Mecitozu Kaymakamligi - Salnamelerde Mecitozu

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

1

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

2

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

1

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

2

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

İçindekiler Başlarken Editörden Sunuş Teşekkür

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

I. BÖLÜM Abdizade Hüseyin Hüsamettin Efendi’nin [1869-1935] Amasya Tarihi Adlı Eserinde Mecitözü

..................................................................................................................................................................................................

II. BÖLÜM 1870-1907 Yılları Arasında Yazılan Sivas Vilayeti Salnamelerinde Mecitözü

.........................................................................................................................................................................................................................................................

4 5 7 8

9

15

III. BÖLÜM Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Mecitözü İle İlgili Belgeler A. Mecitözü Kazasının Rabt ve İlhakı 57 B. Hükûmet Konağının İnşaatı 79 C. Çeşitli Konularda Yazılmış Belgeler 101 157 D. Elvan Çelebi Tekkesi Hususunda ...................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................

IV. BÖLÜM Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Temettuat Defterlerinde Mecitözü

...............................................................................................................................................................................................................................................................

177

V. BÖLÜM Mecitözü Redif Taburu

...................................................................................................................................................................................................................................................................

187

..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

191

VI. BÖLÜM Çeşitli Haritalar

VII. BÖLÜM Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Belgelerin Kod ve Özetleri Osmanlı Belgelerinde Kullanılan Fon Kodları ve Açıklamaları

...........................................................

193 205

VIII. BÖLÜM Fotoğraflarda Mecitözü

...............................................................................................................................................................................................................................................................

207

......................................................................................

3

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

Değerli okuyucular,

M E C İ T Ö Z Ü

Başlarken

Çorum, son yılların sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda ülkemizin atılım yapan, yükselen değer taşıyan kentlerinin başında geliyor.

Hiç kuşku yok ki bu yükselişte Çorum’un ilçelerinin topyekûn katkısı asla yadsınamaz. Her bir ilçesinde tarihe tanıklık etmiş, zaman içerisinde insan hayatına damgasını vurmuş, çağlara mal olmuş sayısız değer vardır. İşte Mecitözü gerçeği bunlardan biri… Çorum ilçeleri arasında önemli bir yer tutan, özellikle sivil mimarisi ile öne çıkarak adından söz ettiren, son derece özel ve özgün mimarisi ile gelecekte de bölgenin tanıtımında başrolü oynayacak Mecitözü her geçen gün yeni projelerle kendinden söz ettiriyor.

Tarihin derinliklerinden büyük bir titizlik ve özenle gün ışığına çıkarılan anıtsal yapılar olsun, sanatsal eserler olsun, her biri tarihsel kimlik taşıyan ve döneminin sosyal ve ekonomik ortamını, yaşam şartlarını, insan felsefesini, düşünce, fikir ve inanç yapısını ortaya koyan kültürel kaynaklar olsun; her biri geçmişle günümüz arasında bir köprü teşkil ediyor, kuşaklar arasında iletişimi sağlıyor, yeni ufuklara yönelirken fikir bazında bir temel oluşturuyor.

Bu bağlamda Mecitözü Kaymakamlığı son derece önemli, kültürel bir çalışmayı daha halkımızın istifadesine sunuyor: Zaman ve Belgelerde Mecitözü… Mecitözü’nün tarihsel ve kültürel derinliğini ortaya koyan, son derece ilginç belgeleri orijinalleriyle birlikte meraklılarına sunarken Mecitözü’nün bilinmeyen tarihine de ışık tutuyor.

Osmanlının geleneksel ve sağlam arşivcilik anlayışının bir örneği olan bu değerli eser, Mecitözü’nün geçmişi ile bugününü mukayese bakımından da kayda değer bir belge niteliği taşıyor.

Dünü bugüne ve yarına taşımak gayreti ile hazırlanmış, titiz bir çalışma örneği olarak karşımıza çıkan Mecitözülülerin başucu kitabı niteliğindeki eser için çaba gösteren, fikir geliştiren, projelendiren ve emek veren herkesi kutluyor; Mecitözü’nün tarihsel kimliğini pekiştireceğine, tanıtımına değerli katkılar sağlayacağına gönülden inandığım “Zaman ve Belgelerde Mecitözü” kitabının hayırlı olmasını diliyorum.

Sabri BAŞKÖY Çorum Valisi

4

Z A M A N

Editörden

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

“Önce kültür” diyerek çıktık yola… Çünkü hepimiz kültürün kozasında şekilleniriz. Hepimiz kültür üzerinden sosyalleşir ve kültür üzerinden birey haline geliriz. Tam bu noktada süreklilik kavramı önem arz eder. İşte biz Mecitözü’nde yaptığımız çalışmalarla sürekliliği aktarabileceğimiz tarihi ve kültürel değerleri ön plana çıkarmaya çalıştık. Kimlikli bir Mecitözü için tarihi korumacılık çalışmalarına giriştik. Bu çalışmalar hiç kuşkusuz devam etmelidir. Tüm kültürel değerleri ile sokak dokuları ve diğer değerleri ile bütüncül tarihi korumacılık vizyonu geliştirmeliyiz. Biz ve bizden sonraki yönetici ve yaşayanlar için bu vizyon yol gösterici olmalıdır.

“Zaman ve Belgelerde Mecitözü” kitabı Mecitözü’ne dair yayınlanan ilk kitap olma özelliğini taşıyor. Kitabımızda, Osmanlı devlet arşiv belgelerinde Mecitözü (kadim dönemdeki ismiyle avkathacıköy) ile ilgili belgeler transkript edilerek, bir ilçe ile ilgili neredeyse bütün arşiv belgeleri transkript edilmiş, bir bölümü bu kitapta diğer önemli bölümü ise Mecitözü Kent Müzesi ve Kültür Evi ile Mecitözü Hükümet Konağı’ndaki kiosklar vasıtasıyla araştırmacılar ve halkımızın hizmetine sunulmuştur. Ayrıca “Zaman ve Belgelerde Mecitözü” kitabında Sivas Vilayet’i Salnamelerinde Mecitözü ile ilgili bölümler transkript edilmiştir. Son olarak Hüseyin Hüsamettin Efendi’nin “Amasya Tarihi” adlı önemli eserinden Mecitözü ile ilgili bilgiler derlenerek bir araya getirilmiştir.

“Zaman ve Belgelerde Mecitözü” kitabı bizlere özellikle iki şeyi vurgulamaktadır. Birincisi; Osmanlı Devletinin güçlü bir devlet geleneğine sahip olduğunu ve Antik Roma döneminden süregelen kadim kayıt tutma geleneğine sıkı sıkıya bağlı kaldığını göstermektedir. Mecitözü ölçeğinde küçük bir yerleşim yerine ait yüzlerce ve hatta binlerce kayıt ve belgeye ulaşmak mümkün olmaktadır. Bu kitabın ikinci vurgusu ise, Mecitözü ilçemizin tarihikültürel derinliğidir. 1890’larda 160 köyün bağlı olduğu önemli bir idari merkez olması bunun göstergesidir.

Mecitözünün tarihsel ve kültürel derinliğini ortaya koymaya çalıştığımız ve hiçbir akademik iddiası olmayan bu eserin hazırlanmasında emek veren çalışma arkadaşlarıma şükranlarımı sunarım.

Cüneyt EPCİM Mecitözü Kaymakamı

5

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

6

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Sunuş MECİTÖZÜ GEÇMİŞİNİN DERİNLİĞİNİ ARAŞTIRIYOR Meydan-çarşı-mahalle bütününe gidişteki bu aşamalar tamamlandığında kuşkusuz Mecitözü, ülke düzeyinde hak ettiği yeri alacaktır. Çünkü ülkemizde kültürel mirasın yeniden gündem oluşturmaya başladığı günümüzde, Çorum ve çevresi de yeni başlıklarla “gün yüzüne çıkmaya” başlamış bulunuyor.

Çorum’un Mecitözü ilçesi, son yıllarda çok yönlü girişimlere tanık olmaktadır. İki yönlü bu yoğun girişimlerin bir bölümü, geçmişten günümüze ulaşabilen mimarlık mirasının, özgün geleneksel dokusunun, kimliklerine uygun, “bütüncül bir anlayışla” yeniden yaşama geçirebilme çalışmalarını içermektedir. Kısa sürede ulaşılan nitelikli sonuçlar, Çorum’un ilçeleri açısından büyük bir başarı olarak değerlendirilmelidir.

Hiititlerin büyük coğrafyasının odak noktası olan Çorum, ilçeleriyle birlikte tarihin her dönemini içeren zenginliği ve bir dizi değeriyle, ülkemizde kısa zamanda önemine uygun yerini almış olacaktır. Bu aşamada Mecitözü de, değişik dönem yapılarıyla “öne çıkacak” durumdadır. Termal alanda yer olan Roma kalıntıları ve diğerleri bunun somut kanıtlarıdır.

Sizlere sunulan belgelerde de sürekli belirtildiği gibi, Mecitözü’nün anıtsal yapıları, Anadolu’nun toplumsal varlığında iz bırakmış kimlikleri barındırmaktadır. Bunların onarılarak yaşatılmış olması, Mecitözü’ne “anlamlı bir derinlik” kazandırmaktadır.

Tüm bu dönemlere dönüp baktığımızda, geçmiş belge ve buluntular büyük önem taşımaktadır. Sürekli altını çizdiğimiz “yol haritası-kent envanteri-kent müzesi”nin gerekliliği açısından da, yayınlanan “Zaman ve Belgelerde Mecitözü” başlıklı bu önemli çalışma, gidilen yolun doğruluğunu kanıtlayacak niteliktedir.

Anadolu’nun Türkler tarafından alınmasından sonra bu bölgelerin kısa sürede farklı bir yapıya kavuşmasında rol oynayan, “düşünce ve inanç kültürüne” büyük katkı sağlayanların bu çevrede yoğunlaşmış olması tesadüf değildir.

Bunların yanı sıra, Mecitözü’nün diğer tarihsel kamu yapılarının da son yıllarda büyük bir hızla yoğun çabalar sonucu onarılarak özgün varlığına kavuşturulması, yeni işlevlerle donatılarak algılanabilir bir kimliğe ulaşmış olması önemli bir değişmedir.

Belge bırakan toplum olmak, dünü bugüne ve geleceğe taşımakla mümkündür. Mecitözü’nün bu görevi de başarmış olması, sevindirici bir olaydır. Benzer çabalar Çorum’un tüm ilçeleriyle birlikte başarıya ulaştıkça, bu büyük “tarih-kültür kenti” ayrıcalıklı yapısını somutlaştırmış olacaktır.

Tarihsel kimliği olan bir yerleşmede geçmişin okunabilmesi, çarşı-konut ilişkisinin algılanabilirliğine bağlıdır. Bu açıdan bakılınca, çarşının ve ilginç geleneksel dokusu olan sokakların araştırma- projelendirme aşamasına gelmesi, Mecitözü’ne “tek boyutlu bakmamanın” somut bir işaretidir. Şimdi sıra yıkılmış olan Saat Kulesi’nin, bulunduğu yerde varlığını yeniden duyurmasıdır.

Yaşamımın-anılarımın kenti Çorum’a özverili katkı sağlayanlara, bu yayın nedeniyle başarılar dilerim. Ayrıca “değerli” kaymakamımız Cüneyt Epcim’in şahsında Mecitözü’nün kimliğini sürekliliğe dönüştürenleri içtenlikle kutlarım.

Prof. Dr. Metin Sözen ÇEKÜL Vakfı Başkanı

7

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Teşekkür Mecitözü’nde restorasyon çalışmalarına ve bu kitabın yayımlanmasına katkılarından dolayı Çorum Valisi Sabri Başköy’e, Mecitözünde restorasyon çalışmalarına ve kültür varlıklarının korunmasına verdiği destekten ötürü Vali Nurullah Çakır’a Mecitözünde restorasyon çalışmalarına fikri ve teknik destek veren ÇEKÜL Vakfı Başkanı Metin Sözen ve uzman ekibine, Osmanlı Devlet Arşivleri’nde bulunan belgelerin teminini sağlayan değerli hemşehrimiz Hacı Haldun Şahin’e, Kitap çalışma ekibi; Murat Tezcan’a, Kemal Kılıcıkesen’e, Mustafa Sarıkaya’ya, Lokman Turan’a, Burhan İmrak’a Mizanpaj ve grafik tasarımda Yasin Kavlak’a, fotoğrafların çekilmesinde Ahmet Köklükaya’ya, Değerli görüşleriyle çalışmamıza destek veren araştırmacı/yazar Ethem Erkoç’a,

Teşekkür ediyoruz...

8

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

I. Bölüm

Abdizade Hüseyin Hüsamettin Efendi’nin [1869-1935] Amasya Tarihi Adlı Eserinde Mecitözü

9

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

ABDİ-ZADE HÜSEYİN HÜSAMEDDİN EFENDİ’ NİN (1869- 1936) AMASYA TARİHİ ADLI ESERİNDE MECİTÖZÜ ….

kendine mu’azzam bir konak inşâ ve mahdûmu Mustafa Paşa dahî evkâfını tanzîm ve bunun mahdûmu el-Hâcc Süleyman Beg, câmi’i tecdîden tevsî’ ve önünde bir medrese binâ iderek bir kasaba haline koymuşlardır.

Amasya sancâğı, şârken ve cenûben, Tokad; ve şimâlen Canik ve garben Çorum sancâklarıyla mahdûd olub, Amasya Hâcıköyü, Havza, Köprü, Ladik, Mecid-özü ve Merzifon kazâlarını hâvîdir. Şimdiki halde Sivas vilâyetine merbûtdur.

1291 hudûdunda kazâ teşkîl olunarak kâ’immakâmın idâresine virilmiş ve 1306 hudûdunda bir mekteb-i ibtidâ’î binâ ve 1312’de /392/ mekteb-i rüşdiye tahvîl olunarak tabur merkezi olmuş ve ibtidâ binbaşı olan Karslı Ahmed Şükrü Beg bir hamam ve kıraât-hâne ve kâ’im-makâm İskilibli İsmail Kemâl Beg 1316’da müceddid bir hükûmet konağı, bir sa’at kulesi binâ ve Hâcı Süleyman Beg’in câmi’-i şerîfini tâ’mir ve bir minâre-i latîfe ilâveten inşâsına himmet iderek kazânın eşrâf ve efrâdı bezl-i i’ânât husûsunda yek-diğerine müsâbakât ve ibrâz-ı hamiyyet itmişlerdir.

Hâl-i hâzırda, yedi kazâdan müteşekkil olan bu sancâk, a’sâr-ı sâlifede merkez-i saltanat ve on sancâğı hâvî merkez-i vilâyet, ba’dehû on sekiz kazâya hâkim bir livâ merkezi olarak, taksimât-ı siyâsîye i’tibâriyle pek çok tahavvülâta ma’rûz olduğu halde, şöhret-i kadîmesini muhâfaza itmişdir.

El-yevm nüfûs-ı ‘umûmîyesi iki yüz seksen bin raddesindedir.1 ….

Altıncısı Mecid-özü Kazâsıdır ki Amasya’nın cenûba doğru garb taraflarını muhît olub şarken Amasya, garben Çorum, cenûben Zile ve şimâlen Hâcıköyü kazâlarıyla mahdûddur. Merkezi Avkat köyü civârında iki tepenin düzce olan sırtlarında kâ’in Mecid-özü kasabasıdır. Bu kasaba; Avkatlı /391/oğlu Hâcı Ali Ağa‘ya nisbetle “Hâcıköyü” dimekle de meşhûr olduğundan bâlâdaki Hâcıköyü ile aralarını tefrîk içün buna Avkat Hâcıköyü, ona Gümüş Hâcıköyü dinmekdedir.

Bu kazâ; Mecid-özü, Tanun-özü, Varay nâmlarıyla meşhûr üç kazâdan müteşekkil olduğundan iki yüz kırk kadar kurâyı, yedi nâhiyeyi, ellibin kadar nüfûs-ı ‛umûmîyeyi hâvî olduğu halde merkezi olan Mecid-özü kasabası üçyüz kadar hâneyi muhtevî ufak bir şehir-i cedîddir. Kasabanın manzara-i ‘umûmîyesi latîf olub kadîmen Bayındırlu Sülâlesinin nüfûz ve idâresi altında bulunmakda idi.

Bayındır Uruğundan olan Baba İlyas Horasanî evlâdı Amasya’da nüfûzları zâ’il oldukda bu kazâya nakl-i ikâmet iderek muhâfaza-i mevcûdiyet itmişlerdir. Mecid-özü kasabasının kurbinde bulunan Bayındır karyesi vaktiyle büyükçe bir kasaba olduğunu el-yevm karyenin cesâmeti anlatmakdadır. Bu karye mükemmel kaldırımlar ile mezîn bağları, bağçeleri latîf ve mebzûl, mevki’i düzgün olduğundan vaktiyle bir kasaba olduğundan şübhe yokdur. /393/ Kibâr-ı meşâyih-i sâlifeden “Balım Sultân” dimekle meşhûr eşŞeyh Şehabeddin Balî Baba hazretlerinin Mecid-özü kasabası kurbinde tekyesi, türbesi olub Mecid-özü emîri bulunan Cibril-zâde elHâcc Türkâd Beg tarafından 836’da binâ idilmiş ve evkâfı tanzîm olunmuşdur. Meşhûr ziyâret-gâhdır. “Zünnûn-ı Mısrî” dimekle meşhûr Zünnûn Baba’nın türbesi dahî bu Mecid-özü kasabasının garb-ı cenûbî tarafında yakın bir mevki’inde olub bu da ziyâretgâh-ı meşhûrdur. Bu Zünnûn Bâbâ’nın târihi, dâstânı meşhûr olub

Bu kasabanın yeri; devr-i kadîm-i Danişmendî’de kâdı-i bilâd-ı Rûm olan Abdülmecid-i Hervî mâlikânesi olduğu münâsebetle 530 târihlerinden beri “Mecid-özü” dimekle meşhûr olduğu vesâ’ik-i atîkadan anlaşılmakdadır. Avkat Köyü bu kasabanın garb-ı şimâlisinde olub Pontus Kral-zâdelerinden birinin adı olduğu ve bu köyde meşhûd olan kal’a-i kadîme harâbesi bu Avkat’ın olub icrâ-yı hükûmet itdiği elsine-i âmmede deverân itmekdedir.

Bu kazâda meskûn olan Türklerin ekserisi Bayındır, Kayı Uruklarından olub Tatar, Kürd dahî bulunmakdadır. Merkezi olan kasaba kadîmen bir köy halinde olub Avkatlı-zâde el-Hâcc Ali Ağa 1140 târihinden i’tibâren bu köyde ikâmet ve kesb-i nüfûz ve iktidâr eylediğinden 1168’de bir câmi’-i şerîf ve hamam ve mekteb ve 1 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 1, s. 3

10

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Sivas hükümdârı “Köse Peygamber” dimekle meşhûr Sultân Eratna Beg’in veziri olan Alâeddin Ali Şâh Rumî bu Elvân Çelebi‘nin âmmzâdesi olduğundan müşârün-ileyhin hayrâtını idâre idecek evkâf-ı cesîme ihyâsında Elvân Çelebi’ye mu’âvenet ve Tanun-özü’nü Muhlis Paşa evlâdına i’tâ itmiş idi. Bu cihetden paşa-yı müşârün-ileyhin evlâdı bu kazâda müddet-i medîde nâfizü’l-kelim olmuşdur.

bâb-ı sânîde zikr idilecekdir. Saltanât-ı celîle-i Osmâniye’yi on sene kadar işgâl itmişdir.

Kazânın hâvî olduğu nevâhi-i seb’âdan biri Aştagul nâhiyesi‘dir.

Kazânın cenûb taraflarını muhît olub kuyûd-ı atîkada “Üstâcoğlu” dimekle mukayyed olan bu nâhiyenin adı Aştagul, Actavul, İştagul, Eştakul, İctavul gibi sûr-ı muhtelifede zabt ve kayd idilmekdedir. 675 hudûdunda Mecîd-özü kadıları bu Üstâcogul karyesinde ikâmet ve bütün vesâ’ik-i şer’iyeyi “el-kâdı bi-medînetü Aştagul” diye imzâ itmelerine bakılırsa vaktiyle bu nâhiyenin bir kazâ merkezi olduğu anlaşılır.

4-Kayı nâhiyesi‘dir ki: kazânın cenûb-ı şarkiyesini muhît olub Oğuz Türklerinden Kayı kâbilesinden bir kısmı bu nâhiyede ikâmet eylediklerinden Kayı nâhiyesi dinmişdir. El-yevm Kayı nâmıyla meşhûr bir köy bulunmakda olub Kürdler meskûndur. Devr-i celîl-i Süleymanî’de Rûm-ili fütühâtı terakkî eylediğinden selâtin-i âl-i Osmân hazerâtının mensûb olduğu Kayı kâbilesi efrâdından olan bu köy sekenesi Rûm-ili’ye nakl-i vatan eyledikde Amid vak’asında Bıyıklı Mehmed Paşa‘ya karşu koyub da mağluben ihrâc idilen Kürdlerden bir kısmı buraya iskân idilmişdi. /396/

2-Zünnûn-âbâd nâhiyesi’dir ki kazânın garb-ı cenûbi taraflarını ihâta ider. Bu nâhiyenin kadîmen bir kazâ olduğu ve merkezi de Elvân Çelebi karyesi bulunduğu vesâ’ik-i atîkadan anlaşılmakda /394 olub 1263 târihlerine kadar Zünnûn-âbâd kazâsı nâmıyla meşhûr olduğu hâlde mu’ahharen nâhiye hâline ifrâğ ve Mecîdözü kazâsına ilhâk idilmişdir. 930 târihine kadar bulunan vesâ’ik-i şer’iyyede bu nâhiye Tanun-özü dimekle mukayyed olduğu hâlde bu târihden sonra Zünnûn-özü, Zünnûn-âbâd sûretinde yazıldığına bakılırsa bâlâda mezkûr olan Zünnûn Baba‘nın nâmıyla yâd idilmiş olduğu anlaşılır.

5-Kara Ya’kub nâhiyesi‘dir ki: Kayı nâhiyesinin cenûbunda vâki’ olub bu nâhiyede ikâmet iden Türk Oymaklarından Kara Cacalı Türkmen aşîreti begi Kara Ya’kub Beg‘in zîr-i nüfûz ve idâresinde bulunduğu münâsebetle Kara Ya’kub nâhiyesi dinmişdir.

6-Kışlâcık nâhiyesi‘dir ki: Kazânın garb-i cenûbî taraflarını muhît olub Muhlis Paşa evlâdından Gıyaseddin Mehmed Çelebi‘ye zaman-ı emâretinde bu nâhiye kışlak olmak üzre virilmiş ve ikâmet itdiği yere Kışlâcık karyesi dinüb mu’ahharen nâhiyenin alem-i mahsûsu olmuşdur. Bu nâhiyenin ekser sekenesi Baba İlyâs Horasânî’nin evlâdı zânn olunur. 1317 şevvâlinde Selânik’de vefât iden mülgâ üçüncü ordu müşîri Amasyalı Hüseyin Fevzi Paşa bu nâhiyedendir.

3-Elvân Çelebi nâhiyesi’dir ki kazânın şimâli taraflarını muhît olub merkezi Elvân Çelebi nâm-ı diğerle Elvân Çelebi karyesidir. Elvân Çelebi hazretlerinin burada ikâmetinden evvel bu nâhiye “Tanun-özü” dimekle meşhûr bir kazâ olub Zünnûn-âbâd nâhiyesi de bu kazâ dâhilinde idi. Bu kazânın teşkîlât-ı kadîmesine dikkat olunursa Tanun-özü, Mecid-özü nâmıyla iki kazâdan ibâret olub Mecid-özü’nün kazâ merkezi Aştakul karyesi, Tanun-özü’nün kazâ merkezi de Tanun karyesi olduğu anlaşılır. Bu kazâya 727 târihlerinde Tanuk kazâsı ve merkezine Tanuk kasabası dinmekde iken mu’ahharen galât olarak Tanun dinmişdir.

7-Varây nâhiyesi‘dir ki: Kazânın şârk taraflarını muhît olub Türkmen ümerâsından Şerefeddin İnacoğulları bu nâhiyede ikâmet itmişlerdir.

Bunlara Şerefoğulları dinir. Şerefler karyesi bunların makârrı olub elyevm bu köye galat olarak Şerefder dinmekdedir. Tatar beglerinden Olcaytu Sultân Varây kasabasında ikâmet eylediğinden burada câmi’i ve zâviye binâsıyla nâmını ibkâ ve Ece Sultân dimekle iştihâr itmişdir.

Meşhûr Zünnûn Baba bunun ahfâdından olub zâviye şeyhliğinden bir tâtâr ocağı uyandırmağa çalışmış ise de kendi ocağını söndürmüşdür. /397/

727’de Baba İlyas evlâdından Muhlis Paşa-zâde Aşık Paşa bilâd-ı Mısriyeye azîmet eylediğinden mahdûmu Elvân Çelebi bu Tanunözü‘ne gelüb ikâmet ve pederinin Kırşehri‘nde /395/ vefâtı üzerine tavattun itmiş ve 753’de gâyet latîf, mermerden masnû, ufak bir câmi’-i şerîf ve önünde kendisine bir türbe ve garb tarafında cesîm bir zâviye ve bunun şimâl tarafında i’mâret-hâne ve bir hamâm inşâ iderek Tanun-özü’nü ihyâ eylediğinden bu kasaba; bu hayrâtın binâsından sonra Elvân Çelebi kasabası nâmıyla yâd idilmeğe başlamışdır.

Amasya’da icrâ-yı emâret iden Banukşâh Şerefoğulları’ndan olub evlâdı Varay kazâsında iki yüz sene kadar ikâmet itmişdi. Zünnûn Baba bu ocağı söndürmekle iştihâr itmişdir.

11

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

Amasya Merkez Kazâsı

Bunlardan Esen Beg-zâde Ali Paşa meşhûr olub Amasya hükümdârı Devâtdâr Ahmed Çelebi’ye kayın peder olmuş idi. Şeyhü’l-İslâm-ı esbâk Amasyalı Kara Halil Efendi bu nâhiyedendir.

Bu kazâdan Elvân Çelebi Sülâlesi, Şeref Sülâlesi, Cebele Sülâlesi, Avkatlı Sülâlesi nâmlarıyla dört sülâle-i mühimme zuhûr iderek kazâya icrâ-yı nüfûz itmişlerdir. Sinîn-i ahirede Kürd Milli Sülâlesi dâhi iştihâr eylediyse de şöhreti, kazanın hâricine çıkmamışdır.

Defterdâr-ı meşhûr Mehmed Recâ’î Efendi Elvân Çelebi Sülâlesinden ve nâhiyesindendir.2

Müslim Zükûr* :23268 İnâs* : 23082 Havza Kazâsı Zükûr :8283 İnâs : 8072

Amasya Sancâğı; Amasya, Erba‘a, Havza, Zü’n-nûn, Zeytûn /107/ Zîle, ‘Osmancık, Gelgiras, Köprü, Gümüş, Ladik, Mecid-özü, Merzifon kazâlarından müteşekkil olduğu 1254’de ikmâl idilen tahrîr-i umûmî de nüfûs-ı zükûrunun resmen bâliğ olduğu mecmû’ı şudur: Amasya Sancâğı’nın nüfûs-ı ‘umûmîyyesi

44560 65 6350 416

Rûm Zükûr :1314 İnâs : 1247

Zükûr :28 İnâs : 49

Zükûr :4652 İnâs : 4514

Zükûr :12288 İnâs : 12021 Köprü Kazâsı Zükûr :20280 İnâs : 19871 Lâ dik Kazâsı Zükûr :7867 İnâs : 7641 Mecîdözü Kazâsı

Zükûr :1788 İnâs : 1672

Zükûr :1791 İnâs : 1763

Zükûr :557 İnâs : 548

Zükûr :2273 İnâs : 2151

Zükûr :134 İnâs : 146

Zükûr :2626 İnâs : 2250

Zükûr :18268 İnâs : 17538

Zükûr :202 İnâs : 198

Zükûr :466 İnâs : 356 /109/

Kıbtî Zükûr :21 İnâs : 19

Zükûr :137 İnâs : 149

Merzifon Kazâsı Zükûr :12017 İnâs : 11850

Zükûr :4373 Zükûr :389 Zükûr :310 İnâs : 4221 İnâs : 365 İnâs : 347 GENEL TOPLAM Müslim Ermeni Rûm Kıbtî 202246 23079 24560 1033 Hristiyan 48672 Müslim 202246 Mecmû’-ı nüfûs-ı livâ 250918

51361 Şu nüfûs-ı zükûra bir misli nüfûs-ı inâsın ‘ilâvesiyle hâsıl olan netice-i ‘umûmiyye dahî şudur: Müslim Kıbtî Ermenî Rûm Hıristiyân Müslim Mecmû’-ı nüfûs-ı livâ

Ermeni Zükûr :4652 İnâs : 4514

Gümüşhâcıköyü

…….

Müslim Kıbtîî Ermenî Ma’denci Rûm

M E C İ T Ö Z Ü

89120 130 12700 832 13662 89120 102782

* Zükûr : Erkekler,

İnâs: Kadınlar

Müsâfir-i müslim ve hrıstiyân hâric olan şu yerli nüfûs-ı umûmiyye-i livâ içinde 491 nefer Katolik ve 1665 nefer Protestân Ermeniler de dâhildir. Binâ’en-aleyh: Hâl-i hâzırda Amasya Sancâğı’nda yerli hrıstiyânların mecmû’ı sancâk nüfusunun ancak beşte birini teşkîl itmekdedir. Fakat 1254’de muharrer olan hrıstiyânlar, mecmû-ı nüfûsun yedide biri idi.

Ba’dehû tevârîh-i muhtelifede Gelgiras, Merzifon ile Zü’n-nûnâbâd Mecîd-özü ile Zeytun, Köprü ile tevhîd ve Erba’a, Zile Tokad Sancâğı’na ‘Osmâncık da Çorum Sancâğı’na ilhâk olunarak Amasya Sancâğı yedi kazâdan /108/ müteşekkil olduğu 1330’da yerli nüfûs-ı ‘umûmiyye-i livâ şudur:

1254 yılından 1330 tarihine kadar Amasya Sancâğı’na binlerce müslim muhâcirler geldigi ve Erba’a, Zile, ‘Osmâncık gibi üç mühim kazâ diger livâlara virildigi hâlde Ermenilerin 12700 nüfûsu,

2 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 1, s. 228-232

12

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

23079, Rûmların 416 nüfûsu, 25460 hattâ 65 Kıbtî bile 1033 ‘adedlerine /110/ bâliğ oluyor da 89120 nüfûs-ı İslâmiyye ancak 202246 ‘adedini buluyor. Binâ’en-aleyh: hrıstiyânların hele Rûmların tezâyidi şâyân-ı hayretdir.

M E C İ T Ö Z Ü

yındır Beg, Taşan Beg ayârında bir zât idi. Pederinin i’mâr itdiği Bayındır kasabasında otururdu. Burası şimdi köy haline inmiş, şimâl-i garbiyesinde Mecidözü kasaba olmuşdur.

Varay kazâsı, Emîr Babuk Şâhoğlu İmâdeddin Esen Beg’in idâresinde idi. Şimdiki “Şerefder-Şerefler” köyü’nde ikâmet iderdi. Moğol beglerinden Acaytu Bay, Ece Beg bu kazânın şimdiki merkezi olan Varay kasabasında otururdu. Lâkin Esen Beg’in nüfûz /10/ ve ikbâli Zile kazâsına kadar câri idi. Zile’yi idâre iden Şemseddin Sâlis Beg meşhûr idi. Bundan sonra Kara Ca’fer Beg, Esen Beg’in bir mu‘temedi idi.

Çünkü 1294 tarihinden i’tibâren Trabzon vilâyeti ve Canik Sancâğı kurâsından her sene yüzlerce Rûm dilli hrıstiyân Becenekler, Kumânlar gelüb Amasya Sancâğı kurâsına müste’cir sıfatıyla yerleşdiler. Müste’cîren yerleştikleri İslâm çiftliklerini on beş, yirmi sene sonra cebren zabt ve tasarruf iderek eski mutasarrıflarını def’ itmişlerdir.

Bâlâda muharrer 202.246 nüfus-ı İslâmiyyeden sülüsânı Oğuz Hân neslinden ya’ni Türkmen olub sülüs-i âhirin nısfı Tatar, Kumûk, Lekzi, Nogay ve nısf-ı diğerinin sülüsânı, Çerkes, Kürt ve sülüs-i diğeri de Gürci, Laz olduğu tahmîn olunmakdadır3.

Şimdiki Çorum vilâyetine hâkim olan emîr-i kebîr Şerefeddin Osmân Beg bin Gâzi Mehmed Beg Osmâncık Kal’asında oturur; Hâcı Hamza İskilib, Çorum ve mülhakâtında hükmünü yürütürdü.

Birâderi Nureddin el-Hâcc Hamza Beg şimdiki Hâcı Hamza kasabasına hâkim olan kal’asında ikâmet iderek birâderine mu’in olurdu. 5

…. Şâm hükümdârı Tanış Hân Selçûkî pek meşhûrdur. Ba’dehû Amasya hükümdârı olan Avk Hân bu Tanuş Hân‘ın oğlu olmalıdır. ‘An’anât-ı mahalliyeden müstefâd üzre bu Avk Hân Amasya hükümdârının oğlu olub Mecid-özü Kasabası kurbinde vaktiyle bir kazâ merkezi olan şimdiki Avgat Karyesi’nin şimâl-i garbîsinde bir kal’a inşâ ve “Avgat” nâmiyle tesmiye itmişdir. Avgat Avk’a mensûb dimekdir.

Tânûn kazâsı adıyla meşhûr olan şimdiki Mecidözü kazâsına Bayındıroğlu el-Hâcc Şemseddin Mehmed Beg bin Saltuk Beg hâkim olarak öteden beri Kürtoğullarına münkâd idi. Şâdgeldi Paşa’nın galebe itmesine yardım idenlerdendi. /70/ 6 …… Şehzâde Çelebi Mehmed, 788 senesinde doğmuş olub Amasya’ya /159/ geldiği zaman on üç yaşında bir genç idi. Lâlâsı Ali Paşa gâyet şecî‘ ve müdebbir bir zât idi. Bundan evvelki lâlâsı Yakut Paşa da meşâhir-i şüce‘ândan idi. Ali Paşa, müdebbir-i memleket, Yakut Paşa muhâfız-ı vilâyet sayılırdı. Şeh-zâdenin mu’allimi Niğdelioğlu Sûfi İmâdeddin Bâyezid Çelebi idi. 7

Avk, yavk vezninde avcı bir kuşa dinir. Lugaten avik dahî dinmişdir. Evliyâ Çelebi Seyâhat-nâmesinde Ladik Kasabası’nı binâ iden Amasya kaya sırasından ya’ni mülûkundan “Havik” dediği, bu Avik olmalıdır. Sivas mülhâkâtından Hafik Kasabası’nı ve kal’asını binâ iden her hâlde bu “Avik Hân” olacakdır.

……

Ba’dehû kable’l-hicre 1520 tarihine kadar müte’addid Amas, Argun, İli, Senus, Sulim, Kavus, Mengır gibi hükkâm-ı Tûrânîyye Amasya’da hükûmet itdikleri zann olunur. Çünkü bunlardan Amas Hân tarihen “Amantas” dimekle ma’rûf olub Harşenun kıt’asında akvâm-ı mütecâvire ile harb itmişdir. 4

Amasya’nın hâricinde Amasya ittifâkına giren beglerden Ladik emîri Mes‘ûd, Mecidözü emîri Cibrîl-zâde Hâcı, Tokad hâsseten Köprü emîri Taşan-zâde Ali, Ahmed, Kasım Begler Kara Devlet Şâh’a karşı koymuşlardı. 8

……

…..

Havza kazâsında oldukça nüfûz ve şöhreti olan Tur Ali Begzâde Bereket Şâh bunlara nisbetle o kadar nüfûzu yokdu. Fakat Mecidözü kazâsına hâkim olan Alaeddin Saltuk Beg bin Ba-

5 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 3, s. 6-7

3 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 2, s. 65-67

7 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 3, s. 100

4 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 2, s. 80

8 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 3, s. 103

6 Abdizade Hüseyin Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi, Cilt 3, s. 44

13

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

MECİTÖZÜ KASABASINDA DÂİRE-İ ASKERÎ Sâl-nâme-i Vilâyet-i Sivas [Sivas Vilayeti Salnamesi] Hicrî 1321[ Miladi 1903/1904]

14

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

II. Bölüm

1870-1907 Yılları Arasında Yazılan Sivas Vilayeti Salnamelerinde Mecitözü

15

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

2

Mukaddime

Sâl-nâmelerin kavâid-i ciddiyesi bu gün o derece mütehakkık bulunuyor ki bu vâdîde tafsîl-i mütâlaât hemen hemen zâid göriniyor. Maa-hazâ şurası şâyân-ı beyândır ki son zamânlarda en vâsi‘ bir fenn-i dakîk hâlini alan istatistik ma‘lûmâtının esâslı meâhizinde bulundığı içün sâl-nâmeler gitdikce mütezâyid bir kıymet-i mahsûsa iktisâb idiyor. Bir memleket ve vilâyetin ahvâl-i târîhiyyesinden, [ğ]ilm-i maâdine, ilm-i ahvâl-ül-arzına ve bu gibi usûl u fünûna derece-i taallukından bahs iden, o memleket veya vilâyetin turuk-i mevcûdesini, ihrâcât ve idhâlât ve masârifâtını, hey’et-i idâresini, me’mûrîn-i mühimmesini en sarîh bir selâmet, en kat‘i bir vuzûh ve isâbetle gösteren bu eserlerin hâlen ve âtiyen meâhiz-i istatistikiyye ve târîhiyyenin mühimleri arasında bulunacağı pek küçük bir mülâhaza-i akliyye ile ta‘yin ider. Hem fennî ma‘lûmât te’mîn ve hem birçok mevâdde reh-nümâlık îfâ eyliyen bu âsârın mümkin mertebe mükemmeliyyetle neşr idilmeleri lüzûmı ise pek zâhirdir.

Asr-ı hümâyûnları her dürlü terakkiyât-ı mâddiyye ve ma‘neviyyeye tecellî-gâh-ı müstesnâ bulunan pâd-şâhımız veliyy-i ni‘met bîmentemiz şevketlü efendimiz hazretlerinin sâye-i füyûzât-ı vâye-i mülûk-ânelerinde evvelce birkaç vilâyet merkezinde ve pek basît bir kisve-i ibtidâiyyede neşr idilen sâl-nâmeler bir sür‘at-i sâhîha ile bi-t-tekemmül her yerde intişâra başlamış ve mûcib-i şükr-i mahsûs bulunan tekemmülât-ı vâkıa her sene daha dîde- pîrâ bir hâlde manzûr-ı uyûn-ı iftihâr olmakda bulunmuşdur.

Vilâyetimizce de geçen sene emsâliyle hemân hemân kâbil-i kıyâs olamıyacak derecede muntazam ve musavver olarak bir sâl-nâme-i resmî tertîb olunmuş ve sûretle âsâr-ı lâ-tuhsâ-yı terakkî-i asr-ı pâd-şâhîye bir lâhîka-i bi-t-tezeyyün daha inzımâm eylemişdi.

16

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

17

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

3

Sâl-nâme-i mezkûrun tarz-ı tertîbi yeni ve mündericâtının mütenevvi‘ bulundığı hâlde elde bir mukalled veya nümûne bulunmadığı cihetle mündericâtı, kalben ârzû olundığı gibi tafsîl ve tenvî‘ ve bi-l-hâssa tesâvîr-i mahalliyye teksîr olunamamışidi. Her ibtidâda noksân görülmek ve terakkıyât-ı kâ‘ide-i tedrîce tâbi‘ bulunmak îcâbât-ı tabî‘iyyeden oldığı ve feyzcûş-ân-ı asr-ı hümâyûn önünde bu noksân-ı tabî‘iyyede tekemmüle müncezib ve tâbi‘ bulundığı cihetle geçen seneki nüshadan oldukca daha ziyâde muntazam ve müretteb ve muhteviyyât-ı mütenevvi’ resimleri güzîde ve kesîr olarak sene-i cedîdeye âid işbu eserin neşrine ibtidâr olundu.

Bi-l-vesile ed‘iye-i mefrûza-i velî-nîmet bî-ment-i a‘zamîyi tekrâr ve bu vecîbe-i rıkkıyyeti îfâ dolayısıyla eseri ma‘nen dahî pîrâye-dâr eyleriz….

18

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

19

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

-239-

Mecîdözü Kazâsı Livânın cihet-i garbîsinde vâki‘ olub merkez kazâ Avkat Hacıköyü nâmında ve merkez livâya on iki sâat mesâfede bir karyedir Bunda bir hân ve bir hamâm ve otuz dükkân olub ebniye-i mîriyyeden [mîrîden] bir hükûmet konağı ve bir Telgraf-hâne ve rüşdiyye mektebi vardır bu kazâda elli câmi‘ ve sekiz mescid ve bir medrese ve altmış bir İslâm ve iki Hristiyân mektebi vardır ve mezkûr câmi‘-i şerîflerden merkez kazâda bulunan câmi’-i kebîri bin iki yüz târîhinde Avkatlı Zâde Süleymân Bey binâ itmişdir E‘izze-i kirâmdan Elvân Çelebî ve Zü-n-nûn-ı Mısrî ve Şeyh Şiblî ve Dilek Ata Sultân ve Miyâne Sultân ve Bî-kes Sultân ve Bâlur Sultân bu kazâda medfûn ve Elvân Çelebî’nin tekye ve zâviyesi ma‘mûr ve mekşûf olub merkad-i şerîfleri ziyâret-gâhdır Müşârün-ileyh hazretleri meşhûr ve ma‘rûf Âşık Paşa sülâle-i tâhirelerinden idügi vakf-nâmelerinde musarrahdır Bu kazâ altı nâhiye ve altmış karye ve dört bin sekiz yüz elli sekiz hâne ve on bin altı yüz yirmi dört İslâm ve iki yüz altı Hristiyân nüfûsunı hâvîdir ve bundan mâ-adâ kazâ-i mezkûrde üç yüz iki hânede bin beş yüz on üç nüfûs muhâcirîn meskûndur ve Karadağ ve Ortadağ nâmlarıyla iki orman olub kerâste ve mahrûkât kat‘ı ve fürûht olunur Şeker-âb ve Çorum ırmakları kazâ derûnundan cereyân ve arazîyi saky ider ve cins-i hayvânâtdan deve manda esb merkeb sığır koyun keçi bulunur Dört yüz yirmi altı bin sekiz yüz dönümlük yirmi bir bin üç yüz kırk kıt‘a arâzî olub kuvve-i inbâtiyesi birden beşe kadar ve mahsûlât-ı arziyyesi hınta şaîr ve bu gibi hûbûbât ile haşhâşdan ve sebze elma ve ermûd ve ayva ve erik ve kızılcık ve üzüm gibi meyvelerden ‘ibâretdir ve masnûât yünden Acem şâlına benzer şâl ve pâmukdan beyâz bez ve kıldan çûl ve çûvâl ve kendirden sicim ve urğan yapılur ve cum‘a günleri hafta pâzârı kurılur.

