Ă…rsmelding 2015
Innhald Leiar 3 Føremål, visjon og verdiar 4 Styre, representantskap og administrasjon 5 Knutepunkt 6 Tema 2015: WORLD CONNEXIONS 7 Nye produksjonar 8 -Two dances. One soul 9 FRIKAR «GotoGuta» 10 Susanne Lundeng «Nesten ikke helt som før» 11 Festival ConneXions 12 Langebrutorget: No også ei scene for vassdokketeater 13 På dei store scenene 14 Talent 2015 16 Vi er dei tusenar som spelar 17 Returbesøk til Peru Talent 2014 18 Store artistar på små scener 19 INTRO Folk semifinale 20 Mat og musikk 21 22 Danseglede! 23 Nye scener 24 Festival i heile Sunnfjord 25 Musikk og naTUR 26 Familiefestival- og lågterskeltilbod 28 Fotoutstilling, kurs & seminar 29 Førdekonferansen 30 Heilårsverksemd 31 Bornas Verdsdagar Førde 32 Fargerikt fellesskap i Førde 33 Kompetansedeling 34 Frivillige 35 Publikumsutvikling 36 Publikumsundersøking 2015 37 Sponsorar og samarbeidspartar 38 Mediadekning 42 Fylkeskulturprisen 43 Artist- og arrangementsoversyn 44 Årsmelding frå styret 2015 46 Rekneskap Førdefestivalen 2015 53 Melding frå revisor 2015 55 Festivalguide 56 Artistar 2015
2
ÅRSMELDING 2015
HILDE BJØRKUM Foto: D.Reiakvam
Førdefestivalen - den store møteplassen Førdefestivalen – den store møteplassen Gjennom 2015 har Førdefestivalen igjen manifestert seg som den største og viktigaste fleirkulturelle møteplassen i Sogn og Fjordane – og ein av dei største i Norge. I 2015 samla festivalen nærmare 32000 publikummarar til over 130 arrangement under sjølve festivalen, til Bornas Versdsdagar og til andre konsertar og arrangement gjennom året. Førdefestivalen er ikkje «berre» ein festival over fem dagar, men ein av dei største kulturinstitusjonane i Sogn og Fjordane og den sterkaste kulturmerkevarene innan utøvande kunst og kultur som fylket har i dag.
" I framtidas fleirkulturelle samfunn er Førdefestivalen viktigare og meir relevant enn nokon gong. " Gjennom årets tema «World ConneXions sette vi fokus på likskapar og samanhengar mellom musikk-, song- og dansetradisjonar i ulike kulturar. Festivalen sto for heile tre nyproduksjonar innanfor temaet, der samanhangar mellom ulike vokaltradisjonar, dansetradisjonar og instrumenttradisjonar sto i fokus. I desse prosjekta møttest musikarar på tvers av kultur- og landegrenser og skapte ny musikk og nye opplevingar for eit stort publikum. Temaet viste klart musikalske samanhangar på tvers av kulturar, men like mykje kor sterkt musikk og dans er som plattform for menneskelege møte over kulturgrensene – kor mykje fellesskap ein kan finne i musikken, kor mykje ein kan forstå, dele og utvikle gjennom musikken og dansen sitt språk. Kunst og kultur er ikkje avkobling, det er tilkobling seiest det, og det er sanneleg noko vi får stadige prov på gjennom festivalverksemda.
- I framtidas fleirkulturelle samfunn er Førdefestivalen viktigare og meir relevant enn nokon gong. Ikkje minst opplever vi dette under Bornas Verdsdagar Førde, som er det største arrangementet festivalen står for utanom sjølve festivalen. Saman med Førde kommune, Frivilligsentralen i Førde og ei mengd samarbeidspartar, samlar vi over 2000 små og store til ein dag sydande av aktivitetar og med ei fabelaktig stemning, der fellesskapskjensle, glede over å møtast og glede ved å dele og delta står i fokus. Her får vi til fulle oppleve kor sterkt musikk, dans og matkultur er som plattform for kontakt på tvers av land og kulturar, til og med om ein ikkje har noko felles verbalt språk å kommunisere med. Kunst og kultur er sjølvsagt viktig i seg sjølv. Men den krafta kunsten òg har for å skape kontakt og nye relasjonar på det menneskelege plan må også anerkjennast - og nyttast. I framtidas samfunn der vi i aukande grad skal møte menneske med ulik kulturbakgrunn og leve saman i eit fleirkulturelt fellesskap, trur vi kunsten og kulturen kan spele ei sentral rolle som kontakt- og møtepunkt. Og nettopp difor er Førdefestivalen sine verdiar og si verksemd viktigare og meir relevant enn nokon gong Førdefestivalen gir ringverknader i det lokale og regionale næringslivet. Av festivalen sitt budsjett på 16 mill. kr, vert om lag 11 mill. kr brukt på å kjøpe varer og tenester lokalt og regionalt. I tillegg kjem omsetninga generert av festivalpublikummet, som òg utgjer fleire millionar (ref. ringverknadsanalyse gjennomført i samarbeid med Høgskulen i Sogn og Fjordane i 2015. Men den meirverdien og dei ringverknadane festivalen gir til kvar publikummar og til samfunnet, bør kanskje ikkje fyrst og fremst målast i pengar, men i verdien av auka innsikt, endra haldningar, nye opplevingar og djupare refleksjonar, som gjer kvar av oss litt rikare, og litt klokare, verdiar som er grunnsteinar i eit sivilisert, ope og verdiskapande samfunn.
Hilde Bjørkum, direktør ÅRSMELDING 2015
3
FIRDA SPELEMANNSLAG Foto: Oddleiv Apneseth
Føremål, visjonar og verdiar Førde Internasjonale Folkemusikkfestival vart skipa 14. mars 1991, og er ei ideell stifting. Stiftinga har som oppgåve å gjennomføre ein internasjonal folkemusikkfestival kvart år.
Føremål Visjon Føremål
Visjon
Festivalen sitt føremål er å fremje kunnskap om og interesse for norsk og internasjonal folkemusikk og –dans gjennom konsertar, kurs og andre tiltak. Festivalen skal og vere med på å auke generell kunnskap om kulturar i andre land, og medverke til fred og forståing mellom ulike folk og nasjonar ved å gjere Førde og Sogn og Fjordane til ein møtestad for utøvarar frå heile verda.
«Førde Internasjonale Folkemusikkfestival skal vere den viktigaste arenaen i Norden for oppleving av tradisjonsmusikk frå heile verda ein magnet og møteplass for alle interesserte og nysgjerrige blant publikum, artistar og media»
Den årlege festivalen skal ha folkemusikk og folkedans som hovudinnhald. I tillegg kan det knytast andre kulturuttrykk og aktivitetar til arrangementet, som kan sjåast i samanheng med hovudføremålet. Stiftinga kan òg stå for arrangement i samsvar med hovudføremålet andre stader i fylket og utanom tida for sjølve festivalarrangementet.
Foto: Lise Åserud / NTB scanpix
ÅRSMELDING 2015
Verdiar
Festivalen skal: • Glede • Røre • Overraske • Utfordre • Opne for ny erkjenning og kunnskap
Beskyttarskap H.K.H. Kronprinsesse Mette-Marit Kongelege beskyttarskap har ein lang historisk tradisjon. Ordninga fungerer som ei anerkjenning av organisasjonar og arrangement innanfor viktige områder i samfunnslivet. H.K.H. Kronprinsesse Mette-Marit er Førdefestivalen sin høge beskyttar i perioden 2010 – 2020. Foto: Jørgen Gomnæs
4
Verdiar
STYRE • • • • • • •
Kristin Hille Valla, leiar, Sogn og Fjordane fylkeskommune Ivar Svensøy, nestleiar, Sogn og Fjordane fylkeskommune Mari Andrea Ness, Sogn og Fjordane fylkeskommune Trude Skarvatun, Førde kommune Arild Herstad, Represtantskapet Arne M. Sølvberg, Represtantskapet Dagfrid Brevik, Represtantskapet
Arne M. Sølvberg var ikkje til stades når bildet var teke.
Alle foto på sida: D.Reiakvam
Styre, representantskap og administrasjon Representantskapet Olve Grotle Førde kommune (leiar) Karen Marie Hjelmseter Sogn og Fjordane fylkeskommune Geir Opseth Førde Industri- og Næringssamskipnad Linda Dyrnes FolkOrg
Ingrid Heieren Sogn og Fjordane Folkemusikklag Knut M. Sandal Indre Sunnfjord Spelemannslag Karen Hornnes Førde Ungdomslag
Administrasjon
Torill Faleide kommunikasjonssjef Hilde Bjørkum direktør og kunstnarleg ansvarleg
Fride Hareide Haugen kontormedarbeidar (60%)
Sølvi Lien arrangementssjef Lene Grande økonomi- og administrasjonssjef
Ingebjørg Nomeland produsent
Fleire personar var inne i korttidsengasjement i samband med førebuing og avvikling av festivalen: Ingrid Heieren, Mari Paulsen, Viviann Alme, Brita Kirkeeide, Arne Hammer, Ragnhild B. Vassbotn, Ann Kristin Vindheim, Karin F. Bøyum, Janne Karin Støylen, Sara Marie Ytreøy og Jøran Løvik.
ÅRSMELDING 2015
5
FESTIVALPARADE 2015 Foto: Ton Maas
Knutepunkt Førdefestivalen har sidan 2005 vore mellom Norges «Knutepunktfestivalar». I 2014 vart festivalen grundig evaluert i høve denne funksjonen av Kulturdepartementet / Kulturrådet, med svært godt resultat. Konklusjonen var at «Førdefestivalen fyller sine formål på en meget god måte og fremstår som kunstnerisk ledende på sitt felt i nasjonal sammenheng, samtidig som den kan hevde seg godt internasjonalt». Også i 2015 har festivalen lagt stor vekt på å oppfylle forpliktingane i høve å vere ein knutepunktfestival. Kriteria går mellom anna ut på å vere kunstnarleg leiande innanfor sin sjanger og å initiere nyskaping og utvikling. I tillegg inneber knutepunktfunksjonen at ein skal ha publikumsretta tiltak gjennom året, legge til rette for koordinering og samarbeid, ha nasjonal og internasjonal orientering, drive aktiv publikumsutvikling, ha god ressursutnytting og ha regional medfinansiering. Som denne årsmeldinga viser har Førdefestivalen dette året stått for ei mengd tiltak og aktivitetar i høve knutepunktoppdraget:
6
ÅRSMELDING 2015
Festivalen sto for fleire eigne nyproduksjonar og var medprodusent i nye produksjonar saman med andre. Det var stor aktivitet gjennom året, mellom anna gjennom FolkJazzScena og Bornas Verdsdagar. Festivalen har òg samarbeidsprosjekt med m.a. Firda vidaregåande skule der vi deler av festivalen sin kompetanse innfor musikkproduksjon og arrangering. Festivalpersonalet har òg foredrag og rettleiingsverksemd til ei lang rekke aktørar, og festivalen stiller med praksisplass for elevar og studentar både på lokalt, nasjonalt og internasjonalt plan. Frå 2016 er knutepunktordninga avvikla i noverande form. Førdefestivalen vil framover få sine statlege løyvingar gjennom Kulturrådet. Her skal det leggast til rette for ei ny festivalstøtteordning for «spydspissfestivalar». Vi ser med spaning fram til korleis den nye ordninga vil bli utforma. Vi trur og vonar at både statlege og lokale styringsmakter også i framtida vil legge til rette for å kunne ha kulturelle fyrtårn over heile landet, med lokal forankring og internasjonal gjennomslagskraft.
DANCE CONNEXIONS Foto: Arve Ullebø
Tema 2015: WORLD CONNEXIONS Temaet for den 26. Førdefestivalen var «World ConneXions». Likskapar og samanhengar mellom musikk-, song- og dansetradisjonar i ulike kulturar vart løfta fram for publikum.
Kva fellestrekk har munnlege songtradisjonar i Europa? Dei magiske understrengene på hardingfela, kling dei på same måte som understrenger på instrument frå India, Sverige og Bulgaria? Kva skjer når munnharpa og den polyfone songtradisjonen frå fjella på Sardinia møter eggande munnharpespel og overtonesong frå det mongolske steppelandet? Og korleis vert møtet mellom den vestafrikanske harpa kora og ei klassisk konsertharpe? Alle har ei utforskartrong i seg. Festivalen inviterer publikum med på nye musikalske oppdagingsreiser. Slikt programarbeid er krevjande, det inneber lang kunstnarleg erfaring, men også ein klar intensjon om alltid å skape noko nytt. Det dreier seg om å gå nye vegar, om å gje publikum noko dei kanskje ikkje visste at dei ville ha, noko dei ikkje har opplevd tidlegare.
VO C
FI NC
AL _
CON
NEXIO
NS
lan næ S r a f Vid Foto: Al
d
la nd
Dette er kjerna i Førdefestivalen sitt arbeid for å løyse oppdraget som knutepunktfestival.
H&
KEITA
e ir k rB i e G Foto:
ÅRSMELDING 2015
7
String ConneXions
I denne produksjonen samla den anerkjende norske folkesongaren Unni Løvlid i samarbeid med festivalen eit knippe framståande europeiske vokalistar: Annie Ebrel (Frankrike), Ulla Pirttijärvi (Finland/Sapmi), Gergana Dimitrova og Daniela Stoichkova (Bulgaria). I tillegg var Håkon Thelin (Norge) med på bass. Formålet med prosjektet var å utforske stemmebruk, ornamentikk, melodioppbygging og anna i europeisk folkesong, og skape nytt med utgangspunkt i folkeleg songtradisjon. Produsent var Grete Pedersen.
Dette var eit meistermøte mellom fire utøvarar på fire ulike strykeinstrument som alle har resonansstrenger som kling med når du stryk. String ConneXions var ein produksjon med meir vekt på presentasjon av dei enkelte understrengsinstrumenta frå dei fire involverte landa og utøvarane, enn på samspel og nykomponering. Prosjektleiar var Gro Marie Svidal frå Norge, og med seg hadde ho Emilia Amper (Sverige), Murad Ali Kahn (India) og Peyo Peev (Bulgaria). Konferansier Bjørn Aksdal leia programmet med informative historiar om instrumenta og dei respektive musikktradisjonane mellom dei musikalske innslaga.
8
ÅRSMELDING 2015
stein
XION
idi He : o t o S F
Dance ConneXions: Kathak-flamenco Dette prosjektet viste slektskapen mellom to av verdas mest uttrykksfulle dansetradisjonar: Indisk kathak og spansk flamenco, og vart ei forrykande framsyning som gjekk for ein stappfull Teatersal i Førdehuset. Dei to eminente kvinnelege dansarane, Pilar Astola frå Spania og Mahua Shankar frå India med kvar sine dyktige musikarar, fann raskt tonen med kvarandre, og trass i kort produksjonstid, vart dette ei framsyning som vil bli hugsa lenge og vonaleg sett opp att på andre festivalar. Produsent for framsyninga var Rafeael Cremades Morales.
«Fem folkesongarar frå fem land. Ei gruppe sett saman av Unni Løvlid, kvinner som kvar og ei har store namn i folkemusikkverda. Framfor den barokke altartavla i Førde kyrkje møtest dei for å skapa noko nytt, men bygd på tradisjonane dei ber med seg. Resultatet står for meg som sjølve høgdepunktet under festivalen». - Jan Lando, Dag og Tid om Vocal ConneXions
st tte a H
Ha tte
ON NE
C
Vocal ConneXions
idi IONS Foto: He
CE DAN
Førdefestivalen tok initiativ til heile tre eigne produksjonar kring temaet ”World ConneXions”. Dei synte publikum korleis slektskapen mellom ulike tradisjonar kan vere ei kjelde til kunstnarleg nyskaping. Konsertane var godt besøkt og responsen var overveldande!
ST
Nye produksjonar
RI NG CO NN EX
ei n
VOCAL CONNEXIONS Foto: Alf Vidar Snæland
DANCE CONNEXIONS Foto: Heidi Hattestein
-Two dances. One soul. Å mønstre rikdommen i musikktradisjonane kring om på kloden. Å syne fram vår eigen musikalske kulturarv. Dette har vore Førdefestivalen sitt oppdrag sidan starten i 1992. I år vart sambandet og slektsskapen mellom desse tradisjonane løfta fram som tema for festivalen: World ConneXions. I teatersalen er det varmt, stemninga er energisk, publikum er sagt på sunnfjordsk; Øye øsne! I den intime, vesle salen kjem ein så tett på artistane. No er det flamenco-dronninga Pilar Astola som piskar opp stemninga. Vi ser muskelspennet i leggane når ho trampar i golvet, ser bringa som hevar og senkar seg, nasevingene som utvidar seg, sveitten som piplar i tinningane. Ho borar blikket i oss, eit blikk fullt av temperament, av smerte. Vi jublar, ropar, røyser oss.
Klappar. Trampeklappar! Vi er mellom dei heldige 150 som har fått plass i teatersalen. Framsyninga ”Dance ConneXions” der indisk kathakdans møter spansk flamenco kunne vore utseld mange gonger. Den kunne vore sett opp i ein langt større sal. Men då hadde vi ikkje høyrt andedrettet, sett senene stramme seg i musklane, følt vinden frå skjørtet som virvlar langs golvet. Førdefestivalen er modig og kompromisslaus i programmeringa si. Dette unike møtet måtte foregå på denne scena for å gje publikum full utteljing. – Flamenco and Kathak. Two dances. One soul, forklarte den indiske kathak-danserinna Mahua Shankar til publikum, før ho vende seg mot Pilar Astola og gjekk i pardans med henne, ein dans ingen har sett maken til!
I kyrkja var stemninga annleis då vår eigen Unni Løvlid samla sine favorittar mellom kvinnelege folkesongarar til ”Voice ConneXions”: Annie Ebrel frå Bretagne, Ulla Pirttijarvi frå Finland og Gergana og Daniela Dimitrova frå Bulgaria: -This was one of those moments were the spirit of the festival showed itself to us. Five voices calling out to each other, the music being the only language that mattered. Joyous, mesmerizing and wonderful, kommenterte Lopa Kothari frå BBC Radio 3. Kyrkjekonserten synte oss likevel det same for songen som Dance ConneXions gjorde for dansen: Vi kan finne saman på tvers av land og kulturar. Musikken startar der språket sluttar. Over 80 understrengar klang saman i festsalen under temakonserten String ConneXions. Kor mange strengar som finst på harpene til Catrin Finch frå Wales og Seckou Keita frå vest-Afrika veit eg ikkje. Men at samspelet er det finaste eg har høyrt er eg sikker på. Kanskje bortsett frå fuglesong om våren og ungane mine når dei ler. -Førdefestivalen er eit kulturelt diplomati , sa statssekretær Bjørgulv Borgundvaag i sin opningstale. Opningsorda hans vart til musikk på denne festivalen. Til dans. Til glede. Å rope og juble på spansk vis er kanskje sjeldan i Sunnfjord. Men å legge stein på stein, jamnt og trutt, det er vi kjende for. Slik har Førdefestivalen bygt seg opp mot denne statusen. Å vere eit kulturelt diplomati det er verdt å juble for! - Janne Karin Støylen ÅRSMELDING 2015
9
FRIKAR Foto: Arve Ullebø
FRIKAR «GotoGuta»
Førdefestivalen og Riksscenen var medprodusentar på denne framsyninga, med FRIKAR som hovudprodusent. ”Gotoguta” hadde verdspremiere under Førdefestivalen. Dette vart ei fabelaktig flott oppleving, både med tanke på heilskapen, men også musikalsk og ikkje minst dansemessig. FRIKAR-utøvarane og koreograf Hallgrim Hansegaard synte si styrke som utøvarar, med evne til fornying og variasjon i uttrykket sitt. Verdspremieren var godt besøkt og fekk svært gode kritikkar frå både presse og publikum.
Tilbake til start -Verda er full av misforståingar. Kanskje er det fordi vi brukar ord for å kommunisere? Vi skriv, vi snakkar. Tusenvis av språk. Men vi er alle menneske i rørsle. Kva om vi går tilbake til start og lærer oss å kommunisere gjennom det vi har felles?
på ”Backstreet boys” i denne verdspremieren. Men berre ei smal strime av lys sveipa over scena når vi sette oss. Rommet låg i mørke. Brått høyrde vi fleirstemt salmesong. Gutane på scena, Ådne Kolbjørnhus, Vetle Springgard og Hallgrim Hansegård stod heilt stille og song.
Hallgrim Hansegård fortel engasjert om dansen sitt potensiale. Frå vi er fødde søker vi kontakt gjennom kroppsspråk og rørsle, men gjennom ei opplæring som fokuserer på tekst og tal, skriving og lesing vert mulegheita til å møtast og forstå kvarandre gjennom rørsler redusert. Dette er både ei hjartesak og ein leveveg for koreograf og dansar Hallgrim Hansegård.
