Ronduit-Academie 2015 - 2016
www.oino-advies.nl
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave Voorwoord
Hoofdlijn 1: Kind van de 21e eeuw: leren voor de toekomst Inspiratiebijeenkomst: Theatervoorstelling met nagesprek in De Vest Werken vanuit een eigen onderzoeksvraag 21st century skills in een rijke leeromgeving Groepsplannen in ESIS Esis in de klas voor gevorderden Inzichtelijk maken van leergroei Gesprekken met leerlingen, kindgesprekken Coöperatieve werkvormen Feedback geven aan leerlingen Nascholing Birdy
Hoofdlijn 2: Experts in het onderwijs: passie, ambitie en inspiratie Inspiratiebijeenkomst: Adem en IntensiTijd Inspiratiebijeenkomst: Impuls voor cultuur! Gesprekken voor leidinggevenden Duurzame inzetbaarheid: - Timemanagement - Balans in werk en privé - De leerkracht van nu: Proactief, Professioneel én Positief! Coachen van collega’s op de werkvloer IB Kweekvijver Beroepsstandaard en de bekwaamheidseisen voor schoolleiders
Hoofdlijn 3: Maatschappelijk relevant: samen ondernemen Gesprekken met leerlingen, inspraak uit de leerlingenraad Gesprekken met ouders Positief en veilig Leerklimaat: Pedagogisch tact PBS / Omgaan met moeilijk gedrag in de klas
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
1.
KIND van de
21lerenEEUW voor E
•
werken. •
1
Sleutelbegrippen :
•
Ik zie ondernemende kinderen die hun creativiteit in denken en doen inzetten en optimaal gebruik maken van hun digitale vaardigheden.
•
Ik zie kinderen die dicht bij huis naar school gaan en die met hun opgedane kennis en vaardigheden, op een creatieve wijze, de uitdagingen van onze wereld aan kunnen gaan.
Mooi om te zien dat deze kinderen naar Ronduit-scholen gaan!
Passend en uitdagend onderwijs
2
Sleutelbegrippen : Handelingsgericht werken
Kwaliteit van o.a. cultuur- en maatschappiJ educatie
Werken vanuit een eigen onderzoeksvraag
t 072 514 78 30 f 072 514 78 39
Sleutelbegrippen :
Geven van feedback
Digitale leerroutes
info@ronduitonderwijs.nl www.ronduitonderwijs.nl
3
impact van het onderwijs vergroten
Leerlingen betrekken bij eigen leerproces
Rubenslaan 2 1816 MB Alkmaar
Leren zichtbaar maken
Inzichtelijk maken van de leergroei
Toepassen van de 21st century skills
Ronduit basis voor onderwijs
Ik zie nieuwsgierige kinderen met elkaar communiceren en hun sociale en culturele vaardigheden gebruiken.
de toekomst Brede vorming
Ik zie betrokken kinderen die slimme oplossingen bedenken voor ingewikkelde vraagstukken, die elkaar helpen en samen-
samen leren in de elektronische leeromgeving
Inspiratiebijeenkomst: Theatervoorstelling met nagesprek De Toneelmakerij is een van de bekendste theatergezelschappen van ons land. Op 13 november spelen zij een voorstelling voor kinderen en volwassenen (9+). Voorafgaand aan de voorstelling spreken we met de programmeur van Theater de Vest. Op welke gronden selecteert zij voorstellingen voor het onderwijs? We kijken samen naar de voorstelling en gaan daarna in gesprek met de makers over het thema en hoe je hier met kinderen op kunt reflecteren.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Werken vanuit een eigen onderzoeksvraag Titel:
Werken vanuit een eigen onderzoeksvraag
Duur:
Twee middagen
Inhoud:
De betrokkenheid en motivatie van leerlingen vergroten door aan het werk te gaan met hun eigen leer- en/of onderzoeksvragen. Nieuwsgierigheid van leerlingen gebruiken om het onderwijs betekenisvoller en uitdagender te maken. Meer verantwoordelijkheid van de leerlingen voor het eigen leerproces. Waarom zou je aan het werk gaan met onderzoeksvragen? Wat zijn eigenlijk goede onderzoeksvragen? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen de goede vragen stellen? Wat voor werkvormen kun je inzetten bij deze activiteiten? Onderzoeksvragen als zelfstandige activiteit, binnen een thema of verbonden aan zaakvakken?