20

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 6 ( M İ L A D İ 1 8 8 8 )

21

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

-215-

Mecîdözü Kazâsı Livânın cihet-i garbîsinde olub merkez livâya on iki sâat mesâfede bir karyedir Bunda bir hân ve bir hammâm ve otuz dükkân olub ebniye-i mîriyyeden [mîrîden] bir hükûmet konağı ve bir Telgraf-hâne ve bir rüşdiyye mektebi vardır Bu kazâda elli câmi‘ ve sekiz mescid ve bir medrese ve altmış bir İslâm ve iki Hristiyân mektebi vardır Bu kazâ altı nâhiye ve yüz altmış karye ve dört bin dokuz yüz yirmi hâne ve on dört bin kırk altı İslam ve yüz altmış üç Hristiyân nüfûsunı hâvîdir ve bundan mâ-adâ kazâ-yı mezkûrde üç yüz iki hânede bin beş yüz on üç nüfûs muhâcirîn meskûndur ve Karadağ ve Ortadağ nâmlarıyla iki orman olub kerâste ve mahrûkât kat‘ı ve fürûht olunur şeker-âb ve Çorum ırmakları kazâ derûnundan cereyân ve arâziyi saky ider ve cins-i hayvânâtdan deve manda esb merkeb sığır koyun keçi bulunur Üç yüz altmış dört bin üç yüz seksen üç dönümlük yirmi beş bin elli üç kıt‘a arâzî olub kuvve-i inbâtiyyesini birden beşe kadardir ve mahsûlât-ı arziyyesi hınta şaîr gibi hûbûbât ile haşhâşdan ve sebze ve elma ve ermûd ve ayva ve erik ve kızılcık ve üzüm gibi meyvelerden ‘ibâretdir ve masnûât yünden Acem şâlına benzer şâl ve pamukdan beyâz bez ve kıldan çûl ve çuvâl ve kendirden sicim ve urğan yapılur ve Cum‘a günleri hafta pâzârı kurılur.

22

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 8 ( M İ L A D İ 1 8 9 0 )

23

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

71

Mecîdözü Kazâsı

Meclis-i De‘âvî

Meclis-i İdâre

z

Mehmed Efendi Kotar Ağa Mâl Kâtibi Mehmed Saîd Efendi Tahrîrât Kâtibi Ârif Efendi â

Sanduk Emîni Ahmed Efendi

’

A ’ z â

Reîs Kaymakam Hûlusî Bey Nâib Alî Rızâ Efendi Müftî Efendi Mustafâ Efendi A

Reîs Nâib Efendi Abdullah Efendi İbrâhîm Efendi Boris Ağa Kâtip Osman Efendi Nüfûs Mukayyidi

Emlâk Komisyonu

Meclis-i Beledî

Kazâ-i Mezbûrun Mahallât ve Kurâ ve Hâne Nüfûsunun Adediyle Müdîr ve Nevvâb ve Me’mûrîn-i Sâirenin Esâmîsi Nevâhî

Müdîrân

Nevvâb

Nefs-i Mecîdözü

Kaymakamlıkdan

Niyâbetden

Kurâsı

Kezâ

Kezâ

Gelengirâs

Kezâ

Kezâ

Verây

Ömer Efendi

Zünnûn

Kâtib

Tabu Kâtibi

Kurâ ve Mahallât 3

Hâne

Ve Gayr-i Nüfûs-ı Müûslim Müslim 57

89 26 Hasan Efendi

6963 28

33

Yekûni

151

24

576

1463 2222

85

13024

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 2 8 8 ( M İ L A D İ 1 8 7 1 )

25

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Mecîdözü Kazâsı

Meclis-i Deâ‘vî

Meclis-i İdâre Reîs Kaymakam Abdulkerîm Nâfiz Bey

Kâtib Osmân Efendi Nüfûs Mukayyidi

â

Müftî Efendi

z

Boris Ağa

Nâib İsmaîl Resmî Efendi Mustafâ Efendi

A‘

Sandûk Emîni Ahmet Efendi

â

İbrâhîm Efendi

A‘

Abdullah Efendi

z

Reîs Nâib Efendi

Mehmed Efendi Kotar Ağa

Mâl kâtibi Hüseyin Efendi Tahrîrât Kâtibi Ömer Efendi

Emlâk Komisyonu

Meclis-i Beledî

â z A‘

A‘

z

â

Sandûk Emîni

Reîs

Kazâ-i Mezbûrun Mahâlat ve Kurâ ve Hâne Nüfûsunun Adediyle Müdîr ve Nevvâb ve Me’mûrîn-i Sâirenin Esâmîsi

Kayma- Niyâbetden Nefs-i Mecîdözü kam…

…

Tabur Kâtibi …

Kurâsı

Nevâhî

Müdîrân Nevvâb Kâtib

Kurâ ve Mahâlât 3

Hâne …

Ve Gayr-i Müslim

Nüfûs-ı Müslim

57

576

Kezâ

Kezâ

…

…

89

…

…

6963

Gelengirâs Kezâ

Kezâ

…

…

26

…

28

1463

Hasan Efendi

…

33

…

…

2222

Verây Zünnûn

Ömer Efendi

Y e k û n ı

26

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 2 8 7 ( M İ L A D İ 1 8 7 0 )

27

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Mecîdözü Kazâsı Kaymakam Hüseyin Hûlûsî Bey

Hâcı Mustafâ Efendi Hâcı Mehmed Efendi Kotar Ağa

Kâtib Ahmed Hamdî Efendi

Emlâk Komisyonu

A‘zâ -yi Müntehabâtı Tabî ‘iyyesi

Mümeyyizât

Reîs Nâib Efendi

Meclis-i İdâre Sanduk Emîni Hüseyin Türâlî Efendi

Meclis-i De‘âvî

Reîs Kaymakam Bey Nâib Alî Rızâ Efendi Müftî Efendi Mâl Müdîri Mehmed Saîd Efendi Tahrîrât Katibi Ârif Hikmet Efendi Hüseyin Ağa Ömer Efendi ve İbrâhîm Efendi

Meclis-i Beledî Reis Vukûât Kâtibi Mehmed Şevkî Efendi İbrâhîm Efendi Ahmed Efendi Kirkor Ağa

A‘ z â

A‘ z â

Reîs Abdi Bey Mustafâ Ağa Süleymân Ağa Kirkor Ağa

Rüsûmât Me’mûru Alî Efendi Tapu Kâtibi İbrâhîm Efendi

Telgraf Me’mûru Hâfız Abdullah Efendi Varay Nâhiyesi Müdîri Âsım Bey

28

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 2 8 9 ( M İ L A D İ 1 8 7 2 )

29

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 0 ( M İ L A D İ 1 8 8 2 )

Mecîdözü Kazası Kaymakam Mehmed Cemîl Efendi

Nâib Yahyâ Niyâzî Efendi A‘zâ-yı Müntehabe

Meclis-i İdâre-i Kazâsı

A‘zâ-yı Tabîiyye

Reîs Kâim-mâkam Efendi Hasan Ağa

Tâib Efendi

Mustafâ Ağa

Mâl Me’mûru Rızâ Efendi

Hamparsum Ağa

Tahrîrât Kâtibi İbrâhîm Efendi

A‘şâr ve Ağnâm Dâiresi

Mahkeme-i Bidâyet

Me’mûr İsmâîl Sabrî Efendi

Reîs Tâib Efendi

Başkâtib Mehmed Tâha Efendi

Müstantık Hüseyin Sezâî Efendi

İkinci Kâtib İbrâhîm Edhem Efendi

Başkâtib Hasan Hâmî Efendi Müstentık Muâvini Halîl Efendi İkinci Kâtib Edhem Efendi İcrâ’ Mübâşiri Hâci Efendi Diğeri İstefan Ağa

30

A‘zâ

Ağob Ağa

Anbâr Me’mûru Mehmed Sebâtî Efendi

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 0 ( M İ L A D İ 1 8 8 2 )

Meclis-i Beledî

Tahrîr Komisyonu

Reîs Sâdık Efendi

â

Sanduk Emîni Ahmed Efendi

z

‘

Kâtib Ömer Efendi

‘

z

Nişân Ağa

A

â

Hüseyin Ağa

A

Abdî Ağa

Zirâat Komisyonu

Maa-Tahrîr Virgi Kâtibi Bekir Efendi Refîk Hamdi Efendi Mehmed Efendi Ömer Efendi Hâci Ahmed Efendi Karabet Ağa

Muhâcir Komisyonu

‘

Mustafâ Ağa

‘

Mustafâ Ağa

A

â

â z

Hâci Mehmed Efendi

A

Reîs Şevket Efendi

Muhammed Efendi

z

Ârif Efendi Hâci Mustafâ Efendi Ağob Ağa Kâtib Veliyy-üd-dîn Efendi

Ba‘zı Me’mûrîn

Tahsîl-dârân Ser-tahsîl-dâr Abdullah Efendi

Mekteb-i Rüşdiyye Muallim-i Sânîsi İbrâhîm Hakkı Efendi

Süvâri Osman Efendi

Bevvâb Mustafâ Efendi

Diğerleri Neferât 6 Piyâde Ali Efendi

Telgraf Me’mûru Hâfız Efendi Sanduk Emîni Hâfız Şerîf Efendi Nüfûs Mukayyidi İbrâhîm Efendi

31

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 1 ( M İ L A D İ 1 8 8 3 )

Mecîdözü Kazâsı Nâib Mustafâ Efendi

A‘zâ-yı Müntehabe

Kaymakam Âkif Efendi

Meclis-i İdâre-i Kazâ

A‘zâ -yı Tabî‘iyye

Reîs Kaymakam Efendi

Hasan Efendi

Nâib Efendi Hâcı Ahmet Efendi Mâl Me’mûru Tâha Efendi Karabet Ağa

Tahrîrât Kâtibi İbrâhîm Efendi

A‘şâr ve Âğnâm İdâresi

Me’mûru Ahmed Efendi

Mahkeme-i Bidâyet

Reîs

Nâib Efendi

Anbâr Me’mûru İbrâhîm Edhem Efendi

â

Ağob Ağa Başkâtib Fikrî Efendi

z

İkinci Kâtib Efendi

Müstantik Muâvini Halîl Efendi

‘

Müstantik Hüseyn Sezâî Efendi

İkinci Kâtib Edhem Efendi

A

Başkâtib Nûrî Efendi

İcrâ Mübâşiri Hâcı Efendi Diğeri İstefan Ağa

32

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 1 ( M İ L A D İ 1 8 8 3 )

Meclis-i Beledî

Tahrîrât Komisyonu

Reîs Edhem Efendi

Maa -Tahrîr Virgü Kâtibi Edhem Efendi

z â

Nişân Ağa

Mehmed Efendi

A ‘

Refîkî Hamdi Efendi

Hüseyin Ağa

Hâcı Ahmed Efendi

Kâtib Ömer Efendi Sanduk Emîni Ahmet Efendi

Karabet Ağa

Muhâcir Komisyonu Reîs Şevket Efendi Ârif Efendi Hâcı Mustafâ Efendi

A

A ‘

Mustafâ Ağa

â

â

Hâcı Mehmed Efendi

‘

Mehmed Efendi

z

Zirâat Komisyonu

Ömer Efendi

z

A

‘

z

â

Abdî Ağa

Mustafâ Ağa

Ağob Ağa Kâtib Veliyy-üd-dîn Efendi

Ba‘zı Me’mûrîn Ser-tahsîl-dâr Hüseyin Efendi

Mekteb-i Rüşdiyye Muallim-i Sânîsi

Süvâri 6

İbrâhîm Hakkı Efendi

Piyâde 7

Telgraf Me’mûru Hâfız Efendi

Bevvâb Mustafâ Efendi

Sanduk Emîni Şevket Efendi Nüfûs Mukayyidi İbrâhîm Efendi

33

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 6 ( M İ L A D İ 1 8 8 8 )

-100Kargın

Atîs

Balçık

Şeyh Halîl Tekyesi

Çubuk Azîziye Kazâsı Esâmî-i Nevâhî Kuzıgüdenli

Akkışla

Sarıoğlan

Tuzhisâr

Bürüngöz

Elbaş

Egrek

Karamanlı

Eymüruşağı

Gökyeri

Karapınar

Beserek

Pâzârsu

Aşağıkızılçevlik

Gümüşgün

Kemergân

İğdecik

Palâs

Sarımsaklı

Güllivîrân

Karacafenik

Pâzârvîrân

Hâne

Toklar

Çâğşâk

Mes‘ûdiye

Kazancık

Karakuyu

Altıkesek

Palâk Amasya Sancağı Nefs-i Amasya Kazâsı Esâmî-i Nevâhî

Hakla

Arslan

Ulus

Tuzsuz

Kızılkışlacık

Zoğla

Mahmadlar

Eymir

Kerne

Boğa

Akvîrân

Eyemi

Henseki

Nefsiezine

34

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 0 6 ( M İ L A D İ 1 8 8 8 )

-101Osmancık Kazâsı Esâmî-i Nevâhî Hâcıhamza

Kızıltepe

Dodurğa

Akvîrân

Karavîrân Mâden-i sîm Kazâsı Esâmî-i Nevâhî Kanlıcı

Çay

İhyâri

Eslemez

Eymürler maa-Sallur

Lâdik Kazâsı Esâmî-i Nevâhî Ayvalı

Şeyhlu

Îtuz Merzifon Kazâsı Esâm-i Nevâhî

Zuğı

Alancık

Güli

Küşâdiye

Mecidözi Kazâsı Esâmî-i Nevâhî Efğânî

Elvânçelebî

Verây

Karahacib

Doğla

35

Gök

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 1 ( M İ L A D İ 1 9 0 3 )

-122Ma‘ârif Komisyonu

Abdulbâkî Efendi

Esâmî Reîs Kaymakam Vekîli Efendi A‘ z â

â

Hâcı Seyyid Efendi

A ‘ z

Esâmî

Kâtib Hakkı Efendi

Kol Ağası Hilmî Efendi Âkif Efendi

A‘z â

Evkâf Komisyonu Hâcı Hâşim Efendi

Reîs Müftî Efendi

Hâfız Hakkı “

A‘zâ Evkâf Vekîli Mehmed Rif’at Efendi

Polis Dâiresi Polis Dikran Efendi

Üçünci Komiser Bahâeddîn Efendi

Nâhiye Polisi Nefer 3

Polis İsmâîl Hakkı Efendi

Samel Ağa

Reîs Hâcı Abdullah Efendi

Sava Ağa

A‘ z â

A ‘ z

â

Beledî Dâiresi

Kâtib ve Sandûk Emîni Âsım Bey

Ömer Bey Bahâeddîn Efendi

Mekteb-i Rüşdiyye ve İbtidâiyye İbtidâiyye Mu‘allimi Hâfız Şâkir Efendi

Rüşdiyye Mu‘allim-i evvel Mehmed Sâdık Efendi

İbtidâiyye Mu‘allimi Hâfız Sâlih Efendi

Rüşdiyye Hatt Mu‘allimi ‘İsmet Efendi

Kasaba İbtidâiyye Mu‘allimi Hasan Hilmî Efendi

Rüşdiyye Bevvâb Tevfîk Efendi

Ba‘zı Me’mûrîn Reji Me’mûru Yusûf Bey

Telgraf ve Posta Müdîri Cemâleddîn Efendi

Tapu Kâtibi ‘Osmân Efendi

Muhâbere Me’mûru Halîl Efendi

Süvârî Orman Me’mûru ‘Ârif Efendi

Şer‘iyye Kâtibi İzzet Efendi

Tahsîl-dâr Müfettişi Seyyid Mehmed Efendi

Düyûn-ı Umûmiyye Me’mûru Hamdî Efendi

Kazâ-i Mezbûre Mülhak Nevâhî Müdîrânı Çorakdere Nâhiyesi Müdîri Alî Efendi

Avlağu Nâhiyesi Müdîri Mustafâ Ağa

36

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 1 ( M İ L A D İ 1 9 0 3 )

Mecîdözü Kazâsı (sınıf 3) Esâmî

M

Rütbe Sâlise

4

Devriye Müderrisi

Esâmî Kaymakam Mahmûd Muhyiddîn Bey

Meclis-i İdâre Reîs Kâim- makâm Bey (A‘zâ-yı Müntehabe)

(A‘zâ-yı Tabî‘iyye)

Velî Efendi

Nâib Efendi

Hüseyin Ağa

Devriye Müderrisi

Ağob Ağa

sâlise

Dimid Ağa

Müftî Mehmed Şevkî Efendi Mâl Müdîri Alî Rızâ Efendi Tahrîrât Kâtibi Mehmet Efendi

Mâl ve Virgü Dâireleri Mâl Müdîri Efendi Tahsîldâr Müfettişi İsmâil Bey Muâvini Mehmed Efendi Tahsîldâr Sâlih Efendi Sandûk Emîni Yûsuf Efendi

Nüfûs İdâresi Kâtibi Tayyâr Efendi

Râbi‘a

Nüfûs Me’mûru Necîb Efendi

Zirâ‘at Bank Şu‘be İdâresi Reîs Mustafâ Efendi A‘ zâ

Muhâsebe Kâtibi Mehmed Efendi Refîki Şükrî Efendi

Hâcı Mehmed Ağa Hasan Ağa

Mahkeme-i Bidâyet Başkâtib Mâhir Efendi

Reîs Nâib Efendi A‘ zâ

Kâtib-i Sânî Müstantık Muâvini ‘Osmân Efendi Mukâvele Muharriri Mustafâ Efendi

Sâlise

37

Hasan Efendi Tatıyüs Ağa

Şer‘iyye Başkâtibi Ali Efendi

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

-239-

Esâmî-i Elviye ve Kazâ Nakl–i Yekûn

Kıbtî Gayr-ı Müslim İnâs

Zükûr

İnâs

352

390

13

“

Merzifon “

Amasya Kazâsı Köprü

Yehûdî 126

Zükûr 144

İnâs

Katolik

Zükûr

İnâs

Ermeni

Zükûr

İnâs

Zükûr

90

117

399

370

8910

8675

13

64

57

10

12

3938

3940

135

132

151

124

487

419

284

333

407

342

2704

2961

68

86

1397

1541

55

67

58

68 112

Gümüşhacıköyü Mecîdözü Kazâsı

Protestan

13

13

154

147

Lâdik

“

110

Havza

“

38

Yekûn

445

491

745

276

164

Karahisâr Kazâsı

159

8730

9090

4144

3819

Hamîdiye

“

112

217

Suşehri

“

5026

5929

Koyulhisâr “

32

31

Alucra

“

Yekûn C ü m l e -i Y e k û n

797

881

38

126

146

1507

1429

1755

1628 26887 64502

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 1 ( M İ L A D İ 1 9 0 3 )

-238-

Zükûr

İnâs

Cümle-i

Yekûn

Zükûr

İnâs

Zükûr

Yekûn

4807

5146

98955

101725

113639

116567

230206

916

857

20704

20727

26645

25607

51252

1706

1671

18590

18257

21069

20603

41272

208

256

11649

11826

15405

15865

31270

1183

1267

10920

10996

13568

13890

27458

145

160

17899

17252

18180

17520

35730

1102

1005

6779

6853

7991

8951

15942

2012

2253

7776

8611

9825

9913

19738

7272

8469

93317

93504

111673

111386

223062

4745

5086

7600

8674

16489

17579

34068

1225

2198

14355

16689

16132

19104

35236

565

802

8678

13053

14269

19784

34053

289

364

9059

9470

9380

9865

19245

281

283

13425

13733

13706

14016

27722

7545

8733

53117

61619

69976

8348

150324

22093

64092

418142

435283

507307

527961

1035268

39

Amasya Sancağı

İnâs

İslâm

Karahisâr-ı Şarkî Sancağı

Rûm

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 1 ( M İ L A D İ 1 9 0 3 )

Esâmî-i Livâ ve Kazâ

Maa-nevâhî-i Sivas Kazâsı Gürün “ Yenihân “ Hafik “ Azîziye “ Divriği “ Dârende “ Kangal “ Bünyân-ı Hamîd “ Koçgîri “ Tonus “ Amasya Sancağı Tokad “ Karahisâr “ Yekûn-ı Vilâyet-i Sivas

Aded

Aded

Aded

Aded

6 23

2

1 1

3 1 3 9

1 1

1

3

Hükûmet

Aded

28

1 1 2 7 4 5

2 1 1 1 1 1 1

ve Adliyye Dâireleri

8 2 19 0 1 1 5 49 29 11

6 1 2

Aded

hâne

1 132

1

Aded

Medâris Kütüb-

Mesâcid

2658

178 20 133 138 93 39 66 23 52 43 87 857 631 325

Aded

Cevâmi‘ ve

Dâhil vilâyetde bulunan cevâmi‘ ve mesâcid, hân, hâne ve sâirenin mikdârını mübeyyin cedveldir

Aded

1942 840 426 5

1

Aded

7

Dâire-i Askeriyye

350

Kışla 2

Aded

1

Aded

1

Depo

5

Karakol-hâne 9

Kâr-gîr Defterhâne 1

Haste-hâne 1

Eczâ-hâne

3558

40

Çeşme

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 1 ( M İ L A D İ 1 9 0 3 )

Aded

Amasya Sancağı

Aded

Aded

Aded

Mekâtib-i İ‘dâdiyye

Mekâtib-i Rüşdiyye

Dârü’l Mu‘allimîn

Aded

Aded

Nefs-i Amasya maa-nevahî

2

17

Merzifon

“

1

8

70

1

Mecîdözü

“

1

100

1

13

131

1

4

50

2

Köprü

“

Gümüşhacıköyü

“

100

“

17

40

1

Havza

“

29

45

1

89

536

7

3

Nefs-i Karahisâr maa-nevahî

25

54

1

Suşehri

“

22

29

1

Hamîdiyye

“

3

56

1

Koyulhisâr

“

3

60

1

2

29

1

Alucra

“

Yekûn Cümle-i Yekûn

41

55 9

277

228 1

1878

Aded

1

Lâdik

Yekûn

Karahisar Sancağı

Mekâtib-i İbtidâiyye

Esâmî-i Kazâ

İnâs Rüşdiyesi

Mekâtib-i Ecnebiyye

Mekâtib-i Gayr-i müslime

(242)

1

5 1

22

3

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Vilâyetin üç yüz on yedi [Bin sekiz yüz doksan dokuz]senesi zarfında vukû‘ bulan tevellüdât ve vefeyâtın mikdârını mübeyyin bu kerre elde idilen cedveldir Esâmî-i Elviye ve Kazâ

Kıbtî Gayr-i Müslim Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr

Protestan Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr

Yehûdî Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr

Katolik Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr

Sivas Sancağı Sivas Kazâsı Azîziyye

1

3

8

1

3

4

9

9

1

1

4

7

18

11

3

6

10

5

34

38

2

4

“

Bünyân-ı Hamîd “ Tonus

“

Yenihân

“

Hafik

“

Koçgiri

“

Divriği

“

Gürün

“

Dârende

“

Yekûn

10

5

36

42

1

2

2

4

Amasya Sancağı Amasya Kazâsı Köprü

“

Merzifon

“

1 2

4

11

16

5

7

2

4

2

12

22

4

9

13

18

Gümüşhacıköyü “ Mecîdözü

“

Lâdik

“

Havza

“

Yekûn

2

3

23

38

9

22

44

45

2

0

1

2

6

8

5

9

6

1

18

22

29

40

2

2

2

4

1

1

5

12

6

53

Tokad Sancağı Tokad Kazâsı Zile

“

Erba‘a

“

Niksar

“

Yekûn

9

22

46

50

11

28

69

88

1

2

2

7

1

3

1

2

13

1

2

2

7

1

3

1

2

64

1

2

2

7

13

10

39

48

Karahisâr Sancağı K a r a h i s â r Kazâsı Hamîdiye

“

Şuşehri

“

Koyulhisâr

“

Alucra

“

Yekûn C e m‘a n Y e k û n

22

29

42

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 1 ( M İ L A D İ 1 9 0 3 )

Ermeni Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr 235

295

505

Rûm Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr

663

7

16

20

25

25

109

152

273

4

10

3

2

22

24

İslâm Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr

Yekûn Vefeyât Tevellüdât İnâs Zükûr İnâs Zükûr

609

777

1408

1755

855

1080

1958

2459

219

487

1299

1630

226

503

319

233

693

493

764

252

712

667

Cümle-i Yekûn Vefeyât

Tevellüdât

1935

4417

1255

729

2974

1061

1064

1728

1

7

11

191

382

471

671

191

283

478

683

574

1160

0

1

0

13

38

107

358

427

43

108

363

460

151

803

3

12

31

130

524

815

1001

130

527

827

1032

657

1859

6

14

44

46

245

495

597

786

251

510

641

835

861

1476

1

3

11

25

39

88

174

280

352

625

185

315

391

723

500

1114

96

156

208

219

86

100

257

317

185

260

475

549

445

1034

52

62

65

87

241

273

249

310

293

335

315

398

628

213

437

692

1057

1456

4

11

25

29

2156

4118

6298

8296

2611

4833

7334

9834

7444

17268

57

86

186

240

6

10

40

25

235

692

1094

1491

301

788

1333

1762

1079

3085

7

4

25

21

22

40

61

60

580

548

948

1152

616

603

1047

1253

1219

230

31

65

94

127

2

4

13

9

286

338

386

483

324

419

510

663

743

1173

20

20

45

54

12

66

50

106

191

226

389

435

223

313

476

61

536

1077

2

5

5

3

4

10

21

205

472

268

426

216

486

292

456

702

748

3

3

36

5

9

180

163

336

531

184

202

344

540

386

884

5

1

15

86

130

143

167

76

135

146

183

211

329

4

2

1

117

183

560

446

46

165

180

245

1755

2568

3544

4685

1940

2946

4138

5458

4886

9596

100

216

49

49

2

26

12

24

240

852

265

319

343

1121

373

446

1474

819

26

21

28

22

196

337

260

357

222

358

391

385

680

676

1

13

12

8

18

176

305

452

607

176

314

470

649

490

1119

18

39

99

119

4

2

63

109

122

195

81

152

221

316

233

537

144

377

189

202

2

38

12

44

675

1603

1099

1478

822

1945

1355

1796

2777

3151

23

68

148

167

25

63

208

166

113

147

273

248

161

278

629

581

439

1210

1

12

13

47

169

49

332

87

1005

508

1178

88

1186

570

1557

1284

2127

10

45

46

68

1

44

131

71

177

57

183

117

246

239

491

3

7

2

86

151

227

282

86

153

227

264

240

363

12

2 7

12

19

311

378

951

1045

323

394

963

1073

717

236

34

125

207

282

40

248

269

520

641

2821

2030

2919

710

2194

2506

3721

2909

6227

732

1277

1813

2386

92

462

486

838

5227

10110

12971

17378

6098

11918

15433

20809

18016

36242

43

Z A M A N D A

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

(132) Mecîdözü Kazâsı (sınıf 3) Esâmî

Rütbe

Esâmî

Sâlise Kibâr-ı Müderris

Kaymakam Alî Vefâ Efendi Nâib Süleymân Fâik Efendi

Meclis-i İdâre

(A‘zâ-yı Müntehabe) Velî Efendi Hâcı Ahmed Efendi Karabet Ağa Anastas Ağa

Reîs Kâim-mâkam Efendi (A‘zâ-yı Tabî‘iyye) Devriye Müderrisi Nâib Efendi Müftî Mehmed Şevkî Efendi Sâlise M 4 Mâl Müdîri Nihâd Efendi Tahrîrât Kâtibi Mustafâ Efendi Mâl ve Virgü Dâireleri Mâl Müdîri Efendi Mu‘âvini Mehmed Efendi

Sandûk Emîni Hâcı Efendi Tahsîl-dâr Müfettişi İsmâîl Bey Nüfûs İdâresi Kâtib Tayyâr Efendi

Râbi‘a

Nüfûs Me’mûru Ömer Efendi

Zirâ‘at Bank Şu‘be İdâresi Reîs Hâcı Ahmed Efendi Osmân Efendi Ağob Ağa A‘ z â

Muhâsebe Kâtibi Mustafâ Efendi Refîki Emîn Efendi

Mahkeme-i Bidâyet

Sâlise

44

Reîs Nâib Efendi Hasan Efendi Anastas Ağa Başkâtib Ziyâ Efendi A ‘ z â

Kâtib-i Sânî Alî Bey Müstantik Muâ‘vini Hamdî Efendi Mukâvelât Muharriri Mustafâ Efendi Şer‘iyye Başkâtibi Hasan Efendi

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

(133) Mekteb-i Rüşdiyye Esâmî Mekteb-i İbtidâiyye Mu‘allimi Şâkir Efendi “

“

Mu‘allim-i Sânî Nûrî Efendi

Ma‘ârif Kâtibi Edhem Efendi İnâs Mekteb Mu‘allimesi Behiye Hanım Duyûn-i Umûmiyye Me’mûru Edhem Efendi Tapu Kâtibi Nûrî Efendi

“

Mu‘âvini Bekir Efendi

“

“

Hatt Mu‘allimi Yûsuf Efendi

“ “ Bevvâb Hâcı Halîl Efendi Ba‘zı Me’mûrîn Üçünci Komiser Şâkir Efendi Polis Nûri Efendi

Ağob Ağa

Osmân Efendi

Osmân Efendi

â

‘

Mustafâ Efendi

Reîs Kaymakam Efendi Tahrîrât Kâtibi Mehmed Efendi Veliyyüddîn Efendi Osmân Efendi Nüfûs Me’mûru Necîb Efendi z

z

Hâcı Ahmed Efendi

Hasan Ağa Tedkîk-i Bakâyâ Komisyonu

‘

â

Veliyyüddîn Efendi

A

Nûrî Efendi

A‘ z â

Ali Efendi

Reji Me’mûru Ğavril Efendi Beledî Dâiresi Reîs Hasan Ağa

A

A‘ z â

“

Telgraf Me’mûru Mustafâ Efendi

Orman Me’mûru Kâmil Efendi

Kâtib

Esâmî Mekteb-i Rüşdiyye Mu‘allimi İbrâhîm Hakkı Efendi

Tahsîlât Komisyonu

“

“

Hâfız Mehmed Efendi

“

“

İsmâîl Efendi

“

“

Mehmed Efendi

Piyâde Tahsîl-dârı Haydar Efendi

Reîs Mâl Müdîri Efendi A‘ z â

Süvâri Tahsîl-dârı Ahmed Efendi

İdâre A‘zâsından Veliyyüddin Efendi Belediyye A‘zâsından Alî Efendi

Süvâri Tahsîl-dârı Sâlih Efendi “

“

45

Râşid Efendi

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

[Rûmî] 1320 Senesi Martı [Mîlâdî Mart / Nîsân 1904] ibtidâsından Şubât ğayesine kadar vücûda getürilen inşâât ile çalışan ‘amele-i mükellefenin mikdârını nâtık bir senelik cedveldir

Muvakkate

Guruş

S

Guruş

S

Tesviye-i Türâbiyye Taş İhzârı

Me’mûrîn-i

Hitâm bulmuş

Dâhil vilâyetdeki yolların tûli

Ta‘mîr idilen yolların tûli Emâneten İnşâ’ kılınan Ta‘mîrât-ı müsta‘cele

Tathîr idilen handak ve banket

Esâmî-i Turuk

Edevât-ı mubâya‘a ve ta‘mîri ile nakliyyesi çader kirâsı masârifi fenniye-i kırtâsiyye masârifi Guruş S

Metro

Metro

Metro

Kilometro

Metro

131

287

60

500

12170,

28

6310,

48

1213,

00

121

Sivas Tecer-Harput hûdûduna kadar

123

557

6074,

25

6560,

09

917,

50

285

95

Sivas-KesikKöprü-Kayseri Kayseri hûdûdu olan Lâlebeli’ne kadar

148

679

16327,

5

5481,

03

3715,

00

7268

349

Sivas-Hafik-Zara Taşlıburnu’na kadar merkez sancağı dâhilinde

112

475

13201,

00

7219,

26

5661,

60

Zara-Divriği-Arabgîr -Arabgîr hûdûduna kadar

155

670

985,

08

4424,

00

4541,

00

62

900

1020,

00 1835,

09

Sivas Sancağı Sivas-Gürün-Tecer-Haleb Sivas Çamlıbeli-Tokad-Amasya Sivas Çamlıbeli hûdûduna kadar

1716

Divriği’de ... Köprüsi müteahhidine 3113380 …. 1638 mecîdiyye Sivas-Niksâr-Ünye Bulak Zukâğı Sivas Mahallesi

Amasya Sancağı

91 00 00 00 50 00 00

30004, 8044, 7187, 5338, 6664, 1386,

86 75 20 00 25 50

18901,

09

21330, 1899,

00 00

255,

00

15637, 5900 125 150 80 4401, 211,

50

10 00

29020, 5784, 556, 3069, 2382, 1017, 955,

70 50 75 25 00 75 25

23689

000 00 238 250 00 860

10867, 14322 16648, 1079, 5900, 1278,

10

18771,

50

753 000 00 500 500

25 00 00 25

21668, 2283, 400,

25 25 00

39227,

50

24351,

50

747 150 720 500 000

48

350

Alucra tarîki Giresun “ Karahisâr-Erzincân “ Andıryas –Koyulhisâr “ Koyulhisâr-Hamîdiye “ Hamîdiye-Ordu “

38 27 38 32 18 26

Samsun– Bağdad Câddesi Amasya -Tosya Samsun- Merzifon- Çorum Amasya- Mecîdözü-Çorum Lâdik-Samsun Amasya-Zile

130 73 66 47 44

Güşâdı mutasevverdir

Karahisâr Sancağı

49751, 5900, 974, 3667, 2582, 1514, 1000,

93 80 91 60 66

Tokad Sancağı

Bağdad Câddesi Tokad-Ünye Erba ‘a-Kavak Tokat-Pâzâr-Zile Turhâl-Zile-Amasya Zile-Amasya Sivas-Niksâr-Ünye

46

9390 2934 2250 5000

444 2134 20260 900

10184 15060

8530

21160 10794 5360 1160 479 600

0024 5450 26034

6389 7043,10

1160

160,00

12557,

05

7203,10

……….

Zarfında ta‘mîr idilen

Aded

Aded

şose Aded

Aded

Sarfiyyât ‘Amele-i Mükellefe Yevmiyyesi

Guruş

Nakden Müteahhidlere

Guruş

75

10263,

72

22654 305677,

66 70

44128

‘Amele-i Mükellefe ma‘rifetiyle Müteahhit ma‘rifetiyle Harclı Duvar Metro

S Metro

4423,

Köprü istinâd duvarı ve kasisi Sarfiyyât-ı yekûn

Kuru Duvar

Kasis

Kuru Duvar

Kasis

Köprü

İki ay

Ta‘mîrât-ı müsta‘celeden Kuru Duvar

Köprü ve menfez Müteahhid Ma‘rifetiyle

Ta‘mîrât-ı müsta‘cele ile yapılan Köprü ve menfez

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

Metro

Metro

Kilometro

Metro

Aded

8881

11

38

4672

8

1

4120

21

20317

1856

21

39348

105

5

10320

598

8

775

18

192

50742,

4751,

38

137740 375859, 23720 100672, 15292 28000 46096 11475

24 00

62 70

72

823

14

604

5

Guruş

s

1

9

972 39 31

4

26909 4418 5569 20350

66 4 1 3

1683

70 10

1489 30,50

15 1

473517,

10

169019,

20

68630,

60

63579,

00

60

300 31

4

32020 192 489 139 1009

6136

6136

8

10 11

124036 100672, 13816 6712 38992 1336 7416 5084 2412

3819 25 15479,46 35 146,00 40 2780,70 25

21 19 3 2 2 2 1

37776 49836 984 8964

125 18446,16

29

58784

38992

00

60

10

30,50

639,10 443,00

715 35

1

300

1 1 1 1082,10

850

3 121

24 2 2

35

156

47

28

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Ta‘mîr idilen yolların tûli

Kilometro

Metro

Guruş

S

Guruş

S

Guruş

S

Metro

Metro

İlkbahâr ve sonbahâr mevsimlerinde ta‘mîr idilen şose

Metro

Aded

Köprü ve menfez

Tesviye-i Türâbiyye

Taş İhzârı

Esâmî-i Turuk

Hitâm bulmuş

Edevât-ı mubâya‘a ve ta‘mîri ile naEmâneten Dâhil vilâyetkliyyesi çader İnşâ’ kılınan deki yolların kirâsı masârifi Ta‘mîrât-ı tûli Muvakkate müsta‘cele fenniye-i kırtâsiyye masârifi

Tathîr idilen handak ve banket

Me’mûrîn-i

Ta‘mîrât-ı müsta‘cele ile yapılan Köprü ve menfez

[Rûmî] 1321 Senesi Martı [Mîlâdî Mart/Nîsân 1905] ibtidâsından Şubât ğayesine kadar vücûda getürilen inşâât ile çalışan ‘amele-i mükellefenin mikdârını nâtık bir senelik cedveldir

Müteahhid Ma‘rifetiyle

Metro Aded Aded

Sivas Sancağı Sivas-Tecer

Gürün-Haleb

131 287

Sivas Çamlıbel-Tokad-Amasya Sivas Çamlıbel hûdûduna kadar

60 500

6769 75

8845 50

424 75

Sivas Tecer- Harput hûdûduna kadar

123 557

6808 50 13926 50

Sivas-KesikKöprü- Kayseri hûdûdu olan Lâlebeli’ne kadar

148 679

6630 25

4631 86

5447 0

Sivas-Erzincan-Hafik-Zara Taşlıburun Hamîdiye-Ordu tarîkine kadar

112 475

4162

6486 50

3492 50

Zara- Divriği-Arabgîr hûdûduna kadar

155 670

706

0 11428 0

62 900

2543

0 21963 0

Sivas-Niksar-Ünye

0

4198

4333

22

11390

12

8

4954

1746

9

1

2374

10

2707

11

6339 50

1016

9

1933 0

1677

3

10000 50548 25 67681 11 17236 75

Tokat Sancağı

Bağdâd Câddesi

93 775

749 50 16380 50

Tokad- Ünye

80 150

243

0

2902 20

200

0

5359 75

0

987 75

2795 25

48 350

4698 50

7040 75

Erba‘a- Kavak

91 720

Tokad-Pâzâr-Zile

60 500

Turhal-Zile-Amasya

66

5100 75

69

4198 23136

900

250

21

9

16950

55

12

1

1681

2

1

84

0

7762

8

1000

7

10527

17

Zile-Amasya Tokat-Niksar-Ünye

6873 25 34478 50 Keçeyurt-Hamîdiye Ordu

Karahisâr Sancağı

99 800

Keçeyurt-Andıryas-Karahisâr-Giresun

104 110

Karahisâr-Erzincan Şu‘besi

38 238

Karahisâr-Alucra

38

0

Hamîdiye Şu‘besi

1

50

Amasya-Tosya-Mecîdözü

73

0

Boğaz – Lâdik - Samsun hûdûdu

44 500

Boğaz Hân-Merzifon-‘Osmâncık

83 300

Çeltik – Merzifon-Çorum’a kadar

66

0

Merzifon-Mecîdözü

47

0

237 60 200

2771

6

0 11428 77

37 60

Hâcıhândan Gümüş hûdûduna

696

8600

250

13

1

0

4097

4

6329 50

2619

13

1685 37

475 20 15887 20

Amasya Sancağı

5169 75

1193

7035 50

7910

1747 50

2

1788 855

0

8700

0

17

9

3637 75

6 150

Havza- VezîrKöprü-Boyâbâd

62

Samsun – Erba‘a

16 444

65

Amasya-Erba‘a-Tokad

24

2411 75 6

0 855

48

0

8700

0

7797

0

1788

17

Ta‘mîrât-ı müsta‘celeden

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

Aded

Nakden Müteahhidlere

Guruş

S

Metro

Sarfiyyât Yekûnı Müteahhid Ma‘rifetiyle

‘Amele-i Mükellefe ma‘rifetiyle

Harclı duvar

Kuru duvar

Metro

Metro

Aded

Kuru duvar

51 7

10392 159373 30

Köprü

Aded Aded Aded Guruş

16192 25014 251909 19

Kasis

‘Amele-i Mükellefe Yevmiyyesi

Köprü istinâd duvarı ve kasisi

Kasisi

Kuru Duvar

Sarfiyyât

535

5

2149

5

13669

40

6384

321

s

3

7

21169

92820 411282 49

7

2684

10

31624 80969 47

163

98

20

4764 12125 0

412 10

4

546748 0

25 342

13064

1684 10572 0

99

51636 103666 47

262

98

20

105

6

472

6

9734

514

5099

46

150187 97

1229

16062

560

23397 30

8164

9

8164

9

17352 0

49

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

(255)

[Rûmî] [Bin]Üç yüz yirmi iki [Mîlâdî 1906/1907] senesi ibtidâsında Sivas Vilâyetinin

Esâmî-i Elviye ve Kazâ

Kıbtî Gayr-ı Müslim İnâs Zükûr

Yehûdî İnâs

Zükûr İnâs

Sivas Kazâsı Azîziye

Protestan

“

Zükûr

Katolik İnâs

Ermeni

Zükûr İnâs

200

191

803

22

39

2

286

292

889 11143 2

Bünyân-ı Hamîd “ Tonus

“

Yenihân

“

418

Zükûr 12013 656

1414

1537

5455

7623

629

671

5433

5870

2437

2836

Hafik

“

Koçgîri

“

45

40

Divriği

“

117

113

3682

4043

Gürün

“

309

292

192

187

3715

3866

30

25

1

4

1291

1471

1252

1636 42227

Dârende

“

Kangal

“

Yekûn Tokat Kazâsı

177

204

149

150

1009

992

998

1082 36880

21

30

353

5922

5922

6608

Zile

“

126

122

39

40

1351

1351

1332

Erba‘a Niksar

“ “

78 15

87 14

178

185

1322 1528

1322 1528

1645 1575

446

627

1247

12551

1407 47003

53397

Yekûn

149

150

50

1351

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

(254)

hâvî oldığı livâ ve kazâlar nüfûs-ı ‘umûmîsinin mikdârını mübeyyin cedveldir

Zükûr

İnâs

Cümle-i

Yekûn

Zükûr

İnâs

Zükûr

301

302

25539

27483

38007

40878

Yekûn 78885

4

4

23109

26528

23555

27229

50784

592

597

16499

18346

18505

20480

38985

19297

21790

25038

29705

54743

271

173431

19731

18265

20673

38938

11

26

19820

21008

25264

26909

52173

1340

2099

21326

23739

25190

27714

52904

13859

14295

17658

18451

36109

8530

8070

11746

12415

24161

12561

13246

13883

14746

28639

13336

14777

14588

16413

31001

205

2435

3299

190359

208013

231699

255613

487312

1226

1473

42893

47362

50741

56152

106893

44

39

36524

36252

36084

17785

73869

3327 1957

3992 2113

23922 12797

25321 13626

28827 16294

31334 17138

60061 33232

9004

10916

304495

330574

363645

397922

761737

51

Sivas Sancağı

İnâs

İslâm

Tokad Sancağı

Rûm

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

(257)

Esâmî-i Elviye ve Kazâ

Kıbtî Gayr-i Müslim İnâs Zükûr

İnâs

Zükûr İnâs

Zükûr İnâs

Zükûr İnâs

Nakl-i Yekûn

496

427

149

150

1247

1251

1341

1407

47003 11397

26

39

112

123

51

53

4366

4489

Amasya Kazâsı

Yehûdî

Protestan

Katolik

Ermeni Zükûr

Köprü

“

159

151

151

151

5

2

481

493

Merzifon

“

320

344

440

461

190

188

3400

3717

Gümüşhacıköyü

70

75

1549

1698

Mecîdözü

70

75

114

115

162

157

2

4

18

13

30

23

2092

2140

1605

1663

57105 22089

“

Lâdik

“

Havza

“

Yekûn

1004

Karahisâr-ı Şarkî Kazâsı 139 Hamîdiye

“

Suşehri

“

Koyulhisâr Alucra Cümle-i Yekûn

961

149

150

169

3921

4247

321

341

5508

638

“

20

24

“

9

21

49

1043

130

149

150

52

2141

55

2195

1615

1663

66884 84759

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

(256)

Yekûn

Cümle-i

İnâs

Zükûr

İnâs

Zükûr

İnâs

Zükûr

9004

10916

304495

330574

363645

397922

Yekûn 761768

1111

1267

66867

24529

28536

30500

59036

2140

2309

19841

20830

22777

23936

46713

422

409

11769

12680

16541

17799

34340

1603

1602

12055

12664

15277

16039

31316

138

421

16874

18432

17376

19043

36419

2140

2426

7905

8302

10207

10885

51092

3461

3785

8036

8540

11547

12365

23912

20199

33130

403842

436551

485906

528489

1014595

5884

6566

9472

10006

19416

20987

40403

2290

2929

18379

19981

19990

23300

43290

903

1127

10643

11724

17103

18944

36047

305

453

9590

10748

9915

11225

21140

336

325

13996

14854

14341

15200

29041

29917

34584

464922

503864

566671

618345

1185016

53

Amasya Sancağı

İslâm

Karahisâr-ı Şarkî Sancağı

Rûm

Fabrika

Hân

Hâne

Habs-hâne

Manastır ve Kilise

M E C İ T Ö Z Ü

Dekâkîn

Gürün Kazası

B E L G E L E R D E

Aded

Aded

Aded

Aded

Aded

Aded

8

32

11341

391

4

4012

68

8

4782

3

11

7

5295

0

63

15

1810

46

2

1 1

Kahve

Aded

Ğazino

102

Ğaz-hâne

Aded

Kurâ

Aded

Aded

Esâmî-i Livâ ve Kazâ

Maa- nevâhî-i Sivas Kazası

v e

Hammâm

Z A M A N

19 1

6

Yenihan Kazası

123

HafikKazası

177

Aziziye Kazası

213

2

181

1

5875

1

Divriği Kazası

129

3

561

15

10484

15

21

1

231

3

3847

32

11

3421

Darende Kazası KangalKazası Bünyan Hamid Kazası

1

3

111 98

3

Koçgiri Kazası

252

10

Tenos Kazası

136

8

Amasya Sancağı

736

120

Tokad Kazası

697

Karahisâr Kazası

554

Yekûn-ı Vilâyet-i Sivas

3165

1

1

2

71

1

2

4702

54

1

4

5504

1

84

7

6017

1 1

1 86

54

3810

45

130

37926

35

3854

2

65

35242

82

60

5

1036

42

19202

99

266

115

12177

332

157650

54

58

4

314

S İ VA S V İ L AY E T İ S A L N A M E S İ N D E M EC İ TÖZ Ü H İ C R İ 1 3 2 5 ( M İ L A D İ 1 9 0 7 )

Maa- nevâhî-i Sivas Kazâsı

350

5

1

1

7

2

1

Kütüb-hâne

Medâris

Cevâmi‘ ve Mesâcid

Kışla

Depo

Aded Aded Aded

Hükûmet ve Adliyye dâireleri

Aded

Karağol-hâne

Kar-gîr Defterhâne

Hasta-hâne

Aded Aded

Dâire-i Askeriyye

Aded

Eczâ-hâne

Esâmî-i Livâ ve Kazâ

Çeşme

Dâhil-i vilâyetde bulunan Cevâmi‘ ve Mesâcid, Hân, Hâne ve sâirenin mikdârını mübeyyin cedveldir.

