ QLYHDX 9 QDDU QLYHDX ,9 KHHIW ]LFK EHWHU RQWZLNNHOG GDQ HHQ OHHUOLQJ GLH JURHLW ELQQHQ QLYHDX , 'H EHODQJULMNVWH YUDDJ GDDUELM LV KRH NRPW KHW GDW GH]H OHHUOLQJ RI GH]H JURHS RI GH]H ERXZ ]R·Q JURWH OHHUJURHL GRRUPDDNW" :DW KHEEHQ ZH GDDU DOV VFKRRO HQ DOV OHHUNUDFKW DDQ ELMJHGUDJHQ" $OV MH GDW DQWZRRUG ZHHW NXQ MH ]RUJHQ GDW GH ROLHYOHN ]LFK XLWVSUHLGW« DOV KHW ZHUNW GRH HU PHHU YDQ

1LYHDX

+DWWLH VWHOW GDW OHHUUHVXOWDWHQ JH]LHQ PRHWHQ ZRUGHQ DOV IHHGEDFN DDQ GH OHHUNUDFKW *HEUXLN GH WRHWVUHVXOWDWHQ RP MH HLJHQ OHVJHYHQ WH YHUEHWHUHQ QLHW RP GH OHHUOLQJHQ WH EHRRUGHOHQ $QDO\VHHU GH WRHWVUHVXOWDWHQ HQ JHEUXLN GH]H DOV LQIRUPDWLHEURQ YRRU YHUDQGHULQJ 'H OHUHQGH OHHUNUDFKW 3URJUDPPD 'DJGHHO ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

$QDO\VH YDQ WRHWVUHVXOWDWHQ ZHONH VLJQDOHQ JHYHQ GH FLMIHUV HQ JUDILHNHQ" 6FKRROQLYHDX JURHSVQLYHDX VXEJURHS QLYHDX HQ OHHUOLQJQLYHDX %HVSUHNHQ YDQ GH UHVXOWDWHQ PHW GH JURHS HQ GH LQGLYLGXHOH OHHUOLQJ

'DJGHHO ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

+RH NXQQHQ ZH GLH VLJQDOHQ YHUNODUHQ" :HONH EHWHNHQLV JHYHQ ZH GLH" %HVSUHNHQ YDQ YHUNODULQJHQ GRHO HQ DDQSDN PHW GH JURHS HQ GH OHHUOLQJ )HHGEDFN DDQ MH]HOI KRH EHRRUGHHO MH GH UHVXOWDWHQ YDQ MH JURHS ZDW LV MRXZ WRHJHYRHJGH ZDDUGH ZHON OHHUNUDFKWJHGUDJ EOLMI MH LQ]HWWHQ HQ ZDW YHUDQGHU MH" :DW ZRUGHQ MH QLHXZH GRHOHQ"

53

,3DG HQ FUHDWLH

'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW 0HW GH L3DG LV KHW RS DOOHUOHL YHUVFKLOOHQGH PDQLHUHQ PRJHOLMN RP OHXNH HQ OHHU]DPH FUHDWLHV WH PDNHQ

1LYHDX

'RHOJURHS /HHUNUDFKW HQ LFW FR|UGLQDWRU 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 3URJUDPPD ,Q GH HHUVWH ELMHHQNRPVW JDDW X DDQ GH VODJ PHW YHUVFKLOOHQGH DSSV RP DQLPDWLHV WH PDNHQ 'H]H ]LMQ HHQYRXGLJ WH PDNHQ OHXN RP WH EHNLMNHQ HQ NXQQHQ ELQQHQ GH OHV HUJ JRHG LQJH]HW ZRUGHQ 7LMGHQV GH WZHHGH ELMHHQNRPVW JDDW X ]HOI DDQ GH VODJ PHW GH NHXU DDQ PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH FDPHUDIXQFWLH RS XZ L3DG 'H]H WUDLQLQJ ZRUGW JHJHYHQ LQ GH YRUP YDQ HHQ ZRUNVKRS 1D XLWOHJ HQ HHQ NRUWH SOHQDLUH GHPRQVWUDWLH JDDW X LQ NOHLQH JURHSHQ ]HOI DDQ GH VODJ %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ L3DG 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV DSSV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH L3DG LQJHVWHOG 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ

54

,SDG HQ KHW -RQJH .LQG ² GHHO

,Q GH HHUVWH WZHH JURHSHQ YDQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV ZRUGHQ GLJLERUG RI L3DG VWHHGV PHHU LQJH]HW 'H L3DG LV PHW GH LQ GH]H WUDLQLQJ DDQJHOHHUGH YDDUGLJKHGHQ HHQ JURWH DDQZLQVW YRRU KHW NOHXWHURQGHUZLMV

1LYHDX

'RHOJURHS /HHUNUDFKW JURHS W P LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 3URJUDPPD %LMHHQNRPVW LV JHULFKW RS GH YLQGEDDUKHLG KHW EHRRUGHOHQ HQ JHEUXLNHQ YDQ YHUVFKLOOHQGH DSSV LQ GH RQGHUERXZ %LMHHQNRPVW LV JHULFKW RS 5HNHQHQ PHW GH L3DG ELM MRQJH NLQGHUHQ 8 JDDW DDQ GH VODJ PHW YHUVFKLOOHQGH UHNHQ DSSV FDWHJRULVHUHQ YDQ DSSV ELM GH WXVVHQGRHOHQ LQWHUDFWLHI UHNHQPDWHULDDO HQ] %LMHHQNRPVW VWDDW LQ KHW WHNHQ YDQ LQVWUXFWLHILOPSMHV YRRU KHW MRQJH NLQG 8 JDDW ]HOI YHUVFKLOOHQGH DSSV RQWGHNNHQ HQ X JDDW ]HOI RRN LQVWUXFWLHILOPSMHV PDNHQ %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ L3DG ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV KHEEHQ GH L3DG VWDUWWUDLQLQJ JHYROJG RI ]LMQ YROOHGLJ EHNHQG PHW KHW EDVLV JHEUXLN YDQ GH L3DG ï&#x201A;· 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH L3DG LQJHVWHOG ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH ï&#x201A;· 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

ï&#x201A;· 'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ ï&#x201A;· 7LMGHQV GH]H VHVVLH ZRUGW JHZHUNW URQGRP GH L3DG YDQ $SSOH

55

,3DG HQ KHW -RQJH .LQG ² GHHO

,Q GH HHUVWH WZHH JURHSHQ YDQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV ZRUGHQ GLJLERUG RI L3DG VWHHGV PHHU LQJH]HW 'H L3DG LV PHW GH LQ GH]H WUDLQLQJ DDQJHOHHUGH YDDUGLJKHGHQ HHQ JURWH DDQZLQVW YRRU KHW NOHXWHURQGHUZLMV 'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ

1LYHDX

'RHOJURHS OHHUNUDFKW JURHS W P LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 3URJUDPPD %LMHHQNRPVW LV JHULFKW RS 7DDO PHW GH L3DG ELM MRQJH NLQGHUHQ 8 JDDW DDQ GH VODJ PHW YHUVFKLOOHQGH WDDO DSSV FDWHJRULVHUHQ YDQ DSSV ELM GH WXVVHQGRHOHQ LQWHUDFWLHI WDDO PDWHULDDO HQ] %LMHHQNRPVW LV JHULFKW RS 5HNHQHQ PHW GH L3DG ELM NLQGHUHQ %LMHHQNRPVW LV JHULFKW RS ¶'H KRHN LQ PDDU GDQ DQGHUV· 6SHOHQG OHUHQ PHW GH L3DG ELM GH MRQJVWH NLQGHUHQ KRH LV GH L3DG LQ GH YHUVFKLOOHQGH KRHNHQ LQ]HWEDD UHQ X JDDW PHW YHUVFKLOOHQGH YHUZHUNLQJVDSSV DDQ GH VODJ %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ L3DG 'HHOQHPHUV KHEEHQ GH L3DG VWDUWWUDLQLQJ JHYROJG RI ]LMQ YROOHGLJ EHNHQG PHW KHW EDVLV JHEUXLN YDQ GH L3DG 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH L3DG LQJHVWHOG 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ 7LMGHQV GH]H VHVVLH ZRUGW JHZHUNW URQGRP GH L3DG YDQ $SSOH 56

,3DG LQ KHW RQGHUZLMV ² GHHO

(HQ WDEOHW KHHIW PHHUZDDUGH DOV X HU JRHG PHH NXQW ZHUNHQ 8 PRHW ]LFK YHUWURXZG YRHOHQ HQ GH PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH WDEOHW NXQQHQ WRHSDVVHQ LQ XZ RQGHUZLMV 'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ VDPHQ PHW X JDDQ ZH LQ RS GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH WDEOHW LQ KHW RQGHUZLMV

1LYHDX

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU HQ GLUHFWLH 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 3URJUDPPD ,Q GH HHUVWH ELMHHQNRPVW ULFKWHQ ZH RQV RS KHW JHEUXLN YDQ YHUVFKLOOHQGH DSSV HQ PHWKRGH VRIWZDUH :H UHLNHQ X DOOHUOHL YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ DDQ 'H WZHHGH ELMHHQNRPVW LV JHULFKW RS KHW SUHVHQWHUHQ PHW EHKXOS YDQ GH L3DG HQ GH PRJHOLMNKHGHQ WRW LQWHUDFWLH PHW GH OHHUOLQJHQ 'H GHUGH ELMHHQNRPVW NLMNHQ ZH VDPHQ QDDU HHQ OHV PHW GH L3DG 8 HUYDDUW ]HOI RS ZHONH YHUVFKLOOHQGH PDQLHUHQ X GH L3DG DOOHPDDO LQ NXQW ]HWWHQ WLMGHQV GH OHV %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ L3DG 'HHOQHPHUV KHEEHQ GH L3DG VWDUWWUDLQLQJ JHYROJG RI ]LMQ YROOHGLJ EHNHQG PHW KHW EDVLV JHEUXLN YDQ GH L3DG 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH L3DG LQJHVWHOG 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ 7LMGHQV GH]H VHVVLH ZRUGW JHZHUNW URQGRP GH L3DG YDQ $SSOH

57

,3DG LQ KHW RQGHUZLMV ² GHHO

1LYHDX

(HQ WDEOHW KHHIW PHHUZDDUGH DOV X HU JRHG PHH NXQW ZHUNHQ 8 PRHW ]LFK YHUWURXZG YRHOHQ HQ GH PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH WDEOHW NXQQHQ WRHSDVVHQ LQ XZ RQGHUZLMV 'H]H WUDLQLQJ LV HHQ YHUYROJ RS ´'H L3DG LQ KHW RQGHUZLMV ² GHHO µ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ VDPHQ PHW X JDDQ ZH LQ RS GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH WDEOHW LQ KHW RQGHUZLMV

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU HQ GLUHFWLH 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 3URJUDPPD ,Q GH HHUVWH ELMHHQNRPVW ULFKWHQ ZH RQV GH FUHDWLH DSSV :H UHLNHQ X DOOHUOHL YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ DDQ X JDDW ]HOI DDQ GH VODJ PHW GH YHUVFKLOOHQGH DSSV 'H WZHHGH ELMHHQNRPVW LV JHULFKW RS )OLSSLQJ WKH &ODVVURRP 8 JDDW ]HOI PHW YHUVFKLOOHQGH DSSV HQ RQOLQH VRIWZDUH LQVWUXFWLHILOPSMHV PDNHQ 7HYHQV NLMNHQ ZH QDDU GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ RP GH ILOPSMHV DDQ WH ELHGHQ DDQ GH OHHUOLQJHQ 'H GHUGH ELMHHQNRPVW JDDW X DDQ GH VODJ PHW SURJUDPPHUHQ PHW EHKXOS YDQ GH L3DG *HFRPELQHHUG PHW YHUVFKLOOHQGH WRHSDVVLQJHQ DOV ELMYRRUEHHOG 'DVK 'RW

1LYHDX

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ L3DG 'HHOQHPHUV KHEEHQ GH L3DG VWDUWWUDLQLQJ JHYROJG RI ]LMQ YROOHGLJ EHNHQG PHW KHW EDVLV JHEUXLN YDQ GH L3DG 'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH L3DG LQJHVWHOG 'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH L3DG GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH 'H L3DG LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26

'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ 7LMGHQV GH]H VHVVLH ZRUGW JHZHUNW URQGRP GH L3DG YDQ $SSOH

5HJLVWHUOHUDDU

58

,3% JHVSUHNF\FOXV YRRU GLUHFWHXUHQ HQ ERXZWHDPOHLGHUV

,Q GH QLHXZH FXOWXXU ZDDULQ ZH RRN DOV VFKRRORUJDQLVDWLH ZHUNHQ HQ GLH JHULFKW LV RS RSEUHQJVWHQ LQ GH EUHHGVWH ]LQ YDQ KHW ZRRUG LV KHW YDQ EHODQJ GDW MH DOV OHLGLQJJHYHQGH HIIHFWLHYH HQ RSERXZHQGH JHVSUHNNHQ WHU YHUEHWHULQJ YDQ KHW IXQFWLRQHUHQ YDQ GH PHGHZHUNHU NXQW YRHUHQ ,Q GULH SUDNWLVFKH ZRUNVKRSV JDDQ ZH DDQ GH VODJ PHW GH GULH JHVSUHNNHQ ]RDOV ]H RRN LQ GH ,3% F\FOXV ]LMQ YHUDQNHUG KHW DPELWLHJHVSUHN KHW IXQFWLRQHULQJVJHVSUHN HQ KHW EHRRUGHOLQJVJHVSUHN

1LYHDX

%LMHHQNRPVW KHW DPELWLHJHVSUHN ï&#x201A;· +HW NXQQHQ YRHUHQ YDQ HHQ PRWLYHUHQG DPELWLHJHVSUHN ï&#x201A;· +HW UHDOLVHUHQ YDQ HHQ HIIHFWLHI 323 YRRU GH PHGHZHUNHU HQ GH VFKRRO We inventariseren wat er aan voorbereiding van het ambitiegesprek nodig is om een goede uitgangssituatie te creëren voor een motiverend en effectief gesprek. We maken afspraken hoe we hier mee om gaan.

%LMHHQNRPVW KHW IXQFWLRQHULQJVJHVSUHN ï&#x201A;· +HW NXQQHQ YRHUHQ YDQ HHQ FRQVWUXFWLHI HQ HIIHFWLHI IXQFWLRQHULQJVJHVSUHN We inventariseren en bespreken wat er aan voorbereiding van het functioneringsgesprek nodig is om een goede uitgangssituatie te creëren voor zowel de leerkracht als voor onszelf als leidinggevende. We maken afspraken hoe we hier mee om gaan.

%LMHHQNRPVW +HW EHRRUGHOLQJVJHVSUHN ï&#x201A;· +HW NXQQHQ YRHUHQ YDQ HHQ FRQVWUXFWLHI HQ HIIHFWLHI EHRRUGHOLQJVJHVSUHN ï&#x201A;· ,Q]LFKW NULMJHQ LQ GH RUJDQLVDWLHFXOWXXU HQ RPJDQJ PHW HONDDU

We inventariseren en bespreken de overeenkomsten en verschillen tussen het functioneringsgesprek en het beoordelingsgesprek.

59

-RQJH NLQG HQ KHW GLJLERUG

1LYHDX

+HW JHEUXLN YDQ ,&7 LQ KHW RQGHUZLMV LV QLHW PHHU ZHJ WH GHQNHQ 2RN LQ GH HHUVWH WZHH JURHSHQ YDQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV ZRUGW KHW GLJLERUG WRXFKVFUHHQ PHHU LQJH]HW +HW LV HHQ JURWH DDQZLQVW YRRU KHW RQGHUZLMV DDQ GH MRQJVWH NLQGHUHQ LQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV 'LW NDQ RS YHHO PDQLHUHQ ]RDOV ELMYRRUEHHOG YLVXHOH RQGHUVWHXQLQJ RI DOV KXOSPLGGHO RP GH EHWURNNHQKHLG OHHUSUHVWDWLHV HQ YDDUGLJKHGHQ WH YHUJURWHQ (U LV PHWKRGH JHERQGHQ VRIWZDUH GLW JDDQ ZH EHNLMNHQ HQ EHVSUHNHQ GH LQ]HW KLHUYDQ 'DDUQDDVW ]LMQ HU PRJHOLMNKHGHQ YRRU RHIHQVRIWZDUH YRRU GH OHHUOLQJHQ :H EHNLMNHQ HQNHOH YRRUEHHOGHQ YDQ GH]H VRIWZDUH 2RN ]LMQ HU YHHO PRJHOLMNKHGHQ RP KHW GLJLERUG ELQQHQ KHW WKHPD LQ WH ]HWWHQ LQ GH JURHS 'RHOJURHS /HHUNUDFKW JURHS LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV NXQQHQ JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ GLJLERUG WRXFKVFUHHQ ]RGDW KHW JHOHHUGH GLUHFW WRHJHSDVW NDQ ZRUGHQ ï&#x201A;· 9RRU KHW JHEUXLN YDQ GH ZHEEDVHG GLJLERUGVRIWZDUH HQ HYHQWXHHO PHWKRGHVRIWZDUH PRHWHQ GH GHHOQHPHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KXQ HLJHQ DFFRXQW LQGLHQ YDQ WRHSDVVLQJ

ï&#x201A;· 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG WRXFKVFUHHQ PLQLPDDO ERUG SHU GHHOQHPHUV PHW GDDUDDQ JHNRSSHOG HHQ JRHG ZHUNHQGH 3& ODSWRS 2S GH]H 3& ODSWRS LV GH PHHVW UHFHQWH GLJLERUGVRIWZDUH JHwQVWDOOHHUG (Q GH]H FRPSXWHU LV YHUERQGHQ DDQ HHQ JRHG ZHUNHQGH LQWHUQHWYHUELQGLQJ ï&#x201A;· 9RRUDIJDDQGH DDQ GH WUDLQLQJ JHHIW GH WUDLQHU DDQ PHW ZHONH GLJLERUGVRIWZDUH QDDP HU ZRUGW JHZHUNW ï&#x201A;· 7LMGHQV GH WUDLQLQJ ZRUGW HU JHZHUNW YDQXLW VRIWZDUHSDNNHW

60

.HQQLV PDNHQ PHW *RRJOH &KURPHERRN

1LYHDX

+HW &KURPHERRN ZHUNW RS KHW &KURPH EHVWXULQJVV\VWHHP YDQ *RRJOH HQ LV VQHO OLFKW HQ JHEUXLNVYULHQGHOLMN +LM VWDUW LQ HQNHOH VHFRQGHQ RS PDDNW HHQ EDFN XS YDQ MH EHVWDQGHQ LQ GH FORXG HQ EHVFKLNW RYHU LQJHERXZGH YLUXVEHYHLOLJLQJ &KURPHERRNV ZHUNHQ QLHW PHW WUDGLWLRQHOH VRIWZDUH PDDU PHW ZHE JHEDVHHUGH DSSV 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 3URJUDPPD 7LMGHQV GH]H ELMHHQNRPVW JDDW X DDQ GH VODJ PHW XZ *RRJOH &KURPHERRN PHW XZ *RRJOH $FFRXQW 8 OHHUW RQGHU DQGHUH RPJDDQ PHW *RRJOH &KURPH *RRJOH 'ULYH *RRJOH 'RFXPHQWHQ *RRJOH 3UHVHQWDWLHV *RRJOH 0DSV HQ] HQ] %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ &KURPHERRN ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV YDQ KXQ HLJHQ *RRJOH $FFRXQW ï&#x201A;· 'H WUDLQLQJVORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG HQ VWDELHOH :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ 2I GH ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ FRPSXWHUORNDDO PHW GH MXLVWH KDUG HQ VRIWZDUH

61

.HQ MH WDOHQW HQ GDW YDQ MH OHHUOLQJ

1LYHDX

+HW KHUNHQQHQ YDQ MH HLJHQ WDOHQW LV QRJ QLHW ]R HHQYRXGLJ /RJLVFK ZDQW HHQ WDOHQW LV LHWV GDW ELM MRX SDVW HQ MH JHZRRQ ¶GRHW· 2PGDW KHW ]R ELM MH SDVW LV KHW KHHO JHZRRQ YRRU MRX HQ KHUNHQ MH GDW PLVVFKLHQ QLHW HHQV DOV HHQ WDOHQW 'RRU WH VWDUWHQ YDQXLW KHW WDOHQW YDQ MH]HOI HQ KHW NLQG RQWZLNNHO MH ]HOIYHUWURXZHQ :H NLMNHQ YDQGDDJ QLHW QDDU KHW WDOHQW YDQ HHQ KRRJ ,4 PDDU ZHO QDDU KHW WDOHQW GDW HHQ NLQG HQ MRX DOV OHHUNUDFKW DXWKHQWLHN HQ XQLHN PDDNW 'DDU JDDQ ZH GH]H ZRUNVKRS QDDU RS ]RHN HQ YHUWDOHQ QDDU GH SUDNWLMN YDQ PRUJHQ :H VWDUWHQ GH]H ZRUNVKRS GRRU KHW NLH]HQ YDQ MH HLJHQWDOHQWHQNDDUWMH HQ JDDQ GDDU SRVLWLHI WDDOJHEUXLN ELM LQ]HWWHQ :H JDDQ YRRUDO HUYDUHQ ZDW GLW PHW MH GRHW ]RGDW MH KHW PRUJHQ LQ GH NODV RRN NDQ WRHSDVVHQ 9RRU MH]HOI HQ YRRU GH DQGHU :DW JHHIW MRX HQHUJLH ELM KHW OHVJHYHQ" 0LVVFKLHQ ]HW MH GDQ ZHO MRXZ WDOHQW LQ ]RQGHU GDW MH MH HU EHZXVW YDQ EHQW 0LVVFKLHQ EHQ MLM ZHO HHQ JURHLPRWRU GLH NLQGHUHQ HHQ VWDSMH YHUGHU KHOSW LQ KXQ RQWZLNNHOLQJ 2I GH NHQQLVVSRQV HQ ZRUG MH EOLM YDQ KHW GHOHQ YDQ MRXZ NHQQLV RYHU ZHUHOGVH ]DNHQ 7LMGHQV GH ZRUNVKRS JDDQ ZH GLHSHU LQ RS KHW SRVLWLHYH HIIHFW GDW GH]H PDQLHU YDQ OHVJHYHQ KHHIW RS GH JURHS RS GH LQGLYLGXHOH OHHUOLQJ PDDU RRN RS MRX DOV OHHUNUDFKW 'RRU GH YHUVFKLOOHQGH ZHUNYRUPHQ HQ WKHRULHsQ PHW HONDDU WH YHUELQGHQ NULMJ MH WRROV LQ KDQGHQ RP KLHU PRUJHQ LQ GH NODV PHWHHQ PHH EHJLQQHQ (Q GDDU ZRUGHQ ZH EOLM YDQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ YDQ JURHS ,% GLUHFWLH VSHFLDOLVW +RRJEHJDDIGKHLG ERYHQVFKRROV EHJHOHLGHUV

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 62

2LQ2 .LQGHU (+%2

1LYHDX

'H FXUVXV .LQGHU (+%2 ZRUGW YHHO JHYROJG GRRU RXGHUV NLQGHUGDJYHUEOLMYHQ HQ JDVWRXGHUV +HW LV QLHW YRRU QLHWV GDW ZLM VSHFLILHN HHQ FXUVXV (+%2 YRRU NLQGHUHQ DDQELHGHQ 'H HHUVWH KXOS DDQ NLQGHUHQ ZLMNW DI YDQ GH HHUVWH KXOS DDQ YROZDVVHQHQ =R LV GH UHDQLPDWLH ELM HHQ EDE\ RI HHQ ERWEUHXN ELM NLQGHUHQ DQGHUV 'H]H FXUVXV YROGRHW FRPSOHHW DDQ GH ULFKWOLMQHQ YDQ KHW 2UDQMH .UXLV 'H]H RSOHLGLQJ LV JHVFKLNW YRRU DOOH SHUVRQHQ RQJHDFKW RSOHLGLQJVQLYHDX 7LMGHQV GH FXUVXV .LQGHU (+%2 EHKDQGHOHQ ZLM RQGHU DQGHUH GH YROJHQGH RQGHUZHUSHQ ï&#x201A;· 9RRUNRPHQ YDQ RQJHYDOOHQ ELM NLQGHUHQ ï&#x201A;· 0HHVW YRRUNRPHQGH OHWVHOV RQJHYDOOHQ HQ NLQGHU]LHNWHV ï&#x201A;· +RH KHUNHQ LN HHQ HUQVWLJ ]LHN NLQG" ï&#x201A;· :DW WH GRHQ ELM HHQ EHQDXZG NLQG" ï&#x201A;· 0LMQ NLQG KHHIW NRRUWV RI NRRUWVVWXLSHQ ï&#x201A;· %UDQGZRQGHQ ERWEUHXNHQ HQ XLWGURJLQJ ï&#x201A;· .UDDO LQ GH QHXV HQ YHUVWLNNLQJ ï&#x201A;· 9HUVFKLMQVHOHQ YHUJLIWLJLQJ ELM NLQGHUHQ ï&#x201A;· +RH KHUNHQ LN DOOHUJLH ELM NLQGHUHQ" ï&#x201A;· %HZXVWHORRVKHLG KHUVHQVFKXGGLQJ HQ ZLHJHQGRRG ï&#x201A;· 5HDQLPDWLH YDQ EDE\ HQ NLQGHUHQ 3%/6

ï&#x201A;· 9HUVOLNNHQ EDE\ RI NLQG ï&#x201A;· :DQQHHU JD MH QDDU GH GRNWHU"

5HJLVWHUOHUDDU

7LMGVGXXU GDJ RI DYRQGHQ ([DPHQ 8 EHDQWZRRUGW PHHUNHX]HYUDJHQ LQ GH OHV *HVODDJG" 'DQ RQWYDQJW X KHW 2UDQMH .UXLV .LQGHU (+%2 FHUWLILFDDW PLWV X GH]H RSWLH LQ XZ EHVWHOOLQJ KHHIW DDQJHYLQNW 'H NRVWHQ YDQ GH FXUVXV .LQGHU (+%2 ]LMQ YHHODO JHGHHOWHOLMN WH GHFODUHUHQ ELM XZ ]RUJYHU]HNHUDDU

U R1.UQ N[

58

63

2LQ2 .LQGHU (+%2 +HUKDOLQJ

1LYHDX

2XGHUV NLQGHUGDJYHUEOLMYHQ HQ JDVWRXGHUV GRHQ HU JRHG DDQ RP UHJHOPDWLJ GH KHUKDOLQJVFXUVXV .LQGHU (+%2 WH YROJHQ 8 EOLMIW GDQ RS GH KRRJWH YDQ GH QLHXZVWH (+%2 WHFKQLHNHQ 7LMGHQV GH FXUVXV .LQGHU (+%2 KHUKDOLQJ JHYHQ ZH DDQGDFKW DDQ UHDQLPHUHQ YHUVOLNNLQJ HQ GH PHHVW YRRUNRPHQGH RQJHYDOOHQ ELM NLQGHUHQ *HHQ KHUKDOLQJ LV KHW]HOIGH GXV X OHHUW VWHHGV ZHHU QLHXZH (+%2 WLSV

'H]H FXUVXV YROGRHW FRPSOHHW DDQ GH ULFKWOLMQHQ YDQ KHW 2UDQMH .UXLV 'H]H RSOHLGLQJ LV JHVFKLNW YRRU DOOH SHUVRQHQ RQJHDFKW RSOHLGLQJVQLYHDX 7LMGVGXXU DYRQG *HOGLJKHLG 2P XZ FHUWLILFDDW JHOGLJ WH KRXGHQ GLHQW X MDDUOLMNV XXU DDQ KHUKDOLQJVOHV WH YROJHQ ([DPHQ 8 KRHIW QLHW RSQLHXZ H[DPHQ DI WH OHJJHQ 7HYHQV KHHIW X GH RSWLH HHQ 2UDQMH .UXLV FHUWLILFDDW DDQ WH YUDJHQ 'H NRVWHQ YDQ GH FXUVXV .LQGHU (+%2 ]LMQ YDDN JHKHHO RI JHGHHOWHOLMN WH GHFODUHUHQ ELM XZ ]RUJYHU]HNHUDDU

5HJLVWHUOHUDDU

P]' <QISF+

58 64

.LQGJHVSUHNNHQ 2QGHUZLMVRQWZLNNHOLQJHQ NRPHQ HQ JDDQ 2I MH MH DOV VFKRRO QRX ULFKW RS +*: +*3' 2*: 233 2*2 RI (*2 DOOHV YDOW RI VWDDW PHW FRPPXQLFDWLH 2I MH QRX LQ JHVSUHN EHQW PHW GH RXGHU GH OHHUOLQJ RI HHQ FROOHJD GH PDQLHU YDQ FRPPXQLFHUHQ LV EHSDOHQG YRRU KHW UHVXOWDDW .LQG JHVSUHNNHQ ]LMQ QRGLJ RP HHQ JRHGH UHODWLH RS WH NXQQHQ ERXZHQ PHW GH NLQGHUHQ LQ MH JURHS -H OHHUW HONDDU EHWHU NHQQHQ ZDW GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ ]LMQ ZDW KHW NLQG GULMIW ZDDU KHW SUREOHPHQ HUYDDUW HWF

1LYHDX

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ EDVLVRQGHUZLMV LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ WHDPOHLGHUV 3URJUDPPD +HW SURJUDPPD EHVWDDW XLW GULH ELMHHQNRPVWHQ ZDDUELQQHQ GH YROJHQGH RQGHUZHUSHQ ZRRUGHQ EHKDQGHOG %LMHHQNRPVW ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'LGDFWLVFK NLQGJHVSUHN :DDURP" *HVSUHNVWHFKQLHNHQ .LQGSODQ 6WDS YRRU VWDS LQ JHVSUHN

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

3HGDJRJLVFK NLQGJHVSUHN 1XDQFHV YDQ WDDO 'R·V HQ 'RQ·WV

5HJLVWHUOHUDDU

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

5HIOHFWLH HQ YRRUXLWNLMNHQ DDQ GH KDQG YDQ SUDNWLMNRSGUDFKW 2XG NLQG OHHUNUDFKW .LQGJHVSUHNVWHFKQLHNHQ SDVVHQG ELM GH RQWZLNNHOLQJVOHHIWLMG

7XVVHQ GH ELMHHQNRPVWHQ ZRUGW YDQ GH GHHOQHPHUV YHUZDFKW GDW ]LM HHQ SUDNWLMNRSGUDFKW XLWYRHUHQ HQ YHUZHUNHQ

$5 W266M+O 58

65

.ODQWJHULFKWKHLG YRRU 223

1LYHDX

7UHHG MH PRHLWHORRV LQ FRQWDFW PHW OHHUOLQJHQ OHHUNUDFKWHQ GLUHFWLH OHYHUDQFLHUV HQ RXGHUV YDQ GH VFKRRO" :HHW MH MH LQ DOOH VLWXDWLHV NUDFKWLJ HQ KHOGHU XLW WH GUXNNHQ HQ EHUHLN MH RRN MH GRHO" (Q LQ ZHONH PDWH YROGRHW MRXZ FRPPXQLFDWLH DDQ GH YHUZDFKWLQJHQ YDQ GH JHVSUHNVSDUWQHU" ,Q GH WUDLQLQJ ¶.ODQWJHULFKWKHLG RS VFKRRO· OHHU MH VDPHQ PHW FROOHJD·V KRH ZHGHU]LMGV EHJULS RQWVWDDW GRRU JRHG WH OXLVWHUHQ GH MXLVWH YUDJHQ WH VWHOOHQ HQ DDQ WH YRHOHQ ZDW GH DQGHU ZLO 'RRU LQ]LFKW LQ JHVSUHNVRSERXZ HQ GRRU RRN GH KRXGLQJ YDQ LHPDQG RS GH MXLVWH PDQLHU LQ WH VFKDWWHQ OHHU MH JHVSUHNNHQ WH VWXUHQ HQ ]R KHW EHRRJGH UHVXOWDDW WH EHKDOHQ 2XGHUV FROOHJD·V NLQGHUHQ HQ OHYHUDQFLHUV ]LMQ VWHHGV YHHOHLVHQGHU HQ ODWHQ ]LFK QLHW ]RPDDU DIVFKHSHQ +HW PDQDJHPHQW YHUODQJW RRN YDQ MRX SUHVWDWLHV DIVWHPPLQJ PHW FROOHJD·V HQ HHQ HIILFLsQWH VRHSHO ORSHQGH RUJDQLVDWLH -LM EHQW GDDUELM GH VSLQ LQ KHW ZHE HQ KHW YLVLWHNDDUWMH YDQ GH VFKRRO ,Q GH]H WUDLQLQJ NULMJ MH ULFKWOLMQHQ KDQGYDWWHQ HQ SUDNWLVFKH RHIHQLQJHQ WHU RQGHUVWHXQLQJ YDQ HIIHFWLHYH HQ NODQWJHULFKWH FRPPXQLFDWLH -H OHHUW RS HHQ GXLGHOLMNH HQ WHJHOLMNHUWLMG DDQYDDUGEDUH PDQLHU ¶QHH· WH ]HJJHQ MH OHHUW LQ WH VSHOHQ RS YHUZDFKWLQJHQ MH OHHUW YHUZDFKWLQJHQ HHQ UHDOLVWLVFK JHKDOWH WH JHYHQ MH OHHUW WH RQWGHNNHQ ZDDU YHUZDFKWLQJHQ YDQGDDQ NRPHQ .RUWRP MH OHHUW PHW MH FRPPXQLFDWLH GH NZDOLWHLW YDQ MH RUJDQLVDWLH HQ MH]HOI WH YHUEHWHUHQ 3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ KDOYH GDJ EHKDQGHOHQ ZH GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ ï&#x201A;· +RH FRPPXQLFHHU LN" EDVLVSULQFLSHV YDQ FRPPXQLFDWLH JHVSUHNVRSERXZ ï&#x201A;· +HW PDQDJHQ YDQ YHUZDFKWLQJHQ YDQ NODQWHQ ï&#x201A;· +HW HIIHFW YDQ NODQWYULHQGHOLMNKHLG HQ NODQWJHULFKWKHLG ï&#x201A;· +HW KHUNHQQHQ YDQ JHVSUHNVVLWXDWLHV HQ KHW JHYHQ YDQ SRVLWLHI NULWLVFKH IHHGEDFN ï&#x201A;· +HW WRHSDVVHQ YDQ EHwQYORHGLQJVVWUDWHJLHsQ ï&#x201A;· 'H NUDFKW YDQ HPRWLRQHOH LQWHOOLJHQWLH ï&#x201A;· :HONH HOHPHQWHQ GUDJHQ ELM DDQ SRVLWLHYH EHHOGYRUPLQJ" -H NULMJW WKHRUHWLVFKH FRPPXQLFDWLHNHQQLV DDQJHERGHQ GRRU PLGGHO YDQ DFWLHYH LQGLYLGXHOH RSGUDFKWHQ HQ VDPHQZHUNLQJVYRUPHQ +LHUGRRU NHHU MH QD DIORRS WHUXJ PHW HHQ GXLGHOLMN EHHOG KRH MH WRW NODQWJHULFKWH FRPPXQLFDWLH NXQW NRPHQ HQ ZDW GDDUELM MH SHUVRRQOLMNH DDQGDFKWVSXQWHQ ]LMQ 66

.ODVVHQPDQDJHPHQW HQ QLHXZH PHGLD

1LYHDX

:H OHYHQ QX DO ZHHU MDDU LQ GH VWH HHXZ +HW LV QDXZHOLMNV WH JHORYHQ KRHYHHO HU YHUDQGHUG LV LQ RQ]H VDPHQOHYLQJ 0HW QDPH RS JHELHG YDQ ,&7 WHFKQLHN HQ PHGLD =HOI YHUDQGHU MH ZHOOLFKW LQ HHQ ZDW ODQJ]DPHU WHPSR PHH PDDU YRRU GH OHHUOLQJHQ LQ MH JURHS LV HU JHHQ VSUDNH YDQ YHUDQGHULQJ 9RRU KHQ LV HU DOOHHQ ¶YDQGDDJ· :DW EHWHNHQW GDW YRRU MH RQGHUZLMV 2S ZHONH ZLM]H NXQ MH MH YRRUGHHO GRHQ PHW GH YHUDQGHULQJ HQ KRH RUJDQLVHHU MH GDW LQ GH NODV"

.LQGHUHQ JHEUXLNHQ VWHHGV PHHU YHUVFKLOOHQGH EURQQHQ 'DW EHWHNHQW GDW NLQGHUHQ RRN PHW HHQ YHUVFKLO LQ YRRUNHQQLV RS VFKRRO NRPHQ 'H HQH KHHIW GH KHOH PLGGDJ EXLWHQ JHVSHHOG WHUZLMO GH DQGHUH OHHUOLQJ GH KHOH PLGGDJ EHHOGEDQNILOPSMHV KHHIW JHNHNHQ 'DW EHWHNHQW GDW ZH KHW RQGHUZLMV PLVVFKLHQ ZHO DQGHUV PRHWHQ RUJDQLVHUHQ 0HW ZDW NOHLQH DDQSDVVLQJHQ ]HW MH ]R HHQ VWDS LQ GH VWH HHXZ

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 3URJUDPPD $DQ GH VODJ =HOI ]RHNHQ HUYDUHQ HQ RQWZHUSHQ YDQ OHVVHQ GLH SDVVHQ ELM GH NLQGHUHQ YDQ YDQGDDJ (U ]LMQ KHHO YHHO RQOLQH JHUHHGVFKDSSHQ GLH MH NXQW LQ]HWWHQ LQ GH YHUVFKLOOHQGH OHVIDVHV $DQ GH KDQG YDQ GLYHUVH YRRUEHHOGHQ HQ LGHHsQ HQ ZRUG MH JHwQVSLUHHUG RP HU ]HOI PHH DDQ GH VODJ WH JDDQ 0DDN QLHXZH WRHSDVVLQJHQ HQ YHUZHUNLQJHQ YRRU GH OHV YDQ PRUJHQ

67

.OHXWHUJURHSVSODQQHQ

1LYHDX

(HQ VFKRRO GLH ZHUNW PHW GH ]RUJURXWH KHHIW KHW ZHUNHQ PHW JURHSVRYHU]LFKWHQ HQ JURHSVSODQQHQ RSJHQRPHQ LQ GH RUJDQLVDWLHVWUXFWXXU +HW ZHUNHQ PHW JURHSVSODQQHQ ]RUJW YRRU HHQ LQKRXGHOLMNH GRRUJDDQGH OLMQ RS VFKRRO HQ HHQ DIVWHPPLQJ RS RQGHUZLMVEHKRHIWHQ 9RRU JURHS LV KHW ODVWLJ RP KHW HHUVWH JURHSVSODQ YDQ KHW VFKRROMDDU WH PDNHQ PHW GH JHJHYHQV XLW JURHS *URHS KHHIW RQWZLNNHOLQJVJHELHGHQ GLH ]LFK QLHW OHWWHUOLMN YHUWDOHQ QDDU GH YDNJHELHGHQ YDQ JURHS WRW HQ PHW 7RFK ]LMQ GH NOHXWHUJURHSVSODQQHQ YDQ JURWH ZDDUGH YRRU GH GRRUJDDQGH OLMQ LQ VFKRRO 'H YRRUEHUHLGHQGH RQWZLNNHOLQJVJHELHGHQ PRHWHQ GDDURP VWHUN DIJHVWHPG ZRUGHQ LQ GH JURHSVSODQQHQ

2LQ2 $GYLHV ELHGW X RQGHUVWHXQLQJ ELM KHW ZHUNHQ PHW JURHSVSODQQHQ YRRU JURHS 'LW ]DO OHLGHQ WRW GRHOJHULFKWHU ZHUNHQ DDQVOXLWLQJ ELM KHW RQWZLNNHOLQJVQLYHDX YDQ GH NLQGHUHQ DDQVOXLWLQJ ELM GH RUJDQLVDWLHPRJHOLMNKHGHQ YDQ GH OHHUNUDFKW HQ HHQ EHWHUH LQKRXGHOLMNH DIVWHPPLQJ WXVVHQ JURHS HQ 3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ KDOYH GDJ ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

:DW ]LMQ NOHXWHUJURHSVSODQQHQ" ,QKRXG YDQ KHW JURHSVRYHU]LFKW YRRU JURHS 2QGHUZLMVEHKRHIWH YHUWDOHQ QDDU FOXVWHULQJ YDQ NLQGHUHQ o &OXVWHULQJ YDQ NLQGHUHQ LQ UHODWLH WRW RUJDQLVDWLH o 'RHOHQ o 2UJDQLVDWLH

68

.OHXWHUV PHW HHQ RQWZLNNHOLQJVYRRUVSURQJ

1LYHDX

'H MRQJVWH JURHS OHHUOLQJHQ PDJ ]LFK YHUKHXJHQ LQ WRHQHPHQGH DDQGDFKW YDQXLW KHW RQGHUZLMV ]HOI :H UHDOLVHUHQ RQV GDW YURHJWLMGLJ VLJQDOHUHQ HQ VWXUHQ JURWH HIIHFWHQ NDQ KHEEHQ RS GH RQWZLNNHOLQJ YDQ NOHXWHUV (HQ FRPSOH[H JURHS GDDUELM ZRUGW JHYRUPG GRRU NLQGHUHQ GLH DO HHQ RQWZLNNHOLQJVYRRUVSURQJ KHEEHQ ELM HQWUHH YDQ GH EDVLVVFKRRO 9DDN ZRUGHQ ]H QLHW RSJHPHUNW RPGDW ]H ]LFK UD]HQGVQHO DDQSDVVHQ DDQ KXQ RPJHYLQJ HQ RQRSYDOOHQG PHHGUDDLHQ PHW GH JURHS 1D GH]H ZRUNVKRS NRPW GDDU YHUDQGHULQJ LQ HQ NDQ MH HHQ RQWZLNNHOLQJVYRRUVSURQJ VLJQDOHUHQ ELM NOHXWHUV HQ ZHHW MH ZHONH NHQPHUNHQ GDDUELM KRUHQ HQ ZHONH LQIRUPDWLHEURQQHQ GDDUELM JHEUXLNW NXQQHQ ZRUGHQ -H NXQW RRN DDQJHYHQ KRH KHW EHJHOHLGHQ YDQ GH]H NOHXWHUV PHWKRGLVFK YRUP NDQ NULMJHQ 3URJUDPPD ï&#x201A;·

ï&#x201A;· ï&#x201A;·

:H VWDUWHQ PHW HHQ VWXNMH WKHRULH RYHU KRRJEHJDDIGKHLG HQ RQWZLNNHOLQJVYRRUVSURQJ ELM NOHXWHUV 'DDUQD ZRUGW DDQJHJHYHQ KRH MH HHQ NOHXWHU PHW HHQ RQWZLNNHOLQJVYRRUVSURQJ NXQW KHUNHQQHQ HQ VLJQDOHUHQ :H EHKDQGHOHQ HHQ DDQWDO VLJQDOHULQJVKXOSPLGGHOHQ JHULFKWH LQWDNH PHW RXGHUV REVHUYDWLH HYHQWXHHO GRRU PLGGHO YDQ HHQ FKHFNOLVW HQ KHW ODWHQ PDNHQ YDQ HHQ PHQVWHNHQLQJ :H EHVSUHNHQ GH WLHQ NHQPHUNHQ YDQ HHQ RQWZLNNHOLQJV YRRUVSURQJ ELM NOHXWHUV HQ GH WLHQ PHHVW YRRUNRPHQGH SUREOHPHQ ELM GH]H NLQGHUHQ .RUWH LQIRUPDWLH RYHU VLJQDOHULQJVLQVWUXPHQWHQ 'H EHJHOHLGLQJ YDQ GH]H OHHUOLQJHQ ZRUGW XLWJHEUHLG EHVSURNHQ PHW YRRUEHHOGHQ HQ WLSV YRRU LQ GH JURHS +HW JDDW GDQ RP YHUEUHGHQ HQ YHUGLHSHQ GDW QRJDO ZDW YUDDJW YDQ OHHUNUDFKWHQ LQ JURHS RPGDW ]LM HLJHQOLMN KXQ HLJHQ OHHUOLMQHQ PRHWHQ RQWZLNNHOHQ +HW JDDW GDQ QLHW DOOHHQ RP GH DFWLYLWHLWHQ ]HOI ]LMQ GLH XLWGDJHQG JHQRHJ PDDU RRN RP GH PDQLHU YDQ RSGUDFKWHQ DDQELHGHQ HQ HYDOXHUHQ

:H GRHQ GDW DDQ GH KDQG YDQ SUHVHQWDWLH OH]LQJ VDPHQ YHUGLHSLQJVRSGUDFKWHQ PDNHQ GLH GH YROJHQGH GDJ LQ GH JURHS WH JHEUXLNHQ ]LMQ XLWZLVVHOLQJ YDQ HUYDULQJHQ HQ WLSV WXVVHQ OHHUNUDFKWHQ SDUWLHHO LQYXOOHQ YDQ HHQ VLJQDOHULQJVOLMVW««

69

.UDFKWLJ +*: PHW MRQJH NLQGHUHQ

1LYHDX

*URHSVSODQQHQ REVHUYDWLHV RYHU]LFKWHQ SODQQLQJHQ HQ VFUHHQLQJVOLMVWHQ 9HHO OHHUNUDFKWHQ ]XFKWHQ RQGHU GH GUXN YDQ DGPLQLVWUDWLH /HHUNUDFKWHQ YDQ JURHS HQ KHEEHQ YDDN PRHLWH RP KXQ ZHUNZLM]H HHQGXLGLJ HQ JRHG DDQ WH ODWHQ VOXLWHQ ELM GH ZHUNZLM]H YDQ GH FROOHJD·V LQ JURHS WRW HQ PHW ,Q GH]H FXUVXV ZRUGW GH F\FOXV YDQ KDQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ LQ GH NOHXWHUJURHS EHKDQGHOG :H UHLNHQ JRHGH YRRUEHHOGHQ HQ LGHHsQ DDQ RP LQ MH HLJHQ VFKRRO GH NOHXWHUZHUNZLM]H HIIHFWLHYHU DDQ WH SDNNHQ LQ HHQ GRRUJDDQGH OLMQ QDDU JURHS

9DQ OHHUOLMQ WRW JURHSVRYHU]LFKW HQ JURHSVSODQ YDQ MDDUSODQQLQJ WRW WKHPDSODQ HQ ZHHNSODQQLQJ 'RRU RS HHQ HHQGXLGLJH ZLM]H GH]H ]DNHQ DDQ WH SDNNHQ HQ LQ]LFKWHOLMN WH PDNHQ LV GH OHHUNUDFKW LQ KDDU NUDFKW HQ NDQ ]LM KDDU YDNPDQVFKDS LQ KHW ZHUNHQ PHW MRQJH NLQGHUHQ YROOHGLJ EHQXWWHQ +DQGHOLQJV HQ RSEUHQJVWJHULFKW ZHUNHQ PHW MRQJH NLQGHUHQ KDQJW VDPHQ PHW HHQ JRHG V\VWHHP YDQ REVHUYDWLHV HQ WRHWVHQ :DW GRH MH PHW GH]H JHJHYHQV" +RH YHUVWHUN MH GDDUPHH KHW EHUHGHQHHUG DDQERG" ,Q GH WUDLQLQJ OHHU MH GH NRSSHOLQJ WH PDNHQ WXVVHQ KHW JURHSVRYHU]LFKW HQ GRHOJHULFKW ZHUNHQ 2RN JDDQ ZH LQ RS KHW VFKULMYHQ YDQ HHQ JRHG JURHSVSODQ YRRU NOHXWHUV ZDDUELM MH RSWLPDDO JHEUXLN OHHUW PDNHQ YDQ JXQVWLJH OHHUVLWXDWLHV YRRU MRQJH NLQGHUHQ 'RHOJURHS 'H WUDLQLQJ LV JHULFKW RS OHHUNUDFKWHQ RI LQWHUQ EHJHOHLGHUV GLH ZHUNHQ PHW MRQJH NLQGHUHQ RI GLH LQWHUHVVH KHEEHQ LQ KHW ZHUNHQ PHW NOHXWHUV 3URJUDPPD %LMHHQNRPVW 6DPHQKDQJ YDQ F\FOLVFK ZHUNHQ PHW OHHUOLMQHQ RQWZLNNHOLQJVOLMQHQ MDDUSODQ JURHSVRYHU]LFKW HQ JURHSVSODQ %LMHHQNRPVW +DQGHOLQJV HQ RSEUHQJVWJHULFKW ZHUNHQ JHNRSSHOG DDQ REVHUYDWLH HQ WRHWVJHJHYHQV 9HUVWHUNHQ YDQ KHW EHUHGHQHHUG DDQERG %LMHHQNRPVW 9HUGLHSLQJ YDQ KDQGHOLQJV HQ RSEUHQJVWJHULFKW ZHUNHQ 6FKULMYHQ YDQ HHQ JURHSVSODQ QDDU DDQOHLGLQJ YDQ HHQ JURHSVRYHU]LFKW 70

/DVWLJ JHGUDJ WLMGHQV KHW RYHUEOLMYHQ

1LYHDX

2YHUEOLMIRXGHUV HQ WXVVHQ VFKRROVH RSYDQJPHGHZHUNHUV NULMJHQ VWHHGV YDNHU WH PDNHQ PHW ODVWLJ JHGUDJ YDQ NLQGHUHQ .LQGHUHQ GLH DQGHUH NLQGHUHQ SHVWHQ RI GH UXVW YHUVWRUHQ ELMYRRUEHHOG 2I EUXWDDO ]LMQ HQ QLHW ZLOOHQ OXLVWHUHQ 2YHU KRH MH GDDU RS HHQ SOH]LHULJH HQ SUDNWLVFKH PDQLHU PHH RP NXQW JDDQ JDDW GH]H FXUVXV 'RHOJURHS 2YHUEOLMIRXGHUV HQ WVR PHGHZHUNHUV 3URJUDPPD ,Q GULH ELMHHQNRPVWHQ NRPHQ GH YROJHQGH RQGHUZHUSHQ DDQ ERG ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

:DDU NRPW ODVWLJ JHGUDJ YDQGDDQ" :DW KHHIW KHW WHPSHUDPHQW YDQ NLQGHUHQ WH PDNHQ PHW ODVWLJ JHGUDJ" 'RRU ZHONH EULO NLMN MH QDDU ODVWLJ JHGUDJ HQ ZHON HIIHFW KHHIW GDW" :DW NXQ MH GRHQ RP HHQ JURRW GHHO YDQ KHW ODVWLJH JHGUDJ HHQYRXGLJ WH YRRUNRPHQ" :HONH URO VSHHOW FRPPXQLFDWLH LQ KHW RQWVWDDQ RI MXLVW YRRUNRPHQ YDQ ODVWLJ JHGUDJ" +RH NXQ MH RSORVVLQJVJHULFKW UHDJHUHQ RS ODVWLJ JHGUDJ" +RH NXQ MH RS HHQ FRQVWUXFWLHYH PDQLHU VDPHQZHUNHQ PHW GH OHHUNUDFKWHQ YDQ GH VFKRRO" 2S ZHONH PDQLHU NXQ MH KHW EHVW FRPPXQLFHUHQ PHW RXGHUV DOV ODVWLJ JHGUDJ EOLMIW YRRUWEHVWDDQ"

'H ELMHHQNRPVWHQ ]LMQ ]HHU SUDNWLVFK YDQ DDUG $DQ GH KDQG YDQ KHUNHQEDUH YRRUEHHOGHQ HQ HLJHQ SUDNWLMNVLWXDWLHV GRHQ GH GHHOQHPHUV QLHXZH LQ]LFKWHQ RS HQ OHUHQ ]H HIIHFWLHYH YDDUGLJKHGHQ GLH ]H GH GDJ HUQD PHWHHQ NXQQHQ WRHSDVVHQ

71

/HHUOLMQHQ LQ GH JURHSHQ

1LYHDX

(HQ OHHUOLMQ LV HVVHQWLHHO YRRU GH LQKRXG YDQ MH RQGHUZLMV 2S GH OHHUOLMQ VWDDQ GH GRHOHQ GLH DDQJHERGHQ PRHWHQ ZRUGHQ LQ GH YHUVFKLOOHQGH JURHSHQ (HQ OHHUOLMQ LV HHQ XLWZHUNLQJ YDQ GH NHUQGRHOHQ 'H NHUQGRHOHQ ZRUGHQ EHSDDOG GRRU KHW PLQLVWHULH YDQ RQGHUZLMV 6/2 KHHIW YLD WXOH VOR QO HHQ XLWZHUNLQJ JHJHYHQ YDQ GH NHUQGRHOHQ $OV MH DOV OHHUNUDFKW LQ]LFKW KHEW LQ GH PHGLRHQ HLQGGRHOHQ YDQ MH JURHS GDQ NDQ MH RRN EHZXVWHUH NHX]HV PDNHQ ELQQHQ MH PHWKRGH 'H OHHUNUDFKW GRHW HUWRH ,Q JURHS ELHGHQ GH OHHUOLMQHQ HHQ KDQGYDW RP HHQ EHUHGHQHHUG RQGHUZLMVDDQERG DDQ WH ELHGHQ +HW RQGHUZLMVDDQERG NDQ RS EDVLV YDQ HHQ PHWKRGH RI PHWKRGLHN LQJH]HW ZRUGHQ 2P NULWLVFK WH EOLMYHQ QDDU KHW HLJHQ RQGHUZLMVDDQERG ]XOOHQ GH OHHUOLMQHQ EHNHQG PRHWHQ ]LMQ 9DQXLW GH OHHUOLMQHQ ZRUGW GH SODQQLQJ YDQ OHVDDQERG JHPDDNW VSHHUSXQWHQ DIJHVWHPG HQ GLGDFWLHN EHVSURNHQ PHW GH FROOHJD·V 'H OHHUOLMQHQ ]LMQ GH EDVLV YDQ KHW RQGHUZLMVDDQERG ZDW GH OHHUNUDFKW GRHW 2LQ2 $GYLHV ELHG MH RQGHUVWHXQLQJ ELM KHW DIVWHPPHQ YDQ GH OHHUOLMQHQ ]RGDW HU HHQ MDDUSODQQLQJ RQWVWDDW ZDDU GH GRHOHQ SHU SHULRGH DDQJHJHYHQ ZRUGHQ HQ JHNRSSHOG NXQQHQ ZRUGHQ DDQ KHW RQGHUZLMVDDQERG 'LW ]DO OHLGHQ WRW GRHOJHULFKWHU ZHUNHQ DDQVOXLWLQJ ELM KHW RQWZLNNHOLQJVQLYHDX YDQ GH NLQGHUHQ HQ HHQ EHWHUH GRRUJDDQGH OLMQ 'H]H WUDLQLQJ ZRUGW YHU]RUJG GRRU HHQ WUDLQHU PHW JURWH DIILQLWHLW YRRU KHW NOHXWHURQGHUZLMV =LM ]DO YDQXLW KDDU DFKWHUJURQG HUYDUHQ OHHUNUDFKW ,% HU HQ WUDLQHU HQ UXLPH ZHUNHUYDULQJ LQ KHW EDVLVRQGHUZLMV YRRUDO GH SUDNWLVFKH HQ XLWYRHUEDUH NDQW EHOLFKWHQ ]RGDW MH HU GLUHFW PHH DDQ GH VODJ NXQW 'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ YDQ EDVLVVFKROHQ GLH YDQXLW GH OHHUOLMQHQ GRHOHQ ZLOOHQ VWHOOHQ YRRU EHSDDOGH SHULRGHV 3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ KDOYH GDJ ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· 'H URO YDQ GH OHHUOLMQHQ ï&#x201A;· 'H OHHUOLMQHQ YDQ JURHS YDQ KHW 6/2 ï&#x201A;· /HHUOLMQ NRSSHOHQ DDQ RQWZLNNHOLQJVOHHIWLMGHQ WXVVHQGRHOHQ DIVWHPPHQ

ï&#x201A;· 'RHOHQ YDQ GH OHHUOLMQ NRSSHOHQ DDQ WKHPD·V ï&#x201A;· 'RHOHQ NRSSHOHQ DDQ VSHOHQG OHUHQ ï&#x201A;· &RQFUHHW ZHUNHQ PHW GH OHHUOLMQHQ 72

/HHUOLMQHQ LQ GH JURHSHQ

1LYHDX

(HQ OHHUOLMQ LV HVVHQWLHHO YRRU GH LQKRXG YDQ MH RQGHUZLMV 2S GH OHHUOLMQ VWDDQ GH GRHOHQ GLH DDQJHERGHQ PRHWHQ ZRUGHQ LQ GH YHUVFKLOOHQGH JURHSHQ (HQ OHHUOLMQ LV HHQ XLWZHUNLQJ YDQ GH NHUQGRHOHQ 'H NHUQGRHOHQ ZRUGHQ EHSDDOG GRRU KHW PLQLVWHULH YDQ RQGHUZLMV 6/2 KHHIW YLD WXOH VOR QO HHQ XLWZHUNLQJ JHJHYHQ YDQ GH NHUQGRHOHQ $OV MH DOV OHHUNUDFKW LQ]LFKW KHEW LQ GH PHGLRHQ HLQGGRHOHQ YDQ MH JURHS GDQ NDQ MH RRN EHZXVWHUH NHX]HV PDNHQ ELQQHQ MH PHWKRGH 'H OHHUNUDFKW GRHW HUWRH 2P NULWLVFK WH EOLMYHQ QDDU KHW HLJHQ RQGHUZLMVDDQERG ]XOOHQ GH OHHUOLMQHQ EHNHQG PRHWHQ ]LMQ 9DQXLW GH OHHUOLMQHQ ZRUGW GH SODQQLQJ YDQ OHVDDQERG JHPDDNW VSHHUSXQWHQ DIJHVWHPG HQ GLGDFWLHN EHVSURNHQ PHW GH FROOHJD·V 'H OHHUOLMQHQ ]LMQ GH EDVLV YDQ KHW RQGHUZLMVDDQERG ZDW GH OHHUNUDFKW GRHW 2LQ2 $GYLHV ELHG MH RQGHUVWHXQLQJ ELM KHW DIVWHPPHQ YDQ GH OHHUOLMQHQ ]RGDW HU HHQ MDDUSODQQLQJ RQWVWDDW ZDDU GH GRHOHQ SHU SHULRGH DDQJHJHYHQ ZRUGHQ HQ JHNRSSHOG NXQQHQ ZRUGHQ DDQ KHW RQGHUZLMVDDQERG 'LW ]DO OHLGHQ WRW GRHOJHULFKWHU ZHUNHQ DDQVOXLWLQJ ELM KHW RQWZLNNHOLQJVQLYHDX YDQ GH NLQGHUHQ HQ HHQ EHWHUH GRRUJDDQGH OLMQ 'H]H WUDLQLQJ ZRUGW YHU]RUJG GRRU HHQ HUYDUHQ WUDLQHU PHW UXLPH ZHUNHUYDULQJ LQ KHW EDVLVRQGHUZLMV ZDDUGRRU YRRUDO GH SUDNWLVFKH HQ XLWYRHUEDUH NDQW EHOLFKW ]DO ZRUGHQ ]RGDW MH HU GLUHFW PHH DDQ GH VODJ NXQW 'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ JURHS LQWHUQ EHJHOHLGHUV ]RUJFR|UGLQDWRUHQ HQ GLUHFWLHV YDQ EDVLVVFKROHQ GLH YDQXLW GH OHHUOLMQHQ GRHOHQ ZLOOHQ VWHOOHQ YRRU EHSDDOGH SHULRGHV 3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ KDOYH GDJ ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'H URO YDQ GH OHHUOLMQHQ 'H OHHUOLMQHQ YDQ JURHS JHNRSSHOG DDQ 6/2 HQ UHIHUHQWLHQLYHDXV &UXFLDOH OHHUPRPHQWHQ EHSDOHQ SHU OHHUMDDU 'LGDFWLHN DIVWHPPHQ RS R D GH FUXFLDOH OHHUPRPHQWHQ 73

+DDO PppU XLW MH /(*2Â&#x160; (GXFDWLRQ 0HW /(*2Â&#x160; (GXFDWLRQ RQWGHNNHQ MRQJH NLQGHUHQ VSHOHQGHUZLMV GH ZHUHOG RP ]LFK KHHQ 7HJHOLMNHUWLMG OHUHQ ]H ]LFK]HOI HQ DQGHUHQ EHWHU EHJULMSHQ 0ppU XLW MH LQYHVWHULQJ KDOHQ .LQGHUHQ ]LMQ GRO RS /(*2Â&#x160; 2S GH PHHVWH VFKROHQ %62 V SHXWHUV SHHO]DOHQ HQ NLQGHUGDJYHUEOLMYHQ LV KHW GDQ RRN YRORS DDQZH]LJ 5H GHQ JHQRHJ RP PppU XLW GH]H LQYHVWHULQJ WH KDOHQ HQ DO GLH YUROLMN JHNOHXUGH EORNMHV HQ SRSSHWMHV RRN JHULFKW LQ WH ]HWWHQ YRRU HGXFDWLH YH GRHOHQ 6NLOOV YDQ GH H HHXZ RHIHQHQ 0HW HONDDU SUDWHQ VDPHQZHUNHQ IRXWHQ GXUYHQ PDNHQ SUREOHPHQ RSORVVHQ JHYRHOHQV EHJULMSHQ HQ GH YHUVFKLOOHQ WXVVHQ PHQVHQ DF FHSWHUHQ 'H]H VRFLDDO HPRWLRQHOH YDDUGLJKHGHQ EHKRUHQ WRW GH VNLOOV YDQ GH H HHXZ -RQJH NLQGHUHQ GLH GH]H VNLOOV RS HHQ VSHHOVH PD QLHU RHIHQHQ ² ELMYRRUEHHOG PHW /(*2Â&#x160; (GXFDWLRQ VWDSSHQ PDNNHOLMNHU RYHU QDDU GH EDVLVVFKRRO /(*2 WUDLQLQJ VRFLDDO HPRWLRQHOH YDDUGLJKHGHQ 2P GH VRFLDDO HPRWLRQHOH YDDUGLJKHGHQ YDQ NLQGHUHQ WRW MDDU HI IHFWLHI WH VWLPXOHUHQ PHW /(*2Â&#x160; (GXFDWLRQ ELHGW GH 5ROI JURHS ² LQ VDPHQZHUNLQJ PHW 2LQ2 $GYLHV ² WZHH LQVSLUHUHQGH WUDLQLQJHQ DDQ YRRU SHGDJRJLVFK PHGHZHUNHUV HQ OHHUNUDFKWHQ LQ GH RQGHUERXZ =H ZRUGHQ JHJHYHQ GRRU HHQ JHFHUWLILFHHUGH WUDLQHU YDQ GH /(*2Â&#x160; (GXFDWLRQ $FDGHP\ HQ YLQGHQ SODDWV RS GH HLJHQ VFKRRO RI NLQGHU RSYDQJORFDWLH 1D KHW YROJHQ YDQ GH WUDLQLQJ ]LMQ GH GHHOQHPHUV LQ VWDDW RP /(*2Â&#x160; (GXFDWLRQ FUHDWLHI pQ GRHOJHULFKW LQ WH ]HWWHQ YRRU GHVRFLDDO HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ YDQ LHGHU NLQG

74

/HUHQ OHUHQ

1LYHDX

´.ODDU µ -H OHHUOLQJ JRRLW PHW HHQ SORI ]LMQ ZHUN LQ GH QDNLMNEDN« DIJHUDIIHOG HQ QLHW DI +LM ZHUNW YRRU MRX HQ QLHW YRRU ]LFK]HOI $QGHUH OHHUOLQJHQ OHYHUHQ KXQ ZHUN QLHW HHQV LQ =H ]LWWHQ KXQ WLMG XLW LQ GH NODV OXLVWHUHQ QLHW QDDU GH LQVWUXFWLH ZDFKWHQ WRW ]H ZHHU QDDU KXLV PRJHQ -H OHHUOLQJHQ ZLOOHQ QLHW QDDU VFKRRO RI NRPHQ DOOHHQ QRJ QDDU VFKRRO RP ORO WH PDNHQ PHW KXQ YULHQGHQ HQ YULHQGLQQHQ +HHO IUXVWUHUHQG YRRU MRX DOV OHHUNUDFKW

+RH KRX MH KHW YRRU GH NLQGHUHQ pQ MH]HOI OHXN HQ ]LQYRO" +RH KRX MH MH OHHUOLQJHQ HQ MH]HOI JHPRWLYHHUG" +RH PDDN MH NLQGHUHQ HLJHQDDU YDQ KXQ HLJHQ OHHUSURFHV" 3URJUDPPD 'DJGHHO 0RWLYDWLH 'DJGHHO 0RWLYDWLH EHwQYORHGHQ YLD GH EDVLVEHKRHIWHQ 'DJGHHO (LJHQDDUVFKDS GHHO 'DJGHHO (LJHQDDUVFKDS GHHO 'DJGHHO 5HODWLH YDQXLW KHW NLQGJHVSUHN GHHO 'DJGHHO 5HODWLH YDQXLW KHW NLQGJHVSUHN GHHO 'DJGHHO &RPSHWHQWLH GHHO 'DJGHHO &RPSHWHQWLH GHHO 'HHOQHPHUV NXQQHQ WLMGHQV RI QD DIORRS YDQ GLW WUDMHFW WZHH NHHU HHQ EHJHOHLGLQJVPRPHQW LQSODQQHQ ZDDUELM

ï&#x201A;· ï&#x201A;·

IHHGEDFN ZRUGW JHJHYHQ RS KHW SODQ YDQ DDQSDN

ï&#x201A;·

IHHGEDFN ZRUGW JHJHYHQ QD REVHUYDWLH YDQ HHQ NLQGJHVSUHN

5HJLVWHUOHUDDU

IHHGEDFN ZRUGW JHJHYHQ QD HHQ OHVREVHUYDWLH ZDDULQ GH OHHUNUDFKW HHQ DDQSDVVLQJ LQ DXWRQRPLH RI FRPSHWHQWLH KHHIW JHGDDQ

DP;Y6TO(G& 58

75

/HUHQ ZHUNHQ PHW RQOLQH GLJLJERUGVRIWZDUH ² WUDLQLQJ *\Q]\

1LYHDX

(U ]LMQ HUJ YHHO YHUVFKLOOHQGH PHUNHQ GLJLERUGHQ HQ WRXFKVFUHHQV (Q LHGHU ERUG KHHIW ]LMQ HLJHQ VRIWZDUH RQWZLNNHOG 0HW *\Q]\ NXQW X RS XZ VFKRRO RI ]HOIV ELQQHQ KHW EHVWXXU RS DOOH PHUNHQ ERUGHQ PHW GH]HOIGH RQOLQH VRIWZDUH ZHUNHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKW 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU

3URJUDPPD 7LMGHQV GH HHUVWH ELMHHQNRPVW OHUHQ ZH X GH EDVLVIXQFWLHV YDQ KHW GLJLERUG HQ YDQ *\Q]\ JHEUXLNHQ 8 JDDW ]HOI DDQ GH VODJ HQ PDDNW HHQ HHQYRXGLJH OHV ZHONH X GH YROJHQGH GDJ ]RX NXQQHQ JHEUXLNHQ 7LMGHQV GH WZHHGH ELMHHQNRPVW JDDQ ZH GLHSHU LQ RS GH GLGDFWLVFKH PRJHOLMNKHGHQ YDQ KHW GLJLERUG WRXFKVFUHHQ HQ YDQ *\Q]\ 8 JDDW ]HOI DDQ GH VODJ HQ PDDNW HHQ KRRJZDDUGLJH OHV ZHONH X GH YROJHQGH GDJ ]RX NXQQHQ LQ]HWWHQ 7HYHQV JDDQ ZH LQ RS GH LQ]HW YDQ *\Q]\ .LGV %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'H VFKRRO EHVFKLNW RYHU GH OLFHQWLHV RP *\Q]\ WH NXQQHQ HQ PRJHQ JHEUXLNHQ 'HHOQHPHUV NXQQHQ LQ KXQ HLJHQ NODV JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ GLJLERUG ]RGDW KHW JHOHHUGH GLUHFW WRHJHSDVW NDQ ZRUGHQ 9RRU KHW JHEUXLN YDQ GH GLJLERUGVRIWZDUH PRHWHQ GH GHHOQHPHUV WRHJDQJ KHEEHQ WRW KXQ HLJHQ DFFRXQW 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU JRHG ZHUNHQGH GLJLERUGHQ PLQLPDDO ERUG SHU GHHOQHPHUV PHW GDDUDDQ JHNRSSHOG HHQ JRHG ZHUNHQGH 3& ODSWRS 2S GH]H 3& ODSWRS LV GH PHHVW UHFHQWH GLJLERUGVRIWZDUH JHwQVWDOOHHUG (Q GH]H FRPSXWHU LV YHUERQGHQ DDQ HHQ JRHG ZHUNHQGH LQWHUQHWYHUELQGLQJ 76