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
21st century skills in een rijke leeromgeving Leerkrachten van nu staan voor de taak om 21st century skills bij leerlingen te ontwikkelen. Maar hoe doe je dat? Deze vaardigheden ontwikkelt de leerling niet in het luchtledige, hiervoor is een rijke leeromgeving nodig. Het vraagt om een andere aanpak van de leerstof, gericht op onderzoek doen, zelf oplossingen bedenken, reflecteren op eigen werk, samenwerken en meer. Cultuuronderwijs kan hier een waardevolle rol in spelen. Ze biedt leerlingen veel ruimte voor reflectie en experiment. In deze training krijgt de leerkracht inzicht in de 21 century skills en hoe hij zijn onderwijs zo kan vormgeven dat ze gekoppeld worden aan de lesstof. De training verbindt theorie met praktijkvoorbeelden en praktische opdrachten. Voor leerkrachten uit Alkmaar en Bergen wordt deze nascholing bekostigd vanuit de subsidie Cultuureducatie met Kwaliteit. Er zijn geen extra kosten voor de school aan verbonden.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
21st century skills in een rijke leeromgeving
Werkwijze: 1. Startworkshop: Een workshop van 3 uur waarin je leert wat de 21st century skills zijn en wat de relevantie is voor het onderwijs. Via praktijkvoorbeelden wordt duidelijk wat dit voor jouw onderwijs kan betekenen. 2. Twee werksessies van 2 uur waarin je zelf aan de slag gaat met de opgedane kennis. Jouw eigen lespraktijk of cultuuraanbod is het startpunt in deze werksessies. Daarbij zal er voortdurend aandacht zijn voor de kansen die ontstaan als je leerlingen serieus neemt en ze op onderdelen verantwoordelijkheid geeft voor hun eigen leren. Je doet ervaring op in het verrijken of ontwikkelen van lessen met inzet van 21st century skills: - Kritisch en creatief kijken naar je eigen dagelijkse onderwijspraktijk. - Mogelijkheden uitwerken om kunstzinnige en cognitieve vakgebieden te verbinden. - Niet extra, maar anders. - Beleving en betrokkenheid vergroten door de leefomgeving van de leerling in te zetten In onderling overleg gaan de deelnemers zelf aan de slag met praktische uitwerkingen naar keuze.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Inzichtelijk maken van leergroei
In dit traject word je meegenomen in wat werkt voor het leren van de leerlingen, gebaseerd op de theorie van John Hattie. Je leert hoe je zichtbaar maakt wat de toegevoegde waarde is van je onderwijs. Dit aanbod wordt spoedig toegevoegd aan de Ronduit-Academie. Zodra de data bekend zijn, word je hier middels een nieuwsbrief over geïnformeerd.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Gesprekken met leerlingen, kindgesprekken Onderwijsontwikkelingen komen en gaan. Of je je als school nou richt op HGW, HGPD, OGW, OPP, OGO of EGO, alles valt of staat met communicatie! Of je nou in gesprek bent met de ouder, de leerling of een collega, de manier van communiceren is bepalend voor het resultaat. Kindgesprekken zijn nodig om een goede relatie op te kunnen bouwen met de kinderen in je groep. Je leert elkaar beter kennen; wat de onderwijsbehoeften zijn, wat het kind drijft, waar het problemen ervaart, etc. Tijdens deze training wordt een goed begin gemaakt met het voeren van kindgesprekken. In twee dagdelen leer je welke soorten kindgesprekken er zijn binnen het basisonderwijs. Ook ga je aan de slag met je eigen casussen, waarbij communicatievaardigheden een grote rol spelen. Je krijgt praktische handreikingen op het gebied van stappenplannen en organisatie. Programma: Het programma bestaat uit 2 dagdelen, waarbinnen de volgende onderwerpen worden behandeld: 1e bijeenkomst Communicatievaardigheden Leerkrachtvaardigheden Didactisch kindgesprek Kindplan Afsluiting met een huiswerkopdracht 2e bijeenkomst: Bespreking huiswerkopdracht Gesprek op sociaal-emotioneel gebied Nuances van taal Do’s en Don’ts Doelgroep: Leerkrachten basisonderwijs, intern begeleiders en teamleiders.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Coöperatieve werkvormen
Coöperatief leren, of wel samenwerkend leren heeft een cognitief en sociaal doel. We weten dat coöperatieve werkvormen de prestaties van de leerlingen verbeteren. Kinderen discussiëren samen over de leerstof, ze geven elkaar uitleg en informatie en vullen elkaar aan. Zij zoeken samen naar een oplossing en helpen elkaar. Door de samenwerkende opdrachten worden leerlingen aangemoedigd, krijgen ze uitleg en geven ze uitleg. Oefening baart kunst: hoe regelmatiger en systematischer je coöperatieve werkvormen inzet, hoe beter het resultaat. Coöperatieve werkvormen geven ruimte om competenties als samenwerken, creativiteit, communiceren, probleemoplossend vermogen, kritisch denken en sociale en culturele vaardigheden te oefenen en te ontwikkelen, de 21st century skills!
Het programma In deze 2 bijeenkomsten gaan we actief aan de slag met verschillende coöperatieve werkvormen. We bespreken waar je ze in kan zetten. Hoe je klassenmanagement is. Wat coöperatief leren jou en de kinderen oplevert. Wat jouw rol hierin is: organisatie, feedback, evaluatie. Na de 2 bijeenkomsten heb je nieuwe kennis en ideeën om met enthousiasme in je klas te gaan toepassen.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Feedback geven aan leerlingen Leren Zichtbaar maken – John Hattie Kinderen leren voor een heel groot deel door de feedback die ze krijgen van hun leraar tijdens de les. In deze workshop van één dagdeel gaan we hiermee aan de slag. Het gaat om feedback die specifiek gericht is om het léren van kinderen, en in mindere mate op hun sociaal-emotionele gedrag. We nemen hierbij de visie van John Hattie op effectieve feedback als uitgangspunt. John Hattie is een onderwijsonderzoeker die verbonden is aan het Melbourne Education Research Institute in Australië. In 2013 verscheen zijn boek “Leren zichtbaar maken”. Hierin geeft hij een overzicht van onderzoeken die de afgelopen 20 jaar gedaan zijn naar de factoren in het onderwijs die een impact hebben op het leren van kinderen. Feedback is één van de krachtige middelen die een leerkracht kan inzetten om kinderen hun leerdoelen te laten bereiken volgens Hattie. In zijn schaal met effectgroottes die er werkelijk toe doen, voorbij de effectgrootte van 0.40, scoort feedback een effectgrootte van 0.73. In de workshop oefenen we met Hattie’s suggesties voor effectieve en goede feedback: Een korte kennismaking met het gedachtengoed van John Hattie, ‘Leren zichtbaar maken’ Wat is feedback eigenlijk – definitie, omschrijving en inhoudelijke begrippen De samenhang van effectieve feedback met een helder en duidelijk geformuleerd lesdoel (SMART) Niveaus van feedback: je oefent hier praktisch mee, wat doe je, wat zeg je? Feedback is nooit een losstaand onderwerp, maar heeft zijn plek in een doelgerichte les die is opgezet binnen het model Directe Instructie (of IGDI, ADI of EDI – Effectieve directe instructie). Kennis en ervaring van het model Directe instructie wordt als voorwaarde beschouwd voor deze workshop. Aan het einde van deze workshop kun je in de groep binnen je lessen aan de slag met gerichte feedback.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Nascholing Birdy Workshop introductie/kennismaken met “Werken met VLC Birdy” Doel: Aan het eind van de workshop heeft de deelnemer kennis genomen van en inzicht gekregen in de werking en achtergrond van VLC Birdy. De achterliggende didactiek wordt ook kort toegelicht. Doelgroep: Iedere leerkracht die graag wil weten wat er in de groepen (6 t/m 8) met een Elektronische leeromgeving (ELO), zoals Birdy mogelijk is en die openstaat voor vernieuwingen, zoals deze in het onderwijsproces (dus feitelijk iedereen die in het onderwijs werkt). Inhoud: Tijdens deze drie uur durende workshop worden de volgende onderwerpen behandeld: 1. Waarom een ELO zoals Birdy? 2. Wat is en kan VLC Birdy? 3. Wat zijn de opbrengsten? Verder wordt er praktisch gewerkt met Birdy. Binnen een Birdy omgeving wordt kennisgemaakt met de werking ervan en wordt een korte praktische oefening uitgevoerd (inclusief feedback geven aan elkaar) Groepsgrootte: max 12 deelnemers Frequentie: 2 keer per schooljaar (data volgen nog) Locatie: ntb (in ieder geval op één van de PO scholen)
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
2. EXPERTS in�het onderwijs
Ik zie passievolle leerkrachten die.....