Sakte sette dei seg likevel i rørsle, vende seg mot kvarandre. Prøvande, pågåande. Kamp og kraft, kjærleik og kulde. Kjenslene bar dei utanpå dei dansande kroppane sine, utan ord, men umuleg å misforstå. Spektakulære hallingkast fekk vi slik vi hadde venta, men gjennom den imponerande kroppsbeherskelsen hadde dei ein viktigare bodskap. Den puristiske scenografien understreka dette: La oss gå tilbake til start. Vi er alle menneske i rørsle. La oss ikkje redusere vår mulegheit til å kommunisere gjennom rørsle til fingrane si flukt over tastaturet, handa sin sveip over touch-skjermen. La oss møtast i dansen!
Til Førdefestivalen i år kom dansekompaniet hans FRIKAR med ei heilt ny framsyning: Gotoguta. Vi hadde lese at det var den fysiske kontakten mellom gutar som var temaet, vi skulle møte Valdres sitt svar
- Janne Karin Støylen
Musikken er eit kapittel for seg i denne framsyninga. Bortsett frå salmesongen, eit par morosame innslag frå ein ghettoblaster på scena med Backstreet Boys og eit opptak av ein kvedar som tullar til dans, er det Andris Hemsing som syter for tonefylgjet. Det gjer han på meisterleg vis. Ikkje berre trakterer han felene sine så det både svingar og græt. Anten han stryk på strengene, klimprar på dei, eller trampar takten, er han med sin måte å spele på, ein fjerde dansar i laget. Han sit for det meste staut på sida av scenen, og blir på den måten eit ankerfeste til det som er gamalt og som framleis varer – ein basis som vi rører oss i forhold til. - Marianne Lystrup, folkemusikk.no
10
ÅRSMELDING 2015
Susanne Lundeng «Nesten ikke helt som før» Førdefestivalen var medprodusent saman med Riksscenen i Oslo på denne konserten. Det vart ei sterk oppleving for ein fullsett sal, der vi fekk kome tett på både utøvaren og personen Susanne Lundeng, og hennar musikalske tradisjonsarv. Lundeng er ein framifrå formidlar, ho vekslar saumlaust mellom humor og skarp kritikk, undring og ro.
…hun forteller om hva NRKs musikkjournalister ikke fant da de reiste på oppdagelsesferd nordover på 1950-tallet, fordi de stoppet der veien sluttet og ikke forstod at de burde ha reist videre i båt…… gnistrer det krigslyst av øynene hennes. - Tellef Ørim, ballade.no
SUSANNE LUNDENG Foto: Arve Ullebø
Villniss Dansekompaniet Villniss, med Andreas Skeie Ljones og Silje Onstad Hålien i spissen, gjesta festivalen med sin siste produksjon «Årstidene». I framsyninga var musikken og dansen var knytta til naturen, med årstider og verfenomen. Uttrykket på scena veksla mellom det kraftfulle, leikne og poetiske, med bruk av visuelle og scenografiske effektar som understreka tematikken. Det er svært gledeleg at fleire norske kompani utviklar produksjonar med folkedans og –musikk for scena. Vi ser det som viktig for Førdefestivalen å støtte opp om slike nyskapande framsyningar.
VILLNISS Foto: Arve Ullebø
Noreum Machi Noreum Machi frå Sør-Korea heldt ei forrykande forestilling i Storsalen i Førdehuset. Med spektakulær og på same tid presis og koordinert perkusjon, song og dans og stor scenesjarm trollbatt dei eit andelaust publikum. Stor formidlingsglede prega det heile. Til slutt vart publikum inviterte med i dans mellom slagverka på scenen. Ein kunstnarleg suksess som vi skulle ynskje endå fleire hadde fått med seg.
ÅRSMELDING 2015
NOREUM MACHI Foto: Arve Ullebø
11
Folkpopjazz
Om verdensmusikksjangeren har omdømmeproblemer, så er det ingen grunn til å mistenke to harpistene Catrin Finch og Seckou Keita for å spille sammen av musikkpolitiske grunner. Til det er innlevelsen så intens og forarbeidet åpenbart så grundig at de to sterke utøverne skaper sitt eget effektive uttrykk. Resultatet blir en slags folke-pop-jazz uten at de på noen måte er et skjellsord her. Dette er vakkert, på grensen til det søte. Noe av særegenhet går nok tapt i fusjonen, blant annet i en litt overtydelig akkordbruk når folkemelodier nesten påtvinges harmoniske forløp. Overskuddet i spillet er i seg selv mer en sterkt nok til å berettige en plass i festivalprogrammet. Og: dette er på ingen måte noe ad-hoc-prosjekt. Duoen er godt etablert, og ga i 2013 ut albumet Clychau Dibon. - Tellef Øgrim, ballade.no
CATRIN FINCH & SECKOU KEITA Foto: David Bowen
Festival ConneXions
Temaet ”World ConneXions” innebar også eit høve til å invitere produksjonar frå andre verdsfestivalar til Førde. Like mykje som Førdefestivalen er eit startpunkt for produksjonar som seinare vert framført på andre scener i fleire land, er festivalen også ei slik scene og samarbeidspart for arrangørar som driv kunstnarleg nyskaping både her til lands og elles i verda.
JANUSZ PRUSINOWSKI KOMPANIA Foto: Geir Birkeland
Janusz Prusinowski Kompania Mediebildet har denne våren vore prega av markeringa av at det er 75 år sidan den tyske invasjonen av Noreg. Men det starta i Polen. Året før. Ei av dei sterkaste skildringane av redslane under andre verdskrigen er den kritikarroste filmen “Pianisten” av Roman Polanski. Ved klaveret i Førdehuset denne ettermiddagen sat Jansuz Olejniczak, slik han gjorde under innspelinga av filmen. Musikken var den same: Frederic Chopin sine meisterstykke, inspirert av den polske tradisjonsmusikken. Chopin sette ein ny standard for sine samtidige komponistar i attenhundretalets Europa ved måten han brukte folkemusikken som kjelde. Og det er nettopp sambandet til den klassiske musikken Janusz Prusinowski Kompania tok oss med inn i hovudkonserten sin under Førdefestivalen; “The village roots of Frédéric Chopin’s music.” Polen har fram igjennom historia vore eit plaga land, klemt inne mellom store krigsmakter. Men folkekulturen har hatt ein sterk posisjon og vore verna om. Janusz Prusinowski Kompania spelar polsk tradisjonsmusikk i sin eigen versjon. Med utgangspunkt i den særprega mazurka-tradisjonen i landet, ville Janusz Prusinowski finne fram til nye måtar å presentere den på som passar for vår tid. Klassiske perler av Chopin, framført av Olejniczak ved klaveret, leidde publikum tilbake til desse kjeldene. Og så fram, ved dei polske virtuosane, til eit nytt møte med tradisjonen.
12
ÅRSMELDING 2015
Seckou Keita ungt talent, 20 år etter Sist Seckou Keita var i Førde var han eit 17 år gammalt, ubereist talent. «Det gjorde stort inntrykk på meg den gongen. Eg hugsar det som det var i går», seier Keita. Det unge talentet har blitt vakse og fartar verda rundt som koraspelar. Under opningskonserten trollbatt han og Catrin Finch 2000 tilhøyrarar, fredag- ein eksklusiv gjeng i Festsalen. Ho speler på ei klassisk harpe ho ikkje maktar å løfte, han på ein senegalesisk kora han måtte lære å bygge før han kunne lære å spele. Repertoaret går frå det lysaste lyse til det mørke. Halve publikum let att augo, andre halvdelen voggar i takt med store glis. I det vi glir inn i ein draum av solnedgangar, hamrar dei laus på harpene så vi bråvaknar. Ein duell bygger seg opp og går over i ei vill jakt på ei imaginær floge. Keita fangar ho og sender ho over til Finch. Klask! Floga ligg smadra på harpeveden. Det finst vist fleire måtar å spele harpe på! - Åsta Urdal, Firda
THANG LONG WATER PUPPETRY Alle foto: Arve Ullebø
Langebrutorget: No også ei scene for vassdokketeater Å sjå torget framfor rådhusplassen i Førde som ei muleg scene for eit Vietnamesisk dokketeater, seier mykje om kor langt utanfor boksen leiinga i Førdefestivalen tenkjer i programarbeidet. Ei kommunal leiing som gjev tommel opp, seier like mykje om korleis Førdefestivalen sitt eineståande publikumstilbod er blitt ein del av kulturen i byen. Noko ein i fellesskap er stolte over og hjelpast åt for å kunne realisere. Festivalen arbeidde i 3-4 år for å få dette på plass. I eit samarbeid med den vietnamesiske ambassaden og med Mela-festivalen i Oslo, og med delvis finansiering gjennom Ministry of Culture, Sport and Tourism i Vietnam, fekk ein dette store prosjektet i hamn. Likevel var prosjektet eit stort løft både økonomisk og organisatorisk. Men nettopp slike prosjekt er verdt både arbeidet og pengane, og illustrerer festivalen sine verdiar: Å glede, røre, overraske, utfordre og opne for ny erkjenning og kunnskap. Den store oppslutnaden for dei tre framsyninga gruppa hadde, viser at det er mogleg å presentere og nå ut med kunstnarlege uttrykk som er heilt ukjende for eit norsk publikum. Dokketeateret hadde ein flott visualitet, med sitt spektakulære opplegg: Utandørs vassbasseng, og spesiell scenografi som altså var frakta heilt frå Vietnam. Musikarane og dokkeførarane kommuniserte godt med publikum i Førde.
Med vassflata som scenegolv
Alle i publikum blir stille. Musikarane byrjar å spele ukjente rytmar og synge annleis tonar på eit framandt språk. Dei aller minste byrjar å le og klappe med, andre blir redde og byrjar å grine. Fasinerte barnefjes følger godt med på det dei lakkerte tredokkene driv med i bassenget. Det er fuglar som dansar, ein mann som spelar fløyte, fiskarar som har fått ein altfor stor fisk på kroken, drakar som sprutar, eit trommekorps som spelar og menn på kjerrer som brukar oksar som framkomstmiddel Dokkene sprutar vatn på kvarandre, så barna som har tatt turen heilt fram til bassengkanten, får seg ein liten avkjølande dusj i solsteiken.
Lang reise
Publikum blir tatt med på ei reise frå Langebrutorget ved Jølstra til kvardagen langs elvene i landsbyane i Vietnam. – Eg har aldri høyrt slik musikk før, seier Nora begeistra. Det var den ho likte best med heile framsyninga, sjølv om ho syntest at musikarane hadde rare klede på seg. – Dei hadde så mange fargar! Heilt knall! – Så var det moro då drakane spruta vatn på oss, seier ho. - Siri Ann Roska, Firda
ÅRSMELDING 2015
13
GLØSTØS Foto: Arve Ullebø
BJØRGULV VINJE BORGUNDVAAG Foto: Arve Ullebø
STRING CONNEXIONS Foto: Geir Birkeland
FIDDLERS BID Foto: Geir Birkeland
SIGRID MOLDESTAD Foto: Geir Birkeland
VOCAL CONNEXIONS Foto: David Bowen
På dei store scenene
Førdefestivalen bruker eit mylder av scener og stadar i og kring byen i festivalveka. Dette gjev varierte opplevingar for publikum, frå det storslåtte og spektakulære, til det nære og eksklusive. Særleg er ombygginga av idrettshallen i Førdehuset til den største festivalscena vår ei storsatsing på alle vis, der arbeidet startar lang tid i førevegen. Og resultatet er vi svært stolte over!
Opningskonsert: World ConneXions - Vi treng det kulturelle diplomati. På Førdefestivalen får kunstnarar, dei frivillige og publikum ei rolle som brubyggarar, sa statssekretær Bjørgulv Vinje Borgundvaag då han opna den 26. Førdefestivalen. Og konferansier under opningskonserten, Sigrid Moldestad, som leia konserten med profesjonell
14
ÅRSMELDING 2015
hand og kunstnarleg nerve uttrykte noko av det same: «Det er mykje meir som bind oss menneske saman enn det som skil oss». Med temaet ”World ConneXions” var det kulturelle diplomatiet nødvendig praksis for å lukkast i mange av årets nye konsertproduksjonar. På tvers av land og kulturarar møttest dansarar, songarar, musikarar. Kva kunne dei skape saman? Dette fekk publikum smakebitar av på den store Opningskonserten i Førdehuset 2. juli 2015. Festivalen samarbeidde med NRK fjernsynet om konserten, og den vart vist på NRK 1 laurdag 4. juli. Medverkande artistar: Vocal ConneXions med Unni Løvlid, Annie Ebrel, Daniela Dimitrova, Ulla Pirttijärvi, Gergana Dimitrova og Håkon Thelin. Frå String ConneXions-prosjektet: Gro Marie Svidal, Emilia Amper og Peyo Peev. I tillegg deltok Catrin Finch & Seckou Keita, Saïd El Maloumi og Houcine Baqir (Driss El Maloumi Trio), Fiddlers’ Bid, Talent 2015, Noreum Machi og FRIKAR.
Konserten var ein stor manifestasjon av musikalske samanhengar på tvers av kultur- og landegrenser, og dei mange artistane vart hylla med ståande applaus og bravorop frå publikum då Fiddlers’ Bid, Sigrid Moldestad og etter kvart resten av artistane avslutta konserten i eit ekstatisk avslutningsnummer.
Festivalgalla Festivalen sin Gallakonsert byr kvart år eit utval artistar av det beste festivalen har å by på, med eit høgt kunstnarleg nivå og profesjonell gjennomføring av produksjonsteamet i Idrettshallen. I denne feiringa av musikk frå heile verda presenterte festivalen i år leiande norske og internasjonale utøvarar: Rajery (Madagaskar), Susanne Lundeng (Norge), Nomadic Voices (Sardinia/Mongolia), Ndima (Rep. Kongo), Ulla Pirttijärvi & Ulda (Finland/ Sapmi), Pilar Astola (Spania), Samvaad (India) og Team GløsTøs (Norge). Konferansier Sjur Hjeltnes fletta det heile saman med historiar og velklingande pianospel.
Otava Yo Med solide dosar sjølvironi, sarkastisk humor og vill speleglede, viste denne gruppa ei side av den russiske kulturen som vi sjeldan støyter på. Otava Yo sjarmerte publikum, tonane frå aust såg ut til å finne vegen til alle i salen. Begeistra latter og spontan dans framfor scena, sjølv på ein søndag. Det er godt gjort!
OTAVA YO Foto: Arve Ullebø
Toto la Momposina – dronninga av Cumbia! Med Toto kom sommaren til Førde! Denne legendariske dama frå Colombia, som har runda 74 år, stråla av livskraft og danseglede frå festvialscena i parken. Med seg hadde ho eit førsteklasses band, og saman klarte dei å vekke festivalånda for alvor. Folk dansa leande og begeistra i det grøne graset framfor scena under ettermiddagskonserten i parken ved elva Jølstra, midt i Førde sentrum.
TOTO LA MOMPOSINA Foto: Geir Birkeland
Natacha Atlas Natacha Atlas er ei stor stjerne på verdsmusikkhimmelen. Ho kom til Førde med dyktige medmusikarar. Med egyptisk-engelske foreldre, og oppvaksen i Brüssel, har det vore naturleg for Natacha Atlas å ta med seg fleire kulturar inn i musikken. Med stor tryggleik byggjer ho musikalske bruer ved å blande arabiske melodiar og instrument med vestlege rytmar og harmoniar.
NATACHA ATLAS Foto: Geir Birkeland
SPAREBANKEN VEST MUSIKARPRIS 2015 Linda Gytri (35) frå Stryn vart tildelt Sparebanken Vest sin musikarpris under Gallakonserten for Førdefestivalen laurdag kveld. Prisen var på kr 30 000 og vart overrekt av konserndirektør Siren Sundland i Sparebanken Vest. Linda Gytri kjem frå Oldedalen i Nordfjord. Ho har mastergrad i folkemusikk, og har studert mellom anna ved Ole Bull-akademiet på Voss og ved det velrenommerte Sibeliusakademiet i Finland. Ho spelte seg til tittelen Norgesmeister i ung alder, og har sidan markert seg som utøvar både i inn- og utland. «Hun eier en sjelden evne til å uttrykke seg sjøl i hver takt hun skriver og i hver frase hun spiller. Vi kjenner henne uten å ha møtt henne. Det er det som kjennetegner en kunstner», skriv Sindre Bremnes i si melding av Linda Gytri sitt siste album Audire som kom ut tidlegare i år. Vi sluttar oss gjerne til den karakteristikken. Linda Gytri har tradisjonsmusikken inne, men likar òg å gå sine eigne, nye vegar. Ho har utvikla ein eigen stil, med stor variasjon og fleksibilitet i uttrykk og teknikk; likevel attkjenneleg og med djupt personleg preg. Sjølv karakteriserer ho musikken sin som gladmelankolsk trekkspelpoesi. Ho har to CD-utgjevingar bak seg. Begge hausta strålande kritikkar frå eit samla pressekorps.
LINDA GYTRI TRIO Foto: Arve Ullebø
ÅRSMELDING 2015
SIREN SUNDLAND, SPAREBANKEN VEST
Foto: Arve Ullebø
15
TALENT 2015
Talent 2015
Førdefestivalen sitt talentprosjekt er eit mangeårig samarbeid med Utanriksdepartementet og Rikskonsertane. I år kom utøvarane frå Iran, Armenia og Norge. Andreas Skeie Ljones og Mahsa Vahdat var musikalske leiarar. Ei kunstnarleg interessant side med prosjektet, er at dei blir svært ulike frå år til år. Ulike land, musikktypar og utøvarar er involvert, men metoden og målet er det same. I år bar konserten meir preg av å vere ei gjennomprodusert framsyning enn tidlegare år, uttrykket var poetisk og intimt, men likevel med sterk nerve. Talentprosjektet blir vurdert som eit av dei viktigaste utviklingsprosjekta festivalen driv.
TALENT 2015
Frå Iran: Afarin Nazari (ghanoon), Firoozeh Raeesdana (vokal) og Golnoush Salehi (tar). Frå Armenia: The Harutyun Chqolyan Trio med Harutyun Chqolyan (duduk), Monica Nazaryan (vokal), og Albert Ordinyan (dhol) Frå Norge: Malin Victoria Alander (vokal) frå Sandane, Hans P. Kjorstad (fele) frå Sør-Fron og Selma French Bolstad (fele) frå Ås.
16
ÅRSMELDING 2015
Foto: Arve Ullebø
Talentprosjektet i sin heilhet vart i 2015 evaluert av Utanriksdepartementet. Konklusjonen av evalu-eringa var: «The Talent project is a solid project that has grown and developed during the course and its existence. It has connected people, networks and institutions worldwide, and has had a social, personal, cultural and artistic impact on those involved as well as other stakeholders linked to it. With a review of its overall goals and measures in line with Norwegian policies and goals on cultural col-laborations in developing countries, it would be even more relevant contribution to the latter and thus have an even greater impact on the strengthening of free cultural expressions and freedom of speech, as well as of cultural proficiency and infrastructure in developing countries in the future.”
TALENTUTØVARAR FRÅ IRAN Foto: Tamineh Monzavi
Vi er dei tusenar som spelar
Europa står framfor ei flyktningekatastrofe det er vanskeleg å fatte rekkevidda av. Korleis møter vi dei tusenar som seglar mot håpet om å overleve? Best ved å sjå dei som medmenneske, med namn, alder og umisteleg verdi. Som publikum på Førdefestivalen er det umogleg å verje seg mot denne innsikta, at vi må møte våre medmenneske slik. Kanskje særleg i teatersalen under Talent-konserten. Til alle tider har menneska vandra med von om eit betre liv. Ein kan likne det med jorda sitt blodomlaup, vandringa har like lang historie som menneska sjølv. I mindre målestokk kan ein likne talent-prosjektet med Førdefestivalen sitt blodomlaup. Snart like lenge som festivalen har eksistert, har Rikskonsertane og Førdefestivalen samarbeidd om å hente hit unge musikarar frå alle verdshjørne. Ny musikk vert skapt, nye vennskap vert knytte.