0HGLDZLMVKHLG KHW QLHXZH DQDOIDEHWLVPH

1LYHDX

0HGLD ]LMQ QLHW PHHU ZHJ WH GHQNHQ XLW RQ]H PDDWVFKDSSLM HQ ]LMQ WHYHQV GH WRHNRPVW ,QWHUQHW WDEOHWV HQ DQGHUH QLHXZH PHGLD VSHOHQ HHQ VWHHGV EHODQJULMNHUH URO LQ KHW OHYHQ YDQ NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ =H JURHLHQ HU YDQ MRQJV DI DDQ PHH RS ZDW ELM RXGHUV HQ SURIHVVLRQHOH RSYRHGHUV UHJHOPDWLJ WRW YUDJHQ RI ]RUJHQ OHLGW .HQQLV RYHU HQ HUYDULQJ PHW GH PHGLD LV GDDURP EHODQJULMN ,Q GH GDJHOLMNVH RSYRHGLQJ PRHWHQ RSYRHGHUV KXQ NLQGHUHQ RQGHUVWHXQHQ ELM KHW NXQQHQ EHJULMSHQ HQ EHZXVW RPJDDQ PHW GH PHGLD +RH NXQ MH DOV VFKRRO KHW JHVSUHN RYHU PHGLDZLMVKHLG VWUXFWXUHUHQ HQ KRH NXQ MH ZHORYHUZRJHQ NLH]HQ ZDW ELM GH VFKRRO HQ GH OHHUOLQJHQ SDVW" 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 3URJUDPPD 7LMGHQV GH HHUVWH ELMHHQNRPVW ZRUGHQ GH DDQZH]LJHQ PHHJHQRPHQ LQ GH PHGLDZHUHOG YDQ GH OHHUOLQJHQ HQ GH VFKRRO RQWYDQJW KDQGYDWWHQ RP DIVSUDNHQ WH PDNHQ RYHU KHW JHEUXLN YDQ PHGLD 'H WZHHGH WHDPELMHHQNRPVW VWDDW Q KHW WHNHQ YDQ GH HLJHQ FRPSHWHQWLHV YDQ GH PHGHZHUNHUV GRFHQWHQ OHHUNUDFKWHQ 'H GHUGH ELMHHQNRPVW PDNHQ GH GHHOQHPHUV NHQQLV PHW DOOHUOHL YHUVFKLOOHQGH 6RFLDDO 0HGLD GLH LQJH]HW NXQQHQ ZRUGHQ WLMGHQV GH OHV %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ WDEOHW VPDUWSKRQH RI HHQ ODSWRS 'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :,), +HW LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ RS WH NXQQHQ ODWHQ ZHUNHQ 77

0HOGFRGH HQ VDPHQZHUNLQJ 9HLOLJ 7KXLV

6FKROHQ ZHUNHQ PHW GH VWDSSHQ XLW GH PHOGFRGH ,Q GH SUDNWLMN OHYHUHQ GH VWDSSHQ YRRU HQ QD GH PHOGLQJ YUDJHQ RI RQJHPDNNHOLMNH PRPHQWHQ RS -H YUDDJW MH DI RI GH VLWXDWLH HUQVWLJ JHQRHJ LV 2I MH ZHO JHQRHJ JHGDDQ KHEW RP GH RXGHUV ULFKWLQJ KXOSYHUOHQLQJ WH EHZHJHQ (Q DOV MH HHQPDDO JHPHOG KHEW LV KHW ]DDN LQ FRQWDFW WH EOLMYHQ PHW ]RZHO RXGHUV DOV NLQG PDDU RRN PHW 9HLOLJ 7KXLV

1LYHDX

3URJUDPPD ,Q GH]H WUDLQLQJ OHHU MH ZDW MH PDJ YHUZDFKWHQ YDQ 9HLOLJ 7KXLV KRH YHUORRSW GH SURFHGXUH ZDW LV KHW WLMGSDG HQ ZHONH URO NXQ MH ]HOI LQ GH VDPHQZHUNLQJ PHW 9HLOLJ 7KXLV QHPHQ -H IULVW MH NHQQLV YDQ GH VWDSSHQ XLW GH PHOGFRGH RS HQ ZLVVHOW YLD LQWHUYLVLH HUYDULQJHQ XLW PHW DQGHUH GHHOQHPHUV 7HQ VORWWH OHHU MH KRH MH RPJDDW PHW HPRWLHV HQ OR\DOLWHLW LQ GH JHVSUHNNHQ PHW NLQG HQ RXGHUV

78

0LGGHQPDQDJHPHQW WUDLQLQJ

,V OHLGLQJJHYHQ LHWV YRRU MRX" %HQ MH HHQ DDQVWRUPHQG WDOHQW HQ RYHU HHQ SDDU MDDU OLG YDQ KHW PDQDJHPHQWWHDP" 7LMGHQV GLW NZHHNYLMYHUWUDMHFW YRRU DDQNRPHQG PDQDJHPHQW PDDN MH NHQQLV PHW HHQ DDQWDO PDQDJHPHQWWRROV HQ ELMEHKRUHQGH YDDUGLJKHGHQ RP ]H YHUYROJHQV WRH WH SDVVHQ LQ MH HLJHQ VFKRRORUJDQLVDWLH -H OHHUW RYHU KHW YRUPJHYHQ HQ XLWYRHUHQ YDQ HHQ EHOHLGVSODQ NZDOLWHLWV]RUJ HQ OHLGLQJJHYHQ DDQ HHQ SURMHFW HQ RI SHUVRQHQ

1LYHDX

,Q ]HV ELMHHQNRPVWHQ PDNHQ GH GHHOQHPHUV NHQQLV PHW HHQ EUHHG VFDOD DDQ DFWLYLWHLWHQ GLH ELMGUDJHQ DDQ HHQ VXFFHVYROOH VFKRRORUJDQLVDWLH 'RHOJHULFKW OHLGLQJJHYHQ ORRSW DOV HHQ URGH GUDDG GRRU GH]H ELMHHQNRPVWHQ KHHQ 'H GHHOQHPHUV NULMJHQ HHQ DDQWDO WRROV DDQJHUHLNW ]H OHUHQ KRH ]H GH]H WRROV NXQQHQ JHEUXLNHQ YRRU KXQ HLJHQ VFKRRO 7KHRUHWLVFKH DVSHFWHQ HQ SUDNWLVFKH RHIHQLQJHQ NRPHQ DDQ ERG 8LWHLQGHOLMN KHEEHQ GH GHHOQHPHUV GH KDQGYDWWHQ DDQJHUHLNW JHNUHJHQ RP RS PDFURQLYHDX QDDU KXQ HLJHQ VFKRRORUJDQLVDWLH WH NLMNHQ HQ RP HHQ ZH]HQOLMNH ELMGUDJHQ WH OHYHUHQ DDQ KHW PDQDJHPHQWWHDP

,QKRXG ï&#x201A;·

ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;·

%HODQJ YDQ PLVVLH HQ YLVLH LQ VFKROHQ .ZDOLWHLWV]RUJ HQ EHOHLG 2QWZLNNHOHQ PDNHQ YHUQLHXZHQ PRQLWRUHQ HQ ERUJHQ 'RHOHQ VWHOOHQ 60$57 3ODQPDWLJH WUDMHFWHQ RSVWHOOHQ PHW 3'6$ YDQ 'HPLQJ 6LWXDWLRQHHO OHLGHUVFKDS PHW +HUVH\ HQ %ODQFKDUG &RPPXQLFDWLH HQ .ODQWYULHQGHOLMNKHLG ² FRQWDFWHQ PHW RXGHUV *HVSUHNNHQ YRHUHQ RYHU IXQFWLRQHUHQ ² WKHRULH HQ SUDNWLVFKH RHIHQLQJ 7UDQVDFWLRQHOH DQDO\VH HLJHQ URO HQ GLH YDQ DQGHUHQ 7HDPUROOHQ %HOELQ (IIHFWLHI YHUJDGHUHQ KRH ZHUNW GDW" $JHQGD RS]HWWHQ VWUXFWXXU EHVOXLWYRUPLQJ YRRU]LWWHQ

79

0LQGIXOQHVV NHQQLVPDNLQJ

-H YLQGW ZHUNHQ LQ KHW RQGHUZLMV ERHLHQG PDDU WHJHOLMN NRPW HU RRN YHHO RS MH DI JURWH NODVVHQ ]RUJOHHUOLQJHQ YHUJDGHULQJHQ DFWLYLWHLWHQ YHUVODJOHJJLQJ JHVSUHNNHQ PHW RXGHUV

1LYHDX

.RUWRP HU ]LMQ ZHLQLJ UXVWLJH PRPHQWHQ -H JDDW PDDU GRRU ]RQGHU DDQGDFKW YRRU MH]HOI WH KHEEHQ -H PHUNW GDW MH VWUHVV NULMJW -H JDDW SLHNHUHQ HQ EOLMIW LQ MH KRRIG ]LWWHQ 7KXLV LV KHW PRHLOLMN RP MH ZHUN ORV WH ODWHQ -H VODDSW VOHFKWHU $OV GLW KHUNHQEDDU LV YRRU MRX GDQ NDQ PLQGIXOQHVV LHWV YRRU MH EHWHNHQHQ

:DW LV PLQGIXOQHVV" 0LQGIXOQHVV JDDW RYHU DDQGDFKW EUHQJHQ LQ MH OHYHQ +HW EHWHNHQW OHUHQ PHW PLOGH RSHQ DDQGDFKW DDQZH]LJ WH ]LMQ ELM ZDW QX LV 'RRU MH DDQGDFKW WH VWXUHQ OHHU MH DIVWDQG WH QHPHQ YDQ GH GUXNWH LQ MH KRRIG HQ VWD MH ZHHU RSHQ YRRU GH HUYDULQJHQ YDQ KHW KLHU HQ QX

'RHO YDQ GH ZRUNVKRS .HQQLVPDNHQ PHW PLQGIXOQHVV (U ZRUGHQ WLMGHQV GH ZRUNVKRS RHIHQLQJHQ DDQJHERGHQ GLH MH NXQW WRHSDVVHQ LQ KHW GDJHOLMNV OHYHQ =HNHU LQ MH ZHUN NXQ MH YHHO DDQ GH]H RHIHQLQJHQ KHEEHQ 'H GHHOQHPHUV NULMJHQ HHQ LQGUXN YDQ GH ZHHNVH WUDLQLQJ

:DW LV KHW HIIHFW YDQ GH WUDLQLQJ" :HWHQVFKDSSHOLMN RQGHU]RHN KHHIW DDQJHWRRQG GDW GH YROJHQGH HIIHFWHQ PRJHOLMN ]LMQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

0LQGHU VWUHVV 0LQGHU SLHNHUHQ %HWHU RQWVSDQQHQ %HWHU RPJDDQ PHW DQJVW HQ VRPEHUKHLG $QGHUV RPJDDQ PHW SLMQNODFKWHQ 0HHU HQHUJLH 9HUEHWHULQJ YDQ GH FRQFHQWUDWLH 9HUEHWHUHQ YDQ GH OHYHQVNZDOLWHLW

80

0LQGIXOQHVVWUDLQLQJ 0%65

:LO MH EHWHU RPJDDQ PHW GH ZHUNGUXN LQ KHW RQGHUZLMV VWUHVVNODFKWHQ YRRUNRPHQ HQ HHQ EHWHUH EDODQV WXVVHQ ZHUN HQ SULYp GDQ NDQ HHQ PLQGIXOQHVVWUDLQLQJ LHWV YRRU MH EHWHNHQHQ 0LQGIXOQHVV JDDW RYHU DDQGDFKW EUHQJHQ LQ MH OHYHQ 'H WUDLQLQJ OHHUW MH DQGHUV RPJDDQ PHW GH ZLVVHOYDOOLJKHGHQ YDQ KHW OHYHQ HQ GH GUXNWH YDQ DOOH GDJ 'RRU MH DDQGDFKW WH VWXUHQ OHHU MH DIVWDQG WH QHPHQ YDQ GH GUXNWH LQ MH KRRIG HQ VWD MH ZHHU RSHQ YRRU GH HUYDULQJHQ YDQ KHW KLHU HQ QX

1LYHDX

'H ZHHNVH PLQGIXOQHVVWUDLQLQJ 0LQGIXOQHVV %DVHG 6WUHVV 5HGXFWLRQ LV RQWZLNNHOG GRRU -RQ .DEDW =LQQ 0LQGIXOQHVV LV HHQ FRPELQDWLH YDQ RRVWHUVH PHGLWDWLHWHFKQLHNHQ HQ ZHVWHUVH SV\FKRORJLVFKH NHQQLV 'H WUDLQLQJ LV SUDNWLVFK LQJHULFKW -H OHHUW GRRU WH GRHQ -H RHIHQW YHUVFKLOOHQGH DDQGDFKW PHGLWDWLH HQ \RJDWHFKQLHNHQ -H OHHUW RRN JHGUDJV HQ JHGDFKWHQSDWURQHQ KHUNHQQHQ 7LMGHQV GH VHVVLHV ZRUGHQ HU YHUVFKLOOHQGH WKHPD·V EHKDQGHOG ]RDOV GH DXWRPDWLVFKH SLORRW JUHQ]HQ OHUHQ NHQQHQ RPJDDQ PHW VWUHVV

'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 9RRUDIJDDQG DDQ GH WUDLQLQJ LV HU HHQ NHQQLVPDNLQJVJHVSUHN 1D HHQ DDQWDO ZHNHQ ]DO HU HHQ WHUXJNRPPLGGDJ ]LMQ

5HVXOWDWHQ :HWHQVFKDSSHOLMN RQGHU]RHN KHHIW GH YROJHQGH UHVXOWDWHQ DDQJHWRRQG ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

0LQGHU VWUHVV 0LQGHU SLHNHUHQ %HWHU RQWVSDQQHQ %HWHU RPJDDQ PHW DQJVW HQ VRPEHUKHLG $QGHUV RPJDDQ PHW SLMQNODFKWHQ 0HHU HQHUJLH 9HUEHWHULQJ YDQ GH FRQFHQWUDWLH 9HUEHWHUHQ YDQ GH OHYHQVNZDOLWHLW

81

0LQGVHW GH EDVLV YDQ WDOHQWRQWZLNNHOLQJ ZRUNVKRS

-H KHEW OHHUOLQJHQ GLH XLWGDJLQJHQ RS VFKRRO PHW YHHO SOH]LHU DDQJDDQ GLH KDUG ZHUNHQ YRRU JRHGH UHVXOWDWHQ HQ GLH ]LFK QLHW XLW KHW YHOG ODWHQ VODDQ GRRU WHJHQVODJHQ ]RDOV RQYROGRHQGHV

(U ]LMQ HFKWHU RRN NLQGHUHQ GLH KHW OLHIVW DOOHHQ JHPDNNHOLMNH RSGUDFKWHQ GRHQ HQ GLH ]LFK GRP YRHOHQ ZDQQHHU ]H KDUG PRHWHQ ZHUNHQ RP LHWV RQGHU GH NQLH WH NULMJHQ 9DDN LV KXQ PRWLYDWLH YRRU VFKRRO GDDUGRRU QLHW RSWLPDDO

:DW EOLMNW" 'H PDQLHU ZDDURS PHQVHQ KXQ LQWHOOLJHQWLH HQ PRJHOLMNKHGHQ ]LHQ LV YDQ JURWH LQYORHG RS GH JURHL GLH ]H GRRUPDNHQ (HQ YDVWH PLQGVHW EHOHPPHUW RQWZLNNHOLQJ (HQ JURHLPLQGVHW ]RUJW YRRU PRWLYDWLH HQ GRRU]HWWLQJVYHUPRJHQ HQ LV RQPLVEDDU YRRU KHW RQWSORRLHQ YDQ WDOHQWHQ +HW JRHGH QLHXZV LV GDW MH HHQ YDVWH PLQGVHW ELM NLQGHUHQ NXQW YHUDQGHUHQ LQ HHQ JURHLPLQGVHW /HHUNUDFKWHQ VSHOHQ KLHUELM HHQ FUXFLDOH URO

7LMGHQV GH]H VWXGLHPLGGDJ NULMJ MH HHQ KHOGHUH XLWOHJ RYHU GH PLQGVHWWKHRULH YDQ &DURO 'ZHFN -H NULMJW SUDNWLVFKH WLSV GLH MH KHOSHQ HHQ JURHLJHULFKW NOLPDDW WH FUHsUHQ ELQQHQ MH JURHS -H OHHUW ]RGRHQGH KRH MH HHQ SRVLWLHYH PLQGVHW ELM MH OHHUOLQJHQ HQ MH]HOI NXQW VLPXOHUHQ HQ EHNUDFKWLJHQ 2RN RQWGHN MH ZHONH LPSOLFDWLHV GH]H PDQLHU YDQ GHQNHQ KHHIW YRRU YHUVFKLOOHQGH DVSHFWHQ YDQ KHW RQGHUZLMV HQ MH PDQLHU YDQ OHVJHYHQ

1LYHDX

82

0LQGVHW 6DPHQ JURHLHQ PHW 0LQGVHW WUDMHFW

-H KHEW OHHUOLQJHQ GLH XLWGDJLQJHQ RS VFKRRO PHW YHHO SOH]LHU DDQJDDQ GLH KDUG ZHUNHQ YRRU JRHGH UHVXOWDWHQ HQ GLH ]LFK QLHW XLW KHW YHOG ODWHQ VODDQ GRRU WHJHQVODJHQ ]RDOV RQYROGRHQGHV

(U ]LMQ HFKWHU RRN NLQGHUHQ GLH KHW OLHIVW DOOHHQ JHPDNNHOLMNH RSGUDFKWHQ GRHQ HQ GLH ]LFK GRP YRHOHQ ZDQQHHU ]H KDUG PRHWHQ ZHUNHQ RP LHWV RQGHU GH NQLH WH NULMJHQ 9DDN LV KXQ PRWLYDWLH YRRU VFKRRO GDDUGRRU QLHW RSWLPDDO

:DW EOLMNW" 'H PDQLHU ZDDURS PHQVHQ KXQ LQWHOOLJHQWLH HQ PRJHOLMNKHGHQ ]LHQ LV YDQ JURWH LQYORHG RS GH JURHL GLH ]H GRRUPDNHQ (HQ YDVWH PLQGVHW EHOHPPHUW RQWZLNNHOLQJ (HQ JURHLPLQGVHW ]RUJW YRRU PRWLYDWLH HQ GRRU]HWWLQJVYHUPRJHQ HQ LV RQPLVEDDU YRRU KHW RQWSORRLHQ YDQ WDOHQWHQ +HW JRHGH QLHXZV LV GDW MH HHQ YDVWH PLQGVHW ELM NLQGHUHQ HQ MH]HOI NXQW YHUDQGHUHQ LQ HHQ JURHLPLQGVHW /HHUNUDFKWHQ VSHOHQ KLHUELM HHQ FUXFLDOH URO

7LMGHQV GH]H WZHHGDDJVH WUDLQLQJ ZRUG MH RQGHUJHGRPSHOG LQ GH PLQGVHWWKHRULH HQ NULMJW MH YRRUDO KHHO YHHO SUDNWLVFKH WLSV HQ ZHUNYRUPHQ GLH MH GLUHFW NXQW LQ]HWWHQ LQ MH NODV :H JDDQ XLWJHEUHLG LQ RS DOOH UHOHYDQWLH WKHPD·V ]RDOV KHW DDQJDDQ YDQ XLWGDJLQJHQ GH SODVWLFLWHLW YDQ KHW EUHLQ JURHLJHULFKW FRPSOLPHQWHUHQ OHHUSURFHVVHQ VWUDWHJLHsQ RPJDDQ PHW IRXWHQ HQ OHHUNXLOHQ

1LYHDX

83

0RWLYDWLH

´.ODDU µ -H OHHUOLQJ JRRLW PHW HHQ SORI ]LMQ ZHUN LQ GH QDNLMNEDN« DI JHUDIIHOG HQ QLHW DI +LM ZHUNW YRRU MRX HQ QLHW YRRU ]LFK]HOI $QGHUH OHHUOLQJHQ OHYHUHQ KXQ ZHUN QLHW HHQV LQ =H ]LWWHQ KXQ WLMG XLW LQ GH NODV OXLVWHUHQ QLHW QDDU GH LQVWUXFWLH ZDFKWHQ WRW ]H ZHHU QDDU KXLV PRJHQ -H OHHUOLQJHQ ZLOOHQ QLHW QDDU VFKRRO RI NRPHQ DOOHHQ QRJ QDDU VFKRRO RP ORO WH PDNHQ PHW KXQ YULHQGHQ HQ YULHQGLQQHQ +HHO IUXVWUHUHQG YRRU MRX DOV OHHUNUDFKW

+RH KRX MH KHW YRRU GH NLQGHUHQ pQ MH]HOI OHXN HQ ]LQYRO" +RH KRX MH MH OHHUOLQJHQ HQ MH]HOI JHPRWLYHHUG" 'RRU GH LQIRUPDWLH HQ RHIHQLQJHQ LQ GH]H WUDLQLQJ ]LH MH PRJHOLMNKHGHQ RP KHW DQGHUV DDQ WH SDNNHQ

3URJUDPPD 'DJGHHO 0RWLYDWLH

'DJGHHO 0RWLYDWLH EHwQYORHGHQ YLD GH EDVLVEHKRHIWHQ

'DJGHHO 0RWLYDWLH EHwQYORHGHQ YLD GRHO HQ VXFFHVFULWHULD

'DJGHHO 0RWLYDWLH DOV RQGHUGHHO YDQ GH ZHUNKRXGLQJ

1LYHDX

5HJLVWHUOHUDDU

=TU ) +56 58

7Zqr5F9HRS 14 RU

84

0RWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ ELM KHW MRQJH NLQG

.LQGHUHQ NLMNHQ WY VSHOHQ RS HHQ WDEOHW RI VPDUWSKRQH /HXN HQ OHHU]DDP PDDU GH PRWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ ZRUGW LQ ]XONH DFWLYLWHLWHQ QDXZHOLMNV JHSULNNHOG (HQ JRHGH PRWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ LV GH EDVLV YRRU HHQ HYHQZLFKWLJH WRWDOH RQWZLNNHOLQJ YDQ KHW NLQG

,Q GH]H WUDLQLQJ OHHU MH KRH GH PRWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ JURI ILMQ HQ VHQVRPRWRULVFK YHUORRSW HQ KRH MH GH]H NXQW VWLPXOHUHQ 2RN OHHU MH RYHU GH ZLVVHOZHUNLQJ WXVVHQ GH VRFLDDO HPRWLRQHOH FRJQLWLHYH HQ VSUDDN WDDORQWZLNNHOLQJ HQ GH RQWZLNNHOLQJ YDQ GH PRWRULHN 'LW ZRUGW RQGHUVWHXQG PHW YHHO FRQFUHWH WLSV GLH GLUHFW WRHSDVEDDU ]LMQ LQ GH HLJHQ JURHS

:HONH DFWLYLWHLWHQ HQ PDWHULDOHQ ELHG MH DDQ RP GH PRWRULHN WH VWLPXOHUHQ" +RH RUJDQLVHHU MH GDW" +RH NXQ MH HHQ NLQG PHW ]ZDNNH PRWRULHN RS PDDW EHJHOHLGHQ" (Q ZDQQHHU DGYLVHHU MH GH RXGHUV HHQ NLQGHUI\VLRWKHUDSHXW RI HUJRWKHUDSHXW LQ WH VFKDNHOHQ"

'RHOJURHS 3HXWHUOHLGVWHUV OHHUNUDFKWHQ JURHS LQWHUQ EHJHOHLGHUV

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

85

0RWRULHN HQ VHQVRULVFKH LQIRUPDWLHYHUZHUNLQJ

'RRU GH]H WUDLQLQJ EHJULMS MH GH LQYORHG YDQ GH PRWRULHN RS KHW IXQFWLRQHUHQ YDQ GH OHHUOLQJ HQ GDDUPHH RS GH WRWDOH RQWZLNNHOLQJ YDQ

KHW NLQG 1D DIORRS KHE MH NHQQLV YDQ VHQVRPRWRULHN YDQ GH UHODWLH WXVVHQ

PRWRULHN HQ ZHUNKRXGLQJ HQ YDQ VRFLDDO HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ -H ZHHW KRH MH GH PRWRULHN YDQ MRQJH NLQGHUHQ NXQW VWLPXOHUHQ 'DDUDDQ

JHNRSSHOG KRH MH KHW VFKULMIRQGHUZLMV LQ MH VFKRRO NXQW YHUEHWHUHQ HQ ZDW MH NXQW GRHQ ELM VFKULMISUREOHPHQ ELM HHQ OHHUOLQJ -H ZHHW RRN KRH MH GH

J\POHV HQ KHW SOHLQVSHO NXQW DDQSDVVHQ ]RGDW NLQGHUHQ PHW PRWRULVFKH

VWRRUQLVVHQ YROZDDUGLJ PHH NXQQHQ GRHQ

'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW GDJGHOHQ YDQ XXU 7HONHQV ]DO HU LQIRUPDWLH ZRUGHQ JHJHYHQ PDDU LV HU RRN UXLPWH YRRU HUYDUHQ XLWZLVVHOLQJ HQ HLJHQ

FDVXwVWLHN 'DJGHHO LV YRRU HHQ JURWHU GHHO JHYXOG PHW GH]H FDVXwVWLHN

'DJGHHO

Â&#x2021; 6HQVRULVFKH LQIRUPDWLHYHUZHUNLQJ %DVLV WKHRULH

1LYHDX

Â&#x2021; (UYDULQJVVSHOOHQ SUDNWLVFK Â&#x2021; 0RWRULVFKH RQWZLNNHOLQJ KDQG FR|UGLQDWLH

'DJGHHO

Â&#x2021; 6HQVRULVFKH RQWZLNNHOLQJ YDQ KHW MRQJH NLQG

Â&#x2021; 3UREOHPHQ PHW GH LQIRUPDWLH YHUZHUNLQJ

Â&#x2021; =LHNWHV HQ DDQGRHQLQJHQ RS UHJXOLHUH VFKRRO Â&#x2021; 9RRUEHHOGFDVXV DDQ GH KDQG YDQ YLGHREHHOGHQ

Â&#x2021; HYHQWXHHO VWDUW HLJHQ FDVXwVWLHN

Â&#x2021; 9HUYROJ YRULJH YRRUEHHOGFDVXV

'DJGHHO Â&#x2021; 5HODWLH WXVVHQ VRFLDDO HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ HQ ZHUNKRXGLQJ Â&#x2021; 9HHO HLJHQ FDVXwVWLHN JURHS Â&#x2021; SUDNWLVFKH KXOSPLGGHOHQ PHW ILUPD 6DUNRZ

86

Nieuw in Nederland Heeft u ook te maken met een instroom van nieuwkomers, kinderen die (soms) vanuit de fulltime taalklas of een schakelklas, bij u in de klas komen? Het zijn kinderen waar u rekening mee wilt en moet houden.

Het aanbod “Nieuw in Nederland” bestaat uit drie onderwerpen die in drie dagdelen met een workshopachtig karakter worden aanboden: Talige leeromgeving, Omgaan met trauma en Stimuleren van burgerschap. De dagdelen hebben de opbouw dat er eerst informatie wordt geboden, die daarna gevolgd wordt door ruimte om ervaringen en vragen uit te wisselen die passen in de eigen situatie.

Dagdeel 1: Talig leeromgeving Onderwerpen zijn: effectief woordenschatonderwijs aan kinderen met een NT 2 achtergrond; taal leren door taalgebruiken: maak een talige leeromgeving in je groep; wat is er op de markt voor nieuwkomers: een greep uit les- en leermaterialen; hoe ben je zelf aan de slag met je kinderen in de groep? Ruimte voor uitwisseling van ervaringen en leren van elkaar.

Dagdeel 2: Omgaan met trauma Onderwerpen zijn: kenmerken van het hebben van een trauma; angsten en hechtingsproblematiek; ondersteuningsbehoeften; hoe ben je zelf aan de slag met de kinderen in je groep: ervaringen delen, behandelen van eigen casuïstiek, je eigen rol (leerkracht of hulpverlener?), de rol van de school.

Dagdeel 3: Stimuleren van burgerschap Onderwerpen zijn: het verkennen van de definitie en onderdelen van burgerschap; kennis, vaardigheden en houding bij burgerschap in combinatie met nieuwkomers; hoe ben je zelf aan de slag met de kinderen in uw groep: ervaringen delen, concretiseren burgerschap in de eigen groep en school.

Doelgroep en duur Dit aanbod is specifiek bedoeld voor leerkrachten en intern begeleiders in het primair onderwijs die groepjes nieuwkomers in hun eigen bestaande groep binnenkrijgen of te maken hebben met een schakelklas in de school. Het aanbod bestaat uit alle drie dagdelen van 3 uur en vormen één geheel. Het is niet de bedoeling dat er wordt ingeschreven op deelonderwerpen.

Contact Hoofdkantoor Rijksstraatweg 104 7383 AW Voorst academies@oino-advies.nl T 088 - 410 10 50

www.oino-advies.nl

87

2PJDDQ PHW IDDODQJVW

2PJDDQ PHW IDDODQJVW /HHUOLQJHQ GLH ]RYHHO OLMNHQ WH ZHWHQ PDDU RS HVVHQWLsOH PRPHQWHQ ZDQQHHU HU HHQ SUHVWDWLH YHUZDFKW ZRUGW WRHWVHQ PRQGHOLQJH PRPHQWHQ HWF KHW QLHW NXQQHQ ODWHQ ]LHQ +HUNHQEDDU" 9DVW ZHO /DVWLJ" =HNHU :DQW KRH ZHHW MH QX RI GH]H OHHUOLQJ KHW HFKW QLHW NDQ RI GDW KLM HU PHW ]LMQ SHW QDDU JRRLW" 1RJ EHODQJULMNHU ZHONH KXOS KHHIW GH]H OHHUOLQJ QRGLJ RP KHW ZHO WH NXQQHQ"

,Q GH]H WUDLQLQJ OHHU MH V\PSWRPHQ YDQ IDDODQJVW WH KHUNHQQHQ HQ KDQGHOLQJVEHNZDDP WH ZRUGHQ LQ EHJHOHLGHQ YDQ IDDODQJVW ELM OHHUOLQJHQ :HONH RQGHUVWHXQLQJ EHSHUNW GH EHOHPPHULQJHQ HQ VFKHSW GH NDQVHQ" 9URHJ VLJQDOHUHQ HHQ YDQJQHW YRRU GH]H NLQGHUHQ FUHsUHQ ZDW JHGUDJHQ ZRUGW GRRU VFKRRO RXGHUV OHHUNUDFKWHQ RPJHYLQJ HQ ODVW EXW QRJ OHDVW GRRU KHW NLQG ]HOI ]RUJW YRRU HHQ VWHYLJH EDVLV RP RQGDQNV IDDODQJVW WRFK QDDU JURWH KRRJWHQ WH GXUYHQ VSULQJHQ

3URJUDPPD ,Q WZHH GDJGHOHQ NULMJ MH WKHRULH HQ SUDNWLMNRSGUDFKWHQ URQG GH YROJHQGH RQGHUZHUSHQ

ï&#x201A;· .HQPHUNHQ FRJQLWLHYH VRFLDOH HQ PRWRULVFKH IDDODQJVW

ï&#x201A;· *HGUDJVNHQPHUNHQ ï&#x201A;· ,QWHUYHQWLHV SHGDJRJLVFK HQ GLGDFWLVFK ï&#x201A;· 9DQ EHOHPPHUHQGH JHGDFKWHQ QDDU YHUVWHUNHQGH JHGDFKWHQ ï&#x201A;· 5HIOHFWLHJHVSUHNNHQ RS SURFHV ï&#x201A;· 0HHUYRXGLJH LQWHOOLJHQWLH ï&#x201A;· %HWUHNNHQ YDQ RXGHUV ï&#x201A;· ,QWHUYLVLH RYHU HLJHQ FDVXV

7LMGHQV GH WUDLQLQJ ]DO YHHO UXLPWH ]LMQ YRRU YUDJHQ HQ RSORVVLQJHQ GLH MXOOLH PHHEUHQJHQ XLW GH SUDNWLMN

1LYHDX

88

2PJDDQ PHW PRHLOLMN JHGUDJ

*UHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ ZRUGW YDDN JH]LHQ DOV PRHLOLMN JHGUDJ PDDU RRN WHUXJJHWURNNHQ JHGUDJ LV PRHLOLMN LV YRRU HHQ OHHUNUDFKW 2PJDDQ PHW JHGUDJ YUDDJW YHHO YDQ GH YDDUGLJKHGHQ YDQ GH OHHUNUDFKW $OV MH YROGRHW DDQ HHQ DDQWDO YRRUZDDUGHQ RP SRVLWLHI JHGUDJ WH FUHsUHQ NXQ MH HHQ VWDS YHUGHU JDDQ DDQOHUHQ YDQ JRHG JHGUDJ =R NDQ HHQ JURHS ZHUNHQ DDQ SRVLWLHI JHGUDJ HQ NXQQHQ GH UROOHQ ELQQHQ GH JURHS SRVLWLHI YHUDQGHUHQ 2RN KHW DDQSDNNHQ YDQ SHVWHQ LV HHQ SUREOHHP ZDDUELM GH JURHS HHQ EHODQJULMNH URO NDQ VSHOHQ

,Q HHQ YLHUWDO GDJGHOHQ OHHU MH ï&#x201A;· GDW MH HU OHHUNUDFKW WRH GRHW DOV KHW JDDW RP KHW VFKHSSHQ YDQ JRHGH YRRUZDDUGHQ RP JRHG JHGUDJ WH FUHsUHQ LQ GH JURHS ,Q GH VSLHJHO NLMNHQ QDDU MH HLJHQ JHGUDJ ï&#x201A;· KRH JHGUDJVYHUDQGHULQJHQ SODDWVYLQGHQ HQ KRH MH GDDUELM JHEUXLN NDQ PDNHQ YDQ JHGUDJVWKHRULH ï&#x201A;· KRH SRVLWLHYH JURHSVYRUPLQJ HHQ EHODQJULMNH ELMGUDJH OHYHUW DDQ KHW YRRUNRPHQ YDQ QHJDWLHI JHGUDJ LQ GH JURHS HQ SHVWHQ ï&#x201A;· 'RRUJDDQGH OLMQ 6(2 HQ YRRUNRPHQ SHVWJHGUDJ ï&#x201A;· 0RJHOLMNKHLG WRW LQWHUYLVLH .HQQLV LV PDFKW NHQQLV GHOHQ LV NUDFKW

3URJUDPPD H ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· :DW LV PRHLOLMN JHGUDJ" ï&#x201A;· 3RVLWLHI OHHUNUDFKWJHGUDJ ï&#x201A;· 3RVLWLHYH RI QHJDWLHYH JURHS ï&#x201A;· *URHSVYRUPLQJ

H ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· 3RVLWLHYH IHHGEDFN ï&#x201A;· )RUPXOHUHQ YDQ JURHSVGRHOHQ 2*:

ï&#x201A;· $DQJHOHHUG JHGUDJ DIOHUHQ $%& PHWKRGH

H ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· *HOLMNZDDUGLJ LQ JHVSUHN PHW RXGHUV HQ NLQGHUHQ ï&#x201A;· 9UDDJ JHVSUHNVWHFKQLHNHQ YRRU JHGUDJVYHUDQGHULQJ ï&#x201A;· 'RVVLHUYRUPLQJ HQ YHUVODJOHJJLQJ ï&#x201A;· +RRJEHJDDIG HQ PRHLOLMN JHGUDJ

H ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· *HGUDJ LQ HHQ JURHSVSODQ ï&#x201A;· 6(2 FRPSHWHQWLHV ï&#x201A;· /HHUOLMQ 6(2 ï&#x201A;· 3HVWHQ ² $QWL SHVWSURJUDPPD·V

1LYHDX

5HJLVWHUOHUDDU

E$Y<MW5= 58 89

2QWZLNNHOHQ YDQ HHQ H OHDUQLQJ

6RPPLJH OHHUNUDFKWHQ KHEEHQ ]LFK JHVSHFLDOLVHHUG RS HHQ EHSDDOG JHELHG HQ GDDUGRRU YHHO NHQQLV LQ KXLV GLH ]H JUDDJ ]RXGHQ GHOHQ 'DW NDQ RS YHUVFKLOOHQGH PDQLHUHQ (HQ YDQ GLH PDQLHUHQ LV KHW PDNHQ YDQ HHQ H OHDUQLQJ (HQ RQOLQH FXUVXV GLH OHHUNUDFKWHQ LQ KXQ HLJHQ WLMG NXQQHQ YROJHQ

,Q ELMHHQNRPVWHQ OHHU MH QLHW DOOHHQ KRH MH HHQ JRHGH H OHDUQLQJ PDDNW MH JDDW GH]H RRN GDDGZHUNHOLMN PDNHQ 1D DIORRS YDQ GH WUDLQLQJ LV MH H OHDUQLQJ NODDU YRRU JHEUXLN GRRU MH FROOHJD·V -H JHEUXLNW KLHUYRRU GH WRROV GLH 2LQ2 $GYLHV YRRU MH EHVFKLNEDDU VWHOW :H VWDUWHQ PHW KHW RS HHQ ULMWMH ]HWWHQ YDQ GH YHUVFKLOOHQGH GLGDFWLVFKH YRUPHQ GLH MH NXQW JHEUXLNHQ YRRU MH H OHDUQLQJ :HONH SDVW KHW EHVWH ELM MRXZ RQGHUZHUS" :HONH LQIRUPDWLH ZLO MH GHOHQ HQ ZDW YRRU RSGUDFKWHQ PRHWHQ FXUVLVWHQ JDDQ PDNHQ" +RH NXQ MH GLW ]R GRHQ GDW KHW ]HOIFRUULJHUHQG LV" -H ZLOW QDPHOLMN GDW FXUVLVWHQ GH H OHDUQLQJ YROOHGLJ ]HOIVWDQGLJ NXQQHQ YROJHQ +HW LQYHQWDULVHUHQ YDQ EURQQHQ HQ PDWHULDOHQ LV QDWXXUOLMN YDQ EHODQJ 1HHP DOOHV ZDW MH KHEW YDVW PHH 7LMGHQV KHW PDNHQ YDQ GH H OHDUQLQJ ]XO MH PHUNHQ GDW MH ZHOOLFKW PHHU EURQQHQ QRGLJ KHEW +RH JD MH RP PHW EURQQHQ HQ FRS\ULJKW" *HEUXLN MH EHVWDDQGH ILOPSMHV RS LQWHUQHW RI JD MH ]HOI HHQ ILOPSMH PDNHQ" $OV MH ]HOI HHQ ILOPSMH PDDNW KRH ]RUJ MH HU GDQ YRRU GDW GLW HU SURIHVVLRQHHO XLW ]LHW %HQ MH ]HOI LQ EHHOG RI ZRUGW KHW HHQ DQLPDWLH"

8LWHLQGHOLMN GRHQ ZH DOOHPDDO HONDDUV H OHDUQLQJ HQ YRRU]LHQ ZH HONDDU YDQ IHHGEDFN 1D GULH ELMHHQNRPVWHQ GLH HONDDU QLHW WH VQHO RSYROJHQ MH KHEW WXVVHQGRRU HHQ KRRS ZHUN WH GRHQ VWDDW MH H OHDUQLQJ DOV HHQ KXLV HQ NXQQHQ MH FROOHJD·V GH]H JDDQ PDNHQ 'H EHODQJULMNVWH LQIRUPDWLH GLH ZH LQ GH]H WUDLQLQJ EHKDQGHOHQ KHEEHQ ZH DOV YRRUEHHOG RRN LQ HHQ H OHDUQLQJ JHYDW 'DDUPHH KHE MH RRN HHQ YRRUEHHOG YDQ KRH HHQ H OHDUQLQJ HUXLW NDQ ]LHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ ,%·HUV GLUHFWHXUHQ 07 GLH ]LFK KHEEHQ JHVSHFLDOLVHHUG LQ HHQ EHSDDOG YDNJHELHG HQ GH]H NHQQLV JUDDJ RS HHQ SURIHVVLRQHOH PDQLHU ZLOOHQ GHOHQ

'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU

1LYHDX

5HJLVWHUOHUDDU

2U(OH$IF7 58 90

2SEUHQJVWJHULFKW FRDFKHQ

(HQ WUDLQLQJ ZDDUELM KHW RSEUHQJVWJHULFKW FRDFKHQ FHQWUDDO VWDDW 1DDVW HHQ HHUVWH IRFXV RS GH DOJHPHQH EDVLV PHW EHWUHNNLQJ WRW FRDFKLQJ YDDUGLJKHGHQ HQ GH URO YDQ GH LE HU ]DO HU VSHFLILHN ZRUGHQ LQJH]RRPG +HW JDDW GDDUELM RP ]DNHQ DOV ZHUNHQ PHW GDWD FRDFKHQ RS SODQPDWLJ KDQGHOHQ HQ HIIHFWLYLWHLW +RH YRHU MH HHQ JRHGH RSEUHQJVWJHULFKWH JURHSVEHVSUHNLQJ HQ OHHUOLQJEHVSUHNLQJ

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU

3URJUDPPD 7HONHQV ]DO KHW GRHO ]LMQ RP GH OHHUNUDFKW LQ VWDDW WH VWHOOHQ ]HOI HLJHQDDU WH ]LMQ YDQ KHW SODQPDWLJ KDQGHOHQ GH NHX]HV GLH ZRUGHQ JHPDDNW HQ GH YHUWDOLQJ QDDU GH SUDNWLMN (U ]DO DDQGDFKW ]LMQ YRRU GH PDQLHU ZDDURS PHQVHQ OHUHQ HQ KRH GH RQGHUVWHXQLQJVEHKRHIWHQ YDQ GH OHHUNUDFKW VFKHUS NXQQHQ ZRUGHQ JHPDDNW 'LW ZRUGW LQ YHUEDQG JHEUDFKW PHW GH YDDUGLJKHGHQ HQ RQWZLNNHOLQJ YDQ GH LE HU

'RHO $DQ KHW HLQGH YDQ GH WUDLQLQJ LV HU NHQQLV RYHU KHW FRDFKHQ YDQ OHHUNUDFKW LQ UHODWLH WRW KHW HIIHFWLHI LQ]HWWHQ YDQ GDWD HQ JHJHYHQV 8LWHLQGHOLMN GRHO GDDUELM LV GDW GH LE HU RSWLPDDO LQ VWDDW LV GH OHHUNUDFKW WH EHJHOHLGHQ LQ GDWJHQH ZDW QRGLJ LV RP ]HOI LQ GH SUDNWLMN YHUGHU WH NXQQHQ 1DDVW LQIRUPDWLH HQ WKHRULH ]DO HU RRN UXLPWH ]LMQ YRRU XLWZLVVHOLQJ HQ GHOHQ YDQ NHQQLV

91

2SOHLGLQJ 6SHFLDOLVW /HHV HQ VSHOOLQJSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH

3DVVHQG RQGHUZLMV YUDDJW RP EHSDDOGH VSHFLDOLVDWLHV ELQQHQ GH VFKRRO 9HHO VFKROHQ ]LMQ ]LFK HU ERYHQGLHQ YDQ EHZXVW GDW GRRU YHUEHWHULQJ YDQ KHW OHHV HQ VSHOOLQJRQGHUZLMV GH UHVXOWDWHQ YDQ OHHUOLQJHQ DDQ]LHQOLMN NXQQHQ YHUEHWHUHQ

1LYHDX

9HHO VFKROHQ KHEEHQ KHW 3URWRFRO /HHVSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH LQJHYRHUG RI GLW DDQJHSDVW DDQ KXQ HLJHQ VLWXDWLH 'DDULQ ZRUGHQ YHHO DDQEHYHOLQJHQ JHGDDQ YRRU KHW OHHV HQ VSHOOLQJEHOHLG RS XZ VFKRRO 'H 7DDOFR|UGLQDWRU ZHUNW GH]H DDQEHYHOLQJHQ LQ RYHUOHJ PHW GH GLUHFWLH XLW RS EHOHLGVQLYHDX 'H 6SHFLDOLVW /HHV HQ VSHOOLQJSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH ]RUJW HUYRRU GDW GH]H DDQEHYHOLQJHQ ZRUGHQ RPJH]HW LQ HIIHFWLHI KDQGHOHQ KRXGW GH DFWXHOH RQWZLNNHOLQJHQ ELM HQ OHYHUW PHGH KLHUGRRU HHQ ELMGUDJH DDQ GH NZDOLWHLWVYHUKRJLQJ YDQ KDQGHOLQJVJHULFKW DDQERG HQ LQVWUXFWLH 'H 6SHFLDOLVW /HHV HQ VSHOOLQJSUREOHPHQ HQ '\VOH[LH ULFKW ]LFK RS KHW YHUEHWHUHQ YDQ KHW OHHV HQ VSHOOLQJRQGHUZLMV RS VFKRRO FRPPXQLFHHUW KLHURYHU RSORVVLQJVJHULFKW PHW GH GLUHFWLH KHW WHDP OHHUOLQJHQ HQ RXGHUV HQ ULFKW ]LFK RS GH GDJHOLMNVH DDQSDN YDQ HUQVWLJH OHHV HQ VSHOOLQJSUREOHPHQ HQ G\VOH[LH LQ GH NODV 'RHOJURHS ,QWHUQ EHJHOHLGHUV UHPHGLDO WHDFKHUV HQ OHHVFR|UGLQDWRUHQ 3URJUDPPD

%DVLVFXUVXV +HW $%& YDQ '\VOH[LH ,QOHLGLQJ RS GH HLQGRSGUDFKW HQ SUHVHQWDWLHWHFKQLHNHQ &RDFKLQJV PRGXOHV 9HUGLHSLQJVPRGXOHV YDQ GDJGHOHQ 7ZHH NHHU ,QWHUYLVLHELMHHQNRPVW YDQ XXU (LQGSUHVHQWDWLH

92

3DVVHQG 2QGHUZLMV +*: EDVLV

,HGHU NLQG YHUGLHQW JRHG RQGHUZLMV 0DDU KRH" ,Q LQKRXGHOLMNH ELMHHQNRPVWHQ YHUVWHUNHQ ZH MH EHNZDDPKHLG RS EDVLV YDQ NHQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ GLH ZH KDQWHUHQ HQ QRGLJ KHEEHQ ELQQHQ 3DVVHQG 2QGHUZLMV +HUNHQEDDU HQ GLUHFW WRHSDVEDDU LQ GH SUDNWLMN JHHQ LQJHZLNNHOGH WKHRUHWLVFKH PRGHOOHQ PDDU ¶EHVW SUDFWLFHV· 'LW WUDMHFW VOXLW ERYHQGLHQ QDDGORRV DDQ RS GH PLVVLH YDQ GH PLQLVWHU YDQ 2& : GLH KHW KDQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ ELQQHQ 3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRUVFKULMIW

%LQQHQ KHW KDQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ +*: JDDW KHW RP KHW LQ NDDUW EUHQJHQ YDQ GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ DOOH OHHUOLQJHQ HQ KHW SODQQHQ YDQ KHW RQGHUZLMVDDQERG LQ HHQ JURHVSODQ ]RGDW EHRRJGH OHHURSEUHQJVWHQ JHUHDOLVHHUG NXQQHQ ZRUGHQ +HW GHQNHQ LQ RQGHUZLMVEHKRHIWHQ GLHQW JHPHHQJRHG WH ZRUGHQ HQ ]DO DOV XLWJDQJVSXQW PRHWHQ GLHQHQ YRRU KHW KDQGHOHQ YDQ GH OHHUNUDFKW LQ UHODWLH WRW iOOH NLQGHUHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ 07 LE HUV ]RUJ FR|UGLQDWRUHQ RQGHUVWHXQLQJVWHDP

.HQQLV YDDUGLJKHGHQ HQ RSEUHQJVWHQ -H NHQW GH XLWJDQJVSXQWHQ YDQ +*: HQ EHVFKLNW RYHU LQ]LFKW RS GDW ZDW MH UHHGV KDQGHOLQJVJHULFKW GRHW pQ KHWJHHQ MH KDQGHOLQJVJHULFKWHU ]RX ZLOOHQ GRHQ LQ MH GDJHOLMNV ZHUN

-H ZHHW ZHONH FRPSHWHQWLHV HQ OHHUNUDFKWYDDUGLJKHGHQ HHQ NDGHU ]LMQ ELQQHQ GH YROJHQGH YLHU WKHPD·V

ï&#x201A;· %DVLVKRXGLQJ HQ SHGDJRJLVFK NOLPDDW ï&#x201A;· 'LGDFWLHN LQVWUXFWLH EHJHOHLGLQJ GLIIHUHQWLDWLH HQ IHHGEDFN ï&#x201A;· .ODVVHQPDQDJHPHQW ï&#x201A;· 6FKRRO HQ JURHSVQLYHDX

-H ZHHW ZHONH IRUPXOLHUHQ HQ FKHFNOLVW MH NXQQHQ RQGHUVWHXQHQ HQ PDDNW EHUHGHQHHUG NHX]HV LQ KRH GH]H LQ WH ]HWWHQ ELQQHQ GH VFKRRO ï&#x201A;· *URHSVRYHU]LFKW JURHSVSODQ JURHLGRFXPHQW ï&#x201A;· *URHSVEHVSUHNLQJ OHHUOLQJEHVSUHNLQJ =$7

1LYHDX

93

3HXWHU HQ .OHXWHUEUHLQ

.OHXWHUV ]LMQ ¶HHQ YRONMH DSDUW· =H IXQFWLRQHUHQ HQ OHUHQ RS HHQ DQGHUH PDQLHU GDQ RXGHUH NLQGHUHQ 1LHW YRRU QLHWV ZDV HU YURHJHU LQ GH JRHGH RXGH WLMG HHQ DSDUWH RSOHLGLQJ YRRU NOHXWHUOHHUNUDFKWHQ

0DDU GRRU GH WHFKQLVFKH PRJHOLMNKHGHQ YDQ QX ZHWHQ ZH YHHO RYHU GH DDQOHJ HQ RQWZLNNHOLQJ YDQ GH KHUVHQHQ (Q GDDUPHH NXQQHQ YHHO ¶NOHXWHUELM]RQGHUKHGHQ· YHUNODDUG ZRUGHQ :DDURP YUDJHQ NOHXWHUV VWHHGV PDDU ZDDURP" :DDURP KRUHQ ]H ]R JUDDJ VWHHGV KHW]HOIGH YHUKDDO RI GRHQ ]H KHW]HOIGH VSHO" (Q ZDDURP LV VSHOHQG OHUHQ GH HQL JH PRJHOLMNKHLG YDQ OHUHQ ELM NOHXWHUV" ,Q GH]H WUDLQLQJ NULMJ MH LQIRUPD WLH ZDDUGRRU MH YDQ ¶RQEHZXVW EHNZDDP· RSVFKXLIW QDDU ¶EHZXVW EH NZDDP· -H ZHHW KRH GH KHUVHQHQ YDQ NOHXWHUV IXQFWLRQHUHQ -H ZHHW ZDW NOHXWHUV GDDUGRRU ZHO HQ QLHW NXQQHQ HQ YRRUDO ZDW ]H QRGLJ KHEEHQ

3URJUDPPD Dagdeel 1 - Het peuterâ&#x20AC;&#x201C; en kleuterbrein Dagdeel 2 - Ontwikkeltaken van het jonge kind Dagdeel 3 - Leren en ontwikkelen

1LYHDX

5HJLVWHUOHUDDU

L T] J* [V 58

94

3URJUDPPHUHQ HQ KHW -RQJH .LQG

3URJUDPPHUHQ OHHUW NLQGHUHQ HQ OHHUNUDFKWHQ YDDUGLJKHGHQ GLH SDVVHQ ELM OHUHQ HQ ZHUNHQ LQ GH H HHXZ 2RN MRQJH NLQGHUHQ NRPHQ DO RS VFKRRO PHW YHHO GLJLWDOH YDDUGLJKHGHQ 'DDUELM KHHIW GH VFKRRO DOV WDDN KLHUELM DDQ WH VOXLWHQ 2RN YRRU MRQJH NLQGHUHQ LV SURJUDPPHUHQ QDDVW OHHU]DDP RRN HHQ XLWGDJHQGH OHXNH DFWLYLWHLW ,Q GH]H ELMHHQNRPVW JDDQ ZH LQ RS GH PRJHOLMNKHGHQ YDQ SURJUDPPHUHQ ELM KHW MRQJH NLQG 2RN SURJUDPPHUHQ ]RQGHU FRPSXWHU LV PRJHOLMN

1LYHDX

$DQ KHW HLQG YDQ GH ELMHHQNRPVW ZHHW X ZHONH PRJHOLMNKHGHQ SURJUDPPHUHQ NDQ ELHGHQ ELQQHQ KHW RQGHUZLMV DDQ KHW MRQJH NLQG 'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU %HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV NXQQHQ LQ KXQ HLJHQ NODV JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ FRPSXWHU WDEOHW ]RGDW KHW JHOHHUGH GLUHFW WRHJHSDVW NDQ ZRUGHQ ,QGLHQ HU WDEOHWV RS GH VFKRRO DDQZH]LJ ]LMQ ]LMQ GH YROJHQGH DSSV DDQ WH EHYHOHQ )ROGLI\ 6FUDWFK MXQLRU 7XUWOH ORJLF 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG PHW FRPSXWHU ZHONH LV YHUERQGHQ DDQ HHQ JRHG ZHUNHQGH LQWHUQHWYHUELQGLQJ

95

3URJUDPPHUHQ LQ KHW RQGHUZLMV

,Q HHQ PDDWVFKDSSLM ZDDULQ FRPSXWHUV FHQWUDDO VWDDQ ]RXGHQ OHHUOLQJHQ QDDVW UHNHQHQ WDDO HQ DDUGULMNVNXQGH RS GH EDVLVVFKRRO RRN HHQ SURJUDPPHHUWDDO PRHWHQ OHUHQ ,Q GH WRHNRPVW LV KHW ZDDUVFKLMQOLMN QHW ]R EHODQJULMN RP WH NXQQHQ SURJUDPPHUHQ DOV RP JRHG (QJHOV WH NXQQHQ VSUHNHQ 'H YDDUGLJKHGHQ GLH GDDUELM QRGLJ ]LMQ KHOSHQ LQ]LFKW WH NULMJHQ LQ GH DFKWHUNDQW YDQ GH DSSDUDWHQ GLH ZH GDJHOLMNV JHEUXLNHQ 3URJUDPPHUHQ OHHUW NLQGHUHQ FUHsUHQ LQ SODDWV YDQ FRQVXPHUHQ

1LYHDX

'RHOJURHS /HHUNUDFKW PLGGHQ HQ ERYHQERXZ LFW FR|UGLQDWRU GLUHFWLH HQ ,% 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU 3URJUDPPD 7LMGHQV GH]H ELMHHQNRPVW OHHUW X GH EHJLQVHOHQ KRH X RS HHQYRXGLJH ZLM]H DDQGDFKW NXQW EHVWHGHQ DDQ SURJUDPPHUHQ LQ XZ JURHS 9DDUGLJKHGHQ GLH NLQGHUHQ OHUHQ YDQ SURJUDPPHUHQ ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

&UHDWLHI HQ ORJLVFK GHQNHQ 5XLPWHOLMN LQ]LFKW 3UREOHHPRSORVVHQG YHUPRJHQ 6WUXFWXUHUHQ 6DPHQZHUNHQ

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV NXQQHQ LQ KXQ HLJHQ NODV JHEUXLN PDNHQ YDQ HHQ FRPSXWHU WDEOHW ]RGDW KHW JHOHHUGH GLUHFW WRHJHSDVW NDQ ZRUGHQ ï&#x201A;· ,QGLHQ HU WDEOHWV RS GH VFKRRO DDQZH]LJ ]LMQ ]LMQ GH YROJHQGH DSSV DDQ WH EHYHOHQ .RGDEOH VSKHUR ï&#x201A;· 'H ORFDWLH KHHIW GH EHVFKLNNLQJ RYHU HHQ JRHG ZHUNHQG GLJLERUG PHW FRPSXWHU ZHONH LV YHUERQGHQ DDQ HHQ JRHG ZHUNHQGH LQWHUQHWYHUELQGLQJ

96

3V\FKRORJLH LQ GH NODV

,Q GH]H WUDLQLQJ GXLNHQ ZH ZDW GLHSHU GH WKHRULH LQ YDQ YLMI VWRRUQLVVHQ $'+' $66 2'' $QJVW HQ KHFKWLQJVVWRRUQLVVHQ

1LYHDX

+HW RPJDDQ PHW OHHUOLQJHQ PHW HHQ JHGUDJVVWRRUQLV LQ HHQ NODV YRO PHW DQGHUH NLQGHUHQ LV QLHW DOWLMG HYHQ PDNNHOLMN 'RRU GH NHQQLV URQGRP GH VWRRUQLVVHQ WH YHUJURWHQ OHHU MH ZDW MH ZHO HQ QLHW YDQ GH]H NLQGHUHQ NXQW YHUZDFKWHQ 'RRU SRVLWLHI WH NLMNHQ QDDU GH PRJHOLMNKHGHQ RQWGHNNHQ ZH ZHONH NDQVHQ HU ]LMQ YRRU GH OHHUNUDFKWHQ YDQ GH]H NLQGHUHQ 2RN EHVSUHNHQ ZH KRH MH GH JUHQV WXVVHQ RQGHUZLMV HQ KXOSYHUOHQLQJ DOV VFKRRO HQ DOV LQGLYLGXHOH OHHUNUDFKW ]RUJYXOGLJ EHZDDNW :H EHNLMNHQ YHHO PRJHOLMNKHGHQ GLH LQSDVEDDU NXQQHQ ]LMQ ELQQHQ KHW UHJXOLHUH RQGHUZLMV %$2 HQ 6%2

:H JDDQ PHW HHQ SRVLWLHYH EULO NLMNHQ QDDU ´QHJDWLHIµ JHGUDJ =RUJHQ GDW ZH HU PLQGHU ´ODVWµ GRRU HUYDUHQ *HGUDJVSUREOHHP YHUVXV VWRRUQLV ZDW LV KHW YHUVFKLO" 9HUGHU NRPW DDQ ERG 3UDNWLVFKH KDQGUHLNLQJHQ YRRU LQ GH NODV RXGHUFRQWDFWHQ XLWZLVVHOHQ YDQ HUYDULQJHQ HQ WLSV PHW HONDDU

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ HQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV

5HJLVWHUOHUDDU

'DJGHHO $'+' 'DJGHHO 2SSRVLWLRQHHO *HGUDJ 'DJGHHO $66 'DJGHHO $QJVW IDDODQJVW HQ GHSUHVVLH 'DJGHHO +HFKWLQJVSUREOHPDWLHN

9G +W<*=,; 58 97

5HIHUHQWLHQLYHDXV HQ SDVVHQGH SHUVSHFWLHYHQ

'H LQKRXGHOLMNH GRHOHQ XLW GH UHIHUHQWLHQLYHDXV HQ SDVVHQGH SHUVSHFWLHYHQ PDNHQ GDW MH RQGHUZLMV RS PDDW NXQW ELHGHQ $OV MH ZHHW QDDU ZHONH YRUP YDQ YRRUWJH]HW RQGHUZLMV HHQ OHHUOLQJ RYHUVWDSW NXQ MH EHSDOHQ RI GH OHHUOLQJ ¶RS NRHUV OLJW· %LHG MH QX RYHUERGLJH GRHOHQ DDQ HQ NXQ MH JDDQ VFKUDSSHQ" 2I PRHW MH KHW RQGHUZLMV YHUULMNHQ RI YHUVQHOOHQ ]RGDW GH OHHUOLQJ KHW JHZHQVWH VWDUWQLYHDX DDQ NDQ" 'H]H WUDLQLQJ LV YRRU OHHUNUDFKWHQ HQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV GLH KHW EHVWH XLW HONH OHHUOLQJ ZLOOHQ KDOHQ %LMHHQNRPVW

1LYHDX

+RH YHUKRXGHQ GH NHUQGRHOHQ GH UHIHUHQWLHQLYHDXV IXQGDPHQWHOH HQ VWUHHIQLYHDXV HQ GH OHHUURXWHV ]LFK WRW HONDDU" :DW LV KHW GRHO YDQ GH]H QLYHDX LQGHOLQJ" :DW ]LMQ LQKRXGHOLMNH YHUVFKLOOHQ HQ RYHUHHQNRPVWHQ WXVVHQ GH WDDO HQ UHNHQQLYHDXV" :HONH GRHOHQ PRHW MH PLQLPDDO QDVWUHYHQ HQ ZHONH GRHOHQ PRHWHQ PLQLPDDO EHKHHUVW ZRUGHQ GRRU MRXZ OHHUOLQJHQ" 9RRU ZHONH OHHUOLQJHQ VWUHHI MH ZHON QLYHDX QD ]RGDW MH UHFKW GRHW DDQ KXQ PRJHOLMNKHGHQ HQ ]RUJW YRRU HHQ YHLOLJH RYHUVWDS QDDU KHW YRRUWJH]HW RQGHUZLMV" ,Q GH]H WUDLQLQJ GXLN MH LQ GH YHUVFKLOOHQGH GRHOHQOLMVWHQ HQ OHJ MH HHQ UHODWLH PHW KHW DDQERG LQ GH PHWKRGHQ YDQ MRXZ VFKRRO -H OHHUW ZHONH DDQSDVVLQJHQ MH NXQW PDNHQ HQ ZHONH DFFHQWHQ MH NXQW OHJJHQ YRRU MRXZ JURHS %LMHHQNRPVW +RH ZDQQHHU HQ PHW ZLH EHSDDO MH ZHONH OHHUURXWH ELM HHQ OHHUOLQJ SDVW" (Q KRH JHHI MH GLH OHHUURXWH YHUYROJHQV YRUP LQ MH RQGHUZLMV" 2S HHQ PDQLHU GLH ELM GH OHHUOLQJ SDVW HQ GLH XLWYRHUEDDU LV LQ GH JURHS" ,Q GH]H WUDLQLQJ OHHU MH KRH GH OHHUNUDFKW HQ GH LQWHUQ EHJHOHLGHU VDPHQ PHW GH OHHUOLQJ HQ GH RXGHUV LQYXOOLQJ JHYHQ DDQ GH UHVWHUHQGH OHVWLMG YDQ HHQ OHHUOLQJ RS VFKRRO 'H UHIHUHQWLHQLYHDXV HQ OHHUURXWHV ]LMQ KLHUELM HHQ KXOSPLGGHO :DQQHHU GXLGHOLMN LV ZHONH GRHOHQ ZRUGHQ DDQJHERGHQ HQ ZHONH GRHOHQ NXQQHQ YHUYDOOHQ NDQ GH UHVWHUHQGH RQGHUZLMVWLMG JHSODQG ZRUGHQ +RH NXQQHQ GH VWLPXOHUHQGH IDFWRUHQ YDQ KHW NLQG HQ KHW RQGHUZLMV EHQXW ZRUGHQ RP GH GRHOHQ WH EHUHLNHQ" 7LMGHQV GH]H WUDLQLQJ PDDN MH HHQ VWDUW PHW KHW VFKULMYHQ YDQ HHQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI YRRU HHQ OHHUOLQJ XLW MH VFKRRO

98

5HNHQHQ VWDUWZRUNVKRS

9RRU OHHUNUDFKWHQ GLH VWDUWHQ PHW HHQ QLHXZH PHWKRGH LV KHW EHODQJULMN RP JRHGH YRRUOLFKWLQJ WH NULMJHQ RYHU GH EDVLV YDQ GH PHWKRGH HQ KRH MH GH]H ]R LQ NXQW ]HWWHQ WLMGHQV GH OHVVHQ GDW MH HU KHW PD[LPDOH XLW KDDOW 'H PHWKRGH KDQWHHUW HHQ EHSDDOGH ZHUNZLM]H ZDDUYDQ GH OHHUNUDFKWHQ PRHWHQ ZHWHQ KRH GLH LV +RH PRHW MH LQ GH JURHS RPJDDQ PHW GH YHUVFKLOOHQGH LQVWUXFWLHQLYHDXV HQ KRH SDN MH GLW RS VFKRROEUHHG DDQ" 2S EDVLV YDQ GH DQWZRRUGHQ NXQ MH DOV VFKRRO HHQ JRHGH GRRUJDDQGH OLMQ FUHsUHQ RS KHW JHELHG YDQ UHNHQHQ YDQ JURHS WRW HQ PHW

1LYHDX

'H]H VWDUWWUDLQLQJ LV EHGRHOG RP OHHUNUDFKWHQ LQ NRUWH WLMG PHHU NHQQLV HQ LQ]LFKW WH JHYHQ LQ GH PHWKRGH ]RGDW ]H VQHO HQ HIILFLsQW DDQ GH VODJ NXQQHQ LQ GH GDJHOLMNVH SUDNWLMN 1D GH]H WUDLQLQJ ZHHW MH SUHFLHV KRH MH PHW GH PHWKRGH PRHW ZHUNHQ ZHHW MH ZHONH PDWHULDOHQ MH ZDQQHHU LQ PRHW ]HWWHQ HQ LV HU DIVWHPPLQJ RYHU GH GRRUJDDQGH OLMQ 3URJUDPPD 'H WUDLQLQJ VWDUW PHW KHW XLWOHJJHQ YDQ GH EDVLV YDQ GH PHWKRGH :DW ]LMQ GH DFKWHUJURQGHQ YDQ GH PHWKRGH HQ RS ZHONH PDQLHU ZRUGHQ GH EDVDOH UHNHQVWUDWHJLHsQ DDQJHSDNW 'LW LV EHODQJULMN YRRU OHHUNUDFKWHQ ]RGDW PHQ ZHHW ZDDURP MH RS GH]H ZLM]H GH OHHUGRHOHQ DDQELHGW DDQ GH OHHUOLQJHQ 'DDUQD ZRUGW JHNHNHQ QDDU GH PDWHULDOHQ ZHONH PDWHULDOHQ KRUHQ DOOHPDDO ELM GH PHWKRGH HQ ZDQQHHU ZRUGHQ GH]H LQJH]HW 1LHW YRRU LHGHUH JURHS LV GLW JHOLMN GXV GDDURP GHV WH SUHWWLJHU RP GLW WH EHVSUHNHQ 9HUYROJHQV ZRUGW GH RSERXZ HQ VWUXFWXXU YDQ GH PHWKRGH EHKDQGHOG ,HGHUH UHNHQPHWKRGH LV RS HHQ EHSDDOGH PDQLHU RSJHERXZG HQ KHW LV GDDURP JRHG RP GLH ]RYHHO PRJHOLMN DDQ WH KRXGHQ 2RN KHW WRHWVHQ YDQ GH OHVGRHOHQ ZRUGW EHKDQGHOG WLMGHQV GH VWDUWWUDLQLQJ :HONH WRHWVHQ ZDQQHHU PRHWHQ ZRUGHQ DIJHQRPHQ HQ ZDW GH QRUPHULQJ GDDUYRRU LV %HODQJULMN LV RP WH OHUHQ KRH MH KHW EHVWH NDQ RYHUVWDSSHQ RS GH QLHXZH UHNHQPHWKRGH (U ZRUGW JHNHNHQ ZHONH VWDSSHQ GH OHHUNUDFKW QRJ PRHW QHPHQ ELMY KHW RQGHUYDQJHQ YDQ NHQQLVKLDWHQ RP JRHG DDQ GH VODJ WH NXQQHQ JDDQ HQ WH EOLMYHQ PHW GH]H PHWKRGH

99

6FKRROSURILOHULQJ LQ VWDSSHQ

6FKRROSURILOHULQJ LQ VWDSSHQ 2XGHUV ZRUGHQ VWHHGV NULWLVFKHU LQ KXQ VFKRRONHX]H =H NLMNHQ JRHG QDDU ZDW HHQ VFKRRO WH ELHGHQ KHHIW HQ RI KHW DDQVOXLW ELM GH JHGDFKWHQ RYHU GH JHZHQVWH RSYRHGLQJ 'H VFKRRONHX]H JDDW GRRU DQGHUH IDFWRUHQ GDQ QDELMKHLG EHSDDOG ZRUGHQ =R NXQQHQ MH GRRU GHPRJUDILVFKH RQWZLNNHOLQJHQ WH PDNHQ NULMJHQ PHW NULPS YDQ KHW OHHUOLQJHQ DDQWDO HHQ WHUXJORSHQG PDUNWDDQGHHO RI HHQ FROOHJD VFKRRO PHW HHQ JURWHUH DDQWUHNNLQJVNUDFKW

1LYHDX

-H WLPPHUW IOLQN DDQ GH ZHJ PHW YHUDQGHULQJHQ LQ VFKRRO KHW WHDP GRHW ]LMQ XLWHUVWH EHVW RP PD[LPDOH RQGHUZLMVNZDOLWHLW WH OHYHUHQ PDDU RXGHUV LQ GH EXXUW OLMNHQ GDW QLHW WH ZHWHQ 5HGHQHQ WH RYHU RP MH LQWHQVLHI EH]LJ WH KRXGHQ PHW GH XLWVWUDOLQJ YDQ GH VFKRRO HQ WH ]RUJHQ GDW GH VFKRRO ]LFK LQ GH ZLMN JDDW RQGHUVFKHLGHQ 2P WH ODWHQ ]LHQ ZDDU GH RUJDQLVDWLH YRRU VWDDW HQ JDDW SURILOHULQJ HQ SRVLWLRQHULQJ 'H QRRG]DDN RP HU PHH DDQ GH VODJ WH JDDQ ZRUGW VWHHGV JURWHU PDDU KHW LV YDQ RRUVSURQJ QLHW KHW SULPDLUH ZHUNWHUUHLQ YDQ GH VFKRROOHLGHU :DW ]LMQ GH GR·V HQ GRQ·WV" +RH SDN MH KHW JRHG DDQ" :HONH VWDSSHQ PRHW MH ]HWWHQ" 2LQ2 $GYLHV RQGHUQHPHUV LQ RQGHUZLMV KHHIW EHZH]HQ H[SHUWLVH RS GLW WHUUHLQ 0HW GH ZRUNVKRS VFKRROSURILOHULQJ ODWHQ ZH MH JUDDJ NHQQLV PDNHQ PHW HHQ RQGHUQHPHQGH DDQSDN GLH MH LQ VWDDW VWHOW GH VWHUNH NDQWHQ YDQ MH VFKRRO RSWLPDDO WH EHQXWWHQ WH FRPPXQLFHUHQ HQ DOOH JHOHGLQJHQ GDDUYDQ WH ODWHQ SURILWHUHQ 0HW DOV XLWHLQGHOLMN UHVXOWDDW HHQ DDQWUHNNHOLMNHUH VFKRRO GLH ]LFK RQGHUVFKHLGW LQ GH ZLMN 3URJUDPPD ,Q GH]H FRPSDFWH ELMHHQNRPVW YDQ HHQ GDJGHHO EHKDQGHOHQ ZH LQ VWDSSHQ KRH MH WRW HHQ RQGHUVFKHLGHQG RQGHUZLMVSURILHO NRPW GDW DDQVOXLW ELM GH VFKRRORUJDQLVDWLH 'H XLWYRHULQJ NDQ XLW HHQ PDDWZHUN WUDMHFW EHVWDDQ ZDDURS ZLM X EHJHOHLGHQ