passie, 1
Differentiatie
kinderen het gevoel geven dat zij de uitdagingen aan kunnen gaan;
•
kinderen inspireren om verder op zoek te gaan naar kennis en vaardigheid;
•
kinderen bewust maken van hun talenten en hun eigen unieke persoonlijkheid.
Mooi om te zien dat die leerkrachten bij Ronduit werken!
Goed personeelsbeleid
2
Leren van en met elkaar
3
Sleutelbegrippen :
Professionele leidinggevenden
Effectieve administratie
professionele ontwikkeling
uitstralen dat ze plezier hebben in het lesgeven;
voorwaarden :
Sleutelbegrippen : Leren zichtbaar maken
met verstand van de leerstof dit aan kinderen overbrengen;
• •
Ambitie & inspiratie Kwaliteit van de leerkracht
•
lerende organisatie digitale gesprekscyclus
Eigenaarschap inzet functiemix lerende netwerken
Registratie leraren- en schoolleidersregister
Ronduit basis voor onderwijs
Rubenslaan 2 1816 MB Alkmaar
2e graads docenten in het VSO
t 072 514 78 30 f 072 514 78 39
arbeidsparticipatie
info@ronduitonderwijs.nl www.ronduitonderwijs.nl
Inspiratiebijeenkomst Adem en IntensiTijd
Deze training is ontworpen als studiedagdeel voor het onderwijs en als bedrijfstraining. Daarbij wordt een effectieve mix gevormd tussen inspanning en ontspanning. Bezig zijn met creativiteit, adem en je hele lijf brengt deelnemers in een ongewone situatie, waardoor de verhoudingen onderling op een frisse manier worden geherwaardeerd.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Inspiratiebijeenkomst: Impuls voor cultuur!
Gerhardt Heusinkveld geeft leerkrachten via inspirerende voorbeelden en praktische opdrachten een nieuwe impuls om met cultuuronderwijs aan de slag te gaan. Ook toe aan nieuwe input om je cultuurlessen vorm te geven? Even de hark door de platgetreden paden? Gerhardt Heusinkveld geeft een inspirerende workshop hoe je op een nieuwe manier je cultuurlessen vorm kan geven. Gerhardt heeft 10 jaar onafhankelijke ervaring als muziekeducatie-ontwikkelaar en aantal muziekmethodes op zijn naam. Na zijn workshop ga je fris weer je les in om met nieuwe elementen en herziene drive je leerlingen te verrassen.
www.cultuurprimair.nl
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Gesprekken voor leidinggevenden Als leidinggevende in een organisatie waar het kind in de 21ste eeuw én leren voor de toekomst centraal staat, wordt van je verwacht dat je leiding kunt geven aan de professional, zodanig dat deze met passie, ambitie en inspiratie hun werk doen. Dit vraagt iets van de rol die je hebt als leidinggevende. In deze training wordt ingezet op de professionaliseringsthema’s ‘omgaan met verschillen’ en ‘leidinggeven aan veranderingen’.
Doel van de training:
Kennis en vaardigheden opdoen betreffende belangrijke gesprekstechnieken. Inzicht krijgen in je voorkeursstijl in communicatie en het effect dat dat heeft op je omgeving. Zicht krijgen op de communicatiestijlen die er zijn en hoe je deze situationeel in kunt zetten. Zicht krijgen op de doelstellingen van de gesprekken die je voert met je personeel (denk daarbij aan de relatie met integraal personeelsbeleid, de gesprekkencyclus, nagesprekken van klassenbezoeken en het bespreken van de school- en groepsresultaten) en de keuzes die je daarin kunt maken. Kennis en vaardigheden opdoen betreffende reflectietechnieken.