Aded

Aded

Aded

Aded

Aded

1

Gürün Kazâsı Yenihan Kazâsı

1

1

Hafik Kazâsı

2

1

6

178

1

1

20

1

2

133

1

Aziziye Kazâsı

1

138

1

8

93

Divriği Kazâsı

1

2

39

Darende Kazâsı

1

19

66

Kangal Kazâsı

23

Bünyan Hamîd Kazâsı

1

1

52

1

1

43

2

5

87

3

7

49

857

1

4

29

631

3

5

11

325

132

2658

Koçgiri Kazâsı

1

Tenos Kazâsı Amasya Sancağı

1942

Tokad Kazâsı

840

Karahisâr Kazâsı

426

9 6

Yekûn-ı Vilâyet-i Sivas 3558

5

1

1

23

55

2

9

3

28

1

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

56

M E C İ T Ö Z Ü

III. Bölüm

Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Mecitözü İle İlgili Belgeler MECİTÖZÜ KAZASININ RABT VE İLHAKI

57

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû

Bâb-ı Âlî Dâhiliyye Nezâreti İdâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye Müdîriyyeti Umûmî 90409 Hûzûr-ı Âlî-i Cenâb-ı Sadâret-penâhî Hûsûsî 336 Hûlâsa: Mecîdözü Kazâsının Varay nâhiyyesi Amasya merkez Kazâsına ve kısm-ı mütebâkîsinin Çorum’a rabtına dâir leff 1 Ma‘rûz-ı Çâker-i Kemîneleridir Amasya Sancağına mülhak Mecîdözü Kazâsının umûr-ı adliyyesi 327 senesinden berü Ankara Vilâyetinin Çorum Sancağına mülhak ve muâmelât-ı askeriyesi de kısmen oraya merbût bulundığından ve mezkûr kazâ Amasya’dan ziyâde Çorum’a yakîn ve muâmelât-ı ticâriyye i’tibâriyle de oraya merbût olduğından bahs ile Amasya’ya karîb olan Varay Nahiyyesinden mâ-adâ kazânın diğer mülhakâtıyla birlikde muâmelât-ı mülkiyyesinin dahî Çorum Sancağına ilhâkı lüzûmı Çorum Sancağı Meclis İdâresinden bildirilmiş ve nâhiyye-i mezkûre Amasya merkezine rabt idilmek üzere bu sûret nezâret-i âcziyyece de bi-t-tensîb tanzîm idilmiş lâyiha leffen takdîm kılınmış olmağla icrâ-yı îcâbî menût müsâde-i aliyye-i fehîmâneleridir. Ol bâbda emr u fermân hazret-i veliyy-ül-emrindir.

[Hicrî] fî 14 Cemâzî-yel-âhir sene 1332 ve [Rûmî] fî 27 Nîsân 1330 [Mîlâdî 10 Mayıs 1914] Dâhiliyye Nâzırı Vekîli Bende [imzâ’]

58

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

59

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Atûfetlü Efendim Hazretleri Sivas Sancağı dâhilinde kâin Mecîdözü Kazâsının Sivas’a kırk sekiz sâat ve Amasya’ya beş sâat mesâfede oldığından mesâlih-i memleketin teshîl-i idâresi çûn kazâ-i mezkûrun Sivas’dan bâ-tefrîk mezkûr Amasya sancağına ilhâkı kazâ-i mezkûr ahâlîsi tarafından bâ-arz-ı hâl lede’l-istid‘â ol bâbda isti‘lâm-ı keyfiyyete dâir tesyâr kılınan tahrîrât hûlûs-verîye cevâben Sivas Mutasarrıfı Saâdetlü Paşanın tevârüd iden tahrîrâtıyla melfûf-i mahallî mazbatası meclis-i vâlâya lede-l-i’tâ sûret-i iş’âr-ı muvâfık maslahat olub olmadığının taraf-ı atûfîlerinden istifsârını tezkir olunarak manzûr-ı vâlâları olmak üzere mezkûr evrâk leffen gönderilmiş olmağla bi-l mütâlaa bu bâbda olan mütâlaa-i behiyyeleriyle îcâb-ı maslahatın iş’ârı mütevakkıf-ı himmet-i behiyyeleridir [Hicrî] fî 7 Safer sene [12]66 [Mîlâdî 23 Aralık 1849]

Ma’rûz-ı Çâker-i Kemîneleridir ki Hame-zîb ta’zîm olan işbu fermân-nâme-i Sâmî-i sadâret-penâhîleri mefâd-ı âlîsiyle melfûf mazbata ve tahrîrât-ı müeddâsı rehîn-i ibkân-ı çâkerânem olmışdır. Fezleke-i iş’ârı zikrolunan Mecîdözü Kazâsının Sivas sancağından bi-l-ifrâz Amasya’ya ilhâkı zımnında arz-ı hâl takdîm olundığına dâir mahallince bir gûne ma’lûmât olmayub fakat Tokat Zile kazâlarının bi-t-tefrîk Kaymakamlık ittihâzıyla zikrolunan Mecîdözü Kazâsının dahî Zile’ye ilhâkı münâsib olacağı beyânından ‘ibâret bulınmış ise de zikrolunan kazâların ol vechile bi-t-tefrîk Kaymakamlık ittihâzı Kaymakam ve me’mûrîn-i sâire maâşlarından dolayı mesârifât-ı zâide vukû‘ bulacağından başka böyle vasat senede kazâ tefrîkı dahî teşvîş-i mesâlihi müstevcib olarak Gayr-i câiz görünmiş ve zikrolunan mazbata ve tahrîrât leffen iâde ve takdîm hâk-pâyî sâmî-i sadâret-penâhîleri kılınmış olmağla emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir ….

60

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

61

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû

Ankara Vilâyeti Mektûbî Kalemi Aded 102 Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesine Umumi 3667 Hûsûsî 773 Hülâsâ: Mecitözü kazâsı muâmelât-ı mâliyye ve askeriyyesininde merbût oldığı Çorum sancağına rabtı veyâhûd kazâ-yı mezkûrun tekrâr Amasya’ya ilhâkı hakkında

Devletlü Efendim Hazretleri Kurbiyyet ve civâriyyeti ve iktisâden alâkası ve münâsebeti cihetiyle umûr-ı mülkiyyesi âhiren Çorum sancağına rabt idilen Mecitözü kazâsı umûr-ı mâliyyesinin ve muâmelât-ı askeriyyesinden bir kısmının el’ân Amasya’ya merbût bulunması umur-ı idârece bir takım teşvîşât ve müşkilâta bâdî olmakda bulunduğından bahisle îfâ-yı îcâbı luzûmuna dâir livâ-i mezkûr mutasarrıflığından alınan telgraf-nâme sûreti leffen takdîm kılındı. Zann olunduğına göre meşkûkiyyet hâli mutasarrıf beyce pek ziyâde ehemmiyyetli görülerek bu mes’elenin hallinde isti‘câl gösterilmesi livânın dört kazâ ile kesb ve vüs‘at itmesini müstakill mutasarrıflığa peydâ-yı isti‘dâd eylediği sûretinde telakkî ile bunun tehlikeye uğraması vehminden ilerü gelmekde ise de bir kazânın her iki tarafın evâmirine ma‘rûz cihet-i mâliyye ve askeriyyesi başka tarafa merbût kalması da müşkîlâtı istilzâm itmekde olduğundan mezkûr kazânın bâ-tekrâr Amasya’ya terki yâhûd bütün şuabâtının da Çorum’a rabtı muktezî bulunmakla muktezâsının îfâ ve inbâ buyurulması bâbında emr ü fermân hazret-i men leh-ül-emrindir [Hicrî] fî 22 Safer sene [1]333 ve [Rûmî] fî 28 Kânun-ı evvel [1]330 [Mîlâdî 08 Ağustos 1898]

62

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

63

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû

Çorum Meclisi İdâre-i Livâ

Hûzûr-ı Sâmî-i Hazret-i Vilâyet-penâhîye

63 Cenâb-ı Hak bu mülk ve millet içün mahz-ı mevhibeyi Rabbânî ve vücûd-ı akdesi mülûk-âneleri teb’a vezîr-i destânhümâyûnlarının istikmâl-i esbâb-ı refâh ve râhatı içün bir lûtf-i celîl-i sübhânî olan veliyy-i ni‘met-i akdes ve a’zâm ve pâdşâh-ı sütûde-şiyem efendimiz hazretlerini tükenmez ömr ve âfiyetle ilâ-âhirü-t-devrân serîr-ârâyı şevket ve şân buyursun âmîn ma‘lûm-i maâli melzûm-ı düstûr-i a’zamîleri buyuruldığı üzere hükûmet-i seniyyenin her noktasında başlıca aranılan intizâm ve terakkî ve hüsn-i idâre olub bu da kâffe-i muâmelât-ı devletin teşettüt ve eşkâl-i vukû‘ı ihtimâlinden âzâde olması içün müktezî münâsebâtı ile servet-i umûmiyyenin tarîk-i istihsâl ve izdiyâdını teshîl ve te’mîne hâdim olacak esbâbın istikmâline ve şa‘yân-ı idârenin lâyıkı vechile fasl ve tefrîkine mütevakkıf oldığı hâlde merkez idâresi Çorum’a altı ve Amasya’ya on iki sâat mesâfede bulunan Sivas Vilâyeti tevâbiâtından Mecîdözü Kazâsı kurâsından ekseriyyenin bir kısmı Çorum Sancağına merbût Hüseyinâbâd nâhiyyesine ve diğer kısmı da Çorum kasabası mahallâtına ittisâl iderek çâryek sâatden bed’en ile ale-d-derecât dört sâat kadar karîb bir mesâfede ve umûr-i askeriyyesi dahî nâhiyye-i mezkûre ile Çorum Redif Taburlarına mensûb bulundığı ve hattâ Çorum bağlarının kısm-ı küllîsi de kazâ-yı mezkûr hûdûdi dâhilinde olmasından nâşî hâsılât-ı uşriyyesinin Mecîdözü Kazâsına virilegeldiği kurbiyyet-i mevkiıyye hasebiyle ahâlîsinin kadîmen ve umûmen ahz u i’tâları Çorum’la oldığı ve mülhakâtı a’şârını her sene Çorum ahâlîsi iltizâm iderek hükûmet-i mülkiyyesinin ayrı bulunmasıyla vakt-i zemânıyla takîbât-ı kânûniyye ifâ idilmemesinden bi-l-istifâde mültezimler bedelât-ı ‘uşriyyeyi nizâmî dâiresinde teslîm-i sanduk itmeyüb hûkûk-ı hazînenin ukde-i te’hirde kaldığı ve el-hâletü hazihî bu bâbdaki müşkilât-ı muâmelât-ı mevcûde ile müsbet idügi ve vesâit-i nakliyye ve sevkıyât-ı askeriyyeye lüzûm göründigi zemânlar iki kazâ mülkiyye ve askeriyye me’mûrları beyninde tevâlî-i muhâberâtla işin matlûb-i âlî dâiresinde deverânına muvaffak olunamıyarak ……. uğranıldığı ve işbu kazânın Çorum Sancağına olan kurbiyyetine göre teşkîlât-ı mülkiyye ve askeriyyesinin akdemce pek karışık bir hâlde icrâ idilmesi yüzünden fevk-al-âde tas’îbâta tesâdüf olunageldigi cihetle Çorum’a ilhâkı cihet-i askeriyyece de fevk-al-âde intizâmı mûcib oldukdan başka lede-l-hâce taburların sür’at-i celb ve cem’ıni müstevcib olacağı mezkûr tabur hey’etlerinin ifâde ve der-miyân kılınmış ve bu hûsûsî muâmelât mâliyye ve adliyye ve ticâriyye ve hûsûsât-ı sâire-i mühimmenin de arzû-yi âli vechile hüsn-i cereyânını te’mîn ve teshîl ideceği gibi şu hâl devlet ve saltanatın her dürlü ihtiyâcât-ı mübrimesini ve esbâb-ı satvet ve miknetin levâzım-ı mühimmesini nazar-ı dikkat-i hümâyûnlarından bir ân dûr buyurmayarak hâb u râhat-ı mülûk-ânelerini ancak memâlik-i mahrûsa el-mesâlik-i şâh-ânelerinin hûsûl-i vesâit-i umrân ve tekemmülüne fedâ eylemegi şân-ı maâlî-nişân-ı hükümdârı ve levâzım-ı celîle-i teb’a-perverîden bilmekle mazhariyet-i seniyyelerin hadd ve nihâyeti olmıyan imâm-ül-müslimîn ve Halîfe-i Resûl-ülEmîn Efendimiz Hazretlerinin rızâ-yı merâhim-ı irtizâ-yı şâh-ânelerine muvâfık düşeceği bedîhî ve bu cihet Sivas Vilâyet-i celîlesince de müsellemâtdan olacağı tâbi‘î bulunmış olmağla bu vesîle ile de da’vât-ı mefrûza-i hazret-i tâc-dârî isticlâb idilmek ve kazâ-yı mezkûrun askeriyyece alâka-dâr olan köyleri kemâ fi-s-sâbık âid oldukları taburlara merbût bulunmak sûretiyle cihet-i mülkiyyesinin Amasya Sancağından irtibâtının fekki ve Çorum Sancağına rabt ve ilhâkı esbâbının istihsâline delâlet ve ‘inâyet-i sâmiye-i ……... a’zâmîlerinin lûtfen bî-dirîğ buyurulması istirhâm-ı mahsûsuyla kurbiyyet-i mesâfeyi mutazammın tertîb itdirilen bir kıt’a harîtasının leffen arz ve takdîmine ictisâr olunur ol bâbda emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir.

[Hicrî] fî 8 Muharrem sene [1]319 ve [Rûmî] fî 14 Nîsân [1]317 A’zâ Bende

Es-seyyîd Abdülbâkî 1307

Bulunamadı

[Mîlâdî 27 Nisan 1901] A’zâ A’zâ Bende Bende

A’zâ Bende

Es-seyyîd Hüseyn Es’ad

Müdîr-i Tahrîrât

Es-seyyîd Mahmûd …

64

Muhâsebeci Bende

Müftî Ed-dâî

Nâib Ed-dâî

Es-seyyîd Ali Tâhîr

Eseyyîd Ahmed Bahâeddin

Çorum Mutasarrıf-ı Livâ Bende Âsaf 283

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

65

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bâb-ı Âlî Dâire-i Sadâret Âmed-i Dîvân-ı Hümâyûn 1697

Atûfetlü Efendim Hazretleri Sivâs vilâyeti dâhilinde Mecîdözü Kazâsında Kuyucak nâm mahalde iskân olınan kırk iki hâne Muhâcirînin teşkîl idildikleri karyenin Mes’udli nâmıyla tesmiyesi hûsûsına dâir Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesinin tezkiresi melfûfiyle arz u takdîm kılınmağla ol bâbda her ne vechile irâde-i seniyye-i hazret-i hilâfet-penâhî şeref-müteallik buyurılır ise mantûk-ı münîfi infâz idileceği beyânıyla tezkire-i senâ-veri terkîm kılındı efendim.

[Hicrî] fî 2 Cemâzî-yel-âhir sene [1]319 [Rûmî] fî 2 Eylül sene [1]317 [Mîlâdî 16 Eylül 1901] Sadr A’zam [imzâ’]

Ma’rûz-i Çâker-i Kemîneleridir ki Resîde-i dest-i ta’zîm olub melfûflarıyla manzûr-i âlî buyurılan işbu müzekkire-i sâmî-i sadâretpenâhîleri üzerine mûcibince irâde-i seniyye-i cenâb-ı hazret-i veliyyü-emrindir [Hicrî] fî 16 Receb sene[1]319 ve [Rûmî] fî 16 Teşrîn-i evvel sene [1]317 [Mîlâdî 16 Eylül 1901] Ser-kâtib-i Hazret-i Şehriyârî [İmzâ’]

66

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

67

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû

Numro 48 Mazbata Amasya’da Anadolu vilâyet-i Şâh-âne-i Islâhât Müfettişi devletlü Şâkir Paşa Hazretlerine 28 Teşrîn-i sânî 314 târîh ve yedi yüz elli iki Numrolı irâde-i nâme-i sâmî-i âsifâneleri hükm-i celîline tevfîkan bi-l-mühâbere mülhakât-ı livâ’dan alınan ecvibe ve meclis-i idâre-i livâ’da ceryân iden müzâkere netîcesinde irtibâtın tahvîli lâzım gelen kurâ esâmîsiyle bunların el-yevm merbût bulundıkları ve bu kerre rabt idilecek oldıkları livâ’ ve kazâ merkezlerine olan mesâfâtını ve ba‘zılarının tahvîl-i irtibâtı esbâb ve keyfiyyâtını gösterir cedveli tanzîm ve hey’et-i çâkerânemizden zîri tasdîk olunarak bu kerre leffen arz ve takdîm kılındı. Amasya ve Çorum ve Mecîdözü kazâları kurâsından olub icrâ-yı mübâdeleleri idâre-i mülkiyye ve askeriyyece mütehaddis suûbât ahâlîce görilen müşkilâtın izâlesini mûcib olacağı emr ve iş’âr buyurılan ma‘lûmu-l-esâmî kurâdan Amasya ve Mecîdözü kazâları kurâsının ba‘zısı civârında bulınan diğer karyeler toprağıyla mahlût bulunub a‘şârı mültezîmlerin defi‘-i münâzaasıçün birlikde satılmakda oldığı ve şimdi tefrîk-i takdîrinde bir takım münâzaâtı mûcib olacağı cihetle bu gûna münâzaa mahal bırakmamak içün o misillû toprak karışıklığı olan karye ve mezraalarda cedvele ilâve ve idhâl idildiği gibi Köprünin Güvekise ve Berkoz ve Kirazpınarı karyelerinin Lâdik kazâsına ve kezâlik köylerinin Köflük ve Gümüşhâcı köyünin Aralı karyelerinin Havza kazâsına rabt ve ilhâkına Sivas Erkan-ı Harb Kol Ağalığından lüzûm gösterilmiş olduğı iş‘âr-ı âlî ser-askeriyye atfen şeref-vârid olub vilâyet-i celîleden tebli‘ buyurılan Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesinin tahrîrât-ı aliyyesinde emr ve izbârı buyurılması üzerine mezkûr karyelerinde ol vechile tahvîl-i irtibâtı tensîb olunmuşdur Mecîdözü Kazâsının mezkûr cedvele dâhil bulunan kurâsından Varay karyesi ahâlîsinin diğer ba’zı kurâ miyânesinde ba’zı esbâb-ı sahîha ve makbûle serdiyle karyelerinin Amasya’ya rabt ve ilhâkını istid’â itmiş olmalarından dolayı mahallinden lede-l-istifsâr kazâ-i mezkûr idâre meclisinden vârid olan mazbata-ı mezkûr karye arâzîsi civârında bulunan kurâ arâzîsiyle mahlût olmağla Amasya’ya rabtı ve ilhâkı mültezimlerin ‘öşr münâzaasını intâc ideceği iş’âr olunmakda ise de mezkûr

68

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

69

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Varay karyesi Amasya’ya altı Mecîdözü’ne yedi sâat mesâfede vâki‘ oldığı misillû akreb-i bâzâr Amasya kazâsı olmakdan nâşî ahâlîsinin öteden berü ahz u i‘tâsı da Amasya’da bulundığı ve maa-mâ-fîh mezkûr varay karyesiyle Mecîdözü Kazâsı arasında cibâl-i şâhika bulunmasından dolayı ahâlîsi Mecîdözü’ne gidip gelmeğe ve hele virgü ve tekâlif-i emriyye-i sâirelerini kazâ merkezine nakl ve îsâl eylemeğe suûbât çekmekde olduklarından mahallince der-miyan edilen ‘öşr münâzaasına da mahal kalmamak üzere mezkûr Varay karyesiyle a’şar birlikde satılmakda olan Serikser ve Mengel ve Kokör Alakî ve Kavak ve Harmancık karyeleriyle birlikde Amasya’ya kalbi karâr-gîr olarak mezkûr cedvele o vecihle idhâl kılınmıştır.

Erkâb[n]-ı Harbi Kolağalığınca tahvîl-i irtibâtına lüzûm gösterildiği cümele-i emr ve iş’âr-ı sâmîlerinden olan kurâdan Mecîdözü’ne tâbi‘ Palabıyık karyesinin kezâlik Mecîdözü’nin Elvân Çelebî ve Bekişler karyeleri civârında vâki’ olarak bu üç karye arâzisinin yek-diğerine olan münâsebetinden dolayı mezkûr Palabıyık karyesi tarîk ile Çorum’a rabt idilince ahâli ile mültezim beyninde hâsılât-ı öşriyyesiçün beher sene münâzaa eksik olmıyacağı mahallinden cevâben iş’âr olunmış ve fakat mezkûr karyenin Çorum’a daha ziyâde kurbiyyeti bulundığı ve hattâ hadd-ı hûdûd üzerinde vâki’ idiğü irsâl buyurılan haritada görülmiş idüğinden Mecîdözü’nde ibkâsı ve yâhûd bi-t-tefrîk Çorum’a rabt ve ilhâkı re’yi ve irâde-i celîlerine taallük idildi. Bunlardan başka Gümüşhacıköyü kazâsının Dögenci-yi Kebîr karyesiyle Çorum’un Çalıca, Güherselek ve Hacımûsa karyelerinin Mecîdözü’ne daha ziyâde münâsebeti bulundığı cihetle mezkûr karyelerin Mecîdözü’ne rabtı mahallî idâre meclisinden bâ-mazbata iş’âr olunmış ise de mezkûr karyelerinin merbût bulundıkları Gümüşhacıköyü ve Çorum kazâlarına daha ziyâde kurbiyyeti oldığı ol bâbdaki harîtanın tedkîk ve muâyenesinden anlaşılmış ve mezkûr karyelerden Dögenci-yi Kebîr karyesinin oldukca cesâmetiyle berâber merbût oldığı Gümüşhacıköyü kazâsı kurâ-yı mülhakâsının esâsen azlığı ve vâridâtının bi-n-nisbe darlığı sebebleri dahî karye-i mezkûrenin Gümüşhacıköyü’nden fekk-i irtibâtına mani‘ olarak Mecîdözü Kazâsı İdare Meclîsinin iş‘ârında bir gûne isâbet görilememişdir Gümüşhacıköyü kazâsı idâre meclisinden gelen mazbatada dahî münâsebet ve kurbiyyetleri hasebiyle Merzifon’un Dibhacıköyü ve Eymir ve Bulak ve Göç karyeleriyle Osmancık kazâsının Derbend ve Obruk karyelerinin Gümüşhacıköyü’ne rabtı iş’âr olınmış.

70

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

71

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû Çorum Meclisi İdâre-i Livâ [1]311

Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesine

Numro 5 Hûlâsa Mecîdözü Kazâsının umûr-i mülkiyyesinin de Çorum’a rabtı ve ilhâkı hakkında Amasya sancağına merbût Mecîdözü Kazâsının umûr-ı adliyyesi münâsebet-i ve mevki‘ıyye hasebiyle üç yüz yirmi yedi senesi zarfında Çorum’a rabt idildiği gibi muâmelât-ı askeriyyesi de kısmen Çorum’a mülhak bulındığı ve kazâyı mezkûrun Amasya’ya on iki ve Çorum’a beş sâat mesâfede vakı’ ve ekser karyelerinin Pazar mahalli dahî Çorum kasabası olub ahz u i’tâ ve muâmelât-ı sâire-i hûsûsiyyelerinin tesviyesiçün sûret-i dâimede Çorum’a gelüb gitmegide oldukları gibi kazâ-i mezkûrun hûdûdu Çorum kasabası kenârına kadar gelerek kasaba ile ittisâl peydâ eylemiş oldığı ve Mecîdözü Kazâsınca ağnâm-ı tağdâdına nîsânda ve bu livâ’da martda mübâşeret idilmekte olmasından dolayı hûkûk-ı hazînenin ziyâa uğramakda ve kazâ-yı mezkûr ahâlîsinin hükûmete mütaallik muâmelâtdan nâşî on iki, on sekiz ve yirmi sâat ….mesâfede bulınan Amasya merkezine kadar azîmet ve avdetleri hasebiyle bir çok mezâhim ve müşkilâta ma’rûz kalmakda ve bu yüzden zirâatleri de dû-çar-ı te’hir olmakda bulındığından bahisle kazâ-i mezkûre merbût olub esâsen Amaya’ya kurbiyyeti bulınan yalnız varay nâhiyesinin muâmelât-ı mülkiyye ve adliyye ve askeriyyesi kemâ kân Amasya’ya merbût kalmamak üzere diğer nâhiyyeleriyle berâber Mecîdözü Kazâsının Çorum sancağına rabtı ve ilhakî esbâbının istikmâli hûsûsına delâlet buyurılması ahâli-i mahalliyyenin arzûsı ve bu bâbdaki istid’âyı umumînin leffiyle üç yüz yirmi yedi ve üç yüz yirmi sekiz senelerinde rif’atle ve bâ-mazbata Ankara vilâyet-i celîlesine arz ve iş’âr kılınmış ise de hükûmetimizin bir takım gavâil-i hâriciyye ve dâhiliyye ile meşgûl bulundığı ezmâna tesâdüf itmiş olmalı ki henüz icâbı icrâ buyrulmamış ve ma’rûzâtı Ankara’dan anlaşılacağı üzere bu kazânın Çorum’a kurbiyyeti ve münâsebeti ve bir sâatlik kısmından mâ-adâsı şose ile tamâmen Çorum’a merbût olması her iki kazâ kasaba ve kurâsı arasındaki muâmelât-ı ticâriyye ve sâirenin gitdikçe ve tabîati ile tezâyidini îcâb itdirmiş olmakla kazâ-yı mezkûr cihet-i mülkiyyesinin Amasya’dan fekkiyle Çorum sancağına rabt ve ilhâkı ezher-i cihet-i kavâid ve muhsinât-ı azîmeyi mûcîb olacağı derece-i bedâhetde bulındığından hûsûs-ı mebhûs-i anhin inzâr-ı dekâyık dâni-i nezâret-penâhîlerine arzına bir vâsıta olan işbu mazbata-i âcizânemizi ve hakîkat-i ma’rûzâ-yı vâz’iyyet-i coğrafyasıyla müeyyed livânın musahhah bir harîtasını makâm-ı sâmî-i devletlerine takdîm ile bir an evvel îfâ-yı îcâbının menâfi’-i vataniyye nâmına istirhâm eylerüz ol bâbda emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir [Rûmî] fî 17 Mart sene [1]330 [Mîlâdî 30 Mart 1914]

Zirâat Me’mûru

Mühendis Vekîli

....

Tahrîrât Müdîri Muhâsebeci

....

A’zâdan

Kirkor

....

A’zâdan

....

A’zâdan

Kadı

İbrâhîm

A’zâdan

....

İbrâhîm

Müftî

....

72

Çorum Sancağı Mutasarrıfı [imzâ’]

....

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

73

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû

Amasya Meclisi İdâresinin [Rûmî]15 Eylül [1]330 [Mîlâdî 28 Eylül 1914] Târîh ve 89 Numrolu Mazbatası Sûretidir

Amasya sancağının kadîm ve cesîm bir kazâsı olan Mecîdözü’nin yalnız idâre-i mülkiyyesi Amasya’dan fekk olınarak Çorum’a rabt olunduğunı ma‘lûm-ı sâmîlerindir livâmız hükûmeti keyfiyyet-i rabt ve ilhâkı bir emr-i vâki‘ karşusunda bulunmak sûretiyle telakkî itmiş oldığı içün bunun esbâb-ı mûcibesinden külliyyen bî-haber bulundığı gibi bu bâbda istifsâr-ı mütâlaayı mutazammın hiç bir gûnâ iş’ârâtde vukû‘ bulmamış oldığı cihetle hakk-ı müdâfaasını isti‘mâlden mahrûm kalmış ve binâen-alâ- zâlik netîce-i icrâat Çorum’a karşı te’mîn idilen pek cüz’î ve mahdûd menfâate mükâbil sancağımızın mâddeten ve ma‘nen zarar-ı azîme uğramasını mûceb olmuşdur şöyle ki evvelâ Amasya sancağı Mecîdözü Kazâsı da dâhil olduğı hâlde üç meb’ûs çıkarabilecek nüfûsa mâlik iken Mecîdözü’nin infikâkiyle fî-mâ-ba‘d ancak iki meb’ûs virecekdir ki bu zarar memleketimizin hâiz oldığı kıymet-i târîhiyyesini şeref-i mahsûsunı halel-dâr idecek bir mâhiyyetdedir sâniyen Mecîdözü Kazâsının muâmelât-ı ticâriyyesi Amasya ve Merzifon ile cârî olub bi-l-hâssa mahsûlâtı kâmilen Amasya bâzârına getirildiği cihetle köylülerinin Amasya halkıyla dâimî bir râbıtaları ve hükûmetle de alâkaları bulundığı hâlde Mecîdözü’nin Çorum’a ilhâkından dolayı bi-t-tabi‘ bu revâbıtada müteessir olarak her iki memleketin ahvâl-i ticâriyye ve iktisâdiyyesi dûçâr-i tezelzül olacaktır hâl bu ki bâzâr ve ticâret mahalli olmıyan Çorum içün bu yüzden hîç bir menfaat-ı mansûr degildir sâlisen teşkîlât-ı askeriyyece Mecîdözü ahz-i asker şu‘besi Amasya fırkasına merbût olup şu‘benin mülhakâtından bir kısmı Mecîdözü’nde bir kısmı ise Amasya kazâsında kalmasından nâşî aynı şu‘beye âid muâyene-i ibtidâiyye-i ve intihâiyyenin iki yirde rü’yet ve temsîline mecbûren hâsıl olmuş ve bu yüzden muâmelât-ı mühimme-i askeriyyenin matlûb olan sür‘ati ve intizâm dâiresinde cereyânına halel geldiği bi-ttecrübe anlaşılmışdır bununla beraber fırkanın Amasya’da teşkîli pek yakîn olub bi-t-tabi çok şeylere ihtiyâcı bulundığı ve cevâbının te’mînine Mecîdözü’nin de iştirâki îcâb itdiği hâlde hükûmet-i mahalliyye adem-i merbûtiyyet dolayısıyla bu gibi hûsûsa lâyık oldığı vechile ehemmiyyet virmemekde ve hükûmetimiz bu sebeble de hayli müşkîlât ve mazâyık çekmekdedir râbian Yozgat ve havâlîsi Amasya sancağı zirâate şâh-râh terakkî açacak olan Yozğad [Yozgat] şoşesinin küşâdı uğrunda şimdiye kadar vuku‘ bulan teşebbüsâtın kuvveden fi‘le çıkması bi-l-hâssa Mecîdözü Kazâsının teşrîk-i mesâisiyle kâbil ve bu da Mecîdözü’nin Amasya’ya merbûtiyetiyle hâsıl olacağı bedîhi iken Mecîdözü’nin fekk-i irtibâtı tevhîd-i mesâî imkânını selb itmiş ve iki memleketin menâfi‘ine taalluk idecek daha bu gibi bir çok âsâr-ı nâfianın vücûdpezîr olması arzûları da aynı sebeble zevâle yüz tutmuşdur hâmisen Mecîdözü Kazâsı Amasya ile hem-hûdûd ve iskele bulunan Samsun’a daha karîb ve Çorum ise hecri ve uzak ve Mecîdözü’nden giride olub şu hâlde Çorum’un tavassutuyla vukû‘a gelecek muvâredât ve murâselâtı hem hazîneyi ve hem ahâli-i kazâyı masârif-i zâide ihtiyârine ve muâmelât-ı umûmiyyede te’hîrat-ı hûdûsına sebebiyyet virecekdir ki bu da memleketin iktisâdî ve terakkîsî nâmına zarar-ı mühimm addolunacak mertebede mühimmedir. İmdi vatanın muhtâc oldığı terakkiyât ve tekâmülâtına taalluk idecek esbâbın ihzâr ve istikmâli lâzım iken anın aksini istilzâm eyleyen icrâatın meydân bulmasına vilâyet-i celîlelerin rızâ göstermeyeceği der-kâr bulundığı ve ma’rûzât-ı âcizemizin isâbeti nezd-i sâmîlerinde de teslîm buyurılacağı cihetle muâmelât-ı ticâriyye ve zirâiyye ve terakkiyât-ı iktisâdiyyece Amasya’ya zevâl-nâ-pezîr bir alâka ile merbût olan Mecîdözü Kazâsının livâmıza ilhâkı esbâbının istikmâline inâyet-i celîlelerinin bî-dirîğ buyurulması istirhâmına ictisâr kılındı

74

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

75

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bâb-ı Âlî-i Hazîne-i Evrâkı İrâdât-ı Seniyyeye Mahsûs Melfûfât Cedvelidir

İrâde-i Seniyyenin Hûlâsası

Târîhi

Maa-melfûfâtı Mecîdözü Kazâsı muâmelât-ı 12 adliyyesinin Amasya’dan irtibâtının fekkiyle Nîsân Çorum Sancağına rabt ve ilhâkına dâir 329 Bâlâdaki irâde-i seniyyenin melfûfi bulunan evrâkın envâ‘ı

İrâde-i Seniyye Numrosı

1615

Melfûfât Aded-i Numrosı melfûfât *[Rûmî] 12

İmzâ-yı hümâyûnla muvaşşah karâr-nâme Nîsân sene

1

329 târîhli

Adliyye ve Mezâhib Nezâretinin tezkiresi

1 2

*[Mîlâdî 25 Nisan 1913]

76

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

77

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

78

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

III. Bölüm

Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Mecitözü İle İlgili Belgeler HÜKÛMET KONAĞININ İNŞAATI

79

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Vilâyât-ı Şâhâne Umûm Müfettişliği 282

Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesi

Devletlü Efendim Hazretleri Amasya mezâfâtından Mecîdözü Kaymakamlığından alınan iki kıt’a telğıraf-nâmede hükûmet konağının oturulmaz bir hâlde ve me’mûrînin hayatları taht-ı tehlikede bulunduğını gören hamiyyet-mendân ahâlî tarafından hükûmete mürâcaatle bir hidmet-i müftehire olmak üzere mezkûr hükûmet konağının müceddiden inşâsına muktezâ seksen beş bin Guruşlık kerâste ve levâzım-ı sâire bi-t-tav‘ ve rızâen iâneten tedârik olunarak merkez kazâya celb itdirilmiş olduğından bunun ahz ü istilâmıyla ve üstâdîye mesârifiyle mîh parasının kazâ mâl sandukdan tesviyesiyle mevsim-i inşâat mürûrından evvel hemân inşâsına mübâşeret olunması esbâb u vesâirenin istihsâl ve istikmâli niyâz ve istid‘â olunmuş ve her bir odanın tûli dokuz arzı altı buçuk arşun olmak üzere mea salon yirmi odayı şâmil fevkânî ve tahtanî olarak inşâ olunacak mezkûr hükûmet konağının üstâdiye ve mîh esmânı olarak keşf ve tahmîn olunan otuz beş bin beş yüz Guruşun kazâ mâl sanduğundan sarfına me’zûniyyet i’ta buyuruldığı takdîrde bin beş yüz liralık mükemmel bir dâire-i hükûmet vücûda getürülmiş olacağı anlaşılmış oldığı beyânıyla icrâ-yi îcâbî iş’âr olunmuşdur lede-t-tahkîk fi-lhakîka Mecîdözü gibi mühim bir kazâ hükûmet konağı iskân ve ikâmete sâlih olmıyacak köhne ve harâb bir hâle gelüb bu hâlde bırağılması ma‘nen ve mâddeten kâbil olamıyacağı anlaşılmış ve Me’mûruyyet-i kazâyı istîâba kâfi bir hükûmet konağının yeniden inşâsı vücûbu gereği gibi mahsûs ve maa-hazâ bunun vücûda gelmesinin mevkûf-ün- aleyh olan seksen beş bin Guruşluk kerâste levâzım-ı sâirenin meccânen ve iâneten tedârik ve ihzâr idilmesi emrinde hamiyyetmendân ahâlî tarafından ibrâz olunan âsâr-ı fütüvvet ve hamiyyet-i cidden şâyân-ı takdîr bulunmuş olmasıyla ber-vechi iş’ârı mezkûr hükûmet konağının üstâdiye ve mîh mesârıfı olan ânif-üz zikr otuz beş bin beş yüz Guruşun kazâ mâl sanduğından sarfiyle mevsim-i inşâat mürûrından evvel hemân inşâsına mübâşeret olunması zımnında me’zûniyyet emrinin istihsâliyle telğırafla Sivas vilâyet-i celîlesine teblîğı ve âcizlerine dahî ma‘lûmât-ı i’tâsı merhûn-ı müsâade-i aliyye-i nezâret-penâhîleridir ol bâbda emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir.