100

6SHOHQG OHUHQ PHW NOHXWHUV" ´+HOS .OHXWHUV µ

1LYHDX

/HHUNUDFKWHQ PHW HUYDULQJ LQ GH JURHSHQ W P NRPHQ VWHHGV YDNHU YRRU HHQ NOHXWHUJURHS WH VWDDQ 0DDU NOHXWHUV RQWZLNNHOHQ ]LFK KHHO DQGHUV GDQ RXGHUH NLQGHUHQ HQ YUDJHQ YDQ GH OHHUNUDFKW GXV HHQ DQGHUH KRXGLQJ HQ YDDUGLJKHGHQ 0DDU KRH GRH MH GDW"

2RN HUYDUHQ NOHXWHUOHHUNUDFKWHQ PHUNHQ GDW ]H NHQQLV HQ LQ]LFKWHQ PLVVHQ RI DQGHUV ZHUNHQ PHW MRQJH NLQGHUHQ GDQ ]H ]RXGHQ ZLOOHQ %LMYRRUEHHOG GRRU KHW ZHJYDOOHQ YDQ ./26 FROOHJD·V RI GRRUGDW ]H RQGHU GUXN YDQ EXLWHQDI VWHHGV PHHU OHVMHV WDDO HQ UHNHQHQ ]LMQ JDDQ JHYHQ ,Q GH]H WUDLQLQJ YDQ GDJGHOHQ OHHU MH YDQXLW GH EUHLQWKHRULH ZDDURP NOHXWHUV DQGHUV OHUHQ GDQ RXGHUH NLQGHUHQ 9DQXLW GLW LQ]LFKW HQ YDQXLW GLYHUVH YRRUEHHOGHQ UHIOHFWHHU MH RS MH HLJHQ KDQGHOHQ -H RQWGHNW ZDW DQGHUV NDQ HQ PRHW ,Q GH ELMHHQNRPVWHQ ZHUNHQ ZH YDQXLW RQWZLNNHOOLMQHQ HQ VOR GRHOHQ WKHPD·V HQ DFWLYLWHLWHQ XLW GLH MH LQ MH HLJHQ JURHS NXQW XLWYRHUHQ

%LMHHQNRPVW +HW NOHXWHUEUHLQ %LMHHQNRPVW 6SHOHQG OHUHQ RUJDQLVDWLH HQ EHJHOHLGLQJ GRRU GH OHHUNUDFKW %LMHHQNRPVW 3ODQQLQJ YDQ WDDO HQ UHNHQGRHOHQ %LMHHQNRPVW :HUNHQ YDQXLW RQGHUZLMVEHKRHIWHQ

5HJLVWHUOHUDDU

%LMHHQNRPVW 9DQ WKHPDSODQ QDDU GDJ SODQQLQJ %LMHHQNRPVW :HUNHQ PHW HHQ PHWKRGH " "

R%HY]OF\WM 58 101

6WDUWWUDLQLQJ PHWKRGHQ 7DDO 6SHOOLQJ

%HVFKLNEDDU YRRU 7DDO $FWLHI 6WDDO 7DDOYHUKDDO QX 7DDO RS 0DDW 6SHOOLQJ RS 0DDW HQ 7DDO LQ %HHOG 6SHOOLQJ LQ %HHOG

1LYHDX

9RRU OHHUNUDFKWHQ GLH VWDUWHQ PHW HHQ QLHXZH PHWKRGH YRRU WDDO HQ VSHOOLQJ LV KHW EHODQJULMN RP JRHGH YRRUOLFKWLQJ WH NULMJHQ RYHU GH EDVLV YDQ GH PHWKRGH HQ KRH MH GH]H ]R LQ NXQW ]HWWHQ WLMGHQV GH OHVVHQ GDW MH HU KHW PD[LPDOH XLW KDDOW 'H PHWKRGH KDQWHHUW HHQ EHSDDOGH ZHUNZLM]H ZDDUYDQ GH OHHUNUDFKWHQ PRHWHQ ZHWHQ KRH GLH LV +RH PRHW MH LQ GH JURHS RPJDDQ PHW GH YHUVFKLOOHQGH GLIIHUHQWLDWLH QLYHDXV HQ KRH SDN MH GLW VFKRROEUHHG DDQ" 2S EDVLV YDQ GH DQWZRRUGHQ NXQ MH DOV VFKRRO HHQ JRHGH GRRUJDDQGH OLMQ FUHsUHQ RS KHW JHELHG YDQ WDDO HQ VSHOOLQJ YDQ JURHS WRW HQ PHW 'H]H VWDUWWUDLQLQJ KHHIW DOV GRHO OHHUNUDFKWHQ LQ NRUWH WLMG PHHU NHQQLV HQ LQ]LFKW WH JHYHQ LQ GH JHNR]HQ PHWKRGH ]RGDW ]H VQHO HQ HIILFLsQW DDQ GH VODJ NXQQHQ LQ GH GDJHOLMNVH SUDNWLMN 1D GH WUDLQLQJ ZHHW GH OHHUNUDFKW KRH GH PHWKRGH LQ]HWEDDU LV ZHONH PDWHULDOHQ KRUHQ ELM GH PHWKRGH HQ LV HU DIVWHPPLQJ RYHU GH GRRUJDDQGH OLMQ ZDDURQGHU KRH RP WH JDDQ PHW GH RYHUVWDSSUREOHPDWLHN

3URJUDPPD 'H PHWKRGH LQ YRJHOYOXFKW YLVLH HQ XLWJDQJVSXQWHQ VWUXFWXXU HQ RUJDQLVDWLH PDWHULDOHQ HQ WH YHUZDFKWHQ RYHUVWDSSUREOHPDWLHN HQ PRJHOLMNKHGHQ KLHUPHH RP WH JDDQ 7DDO RQGHU GH ORHS 7RHOLFKWLQJ GLGDFWLHN HQ RSERXZ LQ GH OHHUOLMQHQ :RRUGHQVFKDW 7DDOEHVFKRXZLQJ /XLVWHUHQ VSUHNHQ HQ 6FKULMYHQ 6WHOOHQ

GLIIHUHQWLDWLHPRJHOLMNKHGHQ WRHWVLQJ HQ UHJLVWUDWLH GLJLWDOH PRJHOLMNKHGHQ GLJLERUG RHIHQVRIWZDUH YHUZHUNLQJVVRIWZDUH

6SHOOLQJ RQGHU GH ORHS 7RHOLFKWLQJ GLGDFWLHN HQ RSERXZ OHHUOLMQ RQYHUDQGHUOLMNH HQ ZHUNZRRUGVSHOOLQJ GLIIHUHQWLDWLHPRJHOLMNKHGHQ WRHWVLQJ HQ UHJLVWUDWLH GLJLWDOH PRJHOLMNKHGHQ GLJLERUG RHIHQVRIWZDUH YHUZHUNLQJVVRIWZDUH

102

6WDUWWUDLQLQJ PHWKRGHQ DDQYDQNHOLMN OH]HQ

%HVFKLNEDDU YRRU 9HLOLJ OHUHQ OH]HQ NLPYHUVLH HQ /LMQ ,Q 1HGHUODQG OHUHQ GH PHHVWH NLQGHUHQ LQ JURHS OH]HQ HQ VSHOOHQ PHW GH PHWKRGHQ 9HLOLJ OHUHQ OH]HQ NLP =ZLMVHQ HQ /LMQ 0DOPEHUJ

1LYHDX

'H VWDUWWUDLQLQJ 9HLOLJ OHUHQ OH]HQ²NLP RI /LMQ LV EHGRHOG RP GH OHHUNUDFKWHQ LQ NRUWH WLMG PHHU NHQQLV HQ LQ]LFKW WH JHYHQ LQ GH PHWKRGH HQ GH YHUQLHXZGH GLGDFWLHN RS JHELHG YDQ DDQYDQNHOLMN OH]HQ HQ VSHOOHQ ]RGDW ]H VQHO HQ HIILFLsQW DDQ GH VODJ NXQQHQ LQ GH GDJHOLMNVH SUDNWLMN (U ZRUGW WHYHQV DDQGDFKW EHVWHHG DDQ RYHUVWDSSUREOHPDWLHN HQ GH GRRUJDDQGH OLMQ YDQXLW JURHS HQ QDDU JURHS 'H VWDUWWUDLQLQJ EHVWDDW XLW WZHH ELMHHQNRPVWHQ ppQ VWDUWELMHHQNRPVW HQ HHQ WZHHGH WHUXJNRPELMHHQNRPVW RI NODVVHQEH]RHN ODWHU JHSODQG LQ KHW MDDU %LM GH HHUVWH ELMHHQNRPVW NXQQHQ RRN GH OHHUNUDFKWHQ YDQ GH JURHSHQ HQ GHVJHZHQVW DDQVFKXLYHQ 3URJUDPPD HHUVWH ELMHHQNRPVW 9LVLH GLGDFWLHN HQ OHHUOLMQHQ 2SERXZ HQ RUJDQLVDWLH MDDUSODQQLQJ RS]HW OHVVHQ NHUQHQ

'LIIHUHQWLDWLH PHW DDQGDFKW YRRU GH OLMQ YRRU JRHGH OH]HUV

2YHU]LFKW NHUQHQ WKHPD·V RS]HW HQ LQKRXGHQ YDQ GH NHUQHQ PHW DDQGDFKW YRRU WKHPD·V HQ DQNHUV

0DWHULDOHQ 7RHWVLQJ HQ HYDOXDWLH

'LJLWDOH PRJHOLMNKHGHQ GLJLERUG RHIHQVRIWZDUH HQ RYHUNRHSHOHQGH YROJV\VWHHP YRRU GH OHHUNUDFKW VSHFLILHN YRRU 9// NLP LV GLW 'LJLUHJLH VSHFLILHN YRRU /LMQ LV GLW GH 5HVXOWDWHQPRQLWRU /LMQ

3URJUDPPD WZHHGH IROORZ XS ELMHHQNRPVW 'LW LV LQ RYHUOHJ PHW GH GHHOQHPHUV 'H ELMHHQNRPVW ZRUGW JHSODQG WRW ZHNHQ QD GH HHUVWH ELMHHQNRPVW 2QGHUZHUSHQ XLWNRPVWHQ WRHWVLQJ WKHPD·V GLIIHUHQWLDWLH LQ]HW GLJLWDOH PLGGHOHQ IRFXV RS ppQ YDQ GH OHHUOLMQHQ

103

6WLPXOHUHQ YDQ GH VHQVR PRWRULHN DOV NDWDO\VDWRU YRRU GH JHKHOH RPJHYLQJ

1LYHDX

:DDUQHPHQ VWDDW DDQ GH EDVLV YDQ HONH FRJQLWLHYH KDQGHOLQJ :DDUQHPHQ GRH MH PHW DO MH ]HYHQ ]LQWXLJHQ +HW QDXZNHXULJ NXQQHQ ZDDUQHPHQ HQ NXQQHQ ILOWHUHQ YDQ SULNNHOV GLH YDQXLW GH ]LQWXLJHQ ELQQHQNRPHQ ]LMQ YRRUZDDUGHQ YRRU RQWZLNNHOLQJ 8LW RQGHU]RHN NRPHQ VWHHGV PHHU DDQZLM]LQJHQ YRRU GH LQYORHG YDQ EHZHJHQ RS OHUHQ HQ RS GH H[HFXWLHYH IXQFWLHV 'LW EHWHNHQW LHWV YRRU KHW DDQERG LQ GH NOHXWHUJURHSHQ HQ LQ GH MDUHQ GDDUQD 3URJUDPPD ,Q GH]H WUDLQLQJ YDQ WZHH GDJGHOHQ OHHU MH RYHU GH VHQVR PRWRULHN GH ILMQH PRWRULHN HQ KHW VFKULMYHQ -H EHVHIW KRH GH PRWRULHN LQYORHG KHHIW RS GH VRFLDDO HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ GH ZHUNKRXGLQJ HQ GH OHHUUHVXOWDWHQ -H OHHUW KRH MH MH DDQERG ULMNHU NXQW PDNHQ HQ KRH MH NLQGHUHQ PHW SUREOHPHQ LQ GH PRWRULHN NXQW EHJHOHLGHQ GRRU WH RHIHQHQ HQ GRRU FRPSHQVDWLH 'RRU WH LQYHVWHUHQ LQ PRWRULHN OHUHQ NLQGHUHQ PHHU HQ YRRUNRP MH SUREOHPHQ $OV VORW DQDO\VHHU MH YDQ HHQ OHHUOLQJ XLW MH JURHS GH LQYORHG YDQ GH PRWRULHN RS ]LMQ RQWZLNNHOLQJ HQ YLQG MH HHQ VOHXWHO WRW HHQ DDQSDN 'DJGHHO 'H ]HYHQ ]LQWXLJHQ HQ GH ]LQWXLJOLMNH YHUZHUNLQJ )DVHQ LQ GH ILMQH PRWRULHN 2RU]DDN HQ JHYROJ (HQ ULMN DDQERG HQ PRJHOLMNKHGHQ YRRU FRPSHQVDWLH

5HJLVWHUOHUDDU

'DJGHHO 6FKULMIRQGHUZLMV 6HQVR PRWRULHN HQ ILMQH PRWRULHN RS KHW VFKRROSOHLQ HQ GH VSHHO J\P]DDO (HQ ULMN DDQERG HQ PRJHOLMNKHGHQ YRRU FRPSHQVDWLH $QDO\VH YDQ GH RQWZLNNHOLQJ YDQ HHQ OHHUOLQJ XLW MH JURHS HQ LQWHUYLVLH KLHURS

'0X F* *QV 58 104

Stimuleren onderzoekende houding “Nee juf, ik wil eerst dit nog afmaken!” Motivatie, betrokkenheid, een leerhonger naar nieuwe dingen…. als je begint met onderzoekend leren zijn kinderen niet meer te stoppen! Een rijk leerproces waar zowel de leerlingen als de leerkracht van smullen.

Kinderen leren van en met elkaar. De leerkracht heeft vooral de rol van procesbegeleider. Maar wat is onderzoekend leren nou eigenlijk. En wat vraagt dat van jouw houding? Wat moet je vooral wel doen en wat niet?

Hoe zorg je dat alle kinderen leren? In welke vakgebieden kun je het onderzoekend leren toepassen? In deze training van vier bijeenkomsten ontdekken deelnemers de antwoorden op bovenstaande vragen.

Je leert door zelf te ervaren, vanuit theorie en uitwisseling van ervaringen.

Je krijgt praktische hulpmiddelen en tips.

Dagdeel 1: Onderzoekend leren Definitie en niveaus van onderzoekend leren De zeven fasen van onderzoekend leren Welke vaardigheden worden aangesproken in het onderzoekend leren Dagdeel 2: Het stellen van vragen Belang van nieuwsgierigheid Opzoekvragen en onderzoeksvragen Rol van de leerkracht en van (mede-)leerlingen Dagdeel 3: Het onderzoek binnen een thema Een goede vraag Onderzoeksplan Concluderen en presenteren Samenwerkend leren Dagdeel 4: Onderzoekende leerhouding Doel of werkvorm?

Relatie met kerndoelen en leerlijnen Aspecten van onderzoekend leren toepassen in andere activiteiten en vakgebieden 105

7DDNVSHO

/LFHQWLHWUDLQLQJ HQ LPSOHPHQWDWLH YDQ 7DDNVSHO 7DDNVSHO LV HHQ PLGGHO RP JHZHQVW HQ WDDNJHULFKW JHGUDJ WH EHYRUGHUHQ 7DDNVSHO LV HHQ VSHO GDW GH OHHUNUDFKW HQ GH JURHS GULH NHHU SHU ZHHN VDPHQ VSHOHQ WLMGHQV GH YHUVFKLOOHQGH OHVDFWLYLWHLWHQ +HW HLQGGRHO YDQ 7DDNVSHO LV GDW GH OHHUNUDFKW HQ GH JURHS RS HHQ SRVLWLHYH WDDNJHULFKWH PDQLHU ZHUNHQ RRN RS GH PRPHQWHQ GDW 7DDNVSHO QLHW JHVSHHOG ZRUGW

1LYHDX

7DDNVSHO LV EHGRHOG DOV SUHYHQWLHI SURJUDPPD .LQGHUHQ NULMJHQ IHHGEDFN RS KXQ JHGUDJ DOV LQGLYLGX DOV WHDP HQ DOV JURHS 'H WHDPV ]LMQ JHOLMNZDDUGLJ VDPHQJHVWHOG LQ HON WHDP ]LWWHQ NLQGHUHQ GLH JHZHQVW JHGUDJ YHUWRQHQ HQ NLQGHUHQ GLH KHW PRHLOLMN YLQGHQ ]LFK DDQ GH JURHSVDIVSUDNHQ WH KRXGHQ (ON WHDP KHHIW GDDUGRRU JHOLMNH NDQVHQ ZDDUGRRU GH KHOH JURHS 7DDNVSHO ¶ZLQW· ,Q JURHSHQ ZDDU JHHQ 7DDNVSHO JHVSHHOG ZRUGW KHEEHQ NLQGHUHQ PHW RQJHZHQVW JHGUDJ YDDN HHQ PRHLOLMNH EDQG PHW GH OHHUNUDFKW HQ KXQ NODVJHQRWHQ =H NULMJHQ QHJDWLHYH UHDFWLHV RS KXQ JHGUDJ RI ZRUGHQ YHUVWRWHQ =LM VSHOHQ YDNHU DOOHHQ RI PHW DQGHUH NLQGHUHQ GLH RRN RQJHZHQVW JHGUDJ YHUWRQHQ 'DDUGRRU NXQQHQ ]LM QLHW PHHU OHUHQ YDQ YRRUEHHOGJHGUDJ HQ JDDQ VWHHGV PHHU RQJHZHQVW JHGUDJ YHUWRQHQ ,Q JURHSHQ ZDDU 7DDNVSHO JHVSHHOG ZRUGW EOLMIW HON NLQG GHHO YDQ HHQ WHDP HQ GH JURHS 'DDUGRRU ZRUGW HHQ QHJDWLHYH VSLUDDO YRRUNRPHQ RI GRRUEURNHQ (HQ NLQG PHW RQJHZHQVW JHGUDJ OHHUW JHZHQVW JHGUDJ DDQ YDQXLW GH SRVLWLHYH UHODWLH PHW GH OHHUNUDFKW HQ GH NODVJHQRWHQ ,Q GH WUDLQLQJ OHHU MH ï&#x201A;· 7DDNVSHO VSHOHQ LQ GH LQYRHULQJVIDVH XLWEUHLGLQJVIDVH HQ JHQHUDOLVDWLHIDVH ï&#x201A;· $VSHFWHQ XLW GH JHGUDJVWKHRULH ZDDU 7DDNVSHO RS JHEDVHHUG LV ï&#x201A;· 3UDNWLVFKH KDQGYDWWHQ RP 7DDNVSHO WH VSHOHQ LQ MRXZ JURHSVVLWXDWLH 'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ HQ PLQLPDDO OHVREVHUYDWLHV PHW LQGLYLGXHOH QDEHVSUHNLQJ

106

7HDFK OLNH D FKDPSLRQ

:LO MLM GH ODW HHQ EHHWMH KRJHU OHJJHQ HQ YDQ JRHGH OHHUNUDFKW HHQ HFKWH NDQMHU ZRUGHQ" :LO MLM EHVFKLNNHQ RYHU HHQ DUVHQDDO DDQ YDDUGLJKHGHQ RP GDDUPHH KHW EHVWH XLW LHGHUH OHHUOLQJ WH NXQQHQ KDOHQ" 'LW WUDLQLQJVWUDMHFW OHHUW MH EHZH]HQ WHFKQLHNHQ YDQ WRSOHHUNUDFKWHQ DDQ HQ ODDW ]LHQ KRH MH GLH LQ NXQW ]HWWHQ ELM MRX LQ GH JURHS 0HW MRXZ NODVVHQPDQDJHPHQW ZHHW MH HHQ VWHUNH JURHSVFXOWXXU QHHU WH ]HWWHQ ZHHW KRH MH MH OHHUOLQJHQ JHPRWLYHHUG HQ EHWURNNHQ KRXGW HQ KRH MH HHQ HIIHFWLHYH OHHURPJHYLQJ ZHHW WH FUHsUHQ ZDDULQ UHVXOWDDW HQ SOH]LHU LQ OHUHQ KDQG LQ KDQG JDDQ 'H WUDLQLQJ LV JHEDVHHUG RS KHW ERHN ¶7HDFK OLNH D FKDPSLRQ· YDQ 'RXJ /HPRY

1LYHDX

,Q YLHU GDJGHOHQ YHUVWHUNHQ ZH MH EHNZDDPKHLG RS EDVLV YDQ YDDUGLJKHGHQ GLH EHZH]HQ WRSOHHUNUDFKWHQ KDQWHUHQ +HUNHQEDDU HQ GLUHFW WRHSDVEDDU LQ GH SUDNWLMN *HHQ LQJHZLNNHOGH WKHRUHWLVFKH PRGHOOHQ PDDU ¶EHVW SUDFWLFHV· 7HFKQLHNHQ EUXLNEDDU LQ DOOH YRRUNRPHQGH OHVVLWXDWLHV HQ OHVIDVHV RQJHDFKW KHW YDNJHELHG *HHQ H[WUD SDSLHUZHUN /HUDUHQ OHUHQ RS HHQ JHVWUXFWXUHHUGH ZLM]H YDQ HQ PHW HONDDU

(U NRPHQ YHHO YHUVFKLOOHQGH WHFKQLHNHQ DDQ ERG ]RDOV ¶VWUDNNH RYHUJDQJHQ· ¶ ZHHW QLHW JHOGW QLHW· HQ ¶GH KDDN· ,Q HONH ELMHHQNRPVW VWDDW HHQ DQGHU RQGHUZHUS FHQWUDDO :H JDDQ KHW KHEEHQ RYHU KHW RSERXZHQ YDQ HHQ VWHUNH JHGUDJVFXOWXXU KHW KHEEHQ YDQ KRJH YHUZDFKWLQJHQ KRH KRX MH OHHUOLQJHQ EHWURNNHQ HQ JHDFWLYHHUG WLMGHQV GH OHVVHQ HQ RYHU WHDFKWHFKQLHNHQ LQ UHODWLH WRW OHVPRGHOOHQ HQ RSEUHQJVWJHULFKW ZHUNHQ 'H 7HDFKWHFKQLHNHQ ]LMQ ULFKWLQJJHYHQG PDDU JHYHQ YROGRHQGH UXLPWH YRRU SHUVRRQOLMNH DFFHQWHQ

9RRU GH]H WUDLQLQJ KHHIW HONH GHHOQHPHU KHW ERHN ´7HDFK OLNH D FKDPSLRQµ QRGLJ

107

7HDFK OLNH D FKDPSLRQ YRRU ,% HUV

:RUGW RS MRXZ VFKRRO GH ODW KRRJ JHOHJG" :RUGW HU JHwQYHVWHHUG RP JRHGH OHHUNUDFKWHQ HFKWH NDQMHUV WH ODWHQ ZRUGHQ GRRU GH WUDLQLQJ ¶(UNHQG FRPSHWHQW·" 'H WUDLQLQJ ¶(UNHQG FRPSHWHQW· OHHUW GH OHHUNUDFKW EHZH]HQ WHFKQLHNHQ +HW ODDW ]LHQ KRH GLH LQ GH JURHS NXQQHQ ZRUGHQ LQJH]HW +RH NODVVHQPDQDJHQW HHQ VWHUNH JURHSVFXOWXXU QHHU NDQ ]HWWHQ KRH OHHUOLQJHQ EHWURNNHQ HQ JHPRWLYHHUG EOLMYHQ HQ KRH HHQ HIIHFWLHYH OHHURPJHYLQJ JHFUHsHUG NDQ ZRUGHQ ZDDULQ UHVXOWDDW HQ SOH]LHU LQ OHUHQ KDQG LQ KDQG JDDQ

1LYHDX

'H LQ]HW YDQ GH]H WUDLQLQJ YRRU OHHUNUDFKWHQ EHWHNHQW LHWV YRRU MRXZ URO DOV LE HU 'H ZLM]H ZDDURS MLM GH]H OHHUNUDFKWHQ FRDFKW RQGHUVWHXQW HQ EHJHOHLGW ]DO PHGH EHSDOHQG ]LMQ YRRU KHW VXFFHV HQ GH XLWZHUNLQJ RS GH ZHUNYORHU 'LW WUDLQLQJVWUDMHFW OHHUW MH GDDURP QLHW DOOHHQ GH EDVLV YDQ GH EHZH]HQ WHFKQLHNHQ PDDU ]RRPW RRN YRRUDO LQ RS GH PDQLHU ZDDURS MLM MRXZ URO DOV LE HU KLHULQ RS NXQW SDNNHQ ,Q YLMI GDJHQ ZRUGW MH PHHJHQRPHQ LQ GH WUDLQLQJ GLH GH OHHUNUDFKWHQ RRN NULMJHQ 7HONHQV ]DO GDDUELM GH YHUELQGLQJ ZRUGHQ JH]RFKW PHW GH VSHFLILHNH URO YDQ GH LE HU %LM GH VWDUW YDQ GH WUDLQLQJ ]XOOHQ ZH VDPHQ PHW MRX EHSDOHQ ZDW MRXZ VWDUWVLWXDWLH LV :HONH YDDUGLJKHGHQ KHE MH ZDW ZLO MH YHUVWHUNHQ HQ ZDW ZLO MH YHUEHWHUHQ" *DDQGHZHJ GH WUDLQLQJ NRP MH GRRU GH XLWZHUNLQJ YDQ KXLVZHUNRSGUDFKWHQ WRW HHQ ¶SRUWIROLR· ZDDULQ MH MRXZ SHUVRRQOLMNH RQWZLNNHOLQJ PDDU RRN YUDJHQ HQ DDQGDFKWVSXQWHQ VFKHUS NXQW KRXGHQ 8LWHLQGHOLMN JD MH DDQ KHW HLQG YDQ GH WUDLQLQJ HHQ SODQ YDQ DDQSDN PDNHQ YRRU MH HLJHQ VFKRRO 'H WUDLQLQJ ]DO HQHU]LMGV EHVWDDQ XLW LQIRUPDWLH HQ SUHVHQWDWLH PDDU HU ]DO RRN YHHO DDQGDFKW ]LMQ YRRU JH]DPHQOLMN RYHUOHJ XLWZLVVHOLQJ HQ GH SHUVRRQOLMNH YHUWDOLQJ QDDU MRXZ VFKRRO $DQ GH RUGH ]XOOHQ NRPHQ 'H WHFKQLHNHQ XLW GH WUDLQLQJ YDQ GH OHHUNUDFKWHQ 9HUWDOLQJ YDQ GH]H WHFKQLHNHQ QDDU MH VFKRRO MH WHDP HQ GH ZHUNYORHU 'H LE HU DOV FRDFK &RPPXQLFDWLH HQ YRHUHQ YDQ JHVSUHNNHQ 2PJDDQ PHW IHHGEDFN HQ UHIOHFWLH .LMNHQ LQ GH JURHSHQ HQ YRHUHQ YDQ HHQ QDJHVSUHN (YHQWXHOH LQ]HW YDQ YLGHR RSQDPHV 9RRU GH]H WUDLQLQJ KHHIW HONH GHHOQHPHU KHW ERHN ´7HDFK OLNH D FKDPSLRQµ QRGLJ

108

7HPSHUDPHQWYROOH NLQGHUHQ

,Q LHGHUH JURHS NRP MH HU ZHO HHQ SDDU WHJHQ WHPSHUDPHQWYROOH NLQGHUHQ 'DW ]LMQ JHZRQH NLQGHUHQ PHW HHQ DDQWDO ELM]RQGHUH HLJHQVFKDSSHQ =H ]LMQ JHYRHOLJ LQWHQV HQ RSPHUN]DDP HQ KHEEHQ HHQ VWHUNH ZLO $OOHPDDO EHVW PRRLH HLJHQVFKDSSHQ GXV =R NXQQHQ GH]H NLQGHUHQ ]LFK GRRU KXQ JHYRHOLJKHLG YDDN JRHG LQOHYHQ LQ DQGHUHQ ]LMQ ]H GRRU KXQ VWHUNH ZLO YDDN LQ VWDDW OHLGLQJ WH JHYHQ DDQ HHQ JURHSVSURFHV HQ ]RUJW KXQ RSPHUN]DDPKHLG HU RQGHU DQGHUH YRRU GDW ]H JRHG NXQQHQ DQDO\VHUHQ $DQ GH DQGHUH NDQW ]RUJHQ GH]H ]HOIGH HLJHQVFKDSSHQ HU YDDN RRN YRRU GDW ]H KHW PRHLOLMNHU KHEEHQ RS VFKRRO :DQW GRRU KXQ JHYRHOLJKHLG UDNHQ ]H VQHOOHU GDQ JHPLGGHOG RYHUSULNNHOG KXQ VWHUNH ZLO NDQ ]H YDNHU LQ FRQIOLFW EUHQJHQ HQ GRRU KXQ RSPHUN]DDPKHLG NXQQHQ ]H RRN VQHOOHU DIJHOHLG ZRUGHQ 2I KXQ HLJHQVFKDSSHQ MXLVW KXQ WDOHQWHQ ZRUGHQ RI HHUGHU KXQ YDONXLO ZRUGW YRRU HHQ JURRW GHHO EHSDDOG GRRU GH RPJHYLQJ ZDDULQ ]H YHUNHUHQ

2P GH]H NLQGHUHQ WH KHOSHQ WRW EORHL WH NRPHQ LV KHW EHODQJULMN GDW MH DOV OHHUNUDFKW VQDSW ZHONH EHKRHIWHQ GH]H NLQGHUHQ PHHU GDQ JHPLGGHOG

KHEEHQ HQ KRH MH GDDUDDQ WHJHPRHW NXQW NRPHQ 6RPV NXQQHQ NOHLQH DDQSDVVLQJHQ LQ MH EHQDGHULQJ DOV OHHUNUDFKW DO HHQ JURRW YHUVFKLO PDNHQ LQ KRH GH]H NLQGHUHQ ]LFK RQWZLNNHOHQ

3URJUDPPD ,Q HHQ FXUVXV YDQ GULH ELMHHQNRPVWHQ OHHU MH WHPSHUDPHQWYROOH NLQGHUHQ KHUNHQQHQ JD MH RQWGHNNHQ ZHONH VLWXDWLHV KHHO ODVWLJ ]LMQ YRRU WHPSHUDPHQWYROOH NLQGHUHQ HQ ZDW MH GDDU DOV OHHUNUDFKW DDQ NXQW GRHQ HQ NULMJ MH RRN H[WUD WRROV RP KHW FRQWDFW PHW RXGHUV YDQ GH]H NLQGHUHQ WH YHUVWHUNHQ

2QGHUZHUSHQ ZHONH DDQ ERG NRPHQ ]LMQ ï&#x201A;· :DW ]LMQ WHPSHUDPHQWYROOH NLQGHUHQ HQ ZDDU NXQ MH ]H DDQ KHUNHQQHQ" ï&#x201A;· :HONH ODVWLJH PRPHQWHQ ]LMQ HU RS VFKRRO HQ ZDW NXQ MH HU DOV OHHUNUDFKW DDQ GRHQ" ï&#x201A;· ,Q JHVSUHN PHW GH RXGHUV YDQ WHPSHUDPHQWYROOH NLQGHUHQ

1LYHDX

109

7LMGPDQDJHPHQW

'H KHOH GDJ ZRUGW HU HHQ EHURHS RS MH JHGDDQ +HW OLMNW DOVRI KHW QRRLW RSKRXGW HQ DOVRI DOOHV HYHQ EHODQJULMN LV (Q YDDN LV KHW ]R GDW KHWJHHQ ZDW RS GDW PRPHQW ELQQHQNRPW GH KRRJVWH SULRULWHLW NULMJW ZDDUGRRU GH HFKW EHODQJULMNH ]DNHQ EOLMYHQ OLJJHQ 'LW VRRUW GDJHQ JHYHQ ZHLQLJ YROGRHQLQJ HQ KHW JHYRHO YDQ ZHUNGUXN QHHPW WRH. 2LQ2 $GYLHV ELHGW PHW GH]H FRPSDFWH WUDLQLQJ ¶7LPHPDQDJHPHQW· EHJHOHLGLQJ ELM KHW LQGHOHQ YDQ XZ WLMG ]RGDW X ZHHU GH FRQWUROH NULMJW RYHU XZ DJHQGD (U ]DO HHQ RPVODJ LQ GHQNHQ SODDWVYLQGHQ RYHU WLMGVLQGHOLQJ 'LW ]DO OHLGHQ WRW GRHOJHULFKWHU ZHUNHQ FRQFUHHW WRHSDVEDUH WLSV HQ HHQ NULWLVFKH KRXGLQJ QDDU XZ HLJHQ URO LQ KHW JHKHHO :H ULFKWHQ RQV QDDVW OHHUNUDFKWHQ GLH ZRUVWHOHQ PHW KXQ LQVSDQQLQJ YRRU KHW SULPDLUH SURFHV HQ GH QLHW OHVJHERQGHQ WLMG GDDUQDDVW PHW QDPH RRN RS LQWHUQEHJHOHLGHUV HQ ERXZWHDPOHLGHUV GLH DOV PLGGHQ PDQDJHUV WXVVHQ GH GLUHFWLH HQ OHHUNUDFKWHQ RSHUHUHQ HQ GLH GRRUJDDQV SDUWWLPH ZHUNHQ ZDDUGRRU GH ZHUNGUXN KRRJ RS NDQ ORSHQ

3URJUDPPD ,Q WZHH ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG 0HWKRGHV YRRU WLPH PDQDJHPHQW :HONH VWDSSHQ RQGHUQHHPW X RP XZ WLMG DQGHUV LQ WH GHOHQ" :HONH SULRULWHULQJ JHHIW X DDQ GH ZHUN]DDPKHGHQ" +RH NXQQHQ XZ NHUQNZDOLWHLWHQ KLHUDDQ ELMGUDJHQ" &RQFUHWH DFWLYLWHLWHQ WLSV SODQ YDQ DDQSDN

1HHP QDDU GH]H ZRUNVKRS XZ WKLQJV WR GR OLMVW PHH

*de training Balans in werk en privé (5 dagdelen) behandeld deze inhoud in een breder perspectief.

1LYHDX

1LYHDX

110

7UDLQ GH WUDLQHU

-H KHEW HHQ VWHYLJH H[SHUWLVH RS HHQ YDNJHELHG PDDU KRH ]HW MH GLH QX RP LQ HHQ LQWHUHVVDQWH ZRUNVKRS YRRU FROOHJD·V" (Q JDDW KHW WUDLQHQ YDQ YROZDVVHQHQ PLM QHW ]R JRHG DI DOV KHW OHVJHYHQ DDQ HHQ JURHS NLQGHUHQ" 0HW GLW NRUWH ¶7UDLQ GH WUDLQHU· WUDMHFW SUREHUHQ ZH KHW WUDLQHUVWDOHQW LQ MH ERYHQ WH KDOHQ HQ YHUGHU WH RQWZLNNHOHQ RP MH WRW VORW GH VSLHJHO YRRU WH KRXGHQ PHW GH YUDDJ ¶*D LN PLMQ NZDOLWHLWHQ PHW PLMQ FROOHJD·V GHOHQ YLD GH $FDGHPLH"·

3URJUDPPD 'DJGHHO 9HUHLVWH SHUVRRQOLMNH YDDUGLJKHGHQ HQ OHHUGRHOHQ ï&#x201A;· 2PJDDQ PHW OHHUVWLMOHQ KHW JHYHQ YDQ IHHGEDFN PDQDJHQ YDQ YHUZDFKWLQJHQ ï&#x201A;· %LQGHQ HQ ERHLHQ SUHVHQWDWLH HQ XLWVWUDOLQJ ï&#x201A;· 3HUVRRQOLMNH DDQGDFKWVSXQWHQ ï&#x201A;· )RUPXOHUHQ YDQ 60$57 GRHOHQ YRRU MRXZ WUDLQLQJ

'DJGHHO 'LGDFWLVFKH ZHUNYRUPHQ HQ KHW JHEUXLN YDQ KXOSPLGGHOHQ ï&#x201A;· :DW LV HU QRGLJ RP GH GRHOHQ WH EHUHLNHQ WKHRULH PDWHULDOHQ RHIHQLQJ SUDNWLMN

ï&#x201A;· :HONH GLGDFWLVFKH HQ DFWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ NDQ LN LQ]HWWHQ" ï&#x201A;· 8LWZHUNHQ HQ WRHSDVVHQ YDQ HQNHOH ZHUNYRUPHQ ï&#x201A;· :HONH KXOSPLGGHOHQ ]LMQ HU QRGLJ HQ EUXLNEDDU"

'DJGHHO .HQQLVPDNLQJ PHW RQOLQH YHUJDGHUHQ 'H EDVLVPRJHOLMNKHGHQ YRRU LQWHUDFWLH

'DJGHHO +HW RP]HWWHQ YDQ XZ H[SHUWLVH QDDU HHQ WUDLQLQJVIRUPDW +HW RS]HWWHQ YDQ HHQ JRHG JHVWUXFWXUHHUG SURJUDPPD GH ELMEHKRUHQGH WLMGSODQQLQJ HQ KHW LQERXZHQ YDQ SUDNWLMNRHIHQLQJHQ

'DJGHHO 'HHOSUHVHQWDWLHV YDQ GH WUDLQLQJHQ YDQ HONDDU ï&#x201A;· (HQ HHUVWH RHIHQLQJ PHW HHQ GHHO YDQ MH HLJHQ SUHVHQWDWLH YRRU GH DQGHUH GHHOQHPHUV ï&#x201A;· )HHGEDFN JHYHQ HQ RQWYDQJHQ OHUHQ YDQ HONDDU

1D DIORRS YLQGW RS DDQYUDDJ HHQ NRUWH HYDOXDWLH SODDWV RYHU GH NDQV RS VXFFHV YRRU MRX LQ MH URO DOV WUDLQHU

1LYHDX

5HJLVWHUOHUDDU

0T U)E-2 58 111

7UDLQ GH WUDLQHU ² YHUYROJ

+HHIW X DO HQLJH HUYDULQJ PHW KHW JHYHQ YDQ WUDLQLQJHQ HQ ZLOW X QRJ PHHU XLW XZ FXUVXV KDOHQ" 2I KHHIW X GH EDVLVWUDLQLQJ 7UDLQ GH WUDLQHU JHYROJG HQ EHQW X UHHGV LQ GH SUDNWLMN DDQ GH VODJ JHJDDQ" ,Q GH]H YHUYROJWUDLQLQJ LV YRORS UXLPWH YRRU UHIOHFWLH pQ YRRU KHW DDQVFKHUSHQ YDQ XZ WUDLQHUVYDDUGLJKHGHQ

1LYHDX

:H ZHWHQ pQ ]HJJHQ RHIHQLQJ EDDUW NXQVW 0DDU NXQQHQ ZH GH]H OHHUURXWH NUDFKWLJ DDQYXOOHQ" 9RRUEHHOGHQ YDQ YUDJHQ YDQ VWDUWHQGH WUDLQHUV ]LMQ ´NXQW X PLMQ WUDLQLQJ RSQLHXZ YDQ IHHGEDFN YRRU]LHQ"µ ´ZDW WH GRHQ ZDQQHHU LN VWXLW RS IOLQNH ZHHUVWDQG"µ ´ZHONH ZHUNYRUPHQ NLHV MH YRRU ZHON PRPHQW"µ .

Aan bovenstaande vragen komen wij in dit vervolg traject tegemoet. In vier bijeenkomsten van een dagdeel kunt u tevens feedback krijgen op uw manier van training geven en kunt u ervaringen uitwisselen met andere deelnemers.

'DJGHHO

-H GHHOQHPHUV PHW GH KDNNHQ LQ KHW ]DQG ,QWHUYLVLH

'DJGHHO +HOGHU HQ SUDNWLVFK SUHVHQWHUHQ YDQ ODVWLJH WKHRULH ,QWHUYLVLH 'DJGHHO

(HQ GXXU]DPH VFKRRORQWZLNNHOLQJ :HON W\SH WUDLQLQJ HQ RHIHQLQJ LV GDQ ZHQVHOLMN" ,QWHUYLVLH

'DJGHHO

( OHDUQLQJ PDNHQ HQ LQ]HWWHQ WLMGHQV GH WUDLQLQJHQ

112

9HUJURRW GH ZRRUGHQVFKDW

(HQ JURWH ZRRUGHQVFKDW LV JRXG ZDDUG KHW LV HHQ EHODQJULMNH YRRUZDDUGH RP WRW OHUHQ WH NRPHQ 2S VFKRRO LV KHW EHODQJULMN RP RS HHQ VWUXFWXUHOH HQ V\VWHPDWLVFKH ZLM]H DDQ ZRRUGHQVFKDWRQWZLNNHOLQJ WH ZHUNHQ 'H OHHUNUDFKW ]RUJW YRRU HHQ DDQERG YDQ QLHXZH ZRRUGHQ PDDU RRN OHHUW KHW NLQGHUHQ KRH RP WH JDDQ PHW HHQ ZRRUG GDW MH QRJ QLHW NHQW +HW EHVWH UHVXOWDDW EHUHLN MH GRRU RS HHQ JHwQWHJUHHUGH PDQLHU DDQ ZRRUGHQVFKDW WH ZHUNHQ KHW ]LW LQ DOOH YDNNHQ HQ MH RHIHQW KHW VSHHOV LQ

1LYHDX

,Q GH WUDLQLQJ 9HUJURRW GH ZRRUGHQVFKDW VWDDW GH HIIHFWLHYH ZRRUGHQVFKDWGLGDFWLHN FHQWUDDO LQ FRPELQDWLH PHW KHW RHIHQHQ YDQ OHHUNUDFKWYDDUGLJKHGHQ 8LWJDQJVSXQW ELM GH WUDLQLQJ LV GH GLGDFWLHN ´0HW :RRUGHQ LQ GH :HHUµ YDQ 'LUNMH YDQ GHU 1XOIW HQ 0DULDQQH 9HUKDOOHQ 3URJUDPPD

'H WUDLQLQJ RPYDW WZHH ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU %LMHHQNRPVW .HQQLVPDNHQ PHW :RRUGHQVFKDWRQWZLNNHOLQJ ² GH WKHRULH +RH OHUHQ NLQGHUHQ ZRRUGHQ" +HW KXLGLJH ZRRUGHQVFKDWRQGHUZLMV 2HIHQHQ PHW GH ZRRUGHQVFKDWGLGDFWLHN ´0HW :RRUGHQ LQ GH :HHUµ

%LMHHQNRPVW :RRUGHQVFKDW LQ GH VFKRRO GH SUDNWLMN -H JDDW DDQ GH VODJ PHW HHQ PHHJHEUDFKW WKHPD YRRU GH NRPHQGH SHULRGH +HW VHOHFWHUHQ YDQ ZRRUGHQ KRHYHHO KRH PHW ZHONH FULWHULD" 2QGHUGHOHQ YDQ GH 9LHUWDNW XLWJHZHUNW HQ PHW DFFHQW RS MH HLJHQ OHHUNUDFKWYDDUGLJKHGHQ YRRUEHZHUNHQ VHPDQWLVHUHQ FRQVROLGHUHQ RQGHU PHHU VSHOOHWMHV ZRRUGPXXU FR|SHUDWLHYH ZHUNYRUPHQ

0RJHOLMNKHGHQ YRRU FRQWUROHUHQ 'H WUDLQLQJ LV JHVFKLNW YRRU OHHUNUDFKWHQ ZHUN]DDP LQ GH JURHSHQ WRW HQ PHW

113

9HUOHQJGH LQVWUXFWLH PHW GH WDEOHW

:DW ]RX KHW KDQGLJ ]LMQ YRRU GH OHHUOLQJ DOV KLM ]LM ELM KHW PDNHQ YDQ KHW VFKRROZHUN QRJ HYHQ GH LQVWUXFWLH YDQ X WHUXJ NDQ OXLVWHUHQ HQ ]LHQ 'DW NDQ (Q KHW QRJ HHQYRXGLJ WH GRHQ RRN 7LMGHQV GH]H ELMHHQNRPVW OHHUW X YHUVFKLOOHQGH WRHSDVVLQJHQ NHQQHQ HQ PDDNW X XZ HHUVWH LQVWUXFWLHILOPSMHV 'H]H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVW 'H WUDLQLQJ ZRUGW JHJHYHQ LQ GH YRUP YDQ HHQ ZRUNVKRS 'XV QD XLWOHJ HQ HHQ NRUWH SOHQDLUH GHPRQVWUDWLH YHHO ]HOI DDQ GH VODJ LQ NOHLQH JURHSHQ RQGHU EHJHOHLGLQJ PHW SUDNWLMNJHULFKWH RSGUDFKWHQ 1D DIORRS QHHPW X XZ ]HOI JHPDDNWH LQVWUXFWLHILOPSMHV PHH 'H]H NXQW X GH YROJHQGH GDJ GLUHFW LQ XZ OHV JHEUXLNHQ

1LYHDX

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FRRUGLQDWRU GLUHFWLH ,%

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

%HQRGLJGKHGHQ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV EHVFKLNNHQ RYHU HHQ WDEOHW ï&#x201A;·

'H EHQRGLJGH DFFRXQWV ]LMQ YRRU DDQYDQJ YDQ GH ELMHHQNRPVW RS GH WDEOHW LQJHVWHOG

ï&#x201A;·

'HHOQHPHUV KHEEHQ RS GH WDEOHW GH UHFKWHQ HQ EHVFKLNNHQ RYHU GH DFFRXQWJHJHYHQV RP ]HOI DSSV WRH WH NXQQHQ YRHJHQ YLD GH VWRUH

ï&#x201A;·

'H WDEOHW LV YRRU]LHQ YDQ KHW QLHXZVWH EHVWXULQJVV\VWHHP L26 $QGURLG RI :LQGRZV

ï&#x201A;·

'H ORFDWLH EHVFKLNW RYHU HHQ ]HHU JRHG ZHUNHQG :LIL PHW LQWHUQHWYHUELQGLQJ 'H :LIL LV VWDELHO HQ NUDFKWLJ JHQRHJ RP GRRU DOOH GHHOQHPHUV JHOLMNWLMGLJ JHEUXLNW WH NXQQHQ ZRUGHQ

ï&#x201A;·

7LMGHQV GH]H VHVVLH VWDDW SODWIRUP FHQWUDDO

0RFKW GH VFKRRO QRJ QLHW RYHU WDEOHWV HQ RI HHQ :LIL YRRU]LHQLQJ EHVFKLNNHQ GDQ NDQ PHQ GLW YRRU GH]H ELMHHQNRPVW ELM RQV KXUHQ

114

9LUWXDO UHDOLW\ LQ GH NODV 1LYHDX Virtual Reality (VR), â&#x20AC;&#x2DC;schijnwerkelijkheidâ&#x20AC;&#x2122;, het nabootsen van de werkelijke wereld.

Het is een begrip dat we ook bij leren en opleiden steeds meer tegenkomen. +HW LV HHQ ]HHU NUDFKWLJ OHHUPLGGHO GDW VWHHGV PHHU WHUUHLQ ZLQW 8QLYHUVLWHLWHQ ]LHNHQKXL]HQ 0%2 HQ KRJHVFKROHQ ]LMQ DO YRORS DDQ KHW H[SHULPHQWHUHQ +HW YRHJW HHQ QLHXZH GLPHQVLH WRH GRRU GH UHDO OLIH HUYDULQJ GLH MH NXQW FUHsUHQ 0DDU RRN EHGULMYHQ RQWZLNNHOHQ LQ YHUVQHOG WHPSR GH]H WRHSDVVLQJ %LM XZ PDNHODDU NXQW X DO HYHQ YLUWXHHO GRRU HHQ KXLV KHHQ ORSHQ RI ELM KHW UHLVEXUHDX VWDSW X YLUWXHHO DOYDVW KHW VWUDQG RS 7LMGHQV GH]H WUDLQLQJ GLH LV RSJHERXZG DOV HHQ ZRUNVKRS JDDW X ]HOI HUYDUHQ ZDW 95 LV ZHONH PHHUZDDUGH KHW NDQ KHEEHQ YRRU KHW RQGHUZLMV ZHONH 95 DSSV ]LMQ HU YRRU KHW RQGHUZLMV HQ KRH NXQW X ]HOI HHQYRXGLJ 95 PDNHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FRRUGLQDWRU GLUHFWLH ,% 'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

Voor deze bijeenkomst moet u de beschikking hebben over een VR-bril. Deze is o.a. voordelig aan te schaffen bij Bol.com.

115

:DW HHQ VFKRRO PRHW ZHWHQ RYHU SHVWHQ

$OOHHQ DO GRRU PHHU NHQQLV RYHU SHVWHQ LV GLW SUREOHHP EHWHU DDQ WH SDNNHQ 1LHW DOOHHQ OHHUNUDFKWHQ PDDU RRN GH NLQGHUHQ HQ RXGHUV KHEEHQ NHQQLV QRGLJ RP WH ZHWHQ ZDW ]LM NXQQHQ GRHQ 3HVWHQ QO HHQ JURHSVSUREOHHP HQ GDDU ]LW RRN GH RSORVVLQJ $OOH JRHGH DQWL SHVWSURJUDPPD·V JDDQ XLW YDQ GH YHUVFKLOOHQGH UROOHQ ELQQHQ GH JURHS HQ KRH ]LM HON HHQ ELMGUDJH NXQQHQ OHYHUHQ DDQ KHW VWRSSHQ YDQ SHVWHQ.

1LYHDX

.LQGHUHQ PRHW HFKWHU GLH YDDUGLJKHLG JHOHHUG ZRUGHQ HQ GDDULQ VSHHOW GH OHHUNUDFKW HHQ JURWH URO (HQ YRRUZDDUGH RP SHVWHQ DDQ WH SDNNHQ LV GDW HU SUHYHQWLHI ZRUGW JHZHUNW DDQ HHQ JRHG NODVVHQNOLPDDW GDDU ]DO GH VFKRRO DO RS LQJH]HW KHEEHQ 0DDU ]HOIV DOV GDW JRHG JHEHXUW EOLMIW SHVWHQ HHQ SUREOHHP $OV GLW SUREOHHP ]LFK YRRUGRHW LV HU QLHW YHHO WLMG RP RYHU HHQ RSORVVLQJ QD WH GHQNHQ (HQ VFKRRO PRHW GLUHFW NXQQHQ KDQGHOHQ

1D GH WUDLQLQJ NXQ MH ï&#x201A;· 3HVWSUREOHPHQ LQ GH JURHS KHUNHQQHQ HQ DDQSDNNHQ ï&#x201A;·

/HVVHQ JHYHQ ZDDUGRRU SHVWHQ RSJHORVW ZRUGW

ï&#x201A;·

2S HHQ HIIHFWLHYH ZLM]H FRPPXQLFHUHQ PHW RXGHUV HQ NLQGHUHQ ZDDUGRRU SHVWHQ VWRSW

3URJUDPPD 'H WUDLQLQJHQ GXUHQ GDJGHOHQ HQ NXQQHQ RRN RS GDJ JHJHYHQ ZRUGHQ -H NULMJW GDDUELM DFKWHUJURQGLQIRUPDWLH ZHUNYRUPHQ HQ HHQ SRZHUSRLQWSUHVHQWDWLH WRHJHVWXXUG GLH MH LQ GH NODV NXQ\ JHEUXLNHQ ELM GH DDQSDN YDQ SHVWHQ

%LMHHQNRPVW ,Q GH HHUVWH WUDLQLQJ NULMJ MH NHQQLV HQ DFKWHUJURQGHQ RYHU SHVWHQ :DDURP JHEHXUW KHW KRH JD MH RP PHW SHVWHUV VODFKWRIIHUV PHHORSHUV KHOSHUV HQ RPVWDQGHUV =LM ]XOOHQ HHQ EHODQJULMNH ELMGUDJH OHYHUHQ DDQ GH RSORVVLQJ 2RN GH SRVLWLHYH JURHSVYRUPLQJ NRPW DDQ GH RUGH 9HUYROJHQV JDDQ ZH DDQ GH VODJ PHW GH FRPPXQLFDWLH RYHU SHVWHQ PHW RXGHUV RPGDW GLW YDDN PHW KHYLJH HPRWLHV JHSDDUG JDDW +RH JD MH GDDUPHH RP HQ EHUHLN MH DOOHEHL MH GRHO

%LMHHQNRPVW ,Q KHW WZHHGH WUDLQLQJ NULMJ MH NHQQLV RYHU GH DDQSDN YDQ SHVWHQ ZDDUELM GH JURHSVUROOHQ KHHO QDGUXNNHOLMN WHUXJNRPHQ -H OHHUW KRH MH PHW GH NODV KHW SHVWHQ KHHO FRQFUHHW DDQSDNW ZDDUGRRU KHW VWRSW 2RN KRH MH RPJDDW PHW HUQVWLJHU SHVWJHGUDJ ZRUGW JHRHIHQG 'DDUELM LV KHW JRHG FRPPXQLFHUHQ PHW NLQGHUHQ YDQ HHQ EHODQJULMN RQGHUGHHO YDQ GH WUDLQLQJ

5HJLVWHUOHUDDU

3N[ HK5[ ] 58 116

:HUHOGRULsQWDWLH HQ QLHXZH PHGLD

2I MH $DUGULMNVNXQGH WRSRJUDILH JHVFKLHGHQLV HQ ELRORJLH QX DDQELHGW DOV YHUVFKLOOHQGH YDNJHELHGHQ RI ]H WKHPDWLVFK ELQQHQ HHQ EHSDDOGH FRQWH[W DDQ GH RUGH VWHOW YHUVFKLOOHQGH QLHXZH PHGLD KHOSHQ NLQGHUHQ GH OHHUVWRI HLJHQ WH PDNHQ 'HQN QRJ PDDU DDQ KHW WRSRJUDILH RHIHQSURJUDPPD ZDDUPHH NLQGHUHQ PHW HHQ KHOLNRSWHUWMH YDQ VWDG QDDU VWDG PRHWHQ YOLHJHQ +HW EHVWDDW LQPLGGHOV RRN YRRU GH L3DG PDDU VWDPW XLW GH MDUHQ ¶ 2I GH NRPVW YDQ *RRJOH (DUWK LQ FRPELQDWLH PHW KHW GLJLERUG 'H ZHUHOG GH NODV ELQQHQKDOHQ OHHN QRJ QRRLW ]R JHPDNNHOLMN 0DDU ZH JDDQ YHUGHU«

:DW GDFKW MH HU ELMYRRUEHHOG YDQ RP PHW HHQ YLUWXDO UHDOLW\ 95 EULO RS GRRU 5RPH WH ORSHQ RI GH SDOHLV]DOHQ YDQ 9HUVDLOOHV WH RQWGHNNHQ" 2I GLFKWHU ELM KXLV HHQ 45 FRGH VSHXUWRFKW WH PDNHQ RYHU GH QDWXXU RP GH VFKRRO :H KHEEHQ WDO YDQ LGHHsQ :H LQVSLUHUHQ MH RP DDQ GH VODJ WH JDDQ 6DPHQ PDNHQ ZH LQKRXG GLH X GLUHFW NXQW JHEUXLNHQ LQ GH NODV

1LYHDX

'RHOJURHS /HHUNUDFKW LFW FRRUGLQDWRU GLUHFWLH ,%

'XXU ELMHHQNRPVW YDQ XXU

117

:HUNHQ PHW FRPELQDWLHJURHSHQ

+HW ZHUNHQ LQ FRPELQDWLHNODVVHQ LV PHHU GDQ RI JURHSHQ ELM HONDDU KHEEHQ +HW YUDDJW HHQ RUJDQLVDWRULVFK DQGHUH DDQSDN HQ KRXGLQJ YDQ GH OHHUNUDFKW +HW ZHUNHQ PHW FRPELQDWLHJURHSHQ NDQ RQWVWDDQ YDQXLW YLVLH HQ RI YDQXLW QRRG]DDN ,Q EHLGH JHYDOOHQ ]XOOHQ VFKRRO HQ OHHUNUDFKW KDQGYDWWHQ QRGLJ KHEEHQ RP PHW LQVWUXFWLH OHHULQKRXGHQ HQ ZHUNYRUPHQ DDQ GH VODJ WH JDDQ

2LQ2 $GYLHV ELHGW RQGHUVWHXQLQJ ELM KHW ZHUNHQ PHW FRPELQDWLHJURHSHQ (U ZRUGHQ YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ YDQ GH FRPELQDWLHJURHSHQ EHOLFKW 'DDUELM ZRUGHQ GH SHGDJRJLVFKH HQ GLGDFWLVFKH YRRU HQ QDGHOHQ XLWYRHULJ EHVSURNHQ +LHUPHH NULMJ MH SUDNWLVFKH KDQGYDWWHQ RP RS VFKRRO LQKRXGHOLMNH NHX]HV WH PDNHQ ELM KHW ZHUNHQ PHW FRPELQDWLHJURHSHQ

,QKRXG ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ WZHH NHHU HHQ KDOYH GDJ NRPHQ GH YROJHQGH RQGHUZHUSHQ DDQ ERG ï&#x201A;· 9LVLH ï&#x201A;· 0RJHOLMNKHGHQ PHW HHQ FRPELQDWLHJURHS ï&#x201A;· ,QVWUXFWLHPRJHOLMNKHGHQ HQ ]HOIVWDQGLJ ZHUNHQ ï&#x201A;· 2UJDQLVDWLH HQ GLGDFWLHN ï&#x201A;· 2XGHUEHWURNNHQKHLG ï&#x201A;· &RQFUHWH KDQGYDWWHQ ï&#x201A;· /HHUOLMQHQ ï&#x201A;· ,QVWUXFWLHPRJHOLMNKHGHQ HQ ]HOIVWDQGLJ ZHUNHQ ï&#x201A;· 2UJDQLVDWLH HQ GLGDFWLHN ï&#x201A;· 3ODQ YDQ DDQSDN RS OHHUNUDFKW HQ VFKRROQLYHDX

1LYHDX

118

:HUNHQ PHW PHHU HQ KRRJEHJDDIGHQ

%ULOOHWMH QHXV LQ GH ERHNHQ QHJHQV HQ WLHQHQ RS KHW UDSSRUW« JHOXNNLJ ZHWHQ ZH LQPLGGHOV GDW KRRJEHJDDIGKHLG PHHU LV GDQ GLW VWHUHRWLHSH EHHOG 0DDU ZDW LV KHW GDQ SUHFLHV" (Q KRH KHUNHQ MH KRRJEHJDDIGH OHHUOLQJHQ LQ MH JURHS" :DW ELHG MH ]H DDQ HQ KRH ]RUJ MH HUYRRU GDW ]H GDDGZHUNHOLMNH OHHUHUYDULQJHQ KHEEHQ" (Q PLVVFKLHQ ZHO GH EHODQJULMNVWH YUDJHQ KRH KRXG MH ]H JHPRWLYHHUG YRRU VFKRRO HQ OHUHQ HQ KRH ]RUJ MH HUYRRU GDW ]H KXQ ELM]RQGHUH WDOHQWHQ RSWLPDDO NXQQHQ RQWZLNNHOHQ"

%LMHHQNRPVW 6LJQDOHULQJ +RH KHUNHQ MH GH YHUVFKLOOHQGH W\SHV KRRJ EHJDDIGH NLQGHUHQ HQ RS ZHONH VSHHO MH LQ RS KXQ VSHFLILHNH EHKRHIWHQ" +RH KHUNHQ MH NOHXWHUV PHW HHQ RQWZLNNHOLQJVYRRUVSURQJ ]R YURHJ PRJHOLMN HQ ZDW LV VWLPXOHUHQG VLJQDOHUHQ"

%LMHHQNRPVW 2QGHUZLMVDDQERG , :DDURP KHEEHQ KRRJ EHJDDIGH NLQGHUHQ HHQ DDQJHSDVW DDQERG QRGLJ" +RH NXQ MH FRPSDFWHQ HQ ZHONH WRSV IORSV ]LMQ HU LQ KHW ODQG GHU YHUULMNLQJVPDWHULDOHQ" :HONH UDQGYRRUZDDUGHQ ]LMQ RQPLVEDDU RP YDQ FRPSDFWHQ HQ YHUULMNHQ HHQ VXFFHV WH PDNHQ"

%LMHHQNRPVW 2QGHUZLMVDDQERG ,, +RH FUHsHU MH ]HOI YHUULMNHQGH RSGUDFKWHQ" +RH SDVW GH EHJHOHLGLQJ YDQ SOXVNLQGHUHQ LQ MRXZ ZHHNSODQQLQJ" :DW PDDNW MH HHQ JRHGH OHHUNUDFKW YRRU KRRJ EHJDDIGH OHHUOLQJHQ" :HONH RSGUDFKWHQ HQ PDWHULDOHQ ]LMQ JHVFKLNW YRRU NOHXWHUV PHW HHQ RQWZLNNHOLQJVYRRUVSURQJ"

%LMHHQNRPVW /HHUPRWLYDWLH :DW ]LMQ GH RRU]DNHQ YDQ RQGHUSUHVWHUHQ HQ KRH NXQ MH HHQ RQGHUSUHVWHUHQGH OHHUOLQJ KHOSHQ ]LMQ SUHVWDWLHV WH YHUEHWHUHQ" +RH EHwQYORHGW GH PDQLHU ZDDURS MH RYHU MH]HOI GHQNW MH PLQGVHW MH PRWLYDWLH YRRU OHUHQ HQ KRH VWLPXOHHU MH HHQ JURHLPLQGVHW ELM NLQGHUHQ"

%LMHHQNRPVW %HOHLG LQWHUYLVLH HQ PDWHULDOHQ +RH NRP MH WRW HHQ JRHG EHOHLGVSODQ PHHU HQ KRRJEHJDDIGKHLG RS MH VFKRRO" 'H GUDDLPROHQ ,QWHUYLVLH YRRU JHYRUGHUGHQ :HONH PDWHULDOHQ NXQ MH JHEUXLNHQ ELM GH EHJHOHLGLQJ YDQ VOLPPH NLQGHUHQ"

1LYHDX

119

:HUNHQ PHW RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHYHQ

%DVLVVFKROHQ KHEEHQ ELMQD DOOHPDDO YHHO JHJHYHQV RYHU GH SUHVWDWLHV HQ GH RQWZLNNHOLQJ YDQ KXQ OHHUOLQJHQ PDDU GRHQ GDDU QRJ ZHLQLJ PHH 6OHFKWV HHQ GHUGH YDQ GH VFKROHQ JHEUXLNW SUHVWDWLHV YDQ OHHUOLQJHQ ELMYRRUEHHOG RP RS KHW QLYHDX YDQ OHHUOLQJHQ JURHSHQ HQ GH VFKRRO DOV JHKHHO WH EHNLMNHQ KRH RQWZLNNHOLQJHQ YHUORSHQ +HW RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI LV QLHW EHGRHOG RP GH RQWZLNNHOLQJ YDQ HHQ OHHUOLQJ WH YROJHQ PDDU RP KHW RQGHUZLMVDDQERG YRRU HHQ OHHUOLQJ ]RGDQLJ WH SODQQHQ GDW HHQ OHHUOLQJ ]LFK RSWLPDDO RQWZLNNHOW

1LYHDX

:HUNHQ YDQXLW HHQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI 233 NDQ LQ VFKROHQ R D HHQ ELMGUDJH OHYHUHQ DDQ KHW YRRUNRPHQ YDQ ¶RQGHUSUHVWHUHQ· GRHOJHULFKW ZHUNHQ EHUHGHQHHUGH NHX]HV LQ OHHUOLMQHQ OHHUVWRI DDQERG PDNHQ KHW LQ NDDUW EUHQJHQ YDQ GH RQWZLNNHOLQJ YDQ OHHUOLQJHQ HQ DDQ KHW YHUEHWHUHQ YDQ KHW SODQPDWLJ KDQGHOHQ LQ VFKRRO (HQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI LV KHW PDNHQ YDQ HHQ LQVFKDWWLQJ YDQ RQWZLNNHOLQJVPRJHOLMNKHGHQ ELM HHQ OHHUOLQJ (HQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI LV R D QRGLJ ELM /*) OHHUOLQJHQ OHHUOLQJHQ PHW HHQ YHUZDFKWH XLWVWURRP QDDU SUDNWLMNRQGHUZLMV RI 962 HQ OHHUOLQJHQ PHW HHQ DFKWHUVWDQG RS ppQ RI PHHUGHUH EDVLVYDDUGLJKHGHQ

3URJUDPPD ,Q HHQ ELMHHQNRPVW YDQ HHQ KDOYH GDJ ZRUGHQ GH YROJHQGH RQGHUGHOHQ EHKDQGHOG ï&#x201A;· :DDURP ZHUNHQ PHW HHQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI" ï&#x201A;·

(HQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI RSVWHOOHQ

ï&#x201A;·

(HQ OHHUUHQGHPHQW YDVWVWHOOHQ

ï&#x201A;·

+HW JHEUXLNHQ YDQ HHQ RQWZLNNHOLQJVSHUVSHFWLHI

ï&#x201A;·

&RQFUHWH DFWLYLWHLWHQ

120

=HOIVWXUHQG OHUHQ

1LYHDX

,Q GH]H WUDLQLQJ ZRUG MH YDQXLW WKHRULH HQ SUDNWLMNYRRUEHHOGHQ JHSULNNHOG MH]HOI HHQ VSLHJHO YRRU WH KRXGHQ -H ZRUGW MH EHZXVW YDQ NHX]HV GLH MH WRW QX WRH JHPDDNW KHEW (Q MH ]LHW PRJHOLMNKHGHQ RP KHW HLJHQDDUVFKDS YDQ MRXZ OHHUOLQJHQ VWDS YRRU VWDS WH YHUJURWHQ

3URJUDPPD

'DJGHHO ï&#x201A;· 'H SDUWLFLSDWLHODGGHU ï&#x201A;·

,QWULQVLHNH HQ H[WULQVLHNH PRWLYDWLH

ï&#x201A;·

)ORZ

ï&#x201A;·

0RWLYDWLH YRRU KHW SURFHV YRRU KHW SURGXFW HQ YRRU KHW NODDU ]LMQ PHW GH WDDN

ï&#x201A;·

$XWRQRPLH LQ GH YHUZHUNLQJ

'DJGHHO ï&#x201A;· $XWRQRPLH LQ KHW VWHOOHQ YDQ GRHOHQ ï&#x201A;·

6XFFHVFULWHULD HQ UHIOHFWLH

ï&#x201A;·

1DNLMNHQ"

ï&#x201A;·

.LQGSODQ

ï&#x201A;·

*URHSVSODQ GDW GRRU GH OHHUOLQJHQ EHGDFKW LV

ï&#x201A;·

)HHGEDFN DDQ MH]HOI HQ DDQ NODVJHQRWHQ

'DJGHHO ï&#x201A;· $XWRQRPLH LQ KHW JURHSVSURFHV ï&#x201A;· *URHSVUHJHOV ZLH LV YHUDQWZRRUGHOLMN YRRU KHW SHGDJRJLVFK NOL PDDW"

'DJGHHO ï&#x201A;· $XWRQRPLH P E W LQKRXGHOLMNH GRHOHQ ï&#x201A;·

(LJHQ OHHUYUDJHQ YDQ GH OHHUOLQJ LQ UHODWLH WRW

5HJLVWHUOHUDDU

(6<SZEE2MT 58 121

Met een Escape Classroom naar 21st Century Skills Hoe geef ik mijn leerkrachten inzicht in hoe vaardigheden als samenwerkend leren, probleemoplossend handelen en kritisch denken doelgericht aan bod kunnen komen? Op welke manier inspireer ik het team om buiten de kaders van het methode-volgen te denken? Lukt het mijn leerkrachten om leerlingen zelf keuzes te laten maken op basis van creatieve gedachten?

Op al deze vragen kun je ‘ja’ antwoorden met behulp van ‘De Escape Classroom’. In één dagdeel nemen we je team mee, waarbij het populaire fenomeen ‘Escape Room’ wordt ingezet om verbindingen te leggen tussen vakgebieden en leren betekenis te geven. Natuurlijk gaat het team ook zelf aan de slag met een Escape Classroom, die past binnen jullie onderwijscontext en die je al de volgende dag zelf uit kunt voeren! Je hoeft daarvoor geen dure investeringen te doen, want we werken met de materialen die op school beschikbaar zijn.

Elke school is namelijk een schatkist aan onderwijsmaterialen, die prima in te zetten zijn binnen een Escape Classroom, op een manier die je voorheen nooit had bedacht.

De workshopleider zorgt op enthousiaste en inspirerende wijze voor directe raakvlakken naar de onderwijspraktijk, ongeacht je schoolconcept of onderwijsontwikkeling. De Escape Classroom is intussen een succesvol en beproefd concept bij meerdere onderwijsorganisaties en is bekend van het OinO-Congres 2017.

Inhoud Workshop Escape Classroom •

Een Escape Classroom op jouw locatie met het team

•

Zelf een Escape Classroom bouwen, passend voor jouw (jaar) groep

•

21e eeuwse vaardigheden als opmaat naar eigenaarschap.

122

Maak het mee! In het OinO-Lab Leerkrachten van nu staan voor de taak om 21st Century Skills bij leerlingen te ontwikkelen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld Kritisch denken, Creativiteit, Samenwerken, Communiceren, ICT-geletterdheid en Probleemoplossend vermogen. Maar hoe doe je dat in de praktijk?

Het OinO-Lab doet een beroep op jouw 21st Century Skills en daagt je uit om opdrachten uit te voeren die je nog niet eerder gedaan hebt.

Met elkaar tot een goede oplossing komen, maar ook de teleurstelling incasseren als het net even niet lukt zoals je gepland had. Want dat er veel uitgeprobeerd wordt en dat er veel mis gaat, dat is een ding dat zeker is in het OinO-Lab. Maar hoe gaaf is het als jouw printje uit de 3D printer ‘rolt’ of dat er toch een hartje of jouw naam verschijnt op de Micro:bit. En weet je dat er leerkrachten en leerlingen zijn die een compleet concert weggaven met behulp van de bananen en een Makey Makey?