Werkwijze en aanpak: Het traject bestaat uit 2 bijeenkomsten, waarbij de eerste bijeenkomst met name ingezet zal worden voor de overdracht van kennis en theorie en de verbinding wordt gezocht met je persoonlijke voorkeuren en stijlen. Daarnaast wordt in deze bijeenkomst expliciet aandacht besteed aan de doelstellingen van de gesprekken die je voert en de manier waarop je eigenaarschap en de passie, ambitie en inspiratie van je personeel aanspreekt. In de tweede bijeenkomst zullen kennis en vaardigheden betreffende reflectietechnieken een belangrijke rol spelen. Daarbij zal, onder andere op basis van ingebrachte casus, de praktijk concreet worden geoefend. Er wordt daartoe gebruik gemaakt van de inzet van een trainingsacteur, die het mogelijk maakt om directe feedback te ontvangen op je eigen performance.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Balans in werk en privé Iedere medewerker, jong of oud, krijgt te maken met het combineren van bepaalde verantwoordelijkheden en taken in werk en privéleven. Sommige mensen lukt het om alle wensen en ambities in werk en privé te combineren en om dit in gezondheid en met plezier te doen. Andere mensen vinden het lastiger om de balans te houden. Soms leidt dit tot een gevoel van disbalans en lukt het niet meer goed om met plezier en energie te werken. Ook kan het leiden tot spanningen en stressklachten op het werk en zelfs tot ziekteverzuim. Het zorgen voor een goede balans in de dingen die men doet, is van wezenlijk belang voor de gezondheid en inzetbaarheid. Niet alleen op de korte termijn, maar zeker op de langere termijn. Het (weer) de regie nemen over wat belangrijk en nodig is, het maken van keuzen en het regelen van zaken zijn aspecten die een rol spelen bij het vinden van een goede balans. De training Balans in werk en privé is gericht op het verstevigen van de persoonlijke balans van medewerkers waar het gaat om gezondheid en energie in relatie tot verantwoordelijkheden en werkzaamheden in het werk en privé. Dit uitgangspunt sluit naadloos aan op de belofte te werken aan een professionele en tevens duurzame inzetbaarheid van personeelsleden binnen het onderwijs. Deze training bestaat uit 4 dagdelen van 3 uur, verdeeld over verschillende dagen. Na het volgen van de cursus ontvangt u een bewijs van deelname. Bijeenkomst 1: Timemanagement * Bijeenkomst 2: Energiemanagement Bijeenkomst 3: Plannen, prioriteiten en keuzes maken Bijeenkomst 4: Werk en privé dus in balans. * U kunt de workshop Timemanagement ook als losse workshop volgen.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
De leerkracht van nu: Proactief, Professioneel én Positief! Het onderwijs van nu vraagt veel van de bekwaamheden van een leerkracht. We bespreken in deze workshop hoe we deze vaardigheden kunnen versterken in relatie tot het leren van de leerling, het team en de leerkracht zelf. Het creëren van eigenaarschap op deze verschillende niveaus is daarbij telkens het uitgangspunt. Aan de orde komen hoe je je eigen ontwikkeling en talent in kunt zetten om optimale betrokkenheid bij de leerling te creëren, maar ook zelf en samen met je team steeds te blijven leren. Dit uitgangspunt sluit naadloos aan op de belofte aandacht te besteden aan duurzame ontwikkeling; een inspirerende professionalisering met oog voor de experts! Dit inspirerende drieluik is gebaseerd op bestaande theorieën van o.a. Jay Marino. Na de bijeenkomsten kun je direct aan de slag met ideeën en/of verdieping zoeken op basis van een van de achtergronden.
Deze training bestaat uit 2 dagdelen van 3 uur, verdeeld over 2 verschillende dagen.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Timemanagement – de werkdruk beheersbaar maken Er wordt de hele dag een beroep op je gedaan. Het lijkt alsof het nooit ophoudt en alsof alles even belangrijk is. En vaak is het zo dat hetgeen wat op dat moment binnenkomt de hoogste prioriteit krijgt, waardoor de echt belangrijke zaken blijven liggen. Dit soort dagen geven weinig voldoening en het gevoel van werkdruk neemt toe. OinO-Advies biedt met de workshop ‘Timemanagement’ begeleiding bij het indelen van uw tijd, zodat u weer de controle krijgt over uw agenda. Er zal een omslag in denken plaatsvinden over tijdsindeling. Dit zal leiden tot doelgerichter werken, concreet toepasbare tips en een kritische houding naar uw eigen rol in het geheel. Deze opbrengst sluit naadloos aan op de belofte te werken aan een professionele en tevens duurzame inzetbaarheid van personeelsleden binnen het onderwijs. Met deze workshop richten we ons naast leerkrachten die worstelen met hun inspanning voor het primaire proces en de niet-lesgebonden tijd daarnaast, met name ook op internbegeleiders en bouwteamleiders die als midden-managers tussen de directie en leerkrachten opereren en die doorgaans parttime werken, waardoor de werkdruk hoog op kan lopen. Programma In een workshop van een halve dag worden de volgende onderdelen behandeld:
Waar komt uw werkdruk vandaan? Welke stappen onderneemt u om uw tijd anders in te delen? Welke prioritering geeft u aan de werkzaamheden? Methodes voor time management.
Concrete activiteiten. Neem naar deze workshop uw things-to-do-lijst mee!