- I ei tid der ein igjen kan sjå tendensar til at krefter vil skubbe jentene bort og bak, kontrollere og undertrykke dei, er eg veldig stolt over at Førdefestivalen i år, blant andre, har teke hit to jenter. To instrumentalistar frå eit land der det å uttrykke seg som kvinne er meir enn utfordrande. Slik introduserte konferansier Sigrid Moldestad dei to iranske utøvarane Afarin Nazari og Golnoush Salehi
under opningskonserten på sommarens Førdefestival. Freemuse-ambassadør og kunstnarleg leiar for talent-prosjektet, Mahsa Vahdat, hadde henta dei to jentene til Noreg frå heimlandet Iran, saman med ei tredje ung dame songaren Firoozeh Raeesdana. Mahsa Vahdat veit så alt for godt kva utfordringar Sigrid Moldestad refererer til. I fjor var ho mellom stjernene på Førdefestivalen. I år var ho tilbake, bak scena. For å løfte nye kvinner fram. Krefter som vil skubbe jenter bort og bak. Kneble det frie ordet, songen, dansen. Nekte den enkelte mulegheita til å leve eit fritt liv til det beste for seg og sine næraste. Kva har vi å stille opp med mot slik vondskap? Saman med Harutyun Chqolyan, Monica Nazaryan, og Albert Ordinyan frå Armenia og Malin Victoria Alander, Hans P. Kjorstad og Selma French Bolstad frå Norge skapte dei tre iranske jentene eit tankevekkande og poetisk svar på dette under årets talentkonsert i teatersalen. Bak lyse lerret kom musikarane mot oss som skuggar. Utan nasjonalitet, hudfarge og kultur. Berre som menneske. Og musikarar. Så mange filter var borte, vi måtte ta i mot utan atterhald. Så steig dei fram for oss med ansikt, namn og alder. Instrument og klesdrakter. No kunne vi sjå dei. Som representantar for sin tradisjon, som representantar for dei tusenar som spelar. Men også som verdsborgarar som menneskerettane skal gjelde for. Slike kulturopplevingar gjev publikum innsikter det ikkje er muleg å verje seg mot. Og dermed eit ansvar det ikkje er muleg å la vere å ta. - Janne Karin Støylen
ÅRSMELDING 2015
17
TALENT 2014
Returbesøk til Peru
Talent 2014: Venezuela, Peru og Norge Kvart år reiser deltakarane i førre års talentprosjekt på «returbesøk» til eitt av landa som har deltakarar i prosjektet. Ved returbesøka vert det lagt vekt på å vise det positive i fredelege kulturmøte, og la dei unge musikarane få utvikle vidare samarbeid og venskap som det vart lagt grunnlag for under opphaldet i Førde. Prosjektet har òg som mål å bidra til ny giv for bevaring og utvikling av lokale musikktradisjonar i landet vi besøker, noko som er svært positivt. Tilbakemeldingane både frå utøvarane og leiarane viser at prosjektet bidrar til ny kunnskap og innsikt, og gir personleg utvikling på mange plan for deltakarane. Det er dermed ein viktig møteplass for unge musikarar som tidleg i si karriere får utvikla kompetanse og nettverk som dei kan bygge vidare på i sitt utdanningsløp. I perioden 22. – 29. mars 2015 vart returbesøk for Talent 2014 gjennomført i Lima og Canete i Peru. Jorge Olazo, musikklærer Laureano Rigol ved Universidad Catolica og den kjente afro-peruanske songaren Susana Baca sørga for eit variert og
Frå Venezuela deltok José Gregorio Santeliz Haernández (mandolin), Félix Joel Farfán Agüero (quatro), Salavador Alejandro Hernández Roera (fele) og Vicente Enmanuel Santeliz Hernández (kont-rabass). Frå Peru deltok Felix Alberto Audante Donayre (cajon), Hector Cambio Garcia (drums), Jonathan Alex-is Mendoza Sanchez (gitar) og Claudia Elizabeth Sanchez Candela, vokal.
18
ÅRSMELDING 2015
vellukka besøk til Peru. Programmet under returbesøket bestod av fellesøvingar, konsertar, jam sessions, besøk til det afro-peruanske musikksenteret i Canete, besøk til instrumentmakar Alex Castaneda som har ein eigen liten fabrikk – A Tempo Percusión - som mellom anna produserer cajon. I tillegg var det også besøk til ein lokal musikklubb Asocia-cion Cultural Folklorica ”Don Porfirio” og nokre turistattraksjonar. Sina Myhr, Norge: - Fortsett med returbesøk! Slik eg ser det, er det det viktigaste med heile prosjektet. Førde er som ein god smakebit, og returbesøket gjer det heile til ein stor heilskap som vil bli hugsa for resten av livet. Slik eg ser det får opplegget i Førde ein større verdi ved eit returbesøk i etterkant. Talentprosjektet og ideen bak det vekte stor begeistring hjå alle vi møtte under returbesøket, og ringverknadane går dermed langt ut over kjernegruppa av utøvarar som er valt ut som deltakarar til talentprosjektet kvart år. Jonathan Sanchez, Peru: - Jeg tror at det hjalp meg til å kjenne meg mer identifisert med min kultur, jeg bør si at det er magisk å lytte til venezuelansk og norsk musikk, når man tenker på at det er så forskjellige musikkformer, å kunne delta sammen med dem, å tilpasse egen musikk, og høre hvordan alt blander seg som om det finnes en ny form for musikk som ikke har opprinnelsesland, men som bare kommer fra sjelen.
Frå Norge deltok Sina Myhr (vokal, fele, langeleik, dans), Andris Hemsing (fele, hardingfele, dans) og Sjur Hovden Borge (toradar, trekkspel). I tillegg deltok dei musikalske leiarane Sverre Indris Joner og Andreas Ljones, samt prosjektleiar Anne Moberg frå Rikskonsertane.
Store artistar på små scener Store artistar på små scener
NDIMA Foto: Heidi Hattestein
Det er noko spesielt med å oppleve store artistar på små scener. Det gjev publikum eit eksklusivt møte med store utøvarar. Ein kjem så tett på at ein kan fornemme det personlege uttrykket, sjå den tekniske virtuositeten og oppleve det unike i den musikalske formidlinga på ein annan måte enn ein kan få i dei store konsertsalane. Det vesle formatet gjev ofte dei største opplevingane, både for publikum og artistar.
Ndima N`dima gav publikum ei yndig, med samtidig stolt framføring av tradisjonelle kulturuttrykk frå Aka-stammen i Republikken Kongo, med perkusjon, dans, song og, ikkje minst, jodling. N’dima minna oss om gleda i det frie uttrykket og verdien av dei gamle songane. Tilskodarane viste respekt og begeistring over å kome så tett på kulturen til eit pygméfolk frå hjartet av Afrika.
Columbi Egg Deilig å slå seg ned i puben Hugleik og ta imot det som kommer, presentert av Gabriel Fliflet som er underholdning nok i seg selv. Han disker opp med overraskelser, og har en måte å snakke til publikum som bare må oppleves. Humor og varme, han setter sammen ord i setninger på en måte man aldri har hørt før. I denne puben vil man bare bli. Perler av den ene artisten etter den andre som i den intime stemningen blir mye mer personlige og fortrolige med sitt publikum enn fra en scene. De gir små perler fra sine reportoar sydd sammen i Gabriel sin regi. Vi får Emilia Amper, dronningen av nykkelharpan og Ulrika Bodén med sin folkevisegruppe. Begge från Sverige. Å som vi elsker svensk folkemusikk på Førdefestivalen! Svenske sommerblomster og det nydelige syngende språket…..vi rusler lykkelig hjem hele veien til campingplassen. - Ifin.no (Internasjonal Folkedans i Norden)
COLUMBI EGG Foto: David Bowen
ÅRSMELDING 2015
19
SIVERT HOLMEN OG BJØRN KÅRE ODDE
Foto: Arve Ullebø
INTRO-folk semifinale
Fredag 3. juli vart den første semifinalen i konkurransen INTRO-folk arrangert. Dei to sterke feleduoane Hans P. Kjorstad/ Rasmus Kjorstad og Odde & Holmen møttest til duell i fyrste semifinale som vart arrangert på Førdefestivalen. Etter ein spanande semifinale i ein varm og fullsett sal i kulturhuset Gamlebanken i Førde, vart det avgjort at Odde & Holmen skal vere med vidare og konkurrere om å smykke seg med tittelen som «Årets unge folkemusikar”. Juryen seier i si grunngjeving:
I september 2015 gjekk finalen av stabelen på Folkelarm, der duoen Odde/ Holmen vart utropt som vinnarar av INTRO-folk. Juryen sa dette om vinneren av INTRO-folk 2015: Duo Odde & Holmen gav oss en imponerende konsert, i en glimrende interaksjon mellom to utøvere fra sterke slåttetradisjoner. De klarte å skape en helhetlig konsert, med både det vare og det ville, det poetiske og det rytmiske. En slik samklang fra vanlig fele og hardingfele, og disse to helt ulike slåtte-tradisjonene, er noe som absolutt trengs i et nasjonalt og internasjonalt perspektiv.
Det var to veldig gode feleduoar, med to ulike uttrykk. Å satse profesjonelt med dette uttrykket krev både ekstremt god teknikk, godt samspel og et publikumstekke utanom det vanlige. Denne gongen var det samspelet mellom fele og hardingfele som vant.
Benedicte Maurseth og Knut Hamre -Korleis er det når læremeistrane dine døyr? Slik spurde Benedicte Maurseth sin eigen læremeister på hardingfele gjennom 25 år, Knut Hamre i Haarklousalen laurdag ettermiddag. Sola skein inn alle dei store, opne glasa, endåtil dørene laut stå opne i sommarvarmen. Spørsmålet skapte ei andelaus stillheit i den ærverdige salen i Gamlebanken. Meisteren bøygde hovudet mot fela si, som han stødde mot kneet. Skulle han ikkje svare? Når svaret endeleg kom var det overraskande. Opnande og håpefullt: -Ein kan vel vere i lag med dei likevel? Slik denne festivalen har synt slektsskap og fellesskap på tvers av land og kulturarar har den også fornya tradisjonen, og halde den levande. Så mistar vi dei ikkje, dei som har bore han fram til oss. Vi kan vere i lag med dei likevel. - Janne Karin Støylen
20
ÅRSMELDING 2015
KNUT HAMRE OG BENEDICTE MAURSETH Foto: Oddleiv Apneseth
DRISS EL MALOUMI Foto: Arve Ullebø
Mat og musikk Mat er ein viktig del av kulturarven kring om i verda. Førdefestivalen arbeider difor med å sette dei spennande smakane på programmenyen, saman med musikken. Dette gjev sanselege opplevingar der smak, lukt, lyd og rørsle tek publikum endå nærare ein annan tradisjon. Smaken av Marokko, Driss el Maloumi Det var tettpakka i Restaurant Hugleik torsdag kveld. Forventningsfulle gjester ved festdekte bord hadde grunn til å gle seg. Frå kjøkkenet kom det mørt lammekjøt med couscous og kikertar, og god vin til fylgje. Seinare stod dei marokkanske musikarane klare. Oud-meisteren Driss el Maloumi saman med to framifrå perkusjonistar; Saïd el Maloumi og Houcine Baqir. Med imponerande virtuositet og tett samspel tok dei oss med, lenger enn langt, til ein stad heilt nord i Afrika. Det mest imponerende og sprelske jeg fikk med meg var Driss El Maloumi Trios klubbkonsert torsdag natt. Det skal bli vanskelig å glemme samspillet mellom Driss El Maloumi (oud) og de to perkusjonistene Saïd El Maloumi (bandlederens yngre bror) og Houcine Baqir. De to trommeslagerne sitter for-rest, men seansen styres tydeligvis fra bandlederens strenger i midten bak. Det låter som om spillet kommer direkte fra ryggmargen og ut til publikum uten å gå via hjernen, i et tempo som starter høyt og bare øker på underveis. Dersom det satt en norsk trommeslager i salen må han eller hun ha følt noen stikk av misunnelse. For her er det lange trommesoloer og dueller i nesten hver eneste låt, og publikum ser uten unntak ut til å bare ønske flere.
RAJERY
Lunsjkonsert med Rajery Trio Det var fredag og snart helg då festivalen invitererte publikum ut til lunsj på rådhusterrassen. I kantina på det nye rådhuset i Førde bugnar lunsjbuffeten innbydande mot gjestene kvar einaste dag. På kjøkkenet er stemninga god og energisk. Menneske med ulike føresetnader får meiningsfulle oppgåver dei meistrar og resultatet er overveldande: Denne oppdekkinga er truleg den flottaste i heile byen! Slik var det også denne fredagen. Rådhuskokken Ståle Randal hadde kreolsk gryte på menyen denne festaivaldagen. Til musikalsk fylgje fekk publikum oppleve Rajery med trioen sin - og dei intrikate rytmane, den fleirstemde songen og den gode, døse stemninga frå Madagaskar. Ein god og avstressande start på festivalhelga.
Tonar & Tapas Lokalet "Hjarterommet" på sørsida av byen var ei vakker og intim ramme for duoen Sarah-Jane Summers og Juhani Silvola. Dei serverte keltiskinspirerte tonar i kløktige arrangement, og «Mitt lille kjøkken» med Christel Eide serverte nydeleg tapas. Ein intim og eksklusiv arena, med plass til 50 personar. Dette var påfyll for kropp og sjel, og ei god opplading til kveldens Festivalgallakonsert.
- Tellef Øgrim, Ballade.no
ÅRSMELDING 2015
21
FESTIVALNATT MED SVER Foto: Arve Ullebø
Danseglede! Foto: Arve Ullebø
Foto: David Bowen
PAULO FLORES Foto: David Bowen
Dansen går i Førdehuset
Keltisk Sommarfest
Festivalnatt
Når dansen går, dukkar det brått opp mange ukjende talent på Førdehuset. Gamle ektepar, unge danseentusiastar, barn og foreldre, alle opnar dei seg for takta i musikken, og viser kunnskapar vi gjerne skulle sett mykje oftare! «Dansen går» viser seg kvart år å vere ein blomstrande møteplass for alle som set pris på norsk og skandinavisk folkemusikk. I tillegg er det openbert eit springbrett for dei nysgjerrige som vil bli betre kjende med desse tradisjonane, og lar seg inspirerte av dansegleda dei møter i Festsalen. I samarbeid med FolkOrg tilbyr festivalen spelejobb på Førdefestivalen til vinnaren i gruppespel under Landsfestivalen i gammaldansmusikk. I 2014 var det Bjørkås kvintett som gjekk av med den prestisjefylte sigeren, og dei var ei av gruppene som sto for drivande godt dansespel under festivalen 2015.
Fredagskvelden på festivalen er som vanleg ein festkveld med fleire høgdepunkt. Eitt av årets var utekonserten på Festplassen, der Fiddlers’ Bid frå Shetland og DANÚ frå Irland stod for den levande musikken, og DJ Darius Darek avslutta kvelden med globale danserytmar.
Festivalnatta på Sunnfjord Hotell er alltid ein suksess! I år var det skandinavisk stemning i Barthold Bar, med svensk-norske SVER som starta opp festen, og norske Team GløsTøs som tok over og køyrte kvelden vidare med høg puls. I etasjen over var musikken henta frå det afrikanske kontinentet, nærmare bestemt Angola og Mali. Angolsk-portugisiske Paulo Flores fekk danseføter i arbeid med sin sensuelle semba, før den malisiske legenda Khaira Arby førte publikum inn i natta med suggererande ørkenblues.
22
ÅRSMELDING 2015
Rammene i parken ved Jølstra var perfekte. Musikken var perfekt. Og vêrgudane innfridde nesten. Utekonsert-konseptet er sårbart, men trass i litt duskregn deler av kvelden, går den keltiske sommarfesten inn i historia som ein vellukka kveld, der eit stort publikum fekk nyte både raske shetlandske reelar og såre irske balladar.
BLÅTUR PÅ SYKKEL TIL PRESTEGARDEN
Foto: Heidi Hattestein
Nye scener Programmet til Førdefestivalen føregår på eit 30-tals ulike arenaer. Konsertscenene varierer frå små, intime museumsstover med plass til 30 personar, til storproduksjonar i Idrettshallen med over 2000 i publikum. På festivalen hadde publikum høve til å oppleve vare kyrkjekonsertar, uformelle klubbkonsept, levande dansegolv, konsert på fjelltoppar og festivalfrukost ved elvebreidda, kurs, film, utstillingar med meir. Publikum set stor pris på denne breidda og variasjonen i tilbodet.
GIORGIOS XYLOURIS Foto: Geir Birkeland Nye arenaer i 2015 var Øren Hotel Høyanger, Sogn og Fjordane Kunstmuseum, Nærleiken barnehage, Skrivargarden, Hjarterommet og Red Cross United World College Flekke.
Gresk tavernastemning i Høyanger Øren Hotel i Høyanger var ein av årets nye scener, og artistane frå Førdefestivalen vart tekne godt i mot. Denne varme, fine sommardagen tok mange turen til industristaden ved Sognefjorden saman med festivalen. Restauranten serverte gresk suflaki, og gjestene såg ut til verkeleg å nyte det lune luttspelet og dei drøymande melodiane til Giorgos Xylouris sitt familieensemble. Med på reisa til fjella på øya Kreta var også dansaren Ioannis Zacharioudakis. Publikum var ikkje vanskelege å be, då han baud opp til tradisjonell gresk ringdans på slutten av konserten.
BLÅTUR PÅ SYKKEL Foto: Heidi Hattestein
NOMADIC VOICES
Foto: Heidi Hattestein
Blåtur på sykkel - Skrivargarden
Sogn og Fjordane Kunstmuseum
Onsdag var det duka for ei heilt ny festivaloppleving: Guida sykkeltur gjennom Førde sentrum og avslutning med konsert på ukjend stad for publikum. Hans Jakob Reite var syklande omvisar. Stoppestader var til dømes Førde Hotell, Firda Billag, skulpturen «Laksen» og «Kjerringsteinen». Her delte Hans Jakob kunnskap, gode historier og vittige poeng med fylgjet sitt. Skrivargarden heime hos presten viste seg å vere den ukjende endestasjonen. Her var det klart for svenske folketonar med Ulrika Bodén med band. Musikken var vakker og finstemt, og høvde godt i det ærverdige gamle huset. Etter konserten venta nytrakta kaffi og fyrstekake, servert i gullmala porslen. Ein vellukka nykommar i programmet!
Søndag ettermiddag kunne eit nysgjerrig publikum innta taket på Kunstmuseet for å få med seg årets kanskje mest kuriøse innslag på programmet. Samansettinga av ein tenorkvintett frå Sardinia og to strupesongarar frå Mongolia, hadde nokre hatt fine opplevingar av på konserten på Hafstadfjellet dagen før. Den praktfulle samklangen mellom dei eldgamle, musikalske utrykka, skapte ei høgtideleg stemning på museumstaket. Dette særskilde prosjektet viste òg ein samanheng mange ikkje var klar over – at Sardinia har Europas einaste tradisjon for strupesong – noko som ein vanlegvis forbind med Mongolia og andre område i Asia. Konserten var difor nært knytt til årets festivaltema World ConneXions.
ÅRSMELDING 2015
23
FJORDAMATUNETT Foto: David Bowen
Festival i heile Sunnfjord
Førdefestivalen er stadig meir synleg i større delar av Sunnfjord. I 2015 var det festivalarrangement i 5 Sunnfjordkommunar: Høyanger, Jølster, Gaular, Flora og Førde. På denne måten utvidar festivalen publikumskretsen, og får fleire flotte arenaer inn på festivalprogrammet. Det er ei klar målsetting at heile regionen skal kjenne eigarskap til festivalen.
UWC, FLEKKE Foto: Alf Vidar Snæland
Flamenco på toppnivå i Flekke Pilar Astola sitt mektige og høgenergiske utrykk, blanda med stor sensualitet og enorm kontroll, gjekk straks til åtak på hovudpulsåra. Med skrekkblanda fryd søkte publikum blikket til den vakre dansarinna i lang, prikket kjole og svart hår. Ramma rundt det andalusiske eventyret på scena, var det tre ypparlege musikarar som sto for. Konserten føregjekk på ein av Førdefestivalen sine nye arenaar, nemleg United World College i Flekke i Fjaler kommune, og var organisert med busskyss frå Førde. På UWC kom publikum og artistar tett på kvarandre, noko som gjorde konsertopplevinga ekstra gripande. Snakk om å ta publikum med storm!
RYTNE GARD, GAULAR Foto: Alf_Vidar Snæland
Sommarnatt på Jølster, Jølstramuseet Besettande varsemd
She performed in front of a small wooden pavilion by a pond, beside her a waterfall splashing over the fern-clad rocks. She is a small woman, and suddenly she and all of us seemed tiny and insignificant against the array of natural forces gathered around us. Her voice and style is a fabric strong and soft enough to get beneath the skin and stay there, and hearing her sing a beautiful joik for her newborn daughter, writ-ten more than 20 years ago now, I found myself moved to tears, as if a faultline had opened up and released what usually stays hidden inside.
- I ei verd full av høg lyd, vil vi spele fram den vesle. Den vesle lyden gjev deg moglegheit til å trenge inn i og vere i det varsame. For oss har den store krafta i langeleiken sitt spede lydbilde blitt ein besettelse. Tvillingbrødrene Knut og Ole Aastad Bråten sit på kvar si side av eit bord. Mellom dei ligg to langeleikar og framom dei sit publikum i stille forventning. Dei har fortalt oss dette No ser dei på kvarandre. Pustar inn og ut i takt, som ei opptakt. Så spelar dei. Den vesle lyden. Og let publikum få komme inn i det varsame. Der er det godt å vere! Den romslege løa i Jølstratunet har plass til alle som vil inn, sjølv om mange etterkvart må finne seg ein stol på høyloftet i denne milde sommarnatta. Men derifrå ser ein fingrane sin leik over strengane endå betre.