Dit kunnen we ook bij jou op school! Een dag of dagdeel met jullie leerlingen of jullie team aan de slag! Nieuwsgierig naar de mogelijkheden? Laat een reactie achter of mail ons!

Want je weet: Van gelukkige leerlingen én leerkrachten leer je de mooiste dingen [Loesje].

123

*\Q]\ WUDLQLQJ EOHQGHG

*\Q]\ LV VRIWZDUH GLH MH RS RS DOOH GLJLERUGHQ NXQW JHEUXLNHQ HQ KHOSW MH RP GH OHVVHQ LQWHUDFWLHYHU WH PDNHQ :LO MH MRXZ OHHUOLQJHQ ]HOIVWDQGLJ DDQ GH VODJ ODWHQ JDDQ PHW *\Q]\" 'DW NDQ PHW *\Q]\ .LGV $OV OHHUNUDFKW EHSDDO MH GH LQKRXG YDQ GH OHV GH OHHUOLQJHQ YRHUHQ KHW XLW -H KRHIW QLHW WH ZDFKWHQ RS GH UHVXOWDWHQ ZDQW GH]H ]LMQ GLUHFW LQ WH ]LHQ

'RRU $XWLVPH 6WHXQSXQW

¶*\Q]\· ZRUGW EOHQGHG DDQJHERGHQ %OHQGHG OHDUQLQJ LV HHQ FRPELQDWLH YDQ GLJLWDOH WUDLQLQJVPHWKRGHQ H OHDUQLQJ HQ NODVVLNDOH SUDNWLMNWUDLQLQJHQ 'RRU OHHUVWRI EOHQGHG DDQJHUHLNW WH NULMJHQ RQWVWDDW HHQ G\QDPLVFKH PL[ YDQ OHUHQ 'RHOJURHS /HHUNUDFKW

1LYHDX

'XXU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU

'RHO ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'H YHUVFKLOOHQGH LQWHUDFWLHYH PRJHOLMNKHGHQ YDQ *\Q]\ /HVVHQ YRRUEHUHLGHQ HQ NODDU]HWWHQ 0HW HHQ JHPDNNHOLMNH YULMH KRXGLQJ KHW ERUG YRRU GH JURHS EHGLHQHQ +HW ERUG JHEUXLNHQ ELM DGDSWLHI RQGHUZLMV HQ ELM YHUVFKLOOHQGH OHVIDVHV /HHUOLQJHQ WKXLV RI RS VFKRRO ODWHQ RHIHQHQ PHW GH DSSV YDQ *\Q]\ .LGV

3URJUDPPD

5HJLVWHUOHUDDU QO

5HJLVWHUOHUDDU QO

'H WUDLQLQJ LV RQWZRUSHQ YRRU OHHUNUDFKWHQ GLH GH VRIWZDUH LQ GH OHV ZLOOHQ JHEUXLNHQ 7LMGHQV GH HHUVWH ELMHHQNRPVW JD MH DDQ GH VODJ PHW GH EDVLVIXQFWLRQDOLWHLWHQ YDQ *\Q]\ 7LMGHQV GH WZHHGH ELMHHQNRPVW JD MH GLHSHU LQ RS GH YHUVFKLOOHQGH PRJHOLMNKHGHQ HQ WRHSDVVLQJHQ YDQ *\Q]\ HQ *\Q]\ .LGV

58

Y<L <I L8 58 124

6WXGLHUHL]HQ HQ (YHQWV 2LQ2 $GYLHV

125

/RQGHQ

'H HGXFDWLHYH %HWW UHLV QDDU /RQGHQ LV GH PDQLHU RP QLHXZH LGHHsQ RS WH GRHQ RS KHW JHELHG YDQ RQGHUZLMV HQ ,&7 -H NRPW LQ DDQUDNLQJ PHW LQWHUHVVDQWH SUDNWLMNYRRUEHHOGHQ OHHUW YDQ H[SHUWV RS KHW JHELHG YDQ RQGHUZLMV HQ ,&7 HQ GDW DOOHV PHW DOV GHFRU GH ZH DOOHV PHW DOV GHFRU GH ZHUHOGVWDG /RQGHQ 'H UHLV LV RRN KHW XLWJHOH]HQ PRPHQW RP цеотБгц╜очСбцН┤тБ┤цФацнпц╡ец╕ац╡ечРац╜оцСечЙ╖цекчМн FROOHJD┬╖V XLW HLJHQ ODQG HQ NHQQLV HQ HUYDULQJHQ WH GHOHQ PHW HONDDU

Aanmelden & meer informatie Aanmelden: ga naar www.oino-advies.nl/ events en schrijf je direct in.

PDDQGDJ MDQXDUL W P Meer informatie: YULMGDJ MDQXDUL voor meer informatie neem je contact op met: info@oinoadvies.nl of 088 410 10 50

0HHU LQIRUPDWLH чЭ╖чЬоц╜йц╣пт╢нцЕдчЩйцХ│т╣оц░п HL]HQ цеоцЩпфБпцеоц╝нъ╡бцС╢цеечМоц╣м

$DQPHOGHQ чЭ╖чЬоц╜йц╣пт╢нцЕдчЩйцХ│т╣оц░п HL]HQ

:H KHEEHQ HHQ LQVSLUHUHQG SURJUDPPD YRRU MH VDPHQJHVWHOG PHW HHQ EH]RHN DDQ GH %HWW VKRZ HHQ VFKRRO YRRU SULPDLU RQGHUZLMV &LW\ /HDUQLQJ &HQWUHV HQ RI RUJDQLVDWLHV PHW WRHSDVVLQJHQ RS KHW JHELHG YDQ ,&7 HQ RQGHUZLMV (Q ODVW EXW QRW OHDVW EHKRRUW GHHOQDPH DDQ KHW $SSOH (YHQW RRN WRW GH PRJHOLMNKHGHQ

126

)LQODQG

佩湏ⶭ䅤癩敳 JDQLVHHUW MDDUOLMNV HHQ VWXGLHUHLV QDDU )LQODQG ,Q YLHU GDJHQ RQWGHN MH VDPHQ PHW FROOHJD·V KRH KHW RQGHUZLMV LQ )LQODQG JHRUJDQLVHHUG LV 'H UHLV QDDU )LQODQG LV GH XOWLHPH PDQLHU RP LGHHsQ RS WH GRHQ HQ OHWWHUOLMN YHUGHU WH NLMNHQ EXLWHQ GH HLJHQ JUHQ]HQ -H NRPW LQ DDQUDNLQJ PHW LQWHUHVVDQWH SUDNWLMNYRRUEHHOGHQ MH OHHUW YDQ GHVNXQGLJHQ WHU SODDWVH PDDU RRN YDQ MH UHLVJHQRWHQ

$DQPHOGHQ PHHU LQIRUPDWLH $DQPHOGHQ 䝡慡爠睷眮潩湯ⶭ慤癩敳⹮氯敶敮瑳⁥渠 VFKULMI MH GLUHFW LQ 0HHU LQIRUPDWLH 9RRU LQIRUPDWLH QHHP MH FRQWDFW RS PHW 楮景䁯楮漭굡摶楥献湬映〸㠠㐱〠㄰‵〮

´(HQ ]HHU LQVSLUHUHQGH VWXGLHUHLV ,N NLMN WHUXJ RS HHQ SUDFKWLJH HUYDULQJ PHW HHQ JURHS JHPRWLYHHUGH HQ HQWKRXVLDVWH RQGHUZLMVPHQVHQ µ

)RFXV RS )LQODQG +HW RQGHUZLMV LQ )LQODQG VWDDW LQWHUQDWLRQDDO ]HHU JRHG DDQJHVFKUHYHQ (U ZRUGHQ KRJH HLVHQ JHVWHOG DDQ OHHUNUDFKWHQ ,Q )LQODQG ZRUGW JHZHUNW YROJHQV KHW SULQFLSH ¶JHHQ FRQWUROH PDDU VWXULQJ· 'DDUQDDVW LV KHW )LQVH RQGHUZLMV WRHJDQNHOLMN ,HGH RQGHUZLMV WRHJDQNHOLMN ,HGHUHHQ LV JHOLMN HQ HU LV YHHO DDQGDFKW YRRU GH RSWLPDOH OHHURPJHYLQJ YDQ KHW NLQG 'H NOHLQHUH NODVVHQ ]RUJHQ YRRU HHQ LQIRUPHOH VIHHU HQ HHQ RSHQ YHUKRXGLQJ WXVVHQ OHHUOLQJHQ HQ OHUDUHQ

127

Zaterdag 17

Maart

8

128

www.oino-advies.nl

NATIONAAL ONDERWIJS

CONGRES

5 OKTOBER 2018

SPREKERS

DE KRACHT VAN

WORKSHOPS

SPANT, BUSSUM

BEURSPLEIN

VERBINDEN

129

7UDLQLQJVDDQERG %XVLQHVV SDUWQHUV

130

$XWLVPH %HOHYLQJV &LUFXLW $%&

'RHO 'RRU KHW $XWLVPH%HOHYLQJV&LUFXLW OHHU MH DXWLVPH NHQQHQ HQ HUYDUHQ ,QKRXG +HW $XWLVPH%HOHYLQJV&LUFXLW ODDW MH GRRU ´DXWLVWLVFKH HUYDULQJHQµ PHHPDNHQ KRH KHW LV RP PHW DXWLVPH WH OHYHQ 3UREHHU MH HHQV HHQ YRRUVWHOOLQJ WH PDNHQ YDQ ZDW KHW EHWHNHQW RP HHQ DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLV WH KHEEHQ -H NXQW HURYHU OH]HQ HQ OHUHQ JHVSUHNNHQ YRHUHQ PDDU HUYDUHQ LV HHQ DQGHUH PDQLHU 'H]H ZRUNVKRS LV HHQ DFWLHYH HQ ]HHU WRHJDQNHOLMN GDJGHHO YRO HUYDULQJHQ +HW $XWLVPH%HOHYLQJV&LUFXLW EHVWDDW XLW HHQ DDQWDO RSGUDFKWHQ HQ ZHUNYRUPHQ GLH MH JDDW XLWYRHUHQ (U ]LMQ GRH RSGUDFKWHQ HQ ]LQWXLJHOLMNH HUYDULQJHQ (pQ YDQ RQ]H PHGHZHUNHUV OHLGW MH GRRU KHW FLUFXLW KHHQ HQ HU LV UXLPWH YRRU KHW GHOHQ YDQ HUYDULQJHQ 2RN ZRUGHQ GLYHUVH WLSV JHJHYHQ YRRU DXWLVPHYULHQGHOLMNKHLG /DDW MH PLVOHLGHQ GRRU MH ]LQWXLJHQ RQWGHN ZDW NDQ HQ QLHW NDQ YRHO QX ]HOI ZDW MH PLVVFKLHQ DO RRLW JHOH]HQ KHEW 9LD QHJHQ RSGUDFKWHQ EUHQJW GLW $XWLVPH%HOHYLQJV&LUFXLW MH LQ GH JHYRHOVZHUHOG YDQ DXWLVPH 'RHOJURHS +HW $XWLVPH%HOHYLQJV&LUFXLW LV HU YRRU LHGHUHHQ GLH DXWLVPH ZLO HUYDUHQ HQ OHUHQ NHQQHQ :LM ULFKWHQ RQV YRRUDO RS PHQVHQ XLW KHW RQGHUZLMV PDDU NXQQHQ GH WUDLQLQJ RRN DDQ JURHSHQ ELHGHQ 0DWHULDDO &XUVXVPDSMH PHW LQIRUPDWLH 7UDLQHUV $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

131

$XWLVPH HQ JHVSUHNVWHFKQLHNHQ +HW $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW YHU]RUJW HHQ VWXGLHGDJ RYHU KHW YRHUHQ YDQ JHVSUHNNHQ PHW OHHUOLQJHQ PHW HHQ DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLV $66 7LMGHQV GH VWXGLHGDJ ZRUGW KHW XLWYRHUHQ YDQ 3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 FRQFUHHW JHPDDNW (U LV YROGRHQGH UXLPWH RP MH HLJHQ HUYDULQJHQ HQ YUDJHQ LQ WH EUHQJHQ

'RHOHQ ï&#x201A;· -H NULMJW PHHU ]LFKW RS GH VSHFLILHNH FRPPXQLFDWLH PHW OHHUOLQJHQ PHW $66 ï&#x201A;· -H OHHUW PHHUGHUH VWUDWHJLHsQ NHQQHQ YDQXLW NHQQLV HQ RHIHQLQJ

1D GH GDJ KHE MH DOV SURIHVVLRQDO PHHU NHQQLV HQ SUDNWLVFKH WRROV LQ KDQGHQ RP RSORVVLQJVJHULFKWH JHVSUHNNHQ WH YRHUHQ PHW OHHUOLQJHQ PHW $66

,QKRXG $OV MH YDNHU JHVSUHNNHQ YRHUW PHW OHHUOLQJHQ HQ MRQJHUHQ PHW $66 HQ GDDU YDDUGLJHU LQ ZLO ZRUGHQ LV GLW HHQ SDVVHQGH VWXGLHGDJ 3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 YUDDJW RP HHQ SDVVHQGH FRPPXQLFDWLH (HQ JRHGH FRPPXQLFDWLH LV EHODQJULMN RP JRHG WH NXQQHQ RQGHUVWHXQHQ *HVSUHNNHQ PHW NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ PHW $66 YHUORSHQ QLHW DOWLMG YDQ]HOIVSUHNHQG 7LMGHQV GH]H VWXGLHGDJ PDDN MH NHQQLV PHW GH DFKWHUJURQG HQ PHW YLHU VWUDWHJLHsQ RP YHUGXLGHOLMNHQGH HQ RSORVVLQJVJHULFKWH JHVSUHNNHQ WH YRHUHQ :H YHUZDFKWHQ GDW PHQVHQ HQLJV]LQV EDVLVNHQQLV KHEEHQ RYHU DXWLVPH ELMYRRUEHHOG GRRU KHW YROJHQ YDQ HHQ VWXGLHGDJ /HHUOLQJHQ PHW $66 LQ KHW YRRUWJH]HW RQGHUZLMV RI GH VWXGLHGDJ /HHUOLQJHQ PHW $66 LQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV ,Q GH VWXGLHGDJ ZRUGW KHW NDGHU JHVFKHWVW DDQ GH KDQG YDQ LQIRUPDWLH RYHU DXWLVPH HQ FRPPXQLFDWLH HQ GH VSHFLILHNH DDQGDFKWVSXQWHQ ELM NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ PHW $66 $OOHV JHEHXUW DDQ GH KDQG YDQ YRRUEHHOGHQ XLW GH SUDNWLMN 'H FXUVLVWHQ NULMJHQ DOV ]LM ZLOOHQ RRN GH NDQV RP WH RHIHQHQ PHW HHQ HLJHQ FDVXV

:DDURP YHUORSHQ GH]H JHVSUHNNHQ DQGHUV" ï&#x201A;· :DW LV MH URO DOV JHVSUHNVOHLGHU" ï&#x201A;· ï&#x201A;· :DW KHHIW GH OHHUOLQJ PHW $66 QRGLJ" :DW LV GDQ GH KRXGLQJ GLH MH KHW EHVWH DDQ NXQW QHPHQ" ï&#x201A;· ï&#x201A;· :DQQHHU JHEUXLN MH ZHONH PHWKRGLHN" ï&#x201A;· :DQQHHU JHEUXLN MH KHW QLHW" ï&#x201A;· :DW ]LMQ GH DDQGDFKWVSXQWHQ" ï&#x201A;· :DW ]LMQ JRHGH YUDJHQ" ï&#x201A;· 9LHU VWUDWHJLHsQ GLH JHRHIHQG ZRUGHQ LQ NOHLQH JURHSMHV

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ PHQWRUHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ OHHUOLQJEHJHOHLGHUV PHW EDVLVNHQQLV RYHU HQ HUYDULQJ PHW OHHUOLQJHQ PHW $66 'H JURHSHQ ]XOOHQ EHVWDDQ XLW PD[LPDDO SHUVRQHQ ]RGDW HU JRHGH LQWHUDFWLH PRJHOLMN LV

0DWHULDDO &XUVXVPDS PHW LQIRUPDWLH

%HRRUGHOLQJ 'HHOQHPHUV RQWYDQJHQ HHQ FHUWLILFDDW 'H]H VWXGLHGDJ LV JHYDOLGHHUG GRRU KHW 5HJLVWHUOHUDDU YRRU UHJLVWHUXUHQ

7UDLQHUV $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW

132 $XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

$XWLVPH HQ«6RFUDWLVFKH JHVSUHNNHQ 3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 YUDDJW RP HHQ SDVVHQGH FRPPXQLFDWLH (HQ JRHGH FRPPXQLFDWLH LV EHODQJULMN RP JRHG WH NXQQHQ RQGHUVWHXQHQ *HVSUHNNHQ PHW NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ PHW HHQ DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLV YHUORSHQ QLHW DOWLMG YDQ]HOIVSUHNHQG 7LMGHQV GH]H ZRUNVKRS PDDN MH NHQQLV PHW ppQ PDQLHU RP RSORVVLQJVJHULFKW HQ XLWJDDQGH YDQ GH OHHUOLQJ JHVSUHNNHQ WH YRHUHQ

:H YHUZDFKWHQ GDW PHQVHQ HQLJV]LQV EDVLVNHQQLV KHEEHQ RYHU DXWLVPH ELMY GRRU KHW YROJHQ YDQ HHQ EDVLVVFKROLQJ RI KHW GDJGHHO ¶$XWLVWLVFK GHQNHQ· HQ GH ZRUNVKRS ¶$XWLVPH HQ« JHVSUHNNHQ · ,Q GH ZRUNVKRS ZRUGW NRUW KHW NDGHU JHVFKHWVW DDQ GH KDQG YDQ LQIRUPDWLH RYHU DXWLVPH HQ FRPPXQLFDWLH HQ GH VSHFLILHNH DDQGDFKWVSXQWHQ ELM NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ PHW HHQ DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ 'DQ ZRUGW HU XLWOHJ JHJHYHQ RYHU VRFUDWLVFKH JHVSUHNVYRHULQJ

ï&#x201A;· :DQQHHU JHEUXLN MH GH]H PHWKRGLHN" ï&#x201A;· :DQQHHU JHEUXLN MH KHW QLHW" ï&#x201A;· :DW ]LMQ GH DDQGDFKWVSXQWHQ" ï&#x201A;· :DW ]LMQ JRHGH YUDJHQ" ï&#x201A;· :DW LV MH URO DOV JHVSUHNVOHLGHU" ï&#x201A;· :DW LV GDQ GH KRXGLQJ GLH MH KHW EHVWH DDQ NXQW QHPHQ"

$OOHV DDQ GH KDQG YDQ YRRUEHHOGHQ XLW GH SUDNWLMN (U ZRUGW WLMGHQV GH ZRUNVKRS JHRHIHQG LQ NOHLQH JURHSMHV HQ MH NULMJW WLSV HQ IHHGEDFN YDQ GH FXUVXVOHLGHU 'H FXUVLVWHQ NULMJHQ DOV ]LM ZLOOHQ RRN GH NDQV RP WH RHIHQHQ PHW HHQ HLJHQ FDVXV

'RHOJURHS 'RFHQWHQ PHQWRUHQ ,% HUV OHHUOLQJEHJHOHLGHUV PHW EDVLVNHQQLV RYHU HQ HUYDULQJ PHW OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ $66 YDQDI RQJHYHHU MDDU 'RHO -H YRHOW MH YDDUGLJ LQ JHVSUHNVYRHULQJ GRRU KHW VWHOOHQ YDQ 6RFUDWLVFKH YUDJHQ PHW NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ PHW DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ

3URJUDPPD 1D XLWOHJ RYHU DXWLVPH HQ FRPPXQLFDWLH HQ VSHFLILHNH DDQGDFKWVSXQWHQ ELM NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ PHW DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ YROJW XLWOHJ RYHU GH 6RFUDWLVFKH JHVSUHNVYRHULQJ (U ZRUGW JHRHIHQG HQ WHUXJJHNRSSHOG

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV

9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

133

/HHUOLQJHQ PHW DXWLVPH LQ KHW =0/ RQGHUZLMV

'RHO ï&#x201A;· .HQQLV RSGRHQ RYHU NHQPHUNHQ YDQ DXWLVPH LQ FRPELQDWLH PHW HHQ YHUVWDQGHOLMNH EHSHUNLQJ ï&#x201A;· ,Q]LFKW NULMJHQ LQ VSHFLILHNH RQGHUVWHXQLQJVEHKRHIWHQ YDQ GH]H OHHUOLQJHQ ï&#x201A;· 9HUNULMJHQ YDQ NHQQLV HQ SUDNWLVFKH KDQGUHLNLQJHQ ï&#x201A;· +RH NDQ GH GRFHQW KHW EHVWH KDQGHOHQ" ï&#x201A;· +RH YHUNODUHQ ZH JHGUDJ YDQ OHHUOLQJHQ PHW HHQ DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLV $66 " ï&#x201A;· +RH UHDJHUHQ ZH RS JHGUDJ YDQ OHHUOLQJHQ PHW $66"

,QKRXG 3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRU OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPH YUDDJW RP YROGRHQGH H[SHUWLVH ELM GH SURIHVVLRQDOV .HQQLV LV EHODQJULMN RP JHGUDJ WH EHJULMSHQ HQ SDVVHQG RQGHUZLMV WH ELHGHQ ,Q GH FXUVXV OHUHQ ZH MH ZDW DXWLVPH LV HQ PDNHQ ZH HHQ YHUWDOLQJ QDDU GH GDJHOLMNVH RQGHUZLMVSUDNWLMN 'RRU DXWLVWLVFK WH OHUHQ GHQNHQ RQWVWDDW PHHU LQ]LFKW HQ EHJULS YRRU OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPH (U ZRUGHQ KDQGYDWWHQ JHJHYHQ YRRU KHW ELHGHQ YDQ VWUXFWXXU GH FRPPXQLFDWLH GH VRFLDOH RPJDQJ HQ ¶PRHLOLMN· JHGUDJ :H JHYHQ ]RYHHO PRJHOLMN KDQGUHLNLQJHQ YDQXLW RQ]H YLVLH HQ LQJHEUDFKWH FDVXwVWLHN 'RRU RHIHQLQJHQ HQ KHW YROJHQ YDQ HHQ FDVXV ZRUGW HU HHQ NRSSHOLQJ JHPDDNW QDDU GH HLJHQ SUDNWLMN LQ GH ]PO VFKRRO 1D GH FXUVXV KHE MH PHHU NHQQLV HQ SUDNWLVFKH WRROV LQ KDQGHQ RP KHW RQGHUZLMV HQ GH EHJHOHLGLQJ YDQ GH OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPH HQ HHQ YHUVWDQGHOLMNH EHSHUNLQJ YRUP WH NXQQHQ JHYHQ 'H FXUVXV EHVWDDW XLW ]HV ELMHHQNRPVWHQ

$OJHPHQH NHQQLV RYHU HQ YLVLH RS $XWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ

%HJHOHLGLQJ YDQ OHHUOLQJHQ LQ KHW RQGHUZLMV HQ VWUXFWXXU ELHGHQ

,QGLYLGXHOH EHJHOHLGLQJ HQ FRPPXQLFDWLH

6RFLDOH RPJDQJ

&RPSOH[ JHGUDJ HQ FDVXwVWLHN

7HUXJNRPELMHHQNRPVW

'RHOJURHS 9RRU GRFHQWHQ PHQWRUHQ NODVVHQ HQ RQGHUZLMVDVVLVWHQWHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ 'H JURHSHQ NXQQHQ XLW WRW SHUVRQHQ EHVWDDQ XLW VSHFLDDO RQGHUZLMV HQ YRRUWJH]HW VSHFLDDO RQGHUZLMV YRRU =0/ (U LV JHHQ VSHFLDOH YRRUNHQQLV QRGLJ 2PGDW GH FXUVXV HHQ SUDNWLVFK NDUDNWHU KHHIW LV KHW ZHQVHOLMN GDW MH LQ MH ZHUN WH PDNHQ KHEW PHW OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPH

0DWHULDDO /LWHUDWXXU HHQ UHDGHU HQ HHQ ERHNMH DDQJHOHYHUG GRRU KHW $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW

%HRRUGHOLQJ :H YHUVWUHNNHQ HHQ EHZLMV YDQ GHHOQDPH ELM PLQLPDDO DDQZH]LJKHLG

7UDLQHUV $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

134

$XWLVWLVFK GHQNHQ

3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 YUDDJW RP YROGRHQGH NHQQLV ELM GH SURIHVVLRQDOV .HQQLV LV EHODQJULMN RP JHGUDJ WH EHJULMSHQ HQ SDVVHQG RQGHUZLMV WH ELHGHQ ,HGHUHHQ GLH ZHUNW LQ KHW RQGHUZLMV NRPW LQ DDQUDNLQJ PHW OHHUOLQJHQ PHW $66 'DDURP LV KHW YDQ EHODQJ GDW LHGHUHHQ ZHHW ZDW $66 LQKRXGW HQ ZDDU GH RQGHUVWHXQLQJVEHKRHIWH YDQ GH]H OHHUOLQJHQ XLW NDQ EHVWDDQ

,Q GH VFKROLQJ ZRUGW UHFHQWH NHQQLV P E W DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ EHKDQGHOG HQ HHQ YHUWDOLQJ JHPDDNW QDDU GH GDJHOLMNVH RQGHUZLMVSUDNWLMN :DW ZHWHQ ZH RYHU $66" +RH QHPHQ GH]H OHHUOLQJHQ ZDDU HQ KRH GHQNHQ ]LM" :DW ]LMQ VSHFLILHNH RQGHUVWHXQLQJVEHKRHIWHQ YDQ GH]H OHHUOLQJHQ" +RH NDQ GH GRFHQW KLHUDDQ KHW EHVWH WHJHPRHW NRPHQ" 'RRU DXWLVWLVFK WH OHUHQ GHQNHQ RQWVWDDW PHHU LQ]LFKW HQ EHJULS YRRU OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ (U ZRUGHQ ]RYHHO PRJHOLMN SUDNWLVFKH KDQGUHLNLQJHQ JHJHYHQ

'RHOJURHS 'H ELMHHQNRPVW LV EHGRHOG YRRU GRFHQWHQ PHQWRUHQ OHHUOLQJEHJHOHLGHUV ,% HUV HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ XLW 32 92 6%2 HQ 9 6 2 GLH WH PDNHQ KHEEHQ PHW OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ $66

'RHO 'H SURIHVVLRQDO KHHIW PHHU NHQQLV HQ LQ]LFKW RP KHW RQGHUZLMV HQ GH EHJHOHLGLQJ YDQ GH OHHUOLQJHQ PHW $66 YRUP WH NXQQHQ JHYHQ

3URJUDPPD 7KHRULH HQ ILOPSMHV RYHU $66 /HHUOLQJHQ PHW $66 LQ KHW RQGHUZLMV 3UDNWLVFKH KDQGUHLNLQJHQ 7UDLQHUV $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

135

5HNHQHQ LV OHXN PHW 1XPLFRQ

1XPLFRQ LV HHQ PHWKRGH GLH NLQGHUHQ VSHOHQGHUZLMV PHHQHHPW YDQ KHW ¶RUGHQHQ· QDDU KHW ¶OHUHQ UHNHQHQ· 'H PHWKRGH 1XPLFRQ GRHW GLW GRRU HHQ PHWKRGLVFKH PXWLVHQVRULVFKH DDQSDN PHW YRUPHQ FXVLQDLUH HQ WDDO .LQGHUHQ OHUHQ V\VWHPDWLVFK PHQWDOH KDQGHOLQJHQ YHUULFKWHQ GLH HHQ ELMGUDJH OHYHUHQ LQ KHW LQEHHOGHQ YDQ JHWDOOHQ ZDDUGRRU GH VWUXFWXXU YDQ KHW JHWDOV\VWHHP EHWHU NDQ ZRUGHQ GRRU]LHQ

+HW PDWHULDDO YDQ 1XPLFRQ PDDNW JHWDOOHQ FRQFUHHW RPGDW NLQGHUHQ JHWDOOHQ OHWWHUOLMN NXQQHQ ]LHQ HQ YRHOHQ .LQGHUHQ PHW UHNHQSUREOHPHQ NULMJHQ LQ]LFKW LQ KXQ HLJHQ KDQGHOHQ KHW JHWDO V\PERRO ZRUGW JHNRSSHOG DDQ HHQ SDWURRQ .LQGHUHQ ]LHQ ZHUNHOLMN ZDW ]H GRHQ =HOIV GH PHHVW ]ZDNNH UHNHQDDUV NULMJHQ ZHHU ]LQ LQ UHNHQHQ HQ URHSHQ ¶2K ]LW KHW ]R·

'RHOJURHS 7UDLQLQJHQ ]LMQ EHGRHOG YRRU OHHUNUDFKWHQ LQWHUQEHJHOHLGHUV OHHUOLQJEHJHOHLGHUV UHPHGLDO WHDFKHUV XLW EDVLVRQGHUZLMV VSHFLDDO EDVLVRQGHUZLMV HQ VSHFLDDO RQGHUZLMV 9RRU EHJHOHLGHUV YDQ SHXWHUVSHHO]DOHQ UDGHQ ZH GH WUDLQLQJ ¶.HQQLVPDNHQ PHW 1XPLFRQ· DDQ

'RHO 0HW GH WUDLQLQJHQ EHQ MH LQ VWDDW RP GH OHHUVWRI LQ GH NODV PHHU UHNHQULMN WH PDNHQ .LQGHUHQ RQWZLNNHOHQ VSHOHQGHUZLMV UHNHQYDDUGLJKHGHQ GLH ]H QRGLJ KHEEHQ RP UHNHQEHZHUNLQJHQ WRH WH SDVVHQ +HW PDWHULDDO LV EHGRHOG YRRU NLQGHUHQ XLW KHW UHJXOLHU HQ VSHFLDDO RQGHUZLMV YDQDI HHQ RQWZLNNHOLQJVOHHIWLMG YDQ MDDU

3URJUDPPD :LM ELHGHQ WUDLQLQJHQ DDQ ¶.HQQLVPDNHQ PHW 1XPLFRQ· HQ ¶9HUGHU PHW 1XPLFRQ·

.HQQLVPDNHQ PHW 1XPLFRQ ï&#x201A;· ,QWURGXFWLH YDQ KHW PDWHULDDO ï&#x201A;· /HUHQ ZHUNHQ PHW 1XPLFRQ LQ ï&#x201A;· NOHLQH JURHSMHV ï&#x201A;· 1XPLFRQ RS KHW GLJLERUG

9HUGHU PHW 1XPLFRQ ï&#x201A;· ,Q]HWWHQ YDQ KHW DVVHVVPHQW YRRU ï&#x201A;· NLQGHUHQ PHW UHNHQSUREOHPHQ ï&#x201A;· 1HGHUODQGVH UHNHQPHWKRGHQ PHW ï&#x201A;· KXQ UHNHQVWUDWHJLHsQ ï&#x201A;· 5HNHQVWUDWHJLHsQ DDQOHUHQ PHW ï&#x201A;· EHKXOS YDQ KHW PDWHULDDO YDQ ï&#x201A;· 'HOHQ YDQ HUYDULQJHQ

%LM GHHOQDPH DDQ GH WUDLQLQJ 9HUGHU PHW 1XPLFRQ LV KHW ZHQVHOLMN RP GH HHUVWH WUDLQLQJ JHYROJG WH KHEEHQ

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 136 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

0HW DXWLVPH LQ KHW EDVLVRQGHUZLMV EOHQGHG OHDUQLQJ

'RHO ï&#x201A;· GH NRSSHOLQJ QDDU GH HLJHQ SUDNWLMN YDQ LHGHUH GDJ VWDDW YRRURS ï&#x201A;· UHFHQWH NHQQLV RYHU DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ GRRUQHPHQ HQ HHQ YHUWDOLQJ PDNHQ QDDU GH GDJHOLMNVH RQGHUZLMVSUDNWLMN ï&#x201A;· VDPHQ OHUHQ HQ XLWZLVVHOHQ YDQ HUYDULQJHQ

,QKRXG %OHQGHG OHDUQLQJ FXUVXV ppQ RSVWDUWELMHHQNRPVW GULH LQWHUYLVLHELMHHQNRPVWHQ DIJHZLVVHOG PHW ]HOIVWXGLH YLD ( OHDUQLQJ HQ HHQ ZHUNERHN :H ZHUNHQ PHW GULH WKHPD·V FRPPXQLFDWLH HQ LQWHUDFWLH OHUHQ PHW DXWLVPH DDQ GH VODJ PHW JHGUDJ

'RHOJURHS %DVLVFXUVXV YRRU OHHUNUDFKWHQ OHHUOLQJEHJHOHLGHUV LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ LQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV HQ VSHFLDDO RQGHUZLMV (U LV JHHQ VSHFLDOH YRRUNHQQLV QRGLJ 2PGDW GH FXUVXV HHQ SUDNWLVFK NDUDNWHU KHHIW LV KHW ZHQVHOLMN GDW MH LQ MH ZHUN WH PDNHQ KHEW PHW OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPH

7LMGVGXXU epQ VWDUWELMHHQNRPVW YDQ ppQ XXU 'ULH LQWHUYLVLHELMHHQNRPVWHQ YDQ WZHH XXU 7LMGLQYHVWHULQJ PLQLPDDO QHJHQ XXU ]HOIVWXGLH

0DWHULDDO ,HGHUH FXUVLVW NULMJW GULH ZHNHQ YRRU GH VWDUWGDWXP HHQ FXUVXVERHN LQORJJHJHYHQV YRRU WRHJDQJ WRW GH GLJLWDOH OHHURPJHYLQJ HQ HHQ HHUVWH RSGUDFKW YRRU GH VWDUWELMHHQNRPVW

%HRRUGHOLQJ 'HHOQHPHUV NULMJHQ ELM YROGRHQGH GHHOQDPH HHQ FHUWLILFDDW 'H LQWHUYLVLHELMHHQNRPVWHQ ]LMQ YHUSOLFKW $OV MH HHQPDDO DIZH]LJ EHQW NULMJ MH HHQ YHUYDQJHQGH RSGUDFKW %HQ MH WZHHPDDO DIZH]LJ NDQ KHW ]LMQ GDW MH JHHQ FHUWLILFDDW RQWYDQJW 'H]H VWXGLHGDJ LV JHYDOLGHHUG GRRU KHW 5HJLVWHUOHUDDU YRRU UHJLVWHUXUHQ

7UDLQHUV $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW $XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

137

0HW DXWLVPH LQ KHW YRRUWJH]HW RQGHUZLMV

EOHQGHG OHDUQLQJ

'RHO ï&#x201A;· 'H NRSSHOLQJ QDDU GH HLJHQ SUDNWLMN YDQ LHGHUH GDJ VWDDW YRRURS ï&#x201A;· 5HFHQWH NHQQLV RYHU DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ DXWLVPH GRRUQHPHQ HQ HHQ YHUWDOLQJ PDNHQ QDDU GH GDJHOLMNVH RQGHUZLMVSUDNWLMN ï&#x201A;· 6DPHQ OHUHQ HQ XLWZLVVHOHQ YDQ HUYDULQJHQ

,QKRXG %OHQGHG OHDUQLQJ FXUVXV ppQ RSVWDUWELMHHQNRPVW GULH LQWHUYLVLHELMHHQNRPVWHQ DIJHZLVVHOG PHW ]HOIVWXGLH YLD ( OHDUQLQJ HQ HHQ ZHUNERHN :H EHKDQGHOHQ GULH WKHPD V FRPPXQLFDWLH HQ LQWHUDFWLH OHUHQ PHW DXWLVPH DDQ GH VODJ PHW JHGUDJ

'RHOJURHS %DVLVFXUVXV YRRU GRFHQWHQ PHQWRUHQ OHHUOLQJEHJHOHLGHUV LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ LQ KHW YRRUWJH]HW VSHFLDDO RQGHUZLMV (U LV JHHQ VSHFLDOH YRRUNHQQLV QRGLJ 2PGDW GH FXUVXV HHQ SUDNWLVFK NDUDNWHU KHHIW LV KHW ZHQVHOLMN GDW MH LQ MH ZHUN WH PDNHQ KHEW PHW OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPH

7LMGVGXXU epQ VWDUWELMHHQNRPVW YDQ XXU GULH LQWHUYLVLHELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU 7LMGLQYHVWHULQJ PLQLPDDO QHJHQ XXU ]HOIVWXGLH

0DWHULDDO ,HGHUH FXUVLVW NULMJW GULH ZHNHQ YRRU GH VWDUWGDWXP HHQ FXUVXVERHN LQORJJHJHYHQV YRRU WRHJDQJ WRW GH GLJLWDOH OHHURPJHYLQJ HQ HHQ HHUVWH RSGUDFKW YRRU GH VWDUWELMHHQNRPVW

%HRRUGHOLQJ 'HHOQHPHUV NULMJHQ ELM YROGRHQGH GHHOQDPH HHQ FHUWLILFDDW 'H LQWHUYLVLHELMHHQNRPVWHQ ]LMQ YHUSOLFKW $OV MH ppQ NHHU DIZH]LJ EHQW WLMGHQV ]R Q ELMHHQNRPVW YROJW HHQ YHUYDQJHQGH RSGUDFKW %HQ MH WZHHPDDO DIZH]LJ NDQ KHW ]LMQ GDW MH JHHQ FHUWLILFDDW RQWYDQJW 'H]H VWXGLHGDJ LV JHYDOLGHHUG GRRU KHW 5HJLVWHUOHUDDU YRRU UHJLVWHUXUHQ

7UDLQHUV $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

138

/HHUOLQJHQ PHW $66 LQ GH RYHUJDQJ YDQ 32 QDDU 92

+HW $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW YHU]RUJW HHQ VWXGLHGDJ RYHU OHHUOLQJHQ PHW HHQ DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLV $66 LQ GH RYHUJDQJ YDQ SULPDLU RQGHUZLMV 32 QDDU YRRUWJH]HW RQGHUZLMV 92 7LMGHQV GH VWXGLHGDJ ZRUGW KHW XLWYRHUHQ YDQ 3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 FRQFUHHW JHPDDNW (U LV YROGRHQGH UXLPWH RP MH HLJHQ HUYDULQJHQ HQ YUDJHQ LQ WH EUHQJHQ

'RHO ï&#x201A;· -H NULMJW PHHU LQ]LFKW LQ HQ EHJULS YRRU ZDW GH]H YHUDQGHULQJ EHWHNHQW YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 ï&#x201A;· 1D GH GDJ KHE MH DOV SURIHVVLRQDO PHHU NHQQLV HQ SUDNWLVFKH WRROV LQ KDQGHQ RP GH RYHUJDQJ YDQ 32 QDDU 92 YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 YRUP WH NXQQHQ JHYHQ ï&#x201A;· -H YHUJURRW MH NHQQLV RYHU $66 7LMGHQV GH]H GDJ ZRUGW GLH NHQQLV LQJH]HW RP FRQFUHWH KDQGYDWWHQ WH EHVSUHNHQ HQ WH RHIHQHQ ï&#x201A;· 'H VFKROLQJ LV RS GH SUDNWLMN JHULFKW

,QKRXG 2QGHUZHUSHQ GLH DDQ ERG NRPHQ WLMGHQ GH VWXGLHGDJ ï&#x201A;· 2QGHU]RHN QDDU GH]H RYHUJDQJ ï&#x201A;· $XWLVPH HQ WUDQVLWLHV ï&#x201A;· +RH EHUHLG MH YRRU RS GH RYHUVWDS" ï&#x201A;· :DW LV HHQ JRHGH RYHUGUDFKW" ï&#x201A;· 'H URO YDQ RXGHUV ï&#x201A;· +RH RQWYDQJ MH HHQ OHHUOLQJ LQ KHW 92" ï&#x201A;· +RH YROJ MH GH OHHUOLQJ LQ KHW 92" ï&#x201A;· &DVXwVWLHN

:LM VWUHYHQ HU QDDU ]RYHHO PRJHOLMN SUDNWLVFKH KDQGUHLNLQJHQ WH JHYHQ YDQXLW NHQQLV YLVLH HQ SUDNWLMNYRRUEHHOGHQ -H ZRUGW GDDURP JHYUDDJG YDQ WHYRUHQ HHQ FDVXV RI ZHUNYUDDJ DDQ WH OHYHUHQ

'RHOJURHS 9RRU LQWHUQ EHJHOHLGHUV OHHUNUDFKWHQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ GRFHQWHQ HQ OHHUOLQJEHJHOHLGHUV XLW ]RZHO 32 DOV 92 'H JURHSHQ EHVWDDQ XLW PD[LPDDO SHUVRQHQ ]RGDW HU JRHGH LQWHUDFWLH PRJHOLMN LV

0DWHULDDO &XUVXVPDSMH PHW LQIRUPDWLH

7UDLQHUV $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

139

/HHUOLQJHQ PHW $XWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ LQ KHW RQGHUZLMV

3DVVHQG 2QGHUZLMV YRRU OHHUOLQJHQ PHW $66 YUDDJW RP YROGRHQGH NHQQLV ELM GH SURIHVVLRQDOV .HQQLV LV EHODQJULMN RP JHGUDJ WH EHJULMSHQ HQ SDVVHQG RQGHUZLMV WH ELHGHQ 'H]H NHQQLV ]DO YLD GH VFKROLQJ HQ UHDGHU ZRUGHQ RSJHGDDQ 'H NRSSHOLQJ QDDU GH HLJHQ SUDNWLMN JHEHXUW YLD KHW YROJHQ YDQ HHQ FDVXV HQ RHIHQLQJHQ HQ RSGUDFKWHQ WLMGHQV GH ELMHHQNRPVWHQ =R ZRUGW KHW FRQFUHHW HQ SUDNWLVFK ,Q GH VFKROLQJ ZRUGW UHFHQWH NHQQLV P E W DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ EHKDQGHOG HQ HHQ YHUWDOLQJ JHPDDNW QDDU GH GDJHOLMNVH RQGHUZLMVSUDNWLMN ï&#x201A;· :DW ZHWHQ ZH RYHU $66" ï&#x201A;· :DW ]LMQ VSHFLILHNH RQGHUVWHXQLQJVEHKRHIWHQ YDQ GH]H OHHUOLQJHQ" ï&#x201A;· +RH NDQ GH GRFHQW KLHUDDQ KHW EHVWH WHJHPRHW NRPHQ" ï&#x201A;· +RH YHUNODUHQ ZH JHGUDJ YDQ OHHUOLQJHQ PHW $66" ï&#x201A;· +RH UHDJHUHQ ZH RS JHGUDJ" ï&#x201A;· 'RRU DXWLVWLVFK WH OHUHQ GHQNHQ RQWVWDDW PHHU LQ]LFKW HQ EHJULS YRRU OHHUOLQJHQ PHW DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ (U ZRUGHQ FRQFUHWH KDQGYDWWHQ JHJHYHQ YRRU KHW ELHGHQ YDQ VWUXFWXXU GH FRPPXQLFDWLH GH VRFLDOH RPJDQJ HQ ¶PRHLOLMN· JHGUDJ (U ZRUGHQ ]RYHHO PRJHOLMN SUDNWLVFKH KDQGUHLNLQJHQ JHJHYHQ YDQXLW RQ]H YLVLH HQ LQJHEUDFKWH FDVXwVWLHN 'RRU PLGGHO YDQ RHIHQLQJHQ HQ KHW YROJHQ YDQ HHQ FDVXV ZRUGW HU HHQ NRSSHOLQJ JHPDDNW QDDU GH HLJHQ SUDNWLMN 'RHOJURHS 'H VFKROLQJ LV EHGRHOG YRRU GRFHQWHQ PHQWRUHQ OHHUOLQJEHJHOHLGHUV ,% HUV HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ XLW 32 92 6%2 HQ 9 6 2 'RHO 'H SURIHVVLRQDO KHHIW PHHU NHQQLV HQ SUDNWLVFKH WRROV LQ KDQGHQ RP KHW RQGHUZLMV HQ GH EHJHOHLGLQJ YDQ GH OHHUOLQJHQ PHW $66 YRUP WH NXQQHQ JHYHQ 3URJUDPPD 'H FXUVXV EHVWDDW XLW ]HV ELMHHQNRPVWHQ $OJHPHQH NHQQLV RYHU HQ YLVLH RS $XWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLVVHQ %HJHOHLGLQJ YDQ OHHUOLQJHQ LQ KHW RQGHUZLMV HQ VWUXFWXXU ELHGHQ ,QGLYLGXHOH EHJHOHLGLQJ HQ FRPPXQLFDWLH 6RFLDOH RPJDQJ ´0RHLOLMN JHGUDJµ HQ FDVXwVWLHN 7HUXJNRPELMHHQNRPVW LQWHUYLVLH

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

140

$XWLVPH HQ PHLVMHV OH]LQJ

$XWLVPH ELM PHLVMHV XLW ]LFK YDDN DQGHUV GDQ ELM MRQJHQV 2YHU DXWLVPH ELM PHLVMHV LV HFKWHU QRJ QLHW ]RYHHO EHNHQG =R ]LMQ GH JHIL[HHUGH LQWHUHVVHV YDDN DQGHUV HQ ]LMQ PHLVMHV PHW DXWLVPH PHHU JHQHLJG ]LFK VRFLDDO JH]LHQ DDQ WH SDVVHQ DDQ GH DQGHUH NLQGHUHQ 7LMGHQV GH]H OH]LQJ ZRUGW LQJHJDDQ RS GH YHUVFKLOOHQ WXVVHQ MRQJHQV HQ PHLVMHV PHW DXWLVPH HQ GH JHYROJHQ YRRU GH GDJHOLMNVH SUDNWLMN

,Q GH]H OH]LQJ JDDW KHW RYHU KHW YHUVFKLO WXVVHQ MRQJHQV HQ PHW PHLVMHV PHW DXWLVPH GH SUHYDOHQWLH SHVWHQ DQGHUV ]LMQ FR PRUELGLWHLW RPJHYLQJ LQ EHVFKHUPHQGH IDFWRUHQ +RH JD MH HU GDQ PHH RP WKXLV HQ RS VFKRRO" +RH JHHI MH KHW NLQG HQ GH MRQJHUH GH MXLVWH RQGHUVWHXQLQJ" 1D GH OH]LQJ EHQ MH JRHG JHwQIRUPHHUG RYHU KHW VSHFLILHNH YDQ DXWLVPH ELM PHLVMHV HQ RS ZHONH PDQLHU GLW YDDN H[WUD DDQGDFKW YUDDJW 'H OH]LQJ LV JHPDDNW HQ ZRUGW JHJHYHQ GRRU HHQ PHGHZHUNHU YDQ KHW $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW RQGHUGHHO YDQ 6WLFKWLQJ 6SHFLDDO 2QGHUZLMV ([SHUWLVHFHQWUD

'RHOJURHS 3URIHVVLRQDOV XLW DOOH YRUPHQ YDQ RQGHUZLMV HQ KXOSYHUOHQLQJ HQ 2XGHUV

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

141

$XWLVPH HQ PRWLYDWLH (Lezing)

(HQ DYRQG YRRU RXGHUV HQ GRFHQWHQ GLH LQ KXQ RPJHYLQJ WH PDNHQ KHEEHQ PHW NLQGHUHQ PHW HHQ DXWLVPHVSHFWUXPVWRRUQLV $66 'H]H NLQGHUHQ NXQQHQ RQJHPRWLYHHUG RYHUNRPHQ WRW HUJHUQLV YDQ RXGHUV HQ OHHUNUDFKWHQ 0DDU LV KHW JHPRWLYHHUGKHLG RI ]LW GDDU PRJHOLMN LHWV DQGHUV RQGHU" :DW ]RUJW HU YRRU GDW GH NLQGHUHQ QLHW UHDJHUHQ RQGHUXLWJH]DNW ]LWWHQ ZHUN QLHW LQOHYHUHQ RI QLHWV GRHQ DDQ KXLVZHUN" :HONH FRPSRQHQWHQ ]RUJHQ HU YRRU GDW LHPDQG JHPRWLYHHUG ZRUGW" +RH NULMJ MH KHP RI KDDU ZHHU ELM GH OHV"

0RWLYDWLH LV HHQ EHODQJULMNH GULMIYHHU LQ RQV OHYHQ %LM PHQVHQ PHW DXWLVPH YUDDJW KHW YDDN H[WUD DDQGDFKW RQGHUVWHXQLQJ HQ EHJHOHLGLQJ RP GLH WH RQWGHNNHQ DDQ WH ZDNNHQ HQ HIIHFWLHI LQ WH ]HWWHQ +RH JD MH HU GDDU PHH RP WKXLV HQ RS VFKRRO" +RH JHHI MH KHW NLQG HQ GH MRQJHUH GH MXLVWH RQGHUVWHXQLQJ" 1D GH OH]LQJ EHQ MH JRHG JHwQIRUPHHUG RYHU KHW VSHFLILHNH DDQVSUHNHQ YDQ GH PRWLYDWLH YDQ PHQVHQ PHW DXWLVPH HQ RS ZHONH PDQLHU GLW YDDN H[WUD DDQGDFKW YUDDJW 'H OH]LQJ LV JHPDDNW HQ ZRUGW JHJHYHQ GRRU HHQ PHGHZHUNHU YDQ KHW $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW RQGHUGHHO YDQ 6WLFKWLQJ 6SHFLDDO 2QGHUZLMV ([SHUWLVHFHQWUD

'RHOJURHS 3URIHVVLRQDOV XLW DOOH YRUPHQ YDQ RQGHUZLMV HQ KXOSYHUOHQLQJ HQ oXGHUV

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

142

([HFXWLHYH IXQFWLHV (lezing)

9HHO NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ KHEEHQ PRHLWH PHW SODQQHQ RUJDQLVHUHQ EHJLQQHQ HQ VWRSSHQ =H NULMJHQ KXQ VFKRROZHUN QLHW RS RUGH RI NXQQHQ ]LFK QLHW EHKHHUVHQ DOV ]H ERRV ZRUGHQ 'LW NDQ ZLM]HQ RS SUREOHPHQ LQ GH H[HFXWLHYH IXQFWLHV

,Q GH]H OH]LQJ KRRU MH ZDW ZH RQGHU H[HFXWLHYH IXQFWLHV YHUVWDDQ +RH RQGHU]RHN MH ]H" +RH JD MH HU GDQ PHH RP WKXLV HQ RS VFKRRO" +RH JHHI MH KHW NLQG HQ GH MRQJHUH GH RQGHUVWHXQLQJ RP KLHU LQ WH OHUHQ" 1D GH OH]LQJ EHQ MH JRHG JHwQIRUPHHUG RYHU ZDW H[HFXWLHYH IXQFWLHV ]LMQ HQ ZDDU RP GH]H YDDN H[WUD DDQGDFKW YUDJHQ ELM PHQVHQ PHW DVV 'H OH]LQJ ZRUGW JHJHYHQ GRRU HHQ PHGHZHUNHU YDQ KHW $XWLVPH 6WHXQSXQW =XLGRRVW %UDEDQW RQGHUGHHO YDQ 6WLFKWLQJ 6SHFLDDO 2QGHUZLMV ([SHUWLVHFHQWUD

'RHOJURHS 3URIHVVLRQDOV XLW DOOH YRUPHQ YDQ RQGHUZLMV HQ KXOSYHUOHQLQJ HQ 2XGHUV

$XWLVPH 6WHXQSXQW LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

143

'DVK HQ 'RW

/HUHQ SURJUDPPHUHQ RS GH EDVLVVFKRRO &RGHYDDUGLJ RQWZLNNHOW OHVPDWHULDDO GDW LQ FRPELQDWLH PHW 'DVK HQ 'RW ]RUJW YRRU HHQ VXSHUOHXNH HQ DFWLHYH LQWURGXFWLH LQ SURJUDPPHUHQ HQ JHVWUXFWXUHHUG SUREOHPHQ RSORVVHQ +HW ELHGW GDDUPHH HHQ LQYXOOLQJ DDQ HHQ YDQ GH OHHUGRHOHQ YDQ GH WRHNRPVW FRPSXWDWLRQDO WKLQNLQJ

&RGHYDDUGLJ NULMJW YHHO SRVLWLHYH UHDFWLHV RS KXQ DDQSDN +HW OHVPDWHULDDO LV XQLHN LQ ]LMQ VRRUW RPGDW GH JHPDDNWH SURJUDPPD·V QLHW LHWV YLUWXHHOV RS HHQ EHHOGVFKHUP LQ ZHUNLQJ ]HWWHQ PDDU GH URERWV 'DVK HQ 'RW .LQGHUHQ ]LHQ KLHUGRRU KHHO FRQFUHHW RI GH JHPDDNWH FRGH KHW JHZHQVWH UHVXOWDDW KHHIW (Q DFWLHI OHUHQ ZHUNW QLHW DOOHHQ EHWHU KHW LV RRN QRJ HHQV YHHO OHXNHU

+HW OHVSDNNHW LV ]R VDPHQJHVWHOG GDW KHW SDVVHQGH XLWGDJLQJHQ ELHGW YRRU DOOH NLQGHUHQ YDQDI MDDU 'H NOHLQVWHQ EHVWXUHQ 'DVK DOV HHQ RS DIVWDQG EHVWXXUEDUH DXWR HQ OHUHQ VSHOHQGHUZLMV DO HQNHOH EDVLVFRQFHSWHQ 'H RXGHUH NLQGHUHQ JDDQ DDQ GH VODJ PHW GH DSS %ORFNO\ ZDDUELM FRGHEORNMHV DOV LQ HHQ OHJSX]]HO DDQ HONDDU JHNOLNW ZRUGHQ RP HHQ SURJUDPPD WH PDNHQ

8LWGDJHQG +HW OHVSURJUDPPD YDQ &RGHYDDUGLJ KHHIW ]HYHQ YHUVFKLOOHQGH OHYHOV PHW RSORSHQGH PRHLOLMNKHLGVJUDDG %LQQHQ DOOH OHYHOV ]LMQ YROGRHQGH OHVVHQ RP HU YRRU WH ]RUJHQ GDW OHHUOLQJHQ JRHG XLW GH YRHWHQ NXQQHQ RS KXQ HLJHQ QLYHDX 2RN ZRUGHQ HU UHJHOPDWLJ QLHXZH OHVVHQ WRHJHYRHJG 2P JHEUXLN WH PDNHQ YDQ GH YROOHGLJH PRJHOLMNKHGHQ YDQ 'DVK HQ 'RW ZRUGHQ LQ VRPPLJH OHVVHQ VSHFLILHNH KXOSPLGGHOHQ JHEUXLNW ]RDOV ELMYRRUEHHOG EHSDDOGH /(*2 EORNMHV &RGHYDDUGLJ KHHIW VSHFLDDO YRRU GH OHVPHWKRGH HHQ PDWHULDOHQNLVW RQWZLNNHOG ]RGDW X DOWLMG DOOHV ELM GH KDQG KHHIW (Q ZLOW X GH FRGHHU YDDUGLJKHGHQ YDQ XZ OHUDUHQ HYHQ ELMVSLMNHUHQ YRRUGDW ]H PHW 'DVK HQ 'RW YRRU GH NODV VWDDQ" 'DQ ELHGW &RGHYDDUGLJ HHQ OHXNH ZRUNVKRS ]RGDW LHGHUHHQ JRHG YRRUEHUHLG DDQ GH VODJ NDQ

144

+RH ]HW LN 'DVK HQ 'RW LQ RS PLMQ VFKRRO" Hoe pak je dit aan? Met het lesmateriaal van Codevaardig!

Voorbeeldschool 1 Wens van de school: Op basisschool de Borg hebben ze 16 groepen. De leerkrachten willen graag aan alle kinderen, van groep 1 t/m 8, programmeerles gaan geven. Dit willen ze doen in 2 periodes van 3 weken per jaar. In elke klas zijn 3 iPads aanwezig.

Hoe wordt dit georganiseerd?

Augustus - aanschaf en workshop: 6 Wonderpacks 2 materiaalkisten 1 lesabonnement op Codevaardig 1 introductieworkshop voor alle leraren September - Januari: elke 3 weken 2 nieuwe klassen eerst overal de klassikale lessen daarna in groepjes van 3 aan de slag tijdens het weektaakwerk en het keuzemoment Januari – Juli: Weer elke 3 weken 2 nieuwe klassen Onderbouwgroepen werken zelfstandig aan de levels 1 t/m 3 Bovenbouwgroepen gaan zelfstandig met de levels 3 t/m 7 aan de slag Coachende rol voor de leerkracht

Voorbeeldschool 2 Wens van de school: Op de basisschool De Bron willen de leerkrachten dat het programmeren in groep 6 wordt aangeboden door het hele jaar heen. Er zijn 2 Android tablets aanwezig.

Hoe wordt dit georganiseerd?

Aanschaf: 2 Wonderpacks 1 Materialenkist Lesmateriaal van Codevaardig Aanpak: Begin met klassikale startles In groepjes van 3 aan de slag met de zelfstandige kaarten van levels 1-2 (kan vlot) Klassikale lessen 2 en 3 als de leerlingen er aan toe zijn Leerlingen gaan individueel verder met de lessen van levels 3 t/m 7 (eigen niveau en tempo) Geregeld presentatiemomenten voor de klas, de school of de ouders (een zelfbedacht avontuur met Dash en Dot, een zelf gecomponeerd muziekstuk, etc)

&RGHYDDUGLJ LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

145

.ODVV H

Met Klass-e bepaal je zelf het moment en plaats van nascholen. Optimale flexibiliteit dus! Door deze vorm van individueel afstandsonderwijs hoef je geen hoge kosten te maken voor bezoek aan symposia, workshops of congressen.

Een mooie combinatie van een boekje en een e-learning waarvan de inhoud gelijk is. Hiermee heb je de keuze om eerst de kennis vanuit het boekje tot je te nemen, of gelijk te beginnen aan de e-learning. De afsluitende toets maak je wel altijd online. Bij een voldoende resultaat, ontvang je direct een digitaal certificaat. Na afloop van elk programma weet je niet alleen inhoudelijk alles over het onderwerp, maar krijg je ook bruikbare tips mee voor in de klas.

De voordelen van Klass-e!: • Mooie combinatie van een boekje en een e-learning • Zelf het moment bepalen van nascholen • Elk programma geaccrediteerd met 5 nascholingspunten • Actuele, praktijkgerichte programma's van hoog niveau • Per schooljaar 4 nieuwe programma's • Toegang tot alle eerder uitgekomen e-learnings!

• Gemaakt door vakgenoten • Onafhankelijk • Leuk om te doen De programma's van Klass-e!

• Ik zie, ik zie disleksie • ADHD en ander opvallend gedrag • Regie over sociale media • Wat je moet weten over het kinderbrein • Hoogbegaafdheid • Van feedback naar feedforward • Houd jongens bij de les • Ken je lichaamstaal • Betrokken ouders, gemotiveerde kinderen • Pesten: niet in mijn klas • Aan de slag met cultuurverschillen • Techniek en wetenschap: niet moeilijk, maar uitdagend • Werkdruk de baas!

146

Stevig aan de start Het eerste jaar in het onderwijs is een jaar vol ervaringen. Nadat je enthousiast van de lerarenopleiding bent gekomen, sta je dan eindelijk echt zelf voor de klas. Vakinhoudelijk en pedagogisch heb je een stevige bagage meegekregen maar hoe houd je jezelf staande in het krachtenveld van ouders, kinderen, collega’s en leidinggevenden? Met alles wat er op je af komt zijn de eerste jaren een behoorlijke rodelbaan van ervaringen.

Hoe blijf je in control en in je element? Wat kun je zelf doen om sturing te geven aan alles en iedereen die op je afkomt? En hoe kun je in goed contact blijven met jezelf en je omgeving, zodat je met plezier en succes blijft werken?

Tijdens deze meerdaagse training gaan we aan de slag met moeilijke situaties die starters vaak ervaren in het onderwijs . We gaan oefenen met vaardigheden om succesvol te kunnen communiceren en handelen in deze situaties.

Door heel gericht te oefenen in een veilige setting ga je ervaren dat je je persoonlijke kracht beter leert kennen en dat je weet hoe je deze effectief in kunt zetten. De vertaling naar de echte praktijk treed jij vervolgens vol zelfvertrouwen en swingend tegemoet.

Doelgroep: Startende leerkrachten en zij-instromers (max 10 deelnemers) Duur: 4 bijeenkomsten van 3 uur Dagdeel 1 Over ‘nee’ zeggen, grenzen bewaken en assertiviteit.

Dagdeel 2 Over het succesvol communiceren met 'lastige' ouders en over het omgaan met weerstanden in het algemeen Dagdeel 3 Over feedback geven en ontvangen.

Waarom is dat nodig en hoe doe je dat op een constructieve en effectieve manier?

Dagdeel 4 Over het leren kennen van je eigen communicatiestijl en over hoe je succesvol kunt communiceren met collega's die een andere stijl hebben (ook die ene irritante collega) Dagdeel 5 Terugkombijeenkomst na 3 tot 4 maanden Vanwege het persoonlijke karakter van deze training wordt er gewerkt met een maximum van 10 deelnemers.

D-dep is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten – www.oino-advies.nl 147

Executieve functies, wat kunnen we hiermee?

Executieve functies is een verzamelterm voor denkprocessen (functies), die belangrijk zijn voor het uitvoeren (de executie) van sociaal en doelgericht gedrag.

Executieve functies omvatten het vermogen om: •

Weerstand te bieden aan impulsen.

•

Efficiënte plannen te maken.

•

Om te gaan met veranderingen.

•

Actief je geheugen te gebruiken.

•

Inzicht te hebben in je eigen gedrag en houding.

•

Effectief om te gaan met emoties.

Het zijn vaardigheden die ons in staat stellen ons gedrag goed te organiseren, zodat verschillende taken lukken. Hierbij kunnen we denken aan op tijd komen, je tas kunnen inpakken en je kunnen concentreren op een taak. Het kan zijn dat er bij kinderen iets mis gaat met deze vaardigheden en zij niet goed in staat zijn hun gedrag in goede banen te leiden. Dit uit zich bijvoorbeeld in impulsiviteit, chaotisch zijn, niet tot werken kunnen komen, lage scores, terwijl ze wel een gemiddeld tot hoog IQ hebben. Tijd om in actie te komen en niet een kind te labelen met een stoornis, zoals ADHD. De executieve functies bepalen in hoge mate het schoolsucces. Misschien zelfs wel meer dan de intelligentie.

Onderdelen: - Een overzicht van de verschillende executieve functies.

- Handreikingen voor het kunnen bepalen van sterke en zwakke kanten van de executieve functies bij kinderen.

- Handvatten om de verschillende executieve functies te stimuleren.

Doel en resultaat De training geeft inzicht in wat executieve functies zijn en hoe een leerkracht deze kan gebruiken in de klas. De moeilijkheden per stoornis en per kind verschillen in de klas, maar er is zeker een algemeen beeld te schetsen. Door te kijken naar executieve functies krijgt men inzicht in- en begrip voor problemen die kinderen met bijvoorbeeld ADHD, ASS en Oppositioneel Opstandige Gedragsstoornis (ODD) hebben en zijn er vele mogelijkheden voor een passende aanpak per kind.

Doelgroep Leerkrachten Aantal bijeenkomsten Één

(Docenttalent) Is een business partner van OinO-Advies

Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

148

Werken vanuit passie, de werkdruk voorbij

Veel onderwijsprofessionals ervaren werkdruk. Uit vele onderzoeken blijkt ook dat het beroep ‘leerkracht’ één van de meest stressvolle beroepen is. Over de werkdruk en piekbelasting in het onderwijs wordt dan ook veel geschreven. De belangrijkste vraag die veel leerkrachten zichzelf stellen: ‘Wat kan ik doen om de ervaren werkdruk/stress te verminderen?’

Als mensen het over werkdruk hebben is het belangrijk een onderscheid te maken in ‘het druk hebben’ of het ervaren van stress. Het druk hebben is niet hetzelfde als stress hebben.

Wanneer je het druk hebt, kan je nog steeds leren en ontwikkelen en vanuit passie je vak uitvoeren. Dat is bij het ervaren van stress anders. Uit breinonderzoek blijkt: stress en leren gaan onmogelijk samen. Maar wat is dan precies stress? Wanneer wordt dit ervaren? Wat gebeurt er dan met iemand en hoe beïnvloedt dit zijn interactie met de omgeving?

Om stress te kunnen verminderen is het belangrijk dat een leerkracht zich meer bewust wordt van zijn eigen interne dynamiek. Wat gebeurt er tijdens het werk als leerkracht wanneer het drukker of moeilijker wordt? Wat voelt, denkt én besluit hij dan?

Wanneer een leerkracht met afstand leert kijken naar zijn eigen gedrag en dat van zijn team kunnen er stappen worden gemaakt om een ervaren gevoel van werkdruk te verminderen.

In de training staat deze zelfkennis en het handelen van hieruit centraal. Dit wordt gedaan aan de hand van voorbeelden uit de (eigen) onderwijspraktijk.

Onderdelen: •

Wat is stress?

•

De interne dynamiek: herkennen van stress.

•

Voorkomen en verminderen van gevoelens van stress.

Doel en resultaat: In deze training ontvangt de leerkracht handvatten om ervaren werkdruk/stress te verminderen.

Doelgroep Leerkrachten Aantal bijeenkomsten Één

(Docenttalent) Is een business partner van OinO-Advies

Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

149

Ouderbetrokkenheid

In deze training leert de leerkracht en/of het schoolteam vanuit verschillende uitgangspunten een gelijkwaardige samenwerking met ouders vorm te geven. Een goede relatie tussen ouders en school is hierbij essentieel. De vraag is: ‘Hoe kan deze relatie vanuit de school worden versterkt?

Een positieve ouder-schoolverhouding leidt tot vergroting van de leerresultaten en het welbevinden van het kind. Echter is een goede samenwerking tussen ouders en school niet altijd vanzelfsprekend. Door met elkaar samen te werken kunnen elkaars invloeden worden versterkt en aangevuld met als doel het leer- en ontwikkelingsproces van het kind te optimaliseren; er kan dan gesproken worden over educatief partnerschap. Om dit te kunnen verwezenlijken zullen ouders genoeg betrokken moeten worden bij de school.

Onderdelen: •

Wat is ouderbetrokkenheid en educatief partnerschap? Wat zijn essentiële aspecten in de samenwerking met ouders?

•

Van theorie naar praktijk. Wat betekent dit voor mij als leerkracht en voor ons schoolteam?

Op welke manier willen we de samenwerking met ouders vormgeven en welke visie hebben we op deze samenwerking?

•

Ouderbetrokkenheid in de dagelijkse praktijk. Aan de hand van praktijkvoorbeelden wordt gekeken welke aanpak mogelijk is om verder vorm te geven. Welke stappen zijn nodig om te zetten? Welke attitude en vaardigheden vraagt dit?

Doel en resultaat In deze training krijgt de leerkracht en/of het schoolteam antwoord op de vraag: ‘Wat is ouderbetrokkenheid en educatief partnerschap?’ Daarnaast worden de essentiële aspecten in de samenwerking met ouders besproken en vertaald naar de onderwijspraktijk. Wat betekent dit op school- en leerkrachtniveau? Samen wordt de gezamenlijke visie geformuleerd en besproken op welke manier de samenwerking met ouders wordt vormgegeven. Welke stappen, attitude en vaardigheden zijn hiervoor nodig?

Doelgroep Leerkrachten Aantal bijeenkomsten Éen

(Docenttalent) Is een business partner van OinO-Advies

Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

150

Werken vanuit een groei mindset

Iedereen heeft een overtuiging (mindset) over zijn of haar eigen kwaliteiten, intelligentie en ontwikkeling. Die overtuiging kan je ontwikkeling enorm stimuleren of juist belemmeren.

Tijdens deze training maakt de leerkracht kennis met de mindsettheorie van Carol Dweck. De leerkracht leert waarom sommige kinderen of volwassenen genieten van uitdagingen, hard werken voor hun doelen en zich niet uit het veld laten slaan door tegenslagen, terwijl anderen het liefst alleen gemakkelijke opdrachten doen en zich dom voelen wanneer ze hard moeten werken om iets onder de knie te krijgen.

Tevens wordt middels enkele oefeningen de eigen mindset ervaren. De leerkracht krijgt handvatten aangeboden hoe hij een groei mindset bij kinderen en zichtzelf kan stimuleren en bekrachtigen.

Onderdelen: • • •

De mindsettheorie van Carol Dweck.

De eigen mindset onderzoeken.

Tips en tools om een groei mindset bij leerlingen te ontwikkelen en stimuleren.

Doel en resultaat: Aan het eind van deze training weet de leerkracht wat het verschil is tussen een statische mindset en een groei mindset. Tevens weet de leerkracht hoe hij met de juiste instelling persoonlijke en professionele doelen kan bereiken. Tot slot wordt stilgestaan bij het motiveren en stimuleren van leerlingen om hun leerprestaties te verbeteren, want het hebben van talent is hierbij slechts het startpunt.

Na afloop van de training kan de leerkracht: • • •

De groei mindset vanuit de theorie van Carol Dweck herkennen en stimuleren.

De eigen mindset herkennen en zich hier bewust van zijn.

Gerichte feedback en complimenten geven vanuit de groei mindset.

geformuleerd en besproken op welke manier de samenwerking met ouders wordt vormgegeven. Welke stappen, attitude en vaardigheden zijn hiervoor nodig?

Doelgroep Leerkrachten Aantal bijeenkomsten Éen

(Docenttalent) Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

151

Verras je klas – Activerende werkvorm

Een goede werksfeer en betrokken leerlingen is wat elke leerkracht graag ziet. Toch kan het behoorlijk lastig zijn om de aandacht van kinderen langere tijd vast te houden. Afwisseling is hierbij cruciaal.

Deze praktische cursus benadrukt het belang van uitdagende werkvormen, maar ook de kracht van complimenteren en belonen. Gedurende de training worden vele werkvormen toegelicht en geoefend.

Door het bestuderen van verschillende educatieve leermiddelen en het doen van praktijkoefeningen krijgen de leerkrachten een aantal technieken onder de knie. Daarnaast ontvangen de leerkrachten een overzicht van inspirerende apps en websites voor in de klas.