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Coachen van collega's op de werkvloer Speciaal voor Stichting Ronduit is een scholing van twee middagen samengesteld, waarin de elementaire theorie van coachen wordt besproken en daarbij oefeningen worden aangeboden die de theorie met de praktijk van alledag verbinden. Het gaat dan om de volgende vaardigheden:
Stellen van vragen Een leervraag formuleren Omgaan met verschillen Elkaar leren kennen Rollen van de coach Verantwoordelijkheden Eigenaarschap, vertrouwen en begeleiden en beoordelen
De activiteiten worden gedifferentieerd aangeboden en zijn zo ingericht dat de startende en de gevorderde coach aan het werk gaan met een persoonlijke leervraag. Dat betekent dat alle deelnemers zich op hun eigen niveau ontwikkelen. Doel van de nascholing: Kennis maken (theorie) en oefenen (praktijk) met bovenstaande vaardigheden om de coachvaardigheden van de deelnemers te vergroten. Voor de theorie wordt gebruikt: Coaching in het primair onderwijs van drs. Yvonne Visser, werken vanuit je kern van Fred Korthagen, de TAO van het coachen van Max Landsberg en Ben ik zo duidelijk van Marieta Koopmans. Voor de praktijk gebruiken we praktijkvoorbeelden en werken we met coöperatieve werkvormen. Resultaten voor de deelnemers: Ervaring opdoen t.a.v. van coachen voor de beginnende coaches. Voor de gevorderde coaches gedifferentieerde vervolg- en verdiepingsactiviteiten uitvoeren, gebaseerd op hun ervaringen. Aandacht voor contact voor contract, in - en uit contact, ont-moeten en ontwikkelen, non-verbaal signalen, jouw leermeester, welke rol past bij jou en welke wil je ontwikkelen, verantwoordelijk zijn en autonomie behouden. Werkwijze en opbouw eerste bijeenkomst Bij de start neemt iedere deelnemer een symbool mee (metafoor in de vorm van een voorwerp, verhaal, gedicht, ervaring enz). In een coöperatieve werkvorm leren we elkaar iets beter kennen, onze eigen leervraag t.a.v. coachen formule-ren, inzicht krijgen wat het effect zou kunnen zijn van het coachen voor de leer-kracht, de leerlingen en voor jezelf. Theorie (coaching in het primair onderwijs) en praktijk (coöperatieve werkvorm) t.a.v. het voorgesprek, observeren in de klas en het nagesprek. Het voeren van een (confronterend) gesprek oefenen d.m.v. het STARTT model. Huiswerkopdracht voor de tweede bijeenkomst. Werkwijze en opbouw tweede bijeenkomst We starten met een coöperatieve werkvorm waarbij we de ervaringen van de huiswerkopdracht uitwisselen. We gaan aan de slag met de kernkwaliteiten denken, voelen en willen d.m.v. een kwaliteitsmeter en werken met de logische niveaus van de ijsberg d.m.v. een coöperatieve werkvorm. We voeren een coachgesprek d.m.v. het vierstappenplan van de kernreflectie. Sluiten af met tips en tops
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
IB Kweekvijver
Kweekvijver Interne Begeleiding in combinatie met Mastercourse(s) Het seminarium biedt een kweekvijver interne begeleiding aan van 12 bijeenkomsten waarin de mogelijkheid verwerkt zit om geaccrediteerde onderdelen van de Master SEN af te ronden vooruitlopend op een opleiding tot master SEN. Na afsluiting van de kweekvijver heeft de deelnemer zicht op eigen competenties ten opzichte van de taak en rol van de intern begeleider, weet hij/zij wat er van een intern begeleider in de eigen organisatie wordt verwacht en kan men een inschatting maken van de studie Master SEN begeleiden. Ons aanbod: Dit arrangement is opgebouwd uit mastermodulen uit de specialisatie “begeleiden” van de Master SEN en richt zich specifiek op diegenen die zich willen ontwikkelen tot intern begeleider en met name de begeleidersvaardigheden willen ontwikkelen. De cursus is bedoelt als ‘kweekvijver’ en kan op maat worden gemaakt door de scholen en leidinggevenden uit de scholen te betrekken bij de invulling van het traject. Hiertoe worden apart afspraken gemaakt en het levert zeker een meerwaarde op als de organisatie van de startende IB-er betrokken is bij zijn/haar ontwikkeling. In het programma kunnen 1 of 2 mastermodulen van 6 bijeenkomsten worden opgenomen. Dit levert toekomstige studenten een substantiële verlichting op in de master die zij daarna mogelijk gaan volgen. Met een mastermodule maakt u een verdere stap op uw professionaliseringsladder. U neemt hiermee deel aan een activiteit op een geaccrediteerd masterniveau. Inhoudelijk gaat het om onderwerpen die actueel zijn en die een grote relevantie hebben voor de ontwikkelingen in uw werkveld en op uw vakgebied. De mastermodules zijn praktisch van aard en worden gegeven door docenten die de praktijk van binnen uit kennen. Bij mastermodules wordt bovendien nadrukkelijk een link gelegd met dat wat de wetenschap, nationaal en internationaal, hierin kan betekenen. Alle mastermodules worden ondersteund door een rijke elektronische leeromgeving die u voorziet van gevarieerde bronnen, oefenvormen en illustraties. U besteedt zes dagdelen aan bijeenkomsten met een of meerdere docenten. Een mastermodule wordt altijd afgerond met een toets waarmee u -op basis van de nieuw verworven kennis- een prestatie uitvoert in uw eigen praktijk. Indien u een mastermodule met goed gevolg afrondt, ontvangt u na afloop een certificaat. Programma onderdelen: De eerste bijeenkomsten richten zich op het beroepsprofiel van de intern begeleider en het daarbij behorende competentieprofiel. Aan de hand daarvan bepalen de deelnemers hun leervragen. Tevens stellen de deelnemers zich op de hoogte van de ontwikkelpunten vanuit hun organisatie en de speerpunten in het beleid. Samen leidt dit tot een opleidingsplan dat door de deelnemer, het Seminarium en de leidinggevende van hun school wordt goedgekeurd. Het opleidingsplan wordt ingezet als richtlijn voor het “onderzoek” dat de deelnemers gaan doen met de door hen zelf geformuleerde vragen die antwoord moeten geven op de meer algemene vragen als: Is het IB-schap iets voor mij? Beschik ik over de benodigde competenties en welke wil/moet ik ontwikkelen? Wat vraagt mijn organisatie van een IB-er? Welke investering(persoonlijk) is nodig om de master SEN begeleiden te volgen.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