Why is that? How does music like this do something like that? Well, perhaps there’s this: the marine point of close contact from a distance. And that’s what we love about songs, and singers like these. They’re what lies beyond the naming of parts. You can’t bottle that kind of spirit. You can nurture it though, as Førde does so well, which is why we are here, and why Ulla is here to sing for us, that thread between us resonating like those sympathetic strings of the Hardanger. You’re not going to get an app for that kind of experience; you’ve got to get up and get here for yourself.
Mot slutten av konserten løftar Knut Bråten ei CD-plate høgt over hovudet og slepp ho. I golvet. Det er då eit plateslepp, dette! Plata heiter ”Til Ragna”. Ragna Brenno Frydenberg (1906-2006) er ei av dei gamle, døde damene brørne vil hylle med denne plata. Dei gamle damene som synte dei kor vakker den vesle lyden er. No er spelet deira tatt vare på for framtida. Dei to brørne set seg att. Pustar inn, pustar ut. Tvillingar i takt. Ensar ikkje publikum lengre. Den vesle lyden fyller heile det store rommet, flyg ut over låvebrua, som ein fivreld mot månelyset. Dansar for dei gamle damene. Takk!
-Tim Cummings,
- Janne Karin Støylen
Ulda, Gaular/Rytne Gard
24
ÅRSMELDING 2015
NOMADIC VOICES
Foto: Geir Birkeland
Musikk og naTUR Førdefestivalen har sidan 2012 hatt samarbeid med Den Norske Turistforening, Sogn og Fjordane Turlag, Indre Sunnfjord Turlag og Barnas Turlag. 706 moh: Nomadic Voices
Vi er vande med morgontåke i Førde, men sola var atter ein gong mektig nok til å brette vekk den tunge dyna. Mektig var også det som hende på toppen av Hafstadfjellet utpå ettermiddagen. Ut frå «Hafstadsendaren» kom det strupesongarar frå høgslettene i Mongolia og eit mannskor frå fjella på Sardinia. Saman skapte dei ekte høgfjellsmusikk under blå himmel og over kvite toppar. Strupesongarane såg mest ut som dei trekte lufta frå dalane kring fjellet, for så å pressa ho gjennom strupen og ut over fjelltoppane. Harmoniar frå Sardinia la seg vakkert over duringafrå Mongolia og publikum lèt seg fange av mystikken. Ord som «vakkert» og «spesielt» vart kviskra mellom dei. Og det var ikkje berre sveitte somme måtte tørke frå ansiktet.
Morosamt, rart og fint. I løpet av føremiddagen hadde mange menneske streva seg opp til 706 meter over havet. Dei var mange nok til å fylle
Foto: Geir Birkeland
bergknausen under varden og litt til. Få hadde slik luksus at dei kunne køyre opp i varmen. Somme nytta difor høvet til å bade i snøen som framleis ligglangs vegen. – Dei som song med strupa var morosame og litt rare av og til. Det var fint å høyre på, seier Andreas Grande Flatjord på veg ned Hafstadkleiva. Geir Flatjord er på fjellkonsert for tredje eller fjerde gong. – I dag var det heilt toppen, seier han. - Frode Grimelid, Firda
Ut på tur, aldri sur – overnattingstur Ut på tur, aldri sur! 17 born og 13 vaksne møtte fram då Førdefestivalen og Barnas Turlag inviterte på overnattingstur og konsert med Synnøve S. Bjørset og Elin Grytting i idylliske Movika. Det vart ein stemningsfull kveld i skikkeleg sommarvarme der stølstur, bading, grilling og konsert stod på programmet. I skrivande stund er det usikkert korleis det gjekk med nattesøvnen, men roa senka seg i alle fall tidleg over leiren etter konsertslutt. - Indre Sunnfjord Turlag (Facebook)
ÅRSMELDING 2015
25
FE
ST IVA as Ma LPA RADE Foto: Ton FE
IV ST
KO ST
nd ela Foto: Geir Birk
R HA GU
LL
Fot o: Arv llebø eU
RGONSTUND H AR
G
UL LI
IM UN N» PÅ S U
O SC BA
«M O
På Førdefestivalen er alle velkomne! Mange konsertar og aktivitetar er spesielt tilrettelagt for dei små, og barnebillettar er svært rimelege på Førdefestivalen. Mange gratisarrangement gjer festivalen tilgjengeleg for alle samfunnslag, og det er lagt til rette for felles musikkopplevingar på tvers av generasjonar. Det er difor gledeleg å sjå både to og tre generasjonar blant festivalpublikum på same arrangement. I 2015 kunne ein nyte desse arrangementa gratis:
ND
Familiefestival – og lågtersketilbod
nd
RU
ST U «MORGON
KE LU ein TT Foto: H i Hattest eid
irk e la
F
OL
UM NNFJORD MUSE
PÅ
G o: Fot
SS MU TU NN» N, I VIEÅSE
G BH
RG ON
IK EN
O «M
Sveinung Nordtveit strekk fem fingrar i vêret, og ungane tel ned; – 5-4-3-2-1- HURRAAAAAA! No er festivalen i gang!
– Eg er rockehuldra, seier ho, og fortel at ho leitar etter dei blå kyrne sine. Har ungane sett dei?
rB
ø TO eb RG Ull e SCEN v A Foto: Ar
Morgonstund har gull i munn
Klokka er ni onsdag morgon og staden er Nærleiken barnehage. Kari Malmanger parkerer mammaene og pappaane i baksetet og set småungane i høgsetet under årets aller første Førdefestivalkonsert. I ein liten time lokkar og leikar ho for ungeflokken som sit spreidd utover på sitteunderlag og teppe.
ei
ER O
K NR
AL F
ST UN D
HAR GULL I M
»N UNN
E RL Æ
Torgscena – musikk i sentrum Venstre fot, høgre fot, kryss og sleng. Alva Håland Vikmo frå Vie barnehage er med.
– Eg synest det er kjekt. Eg fekk riste på rytmeegg, også song eg med på rockesongen.
«Fiddlers Bid» frå Shetland er på Torgscena til Førdefestivalen. Ei kvinne bak oss har gitt etter for lysta og hoppar av garde i noko som får meg til å tenke på Riverdance. Ein annan stad i folkemengda er det nokre som set i eit gledeshyl. Solkrem, iskrem, unge og gamle; i ein liten time sydar det av liv ved scena i Førde sentrum. Svenske Ulrika Bodén er første kvinne ut. 200 gule refleksvestar sit musestille og lyttar til visesongen. Barnehagar heilt frå Bygstad har teke turen for å sjå og høyre, og til saman er det truleg over 500 mennesker samla til gratiskonsert. Takt og tone skiftar. Greske Giorgos Xylouris med band spelar opp. Ei lita rekke formar seg framfor scena. Venstre fot, høgre fot, kryss og sleng. Alva Håland Vikmo er med. – Eg likar å danse, seier ho, og svingar på det lilla tyllskjørtet.
- Åsta Urdal, firda.no
- Åsta Urdal, Firda
Det har dei ikkje, men dei kan alltids vere med å rope etter dei. – KOM! KOM! KOM! ropar fireåringane, medan Malmanger lokkar med si klokkeklare røyst. 4 år gamle Nora Iversen Devik frå Oslo sit med store, runde auge. Ho er på ferie hos bestemor Else. Heilt åleine, faktisk, for mamma kjem først dagen etter i morgon.
26
ÅRSMELDING 2015
a Ma
s
GA TE SP EL
on o: T - TILJE TAKT Fot
M
US IK K
ø leb Ul e v I SE NTRUM Foto: Ar
Alle foto på sida, privat eige: Marie Heieren
Festivalrapport frå Alexander 5 år Rapport frå festivalreporter, Alexander Heieren Romarheim (5 år) Festivalen starta med Frikar på utescena i sentrum. Dette var fengande og Alexander måtte prøve å danse litt sjølv. Han fekk også låne mikrofonen til festivalreporter Alf Vidar Snæland, og ønskte velkommen til Førdefestivalen. Frå sentrum gikk turen til Movika og overnattingstur med Barnas Turlag. Her var det grilling, musikk og overnatting i lavvo. Elin og Synnøve sang ikkje Ninjagosangar, men det var veldig kjekt likevel. Etter ei god natts søvn, starta Elin og Synnøve torsdagen med «Morgonstund har gull i munn». Alexander var med barnehagen på utescena i sentrum, før han var med mormor på vassdokketeater. Dette var moro. Fredag var Alexander og pappa på familiekurs med Noreum Machi, før han var med mormor på NRK Folkelutt og Villniss Årstidene. Spesielt Villniss var veldig bra, dette skraut Alexander av.
NRK Folkelutt Direkte på radio og nett-tv Det er NRK Sogn og Fjordane si musikksatsing Lutt som arrangerer konserten saman med Førdefestivalen. Direkte på radio og nett-tv fyller dei ein time med varierte folkemusikarar frå fylket. Nokre av dei fremste folkemusikarane frå Sogn og Fjordane stod på scena under Førdefestivalen, då den aller første av NRK-produserte FolkeLutt-konserten gjekk av stabelen. Gro Marie Svidal, Unni Løvlid m.fl., Linda Gytri Trio og Firda Spelemannslag bydde publikum på både trekkspel, felespel og song. Gratiskonserten var den første Lutt-konserten i sommar, der Countrylutt og Sommarlutt fullførte trilogien. – Målet er å vise fram kor mange fantastiske musikarar som finst i Sogn og Fjordane. Det har vore ei glede å sette saman desse tre konsertane. Publikum vil få oppleve tre heilt unike konsertar tre freda-gar på rad, sa programleiar Stian Sjursen. - NRK Sogn og Fjordane
Laurdagen starta tradisjonstru med festivalfrukost i Parken, før Alexander fekk delta i paraden. Framsyninga «Danse sa fela» seinare på laurdagen var ifølge reporteren det kjekkaste på heile festivalen. På søndagen var Alexander på familiedag på Førdehuset og fikk med seg både utekonsertar og Noreum Machi inne. Sistnemnde blei beskrive som «bråkemusikk, men veldig gøy!». Alt i alt var dette ein veldig kjekk festival, både for reporteren sjølv og diverse familiemedlemmar som hang på. Det som gjorde mest inntrykk på Alexander var nok dansarane – både Frikar (sjølv om «dei ikkje snurra»), Villniss og Danse sa fela. Alexander tar ofte eitt og anna hallingtriks i heimen, kanskje han er ein framtidig folkedansar? - Marie Heieren (mammaen til Alexander)
ÅRSMELDING 2015
27
Fotoutstilling SEMBA KURS Foto: Heidi Hattestein
Fotoutstilling, kurs og seminar Årets festivalutstilling var utandørs, i parken på Festplassen. Med utstillinga «Things in instruments – instruments in things» har Piotr Pucylo tolka årets festivaltema «World ConneXions» på sin personlege måte. I kvart kunstverk forsøkte Pucylo på å finne fellestrekk mellom etniske musikkinstrument og andre gjenstandar; dei vi omgjev oss med i kvardagen. Dette kan vere likskap i former, bruk eller namn. Intensjonen bak er å vise mangfaldet av instrument og det vakre i formene deira. Gjenstandane instrumenta vert samanlikna med, har som regel ikkje noko med musikk å gjere. Det gjer dei desto meir interessante som element som koplar saman to verder. Heilt sidan 2007 har Førdefestivalen hatt eit godt samarbeid med Pucylo frå Gdynia i Polen. Festivalen hadde eit ønskje om å bruke folkekunsten som inspirasjon i utforming av den visuelle profilen. Som i musikken er her så mykje å ta av frå heile verda: Frå former og dekorasjonar på musikkinstrument, til rosemåling, treskjering, draktsaum og mykje anna. Pucylo gjer med sitt visuelle uttrykk det som mange av notidas musikarar gjer: Skaper nytt med inspirasjon frå ein lang historisk tradisjon. Med utandørs plassering og fritt tilgjenge, var årets festivalutstilling lett tilgjengeleg for publikum, og det var mange som fekk med seg denne utstillinga på festivalen og elles gjennom sommaren.
28
ÅRSMELDING 2015
KUNSTUTSILLING FESTPLASSEN
MØT ARTISTEN
Foto: Arve Ullebø
Kurs & seminar
DJ kurs
Førdefestivalen inviterer kvart år publikum til læring og oppleving gjennom deltaking og eigenaktivitet. Dette gjev publikum moglegheit til å kome tettare på dei ulike musikk- og danseuttrykka, og slik gje ei djupare forståing og moglegheit for personleg utvikling og erfaring på ein heilt annan måte enn om ein berre opplever musikken og dansen som publikum i ein konsertsal.
DJ-kurset på Skrivarløa var eit sjeldan nært møte med elektronisk musikkformidling av folk- og verdsmusikk for eit knippe heldige, unge menneske mellom 7 og 15 år. Instruksjonane kom frå tyske DJ Darius Darek, som demonstrerte den skjulte krafta i eit miksebord. Lyset strålte ut av augene til kursdeltakarane som alle fekk dra i spakar og vri på forskjellige små knappar. Effekten var slåande. Rundt dei byrja folk å gynge på kroppen, og var klare for å danse. Det kunne sjå ut til at nokre nyfrelste, unge DJ’ar hadde funne ei ny meining med livet.
• • • • •
Gresk dans (2 dg) Gokarma yoga Lynkurs i parhalling Sembakurs (2 dg) + introkurs før festivalnatt Familiekurs: Noreum Machi
Foredrag og Møt artisten-sesjonar • Bjørn Aksdal: Ekstraresonans: Understrengsfeler som fenomen • Møt Ole og Knut Aastad Bråten • Gerard Kurdijan: The sacred Music of the World as medium of intercultural dia-logue • Jamie Trancoso: The kathak – flamenco connection • Møt Ndima
FØRDEKONFERANSEN Foto: Arve Ullebø
Førdekonferansen 2015
To hovudtema stod i sentrum for Førdekonferansen 2015: Frivilligheita sin plass i kulturlivet og festivalane si rolle i samfunnet. I to sesjonar vart kring 80 deltakarar frå eit vidt spekter av det norske kulturfeltet utfordra og inspirerte av engasjerande innleiarar. Sjølv om temperaturen tidvis var høg og dei kulturpolitiske synspunkta delte, vart dei forsøksvise konklusjonane diplomatiske: Frivilligsektoren må handsamast på eigne premissar, som ein uavhengig samfunnssektor, og aktørar i kulturlivet og næringslivet må tenkje nytt, engasjere seg sterkare i kvarandre og lære av kvarandre sine suksessar.
Første sesjon, om kultur, frivilligheit og tillit, vart opna av Sturla Stålsett frå Frivillighet Norge. Hans bodskap var enkel, men klår: All frivilligheit er tufta på tillit. Tillit er ein verdi som ikkje kan aktivt skapast, men som kan nærast og styrkast gjennom riktige, gode vilkår. Ivar Eimhjellen frå Senter for forskning på sivilsamfunn og frivillig sektor følgde opp med ei statistisk oversikt over utviklingstrekk i det norske frivilliglivet, med materiale henta frå dei siste 35 åra. I løpet av denne perioden er det norske organisasjonslivet blitt mindre politisk og ideologisk orientert, og norsk frivilligliv ber preg av å vere eit fritidssamfunn. Undersøkingane syner at massen av dei som deltek mest i frivilliglivet, dei kjernefrivillige, samla sett er relativt stabil, men at fleire eldre gjer frivillig arbeid no enn tidlegare. Samfunnsvitar og artist Lavleen Kaur synte til ei rekkje eigne erfaringar der frivilliglivet spelte ei viktig rolle som arena for integrering og involvering. For å tore å ta det første steget inn i ei ny sfære, må enkeltpersonar og grupper bli
møtt med ei inviterande haldning. Direktør i Fritt Ord, Knut Olav Åmås sitt innlegg retta seg så mot personane bak tendensen, enkeltindivida i ein frivilligsektor som går gradvis mot profesjonalisering og straumlinjeforming. Stadig fleire betaler seg ut av frivillig arbeid og krev meir att for arbeidet, innsatsen synast kalkulert. Når deltakinga i norsk frivilligliv likevel held seg jamt høg, må det vere fordi frivillig engasjement gjev rom for personleg utfalding og viktige mellommenneskelege møte. I konferansen sin andre del stod festivalen i sentrum, med spørsmål om kva posisjon festivalar kan og bør ha, lokalt og nasjonalt. Statssekretær i kulturdepartementet Bjørgulv Vinje Borgundvaag leverte ein engasjert appell for at private aktørar bør auke verdiskapinga i kulturlivet, og sjå på kulturuttrykk som investeringar framfor utgifter. Det lokale næringslivet må lærast opp til å sjå nytten av å støtte lokal kultur, og både kulturinstitusjonane, det offentlege og næringslivet sjølv må bidra til dette skiftet. I kontrast til den sterke ringverknadsoptimismen i eit fleirtal av konferanseinnlegga, kunne Bård Kleppe frå Telemarksforsking langt på veg avskrive visjonane om at kultur har praktisk nytteverdi. Ein rein instrumentell kulturpolitikk kan altså ikkje forsvarast. – Men som kakepynt kan vel kulturen ha si nytte. Tor Yttri frå Bratt Moro og Julie Forchammer frå Vinjerock kunne begge vise tilflyttingsstatistikkar, frivilligtal og finansieringsmodellar som både kultursjefar og politikarar måtte måpe for. Festivalane står som skuleeksempel på at dei beste resultata kjem frå dei villaste ideane, og at enkeltpersonar med blindt brennande
engasjement, og eit inkluderande fellesskap er dei absolutte hovudfaktorane for suksess. Yttri sitt viktige poeng i ringverknadsdebatten var at ein firedagars festival i seg sjølv ikkje gjev tilflytting, men at tilflyttinga kan auke om ein får vist fram ei breidde i kvaliteten i lokalsamfunnet. Forchammer sine to kjepphestar for festivalsuksess er at festivalen må ha eit klårt særpreg og at festivalen må vere større enn seg sjølv. Felles for dei to arrangementa er entusiasmen, stoltheita og moglegheitene som vert henta frå lokale ressursar og spreidd til eit nasjonalt publikum. Den avsluttande samtalen mellom statssekretær Borgundvaag, Trude Storheim frå Vossajazz og Gunhild Berge Stang frå Noregs ungdomslag og Venstre vart ei meiningsbryting mellom kulturaktørar og næringslivsaktørar sine ulike politiske synspunkt. Temaet var festivalen si rolle i lokal samfunnsutvikling, i praksis ein diskusjon om positive og negative konsekvensar av offentleg kontra privat finansiering av kunst og kultur. Både store og små, fullkommersielle og ideelle kulturaktørar opplever det som krevjande å finne gode finansieringskjelder. Når samfunnet no er i endring og kulturlivet er avhengig av støtte frå det private næringslivet i stadig større grad enn før, må både kultur- og næringsverksemder tore å tenkje nytt kring sin sameksistens. Kultur og næring må lære av kvarandre og hen-te kunnskap frå den andre parten sine strategiar og suksessar. Kulturlivet har mykje å lære om profesjonalisering og sal, og næringslivet må sjå lærast opp til å sjå verdien av kultur som investering – i og for samfunnet, lokalt og nasjonalt. Tekst: Åslaug Timenes Bell ÅRSMELDING 2015
29
Heilårsverksemd I tråd med knutepunktoppdraget, driv Førdefestivalen publikumsretta aktivitet gjennom året gjennom konsertar, konferansar og seminar. FolkJazzScena 2015
Familiekonsert! Born 1.-5. klasse
Ali Baba og lille lam Måndag 23. feb. kl. 18.00 | Høyanger Samf.hus Tysdag 24. feb. kl. 18.00 | Førdehuset Det blir fest og moro når Lille Petter Edderkopp og Bæ bæ lille lam møter Lille Fetter Edhi Yerkov, Baba Lille Lam, og lille Lam Nam Ham frå Vietnam.
Klokkeklare stemmer, tette harmoniar og lysande mjuke smil skaper julestemning med julesongar og andre kjære songar i Hallingdaltradisjon.
Konsertane skjer i samarbeid med Høyanger kommune og Førde kommune, Kultur.
Kafé open frå kl. 18.00 Billettar på TicketCo.no Vaksne kr 220 / BOB-medl. kr 200 / Student og frivillige kr 170 / Born kr 50
Billettar: Vaksne 250 / born 50 Førehandssal begge: Førdehuset tlf. 57 72 19 00.