Verras je klas is een zeer praktische en hooggewaardeerde training. Om het geleerde in de praktijk te kunnen uitvoeren is het nodig dat de deelnemers het kaartspel ‘ Verras je klas’ aanschaffen. De training wordt afgesloten met de thuisopdracht: ‘Kies 3 activerende werkvormen die je de komende week in jouw klas gaat uitvoeren’. Deze worden uit het kaartspel gekozen.

Onderdelen: - Theoretisch kader activerende en coöperatieve werkvormen.

- Vakinhoudelijke werkvormen voor taal en rekenen.

- Sfeermakers (corrigeren versus belonen).

- Energizers.

- Digitale leermiddelen (sites, apps).

- Educatieve leermiddelen (aanwezig materiaal uitleggen, bestuderen en spelen).

Doel en resultaat: In deze training krijgt de leerkracht antwoord op de vraag : ‘Hoe houd ik mijn leerlingen gemotiveerd en uitgedaagd?’ Aan de hand van wetenschappelijk onderzoek wordt uitgelegd hoe verschillende (didactische) werkvormen het best kunnen worden ingezet in de klas. Deze nieuwe werkvormen en bijbehorende tips, en adviezen maken het mogelijk de concentratie en sfeer in de klas te verhogen.

Na afloop van de training kan de leerkracht: - gericht gebruik maken van werkvormen en materialen om de sfeer en concentratie in de groep te verhogen.

- Passende (vakinhoudelijke) spellen inzetten bij de kernvakken.

- Leerlingen activeren middels uitdagende werkvormen en het gebruik van (digitale) en educatieve leermiddelen.

Aanvullende informatie: Verras je Klas biedt meer dan 50 verrassende spelvormen. Elke spelvorm is direct uitvoerbaar en sluit aan op alle leeftijdsgroepen. De spelvormen zijn ingedeeld in de categorieën: spel, bewegen, concentratie, sfeer en samenwerken en helpen plezier, afwisseling en ontspanning te realiseren in de klas.

Doelgroep Leerkrachten Aantal bijeenkomsten Éen

(Docenttalent) Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

152

+RRJ EHJDDIG HQ GDQ" 7LMGHQV GH]H ZRUNVKRS VWDDQ ZH VDPHQ NRUW VWLO ELM KHW GHQNHQ RYHU KRRJ EHJDDIGKHLG 2Q]H HLJHQ RSYDWWLQJHQ EHSDOHQ LQ VWHUNH PDWH ]RZHO GH KXLGLJH GLDJQRVWLHN DOV GH KXLGLJH GLGDFWLVFKH HQ SHGDJRJLVFKH RQGHUZLMVDUUDQJHPHQWHQ YDQ KRRJ EHJDDIGH OHHUOLQJHQ

:DQQHHU ZH GDDUQD VDPHQ QDDU KHW YHUVFKLO NLMNHQ WXVVHQ SUHVWHUHQ HQ OHUHQ ELM NLQGHUHQ NXQQHQ ZH EHSDOHQ KRH KRRJ EHJDDIGH OHHUOLQJHQ RS MXOOLH VFKRRO WRW OHUHQ NXQQHQ NRPHQ 9DQXLW HHQ VWHUNWH ]ZDNWH DQDO\VH YDQ KHW KXLGLJ RQGHUZLMVDDQERG YRRU KRRJ EHJDDIGH OHHUOLQJHQ NDQ KHW RQWZLNNHOLQJVSURILHO YDQ KHW WHDP LQ EHHOG NRPHQ $DQ GH KDQG YDQ GH]H EHKRHIWHQ SHLOLQJ NDQ GDQ HHQ FXUVXV YDQ PHHUGHUH GDJGHOHQ ZRUGHQ JHNR]HQ GLH DDQVOXLW ELM GH RQGHUVWHXQLQJVEHKRHIWHQ YDQ MXOOLH WHDP

3DVVHQG RQGHUZLMV ELHGHQ DDQ KRRJ EHJDDIGH OHHUOLQJHQ YUDDJW RP NHQQLV YDDUGLJKHGHQ HQ DWWLWXGH RQWZLNNHOLQJ ELM RQGHUZLMVSURIHVVLRQDOV 'H NHUQYUDDJ LQ GH]H ZRUNVKRS LV GDDUELM 0RJHQ KRRJ EHJDDIGH OHHUOLQJHQ OHUHQ ELM RQV RS VFKRRO RI PRHWHQ ]H SUHVWHUHQ"

'RHOJURHS /HHUNUDFKW ,% HUV PDQDJHPHQW ERYHQVFKRROV HQ SHG PHGHZHUNHU

'RHO 1D DIURQGLQJ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW ZHHW MH ï&#x201A;· :DDURP KHW RQGHUZLMV GLGDFWLVFK HQ SHGDJRJLVFK DDQJHSDVW ]RX PRHWHQ ZRUGHQ DDQ GH HGXFDWLHYH EHKRHIWHQ YDQ KRRJ EHJDDIGH OHHUOLQJHQ

3URJUDPPD /HHUDFWLYLWHLWHQ ï&#x201A;· .HQQLVPDNLQJ LQWURGXFWLH ï&#x201A;· .RUWH YHUNHQQLQJ YDQ RSYDWWLQJHQ RYHU KRRJ EHJDDIGKHLG ï&#x201A;· :DW LV OHUHQ HQ ZDW LV SUHVWHUHQ" ï&#x201A;· 'H URO YDQ GH OHHUNUDFKW

2SPHUNLQJ ï&#x201A;· 'H ]HOIVWXGLH YDQ GH]H ZRUNVKRS EHVWDDW XLW OLWHUDWXXUVWXGLH ï&#x201A;· 'LW LV HHQ NHQQLVPDNLQJVZRUNVKRS 9HUYROJDDQERG LV DDQZH]LJ LQ FXUVXVYRUP GDJGHOHQ

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

153

%HJHOHLGHQ YDQ LQWHUYLVLH LQ GH VFKRRO

/HUDUHQ KHEEHQ SHGDJRJLVFK EHZXVW]LMQ QRGLJ RP JRHG LQ WH NXQQHQ VSHOHQ RS GH EHKRHIWHQ YDQ OHHUOLQJHQ *RHG LQVSHOHQ EHWHNHQW DIZHJLQJHQ HQ NHX]HV PDNHQ RYHU ZDW ¶JRHG· LV RP WH GRHQ LQ GLH VSHFLILHNH VLWXDWLH HQ NRPW WRW XLWGUXNNLQJ LQ GH LQWHUDFWLH PHW OHHUOLQJHQ 'H NHX]HV GLH OHHUNUDFKWHQ PDNHQ ZRUGHQ JHYRUPG HQ EHwQYORHG GRRU HLJHQ QRUPHQ RSYDWWLQJHQ HQ ZDDUGHQ +HW SHGDJRJLVFK KDQGHOHQ ZRUGW YRRU HHQ EHODQJULMN GHHO KLHUGRRU JHVWXXUG +HW WUDMHFW LV JHULFKW RS KHW VWLPXOHUHQ YDQ KHW OHUHQ PHW FROOHJD·V ELQQHQ GH HLJHQ VFKRROSUDNWLMN GRRU PLGGHO YDQ LQWHUYLVLH 'H LQWHUYLVLH ULFKW ]LFK VSHFLILHN RS OHHUSURFHVVHQ GLH GH RQWZLNNHOLQJ YDQ SHGDJRJLVFK KDQGHOHQ EHYRUGHUHQ -H OHHUW HHQ JURHSMH YDQ PLQLPDDO FROOHJD·V WH EHJHOHLGHQ LQ YLHU LQWHUYLVLHELMHHQNRPVWHQ

,Q GLW WUDMHFW OHHU MH KRH MH OHHUNUDFKWHQ NXQW RQGHUVWHXQHQ ELM GH EHZXVWZRUGLQJ YDQ HLJHQ RSYDWWLQJHQ HQ ZDDUGHQ HQ KRH GRRU RQGHUOLQJH XLWZLVVHOLQJ GH YHUVFKLOOHQ LQ RSYDWWLQJHQ HQ ZDDUGHQ LQ]LFKWHOLMN ZRUGHQ 'H]H YHUVFKLOOHQ ]HWWHQ DDQ WRW HHQ JH]DPHQOLMNH NULWLVFK RQGHU]RHN ]RGDW OHUHQ PRJHOLMN ZRUGW HQ HU JH]DPHQOLMN NHX]HV JHPDDNW NXQQHQ ZRUGHQ RYHU JRHG SHGDJRJLVFK KDQGHOHQ LQ GH SUDNWLMN

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ ,%·HUV HQ PDQDJHPHQW

'RHO ï&#x201A;· &ROOHFWLHI OHUHQ EHYRUGHUHQ ï&#x201A;· 'LDORRJ VWLPXOHUHQ ï&#x201A;· 2QWZLNNHOLQJ YDQ HHQ NULWLVFK RQGHU]RHNHQGH KRXGLQJ

3URJUDPPD %LMHHQNRPVW ï&#x201A;· ,QIR RYHU SURJUDPPD ï&#x201A;· 3ULQFLSHV YDQ KHW NULWLVFK UHIOH[LHI JHVSUHN ï&#x201A;· 9HLOLJ OHHUNOLPDDW HQ VIHHU YDQ YHUWURXZHQ FUHsUHQ ï&#x201A;· 9HUVFKLOOHQGH UHIOHFWLHYH YUDDJVWHOOLQJHQ NXQQHQ VWHOOHQ HQ RQGHUVFKHLGHQ QDDU KHW GRHO HQ GH EHWHNHQLV YRRU GH YHUVFKLOOHQGH IDVHQ YDQ GH LQWHUYLVLH

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· /HHUYUDJHQ EHVSUHNHQ ï&#x201A;· %HZXVW ]LMQ YDQ HLJHQ RSYDWWLQJHQ JHYRHOHQV HQ LGHHsQ HQ GH]H YHUZRRUGHQ ï&#x201A;· -H ZHHW KRH MH FROOHJD·V NULWLVFK NXQW ODWHQ QDGHQNHQ RYHU GH EHZHHJUHGHQHQ RQGHUOLJJHQGH RSYDWWLQJHQ QRUPHQ HQ ZDDUGHQ YDQ KXQ KDQGHOHQ ï&#x201A;· .ULWLVFK GRRUYUDJHQ RS RQGHUOLJJHQGH RSYDWWLQJHQ

%LMHHQNRPVW ï&#x201A;· /HHUYUDJHQ EHVSUHNHQ ï&#x201A;· (LJHQ RSYDWWLQJHQ JHYRHOHQV RS HHQ FRQVWUXFWLHYH HQ XLWQRGLJHQGH ZLM]H GHOHQ PHW GH GHHOQHPHUV ï&#x201A;· 2S HHQ FRQVWUXFWLHYH PDQLHU GRRUYUDJHQ RS GH ZDDUGHQ QRUPHQ HQ RSYDWWLQJHQ YDQ FROOHJD·V ï&#x201A;· +HW VWHOOHQ YDQ NULWLVFKH YUDJHQ DDQ HONDDU VWLPXOHUHQ ï&#x201A;· 'H FRQGLWLHV HQ RQGHUVWHXQLQJ YDQ KHW FROOHFWLHI OHHUSURFHV LQ GH JURHS RSWLPDOLVHUHQ %LMHHQNRPVW ï&#x201A;· /HHUYUDJHQ EHVSUHNHQ ï&#x201A;· &RQVWUXFWLHI NULWLVFKH PDQLHU GRRUYUDJHQ RS GH ZDDUGHQ QRUPHQ HQ DDQQDPHQ YDQ FROOHJD·V ï&#x201A;· %HZXVWZRUGLQJ ELM FROOHJD·V VWLPXOHUHQ RYHU GH UHODWLH WXVVHQ ZDDUGHQ QRUPHQ HQ RSYDWWLQJHQ YDQ KXQ KDQGHOHQ LQ GH NODV ï&#x201A;· 2S HHQ SRVLWLHYH ZLM]H FRQIURQWHUHQ ELM LQFRQJUXHQWH UHGHQHULQJHQ ï&#x201A;· 2P KHW NULWLVFK UHIOH[LHI JHVSUHN ]HOIVWDQGLJ XLW WH YRHUHQ ï&#x201A;· *HVSUHN EHRRUGHOHQ RS GH ZDDUGH HUYDQ YRRU MH SUDNWLMN

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

154

%HJHOHLGHQ YDQ 2QGHU]RHNHQG OHUHQ

8LW YHHO RQGHU]RHN EOLMNW GDW IHHGEDFN KHW PHHVW NUDFKWLJH PLGGHO NDQ ]LMQ RP OHUHQ GRRU OHHUOLQJHQ WH EHYRUGHUHQ PDDU YHHO OHHUNUDFKWHQ JHYHQ JHHQ JRHGH IHHGEDFN WH VWXUHQG WH ZHLQLJ GRHOJHULFKW WH ZHLQLJ NULWLVFK HQ QDXZHOLMNV JHULFKW RS VDPHQZHUNLQJ HQ ]HOIVWXULQJ

8LW SURPRWLHRQGHU]RHN EOLMNW GDW KHW DDQJHERGHQ WUDMHFW ]RZHO RS GH NRUWH WHUPLMQ DOV RS GH ODQJHUH WHUPLMQ HIIHFWLHI LV RP KHW IHHGEDFNJHGUDJ YDQ OHHUNUDFKWHQ WH YHUEHWHUHQ GH RSYDWWLQJHQ YDQ OHHUNUDFKWHQ RYHU IHHGEDFN WLMGHQV DFWLHI OHUHQ WH YHUDQGHUHQ HQ GH HUYDUHQ SUREOHPHQ WLMGHQV KHW EHJHOHLGHQ YDQ OHVVHQ ZDDULQ OHHUOLQJHQ DFWLHI OHUHQ WH YHUPLQGHUHQ 'RHOJURHS /HUDUHQ 32 'RHO +HW GRHO YDQ GH FXUVXV LV GDW OHHUNUDFKWHQ EHWHUH IHHGEDFN JDDQ JHYHQ DDQ KXQ OHHUOLQJHQ WLMGHQV DFWLHI OHUHQ +LHUELM VWDDW KHW EHJHOHLGHQ YDQ FRQFHSWXHOH NHQQLVRSERXZ VDPHQZHUNLQJ HQ ]HOIVWXULQJ GRRU GH OHHUOLQJ FHQWUDDO YDQXLW HHQ FRDFKHQGH URO YDQ GH OHHUNUDFKW

'H VSHFLILHNH OHHUGRHOHQ YDQ GH FXUVXV ]LMQ â&#x20AC;¢ -H NHQW GH ULFKWOLMQHQ YDQXLW GH WKHRULH YRRU KHW JHYHQ YDQ IHHGEDFN WLMGHQV DFWLHI OHUHQ HQ GH VLWXDWLH LQ GH SUDNWLMN â&#x20AC;¢ -H KHEW ]LFKW RS MH HLJHQ IHHGEDFNJHGUDJ HQ NXQW GLW EHVFKULMYHQ â&#x20AC;¢ -H EHQW MH EHZXVW YDQ GH YRRUZDDUGHQ YRRU KHW JHYHQ YDQ IHHGEDFN WLMGHQV DFWLHI OHUHQ HQ NHQW

RSORVVLQJHQ YRRU RUJDQLVDWRULVFKH SUREOHPHQ ]RDOV WLMGJHEUHN â&#x20AC;¢ -H NHQW KHW YHUVFKLO WXVVHQ DFWLYLWHLWHQ SURGXFWHQ HQ OHHUGRHOHQ HQ MH NXQW GRHOJHULFKWH IHHGEDFN JHYHQ â&#x20AC;¢ -H ZHHW ZDW %.& IHHGEDFN LQKRXGW EHYHVWLJHQG NULWLVFK HQ FRQVWUXFWLHI HQ MH NXQW GH]H IHHGEDFN JHYHQ â&#x20AC;¢ -H NHQW GH RSWLPDOH PDQLHU YDQ IHHGEDFN JHYHQ HHQ EDODQV WXVVHQ EHJHOHLGHQ HQ VWXUHQ HQ MH NXQW RS HHQ EHJHOHLGHQGH PDQLHU IHHGEDFN JHYHQ â&#x20AC;¢ -H NXQW YHUVFKLOOHQGH VRRUWHQ YUDJHQ VWHOOHQ ZDDUPHH MH KHW GHQNHQ YDQ OHHUOLQJHQ RS KRJHUH QLYHDXV NXQW VWLPXOHUHQ â&#x20AC;¢ -H EHJULMSW ZDW PHWDFRJQLWLH LV HQ MH NXQW GH RQWZLNNHOLQJ HUYDQ ELM OHHUOLQJHQ VWLPXOHUHQ â&#x20AC;¢ -H ZHHW ZDQQHHU VDPHQZHUNLQJ OHUHQ EHYRUGHUW HQ ZDW GH URO YDQ IHHGEDFN KLHUELM LV -H NXQW IHHGEDFN JHULFKW RS GH VDPHQZHUNLQJ JHYHQ

3URJUDPPD 'H FXUVXV EHVWDDW XLW F\FOL YDQ DFWLYLWHLWHQ (ONH F\FOXV EHVWDDW XLW (HQ LQIRUPDWLHYH ELMHHQNRPVW EHVSUHNLQJ YDQ WKHRULH HQ SUDNWLMN DDQ GH KDQG YDQ ILOPEHHOGHQ HQ DFWLHYH ZHUNYRUPHQ GDJGHHO HQ

+HW ODWHQ ILOPHQ YDQ HHQ OHV GLH MH JHHIW LQ MH HLJHQ NODV Â&#x201C; PLQXWHQ ZDDULQ MH EHZXVW DDQ GH FHQWUDDO JHVWHOGH GRHOHQ ZHUNW +HW EHNLMNHQ YDQ MH HLJHQ ILOP MH VHOHFWHHUW GDDUXLW HHQ IUDJPHQW ZDDU MH WURWV RS EHQW HQ HHQ IUDJPHQW ZDDU MH HHQ YUDDJ ELM KHEW DDQ GH KDQG YDQ GH JHVWHOGH GRHOHQ %HJHOHLGH LQWHUYLVLH KHW EHNLMNHQ HQ EHVSUHNHQ YDQ LHGHUV YLGHRIUDJPHQWHQ LQ JURHSMHV YDQ GULH RI YLHU SHUVRQHQ 'DJGHHO HQ

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

155

&R|UGLQDWRU SHVWSUHYHQWLH ,Q KHW NDGHU YDQ GH :HW 9HLOLJKHLG RS VFKRRO LV LHGHUH VFKRRO YHUSOLFKW RP ELQQHQ GH VFKRRO HHQ FR|UGLQDWRU WH KHEEHQ GLH DOV DDQVSUHHNSXQW IXQJHHUW LQ KHW NDGHU YDQ SHVWHQ HQ GLH KHW EHOHLG LQ KHW NDGHU YDQ KHW WHJHQJDDQ YDQ SHVWHQ FR|UGLQHHUW

+HW EHODQJ YDQ KHW DQWL SHVWEHOHLG LQ VFKROHQ ZRUGW RQGHUVFKUHYHQ GRRU GH FLMIHUV GLH 6DQGHU 'HNNHU SUHVHQWHHUGH WLMGHQV GH ZHHN WHJHQ KHW SHVWHQ LQ VHSWHPEHU MO +HW DDQWDO NLQGHUHQ GDW JHSHVW ZRUGW EOLMNW LQ GH DIJHORSHQ MDUHQ WH ]LMQ DIJHQRPHQ 'LW JHOGW ]RZHO YRRU OHHUOLQJHQ LQ KHW SULPDLU VSHFLDDO

RQGHUZLMV DOV YRRU GH OHHUOLQJHQ LQ KHW YRRUWJH]HW VSHFLDDO RQGHUZLMV HHQ GDOLQJ YDQ UHVSHFWLHYHOLMN QDDU HQ QDDU $DQGDFKW YRRU DQWL SHVWEHOHLG EOLMIW HFKWHU ZHO QRRG]DNHOLMN

'RHOJURHS 92 32 WRHNRPVWLJ DQWL SHVW FR|UGLQDWRUHQ

'RHO +HW YHUGHU RSOHLGHQ YDQ GH DQWL SHVWFR|UGLQDWRUHQ ]RGDW ]LM ]HOIVWDQGLJ HQ RQGHUERXZG KXQ IXQFWLH XLW NXQQHQ YRHUHQ

3URJUDPPD ,Q GH]H FXUVXV NRPHQ RQGHUVWDDQGH LQKRXGHQ DDQ ERG ï&#x201A;· 'H WDNHQ YDQ GH DQWL SHVWFR|UGLQDWRU ZDW ZRUGW YDQ KHP RI KDDU YHUZDFKW HQ ZDW LV LQ GLW NDGHU DO JHUHJHOG ELQQHQ GH HLJHQ SUDNWLMN" ï&#x201A;· $FWLHI YRUPJHYHQ YDQ HHQ VRFLDDO YHLOLJ NOLPDDW LQ GH VFKRRO ï&#x201A;· $QWL SHVWSURJUDPPD·V HQ GH LQ]HW HQ HIIHFWLYLWHLW HUYDQ

'DJGHHO 3HVWHQ HQ KHW DQWL SHVWEHOHLG VRFLDDO YHLOLJ NOLPDDW FUHsUHQ 'DJGHHO 'H SHVWFR|UGLQDWRU DQWL SHVWSURJUDPPD·V 'DJGHHO 0LMQ VFKRRO HQ LPSOHPHQWDWLH ,QWHUYLVLH ,QEUHQJ FDVXV HQ RQWZLNNHOLQJ SUDNWLMN ,QWHUYLVLH ,QEUHQJ FDVXV HQ RQWZLNNHOLQJ SUDNWLMN

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

156

*HPRWLYHHUG OHUHQ +HW RQGHUZLMV VWDDW YRRU GH RSGUDFKW HQ XLWGDJLQJ RP PHHU EDODQV WXVVHQ GH LQVSDQQLQJ YDQ GH OHHUOLQJ HQ ZDW KHP RI KDDU GDW RSOHYHUW WH UHDOLVHUHQ 1DDVW GH +2( HQ :$7 YUDDJ LV HU UXLPWH JHFUHsHUG RP RRN GH :$$520 YUDDJ PHHU FHQWUDDO WH VWHOOHQ :DW PRWLYHHUW LQVSLUHHUW LHPDQG RP WRW UHVXOWDWHQ WH NRPHQ" +LHURS ZRUGHQ YDQXLW GLYHUVH LQYDOVKRHNHQ SHGDJRJLVFK HQ GLGDFWLVFK DQWZRRUGHQ JHJHYHQ

(U LV HHQ RQGHUVFKHLG DDQ WH EUHQJHQ WXVVHQ PRWLYDWLH HQ LQVSLUDWLH 0RWLYDWLH NDQ GDDULQ JH]LHQ ZRUGHQ DOV HHQ JHFRQWUROHHUGH YRUP H[WULQVLHN YDQ EXLWHQDI RP WRW SUHVWDWLHV WH NRPHQ 7HUZLMO LQVSLUDWLH ]LFK PHHU ULFKW RS HHQ DXWRQRPH YRUP YDQ PRWLYDWLH LQWULQVLHN YDQ ELQQHQXLW

'H]H FXUVXV EHOLFKW YDQXLW GLYHUVH LQYDOVKRHNHQ LQ HHQ«DDQJHUHLNW 'H]H FXUVXV ]HW LQ RP GLW YDQXLW HQNHOH KRHNHQ WH EHOLFKWHQ LQ HHQ JHQHULHN JHGHHOWH ]XOOHQ GLYHUVH WKHRULHsQ ELQQHQ PRWLYDWLH ZRUGHQ DDQJHUHLNW 'DDUQDDVW ]DO HU HHQ NRSSHOLQJ JHPDDNW ZRUGHQ QDDU ]RZHO GH GLGDFWLVFKH DFWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ WDOHQWRQWZLNNHOLQJ DOV SHGDJRJLVFKH 6SLUDO '\QDPLFV NDQW ELQQHQ KHW RQGHUZLMV 'H VW FHQWXU\ VNLOOV UDNHQ EHLGH GRPHLQHQ 1DDVW WKHRULH ]DO HU YHHOYXOGLJ DDQ GH SUDNWLMN JHUHIHUHHUG ZRUGHQ YDQXLW SUDNWLVFKH YRRUEHHOGHQ HQ UHIOHFWLHV RS HLJHQ SUDNWLMNHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ GRFHQWHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ ]RUJFR|UGLQDWRUHQ PHQWRUHQ

'RHO ,Q]HWWHQ YDQ VSHFLILHNH LQWHUYHQWLHV 6 WHQHLQGH KHW YHUJURWHQ YDQ GH PRWLYDWLH ELM OHHUOLQJ HQ OHHUNUDFKW 0 +HW YHUJURWHQ YDQ GUDDJYODN ELM GH EHWURNNHQHQ $ RP YDQXLW SUDNWLVFKH LQWHUYHQWLHV 5 YDQXLW GH ELMHHQNRPVWHQ 7 WRW UHVXOWDWHQ WH NRPHQ

3URJUDPPD %LMHHQNRPVW ,Q]HW YDQ PRWLYDWLH LQVWUXPHQWHQ %LMHHQNRPVW 0RWLHYHQ YDQ JHGUDJ YDQXLW GH 6SLUDO '\QDPLFV %LMHHQNRPVW 7DOHQW RQWZLNNHOLQJ %LMHHQNRPVW $FWLYHUHQ /HUHQ %LMHHQNRPVW VW &HQWXU\ 6NLOOV

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

157

+DDO PHHU XLW MH EHJULMSHQG OHHV NLMN HQ OXLVWHURQGHUZLMV 'H UHVXOWDWHQ YRRU EHJULMSHQG OH]HQ ]LMQ RS YHHO VFKROHQ RQYROGRHQGH HQ GH OHHUOLQJHQ ]LMQ RQYROGRHQGH JHPRWLYHHUG

0HW EHKXOS YDQ WHNVWHQ ERHNHQ JHGLFKWHQ UHGDFWLHVRPPHQ HQ RQGHUZHUSHQ XLW GH ]DDNYDNNHQ GLH OHHUNUDFKWHQ ]HOI PHHEUHQJHQ ZRUGHQ OHVVHQ JHPDDNW ZDDUELM DFWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ KLJKHU RUGHU WKLQNLQJ VNLOOV HQ DGHTXDWH RQGHUVWHXQLQJ YRRU ]ZDNNHUH HQ VWHUNHUH OHHUOLQJHQ FHQWUDDO VWDDW 'DDUQDDVW LV HU DDQGDFKW YRRU GH PDQLHU ZDDURS JHWRHWVW ZRUGW HQ KRH MH OHHUOLQJHQ GDDURS NXQW YRRUEHUHLGHQ HQ KRH MH NXQW KDQGHOHQ QD GH WRHWVLQJ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ EDVLVRQGHUZLMV

'RHO 'H YROJHQGH OHHUXLWNRPVWHQ ZRUGHQ YRRU GH VFKROLQJ JHIRUPXOHHUG ï&#x201A;· /HUDUHQ PDNHQ HHQ RQWZLNNHOLQJ GRRU QDDU HHQ QLYHDX YDQ DDQERG HQ LQKRXG EHJULMSHQG OHHV NLMN HQ OXLVWHURQGHUZLMV GDW DDQVOXLW ELM KHW UHIHUHQWLHNDGHU ï&#x201A;· =LM NXQQHQ QD GH FXUVXV QLHXZH LQ]LFKWHQ WRHSDVVHQ LQ KXQ OHVVHQ HQ KDQWHUHQ GH NHUQGRHOHQ HQ UHIHUHQWLHQLYHDXV DOV XLWJDQJVSXQW LQ KXQ OHVVHQ ï&#x201A;· =LM ZHWHQ ZDW DGHTXDDW OHHUNUDFKWJHGUDJ LV WLMGHQV GH EHJHOHLGLQJ YDQ KHW OH]HQ OXLVWHUHQ NLMNHQ ï&#x201A;· =LM KDQWHUHQ PRWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ JHNRSSHOG DDQ OHHUNUDFKWYDDUGLJKHGHQ RS KHW JHELHG YDQ EHJULMSHQG OH]HQ HQ EHJULMSHQG OXLVWHUHQ HQ JHEUXLNHQ IRWR·V HQ ILOPSMHV RP NLMNEHJULS WH VWLPXOHUHQ

3URJUDPPD %LMHHQNRPVW ,QOHLGLQJ RS EHJULMSHQG OHHV NLMN HQ OXLVWHURQGHUZLMV 1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NHQ MH ï&#x201A;· 'H QLHXZH LQ]LFKWHQ PHW EHWUHNNLQJ WRW KHW OH]HQ OXLVWHUHQ PHW EHJULS ï&#x201A;· )DFWRUHQ GLH YDQ EHODQJ ]LMQ ELM EHJULMSHQG OXLVWHUHQ NLMNHQ HQ EHJULMSHQG OH]HQ ï&#x201A;· (HQ DDQWDO LQVSLUHUHQGH DFWLYLWHLWHQ RP DFWLHI GHQNHQG EH]LJ WH ]LMQ PHW OHHV OXLVWHU HQ NLMNEHJULS ï&#x201A;· 'H XLWNRPVWHQ YDQ LQWHU QDWLRQDOH RQGHU]RHNHQ RS KHW JHELHG YDQ EHJULMSHQG OH]HQ ]RDOV 3,$$& 3,6$ 3LUOV 3321 ï&#x201A;· +HW ZDDUGHULQJVNDGHU YDQ GH LQVSHFWLH WHQ DDQ]LHQ YDQ EHJULMSHQG OH]HQ

1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NXQ MH ï&#x201A;· -H YUDDJVWHOOLQJ GLIIHUHQWLsUHQ YDULsUHQ HQ YHUGLHSHQ ï&#x201A;· /HHV OXLVWHU NLMNGRHOHQ EHSDOHQ ELM GLYHUVH WHNVWHQ ï&#x201A;· $FWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ LQ]HWWHQ

,QKRXG ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· 9HUNHQQLQJ HQ DIEDNHQLQJ YDQ KHW WKHPD EHJULMSHQG OH]HQ OXLVWHUHQ NLMNHQ ï&#x201A;· )DFWRUHQ GLH YDQ LQYORHG ]LMQ RS OHHVEHJULS ï&#x201A;· 6WUDWHJLHJHEUXLN HQ RQGHUZLMVDDQERG ï&#x201A;· ,QWHUQDWLRQDOH RQGHU]RHNHQ QDDU UHVXOWDWHQ YDQ OHHVRQGHUZLMV ï&#x201A;· ,QVSHFWLH NDGHU EHJULMSHQG OH]HQ ï&#x201A;· 5HIHUHQWLHNDGHU OHHUOLMQHQ HQ WXVVHQGRHOHQ ï&#x201A;· 7D[RQRPLH YDQ %ORRP HQ +LJKHU 2UGHU 7KLQNLQJ 6NLOOV +276

ï&#x201A;· $FWLYHUHQGH GLGDFWLHN ELM EHJULMSHQG OH]HQ

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

158

%LMHHQNRPVW 'H LQWHJUDWLH YDQ EHJULMSHQG OH]HQ OXLVWHUHQ WHFKQLVFK OH]HQ HQ ZRRUGHQVFKDW LQ DOOH YDNNHQ 1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NHQ MH ï&#x201A;· +HW EHODQJ YDQ DDQGDFKW YRRU OHHV NLMN HQ OXLVWHUEHJULS ELQQHQ DOOH YDNNHQ ï&#x201A;· -H NHQW GH NHQPHUNHQ YDQ HHQ ULMNH OHHURPJHYLQJ HQ HHQ ULMNH WHNVW ï&#x201A;· $FWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ GLH JHVFKLNW ]LMQ YRRU GH ]DDNYDNNHQ HQ GLH HHQ YHUELQGLQJ OHJJHQ PHW EHJULMSHQG OH]HQ ï&#x201A;· 'H UHODWLH WXVVHQ WHFKQLVFK OH]HQ OHHVEHJULS HQ ZRRUGHQVFKDW OHHVEHJULS ï&#x201A;· 'H DDQSDN YDQ UHGDFWLHVRPPHQ HQ UHNHQDFWLYLWHLWHQ LQ GH NOHXWHUJURHSHQ LQ UHODWLH WRW OHHV OXLVWHU NLMNEHJULS MH NHQW GH YHUWDDOFLUNHO

1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NXQ MH ï&#x201A;· 'H VDPHQKDQJ ODWHQ ]LHQ WXVVHQ OH]HQ VFKULMYHQ NLMNHQ SUDWHQ PHW EHWUHNNLQJ WRW WHNVWEHJULS ï&#x201A;· 5LMNH WHNVWHQ NLH]HQ YRRU MH OHHUOLQJHQ HQ DFFHQWHQ OHJJHQ ï&#x201A;· $FWLYHUHQGH ZHUNYRUPHQ LQ]HWWHQ WLMGHQV GH ]DDNYDNNHQ ï&#x201A;· :HUNHQ PHW GH YHUWDDOFLUNHO ELM KHW XLWOHJJHQ YDQ GH UHGDFWLHVRPPHQ HQ WLMGHQV UHNHQDFWLYLWHLWHQ

,QKRXG ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· .HQPHUNHQ YDQ HHQ ULMNH OHHURPJHYLQJ HQ ULMNH WHNVWHQ ï&#x201A;· 5HODWLH ZRRUGHQVFKDW PHW WHFKQLVFK OH]HQ HQ OHHVEHJULS ï&#x201A;· 5HODWLH WDDO HQ OHHVEHJULS LQ UHNHQOHVVHQ ï&#x201A;· $FWLYHUHQGH GLGDFWLHN ELM GH ]DDNYDNNHQ

%LMHHQNRPVW +HW YRRUEHUHLGHQ RS GH &LWR WRHWV 1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NHQ MH ï&#x201A;· 'H WDDOSURILHOHQ EHJULMSHQG OH]HQ ï&#x201A;· 'H NHQPHUNHQ YDQ HHQ ]ZDNNH EHJULMSHQGH OH]HU OXLVWHUDDU ï&#x201A;· 'H SUREOHPHQ GLH ]ZDNNH OH]HUV OXLVWHUDDUV HUYDUHQ ï&#x201A;· 'H YHUVFKLOOHQGH YUDDJVWHOOLQJHQ LQ WRHWVHQ ï&#x201A;· 'H YDDUGLJKHGHQ GLH ELM GH WRHWVHQ EHJULMSHQG OH]HQ OXLVWHUHQ ZRRUGHQVFKDW JHPHWHQ ZRUGHQ ï&#x201A;· +HW EHODQJ YDQ WHNVWNHQPHUNHQ HQ WHNVWVWUXFWXXU

1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NXQ MH ï&#x201A;· 'H YUDDJVWHOOLQJHQ GLH MH OHHUOLQJHQ DOV PRHLOLMN HUYDUHQ LQWHJUHUHQ LQ MH RQGHUZLMVDDQERG ï&#x201A;· -H OHHUOLQJHQ LQGHOHQ RS RQGHUZLMVEHKRHIWHQ ï&#x201A;· -H OHHUOLQJHQ YRRUEHUHLGHQ RS HHQ EHJULMSHQG OHHV HQ OXLVWHUWRHWV ï&#x201A;· 'H WRHWV UHVXOWDWHQ DQDO\VHUHQ HQ LQWHUSUHWHUHQ

,QKRXGHQ ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· 7DDOSURILHOHQ ELMODJH &LWR ï&#x201A;· 7RHWV NHQPHUNHQ ï&#x201A;· 7HNVWNHQPHUNHQ ï&#x201A;· 'H 3DOV DDQSDN ï&#x201A;· 'H KDUGRS GHQN PHWKRGLHN

%LMHHQNRPVW +HW RPJDDQ PHW YHUVFKLOOHQ ELM EHJULMSHQG OXLVWHUHQ OH]HQ 1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NHQ MH ï&#x201A;· 9HUVFKLOOHQGH LQWHUYHQWLHV XLW GLYHUVH YDNOLWHUDWXXU ï&#x201A;· 9HUVFKLOOHQGH LQYDOVKRHNHQ HQ QLHXZH LQ]LFKWHQ YDQXLW ZHWHQVFKDSSHOLMN RQGHU]RHN RP WRW WHNVWEHJULS WH NRPHQ ï&#x201A;· +HW *UULP OHVPRGHO ï&#x201A;· 'H SDVVHQGH SHUVSHFWLHYHQ WDDO

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

159

1D KHW DIURQGHQ YDQ GH]H ELMHHQNRPVW NXQ MH ï&#x201A;· (HQ GLDJQRVWLVFK JHVSUHN PHW HHQ OHHUOLQJ YRHUHQ ï&#x201A;· (HQ OHHVSURILHO EHSDOHQ PHW EHKXOS YDQ FULWHULD ï&#x201A;· +HW PRQLWRUJHGUDJ YDQ OHHUOLQJHQ DFKWHUKDOHQ ï&#x201A;· $DQ GH KDQG YDQ MH DQDO\VH HHQ JHVFKLNWH LQWHUYHQWLH RQGHUERXZG YRRUVWHOOHQ YRRU GH YHUVFKLOOHQGH W\SH OH]HUV HQ WDDOSURILHOHQ ï&#x201A;· ,QWHUYHQWLHV LQ]HWWHQ WLMGHQV GH OHV EHJULMSHQG OH]HQ OXLVWHUHQ ï&#x201A;· (HQ OHV EHJULMSHQG OH]HQ EHJULMSHQG OXLVWHUHQ PDNHQ PHW DDQGDFKW YRRU DOOH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ

,QKRXGHQ ELMHHQNRPVW ï&#x201A;· *55,0 OHVPRGHO ï&#x201A;· 3DVVHQGH SHUVSHFWLHYHQ ï&#x201A;· ,QWHUYHQWLHV ï&#x201A;· 'LDJQRVWLHN

2SPHUNLQJHQ +HW LV DDQ WH EHYHOHQ RP HHQ REVHUYDWLHURQGH WH GRHQ YRRUDI DDQ KHW WUDMHFW HQ QD DIORRS 1D DIORRS YDQ GH HHUVWH URQGH ZRUGW GH OHHUNUDFKWHQ KHW YROJHQGH JHYUDDJG :DW ]RX MH ZHQVHQ DOV KHW JDDW RYHU MH OHVVHQ EHJULMSHQG OH]HQ OXLVWHUHQ" :DW YLQG MH GDW JRHG JDDW ZDDU EHQ MH DO WHYUHGHQ RYHU DOV MH NLMNW QDDU KRH MH OHHUOLQJHQ KHW GRHQ" :DW KHHIW YROJHQV MRX QRJ DDQGDFKW QRGLJ" ,Q KRHYHUUH KHHIW GH]H FXUVXV MRXZ KDQGHOHQ EHwQYORHGW" 1D GH WZHHGH REVHUYDWLHURQGH ZRUGHQ GH]HOIGH YUDJHQ JHVWHOG

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

160

+RH OHUHQ MRQJH NLQGHUHQ ELM MRX"

6DPHQ JDDQ ZH LQ JHVSUHN RYHU DFWXHOH RQWZLNNHOLQJHQ URQG HGXFDWLH HQ RQGHUZLMV DDQ KHW MRQJH NLQG MDDU

&HQWUDDO GDDUELM VWDDW GH SRVLWLH YDQ VSHO HQ VSHOHQ LQ KHW DDQERG :HONH NDQVHQ HQ NQHOSXQWHQ NRP MH WHJHQ RS MRXZ ZHUNYORHU"

'RHOJURHS 3HGDJRJLVFK PHGHZHUNHUV OHHUNUDFKWHQ W P RQGHUERXZFR|UGLQDWRUHQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV HQ GLUHFWLHOHGHQ

'RHO 'H GHHOQHPHUV KHEEHQ ERXZVWHQHQ RP NULWLVFK WH NXQQHQ NLMNHQ QDDU KXQ HLJHQ YLVLH HQ EHQRHPHQ NDQVHQ HQ NQHOSXQWHQ

3URJUDPPD ï&#x201A;· 9HUZHONRPLQJ ï&#x201A;· ,QOHLGLQJ PHW ILOPEHHOGHQ ï&#x201A;· 8LWZLVVHOLQJ LQ JURHSHQ ï&#x201A;· 9RRUXLWEOLN ï&#x201A;· 'HOHQ YDQ RSEUHQJVWHQ

'HHOQHPHUV ZRUGHQ XLWJHQRGLJG YRRUDI HHQ DUWLNHO WH OH]HQ HQ HHQ HLJHQ SUDNWLMNVLWXDWLH LQ WH EUHQJHQ RS WHNVW HQ RI LQ EHHOG

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

161

.ULWLVFK UHIOH[WLHI JHVSUHN 'H 2QGHUZLMVUDDG SOHLW YRRU PHHU GLDORRJ WXVVHQ RQGHUZLMV SURIHVVLRQDOV ]RGDW HU PHHU JHVSURNHQ HQ VDPHQ QDJHGDFKW ZRUGW RYHU ZDW EHODQJULMN LV YRRU KHW RQGHUZLMV +HW NXQQHQ H[SOLFLWHUHQ YDQ GH HLJHQ SURIHVVLRQHOH ZDDUGHQ HQ RSYDWWLQJHQ ]LMQ GDDULQ YDQ EHODQJ 2SYDWWLQJHQ VWXUHQ KHW KDQGHOHQ PDDU GH]H ]LMQ HFKWHU YDDN H[SOLFLHW 7LMGHQV GH ZRUNVKRS ZRUGHQ PHW FROOHJD·V HUYDULQJHQ JHGHHOG HQ ZRUGHQ RQGHUOLJJHQGH RSYDWWLQJHQ H[SOLFLHW JHPDDNW 2SYDWWLQJHQ NXQQHQ GDDUGRRU GLHSJDDQGHU RQGHU]RFKW HQ EHRRUGHHOG ZRUGHQ RS MXLVWKHLG HQ WRHJDQNHOLMN ZRUGHQ JHPDDNW YRRU NULWLHN

(HQ NULWLVFK UHIOH[LHI JHVSUHN LV HHQ JHVSUHN WXVVHQ SURIHVVLRQDOV RYHU KHW KDQGHOHQ LQ GH SUDNWLMN ,Q KHW JHVSUHN ZRUGW VDPHQ PHW FROOHJD·V JHUHIOHFWHHUG RS GH NHX]HQ HQ EHVOLVVLQJHQ GLH ZRUGHQ JHQRPHQ ,Q KHW JHVSUHN ZRUGW QLHW QDDU RSORVVLQJHQ JH]RFKW PDDU ZRUGW RS ]RHN JHJDDQ QDDU GH DDQQDPHV HQ RQGHUOLJJHQGH RSYDWWLQJHQ ,Q KHW JHVSUHN ZRUGHQ HLJHQ RSYDWWLQJHQ LQ KHW SHUVSHFWLHI YDQ DQGHUHQ JHSODDWVW +HW JDDW HURP RP VDPHQ PHW ZHGHU]LMGV UHVSHFW HQ YHUWURXZHQ HHQ UHGHQHULQJ HHQ JHGDFKWH RI HHQ YHURQGHUVWHOOLQJ YDQ YHUVFKLOOHQGH NDQWHQ WH EHNLMNHQ

'RHO ï&#x201A;· 6DPHQ OHUHQ ï&#x201A;· %HZXVWZRUGLQJ YDQ KHW ZDDURP YDQ NHX]HV

3URJUDPPD 'XXU &LUFD XXU NOHLQH JURHS WRW XXU ELM JURWH JURHS PD[LPXP YDQ GHHOQHPHUV

%HJHOHLGLQJ ,Q HVVHQWLH HHQ JHVSUHN WXVVHQ JHOLMNHQ GXV JHHQ KLsUDUFKLVFKH YHUKRXGLQJHQ 1RRG]DNHOLMN YRRU KHW YRHUHQ YDQ HHQ NULWLVFK UHIOH[LHI JHVSUHN LV GDW MH XLWJHQRGLJG HQ XLWJHGDDJG ZRUGW RP MH RSYDWWLQJHQ LQ WH EUHQJHQ HQ GDDULQ RQGHUVWHXQG ZRUGW GRRU HHQ JHVSUHNVOHLGHU

+HW RQGHUZHUS (HQ WKHPD HUYDULQJ RQGHUZHUS FDVXV ZRUGW DDQJHOHYHUG DOV YUDDJ ELM KHW WKHPD 'H LQEUHQJHU YDQ KHW WKHPD LV JHHQ SUREOHHPKRXGHU PDDU LHPDQG GLH ]LMQ RYHUZHJLQJHQ URQGRP KHW WKHPD WHU EHVFKLNNLQJ VWHOW YRRU QDGHU HQ JH]DPHQOLMN RQGHU]RHN ï&#x201A;· .LH]HQ YDQ HHQ WKHPD PLQXWHQ

ï&#x201A;· 9HUNHQQHQ YDQ HONDDUV RSYDWWLQJHQ PLQXWHQ

ï&#x201A;· ,Q JHVSUHN RYHU RSYDWWLQJHQ PLQXWHQ

ï&#x201A;· 7HUXJ QDDU KHW WKHPD PLQXWHQ

ï&#x201A;· 5HIOHFWLH RS KHW NULWLVFK UHIOH[LHI JHVSUHN PLQXWHQ

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

162

3DVVHQG RQGHUZLM]HQ HQ +*:

-H ZRUGW XLWJHGDDJG RP ]RZHO LQVWUXPHQWHHO DQDO\VH REVHUYDWLH FRPPXQLFDWLHI DIVWHPPHQ RS GLYHUVLWHLW DOV QRUPDWLHI HLJHQ URO DOV SURIHVVLRQDO DDQ WH VOXLWHQ ELM GH VSHFLILHNH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ NLQGHUHQ HQ GLW WH YHUWDOHQ QDDU HHQ JURHSVSODQ HQ GXV MH KDQGHOHQ LQ GH NODV

7LMGHQV GH]H FXUVXV OHHU MH KRH MH KHW KDQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ SUDNWLVFK NXQW LQULFKWHQ ELQQHQ MH NODV HQ ELQQHQ MH VFKRRO (U ZRUGW JHNHNHQ QDDU GH YLHU IDVHQ ELQQHQ +*: HQ ZDW GLW EHWHNHQW YRRU MRX DOV OHHUNUDFKW LQ GH JURHS -H OHHUW NLMNHQ QDDU ]RZHO GH SHGDJRJLVFKH DOV GLGDFWLVFKH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ NLQGHUHQ 9HUYROJHQV OHHU MH KRH MH GLW NXQW YHUWDOHQ QDDU HHQ SUDNWLVFK JURHSVSODQ ZDDULQ MH YHUGHU NLMNW GDQ DOOHHQ KHW ZHUNHQ LQ GULH QLYHDXV

-H ZRUGW RS YHUVFKLOOHQGH QLYHDXV XLWJHGDDJG ï&#x201A;· 2S NHQQLVQLYHDX WKHRULH ZRUGW MH XLWJHGDDJG QD WH GHQNHQ RYHU GH SHGDJRJLVFKH HQ GLGDFWLVFKH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ NLQGHUHQ ï&#x201A;· 2S YDDUGLJKHLGVQLYHDX SUDNWLMN GHQN MH QD RYHU ZDW MH NXQW GRHQ ZDW EHWUHIW KHW DIVWHPPHQ RS GH]H RQGHUZLMVEHKRHIWHQ ï&#x201A;· 2S KDQGHOLQJVQLYHDX SHUVRRQ OHHU MH QDGHQNHQ RYHU ZDW KHW YRRU MRXZ JHGUDJ EHWHNHQW LQ MH EHURHSVSUDNWLMN

:DW ZRUGW YDQ MH YHUZDFKW" ï&#x201A;· 'DW MH NXQW ZHUNHQ PHW HHQ JURHSMH OHHUOLQJHQ XLW MH HLJHQ SUDNWLMN ï&#x201A;· 'DW MH MRXZ SUDNWLMN LQEUHQJW JHEUXLNW DOV FDVXwVWLHN -H NXQW GH UHOHYDQWLH YRRU MRXZ SUDNWLMN DDQJHYHQ HQ MH ODDW HHQ NULWLVFKH UHIOHFWHUHQGH KRXGLQJ ]LHQ GRRU LQ]LFKWHQ HQ YHUVFKLOOHQGH SHUVSHFWLHYHQ XLW GH OLWHUDWXXU WH YHUJHOLMNHQ PHW HONDDU HQ GH HLJHQ SUDNWLMNVLWXDWLH

'RHO %HWHU ]LFKW NULMJHQ RS HQ DDQVOXLWHQ ELM RQGHUZLMVEHKRHIWHQ YDQ NLQGHUHQ HQ GLW YHUWDOHQ QDDU MH KDQGHOHQ LQ GH NODV

3URJUDPPD %LMHHQNRPVW 'H +*: F\FOXV LQ]RRPHQ RS ZDDUQHPHQ ï&#x201A;· 9HUNHQQHQ YDQ KHW FRQFHSW KDQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ GH XLWJDQJVSXQWHQ ï&#x201A;· 'HQNHQ YDQXLW KHW V\VWHHP VWLPXOHUHQGH HQ EHOHPPHUHQGH IDFWRUHQ DDQ GH KDQG YDQ HHQ SUDNWLMNFDVXV YDQXLW KHW SHUVSHFWLHI YDQ GH OHHUNUDFKW GH RXGHU HQ GH OHHUOLQJ ï&#x201A;· $DQ GH VODJ PHW KHW YHU]DPHOHQ YDQ KDQGHOLQJVJHULFKWH LQIRUPDWLH YRRU HHQ NOHLQH JURHS NLQGHUHQ XLW GH HLJHQ NODV ï&#x201A;· +RH NXQ MH MH JURHS LQ EHHOG EUHQJHQ"

%LMHHQNRPVW 'H +*: F\FOXV LQ]RRPHQ RS ZDDUQHPHQ HQ EHJULMSHQ ï&#x201A;· 7LMGHQV GH]H WZHHGH ELMHHQNRPVW ]RRPHQ ZH LQ RS HHQ EHSDDOGH JURHS NLQGHUHQ LQ MH NODV :H JDDQ LQ RS KHW EHJULMSHQ HQ EHQRHPHQ YDQ GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ GH KDQGUHLNLQJ ¶KRH OHHUW GLW NLQG KHW EHVWH"· ï&#x201A;· 'H RQGHU]RHNHQGH KRXGLQJ YDQ GH OHHUNUDFKW ZRUGW JHVWLPXOHHUG :DDU OHW MH RS ZDW JD MH JHULFKW ZDDUQHPHQ" :DW ZLO MH EHVSUHNHQ PHW ZHONH NLQGHUHQ" :DW ZLO MH EHVSUHNHQ PHW ZHONH RXGHUV" +RH GRH MH GDW" :DW HQ KRH QRWHHU MH GDW LQ KHW JURHSVRYHU]LFKW" ï&#x201A;· =LFKW NULMJHQ RS GH GRHOHQ YDQ HHQ EHSDDOG RQWZLNNHOLQJV YDNJHELHG YRRU GH NRPHQGH SHULRGH ï&#x201A;· $DQ GH VODJ PHW MH HLJHQ NODV

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

163

ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

%LMHHQNRPVW 'H +*: F\FOXV LQ]RRPHQ RS EHJULMSHQ HQ SODQQHQ ,Q GH]H ELMHHQNRPVW JDDQ ZH HUYDULQJHQ XLWZLVVHOHQ PHW EHWUHNNLQJ WRW KHW YHUGHU LQ EHHOG EUHQJHQ YDQ MH JURHS PHW KHW JURHSVRYHU]LFKW HQ HONDDU KLHURYHU YDQ IHHGEDFN YRRU]LHQ =LFKW NULMJHQ RS GH GRHOHQ YDQ HHQ EHSDDOG RQWZLNNHOLQJV YDNJHELHG YRRU GH NRPHQGH SHULRGH 9HUNHQQHQ ZHONH NLQGHUHQ H[WUD DQGHUH EHJHOHLGLQJ QRGLJ KHEEHQ %HJULMSHQ HQ EHQRHPHQ YDQ GH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ ELM HHQ DDQWDO NLQGHUHQ GLH H[WUD DQGHUH EHJHOHLGLQJ QRGLJ KHEEHQ :H JDDQ NLQGHUHQ FOXVWHUHQ RS EDVLV YDQ RYHUHHQNRPVWLJH RQGHUZLMVEHKRHIWHQ :DW EHWHNHQW GLW YRRU MH KDQGHOHQ HQ KRH QRWHHU MH GDW"

%LMHHQNRPVW 'H +*: F\FOXV LQ]RRPHQ RS UHDOLVHUHQ ï&#x201A;· ,Q GH]H ODDWVWH ELMHHQNRPVW ZLVVHOHQ ZH RQ]H HUYDULQJHQ XLW PHW KHW JURHSVSODQ PHW EHWUHNNLQJ WRW GH JHFOXVWHUGH JURHSMHV KHW VWHOOHQ YDQ FRQFUHWH PHHWEDUH GRHOHQ GH NODVVHQRUJDQLVDWLH ï&#x201A;· :H ]RRPHQ LQ RS :DW EHWHNHQW GLW YRRU GH SUDNWLMN" +RH ]RUJ MH HUYRRU GDW KHW SDSLHUHQ JURHSVSODQ RRN MH PDQLHU YDQ ZHUNHQ LQ GH NODV LV" ï&#x201A;· :H PDNHQ HHQ YHUWDOLQJ YDQ KHW JURHSVSODQ QDDU HHQ ZHUNSODQQLQJ YRRU GH NRPHQGH ZHHN ZHNHQ

7LMGEHVWHGLQJ LQ 6%8 $DQWDO FRQWDFWXUHQ XXU $DQWDO XUHQ ]HOIVWXGLH XXU 7RWDDO XXU ZDDUYDQ XXU YDNLQKRXGHOLMN XXU YDNGLGDFWLVFK HQ XXU SHGDJRJLVFK

'H]H WUDLQLQJ LV JHYDOLGHHUG GRRU 5HJLVWHUOHUDDU

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

164

7DDOVWLPXOHULQJ WLMGHQV JHVSUHNYRHULQJ PHW OHHUOLQJHQ 7DDORQWZLNNHOLQJ LV YDQ LQYORHG RS GH DOJHPHQH RQWZLNNHOLQJ YDQ GH PHHUWDOLJH OHHUOLQJ (U LV ZLQVW WH EHKDOHQ XLW GH ZLM]H ZDDURS OHHUNUDFKWHQ ZHUNHQ DDQ WDDOVWLPXOHULQJ LQ GH NODV GRRU PLGGHO YDQ HHQ JHVSUHN ,PSOLFLHWH IHHGEDFN WLMGHQV KHW JHVSUHN GUDDJW ELM DDQ EHJULSVXLWEUHLGLQJ YDQ GH OHHUOLQJ %HJULSVXLWEUHLGLQJ LV GLUHFW YDQ LQYORHG RS DQGHUH VFKRROYDNNHQ ]RDOV EHJULMSHQG OH]HQ ZHUHOGRULsQWDWLH HQ UHNHQHQ

7LMGHQV GH]H ZRUNVKRS PDDN MH NHQQLV PHW YHUVFKLOOHQGH ZHUNYRUPHQ GLH ELMGUDJHQ DDQ WDDOVWLPXOHULQJ WLMGHQV HHQ JHVSUHN 7DDOVWLPXOHULQJ YLQGW SODDWV LQ FRPPXQLFDWLH GH OHHUNUDFKW ZRUGW ]LFK EHZXVW YDQ KHW GRHOJHULFKW OHUHQ YDQ WDDO GRRU PLGGHO YDQ JHVSUHNVYRHULQJ 7LMGHQV GH ZRUNVKRS PDNHQ ZH JHEUXLN YDQ EHHOGHQ HQ VDPSOHV ZDDUELM ZH JHVSUHNNHQ DQDO\VHUHQ 9HUYROJHQV HUYDDU MH ]HOI ZDW GH ZDDUGH LV YDQ WDDOVWLPXOHULQJ HQ KRH MH MH DOV SURIHVVLRQDO NDQ RQWZLNNHOHQ LQ GRHOJHULFKW ZHUNHQ DDQ EHJULSVXLWEUHLGLQJ WLMGHQV HHQ JHVSUHN 7KHRULH ZRUGW RPJH]HW QDDU SUDNWLVFK KDQGHOHQ HUYDUHQ HQ NULWLVFK UHIOHFWHUHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ ,% $% 57 SHGDJRJLVFKH PHGHZHUNHUV WDDOFR|UGLQDWRUHQ

'RHO ï&#x201A;· $DQ KHW HLQGH YDQ GH]H ZRUNVKRS KHE MH LQ]LFKW LQ GH ZLM]H ZDDURS MH DDQ WDDOVWLPXOHULQJ NDQ ZHUNHQ WLMGHQV HHQ JHVSUHN PHW PHHUWDOLJH OHHUOLQJHQ ï&#x201A;· -H EHQW MH EHZXVW YDQ GH UHODWLH WXVVHQ WDDOVWLPXOHULQJ EHJULSVXLWEUHLGLQJ HQ WDDORQWZLNNHOLQJ ï&#x201A;· -H K HUNHQW NDQVHQ WLMGHQV HHQ JHVSUHN ZDDUELM MH GRHOJHULFKW DDQ WDDOVWLPXOHULQJ NDQ ZHUNHQ ï&#x201A;· -H NDQ HHQ JHVSUHN YRHUHQ ZDDUELM MH WDDO XLWEUHLGW HQ GH PHHUWDOLJH OHHUOLQJ YRRU]LHW YDQ LPSOLFLHWH IHHGEDFN

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

165

7DDOVWLPXOHULQJ

7DDORQWZLNNHOLQJ LV YDQ LQYORHG RS GH DOJHPHQH RQWZLNNHOLQJ YDQ GH PHHUWDOLJH OHHUOLQJ (U LV ZLQVW WH EHKDOHQ XLW GH ZLM]H ZDDURS OHHUNUDFKWHQ ZHUNHQ DDQ WDDOVWLPXOHULQJ 7DDOVWLPXOHULQJ GUDDJW ELM DDQ EHJULSVXLWEUHLGLQJ YDQ GH OHHUOLQJ %HJULSVXLWEUHLGLQJ LV GLUHFW YDQ LQYORHG RS DQGHUH VFKRROYDNNHQ ]RDOV EHJULMSHQG OH]HQ ZHUHOGRULsQWDWLH HQ UHNHQHQ

7LMGHQV GH FXUVXV EHOLFKWHQ ZH KHW SHGDJRJLVFK HQ GLGDFWLVFK KDQGHOHQ GDW ELMGUDDJW DDQ WDDOVWLPXOHULQJ LQ GH NODV 7DDOVWLPXOHULQJ YLQGW SODDWV LQ LQWHUDFWLH GH OHHUNUDFKW ZRUGW ]LFK EHZXVW YDQ KHW GRHOJHULFKW OHUHQ YDQ WDDO GRRU PLGGHO YDQ JHVSUHNVYRHULQJ WDDOEHVFKRXZLQJ HQ YLVXDOLVHUHQ LQ WDDO 7LMGHQV GH FXUVXV PDNHQ ZH JHEUXLN YDQ EHHOGHQ HQ VDPSOHV ZDDUELM ZH GH RQGHUZLMVSUDNWLMN DQDO\VHUHQ 9HUYROJHQV HUYDDU MH ]HOI ZDW GH ZDDUGH LV YDQ WDDOVWLPXOHULQJ HQ KRH MH MH DOV SURIHVVLRQDO NDQ RQWZLNNHOHQ LQ GRHOJHULFKW ZHUNHQ DDQ WDDOVWLPXOHULQJ 7KHRULH ZRUGW RPJH]HW QDDU SUDN WLVFK KDQGHOHQ HUYDUHQ HQ NULWLVFK UHIOHFWHUHQ

'RHOJURHS /HHUNUDFKWHQ ,% $% 57 SHGDJRJLVFKH PHGHZHUNHUV HQ WDDOFR|UGLQDWRUHQ

'RHO $DQ KHW HLQGH YDQ GH]H FXUVXV KHE MH LQ]LFKW LQ GH ZLM]H ZDDURS MH DDQ WDDOVWLPXOHULQJ NDQ ZHUNHQ GRRU PLGGHO YDQ JHVSUHNVYRHULQJ KHW YLVXDOLVHUHQ LQ WDDO HQ WDDOEHVFKRXZLQJ ï&#x201A;· -H EHQW MH EHZXVW YDQ GH UHODWLH WXVVHQ WDDOVWLPXOHULQJ EHJULSVXLWEUHLGLQJ HQ WDDORQWZLNNHOLQJ ï&#x201A;· -H K HUNHQW NDQVHQ LQ MH RQGHUZLMVSUDNWLMN ZDDUELM MH GRHOJHULFKW DDQ WDDOVWLPXOHULQJ NDQ ZHUNHQ ï&#x201A;· -H NDQ HHQ JHVSUHN YRHUHQ ZDDUELM MH WDDO XLWEUHLGW HQ GH PHHUWDOLJH OHHUOLQJ YRRU]LHW YDQ LPSOLFLHWH IHHGEDFN ï&#x201A;· -H PDDNW JHEUXLN YDQ KHW YLVXDOLVHUHQ LQ WDDO HQ ZHHW GDDUELM ¶WDDOEHVFKRXZLQJ· LQ WH ]HWWHQ ï&#x201A;· -H NDQ DOV SURIHVVLRQDO MH KDQGHOHQ DIVWHPPHQ RS GH YHUVFKLOOHQGH EHKRHIWHQ YDQ OHHUOLQJHQ ELM WDDOVWLPXOHULQJ

3URJUDPPD ï&#x201A;· 7DDOOHUHQ LQ FRPPXQLFDWLH ï&#x201A;· 9LVXDOLVHUHQ LQ WDDO ï&#x201A;· 7DDOEHVFKRXZLQJ ï&#x201A;· 9HUVFKLOOHQGH EHKRHIWHQ DDQ WDDOVWLPXOHULQJ

)RQW\V LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ² ZZZ RLQR DGYLHV QO

166

SENS1 (Hoog)sensitiviteit in de kindertijd

Omschrijving Deze cursus geeft je kennis en inzicht in het belang van de sensitieve ontwikkeling van ieder kind en de wijze waarop ervaringsgericht, contextrijk onderwijs en pedagogische sensitiviteit hier aan bij kan dragen.

Je leert specifieke kenmerken van hoog sensitieve kinderen (HSK) herkennen en erkennen als persoonseigen talenten, kracht en kwaliteiten. Tevens leer je tegemoet te komen aan hun specifieke behoeften in ondersteuning en uitdaging. Je ontwikkelt tijdens deze module zowel theoretische- als praktijkkennis. Na iedere bijeenkomst ga je actief aan de slag in de praktijk en deel je ervaringen en kennis hierover met elkaar in de vervolgbijeenkomst.

Doel De cursussen â&#x20AC;&#x2DC;(hoog)sensitiviteit geven je kennis en inzicht in het belang van sensitiviteit en de kracht van bezieling in het onderwijs. Je ontwikkelt kennis over de relatie tussen de sensitieve ontwikkeling en ervaringsgericht en contextrijk leren. De cursussen zoomen specifiek in op hoog sensitieve kinderen (HSK). Je ontwikkelt kennis over de talenten en kwaliteiten bij HSK en de wijze waarop je deze groep kunt ondersteunen bij optimale ontwikkeling.

In cursus 1 komen de volgende inhouden aan de orde: Bijeenkomst 1: DefiniĂŤren van (hoog)sensitiviteit en het belang van de sensitieve ontwikkeling Bijeenkomst 2: Stimuleren van sensitieve ontwikkeling in het onderwijs door ervaringsgericht werken Bijeenkomst 3: Signaleren van hoog sensitieve kinderen (HSK): herkennen en erkennen Bijeenkomst 4: Methodieken en instrumenten om hoog sensitieve kinderen (HSK) te begeleiden Bijeenkomst 5: Optimale ontwikkelingskansen bevorderen bij hoog sensitieve kinderen Blok 6: Afsluiting en presentaties.

Voor wie? leerkrachten, interne begeleiders, onderwijsconsulenten, orthopedagogen, managers en begeleiders van kinderen in het brede educatieve domein (onderwijs, opvang, ondersteuning, zorg) Aantal contacturen: 3 uur per week Aantal uren zelfstudie (lezen en opdracht) : 3 uur per week De cursus wordt afgesloten met een certificaat met vermelding van studiebelastingsuren (SBU).

Voor het ontvangen van een certificaat is 80% aanwezigheid verplicht.

167

SENS2 (Hoog)sensitiviteit in professie en praktijk Omschrijving

In de cursus (hoog)sensitiviteit in professie en praktijk maak je kennis met het belang van sensitiviteit op je werk, voor jezelf en in je team. Je gaat met ‘Zintuigen aan het werk’ (Hoefman en Schuit, 2006) en verdiept je in het belang van sensitiviteit voor professionele-, team- en organisatieontwikkeling.

Je ontwikkelt en verdiept specifieke kennis over hoog sensitieve personen (HSP) in professie en praktijk, vanuit een talentbenadering. Je maakt kennis met technieken en methodieken om HSP uit te dagen tot optimale ontwikkeling in professie en praktijk Tijdens deze module ontwikkel je zowel theoretische- als praktijkkennis. Je gaat actief aan de slag in je praktijk wat je terugkoppelt in de vervolgbijeenkomst.

Doel

De cursus ‘(Hoog)sensitiviteit in professie en praktijk’ geeft kennis en inzicht in het belang van passie en bezieling in organisaties door sensitiviteit te ontwikkelen voor professionals en als team.

Je ontwikkelt kennis over de relatie tussen de sensitieve ontwikkeling en ervaringsgericht en contextrijk leren. De cursus zoomt specifiek in op hoog sensitieve personen (HSP). Je ontwikkelt kennis over de talenten en kwaliteiten bij HSP en de wijze waarop je deze groep kunt uitdagen en ondersteunen tot optimale ontwikkeling.

Programma en inhouden per bijeenkomst: Bijeenkomst 1: Definiëren van (hoog)sensitiviteit en het belang van sensitiviteit bij professionals, voor individu, team en organisatie.

Bijeenkomst 2: De kracht van sensitiviteit en bezieling in het werk, voor professionals en team: zintuigen aan het werk Bijeenkomst 3: Kenmerken van hoog sensitieve personen in je praktijk: talenten, kwaliteiten en specifieke kenmerken. Een talentbenadering en waardenontwikkeling voor (hoog)sensitiviteit Bijeenkomst 4: (Hoog)sensitieve personen herkennen, erkennen en onderkennen in je praktijk: waarnemen en begrijpen Bijeenkomst 5: Methodieken en instrumenten om hoog sensitiviteit te hanteren en gezond authentiek functioneren te waarborgen Voor wie? leerkrachten, interne begeleiders, onderwijsconsulenten, orthopedagogen, managers en begeleiders van kinderen in het brede educatieve domein (onderwijs, opvang, ondersteuning, zorg) Aantal contacturen: 3 uur per week -5 weken: 15 uur Aantal uren zelfstudie (lezen en opdracht) : 3 uur per week

De cursus wordt afgesloten met een certificaat met vermelding van studiebelastingsuren: 30 SBU. Voor het ontvangen van een certificaat is 80% aanwezigheid verplicht.

168

Workshop Executieve functies primair onderwijs

Omschrijving Het brein: Executieve functies, maak leren sterk In deze bijeenkomst staat de vraag centraal wat je als school en wat je als leerkracht kunt doen om het leren van kinderen te versterken vanuit het neuropsychologisch gedachtegoed. Als we weten wat de werking is van (delen van) onze hersenen hoe kunnen we dat dan gebruiken in de klas.

Uitgangspunt bij deze ontdekkingstocht door de hersenen zijn de executieve functies. De executieve functies zorgen ervoor dat we in staat zijn complexe opdrachten uit te voeren.

Kun je executieve functies aanleren? Kun je invloed uitoefenen op de executieve functies?

Ervaar hoe het werkt en ontdek wat je ermee kunt doen.

Doel Executieve functies herkennen en versterken Wat komt aan bod Deze workshop is afhankelijk van de afspraken tussen 1,5 en 3,0 uur. In overleg wordt de exacte inhoud bepaald.

Voor wie?

Leerkrachten, intern begeleiders, remedial teachers in het primair onderwijs.

169

Kennismakingsworkshop Praten over seksualiteit

Omschrijving In deze workshop omtrent seksualiteit en seksuele voorlichting binnen het onderwijs wordt je meegenomen in een ontdekkingstocht waarin je geconfronteerd wordt met je eigen normen en waarden op seksueel gebied en hoe die consequenties hebben op je eigen praktijk. Je maakt kennis met enkele wezenlijke principes bij het bespreekbaar maken van seksualiteit met collegaâ&#x20AC;&#x2122;s en met jongeren. In de workshop staan vervolgens enkele vragen centraal: Wat heb je nodig om ogen en oren te scherpen op het gebied van seksualiteit? Wat kun je preventief doen om problemen op seksueel gebied te voorkomen? Hoe kom je in gesprek met jongeren over seksuele gezondheid?

Doel Hoe kun je als school een goede veilige omgeving creĂŤren voor leerlingen en leraren om te spreken over (ontluikende) seksualiteit en seksuele voorlichting.

De deelnemers hebben kennis van: - handvatten om ogen en oren te scherpen.

- wat men preventief kan doen om problemen op seksueel gebied te voorkomen.

- manieren om te spreken met jongeren over seksuele gezondheid.

Wat komt aan bod - Inventarisatie problematiek - Vroegtijdig signaleren - Preventief werken - Belevingsoefeningen Voor wie?

Lk, Management, Ped. Medew., groepsbegeleiders

Deze kennismakingsworkshop wordt in 1 dagdeel gegeven.

170

Practitioner Remedial Teaching

Omschrijving Nu de wet passend onderwijs van start is gegaan zijn scholen verplicht om een passende onderwijsplek te bieden aan alle leerlingen. Dat vraagt van leerkrachten dat ze afstemmen op leerbehoeften van leerlingen met zeer uiteenlopende hulpvragen. In een aantal gevallen is ondersteuning van gespecialiseerde leerkrachten hierbij gewenst of noodzakelijk. Daarvoor zijn gespecialiseerde practitioners nodig die extra begeleiding kunnen bieden in of naast de klas, binnen maar ook buiten de schoolcontext.