IB Kweekvijver Voorafgaand aan en aansluitend op de mastermodule worden bijeenkomsten georganiseerd, zodat de deelnemer leert reflecteren op zijn praktijk en met behulp van feedback van collega’s zijn opleidingsplan kan realiseren. Dit doen we aan de hand van thema’s die de deelnemers zelf inbrengen en in de vorm van intervisie. De docent bezoekt de cursisten een dagdeel op eigen locatie en de cursisten maken afspraken voor werkbezoeken aan een collega school/IB-er of binnen de eigen school met de IB-er. Als afsluiting is er een presentatiebijeenkomst waarin de opbrengsten voor de persoon, zijn praktijk en de organisatie worden gepresenteerd. Voorafgaand aan de mastercourse en aansluitend erop zullen drie intervisiebijeenkomsten georganiseerd worden aan de hand van de volgende inhoudelijke thema’s: Begeleiden van collega’s: communicatie Afstemmen van het onderwijsaanbod op onderwijsbehoeftes van leerlingen – de school, de groep, het individu en de rol van de intern begeleider. Leerlingen met speciale onderwijsbehoeften: De rol van de intern begeleider binnen de context van de school en de afspraken binnen het samenwerkingsverband. Hoe ziet de zorgstructuur op school er uit? Het traject wordt afgesloten met een reflectieverslag (evt. in combinatie met de toets van de mastercourse) en een feedbackgesprek met de deelnemer waarin hij zij antwoord probeert te geven op de eerder geformuleerde leervragen. Het is van belang dat deelnemers voldoende gelegenheid krijgen om opdrachten in hun praktijk uit te voeren in de rol van intern begeleider. Er zal een overleg gepland worden tussen opdrachtgever en SvO om te zorgen voor optimale afstemming van de opleiding op de vragen vanuit de organisatie.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Beroepsstandaard en de bekwaamheidseisen voor schoolleiders De Nederlandse Schoolleidersacademie (NSA) heeft in opdracht van het ministerie van OC&W de beroepsstandaard en de bekwaamheidseisen voor schoolleiders in het primair onderwijs geactualiseerd. Dit komt in de plaats van de NSA competenties voor schoolleiders. De beroepsstandaard bestaat uit een competentieprofiel, bekwaamheidseisen en eisen aan verdere professionalisering. De beroepsstandaard is gebaseerd op kenmerken van effectief leiderschap. In de beroepsstandaard zijn vijf aspecten van effectief leiderschap vertaald in vijf basiscompetenties. Er is een instrument beroepsprofiel ontwikkeld, waarmee de deze vijf basiscompetenties vertaald kunnen worden naar de eigen specifieke competenties. (Download de beroepsstandaard). Deze beroepsstandaard en bekwaamheidseisen zijn geheel anders van opzet dan de NSA competenties, die men als een soort ‘afvinklijstje’ kon gebruiken.
In een workshop van 1 dagdeel leert iedere schoolleider het beroepsprofiel en de bekwaamheidseisen voor de eigen schoolsituatie en in te vullen.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
3. MAATSCHAPPELIJK
RELEVANT SAMEN
•
Ik zie scholen met een basis van goed onderwijs en vele extra’s eromheen.
•
Ik zie opvang voor kinderen, sportieve en creatieve activiteiten, extra passende ondersteuning en succesvolle projecten aansluitend op het onderwijs.
•
Ik zie een samenleving in het klein, waarbij samen met kinderen op pad wordt gegaan en waarbij ouders medevormgevers en partners zijn.
ONDERNEMEN
•
Ik zie scholen waarbij het onderwijs in samenhang met anderen wordt ontworpen.
Mooi om te zien dat men het binnen Ronduit vanzelfsprekend vindt om ondernemend te zijn met een vraaggerichte houding naar ouders en kinderen!
Onderwijskundige regie
1
Sleutelbegrippen :
Intensievere samenwerking
2
sleutelbegrippen :
ONtwikkeling van Integrale kind centra
Pedagogisch klimaat
Sleutelbegrippen :
werken met partners die het verschil maken
inspraak en betrokkenheid leerlingen
Bestendiging uitstroom (v)SO
tevredenheid leerlingen/ouders ouderbetrokkenheid
Samenwerking/toeleiding bij overstappen van kinderen
inzet maatschappelijk/ relevante projecten
Ronduit basis voor onderwijs
Rubenslaan 2 1816 MB Alkmaar
t 072 514 78 30 f 072 514 78 39
info@ronduitonderwijs.nl www.ronduitonderwijs.nl
3
positief en veilig leerklimaat
Gesprekken met leerlingen Inspraak van leerlingen voor zowel regulier als speciaal (basis) onderwijs. De school kan de betrokkenheid van leerlingen stimuleren door hen serieus te nemen als deelnemer aan het onderwijs. Hierdoor leren de leerlingen verantwoordelijkheden (van actief burgerschap) op zich te nemen. Met als gevolg dat zij meer het gevoel krijgen te kunnen participeren in de school en zich meer gemotiveerd zullen voelen. (Comber, 2005; Kahne & Westheimer, 2006). Om de burgerschapsvorming van kinderen te bevorderen heeft de overheid deze opgenomen in de kerndoelen en zijn scholen verplicht om hier aan tegemoet te komen. Om het burgerschapsonderwijs vorm te geven, kunnen scholen kiezen voor het opzetten van een leerlingenraad. De leerlingenraad vormt dus een leerwerkplek voor burgerschap en participatie van alle leerlingen, omdat zij overleggen, meedoen, meebeslissen en zo inspraak hebben volgens een democratische procedure (Berlet, 2009). De kennis en vaardigheden die nodig zijn hieraan deel te nemen verbinden wij concreet en zichtbaar aan de competenties Samenwerken, Probleemoplossend vermogen, Creativiteit, Kritisch denken, en Communiceren (J. Voogt). Op basis van dit theoretisch kader weten èn zeggen wij dat het opzetten van een leerlingenraad een praktische vertaling is van onze taak om burgerschapsonderwijs en het leren in de 21e eeuw een plek te geven in ons onderwijs. Bent u op zoek naar deze praktische toepassing van bovenstaande kerndoelen? En wilt u daarom leerlingen stimuleren om mee te denken en mee te praten over wat op school gebeurt? Schrijf u dan in voor deze inspirerende werkbijeenkomst. Inhoud en werkwijze: Waarom? Achtergronden. Theoretisch kader. Wat? We bespreken de verschillende mogelijkheden om inspraak van leerlingen te bevorderen. Het is uiteraard belangrijk om eerst duidelijk te krijgen waar de leerlingenraad zich op moet gaan richten. Hoe doe je dat als school? Een stappenplan? Een regelement? We bespreken en werken aan de route naar een leerlingenraad. Wij informeren door presentatie. U beredeneert en verwerkt dit vervolgens door aan de slag te gaan met een plan voor uw organisatie. 1 dagdeel. Aanbeveling: een afvaardiging van minimaal 2 personen per school zorgt voor een bestuur breed gedragen aanpak.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Gesprekken met ouders Onderwijsontwikkelingen komen en gaan. Of je je als school nou richt op HGW, HGPD, OGW, OPP, OGO of EGO, alles valt of staat met communicatie! Of je nou in gesprek bent met de ouder, de leerling of een collega, de manier van communiceren is bepalend voor het resultaat. In een effectieve training van twee dagdelen leer je als team één taal spreken waarmee je zowel ouders, leerlingen als collega’s bereikt. Ook, of misschien wel juist op de momenten dat het moeilijk wordt. Want communicatie is de basis, de lijm, de oplossing!