Laurdag 28. november kl. 17.00 Ålhus kyrkje
Jølstramuseet
Torsdag 21. januar kl 20.00 gasta.no
Julekonsert med Kvedarkvintetten
Gro Marie Svidal Platesleppkonsert
Igor Dunderovic med Fetterorkesteret:
gasta.no
Førdefestivalen presenterte for fyrste gong ein barnekonsertproduksjon på FolkJazzScena der bandet stort sett bestod av innvandrarar og tidlegare flyktningar som presenterte norske songskattar (stort sett; det dukka opp nokre løver òg). I samband med programsleppet arrangerte vi konsertar med nordiske Linda Gytri Trio. I oktober var det konsert med hardingfelemeistrane Hallvard Bjørgum og Daniel Sandén Warg under Vestlandskappleiken. Og seinare same månad inviterte festivalen til frivillig- og sponsorsamling og konsert med radiolista Hekla Stålstrenga, som tok publikum med storm! Så kom tida for Bornas Verdsdagar, ein dag proppfull av inntrykk og aktivitetar og opplevingar på Førdehuset før vi avslutta konsertåret med julekonsertar med Kvedarkvintetten frå Hallingdal. Samarbeidspartar på årets FolkJazzScene var Vestlandskappleiken/ Indre Sunnfjord spelemannslag på Bjørgum/ Sandén Warg konserten, og Høyanger kommune på Ali Baba og lille lam konserten i Høyanger.
presenterer
KJEM: Gammalgrass (Ola Kvernberg, Stian Carstensen og Ole Morten Vågan) - tysdag 1. mars i Førde.
Søndag 29. november kl. 20.00 Eikefjord kyrkje Billettar på ticketco.no og ved inngangen. Sjå fordefestivale.no for meir informasjon.
OG INDRE SUNNFJORD SPELEMANNSLAG PRESENTERER:
Hekla Stålstrenga gasta.no
Rått spel og gnistrande musikalitet kjenneteiknar dei to markante Setesdal-spelemennene som får æra av å pangstarte Vestlandskappleiken 2015! Dei har med seg både hardingfele, fele og munnharpe-og ikkje minst arven etter legendariske Torleiv H. Bjørgum.
BILLETTAR på TicketCo og ved inngangen: Vaksen 220 | Student og frivillig 150 | Born 50 | BOB-mdl. og kappleiksdeltakarar 180
Scandic Sunnfjord Hotel & Spa
Onsdag 25. mars kl. 20.00 Blomsterhagen Restaurant, Florø
(dørene opnar kl. 20.30)
Billettar på TicketCo.no og ved inngang: Vaksne kr 280 | BOB-medl kr 220 Student/ungdom (14-20) kr 150
Torsdag 26. mars kl. 20.00 Blaoboxen, Sogndal Kulturhus Billettar: Vaksen kr 220 / BOB-medlem kr 200 / Frivillig, student kr 180 / born kr 50 på 57 72 19 00 / fordehuset.no (Florø) og 57 67 33 00 (Sogndal)
KL. 19.15 begge stadar inviterer vi til programpresentasjon for Førdefestivalen 2015.
KONSERTAR PÅ FOLKJAZZSCENA 2015: 23.02
Ali Baba og lille lam
Høyanger samfunnshus, Høyanger
24.02
Ali Baba og lille lam
Førdehuset, Førde (gratiskonsert for barne-hageborn)
24.02
Ali Baba og lille lam
Førdehuset, Førde
25.03
Linda Gytri trio
Blomsterhagen, Florø
26.03 09.10 29.10 14.11 28.11 28.11 29.11
Linda Gytri trio Hallvard Bjørgum/ Daniel Sandén Warg Hekla Stålstranga Bornas Verdsdagar Førde Kvedarkvintetten julekonsert Kvedarkvintetten minikonsert Kvedarkvintetten julekonsert
Sogndal kulturhus, Sogndal Vestlandskappleiken, Scandic Sunnfjord hotel og Spa Scandic Sunnfjord hotel og Spa Førdehuset, Førde Ålhus kyrkje, Jølster Scandic Sunnfjord hotel og Spa Eikefjord kyrkje, Eikefjord
30
ÅRSMELDING 2015
gasta.no
Torsdag 29. oktober kl. 21.00
“Linda Gytri Trio skaper vakre og nære melodier” BT
gasta.no
Bjørgum & Sandén-Warg Fredag 9. oktober kl. 19.00 (dørene opnar kl. 18.30) Scandic Sunnfjord Hotel & Spa
Linda Gytri Trio
SONG FOR DEI MINSTE MED JUDITH VESTREIM
FELEVERKSTAD MED SIGMUND EIKÅS
EVENTYRHOLE PÅ BIBLIOTEKET BENTE ELISABETH LUND OG OLAUG A HAUGEN. MED BIRET ALETTE MIENNA
CAPOEIRA MED MESTRE MACLAU OG ELLEN RIBEIRO
FELEVERKSTAD MED SIGMUND EIKÅS
FLAMENCO MED BELLALI AUSTRIA OG JESUS MORENTE
Alle Foto: Arve Ullebø
Bornas Verdsdagar Førde
Bornas Verdsdagar Førde er ein gratis eindagsfestival, som Førdefestivalen gjennomfører saman med Førde kommune og Fargerike Førde. Gratisfestivalen nyttar storstova Førdehuset for gjennomføring, der kvar krik og krok av dette fantastsike kulturhuset vert nytta. Festivalen vert gjennomført kvart år i november, og i 2015 vart gratisfestivalen arrangert for 6. gong. Ca. 2 300 besøkande var innom Førdehuset denne dagen. «Kjempebra. Elsker det» Sara Elise ( barn) «Thank you Førde for making a great meeting place for all cultures» - Todd Johnson (vaksen) Samarbeidspartar :
• Bergum mottakssenter – rigging, hårfletting, namneskriving, Fargerike Førde • Frivilligsentralen – Fargerike Førde • Førde bibliotek – dekor Eventyrhola + opne lokale for diverse aktivitetar • Førde kulturskule – opptredenar på Verdsscena, frivillige, prosjektgruppa • Jølster leikarring – opptreden på Verdsscena • Jølster mottak – Fargerike Førde • Nynorsksenteret – økonomisk bidrag til Eventyrlesarar • Sogn og Fjordane fylkesbibliotek - økonomisk bidrag til Eventyrlesarar • Sogn og Fjordane fylkeskommune – ansvar for å invitere alle mottaka i fylket,
Andre aktivitetar: • Ansiktsmåling • Teikneverkstad • Hårfletting • Hennamåling • Namneskriving • Fargerike Førde matfestival
og syte for at desse får gode opplevingar på dagen
• Sunnfjord spelemannslag – opptreden på Verdsscena • Førde kommune - lokale, vaktmeistrar, rigging av lokale + diverse • Førde barneskule – dekor • Hafstad vgs – dekor • Barnehagar i Førde – dekor og opptreden med Verdskoret • BOB - ånsiktsmåling ÅRSMELDING 2015
31
Fargerikt fellesskap i Førde Eit mylder av menneske, flest små, frå mange land møtte den som gjekk inn dei opne dørene på Førdehuset førre laurdag. Storstova var pynta til fest – til Bornas Verdsdagar Førde. Men vi hadde gråten i halsen. Vi skulle feire fredeleg sameksistens og berikande kulturmøte. Gårsdagens grufulle terror mot slike verdiar var eit vondt bakteppe. -Olè! Det er eit veldig viktig ord du må kunne når du skal danse flamenco, forklarer flamencoinstruktør Bellali Austria. Eit titals små dansarar lyttar andelaust. -Kva trur du det betyr? - Kanskje hallo? foreslår ei lita jente. -Det var nesten rett! strålar instruktøren. -Kva heiter du? –Liv, svarar den vesle jenta. –Liv. Du er veldig flink! Den vakre flamencodansaren held fram med å fortelje eit spanande eventyr som ho illustrerer med grasiøse rørsler og bestemt rytmikk gjennom klapping og tramping. Det lange, svarte håret fell i bylgjer nedover kjoleryggen. Kanskje er det ho som er prinsessa i eventyret? Lyden av spanske hælar mot parketten på scena i storsalen får snart følgje av andre lydar; Cherroxar, støvlar og sokkelestar går taktfast over golvet, flamenco er inga sak for små førdianarar, stemninga bak sceneteppet er lada med glede og stoltheit. -Bornas Verdsdagar Førde er ein internasjonal familiefestival som gjev born og familiane deira sanselege opplevingar frå heile verda, fortel produsent Ingebjørg Nomeland. -Vi nyttar mange lokale krefter, noko som gjer at alle som bur i Førde og omegn får høve til å sjå kva rikdomar menneske frå andre kulturar har med seg hit. Det kan vere dans, songar, instrument eller skriftspråk. Særleg det at borna får vise sine klassekameratar og barnehagevener smakebitar frå sin eigen kultur, vert ein brubyggjar mellom ulike nasjonalitetar og bakgrunnar, held Ingebjørg fram. Meir enn 2.300 var innom Førdehuset denne dagen. Til alt frå feleverkstad med meisterspelemannen Sigmund Eikås til capoeira med Mestre Maclau og Ellen Ribeiro. Til eventyrhole, fargerik kafé, songstunder, joik og meir til. - Men den finaste augneblinken var kanskje under det siste innslaget på verdsscena i storsalen, smiler Ingebjørg. – Hassan spelte på oud, og fekk publikum med i taktfast trampeklapp. Plutseleg reiser to publikummarar seg i salen og tok til å danse. Heilt impulsivt. Folk lo og klappa, no også i takt med dei som dansa. Akkurat slik ynskjer eg at musikalsk samvær skal vere. At alle kan få syne fram og dele si musikkglede, på sin måte, avsluttar Ingebjørg Nomeland.
32
ÅRSMELDING 2015
HASSAN NHELE, SYRIA Då eg går ut i regnet denne ettermiddagen, møter eg ein av dei to som dansa. Han står i døropninga på veg ut, han også. Tullar seg inn i eit stort skjerf og dreg glidelåsen godt opp i halsen. Stålsetter seg mot kulden. Eg får lyst å spørje han kva han heiter og kvar han kjem frå. Kva heiter dansen han synte oss, kvar har han lært den? Men eg nøyer meg med å heve blikket forsiktig og smile til han: - Så flink du var å danse! –Tusen takk, svarar han på gebrokkent norsk. Eg trur han har meir på hjartet, men ikkje fleire ord. Det gjer ikkje noko. Det er dei varme, mørke auga som smiler tilbake eg vil hugse. Så lutar eg nakken mot haustregnet og ruslar mot bilen. Med eit mylder av minner frå dagen på netthinna. Og eg høyrer at eg nynnar på ein song. ”Song om fred” av Odd Nordstoga: Kvart minutt er det, det godes sjans Til å flytte sin front lenger fram. Rett som det er kan du ta deg i, at verden den er både ljos og blid Det lysnar av dag når ho fer forbi. - Janne Karin Støylen Alle Foto: Arve Ullebø
2
01 5
FA 1 GDA G FIRDA VGS
WOMEX 2015
Kompetansedeling
2 015
VIC BCO
Foredrag, rådgjeving og nettverksbygging.
Research og kunstnarleg utviklingsarbeid
Førdefestivalen har inngått eit formelt samarbeid med Firda vidaregåande skule på Sandane. Dette samarbeidet inneber at Førdefestivalen stiller med fagdag eit par gonger i året, og elevane får høve til å delta i festivalen sitt arbeid med Bornas Verdsdagar Førde og festivalen. Administrasjonen har i 2015 hatt eit høgt nivå med deltaking på konferansar og seminar både regionalt og nasjonalt. Mellom anna har festivalen vore tilstades som innleiar eller deltakar i paneldebattar på Norges Musikkhøgskole (Rekrutteringsseminar), Norsk Publikumsutviklings årskonferanse (Familiesegmentsatsing), European Forum of Worldwide Music Festivals (Kvinnelege musikarar på festivalscener), Norsk Country treff (Sponsorarbeid), Rotary (Distrikstmøte/Talentprosjekt), Music Finland (Womex-deltaking), Rådet for folkemusikk og folkedans (Mediearbeid), Folkelarm (satsing på internasjonal marknad), Fjorkysten og SNU (reiselivssamlingar)
For å kunne utvikle gode og spennande festivalprogram og nye produksjonar, er det avgjerdande å drive grundig research og halde kontinuerleg kontakt med fagleg nettverk både nasjonalt og internasjonalt. Reiser til festivalar, konferansar, bransjetreff og andre relevante arenaer i inn- og utland er difor avgjerande for å drive eit profesjonelt og utviklande kunstnarleg arbeid. Hausten 2015 reiste styre og administrasjon til Vic og Barcelona i Spania. Målet med denne reisa var studietur til festivalen Mercat Música Viva Vic, og arbeid med rullering av festivalen sin strategiplan. Andre researchreiser dette året var Womex (Budapest), Babel Med (Frankrike), Returbesøk Talent 2014 (Peru), Bylarm (Oslo), Vossajazz (Voss).
Førdefestivalen har også hatt rådgjeving på følgjande område: Teaterfestivalen i Fjaler, Klubbscene i Førde, EM i Vektløfting i Førde, Folkelarm/FolkOrg, masterstudent arkivfag/Tromsø, Landsfestivalen i Gamaldans/Gaupne, Music Norway (Folkemusikk-eksport), Firda vgs. (kulturfaga i Sogn og Fjordane), Vestanå Teater, Sunne/Sverige, Festivalen hadde i 2015 utplassering av ein elev frå 2Medie og kommunikasjon i to veker, elev frå Firda vgd på Operasjon Dagsverk og ein hospitant under festivalen frå Valdresmusea/Jørn Hilme-festivalen. Direktøren er styreleiar i Norske Festivaler og styremedlem i Norges Musikkhøgskole. Ho er også medlem i representantskapen for Riksscenen, Jeunesses Musicales Norway og Rådet for folkemusikk og folkedans, samt i styringsgruppa for Faglag for Folkemusikkarrangørar, styringsgruppa for oppfølging av reiselivsplanen i Sogn og Fjordane og for Klubbscene i Førde.
ELEVUTPLASSERING
ÅRSMELDING 2015
33
2015 MOKURSET Foto: Ingrid Heieren
PROGRAMPRESENTASJON RÅDHUSET
DNT FJELLFIE OSLO
Publikumsutvikling Festivalen sitt føremål er å fremje kunnskap om og interesse for norsk og internasjonal folkemusikk -og dans gjennom konsertar, kurs og andre relaterte aktivitetar. Det er eit uttalt mål å nå flest mogleg med vårt tilbod, uavhengig av alder og geografisk, etnisk eller sosial tilhøyrigheit. Målretta programmering – lågterskeltilbod Førdefestivalen har eit uttalt mål om å nå breitt ut til mange publikumsgrupper, både når det gjeld alder, samfunnslag, geografi og kulturell og sosial tilhøyrigheit. Festivalen legg difor spesifikke strategiar og gjer ulike tiltak for å nå desse måla.
Heile familien på festival Førdefestivalen vil legge til rette for felles opplevingar på tvers av generasjonar. Festivalen har difor ikkje berre spesifikke arrangement retta mot barn og unge, men prøver å legge til rette for at heile familien, både vaksne og born kan få utbytte av same arrangement. Dette tek vi omsyn til m.a. når det gjeld val og tilrettelegging av arenaer, billettprispolitikk m.m. Førdefestivalen har kanskje landets rimelegaste billettprisar for born, på kr 50,- per arrangement, og ei rekke gratisarrangement, Familiedag, turaktivitetar, fri festivalfrukost m.m.
Andre lågterskeltilbod Førdefestivalen ynskjer ikkje berre å invitere til konsertar i storstova Førdehuset og andre konsertarenaer, men driv òg «oppsøkande musikkformidlingsverksemd» gjennom t.d. korte «smakebitkonsertar» på utandørsarenaer i Førde sentrum, festivalparade, open kunstutstilling utandørs m.m. Å legge store og ressurskrevande arrangement som Thang Long Water Puppetry midt i Førde sentrum skaper òg både merksemd og engasjement frå publikum vi elles ikkje ville nådd. Festivalen gjev òg eigne tilbod til publikumsgrupper vi veit er prisømfintlege, m.a. til flyktningemottaka i fylket. Her prøver vi å legge til rette i høve programmeringa, slik at desse gruppene kan få mest mogleg ut av å reise til Førde for å oppleve festivalen.
Involvering gjev eigarskap og engasjement Publikum som kan vere vanskeleg å nå gjennom generell marknadsføring, har vi positiv røynsle med å nå via direkte involvering. M.a. gjeld dette innvandrargrupper og tenåringssegmentet. Gjennom aktiv deltaking frå folk i desse gruppene gjennom dugnadsarbeid, hospitering, samarbeidstiltak m.m. ser vi at både interesse, engasjement og eigarskapskjensle for festivalen og musikken aukar, og dei sprer ordet til vener og kjende. Alle dei frivillige, sponsorar og andre samarbeidspartar er også svært viktige ambassadørar og nettverksutvidarar for festivalen.
34
ÅRSMELDING 2015
Auka kunnskap og innsikt Førdefestivalen har som eitt av sine mål å opne for ny oppleving, erkjenning og kunnskap. Vi programmerer difor ofte framståande artistar som ikkje frå før er kjende i Norge, og har fått svært mange tilbakemeldingar på at dette gjev heilt nye opplevingar og har stor verdi for publikum. Festivalen arrangerer også den årlege Førdekonferansen, ulike foredrag og «Møt artisten»-sesjonar der publikum får nærare innblikk i nokre av artistane sin musikk, deira bakgrunn og situasjon som kunstnarar.
Auka satsing på å nå publikum i nærregionen Dei siste par åra har festivalen hatt auka fokus på å nå eit større publikum i vår nærregion då vi ser at det her er eit potensiale. Dette har også bakgrunn i at overnattingskapasiteten i Førde er sprengt under festivalen, og ein måte å utvide publikumsmassen på er då å nå folk i nærregionen som ikkje treng overnatting. Dette er gjort både gjennom marknadsføringsstrategiar og ved å legge festivalarrangement i kommunane rundt Førde. I 2015 hadde festivalen arrangement i 6 kommunar: Førde, Jølster, Gaular, Florø, Fjaler og Høyanger. Publikumsundersøkinga dette året viser at vi har nådd målet om fleire publikum frå nærområda.
Programpresentasjonar Førdefestivalen presenterer programmet til mange ulike lag, organisasjonar og samarbeidspartar i forkant av festivalen. 17 presentasjonar vart gjennomført til ca 500 personar dette året. Samarbeidspartar som Sparebanken Vest, Sunnfjord Energi/Enivest, Firda, Handelhuset og Elvetorget fekk besøk av Hilde med ein engasjert presentasjon av artistane, samt lydklipp. Andre organisasjonar som Lions, Rotary og Norsksenteret fekk også besøk. Torill og Sølvi tok turen til Oslo og hadde open programpresentasjon på Riksscenen, samt at dei var innom Den Norske Turistforening og presenterte årets program. Hilde og Lene var i Bergen og hadde presentasjon på folkemusikklubben Columbi Egg i forkant av Benedicte Maurseth sin konsert der.
Samarbeidsorganisasjonar Gjennom samarbeid med andre organisasjonar får Førdefestivalen bodskapen ut i fleire kanalar, til eit publikum som gjerne har mange felles interesser og verdiar som Førdefestivalen. Den Norske Turistforening, Sogn og Fjordane Turlag, Indre Sunnfjord Turlag og Barnas Turlag Førde er nokre slike organisasjonar. Indre Sunnfjord Turlag og Barnas Turlag Førde gjennomfører også konsertarrangement saman med festivalen. Lions Førde og Førde Rotary er også organisasjonar som det er eit intensjonsamarbeid med. Rotary Førde var inne på Talent-prosjektet som vertskap dette året. Festivalen og Sogn og Fjordane Folkemusikklag samarbeider om meisterklassen på det årlege Mokurset. I samarbeid med FolkOrg tilbyr festivalen spelejobb på Førdefestivalen til vinnaren i gruppespel under Landsfestivalen i gammaldansmusikk.
SUNNFJORD ENERGI
FIRDA
SPV
Publikumsundersøking 2015 Ris og ros set vi alltid pris på, og tillet oss å dele nokre av tilbakemeldingane som gjev god inspirasjon til å jobbe vidare med neste års festival! • • • • • • • • • • • • •
Fantastiske opplevelser gjennom svært mange år. Dette året har kanskje vært ett av de aller beste og mest innholdsrike. Eg har hatt fantastiske opplevelser i år og vil særlig trekke frem kirkekonserten m/Unni Løvlid m.fl. som et overveldende høydepunkt, Møte m/Benedicte Maurseth og Knut Hamre var flott og uendelig sterkt, Rajery fra Madagaskar var kjempeflott og mye mer!!!. Festivalnatt på hotellet var kur for stive hofter!. Flott gjennomført festival med et fantastisk program og utsøkte artister. En stor opplevelse!. Flott opningskonsert! Godt jobba! Regionen treng eit slikt flott arrangement i verdsklassa og med fredsperspektivet i botn!. God inkluderingsarena. Har berre godt å seia - legg ferien til Sunnfjord i byrjinga av juli for å få med festivalen. Harpeduoen Finch og Keita er det mest fantastiske eg har høyrt! Overjordisk vakkert!. Jeg opplever at horisonten min vokser og kjenner at det er godt for sjelen:)). Jeg er veldig fornøyd med det profesjonelle arrangementet, og måten vi deltakere blir tatt imot. Det er også veldig positivt med arrangementer i nærområdet rundt Førde, og den miljøprofilen festivalen har. Spesielle ting som det Vietnamesiske dokketeateret er ekstra kjekt å oppleve - det er slikt som vi ellers aldri ville ha fått sjå. På den måten gjer Førdefestivalen oss rike på spesielle opplevingar - elles var der mange spesielle og flotte musikantar som vanleg. Stor opplevingar, svært god kvalitet, svært godt gjennomført, hyggeleg jordnær atomsfære og grepa lokal-miljø. Svært imponert over den tekniske kvaliteten på opningskonserten. Er slett ikkje spesielt opptatt av folkemusikk, men set pris på stemninga i byen og på konsertane. Veldig proft arrangement, med ein avslappa profil der alle kosa seg. God stemning og mykje smil. Eg var også frivillig, og vil gjerne vere det igjen og anbefale det til andre. Vi vart tatt godt vare på!.