[Hicrî] fî 22 Safer sene [1]316 ve [Rûmî] fî 29 Haziran sene [1]314 [Mîlâdî 12 Temmuz 1898]

Yâver-i Ekrem Bende Şakir

80

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

81

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Defter Numrosı

Hûlâsa-i Evrak Mecîdözü Kazâsında inşâ olunmakda olan hükûmet konağı masârif-i inşâiyyesi olarak istenilen otuz sekiz bin iki yüz yirmi guruşun bir ân evvel me’zûniyyet-i i‘tâsı ifâdesine dâir

2 Sivas 189

Evrâkın Vürûdı Târîhi [Hicrî] 6 Rebî‘ul-evvel sene [1]316 [Rûmî] 3 Teşrîn-i sânî sene [1]314 [Mîlâdî 25 Temmuz 1898]

Sıra Numrosı Sivas vilâyetinin tahrîrâtı Amasya Sancağı mutasarrıf vekâletinin tahrîrâtı Mecîdözü Kazâsı Meclis Dâiresi mazbatası Fîât mazbatası Keşf defteri Harîta

Aded-i Evrâk 1 2 1 1 1 1 7

Rakamlı evrâk 160 Sivas

82

3

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

83

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

……

183

Şûrâ-yı Devlet Riyâset-i Celîlesine

Devletlü Efendim Hazretleri Harâb olan Mecîdözü hükûmet dâiresinin inşâsı içün hamiyyet-mendân ahâli tarafından cem‘ idilen i‘âneden mâ-‘adâ mal sanduğından dahî otuz beş bin küsûr Guruşun sarfına me’zûniyyet i‘tâsı müfettiş devletlü Şâkir Paşa hazretleri tarafından bildirilmesiyle istîzân-ı mu‘âmeleyi hâvî hûzûr-i ‘âlî-i sadâret-penahîye takdîm kılınan tezkire-i ‘âcizî üzerine mezkûr konak mesârif-i inşâiyyesine Dâhiliyye büdcesine sene-i hâliyeden i‘tibâren devâir-i merkeziyye büdcelerinden naklen devr olunan inşâat tertîbinden karşuluk ifrâz-ı kâbil olunub olmadığı tevârüd iden18 Ağustos sene [1]314 târîh ve yüz kırk üç Numrolı tezkire-i aliyye-i [a]sıfânelerinde istifsâr buyurulmuşdur ahîren Sivas vilâyet-i celîlesinden alınan telğıraf-nâmede zikr olunan hükûmet konağı ikâmet olunmayacak sûretde harâb olmasına ve devâir-i hükûmeti istîâb idecek bir hâne bulunamamasına binâen me’mûrîn-i hükûmet açıkda kalmış oldığı ve müceddiden inşâ’ olunacak dâire içün evvelce icrâ itdirilen keşf mûcebince yüz yirmi iki bin Guruş sarfı îcâb idiyorsa da kerâste ve levâzım-ı sâire hamiyetmendân ahâlî tarafından i‘âneten tedârik idilmesiyle otuz bin Guruş sarfiyle işbu konağın vücûda gelebileceği hey’et-i kazâ tarafından taahhüd idildigi ve eski hükûmet dâiresinin hemân hedmiyle inşâata başlatdırılması ve bir de haps-hâne inşâsı zımnında kâim-makamlığa emr virildiği ve ikmâlinden sonra keşif-nâme ve mesârifle defterlerinin ve resminin gönderileceği izbâr kılındığından ve sene-i hâliyeden i‘tibâren Adliyye Nezâret-i Celîlesi büdcesinin taşra kısmında inşâat tertîbi olarak murakkam bulunub nezâret-i âcizî tahsîsâtına nakl ve …… olunan ve şimdiye kadar yalnız kırk dört bin dokuz yüz yirmi Guruş Koyulhisar kazâsı hükûmet dâiresiyle haps-hânesine karşuluk dutılan yüz yetmiş bin Guruşdan Mecîdözü hükûmet konağı mesârif-i inşâiyyesi içün cânib-i vilâyetden taleb idilen sâlif-üz-zikr otuz bin Guruşa dahî karşuluk ittihâzı mümkin olduğı muhâsebeden ifâde kılındığından ana göre iktizâsının îfâsına himem-i aliyye-i dâverîleri der-kâr buyurılmak bâbından emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir [Hicrî] fî 20 Receb sene [1]316 ve [Rûmî] fî 22 Teşrîn-i sânî sene [1]314 [Mîlâdî 04 Aralık 1898] Nâzır-ı Umûr-i Dâhiliyye Bende [imzâ’]

84

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

85

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Şûrâ-yi Devlet Evrâk İdâresinden Terkîm Olunan Melfûfat Müzekkiresi

Defter Numrosı

Hûlâsa-i Evrâk Amasya Sancağına mülhak Mecîdözü Kazâsı hükûmet konağının müceddiden inşâsıyla mesârifinin bir kısmının iânen ahâlî ile ve bir kısmının dahî hazîneden tesviyesi hakkında ba‘zı ifâdeyi hâvî

2 Sivas 160

Evrâkın Vürûdı Târîhi [Hicrî] fî 20 Receb sene [1]316 [Rûmî] fî 27 Temmuz [1]314 [Mîlâdî 04 Aralık 1898]

Sıra Numrosı

Aded-i Evrâk Dâhiliyye Nezâretinin Tezkiresi Anadolu-ı Şâh-âne Müfettişi Şâkir Paşa’nın Tahrîrâtı

86

1 1 2

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

87

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Numro 112

Amasya Sancağı Mutasarrıflığı Hûzûr-ı Samîsine

Mecîdözü hükûmet konağı keşf-nâmesiyle harîtası livâ mühendisliğinden tanzîm olunarak konağı mezkûr mesârif-i inşâiyyesi yüz yirmi iki bin yüz yirmi iki guruş on pâreye[para] bâliğ olub bundan doksan bin Guruşunun ahâlî-i hamiyyet-mendân tarafından iâneten…….. ….otuz sekiz bin iki yüz yirmi altı guruş on pârenin cânib-i hâzîneden tesviye olunacağından bedel-i keşf ve iâne mikdârları tasrîh olunarak doksan bin guruşluk levâzımâtın ne mikdârı müheyyâ olduğının bâ-mazbata iş’ârı şeref-mevrûd fî 19 Temmuz sene [1]314 târîhli telğıraf-nâme-i âlî-i hazret-i mutasarrıf-ı ekremîlerinden irâde ve fermân buyurılmış hükûmet konağının inşâsı içün lüzûm görünen ve Mecîdözü Kazâsı ahâlî-i hamiyet-mendânı taraflarından i‘tâ olunup konağı mezkûrun mesârif-i inşâiyyesine karşuluk celb ve tedârikle cem‘ idilen doksan bin Guruşluk kerâste ve taş ve kireç ve sâir-i levâzımâtın kâffesi mevcûd ve müheyyâ idügi ve üstâdiye ve amele ve mîh ve hızârcı ve sâir mesârifâtı içün lüzûm görünen levâzımâtın hâl-i hâzır ve râic-i mahallîye tevfîkan fîâtları hadd-i lâyıkında oldığı hakkında Meclis-i Belediyeden tanzîm olunan bir kıt‘a fîât mazbatası da leffen takdîm-i hûzûr-ı fehîmâneleri kılınmış ve zikr olunan doksan bin Guruşluk levâzımât hâricinde Hazîne-i Celîleden tesviye olunacağı irâde buyurılan otuz sekiz bin iki yüz Guruş on pârenin Hazîne-i Celîleden i‘tâ buyuruldığı takdîrde hükûmet konağının sâye-i Hilâfet-vâye Hazret-i Pâdişâhîde inşâ ve ikmâl olunacağının arz ve beyânına mücâseret kılınmış olmağın ol bâbda emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir [Rûmî] fî 23 Temmuz sene [1]314 [Mîlâdî 04 Ağustos 18 98]

A‘zâ

A‘zâ

A‘zâ

A‘zâ

Tahrîrât

Vekîl-i Müdîr-i Mâl

Edâî

Edâî

Kaymakam

Bende

Bende

Bende

Bende

Bende

Bende

Müftî

Nâib

Mecîdözü

Karabet 1308

Esseyyid Osman bin Mustafa Hayri

Esseyyid Hüseyin Sezâi

Sürûr-i Hâfız Mustafa

Ahmed bin Mehmed Tâhir

Karyesinde olduğı

...Osmân

İsmâil Kemâl bin Şâkir

Kabriyel 1288

Takımıyla Vilâyet-i Celîleye takdîm olunmak üzere kaleme [Rûmî] fî 25 Temmuz sene [1]314 [Mîlâdî 06 Ağustos 1898] Yazıldı fî 27 ….

88

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

89

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bâb-ı Âlî Dâire-i Umûr-i Dâhiliyye Tesrî-i Muâmelât ve Islâhat Komisyonu Aded 1968

Hûzûr-ı Âlî-i Hazret-i Sadâret-penâhiye Ma‘rûz-i Çâker-i Kemîneleridir ki Amasya mutasarrıflığına mülhak Mecîdözü Kazâsı hükûmet konağı son derecede harâb ve derûnında ikâmete mecbûr olan me’mûrîn-i hükûmetin hayâtî tehlikede olmasından ve mahallince hamiyet-mendan ahâlî tarafından müceddiden bir dâire inşâsı içün seksen beş bin Guruşluk kerâste ve levâzım-ı sâ‘ire tav’an cemi’ ve tedârik olunmasından nâşî ustalık ücreti ve mîh parası olarak mal sandukından da otuz beş bin beş yüz Guruş sarfına me’zûniyyet i‘tâsı hâlinde keşfi vechile yirmi odalı mükemmel bir bina inşâ’ olunacağı kazâ-i mezkûr kâim-makamlığından bildirildiği ve fi-l-hakîka Mecîdözü gibi bir mühim kazâ merkezinde hükûmet dâiresi nâmına öyle ikâmete Gayr-i sâlih köhne bir binânın vücûdı bi-t-tab’ rehin-i cevâz olamıyacağından başka hamiyet-mendân ahâlinin şu sûretle i‘tâyı i‘ânâtda gösterdikleri âsârı fütüvvete göre zikr oluna otuz beş bin beş yüz Guruşun da cânib-i hükûmetden tesviyesi şân-âliye âsâr fütüvvete göre zikr olunan otuz beş bin beş yüz Guruşun da cânib-i hükûmetten tesviyesi şân-ı âlîye tevâfuk idecegi cihetle mevsîmin mürûrından evvel inşâata başlanılmak üzere telğırafla me’zûniyyet virilmesi lüzûmuna dâir müfettiş devletlü Şâkir Paşa hazretlerinden meb’ûs-ı tahrîrât-i tesrî‘-i muâmelât ve ıslâhat komisyonunun ifâdesiyle leffen takdîm kılındı. İktizâsının îfâ ve emr ve inbâ buyurulması menût-ı müsâ‘ade-i aliyye-i vekâlet-penâhîleridir ol bâbda ve emr u fermân hazret-i veliyy-ül-emrindir [Hicrî] fî 18 Rebî-‘ul-evvel sene[1] 316 ve [Rûmî] fî 25 Temmuz sene [1]314 [Mîlâdî 06 Ağustos 1898]

Nâzır-ı Umûr-i Dâhiliyye Bende [imzâ’]

90

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

91

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Amasya Mutasarrıflığı Tahrîrât Kalemi Aded 308

Sivas Vilâyet-i Celîlesi Cânib-i Âlîsine Cevâben şeref-vârid olan fî 6 Temmuz sene [1]314 târîhli telğıraf-nâme-i âlî-i cenâb-ı vilâyet-penâhîleri hükm-i âlîsine tevfîkan Mecîdözü Kazâsında müceddiden yapılacak hükûmet konağının keşfi bi-l-icrâ yüz yirmi sekiz bin iki yüz yirmi altı guruş on pârenin ile inşâsı kâbil olacağı ve bundan doksan bin guruşluk kerâste ve taş ve kireç gibi levâzımâtın fütüvvet-mendân ahâlî tarafından iâneten i‘tâ olundığı cihetle yalnız üstâdiye ve amele ve hızârcı yevmiyyesiyle mîh ve sâire esmânı olan otuz sekiz bin iki yüz yirmi altı Guruş on pârenin de cânib-i hazîneden tesviyesi lâzım geleceği nümâyan olmuş ve bi-l-muhâbere meclis-i idâre-i kazâdan mevrûd mazbata-ı cevâbiye ile merbûtı fîât mazbatası ve livâ tarîk mühendisliğinden tanzîm kılınan harîta ve keşf varakası leffen arz ve takdîm kılınmış ve ‘atik konağın bir hâli tehlikede bulunmasından dolayı hükûmet konağı ittihâzı olunmak içün istîcâr olunan hânenin bedel-i îcâr-ı şehrîsi olan iki yüz yirmi sekiz Guruşun mâh-be-mâh tesviyesine me’zûniyyet virilmesi mütekaddim fî 16 Temmuz sene [1]314 târîhli telğıraf-nâme-i çâkeri ile arz ve iş’âr olundığı kayden anlaşılmış olmasına ve evrâk-ı mezkûre mündericâtına nazaran müddet-i medîde bî-hûde yere icâr i’tâsıyla hazîne-i celîle ezâr idilmemek ve hemân inşâata mübâşeret olunmak üzere zikr olunan otuz sekiz bin iki yüz yigirrmi altı guruşun mâl sandığından sarfına müsâade ve keyfiyyetin emr ve irâde buyurılması bâbında emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir.

[Hicrî] fî 20 Rebî-‘ul-evvel sene [1]316 ve [Rûmî] fî 27 Temmuz [1]314 [Mîlâdî 08 Ağustos 1898] Bende Amasya Vekîl-i Mutasarrıf Muhâsebeci Mehmed Sâlih

92

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

93

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Amasya Mutasarrıflığı Tahrîrât Kalemi Aded 308

Sivas Vilâyet-i Celîlesi Cânib-i Âlîsine Devletlü Efendim Hazretleri Şûrâ-yı devlet riyâset-i celîlesinin tahrîrât-ı aliyyesi suretini tezyîlen şeref-vârid olan fî 6 Eylül sene [1]314 târîh ve üç yüz elli bir Numrolı emr-nâme-i âlî-i Cenâb-ı vilâyet-penâhîlerinde Mecîdözü Kazâsında müceddiden inşâ olunacak hükûmet konağının mesârif-i inşâiyyesinden seksen beş bin Guruşluk kerâste ve levâzım-ı sâirenin hamiyyet-mendân ahâlî tarafından iâneten virilerek mevcûd olub olmadığının ve kaç bin Guruşla inşâ idilebileceğinin arz ve iş‘ârı ve harîta ve râic mazbatasının takdîm-i emr ve irâde buyurulmuş ve mezkûr konağın keşfi bi-l-icrâ yüz yirmi sekiz bin iki yüz yirmi altı Guruş on pâre[para] masrafla vücûda geleceği ve bundan doksan bin Guruşlık kerâste ve levâzımât-ı sâirenin ahâlî tarafından iâneten tedârik ve istihzâr idildigi evvel ve âhir mahalli Kaymakamlığıyla cereyân iden muhâbere neticesinden anlaşıldığı cihetle yalnız üstâdiye ve amele ve hızârcı yevmiyyesiyle mîh ve sâire esmânı olan otuz sekiz bin iki yüz yirmi altı Guruş on pârenin[paranın] de cânib-i hâzineden sarfına me’zûniyyet-i i‘tâsı fî 27 Temmuz [1]314 târîh ve üç yüz sekiz Numrolı arîza-i çâkerî ile arz ve iş’âr ve meclis-i idâre-i kazâdan gelen mazbata ve merbûtı ve fîât mazbatası ve livâ tarîk mühendisliğinden tanzîm idilen harîta ve keşf defteri takdîm ve tesyâr olundığı kayden anlaşılmış ve zât-ı âlî-i vilâyetpenâhîlerinin kazâ-i mezkûrı berây-ı teftîş-i teşrîf buyurduklarında şimdilik otuz bin Guruşun mâl sandığından sarfıyla inşâata mübâşeret olunmak içün mahâlli Kaymakamlığa me’zûniyyet virildiği ve Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesine de arz-ı keyfiyyet olundığı emr ve iş‘âr buyurulmuş olmağla ol bâbda emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir [Hicrî] fî 11 Cemâzî-yel-evvel sene [1]316 ve fî 15 Eylül sene [1]314 [Mîlâdî 27 Eylül 1898] Bende Vekîl-i Mutasarrıf-ı Muhâsebeci Mehmed Sâlih

94

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

95

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Sivas Vilâyeti Mektubî Kalemi

Şûrâ-yı Devlet Riyâset-i Celîlesine

Aded 573

Devletlü Efendi Hazretleri Esâmil-i zîb-i tevkîr olan fî 17 Ağustos sene [1]314 târîh ve on beş Numrolı tahrîrât-ı aliyye-i cenâb-ı riyâset-penâhîlerinin arîza-i cevâbiyyesidir Mecîdözü Kazâsında müceddiden inşâ idilecek olan hükûmet konağının keşfi bi-l icrâ yüz yirmi sekiz bin iki yüz yirmi altı Guruş on pâre[para] masrafla vücûda geleceği ve bundan doksan bin Guruşlık kerâste ve levâzımât-ı sâirenin hamiyyet-mendân ahâlî tarafından tedârik ve i‘tâ idildiği cihetle yalnız üstâdîye ve amele ve başkaca yemiyyesiyle mîh ve sâire esmânı olan otuz sekiz bin iki yüz yirmi altı Guruş on pârenin de [paranın] cânib-i hazîneden sarfına me’zûniyyet-i i‘tâsıyla mezkûr hükûmet konağının ve bu miyânda bir de haps-hânenin inşâsına mübâşeret idilerek devren kazâ-yı mezkûrde bulundığım esnâda idilen teşvîkât ve irâe olınan tertîbât üzerine sâye-i ma‘mûriyyetvâye-i hazret-i tâc-dâr a‘zamîde mezkûr hükûmet konağının mâh-i hâlin birinci güni kurbânlar zebhıyla senenin esâs vaz’ı ve fî 11 Eylül sene [1]314 târîhinde Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesine keşîde olunan telğıraf-nâmede takdîm kılınacağı arz olunan keşf-nâme ile harîta ve râic pusulası ve mahalliyle Amasya mutasarrıflığından gelen evrak-ı sâire meclis-i idâre-i vilâyet ifâdesiyle leffen hûzûr-ı celîl-i cenâb-ı riyâset-penâhîlerine arz ve takdîm kılınmış ve Me’mûruyyet-i kazâ hân gûşelerinde îfâ-yı Me’mûruyet eylemekde ve levâzım-ı inşâiyye-i kâmilen tedârik idilüb hükûmet civârında ve açık bir mahalde bulundurılmakda olduğından mezkûr konağın bir an evvel ikmâl ve itmâmı derece-i vücûbda bulunmış olmağla hazîne- celîleden i‘tâsı zarûri olan mezkûr otuz sekiz bin iki yüz yirmi Guruş on pârenin [paranın] bir ân evvel sarfına telğırafla me’zûniyyet i‘tâ buyurılması bâbında emr u fermân hazret-i men leh-ül-emridir [Hicrî] fî 22 Cemâzî-yel-âhir sene [1]316 ve [Rûmî] fî 25 Teşrîn-i evvel sene [1]314 [Mîlâdî 08 Ekim 1898]

Bende Sivas Valisi ....

96

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

97

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Ser-mühendisliğe 1 Ağustos [1]314 Numro 260

Li-ecl-it-tetkîk işbu tahrîrâtla Me’mûruyyet-i ‘âcizâneme havâle buyurılmış olan harîta ve keşf-nâme bi-t-tetkîk muvâfık….. ve usûl oldığında icra-yi îcâbî zımnında âidiyyeti cihetiyle meclis-i idâre-i vilâyete emr ve havâle buyurulması bâbında emr u fermân hazret-i men leh-ül-emirindir Fî 12 Teşrîn-i evvel sene[1] 314 Meclis [Rûmî] 12 Teşrîn-i evvel [1]314 [Mîlâdî 24 Ekim 1898] Numro 848 Müceddiden inşâ olunacağı Amasya Mutasarrıflığı vekâletinin işbu tahrîrâtında beyân olunan Mecîdözü Kazâsı hükûmet konağının mesârif-i inşâiyyesi olan yüz yirmi sekiz bin iki yüz yirmi altı Guruş on pâreden (paradan) ahâli tarafından virilecek olan doksan bin Guruşun mâ-adâsı olub cânib-i hazîneden i‘tâsı lâzım gelen otuz sekiz bin iki yüz küsûr Guruşun mâl sandığından tesviyesiyle emr- inşâata mübâşeret olunması lüzûmı fî târîhli tahrîrâtla livâ-yı mezbûr mutasarrıflığına bildirilmiş ve inşâata da bed’en ve mübâşeret idilmiş olduğından mebâni’-i mezbûrun bir ân evvelen olur emrinin i‘tâsı lüzûmunun cereyân-ı muâmeleden bahsle ve merbût harîta ve keşf defteri ve sâirenin leffiyle keyfiyyetinin bâ-tahrîrât Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesine iş’ârı tezkir kılındı [Rûmî] fî 19 Teşrîn-i evvel [1]314 [Mîlâdî] 31 Ekim 1898]

98

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

99

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

100

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

III. Bölüm

Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Mecitözü İle İlgili Belgeler ÇEŞİTLİ KONULARDA YAZILMIŞ BELGELER

101

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

TELEGRAMME

M E C İ T Ö Z Ü

Telgraf-nâme

Devlet-i Aliyye-i Usmaniyye Telgraf İdâresi ADMINISTRATION DES TELEGRAPHES DE L’EMPIRE OTTOMAN

Letat n’accepte aucune responsabilite ‘a raison du service de la telêgraphie muâmelâtından dolayı mes’ûliyyet kabûl itmez

Devlet telgraf [Numune 1]

Retransmission ou Expêdition

Tekrâr-ı keşide veya sevk

Ahz

RECEPTION Tarih

Date Sevk Numrosu d’expêdit

Keşîde olunan merkez Transmis â

Date

Târih

Me’mûr imzâsı

[Rûmî] 3 Nîsân 327 Signature de Pemployê

[Mîlâdî 16 Nisan 1911]

Me’mur imzâsı Signature de Pemployê

[Rûmî] 3 Nîsân 327 [Mîlâdî 16 Nisan 1911]

Sâat……. Dakîka…..

Sâat…1. Dakika…15..

H:…1…. M…30….

H:……. M…30….

Vâsıta merkezi

Sıra Numrosı

Reçu de

No d’ordre

--

121

De:…………………………. Pour:…………………………… …………………………: Mevrudi …….…Sivas ..: Mahreci H:……………. Sâat

M:…………… Dakîka No:…………….. Mots:……….. Date:………………………………………….120…

Târih

Voie……………………….Indic Eventuelles

Resmî

Kelimât Ğurûb

………………….. :Numro

İşâret-i Muhtemele

Tarîk

Dâhiliye Nezâreti Celîlesine Numro / 93 Mecîdözü- Merzifon tarîkinin Meclis-i Umûmiyye-i Vilâyet karârı hilâfına olarak inşâsı te’hîr idilüb Bi-l- akis hâricî karar olarak anın yerine Yozgat ve Amasya tarîkinin inşâ idileceğini istihbâr itdiklerinden dolayı bu muâmeleyi protesto itmek üzere Mecîdözü’nde bir ……. akd olunarak Sadâret-i Uzmâya ve Meclis-i Meb’ûsana Telgraf keşîde olunduğı …….. hey’eti nâmına Beledî reîsinin nişân ve iki refîki imzâsıyla Mecîdözü’nden gelen Telgrafda bildirilmişdir. Ancak Meclîs-i Umûmiyyenin karârı Mecîdözü- Merzifon yolının üç yüz yirmi sekiz senesinde inşâsı ve Amasya- Yozgat yolının da bu sene yalnız on kilometrelik kısmının evrâk-ı keşfiyesinin tanzîmi merkezinde olduğı bi-t-tetkîk anlaşılmakla meclîs-i mezkûr karâr-ı hilâfında hareket olundığına dâir hâsıl olan zehâbın yanlış idügünin müsted’îlere ……… Amasya Mutasarrıflığı ile Mecîdözü Kaymakamlığına tebliğ kılındı, berây-ı ma’lûmat ma’rûzdır [Rûmî] fî 3 Nîsân sene [1]327 [Mîlâdî 16 Nisan 1911] Sivas Vâli Vekili …….

Matbaa-i Ahmed İhsân ve şürekâsı

102

118

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

103

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

TELEGRAMME

M E C İ T Ö Z Ü

Telgraf-nâme

Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye Telgraf İdâresi ADMINISTRATION DES TELEGRAPHES DE L’EMPIRE OTTOMAN Letat n’accepte aucune responsabilite ‘a raison du service de la telêgraphie kabul etmez

Devlet telgraf muamelatından dolayı mes’uliyet [Numûne 1]

Sevk Numrosu d’expêdit

Keşîde olunan merkez Transmis â

RECEPTION

Tekrâr keşîde veya sevk

Retransmission ou Expêdition Date

Târîh

[Rûmî] 1 Eylül [1]327 [Mîlâdî 14 Eylül 1911]

Me’mûr imzâsı

Me’mûr imzâsı

Signature de Pemployê

Signature de Pemployê

Ahz Date

Târîh

Vâsıta merkezi

[Rûmî] 3 Nisan [1]327 Reçu de

[Mîlâdî 16 Nisan 1911]

Sâat……. Dakîka…..

Sâat…1. Dakika…15..

H:…9…. M…..….

H:……. M…30….

121

--

Sıra Numrosu No d’ordre 118

De:…………………………. Pour:…………………………… ……………………: Mevrûdi …….…Mecîdözü ..: Mahreci No:…………….. Mots:……….. Date:………………………………………….Fî… Târîh 295 Voie……………………….Indic Eventuelles

Resmî

63…….. :Numro

İşâret-i Muhtemel

Tarîk

Sadâret-i Uzmâya Otuz seneden berü çekdiğimiz istibdâd yetmiyor imiş gibi Meşrûtiyyet i‘lânından berü de vilâyet-i livânın muâmelâtı istibdâd- kârânesi umûmumızı son derece dil-gîr itdiginden bu gün merkezde ictima’ iden beş bini mütecâviz ahalînin efkâr-ı …… livâ ve vilâyetin muâmelâtı hod-serânesini ber-vech zîr arz-ı müsebbiblerini şiddetle protesto ideriz. Bütün kazânın mukedderâtını kâfil ve teksîr servetiyle izdiyât-ı ma’mûriyetini bâis kırk yedi kilometrodan ibâret bulunması hasebiyle cüz’-i masrafla inşâsı kâbil ve Yozgat’dan beri milyonlarca ahâli ve mahsûlâtını üç gün mukaddem Samsun’a îsâle hâdim birçok muhsinât-ı câmi’ olan ve devr-i zâilde de ehemmiyeti takdîr olunarak kısmen tesviyye-i terâbiyesi yapılan Merzifon-Mecîdözü tarîkının inşâsını te’hîre otuz sâat devâm iden güzer-gâhdan hiçbir kasabaya uğramayan ve sırf Amasya’nın salîci muhtekir mürâîyeci birkaç tüccârın istifâdesini te’min ve milyonlarca Guruşun tedfîni ile hazîneyi izrâr iden Amasya-Yozgat yolunın inşâsını takdîme livâ ve vilâyetce karâr virilmesi hak ise de mübâşeret idilmek üzere bulunılması beslediğimiz ümîd-i istikbâlin bir anda mahv olmasını intâc itmişdir. Buna sebebiyyet dahî mahzan virilen emr-i iskâ ve teklifâtı vakt-i zemânıyla ifâ eylemekliğimizdir çünki geçen sene bura tekâlîf-i umûmiyyesi yüzde doksan râddesinde tahsîl kılındığı hâlde Amasya içün yüzde yirmi râddesinde bir tahsilât yapmış idi. Hâsılı bizim menfâatimizi kendi menfâatlerinde arayan livâ ve vilâyet ahâlisinin mürevvic-i efkârı olan ve menâfi’-i hâzine ve ahâliyi takdîr idemeyen nâfia komisyonlarının re’y-i ….rlarına bırakmıyarak evvel-emrde derece-i vücûbu ve ehemmiyyeti arz Matbaa-i Ahmed İhsân ve şürekâsı

104

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

105

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Defter-i Hâkânî Nezâreti Tahrîrât Dâiresi Aded 85

Devletlü Efendim Hazretleri Sivas vilâyeti dâhilinde Mecîdözü Kazâsına tâbi‘ Dereyazıcı karyesi ahâlisinin birer göz hâne ve ahûr inşâsı talebinde bulundukları Karanyazıcı nâmıyla ma’rûf arâzi-i ma’lûme hakkında vilâyet-i müşârünileyhâdan vâki’ olan istîzâha henüz cevâb vürûd itmediginden bahsle arâzî-i mebhûseye hem-hûdûd olan ve Çorum sancağı dâhilinde bulunan Tutluca ve Çanaklı karyeleri ahâlîsiyle mârr-ül-beyân Dereyazıcı ahâlisi beyninde inşâat-ı mebhûseden dolayı tekevvün iden ihtilâfın her iki Livâ’dan me’mûrîn-i mahsûsa i’zâmıyla tahkîk-i emrinde livâ-i mezkûr mutasarrıflığınca der-miyân olunan lüzûm ve mütâlaanın ilâvesiyle keyfiyyet 4 Teşrîn-i evvel sene [1]328 târîhli ve altmış yedi Numrolı tezkire-i müzeyyile ile makâm-ı âlî-i nezâret-penâhîlerine izbâr kılınmışdı vilâyet-i müşârün-ileyhâdan bu kerre alınan tahrîrât-ı cevâbiyyeye melfûf kazâ-yı mezbûr-ı meclis idâresi mazbatasında sâlif-ül beyân Dereyazıcı karyesi ahâlisinin zirâat itmekde oldukları arâzîlerinin karyelerine baîd-i mesâfesi sebebiyle mevsim-i zirâat ve hasadda meşâkk-ı seferiyyeye ma’rûz kalmakda ve mahsûlât-ı arziyyelerini muhâfaza idememek yüzinden her sene küllî ziyâ’(ziyan) uğramakda olduklarından dolayı cidden şâyân-ı merhamet bir hâlde bulundukları temhîd ve mezkûr hânelerle müştemilâtının talebleri vechile hemân inşaâsına ruhsat-ı i‘ta olunmak üzere îcâb iden muâmelenin ve ol bâbdaki krokisinin tanzîm ve tesyâr olundığı ilâve ve ityân kılınmışdır. Şu îzâhata göre arâzi-i mezkûrenin bedeli ‘öşre rabtıyla emâkin-i mebhûsenin inşâsına ruhsat-ı seniyye istihsâli emrindeki muâmelenin icrâsı tabî’i ise de zikrolunan Tutluca ve Kapaklı karyeleri ahâlîsinin Çorum mutasarrıflığınca da te’yîd idilen iddiâlarının ne dereceye kadar şâyân-ı iltifât oldığının ve ihtilâfât-ı mahkiye yüzünden karyeteyn-i mezbûreteyn ahâlîsi beyninde âtiye-i münazaât zuhûrı muhtemel olub olmadığının ve bu hûsûs hakkında Amasya ve Çorum mutasarrıflıklarının mütebâyin olmağla olan nokta-i nazarları üzerine yapılacak muâmele nezâret-i celîlerince ta’yîn buyurılacak mevâdden bulunmuş olmağla ba‘de iktizâsı ifâ olunmak üzere izâhât-ı mesrûdeye ve matviyyen takdîm kılınan evrâk-ı müeddâ’sına nazaran lâyıh olacak mütâlaanın inbâ’ ve evrâk-ı mürselenin iâdeten …. buyurulması hûsûsunun kuyûd-ı hakâniyye kalemi ifâdesiyle izbârına mübâderet kılındı ol bâbda emr ü fermân hazret-i men lehü-l emrindir [Hicrî] fî 19 Rebî-‘ül-evvel sene [1]331 ve [Rûmî] fî 13 Şubat sene [1]328 [Mîlâdî 26 Şubat 1913] Defter-i Hâkânî Nâzırı (İmzâ’)

106

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

107

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bâb-ı Âlî Dâhiliyye Nezâreti Emniyyet-i Umûmiyye Müdüriyyeti Umûmî 62937 Hûsûsî 48

Çorum’un Mecîdözü Kazâsında vefât itmiş olan İngiltere teb‘asından Henry Daston nâm şahsın zuhûr iden nukûd ve eşyâ-yı metrûkesi mikdârını hâvî olarak Ankara vilâyetinden gönderilen cedvelin leffiyle nükûd ve eşyâ-yı mezkûrenin mahall-i teslîminin vilâyeti müşârün-ileyhâya iş’ârı Polis Müdîriyyet-i Umûmiyyesinden bildirilmesi üzerine mûmâ-ileyhin İstanbul’da akrabâsı olub olmadığının tahkîk ve inbâsı cevâben izbâr kılınmış idi müdîriyyet-i mezkûreden bu hûsûsa dâir alınan tezkire mündericâtına nazaran müteveffâ Henry Daston’ın Mariy nâmındaki zevcesiyle Nely, Ortanis ve Klara, Valantin nâmlarnda üç kerîmesi ve Con Filib ve Wilhem nâmında iki mahdûmı bulundığı ve kerîmelerinden Nely, Tramvay kumpanyası me’mûrlarından teb‘a-i Osmâniyyeden Jorj Fery’nin zevcesi olduğı ve diğer iki kerîmesi yirmi üç ve yirmi beş yaşlarında henüz Gayr-ı müteehhile olub Beyoğlı’da Küçük Handek Caddesinde yirmi beş Numrolı hânede vâlideleriyle berâber ikâmet itdikleri ve mahdûmlarından otuz üç yaşlarında olan Con Filib’in dersaâdet İngiliz konsoloshânesi me’mûrlarından iken bidâyet-i harbde konsoloshâne erkânıyla berâber dersaâdetden infikâk iderek el-yevm Londra’da bulundığı ve Wilhem’in de yirmi sekiz yaşlarında ve beş altı seneden beri Amerika’da bulunmakda oldığı ve mûmâ-ileyh Henry’nin Beyoğlu’nda Elbun Sokağında bir Numrolı hânede mukîm ve Alfred Daston nâmıyla mevsûm bir de birâderi bulundığı anlaşılmışdır vefât iden Henry Daston nukûd ve eşyâ-yı metrûkesini mübeyyin cedvelin bir sûreti leffen tesyâr kılınmış olmağla bu hûsûsda cereyân idecek muâmelâtın müdîriyyet-i aliyyelerince ta’kîb ve intâcı temennîsiyle işbu müzekkire idâre-i umûmiyye-i vilâyât-ı müdîriyyet-i aliyyesine takdîm kılındı [Rûmî] fî 6 Mayıs sene 1333 [Mîlâdî 6 Mayıs 1917] [İmzâ’] Emniyet-i Umûmiyye Müdîriyyeti

İdâre-i Umûmiyye-i Vilâyât Müdîriyyeti Numro 58 1

Tedkîk Vechile Hâriciyye Nezâretine Tezkire 7

108

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

109

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû

Bâb-ı Âlî Hariciyye Nezâreti Umûr-i Siyâsiyye Müdîriyyet-i Umûmiyyesi Aded 98744-652

Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesi Cânib-i Âlîsine

Hûlâsa

İngiltere teb’asından müteveffâ Henry Daston’un Eşyası melfûf 1

Ma’rûz Kemîneleridir Çorum Mecîdözü Kazâsında vefât itmiş olan İngiltere teb’asından Henry Daston nâm şahsın nukûdı ve eşya-yı metrûkesi hakkında İdâre-i Umûmiyye-i Dâhiliyye Müdîriyyetinin 10503/228 Numrosını muhtevî 8 Mayıs [1]333 târîhli tezkere-i âliyye-i hıdîv-i efhamileri mutâlaa-ı güzâr-ı âcizî oldı müteveffâyı merkûmun ahvâl-i metrûkesinin mahal-i vefâtda bulunub teb‘a-i Osmâniyyenin bu nev‘i muâmelâtını rü’yete salâhiyyat-dâr olan mahkemeye tevdi’ idilmesi mahkeme-i mezkûrece tereke defterinin tanzîm ve emvâl-i metrûkenin füruht ve dâyinlerin isbât-i matlûbe da‘vet olunması ve alacakların ba‘de-t tesviye tereke-i mütebâkıyenin İngiliz kânûnına göre vâris olanlara yine kânûn-ı mezkûr ahkâmınca isâbet iden hisseler tevzi‘ idilmek sûretiyle taksîm kılınması ifâdesini ve ba‘zı mutâlaâtı hâvî olarak bâb-ı âlî hûkûk muşâvirliğince tanzîm ve i‘tâ olunan müzekkirenin sûreti …….. takdîm kılındı emr u fermân hazret-i veliyy-ül-emrindir [Hicrî] fî 12 Ramazân sene 1335 ve [Rûmî] fi 2 Temmuz sene 1333 [Mîlâdî 2 Temmuz 1917] Hâriciyye Nâzırı nâmına Umûr-ı Siyâsiyye Müdîriyyet-i umûmiyyesi idâreye me’mûr Süferâ-yı ‘Osmâniyyeden [imzâ’]

110

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

111

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Teftîş idilen me’mûrun îzâhâtı ihtâr teftîş idilen me’mûrun i’tâ idilecek bir cevâbı olmadığı takdîrde işbu hâl zabta derc idilecekdir

Müşâhede idilen ahvâl ve mülkiyye müfettişi tarafından der-miyân idilen tenkîdât

Çorum jandarma taburı üç bölükden mürekkeb olub dâire-I salâhiyyeti merkezden başka Sungurlı, Mecîdözü, Usmancık, İskilîb kazâlarını ihtivâ idiyor

Tabur kumandanı yüzbaşı Hilmi Bey sene-i hâliyye mayıs ibtidâsından beri Mûmâ-ileyh Hilmi Efendî bir mâhden beri Çorum mahsûsâtını almamışdır bu keyfiyyet maâş havâle-nâmesinin henüz vürûd taburı kumandanlığında bulunmakdadır. Kıt’a-i ‘atîkâyı itmemesinden mütevelliddir me’mûrun aylarla maâşsız bırağılması dâime-i olan jandarma alayının mahsûsât-ı ‘ilm ü haberi gelmediğinden maâşı Çorum taburı icmâline dâhil mahâzîrdir. idilememişdir

Çorum takımında bulunan bir mülâzım-ı evvelden başka Mecîdözü takımında da bir mülâzım vardı. Hasta oldıkdan bir buçık ay me’zûniyyetine dâir çifte etıbbâ tarafından virilen raporı muâmelededir. Mûmâ-ileyh hastalığının vâzîfesine bakamaz onun içün Mecîdözü takımının umûrı ve muâmelâtı bir onbaşı tarafından tedvîr idiliyor bu sırada Çorum merkez takımından mâ-adâ bütün takımların emr-i idâresi küçük zâbitân ma’rifetiyle mümkin mertebe gördirilmekde ise de ma’rûz-ı vazâifin hakkıyla ifâsı içün zâbitâna ihtiyâcşedîd vardır

Tabur kumandanından başka taburda fi’len hidmetde bir zâbıt vardır ‘ale-l-umûm mevâki’ küçük zâbıtanın taht-ı idâresindedir hatta Mecîdözü Kazâsı jandarma Dâiresi bir onbaşı ma’rifetiyle idâre olunub jandarmanın ruh-ı hey’eti zâbıtandır. Jandarmaya memdûh vezâifin vüs’at ve ehemmiyyeti hasebiyle bölüklerin, takımların muntazam tahsîl ve terbiye görmüş zâbıtadan mahrûm bırağılması azîm-i mahâzîri dâidir. Bir onbaşı bir çavuş, ma’lûmât-ı nâkısasıyla bi-t-tabi’ mühim vazifeleri ifâ idemez kendisinden o kadar büyük hizmet beklenemez bundan ……… olacak doğrıdan doğrıya hükûmet ve millettir. Taburun ra’sinde bulunan bir kumandan ğayet vâsi’ bir mıntıka dâhilinde bulınan jandarma kuvvetlerinin ne sûretle ifâyı vâzîfe itdiklerini teftîşe bile kâdir olamaz bundan dolayı hâl-i hâzırda jandarmaya atf olunan yolsuzlukların mes’ûliyyetini hâricde aramak ve mahâzîr-i azîme-i âtîyesi muhakkak olan bu hâle care-sâz olmak lâzımdır

Taburun hâl-i hâzır mevcûdı yüz on altı piyâde ve yüz on iki süvâriden ‘ibâretdir bunların kısm-ı âzâmı ikmâl-i efrâdı oldığı içün jandarma vezâifini esâs jandarmalar gibi îfâ idemiyorlar hâl-i hâzır mevcûdımız olan ma’rûz-ı efrâdı jandarma ve tâifinin ikmâli esbâbının istikmâline sa’y idilmekde ise de vezâifin hakkıyla …

tabur kadrosı zemânın ihtiyâcıyla mütenâsib değildir. Livâ iki yüz elli bin nüfûsdan ibâretdir memleket dağınık oldığı içün nüfûsı kesîf olan mahallere nisbetle daha fazla kuvvete ihtiyâc hiss itdirirken tabur mevcûd-ı hâzırı yüz on altı piyâde yüz on iki süvâridir bu mevcûdın yüzde doksanı da ikmâl-i efrâdı ya’ni ta’lîm ve terbiye görmemiş

112

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

113

M E C İ T Ö Z Ü

Mülâhazât

Sunûf- ı askerî

“

“

“

“

“

“

[Mîlâdî 1916]

Yekûn

7060

478

2101

5

409

849

694

4450

1099

1177

7060

1099

1177

7060

1177

“

34

116

3277

1099

3277

……… “

2411

12613

Şehr- hâli tarafından taleb olunan efrâd 866

12613

Yekûn 3277

8404

Der-dest idilüb teslîm idilen

Firârî

Muâfiyet-i askeriye…. muahhıran terk idilen 448

Der-dest taharrî bulunan 3560

Yekûn 12613

İhtiyât

[Rûmî] Mart [1]332 ile Ağustos..

Kur’a Efrâdi

Şühûr

Üç yüz otuz iki senesi martından ağustosı gayesine kadar der-dest idilmiş olanlarla der-dest taharrî bulunanları irâe ider cedveldir

114

M E C İ T Ö Z Ü B E L G E L E R D E v e Z A M A N

Şehr-i sâbıkdan müdevver efrâd-ı matlûbe

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

115

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

Teftiş idilen me’mûrun îzâhâtı ihtâr-ı teftiş idilen me’mûrun i’tâ idilecek bir cevâbı olmadığı takdîrde işbu hâl zabta derc idilecekdir

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Müşâhede idilen ahvâl ve mülkiyye müfettişi tarafından der-miyân idilen tenkîdât

İnfâz idilmeyen evrâk mikdârı pek çokdur bunların bir ân evvel ikmâl-i muâmelesi içün teşebbüsâ-ı lâzımede bulunulmalıdır

Bölüklerde mevcûd kuvvetlerin azlığından şikâyet idiliyor ez-cümle Mecîdözü Merkezde fazla mevcûd yokdur. Tabur Kazâsı otuz bin nüfûsı hâvî oldığı hâlde mecmû‘ kuvvet on süvarî ve on dört piyâde imiş. kadrosunun tezyîdinde bölükler kadrosu da ziyâdeleşdirilecekdir.