Programma 1e bijeenkomst: Een conflict?…geen probleem! Een ruzie tussen kinderen, met ouders of collega’s. Emoties kunnen soms hoog oplopen. En dan denk je een conflict te hebben opgelost…gaat het onderhuids gewoon weer verder en bloeit er een nieuw conflict op. Hoe los je dit soort conflicten op? Deze training gaat uit van het zoeken naar een oplossing i.p.v. te focussen op het probleem. Je leert in de training middels communicatie conflicten op te lossen met blijvend resultaat waar alle partijen zich in gehoord en erkend voelen. 2e bijeenkomst: In gesprek met ouders Werken met kinderen betekent ook communiceren en samenwerken met ouders. Ouders en school hebben elkaar nodig om een optimale begeleiding te kunnen bieden aan het kind. Goed in contact komen en blijven met ouders is niet altijd eenvoudig. In deze training worden gesprekstechnieken direct gekoppeld aan herkenbare situaties uit de onderwijspraktijk.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Positief en veilig Leerklimaat: Pedagogisch Tact NIVOZ Algemene informatie over de persoonlijke ontwikkelingstrajecten Pedagogische Tact Algemeen Vanuit zijn missie besteedt het NIVOZ in zijn programma’s bijzondere aandacht aan de pedagogische dimensie van het onderwijs. Dat betekent bijzondere aandacht voor het leraarschap als een typisch relationeel beroep en aandacht voor het schoolleiderschap als dienend en leidend in dit opzicht. Leraarschap en schoolleiderschap zijn niet eerst competenties, maar kwaliteiten van de persoon (leraar/schoolleider, wie ben je?). Deze relationele kwaliteiten bepalen niet alleen het pedagogisch klimaat in een school, maar blijken in de klas de onderwijsresultaten belangrijk mee te bepalen, zo leert onderwijsonderzoek. Welke leraar of welke schoolleider wil je eigenlijk zijn, wat zijn je ambities, wat zijn je sterke kanten en wat denk je dat je hier op school in de weg staat om deze te laten zien? Dit zijn de vragen van het traject Pedagogische Tact dat het NIVOZ aanbiedt en mutatis mutandis de vragen van het traject Pedagogisch Leiderschap. Beide trajecten zijn typisch persoonlijke ontwikkelingstrajecten, geen cursus, geen programma, maar een ontwikkelingsweg die je zelf gestalte geeft. In de meeste gevallen is heel concreet het resultaat dat leraren dichter bij hun leerlingen komen en van hen meer terugkrijgen. Zij krijgen meer tijd, meer waardering, voelen zich minder belast en zien zichzelf effectiever met een groter professioneel welbevinden als resultaat. Voor schoolleiders is het resultaat meestal dat zij dichter bij hun opdracht als moreel kompas en dichter bij hun leraren komen en hen kunnen waarderen en stimuleren, met meer vertrouwen en zelfvertrouwen, met meer gezag en ook daarom met meer rust en openheid voor wat leraren bezighoudt. Het traject Pedagogische Tact Pedagogische tact (PT) wordt kortweg gedefinieerd als “Het goede doen, op het juiste moment, ook in de ogen van de leerling”. Een hoog ontwikkelde kwaliteit van relatie of verbondenheid, in dit geval een pedagogische relatie tussen leraar en leerling, docent en student. Niet alleen van belang voor de weg naar volwassenheid, maar net zo goed voor het onderwijsresultaat van de leerling of student (als we in het vervolg spreken over leerlingen sluiten we studenten in; hetzelfde geldt voor leraar en docent). PT of tactvol handelen vragen een relatie die gekenmerkt wordt door openheid en sensitiviteit voor wat een leerling bezighoudt of voor wat deze nodig heeft en vertrouwen in zijn wil om te groeien. Dit wordt door leerlingen begrepen. Zo ontstaat wederkerigheid en vanuit deze relatie gedeelde verantwoordelijkheid. Leraar en leerling(en) als werkeenheid met de leraar als eindverantwoordelijke en gezagsdrager.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Positief en veilig Leerklimaat: Pedagogisch Tact
Het (groei)proces of proces van bewustwording dat door het traject wordt opgeroepen laat zich beschrijven aan de hand van drie kernervaringen: Zelfonderzoek (het onderkennen en loslaten van (voor)oordelen, cynismen en angsten), de ervaring van authenticiteit of eigenheid die vrijkomt (hier worden vaste voornemens geformuleerd) en het vormgeven aan de voorgenomen praktijk. Wat intuïtief aanwezig is krijgt taal en vorm. Het trajectmateriaal bestaat vooral uit eigen praktijkervaringen (lived experience), biografische ervaringen, eigen reflecties en groepsreflecties. De trajectdocenten dragen zorg voor een veilige sfeer, geven richting, bemiddelen nieuwe ervaringen en ondersteunen bij het vinden van een manier om met het onderwijssysteem en zijn eisen om te gaan. Zij wijzen ook de