Skulesamarbeid
Tilbod til innvandrar og asylsøkarar.
I 2014 starta samarbeidet med Firda vidaregåande skule, og i 2015 gjennomførte festivalen 2 fagdagar på Sandane. Elevar herfrå var også med på arrangørsida under Bornas Verdsdagar. Festivalen hadde i år ein praksiselev frå Hafstad vidaregåande skule (media og kommunikasjonslinja) som var på festivalen i 2 veker. Som nemnt over samarbeider festivalen også med skular i samband med Bornas Verdsdagar: Elevar ved Førde barneskule laga nydeleg dekor til feleverkstaden, og elevar ved Hafstad vgs. laga dekor på verkstaden joik og forteljingar.
Mangfald og integrering er viktige verdiar for Førdefestivalen. Asylmottak i Sogn og Fjordane fekk tilbod om fribillettar til laurdagskonserten på Festplassen under årets festival. Lions Førde sponsa mange av desse billettane. Førde Røde Kors får også billettgåver som busette nyttar. Festivalen samarbeider også med Førde Norsksenter om programpresentasjonar og rekruttering av frivillige blant innvandrarar. Vi har røynsle for at publikumsutvikling gjennom aktiv deltaking mot innvandrarsegmentet verkar positivt. Dette er integrering i praksis!
Barnehagesamarbeid
Reiseliv
«Morgonstund har gull i munn» var i år gratis, og var i Nærleiken barnehage og i Vieåsen barnehage avd. Tussero. Nærleiken barnehage bidrog også med dekor til Bornas Verdsdagar Førde til verkstaden Song for dei minste.
Festivalen har arbeidd målretta med å få turgrupper til festivalen. I år var det to turgrupper på festivalen, ei frå Kina med Rigmor Johnsen, og ei engelsk gruppe. På grunn av manglande overnattingskapasitet i Førde under sjølve festivalen, har Førdefestivalen inngått eit samarbeid med Fjordkysten, med sikte på å kunne pakke reiser med base andre stader enn Førde.
Barnehagar og skular i Førde og omegn får også tilsendt eige informasjonmateriell med særskilt vekt på barne- og familietilbodet i festivalprogrammet, og mange barnehagar stiller sterkt opp på lågterskeltilboda i Førde Sentrum under festivalen.
ÅRSMELDING 2015
35
FRIVILLIGFESTEN 2015 Foto: Olve Grotle
Frivillige
Kvart år er ca. 350 frivillige med på å gjere Førdefestivalen til det eventyret den er. Dei bidreg før, under og etter festivalen og skaper ei heilt fantastisk stemning og samhald. Dei gjer alt frå å rigge scener, selje billettar, køyre buss, servere mat, pynte arenaer, vere artistkontaktar og mykje anna. Alt med eit felles mål: Å legge til rette for at andre skal ha gode opplevingar, både artistar og publikum og dei frivillige. Å vere frivillig gjev eigarskap og stoltheit over kva ein får til, både som enkeltperson og saman med andre. Verdiar som samhald, fellesskap og hjelpsemd er noko av det som kjenneteiknar alle dei frivillige som er med på festivalen kvart år. Vi spurte våre frivillige kva dei synest det beste med å jobbe som frivillig på Førdefestivalen er: • - Å vere frivillig har opna ei ukjend verd for meg når det gjeld musikksjanger. Kjekt og veldig givande å bli kjent med andre musikkartar. KOSAR MEG RETT OG SLETT. • Treff mange spennande og flotte folk. • Får meir att enn ein yter! • Vere med å skape liv og røre i Førde by. • Samholdet blant oss frivillige. • Stoltheten over å få vere med å arrangere ein av verdens beste festivalar. • Fribillettane og maten. • Rausheit og sosiale samlingar for oss frivillige. • God regi ved festivalleiinga. • Vere del av noko større og positivt og trekkje kjend og ukjend HIT. • Musikken, musikken, musikken! • Total oppleving av fellesskap. • Ein god stad til å lære nye ting. • Det største er å delta i noko større! • Musikk, dans og treffe nye folk. Fantastisk stemning. • Ei indre spenning, kva får eg oppleve denne gong.
36
ÅRSMELDING 2015
Facebookmelding frå Hayden Powell 15. okt. 2015 Akkurat hjemme etter noen virkelig fine konserter med den belgiskegyptisk-britiske vokalisten Natacha Atlas. Vi har spilt konsert i en svær konsertsal i Paris og gjort en showcase på en fransk bransjefestival. Ble kjent med en gjeng med superbra musikere og ikke minst begynt å skrape på overflaten av den arabiske musikkens skattekammer av skalaer, kvarttoner og ornamenter. Rett og slett et nytt og veldig spennende prosjekt å være med på! Det morsomste er nesten hvordan det ble til - jeg stilte som artistkontakt for bandet på Førdefestivalen hvorpå bassisten i bandet så en av videoene mine på nettet.. ikke ofte jeg får spillejobber på den måten! Gleder meg nå til fortsettelsen med en masse konserter rundt om i Europa de neste ukene og fremover.
Vi takkar våre gode sponsorar og samarbeidspartar! Førdefestivalen har lang erfaring med næringslivssamarbeid, og har som mål å vere ein aktuell og langsiktig samarbeidspart. Gode samarbeidspartar i næringslivet er avgjerande for å realisere store og krevjande prosjekt, som for eksempel årets eigenproduksjonar inklusiv NRK Folkelutt og TV-produksjon av Opningskonserten, Vietnamesisk vassdokketeater, FolkJazzScena og Bornas Verdsdagar Førde.
Barnas Turlag Førde, Bary as, Bellis Blomster, Bergens Tidende, Blomsterhagen Restaurant, Bondens Marked Førde, Byggmakker Bruland, Fjordamattunet, FjordKysten, Førde Kulturskule, Førde Kyrkje, Hellenes as, Hellevang Kontorsystemer as, Hjarterommet, Jølstramuseet, Kokkenes Mesterlaug Sogn og Fjordane, Kontorsenteret, Lotteri- og stiftingstilsynet, Magne Hafstad as, Mokurset, Naustdal Dampbakeri, Norkring, Nærleiken Barnehage, Rotary Førde, Rytne Gard, Sognefjord.net, Sogn og Fjordane Kunstmuseum, Sunnfjord Museum, SNU, United World College, Vieåsen Barnehage, Øren Hotel
Organisasjon for folkemusikk og folkedans
HANDELSHUSET FØRDE
ÅRSMELDING 2015
37
Mediedekning 24
KULTUR&MEDIER
Onsdag 1. juli 2015
KLASSEKAMPEN
■Pü Førdefestivalen skal røtene til all folkemusikk stü i sentrum
KLASSEKAMPEN
KULTUR&MEDIER
â– Festivaltemaet er ÂŤverdskoplingarÂť
Ein møteplass for musikarar Førdefestivalen er ikkje lenger sü redd for ü lage lapskaus. Musikk har alltid hatt büde røter og føter, og dei este tradisjonar er ein miks.
FAKTA
Førdefestivalen: ■Internasjonal folkemusikkfes-
tival i Førde i Sogn og Fjordane, 1. til 5. juli. ■Temaet i ür er World ConneXions – verdskoplingar ■Blant høgdepunkta er Khaira Arby (Mali), Natacha Atlas (Egypt/England), Toto La Momposina (Colombia), Nomadic Voices (Sardinia og Mongolia). nordnorske felespelaren fredag, men i dagane framover handlar alt om Voice ConneXions.
FĂ˜RDEFESTIVALEN
Sareptas krukke Kvart ür møtest unge musikarar frü tre ulike land for ü skape noko saman i Førde. I 1993 var Seckou Keita frü Vest-Afrika ein av dei. I ür er han attende i Førde saman med walisiske Catrin Finch, med kora og harpe. Thelin vil om mogleg gü pü String ConneXions, eit strengemøte mellom fire ulike instrument som har vibrerande understrengar felles. Den norske hardingfela er eitt av dei. Daniela Dimitrova frü Bulgaria steppa inn i Voice ConneXions denne veka, dü Julie Fowlis melde früfall. Kor mange musikktradisjonar finst det, trass alt har ver-
Av Marit Bendz i Førde Dei kommersielle kreftene er sterke, men dei har ikkje pressa Førdefestivalen inn pü eit verdsmusikkspor, ifølgje festivalsjef Hilde Bjørkum. Festivalen er det største fleirkulturelle musikkarrangementet i Norge og Skandinavia. – Med temaet for festivalen i ür, World ConneXions, ynskjer vi ü sjü musikalsk samarbeid med ulike uttrykk pü tvers av landegrensene, seier Bjørkum. Pü Førdefestivalen skal røtene til all folkemusikk – det opphavlege, ekte og reine – stü i sentrum. Standardformuleringa til Bjørkum er at det treng ikkje bli bra musikk om ein sausar i hop genuine tradisjonar, det kan fort bli lapskaus. Likevel er ConneXions, samankopling, tema pü festivalen som i ür varer frü 1. til 5. juli. – Å snakke om brot pü tradisjonen vür vert ei kunstig problemstilling. Ideen vür har alltid vore ü skape ein møteplass for musikarar, seier Bjørkum. Møteplassen har resultert i ei visse om at samspel pü tvers og musikalske overskridingar, er det som driv folkemusikken framover. Scenene pü Førdefestivalen vert fleire ür for ür. I ür vert det konsertar pü 31 ulike scener i seks kommunar. Arrangementssjefen Sølvi Lien har stønna undervegs og bede tynt. – Ikkje fleire idear og scener no, Hilde!
Overtonar og understrengar Fredag samlar musikar Unni Løvlid fire andre folkesongarar og kontrabassisten Hükon Thelin i Førde kyrkje til Voice ConneXion, songmøte. Dei møttest første gong i gür. – Mület er at vi skal synge i lag. Vi representerer ulike sjangrar, men har dei same
da vorte lita og festivalfloraen stor. Men akafolket har ikkje vore i Noreg før. Gruppa Ndima vart etablert i 2003 som ein redningsaksjon for musikkog dansetradisjonen i Kongo, og er kjende for fleirstemt jodling. UNNI LĂ˜VLID, MUSIKAR – Urfolk framfører rituelle dansar pĂĽ ei scene framfor fleire tusen tilskodarar. Det som dei fekk tak i Arby, skulle vert ein distanse som dansen dei skjĂŚre tunga ut pĂĽ ho. og musikken ikkje er meint for. Heldigvis var ho ikkje der. Men skal ein dĂĽ lage skogsce– Ho har mange politiske ner for dei? tekstar, men syng og om hĂĽp – Vi har diskutert og samhald. Og absodet, og er samde om lutt alt kitlar i danseat det skal vi ikkje foten, fortel Bjørkum gjere, slĂĽr Bjørkum som sjølv er dansar. fast. Bluesen har sitt – Dei er like profeopphav her, frĂĽ lansjonelle som alle andet langs Niger, og er dre. Vi skal sørgje for ein av musikksjangat presentasjonen av rane som verkeleg dei vert respektfull har gĂĽtt langt og møtt Hilde Bjørkum og ta det kunstnarismange. ke uttrykket deira pĂĽ Natacha Atlas er og like stort alvor som andre sitt ein typisk representant for – kvifor i all verda skulle vi den grenseoverskridande ikkje det? songen, med egyptisk-engelske foreldre og oppvekst i Tunga i munnen Brussel. Ho har bygd musiBjørkum ynskjer ĂĽ gje ein are- kalske bruer saman med Pena til dei som ikkje sĂĽ ofte ter Gabriel og Sinnead kjem til orde, utan at dei treng O’Connor, og nyttar ofte klasĂĽ gĂĽ i ei kommersiell lei. I ĂĽr siske styrkeorkester i prosjekkjem dronninga av ørken- ta sine. I Førde har ho med seg blues, Khaira Arby, rett frĂĽ sitt eige ensemble, og kjem til Roskildefestivalen. DĂĽ isla- ĂĽ legge vekt pĂĽ den arabiske mistane erobra heimbyen delen av repertoaret sitt. hennar Timbuktu i Mali i 2012, kunngjorde dei at derkultur@klassekampen.no
ÂŤDei som er usynlege i det store mediebiletet, er ofte dei besteÂť
Onsdag 1. juli 2015
25
Tvinger Akropolis til ü godta bankkort Tom for kontanter, men ivrig etter ü besøke Akropolis? Nü blir det for første gang mulig for turister ved den historiske høyden ü betale med kort. I lange tider har folk ønsket ü kunne betale inngangsbilletten til Akropolis med bankkort, men først nü som de greske minibankene er i ferd med ü tømmes, vil det bli mulig. Hellas’ kulturdepartement insisterer pü at turister som ønsker ü se monumenter som det berømte Parthenon-tempelet ikke skal straffes for ü gü tom for kontanter i det økonomisk herjede landet. ŠNTB
Rettelse I gürsdagens sak  – Trist ü trykke i utlandet kom vi i skade for ü skrive at forfatter Astrid Nordang viser til at Norsk barnebokinstitutt hadde et møte om klimautfordringer i fjor. Det stemmer ikke. Møtet fant sted i foreningen Norske Barne- og Ungdomsbokforfattere, og det var det Nordang fortalte Klassekampen. Red.
VILLA GRANDE, BYGDĂ˜Y Huk Aveny 56, 0287 Oslo cSQLQJVWLGHU kl. 10.00 - kl. 18.00 hver dag
KOVHQWHUHW QR 7OI QU KafÊ Villa Grande ønsker besøkende og turgüere hjertelig velkommen
Den beste sommerlesningen fĂĽr du hos haugenbok.no
VINNER 2015 MĂ˜TE: Fredag samlar musikar Unni Løvlid ďŹ re andre folkesongarar og kontrabassisten HĂĽkon Thelin i Førde kyrkje til songmøte. Dei FOTO: INGVIL SKEIE LJONES representerer ulike sjangrar, men har dei same grunntonane, fortel Løvlid. grunntonane, fortel Løvlid. Det har vore krevjande ĂĽ finne songarar som jobbar sĂĽ smalt. – Dei som er usynlege i det store mediebiletet, er ofte dei beste, seier ho. Dei andre fire har aldri vore
med pü noko liknande. Løvlid lurte Thelin frü filharmonien og operaen og inn i folkemusikkverda. Han tok med seg kontrabassen, som i sin yttarste definisjon har büde overtonar og understrengar.
– Fiolinen har hatt sin periode. No er vi i kontrabassen si tid, seier han høgtideleg. Den einaste müten ü utvikle seg pü, er ü møte andre musikarar. Det har Løvlid gjort heile sitt vaksne liv. – Vi skal leite etter det som
haugenbok.no har de mest fornøyde kundene.
betyr noko. Det er alvor! Fü vekk alt rÌlet og kome til kjernen. Det er det alt handlar om. Slik som solokonserten Susanne Lundeng skal halde her. Büde ho og Thelin skulle gjerne hatt tid til ü høyre den
haugenbok.no AS - Postboks 175 - 6101 Volda - Telefon 70 07 45 00 – epost@haugenbok.no - www.haugenbok.no
2015 vil stü som eit merkeür for samarbeidet mellom Førdefestivalen og NRK/NRK Sogn og Fjordane. Alt tidleg i planlegginga av festivalen kom det signal om at NRK var interesserte i ü sende meir frü festivalen pü TV. Resultatet vart eit 44 minuttar langt redigert opptak av opningskonserten World ConneXions, som gjekk i beste sendetid pü NRK1 laurdag 4. juli. Mest sette TV-program laurdag 4. juli Programmet frü opningskonserten pü Førdefestivalen hadde 181.000 sjüarar i snitt laurdag kveld pü NRK1. Marknadsandelen var 25,7 prosent. Dermed vart programmet det mest sette pü norsk fjernsyn i det aktuelle tidsrommet. Det var kjempeflott sommarver i store deler av landet, og det faktum at folkemusikk er ein smal musikksjanger, gjer at vi mü seie oss godt nøgde med dette talet. Etter ein liten dropp i starten, heldt sjüartalet seg nokolunde jamt gjennom programmet. Det betyr at dei som vart sitjande likte det dei süg. (Roy Raasholm Fauske, NRK Sogn og Fjordane) NRK Sogn og Fjordane arrangerte ogsü for første gong Folkelutt under festivalen. Gratiskonserten pü Torgscena med folkemusikarar frü Sogn og Fjordane, vart send direkte pü radio og nett-TV. Ogsü i ür kom festivalen pü ei eksklusiv internasjonal festivalliste. Denne gongen var det National Geographic Travel som publiserte si topp-sju liste over beste europeiske musikkfestivalar; med Førdefestivalen som nummer to, bak Roskildefestivalen i Danmark.
38
Ă…RSMELDING 2015
Generelt sett gjekk medieomtalen for festivalen gjekk noko ned samanlikna med jubileumsüret 2014, men TV-overføringa pü NRK1 gjorde likevel at vi nüdde breitt ut. Den beste effekten vi kan hüpe pü frü dette, er at programmet har overtydd mange om ü reise til Førde og oppleve festivalen, samt at NRK sjølvsagt ønskjer ü sende frü festivalen ogsü i framtida. Pü førehand vart festivalen omtala m a i Klassekampen , Bergens Tidende, Dag og Tid, Valdres, Gudbrandsdølen, Sunnmørsposten, Firda Tidend, Firdaposten og ikkje minst i Firda som hadde fleire saker inn mot festivalen. I ür utmerka Firda seg med si dekking av festivalen, og hadde fleire siders oppslag kvar dag under festivalen. I tillegg til TV-overføringa pü NRK1, hadde Vestlandsrevyen direkteinnslag rett før opningskonserten, og dette innslaget vart ogsü sendt i Dagsrevyen. Pü radiofronten var NRK P2 tilbake igjen i Førde med direktesendingar og opptak av konsertar som skulle sendast pü seinsommaren, hausten. I tillegg var NRK Sogn og Fjordane pü, og gjorde büde førehandssaker og direktesending undervegs. Dei laga ogsü bak scena-reportasjar til nrk.no i samband med TV-produksjonen. Nür det gjeld norsk presse hadde festivalen 39 akkrediterte journalistar og fotografar. Her utgjer NRK-delegasjonen (radio og TV) ein stor del, saman med lokalavisa Firda. Dag og Tid og Ballade.no hadde eigen journalist til stades, medan Klassekampen og Folkemusikk brukte frilansar. I tillegg akkrediterte festivalen 8 eigne fotografar og videofotografar, og 10 medarbeidarar i marknadsgruppa som leverer innhald til heimeside og sosiale medier.
8
kultur
Firda
Måndag 6. juli 2015
EkspErimEnt: Songarane prøvde seg på litt av kvart, mykje av det vakkert. Foto: HEidi HattEstEin
Fuktig: Fredag la det seg tjukk tåke og lufta vart full Foto: david BowEn av små dropar. Inga hindring.
Firda
kEltisk sving: Fleire sleppte seg lause og dansa då karane frå Shetland spela opp. Foto: david BowEn
Kultur
Måndag 6. juli 2015
intensitet: Noreum Machi kombinerer perkusjon, Foto: arve ullebø folkesong og folkedans.
Festivalnatt: Den populære festivalnatta enda
med dans i år også.
Foto: arve ullebø
9
galla: Ndima var mellom artistane som fekk Foto: arve ullebø underhalde gallagjestene.
Direktesendt vellykka kulturkrasj
FørdE: Verda kjem ikkje berre til Førde. Internasjonal presse sender også Førde ut til millionar av sjåarar.
– Når vi kan ta med pressa på Hafstadfjellet i slikt vêr er det fantastisk. Utanlandsk presse er heilt frå seg, seier Bjørkum.