Haftada altı postası olduğı cihetle süvârilerin altısı münhasıran posta ile meşğûl bulundığından zâten vazâif-i umûmiyye ve umûr-ı inzîbâtiyyesi içün on sekiz nefer istihdâm idilmekde imiş ki tabur mevcûdına nisbetle pek azdır.

[Rûmî] fî 8 Eylül sene [1]332 [Mîlâdî 21 Eylül 1916] Mülkiyye müfettişi [İmzâ’]

[Rûmî] fî 9 Eylül sene [1]332 [Mîlâdî 22 Eylül 1916] Tabur kumandanı Yüzbaşı [İmzâ’] Tedkîkât-ı mesrûde hakkında beyânı mutâlaa idilmek üzere işbu lâyiha-i teftişiyye Çorum jandarma tabur kumandanı yüzbaşı Hilmi Beye tevdi‘ kılındı.

[Rûmî] fî 8 Eylül sene [1]332 [Mîlâdî 21 Eylül 1916] Müfettiş [İmzâ’]

116

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

117

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bâb-ı Âlî

Çorum Mutasarrıflığından Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesine Mevrûd Telğıraf-nâme

Sivas vilâyetinin Mecîdözü Kazâsı dâhilinde bir Ermenî fabrikasının eşyâ ve edevâtının……… ile Çorum’un birkaç kurâsına nakl idildiği Amasya mutasarrıflığı ve kazâ-i mezkûr Kaymakamlığından vürûd iden telğıraf-nâme hakkında ümerâ-yı Çerâkiseden ..... Bey’in yanına birkaç süvari ile …………beyân ……. köyleri hâne-be-hâne taharrî idildiği hâlde zerrece bir eşyâ’ ve edevât bulunamamış ancak civâriyyet hasebiyle kendi idâre….. … fikrinden ibâret ise de ketm…….. mümkün olamıyacağından eşyâ ve edevât …. Çorum cihetine geçmediğini ve fabrikanın civâr sancak-ı mezbûre merbûtiyyeti bulunan kurâ ahâlîsinin ahvâl-i nâ-becâsı olmağla oraların esbâb-ı taharrîsi cevâben iş’âr kılındığı ve leh-ül-hamd sâye-i asâyiş-vâye-i cenâb-ı hilâfet-penâhîde emn u âsâyiş ber-kemâl olmasıyla berâber ba‘demâ dahî âsâyişin idâme ve muhâfazası yolunda icâb-ı mahalliyeye …. göre ….. ittihâz idildiği arz-ı ma‘lûmât olunur fermân [Rûmî] fî 18 Teşrîn-i sânî sene [1]311 [Mîlâdî 30 Kasım 1895]

Çorum Mutasarrıfı Vekili Nazîf Komisyona 17

Beyân-ı ma‘lûmâtdan ibâret olmağla hıfzı tezkir kılındı.

[Rûmî] fî 18 Teşrîn-i sânî sene [1]311 [Mîlâdî 30 Kasım 1895] Bende Başkâtib [imzâ’]

118

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

119

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Mecîdözü Kazâsı müdîri Mustafâ Ağa kullarının ve ma’lûm-ül-esâmî beş nefer kesânın maâdin umûruna sekte îrâsını mûcib hâlâta ictisârı maâdin-i hûsûsâtına me’mûr kapucıbaşı rif‘atlü Halîl Bey bendeleriyle maâdin-i mezkûre ustabaşısı taraflarından şifâhen ve takrîren ifâde olunmakda olduğına ve sâir gûne sû-i hâli dahî şikâyet kılınmakda olmasına ve maâdin-i mezkûre ise mühr-i ‘ulyâyı saltanatı devletlü âsımetlü velîyyet-ün-ni‘am sultânı aliyyet-üşşân efendimiz hazretlerine müteallik olduğına ve bu cihetle maâdin-i mezkûre hidemâtının hüsn-i tesviyesine i‘tinâ ve Gayreti cümlemize fâriza-i zimmet-i ubûdiyyet idügine binâen müdîr-i mûmâ-ileyh …….. zimmet idebilür ise sâye-i adâlet ve merhameti hazret-i şehr-yârîde mahâll-i sâire ile kayrılmak üzere mûmâ-ileyhin ve kesân-ı merkûmenin bu tarafa celbiyle şimdilik Bacanak-zâde İbrâhîm Ağa kullarının vekâleten müdîrlik-i mezkûre ta’yîni ve bir de mîr-i mûmâ-ileyhin iltizâmât-ı bedelâtından ve sâireden dolayı ba‘zı kesânın olan hûkûkuna müteallik de‘âvîsinin dahî münasebet-i mevki‘ıyye cihetiyle Zîle meclisinde rü’yet olunmak üzere münâsib birinin mübâşir ve me’mûr kılınması münâsib gibi mutâlaa kılınmış mîr-i mûmâ-ileyh bendelerine muâvenet-i muktezînin icrâsı şimdiye kadar mahalline bi-d-defâatı müdîr-i mûmâ-ileyh iş’âr olundığı ve buyuruldığı âlî-i âsafîleri tasdîr buyuruldığı der-kâr bulunmuş olmağın nezd-i dakâyık-vefd-i âsafîlerinde dahî rehîn-i tasvîb buyuruldığı hâlde icrâ-yı îcâbî bâbında emr u fermân hazret-i men leh-ül-emrindir [Hicrî] fî 29 Şevvâl sene [12]67 [Mîlâdî 29 Ağustos 1851]

bende

bende

bende

bende

bende

bende

bende

bende

bende

bende

Ser-kâtib-i tahrîrât

Ser-kâtib-i mâl

Müdîr-i Zirâat

A’zâ

A’zâ

An-A’zâ …

An-Ser-…

A’zâ

Abdüd-dâî Müftî

ElAbdüd-dâî Nâib ve A’za-i Meclis

Re’s-iMeclis ve Defter-dâr Sivas

Ahmed Hamdî

Es-seyyîd Mahmûd Azîz

Es-seyyîd Mehmed Emîn

Es-seyyîd Süleymân Bahrî

……

Sâlih Rif’at

Esseyyîd Mehmed Cemâlî

……

bende ……

120

Mehmed Saîd

Es-seyyîd Abdullâh

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

121

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Makâm-ı Muallâ-yı Cenâb-ı Sadâret-penâhîye

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir ki Samsun iskelesine balurod Sivas sancağına irsâl kılınan Noğay muhâcirlerinin Amasya’dan on iki sâat mesâfede bulunan Turhal kazâsına kadar rekûbleriçûn Amasya sancağı dâhilinde kâin Gelengiras kazâsı ahâlîsine virdükleri iki yüz yirmi üç arabanın ücreti olan dokuz bin üç yüz altmış altı Guruş ile kazâ-i mezbûrdan Çorum kazâsına mürûr iden muhâcirînin rekûbleriçün virmiş oldukları iki yüz bir arabanın ücreti bulunan yedi bin otuz Guruş ve kazâ-i mezbûrdan Mecîdözü Kazâsına mürûr iden muhâcirînin rekûblerine muktezî olarak virmiş oldukları seksen sekiz arabanın ücreti olunmak lâzım gelen bin sekiz yüz kırk sekiz Guruş ki cem’an beş yüz on iki arabanın ücreti olan on sekiz bin iki yüz kırk dokuz Guruşı hazîne-i celîleye terk u teberru’ eylediklerinden bahsle kabûlüne müsâade-i âliyenin sezâ-vâr buyurulması kazâ-i mezbûr meclisi tarafından bâ-mazbata-i umûmi istirhâm olunmuş ve mazbata-i mezkûre dahî manzûr-ı âlî-i cenâb-ı vekâlet-penâhîleri buyurulmak üzere leffen takdîme ictisâr kılınmış ve icrâ-yı îcâbî minvâl re’y-i alî bulunmuş olmağla ol bâbda ve her hâlde emr ü fermân hazret-i men leh-ül-emrindir [Hicrî] fî 17 Şa’bân sene [1]277 [Mîlâdî 28 Şubat 1861] Bende Mutasarrıf-ı Livâ’-i Amasya Es-Seyyîd Mehmed Sâlih

An-kazâ-i Gelengiras

122

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

123

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Muhâlefet-i hava sebebiyle Samsun iskelesinden balurod Sivas Sancağına irsâl kılınan Noğay muhâcirlerinin Amasya’dan on iki sâat mesâfede bulınan Turhâl kazâsına kadar rekûpleriçün virilen iki yüz yirmi üç arabanın ücreti olan dokuz bin üç yüz altmış altı Guruş ile muhâcirîn-i merkûmeden Çorum kazâsına i’zâm olunan nüfûs-ı ma‘lûmenin kazâmız bulunan Gelengirâs kazâsına on sâat mesâfede olan mezkûr Çorum kazâsına degin rekûblerine müktezî olarak virmiş olan iki yüz bir arabanın ücreti olmak lâzım gelen yedi bin otuz beş Guruş ve bir de iskele-i merkûmeden Amasya sancağına vürûd iden muhâcirînden liva-i merkûmede kâin Mecidözi kazâsına yerleşdirilmek üzere kezâlik mürûr iden muhâcirînin kazâmızdan altı sâat mesâfede mezkûr Mecidözü kazâsına kadar seksen sekiz arabanın ücreti olan bin sekiz yüz kırk sekiz Guruş ki cem’an on sekiz bin iki yüz kırk dokuz Guruş bir hizmet mefhûmunda olmak üzere ahâlimiz tarafından hazîne-i celîleye teberru‘ eylemiş olduklarından kabûlü hûsûsuna müsâade-i âliyye-i lede-l sezâ-vâr buyrulmak bâbında mazbata-i umûmiyye-i âciz-ânemiz takdîmine ictisâr kılınmışdır ol bâbda ve her hâlde emr ü fermân hazret-i men leh-ül- emrindir [Hicrî] fî 17 Şa‘bân sene [12]37 [Mîlâdî 28 Şubat 1861]

Me’mûrîn Me’mûrîn ....

....

A‘zâ

A‘zâ

A‘zâ

A‘zâ

....

....

....

....

Kazâ müdîri Kazâ nâibi ....

Me’mûrîn Me’mûrîn Me’mûrîn ....

124

....

....

....

Me’mûrîn ....

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

125

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Şûrâ-yı Devlet ……….

Aded 3269

Dâhiliyye Nezâretinin 22 Şevvâl 325 târîhinde Şûrâ-yı Devlete havâle buyurulan 10 Şevvâl 325 târîh ve üç bin beş yüz yirmi yedi Numrolu tezkiresi ve melfûfâtı Mülkiyye Dâiresinde kırâat olundı meâl-i tezkirede Mecîdözü Kazâsı mülhakâtından Şeyh Mustafa nâhiyesi merkezinin Çorak karyesine ve Varay nâhiyesi merkezinin de Göğenc karyesine nakli lüzûmı Sivas Vilâyetinden iş‘âr ve keyfiyyet-i naklin cihet-i askeriyyece mahzûrı bulunmadığı bi-l-muhâbere taraf-ı vâlâ-yı ser-askeriyyeden cevâben alınan tezkirede izbâr kılındığı beyânıyla icrâ-yı îcâbî istîzân kılınmışdır. Şu iş’âra göre nevâhî-i mezkûre merâkizinin beyân olunan kurâya nakli mûcib-i muhsinât olacağı cihetle Dâirece de tensîb kılınmış olduğında muâmele-i muktezînin ifâsı hûsûsunun Vilâyet-i müşarün-ileyhâya tebliğinin Dâhiliyye Nezâretine havâlesi ve taraf-ı vâlâ-yı ser-askerî ile Mâliyye ve Defter-i Hakânî nezâretlerine ma‘lûmât i‘tâsı tezkir kılındı ol bâbda emr ü fermân Hazret-i men lehül-emrindir

A’zâdan

Aleksander Mavroyeni

A’zâdan

Burhân

A’zâdan Esseyyîd Abdullah Mâcid

A’zâdan

Celâleddîn Mahmûd

A’zâdan

A’zâdan

A’zâdan

Nâ-mizâc

[Hicrî] fî 24 Zi-l-hicce sene [1]325 ve [Rûmî] fî 15 Kânûn-ı sânî sene [1]323 [Mîlâdî 28 Ocak 1908]

Es-seyyîd Hamîd Reşâd

…

A’zâdan

A’zâdan

Hâfız Mazlûm

126

Esseyyîd İsmâil …

Şûrâ-yı Devlet Reîsi Hasan Fehmî

A’zâdan

Bahor

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

127

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bâb-ı Âlî Dâire-i Sadâret Amedî-i Dîvân-ı Hümâyûn 207

Devletlü Efendim Hazretleri Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesinin Şûrây-ı Devlete havâle olunan tezkiresi üzerine Mülkiyye Dâiresinden tanzîm ve leffen arz u takdîm kılınan mazbatada Mecîdözü Kazâsı mülhakâtından Şeyh Mustafâ nahiyyesi merkezinin Çorak karyesine ve Varay nâhiyesi merkezinin de Güvenç karyesine nakli Sivas Vilâyet-i Celîlesinden iş’âr olunub bu bâbda cihet-i askeriyyece mahzûr olmadığı taraf-ı vâlâyı ser-askeriyyeden izbâr olunmasına mebnî ol vechile icrâ-yı îcâbînin Vilâyete tebliğinin Nezâret-i müşârün-ileyhâya havâlesi ve ser-asker-i müşârün-iley ile Mâliyye ve Defter-i Hâkânî Nezâret-i Celîlelerine ma‘lûmât i‘tâsı lüzûmı der-miyân kılınmış olmağla ol bâbda her ne vechile emr ü fermân-ı hümâyûn-ı hazret-i Hilâfet-penâhî şeref-müteallik buyurılur ise mantûk-ı münîfi infâz olunacağı beyâniyle tezâkir-i senâ-verî terkîm kılındı efendim [Hicrî] fî 16 Muharrem sene [1]326 [Rûmî] fî 6 Şubat sene [1]327 [Mîlâdî 19 Şubat 1908] Sadr-ı a’zam [İmzâ’]

128

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

129

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Sivas Vilâyet-i Celîlesine

Amasya Sancağında kâin Mecîdözü kasabasının müceddiden güşâd olunan Rüşdiyye Mektebi muallim-i sânîliğine Sivas Mekteb-i Rüşdiyyesi şâhâdet-nâmelerinden isnât-ı askeriye-yi mütecâviz ve sıfât-ı matlûbeyi hâiz olarak inde-l-imtihân ehliyeti sâbit olan Mehmet Tâhir Efendi’nin ta’yini hûsûsı 32 Numrolu vesîka Şevvâl 93 târîhli vârid olan tahrîrâtı âsifânelerinde iş’âr olunmış ve mumâ-ileyhin mürsel imtihân varakasıyla nümûne-i sülüs varaka yazusı matlûbu muvâfık görülmüş olduğundan ber-vechi inhâ târîhi istihdâmından i’tibâren emsâli gibi şehrî üç yüz on beş kuruş maâşla mumâ-ileyh Mehmet Tâhir Efendi’nin mekteb-i mezbûr muallim-i sâniliğine ta‘yîn ve seksen Guruş aylıkla bir nefer bevvâb istihdâmıyla işbu mektebi senevî bin Guruş masârif-i …. tahsîs meclisi maârifde bi-t-tezkir-i tensîb olunarak lede-l-istîzân-ı irâde-i âliyye dahî ol vechile müteallik buyurulmuş mûcibince dâire-i maârif ve hazîne-i milliyyece mutkezâsı icrâ kılınmış olmağla Vilâyet-i Celîle-i dâverîlerince dahî icâbının icrâ buyurulması bâbında [Hicrî] fî 26 Rebî-‘ul-âhir sene [12]94 [Rûmî] fî 25 Nîsân [12]96 [Mîlâdî 10 Mayıs 1877] .............

130

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

131

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

……………

3187 Mecîdözü İnâs İbtidâîyye mektebi muallimesi Şükriye Hanım’ın dizlerine ârız olan sızıdan dolayı vuku‘-ı istifâsına mebnî yerine mahallî maârif komisyonu mârifetiyle intihâb olunub musaddak tercüme-i hâl varakasıyla şehâdet-nâmesi sûret-i merbûtan takdîm kılınan Şâziye Hanım’ın ta’yîni münâsib görüldüğünden mekâtib-i ibtidâiyye idâresiyle muhâsebe ve sicil şûbesince muâmele-i muktezâsının îfâsından sonra keyfiyyetin ve ale-l-usûl mahallince icrâ-yı tahlîfi lüzûmunun cevâben emr ve izbâr buyurulması bâbında emr u fermân hazret-i men leh-ül emrindir

[Hicrî] fî 20 Zi-l-ka‘de sene [1]318 [Rûmî] fî 26 Şubat sene [1]316 [Mîlâdî 11 Mart 1901] Mustafâ Efendi ……… Hamdî Bey ……. …….. ………. Şeref Efendi …….

Hâdi Bey …….

………………………. Hikmet Bey Mustafâ Bey Emrullâh Efendi ………………………. …….. ………

Mûcibince

21 İdârece kaydı icrâ edilmekle muhâsebe ve sicil şu‘besince görüldükden sonra mahalline cevâb yazılmak üzere Mektûbî Kaleme virilmesi zımnında işbu tahrîrâtı leff-i tercüme-i hâl varakasıyla berâber muhâsebeye tevdî kılındı.

[Rûmî] fî 3 Mart sene [1]317 [Mîlâdî 16 Mart 1901] Ber-mûcib-i buyuruldu-i âlî karâr-ı Meclis-i Mecîdözü İnâs ibtidâiyye mektebi muallimeliğine ta’yîn olunan Şâziye Hanım’ın muhâsebece kaydı icrâ kılındığından ba’de-t-tahlîfi hüsn-i istihdâmı ve maâşa tâbi’ tevkîfât olduğı takdirde îcâbının icrâsı ve mikdâr-ı maâşıyla cihet-i tahsîsin sür’at …. hûsûsının cevâben izbârı zımnında işbu şukka Mektûbî Kalemine tevdî’ olındı.

[Rûmî] fî 8 Mart sene1318 [Mîlâdî 21 Mart 1902] Sicil-i Âhvâl Şu’besince muâmele-i kaydiye îfâ-yı merbût tercüme-i hâl varakası ahz olundı 4…Hâcı Nûrî Bey Vürûdı 26 Ali Nûrî Bey /2 [Rûmî] fî 24 Mart sene [1]318 [Mîlâdî 06 Nisan 1902]

132

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

133

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Amasya Sancağına irtibâtının tahvîle lüzum görülen kurânın esâmîsiyle bunların merbût oldukları ve bu kerre rabt idilecek bulundukları kazâlara olan mesâfâtını gösterir cedvelidir

Mülâhazât

Fî 28 Teşrîn-i sânî sene [1]314 târîhlü İrâde-nâme-i âlî-i müfettiş-i efhamîde yalnız Eymür karyesi muharrer ise de topraklarının karışıklığı sebebiyle a‘şârı beher sene Doğmuş ve Pınarbaşı mezraalarıyla birlikde ihâle idilmekde oldığından mezkûr karyenin mezraalarıyla birlikte Mecîdözü’ne rabtı tensîb idildi İşbu Yassıkışla karyesi a‘şârı da Celâlî Öz ve Yüzbeyi mezraalarıyla birlikde müzâyede ve ihâle idilmekde olmakla Mecîdözü’ne mezkûr mezraa ile birlikde olarak Mecîdözü’ne rabtı tabiîdir Beke karyesi arâzisi ile Su mezraasıyla mahlût olmakla mezkûr mezraa ile birlikde olarak Mecîdözü’ne rabtı lâzım geleceği bedîhîdir

Mezkûr Şerefder karyesinin a’şârı birlikde müzâyede idilmekde olan Üyük mezraasıyla Amasya’ya kalbi îcâb ider

Arâzisinin mezârı‘-ı mütecâvire ile karışık olmasından dolayı Mecîdözü’nden fekk-i irtibâtına gerçi mahallinden muvâfakat olunmakda ise de esbâb-ı keyfiyyâtı ol bâbda mütekaddim mazbataya derc ve arz ile maa-tevâbi’ Amasya’ya kalbi tensîb kılındı

Arâzisinin mahlût idügi beyânıyla Mecîdözü’nden fekk-i irtibâtına mahallinden muvâfâkat gösterilmemekde olmakla keyfiyyâtı ol bâbdaki mazbataya derc ve tasrîh olunub îcâbı re’y-i âlîye taalluk kılınmışdır

Fî 28 Teşrîn-i sânî sene [1]314 târîhlü irâde-nâme-i âlî-i müfettiş-i efhamîde dâhil olub fakat lede-l isti’lâm Mecîdözü Kazâsı idâre meclisinden cevâben gelen mazbatada Çorum’dan fekkiyle Mecîdözü’ne rabt idilecek kurâ esâmîsinin ta’dâd idildiği sırada işbu Ferzend karyesi zikr ve beyân kılınmamış ise de îcâbı menût-ı re’y-i âlîdir

Bu iki karye Mecîdözü kurâsı ortasında vâki’olarak maa-mâ-fîh zâten Amasya Sancağı kurâsından iken tefrîk ile Zile’ye rabt idilmiş ve kurbiyyeti cihetiyle muâmelâtı bu livâ ile olduktan Gayri a‘şârını dahî ekser seneler bu livâ mültezimleri der-ahde etmekde bulunmuşdur

Rabt idilecek kazâya olan mesâfesi

Merbût bulundığı kazâya olan mesâfesi

Sâat

Sâat

3

9

Mecîdözü

Amasya

4

8

Kezâ

Kezâ

5

8

Kezâ

Kezâ

5

8

Kezâ

Kezâ

4

8

Kezâ

Kezâ

4

8

Kezâ

Kezâ

4

8

Amasya

Mecidözü

6

8

Kezâ

Kezâ

7 7 7 7

9 9 9 9

Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ

Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ

6

7

Kezâ

Kezâ

Varay Karyesi, …. …., Kavak, Harmancık mezraası

1 1 1 2 2

3 3 3 4 3

Çorum Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ

Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ

Kavacık Karyesi Kazıklıkaya Karyesi Koyungözü Karyesi Elmalı Karyesi Palapıyık Karyesi

2 1 3 3 1 3 2 1 6

3 4 5 5 5 5 4 5 9

Kezâ Kezâ Mecidözü Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ Kezâ

Kezâ Kezâ Çorum Kezâ Kezâ Kezâ Keza Keza Kezâ

Turgut Karyesi Eskiekin Karyesi Karahisâr Karyesi Ayvalı Karyesi Ferzend Karyesi Tanrıvermiş Karyesi Eskiköy Karyesi Sarıhasan Karyesi Eylisu Karyesi

5

9.30

Kezâ

Kezâ

Çodan Karyesi

Bu kerre rabt idilecek oldığı kazâ

El-yevm merbût olacağı kazâ

İrtibâtı tahvîl idilecek kurâ

Eymür karyesiyle Doğmuş ve Pınarbaşı karyesi Yaylacık karyesi Başkışlasıyla Celalî ve Öz ve Yüzbeyi mezraaları Çamurlu Beke Karyesiyle ile Su mezraası Kürt ….. Karyesi ve Küplüce mezraası Terziköy Karyesi Şerefder Karyesiyle Üyük Mezraası Gaffar Karyesi Sencerli Karyesi Çaykışla Karyesi Şeyhler Karyesi

Mezkûr Karacavirân-âbâd karyesi Havza’ya daha yakîn görünmekde ise de toprağının Amasya’nın Mirdehor ve Kolay karyeleri toprağıyla mahlût bulunması hasebiyle mültezimler miyânında beher sene öşr münazaası ….. bulunduğından Amasya’ya ilhâkına Havza İdâre Meclisinin 8 Şubat [1]314 târîhi ve 245 Numrolı mazbatasıyla muvâfâkat idilmişdir

5

4

Amasya

Havza

Karacavirân-âbâd Karyesi

2.30

8

Lâdik

Köyleri

Güvekise Karyesi

Bu karyelerin bu vechile tahvîl-i irtibâtı Sivas Erkân-ı Harb Kol Ağalığınca tensîb kılınmış oldığı iş’âr-ı âlî-i ser-askeriyye atfen şeref-vârid olup Vilâyeti Celîleden bu kerre zeylen tebliğ olunan Dâhiliye Nezâret-i Celîlesinin tahrîrâtı aliyyesinin emr ve izbâr buyurulmuş ve buraca da ol vechile tahvîl-i irtibatı tensîb kılınmışdır.

2.50 2.40 2 6

8 8 7 12

Kezâ Kezâ Havza Kezâ

Kezâ Kezâ Kezâ G.Hacıköy

Birğoz Karyesi Kirazpınarı Karyesi Köflük Karyesi Ardı Karyesi

Bu iki karye a‘şârı Gümüşhacıköy kazasının ba‘zı karyeleri a‘şârıyla karışık olmasından dolayı mültezimleri miyânelerinde her-bâr münâzaa eksik olmamakda ve bu da esnâ-yı müzâyede ve ihâlede adem-i …. mûcib olarak hazîne-i celîle hakkında tevellüd-i hasâr eylemekde bulundığı mezkûr Gümüşhacıköy İdâre Meclisinden bâ-mazbata iş’âr olunmuşdur

2

6

G.Hacıköy

Osmancık Derbend Karyesi

3

6

Kezâ

Kezâ

Obrık karyesi

Kurbiyyet ve münâsebetleri cihetiyle Amasya’ya rabtı her hâlde muhsinâtı mûcib olacağını hûzur-ı âlî-i mûşir-i ………… ba- arzuhâl ifâde ve icrâ-yî îcâbını mezkûr karye ahâlîleri istid’â eylemiş olmağla bi-t-tensîb işbu cedvele idhâl kılınmışdır Mecîdözü’nin maa-tevabi’ Varay karyesi Amasya’ya kalb idilince işbu….. karyesi arada kalmakda olduğundan bunun da Amasya’ya kalbi münâsibdir Bu iki karye Amasya’nın Ulus karyesi arâzisiyle karışık olmağla beher sene mültezimleri ….. öşr münazaası eksik olmamakda bulunduğundan Amasya’ya rabtı ve ilhâkı münâsibdir

6 6 6 6

9 9 9 9

Amasya Kezâ Kezâ Kezâ

Erbaa Kezâ Kezâ Kezâ

Aşağı Baraklı Karyesi Yukarı Baraklı Karyesi Dorucasu Karyesi Dursuna Karyesi

6

8

Kezâ

Mecîdözü

Efgeri Karyesi

6 6

7 7

Kezâ Kezâ

Kezâ Kezâ

Günce Karyesi Bağılgan Karyesi

Amasya Sancağına merbût bulundukları mahallerden fekk olunarak kurbiyyet ve münâsebetleri cihetiyle diğer kazâlara rabtı tensîb idilen kurânın esâmîsiye merbût bulundukları ve bu kerre rabt idilecek mahallere olan mesâfeleri ve bunlardan ba‘zılarının sâîr ….. mevcûd olan esbâb-ı mûcibeleri bâlâya arz-ı tahrîr kılınmış ve bunların şu vechile tahvîle irtibâtları idâre-i mülkiyye ve askeriyyece her dürlü müşkilâtı ref‘ iderek muhsinât-ı adîdeyi mûcib olacağı anlaşılmış oldığından işbu cedveli Anadolu Vilâyat-ı Şâh-âne ıslâhat müfettişi devetlü Şâkir Paşa hazretlerinin fî 28 Teşrîn-i sânî [1]314 târîhi ve yidi yüz elli iki Numrolı tahrîrât-ı aliyyesi üzerine bâ-tanzîm müşârün-ileyh hazretlerinin hûzûr-ı sâmîlerine arz u takdîm kılınur [Rûmî] fî 5 Hazîrân sene [1]315 [Mîlâdî 17 Haziran 1899]

134

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

135

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû Numro

Dakîka

71

30

Sâat

Kurâsı

155

146

Mecîdözü Kazâsı nevâhî ve kurâlarındaki mekâtib-i ibtidâiyyenin teftîşi zımnında mezkûr livâdan me’mûren ta‘yin kılınan mekteb-i idâdî muallimi Ahmet Efendi kaza-i mezbûr dâhilinde bulunan mektebleri devr ve teftîş eylemiş vâkıfen mûmâ-ileyh yüz kırk altı aded kurâyı geşt ü güzâr itmiş ve kat’ eylediği mesâfe yüz elli beş sâat otuz dakîkadan ibâret oldığını mübeyyin işbu mazbatası bi-t-tanzîm i’tâ kılındı

[Hicrî] fî 4 Cemâzî-yel-evvel sene [1]317 [Rûmî] fî 26 Ağustos sene [1]315 [Mîlâdî 10 Ekim 1899]

Bulunamadı

A’zâ

…

A’zâ

Kâtib-i tahrîrât

Müdîr-i Mâl

…

…

136

Müftî

Nâ-mizâc

A’zâ

Me’mûruyette bulundığı

A’zâ

Bulunamadı

.............

Vekil-i nâib

Mecîdözü Kazâsı Kaymakam

…

…

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

137

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Atûfetlü efendim hazretleri Sivas sancağına tâbi‘ Mecitözü kazâsı kurâsında bulunan ba’zı maâdinin ihrâc ve i’mâline mühr-i ulyâyı saltanat-ı seniyye-i devletlü ismetlü sultân-ı aliyyetü’ş-şân efendimiz hazretlerinin ismetpenâhîlerinden izhâr-ı rağbet buyurulmuş oldığı beyân olunub bu sûret maâdin-i mezkûrenin hüsn-i i‘mâl ve idâresini ve mülk ve teba‘a hakkında hayr ve menâfi‘i müstelzim olacağı bî-iştibâh olmağla emsâl ve îcâbına tatbîkan lâzım gelen emr-i âliyenin ısdârı hûsûsunda her ne veçhile emr ü fermân-ı kerâmet-unvân-ı hazret-i pâdişâhî müteallik ve şeref-sudûr buyurılur ise müktezâ-yı celîli kılınacağı ve maâdin-i mezkûrenin bir kıt‘a müzekkire-i ta’rîfiyesi manzûr-ı âlî buyurılmak içün takdim kılındığı beyâniyle tezkire-i senâ-verî terkim olundı efendim

[Rûmî] fî 27 Hazîrân sene [1]267 [Mîlâdî 09 Temmuz 1851]

Ma ‘rûz-ı Çâker-i Kemîneleridir ki Esâbi‘-zîb-i tekrîm olan işbu tezkire-i sâmiyye-i sadâret-penâhîleriyle mezkûr müzekkire manzûr-ı maâlî-i hazret-i şehr-yârî buyurulmuş ve istîzân-ı sâmî-i âsafâneleri vechile emsâli ve îcâbına tatbîkan lâzım gelen emr-i âlînin ısdârı mutaallik ve şeref-sudûr buyurılan irâde-i seniyye-i cenâb-ı cihân-bânî iktizâ-yı celîlinden olarak müzekkire-i merkûmesine savb-ı vâlâ-yı asâfîlerine iâde kılınmış olmağla ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyyü’l- emrindir [Rûmî] fî 27 Hazîrân sene [12]67 [Mîlâdî 09 Temmuz 1851]

138

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

139

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

hû Mâliyye Nâzır-ı Atûfetlü Efendi Hazretleri Sivas sancağına tâbi‘ Mecîdözü Kazâsı kurâsında bulunan ba‘zı ma‘âdinin ihrâc ve i‘mâline mühr-i ‘ulyâ-yı saltanat-ı seniyye-i devletlü âsımetlü sultan-ı aliyyet-üş-şân efendimiz hazretlerinin taraf-ı âsımet-penâhîlerinden izhâr-ı ra‘bet buyurılmış olub bu sûret ma‘âdin-i mezkûrenin hüsn-i i‘mâl ve idâresini ve mülk ve teb‘a hakkında hayr ve menâfi‘ müstelzim olacağından emsâl ve îcâbına tatbîkan iktizâsının icrâsı lâzım gelen emr-i âlînin esdârı hûsûsına emr u irâde-i seniyye-i cenâb-ı mülükâne mütallik buyurılmış ve ma‘âdin-i mezkûrenin bir kıt‘a müzekkire ta‘rîfesi merbûtan gönderilmiş olmağla îcâbının icrâsına himmet eyleyeler deyü 1267 [Mîlâdî 1850] [imzâ’] …. … iktizâ iden emr-i âlînin hemân esdârıyla bâb-ı aliyyeye irsâli hûsûsına

140

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

141

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Ankara Vilâyeti Aded Dâhiliye Nezâreti Celîlesine 25099 123 Hülâsa : Mecîdözü kazâsı jandarma koğuşuyla habs-hânenin ta‘mîri içun havâle-nâme irsâli hakkında Devletlü Efendim Hazretleri Mecîdözü Kazâsı merkezindeki jandarma koğuşuyla habs-hânenin muhtâc-ı ta‘mîr bulunan mahallerinin amele ücreti de dâhil oldığı hâlde bin altı yüz guruşla kâbil-i termîm bulundığını mübeyyin Çorum Sancağına Mutasarrıflığından mürsel bir kıt’a musaddak keşf-nâme leffen takdim kılınmış olmağla ol mikdâr havâle-nâmenin sür‘at-i irsâli içun lâzım gelenlere emr ü irâde buyurulması bâbında emr ü fermân hazret-i men leh-ül-emrindir

[Hicrî] fî 19 Cemâzi-yel-evvel sene [1]338 ve [Rûmî] fî 9 Şubat sene [1]336 [Mîlâdî 06 Aralık 1919] Ankara Vâlî Vekîli Defterdâr [İmzâ’]

142

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

143

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Ankara Vilâyeti Aded Dâhiliye Nezâreti Celîlesine 24077 1285 Hülâsa : Çorum hapishânesinin tâmiratı hakkında Devletlü Efendim Hazretleri Çorum habs-hânesinin kâr-gîr ve ahşâb kısımlarındaki koğuş ve pencere ve çâr-çîvelerinin [çerçeve, çâr-çûbe] bozularak muhtâc-ı ta‘mîr bir hâle geldiği gibi otuz dört tabak câmın da noksân oldığı anlaşılarak icrâ’ itdirilmiş keşf-nâmesi leffen gönderildiği beyânıyla nevâkıs-ı mahbûse içün bermûcibe keşf icâb iden iki bin yedi yüz doksan dört guruşluk havâle-nâmenin irsâli lüzûmı Çorum Mutasarrıflığından bildirilmiş ve …. varaka-i keşfiyye leffen takdîm kılınmış oldığından mevsim-i şitânın hûlûl itmesine mebnî tâmîrât-ı matlûbe bir ân evvel icrâ’ idilmek üzere muktezî havâlenâmenin irsâline müsâade-i celîle-i âsafâneleri şâyan buyurulmak bâbında emr ü fermân hazret-i men leh-ül-emrindir

[Hicrî] fî 13 Rebî-‘ul-evvel sene [1]338 ve [Rûmî] fî 06 Kânûn-ı evvel sene [1]335 [Mîlâdî 06 Aralık 1919] Ankara Vâlî Vekîli Defterdâr [İmzâ’] 1285 Rûmî] fî 3 Kânûn-ı evvel sene [1]335 [Mîlâdî 28 Aralık 1916]

Mebânî-i Emîriyye Müdîrliği [Rûmî] fî 3 Kânûn-ı evvel sene [1]335 [Mîlâdî 28 Aralık 1916]

Habs-hâneler İdâresi 99 Hey’et-i Fenniyye [Rûmî] fî Kânûn-ı sânî sene [1]336 [Mîlâdî 28 Aralık 1916]

144

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

145

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

Guruş

M E C İ T Ö Z Ü

Aded Mahsûbî

400

Jandarma koğuşunun câm noksanı

600

Koğuş ve habs-hâne kiremit akdarmasına

200

………....kiremit akdarmasına

60

“

280

Jandarma karakol kumandanı odasına câm

“ pencerelerine câm çerçeve

10

40

6

100

200

100

2

00

7

40

100 Mezkûr câmların takmak üstâdiyesi 1640 Yalnız bin altı yüz kırk guruş Mecîdözü jandarma koğuşuyla habs-hâne üzerindeki kiremitlerinin akdarma ve sâire masârifin üstâdiyesi dâhil oldığı hâlde bâlâda gösterildiği ücret bin altı yüz kırk guruşla meydâna geleceğini mübeyyin işbu keşf-nâme bi-t-tanzîm takdîm kılındı [Rûmî] fi 18 Kânûn-ı sânî sene [1]336 [Mîlâdî 18 Ocak 1920] Beledî Kalfası Alî

Bâlâdaki masârifâtın râyic-i hâzıraya muvâfık oldığı tasdîk kılınur [Rûmî] fi 18 Kânûn-ı sânî sene [1]336 [Mîlâdî 18 Ocak 1920] ....

Belediyeden mu‘ta işbu keşf-nâmede münderic mesârifâtın râyic-i beldeye muvâfık bulundığı belediyenin tasdîkinden anlaşılmakla ale-l-usûl tasdîk kılınur [Rûmî] fi 18 Kânûn-ı sânî sene [1]336 [Mîlâdî 18 Ocak 1920] A‘zâ

....

A‘zâ

A‘zâ

....

A‘zâ

Müftî

....

Tahrîrât

Mâl

Kâtibi

Müdîri ....

Kâdî

Kaymakam

....

[imzâ’]

146

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

147

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Çorum habs-hânesinin câm çâr-çeve ta‘mîri masârifâtı mübeyyin ve iki bin yedi yüz doksan dört guruş elli santim yekûnı hâvî keşf varakasının elzemiyyetine binâen kabuli zaruridir [Rûmî] fi 28 Nîsân sene [1]336 [Mîlâdî 28 Nisan 1920]

Dâhiliyye Nezâreti .........

Hey’et-i Fenniyye

148

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

149

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bâb-ı Âlî Dâire-i Sadâret Amedî-i Dîvân-ı Hümâyûn Devletlü Efendim Hazretleri Mecîdözü telgraf-hânesinin harâb olmasına mebnî müceddeden inşâsı içün sarfına me’zûniyyet virilen dört bin dokuz yüz doksan beş guruşun adem-i kifâyeti cihetiyle keşf-i evvelinden fazla sarf idilmiş olan bin on dokuz guruşun on beş pârenin kabûliyle mecmû‘- ı masârif olan altı bin on dört guruş on beş pârenin telgraf ve posta nezaretinin üç yüz beş senesi ta’mîrât tertîbinden icrâ-yı mahsûbi zımnında muâmele-i muktezînin ifâsı tezekkür olundığına dâir Şûrâ-yı Devlet Dâhiliyye Dâiresinden kaleme alınan mazbata-ı melfûfiyle arz ve takdim kılınmış olmağla ol bâbda irâde-i cenâb-ı pâd-şâhî her ne veçhile şeref-müteallik buyurılur ise mantûk-ı münîfi infâz olunacağı beyânıyla tezkire-i senâ-verî terkîm kılındı efendim

[Hicrî] fî 22 Safer sene [1]307 [Rûmî] fî 5 Teşrîn-i evvel sene [1]305 Sadr-ı a’zam [imzâ’]

Ma ‘rûz-ı Çâker-i Kemîneleridir ki Resîde-i dest-i ta’zîm olub melfûflarıyla manzûr-ı âlî buyurılan işbu tezkire-i sâmî-i Sadâretpenâhîleri üzerine mûcebince irâde-i seniyye-i cenâb-ı hilâfet-penâhî şeref-sudûr buyurulmuş olmağla ol bâbda emr ü fermân hazret-i veliyy-ül-emrindir [Hicrî] fî 23 Safer [1]307 [Rûmî] fî 6 Teşrîn-I evvel [1]305 [Mîlâdî 19 Ekim 1889] Ser-kâtib-i Hazret-i Şehr-yârî

150

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

151

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Hû

Sivas Vilâyeti Mektûbî Kalemi Dâhiliyye Nezâret-i Celîlesine Aded 227 Devletlü Efendim Hazretleri Şeref-vârîd olan fî 12 Eylül sene [1]313 târîhli telğıraf-nâme-i âlî-i cenâb-ı nezâret-penâhîlerine cevâbdır. A‘şâr tâlîmâtının birinci Numro ta‘rîf-nâmesinde üzüm mahsûlâtından dönüm i‘tibâriyle ve yahûd âhir vechile her yirde cârî usûl ve teâmül vechile bedelen istifâ olunacağı muharrer bulundığı gibi Mecîdözü Kazâsınca da dönüm i‘tibâriyle tahmîn idilüb uşrinin bedelen ahzi müteâmil idügi ve maa-mâ-fîh bağ sâhibleri mahsûl tamâmiyle idrâk itmeksizin taşımakda bulunduklarından bunun men‘iyle muvâfık nizâm olan usûl ve teâmülün takrîri kâbil olamıyacağı ve takdîr ve tahmîn ciheti dahî mütemâdiyen nazar-ı tetkîk ve ……. tutulub ahâlinin bir gûne mâzûriyyetine mahal bırağılmamakda oldığı Amasya mutasarrıflığından cevâben alınan telğıraf-nâmede bildirilmiş olmağla ol bâbda emr ü fermân hazret-i men leh-ül-emrindir.