Om deze begeleiding op passende wijze vorm te kunnen geven bieden wij naast de huidige Master SEN de practitioner opleiding Remedial Teaching.

Wat komt aan bod De opleiding bestaat uit onderstaande 4 inhoudelijke modules en richt zich op het verdiepen van inzicht en versterken van vaardigheden bij de signalering, nader onderzoek en begeleiding van leerlingen met problemen of een vertraagde ontwikkeling op de leergebieden taal-lezen en rekenen.

- module begeleiding bij rekenproblemen: 6 dagdelen - module begeleiding bij technisch leesproblemen: 7 dagdelen - module begeleiding bij begrijpend leesproblemen: 5 dagdelen - module begeleiding bij spellingproblemen: 4 dagdelen In elke module worden actuele ontwikkelingen en achtergronden over het thema gegeven en toepassingen voor de praktijk voorbereid en uitgewerkt. Daarnaast wordt er door middel van begeleide intervisie op de ontwikkelingen in de praktijk gereflecteerd.

Voor wie?

Leraren en intern begeleiders in het (S)BaO, SO en (S)VO die zich willen richten op meer gespecialiseerde ondersteuning van leerlingen met leerproblemen.

171

PRACTITIONER AUTISME

Omschrijving Mensen met autisme hebben een continuïteit nodig van in autisme gespecialiseerde zorg (Mesibov et al, 2006).

Die zorg kan variëren per levensfase maar moet ‘levenslang’ gewaarborgd worden en dat veronderstelt een aangepaste continuïteit in aangepaste voorzieningen, op school-/thuis-/werk niveau (Rapport Gezondheidsraad,2009).

Doel De leerling of persoon met autisme heeft een leraar of begeleider nodig die autisme (her-)kent, begrijpt en kan handelen op basis van die kennis. Goed omgaan met iemand met autisme is niet zomaar makkelijk. Het vraagt van de deelnemer ook om te weten wie hij zelf is in relatie tot autisme. De deelnemer levert individueel maatwerk dat is afgestemd op de persoon met autisme; dit maatwerk is gebaseerd op onderzoek en bijvoorbeeld ook handelingsgerichte diagnostiek. De deelnemer moet daarbij kunnen samenwerken met anderen rond de leerling of cliënt met autisme. Het betrekken van het netwerk speelt hierin een grote rol en tevens wordt er vanuit gegaan dat de deelnemer steeds samenwerkt met de persoon met autisme.

Wat komt aan bod Na een introductiebijeenkomst waarin je kennismaakt met de werkwijze en de inhouden van deze cursus, volgen er lessen waarin het theoretisch kader van autisme gekoppeld wordt aan de eigen praktijk van de deelnemers. Het theoretisch kader wordt opgebouwd vanuit de beeldvorming en verkenning van de denkstijl van de persoon met autisme.

Op basis van deze beeldvorming gaan we ook praktisch aan de slag met de inhoudelijke thema’s en ons eigen handelen (praktijkopdrachten rond een casus). Van de deelnemer wordt inbreng van beelden (foto/ film) en werkmateriaal verwacht. De lessen lopen ook synchroon met de gegeven opdrachten. Als de deelnemer dit parallel uitvoert, zal hij steeds in de lessen zijn werk kunnen terugkoppelen en herkennen. Daarnaast is er voldoende tijd voor onderwerpen die door jou of andere deelnemers worden ingebracht. We integreren deze vragen in de werklessen en tijdens de reguliere lessen.

Voor wie?

De Practitioner Autisme is bestemd voor professionals die in hun praktijk met mensen met autisme te maken hebben; alle werkvelden zijn dus mogelijk (onderwijs, zorg, begeleiding, thuissituatie, persoonlijke context, jobcoaching etc.).

Kennis van algemene ontwikkelingspsychologie en HBO denkniveau wordt verwacht. De deelnemer dient tijdens de opleiding de opdrachten uit te kunnen voeren en zal daarvoor samen dienen te werken met een persoon met autisme in de eigen werk-/leefcontext.

172

Practitioner Beeldbegeleiding

Omschrijving Deze opleiding biedt begeleiders in het onderwijs een concrete methodiek om leraren, leerlingen en teams te begeleiden met behulp van beelden uit hun eigen praktijk.

De opleiding biedt een kader om systematisch de interactie te analyseren vanuit de basis interactie principes van geslaagde communicatie en de handelingscategorieën van adaptief onderwijs (interactie, instructie & management). De begeleidingsmethodiek is systeem-, oplossings- en handelingsgericht.

Doel De begeleider leert de coachings- en communicatievaardigheden om leraren, leerlingen en collega’s aan de hand van eigen beelden te laten reflecteren op het eigen handelen waardoor handelingsbekwaamheden worden bevorderd. Op eenzelfde wijze brengt de begeleider de eigen begeleidersvaardigheden in beeld. Door middel van systematische reflectie wordt de begeleider vanuit ‘het beeld’ tot ontwikkeling gestimuleerd.

Wat komt aan bod De basiskaders: basiscommunicatie en de handelingscategorieën beeldbegeleiding.

Begeleiderscommunicatie, ( oplossingsgericht) coachen, reflectie & kernreflectie.

Toepassingsgebieden beeldbegeleiding.

Kern van de opleiding is het planmatig uitvoeren van 4 begeleidingstrajecten. In de vaardigheidsbijeenkomsten staat beeldmateriaal met leervragen centraal.

De opleider bevordert systematische en planmatige reflectie op eigen praktijk- en professionele ontwikkeling van de deelnemers.

Een vaardigheidsbijeenkomst bestaat gemiddeld uit 5 studenten.

Voor wie? leraren met een begeleidende functie (IB/AB); orthopedagogen en psychologen werkzaam in het onderwijs; docenten met een begeleidende functie in voortgezet onderwijs / MBO / HBO.

173

([FHOOHQWH OHHUNUDFKW SULPDLU RQGHUZLMV $OV VWDUW YDQ GH RSOHLGLQJ WRW ([FHOOHQWH OHHUNUDFKW SULPDLU RQGHUZLMV 32 JHOGHQ GH EDVLVFRPSHWHQWLHV 6%/ GLH GH RQGHUZLMVVHFWRU VDPHQ PHW KHW PLQLVWHULH YDQ 2&: YDVWVWHOW 2P LQ NDDUW WH EUHQJHQ LQ ZHONH PDWH OHHUNUDFKWHQ GH]H FRPSHWHQWLHV EHKHHUVHQ ZRUGW SHU VWXGHQW HHQ DVVHVVPHQW DIJHQRPHQ 'H XLWNRPVWHQ YDQ KHW DVVHVVPHQW GLHQHQ DOV VWDUWSXQW YRRU GH RSOHLGLQJ

7LMGHQV GH RSOHLGLQJ YLQGW YHUVWHUNLQJ HQ YHUGLHSLQJ SODDWV YDQ GH FRPSHWHQWLHV ]RZHO LQ NHQQLV DOV LQ YDDUGLJKHGHQ HQ DWWLWXGH 5HIOHFWLH SRVLWLHEHSDOLQJ HQ SHUVRRQOLMNH RQWZLNNHOLQJ VWDDQ KLHUELM FHQWUDDO 'H RSOHLGLQJ LV VWHUN SUDNWLMNJHULFKW 6LWXDWLHV XLW KHW ZHUN ZRUGHQ YHUWDDOG QDDU FRQFUHWH RHIHQLQJHQ ZDDUELM JHEUXLN ZRUGW JHPDDNW YDQ YHUVFKLOOHQGH ZHUNYRUPHQ ]RDOV KHW SUHVHQWHUHQ YDQ HHQ PLQGPDS FROOHJLDOH FRQVXOWDWLH HQ LQWHUYLHZV 8LWYRHULQJVORFDWLHV 'H ,QVFKRRO $FDGHPLH KHHIW YDVWH XLWYRHULQJVORFDWLHV LQ $PVWHUGDP HQ $PHUVIRRUW 172 (IIHNW LQ GH UHJLR 'HQ +DDJ 5RWWHUGDP HQ ,ULV] LQ /LPEXUJ 'DDUQDDVW LV KHW PRJHOLMN RP GH RSOHLGLQJ LQFRPSDQ\ WH YHU]RUJHQ RI RS HHQ XLWYRHULQJVORFDWLH LQ HHQ DQGHUH UHJLR 'H RSOHLGLQJ KHHIW HHQ GRRUORRSWLMG YDQ WZHH VWXGLHMDUHQ ,Q KHW HHUVWH MDDU ZRUGW JHVWDUW PHW HHQ DVVHVVPHQW JHYROJG GRRU GULH PRGXOHV ,Q KHW WZHHGH VWXGLHMDDU YLQGHQ YLHU PRGXOHV SODDWV (ONH PRGXOH EHVWDDW XLW YLHU GDJGHOHQ HQ NXQQHQ RS KHOH RI KDOYH GDJHQ ZRUGHQ JHSODQG $OV GH PRGXOHV RS KHOH GDJHQ ZRUGHQ JHSODQG YLQGW HU JHPLGGHOG HHQV SHU PDDQG HHQ ELMHHQNRPVW SODDWV (U ZRUGW LQ GH SODQQLQJ UHNHQLQJ JHKRXGHQ PHW GH VFKRROYDNDQWLHV $DQPHOGHQ *HGLSORPHHUGH OHHUNUDFKWHQ NXQQHQ ]LFK DDQPHOGHQ YLD ¶8Z HLJHQ $FDGHPLH· 'H VWXGHQW ZRUGW DDQ KHW EHJLQ YDQ GH RSOHLGLQJ XLWJHQRGLJG YRRU HHQ DVVHVVPHQW HQ HHQ LQWDNHJHVSUHN 'H XLWNRPVWHQ YDQ KHW DVVHVVPHQW HQ KHW JHVSUHN ]LMQ KHW VWDUWSXQW YDQ GH RSOHLGLQJ HQ KHW SHUVRRQOLMNH RQWZLNNHOLQJVSODQ 323

3URJUDPPDRSERXZ

(HUVWH VWXGLHMDDU

7ZHHGH VWXGLHMDDU

0RGXOH

$VVHVVPHQW LQWDNHJHVSUHN HQ VWDUW 3HUVRRQOLMN RQWZLNNHOLQJVSODQ 323

0RGXOH

$WWLWXGH HQ UROOHQ YDQ HHQ H[FHOOHQWH OHHUNUDFKW

0RGXOH

&RDFKLQJ

/HUHQ OHUHQ

0RGXOH

0RGXOH

9HUDQGHULQJVSURFHVVHQ

,QVWUXFWLHJHGUDJ HQ NODVVHQPDQDJHPHQW

3HGDJRJLVFK KDQGHOHQ 0RGXOH &RPPXQLFDWLH 0RGXOH

6WXGLHODVW HQ GLSORPHULQJ 'H WRWDOH VWXGLHODVW YDQ GH RSOHLGLQJ NRPW QHHU RS VWXGLHEHODVWLQJXUHQ 'LW VWDDW JHOLMN DDQ (&76 (XURSHDQ &UHGLW 7UDQVIHU 6\VWHP 'H VWXGLHGUXN ZRUGW LQ GH SUDNWLMN OLFKWHU HUYDUHQ RPGDW HHQ GHHO YDQ GH RSGUDFKWHQ RYHUODS KHHIW PHW GH HLJHQ ZHUN]DDPKHGHQ 'H RSOHLGLQJ WRW ([FHOOHQWH /HHUNUDFKW LV PRPHQWHHO QRJ QLHW 3RVW +%2 JHFHUWLILFHHUG PDDU ]DO ELQQHQNRUW ZRUGHQ DDQJHERGHQ YRRU UHJLVWUDWLH ELM GH 6WLFKWLQJ 3RVW +RJHU %HURHSV 2QGHUZLMV 1HGHUODQG %LM HHQ SRVLWLHYH EHRRUGHOLQJ NRPHQ GHHOQHPHUV LQ DDQPHUNLQJ YRRU KHW RIILFLsOH GLSORPD YDQ GH 6WLFKWLQJ 3RVW +%2 1HGHUODQG

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

174

,&7 FRDFK

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

175

,QWHUQ EHJHOHLGHU 32

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

176

,QWHUQ %HJHOHLGHU .ZHHNYLMYHU 0LVVFKLHQ GHQNW X ZHO HHQV QD RP RRN LQWHUQH EHJHOHLGHU WH ZRUGHQ ,V GDW LHWV YRRU PLM" =RX LN GDW NXQQHQ" :LO LN GH NODV ZHO XLW" 'LW ]LMQ GH YUDJHQ GLH YDDN ZRUGHQ JHVWHOG 2P WH RQGHU]RHNHQ ZDW KHW ZHUN YDQ HHQ LQWHUQH EHJHOHLGHU LQKRXGW HQ RP WH HUYDUHQ RI KHW HHQ WDDN IXQFWLH LV GLW ELM X SDVW ELHGHQ ZLM HHQ NZHHNYLMYHUWUDMHFW DDQ ,Q GLW WUDMHFW PDDNW X NHQQLV PHW GH FRPSHWHQWLHV NHQQLV YDDUGLJKHGHQ SHUVRRQOLMNH NZDOLWHLWHQ HQ DWWLWXGHNHQPHUNHQ GLH GH LQWHUQ EHJHOHLGHU LQ KDDU WDDN QRGLJ KHHIW (U ZRUGW JHVWDUW PHW GH DWWLWXGH YDQ GH LQWHUQH EHJHOHLGHU JURQGKRXGLQJ HQ SHUVRRQOLMNH FRPPXQLFDWLHVWLMO YHUYROJHQV JDDW X DDQ GH VODJ PHW KHW EHKHUHQ HQ FR|UGLQHUHQ YDQ GH RQGHUVWHXQLQJVVWUXFWXXU 7RW VORW ZRUGW HHQ VWDUW JHPDDNW PHW KHW EHJHOHLGHQ YDQ OHUDUHQ ELM KHW YHUEHWHUHQ YDQ LQVWUXFWLHJHGUDJ HQ NODVVHQPDQDJHPHQW

+HW WUDMHFW LV VWHUN SUDNWLMNJHULFKW PHW RQGHUERXZLQJ YDQXLW DFWXHOH WKHRULH HQ PRGHOOHQ 6LWXDWLHV XLW XZ ZHUN ZRUGHQ YHUWDDOG QDDU FRQFUHWH RHIHQLQJHQ

2SEUHQJVWHQ YDQ KHW NZHHNYLMYHUWUDMHFW +HW WUDMHFW VWDUW PHW HHQ LQWDNH JHVSUHN HQ HLQGLJW PHW HHQ HLQGJHVSUHN ,Q WXVVHQOLJJHQGH WLMG ZHUNW X DDQ GH KDQG YDQ HHQ SHUVRRQOLMN RQWZLNNHOLQJVSODQ DDQ HHQ DDQWDO RSOHLGLQJVFRPSHWHQWLHV 1D GLW WUDMHFW KHHIW X ]LFKW RS GH WDNHQ UROOHQ HQ EHYRHJGKHGHQ GLH SDVVHQ ELM HHQ LQWHUQ EHJHOHLGHU 8 KHHIW ]LFKW RS XZ SHUVRRQOLMNH FRPPXQLFDWLHVWLMO 1DDVW GH DFWXHOH LQ]LFKWHQ RYHU HIIHFWLHYH LQVWUXFWLH HQ NODVVHQPDQDJHPHQW KHHIW X YDDUGLJKHGHQ JHOHHUG RYHU GH PDQLHU ZDDURS X OHUDUHQ NXQW EHJHOHLGHQ LQ GH JURHS ELM KHW YHUEHWHUHQ YDQ HIIHFWLHYH RQGHUZLMVYRUPHQ

(Q GDDUQD" ,Q KHW DGYLHVJHVSUHN ZRUGW LQ RYHUOHJ PHW GH RSGUDFKWJHYHU HQ GH VWXGLHOHLGHU EHVSURNHQ ZDW X KHHIW JHOHHUG LQ KHW NZHHNYLMYHUWUDMHFW ,Q RYHUOHJ ZRUGW YDVWJHVWHOG RI KHW JHZHQVW LV GRRU WH JDDQ PHW GH RSOHLGLQJ WRW ,QWHUQ %HJHOHLGHU ZDDUGRRU X DOVQRJ KHW GLSORPD LQWHUQH EHJHOHLGHU 32 +%2 SOXV

EHKDDOW 0LVVFKLHQ LV KHW NZHHNYLMYHUWUDMHFW YRRU X YROGRHQGH JHZHHVW GDQ RQWYDQJW X HHQ FHUWLILFDDW YDQ GHHOQDPH

6WDUWPRPHQWHQ HQ XLWYRHULQJVORFDWLHV 'H RSOHLGLQJ JDDW RS YHUVFKLOOHQGH PRPHQWHQ LQ KHW VFKRROMDDU YDQ VWDUW HQ RS YHUVFKLOOHQGH XLWYRHULQJVORFDWLHV +HW NZHHNYLMYHUWUDMHFW GXXUW HHQ KDOI MDDU 0RFKW X ZLOOHQ LQVWURPHQ LQ GH RSOHLGLQJ WRW LQWHUQH EHJHOHLGHU GDQ NRPW HU QRJ DQGHUKDOI MDDU ELM

+HW WUDMHFW VWDUW PHW HHQ WZHHGDDJVH WUDLQLQJ 'H PRGXOHV GLH YROJHQ YLQGHQ JHPLGGHOG HHQV SHU PDDQG SODDWV 'H ELMHHQNRPVWHQ ]XOOHQ RS GH ZRHQVGDJHQ ZRUGHQ JHSODQG HQ GXUHQ GH KHOH GDJ (U ZRUGW LQ GH SODQQLQJ UHNHQLQJ JHKRXGHQ PHW GH VFKRROYDNDQWLHV

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

177

3URJUDPPDRSERXZ .ZHHNYLMYHUWUDMHFW 0RGXOH XLWYRHULQJ DOV WZHHGDDJVH

$WWLWXGH YDQ HHQ LQWHUQ EHJHOHLGHU

0RGXOH &R|UGLQHUHQ HQ EHKHUHQ YDQ GH ]RUJ GDJHQ

0RGXOH %HJHOHLGHQ YHUEHWHULQJ LQVWUXFWLHJHGUDJ HQ NODVVHQPDQDJHPHQW GDJHQ

,QVWURRP RSOHLGLQJ ,QWHUQ EHJHOHLGHU ô MDDU

0RGXOH %HJHOHLGHQ HQ KHUNHQQHQ DDQSDN JHGUDJV HQ OHHUSUREOHPHQ GDJHQ

0RGXOH %HJHOHLGHQ YDQ YHUDQGHULQJVSURFHVVHQ GDJHQ

0RGXOH %HJHOHLGHQ YHUEHWHUHQ LQVWUXFWLHJHGUDJ HQ NODVVHQPDQDJHPHQW GDJHQ

0RGXOH

%HJHOHLGHQ YHUEHWHULQJ

SHGDJRJLVFK KDQGHOHQ GDJHQ

ZLM]LJLQJHQ YRRUEHKRXGHQ

0RGXOH /HLGLQJ JHYHQ HQ EHOHLGVRQWZLNNHOLQJ GDJHQ

'H VWXGLHODVW YDQ GH WRWDOH RSOHLGLQJ NRPW QHHU RS VWXGLHEHODVWLQJVXUHQ 'LW VWDDW JHOLMN DDQ (&76 (XURSHDQ &UHGLW 7UDQVIHU 6\VWHP 'H VWXGLHGUXN ZRUGW LQ GH SUDNWLMN OLFKWHU HUYDUHQ RPGDW HHQ GHHO YDQ GH RSGUDFKWHQ RYHUODS KHHIW PHW GH HLJHQ ZHUN]DDPKHGHQ

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

178

0DVWHUFODVV +DQGHOLQJVJHULFKW EHJH OHLGLQJ JHYHQ +*: LV JHHQ SURFHV YROJHQV YDVW UHFHSW JHHQ PDO ZDDU MH GRRUKHHQ JHSHUVW ZRUGW LPPHUV HONH VFKRRO KHHIW HHQ HLJHQ VWDUWVLWXDWLH HQ HHQ WHDP PHW YHUVFKLOOHQ LQ JURQGKRXGLQJ DDQZH]LJ WDOHQW WHPSR HQ HUYDULQJ (ONH VFKRRO SODDWVW ERYHQGLHQ ¶HLJHQ ZLM]H· DFFHQWHQ :HO ]LH MH GDW DDQ HON +*: VXFFHV HHQ DDQWDO RYHUHHQNRPVWLJH IDFWRUHQ HQ YRRUZDDUGHQ WHQ JURQGVODJ OLJW ,Q GH PDVWHUFODVV +DQGHOLQJVJHULFKW EHJH OHLGLQJ JHYHQ PHW GH IRFXV RS XZ HLJHQ KDQGHOLQJVJHULFKWH KDQGHOHQ DOV LQWHUQ EHJHOHLGHU RI GLUHFWHXU EHVSUHNHQ ZH GH]H EHODQJULMNVWH YRRUZDDUGHQ HQ VXFFHVIDFWRUHQ :H ZHUNHQ YDQXLW GH WKHRULH YDQ +*: HQ DQGHUH WRHSDVVHOLMNH YDNOLWHUDWXXU HQ YDQXLW VXFFHVYRRUEHHOGHQ XLW GH SUDNWLMN

1DDVW LQ]LFKW LQ GH]H VXFFHVIDFWRUHQ HQ YDONXLOHQ JDDW X WLMGHQV GH 0DVWHUFODVV YDQ GDJGHOHQ GLUHFW DDQ GH VODJ PHW JHYDULHHUGH ZHUNYRUPHQ GLH X YHUYROJHQV LQ XZ HLJHQ VFKRRO NXQW LQ]HWWHQ RP KDQGHOLQJVJHULFKW HU WH JDDQ ZHUNHQ 'DDUQDDVW RQWYDQJW X YDQ RQV HHQ FKHFNOLVW

ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

'RHOHQ $DQ KHW HLQG YDQ GH]H PDVWHUFODVV GDJGHOHQ

%HJULMSW X GH VXFFHVIDFWRUHQ ELQQHQ OHLGLQJ JHYHQ DDQ KDQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ LQ HHQ VFKRROWHDP %HJULMSW X KRH KDQGHOLQJVJHULFKW OHLGLQJJHYHQ HQ KDQGHOLQJVJHULFKW EHJHOHLGHQ GH NZDOLWHLW YDQ RQGHUZLMV HQ EHJHOHLGLQJ YDQ OHHUNUDFKWHQ HQ OHHUOLQJHQ NDQ YHUEHWHUHQ %HJULMSW X KRH KDQGHOLQJVJHULFKW OHLGLQJ JHYHQ HQ KDQGHOLQJVJHULFKW EHJHOHLGHQ GH VDPHQZHUNLQJ WXVVHQ VFKRRO HQ RXGHUV NDQ YHUEHWHUHQ :HHW X ZHONH YROJHQGH VWDS X NXQW ]HWWHQ LQ XZ HLJHQ VFKRROSURFHV :HHW X KRH X GLH VWDS NXQW ]HWWHQ +HHIW X RYHU]LFKW RYHU KHW JURWHUH JHKHHO YDQ KHW YHUDQGHULQJVSURFHV GDW +*: LV

6XFFHVFULWHULD $DQ KHW HLQG YDQ GH]H PDVWHUFODVV GDJGHOHQ

.XQW X GH VXFFHVIDFWRUHQ HQ YRRUZDDUGHQ YRRU GH LPSOHPHQWDWLH YDQ +*: LQ HHQ VFKRROWHDP RPVFKULMYHQ .XQW X NHQPHUNHQ YDQ KDQGHOLQJVJHULFKW EHJH OHLGLQJ JHYHQ RSQRHPHQ .HQW X KHW PRGHO YDQ YHUDQGHULQJVSURFHVVHQ YDQ 'DQLHO .LP .HQW X WHQPLQVWH GR·V HQ GRQ·WV DOV KHW JDDW RP OHLGLQJ JHYHQ DDQ +*: +HHIW X KDUG JHZHUNW SOH]LHU JHKDG HQ JDDW X PHW HHQ YRO KRRIG HQ HHQ YROGDDQ JHYRHO GH GHXU XLW

GRHOJURHS ,QWHUQH EHJHOHLGHUV HQ GLUHFWHXUHQ

'H EDVLV PHW EHWUHNNLQJ WRW GH NHQQLV YDQ KDQGHOLQJVJHULFKW

ZHUNHQ ZRUGW DOV EHNHQG YHURQGHUVWHOG

GDWD ,Q RYHUOHJ

WLMG ,QORRS PHW OXQFK YDQDI XXU

0DVWHUFODVV XXU

ORFDWLH ,QVFKRRO DFDGHPLH ORFDWLH $PVWHUGDP 3RVWMHVZHJ

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

179

ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;· ï&#x201A;·

$DQEHYROHQ YDNOLWHUDWXXU ELM GH]H PDVWHUFODVV 1 3DPHLMHU 7 YDQ %HXNHULQJ 6 GH /DQJH +DQGHOLQJVJHULFKW ZHUNHQ HHQ KDQGUHLNLQJ YRRU KHW VFKRROWHDP - +DWWLH /HUHQ ]LFKWEDDU PDNHQ 6 YDQ 'LMN HQ 6 5LMQEHUJ $UUDQJHHU VDPHQ ² 6 YDQ 'LMN HQ 1 3DPHLMHU ² +*: LQ GH SUDNWLMN DUWLNHOHQ LQ GH -6: MDQXDUL HQ IHEUXDUL

0 )XOODQ 'H ]HV JHKHLPHQ YDQ YHUDQGHULQJ 0 )XOODQ 3DVVLH HQ NUDFKW LQ VFKRRORQWZLNNHOLQJ . YDQ GHU :ROI HQ 7 YDQ %HXNHULQJ *HGUDJVSUREOHPHQ LQ VFKROHQ ( .DPPLQJD 9HUELQGHQG YHUDQGHUHQ ' .LP 2UJDQL]LQJ IRU OHDUQLQJ ' 2IPDQ %H]LHOLQJ HQ NZDOLWHLW LQ RUJDQLVDWLHV

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

180

:HUNSOH]LHU GRRU 7LPH PDQDJHPHQW

:H ZLOOHQ VWHHGV PHHU GRHQ LQ GH]HOIGH WLMG :HUNGUXN NDQ UHPPHQG ZHUNHQ RS MH SDVVLH HQ SOH]LHU LQ MH ZHUN 7LMGHQV GLW DDQERG OHHU MH KRH MLM LQYORHG KHEW RS MH WLMG GRRU VOLP WH ZHUNHQ 2RN ZRUGW HU JHNHNHQ QDDU MRXZ GHQNSDWURQHQ HQ HPRWLHV GLH YDDN VDPHQJDDQ PHW EHOHYLQJ YDQ ZHUNGUXN 7LPHPDQDJHPHQW JDDW RYHU MRXZ ZHUN qQ ZLH MLM EHQW DOV SHUVRRQ +HW JDDW RYHU MRXZ OHYHQ 'XV RYHU GH WLMG YDQ MH OHYHQ (Q GLH WLMG ZLO MH WRFK QXWWLJ HQ EH]LHOG JHEUXLNHQ"

9DQDI DXJXVWXV KHEEHQ VFKROHQ HQ EHVWXUHQ WH PDNHQ PHW QLHXZH NDGHUV YRRU KHW XLWYRHUHQ YDQ WDDNEHOHLG 'H XULJH ZHUNZHHN ZRUGW JHDFKW HHQ ELMGUDJH WH OHYHUHQ DDQ KHW YHUODJHQ YDQ GH ZHUNGUXN 0DDU ZDW YHURRU]DDNW QRX GLH ZHUNGUXN" (Q ZDW ]LMQ QRX RQ]H UHJHOPRJHOLMNKHGHQ RP GH]H ZHUNGUXN WH YHUDQGHUHQ +RH ZRUGW LN HLJHQDDU YDQ PLMQ HLJHQ DJHQGD" .RUW JH]HJG KRH YHUDQGHU LN ZHUNGUXN LQ ZHUNJHOXN"

'RHOJURHS 'H]H WUDLQLQJ LV EHVWHPG YRRU VFKRRO WHDPV GLUHFWLHV HQ ,% HUV GLH ZLOOHQ ZHUNHQ DDQ KHW EHKHHUVHQ YDQ ZHUNGUXN 2QV DDQERG JDDW RYHU GH NXQVW YDQ SUHWWLJ HQ HIILFLsQW ZHUNHQ

:DW" ,Q GH ELMHHQNRPVWHQ NRPHQ GLYHUVH RQGHUZHUSHQ HQ PRGHOOHQ DDQ ERG 'LH JDDQ HQHU]LMGV RP SUDNWLVFKH ]DNHQ RYHU KRH MH KHW EHVWH MH DFWLHOLMVW HQ PDLOER[ NXQW DIZHUNHQ NODVVLHN WLPH PDQDJHPHQW $QGHU]LMGV JDDW KHW RP EH]LHOLQJ HQ ZHONH SULRULWHLWHQ MLM VWHOW /DDW MH MH OHLGHQ GRRU MH RPJHYLQJ RI QHHP MLM JHUHJHOG GH OHLGLQJ"

8UJHQW RI EHODQJULMN"

:HONH NOXV KHHIW SULRULWHLW" 'DW LV QLHW DOWLMG PDNNHOLMN WH EHSDOHQ $OOHV OLMNW KDDVW WH

KHEEHQ HQ YHHO GLQJHQ PRHWHQ OLHIVW JLVWHUHQ QRJ DI 3ULRULWHLWHQ VWHOOHQ LV HHQ

EHODQJULMNH WLPHPDQDJHPHQWYDDUGLJKHLG 9RRU ZHONH NOXVVHQ ZDDU MLM EOLM YDQ ZRUGW

]RX MH PHHU WLMG ZLOOHQ PDNHQ"

&LUNHO YDQ LQYORHG HQ SUR DFWLHI ]LMQ

$DQ VRPPLJH ]DNHQ ZDDURYHU MLM MH GUXN PDDNW NXQ MH LHWV GRHQ PDDU ODQJ QLHW DDQ

DOOHV 'H FLUNHO YDQ LQYORHG LV KHW JHELHG ZDDUDDQ MH LHWV NXQW YHUDQGHUHQ :DDU ULFKW

MLM MH HQHUJLH RS HQ KRH NXQ MLM MRXZ LQYORHG YHUJURWHQ"

6SLQVHOV LQ MH KRRIG

1LHW RQ]H JHEHXUWHQLVVHQ ]RUJHQ YRRU VWUHVV HQ ZHUNGUXN PDDU GH JHGDFKWHQ

GLH ZLM KHEEHQ RYHU ZDW HU JHEHXUGH +RH LQWHUSUHWHHU MLM EHSDDOGH VLWXDWLHV HQ KRH

]RX MH ]H RP NXQQHQ

EXLJHQ"

2UGHQHQ YDQ MH DFWLHOLMVW

+LHUELM JDDW KHW RP KHW DDQOHUHQ YDQ NODVVLHN WLPHPDQDJHPHQW +RH NXQ MH

KHW EHVWH MH DFWLHOLMVW HQ PDLOER[ DIZHUNHQ"

/HUHQ QHH ]HJJHQ ]RQGHU MH VFKXOGLJ WH YRHOHQ

¶(ONH NHHU DOV ZH MD ]HJJHQ WHJHQ LHWV ]HJJHQ ZH QHH WHJHQ LHWV DQGHUV· :DW GRH

MH ELMY PHW LHPDQG GLH MH NDPHU ELQQHQORRSW RP MH HHQ YUDDJ WH VWHOOHQ"

.ULMJW GH]H SHUVRRQ MRXZ DDQGDFKW HQ WLMG RI ]HJ MH QHH HQ GRH MH GH GLQJHQ GLH MH

YDQ SODQ ZDV WH GRHQ"

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 181 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

+RH" 'H ,QVFKRRO $FDGHPLH ELHGW YHUVFKLOOHQGH PDQLHUHQ RP MH EHZXVW WH ZRUGHQ YDQ GH PRJHOLMNKHGHQ RP MH ZHUNSOH]LHU WH YHUKRJHQ :H JHYHQ HHQ WKHRUHWLVFKH EDVLV HQ ODWHQ MRX KLHUPHH SUDNWLVFK DDQ GH VODJ JDDQ ¶:HWHQ LV OHXN GRHQ LV EHWHU · +LHURQGHU HHQ DDQWDO PRJHOLMNKHGHQ WHU LQVSLUDWLH

,QGLYLGXHOH FRDFKLQJ JHVSUHNNHQ RS ORFDWLH ,QGLYLGXHOH FRDFKLQJ JHVSUHNNHQ RS ORFDWLH .RUWH ZRUNVKRS YRRU JURHS RS ORFDWLH 7HDPWUDLQLQJ LQ FRPSDQ\ ELMHHQNRPVWHQ RS ORFDWLH PHW LQWDNH 7HDPWUDLQLQJ LQ FRPSDQ\ ELMHHQNRPVWHQ RS ORFDWLH PHW LQWDNH 2SHQ LQVFKULMYLQJ ELMHHQNRPVWHQ PLQLPDDO SHUVRQHQ

7RHSDVEDDUKHLG 'H WUDLQLQJ ]RX NXQQHQ ZRUGHQ DDQJHERGHQ LQ KHW NDGHU YDQ GH GXXU]DPH LQ]HWEDDUKHLG $OOH PHGHZHUNHUV KHEEHQ ELQQHQ KXQ MDDUWDDN XXU EHVFKLNEDDU YRRU ZHUNHQ DDQ GXXU]DPH LQ]HWEDDUKHLG 9RRU GHHOWLMGHUV JHOGHQ GH]H XUHQ QDDU UDWR YDQ KXQ EHWUHNNLQJVRPYDQJ

,QVFKRRO LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

182

Management Ontwikkel Traject In het Management Ontwikkel Traject wordt het managementmodel van Quinn gebruikt. Dit model beschrijft acht rollen die een leidinggevende in zich verenigt: stimulator, mentor, innovator, bemiddelaar, producent, bestuurder, coördinator en controleur. Een goede leidinggevende weet in welke situatie welke rol het best past. Door de persoonlijke aanpak en individuele feedback krijgt u inzicht in uw capaciteiten als leider: welke rol is u op het lijf geschreven en welke rol is voor verbetering vatbaar?

De opleiding leert u • • • • •

Wat uw sterke rollen als leidinggevende zijn en hoe u hierin kunt groeien.

Leiderschap- en managementtheorieën en de bijbehorende vaardigheden.

Toepassen van leiderschap en management.

In hoeverre u de schoolleider competenties van het NSA beheerst; Wat uw zwakkere rollen als leidinggevende zijn en hoe u deze verder kunt ontwikkelen.

Doelgroep U bent coördinator, bouwcoördinator, ICT coördinator of cultuurcoördinator in het onderwijs of u bekleedt een andere positie in het middenmanagement in het onderwijs.

Wellicht bent u de coördinator van morgen, nu nog leerkracht, maar straks een geschikte kandidaat voor een leidinggevende functie binnen uw school.

Hebt u na de opleiding MOT behoefte aan verbreding en verdieping van wat u hebt geleerd, dan kunt u het daarna de (verkorte) Post-HBO opleiding tot Schoolleider (RADO) volgen.

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

183

Gedragsspecialist (HBO plus) Basis voor het kunnen omgaan met mogelijkheden en onmogelijkheden op het gebied van gedrag.

Naast de leerkracht als specialist met een aangepast takenpakket is er steeds meer behoefte aan een gedragsspecialist in de school. Iemand die zich als leerkrachtbegeleider ontwikkelt tot de expert op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling en pedagogisch klimaat.

De ontwikkelingstaken competentie, autonomie en relatie (CAR) vormen de basis voor een goede pedagogische en didactische ontwikkeling. In de dagelijkse praktijk zien we echter leerlingen bij wie dit niet vanzelfsprekend is. Met de ontwikkeling van passende vormen van onderwijs wordt er een beroep gedaan op de competenties van de leerkracht als het gaat om het begeleiden van leerlingen met vormen van gedragsproblemen en stoornissen in de groep.

Als gedragsspecialist ontwikkel je kennis en vaardigheden en praktijkoplossingen op het gebied van lastig gedrag, ernstig probleem gedrag en gedragsstoornissen. Je begeleidt en adviseert leerkrachten zowel bij individuele ondersteuningsvragen als bij vraagstukken die het pedagogisch klimaat van de groep aangaan.

Op schoolniveau volg je de ontwikkelingen rond een veilig schoolklimaat en daag je het schoolteam uit kennis en vaardigheden op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling en pedagogisch klimaat te vergroten.

Wat leer je tijdens de opleiding: 

Je leert planmatig handelingsgericht en oplossingsgericht te werken. Je gebruikt actuele kennis bij het proces van handelingsgericht observeren en arrangeren, je begeleidt het ontwerpen van passende onderwijsarrangementen voor leerlingen met (ernstige) gedragsproblemen.



Op schoolniveau ontwikkel je in samenspraak met de directie beleid op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling en pedagogisch klimaat en ben je gericht op een succesvolle implementatie in de groepen.



Je doet klassenbezoeken en bent in staat samen met de leerkracht de groepsdynamische processen in kaart te brengen en een plan van aanpak te ontwikkelen en te begeleiden.



Naast interne samenwerking werk je ook veelvuldig samen met externen, al dan niet in het samenwerkingsverband, opdat de onderwijsarrangementen voor leerlingen zo optimaal mogelijk kunnen worden uitgevoerd.



Je bent gericht op professionalisering en begeleiding/coaching van collega. Om de begeleidende rol goed te kunnen invullen leer je zicht te krijgen op je persoonlijke opvattingen en overtuigingen: met welke bril kijk je naar leerlingen die zich niet als vanzelfsprekend ontwikkelen. Wat is je visie over een professionele attitude van de leerkracht en hoe laat je dit zien in begeleidingsvaardigheden.



Als gedragsspecialist ben je in staat om te schakelen op verschillende niveaus in de school. Vanuit de expert rol en vanuit de begeleidende rol ontwikkel je je tot een midden manager die een belangrijke rol vervult als het gaat om het welzijn van leerlingen en leerkrachten en ouders.

Opleidingsconcept De opleiding is gericht op leren en het direct toepasbaar maken van het geleerde in de werksituatie.

Wat speelt er in de school en hoe kun je een bijdrage leveren aan de innovatie en de ontwikkelingen binnen de school? Tijdens de opleiding word je aangesproken op zelfsturing en zelfontwikkeling, maar ook op samenwerkend en oplossingsgericht leren. De inspirerende en gevarieerde modulebijeenkomsten sluiten aan bij de huidige situatie en de opdrachten zijn direct in de praktijk toepasbaar. Kortom; resultaatgericht, praktijkgericht en efficiënt. Communicatie en reflectie zijn belangrijke onderdelen.

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

184

Programmaopbouw Eerste studiejaar

Tweede studiejaar

Module 1 Attitude van de gedragsspecialist (uitvoering als tweedaagse)

Module 5 Begeleiden en coachen van verbetering pedagogisch handelen

Module 2 Passend onderwijs en orthopedagogisch handelen Module 3 Begeleiden van omgaan met en voorkomen van gedragsproblemen/stoornissen Module 4 Begeleiden van planmatig handelen t.a.v. sociaal –emotionele ontwikkeling en pedagogisch klimaat

Module 6 Begeleiden van verbetering sociale veiligheid Module 7 Begeleiden van veranderingsprocessen Module 8 Onderzoek en onderzoeksvaardigheden

Startmoment en uitvoeringslocaties De opleiding tot Gedragsspecialist gaat in januari 2017 van start. We hebben uitvoeringslocaties in Amsterdam en Enschede. De opleiding heeft een doorlooptijd van twee studiejaren. In het eerste jaar wordt gestart met een tweedaagse training en volgen er drie modules van elk twee volledige dagen. In het tweede studiejaar vinden vier modules (acht dagen) plaats, gemiddeld één dag per maand op de dinsdag.

Er wordt in de planning rekening gehouden met de schoolvakanties.

Studielast De totale studielast van de opleiding komt neer op 420 studiebelastingsuren. Dit staat gelijk aan 15 ECTS (European Credit Transfer System). Een deel van de opdrachten heeft overlap met de eigen werkzaamheden.

Diploma Iedere module wordt afgesloten met een werkopdracht. Gedurende de opleiding vul je het persoonlijk portfolio in. Dat maakt onderdeel uit van de eindbeoordeling.

Na het positief afsluiten van alle onderdelen ontvang je een instituutsdiploma van OinO-Advies met een specificatie van de inhoud van de opleiding.

De certificering van de opleiding bij de stichting Post-HBO wordt door OinO-Advies aangevraagd. Zodra de opleiding gecertificeerd is ontvang je het diploma Gedragsspecialist Primair Onderwijs vanuit de stichting Post-HBO. Je wordt opgenomen in het landelijk register.

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

185

Van schoolleider naar directeur intergraal kindcentrum.

Integraal Kindcentrum Een Integraal Kindcentrum bruist de gehele dag. Vanaf het moment dat de deuren open gaan staan uw medewerkers klaar om de kinderen te begeleiden in hun brede ontwikkeling. In eigen tempo en op eigen niveau worden kinderen in staat gesteld om hun talenten tot bloei te laten komen. Als directeur van deze organisatie stuurt u uw team aan om met één pedagogische en educatieve visie kinderopvang en onderwijs vorm te geven. Dit gaat niet vanzelf. Met onderwijs en kinderopvang heeft u te maken met verschillende wet- en regelgeving, financieringsvormen, culturen en opleidingsniveaus. Tijdens de opleiding Van schoolleider naar directeur Integraal Kindcentrum krijgt u inzicht in deze diversiteit en leert u welke sturingsmechanismes u kunt inzetten om van uw Integraal Kindcentrum een succes te maken.

“Kinderen kunnen optimaal tot ontwikkeling komen wanneer er binnen het Integraal Kindcentrum wordt gewerkt vanuit één pedagogische en educatieve visie” De opleiding Van schoolleider naar directeur Integraal Kindcentrum maakt onderdeel uit van de Inschool Academie en wordt uitgevoerd door de samenwerking met specialisten uit het werkveld. Vanuit deze samenwerking is de geaccrediteerde vijfdaagse opleiding Van schoolleider naar directeur Integraal Kindcentrum ontstaan.

De opleiding is als formeel aanbod opgenomen in het Schoolleidersregister PO bij het thema ‘Regie en Strategie’. De opleiding kan zowel individueel als incompany worden aangeboden.

Opleidingsconcept De opleiding Van schoolleider naar directeur Integraal Kindcentrum is praktijkgericht en op maat. Wat u leert, is direct toepasbaar in uw werksituatie. Centraal staat de vraag: Hoe kunt u als directeur ervoor zorgen dat uw Integraal kindcentrum een positieve bijdrage levert aan de brede ontwikkeling van het kind? Welke sturingsmechanismes heeft u in handen om uw team succesvol aan te kunnen sturen binnen dezelfde pedagogische en educatieve visie? De gevarieerde modulebijeenkomsten sluiten aan bij uw situatie en de opdrachten zijn direct in de praktijk toepasbaar. Kortom: resultaatgericht, praktijkgericht en efficiënt. “Deze opleiding is zeer praktijkgericht en met de geleverde informatie kan ik direct aan de slag in mijn eigen situatie” Programma De opleiding bestaat uit vier modules en een afsluitende presentatiedag. De totale studielast van de opleiding komt neer op 96 studiebelastinguren. Waarvan 32 uur aan contacturen en 64 studievoorbereidingsuren en opdrachten. De studiedruk wordt in de praktijk lichter ervaren, omdat een deel van de opdrachten overlap heeft met uw eigen werkzaamheden. De opleiding Van schoolleider naar directeur Intergraal Kindcentrum is door het Schoolleidersregister PO toegevoegd aan het professionaliseringsaanbod voor herregistratie onder het thema Regie en Strategie.

Voor wie is de opleiding geschikt?

De opleiding is bedoeld voor hen die professioneel leiding willen geven aan het Integraal Kindcentrum en zich in deze functie verder willen professionaliseren tot directeur Integraal Kindcentrum. U bent reeds geregistreerd als registerdirecteur PO (RDO) in het Schoolleidersregisterpo PO en werkt minimaal drie dagen per week op één school. Zo kunnen de opdrachten direct in uw eigen praktijk worden toegepast.

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 186

Diploma Iedere module wordt afgesloten met een opdracht waarbij gebruikt wordt gemaakt van verschillende werkvormen. Gedurende de opleiding bouwen de directeuren aan hun businessplan. Dat maakt samen met een eindpresentatie onderdeel uit van de eindbeoordeling. Na het positief afsluiten van alle onderdelen ontvangt de deelnemer een certificaat van de Inschool Academie met een specificatie van de inhoud van de opleiding. De opleiding is aangeboden aan het schoolleidersregister PO ter certificering in het kader van de herregistratie. Dit houdt in dat deze leergang dekkend is bevonden voor het professionaliseringsthema ‘Regie en Strategie’. Zo kan deze opleiding onderdeel uitmaken van uw ontwikkeling op dit thema via formeel leren.

“Deze opleiding is zeer praktijkgericht en met de geleverde informatie kan ik direct aan de slag in mijn eigen situatie” Het volgen van de opleiding biedt u: - Kennis over leiderschapsstijlen en leiderschapsvaardigheden.

- Kennis over de verschillen en overeenkomsten tussen kinderopvang en onderwijs.

- Inzicht in de organisatie van het IKC: wat mag, wat zijn de kaders, wie is de eigenaar?

- Inzicht in de mogelijkheden voor profilering en handvatten om deze op de juiste manier in te zetten.

- Gelegenheid voor en begeleiding bij het ontwerpen, invullen en uitdragen van een pedagogische en educatieve visie, dat past bij uw IKC. - Vaardigheden om visiegestuurd te werken.

- Mogelijkheden om de doorgaande lijn te optimaliseren.

- Actuele kennis van de kwaliteitseisen en wet- en regelgeving.

- Handreikingen om de competenties van uw team in kaart te brengen en deze vervolgens optimaal in te zetten.

- Ondersteuning bij het analyseren van uw IKC-begroting en bij de inzet van financiële sturingsmogelijkheden.

- Inzicht in de financiering primair onderwijs en de financiering kinderopvanggelden en/of subsidie peuters.

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 187

Module Coördinator passend onderwijs op school.

Voor ambitieuze onderwijsmensen in primair en voortgezet onderwijs!

In dit programma leer je om de rol van coördinator passend onderwijs op school goed te vervullen, door oplossingsgericht ondersteuning te organiseren voor leerlingen en leraren. De module is vanuit de onderwijs-en jeugdpraktijk ontwikkeld, voor professionals die kansen zien en willen benutten.

WAT? We bieden een praktijkgerichte opleidingsmodule van zeven dagen verspreid over het jaar waarin theorie en praktijk elkaar versterken.

Jouw persoonlijke werksituatie en ambities zijn daarbij uitgangspunt.

We gaan werken aan wat jij nodig hebt om coördinator passend onderwijs te zijn op jouw school.

WAAROM? Passend onderwijs biedt nieuwe kansen voor leerlingen, leraren, begeleiders en opvoeders. Er is in tijden geen vernieuwing geweest die zoveel ruimte biedt aan professionals om te doen wat nodig is. Zo min mogelijk geleid door procedures en voorwaarden, zo veel mogelijk gestuurd door het oordeel van mensen met verstand van zaken en oog voor wat leerlingen nodig hebben.

Denk jij in kansen en mogelijkheden en wil je die kansen benutten om het goede te doen voor leerlingen?

Wil je meer betekenen in de begeleiding van je collega’s? Neem jij het initiatief als er een combinatie van onderwijs en jeugdhulp nodig is? Dan hebben wij dé module voor jou INHOUD In het programma wordt aandacht besteed aan onder andere: • de laatste ontwikkelingen op het gebied van passend onderwijs en jeugdhulp; • taken en verantwoordelijkheden van de coördinator passend onderwijs op school; • samenwerking met speciaal onderwijs, samenwerkingsverband en jeugdhulp; • het vaststellen van onderwijsbehoeften van leerlingen en ondersteuningsbehoeften van leraren en ouders; • veelbelovende praktijkvoorbeelden (bij het organiseren van ondersteuning op school); • het ontwikkelen van een uitvoeringsplan: van visie en spoorzoeken naar stappen vooruit en • het opzetten van een professionaliseringsplan voor passend onderwijs op school.

Naast kennis rusten we je toe met vaardigheden om binnen en buiten de school samen te werken en om maatwerk voor leerlingen te organiseren dat aansluit bij de afgesproken basisondersteuning van het samenwerkingsverband en het schoolondersteuningsprofiel van jouw school. We zoeken niet naar het ei van Columbus, maar we zoeken naar wat jou helpt. Visionair en vooral ook praktisch.

Bij voldoende aanwezigheid en het uitvoeren van een praktijkopdracht ontvangen de deelnemers een certificaat. De module wordt gevalideerd door registerleraar.nl zodat deze mee kan tellen in jouw persoonlijke professionaliseringsuren.

VOOR WIE?

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 188

voor intern begeleiders en zorgcoördinatoren in primair-en voortgezet onderwijs, maar ook voor leidinggevenden en andere onderwijsprofessionals die zich willen bekwamen in het organiseren van leren en onderwijzen op school.De module kan ook incompany worden aangeboden voor schoolbesturen, samenwerkingsverbanden of gemeenten.

Het programma wordt dan op maat gesneden en er wordt aangesloten bij ontwikkeldoelstellingen van de opdrachtgever.

HOE? In de module worden verschillende werkvormen toegepast.

• Kennisoverdracht via kennisateliers waarin visies, wetgeving, instrumenten en methodische aanpakken centraal staan.

• Netwerkleren via reflectie-opdrachten, intervisie en uitwisseling met ouders en collega’s van binnen en buiten de school.

• Er wordt geleerd van good practices in binnen-en buitenland, via gastcolleges.

• Het ontwerpen van instrumenten en werkwijzen om handen en voeten te geven aan passend onderwijs in jouw school.

• Relevante samenwerkings-, plannings-en onderzoeksvaardigheden om de ondersteuning van leren en onderwijzen te coördineren, worden steeds gebruikt.

UITVOERING IN SAMENWERKING De Inschool Academie en het Nederlands Centrum voor Onderwijs en Jeugdzorg hebben deze module ontwikkeld. Daarmee staat de module garant voor kwaliteit en deskundigheid op het gebied van onderwijs, jeugdhulp en opleidingen. Er wordt gewerkt met ervaren opleiders en begeleiders van beide organisaties en aansprekende gastdocenten.Een groep van toonaangevende intern begeleiders uit verschillende delen van het land is betrokken om de module continue te voorzien van input uit de actuele beroepspraktijk.

KENNIS EN INZICHT • begrijp je beter hoe jeugdhulp en de gemeente werken en wat je hiervan mag verwachten; • heb je kennis van de wetgeving en de mogelijkheden van passend onderwijs en jeugdhulp, je weet waar je wat kunt halen en hoe dit gefinancierd wordt; • ken je beproefde methoden met gebruikswaarde voor de praktijk; • weet je hoe je bureaucratie kan beperken; • weet je op welke manier je onderwijs-en ondersteuningsbehoeften van leerlingen, leraren en ouders in kaart brengt; • weet je wat het beleid van je samenwerkingsverband is en hoe je dit kunt afstemmen op je school.

VAARDIGHEDEN • kun je samen met jeugdhulp onderwijs zorg arrangementen voor jouw school organiseren; • kun je effectief samenwerken en netwerken; • kun je een scholingsplan passend onderwijs voor jouw school maken; • weet je wat je moet doen om leraren te ondersteunen; • ben je in staat om een collegiaal netwerk voor jouw school te bouwen en te onderhouden; • heb je je persoonlijke leerpunten omgezet in acties; • kun je een context ontwerpen die successen genereert.

ATTITUDE • heb je zelfvertrouwen en durf om ruimte te nemen;

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 189

Partnerschap in de driehoek.

Onderwijs en Jeugdhulpverlening samen op de werkvloer

Waarom?

Hoe kun je extra ondersteuning en begeleiding aan kinderen en gezinnen dicht mogelijk bij huis en in de wijk te organiseren? En hoe doe je dit zo vroeg mogelijk? Daarvoor is nodig dat onderwijsmensen, jeugdhulpverlening en ouders zo vroeg mogelijk effectief samenwerken en afstemmen rond de aanpak die het kind en het gezinssysteem nodig hebben. De onderwijsvragen van het kind en de opvoedingsvragen van de ouders staan hierbij centraal.

Werken vanuit “de driehoek” betekent dat de interne begeleider (zorgcoördinator), de jeugdhulpverlener, samen met kind en ouders werkt aan een aanpak die doelgericht is en haalbaar. De begeleiding kenmerkt zich door transparantie (zeg wat je doet en doe wat je zegt); systematisch/planmatig ( kleine stapjes) en toegankelijk (er wordt gewerkt met korte lijnen). Tijdens 3 bijeenkomsten van 3 uur worden kansen en mogelijkheden, valkuilen en werkzame factoren besproken en uitgediept. De inhoud sluit aan op de visie en uitgangspunten van het samenwerkingsverband/gemeente. Er wordt gewerkt vanuit actuele inzichten en positieve ervaringen uit de praktijk.

Voor wie?

Meer begeleiding bieden aan kinderen en ouders, dichtbij en snel. Een belangrijk doel van Passend onderwijs. Deze scholing is bedoeld voor iedereen die de samenwerking tussen school, ouders en jeugdhulpverlening op de werkvloer wil versterken. We werken vanuit een handelingsgerichte en oplossingsgerichte manier van denken en gebruiken toepasselijke vakliteratuur en sluiten aan op de praktijk van de deelnemers.

Doelgroep: Interne begeleiders, zorgcoördinatoren, gezinsmanagers, ouderkind adviseurs, adviseurs passend onderwijs , gezinsadviseurs, onderwijsadviseurs, medewerkers CJG en Samen doen teams. Kortom voor iedereen die een integrale samenwerking in de driehoek school, ouders en jeugdhulpverlening een warm hart toedraagt.

Doelen en opbrengsten.

Doel van de training is een integrale oplossingsgerichte manier van werken te ontwikkelen waarin school en jeugdhulpverlening samen aan de slag gaan om een effectieve werkwijze in de driehoek te ontwikkelen. Tijdens drie bijeenkomsten wordt aan de hand van casuïstiek verkend wat werkzame factoren zijn die partnerschap op de werkvloer versterken.

Na drie trainingsbijeenkomsten heb je zicht op de specifieke taken en rollen en verantwoordelijkheden van school, jeugdhulpverlening en ouders; ben je vaardig in het voeren van handelingsgerichte en oplossingsgerichte gesprekken met ouders; ben je vaardig in het organiseren en uitvoeren van een handelingsgericht ondersteuningsteam vanuit “de driehoek”; kun je leiding geven aan een ondersteuningsteam en ben je vertrouwd met interventies op procesniveau;

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 190

kun je omgaan met weerstand en weigerachtig, ondermijnend gedrag bij ouders; ben je op de hoogte van actuele modellen en inzichten die het praktisch werken onderbouwen en heb je met elkaar vastgesteld welke werkbare factoren een effectieve samenwerking op de werkvloer bevorderen.

Programma.

De training bestaat uit drie bijeenkomsten van drie uur.

Bijeenkomst 1.

Oriëntatie op verantwoordelijkheden vanuit visie op Passend Onderwijs en transitie jeugdzorg.

Bijeenkomst 2.

Handelingsgericht en oplossingsgerichte aanpak bij het arrangeren.

Bijeenkomst 3.

Betekenis voor de praktijk: samenwerkingsafspraken Tijdsinvestering Deze scholing/training is geaccrediteerd bij het leraar register en bij het SKJ en levert 21 punten op wanneer je drie bijeenkomsten aanwezig bent; de voorbereidende opdracht aantoonbaar hebt uitgevoerd en de aanbevolen literatuur hebt gelezen en kunt toepassen.

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 191

Van adviseren naar oplossingsgericht coachen.

Begeleiding van leraren en van jezelf

Zes bijeenkomsten voor: Interne begeleiders/zorgcoördinatoren/bouwcoördinatoren en andere professionals met een begeleidende taak. Aanbod voor samenwerkingsverband en schoolbesturen (in company) en open inschrijving.

Waarom?

Er is in het onderwijsveld behoefte aan professionalisering op het gebied van persoonlijke begeleidingsvaardigheden. Met de invoering van passend onderwijs wordt actief gewerkt aan de vormgeving van “goed onderwijs” en extra ondersteuning voor leerlingen die iets extra’s nodig hebben Wat betekent dit voor rol van de (intern) begeleider/zorgcoördinator in de school. Hoe kun je begeleiding zo vorm geven zodat je collega’s ondersteunt bij het vormgeven van handelingsgericht denken en werken in de klas /school met behulp van een oplossingsgerichte aanpak.

In zes bijeenkomsten ga je actief aan de slag met vormen van begeleiden en coachen die collega’s/het team ondersteunen bij het ontwikkelen van “professioneel eigenaarschap”.

Vanuit een theoretisch kader ga je vooral veel oefenen, waarbij de eigen praktijksituatie centraal staat.

Hoe? In vijf bijeenkomsten en een terugkombijeenkomst komen diverse onderwerpen aan bod: wie ben jij zelf als begeleider/coach; welke communicatie en begeleidingsstijl herken je bij jezelf; hoe voer je een “goed” begeleidings / coachingsgesprek; hoe sluiten de uitgangspunten van coachen aan op handelingsgericht werken en denken en oplossingsgericht begeleiden; hoe breng je diepgang aan in het gesprek; welke coachingsmodellen en theorieën zijn hierbij ondersteunend en hoe kun je begeleidings -en coachingvaardigheden inzetten op teamniveau.

Van de deelnemers wordt verwacht dat zij kennis hebben van de basisgesprekstechnieken.

Bij voldoende aanwezigheid, het uitvoeren van huiswerkopdrachten en het uitvoeren van een praktijkopdracht ontvangen de deelnemers een certificaat. De training is geregistreerd bij het leraar register.

Inschool is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 192

Lezing: Beelddenken - Visueel leren Duur: Doelgroep:

1 dagdeel Docenten PO/VO/MBO

Een lezing over de theorie en de praktijk van het visuele leersysteem bij mensen (beelddenken).

Ieder mens wordt als 100% beelddenker geboren. In de jaren daarna ontwikkelt zich het vermogen om met taal (woorden en begrippen) te denken. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen rond het 4e levensjaar een voorkeur ontwikkelen voor of het visuele leersysteem (beelddenken) of het talige leersysteem (taaldenken).

Ons onderwijs werkt vanuit een talig, analytisch leersysteem. Kinderen met een visuele voorkeur hebben het vaak moeilijk op school. In de onderbouw (groep 1 en 2) lijken ze nog goed mee te draaien, maar vanaf groep 3 ontstaan problemen bij het automatiseren van lezen, het spellen en/of het rekenen. De leerkracht kan er niet goed de vinger op leggen; het is een slimme, ondernemende leerling, vol enthousiasme en creativiteit… waar zit het probleem? Ook in het Voortgezet Onderwijs, MBO en HBO zorgt een visuele voorkeur voor specifieke obstakels: plannen, leren, verwoorden, tekstbegrip…

In de lezing wordt ingegaan op de geschiedenis, theorie en de praktijk van visueel denken.

-Wat is er bekend in de wetenschap over beelddenken/visueel leren?

-Hoe herken/onderzoek je dit?

-Wat is de impact op het leren, gedrag en communicatie?

-Hoe leert een beelddenker?

-Wat zijn de valkuilen bij het lesgeven/leren?

-Hoe is de relatie met andere leerproblemen zoals dyslexie, AD(H)D, Hoogbegaafdheid?

Tijdens deze lezing ontdekt u uw eigen denkvoorkeur en krijgt u zicht op de kenmerken ervan bij uw leerlingen/ Kortom: een informatieve, ontspannen maar bovenal zinvolle lezing voor iedereen die meer wil weten over beelddenken en visueel leren.

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 193

Workshop: Visueel leren - LEREN LEREN Methode Duur: Doelgroep:

1 dagdeel Docenten PO/VO/MBO

Een praktische en zinvolle workshop over visueel leren.

Middels een actieve presentatie krijgt u inzicht in de theorie en achtergronden van het visuele leersysteem (beelddenken) en het schoolse verbale leersysteem waar veel leerlingen moeite mee hebben.

Leerlingen met een (soms noodgedwongen) visuele denkvoorkeur pakken het leren associatief, divergerend en vanuit het geheel aan. Dit botst met het talige denken dat op school verwacht wordt.

Door beeld en taal te combineren wordt optimaal gebruik gemaakt van de mogelijkheden van het brein. Hierdoor zal lesstof makkelijker en sneller begrepen en onthouden worden.

Inzicht in de twee denksystemen van het menselijk brein maakt docenten bewust van hun lesdidactiek en bevordert aansluiting bij de capaciteiten van leerlingen.

Na een korte pauze gaan u praktisch aan de slag met twee unieke visuele leertechnieken uit de LEREN LEREN Methode: 1.

2.

De Kleurmethode De Conceptmap

- voor optimaal tekstbegrip (begrijpend lezen) - voor effectief leren (onthouden).

Beide leertechnieken zijn complementair aan elkaar en hebben bewezen effect op de leerresultaten. Het geleerde kan direct worden toegepast in de les.

Reacties: `Geweldige resultaten! Een leerling is van een E naar een B-score gegaan bij tekstbegrip. En een andere leerling heb ik in een paar weken 10 maanden vooruit gekregen op rekenen en spelling.` Rose Zonneveld, docent bij Leerprikkels, St.Pancras `Leuk, leerzaam, goed voor de cohesie in je team!` Marry B., docent MBO ROC Mondriaan, Den Haag

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 194

Studiedag: Didactiek Visueel leren - LEREN LEREN Methode Duur: Doelgroep:

2 dagdelen (1 dag) Docenten PO/VO/MBO

Een studiedag vol praktische informatie, oefeningen en werkvormen die aansluiten bij visueel ingestelde leerlingen. Veel doen en ervaren, zodat u de volgende dag meteen aan de slag kunt in de klas bij uw eigen leerlingen. U gaat naar huis met een groot aantal handvatten (en werkvormen) om jeugd te helpen bij het leren.

Aan de orde komt: -Wat is visueel/verbaal denken en hoe leert een visueel ingesteld kind?

-Hoe begeleid ik effectief?

-Hoe maak ik de reguliere lesstof visueel?

-Hoe verbeter ik het tekstbegrip?

-Hoe automatiseert een visueel ingesteld kind?

-Wat zijn de valkuilen bij het lesgeven/leren?

U gaat aan de slag met enkele wetenschappelijk bewezen visuele leertechnieken, waaronder de Kleurmethode voor beter tekstbegrip (begrijpend lezen) en de Conceptmap voor effectiever leren (onthouden).

Teven leert u technieken aan om reguliere lesstof visueel aan te bieden, zoals het automatiseren (o.a. tafels, rijtjes), decoderen (lezen, spelling, woordbeeld) en de samenwerking van beide hersenhelften. Allen afkomstig uit de studievaardigheidsprogramma`s van de LEREN LEREN Methode.

Reacties: `Een van mijn leerlingen, die telkens net geen voldoendes haalde voor biologie, heeft vorige week m.b.v. de conceptmap geleerd voor een toets en een 7,3 gehaald!` Ria Moons, remedial teacher, Woerden `Ik heb op het VO een eerste ronde met de LEREN LEREN Methode gedraaid. Tjonge, wat ben ik enthousiast, nu ik het ook echt heb kunnen ervaren. Leerlingen hebben echt geen idee hoe hersenen werken en wat dat betekent voor het leren.` Gerda Misana, leerkracht basisonderwijs, Enschede `Ik vond het LEUK! Een eyeopener op het gebied van leren. Eigenlijk zou elke (basis)school een leerkracht moeten hebben die dit toe kan passen op zijn /haar school.` Carla Conijn, MBO docent Zorg & Welzijn, Alkmaar `Als echte taaldenker had ik geen idee dat er ook beelddenkers bestaan. Wat leuk om dit te begrijpen en nu ook echt handvatten te hebben om ze te helpen in hun schoolloopbaan.` Fereshte, BPO, Apollo school Amsterdam

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 195

Opleiding: LEREN LEREN Methode Compleet - met licentie Duur: Doelgroep:

6 dagdelen (3 dagen) Docenten PO/VO/MBO

Middels een 3-daagse opleiding raakt u bekend met de theorie en praktijk van het visuele leren en werken en specialiseert u zich in de unieke trainingsprogramma`s van de LEREN LEREN Methode voor lerende, studerende jeugd en volwassenen.

Deze teamtraining met certificaat en licentie is gericht op de implementatie van de gehele LEREN LEREN Methode binnen uw school/organisatie en geeft een compleet beeld van het beelddenken en alle visuele leertechnieken.

Aan de orde komen de theorie en praktijk van het visuele leersysteem (beelddenken), de drie programma`s van de LEREN LEREN Methode, inzicht in het eigen denksysteem en dat van de collega`s, geheugenstrategieën, visuele leertechnieken, de werking van het brein, effectieve communicatie en visuele toepassingen.

Er wordt afwisselend gewerkt met theorie en praktijk, en er zijn werksessies en praktijkopdrachten.

Iedere deelnemer ontvangt een handleiding, werkmateriaal, digitale toegang tot de werkbladen en een certificaat van deelneming. De school krijgt een set boeken en de licentie om met deze methode te werken met de leerlingen.

Dag 1. Het HBO/(jong)volwassenen programma met theoretische verdieping in het visueel en verbaal denken, inzicht in de werking van het brein en vele oefeningen en werkvormen die de denkvoorkeuren zichtbaar maken. Een training van 6 klokuren met handleiding en werkbladen.

Dag 2. VO/MBO-programma. Effectief leren leren middels snellere route naar het langetermijngeheugen en door gebruik te maken van de oorspronkelijke visuele talenten van het brein. Leerlingen krijgen inzicht in hun eigen capaciteiten en grip op het leerproces. Een studievaardigheid-mentorprogramma van 6 klokuren inclusief handleiding en werkbladen.

Dag 3. PO-programma: ordenen en structureren van het associatieve (chaotische) brein en inzicht in het talige, procedurele denken dat op school verwacht wordt. Met leertechnieken op het gebied van zelfvertrouwen, automatiseren, rekenen, leren lezen, spelling, grip op gevoelens en de eigen talenten. Een programma van 8 x 75 minuten met handleiding en werkbladen.

Na afloop kunt u direct aan de slag met uw leerlingen.

Reacties: `Inspirerend, gedegen en heel praktisch inzetbaar.` Lidewij Besnard, dyslexiebegeleider, Naarden `Wij helpen graag mee om anderen te wijzen op deze training.` J.H.Bos en Y.M.C Meijer docenten ROC Mondriaan, Den Haag

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 196

Opleiding: LEREN LEREN Methode Primair Onderwijs – met licentie Duur: Doelgroep:

4 dagdelen (2 dagen) Docenten PO

Middels een 2-daagse opleiding raakt u bekend met de theorie en praktijk van het visuele leren en werken en specialiseert u zich in het unieke trainingsprogramma van de LEREN LEREN Methode voor jeugd in het Primair Onderwijs.

Deze teamtraining met certificaat is gericht op de implementatie van het LEREN LEREN Methode Primair Onderwijsprogramma binnen uw school/organisatie en geeft een compleet beeld van het beelddenken en alle visuele leertechnieken.

Aan de orde komen de theorie en praktijk van het visuele leersysteem (beelddenken), de LEREN LEREN Methode Primair Onderwijs, inzicht in het eigen denksysteem en dat van de collega`s, geheugenstrategieën, de werking van het brein, effectieve communicatie en visuele toepassingen.

Er wordt afwisselend gewerkt met theorie en praktijk, en er zijn werksessies en praktijkopdrachten.

Iedere deelnemer ontvangt een werkmap, werkmateriaal en een certificaat van deelneming.

Dag 1. Het HBO/(jong)volwassenen programma gericht op uzelf, met theoretische verdieping in het visueel en verbaal denken, inzicht in de werking van het brein en vele oefeningen en werkvormen die de denkvoorkeuren zichtbaar maken. Een training van 6 klokuren met handleiding en werkbladen.

Dag 2. PO-programma: ordenen en structureren van het associatieve (chaotische) brein en inzicht in het talige, procedurele denken dat op school verwacht wordt. Met leertechnieken op het gebied van tekstbegrip, onthouden, zelfvertrouwen, automatiseren, rekenen, lezen, spelling, grip op gevoelens en de eigen talenten. Een programma van 8 x 75 minuten met handleiding en werkbladen.

Reacties: `Het was een zinvolle en leuke training met een goede vertaling naar de praktijk.` Renda Ulrice, Altra / zorgcoördinator Fons Vitaelyceum, Amsterdam `Op en top geïnspireerd ben ik vanmorgen aan het werk gegaan in groep 4. Kruisloop (opvallend moeizaam), liggende 8, Nulman, tekeningen maken bij woorden om de woorden te onthouden, stevig staan, opbouw van taal. Ik heb het allemaal al kunnen toepassen en het voelde heel goed!` Judith Hendricks, leerkracht Bs Bodael, Reuver

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 197

Opleiding: LEREN LEREN Methode VO/MBO – met licentie Duur: Doelgroep:

4 dagdelen (2 dagen) Docenten VO/MBO

Middels een 2-daagse opleiding raakt u bekend met de theorie en praktijk van het visuele leren en werken en specialiseert u zich in de unieke trainingsprogramma`s van de LEREN LEREN Methode voor studerende jeugd.

Deze teamtraining met certificaat is gericht op de implementatie van het LEREN LEREN Methode programma VO/MBO binnen uw school/organisatie en geeft een compleet beeld van het beelddenken en alle visuele leertechnieken.

Aan de orde komen de theorie en praktijk van het visuele leersysteem (beelddenken), het LEREN LEREN Methode programma VO/MBO, inzicht in het eigen denksysteem en dat van de collega`s, geheugenstrategieën, de werking van het brein, effectieve communicatie en visuele toepassingen.

Er wordt afwisselend gewerkt met theorie en praktijk, en er zijn werksessies en praktijkopdrachten.

Iedere deelnemer ontvangt een werkmap, werkmateriaal en een certificaat van deelneming.