weg naar belangrijke bronnen van inspiratie en naar theorie, die praktijkervaringen inzichtelijker kan maken. De werkvormen zijn gevarieerd, ook afhankelijk van de samenstelling van de groep en de beschikbare tijd. Van meet af aan is de vraag aan de orde “welke leraar wil ik zijn en wat heb ik daarvoor nodig”? In veel gevallen wordt dit begeleid door een zelfgekozen pedagogische belofte, waarin men zichzelf voorneemt voortaan consequent iets te doen of niet te doen (met vaak grote gevolgen). Voorbeelden van werkvormen of methoden zijn: ervaringsreconstructie, de dialoog met de leerling, de kinderfoto (“wat had hij/zij toen nodig?”) of de pedagogische biografie, het beschrijven van betekenisvolle ervaringen of anekdotes, observatie van de eigen situatie. Tussen de bijeenkomsten wordt in de eigen praktijk van alledag gewerkt aan concrete opdrachten als onderdeel van het eigen ontwikkelingsproces, dus niet ter beoordeling. Het traject Pedagogische Tact is een ontwikkelingstraject, waarin het handelen en de persoon van de leraar centraal staat. Vanuit de eigen werksituatie gaat de deelnemer aan de slag met drie kernvragen: 1. Onderzoek van ontkoppelingen. 2. Formuleren van ‘statement’ (omkering van de ontkoppelingen). 3. Opstellen en uitvoeren van plan van aanpak. De strategie staat beschreven op de site http://nivoz.nl/trajecten/ met de theoretische onderbouwing. Van deelnemers wordt verwacht dat zij: de overtuiging hebben dat de ontwikkeling van de leerling centraal staat; affiniteit hebben met de uitgangspunten “hetkind” (www.hetkind.org); 90% aanwezig zijn en zich committeren met groepsafspraken over ‘huiswerk’ en portfoliogebruik.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Positief en veilig Leerklimaat: Pedagogisch Tact
Doelstellingen Het traject PT moet gezien worden als een persoonlijk ontwikkelingstraject waarin deelnemers: Leren zichzelf los te maken van tijdsdruk, van alles dat ‘moet’ en van allerlei hindernissen die je in je werk met de leerlingen ervaart; Leren om te gaan met tegendruk (van leerlingen, ouders, collega’s, etc.) dooreigen belemmeringen te onderkennen en een professionele openheid te creëren; Leren om in contact en gesprek met de leerlingen helder te zien wat zij van hen vragen, hoe hiermee om te gaan en wat je hen kunt bieden; Leren te vertrouwen op de motivatie en ontwikkelingsmogelijkheden van de leerlingen en daarmee ruimte te scheppen; Leren leerlingen te zien als medestanders, jonge mensen die zich graag willen ontwikkelen en die kunnen helpen bij het onderwijswerk en een bron van energie kunnen zijn omdat ze laten zien wat ze in hun mars hebben. Leren binnen de school de ontkoppelingen te signaleren en interventies te plegen t.b.v. verbonden relaties. Leren hun handelen te legitimeren m.b.v. theorie en ervaringsreconstructies. Organisatie/Programma Het programma bestaat uit 5 bijeenkomsten van gemiddeld 5 uur. Tussen de bijeenkomsten moet rekening worden gehouden met opdrachten, samenwerking met directe collega’s (mede leidinggevenden en leraren) en interactie met leerlingen en ouders. Tijdens de bijeenkomsten wordt gewerkt met interactieve werkvormen, die een sterk beroep doen op een actieve bijdrage van de deelnemer. Diepgaande casestudies worden gebruikt om deelnemers te laten reflecteren op cruciale beslismomenten, die kenmerkend zijn voor pedagogische tact. De trajecten staan onder leiding van ervaren en inspirerende begeleiders. Ieder traject wordt afgesloten met een eindpresentatie door de deelnemers, waarbij zij op basis van hun portfolio in beeld brengen welke ontwikkeling zij hebben doorgemaakt. Deelnemers pedagogische tact ontvangen een bewijs van deelname met een toegekend aantal uren van registerleraar.nl.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de KG & Rolf organisatie Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
PBS /Omgaan met moeilijk gedrag in de klas
Omgaan met moeilijk gedrag in de klas In samenwerking met Rondom onderwijs zal er aanbod geplaats worden ten aanzien van het omgaan met moeilijk gedrag in de groep.
Dit aanbod wordt spoedig toegevoegd aan de Ronduit-Academie. Zodra de data bekend zijn, word je hier middels een nieuwsbrief over geïnformeerd.
OinO-Advies, Ondernemers in Onderwijs, is onderdeel van de Rolf groep
Voorst – Amsterdam – Assen – Barendrecht – Enschede – Ochten - www.oino-advies.nl
Hoofdkantoor OinO-Advies Rijksstraatweg 104 7383 AW Voorst ) 0575 – 490 576 Kantoor Amsterdam ) 020 - 2610 987 Kantoor Assen ) 0592 – 201 005 Kantoor Barendrecht ) 0180 - 700 207 Kantoor Enschede ) 053 - 2032 016 Kantoor Ochten ) 0344 – 700 200
www.oino-advies.nl