[Hicrî] fî 27 Cemâzi-yel-evvel sene [1]315 ve [Rûmî] fî 11 Teşrîn-i evvel sene [1]313 [Mîlâdî

27 Ekim 1897]

Bende Sivas Vâlisi Hasan Hilmi

152

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

153

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Sadâret-i ‘Uzmâ Mektûbî Kalemi

Li-ecl-il tebyîz

Târîh-i tesvîd

Kaleme vürûdı Târîh-i tebyîz [Hicrî] 20 Safer sene [1]325 [Rûmî] 1 Nîsân sene [1]323 [Mîlâdî 4 Nisan 1907]

Mâliyye Nezâret-i Celîlesine

Sivas vilâyetinde Amasya Sancağına merbût Mecîdözü Kazâsı dâhilinde Güney ve Kuşsaray karyelerinin iltizâm ilbeyi üç yüz dört senesi a‘şâr bedelinin mütebâkî dinî olan dört bin altı yüz küsûr Guruş mütedâhil maâşâtıyla icrâ-yı mahsûbun müsted‘î Ortaköy karakol-hânesinde müstahdem polis efrâdından Mehmet Hilmî imzâsıyla şûra-yı devlete virilen arz-ı hâl üzerine lede-l-muhâbere mûmâ-ileyh Çorum Sancağının Tepecik Mahallesinde İbeioğlu Azîz Ağa nâmında birinin kefâletiyle mezkûr karyeler a‘şârı ihâle idilerek düyûnât-ı mütebâkîye içün 27 Kânûn-ı sânî sene [1]316 târîhinde kefîl-i merkûm hakkında mahkemeye mürâcaât olınmış ise de henüz bir neticeye iktirân itmediği ve kefil-i merkûmun iki yüz elli Guruş kıymetli bir bağ ile bir çayırlıkdan başka bir şeyi bulunmadığı ve maa-hazâ emlâk-ı mezkûrenin ………hûkûk-ı hazînenin te’mîn idilemeyeceği anlaşıldığı iş’ârât-ı mahalliye atfen taraf-ı devletlerinden bildirilüb a’şâr-ı iltizâmlarında mültezimlerin kefâlet-i rabtına maksadı hûkûk-ı hazîneyi her ihtimâle karşı vikâye itmek dimek olursa böyle on dört bin Guruşluk bir ihâlede bî-kudret mültezim ve iki yüz elli Guruşluk ser-mâyeli kefîl ile iktifâ olunmak câiz olamıyacağından ahkâm-ı nizâmiyyeye mugâyir bu gibi hâllerin adem-i ….. dikkat olunması hakkında îcâb idenlere evâmir …..

154

Müsevvedi

Târih-i vürûdı

Numro

Mübeyyezi

Mukâbele iden

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

155

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

156

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

III. Bölüm

Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Mecitözü İle İlgili Belgeler ELVAN ÇELEBİ TEKKESİ HUSUSUNDA

157

Z A M A N

Hazîne-i Âmire müşîri sa‘âdetlü atûfetlü paşa hazretleri iktizâsını ifâdeye? himmet buyurasın diyü buyuruldu [Hicrî] fî 22 Safer sene [12]54 [Mîlâdî 17 Mayıs 1838]

Arz-ı bendeleridir ki Nezâret-i Evkâf-ı Hümâyûna mülhak Zünnûnâbâd kazâsına tâbi‘ Kozluvîrân karyesinde vâki‘ Melik Mansûr Gâzi Câmi‘-i Şerîfî Vakfı’ndan almak üzere senede bir mudd hınta ile hitâbet cihetini mutasarrıfı Seyyid Ahmed nâm kimesne hüsn-i rızâsıyla erbâb-ı liyâkattan Osman bin Ali halîfeye ferâğ ve kasr-ı yed ve yedinde olan berâtı teslîm ve red eylediği bi’l-meclis cihetini kazâ-i mezbûr nâibi savb-ı çâkerîye havâle buyurılan iş bu i‘lâmında ve mu‘accelât nâzırı merbût olan inhâsında istid‘â iderler cihet-i mezkûr fâriğ-i merkûmun el-yevm uhdesinde olduğu der-kenârdan müstebân olmağla bu surette ber-mûceb-i nizâm bi’n-nefs bilâ küsûr edâ-yı hizmet etmek ve terk ve tahsîl ider ise ref‘inden ahare verilmek şartıyla cihet-i mezkûr merkûmun kasr-ı yedinden merkûma bâ-hatt-ı şerîf inâyet redif-i şâhâne veya ru’us-ı hümâyûn tevcihi ve yedine kaleminden iktizâ eden berâtı i‘tâ olunmak bâbında emr u fermân hazret-i menlehü’l-emrindir

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Kaydı İnhâsı Vakf-ı mezbûr nezâret-i evkâf-ı hümâyûn-ı mülûkâneye mülhak evkâfdan olmağla vâki‘ olan tevcihâtı Darbhâne-i Âmire Müşîr-i mükerremi saadetlü atûfetlü paşa hazretlerinin telhisleriyle olmağla nizâmından emr u fermân devletlü saâdetlü sultânım hazretlerinindir.

[Hicrî] fî 18 Safer sene [12]54 [Mîlâdî 13 Mayıs 1838] Ber-mûceb-i Defter-i Hâzine Ber-mûceb-i Defter-i Hazîne Vakf-ı Câmi‘-i Şerî-i Melik Mansûr Gâzi der-karye-i Kozluvîrân tâbi-i kazâ-i Zünnûnâbâd Es-Seyyid Ahmet Halîfe ibn-i es-Seyyid el-Hâc Hayreddin, hatîb Fî yevm 1 mudd hınta Berât-sitîde An ref‘-i es_Seyyid Osmân bin es-Seyyid Ali veled-i Veledeş es_Seyyid Ahmed ki târik-i hıdmet ber-mûceb ve an ref‘-i mezbûr. Tevcîd şode fermûde bâ arz-ı es-Seyyid Mehmed Raşid Efendi nâib-i Zile ve bâ ilâm-ı izzetlü Mûsâ Safvetî Efendi Nâzır-ı Evkâfı Hümâyûn ve bâ-ru’us-ı hümâyun.

[Hicrî] fî 13 Zi’l-ka‘de sene [12]52 [Mîlâdî 19 Şubat 1837] Vakf-ı mezbûrdan almak üzere senede bir müdd hınta vazîfe ile hitabet ciheti merkum es-Seyyid Ahmed Halife ibn-i es-Seyyid el-Hâc Hayreddin’in üzerinde ruznamçe defterinde mastûr ve mukayyeddir. Emr ü fermân devletlü saadetlü sultânım hazretlerinindir [Hicrî] fî 18 Safer sene [12]54 [Mîlâdî 13 Mayıs 1838]

Muktezâsı Ru’ûs-ı Hümâyundan Cihet-i mezkûre rızâsıyla kasr-ı yedinden dârende-i arza tevcîhi hûsûsu Darb-hâne-i Âmire müşîri saâdetlü atûfetlü paşa hazretlerinin telhislerine mütevakkıf mevâddan olduğuna mebnî müşîr-i müşârun-ileyh hazretlerine havâle buyurılması bâbında emr u fermân devletlü sultânım hazretlerinindir İktizâ-yı nizâmı Mülhakât’dan Bu makûle cihetlere mutasarrıf olanlar kasr-ı yed murâd eyledükde ehl ü erbâbına kasr-ı yed etmeleri ve bi’n-nefs ve bilâ-küsûr edâ-yı hüsn-i hizmet etmek ve terk ü tekâsül ider ise ref‘inden âhara verilmek şartıyla tevcihi nizâmındandır fermân devletlü inâyetlü sultânım hazretlerinindir [Hicrî] fî 28 Safer sene [12]54 [Mîlâdî 23 Mayıs 1838] Telhis

Der-i devlet-mekîne arz-ı dâ‘î-i kemîneleridir ki Nezâret-i Evkâf-ı Hümâyûna mülhak Zünnûnâbâd Kazâsına tâbi‘ Kozluvîrân karyesinde vâki‘ Melik Mansûr Gâzi Câmi‘-i Şerîfî Vakfından almak üzere senede bir müdd hınta ile hitâbet cihetine bâ-berât-ı âlişân mutasarrıf olan Seyyid Ahmed ibn-i Es-Seyyid el-Hâc Hayreddin nâm kulları meclis-i-ı şer‘a gelüb bi’t-tav‘ ve’r-’rızâ bâ-berât-ı âlî mutasarrıf olduğu hitâbet-i mezkûru lede’l-imtihân istihkâkı zâhir ve nümâyan olub muhtâr-ı cemâ‘at olan işbu bâ‘is-i arz-ı ubûdiyyet Osmân ibn-i Ali nâm kullarına ferâğat ve kasr-ı yed idüb ve yedinde olan berâtını dahi hûzûr-ı şer‘de teslîm itmeğin hitâbet-i mezkûru fâriğ-i merkûm Seyyid Ahmed’in ferâğından merkûm Osmân kullarına tevcîh ve müceddeden yedine bir kıt‘a berât-ı şerîf-i alişân inâyet ve ihsân buyurulmak ricâsıyla ol ki vâki‘u’l-hâl hasbeten lillâhi’l-melikil müte‘âl bi’l-iltimâs pâye-i serîr-i a‘lâya arz ve i‘lâm olundu bâkî emr li-hazret-i men lehü’l-emrindir hûrrire fî el-yevmi’s-sâbi‘ ve’l-ışrîn min şehr-i Zi’l-hicceti’ş-şerîfe li-sene selâse ve hamsîn ve mi’eteyn ve elf El-abdü’d-dâî li’d-devleti’l-aliyyeti’l-Osmâniyye Mehmed Tevfik el-müvellâ hılâfe be-kazâ-i Zile [imzâ’] [Hicrî] fî 7 Receb sene [12]54 ‘te yazılmışdır [Mîlâdî 06 Haziran 1838]

158

E L V A N Ç E L E B İ

İ L E

İ L G İ L İ

159

Y A Z I Ş M A L A R

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Hâk-ı atabe-i ulyâlarına ma‘rûz-ı kullarıdır ki Bâ-irâde-i seniyye mu‘accelâtı Evkâf-ı Hümâyûn’a mülhak evkâftan nezâreti muhavvel-i uhde-i çâkerânem buyurulan Zünnunâbad kazasına tâbi‘ Kozluviran karyesinde vâki‘ Melik Mansûr Gâzi Câmi‘-i Şerîfî Vakfı’ndan almak üzere senede bir müd hınta ile hitâbet cihetine bâ-berât-ı âlişân mutasarrıf olan Seyyid Ahmed İbn-i Es-Seyyid El-Hâc Hayreddin nâm kulları hûzur-ı şer‘a varub bi’t-tav‘ ve’r-’rızâ bâ-berât-ı âlî mutasarrıf olduğu hitâbet-i mezkûru lede’l-imtihân istihkâkı zâhir ve nümâyan olub muhtâr-ı cemâ‘at olan Osman İbn-i Ali nâm kullarına ferâgat ve kasr-ı yed idüb ve yedinde olan berâtını dahi hûzûr-ı şer‘de teslîm eyleyüp hitâbet-i mezkûru fâri‘-i merkûm Seyyid Ahmed’in ferâğından merkûm Osman kullarına tevcîh ve müceddeden bir kıt‘a berât-ı şerîf-i alişân sadaka ve ihsân buyurulması iltimasıyla Zile Hâkimi faziletlü efendi dâileri tarafından verilen i‘lâm-ı şer‘iyyeden dahi keyfiyyet muhât-ı ilm-i âlem-ârâ-yı velîyyü’n-ni‘amîleri buyrulmak bâbında ve herhâlde emr u fermân, lütf u ihsân hazret-i men lehü’l-emrindir.

Bende Mehmed Es‘ad

Belgenin Özeti:

Zünnunâbad kazasına bağlı Kozluviran köyündeki Melik Mansûr Gâzi Câmi Vakfı’ndan almak üzere senede bir müd hınta ile hitâbet cihetine berât ile mutasarrıf olan Seyyid Ahmed İbn-i Es-Seyyid El-Hâc Hayreddin’in hitabet görevini Osman İbn-i Ali’ye ferâğ ettiğinden adına yeni berât tertip edilmesi.

[Hicrî] 17 Muharrem sene 1276

160

[Mîlâdî 16 Ağustos1859]

E L V A N Ç E L E B İ

İ L E

İ L G İ L İ

161

Y A Z I Ş M A L A R

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Bu dâîleri bâ-berât-ı âlî-şân Amasya sancağına tâbi‘ Zünnûn âbâd kazâsında medfûn Elvân Çelebi merhûmun zâviyesi mütevellîsi olub ve haylî vakitden beru zâviye-i mezkûrun tevliyet hidmetinde bulunarak âyende ve revendelerin et‘imeleriyle masârifât-ı sâiresinde merbût ve meşrût olan müsakkafâtı kifâye ider itmez derecede oldığından ve sâl-be-sâl zâviye-i mezkûrun muhâsebesi nizâmî mûcibince hasbîce rü’yet olunmakda iken birkaç seneden beru evkaf müdîrleri hîn-i rü’yet-i muhâsebede harc-ı kalemiyye ve sâire diyerek resm almakda bulunduklarından bu hûsûs zâten zâviye-i mezkûr umûr-i idâresi zımnında çekilmekde olan zarûrâtı iz‘âf-ı muzâaf imiş ve bil’âhire zâviye-i mezbûrun izmihlâlini mûcib görünmüş olmasıyla nizâmî ve mukaddimen icrâ olunduğu vechile zâviye-i mezkûr sâl muhâsebesinin hasbîyece rü’yet olunarak öyle harc kılmaya ve sâire nâmıyla akça mutâlebesi zımnında bir gûne müdâhale ve taarruz vukû‘ bulmaması hûsûsunı âmir Amasya Mutasarrıfı Saâdetlü Paşa bendelerine müekked olunmasun bir kıt’a emr-nâme-i sâmî hazret-i vekâlet-penâhîlerinin tastîr ve tesyîr kılınması hûsûsuna musâade-i aliyye-i dâver-ânelerine erzân buyurulması bâbında ve her hâlde emr ü fermân ve lutf ü ihsân hazret-i veliyy-ül -emrindir bende Ahmed bin El-hâc İbrâhim Dâileri [imzâ’]

[Hicrî] fî 17 Muharrem sene 1276 [Mîlâdî 16 Ağustos1859] 162

E L V A N Ç E L E B İ

İ L E

İ L G İ L İ

163

Y A Z I Ş M A L A R

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

İzn-i Hümâyûnum Olmuşdur Pâdişâhım

Arz-ı bende-i bî-mikdâr oldur ki şevketlü kerâmetlü mehâbetlü kudretlü veli-ni‘metim Erbâb-ı istihkâkdan Ahmed Halîfe arzuhâl sunub Mecitözü’nde Çıkrık karyesinde vâki‘ câmi‘-i şerifin hitâbeti mahlûl olmağla kendüye sadaka buyurulmak bâbında istid‘â-yı inâyet itmekle bâlâsı izn-i hümâyûnum olmuşdur diyü hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûnlarıyla tezyin buyurulmak bâbında emr u fermân şevketlü kerâmetlü mehâbetlü kudretlü veli-ni‘metim efendim pâdşâhımındır

164

E L V A N Ç E L E B İ

İ L E

İ L G İ L İ

165

Y A Z I Ş M A L A R

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Amasya sancağına tâbi‘ Zünûnâbad kazâsında vâki‘ Elvan Çelebî Vakfının hâsılâtı zâviyesi âyende ve revendeleri et‘imelerine meşrût olub zâviye-i mezkûre muhâsebesi sâl-be-sâl nizâmî mûcibince hasbîce rü’yet olunmakda bulunmuş iken birkaç seneden beru evkâf müdîrleri hîn-i rü’yet-i muhâsebede harc-ı kalemiyye ve sâire diyerek resm almakda olduklarından muhâsebe-i mezbûr hasbîce rü’yet olunarak öyle harc-ı kalemiyye nâmı ve nâm-ı âherle akça mutâlebe olunmamak üzere zâviye-i mezkûre hisse-dârlarlarından Ahmed bin El-hâc İbrâhîm’in takdîm eylediği mezkûresi manzûr-ı âlî-i nezâret-penâhîleri buyurılarak bu bâbdan olan re’y-i vâlâlarının iş‘ârı bâ-tezkere-i sâmî beyân buyurulmuş ve bu makûle vakıflar fazlasından evkâf müdîrleri yedlerinde bulunan lâyihalarda nizâmlarına tatbîkan mürettebât-ı hazîneye ahzi muharrer olub bundan başka harc-ı kalemiyye ve sâire ahzine dâir nizâmında bir gûne sarâhat bulunamamış olmasıyla ve kazâ-i mezbûrun beher sene rü’yet olunacak muhâsebelerinde zuhûr iden fazlasından lâyihada muharrer nizâmî veçhile mürettebât-ı hazineye ahz olunarak nizamından ziyâde harc-ı kalem ve sâire nâmıyla bir şey’i mutâlebe olunmamak üzere Amasya Kâim-makâmına ve evkâf müdîrine hitâben emir-nâme-i sâmî tastiri lâzım geleceği ma‘lûm olanları lüzumunda emr ü fermân hazret-i men leh -ül-emrindir [Hicrî] fî 19 Muharrem sene 1276 [Mîlâdî 18 Ağustos1859] [imzâ’]

166

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

167

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

94 …. 25

v e

B E L G E L E R D E

Olunan Tevcih İştirak Rahi Mucibince İglamı

Mâruz Dâî Devleti Aliyyeleri dirki Sâhibi arzuhâl Şeyh Ahmed veledi Mustafa nâm kimesne İslambolda meclisi şer-ı müniîrde Zünnun âbad kazasında vâki der kenarda mestûr Şeyh Elvan Çelebi tekyesi mezrası ve kazanın yevmi dört akçaile vazife ile tevelliyetine bâberâtı mütesarrıf iken bu esnada fevt olduğu tarafeynin tasadduklarıyla mütehakkık evlâdı vakıfdan şeyh Süleyman Ömerzâde eşen sulbî kebir oğulları Mustafa ve Osmandan mezbur mustafanın mahferinde vakfı mezburun vazife dört akçe ile tevelliyeti Şeyh Mustafa veledi ile iş bu merkum Mustafanın babası merkum Şeyh Süleyman Ömerin eşen ber vechi iştirak üzerlerinde iken merkumenin umuru vakfa hıyanetleri olup tarafı şuruğden tenbih olundukdamütenebbih olmamalrıyla rafiğlerinden kazâ-i mezbur nâibinin arzıyla doksan senesicemaziyel evvelisinden eslah ve ersed vâkıfdan olmamla bâdesi tevcîh ve kısmı zuhurunda terafiği şurug olmadıksa kaydî derkenâr olunmamak üzere mah-ı merkûmda kaydına şerh ve zabtım üçün emri şerif vâridki bir takrîb üzerimden refiğ ve merkûm Şeyh Süleyman Ömer zâde iş kendi üzerine tevcih ve ibga etdirüb bu esnada kuvvet ve tevelliti mezkûre mahlûl olmakla mezbûr Mustafa tevelliyeti mezbure babası nân parası olmak üzere kendü ile karındaşı merkûm Osman’a tevcih etdirmekirâdesinde olmakla ben aslah ve erşed evladı vâkıfdan tevellit mezbûrenin sâhibi evveli ve merkan Mustafa ile karındaşı merkûm Osman’dan ehak olduğuma binâen bâdesi tevcih olunmak muradımdır deyu müterâfiân ve beyinlerinde bağdel münâzaa ikâtehinde tevelliti mezburenin nısfi merkûm Mustafa ie karındaşı mezbûr Osman’a ve nısfı âhiri dahî sâhibi evveli olan sâhibû arzuhal merkûm Şeyh Ahmed’e tevcihiyle iştiraken tasarrufa ter3azi ve ittifâkla beyinleri tevkif ve islah olunmağın menûfâyı mezburun mahlûlün nısfı tevelliti mezbure merkûmen Mustafa ve Osman veledi elmezbur şeyh Süleymen Ömer Zade işe ve nısfı âhiri dahi sâhibi arzuhâl merkum Şeyh Ahmet velehu Mustafaya tevâh ve yedlerine başka başka berâtı şerifi âlişan sadaka ve ihsan buyurmak istidasında oldukları huzuru alilerine iğlâm olundu el emr ola elemru filyevm alınafî vel işrin min şâbanil muazzam liseneti erbegvetisine ve miete ve elf ……… ………………………………

194 …… 27

M E C İ T Ö Z Ü

Mütaligımdır Vakfıye Olan Hazretleri …..

Efendi …..

Faziletlu ….. İzzetlu İle Derkenar İglam ve Arzuhal

Mâruz bendeleri dirki Zünnün âbad kazasında vâki Şeyh Elvan Çelebi tekyesi mezrası vakfının yevmi dört akça vazife ile tevelliti şeyh Mustafa ve veledi ve Şeyh Süleyman amîzadesi işin ber vechi iştirâk üzerlerinde iken merkumenin umuru vakfa hıyanetleri olûp tarafı şûrüğdan tenbîh olundukda mütenebbih olmamalarıyla refiğlerinden kazâ-i mezbûr nâibinin arzıyla doksan senesi cemâziyel evvelinde eslâh ve erşed evlâd ve vâkıfdan Eşşeyh Ahmet’i bağdet tevcih hissesi zuhûratta terâfiği şürüğ olmadıkça kayri derkenâr olunmamak üzere mah-ı merkûmada kaydına şerh ve zaptı içün emri şerif virdükden sonra refinden sahibi evveli merkûm şeyh Süleyman’a ibka ve bu vech içün kazâ-i mezbûr nâibi arz eyledikde mahalinde terafiı şer’a olunmak babında şeref riz sudurlarından ferman der alişan mucibince hasimin terafiı şer’a olundukda bilcümle evlad vâkıf ve kazâ-i mezkûre ahâlisi meclisi şer’a hâziran olup merkûm şeyh Ahmedin müteallibeye istinâde tasarrufu mugayir şart vakıf ve hasılatın ekeli ve vakfı şerife hıyaneti olduğunu bilmuvâcehe ihyâr ve mezbûr Şeyh Mustafa’nın umuru tevelliyeti ruyete iktidâri olmadığından rızasıyla kevayir etmeğin mezbûr şeyh Ahmedün refindedn merkum Şeyh Süleymena ikâsı babında Zünûn âbad kazâsı nâibi arz ve hakikin hâli mütevâl mahrem üzere olduğini der ahalisünden âsîtanede mevcud muharrer ala samî beş nefer kimesneler dahi haber virmeleriyle tevcihi mezkûr mezbûr şeyh Ahmedün ref’ınden nâibi muma ileyhin arzî ve Rumeli kazîaskeri şeriye tecgi efendinin iğlamıyla bin yüz doksan dört senesi rebiül evvelinde sâhibi evveli merkûme şeyh Süleyman’a ibkâ ve bu vecihle olunub elyevm üzerinde olduğu Anadolu muhasebesinden derkenâr olunmuş şimdi mezbûr Şeyh Ahmedün iş bu arzuhali mefhûmunda salifüzzikir tevelliyete mütesarrıf olûb bir dürlü dahi icâb etmez iken bir tahribi üzerinden refiğ olunub gader olunmağla kâmekân ibkâ ve tevcih buyurulmak babında istid’ayı inâyet eder. Zikir olunan tevellit sâhibi arzuhalin refinden mahallinde bilmüvâcehe terafilerin ders verilen arz ve Rumeli kazıaskeri fazîletlü samâhâtlü efendi hazretlerinin şeriye müctehiefendinin iğlamıyla sâhibü evvelî merkum ibka ve tevcih olduğundan mâadâ meşrûtayadâir mevaddan olmakla neye mevlanayımü şarileyh hazretleri arzuhal ve derkenara nazar ve özayedinde olan vakfiyeye mütabıkımdır.

Görüp iğlam eylemeleri içün fermanı âlîleri buyrulur ise olbabda emir ve fermân Devletlü Sultanım hazretlerinindir.

Bundan akdem arz üzerine mahlusan ve sâhibü arzuhâl etdüğüçün der kenâr olunub henüz bir dürlu feragât sadır olmamışdır. Emru Ferman Devletlü Sultanım Hazretlerinindir. 1194 Si 256

Olmadığından kendi hissesinden takdîr ve merkûm Şeyh Süleyman eslah veerşed ve umuru tevelliyet-i üzerine iktidar ra’y olunmağın tevelliyeti mezkûre mezbur Şeyh ahmedün zimmetinden merkûm Şeyh Süleymana ibka ve tevcih ve yerine rica âlişan olmasının buyrulmak bâbında hazîne-i hâmisine Zünnün âbâd kazası nâibi Mustafa efendinin arz furuhatları olan fermân-ı âlişâna imtinâ ledel arz veder kenarında nazar olundukda hakiki hâl mütevâlid muharrer üzerinde avayeti nâtık ve muhakkıka mezbûr Şeyh Ahmedin tevelliyat mezkûreye mukarrer muğayir şart v3akıf ve mütekallibeye istinâden ve vakfı şeriye hidmeti oltarafeny ve merkûm Şeyh Süleyman aslah erşed evlâd ve vakıfdan ve ahâlisinin muhtarı ve umuru tevelliyeti himayetliğini ru’yete iktirârı olmadığını kazâ-ı mezbûre ahâlisinden estane aliyyede lâkin hususu mezkûrede vukûfû şâmî olan Mustafa Paşanın da Esseyyid Süleymanın ve Abdulkadir El-hâc Mustafa ve Mustafayla mahdud errikagla Hasan nâm mevkuf ve eslah kimesneler âli tarik eşhâde haber vermeleriyle takririmezkure takrifi hulük şartı vâkıf olalı mezkûr şeyh Ahmedin aslah erşed evladı Vâkıfdan olan sahibi üç merkûm Şeyh Süleymana tevcih buyurulmak muktezayı hâloldurki Rûm Kâzıaskeri makremetlü efendi Hazretlerinin istid’âsîçün es-seyyid iğlâmı ağlemi ağlemi sâbık tevelliyeti mezkûre mezbur Şeyh Ahmedün rızasından sâhibi oluna merkûm Şeyh Süleyman’a tevcih olunmak babında bin yüz doksan dört senesi Rebiûl evveli on bir sâbık murûrundan rumûse-i hümâyyün mezkûr Eşşeyh Ahmedün rüfekasından mezkur Şeyh Süleyman ammi zadenin iş hak aslah erşed evlâd-ı vâkıfa iyka olunmak üzerinde saltanatı İdare Devletlû

168

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

169

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Evkâfu Hümâyûn Nezâreti Celîlesine

Devletlû Efendim Hazretleri

Ahmed Efendi’nin mütevellîsi olduğı Amasya Sancağına tabii Zünunâbad kazasında medfûn Elvân Çelebi merhûmun zâviyesine merbût musakkafatının sertab-ı lî evkâfı müdiri mağrifetle ru’yet olunan muhasebesinden alınan rusûmdan dolayı bazı ifadeyi hâvî tahvîrat testîri istidasıyla takdîm edildiği müzekkere menzûru Samileri buyurulmak üzere leffen esban kılınmış olmağla sûreti istid’âya nazaran bu bâbda vâkî olacak râyi vâlâlarından beyân ve işâri hususuna himmet buyurulmak siyâkında tezkere-i senâveri terkîm kılındı.

18 Zilhicce 1275

Mâruz Çâker Kemîneleridir ki

İnmele Biray ta’zîm olan işbu tezkere-i sâmi-i cenâb-ı vekâletpenâhîleri meâl âlisiyle mezkûr mizki müedası rehîn eydan âcîzî olub ol babda ve irâdât evkaf tarafından tanzîm olub leffen kılınan müzekkerede gösterildiği vechile vakfı mazkurun beher sene zuhur fazlasından evkâf müdîrinin yedinde bulunan layihada muharrer nizâmına tevfikan mürettebât hazinesinden ahız olunan nizamından ziyâde harc kalem ve sâire nânıyla bir şey mutâlibe olunmamak üzere Amasya kâimmakamıyla evkaf müdirine emirnâme-i sâmi-i hazreti vekaletpenâhilerinin testîri mütevakkıf irâde-i âliyye-i âsitaneleri olarak müzekke-i mezkûre yine iâde ve takdim kılınmakla ol babda emir ve ferman hazreti velîl emrindir. 18 Muharrer 1276

170

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

171

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Evkafı Humâyûn Nâzırı İzzetlu Efendi Elmuktezasın iğlam Humâyun Tevsîd

Birân Kaydı ……….. ……….. ………..

23 Safer 252 Zâhiren îlâm olunmuşdur

…………………………………………………………… …………………………………………………………… ….. ….. …. ….

Defterinden ……….. ….. ……….. Üzerinde ………..

Osmanın ………..

Bir ……….. Ömer ………..

Elhac ……….. merküm aheti hıssa ile ………………………….

Sahibi arzuhâl uhdesinde idüki derkenâr birdennemâyânolmakla atîk berâtı zuhûrunda bâden beledi ali âtâsı hususî evkâfî hümâyûn nâzırı âtufetlü ledi hazretlerinin nasiye hazretlerine havâle buyrulmak babdında emir ve fermân Devletlû Sultanım Hazretlerinindir.

Sultanım Hazretleri sağ olsun Devletlû İnâyetlü Merhametlû Efendim Arzuhâl kullarıdır ki Zünunâbad kazâsında kâin Hamdullah Çelebi Bâberatı âlişan mütesarrıf olub bu günlerde be mud olan alişanım bazabaza ilahi teâla merâhımı aleyhlerinden mercudir ki kaydi kaydî kaleminden bâded derkenâr menzûru devletleri buyuruldukda zâyi inden bed âcizâneme bir kıt’a berâtı âlişân sıdk ve ihsan buyurulmak niyâzî bâbında emir ve fermân devletlû inâyetlû merhametlû efendim sultanım hazretlerinindir.

Elhac Ömer kulları

172

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

173

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

……

………………………………… ………………………………… ……..

………………………………………………………………..

Arzı Bendeleridir ki Nezâreti evkâfu hümâyuna mülhak evkafdan Zünün âbad kazasına tâbi Kozlu Viran karyesinde vâki Melek Mansurgazi camii şerif vakfından olmak üzere senede bir müd hınta ile hitabet cihetini mutasarrıfı Seyyid Ahmet nâm kimesne hüsnü rızasıyla erbâbı liyakatdan Osman Bin Ali zayfeye fâriğ ve kasrid ve yedinde olan berati teslimü red eylediği beyanı kazâ-i mezbur nâibi sûbî çakiriye havale buyurulan işbu iğlabında ve muaccilen nâzırı merbût olan inhasında istid’a ederler. Ciheti mezkûr fari-i merkumun elyevm uhdesinde olduğu derkenârdan müsteban olmakla bu sûretde ber mucibi nizam bin nefs bila kusur idâri hizmet etmek ve terk ve tet3amil ederse rif’atinden ahire verilmek şartıyla ciheti mezkûr merkumun kasrîd terk merkûme yahud bâ hattı şerif inayet redit şâhâne ve yarevus hümayın tevcid yedine kılınmadan iktiza eden berâtı eğta olunmak babında emir ve ferman hazreti men lehül emrindir.

Vakfı mezbûr nikârın evkafa hümâyen mülükâneden mülhak evkaf bulunan tedâfiği olan bulunani darphane-i âmire müniri mükerreme saadetleri tarafından baş hâzirinin nizamında emir ve fermân Devletlü Saâdetlü Sultânım Hazretlerinindir.

1254 Sa 18

……………………………………………………………………….

Vakfa mezbûrdan olmak üzere senede bir müdhınta ……….. vazife ile hitâbet ……….. cihetini merkûm ………

Esseyyid Ahmet Halife Esseyyid evvelce hayır edenin uzerinde ruz Nemçe deflerinin mestur ve mukayyed oldukda ferman Devletlû, Saadetlû Sultanım Hazretlerinindir.

1254 Sa 18 ………………………….

Ciheti mezkûre rızâsınca kasrîdinde darında arîza tevcihi hususu darbhâne’i âmire müşir medi saadetlü âtıfetlû paşa hazretlerinin telhislerine mütevakkıf mevadı rehin olduğuna mebni müşür müşar ileyh hazretlerine havale buyrulmak babında emir ve ferman Devletlü Sultanım Hazretlerinindir.

İktizâyı Nizâmi Mülükâneleri Bu makûle cihetlere mütesarrıf olanlar kasridi Elhi ve edyana kasrid etmiş ve bin nefs ve bilâkusûr bilmurâd hüsnü hıdyet eyleyen ve terkentekâsir ider ise rifat’atden âhir olmaz şöyletevcihi nizamındandır. Ferman Devletlü inâyetlü Sultanım Hazretlerinindir. ……… ………….

Der devlet mekine arzı dâ-i kemineleri dirki nezâreti evkâfa humâyuna mulh3ak Zünnün âbâd kasabasına tâbî Kozlu Vîran karyesinde vâkî mülkün mansûru zi câmi-i şerifi ve vakfından olmak üzere senede bir müd hınta ile hitâbet cihetine bâ berâtı âlişân mütesarrıf olan seyyid Ahmet İbni Esseyid Elhâc Hayreddin nâm kullarî meclisi şer’a gelib bittaviğ ve ellerinde bâberâtı âli mütesarrıf olduğu hitabeti mezkûru medil imtihânî istihkâkî zâhir ve nemeyan olub muhtar ve cemâat olan iş bu bâis vazıubudiyyet-i Osman İbni Ali nâm kullarına feragat îdîb ve yedin de olan berâtın niâr olunur şeride teslim etmeğin hıtâbet mezkûru fâriğ merkûnı Seyyid Ahmet kimesne ferağâtdan merkûm Osman kulları tevciye müceddidenyine bir kıt’a berâtı şerifi âlişân inâyet ve ihsân buyurulmak ricasıyla ona vakig olması hesabinde meal mûlkûn olmunsarı bililtimas baye-i serir-ı ağlâya arzv ve iğlam olundu . Bâki Eminûl Hazreti minel emrindir.

Filyevm essâbiğ vel işrin min şehri zilhiccetişşerif sene seles ve sittin ve mieteyn ve elf.

174

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

175

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

176

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

IV. Bölüm

Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Temettuat Defterlerinde Mecitözü

177

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

MECİTÖZÜ’NÜN TARİHİ KAYNAKLARI AÇISINDAN BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ’NDE YER ALAN TEMETTUAT DEFTERLERİNİN ÖNEMİ TEMETTUAT DEFTERLERİNİN ÖZELLİKLERİ Osmanlı Devleti’nde Tanzimat’ın ilanıyla her konuda çeşitli yenilikler yapılmaya çalışılmıştır. Vergi alanında da o zamana gelinceye kadar değişik adlar altında alınan vergilerin yerine geçmek üzere temettuat vergisi konulmuş bu verginin kaydedildiği defterlere temettuat defterleri denilmiştir. Bu defterler XIX. Yüzyıl ortalarında Osmanlı Devleti’nin iktisadi, sosyal, ziraai, ticari hayatını anlayabilmemizde başvuru kaynakları arasında önemli bir yere sahiptir.

Adı geçen defterlerin kayıtlarında aile reislerinin isimleri esas alınarak baba isimleri ve lakapları da yazıldığı için nüfus bilgileri için bulunmaz bir hazinedir. Yine meslek sahibi olan mükellefler de belirtildiğinden bölgenin iktisadi yapısı hakkında önemli ip uçları elde edilmektedir.

Bunlardan başka incelediğimiz defterlerde mükelleflerin sahibi olduğu tarlaların ve hayvanların miktarı ve zirai mahsullerin isimleri belirtilmektedir.

MECİTÖZÜ’NE AİT TEMETTUAT DEFTERLERİ Bilindiği gibi Mecitözü ilçesi ve bugün buraya bağlı bulunan köyler idari teşkilatlanma açısından pek çok değişiklik geçirmiştir. Temettuat defterleri incelendiğinde görülecektir ki bu gün Mecitözü’ne bağlı köylerin bir kısmı Mecitözü’ne bir kısmı’da Zünnun kazasına bazıları da Çorum’a bağlıdır. Bu tarihlerde Çorum Ankara’ya Zünnun ve Mecitözü ise sancak olarak Amasya’ya eyalet olarak Sivas’a bağlı olarak görülmektedir. Aynı şekilde XIX: asırda Mecitözü kazasına bağlı olan köylerin bazıları bugün başka idari merkezlere bağlı olduğu için incelememizde anılan köylere ait bilgilere yer verilmeyecektir.

Temettuat defterlerine ait kataloglar üzerinde yaptığımız araştırma sonucunda Mecitözü ilçesine ait 20 adet defterde 25 köy ve mahalleye ait kayıtlar tespit edilmiştir. Bu defterler ile köylere ait özellikleri aşağıda sıralamaya çalışacağız.

178

Z A M A N

DEFTERİN NUMARASI

BAĞLI OLDUĞU İDARİ BİRİM

425 542 14147 14147 14147 14147 14147 14147 14976 14977 14979 14980 14982 14984 14985 14986 14987 14988 14989 14990 14991 14992 14993 14994 14996

Çorum Çorum Mecitözü Mecitözü Mecitözü Mecitözü Mecitözü Mecitözü Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun Zünnun

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

KÖYÜN İSMİ

SAYFA SAYISI

HANE SAYISI

NÜFUSU

Sarıhasan Tanrıvermiş Çıkrık İbek Doğla Sarıkaya Emirbağ5 Boyacı Bayındır8 Elvançelebi Konaç Hisarkavak Kozluviran Terken Dağsaray Hızır Kalecik9 Körücek Alviran Bebük Alancık Avkat Çitli Nefs-i Zünnun Figani

8 8 391 622 333 44 96 57 13 19 8 12 19 4 8 4 12 4 8 8 12 12 12 8 28

15 20 131 72 98 5 28 15 25 59 10 29 46 6 15 2 20 3 17 13 21 34 24 8 77

75 100 655 360 490 25 140 75 125 295 50 145 230 30 75 10 100 15 85 65 105 170 120 40 385

14147 NUMARALI DEFTERE GÖRE MECİTÖZÜ MERKEZ KAZASININ ÖZELLİKLERİ

14147 numaralı Mecitözü defterinin toplam sayfa adedi 279 olup 1845 yılı sayımına aittir. Defterde “Sivas eyaletinin havi olduğu kazalardan Mecitözü kazasının müceddeden tahrir olunan temettuat defteridir” başlığı girizgah olarak kullanılmıştır.

Bu defterin en önemli bölümü 309 ile 379. sayfalar arasında yer alan kısmıdır. Zira burada kaza merkezi olan Avkathacı Köyü’ne ait kayıtlar yer almaktadır. Burası bu gün Mecitözü ilçesinin de merkezidir.

Bu sayıma göre Avkathacı Köyü’nde toplam 248 hane bulunmaktadır. Bunun 235 adedi Müslümanlara 13 adedi de gayr-ı müslimlere aittir. Bu rakamların nüfus bakımından anlamı ise 1075 müslüman, 65 gayr-ı müslim olarak ifade edilebilir.

Bilindiği gibi Anadolu’nun hemen her yerinde Müslümanlarla gayr-ı Müslim halk iç içe yaşamakta olup kaza merkezinde gayr-ı Müslim Nüfusun Müslüman nüfusa oranı yüzde 6 civarındadır. Bu da Anadolu’nun pek çok yerinin ortalama rakamıdır.

Aşağıda Mecitözü kazasının merkezi olan Avkathacı Köyü’nde yer alan aile isimleri verilecektir.

179

Z A M A N

Hâne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 27 28 29 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

Numara 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 27 28 29 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Baba Adı ve Lakabı Muhtâr-ı Evvel Atyo oğlu Ali Köle Oğlu Abdullah Yeğen-Zâde Küftar oğlu Sıkıoğlu Küftaroğlu Yörükoğlu Hasan Kethüda Oğlu İmâmoğlu Delioğlanoğlu Kökanoğlu Kâdıoğlu Hacı Haliloğlu Osman Beyoğlu Delioğlanoğlu Habiboğlu Velibeyoğlu Sivaslıoğlu Müezzinoğlu Tüfekçioğlu Cellâdoğlu İsmail Beyoğlu İsmail Beyoğlu Seyyidoğlu Emir Hüseyinoğlu Emir Hüseyinoğlu Şerif Kethüdaoğlu Hacı İbrahimoğlu Kethüdaoğlu Silahdâroğlu HüseyinBeyoğlu Körücek oğlu Ferdikoğlu Abdullahoğlu Kara Mehmed oğlu müteveffa Mehmed’in yetimleri Cellâdoğlu Dikişoğlu Hacıoğlu Ferdikoğlu Tomuroğlu Abidinoğlu müteveffa Hasan’ın yetimleri

180

Adı İmam Hâcı Mehmed Efendi Ali Mustafa Yusuf Mehmed Ağa Ahmed Hasan Molla Mustafa Halil Ömer Mehmed Musa İbrahim Mehmed Halil İsmail Hüseyin Mehmed Mustafa Hüseyin Ali Hüseyin Hasan Abdi Bey İsmail Ahmed Hüseyin Osman Mehmed Veli İsmail Halil Hüseyin Hasan Hasan Bekir Mehmed ve Halil Mustafa Pehlivan Ali Berber Memiş Mehmed Satılmış Abdullah ve Ömer

Z A M A N

Hâne 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 80 81 82 90 91 92 93

Numara 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 70 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93

v e

B E L G E L E R D E

Baba Adı ve Lakabı Kuyumcu Hüseyin Alikânoğlu Kerim Abdal Fakıoğlu Hüseyin Hamza Kelek Osman Kıyak yada Kabak Bekir Hızır Karaoğlan Hüseyin Bey Abdullah.