Dag 1. Het HBO/(jong)volwassenen programma met theoretische verdieping in het visueel en verbaal denken, inzicht in de werking van het brein en vele oefeningen en werkvormen die de denkvoorkeuren zichtbaar maken. Een training van 6 klokuren met handleiding en werkbladen.

Dag 2. Het VO/MBO-programma. Effectief leren leren middels snellere route naar het langetermijngeheugen en door gebruik te maken van de oorspronkelijke visuele talenten van het brein. Leerlingen krijgen inzicht in hun eigen capaciteiten en grip op het leerproces. Een studievaardigheid-mentorprogramma van 6 klokuren inclusief handleiding en werkbladen.

Het met goed gevolg afronden van deze opleiding geeft u het recht met deze programma`s te werken. U ontvangt alle werkbladen digitaal, zodat u direct aan de slag kunt in uw klas.

Reacties: `De cursus zit heel goed in elkaar, is interessant en leerzaam. De presentatie en organisatie is perfect. Hartelijk bedankt, ik heb genoten!` Bettina Gelsing, BPO Altra, Amsterdam Fijne praktische oefeningen waarbij duidelijk wordt wat taal- en beelddenken inhoudt, hoe je andere leerlingen daarin kunt begeleiden.` Loeki Bonnema, bpo Amstelveen College Mundus

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 198

Studiedag: Belbin teamrollen Duur: Doelgroep:

2 dagdelen (1 dag) Docenten PO/VO/MBO/HBO

Een zinvolle, praktische, maar vooral ook leuke, dag om grondig kennis te maken met de Belbin teamrollen en zicht te krijgen op de effectiviteit van uw team. Zeer geschikt om effectiever en bewuster samen te (gaan)werken. Iedere deelnemer ontvangt een persoonlijk Interplace 360 graden feedback rapport, waarmee deze dag wordt gewerkt.

In onze snelle, dynamische wereld moeten teams presteren. Het liefst als winnaar uit de bus komen.

Samenwerken is een noodzaak. Maar hoe werk je effectief samen? Hoe benut je de talenten van alle teamleden? En belangrijker nog: hoe zorg je ervoor dat alle teamleden zich optimaal gewaardeerd en erkend voelen en zich in alle veiligheid kunnen manifesteren?

Aan de orde komen de historie, achtergronden en theorie van de Belbin teamrollen. Door middel van effectieve groepsspelen en oefeningen gaat de theorie leven en krijg je inzicht in de eigen en de teamprocessen. Door te doen en te ervaren ontstaat inzicht in de eigen kwaliteiten en talenten en die van de ander. Zo groeit het respect voor elkaars bijdragen en heeft u zicht op de aanwezige krachten en zwakheden van uw team.

Reacties: `Helemaal enthousiast na deze training om zelf aan het werk te gaan met het team en de leerlingen. Zal heel veel opleveren.` Els van der Geld, docent Intern Begeleider De Bongerd Terwolde ` Tijdens de opleiding Team Toppers doorleef je de impact van teamrollen waardoor je niet alleen de benodigde kennis maar ook het benodigde gevoel, tact en inzicht opdoet.` Theo Roos, docent Amstelveen College

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 199

Studiedag: Belbin Team Toppers Duur: Doelgroep:

2 dagdelen (1 dag) Docenten PO/VO/MBO/HBO

Een studiedag voor wie reeds bekend is met de Belbin teamrollen (zie studiedag Belbin teamrollen) en dit wil inzetten bij jeugd.

De Belbin Team Toppers Methodiek is gebaseerd op het Belbin teamrolmodel en, als enige in de wereld, omgezet naar kinderen en jongeren. Effectief en gericht werken aan je eigen mogelijkheden in samenwerking met anderen. Een unieke methodiek met vele werkvormen, oefeningen, spelen, verhalen en bijbehorende werkbladen.

U leert deze dag te werken met het Team Toppers materiaal, de leerling test en het talentespel. Zo ontstaat inzicht in de vele mogelijkheden van de Belbin teamrollen in uw klas. Een zinvolle en verdiepende dag om nog meer uit uzelf en uw leerlingen te halen op het gebied van samenwerken en zelfinzicht.

Aan de orde komen o.a: * De teamrollen van leerlingen (en collega`s đ&#x;&#x2122;&#x201A; ) zichtbaar maken middels de 36 Team Toppers karten en de klassikale test, alsmede de zelfperceptie van leerlingen. * Inzicht in de relatie tussen de teamrollen en de ontwikkelingsfasen/basiselementen * Vele oefeningen en werkvormen om met jeugd (individueel en klassikaal) aan de slag te gaan * Het (voorlees)verhaal van de Team Toppers * Het Team Toppers Talenten Spel, dat laat ervaren hoe ieders bijdrage is binnen verschillend samengestelde teams *Werken met de handleiding en werkbladen

Reacties: `De training Belbin Team Toppers is de moeite waard en nodigt ieder team uit de resultaten verder uit te werken. ` Ronn Hettinga, docent Atlascollege Hoorn `Geweldige vertaling van de Belbin werkwijze en aanpak voor kinderen. Heel waardevol om kinderen al vroeg kennis te laten maken met de toegevoegde waarde van verschillende stijlen van samenwerken en probleemoplossen.` Gerda de Weerdt, Belbin Gildelid

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst â&#x20AC;&#x201C; Amsterdam â&#x20AC;&#x201C; Assen â&#x20AC;&#x201C; Barendrecht â&#x20AC;&#x201C; Enschede â&#x20AC;&#x201C; Ochten - www.oino-advies.nl 200

Opleiding: Belbin teamrollen & Belbin Team Toppers Duur: Doelgroep:

4 dagdelen (2 dagen) Docenten PO/VO/MBO/HBO

De 2 daagse opleiding Belbin teamrollen & Team Toppers bevat alles wat een docent/teamleider nodig heeft om aan de slag te gaan met het Belbin teamrollenmodel en goed te kunnen instrueren, begeleiden, motiveren en inspireren. Maar ook om doeltreffend met het materiaal te kunnen werken.

Het accent ligt zowel op de eigen kwaliteiten en talenten in de samenwerking met anderen, alsmede op het effectief inzetten van dit model in de klas/praktijk en het team. Tevens zijn er gerichte oefeningen. Met behulp van een bevoegde trainingsacteur die elke deelnemer laat ervaren hoe de teamrollen in taal, houding en ervaren de communicatie beïnvloeden. Een eyeopener voor professionals in het onderwijs! Leer jezelf en je team kennen en zie de krachten en valkuilen in de samenwerking.

De eerste cursusdag `Belbin Teamrollen` richt zich op de achtergronden van het Belbin teamrolmodel en de eigen persoonlijke teamkwaliteiten, inclusief een persoonlijk Interplace rapport.

De tweede dag `Belbin Team Toppers` richt zich op het spelmateriaal en de methodiek. Inclusief handleiding, werkvormen, testkaarten, het Talenten Spel, oefeningen, spelen en werkbladen.

Reacties: `In korte tijd een helder inzicht in hoe je in teamverband elkaars kwaliteiten in kunt zetten.` Sandra Kerkhof, afdelingsleider SG Copernicus Hoorn `Duidelijke uitleg van de theorie. Gestructureerde aanpak, heldere uitleg afgewisseld met theorie en actief bezig zijn en een goed uitgewerkt individueel rapport. Het materiaal is mooi uitgevoerd en meteen in te zetten bij kinderen om te ontdekken waar hun talenten liggen. Maar zeker een verademing als het leren wat lastiger gaat. Het maakt inzichtelijk waar je kracht ligt, wat je valkuilen zijn en met wie je goed kunt samenwerken (bijv. bij werkstuk). Belbin Team Toppers heeft mij daarbij als docent/coach geleerd trots te zijn op mijn kwaliteiten en laten ervaren dat iedereen anders is en dat je niet alles zelf hoeft te kunnen of overal goed ik kan/hoeft te zijn.` Anita Boots, leerkracht, intern-begeleidster en directeur Tis-oké, Castricum `Heel duidelijk herkenbaar hoe de test (ingevuld door diverse personen) zo goed overeenkwam met het profiel uit de test. `Vreselijk` herkenbaar maar o, zo leerzaam.` Kees, docent LO en mentor, Copernicus College Hoorn

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 201

Studiedag: Signaleren met het Wereldspel Duur: Doelgroep:

2 dagdelen (1 dag) Docenten PO/VO/MBO

Een studiedag voor leerkrachten, intern begeleiders, remedial teachers en logopedisten over het signaleren van het beelddenken (visuele leersysteem) bij jeugd met behulp van het Wereldspel.

Beelddenkers denken in beelden en gebeurtenissen en niet in woorden en begrippen. Het is een snel, ruimtelijk en visueel denken, waarbij er specifieke problemen kunnen ontstaan bij het leren op het gebied van analyse, details en procedures. Dit ondanks een goede intelligentie. De ervaring leert dat een tijdige diagnose en een gerichte didactiek (leer)problemen kunnen voorkomen.

Het Wereldspel is het enige gestandaardiseerde non-verbale onderzoeksinstrument voor jeugd vanaf 5 jaar waarmee twee specifieke aspecten naar voren komen: •

Het pedagogische aspect: hoe verwerft en verwerkt het kind zijn informatie?

Is het talig en visuele denken (al) in balans of (nog) niet? Heeft het kind (nog) een voorkeur voor het visuele denken en hoe is de opkomst van het verbale denken? Het Wereldspel geeft duidelijk aan hoe de samenhang bij deze twee manieren van informatieverwerving en verwerking is.

•

Het affectieve aspect: welke sociaal-emotionele zaken spelen er bij het kind?

Hoe ervaart het kind zijn wereld, hoe voelt het kind zich? Ervaart het kind angst, boosheid, onzekerheid, begrenzing en/of problemen in de communicatie? Het Wereldspel geeft dit zeer duidelijk aan.

Het eerste dagdeel geeft een duidelijke uitleg over de ontwikkeling van het jonge brein waarin het oorspronkelijke visueel-zintuiglijke waarnemen overgaat in het talige procedurele denken. Ook wordt de relatie van het visuele denken met andere leerblokkades (zoals dyslexie, AD(H)D, HB, oogfixatie en IQ) uitgelegd en krijgt u inzicht in de historie en achtergronden van het Wereldspel als onderzoeksinstrument.

In het tweede dagdeel gaat u praktisch aan de slag met het Wereldspel. U gaat zelf `bouwen`, observeren en leert hoe u het notatieformulier invult en interpreteert. Na afloop kunt u het geleerde toepassen bij leerlingen waarvan u wilt weten hoe hun denkvoorkeur zich ontwikkelt en/of er sociaal-emotionele belemmeringen spelen.

Kortom: een meerwaarde voor elke school om deze kennis in huis te

hebben.

Reacties: ‘Met de opgedane kennis kon ik veel gerichter begeleiden.’

‘Ik dacht echt dat het dyslexie was en had dit, samen met de ouders, al bijna geaccepteerd. Gemotiveerd door de cursus ben ik aan het werk gegaan en nu is de achterstand bijna ingelopen en kan het kind zijn talenten op een effectieve manier gebruiken in het leerproces.’

‘Door het non-verbale Wereldspel kwamen we erachter dat Job heel slim was, zowel verbaal als performaal, maar dat dit er op school niet uitkwam.’

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 202

Opleiding: EXPERT Beeldenken – met licentie Duur: Doelgroep:

11 dagdelen (5 ½ dag) Docenten PO/VO

Een opleiding voor zorgdocenten, zoals intern begeleiders, remedial teachers, zorg coördinatoren.

Insteek is het doen van een compleet Individueel Onderwijskundig Onderzoek Beelddenken bij kinderen van 5-15 jaar met verslaglegging.

1e dag Studiedag Didactiek visueel leren - LEREN LEREN Methode U gaat aan de slag met enkele wetenschappelijk bewezen visuele leertechnieken, waarmee het leren en (begrijpend) lezen verbetert. Tevens leert u technieken aan om de lesstof visueel aan te bieden (tafels, spelling, metriek stelsel, werkwoordgrammatica, letters, rekenen, tekstbegrip etc.)

Veel doen en ervaren, zodat u de volgende dag meteen aan de slag kunt.

2e dag SIGNALEREN met het Wereldspel Gericht op het non-verbaal signaleren van het beelddenken (visuele leersysteem) en sociaalemotionele kenmerken bij jeugd met behulp van het Wereldspel.

3e + 4e dag DIAGNOSTICEREN Gericht op tot het zelfstandig afnemen van een Individueel Onderwijskundig Onderzoek Beelddenken (IOO), inclusief het beoordelen van het cognitieve niveau van een kind a.d.h.v. het Wereldspel en de gerelateerde ontwikkelingsfasen.

Al het toets materiaal is inbegrepen; ook de verslaglegging wordt aangereikt. Dit IOO geeft een breed zicht op leer- en gedragsproblemen en geeft speciale aandacht aan het visuele denken in relatie tot het Wereldspel. De meerwaarde van dit non-verbale toetsen en bijbehorend verslag geeft een breder zicht op de mogelijkheden en problemen van jeugd en wordt door scholen (IB/RT/docent) zeer op prijs gesteld.

5e dag EXAMEN afnemen van praktijkonderzoek met verslag + een theorie examen Een afsluitende theorie examenochtend met daaraan voorafgaand een praktijkexamen dat gebaseerd is op het zelfstandig afnemen van een aantal onderzoeken bij verschillende leeftijdsgroepen.

Reacties: ‘Ik dacht echt dat het dyslexie was en had dit, samen met de ouders, al bijna geaccepteerd. Gemotiveerd door de cursus ben ik aan het werk gegaan en kon ik verder kijken dan de reguliere toetsing en gericht aan het werk gaan, waardoor er vooruitgang kwam in het leerproces.’

José van Uden, docent en intern begeleider. `Een meerwaarde naast de reguliere toetsing. Je ziet zoveel meer van een kind!` Ine Lücker, docent/IB/RT Kerobei Limburg

Instituut Kind in Beeld is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 203

Leren filosoferen Gedurende deze cursus bestudeer je enige literatuur. Tijdens de bijeenkomsten werk je samen in praktische opdrachten en oefengesprekken. Je onderzoekt betekenisvolle vragen, ontwikkelt een onderzoekende houding en verwerft een aantal socratische basisvaardigheden.

Doelgroep: Deze cursus is bedoeld voor wie wil leren hoe je een filosofisch gesprek leidt. Aan de vooropleiding van de cursist worden geen eisen gesteld.

Duur: Vijf bijeenkomsten van ieder drie uur.

Doel: Na deze cursus ben je in staat onderzoeksgesprekken op basis van de socratische methode te leiden. Daarin begeleid je de leerlingen bij het vinden van nieuwe inzichten en handelingsperspectieven. Je leert deze leermethode toe te passen binnen verschillende vakgebieden en contexten. Dit vereist verwerving van een reeks competenties.

Programma: Gedurende deze cursus bestudeer je enige literatuur. Tijdens de bijeenkomsten werk je samen in praktische opdrachten en oefengesprekken. Je onderzoekt betekenisvolle vragen, ontwikkelt een onderzoekende houding en verwerft een aantal socratische basisvaardigheden.

De cursisten hebben baat bij het bestuderen van enige literatuur. Leren Filosoferen stimuleert het houden van twee korte referaten per bijeenkomst over in overleg vast te stellen lemma’s uit de Encyclopedie van de filosofie (zie pagina 2). Daarnaast wordt van de cursisten verwacht dat zij daadwerkelijk filosofische oefengesprekken gaan voeren. Eerst met collega’s, vrienden en/of familieleden; na de tweede bijeenkomst met hun doelgroepen, zoals leerlingen, studenten of collega’s.

• • • • •

Bijeenkomst 1 – beeldvorming Bijeenkomst 2 – instructies, vraag en concrete ervaringen Bijeenkomst 3 – van concrete ervaringen naar inzichten Bijeenkomst 4 – socratisch onderzoek = gezamenlijk zelfonderzoek Bijeenkomst 5 – zelfonderzoek: kennis en verbeelding

Leren Filosoferen is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

204

Onderzoeksgesprekken in de klas Leren is te zien als een sociale activiteit. Het klassikale onderzoeksgesprek, waarin leerlingen van elkaar leren en hun eigen opvattingen beter leren kennen, blijkt een effectieve manier om te leren. Leerlingen vinden het spannend om gezamenlijk vragen, stellingen en problemen te onderzoeken – en daarmee elkaar en zichzelf. Cruciaal is dat u als begeleider ze stimuleert elkaar vragen te stellen, gericht te blijven op de kern van het onderzoek, goed te luisteren en vooruitgang te boeken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Wie korte of langere groepsdenkprocessen op gang brengt en begeleidt, kan baat hebben bij wat wij zien als socratische basisvaardigheden. We noemen: • het structureren, faseren en afronden van het onderzoek; • het bevorderen van betrokkenheid, zelfonderzoek en samenwerking; • het stellen van verschillende soorten vragen op het juiste moment.

Deze vaardigheden zijn in onze ervaring het meest lonend als de docent een socratische houding kiest. Daaronder verstaan wij een kritische houding, waarbij de docent als gespreksleider: • zich onthoudt van het aanreiken van inhoudelijke overwegingen; • open staat voor verrassende vragen en antwoorden van leerlingen; • leerlingen motiveert tot interactie en ze stimuleert tot actieve deelname.

Doel: • •

Docenten bekendmaken met de socratische basisvaardigheden, benodigd om korte of langere groepsdenkprocessen op gang te brengen en te begeleiden; Docenten laten ervaren hoe het is om als deelnemer mee te doen aan een klassikaal onderzoeksgesprek.

Programma: • Introductie en verwachtingen deelnemers (20’) • Gezamenlijk onderzoek van de vraag: Wat is wijsheid? (30’) • Uitleg criteria van een geschikte uitgangsvraag voor een onderzoeksgesprek (20’) • Selectie van een geschikte uitgangsvraag voor een onderzoeksgesprek (15’) • Pauze (15’) • Onderzoeksgesprek onder leiding van Rudolf Kampers (50’) • Evaluatie van het gesprek (10’) • Praktische tips voor het leiden van onderzoeksgesprekken in de klas (15’) • Hoe nu verder? Cursus? Verkoop van het boek Filosoferen aan de keukentafel (5’)

Leren Filosoferen is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

205

De cursus Met Sprongen Vooruit

Schrijf u nu in!

Met Sprongen Vooruit is een succesvol en compleet rekenprogramma dat naast elke methode te gebruiken is. Meer dan 60% van de scholen werkt hiermee!

De rekenresultaten van leerlingen gaan wetenschappelijk bewezen omhoog wanneer zij les krijgen op basis van het rekenprogramma.

Cursisten beoordelen de cursus met een 8,5 gemiddeld.

U kunt kiezen uit zes cursussen. Bij iedere cursus ontvangt u de bijbehorende cursusmap en het rekenspellenboek met hierin meer dan 150 rekenactiviteiten beschreven. groep 1&2

groep 1&2 Vervolg

groep 3&4

groep 3&4 Vervolg

groep 5&6

groep 7&8

In de vier bijeenkomsten van 2,5 uur (vervolgcursus bestaat uit twee bijeenkomsten) krijgt u overzicht van de rekenleerlijnen en daarbij praktische handvatten en direct inzetbare didactische tips voor in uw eigen groep. De cursus kent een goede afwisseling tussen theorie en praktijk. Het rekenonderwijs krijgt een ware kwaliteitsimpuls en zorgt voor enthousiasme bij zowel leerkrachten als leerlingen.

206

Bewegend leren!

Meer bewegen is niet alleen goed voor je lichamelijke conditie. Ook je hersenactiviteit is groter als je beweegt. Door te bewegen worden de hersenen ‘aan’ gezet en wordt leren gemakkelijker. In deze workshop leer je hoe groot de invloed van bewegen is op leren en motivatie. We bieden een programma boordevol bewegingssuggesties om ook tijdens de reguliere lessen de hersenen ‘aan’ te hebben staan. De stof beklijft beter, de leerlingen zijn geconcentreerder en leren met plezier!

Wie: Leerkrachten en intern-begeleiders die graag bewegen tijdens een workshop.

Waarom: Na deze workshop: • Ben je nog meer overtuigd van het belang van bewegen in de klas.

• Heb je genoeg suggesties gekregen om bewegen te kunnen integreren in je lessen, ongeacht het vak.

• Beklijft de stof beter, de leerlingen zijn geconcentreerder en leren met plezier!

Wat: In de workshop van 1 dagdeel bieden we de volgende onderdelen: • Wat doet beweging met je hersenen?

• Bewegen tijdens het leren, op drie niveaus: o Friemelen o Bewegen in de klas o Bewegen in het groot • Bewegen in jouw klas. Praktische ideeën om meteen toe te passen.

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

www.motiveerkracht.nu

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 207

Lekker lezen!

Wie leest, heeft de wereld binnen handbereik. Vrijetijdslezers zijn sterker in leesbegrip, technisch lezen en spellen. Ook hebben ze een beduidend grotere woordenschat. Reden genoeg om te wensen dat elk kind graag een boek pakt.

Peuters en kleuters genieten zonder uitzondering van prentenboeken. In groep 3 werkt alleen het besef dàt ze kunnen lezen al bijzonder motiverend. Daarna neemt de motivatie voor lezen vaak af, vooral bij kinderen die moeite hebben met de leestechniek. Kinderen lezen gemiddeld nog maar enkele minuten per dag. Het leesplezier van Nederlandse kinderen is het laagst in heel Europa. Wat doen die andere landen zo anders?

Tijdens deze luchtige en interactieve ouderavond geven we volop ideeën om van elk kind een vrijetijdslezer te maken!

Wie: Ouders met kinderen op de basisschool, ongeacht het leesniveau.

Waarom: Lezen is de toegangspoort naar kennis.

Samen lezen verbindt en is leuk!

Wat: De onderwerpen van ouderavond van 1,5 uur zijn: • De voordelen van vrijetijdslezen • Boeken kiezen • Genieten van boeken • Van voorlezen naar zelfstandig lezen

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Je vindt deze terug in de inhoud van ons aanbod en de manier waarop we onze informatie brengen.

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

208

Mindmapping in de klas Meer dan brainstormen!

Mindmaps zijn hele krachtige tools om te ordenen, onthouden, bedenken en te beslissen.

Heel handig dus als je op school zit. Met een mindmap combineer je beide hersenhelften bij het leren. Je kan meer informatie verwerken, het helpt je beter overzicht te houden en sneller te leren. Het is voor zoveel meer in te zetten dan alleen voor brainstormen!

Kom het ontdekken in deze workshop. Je leert hoe mindmapping werkt en wat er didactisch bij komt kijken als je leerlingen gaat begeleiden in de techniek van mindmapping. Je geeft ze hiermee een leerinstrument voor het leven.

Wie: Leerkrachten van groep 1 t/m 8 die zin hebben in een praktische workshop.

Waarom: Na deze workshop: • Heb de kracht van mindmapping ervaren • Weet je hoe je leerlingen didactisch kunt begeleiden • Ken je de verschillende toepassingen: creatief denken, plannen, samenvatten, stof beter onthouden en nog veel meer.

• Zet je mindmapping vaker, effectiever en met meer plezier in!

Wat: De onderwerpen van deze training van 1 dagdeel zijn: • De invloed van mindmapping op de hersenen • De techniek van mindmapping • Denkstijlen • Toepassingsmogelijkheden

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

209

Filosoferen met kinderen!

Wanneer is iets waar? Bestaan slechte mensen? Wat is belangrijker, eerlijkheid of niemand kwetsen?

Dit zijn filosofische vragen. Kinderen leren door te filosoferen vaardigheden zoals samenwerken, kritisch denken, creativiteit, onderzoeken, argumenteren, problemen oplossen, zelfsturing en analyseren. Vaardigheden die handig zijn voor nu èn in de toekomst. Filosoferen levert een belangrijke bijdrage aan de taal- en denkontwikkeling van kinderen. Ook bevordert filosoferen het sociale klimaat van de groep. Kinderen kunnen hun conflicten beter hanteren en oplossen. In deze workshop leer je een filosofisch gesprek te leiden en krijg je praktische lessuggesties aangereikt om te filosoferen met kinderen.

Wie: Leerkrachten van groep 1 t/m 8

Waarom: Na deze workshop: • Zie je het belang in van filosoferen met kinderen • Weet je welke bijdrage filosoferen levert aan de ontwikkeling van je leerlingen.

• Kun je een filosofisch gesprek leiden.

Wat: In de workshop van 1 dagdeel komen de volgende onderdelen aan bod: • Het nut van filosoferen • Feiten en meningen • Een goed filosofisch gesprek • Doorvragers • Oefenen!

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste,

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met aanstekelijk enthousiasme.

gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

www.motiveerkracht.nu

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 210

Leer je leerling leren Ieder kind is uniek, ook in hoe het leert. Uren voor je topotoets geoefend en toch een onvoldoende? Als kinderen dit vaak ervaren haken ze af. Meestal ligt het niet aan hun cognitieve vermogen dat het niet lukt, maar zijn het bijvoorbeeld concentratieproblemen of een verkeerde leerstrategie.

In deze workshop leer je verschillende leerstijlen te herkennen. We bieden werkvormen bij die verschillende stijlen. Hiermee bied je ieder kind wat voor hem of haar werkt.

Wie: Je bent leerkracht in de bovenbouw en je wil graag je leerlingen begeleiden in het leren leren. Je houdt van doen en ervaren.

Waarom: Na deze workshop: • Weet je hoe leren werkt.

• Kun je de leerstijlen herkennen.

• Heb je tips en tools gekregen om je leerlingen te begeleiden bij het leren leren.

• Heb je ideeën opgedaan om tijdens je lessen rekening te houden met de verschillende manieren van leren.

Wat: In de workshop van 1 dagdeel komen de volgende onderwerpen aan bod: • Kinderen leren hoe leren werkt • Leerstijlen herkennen • Concentratie MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, • Taakgerichtheid en planning gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

• Faalangst Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend • Wat werkt! leerklimaat.

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met aanstekelijk enthousiasme.

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

211

Beelddenkers Visueel leren en denken in beelden is een waardevolle gave. In ons talige onderwijs wordt daar vaak weinig gebruik van gemaakt.

Een beelddenker denkt in beelden in plaats van woorden. Ze ondervinden op school geregeld problemen op het gebied van taal, rekenen, werktempo en concentratie. Zou het niet mooi zijn als ook de beelddenkers in je klas je lessen goed kunnen volgen en de stof kunnen verwerken en onthouden?

In deze workshop leer je hoe je beelddenkers snel herkent en krijg je veel tips om in je les aan te stuiten bij deze leerlingen.

Wie: Leerkrachten van groep 1 t/m 8 die zin hebben in een praktische workshop.

Waarom: Na deze workshop: • weet je wat beelddenken is.

• herken je de beeldenkers in je klas.

• kun je aansluiten bij de onderwijsbehoeften van de beeldenkers.

Wat: De onderwerpen van deze training van 2 dagdelen zijn: • Hoe herken je een beelddenker?

• Hoe leert een beelddenker?

• Tips en leerstrategieën in de les • Kennismaking met methodieken om beeldenkers te helpen zichzelf te helpen.

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

212

Gamification: level up!

Spelelementen dagen je uit, te blijven proberen Heb je ook wel eens een spel gespeeld waar je niet mee kon stoppen? Hoe fijn zou het zijn als we dit effect ook teweeg kunnen brengen bij onze lessen in de klas. Door gamification gaat dit je lukken!

Gamification is het toepassen van spelelementen op bestaande leersituaties, met als doel deze leuker en motiverender te maken.

In deze workshop worden verschillende game-elementen besproken, zoals punten verdienen en jezelf zien verbeteren. Hoe kun je dit in je onderwijs toepassen? Je hoeft niet perse digitale tools te gebruiken. Met simpele middelen, direct in te zetten in je les, kun je al gamificeren.

Wie: Voor iedere leerkracht op zoek naar inspiratie en tools om in de les van morgen al gemotiveerdere leerlingen te krijgen.

Waarom: Na deze training: • Heb je kennis van de motiveerkracht van games • Kun je gamification op eenvoudige manier toepassen in de praktijk • Heb je gamification op maat ontworpen voor je eigen klas.

• Groeit de motivatie van je leerlingen en de leerresultaten.

Wat: De training van 2 dagdelen behandelt de volgende onderwerpen: • De magie van games • Game-elementen • Spelertypes • Voorbeelden gamification in de praktijk • Ontwerp van maatwerk gamification voor MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, je klas

Hoe:

gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 213

Die jongens toch!

Beter aansluiten bij de leerbehoeftes van jongens Opgroeiende jongens zijn vaak wat energieker dan meisjes. Ze zijn impulsief, onderzoeken en experimenteren graag. Dat is hun manier van leren. Heel mooi, maar niet altijd handig in het huidige verbale en gecontroleerde onderwijs. Wat voor effect heeft dit onderwijs op jongens? Waarom zijn jongens en meisjes zo verschillend? Na deze workshop zal je de jongens in je klas meer begrijpen en ideeën krijgen om nog beter aan te sluiten bij hun behoeftes. Zo kunnen ze zich optimaal ontwikkelen.

Wie: Ben jij leerkracht basisonderwijs en vooral praktisch ingesteld? (Net zoals veel jongens overigens!) Dan is deze training geknipt voor jou!

Waarom: • • • •

Je bekijkt de jongens in je klas door een andere bril De jongens in je klas voelen zich beter begrepen Je weet welke behoeften jongens hebben De jongens -en meisjes- in je klas ervaren meer leerplezier

Wat: De onderwerpen in deze training van 1 dagdeel zijn: • Hersenontwikkeling van jongens en meisjes • J/M: Zoek de verschillen • Wat motiveert jongens?

• Spelen en bewegen • Competitiedrang • Zeggenschap • Praktische suggesties voor jongens (en meisjes) in de klas

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

www.motiveerkracht.nu

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl 214

Creatief denken Vragen zonder pasklaar antwoord Het huidige onderwijs is vooral gebaseerd op het overdragen van kennis en controleren of kinderen de kennis beheersen. Van de meeste vragen die een leerkracht stelt, ligt het antwoord al vooraf vast. Jammer! Wat kinderen nu en in de toekomst nodig hebben, is het vermogen creatief, analytisch en praktisch te denken. Via denkvragen open je het denken van je leerlingen.

O.a. de Denksleutels van Tony Ryan komen aanbod. Bijvoorbeeld: Wat zijn de overeenkomsten tussen een fietsbel en een nijptang? Hoe kun je water drinken met een vel papier? Waarvoor kun je een lepel nog meer gebruiken?

Deze workshop zit boordevol ideeën om het creatief denken in je groep te stimuleren.

Wie: Leerkrachten met leerlingen van 4 tot 14 jaar

Waarom: Na deze workshop: • Heb je het nut van creatief denken ervaren • Heb je volop ideeën opgedaan om het creatief denken te stimuleren • Kun je De Denksleutels inzetten in je groep

Wat: In de workshop van 1 dagdeel komen de volgende onderwerpen aan bod: • Het doel van vragen stellen • De taxonomie van Bloom • Opdrachten om creatief denken te stimuleren • De Denksleutels • Toepassingen voor in jouw groep

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

www.motiveerkracht.nu

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

215

Groeigerichte feedback Invloed op de motivatie van je leerlingen ‘Less teaching, more feedback.’ Dat is waar deze workshop voor staat.

Hoge verwachtingen en groeigerichte feedback helpen kinderen om door te zetten. De manier waarop we communiceren heeft meer invloed op de motivatie en ontwikkeling van leerlingen dan we beseffen. Kinderen denken gauw dat ze ergens talent voor hebben, of juist niet. Door ze te leren dat je je in alles kunt ontwikkelen, stimuleer je ze om te blijven oefenen en daardoor te groeien.

We weten allemaal dat positieve feedback geven belangrijk is. Kom in deze workshop ontdekken hoe het nog effectiever kan!

Wie: Leerkrachten en IB’ers die de belangrijkste leerkrachtvaardigheid willen verbeteren.

Waarom: Na deze training: • Weet je dat hoge verwachtingen tot hoge resultaten leiden • Besef je dat Intelligentie geen vast gegeven is, maar kan groeien • Kun je groeigerichte feedback geven, die de ontwikkeling stimuleert

Wat: In deze training van 1 dagdeel komen de volgende onderwerpen aan bod: • Positieve feedback versus groeigerichte feedback • De groei en vaste mindset (Dweck) • Het Pygmalion-effect, hoge verwachtingen • Oefenen en ervaren

MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste, gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

Hoe:

www.motiveerkracht.nu Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

216

Denksleutels Het huidige onderwijs is vooral gebaseerd op het overdragen van kennis en controleren of kinderen de kennis beheersen. Van de meeste vragen die een leerkracht stelt, ligt het antwoord al vooraf vast. Jammer! Wat kinderen nu en in de toekomst nodig hebben, is het vermogen creatief, analytisch en praktisch te denken.

In deze workshop maak je kennis met de Denksleutels van Tony Ryan. Vragen die het denken opent en het creatief denken van je leerlingen stimuleert. Bijvoorbeeld: Wat zijn de overeenkomsten tussen een fietsbel en een nijptang? Hoe kun je water drinken met een vel papier? Waarvoor kun je een lepel nog meer gebruiken?

Wie: Leerkrachten met leerlingen van 4 tot 14 jaar

Waarom: Na deze workshop: • Heb je het nut van creatief denken ervaren • Heb je volop ideeën opgedaan om het creatief denken te stimuleren • Kun je denksleutels inzetten in je groep

Wat: In de workshop van 1 dagdeel komen de volgende onderwerpen aan bod: • Vragen stellen, waar dient het voor?

• De taxonomie van Bloom • Opdrachten om creatief denken te stimuleren • De Denksleutels • Toepassingen voor in jouw groep MOTIVEERKRACHT heeft maar 1 doel: enthousiaste,

Hoe: Verwacht bij ons geen lezing, maar een inspirerende sessie, waarbij kennis en ervaringen opdoen wordt afgewisseld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Motiveerkracht komt tegemoet aan de 3 basisbehoeften van leren: autonomie – competentie - relatie. Dit brengen we in de praktijk in onze trainingen met een aanstekelijk enthousiasme.

gemotiveerde kinderen in de klas! We inspireren leerkrachten met onze blogs, workshops en trainingen.

Onze vijf pijlers vormen de basis voor een motiverend leerklimaat.

Motiveerkracht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

217

2SOHLGLQJ GDOWRQFR|UGLQDWRU

'H 1HGHUODQGVH GDOWRQ YHUHQLJLQJ VWLPXOHHUW GH DDQZH]LJKHLG HQ KHW IXQFWLRQHUHQ YDQ HHQ GDOWRQFR|UGLQDWRU RS GDOWRQVFKROHQ %HJLQQHQGH GDOWRQFR|UGLQDWRUHQ YUDJHQ ]LFK YDDN DI ZDW GH VSHFLILHNH WDNHQ ]LMQ HQ ZDW HU YDQ KHQ YHUZDFKW NDQ ZRUGHQ

'RHOJURHS /HUDUHQ ZHUN]DDP LQ KHW GDOWRQRQGHUZLMV LQ KHW EH]LW YDQ KHW FHUWLILFDDW GDOWRQOHUDDU GLH LQ GH SUDNWLMN EHODVW LV PHW GH WDDO GDOWRQ WH FR|UGLQHUHQ LQ GH HLJHQ VFKRRORUJDQLVDWLH

'RHO ï&#x201A;· .HQQLV KHEEHQ YDQ KHW JHGDFKWHJRHG YDQ +HOHQ 3DUNKXUVW RYHU GH GDOWRQSUDNWLMN HQ DFWXHOH ZHWHQVFKDSSHOLMNH RQWZLNNHOLQJHQ ï&#x201A;· ,Q VWDDW ]LMQ RP HHQ YLMI MDUHQ GDOWRQEHOHLGVSODQ WH VFKULMYHQ ZDDULQ GH DDQEHYHOLQJHQ Q D Y GH GDOWRQYLVLWDWLH ]LMQ RSJHQRPHQ ï&#x201A;· ,Q VWDDW ]LMQ HHQ GDOWRQYLVLWDWLH YRRU WH EHUHLGHQ ZDDUELM GH ]HOIHYDOXDWLH FHQWUDDO VWDDW ï&#x201A;· +HW GDOWRQSURFHV NXQQHQ RQGHUVWHXQHQ ELQQHQ GH VFKRRO HQ GDDUWRH LQLWLDWLHI NXQQHQ QHPHQ QDDU KHW WHDP LQ RYHUOHJ PHW GH GLUHFWLH ï&#x201A;· (HQ URO KHEEHQ LQ KHW RSYDQJHQ HQ EHJHOHLGHQ YDQ QLHXZH OHHUNUDFKWHQ HQ ]RUJ GUDJHQ YRRU KHW GRRUJHYHQ YDQ KHW GDOWRQSURFHV ï&#x201A;· &ROOHJD·V NXQQHQ FRDFKHQ HQ EHJHOHLGHQ ZDDUELM HQHU]LMGV GH FROOHJD·V UXLPWH ZRUGW JHJXQG HQ DQGHU]LMGV GH GDOWRQDIVSUDNHQ ZRUGHQ JHERUJG ï&#x201A;· .HQQLV HQ LQ]LFKW KHEEHQ RP WH NXQQHQ PRELOLVHUHQ LQVSLUHUHQ ZDDUGHUHQ HQ UHIOHFWHUHQ ï&#x201A;· =RUJ NXQQHQ GUDJHQ YRRU UHIOHFWLHPRPHQWHQ YRRU WHDPOHGHQ HQ YRRU ]LFK]HOI GRRU WZHH WHDPOHGHQ HQ GH GLUHFWLH RP IHHGEDFN WH YUDJHQ ï&#x201A;· .HQQLV HQ LQ]LFKW KHEEHQ RS KHW WHUUHLQ YDQ OHHULQKRXGHQ OHHUOLMQHQ HQ LGHQWLWHLWVRQWZLNNHOLQJ ï&#x201A;· ,Q VWDDW ]LMQ GH RQGHUZLMVNXQGLJH YLVLH WH YHUWDOHQ LQ FRQFUHHW SHGDJRJLVFK GLGDFWLVFK KDQGHOHQ ï&#x201A;· ,Q VWDDW ]LMQ RP UXLPWH WH JHYHQ DDQ QLHXZH RQWZLNNHOLQJHQ H[SHULPHQWHQ ELQQHQ GH VFKRRO GH]H WH PRQLWRUHQ HQ ELM ZHOVODJHQ WH ERUJHQ LQ KHW GDOWRQEHOHLGVSODQ

3URJUDPPD 'H RSOHLGLQJ ZRUGW YHUGHHOG RYHU WZHH EORNNHQ LQ WZHH RSHHQYROJHQGH VFKRROMDUHQ HQ KHHIW HHQ VWXGLHEHODVWLQJ YDQ WRWDDO (&76 XXU

7LMGHQV GH RSOHLGLQJ JDDQ ZH LQ RS GH YHUVFKLOOHQGH WDNHQ YDQ HHQ GDOWRQFR|UGLQDWRU HQ ZH SUREHUHQ WRW HHQ VSHFLILHNH WDDNRPVFKULMYLQJ WH NRPHQ KLHUELM EHKRRUW HHQ 3RUWIROLR HQ HHQ 323 'HOHQ HQ HUYDULQJHQ XLWZLVVHOHQ LV GH PHHUZDDUGH YRRU YHHO GDOWRQFR|UGLQDWRUHQ

1DDVW KHW LQVFKDWWHQ YDQ GH HLJHQ WDNHQ JDDQ ZH LQ RS KHW XLW]HWWHQ YDQ GH OHHUOLMQHQ RS JURQG YDQ GH YLVLH YDQ GH VFKRRO +LHUELM NRPW KHW ERUJHQ YDQ DIVSUDNHQ PLGGHOV HHQ GDOWRQZHUNERHN RI EHOHLGVSODQ DDQ GH RUGH 7LMGHQV GH ELMHHQNRPVW JDDQ ZH LQ RS GH PDQLHUHQ ZDDURS MH FROOHJD·V ELQQHQ GH VFKRRO NXQW RQGHUVWHXQHQ JHVSUHNVYRUPHQ HQ LQWHUYLVLH ZRUGHQ YHUGHU XLWJHZHUNW

'H ODDWVWH ELMHHQNRPVW JDDQ ZH LQ RS ]DNHQ ZDDU EHKRHIWH DDQ LV HQ ZDW XLW GH YRRUJDDQGH ELMHHQNRPVWHQ JHNRPHQ LV 7HYHQV SUHVHQWHHUW GH LQGLYLGXHOH GHHOQHPHU ]LMQ SRUWIROLR DDQ GH JHKHOH JURHS HQ ]DO DDQVOXLWHQG GH XLWUHLNLQJ YDQ GH FHUWLILFDWHQ SODDWVYLQGHQ

1RRUGLMN GDOWRQ DGYLHV LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

218

2SOHLGLQJ GDOWRQ OHLGLQJJHYHQGH

'H QDGUXN YDQ GH]H FXUVXV ]DO OLJJHQ RS KHW GDOWRQLVHUHQ YDQ GH HLJHQ PDQDJHPHQWVWLMO HQ KHW XLWGUDJHQ YDQ GH GDOWRQYLVLH

'RHOJURHS /HLGLQJJHYHQGH LQ KHW GDOWRQRQGHUZLMV

'RHO ï&#x201A;· .HQQLV KHEEHQ RYHU KHW JHGDFKWHJRHG YDQ +HOHQ 3DUNKXUVW RYHU GDOWRQSUDNWLMN HQ DFWXHOH ZHWHQVFKDSSHOLMNH RQWZLNNHOLQJHQ ï&#x201A;· &RPSHWHQW ]LMQ LQ KHW DDQVWXUHQ HQ EHJHOHLGHQ YDQ GDOWRQSURIHVVLRQDOV ï&#x201A;· 'H UHJLH QHPHQ LQ KHW FUHsUHQ YDQ HHQ GDOWRQ OHHI HQ ZHUNRPJHYLQJ ZDDU HLJHQDDUVFKDS YRRURS VWDDW ï&#x201A;· 5XLPWH JHYHQ YRRU LQWHUYLVLH HQ VDPHQZHUNLQJ ï&#x201A;· &RPSHWHQW ]LMQ LQ KHW RQWZLNNHOHQ HQ DDQVWXUHQ YDQ KHW GDOWRQSURFHV RI GH GDOWRQFR|UGLQDWRU GDDUWRH GH UXLPWH YRRU JHYHQ ï&#x201A;· &RPSHWHQW ]LMQ LQ KHW GDOWRQ RQGHUQHPHUVFKDS ï&#x201A;· ,Q VWDDW ]LMQ RP VDPHQ PHW GH GDOWRQFR|UGLQDWRU HHQ GDOWRQYLVLWDWLH YRRU WH EHUHLGHQ ï&#x201A;· 'H GDOWRQFR|UGLQDWRU RQGHUVWHXQHQ HQ IDFLOLWHUHQ ï&#x201A;· .HQQLV HQ LQ]LFKW KHEEHQ RP WH NXQQHQ PRELOLVHUHQ LQVSLUHUHQ ZDDUGHUHQ HQ UHIOHFWHUHQ ï&#x201A;· =RUJ GUDJHQ YRRU UHIOHFWLHPRPHQWHQ YRRU GH WHDPOHGHQ HQ YRRU ]LFK]HOI ï&#x201A;· .HQQLV HQ LQ]LFKW KHEEHQ RS KHW WHUUHLQ YDQ OHHULQKRXGHQ OHHUOLMQHQ HQ LGHQWLWHLWVRQWZLNNHOLQJ

3URJUDPPD 'H RSOHLGLQJ ZRUGW JHJHYHQ ELQQHQ ppQ VFKRROMDDU HQ KHHIW HHQ VWXGLHEHODVWLQJ YDQ WRWDDO (&76 XXU

7LMGHQV GH VORWGDJ SUHVHQWHHUW GH LQGLYLGXHOH GHHOQHPHU ]LMQ SRUWIROLR DDQ GH JHKHOH JURHS HQ ]DO DDQVOXLWHQG GH XLWUHLNLQJ YDQ GH FHUWLILFDWHQ SODDWVYLQGHQ

1RRUGLMN GDOWRQ DGYLHV LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO 219

2SOHLGLQJ OHHUNUDFKW GDOWRQ 32 HQ 92

'H]H RSOHLGLQJ ZRUGW RS YLHU YHUVFKLOOHQGH PDQLHU DDQJHERGHQ RS PDDW ORVVH ELMHHQNRPVWHQ VWXGLHGDJHQ HQ YROOHGLJ WUDMHFW YRRU KHW FHUWLILFDDW GDOWRQOHHUNUDFKW

2S PDDW +LHUELM NLMNHQ ZLM QDDU XZ EHJLQVLWXDWLH HQ ZHQVHQ (U ZRUGW XLWJHJDDQ YDQ HHQ PHWLQJ RP ]RGRHQGH WRW HHQ SDVVHQG DDQERG WH NXQQHQ NRPHQ RP GH MXLVWH GDOWRQ VFKROLQJ WH ELHGHQ

/RVVH ELMHHQNRPVWHQ 6FKROHQ GLH KHW WUDMHFW WRW JHFHUWLILFHHUG GDOWRQOHHUNUDFKW DIJHURQG KHEEHQ NXQQHQ MDDUOLMNV QLHXZH RQGHUZHUSHQ NLH]HQ RP KXQ RQGHUZLMV XLW WH EUHLGHQ PHW QLHXZH NHQQLVJHELHGHQ

6WXGLHGDJHQ ,HGHU JHZHQVW GDOWRQWKHPD NDQ DDQOHLGLQJ ]LMQ YRRU KHW ¶RS PDDW· PDNHQ YDQ HHQ GDJSURJUDPPD 'HVJHZHQVW JHFRPELQHHUG PHW WHDPEXLOGLQJVDFWLYLWHLWHQ ELQQHQ RI EXLWHQ VFKRRO

9ROOHGLJ WUDMHFW YRRU KHW FHUWLILFDDW GDOWRQOHHUNUDFKW 'RRU PLGGHO YDQ HHQ JHVSUHN ZRUGW GH EHJLQVLWXDWLH GXLGHOLMN HQ ZRUGW YHUYROJHQV KHW YROOHGLJ DDQERG YDQ RSOHLGLQJVRQGHUGHOHQ JHNR]HQ 'H]H RSOHLGLQJVRQGHUGHOHQ PRHWHQ ]RZHO SHGDJRJLVFK GLGDFWLVFK HQ RUJDQLVDWRULVFKH LQKRXG KHEEHQ HQ YROGRHQGH DDQGDFKW EHVWHGHQ DDQ GH ]HV NHUQZDDUGHQ ï&#x201A;· 9ULMKHLG LQ JHERQGHQKHLG ï&#x201A;· =HOIVWDQGLJKHLG ï&#x201A;· 6DPHQZHUNLQJ ï&#x201A;· (IIHFWLYLWHLW ï&#x201A;· 5HIOHFWLH ï&#x201A;· %RUJLQJ

'RHOJURHS 0HW KHW KHOH WHDP RI DOV ORVVH OHHUNUDFKW

/RVVH OHHUNUDFKW ,Q KHW HHUVWH MDDU YDQ GH RSOHLGLQJ ]LW VRZLHVR HHQ EHSDDOG DDQERG +HW WZHHGH RSOHLGLQJVMDDU EHVWDDQGH XLW YLHU LQKRXGHOLMNH ELMHHQNRPVWHQ NDQ GH GHHOQHPHU ]HOI LQKRXGHOLMN LQGHOHQ $DQERG HHUVWH MDDU ï&#x201A;· 9LVLH ï&#x201A;· *URHSVRUJDQLVDWLH ï&#x201A;· 'H WDDN ELQQHQ 'DOWRQ ï&#x201A;· .HX]HZHUN ï&#x201A;· 6DPHQZHUNHQG OHUHQ ï&#x201A;· =HOIVWDQGLJ OHUHQ

$OV HU QD WZHH MDDU RSOHLGLQJ HQ KHW EHKDOHQ YDQ HHQ OHHUNUDFKWFHUWLILFDDW QRJ EHKRHIWH LV YRRU HHQ YRRUJH]HWWH RQWZLNNHOLQJ LV GDW PRJHOLMN

1RRUGLMN GDOWRQ DGYLHV LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

220

3LORW ,QWHUQ GDOWRQ EHJHOHLGHU

:DW LV RQ]H URO ELQQHQ GH ]RUJVWUXFWXXU" (Q KRH EHZDDN MH RRN GDDU GH GDOWRQYLVLH" ,Q KHW RQGHUZLMV KHEEHQ ZLM WH PDNHQ PHW DOOHUOHL NLQGHUHQ KRRJ EHJDDIG 57 EHKRHYHQG FKDRWLVFK SULNNHOJHYRHOLJ $'+' DXWLVPH HQ]RYRRUW ,HGHUHHQ URHSW GDW DOOH NLQGHUHQ ELQQHQ RQ]H NODVVHQ HHQ SOHN ]RXGHQ PRHWHQ NXQQHQ NULMJHQ PDDU KRH RUJDQLVHUHQ ZLM GDW HQ KRH NXQQHQ ZLM DOV ,% HUV RQ]H FROOHJD·V KLHULQ VWHXQHQ"

2SEUHQJVWJHULFKW ZHUNHQ LV GH PDQLHU RP GH RQGHUZLMVNZDOLWHLW HQ GH OHHUOLQJ UHVXOWDWHQ WH YHUEHWHUHQ 0DDU ZDW LV KHW HLJHQOLMN HQ KRH GRH MH GDW LQ GH JURHS HQ RS MH VFKRRO" $OOHPDDO YUDJHQ ZDDURS SUDNWLVFKH DQWZRRUGHQ JHJHYHQ ZRUGHQ LQ HHQ GULHWDO ELMHHQNRPVWHQ

'RHOJURHS +HOH WHDPV RI ORVVH GHHOQHPHUV

%HHOGGHQNHUV LQ KHW RQGHUZLMV %HHOGGHQNHUV GHQNHQ LQ EHHOGHQ HQ QLHW LQ WDDO %LM KHQ ]LH MH YDDN HHQ OHHUDFKWHUVWDQG HHQ PRWLYDWLH SUREOHHP RI HHQ LQIRUPDWLHYHUZHUNLQJVSUREOHHP 'LW RQWVWDDW GRRUGDW GH OHHUVWRI RS VFKRRO WDOLJ HQ DXGLWLHI ZRUGW DDQJHERGHQ 'H]H OHHUVWRI ZRUGW QLHW JRHG EHJUHSHQ HQ RQWKRXGHQ 'LW NDQ OHLGHQ WRW IUXVWUDWLH IDDODQJVW HQ RQGHUSUHVWHUHQ 8LW RQGHU]RHN LV JHEOHNHQ GDW YHHO NLQGHUHQ PHW $'+' $'' G\VOH[LH HQ KRRJEHJDDIGKHLG EHHOGGHQNHUV ]LMQ

'RHO +HW NLQG NULMJW ZHHU SOH]LHU LQ OHUHQ RQWZLNNHOW ]HOIYHUWURXZHQ HQ GH OHHUUHVXOWDWHQ YHUEHWHUG /HUHQ ZRUGW ZHHU OHXN

3URJUDPPD ï&#x201A;· 'H NHQPHUNHQ YDQ HHQ EHHOGGHQNHU ï&#x201A;· %HHOGGHQNHUV KHUNHQQHQ ï&#x201A;· 'H PRJHOLMNKHGHQ ELQQHQ HHQ GDOWRQJURHSRUJDQLVDWLH ï&#x201A;· .ZDOLWHLWHQ YDQ HHQ EHHOGGHQNHU OHUHQ LQ]HWWHQ

'H WHFKQLHN YDQ GH 9·V (ONH OHHUNUDFKW ZLO WRFK GH JURHS HQWKRXVLDVPHUHQ PRWLYHUHQ HQ LQ EHZHJLQJ NULMJHQ" :LM JDDQ XLW YDQ GH NZDOLWHLWHQ YDQ HHQ NLQG 3RVLWLHYH EHQDGHULQJ HQ EHWURNNHQKHLG VWDDQ YRRURS :DW GH VDPHQVWHOOLQJ YDQ MH JURHS RRN LV RI ZHONH OHV MH ZLOW JDDQ JHYHQ PHW GH 9·V NDQ HONH OHV HHQ VXFFHV ]LMQ 'H]H WHFKQLHN YHUJURRW GH EHWURNNHQKHLG YDQ OHHUOLQJHQ PRWLYHHUW HQ HQWKRXVLDVPHHUW

'RHO ,Q YLMI VWDSSHQ QDDU HHQ VXFFHV YROOH OHV

3URJUDPPD 7LMGHQV GH ZRUNVKRS ZRUGHQ GH 9·V EHVSURNHQ HQ LQ SUDNWLVFKH ZHUNYRUPHQ WRHJHSDVW (U ZRUGHQ WLSV JHJHYHQ HQ HHQ OHV XLWJHZHUNW ]RGDW HU JHOLMN PHH JHZHUNW NDQ ZRUGHQ

1RRUGLMN GDOWRQ DGYLHV LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV

9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

221

6RFLDDO HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ HQ VDPHQZHUNHQ 6DPHQZHUNHQ JDDW QLHW DOWLMG YDQ ]HOI (HQ JURHS GLH JRHG LQ EDODQV LV NDQ GDW ZHO +RH ZHUN MH DDQ GH EDVLVEDODQV YDQ GH JURHS JHHI MH NLQGHUHQ ]HOIYHUWURXZHQ HQ FUHsHU MH GH YHLOLJKHLG RP ZHUNHQ HQ VDPHQZHUNHQ PRJHOLMN WH PDNHQ"

'RHO 7LMGHQV GH]H ZRUNVKRS NLMNHQ ZLM QDDU GH UHODWLH WXVVHQ VRFLDDO HPRWLRQHOH RQWZLNNHOLQJ HQ VDPHQZHUNHQ :LM OHUHQ X GH YHUVFKLOOHQGH RQWZLNNHOLQJVIDVHV KHUNHQQHQ ]RGDW X HU LQ GH SUDNWLMN JRHG RS NXQW UHDJHUHQ

3URJUDPPD ï&#x201A;· 9HUVFKLOOHQGH GDOWRQ VDPHQZHUNLQJVQLYHDXV ï&#x201A;· %DVLV DDQOHUHQ GLH QRGLJ LV RP WRW VDPHQZHUNHQ WH NRPHQ ï&#x201A;· /HUHQ KRH MH PHW JHGUDJVSUREOHPHQ ELQQHQ VDPHQZHUNLQJ RPJDDW ï&#x201A;· 7LSV ZHUNYRUPHQ HQ KDQGYDWHQ

1RRUGLMN GDOWRQ DGYLHV LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

222

2SOHLGLQJ GDOWRQ SHGDJRJLVFK PHGHZHUNHU

'RHOJURHS 'HHOQHPHUV ZHUN]DDP LQ GH NLQGHURSYDQJ EXLWHQVFKRROVH RSYDQJ GLH LQ KHW EH]LW LV YDQ PLQLPDDO KHW GLSORPD 0%2 HQ LQ GH SUDNWLMN ZRUGW EHODVW PHW GH RSYDQJ YDQ NLQGHUHQ YDQ WRW MDDU

'RHO ï&#x201A;· .HQQLV KHEEHQ YDQ KHW JHGDFKWHJRHG YDQ +HOHQ 3DUNKXUVW ï&#x201A;· .HQQLV KHEEHQ YDQ GH XLWJDQJVSXQWHQ YLVLH HQ GH SUDNWLMN YDQ KHW GDOWRQRQGHUZLMV ï&#x201A;· .HQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ KHEEHQ PHW EHWUHNNLQJ WRW GH VRFLDDO HPRWLRQHOH PRWRULVFKH FRJQLWLHYH RQWZLNNHOLQJ ï&#x201A;· +HW NXQQHQ YHUZHUYHQ YDQ HHQ GDOWRQ SHGDJRJLVFKH JURQGKRXGLQJ HQ GH]H NXQQHQ EHQRHPHQ LQ WHUPHQ YDQ FRQFUHHW JHGUDJ HQ FRPSHWHQWLHV ï&#x201A;· .HQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ KHEEHQ RP HHQ VWLPXOHUHQGH GRHOJHULFKWH GDOWRQ OHHI VSHHO HQ ZHUNRPJHYLQJ WH NXQQHQ LQULFKWHQ ï&#x201A;· .HQQLV HQ YDDUGLJKHGHQ KHEEHQ RP NLQGHUHQ LQ GH]H YRRUEHUHLGH RPJHYLQJ RSWLPDDO WH NXQQHQ EHJHOHLGHQ ï&#x201A;· .HQQLV HQ LQ]LFKW KHEEHQ RS KHW WHUUHLQ YDQ SHUVRRQOLMNKHLGVRQWZLNNHOLQJ OHHUOLMQHQ HQ OHHULQKRXGHQ YDQ GH GRHOJURHS ï&#x201A;· .HQQLV KHEEHQ YDQ GH WH EHUHLNHQ GRHOHQ HQ GH YDDUGLJKHLG KHEEHQ LQ HHQ YRRUEHUHLGH RPJHYLQJ DDQ GH RQWZLNNHOLQJ YDQ NLQGHUHQ WH NXQQHQ ZHUNHQ ï&#x201A;· 2XGHUV WH ZLOOHQ LQIRUPHUHQ RYHU GH GDOWRQDDQSDN HQ KHQ KLHUELM DFWLHI WH NXQQHQ EHWUHNNHQ ï&#x201A;· .HQQLV KHEEHQ YDQ GH GRRUJDDQGH OLMQ NLQGHURSYDQJ EXLWHQVFKRROVH RSYDQJ HQ EDVLVVFKRRO HQ GH JURQGKRXGLQJ RP KLHUDDQ ]R RSWLPDDO PRJHOLMN ELM WH GUDJHQ ï&#x201A;· 9RRUWGXUHQGH HQ V\VWHPDWLVFKH UHIOHFWLH RS HLJHQ KDQGHOHQ KHEEHQ

3URJUDPPD 'H RSOHLGLQJ ZRUGW JHVSUHLG RYHU DQGHUKDOI WRW WZHH MDDU HQ KHHIW HHQ VWXGLHEHODVWLQJ YDQ WRWDDO XXU %LMHHQNRPVW

9LVLH HQ VWDUWLQIRUPDWLH

%LMHHQNRPVW

2UJDQLVDWLH

%LMHHQNRPVW

$FWLYLWHLWHQ NHX]HV PDNHQ

%LMHHQNRPVW

8LWQRGLJHQGH OHHURPJHYLQJ

%LMHHQNRPVW

6DPHQZHUNHQ

%LMHHQNRPVW

(IIHFWLYLWHLW HQ HLJHQDDUVFKDS

%LMHHQNRPVW

(YDOXHUHQ HQ UHIOHFWHUHQ

%LMHHQNRPVW

$IVOXLWLQJ SUHVHQWDWLHV HQ FHUWLILFDDWXLWUHLNLQJ

1RRUGLMN GDOWRQ DGYLHV LV HHQ EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

223

De 7 Uitdagingen De 7 uitdagingen waar leerkrachten tegenaan lopen in het begeleiden van talent en de praktische handvatten hiervoor: ● Hoe kun je deze problemen voorkomen? Daarna kijken we naar hoe je ze oplost als ze al opgetreden zijn ● Hoe deze technieken zo toegepast kunnen worden dat de hele groep er mee vooruit geholpen kan worden ● Leren leren principes en technieken om leerlingen meer controle en eigenaarschap over hun eigen leerproces te geven ● Hoe je de specifieke identiteit van de school hierop aan kunt laten sluiten ● Hoe je deze tools die je in deze training leert, in kunt zetten in andere trajecten zoals handelings- en opbrengstgericht werken.

Het resultaat: Je ontvangt praktische tools om de volgende dag leerlingen te helpen die ● gedemotiveerd zijn, moeite hebben met leren, weinig doorzettingsvermogen laten zien ● je herkent getalenteerde leerlingen beter en kunt ze een passender aanbod geven waardoor ze beter in hun vel komen te zitten ● je staat steviger in je schoenen om je pedagogische aanpak naar ouders te onderbouwen ● je leert een aantal effectieve methodes om structurele problemen in het onderwijs aan te pakken zoals het niet af krijgen van weektaken en andere zaken.

Dit betekent voor jullie: ● Meer inzicht in waarom leerlingen soms moeilijk vooruit te krijgen zijn ● Meer rust omdat je zeker weet dat je het juiste aan het doen bent ● Dat je bewezen effectieve methodes gebruikt en dus het wiel niet opnieuw hoeft uit te vinden

Implementatie bijeenkomst 7 Uitdagingen: Om de kennis van de trainingsdagen te borgen gaat het team onder leiding van een trainer aan de slag. Inhoud wordt teruggehaald en waar nodig aangevuld. Tips en tricks worden uitgewisseld en men leert van elkaars ervaringen.

Na de bijeenkomst is de inhoud beter geborgd, de betrokkenheid verhoogd en het eigenaarschap ligt nu ook bij degenen die daar nog in konden groeien.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

224

Beleid (gericht op meer- & hoogbegaafdheid) Om talentonderwijs op je school een goede plek te geven, is het belangrijk eerst te weten wat er allemaal geregeld moet worden. Vervolgens kun je kijken naar de best-practices om het wiel niet opnieuw uit te vinden. Een beleidsplan wordt geschreven zodat ouder, leerkrachten, directies en bovenschoolse besturen de rechten, plichten en richtlijnen van de school kennen.

Het handzame document biedt een leidraad om het HB onderwijs vorm te geven in jouw organisatie. In een beleidsplan komen de volgende onderdelen naar voren: ● Wat is precies het doel van talentonderwijs? ● Welke leerlingen willen we signaleren en hoe pakken we dit aan? ● Hoe gaan we om met de kerndoelen? Versnellen? Compacten? Verrijkingsklas? ● Wat doen we met de extra tijd? Hoe gaan we verrijken? ● Welke vaardigheden willen we aanleren? ● Hoe implementeren we dit in het klassenmanagement? ● Hoe implementeren we dit in de zorgstructuur? ● Hoe gaan we om met eigenaarschap? ● Hoe gaan we communiceren naar alle partijen? ● Hoe gaan we onderweg ons beleid bijstellen?

In deze training leer je: ● Het schrijven van een beleidsplan gericht op de eigen onderwijssituatie ● De noodzaak van een beleidsplan of beleidsdocument ● De negen aspecten van de beleidspiramide volledig invulling te geven ● Draagvlak te creëren binnen een team ● Het belang van communiceren met ouders en teamleden ● De afweging maken van het wel/niet aanbieden van een verrijkingsgroep Dit betekent in de praktijk: ● Na de training is er een heldere visie op het gebied van talentbegeleiding geformuleerd ● Er zijn duidelijke ontwikkeldoelen gesteld en de weg ernaartoe is inzichtelijk geformuleerd ● Ouders weten hoe het talentbeleid uitgevoerd wordt en welke keuzes er zijn gemaakt bijv. ten opzichte van deelname aan de verrijkingsklas ● De wijze van handelen en de richtlijnen zijn voor alle (inval)leerkrachten duidelijk De beleids training bestaat uit twee trainingsmomenten en een implementatie gedeelte later in het jaar.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

225

Hersenontwikkeling en leren: hoe werkt het brein van een HB-er?

Deze training geeft je een kijkje in de werking van het brein: Wat zijn de verschillen in hersenontwikkeling tussen gemiddeld intelligente en (hoog)begaafde kinderen? Is cognitief talent erfelijk? Kun je gedurende je leven slimmer of juist minder slim worden? Welke factoren zijn van invloed op je intelligentie? Welke rol speelt beweging bij geheugenprocessen? Hoe komt het dat pubers zo’n moeite hebben met opstaan en vaak roekeloos gedrag vertonen?

Hoe komt het dat sommige kinderen constant spullen kwijt zijn of heel impulsief reageren?

De training Executieve functies, is een uitstekende vervolgtraining en kan een verlengstuk zijn van wat je in deze training leert.

Je leert: ● ● ● ● ● ● ● ●

de globale opbouw en werking van het brein. wat de verschillen zijn in hersenontwikkeling tussen gemiddelde- en hoogbegaafde leerlingen. hoe het brein telkens fysiek verandert en daarmee ook de intelligentie van een persoon (de plasticiteit van het brein) welke invloed mindset heeft op de ontwikkelbaarheid van het brein. kan uitleggen welke rol beweging en zintuigen spelen bij geheugenprocessen. wat spiegelneuronen zijn en betekenen in het functioneren van hoogbegaafde leerlingen in relatie tot hooggevoeligheid qua empathie. in samenspraak met anderen hoe je de geheugenprincipes kan toepassen in je eigen lespraktijk. welke factoren van invloed zijn op intelligentie en wat de onderliggende samenhang is tussen deze factoren.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

226

Executieve functies & leerlijnen Onthoudt een kind alles van sterren en planeten, maar is hij vergeetachtig als het gaat om het meenemen van zijn spullen? Heeft je leerling moeite om zijn aandacht bij de taak te houden of überhaupt eraan te beginnen? Om een kind klaar te stomen voor de toekomst, zal het executieve functies moeten ontwikkelen: vaardigheden die nodig zijn om te functioneren in het leven. Denk aan studie, werk, maar ook aan dagelijks terugkerende handelingen. De vaardigheden om een taak te starten, ermee bezig te blijven en erop terug te kijken hoe het beter kan, komen in deze training uitvoerig aan bod. Met de leerlijnen krijg je een instrument in handen waarmee je kunt signaleren én begeleiden op individueel niveau.

In deze training leer je: ● Welke 11 executieve functies/vaardigheden er zijn ● Inzicht te krijgen in je eigen ontwikkeling op dit gebied ● Waarom sommige kinderen een andere ontwikkeling kunnen doorlopen ● Hoe je de executieve functies per kind in kaart brengt zodat je deze doelgericht kunt begeleiden aan de hand van de leerlijnen executieve functies ● Tips en praktische handvatten om de begeleiding in de klas en buiten de klas te optimaliseren In de praktijk betekent dit dat: ● De digitale leerlijnen direct kunnen worden ingezet in de leeromgeving ● De leerkracht zich bewust wordt van zijn eigen ontwikkeling en daarin verder kan groeien ● De leerkracht zich bekwaam en bij machte voelt om kinderen in te schalen en te begeleiden ● Alle kinderen vanuit de groep gerichter en efficiënter op hun behoefte bediend kunnen worden Om maximaal resultaat uit de begeleiding op school te halen wordt ook geadviseerd de ouders hierin te betrekken. Een ouderavond over executieve functies gericht op thuis- en schoolsituatie maakt de ontwikkelingsdriehoek school-ouder-kind compleet.

Implementatiebijeenkomst executieve functies Tijdens de implementatiebijeenkomst komen de opdrachten aan bod uit de trainingen Executieve functies en is er ruimte om met elkaar en de trainer tot antwoorden te komen op de nieuwe vragen uit de praktijk van de afgelopen weken op de werkvloer. De kennis van executieve functies wordt hiermee geborgd en specifieke vragen worden tijdens deze bijeenkomsten besproken. Vraagstukken dienen vooraf aan de trainer te worden doorgegeven. De duur van een intervisiemoment is ca. 2 uur.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

227

Compacten & verrijken Vanuit het perspectief van de pedagogiek en psychologie: welke problemen komen leerkrachten tegen bij het begeleiden van begaafden? Hoe kun je borgen dat de kerndoelen gehaald worden en de leerling ook de vrijheid krijgt om zich op die andere (plus)doelen te richten? Hoe bouw je dat gestructureerd in jouw weekrooster en in de weektaak van het kind zodat je jezelf en de leerlingen niet voorbij loopt.

Het resultaat: Aan de hand van dat wat je geleerd hebt in de trainingen De 7 Uitdagingen en Klassenmanagement/effectief lesgeven ga je verder met het opbouwen van kennis om deze kinderen praktisch te kunnen begeleiden. Je gaat in de training een praktisch plan schrijven voor één leerling of een clustergroepje om daar morgen daadwerkelijk mee te gaan compacten en verrijken. ● Hoe en wanneer ga je het voortoetsen plannen in jouw weekrooster? ● Wanneer maak je plaats deze leerling actief te begeleiden? ● Welk materiaal uit jouw kast ga je eerst aanbieden? ● Hoe ga je om met de eisen en de begeleiding met het materiaal wat jij hebt uitgekozen voor deze leerling?

Dit betekent voor jullie: ● Begeleiding in het schrijven van het plan, ● De gestructureerde stappen om het compacten en verrijken echt toe te gaan passen.

Een raamwerk dat werkt voor jou om ook je andere materialen en methodes mee in te zetten om de leerling in de klas uit te dagen met zowel verdiepende als verbredende activiteiten Implementatie bijeenkomst - compacten en verrijken In de implementatie bijeenkomst wordt uitgebreid en vooral praktisch geëvalueerd hoe het plan is verlopen. Je krijgt tools om eventuele aanpassingen uit te voeren. Je krijgt een heldere kijk op wat jouw volgende stap is in het compacten en verrijken. Je hebt een vervolg plan om morgen uit te voeren. Je hebt een helder overzicht op wat je collega’s gedaan hebben en weet hier de sterke do’s en don’ts uit te filteren met elkaar.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

228

Verrijken met Bloom en het TASC model Met welk doel zet je verrijkingsmateriaal in? In deze training ontvang je praktische tips over het aanbieden van verrijkingslessen. We bekijken de behoefte van hoogbegaafde kinderen aan de hand van de taxonomie van Bloom. We vergelijken het huidige aanbod van verrijkingsmateriaal kritisch met deze behoefte a.h.v. een kijkwijzer. Je leert in de training zelf een les maken aan de hand van de taxonomie van Bloom. Verder wordt aandacht besteed aan het TASC-model met als doel kinderen structuur te bieden in het creatief denkproces en oppakken van een opdracht in het algemeen.

In deze training leer je: ● Waarom het nodig is verrijkingsmateriaal in te zetten. ● Hoe je verrijkingsmateriaal op zinvolle wijze inzet. ● Verrijkingsmaterialen analyseren. Wat is verdiepend en wat verbredend en wat is het verschil tussen beiden. ● Waarom het nodig is alle denkordes van de taxonomie van Bloom in voldoende mate terug te laten komen in lessen. ● Een lessenserie/ project invulling te geven aan de hand van de taxonomie van Bloom. ● Hoe kinderen middels een structuur opdrachten te laten starten en afronden a.h.v. het TASC-model.