– likar at det går gale
I år var tema for festivalen møte og krysningar. Under opningskonserten introduserte konferansier Sigrid Moldestad dei fem songarane i eksperimentet «Vocal ConneXions» med å seie at dei som stod bak «likar når det går gale». Men det gjekk slett ikkje gale. Faktisk er konserten i kyrkja eit Festivaldirektør Hilde Bjørkum av Bjørkum sine absolutte høgdukkar opp til avtalt tid. Rett depunkt. – Det var veldig fint og røranfrå konsert med Otava Yo og de. Det handlar klar for å summykje om promere opp årets sessen. Om det festival. Men går gale der, nei. Du kan sjå veks ein og tar endringa i angrep. siktet hennar. Eit anna høgDet lyser lang depunkt for fesveg at ho må inn tivaldirektøren att og få med var Kathak – seg siste numFlamenco. Lomer med russiskalet vart overke folketonar, fylt, men Bjørorkestrert slik at kum ville ha arkven som helst rangementet i vil danse. ein liten sal for å – Kom! Eg sy- nøgd: Hilde Bjørkum, komme tett på, nest det er så direktør i Førdefestivalen. kjekt. Her samFoto: astrid i. solHEim og det gjorde dei. lar vi fleire hun– Det var veldig sterkt. dre inne i finvêret på ein søndag. Og alle dansar saman, seier ho opprømt og opnar døra til truleg færre enn i fjor lokalet. Fleire av konsertane i dei små Der inne er det verkeleg lokala vart selde ut og det har framleis full fest. Endå eit døme vore mykje folk i gatene. Bjørpå eit vellykka møte mellom kum trur difor det har vore eit kulturar: – Det å få folk til å godt år, men endeleg svar får komme på noko dei ikkje veit ho ikkje før på tysdag, når alt er kva er, og gje dei nye opplevin- talt opp. Men truleg er det færgar, det er det som gir meg re gjester enn i fjor, då var det energi, seier Bjørkum. jubileumsår. Kvart år hentar festivalen arEr heilt frå seg tistar som er relativt lite kjende, Fransk TV har vore til stades og ofte får dei ein oppsving i pounder heile festivalen. Dei har pularitet, meiner Bjørkum. Judokumentert ei rekke konser- bileumsåret var difor eit spesitar og reisa si til Førde. Pro- elt stort trekkplaster, når gamle grammet skal ifølge Bjørkum artistar kom attende. – Men vi kan ikkje ha gjensendast i fleire fransktalande land, og dei forsøker også å sel- synsglede kvart år, vi må finne nye ting. je det til spansktalande. Og nye ting skal ho finne. Det Spansktalande har allereie fått høyre mykje, om dei vil. For er allereie planar om å reise til spansk radio har sendt direkte Canada, Budapest og kanskje til over 62 millionar lyttarar. I Australia. tillegg har mellom anna BBC sjå bilde på Firda.no vore på plass i Førde.
Frode Grimelid
frode.grimelid@firda.no 91615460
Førdefestivalen
Klar: Nokre siste førebuingar før festivalopptoget 2015 er klart for avgang.
møtE: Folkehavet og andre artistar blir foreviga under opptoget laurdag.
kultur 10
kultur
tips oss!
57 83 33 33
Firda
Torsdag 5. februar 2015
Har du tips eller idear om lokale kultursaker vi bør ta tak i? Kontakt oss på telefon, e-post, Facebook, Twitter eller Instagram. Sjå kalender på Det skjer-sidene og på firda.no. Legg inn dine arrangement på firda.no/detskjer. E-post: redaksjon@firda.no SMS/MMS: fitips til 2005
adresser på nett: Send inn video: firda.no/lesarvideo Facebook: facebook.com/ firdamedia Twitter: @firdamedia Instagram: @firdamedia
FolKehav: Toget gjekk frå Førdehuset til Elvetorget. Folk stimla til rundt vegane og følgde etter frå start til slutt. Ved Elvetorget var det full aktivitet med konsert og sal av mat.
allE Foto: FrodE grimElid
Firda
kultur
Torsdag 5. februar 2015
tid For ukM
11
Styve på heiMebane
Hundrevis deltek
«Musikk e komme for å bli»
kultur: I løpet av februar vil dei fleste kommunar arrangere UKM. Berre i Sogn og Fjordane er det hundrevis av deltakarar. Dei fleste har frist for påmelding om lag to veker før arrangementet. Arrangementa går føre seg frå rundt 10. februar til første helga i mars. Flora og Førde/Naustdal har begge arrangement 7. mars, Askvoll, Gaular og Fjaler har fellesarrangement i Gaularhallen 28. februar. Då er det også arrangement i Gloppen. Meir info på ukm.no.
kultur: Kommande fredag kjem Gisle Børge Styve og Heine Totland til Førde med framsyninga: «Musikk e komme for å bli». Her er musikk og humor i høgsetet. Etter framsyninga dei hadde i Bergen i november, sa Gisle Børge Styve, frå Førde, at i botnen av alt han gjer ligg kjærleiken til musikken. – Den kjærleiken er noko dei fleste har, og det er bodskapen i framsyninga, seier Styve.
At han vil hauste litt ekstra applaus på heimebane i Førdehuset er det lite tvil om. I framsyninga er det fleire gonger, rett nok med eit glimt i augnekroken, vist til at Styve kjem frå Førde. Mellom anna når han i showet snakkar om det grenselause, og syng «afrikansk». Då slår han seg på brystet og seier: – Eg vaks opp på misjonsmarkene i Førde, og lærte meg afrikanske songar, som eg til ei viss grad hugsar.
syner Syner fram likskap i kontrastar
Førde: Årets Førdefestival skal vise fram fellestrekka i musikk og dans frå ulike kulturar. No avslører dei fleire artistar.
saman med Julie Fowlis (Skottland), Annie Ebrel (Frankrike), Gergana Dimtrova (Bulgaria) og Grete Pedersen. I prosjektet «String ConneXion» vil fire meisterutøvarar på strykeinstrument, Gro Marie Svidal, Emilia Amper (SE), Murad ali Khan (India) og Peyo eline kirkebø eline.kirkebo@firda.no Peev (Bulgaria), spele saman 413 50 350 for første gong – Med fire topputøvarar og «World ConneXions» blir tema- over 80 strengar i vibrasjon, blir et for årets Førdefestival, og dette eit formidabelt meistermeininga med dette er ifølge møte med store klangopplevinfestivaldirektør Hilde Bjørkum gar i vente, trur Bjørkum. Ho meiner festivalen med å få fram likskapar og samanhengane mellom musikk-, song årets tema vil skilje seg ut. Ofte og dansetradisjonar i ulike kul- får ein eit litt fragmentert møte med ulike artisturar. Ho meitar, mens årets ner publikum tema legg vekt vil merke godt på å sette dei saat dette vil vere man på nye eit tydeleg gjenspennande nomgåande måtar, og vise tema for festivaein samanheng len. mellom dei. nye produkBjørkum trekk sjonar og fram at det er viktig for FørdeI nye konsertfestivalen å produksjonar ikkje berre gå etvil festivalen ter «kjendisartisette saman ulistar», men å tilke artistar og Gler seG: Hilde Bjørkum by heilt nye vise fram dei har, tradisjonen tru, store opplevingar likskapane som forventingar til festivalen. som ein gjerne finnast mellom dei, trass i svært forskjellige ikkje finn på andre festivalar. – Vi vil jo ikkje ha det som alle kulturar. – Eg trur folk er opne og nys- andre har. Festivalen avslører også at gjerrige på å oppdage nye samanhengar som ein ikkje har plateaktuelle Linda Gytri Trio sett før, og det er det vi vil for- er blant årets artistar. Det er midle gjennom desse produk- også Catrin Finch og Seckou Keita (UK/Mali), Cuncordu e sjonane, seier Bjørkum. Samstundes som festivalen Tenore de Orosei (Italia), Danú no avslører årets tema, avslører (Irland), Fiddlers’ Bid (Shetland dei også namna på dei første te- og Tsogtgerel og Ganzoring maartistane. Blant desse er det (Mongolia). både lokale og internasjonale artistar, som i sommar vil møt- lokale innslag ast for å spele saman for første Trass mange store internasjogong. nale artistar, innrømmer BjørUnni Løvlid står i spissen for kum at ho synest det er veldig prosjektet «Vocal ConneXions», stas at dei i år og har dei lokale der ho mellom anna skal spele artistane Unni Løvlid og Gro Marie Svidal med på programGARASJEPORTER met. Vinterkupp! – Det er kjekt at vi har så dykInntil tige folk her lokalt, og som no skal stå på scena saman med store internasjonale namn, seiRing oss på er Bjørkum, som tradisjonen tlf: 911 50 200 tru gler seg stort til årets Førdewww.fasadeprodukter.no festival.
måndag
indiSk: Murad ali Khan på sarangi er blant årets internasjonale artistar.
06.07
Har du hugsa målaravlesing? ● ● ●
Ring gratis 800 84 844 Mi side: www.sunnfjordenerginett.no SMS: SENM målarstand til 26166
firda.no
N r . 1 52 ■ V ek e 28 201 5 ■ L au s s a L k r 30,- ■ 98. å rg a N g
eitt av tjue barn veks opp fattige
Fleire Fattige: «Ferie for alle» auka i løpet av tre år tilbodet frå 100 til 280 plassar på familieleir. Likevel klarar dei ikkje halde tritt med auken av barnefamiliar som strever med å dekke utgiftene til ferie i sommar. I år har pågangen vore større enn nokon gong, og fleire står på venteliste. Side 4
Slik får utlandet sjå Sunnfjord
–30%
klar For Festival: Linda Gytri Trio er ein av temagjestane til årets Førdefestival som 1.–5. juli vert
arrangert for 26. gong.
Foto: oddleiv apneseth
SvenSk: Emile Amper speler det tradisjonelle svenske strykeinstrumentet nøkkelharpe.
uk/Mali: Bjørgum meiner Catrin Finch og Foto: andy Morgan Seckou Keita er eit musst.
internaSjonal merkSemd: Fransk TV har vore til stades under heile Førdefestivalen. Spansk radio sender direkte til over 62 millionar lyttarar. ● jølSter maraton
● em i motBakkeløp
Side 6–9
SOLSKJERMING GARASJEPORTER VINDUSSPROSSER
SOMMERKUPP!
Fra
–10-30%
Bidrog til nok ein maraton-fest
Marius Vedvik var som vanleg i sentrum då Jølster Maraton på nytt sette deltakarrekord. Side 12–13
eli anne (23) tok sølv i em
Jølster-jenta Eli Anne Dvergsdal overraska seg sjølv og alle andre då ho sprang inn til EM-sølv i motbakkeløp. Side 13
ÅRSMELDING 2015
39
Ove Veberg tlf: 908 67 031 eller ring sentralbordet tlf: 911 50 200 www.fasadeprodukter.no
18
MELDINGAR
DAG OG TID FREDAG 10. JULI 2015
DAG OG TID FREDAG 10. JULI 2015
FESTIVALBREV FRÅ FØRDE JAN H. LANDRO
«Resultatet står for meg som sjølve høgdepunktet under festivalen.»
Jan H. Landro om konserten med fem folkesongarar frå fem land
janh@landro.bergen.no
Strengevelklang Harper ii fullenda fullenda samklang. samklang. Harper KONSERT
på å føra, kommuniserer med små nikk og smil medan dei gjev kvarandre rom til å improvisera. Klangleg synest skilnaden mellom instrumenta å vera liten, men koraen har ikkje heilt det same registret som harpa. Stille alvor vekslar med humor og rytmisk overskot. Suverent samspelte, trygge på kvarandre og båe like virtuose, meistrar dei leikent det store rommet av moglege uttrykk som instrumenta deira har. Ikkje berre musikalsk, men også språkleg kombinerer dei. Som i avslutninga, ein elegi over ein dal i Wales som vart lagd under vatn. På walisisk resiterte Catrin Finch teksten til det vakre, stillferdige musikkstykket, medan Keita song på mandinka, språket hans. Den rolege, meditative musikken var tilsynelatande heilt fri for protest, berre fylt av vemod.
CATRIN FINCH OG SECKOU KEITA SAMDANS: Indiske Manuha Shankar og spanske Pilar Astola møttest på dansegolvet. Foto: Heidi Hattestein
Mellom overtonar og undertonar KOMMENTAR
D
et er på Førde Internasjo nale Folkemusikkfestival du merkar kor lita verda er, kor vid den globale musikk slektskapen er, og at eit og anna vi kjenner som heilnorsk kanskje har opphavet sitt fleire tusen kilometer borte. Under slagordet World Connexions presenterte festi valen tre eigenproduksjonar, som utgjorde rammeverket for pro grammet: konsertar og framsy ningar der likskapen i det tilsyne latande ulike og dei store saman hengane vart gjorde tydelege. GLOBAL HARMONI Når meir enn åtti strenger frå fire musikarar kling i global har moni, får publikum sannkjenna at det slett ikkje berre er har dingfela som har understren ger. Det var òg påfallande kor fint svensk nyckelharpa (Emilia Amper), indisk sarangi (Murad ali Khan), bulgarsk gadulka (Peyo Peev) og norsk harding fele (Gro Marie Svidal) tala med kvarandre. Ei ny klangverd opna seg og synte at dei fire instru menta har meir enn understren gene sams. Diverre tok presen tasjonsspel av dei ulike instru menta altfor mykje av tida, på kostnad av samspelet. Til gjengjeld stod fellesskapen i høgsetet då fem eminente voka listar sytte for eit høgst uvanleg tradisjonsmøte i Førdekyrkja. Eller då harpetonar frå Wales vart vovne saman med afrikan ske, og verda med eitt vart lita og harmonisk. For ikkje å snakka om fleirstemde tenorar frå fjella på Sardinia i samsong med mon golsk overtonesong. I slike stun der er det uråd å tenkja nasjonal kultur, då ser ein berre kva store kunstnarar kan skapa saman. Slik òg på dansescena. Kven tenkjer vel på at indisk dans skulle ha slektsrøter med noko så fjernt og fyrig som spansk fla menco? Men stjernedansarane Mahua Shankar og Pilar Astola demonstrerte at nordindisk kat hak og flamenco frå SørSpania kan møtast på meiningsfullt vis. Slike sameiningsfreistnader kan
verta forserte, især når tida til å øve saman er kort, men dei to dansarane synte forbløffande mange likskapar – i utstuderte armrørsler, rotasjonar, klapping og stepping. Den eine med step peskor som knalla i golvet, den andre berrføtt trampande i om lag same tempo. Mange einskildframførin gar av høg klasse gjorde òg inntrykk. Polske Janusz Prusi nowski Kompania, assistert av Janusz Olejnieczak på piano, fekk på beste musikalske og pedagogiske vis fram kvar landsmannen Frédéric Chopin henta masurkaene sine frå. Og då dei spela den velkjende polo nesen hans, lokka dei minst halve salen ut på golvet. Dei norske innslaga stod ikkje attende for dei langvegs farande. Linda Gytri med trekk spelet sitt, godt stødd av Timo Alakotila på piano og bassisten Anders Bitustøyl, har som ambi sjon å spreia solskin og glede. Og gjer det til gagns. Heile tida med melodiøse, stemningsfulle komposisjonar i fine arrange ment. Og Susanne Lundeng er stadig det same fyrverkeriet, der ho frå første stund med smit tande energi tek scena i eige. Dansegruppa Frikar hadde urpremiere på ei ny framsy ning. Ho synte ei meir folke dansorientert side av desse fri dansarane, med tonefølgje på hardingfele av Andris Hemsing. Det akrobatiske var langt på veg borte, men det dei sat att med, var strengt teke ikkje nok til å fylle ei timelang framsyning. TØYGDE GRENSER I fem dagar var Førde eit musi kalsk, vokalt og kulturelt veg kryss, der sjangrar og geogra fiske grenser vart tøygde, og tonefusjonar oppstod som aldri før har vore høyrde. I år har National Geographic sett Førdefestivalen på lista over dei sju beste musikkfestivalane i Europa. Det er lett å forstå og vanskeleg å argumentera mot. Også etter 2015utgåva. JAN H. LANDRO
FØRDEHUSET
At ulike musikktradisjonar, ulike instrument og ulike kulturar møtest, er kvardag på Førdefestivalen. Men med Catrin Finch og Seckou Keita skjer det musikalske møtet på eit nesten sfærisk plan. Saman skaper dei vellydsstunder som stemmer sinnet til ro. Ho er walisisk og spe lar klassisk harpe, nærast eit nasjonalinstrument i heimlan det hennar. Han er frå Senegal og trakterer kora, den vest afrikanske varianten av harpe. Saman og kvar for seg top par dei verdsmusikklistene. Ho har, bokstavleg tala, fleire strenger å spela på enn han, men saman skaper dei ein sjel dan klangrikdom. Konserten deira var ein stu die i samspel og musikalsk utveksling. Det er ikkje skrive
SAMSPEL: Godt humør og overskot prega musiseringa til Seckou Keita og Catrin Finch. Foto: Geir Birkeland
mange harpekonsertar innan for kunstmusikken. Men det finst mykje anna, både i Wales, Senegal og Mali. På program met står melodiøse, folkelege tonar i ulike taktartar og frå to verdsdelar som musikalsk kan skje ikkje skulle ha så mykje å
samtala om. Så syner det seg at trass i ulike karakterdrag og spelestilar finn dei to solo utøvarane saman i saumlaust spel – fusion av beste merke. Dei hentar melodiar frå båe kulturar og lèt instru menta smelte saman, vekslar
JAN H. LANDRO Jan H. Landro er journalist og fast skribent i Dag og Tid.
Ei himmelsk blanding KONSERT
FØRDE KYRKJE
Fem folkesongarar frå fem land. Ei gruppe sett saman av Unni Løvlid, kvinner som kvar og ei har store namn i folkemusikk verda. Framfor den barokke altartavla i Førde kyrkje møtest dei for å skapa noko nytt, men bygd på tradisjonane dei ber med seg. Resultatet står for meg som sjølve høgdepunktet under festi valen. For utøvarane må dette ha vore eit kulturmøte av heilt sær eigen karakter, der dei måtte gå inn i nye musikalske roller. Dei fem får det framande til å verka nært. Gergana Dimitrova opnar med ein tradisjonell bul garsk song, men alt i dette num meret vert anna materiale blanda inn, og slik er tonen sett for heile konserten. Somme tider må vel songarane ha kjent seg på tunn is, men dei lét seg ikkje merka
med det. Eit vakkert døme på den grenseoverskridande songen var der Annie Ebrel byrjar på ein folketone frå Bretagne, så følgjer dei andre på med ein del av Troll kjerringslåtten, frå heksedansen på toppen av Hornelen. Unni Løvlid fornektar ikkje det nordfjordske opphavet sitt. I ein Maria Magdalenasong frå Bretagne flettar ho inn ein salme frå Selje, slik ho også lèt ein annan, rolegare salme frå Selje liggja under medan Annie Ebrel og Ulla Pirttijärvi syng kvar sine sjølvstendige melodiar med same skala. Effekten er slåande. Så gjev Løvlid honndølvari anten av den mest nytta folke songen i Europa, «La Folia». Frå denne korte framføringa er over gangen brå til det eg vil kalla arti kulasjonar. Med utgangspunkt i lydar frå joiken, byggjer dei fem songarane ein komposisjon med innslag av alt frå fuglekvitter og plystring til ulike gutturale lydar. Ein slags manifestasjon av kva den kvinnelege røysta kan få fram av lyd. Seinare i konserten følgde dei opp med improviserte lydkulis sar, bygd ut frå ein ulvejoik. Men
Etter kring 90 festivalarrangement på 31 arenaer i seks kommunar kan Førdefestivalen notera seg om lag same publikumstal som i fjor – 28.000 besøkjande alt i alt. Desse har fått med seg kring 300 artistar frå 30 land. Kor mange billettar som er selde, finst det førebels ikkje tal på. I tropevarmen har store gratisarrangement som festivalfrukost, parade og gratiskonsertar på Elvetorget trekt meir folk enn på lenge. Men også svært mange konsertar har vore utselde gjennom heile festivalen. Kan henda var det ein kombinasjon av godvêr og festivaltrøyttleik som gjorde at oppslutninga ikkje var like høg den siste dagen. Likevel var det lett å sjå at festivalen i stor grad prega bygdebyen ved elva Jølstra.
Sommarnatt på Jølster Kvart år er det idylliske Jølstramuseet på Vassenden arena for svært omtykte, nattlege musikkmøte. I dei intime lokala i tre av museumsbygga var det konsertar frå klokka 23 til eit par timar inn i morgondagen. Dei ivrigaste konsertgjengarane kunne få med seg halvtimes smakebetar av festivalprogrammet medan dei vandra frå museumsstove til museumsstove – eller berre heldt seg i same stova og lét musikarane koma til seg. Dei tre stovene var fulle til kvar ei tid, likevel aula det av folk mellom husa, på den fyrste verkeleg minneverdige sommarkvelden på Vestlandet i år. Sal av mat og drykk gjekk i eitt, bålet flamma, og drøset tok aldri slutt. Betre festivalstemning kan knapt tenkjast. Det var berre Astrup-en som mangla.