Değirmenci Ahmed Çavuş Kahveci Hüseyin Hüseyin Alemdaroğlu Sağıroğlu Kuloğlu Şerif Kethüda Manavoğlu İmamoğlu Akşehirlioğlu Cemil Tayu oğlu Avkatlızâde Hüseyin Bey Tomuroğlu Müteveffanın yetimi Abdal Cellâd Makaracıoğlu Makaracıoğlu Makaracıoğlu Hacı Osman İmâmoğlu Alinin Ali Fakih Abdaloğlu Diğer Abdaloğlu Abazaoğlu Çulhaoğlu Hızıroğlu

181

M E C İ T Ö Z Ü

Adı Mehmed Mikdad Mehmed ve üvey pederi terzi Osman Mustafa Küplü Halil Mehmed Ali Mustafa Ömer Hasan Hasan Hüseyin Osman Halil Mehmed Osman Ömer Mustafa Ahmed Halil Süleyman Osman Süleyman Hacı Mehmed Mehmed Ömer Arif Bey Ali Velive üvey pederi Ali Ali Mustafa Osman Feyzullah Mehmed Berber Hacı Ahmed Abdülkadir Üveypederi İsmail Hüseyin Efendi Mehmed Mehmed Mustafa Ahmed Mehmed

Z A M A N

Hâne 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137

Numara 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Baba Adı ve Lakabı Sadık Hacı Ali Hüdaverdi Diğer Abdaloğlu Nohûtoğlu Hüseyin Bey Pir Gayıb Köketoğlu Çulhaoğlu Mustafa’nın yetimi Zobu Osman Zobu Osman Kandilcioğlu Bıdıkoğlu Üsekoğlu Halilçinikoğlu Müezzinoğlu Tortoroğlu Zobu Osman Dalyüzoğlu Ali Kâne oğlu Gürcüoğlu Bayramcıoğlu Seyyid Çakıroğlu Çakıroğlu Çankaloğlu Kasuhoğlu Manavoğlu Safaoğlu Kırdikoğlu Çobanoğlu Kethüdâoğlu Himmetoğlu Hürmetoğlu Topoğlu Alamusaoğlu Velibeyoğlu Kenan Kerim Tüfekçi Hüseyin oğlu Menkuşoğlu Hacı Ferik yada Kırıkoğlu Halil

Adı Ali Ahmed Eyüb Mehmed Mustafa Ahmed Şâkir Mehmed Ömer Hasan İsmail Ahmed Osman Halil Hasan Hasan Osman Hüseyin Ali Hüseyin İsmail Ömer İbrahim Veli Ömer Hasan Hüseyin İbrahim Süleyman Süleyman Hasan Mustafa Mustafa Hüseyin Süleyman Eyüp Hüseyin Halil Mehmed Mehmed Kolsuz Hasan Ali Halil İbrahim

182

Z A M A N

Hâne 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179

Numara 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Baba Adı ve Lakabı Abdülkadir Bayramcıoğlu Kalkal Kel Ali Deli Murad Berber Ahmed Manavoğlu Nohûdoğlu Kethüdâoğlu Kara Bekir Okunamadı Abdullah Tok Osman Usta Mehmed Kürtoğlu Tüfekçi Hüseyin Mangalcıoğlu Solhanoğlu Kabaşoğlu Hızır Zoroğlu

Adı Ali Halil Mehmed Mehmed Hasan Ömer Ömer İsmail Yusuf Osman Hasan İbrahim Ömer Mehmed Berber Mustafa Hüseyin Abdullah Hasan İsmail Berber Ali Hüseyin Türkmenoğlu Mehmed Ahmed Hüseyin Veli Hasan Osman Halil Osman Hüseyin Mehmed Mehmed Veli Ali Mehmed Mehmed Halil İbrahim Hasan Halil Hasan

Dazelenoğlu Solhanoğlu Tomuroğlu Tomuroğlu Köprülüoğlu Duvarcıoğlu Halil Sivaslıoğlu Çulhaoğlu Zaza Bekir Sofracıoğlu Ali Faki Solhanoğlu Solhanoğlu İbrahim Bey İbrahim Bey damadı Çiloğlu Çiloğlu Karışoğlu Solhanoğlu

183

Z A M A N

Hâne 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221

Numara 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221

v e

B E L G E L E R D E

Baba Adı ve Lakabı Alaturnaoğlu Kahveci Halil Ömer Kavas Dellâkoğlu Dellâkoğlu Müezzinoğlu Tomuroğlu Tomuroğlu Kürtoğlu Ahmed Kethüda oğlu Ahmed Kethüda oğlu Nohûdoğlu Çulhaoğlu Çulhaoğlu Köküsçü Doğanoğlu Esiroğlu Hürmetoğlu Babaoğlu Hüdâverdioğlu Hıdır Ali Köle Kara Mustafa Sancakdâroğlu Çulhaoğlu Dalyüzoğlu Gürüzoğlu Avkatlızâde Ömer Çavuş Osman Bey Zâde Halil Haydar Kökenoğlu Garipoğlu Derviş Aşur Nohûdoğlu Kabzdâroğlu Çankaloğlu Hızıroğlu Ceridoğlu Temircioğlu

184

M E C İ T Ö Z Ü

Adı Mustafa Mehmed Ömer Ali Mustafa Ahmed Hasan Halil Abdullah Ali Halil Hasan Ali Mehmed Hasan Abdullah Hüseyin Çördük Hasan Hasan Hüseyin Osman Ali Mehmed Mehmed Veli Ahmed İbrahim Hüseyin Ahmed Efendi Musa Haydar Hancı Mustafa Mustafa Hüseyin Hasan Ali Ali Ali Mustafa Mehmed Veli

Z A M A N

Hâne 222 223 224 225 226 26 227 228 229 230 231 232 233 234 235

Numara 222 223 224 225 226 26 227 228 229 230 231 232 233 234 235

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Baba Adı ve Lakabı Boduroğlu Atmacaoğlu Ali Faki Abidin Çataloğlu Şaban Yayıklıoğlu Müezzin Halil Kadıoğlu Menkuşoğlu Veli Bey Şişmanoğlu Şerif Kethüda -

Adı İbrahim Mehmed Mehmed İsmail Hacı Hüseyin Ali Mehmed Molla Osman Ahmed Mehmed İbrahim Hasan Molla Osman Meriz Hüseyin Çopur Ömer

AVKATHACI KÖYÜ’NDE MESLEKLER Mecitözü kazasının Merkezi olan Avkathacı Köyü’nde Müslüman halkın geçim kaynakları arasında bedensel faaliyetler ile ziraat ve hayvancılık dışında beş değirmenci, beş berber, bir terzi, iki nalbant, altı tacir, bir azab, bir mukayyid, üç duhancı, bir sandık emini, iki kokucu(benne), iki çulha, iki dirvegir (tırpancı), bir bezzaz (kumaşçı), yer almaktadır.

Bunlardan başka beş kişinin de üç aylarda cerre çıktığı görülmektedir.

Kaza merkezinde yaşayan gayr-ı Müslim ahalinin tamamı meslek erbabı olup bunların arasında beş adet çulha, iki adet kalaycı, üç adet demirci, iki adet değirmenci, bir adet tacir bulunmaktadır.

SONUÇ Günümüzde 55 adet köy ve 8 mahalleden oluşan Mecitözü ilçesinin 25 adet temettuat defteri tespit edilmiştir. Bu rakam ortalama olarak Mecitözü ilçesinin yarısına ait zirai, iktisadi ve sosyal yapının anlaşılmasını sağlayacak ölçüdedir.

Yukarıda zikr edilen defterlere göre kaza merkezi dahil olmak üzere ilçemizin yarısına ait bölümde 1041 hane 5205 nüfus yer almaktadır. Tamamı 429 sayfa olan bu defterler incelenip yayınlanırsa ilçenin 19. yüzyılın ortalarına ait tarihi hakkında çok önemli bir eser ortaya çıkarılmış olur.

DİPNOTLAR 1) Bu köye ait kayıtların başlangıç sayfası 2, bitiş sayfası 40 dır.

2 ) Bu köye ait kayıtların başlangıç sayfası 41, bitiş sayfası 62 dir.

3 ) Bu köye ait kayıtların başlangıç sayfası 90, bitiş sayfası 222 dir. Defterde numaralama hatası yapılmış olup 105. sayfadan sonraki sayfaya 206 rakamı sayfa numarası olarak verilmiştir.

4) Bu köye ait kayıtların başlangıç sayfası 229, bitiş sayfası 231 dir.

5) 14147 numaralı defterin 271. sayfasında Emirbağ köyünde yer alıp sahipleri başka yerlerde olan bağlara ait bilgiler yer almaktadır 6) Bu köye ait kayıtların başlangıç sayfası 261, bitiş sayfası 269 dur.

7) Bu köye ait kayıtların başlangıç sayfası 272, bitiş sayfası 276 dır.

8 ) Bu köyde Amasya’nın Acem Ali Mahallesi sakinlerinden Kambur Oğlu Nasif Ağa’nın değirmeni olduğu görülmektedir.

9 ) Bu köyde Şeşenoğlu İdris Kahya’nın değirmenine ait kayıt yer almaktadır.

185

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

186

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

V. Bölüm

Mecitözü Redif Taburu

187

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

YEMEN’DEN GELEN DESTAN: YEMEN İSYANI VE MECİTÖZÜ REDİF TABURU (1905-1907) Osmanlı hâkimiyeti altındaki Yemen’de 1904 yılında çıkan isyanın genişleyip umumi bir hâl alması üzerine Padişahın buyruğu üzerine Yemen’e takviye birlikleri sevk edilmiştir. Bu birliklerden biri de 64. Amasya Redif Alayında yer alan 3. Mecitözü Redif Taburudur. 800 asker ve 50 yük hayvanıyla, takriben 20 Temmuz 1905 tarihinde Mecitözü’nden hareket eden Redif Taburunun bir süre sonra da Çorum’a vardığı sevk cetvellerindeki bilgilerden anlaşılmaktadır. İşte bu taburda üç küçük çocuk babası Âşık Hasan da bulunmaktadır.

Cahit Öztelli, Mecitözülü Âşık Hasan’a ait olduğu anlaşılan şiiri “Yemen’e Giden Askerin Destanı” başlığıyla yayımlamıştır. Şiirin saman kâğıdına yazıldığını, sanat değeri yüksek olmasa da konusu bakımından değer taşıdığını ifade etmektedir. Şiirde herhangi bir tarih geçmediği için olayların Birinci Dünya Savaşı sırasında cereyan etmiş olabileceği tahmininde bulunmuştur. Ancak, bu konuda araştırma yapan Yrd. Doç. Dr. Cengiz ÇAKALOĞLU şiirdeki olayların Birinci Dünya Savaşı yıllarında değil ondan daha önceki yıllarda yani 1905 yılında cereyan ettiğini belirtmektedir.

Yemen yolculuğu sırasında edindiği izlenimleri, duygu ve düşüncelerini dile getiren Mecitözülü Âşık Hasan, aslında sadece kendinin değil, Yemen’e giden tüm askerlerin duygu ve düşüncelerine tercüman olmuştur.

33 dörtlükten oluşan şiirinde Âşık Hasan duygularını şöyle yansıtmıştır.

1) Âlemde şâdıman devran ederken Felek bizi derde saldı, ne çare Sürûrluk katarın elde yederken Hatırım perişan oldu, ne çare

2)

Felek siyah yazdı beyaz yazımı Gam u kasavetle örttü gözümü Babasız bıraktı körpe kuzumu Yaradan Hudâ’dan geldi ne çare,

3) Diyar-ı gurbete düştü daneler Düşmanlarım ele yaktı kınalar Hasret kaldı nice nazlı sunalar Hasretlik bağrımız deldi, ne çare

4)

Hiç bahar görmedim bülbül ötmedik Bize denir muradına yetmedik Üç yavru var, henüz tüyü yetmedik Dîdeler yaş doldu, ne çare.

5) Kariyeden çıktık feryat zâr ile Göz yaşımız döktük bin efkâr ile Yürek yanık, teskin olmaz kar ile Dîdeler yaş ile doldu, ne çare

6)

Mecidözü’ne geldik öğle vaktında Herkes siyahlığın buldu bahtında Gözümüz kalmadı Hünkâr tahtında Hasretlik hatıra geldi, ne çare

7) On üç gün de kaldık tamam orada Göze deyirdik, ere idik murada Zat-ı Şahane’den geldi irâde Kader bizi yola saldı, ne çare

8)

İkindi mahalli ikişer olduk Vâsiy göller gibi lebâleb dolduk Dîdeler yaşını zemine saldık Takdir bizi göle daldı, ne çare

9) Sanasın ol zaman kıyamet koptu Yürekler sızlayıp çiğerler koptu Herkes yavrusunun gözünü öptü Benim boynum buruk kaldı, ne çare

10) Dört yanıma baktım mahdumum yokdur Feryâd ü zâr eden be-gâyet çokdur Dîde dîdelerimin yaşı aktır Gönül bahr-i gama daldı, ne çare

188

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

11) Cuma günü dahil olduk Çorum’a Nihayet yok efkârıma, zârıma Can daraldı, sığmaz oldu derime Gam hançeri bağrım deldi, ne çare

12) Çorum’dan Pazar gün hareket edtik Birden böyük yolu tutup da gidtik Abdal köyünün de önünde yattık Susuzluk bağrımı deldi, ne çare

13) Zabitan olanlar serice gider Kimi göğsün döğer, kimi ah eder Bizi Sungurlu’ya götürdü kader Mekânımız mescit oldu, ne çare

14) Nice sıkıntılar çektik yollarda Avalimiz destan oldu dillerde Her gece de çadır kurduk çöllerde Felek bizi yola saldı, ne çare

15) İkinci gün geldik Yağlı köyüne Çadırları kurduk tepe boyuna Cümlemiz de döndük deli koyuna Bu belâ da başa geldi, ne çare

16) Saat dokuzda da kıyamet kopdu Öyle dolu yağdı, aklımız sapdı Çadırları yıkıldı, yere batdı Dereler sel ile doldu, ne çare

17) Yel pek şedit esti, büyükdür dolu Cemi harap etti sahrayı, sulu Nice neferâtın tutuldu dili Taburumuz köye geldi, ne çare

18) Bir gün kariyede edtik oturak Oturduğumuz yer oldu bize ak Her gece çöllere de çadır kurduk Felek sahralara saldı, ne çare

19) Ankara’ya geldik tamam on günde Nice meşakkatlar çektik o günde Can feda eyledik uğuru dinde ---(Bu satır boştur.)

20) Ankara’ya kuşluk vaktında erdik Dizilmiş kara vapuru da gördük İkişer olduk da içine girdik Ayağımız yerden çekildi, ne çare

21) Bir ateş edince yel gibi esdi Herkes vatanından umudun kesdi Ferâmuş eyledik yâranı, dostu İşimiz Hüdâ’ya kaldı, ne çare

22) Kara vapur yarışıyor kuş ile Bağrımızı döğer olduk taş ile Gözlerimiz doldu kanlı yaş ile Muzika selâmlık çaldı, ne çare

23) Hareket eyleyüb kuş gibi uçduk Otuz bir dağın da altından geçdik Ahvalimiz çoktur, muhtasar edtik Yol Yemen’dir, herkes bildi, ne çare

24) Ancak geldik iki gündüz bir gece İzmir’e eriştik saat on bir deyince Demiryolu iken ve hem de yüce Vatan bize ırak oldu, ne çare

189

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

25) Gayetten de büyük bir vapur geldi Nice din kardaşlar deryada daldı Üç tabur, bir bölük içine aldı Tomurcuk gülümüz de soldu, ne çare

M E C İ T Ö Z Ü

26) Sıcaktır da vapur suyu içilmez Efrad gayet çoktur, asla geçilmez Nefes almak içün ağız açılmaz Yerimiz cehennem oldu, ne çare

27) Bir merak var herkesin üzerinde Biz de kaldık şimdi derya yüzünde Yalan yokdur bu Hasan’ın sözünde Giriftar-ı gurbet oldu, ne çare

28) İzmir’den vapura râkib olunca Ah edip iki dîdemiz dolunca Bu diyarlar bize güç geldi Gam efkârımızdan benzimiz soldu

29) Vapur gece gündüz durmayıp gitti Muhabbet bağında fidanım bitti Hastalık ciğerime kifayet etti Eyvah, ol fidanın suyu güç geldi

30) Porta Sait derler bir yere geldik Birgün hareketsiz orada kaldık Bakub binalara taaccüb kıldık “Ben tâcirim” deyü bir az p.ç geldi

31) Arapça söylüyor gelip yanınca Denizde buluyor para atınca Vapura çektiler sarı bandıra Arablar bizi bilmiyor, kandıra

32) Bilmem ne vaktecek burda dururuz Yemek pişirmek işini koruruz Her gün böyle ah edib çürürüz Dünyanın sağlığı güç geldi bize

33) Hasan der, söyledim başa geleni Teselli etmeli ahbap olanı Bilmiş olun yoktur bunun yalanı Bize âşıklık Hak’tan geldi, ne çare

……………………………………………………………………………………………………………………………

1) Yrd. Doç. Dr. Cengiz ÇAKALOĞLU; Yemen’den Gelen Destan: Yemen İsyanı ve Mecitözü Redif Taburu (1905-1907)

190

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

VI. Bölüm

Çeşitli Haritalar

191

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

192

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

VII. Bölüm

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığında Yer Alan Belgelerin Kod ve Özetleri

193

Z A M A N

Fon Kodu A.}AMD.

v e

B E L G E L E R D E

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

22

69

1266 Z 29

1

M E C İ T Ö Z Ü

Konu Sivas sancağı’nın Mecitözü kazası köylerinde bulunan madenlerin imal ve idaresi. a.g.y.tt

A.}AMD.

29

13

1267 Ra 21

1

Tersane’de mahbus olan Mecitözülü Halil Bey’in serbest bırakılması.

A.}AMD.

31

93

1267 Z 11

1

Affına karar verilen Mecitözlü Halil’in memleketine gönderilmesine ruhsat verilmesiyle, kendisine Ali Torun Ağa ile birlikte birer nişan itası.

A.}DVN.

101

15

1271 Ra 27

1

Hayriye Tüccarı Hüseyin’in Sivas’ın Mecitözü kazasının Kırklı köyünden Milli Halil Bey’de olan alacağının tahsili talebi.

A.}MKT.

145

76

1264 L 06

1

Sivas’ın Mecitözü kazası Milli aşiretinden Halil Bey’in ahaliye karşı gasb ve zulüm yapması neticesi gereğinin yapılmasına dair Sivas valiliğine tezkire.

A.}MKT.

148

45

1264 L 16

2

Sivas’ın Mecitözü kazası sakinlerinden Milli Aşireti beylerinden Halil Bey adam öldürüp mal gasbettiğinden dolayı hakkında gerekli tahkikatın yapılmasına dair Sivas mutasarrıfına ve Serasker’e yazı.

A.}MKT.

195

30

1265 C 10

1

Sivas Sancağı’nın Mecitözü Kazası’nda bulunan Milli Aşireti’nden Halil Bey etrafında topladığı şakilerle şekavette bulunarak civarda bulunan halka zarar verdiğinden kendilerinin eşkiyadan kurtarılmasını isteyen Milli Aşireti Meclisi’nin mazbatası.

A.}MKT.

195

31

1265 C 10

2

Kürd taifesinden Milli Halil Bey ve avanelerinin Mecitözü’nde eşkiyalık yaptıklarına dair Mecitözü Meclisi’nin mazbatası.

A.}MKT.

214

54 /1

1265 Ş 27

2

Sivas’a bağlı Mecitözü Kazası’nda ahaliye zarar verip huzursuzluğa sebep olan eşkiya taifesinden Halil Bey’in yakalanarak Dersaadet’e götürülmesinden dolayı ahalinin teşekkürlerini bildiren Sivas Mutasarrıfı Mehmed Abbas’ın yazısı.

A.}MKT.DV..

106

42

1273 C 29

2

Hapiste olan babası Ahmed’in tahliyesini isteyen Ahmet Ağa’nın istidasının tahkiki.

A.}MKT.DV..

140

11

1276 M 11

1

Mecitözü kazası sabık Sandık Emini Ahmed Ağa’nın, zimmetinde alacağı olduğu iddiasıyla hapse attırıp emval ve emlakini perişan eden Molla İbrahim’in muhakeme edilmesi.

A.}MKT.DV..

56

13

1268 B 04

2

Ali’nin Mecitözlü Osman ile arasındaki emlak davasına bakılması.

A.}MKT.DV..

92

91

1272 N 11

1

Arzuhalci Hacı Hafız İsmet Efendi’nin, Mecitözü Kaza Müdürü Hasan Hüsnü’deki alacağının tahsili.

A.}MKT.MHM.

163

79

1276 M 24

1

Ahmed Efendi’nin mütevellisi olduğu Amasya’nın Zünnunabad kazasındaki Elvan Çelebi Zaviyesi’nin musakkafatının yıllık muhasebelerinden harç alınmaması.

A.}MKT.MVL.

100

16

1275 M 09

1

Serfice Kazası Müdürü Yusuf Bey ile Eğribucak Kazası Müdürü Süleyman Ağa’nın becayiş-i memuriyeti. Kisvet Kazası Müdürlüğü’ne, sabık Mecitözü Müdürü Hasan Hüsnü Efendi’nin tayini. Kemeredremit Kazası Müdürlüğü’ne, sabık Ilgın Müdürü Süleyman Ağa’nın tayin edildiği. Ereğli Kazası Müdürlüğü’ne Sofyalı Hüseyin Efendi’nin tayin edildiği. Hırsaki Kazası Müdürü Ömer Ağa’nın yerine, Lefkoşalı Bakizade Hasan Efendi’nin tayini.

A.}MKT.MVL.

127

36

1277 L 28

1

Mecidözün’deki Milli Aşireti’nden Halil Bey ile bazı akrabasının, Mecitözülü bazı kişilerin ve Müdür Hacı Mustafa Ağa’nın, vergide yolsuzluk, hayvan nehbü gareti, kereste ahzı, rüşvet, Mecidözü’nün Bozok sancağına ilhakı için halkı korkutma, katil ve hırsızlık gibi suçlardan dolayı cezalandırılmaları ve bazı hususlarda tahkikat yapılması.

A.}MKT.MVL.

40

6

1267 Ca 03

1

Dersaadet’te mahbus bulunan Mecitözü Kazası’ndan Halil Bey’e ve muhtelif kişilerin davacılarının olup olmadığının tahkikinden sonra tahliyesi.

A.}MKT.NZD.

27

70

1267 R 16

1

Mecitözü ahalisinden olup yaralama suçundan dolayı Tersane-i Amire’de hapis bulunan Halil ve avanesinin küreğe konulması

A.}MKT.NZD.

288

27

1276 M 17

3

Zünnunabad kazasındaki Elvan Çelebi Zaviyesi gelirlerinden usûlüne göre vergi alınması.

A.}MKT.NZD.

289

58

1276 M 29

1

Mecitözü kazasında halka zulmeden ve sonra firar ederek Dersaadet’e gelen Halil Bey’in, Mektubi Odası Mümeyyizi Refik-i Evveli Hacı Ali Ahmet Efendi’ye teslimen muhakeme için mahalline gönderilmesi.

194

Z A M A N

Fon Kodu A.}MKT.NZD.

v e

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

30

4

1267 Ca 19

1

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Konu Mecitözülü Halil Ağa ile Kürt ümerasından Tomruk Ağa'ya, kapıcıbaşılık nişanı verilmesi.

A.}MKT.NZD.

31

97

1267 C 08

2

Mecitözü kazası çevresindeki madenlerin işletmeye açılması.

A.}MKT.NZD.

351

40

1277 L 27

1

Çorum Meclisi azasından bazı şahısların Mecidözü sakinlerinden Halil Bey’e verdikleri iddia edilen rüşvetten dolayı Mal Sandığı’nca alınan paranın bir mislinin sahibine iade edilmesi.

A.}MKT.UM..

126

100

1269 Ca 17

1

Gülabi Camii İmamı Mehmed Efendi ile bazı şahısların uhdesinde olan vakıf arazilerine Abdullah tarafından yapılan müdahalenin men’i.

A.}MKT.UM..

129

68

1269 C 15

1

Alacak sebebiyle habsedilen Ahmed Ağa'nın tahliye edildiği.

A.}MKT.UM..

153

13

1270 C 02

1

Mecitözülü ve Milli Aşireti'nden Halil Bey'in Sivas'da müretteb askerin sergerdeliğine tayin edilmemesi ve muhakeme edilmek üzere Dersaadet’e gönderilmesi.

A.}MKT.UM..

153

40

1270 C 05

1

Vize kazasında zaptiye olan Halil'in katili asker kaçağı Feyzioğlu'nun cezalandırılarak ihkak-ı hak olunması.

A.}MKT.UM..

156

5

1270 B 19

1

Mecitözü'ndeki çocuklarını yanına götürmek isteyen Antakya Naibi Ali Rıza Efendi’ye mürur tezkiresi verilmesi.

A.}MKT.UM..

174

89

1271 Ra 28

1

Mecitözü kazası sakinlerinden Mallı Halil Bey'in uygunsuz hareketlerinden dolayı ailesiyle beraber münasip bir mahalde sürgün edilmesi.

A.}MKT.UM..

196

50

1271 N 04

1

Samsun, Bafra, Alaçam, Çarşamba Kazaları Duhan Rüsumunun Halim Bey’e; Çorum, Saz, Zaltan, Ladik, Karahisar-ı Demirli, Köprü, Merzifon, Eşkilir, Mecidözü, Zeytun, Gelengeros Kazaları Duhan Gümrüğü Rüsumunun Ziya Efendi’ye ihale olunduğu.

A.}MKT.UM..

210

1

1272 M 14

1

Mecidözü kazasına tayin edilen müdürün görevine başlaması zarureten gecikeceğinden göreve başlayana kadar yerine münasib bir vekil tayini.

A.}MKT.UM..

321

56

1275 M 04

2

Amasya'daki Mansur Baba Dergahı Postnişini Mehmed Arif Efendi’nin arazisine yapılan müdahalenin men’i.

A.}MKT.UM..

350

88

1275 L 23

1

Uygunsuz davranışlarda bulunan meşhur eşkiya Milli Halil'in yakalanması ve tedibi hususunda muavenet edilmesi.

A.}MKT.UM..

4

66

1266 S 14

2

Ali adlı şahsın Sivas Sancağı'na tabi Mecitözü Kazası'nın Evkaf Hacı Köyü muhtarı iken Veli ve Mehmed kethüdalarla Sanduk Emini İbrahim Efendi’den aldığı parayı vermediğinden kendisinden tahsiline dair Sivas Mutasarrıfı’na şukka.

A.}MKT.UM..

40

25

1267 M 19

2

Su arkını dolduran aşiretin zararı ödemesi ve çadırlarını oradan kaldırması.

A.}MKT.UM..

431

75

1277 Ra 28

2

Sivas Hanedanı'ndan Seyyid Ömer'in Mecitözü Adet-i Ağnam bedelinden dolayı Kabzımal Artin zimmetinde kalan meblağın tahsili.

A.}MKT.UM..

458

44

1277 Ş 17

3

Sivas'a gönderilen Nogay muhacirlerinin Amasya'dan Turhal, Çorum ve Mecidözü’ne gidenlerin araba ücreti için Gelengiray kazası ahalisinin verdikleri parayı Hazine’ye bağışladıkları.

A.}MKT.UM..

6

1

1266 S 28

2

Karısını nafakasız bırakarak Erzurum tarafına gelip Vilayet dairesinde Müstahdem olan Mecitözü Kazası'nın Çıkrık Köyü’nden Osman’a karısı Hatice’ye nafaka göndermesi tenbihi yapıldığı ve şer’i muamelenin icrası için gerekli ilâmın verilmesi hakkında bir emirname gönderilmesine dair Erzurum Valisi Mehmed Hamdi’nin yazısı.

A.}MKT.UM..

77

6

1267 Z 02

3

Maden Müdürüyle Mecitözü Müdürü arasındaki ihtilaf giderilerek maden i'malinde yardımcı olunacağı.

A.}MKT.UM..

77

19

1267 Z 03

1

Muhalefetten dolayı müdüre azl ve tayini.

1472

110340

1317 Z 16

1

Çorum, Mecidözü ve Amasya kazalarının taksimatı idare-i mülkiye ve muamelat-ı askeriyeyi güçleştirdiğinden ıslahı. (Harbiye)

BEO

195

Z A M A N

Fon Kodu

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

BEO

3034

227504

1325 S 29

2

Sivas Vilayeti'nin Amasya sancağına bağlı Mecitözü kazası dahilinde Göni ve Kuşsaray karyelerinin aşarının iltizamından dolayı Ortaköy Karakolhanesi’nde müstahdem polis efradından Mehmed Hilmi Efendi zimmetinin suret-i ahzı. (Maliye; 227504)

C..DH..

228

11385

1173 S 29

1

Şekavetleriyle halka zarar veren Çorum sancağındaki Ceymeli grubu ve Dosno ve Selmanlı kürd aşiretlerinin Çorum kürdünden maadasının eski makarları olan Kırşehir, Çukurova ve Mecidözü’nde iskânları hakkında hüküm. (g. tt)

C..EV..

139

6902

1271 Ş 15

1

Amasya sancağı dahilinde Zünnunabad kazasına tabi Saz Doğmuş ve Doğmamış ismindeki köyde Devlet Hatun Camii imamlığı tevcihi.

C..EV..

208

10363

1252 Za 23

1

Zünnunabad kazasının Elvan Çelebi köyünde Hamdullah Çelebi Evkafı’ndan Akpınar Mescidi imamlık cihetinin tevcihi.

C..EV..

24

1171

1194 N 26

1

Amasya'da Zünnunabad kazasında Şeyh Elvan Çelebi Tekkesi ve mezraasına vaki müdahelenin men'i.

C..EV..

242

12088

1252 Ş 29

2

Zile ve Zünnunabad kazalarından Seyyid Melik Mansur Evkafı’ndan tasarruf olunan bir cihetin tevcihi.g.tt

C..EV..

268

13675

1172 Za 05

1

Sivas'ta Mecitözü nahiyesinde isimleri sayılı karyeler sahibi Bektaş evladından Yusuf veled-i Mürsele ve yalnız Dutbağı karyesi huda-dad evladına ait olmak üzere defter-i hakanice mukayyed olduğu halde ikinci bir takrible birincisine ait yerleri de üzerine geçirdiğinden refinden hak sahibine tevcihi.

Konu

C..EV..

274

13997

1276 M 15

2

Mecitözü'nde Ortaca Karyesi Camii hasbi hatibliğinin tevcihi.

C..EV..

288

14658

1231 R 07

1

Amasya sancağının Zünnunabad kazasına tabi Aşık Çelebi oğlu Elvan Çelebi Evkafı’ndan olan Çakana, Elviran ve Nefsilviran karyeleri hasılatı, vakıfın ruhu için gelen geçene yemek yedirilmesi tahsis edilmiş olduğundan fazla tekalif ile mezkur köy ahalisinin dağılmasına meydan verilmemesine ve vakıf mezraalarının idaresine dair.

C..EV..

302

15358

1219 R 29

1

Mecitözü'nde Çoban Divanı'nda Melik Sultan Zaviyesi Vakfı’nın zaviyedarlığı. g.tt

C..EV..

314

15995

1250 Z 29

3

Tokat'ta Hatuniye Evkafı mukataatından Mecitözü ve tevabii mukataasının bir senelik varidatıyla malikane veçhile mutasarrıflarının teslimatı. g.tt

C..EV..

363

18405

1211 Z 25

2

Tokad'da Gülbahar Hatun Vakfı'ndan almak üzere Çorum'da Zünnünabad kazasında Sorkuoğlanı köyündeki camiin hitabet cihetinin tevcihi. (Hatt-ı hümayun vardır)

C..EV..

514

25997

1194 Ş 29

1

Zünnunabad kazasında Şeyh Elvan Çelebi Tekkesi vakıf mezraasından vazifeli bir cihetin tevcihi. g.tt

C..EV..

577

29114

1208 R 29

1

Zünnunabad kazasına tabi Elvançelebi, Çigane ve Elviran köyleri çift ve kovan resimlerinin Aşık Paşa oğlu Elvan Çelebi Vakfı’na hasıl kaydolunduğu. g.tt

C..EV..

581

29350

1253 Z 27

2

Zünnunabad kazasının Kozluviran karyesindeki Melik Mansur Gazi Camii hitabeti hakkında ilam.

C..EV..

593

29937

1207 Z 29

1

Zünnunabad kazasındaki Şeyh Elvan Çelebi Mezraası Vakfı tevliyetinin tevcihi. a.g.tt

C..EV..

659

33214

1190 Ra 29

2

Zünnunabad kazasının Sorgu oğlanı karyesi camiinde Gülbahar Hatun evkafından hitabet cihetinin tevcihi. g.tt

D..BŞM.d...

8181

1230

Kazabad, Sivasili, Niksar, Canikili, Hüseyinabad, Mecidözü, Turhal, Karakuş, Yıldızeli, Erbaa, Hafikili ve sair kazalardan tahsil olunacak vergileri, Çorum’dan temessükle gelecek mebaliği ve sair hususları muhtevi defter.

D..HMH.d...

21706

1201

Kulaklı ve tevabii, Ulubat, Mecitözü, Karapınar ve rüsumat-ı kura ve tevabii Konya ve Larende mahsul-i kura, Dokuz İpek, Darıca, Erdek, Beşköylü Mizan-ı Harir vs. mukataalara ait hesapları gösterir defter. a.g.tt

196

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Fon Kodu

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

DH.EUM.1.Şb

10

16

1336 Ca 21

2

Mecidözü'nde siyasi sürgün olarak bulunan Aksaraylı Memiş Efendi'nin Osmancık, Mecidözü ve Çorum'da bazı şahıslarla muhaberatta bulunduğu.

DH.EUM.6.Sb

12

22

1335S 27

16

Çorum, Osmancık, Sungurlu, Mecitözü, Yabanabad, Bâlâ, Kalecik, Haymana ve Ayas kazalarıyla Hüseyinabad ve Zir nahiyelerinde yakalanan firari askerleri havi cetvelin takdim kılındığı.

DH.EUM.6.Sb

13

4

1335R 05

5

Heyet-i Teftisiye Müdüriyet-i Umumiyesi'nin Çorum Jandarma Dairesi’nde yaptığı teftis sonucu, jandarma sayısının az olduğu, tahsilli zabite ihtiyaç bulunduğu ve on üç bin evrak-ı adliyeden ancak dokuz bin üç yüzünün infaz edildiğinin anlasıldığı.

DH.EUM.6.Sb

26

25

1336S 11

1

Ankara Mecidözü’nde iki çete reisi ile iki arkadasının silahları ile birlikte teslim oldukları.

Konu

DH.EUM.6.Sb

27

4

1336S 16

5

Mecidözü’nden Amasya ve Merzifon’a gidecek postalara jandarmanın refakat edeceği.

DH.EUM.6.Sb

27

50

1336Ra 04

1

Mecidözü’nde eskiyadan İsmail oğlu Sadık ve Tomak Mehmed’in ölü olarak yakalandıkları.

DH.EUM.6.Sb

30

7

1336R 17

2

Aziziye, Samsun, Amasya, İskilip, Mecidözü, Terme, Çarsamba havalisinde eskiyalık yapmakta olan çesitli çetelere mensub eskiyanın bir kısmının yakalandığı, bir kısmının da takibine devam olunduğu.

DH.EUM.6.Sb

32

5

1336Ca 15

3

Samsun, Erbaa, Niksar, Mecidözü ve Boğazlıyan mıntıkalarında takib edilen ve etkisiz hale getirilen eskiyanın miktarını ve tafsilatına dair Üçüncü Ordu Kumandanlığı’nca hazırlanan raporun takdimi.

DH.EUM.6.Sb

32

90

1336Ca 29

1

Mecidözü’nde asker firarisi Sarı Ahmed oğlu Ali’nin Teslim Köyü’nde köy ihtiyar heyeti tarafından ölü olarak ele geçirildiği.(Belge tarihi Ca. 29’dur.)

DH.EUM.6.Sb

35

55

1336B 10

1

Mecidözülü Koyunoğullarından Halil oğlu Ahmed Ali’nin asker firarisi suçundan Çorum’da idam edildiği.

DH.EUM.6.Sb

52

21 A

1336M 19

5

Çorum köylerinde eskiyalık yapan ve ösür zahiresini yağma eden eskiya Kürt Dede Çetesi’nin yakalanması ve olayların tekrarının önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması.

DH.EUM.6.Sb

55

10

1336R 20

1

Saki Murad Çavus çetesi mensuplarından Mecitözülü Gevrek Mehmed’in öldürüldüğü.

DH.EUM.AYS.

1

79

1337C 21

3

Ankara vilayeti dahilinde meydana gelen muhtelif suçları bildirir raporların takdimi.

DH.EUM.AYS.

21

8

1337Z 13

1

Saki maktul Gürdere ağalarından Sallabas Hasan’ın, Mecitözü’nde çatısma sonucu ölü olarak ele geçirildiği.

DH.EUM.LVZ.

20

123

1332C 26

2

Mecidözü kazasının bir kısmının Amasya’ya, geri kalan kısmının da Çorum’a bağlandığının tebliği.

DH.EUM.MTK.

76

54

1332C 14

2

Mecitözü kazasının Veray nahiyesinin Amasya kazasına, geri kalan kısmının Çorum sancağına bağlandığı.

DH.EUM.THR.

29

8

1328Ra 14

16

1325 senesi Kanunisani ayında Sivas vilayeti dahilinde gelip geçen yolcularla meydana gelen ceraime aid istatistik cedvellerinin takdimi.

DH.EUM.THR.

33

10

1328Ca 04

26

1326 senesi Mart ayı Sivas vilayeti ceraim-i cinaiyye cetvellerinin tanzim ve takdimi.

DH.H...

63

3

1332C 08

3

Papaz Nikola tarafından Fener’deki Almanya Metropolitliği’ne Çorum’dan çekilen ve on yedi yasındaki Sofya isimli kızın zorla Müslüman yapılmak istenmesinden bahseden telgraf ile Sivas Vilayeti’nden gönderilen ve Çorum’un Mecidözü Kaymakamlığı’ndan alınan bilgiye göre, kızın yasının doğru olmadığı ve ihtidada ısrar ettiğine dair verilen rapor.

DH.İ.UM

59 -3

1 37

1334C 16

4

Orak ve harman makinesi makinisti Piroğlu Halil b. Ali’nin, ziraatlarının perisan olmaması için ya ziraat mevsimi sonuna kadar askerlikten muaf tutulması ya da askerliğinin bedelli olması için Kalacık (Mecitözü) köyü ihtiyar Heyeti tarafından Mecitözü’nden çekilen telgraf ve buna verilen cevaba dair.

197

Z A M A N

Fon Kodu

Dosya No

Gömlek No

Tarih

v e

B E L G E L E R D E

Belge Adedi

M E C İ T Ö Z Ü

Konu

DH.İ.UM.EK.

115

100

1338Ra 17

3

Mecidözü, Osmancık, İskilib, Çorum ve Sungurlu’da müntehib-i sani ve mebus seçimi.

DH.İ.UM.EK.

36

12

1335L 4

7

Çorum’un Mecidözü kazasında vefat etmis olan, İngiltere tebeasından Henici Daston’un zuhur eden nükud ve esya-yı metrukesinin Beyoğlu’nda ikamet eden zevcesi, oğulları ve kızlarına teslim edilmesi.

DH.İ.UM.EK.

89

28

1332Z 5

2

Mecidözü kazasının Amasya'dan ayrılarak Çorum'a bağlanması yüzünden idari, mali ve askeri müskilatının arttığı bu yüzden tekrar Amasya’ya bağlanması talebi.

DH.İ.UM.EK.

91

61

1333R 9

3

Çorum’a ilhak edilen Mecidözü kazasının tekrar Amasya’ya ilhakı ve Tenos kazasının ise Sehirkısla olarak değistirilmesi talebi.

DH.İD..

144 -1

31

1330N 07

9

Amasya’ya bağlı Mecidözü kazasıyla Veray nahiyesi hariç diğer nahiyelerin Çorum’a bağlanması isteği.

DH.İD..

147 -2

8

1331S 04

2

Efrad-ı ihtiyatiyeden Bab-ı Halife Kütüphanesi’nde çalısan Mecitözülü Yunusoğulları’ndan Hasan oğlu Mehmed’in yakalanarak askeriyeye teslimi.

DH.İD..

155

13

1332Ra 22

14

Sivas’da kain Mecidözü kazası Dereyazıcı ahalisinin yazlık bir göz ev ve ahır yapmak istedikleri Kurak yazıcı mevki hususunda Çorum sancağının Hüseyinabad nahiyesinin Tutluca ve Kapaklı karyeleri ahalisi arasında zuhur eden anlasmazlığın mecalis-i idarelerce çözülmesi gerektiği.

DH.İD..

201 -1

6

1332N 25

93

1- Vilayet hususi bütçelerinin 1330 senesinden itibaren tatbik mevkiine konması ve hidemat-ı hususiye masraflarının cari olan usule göre muvazene-i umumiyeden ödenmesinin meclis-i vükela kararı gereği olduğu. 2- Ankara Vilayeti Meclis-i Umumisi’nin toplantısı sebebiyle gelecek azaların gelib-gidis masraflarının karsılanması ve yevmiyelerinin ödenmesi ilgili irade-i seniyye layihası. 3- Ankara vilayeti, resmi gazete abone bedelletı tahsisatı için meclis-i umumide tayin olunan aidatın 1329 senesi muvazene-i hususiyesine unutularak dahil edilmediğinden Vilayat Umumi İdareler Kanunu’na göre icabının isarı. 4- Ankara vilayetinde fidanlık tesisi için sarf edilen paranın masraf bütcesine dahil edilmesi. 5- Ankara Frengi Gureba Hastahanesi masraflarının vilayet muvazene-i hususiyesinden karsılanması.

6- Kayseri’ye bağlanan Bünyan kazası gelir-gider masraflarının 1330 senesi Ankara vilayet-i muvazene-i husisiyesine dahil edileceğinden zam ilavesi. 7- Ankara vilayeti 1329 senesi muvazene-i hususiyesinden vilayet matbaası maas ve masrafları için tahsisat ayrılması.

8- Çorum sancağına ilhak edilen Mecidözü kazasının giderlerinin Ankara vilayetince karsılanması gerektiği Kayseri Kazası Umumi Meclisi’nin toplanarak mal ve ticari esyadan vergi alınması kararının kanun vazını gerektirdiği. 9- Kayseri sancağının 1330 senesi muvazene-i hususiyesinin tatbikine izin verildiği. 10- Tatbikine baslanan Mentese sancağının 330 senesi muvazene-i hususiyesinde bazı değisiklikler yapılmasına irade-i seniyye ile izin verildiği.

DH.İD..

212

4

1333Ra 04

22

DH.İD..

3

35

1329R 19

4

1- Mecidözü kazasının Veray nahiyesi dısındaki yerhlerinin Çorum sancağına rabt ve ilhak edildiği. 2- Mecidöüzünün askeri muamelatının 10. Kolordu’ya bağlı olmasının bazı zorluklar doğurduğu ve bu engelin seferberlikten sonra kaldırılacağı.

DH.MB..HPS.

107

3

1336C 29

8

Mecidözü-Merzifon yolunun yapımı ve Mecidözü’nün Çorum’a ilhâkı isteği.

DH.MB..HPS.

115

61

1335M 23

43

Siyasi suçtan Çorum’da kalabendlik cezası çeken üç mahkumdan Samlı Yahya Mahfuz’un Yozgat’a naklinin Liva Müddeî-i Umumiliği’nce taleb olunduğu.

DH.MB..HPS.

151

76

1332Z 25

6

Ankara vilayeti dahilindeki sancak ve kazalar hapishanelerinin yoklama cetvelleri ile tamiratlarına ait kesif varakalarının takdimi.

DH.MB..HPS.

17

60

1338B 15

5

Ayas, Sivrihisar, Beypazarı, Mecidözü ve Çorum hapishanelerine ait dört aylık yoklama cetvelleri. Çorum ve Mecidözü Hapishaneleri’nin tamiratı için tahsisat itası.

198

Z A M A N

Fon Kodu

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

DH.MB..HPS.

59

45

1334S 08

6

Mecitözü Kazası Hapishanesi gardiyanı maasının, sonradan gönderilen altı aylık umumi havalenameye dahil olduğu, tevzi-i tahsisat cetvelinin de gönderildiği.

DH.MB..HPS.