Wat betekent dit voor de praktijk: Na deze training weet je waarom het belangrijk is verrijkingsmateriaal in te zetten, en hoe dit op zinvolle wijze te doen.

Na deze training ben je in staat: ● Verrijkingsmateriaal nader te analyseren om zo tot een gebalanceerd aanbod te komen binnen jouw school. ● De verschillende denkordes van de taxonomie van Bloom te herkennen en voorzien van werkvormen. ● Een lessenserie/project te ontwerpen a.h.v. de taxonomie van Bloom. ● Structuur aan te brengen in het creatief denk- en handelingsproces van (hoogbegaafde) leerlingen.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

229

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong In veel trainingen merkten we dat de kleuterbouw andere vragen en behoeften had dan de rest van het team. Om deze reden hebben we ervoor gekozen hiervoor een aparte training op te zetten. Je ontvangt tips over hoe je met kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong om kunt gaan, welke materialen geschikt zijn en hoe je meer uit je huidige materialen kunt halen. Ook het beeld van jonge genieën wordt getoetst aan de realiteit. De training heeft een hoog interactief gehalte en er komen verschillende werkvormen aan bod.

In deze training leer je: ● ● ● ● ●

Waarom vroegsignalering zo belangrijk is en hoe je dit vorm geeft Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong te herkennen Hoe kan ik extra tegemoet komen aan de kleuter en zijn leerbehoeften?

Kennismaken met de taxonomie van Bloom en deze toe te passen Wat de rol is van de ouders en hoe je deze kan betrekken bij de ontwikkeling van het kind?

Wat betekent dit voor de praktijk? ● ● ●

Na deze training kan je met andere ogen kijken naar reeds beschikbare materialen Materialen kunnen breder worden ingezet om de hogere denkorde vragen te behandelen Je krijgt concrete handvatten om kinderen in de klas verder te kunnen helpen

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

230

Groep 3: een echte uitdaging!

Groep drie is voor het hoogbegaafde kind een belangrijke groep. Meer- en hoogbegaafde kinderen starten vaak anders met het lees- en rekenonderwijs dan de reguliere leerling. Zo zijn er bijvoorbeeld leerlingen die al lezend jouw groep binnen komen. Aan de andere kant krijg je leerlingen in je klas bij wie het leesproces juist niet op gang komt. Vaak liggen hier meerdere oorzaken aan ten grondslag. Ook op motorisch gebied kunnen uitdagingen ontstaan.

Als leerkracht wil je ook deze leerlingen passend begeleiden. Maar hoe doe je dit? Een eventuele a-synchrone ontwikkeling vraagt een specifieke aanpak. En hoe bied je het verrijkingsmateriaal op het juiste niveau aan? Welke uitdagingen kom je tegen bij de transfer in het zelfstandig werken van de onderbouw naar de middenbouw?

Wat leer je in deze training? signaleren van meer- en hoogbegaafde leerlingen. verschillende manieren van begeleiden van meer- en hoogbegaafde kinderen in groep 3. ● hoe je kunt compacten en verrijken in deze groep. ● hoe je de overgang naar de middenbouw begeleidt m.b.t zelfstandig werken.

In deze training gaan we op deze en andere onderwerpen in zodat jij de diverse uitdagingen leert herkennen en jouw leerlingen op school optimaal kunt begeleiden. Dit kenniscollege kan ook door ouders gevolgd worden. ● ●

Aan het einde van het kenniscollege weet je… ● ● ● ● ● ● ● ● ●

verschillende ‘typen’ te herkennen binnen jouw groep 3 waarom motoriek een uitdaging is en hoe je de kinderen hierin kunt begeleiden het belang te herkennen van de executieve functies. Je kunt stappen maken in de begeleiding hierop. hoe je de verschillende leesniveaus kunt bedienen hoe je bij een leerling de frustratietolerantie kunt ontwikkelen de voor- en nadelen van versnellen waar je in grote lijnen op kunt letten bij het aanbieden en kiezen van verrijkingsmaterialen voor deze groep hoe je het VEIF model voor deze groep kunt inzetten de kennis toe te passen die je al hebt op gebied van Spiral Dynamics, executieve functies en TASC-model

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

231

Leerstrategieën: op naar een goed gevulde gereedschapskoffer om iedere klus te klaren!

Doelgroep: leerkrachten Onderzoek toont aan dat leertechnieken een krachtig middel zijn om het ontdekken en stimuleren van talent vorm te geven. leertechnieken zijn concrete manieren van leren.

Hiermee leren kinderen hoe ze moeten en kunnen leren. Zo leren kinderen met behulp van een diversiteit aan technieken onder andere zichzelf kennen, welke taken bij hen passen, welke vaardigheden ze juist vaker moeten oefenen, hoe zich te motiveren voor een taak, etc.

Het is belangrijk gedurende de schooltijd van het kind zijn of haar gereedschapskoffer te vullen met een diversiteit aan technieken (gereedschap), zodat het kind wanneer nodig is een ruime keuze heeft om opdrachten naar een goed einde te brengen.

Leertechnieken zijn erop gericht de tijd en moeite die iemand in het leerproces steekt zo goed mogelijk te benutten. Het doel van effectieve leertechnieken is het behalen van een optimale prestatie.

Voorbeelden van effectieve leertechnieken: ● Activeren van voorkennis ● Stimuleren actieve tekstverwerking ● Integreren van plaatjes en verklarende tekst ● Combineren van beeld met geluid ● Navigatie-ondersteuning toevoegen in hypermedia omgevingen ● Aanbieden van uitgewerkte voorbeelden ● Afnemen van proeftoetsen Tijdens deze training zul je worden voorzien van inzichten, ideeën en concrete formats aangaande het ontwikkelen van passende leertechnieken bij jouw leerlingen. Er zal worden gewerkt vanuit best practice in combinatie met met bestaande inzichten van mensen als Bloom, Gardner en Wallace.

Na afloop van deze training: ● Weet je globaal hoe ons brein kennis vergaart ● Heb je kennis van de vier fasen in de ontwikkeling van het denken ● Heb je zicht op diverse leertechnieken ● Ben je in staat sterk en minder sterk ontwikkelde technieken te signaleren ● Ben je in staat op verschillende wijzen aan te sluiten op te ontwikkelen leertechnieken ● Heb je concrete formats voor mogelijke leeractiviteiten in je praktijk om talent en informatieverwerking te ontwikkelen/stimuleren ● Beschik je over een flinke hoeveelheid in te zetten middelen en ideeën rondom te ontwikkelen leertechnieken

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

232

MIndset Hoe overtuigingen van invloed zijn op leermotivatie Is je leerling ongemotiveerd voor school en leren? Gaat hij (of zij) uitdagingen het liefst uit de weg? Geeft hij snel op bij tegenslagen, fouten of onvoldoendes? Voelt hij zich dom wanneer hij hard moet werken om iets onder de knie te krijgen? Kan hij niet tegen kritiek en wil hij graag de beste zijn? Dan wordt hij waarschijnlijk belemmerd door een vaste mindset. De term 'mindset' staat voor de manier waarop kinderen (en volwassenen!) denken over hun intelligentie, talenten en kwaliteiten. Prof. Carol Dweck ontdekte dat een vaste mindset de ontwikkeling belemmert, terwijl een groeimindset zorgt voor motivatie, doorzettingsvermogen en een passie voor leren.

Je hebt kinderen die genieten van uitdagingen op school, die hard werken voor goede resultaten en die zich niet uit het veld laten slaan door tegenslagen, zoals onvoldoendes. Er zijn echter ook kinderen die het liefst alleen gemakkelijke opdrachten doen en die zich dom voelen wanneer ze hard moeten werken om iets onder de knie te krijgen. Vaak is hun motivatie voor school daardoor niet optimaal.

Wat blijkt? De manier waarop mensen hun intelligentie en mogelijkheden zien, is van grote invloed op de groei die ze doormaken. Een vaste mindset belemmert ontwikkeling. Een groeimindset zorgt voor motivatie en doorzettingsvermogen en is onmisbaar voor het ontplooien van talenten. Het goede nieuws is dat je kinderen kunt helpen om meer vanuit een groeimindset te leren denken en handelen.

Tijdens deze training verkennen we relevante aspecten rondom het thema mindset. Door middel van afwisselende en actieve werkvormen word je uitgedaagd om zelf de verdieping te zoeken. Hierbij staan zelfontwikkeling en praktische (onderwijs)toepassingen centraal.

Deelnemers doen kennis op over de mindsettheorie van Carol Dweck. Ze krijgen inzicht in de wijze waarop ze kinderen (en zichzelf!) kunnen helpen bij het ontwikkelen van een groeimindset. De theoretische onderbouwing en praktische tips kunnen zij direct toepassen in de dagelijkse onderwijs- of coachingspraktijk.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

233

Motivatie in het onderwijs – Is het voor een cijfer?

Wat is de basis van motivatie? Aan de hand van verschillende theorieën – zoals die van Martin Seligman (positieve psychologie), Tony Hsieh (model happiness framework) en Cowan en Beck (Spiral Dynamics) ga je tijdens dit college bekijken wat het begrip motivatie behelst.

We zoomen in op de schoolsituatie. Hier moeten we kinderen motiveren om een schoolprestatie te leveren. Wat vergt dat? Met behulp van de prestatieladder krijgen we inzicht in de zichtbare en onzichtbare factoren die hierbij een rol spelen. Hoe werkt dat bij hbkinderen? Tot slot gaan we de theorieën concreet maken: wat kun jij, als leerkracht, concreet in de klas doen om de kinderen te motiveren voor een prestatie?

In diverse oefeningen bekijk je hoe je verschillende modellen wilt en kunt gebruiken. In deze training leer je hoe belangrijk het is voor ieder mens, en zeker voor kinderen en jongeren op school, om een doel te hebben, talenten in te zetten, succeservaringen te hebben en uitdagingen aan te gaan. Die uitdaging dient de leerkracht te bieden.

Een gevleugelde kreet van de trainer: met uitdaging op niveau, breng je een leerling in de flow.

Tijdens deze training leer je: ● ● ●

het herkennen van onderliggende factoren die tot motivatie dan wel demotivatie leiden kunnen aansluiten op de verschillende lagen die in het proces van leren en presteren aanwezig zijn kunnen verzorgen van interventies die kinderen stimuleren om te presteren

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

234

Spiral Dynamics: effectiever begeleiden op school en in jouw praktijk Doelgroep: begeleiders en coaches in het basis- en voortgezet onderwijs Hoe komt het dat sommige kinderen altijd de strijd aan lijken te gaan en dat je als begeleider het gevoel kan hebben in een machtsstrijd verwikkeld te raken? Wat doe je als in gesprek gaan met een kind tot weinig resultaten leidt? Hoe ga je om met het feit dat je het ene schooljaar letterlijk en figuurlijk kunt lezen en schrijven met een groep, en je het andere schooljaar alleen maar de politie-agent moet spelen? En hoe kan het dat iemand anders uit jouw team met dezelfde groep geen of weinig problemen heeft?

In de begeleiding van kinderen mag het vanzelf spreken dat elk kind uniek is en zijn of haar eigen aanpak vereist. Dit is volgens het model van Spiral Dynamics niet anders. Het model is zelfs erg effectief wanneer er gekeken wordt vanuit welke fase het kind de wereld bekijkt en de begeleiding daarop wordt aangepast.

In dit kenniscollege wordt het model uitgelegd en ga je actief aan de slag om te bekijken in welke fase je zelf zit en hoe je kunt herkennen in welke fase de kinderen zitten die je begeleidt. Je leert effectiever te begeleiden en adequater inspelen op de behoefte van het kind door je eigen normen en waarden systeem te onderkennen en zo nodig aan te passen.

In deze training leer je: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

wat de verschillende ontwikkelingsfasen zijn wat een ‘meme’ is Begeleiden van de cliënt vanuit de juiste ‘meme’ hoe de theorie tot stand is gekomen hoe het model werkt op meta-niveau hoe het model werkt vanuit individueel niveau een eigen oordeel kunnen verklaren richting mensen die niet in dezelfde fase zitten inspelen op de behoefte van de cliënt cliënten inschalen op de fase waarin deze zich bevindt afstemmen op het wereldbeeld van de cliënt en de juiste kaders stellen waarom sommige begeleiding niet aanslaat

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

235

Signaleren Je leert aan welke kenmerken je kinderen in de praktijk zou kunnen herkennen. Je gaat kennismaken met signaleringsinstrumenten die scholen gebruiken en je leert wat de verschillen zijn. We bespreken casuïstiek aan de hand van de 6 profielen van hoogbegaafdheid van Bets en Neihart. Hoe herken je de onderpresteerders? Je leert welke intelligentie onderzoeken je kunt tegenkomen in de praktijk en welke aspecten belangrijk zijn voor getalenteerde kinderen.

Wat leer je: ● De verschillende signalen en vooroordelen van hoogbegaafdheid herkennen ● Verschillende typen signaleringsinstrumenten met hun voor- en nadelen ● 6 types hoogbegaafd van Betts & Neihart

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

236

Onderpresteren - Ze doen het niet expres!

Kinderen hebben van nature een intrinsieke motivatie om te leren en willen er op school graag iets moois van maken. Hoogbegaafden hebben een enorme drive om te leren. Als leerlingen hun motivatie verliezen en niet meer naar vermogen presteren, gaat het dus ergens mis.

In deze training leer je de valkuilen kennen, en leer je onderpresteren te keren. Of als het lukt, beter nog: te voorkomen. Onderpresteren heeft meerdere oorzaken. Hoogbegaafde leerlingen hebben vaak niet geleerd te leren en lopen vast als iets ineens niet vanzelf gaat.

Vaak is de leerstof te makkelijk en daardoor verliezen ze hun motivatie. Ze kunnen moeite hebben met plannen, aan de slag gaan of zelfstandig werken. Of ze zien het nut van het schoolse leren niet in en dwalen af naar al die interessante vraagstukken in hun hoofd. Zo missen ze instructie en lopen ze hiaten op.

We kennen relatieve en absolute onderpresteerders; de eerste presteert niet naar zijn kunnen, de tweede zelfs onder het niveau van het leerjaar. Het is zaak de onderpresteerder op tijd te signaleren. In deze training leer je wat de symptomen zijn, zoals wisselende prestaties, vage lichamelijke klachten, vluchtgedrag. Ook leer je de verschillende typen onderpresteerders kennen, waaronder de uitsteller, het muurbloempje of de ritselaar.

Is het onderpresteren al lang aan de gang, dan vergt het tijd en aandacht om het te keren.

In deze training maak je kennis met de theorie van Seligman, het stappenplan van Witley en het VEIF-model.

Bij de aanpak van onderpresteren zorg je vóór alles voor een basis van vertrouwen, je bepaalt mét de leerling haalbare doelen en strategieën, maakt duidelijke afspraken en je laat zien dat succes en falen afhangt van de inzet. Daarmee krijgt de leerling verantwoordelijkheid en grip op het probleem. Met mede-deelnemers ga je aan de slag met een casus als cliënt, coach en observator.

Het doel van deze training is te leren de leerling erbij te houden, gemotiveerd te houden of opnieuw te motiveren, in een flow te brengen en, dat is het mooiste, in verbinding te brengen met zijn eigen betekenis in dit leven. Kennis van de 7 Uitdagingen is een absolute pré.

Wat je kunt verwachten: ● Zicht op problematiek onderpresteren ● Concrete plannen voor aanpak ● Oefeningen in de groep ● Literatuurtips ● Hand-out

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

237

Opzetten van een plusklas: Een doorgaande lijn van plus naar klas Waarom een plusklas? Wat wil je ermee bereiken? Welke leerlingen nemen deel aan een plusklas? Welke criteria stel je op? Hoe communiceer je dit naar de leerling, teamleden, andere leerlingen en ouders? Op welke manier creëer je verbinding met en een lijn naar de eigen groep? Aan welke voorwaarden moet worden voldaan voordat je een plusklas start?

Wat bied je aan in de plusklas? Wie bepaalt de inhoud en het programma? Aan welke doelen werken de leerlingen en hoe wordt het effect gemeten?

Na deze training ben je in staat: ● ● ● ● ● ● ●

Een helder beeld te verschaffen betreffende wat nodig is om een plusklas op te zetten.

Keuze plusklas van juiste argumenten te voorzien.

Een verantwoord onderwijsaanbod te creëren voor hb-leerlingen.

Verbinding te leggen tussen werk in de plusklas en de reguliere groep.

Op verantwoorde wijze proces en product te evalueren.

Collegae te voorzien van handvatten welke vlot toepasbaar zijn.

Communicatie naar kind, collega en ouder(s) en/of verzorger(s) op heldere wijze te laten plaatsvinden.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

238

Overtuigingen: van automatisch gedrag weer een keuze maken Doelgroep: begeleiders en coaches in het basis- en voortgezet onderwijs Overtuigingen ontstaan door ervaringen en emoties, door opvoeding en cultuur, door waarnemingen en referenties. Overtuigingen kunnen kloppen of niet de waarheid zijn, ze kunnen positief werken, maar ook belemmerend. Vaste overtuigingen beperken je blik – en staan nieuwe mogelijkheden en ontwikkeling in de weg. In deze training leer je hoe overtuigingen te vernieuwen zijn.

In deze training ga je aan de slag met de inferentieladder; een model van de Amerikaanse bedrijfskundige Chris Argyris. Met deze ladder kijk je naar de oorzaak van overtuigingen, naar de ideeën die zich hebben vastgezet en hoe die weer je blik bepalen. Door de ladder opnieuw te doorlopen doe je nieuwe ervaringen op die weer tot nieuwe overtuigingen leiden. Je leert hoe je deze ladder kunt gebruiken bij de begeleiding van kinderen. Neem een slim kind, dat als vanzelf leert. De eerste keer dat iets niet lukt, kan een ware schok zijn.

‘Dit kan ik niet’, ‘ik ben niet slim’, ‘ik stel niets voor’: het hangt van het kind af welke overtuiging hier geboren wordt. Met de inferentieladder ga je terug naar dat moment. Door vervolgens succeservaringen te creëren, hervindt het kind zijn zelfvertrouwen en kan er een nieuwe overtuiging ontstaan.

Je analyseert in deze training ook enkele overtuigingen van jezelf via de inferentieladder. Het is belangrijk om als begeleider je eigen overtuigingen onder de loep te nemen en waar nodig te ontkrachten en te vernieuwen. Door het zelf te ervaren, leer je hoe je het op kinderen kunt overbrengen.

Je leert: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

wat confirmation bias is Inzicht krijgen in je eigen confirmation bias Uitleggen en toepassen van het 5G model Uitleggen en toepassen (ook op zichzelf) van de inferentieladder Het verband leggen tussen overtuigingen en hoogbegaafdheid Geduld betrachten in het proces van het keren van overtuigingen bij de cliënt je verplaatsen in de waarheid van de cliënt Realiseren dat overtuigingen zijn gebaseerd op keuzes Realiseren dat overtuigingen zijn gebaseerd op een specifieke focus Realiseren dat overtuigingen op hun beurt de focus en keuzes beïnvloeden

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

239

Hoe crises kunnen zorgen voor persoonlijke groei Doelgroep: begeleiders en coaches in het basis- en voortgezet onderwijs Desintegratie heeft een negatieve klank. Het roept associaties op van kapot gaan en verval.

De Poolse psychiater Kazimierz Dabrowski (1902-1980) zag in dit proces wat betreft de geesteswetenschappen juist iets heel positiefs. In zijn praktijk heeft hij veel voorbeelden gezien van mensen die door de diepste dalen heengingen, maar daarin een opmerkelijke potentie tot ontwikkeling aan de dag legden. In de tijd dat hij actief was echter, en ook nu nog, lag de nadruk binnen zijn vakgebied op het bestrijden van deze negatieve emoties middels therapie en medicijnen. Daar waar hij individuen zag die door de hevige interne strijd tot verdere ontwikkeling van hun eigen autonomie kwamen, zagen zijn tijdsgenoten stoornissen en psychoneuroses. Op basis van deze observaties heeft Dabrowski zijn theorie ontwikkeld, welke in deze nieuwe eeuw meer lijkt te aarden dan tijdens zijn leven.

In deze training wordt de theorie uiteengezet, de link gelegd naar (hoog)begaafdheid en worden de deelnemers aangespoord met een nieuw licht naar hun eigen ervaringen te kijken.

Competenties De deelnemer: ● ● ● ● ● ● ●

heeft kennis van de vijf overexcitabillities van Dabrowski en de kenmerken hiervan. kent de helpende en belemmerende factoren van de vijf overexcitabillities bij cliënten. begrijpt de opbouw van meerlagigheid en kan deze alle vijf benoemen en beschrijven. kent de achtergrond van Dabrowski. is in staat de visie achter de theorie te beschrijven. kan aspecten van de vijf overexcitabillities herkennen in cliënten. is in staat de vragenlijst met betrekking tot de 5 overexcitabillities in te vullen en te duiden.

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

240

Verrijkingsmateriaal selecteren: welk verrijkingswerk zet je in voor HB-ers?

Doelgroep: begeleiders van HB-ers in de basisschoolleeftijd.

Niveau: beginners en basis Hoe zet je met succes verrijkingsmateriaal in? Hoe kies je verrijkingsmateriaal uit? Hoe begeleid je deze kinderen met de krappe ruimte op je lesrooster? Met welk doel zet je verrijkingsmateriaal in?

In deze training ontvang je praktische tips over het aanbieden van verrijkingslessen. We bekijken de behoefte van hoogbegaafde kinderen aan de hand van de taxonomie van Bloom. We vergelijken het huidige aanbod van verrijkingsmateriaal kritisch met deze behoefte. Je leert in de training zelf een les maken aan de hand van de taxonomie van Bloom. Met behulp van een kijkwijzer krijg je de gelegenheid rond te snuffelen in onze verrijkingsmaterialententoonstelling. Er is ook gelegenheid voor het uitwisselen van ervaringen.

Je leert: middels de theorie over de 7 uitdagingen het belang van passende begeleiding bij de inzet van verrijkingsmateriaal. ● welke verschillende doelen je kunt nastreven bij de inzet van verrijkingsmateriaal. ● wat het verschil is tussen verdiepingsstof en verbredingsstof. ● zelf een les te ontwerpen volgens de taxonomie van Bloom ● hoe je hogere denkorde vaardigheden kunt inzetten in je lessen. ● aan welke criteria lesmateriaal moet voldoen om aan de behoeften van hoogbegaafde leerlingen tegemoet te komen. ● met behulp van een kijkwijzer een oordeel te vormen in welke mate, op welke manier en met welk doel dit materiaal inzetbaar zou zijn in jouw organisatie. ● hoe je kunt afwegen welk verrijkingsmateriaal geschikt is voor een te begeleiden leerling.

Je wisselt ervaringen ten aanzien van verrijkingsmateriaal uit met anderen. ●

Novilo is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

241

‘Mindmappen in de klas/ begrijpend lezen met mindmappen.

Scholingsbijeenkomsten in uw eigen groep, met uw eigen leerlingen.

Inleiding:

Een mindmap is één van de krachtige hulpmiddelen binnen boeiend onderwijs en systeemdenken.

Door gebruik te maken van mindmappen leren leerlingen het geheel te overzien. Mindmappen helpt hen beter te onthouden en beter te presenteren.

Korte Omschrijving/inhoud:

Mindmappen met leerlingen start met het aanleren van de belangrijkste regels van het mindmappen.

Tijdens een bijeenkomst van anderhalf uur leren wij leerlingen hun beide hersenhelften te gebruiken.

Dat doen we in de klas, samen met de eigen leraar (groepen 5 t/m 8).

Kennen de leerlingen de regels eenmaal, dan gaan we mindmappen gebruiken bij begrijpend lezen.

Deze bijeenkomst plannen wij ook onder schooltijd; de eigen leraar hoeft niets voor te bereiden.

In de groepen 7 en 8 kunnen we daarna met leerlingen aan de slag om hen te leren een digitale mindmap te maken. Leerlingen leren daarmee spreekbeurten en presentaties te geven.

Aantal bijeenkomsten:

Afhankelijk van de wensen van de school Doelgroep: Leraren en leerlingen van de groepen 5 t/m 8 Open voor deelname collega’s van andere scholen?

Ja

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

242

‘Begrijpend luisteren met mindmappen’ Inleiding:

Mindmappen met kleuters en jonge kinderen? Jazeker, dat kan! Heel eenvoudig zelfs. In deze scholingsbijeenkomst laten wij u zien hoe.

Korte Omschrijving/inhoud:

Veel basisscholen worstelen met de opbrengsten van begrijpend lezen. Ondanks goede methodes blijft het lastig om de leerlingen te boeien en hen het plezier in lezen te laten behouden. Een belangrijke oorzaak daarvan is dat begrijpend lezen veelal een beroep doet op één hersenhelft (de talige kant). Door mindmappen te gebruiken wordt ook de rechterkant van de hersenen ingeschakeld en daardoor leren en onthouden de leerlingen beter. Dat proces begint al bij kleuters. Daar hebben we het dan over begrijpend luisteren.

Op basis van de materialen van Rianne Hofma (www.mindmappenmetkleuters.nl) hebben wij een scholingsbijeenkomst ontwikkeld waarna u op een eenvoudige en praktische manier met jonge kinderen en mindmappen aan de slag gaat. We richten ons vooral op de vier kernvragen in een boek.

Aantal bijeenkomsten: Eén Doelgroep: Leraren van de groepen 1 t/m 4

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

243

0HW KHOGHUH OHHUGRHOHQ HQ VXFFHVFULWHULD LQ JHVSUHN PHW OHHUOLQJHQ

+HW EHVSUHNHQ YDQ OHHUGRHOHQ HQ VXFFHVFULWHULD PHW OHHUOLQJHQ HQ GDDUELM OHHUOLQJHQ GH UXLPWH JHYHQ RP NHX]HV WH PDNHQ GUDDJW ELM DDQ KRJHUH UHVXOWDWHQ 'LW KHHIW RRU]DNHQ -H NXQW DOV OHUDDU VFKHUSHU OHVJHYHQ 2S EDVLV YDQ KHW JHVSUHN RYHU KHW OHHUGRHO HQ GH VXFFHVFULWHULD OHJ MH GH MXLVWH DFFHQWHQ LQ MH LQVWUXFWLH HQ GH DFWLYLWHLW 'DDUQDDVW LV KHW HHQYRXGLJHU RP HIIHFWLHYH IHHGEDFN WH JHYHQ 'H OHHUOLQJHQ ZHWHQ EHWHU ZDW ]H OHUHQ HQ ZRUGHQ PHHU EHWURNNHQ ELM KHW OHHUSURFHV

Helaas geven de PHWKRGHV ons nog niet OHHUGRHOHQ GLH ZH GLUHFW NXQQHQ JHEUXLNHQ =H ]LMQ YDDN WH ODQJ en daarnaast ontbreken GH VXFFHVFULWHULD vaak :DQQHHU MH GH]H NDQ KHUIRUPXOHUHQ NRP MH HIIHFWLHI LQ JHVSUHN PHW OHHUOLQJHQ 'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU HQ HHQ SUDNWLMNRSGUDFKW

'RHOJURHS /HUDUHQ JURHS W P YDQ KHW EDVLVRQGHUZLMV

/HHUGRHOHQ 7LMGHQV GH]H WUDLQLQJ OHHUW X ï&#x201A;· /HHUGRHOVWHOOLQJHQ IRUPXOHUHQ ZHWHQ NXQQHQ EHJULMSHQ

ï&#x201A;· .LQGHUHQ EHWHU PRWLYHUHQ RP JHFRPPXQLFHHUGH OHHUGRHOVWHOOLQJHQ ]LFK HLJHQ WH PDNHQ ï&#x201A;· /HHUGRHOVWHOOLQJHQ XLWVSOLWVHQ LQ VXFFHVFULWHULD ï&#x201A;· /HHUOLQJHQ JHULFKWHU IHHGEDFN RS OHHUGRHOVWHOOLQJHQ JHYHQ ï&#x201A;· .HX]HV PDNHQ LQ GH LQVWUXFWLH DFWLYLWHLW HQ IHHGEDFN RS EDVLV YDQ GH OHHUGRHOVWHOOLQJHQ HQ FULWHULD

5HVXOWDDW We willen JUDDJ EHWURNNHQ OHHUOLQJHQ +RH WUDQVSDUDQWHU wij zijn LQ GH OHHUGRHOVWHOOLQJHQ GHV WH PHHU XZ OHHUOLQJHQ EHWURNNHQ ]LMQ 'H WUDLQLQJ LV JHVFKLNW YRRU OHUDUHQ GLH ]LFK ZLOOHQ YHUGLHSHQ LQ 2+*: GLH HHQ KDQWHHUEDDU LQVWUXFWLHPRGHO ]RHNHQ RI ]LFK LQ KHW KXLGLJH ,*', PRGHO ZLOOHQ YHUGLHSHQ

2QGHUZLMV$GYLHV LV EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

244

Bouw!

Bouw! is het effectieve computergestuurde interventieprogramma dat speciaal is ontwikkeld om kinderen die risico lopen op problemen met lezen, preventief (in groep 2 tot 4) extra hulp te geven, actief ondersteund door tutors (ouders, oudere leerlingen, vrijwilligers of klassenassistenten).

Leraren zijn geïnformeerd over: de belangrijke wetenschappelijke inzichten, de theoretische uitgangspunten van Bouw!, de structurele opbouw van het programma en de functionaliteiten van Bouw!

Doelgroep Leerkrachten Werkwijze Informeren en uitwisselen Aantal bijeenkomst één

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies

Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

245

Meertalige kinderen in de klas

Veel leraren krijgen te maken met één of meer meertalige kinderen in de groep. De talen die zij spreken verschillen, hun culturele achtergrond is anders en ook het tempo waarin zij zich het Nederlands eigen maken verschilt sterk.

Het is van belang om kennis te hebben van wat het vraagt om meertalige kinderen in je groep te hebben en hoe integratie binnen het bestaande onderwijsaanbod kan plaatsvinden.

Leraren hebben kennis over onderwijs aan meertalige leerlingen in hun klas en weten welke pedagogische, didactische en organisatorische aanpak werkt.

Leraren weten welke rol woordenschat hierbij speelt en hebben kennis over goed woordenschatonderwijs aan meertalige kinderen.

Leraren weten welke materialen/middelen ingezet kunnen worden om hun onderwijsaanbod aan meertalige leerlingen te versterken.

Doelgroep Leerkrachten Werkwijze Informeren, uitwisselen en leren toepassen.

Aantal bijeenkomsten één

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies

Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

246

Referentieniveaus en kennismaking met ‘Passende Perspectieven’

De referentieniveaus beschrijven welke basiskennis en -vaardigheden leerlingen moeten beheersen voor taal en rekenen.

Passende perspectieven is een uitwerking van de referentieniveaus taal en rekenen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften die, ondanks de inspanningen van de school, het fundamentele niveau 1F (op onderdelen) niet halen. Het doel is om het taal- en rekenniveau van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften te verhogen op die onderdelen die er voor hen toe doen.

Leraren hebben kennis van de opzet van het referentiekader en de referentieniveaus voor taal en rekenen en weten welke drie leerroutes onderscheiden worden binnen Passende Perspectieven. Ze leren een eerste aanzet te maken in hoe ze deze kennis kunnen inzetten bij leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften in hun groep.

Doelgroep Leerkrachten Werkwijze Informeren, begrijpen/bekijken en aan de hand van eigen voorbeelden leren toepassen.

Aantal bijeenkomsten één

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies

Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

247

‘Aan de slag met formatief toetsen’

Voor wie Leraren, docenten PO en VO Inhoud Eigenaarschap vergroten en het leren zichtbaar maken met formatieve assessment We weten dat leerlingen de beste resultaten behalen als ze niet leren voor een beoordeling, maar als voor hen zichtbaar is dát ze leren en wát ze leren. Leerlingen groeien als ze eigenaar worden van hun eigen leerproces. De vraag is alleen: hoe krijg je leerlingen zover? door bewuster formatieve assessment in te zetten!

Met Formatieve Assessment maak je de praktische vertaalslag van het Leren Zichtbaar Maken naar de klas. Aan de hand van theorie en praktijk leer je hoe leerlingen nog beter zicht krijgen op hun eigen leerproces.

Leraren leren hoe zij een leercultuur in de klas creëren en een growth mindset bij de leerlingen stimuleren. Aan de hand van leerdoelen en succescriteria leren leerlingen gedurende alle fasen van een les (voor, tijdens, na) waar zij naartoe gaan, hoe ze ervoor staan en wat hun volgende stap is. Door zelf, met medeleerlingen of met de leraar voortdurend het leerproces te volgen en te verbeteren wordt leren leuker en de betrokkenheid groter. Begrippen als effectieve feedback, metacognitie en doorzettingsvermogen nemen hierbij een belangrijke plaats in.

In de introductiebijeenkomst wordt de basis gelegd: alle aspecten van formatieve assessment komen aan bod. De leercultuur als basis wordt verder uitgediept. Zowel jij als de leerlingen dienen de overtuiging te hebben dat iedereen succesvol kan zijn en dat fouten maken mag. Centraal staat de vraag: Hoe creëer je een leercultuur en bevorder je een growth mindset?

Vervolg Het is mogelijk na deze bijeenkomst nog 2 verdiepingsmodules te volgen, waarin we je leren hoe je formatieve assessment op een succesvolle manier kunt toepassen in je klas.

Uw resultaat U gaat naar huis met veel tips, strategieën en voorbeelden uit de praktijk waar u gelijk mee aan de slag kunt.

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

248

‘Najaarskinderen en de overgang naar groep 3’

Voor wie Onderbouwcoördinator, leraren groep 1, 2 ,3 en IB-ers

Inhoud Wanneer stroomt een kleuter door naar groep 3?

Vroeger was er een 1 oktober grens, later een 1 januari grens. En nu ligt de focus op de ontwikkeling van het individuele kind, los van welke datum dan ook.

Bij de meeste scholen beginnen kleuters wanneer ze hun 4e verjaardag hebben gevierd. Maar de doorstroom naar groep 3 is na een zomervakantie. Dat betekent voor sommige kleuters een korte kleuterperiode en voor anderen een lange. De afweging die een school hierin moet maken, is niet altijd eenvoudig.

In deze scholingsbijeenkomst wordt deze afweging vanuit verschillende invalshoeken benaderd.

Ook de recent verschenen Handreiking ‘Doorstroom van kleuters’ van de PO raad en de recente discussie over het grote aantal 'zittenblijvers in groep 2' komt hierbij aan bod.

Uw resultaat U weet op basis van welke criteria u keuzes maakt voor de doorstroming naar groep 3. U weet hoe u uw keuzes kunt verantwoorden naar ouders, bestuur en inspectie.

Deze training bestaat uit één bijeenkomst

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

249

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

250

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

251

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

252

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

253

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

254

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

255

  

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

256

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

257

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

258

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

259







Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

260

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

261

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

262

In deze module realiseert u twee leerlingportretten waarin rekenwiskundige (voor) kennis en vaardigheden en onderwijsbehoeften worden geëxpliciteerd in het perspectief van maatschappelijke gecijferdheid. U vertaalt de leerlingportretten naar rekeninhoudelijke en - didactische aanbevelingen op groepsniveau. De rekenportretten worden in dialoog met uw collega's vergeleken en er vindt een uitwisseling plaats over de wijze waarop een vertaalslag gemaakt kan worden naar aanpakken voor het rekenwiskunde-onderwijs in een meertalige beroepscontext.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

263

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

264

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

265







Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

266

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

267

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Versie 268Januari 2018

1.

2.

3.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Versie 269Januari 2018

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Versie 270Januari 2018

1.

2.

3.

4.

5.

A. B. C.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Versie 271Januari 2018

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Versie 272Januari 2018

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Versie 273Januari 2018

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Versie 274Januari 2018

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

275

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

276

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

277

De modules in deze specialisatie zijn los te volgen.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

278

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

279

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.

Hogeschool Utrecht is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

280

Workshop ‘Het nut van Strategische Personeelsplanning (SPP)

SPP kan een heel mooi middel zijn om te koppelen aan je organisatiedoelen, je meerjarenformatiebeleid of invulling van je organisatie. Maar wat is het precies, wat kan het je bieden en hoe pas je het toe?

In deze workshop vertel ik je hier meer over vanuit mijn eigen visie en achtergrond. Hierbij zoek ik ook de verbinding met andere thema’s zoals duurzame inzetbaarheid en verzuimbeleid. Vooraf neem ik contact met je op om meer achtergrond informatie te verzamelen zodat de workshop zo goed mogelijk aansluit bij jouw wensen.

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

281

Workshop ‘Samenwerken met de medezeggenschap’

De medezeggenschap is een belangrijke sparringpartner voor een organisatie. Samen werk je vanuit de visie van de organisatie aan zo goed mogelijk onderwijs. Eenzelfde doel nastreven betekent niet altijd dat de neuzen dezelfde kant op staan. Hoe zorg je er voor dat je dan toch samenwerkt in plaats van elkaar tegenwerkt?

Deze workshop staat in het teken van het leggen van een goede basis tussen directie enerzijds en de medezeggenschap anderzijds. Met als doel om vanuit de eigen verantwoordelijkheid het gezamenlijke doel te bereiken. Dat daarbij overleg gepleegd moet worden en soms concessies moeten worden gedaan is een feit. Maar dit hoeft een goede samenwerking zeker niet in de weg te staan.

Na deze workshop hebben jullie de input om een goede basis te leggen om vanuit samenwerken jullie gemeenschappelijke doel te bereiken.

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

282

Workshop ‘Verzuim, wat moet je ermee?’

Verzuim. Iedere organisatie heeft ermee te maken. Maar wat betekent verzuim nou precies voor jouw organisatie.

Wat zeggen kengetallen en hoe stuur je op verzuim. Wat is de rol van jou als werkgever, als leidinggevende en van je werknemers. Tijdens deze workshop staan we stil bij deze vragen. Bied ik je een pasklare oplossing? Nee, want verzuim heeft vaak ook te maken met factoren die niet van de een op de andere dag veranderd kunnen worden, zoals gedrag. Maar ik geef je wel handvatten, inzichten en bewustwording.

De workshop is geschikt voor alle professionals die te maken hebben met verzuim. Als deelnemer ben je actief betrokken bij de invulling van de workshop. Daarom neem ik vooraf contact met je op om jouw vragen, wensen en verwachtingen te verzamelen zodat de workshop hier zo goed mogelijk op aansluit. Je gaat dus altijd naar huis met een voldaan gevoel.

OnderwijsAdvies Is een business partner van OinO-Advies Voorst – Amsterdam – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl

283

(GXFDWLHI SDUWQHUVFKDS HQ SDVVHQG RQGHUZLMV

+HW SDVVHQG RQGHUZLMV YRHJW HHQ H[WUD GLPHQVLH WRH DDQ KHW HGXFDWLHI SDUWQHUVFKDS WXVVHQ RXGHUV HQ VFKRRO 'RHO YDQ KHW SDVVHQG RQGHUZLMV LV RP WRW HHQ ]R JRHG PRJHOLMNH DIVWHPPLQJ WH NRPHQ WXVVHQ GH EHKRHIWHQ YDQ KHW NLQG HQ GH HQ GDW ZDW GH VFKRRO RQGHUZLMVNXQGLJ HQ SHGDJRJLVFK NDQ ELHGHQ 'LW YUDDJW RP HHQ RSHQ GLDORRJ WXVVHQ RXGHUV HQ VFKRRO ZDDULQ GH EHWURNNHQKHLG ELM KHW NLQG FHQWUDDO VWDDW HQ ZDDUELM HU ZHGHU]LMGV UHVSHFW LV YRRU HONDDUV SRVLWLH HQ EHODQJHQ

,Q GH FXUVXV JDDQ ZH LQ RS GH XLWJDQJVSXQWHQ YDQ SDVVHQG RQGHUZLMV HQ GH ZLM]H ZDDURS SDVVHQG RQGHUZLMV YRUPW NULMJW ELQQHQ GH VFKRRO 9UDJHQ GLH DDQ ERG NRPHQ ]LMQ ZHONH IDVHQ GRRUORRSW GH WRHZLM]LQJ YDQ HHQ RQGHUZLMV HQ HHQ RQGHUZLMV]RUJDUUDQJHPHQW ZDW ]LMQ GH NZDOLWHLWVNHQPHUNHQ YDQ HHQ GHUJHOLMN DUUDQJHPHQW HQ KRH ]LHW KHW FRQWLQX P HUXLW YDQ HHQ EDVLVDUUDQJHPHQW QDDU HHQ LQWHQVLHI DUUDQJHPHQW

=RDOV JH]HJG NULMJHQ GH RXGHUV LQ KHW SDVVHQG RQGHUZLMV HHQ YHHO EHODQJULMNHUH URO 'H YUDDJ GLH LQ SDVVHQG RQGHUZLMV YHHO PHHU FHQWUDDO VWDDW GDQ LQ KHW V\VWHHP YDQ OHHUOLQJJHERQGHQ ILQDQFLHULQJ LV ZDW GH VSHFLILHNH EHKRHIWH LV YDQ GH EHWUHIIHQGH OHHUOLQJ 'LW YUDDJW RP HHQ LQWHQVLHYH GLDORRJ WXVVHQ RXGHUV HQ OHHUNUDFKW RP KHOGHU WH NULMJHQ ZHONH RQGHUVWHXQLQJ KHW PHHVW SDVVHQG LV YRRU KHW EHWUHIIHQGH NLQG 9HUVFKLOOHQGH YRUPHQ YDQ RXGHUEHWURNNHQKHLG HQ GH ZLM]H ZDDURS GH VFKRRO KLHU YRUP DDQJHHIW NRPHQ LQ GH FXUVXV DDQ ERG

+HW YRUPJHYHQ DDQ RSHQ GLDORRJ PHW GH RXGHUV LV ODQJ DOWLMG HYHQ PDNNHOLMN 2XGHUV NXQQHQ WH KRJH YHUZDFKWLQJHQ KHEEHQ YDQ KXQ NLQG HQ GH VFKRRO HQ KLHURYHU KHW FRQIOLFW DDQJDDQ =H NXQQHQ RRN HHQ DIZDFKWHQGH KRXGLQJ DDQQHPHQ HQ PRHLOLMNEDDU EHUHLNEDDU ]LMQ YRRU GH VFKRRO 'LW YUDDJW YDQ MH DOV OHHUNUDFKW GDW MH FRPPXQLFDWLHI YDDUGLJ EHQW HQ GDW MH YHUVFKLOOHQGH RQGHUKDQGHOLQJVVWUDWHJLHsQ ZHHW WH KDQWHUHQ

9RRU ZLH LV GH FXUVXV 'H FXUVXV LV YRRUDO EHGRHOG YRRU OHHUNUDFKWHQ HQ LQWHUQ EHJHOHLGHUV

3URJUDPPD H ELMHHQNRPVW 

9HUZDFKWLQJHQ HQ OHHUGRHOHQ GHHOQHPHUV 8LWJDQJVSXQWHQ HQ NZDOLWHLWVNHQPHUNHQ SDVVHQG RQGHUZLMV )DVHQ LQ WRHZLM]LQJ RQGHUZLMV ]RUJ DUUDQJHPHQW &RQWLQX P YDQ EDVLV QDDU LQWHQVLHI DUUDQJHPHQW

H ELMHHQNRPVW 

9RUPHQ YDQ RXGHUEHWURNNHQKHLG HQ YHUVFKLOOHQGH UROOHQ YDQ RXGHUV LQ UHODWLH WRW SDVVHQG RQGHUZLMV 2QGHUKDQGHOLQJVVWUDWHJLHsQ EHVSUHNHQ YDQ FDVXwVWLHN HQ RHIHQHQ PHW VLPXODWLHV

H ELMHHQNRPVW 

)DVHQ PRGHO YDQ VFKRRORQWZLNNHOLQJ LQ UHODWLH WRW RXGHUEHWURNNHQKHLG 3DVVHQG RQGHUZLMV HQ KHW RSWLPDOLVHUHQ YDQ GH FRQGLWLHV YRRU RXGHUEHWURNNHQKHLG :DW QHHP MH PHH QDDU VFKRRO"

7UDQVI\VLNR LV EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

284

6HNVXHOH YRUPLQJ HQ GLYHUVLWHLW RS VFKRRO 3URIHVVLRQDOLVHULQJ YRRU OHHUNUDFKWHQ

+HW LV HHQ XLWGDJLQJ RP RS VFKROHQ PHW HHQ JURWH FXOWXUHOH GLYHUVLWHLW KHW WKHPD VHNVXHOH YRUPLQJ HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW EHVSUHHNEDDU WH PDNHQ =HNHU ZDQQHHU GH OHHUOLQJHQ HQ KXQ IDPLOLHV HHQ FXOWXUHOH HQ JHORRIVDFKWHUJURQG KHEEHQ ZDDULQ KHW VSUHNHQ RYHU VHNVXDOLWHLW HHQ WDERH LV HQ HHQ QHJDWLHYH KRXGLQJ EHVWDDW W D Y VHNVXHOH GLYHUVLWHLW

,Q KHW NDGHU YDQ KHW EHYRUGHUHQ YDQ GH DOJHPHQH RQWZLNNHOLQJ YDQ NLQGHUHQ HQ MRQJHUHQ LV KHW YDQ EHODQJ RP RRN DDQGDFKW WH EHVWHGHQ DDQ GH VHNVXHOH RQWZLNNHOLQJ DOV LQWHJUDDO RQGHUGHHO YDQ GH LGHQWLWHLWVRQWZLNNHOLQJ 'DDUQDDVW LV DDQGDFKW YRRU KHW WKHPD VHNVXDOLWHLW ELQQHQ VFKRRO YDQ EHODQJ LQ KHW NDGHU YDQ GHPRFUDWLVFK EXUJHUVFKDS ZDDUELM NLQGHUHQ HQ KXQ RXGHUV LQ]LFKW NULMJHQ LQ GH JDQJEDUH RSYDWWLQJHQ RYHU VHNVXDOLWHLW ELQQHQ GH 1HGHUODQGVH VDPHQOHYLQJ

9HHO GRFHQWHQ YRHOHQ HHQ ]HNHUH PDWH YDQ KDQGHOLQJVYHUOHJHQKHLG RP ELQQHQ GH VFKRRO RYHU KHW WKHPD VHNVXDOLWHLW WH VSUHNHQ 2S GH 3DER LV GDDU RYHU KHW DOJHPHHQ ZHLQLJ DDQGDFKW DDQ EHVWHHG HQ RRN ELQQHQ VFKRRO YRUPW KHW JHHQ UHJXOLHU VFKROLQJVRQGHUZHUS 'H PDWH ZDDULQ HQ GH ZLM]H ZDDURS GRFHQWHQ RYHU KHW RQGHUZHUS VHNVXDOLWHLW VSUHNHQ PHW GH NLQGHUHQ GH RXGHUV HQ GH FROOHJD·V RS VFKRRO LV GDQ YRRUDO DIKDQNHOLMN YDQ KXQ HLJHQ SHUVRRQOLMNH RQWZLNNHOLQJ RS GDW WHUUHLQ +LHUGRRU LV HU YHUKRXGLQJVJHZLMV HHQ JURRW YHUVFKLO LQ KDQGHOLQJVEHNZDDPKHLG WXVVHQ GRFHQWHQ LQ KHW VSUHNHQ RYHU VHNVXDOLWHLW ELQQHQ VFKRRO ZDW OHLGW WRW HHQ GLYHUVLWHLW DDQ RSYDWWLQJHQ HQ EHQDGHULQJVZLM]HQ YDQ NLQGHUHQ HQ KXQ RXGHUV -XLVW YRRU ]R HHQ UHOHYDQW HQ JHYRHOLJ RQGHUZHUS DOV VHNVXDOLWHLW LV KHW EHODQJ GDW HU HHQ FRKHUHQWH YLVLH HQ ZHUNZLM]H ELQQHQ KHW GRFHQWHQWHDP 'H WUDLQLQJ ´6HNVXHOH YRUPLQJ HQ GLYHUVLWHLW RS VFKRROµ EHRRJW LQ GH]H EHKRHIWH WH YRRU]LHQ

'RHO WUDLQLQJ ï&#x201A;· +HW RS HHQ YHLOLJH PDQLHU EHVSUHHNEDDU PDNHQ YDQ KHW WKHPD VHNVXDOLWHLW VHNVXHOH YRUPLQJ HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW ELQQHQ KHW GRFHQWHQWHDP ZDDUELM HU UXLPWH LV YRRU YHUVFKLOOHQ LQ JHYRHOHQV HQ HHQ YHUVFKHLGHQKHLG DDQ RSYDWWLQJHQ ï&#x201A;· +HW DDQUHLNHQ YDQ NHQQLV RYHU o 'H VHNVXHOH RQWZLNNHOLQJ YDQ NLQGHUHQ LQ UHODWLH WRW KXQ RQWZLNNHOLQJVIDVHQ HQ GH GDDUPHH VDPHQKDQJHQGH RQWZLNNHOLQJVWDNHQ o 6HNVXHHO JHGUDJ SDVVHQG YRRU GH OHHIWLMGVIDVH HQ JUDGDWLHV LQ JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ ï&#x201A;· 7DERHV RS KHW JHELHG YDQ VHNVXHOH YRUPLQJ HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW WHJHQ GH DFKWHUJURQG YDQ FXOWXUHOH GLYHUVLWHLW HQ UHOLJLH ï&#x201A;· +HW YHUJURWHQ YDQ GH KDQGHOLQJVEHNZDDPKHLG YDQ GRFHQWHQ HQ PHGHZHUNHUV RP KHW WKHPD VHNVXDOLWHLW WH EHVSUHNHQ ELQQHQ VFKRRO PHW FROOHJD·V OHHUOLQJHQ HQ KXQ RXGHUV ï&#x201A;· +HW YHUJURWHQ YDQ GH KDQGHOLQJVEHNZDDPKHLG YDQ GRFHQWHQ RP OHVSURJUDPPD·V WH NXQQHQ XLWYRHUHQ RS KHW JHELHG YDQ VHNVXHOH YRUPLQJ HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW ï&#x201A;· +HW YHUJURWHQ YDQ GH KDQGHOLQJVEHNZDDPKHLG YDQ GRFHQWHQ HQ PHGHZHUNHUV RP LQWHUYHQWLHV WH NXQQHQ XLWYRHUHQ R D LQ VLWXDWLHV YDQ VHNVXHHO JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ ï&#x201A;· +HW RQWZLNNHOHQ YDQ HHQ JHPHHQVFKDSSHOLMNH YLVLH RYHU GH WDDN HQ URO YDQ GH VFKRRO P E W VHNVXHOH YRUPLQJ HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW

,QKRXG WUDLQLQJ 3LNDVROO DIVSUDNHQ RYHU KHW RS HHQ YHLOLJH PDQLHU EHVSUHNHQ YDQ VHNVXDOLWHLW 'H WUDLQLQJ EHJLQW PHW GH LQWURGXFWLH YDQ ¶3LNDVROO· ¶3LNDVROO· LV HHQ DFURQLHP G Z ] GDW HONH OHWWHU KHW EHJLQ LV YDQ HHQ ZRRUG GDW LQ GLW JHYDO YHUZLMVW QDDU HHQ DIVSUDDN 'RHO YDQ KHW LQWURGXFHUHQ YDQ ¶3LNDVROO· LV GDW HU ELQQHQ GH JURHS FRQVHQVXV LV RYHU GH ZLM]H ZDDURS RYHU VHNVXDOLWHLW JHVSURNHQ ZRUGW HQ GDW LHGHUHHQ ]LFK KLHUELM YHLOLJ YRHOW ¶3LNDVROO· OHJW GDDUPHH GH EDVLV YRRU KHW RS HHQ RSHQ HQ RQEHYRRURRUGHHOGH PDQLHU SUDWHQ RYHU VHNVXDOLWHLW HQ YRRU KHW FUHsUHQ YDQ HHQ VIHHU YDQ ZHGHU]LMGV UHVSHFW YRRU LHGHUV QRUPHQ HQ ZDDUGHQ ¶3LNDVROO· NDQ LQ HONH FRQWH[W JHEUXLNW ZRUGHQ ZDDULQ HU RYHU VHNVXDOLWHLW JHVSURNHQ ZRUGW

285 7UDQVI\VLNR LV EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

.HQQLV RYHUGUDFKW RYHU ï&#x201A;· 'H VHNVXHOH RQWZLNNHOLQJVIDVHQ YDQ NLQGHUHQ 9RRU OHHUOLQJHQ LQ KHW SULPDLU RQGHUZLMV RQGHUVFKHLGHQ ZH GH YROJHQGH VHNVXHOH RQWZLNNHOLQJVIDVHQ YDQ MDDU MDDU HQ YDQ MDDU ,Q HON YDQ GH]H RQWZLNNHOLQJVIDVHQ PDNHQ NLQGHUHQ HHQ RQWZLNNHOLQJ GRRU RS KHW JHELHG YDQ HPRWLHV FRJQLWLHV DWWLWXGHV YDDUGLJKHGHQ HQ JHGUDJ HQ UHDOLVHUHQ ]H RQWZLNNHOLQJVWDNHQ JHUHODWHHUG DDQ GH EHWUHIIHQGH RQWZLNNHOLQJVIDVH 9RRU HONH OHHIWLMGVIDVH LV HU ]RJHQDDPG SDVVHQG JHGUDJ G Z ] JHGUDJ GDW UHSUHVHQWDWLHI LV YRRU GH OHHIWLMG ï&#x201A;· *UDGDWLHV LQ JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ .LQGHUHQ HQ MRQJHUHQ WRQHQ YDQ QDWXUH H[SORUDWLHI JHGUDJ ]RZHO P E W KXQ]HOI DOV LQ UHODWLH WRW GH DQGHU =H ODWHQ GHUJHOLMN JHGUDJ RRN ]LHQ RS KHW JHELHG YDQ VHNVXDOLWHLW 'DDUELM NXQQHQ MRQJHUHQ HONDDUV JUHQ]HQ RYHUVFKULMGHQ ZDW NDQ YDULsUHQ YDQ OLFKW WRW HUQVWLJ JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ 9RRU KHW YDVWVWHOOHQ YDQ JUDGDWLHV LQ JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ ]LMQ HU HHQ ]HVWDO FULWHULD JHIRUPXOHHUG GLH KHW PRJHOLMN PDNHQ RP ELQQHQ HHQ GRFHQWHQWHDP WH NRPHQ WRW FRQVHQVXV RYHU GH PDWH YDQ JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ HQ GLH KLHUELM SDVVHQGH LQWHUYHQWLH V

ï&#x201A;· 7DERHV P\WKHV VHNVXDOLWHLW HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW 6HNVXDOLWHLW LV LQ ]LMQ DOJHPHHQKHLG HHQ JHYRHOLJ WKHPD RPJHYHQ GRRU P\WKHV HQ WDERHV HQ GDW JHOGW ]HNHU YRRU KHW WKHPD VHNVXHOH GLYHUVLWHLW 'RRU KHW EHVSUHNHQ YDQ P\WKHV RYHU VHNVXDOLWHLW HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW NDQ LQ]LFKW YHUNUHJHQ ZRUGHQ LQ GH DFKWHUJURQGHQ YDQ GH P\WKHV HQ NDQ GDDU ZDDU QRGLJ NHQQLV LQJHEUDFKW ZRUGHQ RP GH]H P\WKHV WH RQWNUDFKWHQ 9RRUWV NDQ KHW GRFHQWHQ WHDP RS EDVLV YDQ GH LQ GH P\WKHV DDQ GH RUGH JHVWHOGH WKHPD·V HHQ JHPHHQVFKDSSHOLMNH YLVLH RQWZLNNHOHQ VHNVXDOLWHLW HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW ï&#x201A;· 6HNVXHOH UHFKWHQ YDQ KHW NLQG 2S EDVLV YDQ YHUVFKLOOHQGH YHUGUDJHQ P E W GH· 5HFKWHQ YDQ GH PHQV· HQ GH ¶5HFKWHQ YDQ KHW NLQG· ]LMQ GRRU 5XWJHUV :3) HQ GH ,33) GH ]RJHQDDPGH ¶6HNVXHOH UHFKWHQ YDQ KHW NLQG· RQWZLNNHOG 5HFKWHQ ]LMQ R D UHFKW RS VHNVXHOH HQ UHODWLRQHOH YRUPLQJ UHVSHFW YRRU OLFKDPHOLMNH LQWHJULWHLW HQ YULMH SDUWQHUNHX]H 'H ¶6HNVXHOH UHFKWHQ YDQ KHW NLQG· ]LMQ LQ GLH ]LQ EHODQJULMN RPGDW ]LM YDQXLW KHW SHUVSHFWLHI YDQ KHW NLQG DDQJHYHQ ZDW OHHUOLQJHQ PRJHQ YHUZDFKWHQ YDQ KXQ VFKRRO RS KHW JHELHG YDQ VHNVXHOH YRUPLQJ 2HIHQLQJ HQ WRHSDVVHQ YDQ NHQQLV 2P GH RSJHGDQH NHQQLV WRH WH SDVVHQ HQ HLJHQ WH PDNHQ ZRUGHQ HU HHQ DDQWDO ZHUNYRUPHQ JHKDQWHHUG 'H ZLM]H YDQ FRPPXQLFHUHQ LV RYHUHHQNRPVWLJ GH DIVSUDNHQ YDQ 3LNDVROO 'H GHHOQHPHUV UHIOHFWHUHQ WHONHQV RI ]H GH DIVSUDNHQ YDQ 3LNDVROO RRN WRHSDVVHQ LQ GH GLDORRJ GLH ]H PHW HONDDU YRHUHQ ï&#x201A;· %HVSUHNHQ YDQ FDVXwVWLHN 'H GHHOQHPHUV EHVSUHNHQ HHUVW LQ NOHLQH JURHSMHV FDVXwVWLHN GLH ]H ]HOI KHEEHQ LQJHEUDFKW RI GLH GRRU GH FXUVXVOHLGHU LV LQJHEUDFKW &HQWUDDO VWDDQ VLWXDWLHV P E W GH YHUVFKLOOHQGH OHHIWLMGVIDVHQ HQ SDVVHQG GDQ ZHO YHUVFKLOOHQGH JUDGDWLHV YDQ JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ +HW VWUHYHQ LV FRQVHQVXV WH EHUHLNHQ RYHU GH EHRRUGHOLQJ YDQ GH VLWXDWLHV HQ GH HYHQWXHOH LQWHUYHQWLH 9HUYROJHQV ZRUGHQ GH UHVXOWDWHQ YDQ GH YHUVFKLOOHQGH JURHSMHV EHVSURNHQ LQ GH KHOH JURHS ï&#x201A;· 'LDORRJ RYHU P\WKHV (HQ DDQWDO P\WKHV RYHU VHNVXDOLWHLW HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW ]RDOV GLH ELQQHQ GLYHUVH FXOWXUHOH HQ UHOLJLHX]H FRQWH[WHQ YRRUNRPHQ ZRUGHQ PHW GH KHOH JURHS EHVSURNHQ 7HONHQV JHHIW HHQ GHHOQHPHU ]LMQ KDDU YLVLH RS ppQ YDQ GH P\WKHV ZDDU YHUYROJHQV GH DQGHUH GHHOQHPHUV XLW GH JURHS RS LQ NXQQHQ KDNHQ 9HUVFKLOOHQGH JH]LFKWVSXQWHQ ZRUGHQ XLWJHZLVVHOG HQ GDDU ZDDU KHW QRGLJ LV EUHQJW GH WUDLQHU ¶VFLHQFH EDVHG· LQIRUPDWLH LQ RP GH GLDORRJ RYHU GH P\WKHV ZHWHQVFKDSSHOLMNH WH RQGHUERXZHQ +HW VWUHYHQ LV RP LQ GH GLDORRJ WH NRPHQ WRW HHQ JHPHHQVFKDSSHOLMNH YLVLH WH NRPHQ GLH SDVW ELQQHQ GH PLVVLH HQ LGHQWLWHLW YDQ GH VFKRRO HQ KHW EHVWXXU GH DFDGHPLH

7UDQVI\VLNR LV EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

286

6HNVXHOH YRUPLQJ RS VFKRRO GH RXGHUV HQ GH NLQGHUHQ +HW ODDWVWH JHGHHOWH YDQ GH WUDLQLQJ LV HURS JHULFKW WH EHVSUHNHQ RS ZHONH ZLM]H KHW GRFHQWHQWHDP YRUP ZLO JHYHQ DDQ VHNVXHOH YRUPLQJ HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW ELQQHQ GH VFKRRO LQ UHODWLH WRW GH RXGHUV HQ LQ KHW OHVSURJUDPPD +HW JDDW KLHUELM RP KHW DDQJHYHQ YDQ HHQ DDQWDO ULFKWOLMQHQ HQ XLWJDQJVSXQWHQ RS EDVLV ZDDUYDQ HHQ RQWZLNNHOJURHS HHQ SURJUDPPD XLWZHUNW (OHPHQWHQ YDQ GLW SURJUDPPD NXQQHQ ]LMQ HHQ DDQERG YRRU GH RXGHUV OHVSURJUDPPD·V YRRU GH YHUVFKLOOHQGH ERXZHQ PHW HHQ GRRUORSHQGH OHHUOLMQ LQWHUYHQWLHV ELM LQFLGHQWHQ ZDDURQGHU JUHQVRYHUVFKULMGHQG JHGUDJ HQ LQEHGGLQJ LQ GH ]RUJ HQ YHLOLJKHLGVVWUXFWXXU YDQ GH VFKRRO 9HUGHU LV KHW VWUHYHQ RP KHW WUDMHFW VHNVXHOH YRUPLQJ HQ VHNVXHOH GLYHUVLWHLW WH YHUELQGHQ PHW DQGHUH WUDMHFWHQ ELQQHQ GH ]RDOV GH 9UHHG]DPH 6FKRRO HQ ,QWHUFXOWXUHOH FRPPXQLFDWLH 3UDNWLVFKH LQIRUPDWLH ï&#x201A;· 'H WUDLQLQJ EHVWDDW XLW RI PHHU GDJGHOHQ ï&#x201A;· 'H WUDLQLQJ YLQGW SODDWV LQ FRPSDQ\ ï&#x201A;· 'HHOQHPHUV NULMJHQ QD DIORRS HHQ FHUWLILFDDW YDQ GHHOQDPH ï&#x201A;· $IVSUDNHQ RYHU GH NRVWHQ ZRUGHQ JHPDDNW LQ RQGHUOLQJ RYHUOHJ 7UDLQHU 'H WUDLQLQJ ZRUGW YHU]RUJG GRRU GUV 0LFKDsO YRQ %|QQLQJKDXVHQ 3V\FKRORRJ 1,3 HQ VHNVXRORRJ

7UDQVI\VLNR LV EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

287

3RVLWLYH %HKDYLRU 6XSSRUW 3%6

3RVLWLYH %HKDYLRU 6XSSRUW 3%6 PDJ ]LFK LQ KHW RQGHUZLMV LQ 1HGHUODQG LQ HHQ JURHLHQGH EHODQJVWHOOLQJ YHUKHXJHQ 'RHO YDQ 3%6 LV KHW FUHsUHQ YDQ YHLOLJ HQ YRRUVSHOEDDU RQGHUZLMVNOLPDDW ZDDUELQQHQ OHHUOLQJHQ ]LFK RSWLPDDO NXQQHQ RQWZLNNHOHQ 'LW JHOGW ]RZHO YRRU GH OHHUSUHVWDWLHV DOV YRRU KHW JHGUDJ RS GH VFKRRO 3%6 LV HHQ UDDPZHUN YRRU HHQ SUHYHQWLHYH VFKRROEUHGH EHQDGHULQJ YRRU KHW EHYRUGHUHQ YDQ SRVLWLHI JHGUDJ YDQ OHHUOLQJHQ 0HWKRGHV GLH UHHGV LQJHYRHUG ]LMQ RS VFKRRO NXQQHQ JRHG LQJHSDVW LQ KHW UDDPZHUN YDQ 3%6

3%6 LV RQWZLNNHOG DDQ GH XQLYHUVLWHLW YDQ 2UHJRQ HQ LV LQPLGGHOV JHwPSOHPHQWHHUG LQ GXL]HQGHQ VFKROHQ LQ GH 9 6 HQ LQ HHQ JURHLHQG DDQWDO ODQGHQ LQ (XURSD .HQPHUNHQG YRRU 3%6 LV KHW ]RJHQDDPGH SLUDPLGHPRGHO HQ GH SLMOHUV YRRU GH DDQSDN YDQ 3%6 QO ï&#x201A;· 6FKRROEUHGH EHQDGHULQJ YDQ DOOH JHOHGLQJHQ ELQQHQ GH VFKRRO ï&#x201A;· 3UHYHQWLHYH EHQDGHULQJ JHULFKW RS KHW YRRUNRPHQ YDQ RQJHZHQVW JHGUDJ HQ KHW EHYRUGHUHQ YDQ SRVLWLHI JHZHQVW JHGUDJ ï&#x201A;· 9DVWVWHOOHQ YDQ NHUQZDDUGHQ IRUPXOHUHQ YDQ SRVLWLHI JHZHQVW JHGUDJ KHW DDQOHUHQ YDQ KHW EHWUHIIHQGH JHGUDJ HQ KHW EHORQHQ YDQ KHW JHZHQVWH JHGUDJ 'DDUQDDVW KHW VWHOOHQ YDQ JUHQ]HQ DDQ RQJHZHQVW JHGUDJ PHW GH GDDUELM EHKRUHQGH FRQVHTXHQWLHV ï&#x201A;· 3ODQPDWLJH DDQSDN RS EDVLV YDQ JHJHYHQV GLH YHU]DPHOG ]LMQ ELQQHQ GH VFKRRO ï&#x201A;· 3DUWQHUVFKDS PHW RXGHUV HQ VDPHQZHUNLQJ PHW GH NHWHQSDUWQHUV EXLWHQ GH VFKRRO

'H JHGDFKWH DFKWHU KHW SLUDPLGHPRGHO LV GDW PHW HHQ ELM GH VFKRRO SDVVHQGH JRHGH YRUP JHYLQJ YDQ GH SLMOHUV YDQ GH OHHUOLQJHQ LQ GH VFKRRO SRVLWLHI JHZHQVW JHGUDJ ODDW ]LHQ HQ GDW RRN GH OHHUSUHVWDWLHV YROGRHQGH WRW JRHG ]XOOHQ ]LMQ 9RRU YDQ GH OHHUOLQJHQ ]LMQ DDQVOXLWHQG KLHURS LQWHQVLHYHUH JURHSVLQWHUYHQWLHV QRGLJ RP KHW JHZHQVWH UHVXOWDDW YRRU ZDW EHWUHIW JHGUDJ HQ OHHU SUHVWDWLHV WH EHUHLNHQ 7RW VORW LV HU YRRU YDQ GH OHHUOLQJHQ HHQ LQGLYLGXHOH LQWHUYHQWLH QRGLJ GLH DDQVOXLW RS GH YRRUJDDQGH QLYHDXV

,QKRXG ZRUNVKRS ,Q GH ZRUNVKRS ZRUGW GH LQKRXG YDQ 3%6 QDGHU WRHJHOLFKW HQ LV HU YRORS UXLPWH YRRU LQWHUDFWLH 'DDUQDDVW RHIHQHQ GH GHHOQHPHUV PHW HHQ DDQWDO RQGHUGHOHQ YDQ 3%6 ]RDOV KHW NLH]HQ YDQ HHQ DDQWDO NHUQZDDUGHQ HQ KHW IRUPXOHUHQ YDQ SRVLWLHYH JHGUDJV YHUZDFKWLQJHQ

5HVXOWDDW ZRUNVKRS 1D DIORRS YDQ GH ZRUNVKRS KHEEHQ GH GHHOQHPHUV HHQ JRHG EHHOG YDQ ZDW 3%6 NDQ EHWHNHQHQ YRRU GH HLJHQ VFKRRO

7UDQVI\VLNR LV EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

288

0HW 6SURQJHQ 9RRUXLW

+HW UHNHQSURJUDPPD 0HW 6SURQJHQ 9RRUXLW LV KHHO VXFFHVYRO PHHU GDQ YDQ GH VFKROHQ LQ 1HGHUODQG ZHUNW HUPHH 'H UHNHQUHVXOWDWHQ YDQ OHHUOLQJHQ JDDQ VLJQLILFDQW YRRUXLW DOV ]LM OHV NULMJHQ RS EDVLV YDQ GLW RHIHQSURJUDPPD &XUVLVWHQ EHRRUGHOHQ GH FXUVXV PHW HHQ JHPLGGHOG 8 NXQW NLH]HQ XLW FXUVXVVHQ

,Q YLHU ELMHHQNRPVWHQ YDQ XXU WZHH ELMHHQNRPVWHQ ELM GH 9HUYROJFXUVXV NULMJW X YRRU GH EHWUHIIHQGH JURHSHQ RYHU]LFKW YDQ GH UHNHQOHHUOLMQHQ HQ DOOHUOHL KDQGYDWWHQ RHIHQLQJHQ HQ VSHOOHQ RP KHW UHNHQHQ WH YHUEHWHUHQ 8 NULMJW HHQ FXUVXVPDS PHW DOOH VKHHWV ZDDU X ELM NXQW VFKULMYHQ HQ HHQ 5HNHQVSHOOHQERHN PHW DOOH RHIHQLQJHQ HQ VSHOOHQ XLWJHVFKUHYHQ 'H FXUVXV LV KHHO SUDNWLVFK HQ X NDQ HU GLUHFW PHH DDQ GH VODJ 8 ZRUGW HQWKRXVLDVW RP UHNHQRQGHUZLMV WH JHYHQ PDDU GH OHHUOLQJHQ QRJ PHHU

0HQQH ,QVWLWXXW LV EXVLQHVV SDUWQHU YDQ 2LQ2 $GYLHV 9RRUVW ² $PVWHUGDP ² (QVFKHGH ² 2FKWHQ ZZZ RLQR DGYLHV QO

289