98

54

1338 Ş 01

12

Darülharbe gidecek şahıslar hakkındaki kanuni takibat ve cezaların ertelenmesine dair vaki kanuna mebni, harbe sevk olundukları ve seferberliğin kalkması ile tekrar haps edildikleri beyanıyla kalan cezalarının afvedilmesini isteyen mahkumlardan seferberlik esnasında yararlılık gösterdiklerine dair amirlerinden tasdikli vesika getirenlerin buna mazhar olabileceği.

DH.MB..HPS.M

. 30

90

1335 M 18

40

Ankara merkez ve mülhakatı hapishanelerindeki erkek ve kadın mahkumin ve mevkufin miktarını gösteren yoklama cedvellerinin gönderildiği.

Konu

DH.MB..HPS.M

. 37

63

1337 C 23

3

Çorum ve Mecidözü Hapishaneleri'ne ait yoklama cedvellerinin gönderildiği.

DH.MB..HPS.M

. 42

21

1338 B 13

5

Çorum ve Mecidözü Hapishaneleri'nin tamiri için tanzim olunan havalename ile iki kadet keşif varakası sureti gönderildiğinden keşf-i sanisinin gönderilmesi için emir verilmesi talebi.

DH.MKT.

1112

18

1324 C 29

19

Menemen, Foçateyn, Taberya, Semave, Kazımiyye ve Kuşadası kazalarına kaymakam tayini ve Kuşadası Kaymakamı Mehmed Said Bey'in Mecitözü kaymakamı iken sarfettiği kötü sözlerden dolayı muhakemesi.

DH.MKT.

1217

27

1325 Za 9

1

Samsun'da vefat eden Mustafa b. Halil'in aslen Mecidözü kazası Çıkrık karyesi ahalisinden olup Melek adında bir zevcesinin ve iki oğlunun olduğunun yapılan tahkikattan anlaşılması ve mürur tezkiresiyle tezkire-i Osmanisi'nin Sivas Vilayeti'ne gönderilmesi.

DH.MKT.

1221

60

1325 Za 25

2

Mecidözü kazası Kuduzlar karyesinde sened-i hakani ile mutasarrıf olduğu ve uzun süredir ziraat etmekte olduğu arazinin Hüseyinabad nahiyesi ahalisinden ve şerirden Kargiyeoğlu Garib tarafından zabtedilerek üzerine hane inşa olunduğundan bahisle tecavüzatın meni talebini havi Çerkes muhacirlerinden Hafız İbrahim Efendi'nin arzuhalinin tahkiki.

DH.MKT.

1340

9

1300 S 15

1

Mecidözü, Osmancık, İskilib ve Sungurlu kazalarıyla Hüseyinabad nahiyesinin Çorum’a bağlanarak liva merkezi yapılması talebine ait evrakın vilayetlerin yeniden teşkili ve mülhakatın tertibi hususunda bir komisyon kurularak araya havalesi.

DH.MKT.

1882

16

1309 Ra 20

1

Mecitözü Kazası Nüfus Memuru Ethem Efendi hakkında yapılan şikayet hususunda gereğinin yapılması.

DH.MKT.

2093

4

1316 Ra 30

1

Becayiş-i memuriyete muvafakat ettikten sonra bundan vazgeçen Mecitözü Kazası Nüfus memuru Necib Efendi'nin Mecitözü'nde ibkası.

DH.MKT.

2220

19

1317 S 29

1

Mecitözü Hükümet Konağı ile hapishanesinin inşası için gerekli meblağın vilayet emvalinden sarfıyla mahallince gereğinin yapılması.

DH.MKT.

2301

67

1317 L 5

1

Kudüs'e bağlı Gazze dahilindeki Birüsseba adlı mahalde teşkili irade gereğinden olan kaymakamlığa Koçgiri Kaymakamı Rauf, onun yerine de Mecitözü Kaymakamı İsmail Kemal Bey'in nakilleri.

DH.MKT.

2320

56

1317 Za 17

1

Gazze'ye bağlı Birusseba kaymakamlığına Mecitözü Kaymakamı İsmail Kemal Bey'in, onun yerine de Bursa İdadisi müdür muavini Mehmed Said Efendi'nin tayinlerine izin talebi.

DH.MKT.

2497

100

1319 S 26

1

Mecidözü kazasının Çorum sancağına bağlanmasının uygun olacağı.

DH.MKT.

369

17

1312 Za 04

1

Mecidözü kazasına tabi köylerinin kazaya uzak mesafede olduğundan Çorum'a bağlanmasına dair köy eimme ve muhtarlarının müracaatı üzerine Sivas Vilayeti'nin bu hususdaki mütalaasının bildirilmesi talebi.

199

Z A M A N

Fon Kodu

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

DH.MKT.

437

53

1313 R 13

1

Amasya Nüfus İdaresi'ne fahri olarak devam eden Ömer Lütfi Efendi’nin münhal olan Mecitözü Nüfus Memurluğu’na hariçten birisinin tayininin kendisini mağdur ettiğini bildiren arzuhalinin Sivas Vilayeti’ne gönderildiği.

DH.MKT.

605

20

1320 B 28

2

Çorum Mevlevihanesi'ne bağlı Mecidözü kazasındaki Bayram Köcek Mezrası’nın bedelatı hakkında yapılacak muamelenin Maliye Nezareti’ne sorulması.

DH.MUİ.

5 -3

8

1327 N 17

10

Mecidözü'ne bağlı bazı köylerin Çorum'a, bağlı bazı köylerin de Mecidözü’ne bağlanması ve Alaca kasabası ahalisinin kaza olma isteği

DH.SN..THR.

30

76

1330 Ra 24

11

İçel Nüfus memurluğuna tahvil edilen Amasya nüfus memuru Ali Efendi’nin mahal memuriyete gitmeyeceği yerine diğerinin tayin edileceğinin Adana vilayetine bildirilmesi.

DH.SN..THR.

53

17

1332 B 23

1

Mecidözü dahilinde Veray Nahiyesi'nin Çorum'a bağlanan köylerinin isimleriyle nüfus miktarının istendiği.

DH.SN..THR.

57

19

1332 Z 20

1

Kırşehir Sancağı dahilinde Mucur kazası ile Sivas Vilayetinden Çorum Sancağına ilhak olunan Mecitözü kazalarının nüfus cetvelinin gönderilmesi.

DH.SN..THR.

77

25

1336 Ra 10

3

Muhasım devletler hizmetine girmiş olan Çorum'a bağlı Mecidözü'nde mukim ve silah altındayken Rusya'ya firar eden dört kişi ve Kalecik kazasından dört kişi ili Akdağ Madeni kazasından Amerikanlara ait Sınger kumpanyasında müstahdem Heralamtos Yetedke hakkında Ankara vilayetinden gelen tahrirat suretiyle cedvelin Hariciye Nezareti’ne gönderildiği.

DH.ŞFR.

41

146

1332 B 08

1

Muhaberat-ı Umumiye Dairesi'nden Sivas Vilayeti'ne çekilen “Mecidözü’nün Çorum’a ilhakı henüz irade-i seniyyeye iktiran etmekle yeniden tahvil-i muamele muvafık olunamayacağından ileride lüzum-ı idari tahakkuk ederse icabına bakılacaktır” şeklindeki telgraf.

Konu

DH.ŞFR.

428

84

1330 M 18

1

Mecidözü kazasının, Çorum'a rabtedilmesi. (Sivas)

DH.ŞFR.

568

48

1333 Te 11

8

Kör Dede Çetesiyle Mecitözü ve sair mahallerde vuku bulan müsademeye ve saireye dair malumatı havi Ankara Valiliği'nin telgrafı. (Ankara)

DH.ŞFR.

568

62

1333 Te 13

8

Kör Dede Çetesi ve saireye dair Mecitözü'nden avdet eden Çorum Mutasarrıfının telgrafnamesi suretinin takdimine dair Ankara Valiliği’nin telgrafı. (Ankara)

DH.ŞFR.

569

93

1333 Te 29

2

Mecitözünde ve Çorum'dan merkeze getirilen Hüseyin Gazi ve Veli Bey’lerle İbrahim Efendi ve Veli Ağa’nın Hüseyin Gazi’nin babası Garip Bey’in Raci Bey’le muvacehe edilmek üzere İstanbul’a sevkleri Hasan Zeki Bey tarafından lüzum gösterildiğine dair Ankara Valiliğinin telgrafı. (Ankara)

DH.ŞFR.

571

5

1333 Ts 08

2

Canik sancağından vilayete sevk edilen Rumların Sungurlu, Mecitözü, Hüseyinâbâd kaza ve nahiyesinde iskan edildikleri. (Ankara)

DH.ŞFR.

576

15

1334 Ma15

1

Kör Dede'nin Sivas'ın Zile kazasından gelerek Mecitözü civarında dolaştığı haber alınmakla taharri ve takip edilmekte olduğuna ve refiki Güdük Mehmed’in meyten derdest edildiğine dair, Ankara Valiliğinin telgrafı. (Ankara)

DH.ŞFR.

584

98

1334 T 18

1

Pirzade İbrahim Efendi'nin Kör Dede'nin tenkili hususunda hizmet etmek üzere Çorum ve Mecidözü'ne gönderileceğine dair Ankara Valiliğinin telgrafı. (Ankara)

DH.ŞFR.

595

55

1334 Ts 10

1

Şaki Molla Hasan, Zile'nin Köroğlu karyesini basarak Maşer İbrahim’i kurşunla ve Türko nam şahsın kulağını kesip Mecitözü taraflarına kaçtığı yakalanması için gerekli çalışmaların yapıldığı. (Sivas)

DH.ŞFR.

603

8

1334 Ks 20

1

Samsun'un muhtelif köylerinden olup Mecidözü kazasından geri dönüş talebinde bulunan Rumların iskan koşulları ve iaşeleri temin edildikten sonra müreffehen ulaştırılmalarının Çorum Mutasarrıflığı’na tebliğ olunduğu. (Ankara)

200

Z A M A N

Fon Kodu

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

DH.ŞFR.

612

65

1335 Ma28

2

Mecitözü ve İskilib'de Ermeni olmadığına, Sungurlu'da İslam aileleri nezdinde bulunan yetim ve kadınların da serbest bırakılmasının tenbih edildiğine dair Ankara Valiliği’nin telgrafı.

(Ankara)

DH.ŞFR.

87

241

1336 Ş 11

1

Pirzade İbrahim Efendi'nin Çorum Mecidözü'ne azimetine dair Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti’nden Ankara Vilayeti’ne çekilen telgraf.

DH.TMIK.M..

1

29

1313 C 12

1

Sivas'ın Mecidözü kazasında kurulmuş olan fabrikanın Çorum'a nakledilmediği anlaşıldığından, emvalin sancakta olabileceği ve asayişin idame ettirilmesi için tedbir alınması.

DH.TMIK.S..

28

50

1317 Ş 1

2

Dördüncü Ordu Redif taburları dairelerince yapılan tadilat neticesi Çorum, Mecidözü ve Amasya kazalarının taksimatlarında karışıklık olduğundan bu kazalara bağlı bazı köylerin irtibatlarının değiştirilmesi.

DH.TMIK.S..

39

33

1320 R 25

3

Ankara Valiliği'nce Çorum'a ilhakı istenen Mecidözü kazasının eskiden olduğu gibi Sivas'a bağlı olarak kalması.

DH.TMIK.S..

49

52

1321 Ş 12

13

Mecidözü mülhakatından Şeyh Mustafa nahiyesi merkezinin Çorak karyesine, Varay nahiyesi merkezinin de Göynücek karyesine nakledildiği.

DH.TMIK.S..

71

22

1325 Z 1

2

Çorum dahilinde Haliçe karyesi ve başka birkaç karyenin de Mecitözü kazasına bağlanması işlemlerinden vazgeçilmesi talebi.

DH.UMVM

111

14

1331 Ş 09

53

Birecik kazasından başka diğer kazalarda gaz deposu transit resmi olmadığı Birecik'te depoya konan gazların her sandığından birinci ay için iki kuruş ikinci aya devri halinde beş para vergi alındığı. Urfa’ya gelen ve depoya konan gazların her sandığından iki kuruş vergi alındığı ve bunlardan diğer mahallere sevkiyat olmayıp sevki halinde her sandık için elli para iade edilmesi usulünün uygulanmadığının Urfa Mutasarrıflığı’nca tebliği.

DH.UMVM

22

15

1334 Za 05

30

Sivas vilayetinin Menatik-i Harbiye Memurin-i Hususiyesi ile Mekatib muallimlerinin maaşatının tesviyesi için hususi bütçesinden muaveneten vilayetin 332 senesi hususi bütçesine tahsisat-ı munzamma ilavesine ve sarfına mezuniyet verildiği.

DH.UMVM

4

7

1333 Ş 20

4

Hüdavendigar Vilayeti Muhasebe-i Hususiye Başkitabeti'ne Divaniye Tahrirat eski Müdürü Ali Fuad Bey’in tayin edildiği.

DH.UMVM

61

40

1333 Ra 05

7

Kazaya çevrilen Mucur nahiyesi ile kazaya bağlanan Hacıbektaş nahiyesinde yeniden aza seçimi yapılamıyacağı. Bir mecliste yeni ve eski usulle seçilmiş azaların bulunabileceği. Nahiyeye dönüştürülen Mecidiye kazası azasının azalık sıfatının kalkmayacağı. Çorum'a bağlanan Mecitözü kazasının bazı kısımlarının Sivas'ta bırakılmasıyle nüfustaki azalmanın gelecek seçimde dikkate alınması gerektiği, azalıktan çekilen bir gayr-i müslimin yerine mutlaka gayr-i müslim almak icap etmediği. Aza harcırahları için münakale yapılması gerektiği.

EV.d...

13333

1264

Amasya ve tevabiinde Mecitözü ve Erbaa kazalarında bulunan vakıflardan Ece Sultan Zaviye Vakfı, Şehsuvar Çelebi Vakfı ve defterde yazılı olan diğer vakıflardan istifa kılınmış olan mürettebatın hülasası.

EV.d...

14139

1266

Sivas sancağı dahilinde olup aşar hasılatı, tapu resmi ve sair rüsumu, Sivas sancağındaki vakıflara ait olan kurra ve mezraların isimleri.

EV.d...

17344

1277

Haremeyn-i Muhteremeyn Hazinesi'nden mazbut vakıflardan Hatuniye Evkafı’nın Amasya’ya bağlı Mecitözü kazasındaki arazilerinde icra edilen ferağ ve intikal rüsumatı.

EV.d...

22304

1289

Sivas ve kazalarından Zile dahilinde Nasuh Paşa Camii Evkafı, Mecitözü'de Teslim Abdal Zaviyesi Evkafı, Amasya'da Seyyid Nureddîn Zaviyesi Evkafı ve defterde isimleri olan diğer vakıfların varidat ve masarıfat muhasebeleri.

Konu

201

Z A M A N

Fon Kodu

Dosya No

EV.d...

Gömlek No

Tarih

23798

1293

v e

B E L G E L E R D E

Belge Adedi

M E C İ T Ö Z Ü

Konu Sivas vilayeti Amasya sancağında bulunan Yakut Paşa Evkafı, Zile'de Şeyh Nasreddîn Zaviyesi Evkafı, Gedegra'da Selimiye Camii Evkafı ve defterde isimleri olan diğer vakıfların hasılat ve masarıfat kayıtları.

HAT

1448

28

1168 S 27

1

Zünnunabad kazasına tabi Sorku(n)'daki caminin hatibi Seyyid Halil’in refinden ahara tevcihi.

[Belge eksik olduğundan isimler tespit edilemedi]

HAT

1532

11

1230 Z 29

1

Zünnunabad kazasında Şeyhler karyesinde bulunan mescidin camiye tahviliyle hitabet görevinin Seyyid Mehmed Halife'ye tevcihi. a.g.y.tt

HAT

1603

10

1252 L 03

1

Zünnunabad kazasına bağlı Kozluviran karyesindeki Melik Mansur Gazi Camii hitabetinin Seyyid Ahmed bin Seyyid el-Hac Hayreddin Halife’ye tevcihi.

HH.SAİD.MEM

51

7

1280Z 29

5

Ömer Ağa, Hasan Ağa oğlu, 1280 Mecitözü doğumlu, Beylerbeyi Sarayı bekçi hademesinden

HR.SYS.

143

50

1911 0506

2

Tuz civarında Deçiç Tepesi ve çatısmasının gelisme seyri ve neticesi Tuz Koplik ve Poka’ya asker sevkiyatı. Merdityalılara tevzi için deniz yoluyla silah ithalatı.

HR.SYS.

146

51

1911 0624

3

Asilerin Voklit .... köprüsü civarında Traboin alay sancağıyla bir kafileye, Traboin cihetinde Mecitözü bölüklerine yaptığı baskın ve Karadağlıların Mirkot .Tepesine “Top yolu” insa ettikleri.

HR.SYS.

2224

64

1917 0508

4

Çorum’un Mecidözü kazasında vefat eden İngiliz Henri Raston’un bıraktığı esyalar hakkında malumat.

HR.SYS.

2226

10

1917 0816

3

Çorum Mecitözü’nde mevkuf Fransız esirlerinden M. Joseph Renault’un Tifus’a yakalandığından tedavisi için Bursa’ya gönderilmesi talebi.

HR.SYS.

2230

21

1918 0506

2

Beyoğlun’da ikamet etmekte iken tutuklanarak Çorum’a ve Mecidözü’ne gönderilen İngiliz Herny Daston’un vefatı üzerine yapılan açıklama.

HR.SYS.

2231

57

1918 0924

4

İngiltere tebasından Mecitözü kasabasında mevkuf Henri Watson’un vefatı ve tereke listesi.

HR.SYS.

2232

54

1918 1224

4

Mecitözü’nde ölen sivil İngiliz esir Henri Daston’un terekesinin ilgililere iadesi talebi.

HR.SYS.

2232

58

1919 0326

3

Mecitözü’nde ölen İngiliz esir Henri Deston’un terekesinin satılarak değerinin gönderilmesi konusunda ailesinin muvafakatına basvurulması.

HR.SYS.

2232

62

1919 0528

3

Mecitözü’nde vefat eden ingiliz esir Henri Daston’un terekesine uygulanacak muamelenin bildirilmesi talebi.

HR.SYS.

2232

64

1919 0603

3

Mecitözü’nde vefat eden İngliz Henri Daston’un metrukatı konusunda ailesinin tutumu.

HR.SYS.

2232

76

1919 1002

4

Mecitözü’nde ölen İngiliz Henri Daston’a ait metrukat kayıtlarının gerçeği yansıtmadığı ve Türk Hükümeti’ne karsı tazminat hakkının mahfuz tutulduğunun zevcesi tarafından bildirilmesi.

HR.SYS.

2233

9

1920 0106

4

Mecitözü’nde vefat eden İngiltere tebeasından Henri Daston’un metrukatı hakkında zevcesi Madam G. M. Daston’un mektubuna verilecek cevabın süratle bildirilmesi.

HR.SYS.

2233

15

1920 0214

2

Mecitözü’nde vefat eden İngiltere tebeasından Henri Daston’un metrukatı hakkında olunan muamele.

HR.SYS.

2248

12

1917 0203

4

Çorum’da ikamet ettirilen düsman devletler tebasından bir kısmının İskilib, Osmancık ve Mecidözü’ne sevk edildikleri

HR.SYS.

83

5

1899 0516

2

İngiliz tebasından Henry Daston’un Mecidözü’nde vefat etmesi ve sevk islemlerinin gerekçesinin bildirmesi.

HRT.h..

103

1863

1304L 21

1

Sivas Vilayetince sunulan vukuat cetveli.

202

Z A M A N

Fon Kodu

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

HRT.h..

11

2150

1304L 21

1

Mecitözü kazasına bağlı Figani karyesinde çıkan simli kursun madenine dair harita. EHT (Ölçek 1/5000)

İ..AZN.

1508

1329 N-02

1329N 12

1

Mecitözü kazasına bağlı Kızılca köyü civarındaki kil madeni haritası. EHT (Ölçek 1/5000)

İ..DA..

180

370

1289Za 21

2

Mecidözü ve mülhakatı muamelat-ı adliyesinin Amasya’dan irtibatının fekkiyle Çorum’a rabt ve ilhak olunduğu.

İ..DH..

46

1332 C-16

1332C 16

2

Mecitözü kazası ahalisinden Halil Bey’in Vidin’e gönderilmesi.

İ..DUİT

65

134

1338R 11

2

Sivas vilayeti Mecidözü kazasının Varay nahiyesinin Amasya merkez kazasına ve geri kalan kısmının Ankara vilayetine muzaf Çorum sancağına rabt ve ilhak edildiği.

İ..DUİT

103

1336B 05

2

Tekaüd; Sevki Efendi (Kıdemli Yüzbası, Çorum Jandarma Taburu Mecidözü Bölüğü Kumandanı); Tevfik Efendi (Aydın Jandarma Taburu Mülazım-ı Evveli)

İ..DUİT

42

1336Z 08

2

Tayin; Mithat Kemal Bey (Mecitözü Kaymakamı) Taltifat; Süleyman Bey (Çorum Mutasarrıfı); Midhat Kemal Bey (Mecidözü Kaymakamı); Tahir Bey (Sungurlu Kaymakamı); Kör Dede Çetesi; Mecidi Nisanı; Osmani Nisanı

Konu

İ..MMS.

179

1332 R-05

1332R 09

1

Çorum Hapishanesi'nde mahbus bulunan Mecidözü'nün Kertmekisla karyesinden Beğlioğlu Kürt Ali’nin bakıyye-i müddet mahkumiyetinin afvı.

İ..MVL.

340

14652

1271Z 29

24

Humus, Debre, Kıreli, Mecitözü ve Yenisehir kaymakam ve müdürlükleri.

İE.ADL.

8

524

1137R 29

1

Merzifon kasabasından İbrahim tarafından Kendisine irsen intikal eden değirmen davasında müvella tayin olunan sabık Amasya Müftüsü Mustafa tarafından hilaf-ı seri verilen ilamın kabul edilmemesi hakkında Zünnunabad Naibi Ömer tarafından yazılan arz.

İE.DH

25

2284

1137S 29

1

Çorum sancağının Zünnunabad kazası karyelerinde dolasan eskıya ve Sivas mütesellimi Risvanzade Ömer Bey hakkında Kadı Ömer imzalı ariza. g.tt

İE.EV..

6

642

1088N 10

1

Zünnunabad kazasındaki hamamın mütevellisi olan Abdülfettah vefat etmekle yerine oğlu Mehmed Halife’ye tevcihi hakkında Tokad Kadısı Abdi tarafından yazılan arz. g.tt

İE.ML..

36

3474

1103Z 29

1

Gedağra Mukataası’ndan vazifesi bulunduğuna dair beratı suretine binaen malumü’l-mikdar akçeyi kabz eylediği hakkında Seyh Ahmed Efendi’nin ikrarın müsbit Gedağra maa Zünnunabad Kadısı Hüseyin tarafından yazılan hüccet. (İE. Maliye) -a.g.tt-

MAD.d..

1199

3600

29.Z.1085

1

Anadolu’da Aydın, Saruhan, Mentese, Sığla, Karasi, Biga, Teke, Alaiye, Hüdavendigar, Karahisar-ı Sahib, Ankara, Bolu, Kastamonu, Sivas’da Mecitözü, Amasya, Çorum, Bozok, Canik, Arabgir, Divriği, Karaman, Konya, Aksehir, Kayseriye, Kırsehir, Niğde, Aksaray, İçel, Beysehir, Malatya, Maras, Anteb, Karahisar-ı Sarki, Gönye livalarıyla Adana Trablussam, Haleb, Sam, Diyarbakır, Erzurum vilayetlerinde sair, revgan-ı sade, dakik gibi sürsat zehairiyle bedelleri hesabatını ihtiva eden zehair-i sürsat defteri. a.g.tt

MAD.d..

52

21838

29.Z.1300

1

Ekserisinin Zile, kısmen Mecitözü kazalarına bağlı olduğu anlasılan defterde isimleri yazılı köylerde sakin İslam erkek nüfusu isim ve eskaliyle bildiren ve bunlardan askerde olanlarla malulleri mesruhatla gösteren nüfus yoklama defteridir. Dıs kabı yok ve harapdır. Asakir-i Mansure’den bahsedildiğine göre 1244 senesini takip eden senelere ait olduğu muhtemeldir. a.g.y.tt

MAD.d..

682

22214

29.Z.1053

4

Tokat, Turhal, Niksar, Tasabad, Sonya, Kedağra, Osmancık, İskilip, Çorum, Sakız, Mecitözü, Gümüsmadeni, Merzifon, Amasya, Zile, Sivas, Divriği kazalarının mahalle ve köylerinde mevcud adları yazılı vakıfların yapılan yoklama ve tahrir neticelerini bildiren evkaf tahrir defteri. Dıs kabı yoktur. a.g.tt

203

Z A M A N

Fon Kodu

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Dosya No

Gömlek No

Tarih

Belge Adedi

689

29

1332S 10

4

MF.MKT.

719

141

1294Z 26

2

Mecitözü Rüsdiyesi için istenen kitap ve risalelerin gönderildiği.

MF.MKT.

785

60

1320Za 05

2

Mecitözü Kazası’na tabi Seyhmustafa Nahiyesi Hamidiye İbtidai Mektebi muallimliğine tayin edilen Ahmed Efendi’nin evraklarının usul ve nizama uygun bir sekilde yeniden düzenlenerek gönderilmesi.

MF.MKT.

77

1320Z 08

Evkaf-ı münderise hakkında Maarif ile Evkaf arasındaki ihtilaf hallolduğunda, Kırsehir’deki Kalender Baba Vakfı’na ait bedestan ile Terme ve Karakurt hamamları ve Mecitözü kaplıcasının sened-i hakanisinin gönderilmesi.

MF.MKT.

19

1321R 23

Mecitözü Veray İbtidaisi muallimliğine Hafız Mahmud Efendi’nin tayin edildiği.

MF.MKT.

57

1322Ra 28

Mecitözü Ermeni Mektebi’nin ruhsata bağlanması hususunda Babıali’den cevap geldiğinde mahalline bildirileceği.

ML.VRD. TMT.d...

14145

1260

Mecitözü kazası, Kavili Asireti’nin kuralarından Palabıyık ve Haydudoğlu karyelerinin ahalilerinin emlak, arazi ve temettuatını mübeyyin defter.

ML.VRD. TMT.d...

17519

1260

Mecitözü kazası Kozluca karyesi Kavilli asiretinin temettuat defteri.

MF.MKT.

Konu Çorum sancağına ilhak edilen Mecidözü kazasının mali muamelatı hakkında verilen malumat.

MV.

233

157

1332 R 06

1

Katl maddesinden dolayı mahpus olup iyileşmez hastalığa yakalanmış olan Beylioğlu Kürt Ali'nin aff-ı aliye uğratılması.

MVL

195

53

1265 Za 9

2

Amasya'nın Zünnunabad kasabasının Elvançelebi karyesinden Ayşe’nin katili aynı köyden Osman ile varislerinin mürafaaları. (1. Kanun)

MVL

278

26

1270 Za 01

2

Amasya'nın Zünnunabad Kazası Müdürlüğü'ne Ali Ağa'nın ve Köprü Kazası Müdürlüğü’ne de Emin Efendi’nin tayini. (12. Mühimme)

MVL

31

32

1265 R 29

6

Amasya sancağı Zünnunabad Kaza Müdür Vekili Salih'in ihracıyla Sadullah Ağa'nın müdür nasbı. (10. Anadolu)

MVL

32

23

1265 Ca 11

3

Amasya sancağında Zünnunabad Kaza Müdür Vekili Salih Ağa’nın Dersaadet’e firarına dair Kastamonu valisinin yazısı. (10. Anadolu)

MVL

38

49

1264 Ca 20

6

Çorum sancağının Mecidözü kazasına tabi Ahmedoğlu karyesi sakinlerinden Mustafa, Osman, Ahmed ve sair şahısların, mezkur kaza sakinlerinden ve Milli Aşireti’nden Mir Halil tarafından katli ve mallarını gasbetmesi hadisesinin tahkiki ile adaletin tecellisini havi tahrirat. (6.

Anadolu Katil Sirkat)

MVL

464

110

1281 L 20

1

Mecitözü kazasına tabi Hacıköyü kazası ahalisinden Ömer Ağa’nın, bahçesini zabt etmek isteyen Müdür Hüseyin Efendi’den şikayeti. (24. İstida)

MVL

530

140

1283 Z 03

1

Ömer oğlu Mehmed'in Mecitözü civarında Zabtiye çavuşluğu ile kayırılması. (12. İstida)

MVL

661

79

1280 L 18

3

Amasya sancağının Mecitözü kazası sakinlerinden ve Milli aşiretinden olup işlediği suçtan dolayı Ergani'de kalebend edildiği halde bilahare firar eden ve Dersaadet’de tutuklanarak Niş’e gönderilen Halil Bey ile biraderzadesi Musa Bey’in ve müteallikatının me’huzat ve mağsubatının Amasya Mal Sandığı Odası’nda mevkuf bulunan nukudundan tahsili. (22. Anadolu)

MVL

741

16

1282 Ra 08

1

Çorum'da Hızırlık Tekyenişini Osman Efendi ve Gödenler karyeli Abdullah'ın evlerinden akça ve eşyalarını çalan Mecidözü’nün Mühürler karyesinden Mustuğ Hüseyi’in bir seneliğine küreğe konulması ve teferruatı. (1. Anadolu)

MVL

748

57

1283 Z 22

3

İskilipli Hüseyin ve Osman'ın yolunu kesip firardaki yandaşı Ali ile soyan Zünnunabad'a tabi Begiş karyesinden ve asker firarilerinden Mustafa’nın tahdid-i cezası ve teferruatı. (3. Anadolu)

204

Z A M A N

Fon Kodu

Dosya No

Gömlek No

Tarih

v e

Belge Adedi

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Konu

ŞD.

1809

9

1328 Ra 01

1

Mecidözü kazasının Çorum'a rabtı münasib olacağı. (Sivas 2)

ŞD.

2537

11

1307 B 26

1

Amasya dahilinde Mecitözü Kaymakamı Akif Efendi hakkında vuku bulan şikayat üzerine icra kılınan tahkikat-ı evveliye evrakının gönderildiği. (Dersaadet 10)

ŞD.

2547

19

1307 B 26

1

Mecitözü telgrafhanesinin tamiri için keşfinden fazla sarf olunan mebalığın tesviyesi istizanı.

(Dersaadet 10)

Y..A...RES.

151

83

1325 Za 17

2

Mecitözü Ziraat Bankası sabık Katibi Tevfik Efendi'ye mazuliyet maaşı tahsisi.

Y..EE..

134

34

1317 R 02

10

Bazı eşhasın emlak ve arazi davalarına dair Amasya Mutasarrıfı Kemal Bey ile Mecidözü kaymakamının tahriratı

Y..PRK.ASK.

146

96

1316 Ş 03

1

Dördüncü Ordu-yı Hümayun Redif Altmış Dördüncü Alayı Üçüncü Mecitözü Taburu’nun Üçüncü Bölük Yüzbaşısı Edremitli Ali Şerif Efendi İbn-i Mehmed’in terceme-i hal varakası.

Y..PRK.UM..

42

3

1316 M 04

1

Amasya, Merzifon, Tokat, Sivas vs. yerlerden Rusya'ya hicret eden Ermenilerin miktarı.

Y..PRK.UM..

78

15

1323 Za 29

1

Sivas'a gelen Maaş-ı Umumi ve hizmeti görülenlerin taltifi.

ZB.

304

1

1296 Ks 15

1

Çeşitli yerlere kaymakam tayin ve azilleri ile ilgili hülasa ve kararlar.

ZB.

307

20

1319 Ks 25

7

Sivas vilayetine ait onbeş günlük vukuat cedveli.

ZB.

41

35

1323 M 17

1

Kuduz tedavisi için Amasya Mutasarrıflığı'ndan gönderilen şahsın tedavisinin tamamlanarak memleketine gönderildiği.

ZB.

453

43

1323 Ni 12

1

Mecidözü Polis Memurlarından Mahmud Cemal Efendi'nin komiserliğe terfi için liyakatı olup olmadığının bildirilmesi.

ZB.

453

106

1323Ts 08

1

Mecitözü kazasının Sarıdede mahallesinden İbis Bey'in mahdumu Ali’nin memleketine gittiği.

ZB.

454

93

1324Ke 2 0

1

Hukukunun muhafazasıyla terfiine mani olunmamasını isteyen Mecitözü Komiser Vekili Mustafa’nın terfisinin yapılması.

ZB.

455

20

1325My1 9

1

Sivas’a bağlı Mecitözü Polis Memuru Mustafa Sabri Efendi bin Mehmed’in verdiği tercüme-i hal varakasındaki eksikliklerin giderilmesi.

OSMANLI BELGELERİNDE KULLANILAN FON KODLARI ve AÇIKLAMALARI A.AMD. Sadâret Âmedî Kalemi Defterleri, A.DVN. Divân (beylikçi) kalemi ve bağlı birimlerine ait belgeler, A.MKT. Bâb-ı Âsafî Defterleri Katalogundaki Sadaret Mektubî Kalemi, A.MKT.DV. Sadâret Mektubî Kalemi Deâvî Yazışmalarına Ait Belgeler, A.MKT.MHM. Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı, A.MKT.MVL. Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vala Evrakı, A.MKT.NZD. Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Deva’ir Evrakı, A.MKT.UM. Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı, BEO Babıali Evrak Odası Evrakı, C.DH. Cevdet Dahiliye, C.EV. Cevdet Evkaf, D.BŞM.d. Bab-ı Defteri Başbakıkulu Defterleri, D.HMH.d. Haremeyn Muhasebesi Kalemi ve bağlı birimlerine Ait defterler, DH.EUM.1.Şb Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Birinci Şube, DH.EUM.6.Şb Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Altıncı Şube, DH.EUM.AYŞ Dahiliye Emniyet-i Umumiye Asayiş Kalemi Evrakı, DH.EUM.LVZ. Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Levazım Kalemi, DH.EUM.MTK. Dahiliye Emniyet-i Umumiye Muhaberat ve Tensikat Müdüriyeti Evrakı, DH.EUM. THR. Dahiliye Emniyet-i Umumiye Tahrirat Kalemi Evrakı, DH.H. Dahiliye Nezareti Hukuk Evrakı, DH.İ.UM Dahiliye Nezareti İdare-i Umumiye Evrakı, DH.D.UM.EK. Dahiliye Nezareti Defterleri, DH.İ.UM.EK. Dahiliye Nezareti İdare-i Umumiye Evrakı Kalemi, DH.İD. Dahiliye Nezareti İdare Evrakı, DH.MB. HPS. Dahiliye Nezareti Mebani-i Emiriye-Hapishaneler Müdüriyeti Evrakı, DH.MB.HPS.M. Dahiliye Nezareti Mebani-i Emiriye-Hapishaneler Müdüriyeti Müteferrik Evrakı, DH.MKT. Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi, DH.MUİ. Dahiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi Evr., DH.SN.THR. Dahiliye Nezareti Sicill-i Nüfus Tahrirat Kalemi, DH.ŞFR. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı, DH.TMIK.M. Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu, DH.TMIK.S. Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu, DH.UMVM Dahiliye Nezareti Umur-ı Mahalliye ve Vilayat Müdürlüğü Evrakı, EV.d. Evkaf Kalemi Defterleri, HAT Hatt-ı Hümayun, HH.SAİD.MEM Dahiliye Nezâreti Sicill-i Ahval İdaresi Memurin, HR.SYS. Hariciye Nezâreti Siyasî Kısmı Belgeleri, HRT.h.

Haritalar, İ.AZN. İrade Adliye ve Mezahib, İ.DA. İrade Divan-ı Ahkam-ı Adliye, İ.DH. İrade Dahiliye, İ.DUİT İrade Dosya Usulü, İ.MMS. İrade Meclis-i Mahsus, İ.MVL. İrade Meclis-i Vala, İE.ADL. İbnülemin Adliye, İE.DH İbnülemin Dahiliye, İE.EV. İbnülemin Vakıf, İE.ML. İbnülemin Maliye, MAD.d. Maliyeden Müdevver Defterler, MF.MKT. Maliye Nezareti Mektubi Kalemi, ML.VRD.TMT.d. Maliye Varidat Muhasebesi Temettuat Defterleri, MV. Meclis-i Vükela Mazbataları, MVL Meclis-i Vala Evrakı, ŞD. Şura-yı Devlet Evrakı, Y.A.RES. Yıldız Esas Evrakı, Y.EE. Yıldız Esas Evrakı, Y.PRK.ASK. Yıldız Perakende Evrakı Askeri Maruzat, Y.PRK.UM. Yıldız Perakende Evrakı Umumi, ZB. Zabtiye Nezareti Evrakı

205

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

206

M E C İ T Ö Z Ü

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

VIII. Bölüm

Fotoğraflarda Mecitözü

207

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

1950’li yıllarda Mecitözülü gençler

1960’lı yıllarda bir düğün

1960’lı yıllarda Mecitözülü gençler

Bayram Geçit Töreninden...

208

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Dönemin kunduracısı, terzisi ve bakkalı...

Hükümet binasında görevli memurlar

Düğün sofrası...

Dönemin ileri gelen esnaflarından...

Bir grup avcının semaver keyfi...

209

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

1939 Yılı Mecitözü Futbol Takımı

M E C İ T Ö Z Ü

Şehirlerarası taşımacılık yapan Abdullah Şerbetci ve muavini

Düğün alayı. Damat ve arkadaşları...

Bugün tamamı yıkılmış halde bulunan tarihi saat kulesi

210

T A R İ H İ

H Ü K Ü M E T

K O N A Ğ I N I N

R E S T O R A S Y O N U

Tarihi Hükümet Konağı’nın restorasyonu 2012 yılında tamamlanarak hizmete açılmıştır.

211

E S K İ

A S K E R L İ K

Ş U B E S İ

R E S T O R A S Y O N U

Tarihi askerlik şubesinin restorasyonu 2012 yılında tamamlanarak Kültürevi ve Kent Müzesi olarak kullanıma açılmıştır.

212

E S K İ

Ö Z E L

İ D A R E

B İ N A S I

Eski Özel İdare Binasının restorasyonu 2013 yılında tamamlanmıştır.

213

R E S T O R A S Y O N U

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

M Ü Z E S İ N D E N . . .

Osmanlı Nişanları

Merasim Kılıcı

Çeşme Kitabesi Ve mine’l külle şeyin hayy sahibü’l hayrât ve’l-hasenât Seyyid Süleyman Bey, Avkâtizâde Hasan Silâhşör-ı Şehriyâri Açıklaması (Biz her şeyi sudan diri kıldık. Enbiya suresi/ayet 30) Hayrat sahibi Avkatizâdelerden Seyyid Süleyman Bey, babası ve dedesi olan Hasan, padişahın silah eri)

214

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

M Ü Z E S İ N D E N . . .

İstiklal Madalyası ve Beratı

Sahra Telsizi

Gelin Lambası

215

Duvar Çıralığı

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

Kirmanlar

M Ü Z E S İ N D E N . . .

Yayık ve çıkrık

El Değirmeni

Yün Tarağı

216

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

Hasır Örgülü Damacana

M Ü Z E S İ N D E N . . .

El Oyması Cami Kapısı

Kağnı

Gaz Lambaları

217

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

M Ü Z E S İ N D E N . . .

Mecitözü Daire-i Askeri Kitabesi

Kültürevi ve Kent Müzesi (Eski Askerlik Şubesi-Mecitözü Daire-i Askeri) içten görünüş

218

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

M Ü Z E S İ N D E N . . .

Kültürevi ve Kent Müzesi (Eski Askerlik Şubesi-Mecitözü Daire-i Askeriye) içten görünüş

219

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

M Ü Z E S İ N D E N . . .

Antik Avkat Şehrinden Roma Dönemine ait kitabe Tercümesi Tanrının ilahi takdiri ile dünyaya hükmeden dindar imparator anastasius bu kutsal yerde bir şehir yaptı. Martir (aziz thedoros) tarafından mutlulukla vahyedildi. O, piskoposluk koltuğunun tüm saygınlığını koruyacak şekilde kasabada ilk kez bir sur inşa ettirdi. O, dindarlığın bir karşılığı olarak değerli bir hediyeyi tanrıya sundu, öyle ki; fakir, iyi yiyip içmişti. Üçlü birlik (teslis) onu korudu ve krallığında zafer kazanmasını sağladı.

220

K Ü L T Ü R E V İ

V E

K E N T

M Ü Z E S İ N D E N . . .

Tarihi Kaymakamlık Binası Giriş Kapısı

Tarihi Kaymakamlık Binasında bulunan ve Kaymakamlığımızın Logosuna esin kaynağı olan arma

221

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

222

M E C İ T Ö Z Ü

M E C İ T Ö Z Ü

K A Y M A K A M L I Ğ I

223

R E S T O R A S Y O N

S O N R A S I

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

224

M E C İ T Ö Z Ü

1 9 3 0 ’ L U

Y I L L A R D A

M E C İ T Ö Z Ü

225

( 2 0 8 - 2 0 9 )

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

Mecitözü Daire-i Askeri Kitabesi (Mecitözü Kent Müzesi)

226

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

M E C İ T Ö Z Ü

MECİTÖZÜ DAİRE-İ ASKERİ KİTABESİNİN OSMANLI TÜRKÇESİ

Bu havâlî halkının Hakk ide feyzin izdiyâd Kıldılar çün kışla bünyâdına bezl-i ictihâd Sâye-i şahâne-i Abdülhamid-i zü’l-kerem

Dâ’im etsin kim anın şevkiyle bu der-i‘tiyâd Geldi dört etrâfdan itmâmını müjde-resân

Bî-nukât ü pür-nikât ile kemâl-i târîh-i zibâ Ahd-i âsâyişle oldu işte bir dârü’s-sulh

Nev-mahzen-i nasr ü fütûh ve mesken-i ehl-i cihâd

KİTABENİN TÜRKÇE AÇIKLAMASI Bu bölge halkının Allah feyzini artırsın. Çünkü bu kışlanın yapımına gayret ettiler.

Cömert olan Sultan Abdülhamid Han sayesinde, O’nun şevkiyle bu i’tiyad kapısı daim etsin.

Dört taraftan tamamlandığı müjdesi geldi Noktasız ve nükte dolu1 süslü ve tam tarihi (şudur): Asayişin sağlanmasıyla sulh mekânı oldu, Bu yeni zafer ve yardım yeri cihad ehlinin meskeni.

1319 Tercüme: H.Haldun ŞAHİN

1

Şair kitabenin burasında Ebced hesabıyla 1319 rakamına ulaştığını anlatmaktadır.

227

E L V A N

Ç E L E B İ

228

K Ü L L İ Y E S İ

Z A M A N

v e

B E L G E L E R D E

230

M E C İ T Ö Z Ü