Kanskje er ho inga verdsstjerne enno, men svenske Ulrika Bodén (40) har kvalitetar som fleire burde verta merksame på. Med ei røyst så naken og rein at det er uråd ikkje å la seg gripe, tolkar ho folkesongane til heimlandet, især dei frå Ångermansland. Stillfarande og smålåten i måten ho opptrer på, men uendeleg vakkert syng ho om kjærleik og svik, død og sorg – men også om muntrare tema. Dessutan har ho eit fint salmerepertoar, som ho ber fram til eige akkompagnement av nyckelharpa. Då ho song på Jøl- Ulrika Bodén syng uendeleg stramuseet, var det fleire som vart så vakkert. Foto: Førdefestivalen gripne at dei følgde etter henne frå stove til stove. Ho opptrer også med trioen Ahlberg, Ek & Roswall, men då er repertoaret meir rocka og farga av at denne trioen dyrkar alt frå barokk til pop. SAMSONG:Utøvarane UtøvaraneUnni UnniLøvlid Løvlidhadde haddesamla samlakring kringseg, seg,skapte skaptesongmagi songmagii iFørde Førdekyrkje. kyrkje. Foto: Foto:Alf AlfVidar VidarSnæla Snæla SAMSONG:
før den tid hadde dei mellom anna gjort kviskring til musikk, ved at kvar av dei kviskra eitt vers frå den same songen. Ulike tekstar, men nokolunde same innhald i kombinasjon. Då dei runda av med noko så tradisjonelt som ein gavott, var heller ikkje det beinveges. Her improviserte kvar ut frå sin eigen tradisjon. Og det lét stor felt. Utøvarane nyttar heile kyr
kjerommet og oppnår slik spesielle klangeffektar. Saman utforskar utøvarane den europeiske folkesongtradisjonen, og somme tider utfordrar dei han. Det må ha vore svært krevjande for dei fem songarane, som stadig måtte improvisera, som måtte nytta røysta på nye måtar og som hadde hatt minimalt med prøvetid på dette eksperimentet. JAN H. LANDRO
38 //
12/4/2015
Gode publikumstal
Hugsvalande
Ein slik konsert har aldri vore høyrt i ei kyrkje før. ANNIE EBREL (BRETAGNE), GERGANA DIMITROVA (BULGARIA), ULLA PIRTTIJÄRVI (FINLAND), JULIE FOWLES (SKOTTLAND) OG UNNI LØVLID (NOREG)
Publikum strøymde til utandørsarrangementet i finvêret. Foto: Arve Ullebø
Trommer i alle fasongar Det er vel ikkje heilt rett å seie at Førdefestivalen slo på stortromma i år, for nett det instrumentet var knapt å høyra. Men ulike handtrommer, derimot, og menn som trakterte dei med virtuositet, møtte me på ei rad arenaer. Forma og storleiken kunne variere, namna likeså – tablas, zarb, daulaki, dhol, bongotromme eller kva det no kunne vera. Men indiske, marokkanske, angolanske, egyptiske, armenske og ymse andre fingrar fauk over trommeskinnet med slik fart og presisjon at ein berre måtte gje seg over. Den fingerteknikken desse perkusjonistane demonstrerte, gjer det lett å sidestilla dei med dei fleste andre topputøvarane på festivalen. Sjeldan får ein oppleva så mykje glitrande fingerferdigheit på ein gong.
BERGENS TIDENDE FREDAG 3. JULI 2015
BERGENS TIDENDE FREDAG 3. JULI 2015
theartsdesk at Førdefestivalen: Music and the midnight sun
FOLK: BT bringer gjerne minneord KONTAKT: E-post: folk@bt.no eller RUNDE DAGER: Dersom du har run navnet ditt på listen, kan du reserv
PÅL ENGESÆTER, folk@bt.no ANNE-GRETHE DAHL, byen@bt.no
DAGENS NAVN André og Andrea navnedag i dag.
har
VI GIFTER OSS Ida
Emilie
Hegdal
og
Håkon-Filip Johnson Published on The Arts Desk (http://www.theartsdesk.com) gifter seg lørdag 4. juli kl. 14.00 i Storetveit kirke.
Helge Indrelid, 5745 Aurland Arvid Johan Johannessen, 5135 Flaktveit Rolf Arne Kaland, 5035 Bergen Kirsten Astrid Kleppe, 5307 Ask Ottar Kvame, 6817 Naustdal Kjell Åge Kvamme, 5725 Vaksdal Antonette Langeland, 5363 Ågotnes Vigdis Reidun Berge Midttun, 5229 Kalandseidet Eivind Molland, 5986 Hosteland Marit Kristin Regin, 5099 Bergen Per Johan WalbeckSørensen, 5178 Loddefjord
theartsdesk at Førdefestivalen: Music and the midnight sun JUBILANTER
101 Vidar J Eide,
5620 Tørvikbygd Gathering of world and folk musicians in Norway's fjord country. Plus sketches by the writer
by Tim Cumming [1]Sunday, 12 July 2015
90
Ole Nilsen Midtveit, 5380 Tælavåg
60
Astri Andresen, 5022 Bergen Gunnlaug Binningsbø, 5911 Alversund Anne Elisabeth Enes, Ænes
John Heine Fadnes, 5416 Stord The first thing that strikes you at 3am is the light, that strange disembodied glow of Norway’s Steinar Gjerde, 6995 Kyrkjebø midsummer midnight sun casting its rays over a landscape soaked in fantasy proportions – Øystein Grov, 5200 Os Johannes Haukanes, sheer glacial drops of greenstone, sweetwater fjords cutting deep into the land, the forests 5153 Bønes Nils Johannes Haukanes, of spruce and pine desending from steep mountainous peaks to the meadow grasses of the 5153 Bønes Ragnhild Slettemark, Morten Jacobsen, Nesttun valley below.
80 5265 Ytre Arna Arne Botolf Sørli,
Odd Inge Jordal, 5244 Fana Åse Jørgensen, 5652 Årland
5413 Huglo Kari Kolltveit, 5750 Odda My route to Førde and its 28th annual festival of world and folk music started on a speedy Peter Kubon, 5943 Austrheim Jørn Kvamme, 5303 Follese cruiser, leaving on the dot at 8am from Bergen for the island of Krakhella. From there, a Liv Marifjæren, 5212 Søfteland postal boat wove its hem through the Solund islands, the westernmost part of Norway, and Tone Moe, 5243 Fana Gro Heidi Myking, 5179 Godvik set in a landandseascape (see gallery overleaf) upon which myths and sagas sleep and Ottar Kjell Nygård, Paradis Ewa Poetschke, 5238 Rådal rise fitfully, scattered across a sea that flows dark and swollen towards Shetland. The Atle Reidar Eide, Egil Seilen, 5282 Lonevåg 5281 Valestrandsfossen Vivi-Ann Hals Solheim, archipelago’s mix of gargantuan conglomerate and greenstone is the result of millenniaold Erik Johannesson Haukaas, 5260 Indre Arna geophysical forces that were once retold as the workings of Norse gods. Now we know it to 5006 Bergen Marit Lisbeth Åsen Støve, Marit Synnøve Bråthen 5363 Ågotnes be glaciation and tectonic shift doing its work while our early human forebears were mixing Hollund, 5427 Urangsvåg Ingrid Urdal, 5081 Bergen Elin Helene Holm, Magne Birger Vik, 5357 Fjell ochre pigments in the caves of southern Europe, parting from the herd to leave us their 5176 Loddefjord Tor Vindheim, 5261 Indre Arna Leon Haaland, 5114 Tertnes Ragna Volden, Herøysundet tracks.
70
It looks like the most beautiful island on Earth
Einar Eliassen Wahlberg, 5005 Bergen Tor Aarseth, 5096 Bergen
50
KILDE: BERGEN OG OMLAND HAVNEVESEN
PS
DESSVERRE ER sommerværet vi hadde i
aldri slutter å snakke om, slik som sommeren 1997 og i sin tid sommeren 1947.
ustabil ifølge meteorologen. Noen få dager med fint vær, etterfulgt av mange dager med dårlig vær er visst normen. Fagerlid råder folk til å slippe alt de har
mer, får vi ta Fagerlid på ordet og utnytte de fine dagene som dukker opp innimellom til det fulle. 16 grader i vannet sier du? Vi bader. Det er jo sol!
fjor overhodet ikke representativt for Jeg lurer på hvilken sommer som blir Gliding towards the long wooden jetty of Svanøy, crystal clear waters below, verdant forests den typiske, norske sommeren. Det be- den neste i legendeklubben. Det blir i rising above to a snowline of expressive peaks, it looks like the most beautiful island on kreftet meteorolog Geir Ottar Fagerlid alle fall ikke 2015. da jeg intervjuet ham om sommerværet Earth. The sun is out, the air is warm and the wind is still. The intensity of light here takes the tirsdag. En typisk norsk sommer er MENS VI VENTER på neste drømmesom-
40
ÅRSMELDING 2015
Sol
Mic ha
maps4ne
HAVNEN
TOLLBODKAI: «KV Svalbard» fra kysten kl. 07.00, retur kl. 13. BRADBENKEN 2: «Mathilde» fra kysten kl. 08.00, retur mandag 6. juli kl. 12.00. JEKTEVIKSTERMINALEN: «Bergensfjord» fra Hirtshals kl. 12.30, retur kl. 13.30. «Sea Cargo Express» fra Trondheim kl. 15.00, til Aberdeen kl. 18.00. «Trans Carrier» fra Rotterdam kl. 19., til Haugesund kl. 21. HURTIGRUTEKAIEN: «Nordlys» fra Kirkenes kl. 14.30, retur kl. 20.00. FESTNINGSKAI 4: «Antares III» (107 brt) fra Geiranger kl. 18.00. Cruiseanløp: DOKKESKJÆRSKAIEN: «Mein Schiff 1» (76.998 brt) fra Hamburg kl. 08., til Geiranger kl. 17. BONTELABO 2: «Azores» (16.144 brt) fra Geiranger kl. 11.00, til Helsinki kl. 18.00.
The same reddish ochre is the pigment used to pick out the rock art overlooking the sea and MARIT FOSSO «DENNE SOMMEREN kommer vi til å snakke om i mange år fremover», husker jeg at marit.fosso@bt.no the sweetwaters of Høydalsfjord at Ausevik and its openair gallery of stoneetched jeg sa til vennene mine i fjor. Allerede labyrinths, sun wheels and deer figures – often depicted heavily pregnant and with a dense nå har vi begynt å mimre om fjorårets magiske sommer. Når man går til jobb i hendene og nyte når det først kommer inner geometry of lines, like plots on a map whose scale and purpose remains unknown. i midten av juni og det er regn og syv et par dager med godvær. grader, dreier tankene fort inn på bedre Reindeer run wild in the northern realms of this long slim land, but on Swan Island they are tider. «Også sommeren i fjor som var så SOMMEREN 2014 kommer til å bli stående sykt digg da» sier vi til hverandre. som en av de legendariske somrene vi farmed on a diet of raw potatoes, and are quite tame.
http://www.theartsdesk.com/print/75698
Thorm ø
Mercy Doi Bunyali, 5132 Nyborg Linda Bårdsen, 5009 Bergen Elfinn Edvartsen, 5918 Frekhaug Rita Janet Fløholm, 5912 Seim Dag Otto Gadder, 5224 Nesttun Liv-Elisabeth Mundal Karlsen, 5163 Laksevåg Hilde Renee Lie, 5252 Søreidgrend Lise Helene Paulsen, 5918 Frekhaug Tov Steensen, 5236 Rådal Åshild Sævareid, Sævareid Jakob Martin Torsvik, Rong Jan-Erik Urhaug, 5109 Hylkje Peter Mikael Wikvist, 5183 Olsvik
1/4
HildeBjørkum Bjørkumer erdirektør direktørfor fordet detstørste størstefleirkulturelle fleirkulturellemusikkarrangementet musikkarrangementetiiNoreg. Noreg.––Vårt Vårtmål måler erat atpublikum publikumskal skalføle føleat atdet detflyt. flyt.Detaljane Detaljane må må stemme, stemme, elles elles blir blir det det ikkje ikkje bra, bra, seier seier ho. ho. FESTIVALSJEFEN:Hilde FESTIVALSJEFEN:
OPPDAGAR NY MUSIKK e – Noko av det beste eg veit om er når folk oppdagar ny musikk og brått blir blodfan av noko dei aldri har høyrt om før, seier festivalsjef Hilde Bjørkum.
Gler seg til sarangi og gadulka MARI-LOUISE ULDBÆK STEPHAN mari.stephan@bt.no foto ODDLEIV APNESETH
Førdefestivalen er godt i gang. Korleis vil du beskrive årets program? Eg synest programmet har blitt veldig spennande. Årets tema er World Connexions der vi
utforskar samanhengane mellom musikktradisjonane i ulike kulturar. Korleis speglar dette seg i programmet? Vi har tre store nye produksjonar som vi er veldig stolt over å få til. Den eine heiter String Connexions. Her skal fire musikarar
utfalda seg på ei norsk hardingfele, ei svensk nyckelharpe, ein indisk sarangi og ein bulgarsk gadulka. Til saman vil det vere over 80 strengar på scenen. Det høyrest flott ut. Kva er dei to andre nyproduksjonane? Vi har Vocal Connexions og Dance Connexions. Den førstnemnde blir årets store kyrkjekonsert. Her er norske, franske, bulgarske, samiske og skotske stemmer. I danseframsyninga blandar vi indisk kathakdans og spansk flamenco. Det blir ein flott visuell produksjon. Kor stor er festivalen no? I år er det om lag 90 arrangement på fem dagar. Til saman har vi 300 artistar frå 30 ulike land, og riggar 31 arenaer i 6 kommunar. Og sannsynlegvis blir det opp mot 25 000 besøk, så det er klart at dette er nokså hektisk. Ja, kor mykje søv du eigentleg i festivalperioden? Det blir kanskje tre-fire timar søvn per natt, men sove kan ein gjere resten av året. Kor mange personar er involvert for å gjennomføre festivalen? Gjennom året har vi til saman 5,6 stillingar. I tillegg er det over 350 frivillige som tek del i alle dei ulike delar av det som må til for å lage festival. Kva er det kjekkaste med å drive denne festivalen? Det er veldig mykje som er kjekt.
MIN DAG Navn: Hilde Bjørkum Alder: 56 Bosted: Førde Aktuell: Direktør for Førdefestivalen som varer frå 1.–5. juli. 09.00: Er med på familiearrangementet «Morgenstund har gull i munn». 13.30: Høyrer på nokre av mine favorittartistar, Catrin Finch og Seckou Keita. 22.00: Dansar inn i sommarnatta på den keltiske sommarfesten på Festplassen i Førde.
Fantastisk å møte med menneske og musikk frå heile verda.
For det første er det fantastisk å møte med menneske og musikk frå heile verda. Det finnast så utruleg mykje der ute som vi ikkje veit om. For det andre er det utruleg kjekt å sjå korleis publikum tek i mot det dei får høyre. Noko av det beste eg veit om er når folk oppdagar ny musikk og brått blir blodfan av noko dei aldri har høyrt om før. Kva er så det vanskelegaste med å drive Førdefestivalen? Vi opplever ulike små og store utfordringar kvart år. I år har vi brukt ein del tid på korleis vi skal frakte eit tonn med utstyr til det vietnamesiske dokketeateret. Visumspørsmål er også ofte ei utfordring, men i år ser det ut til å gå bra med alle. Kva innverknad har Førdefestivalen på Førde og lokalbefolkninga? Eg er kanskje ikkje den rette personen til å meine noko om det, men vi har fått tilbakemeldingar på kor mykje festivalen set sitt preg på byen og stemninga her. Folk har ei opnare haldning når festivalen set farge på byen. Kva skal du gjere når festivalen er ferdig? Først skal eg ha ei veke med debriefingsmøte og nedpakking av festivalen. Så blir det rolegare tider. Eg skal slappe av med gode bøker og gå på fjellet i hytta i Valdres.
Klaus heims Fjøsan veien veien ble i 1 Hans Kla var o komm og va kamp Hans forma nalfo sen ( for f Samm Joach oppre 1885. første i Ber Sydne død, t oppre folkeb lokal Klaus avhol Berge var fr gen s år som ordfø
Arma på La vei n Bjerk til N i 1963
LEGE satt d i Berg
kultur 6
kultur
tips oss!
57 83 33 33
Firda
Firda
Fredag 3. juli 2015
FØrde: Venstre fot, høgre fot, kryss og sleng. Alva Håland Vikmo frå Vie barnehage er med.
Send inn video: firda.no/lesarvideo Facebook: facebook.com/ firdamedia
Har du tips eller idear om lokale kultursaker vi bør ta tak i? Kontakt oss på telefon, e-post, Facebook, Twitter eller Instagram. Sjå kalender på Det skjer-sidene og på firda.no. Legg inn dine arrangement på firda.no/detskjer. E-post: redaksjon@firda.no SMS/MMS: fitips til 2005
Internasjonalt presse- og bransjeprogram
nyheiter
Fredag 3. juli 2015
kasta seg med i dansen
adresser på nett:
Åsta Urdal
asta.urdal@firda.no 951 91 163
Twitter: @firdamedia
«Fiddlers Bid» frå Shetland er på Torgscena til Førdefestivalen. Ei kvinne bak oss har gitt etter for lysta og hoppar av gar-
Instagram: @firdamedia
de i noko som får meg til å tenke på Riverdance. Ein annan stad i folkemengda er det nokre som set i eit gledeshyl. Solkrem, iskrem, unge og gamle; i ein liten time sydar det av liv ved scena i Førde sentrum. Svenske Ulrika Bodén er første kvinne ut. 200 gule refleksvestar sit musestille og lyttar til visesongen. Barnehagar heilt frå Bygstad har teke turen for å
7
sjå og høyre, og til saman er det truleg over 500 mennesker samla til gratiskonsert. Takt og tone skiftar. Greske Giorgos Xylouris med band spelar opp. Ei lita rekke formar seg framfor scena. Venstre fot, høgre fot, kryss og sleng. Alva Håland Vikmo (bildet) er med. – Eg likar å danse, seier ho, og svingar på det lilla tyllskjørtet. (Foto: Bent Are Iversen)
Med vassflata som scenegolv
19 delegatar frå 10 land deltok på det internasjonale presseprogrammet under Førdefestivalen 2015. På deltakarlista stod representantar for både presse og bransje, som til dømes Lopa Kothari, musikk-journalist FØrde: Publikum fekk i går sjå vietnai BBC3, Tim Cumming, frilansjournalist frå UK, som mellom anna skriv for TheArtsdesk.com, Songlines; mesisk kultur framført av tredokker. Amobé Mevegue og Teddy Grego, filmteam for E24, TV5 Monde og Ubiznewstv.com; Béla Bowé, frå RFI og F24; Juan Antonio Vazquez og Araceli Tzigane i Mundofonias (spansk nettradio med over 62 millionar Førdefestivalen lyttarar), Marta Dobosz, kunstnarisk leiar for Warsaw Cross Culture Festival; Yoko Nozaki, japansk journalist og plateprodusent i The Music Plant. Norske deltakarar var Erik Hillestad i KKV, frilansjournalist Marianne Lystrup (Folkemusikk), Aslak Oppebøen og direktør Kathrine Synnes Finskog i Music Norway. I år gjekk turen Bergen-Førde via kysten. Først med ekspressbåt frå Bergen til Solund, Bulandet og Værlandet. Deretter postbåten i Solund og øyhopping i eit område med 1700 øyar – i strålande vêr. Turfølgjet fekk møte vertinna på det idylliske fiskeværet Gåsvær, ordføraren i Solund og dei fekk sjå steinbrotet der eksklusiv Landøy-stein vert henta ut og eksportert til heile verda. Ut på ettermiddagen vart det strandhogg Svanøy med omvisning på Norsk Hjortesenter og Svanøy Hovedgård, der vi fekk servert kveldens middag med råvarer frå øya, og til dessert ein intimkonsert med felespelaren Bjørn Kåre Odde. Sola gjekk i havet omtrent i det båtane la til kai og delegatane sjekka inn på Quality Florø Hotel. Tors-dag morgon var det omvisning og lunsj på eitt av dei meste kjende mikrobryggeria i Norge, Kinn Bryggeri, før turen gjekk med buss til Førde. Fredag morgon fekk delegatane møte direktøren for festivalen, Hilde Bjørkum, som gjekk gjennom den norske delen av festivalprogrammet, og såleis peika ut dei obligatoriske konsertane å få med seg dag for dag. Årets program for internasjonal presse og bransje hadde gode resultat. M.a. var det TV-innslag på France24 under festivalen, samt at det vert laga eit 20-minutts program om festivalen (til våren). Mundofonias hadde sendingar både før, under og etter festivalen. –Air sitt flymagasin vi China treng fleire frivillige Wings of China (5 mill lesarar) trykte artikkel av Xufeng Liu. BBC3 (Lopa Kothari) og RTE (Ellen Cranitch) har begge laga program frå festivalen. Tim Cumming har publisert artikkel på Theartsdesk.com og i Song-lines. Iranske Tamineh tips oss! Monzavi hadde fleire artiklar om festivalen på trykk. Siri-Ann roSkA
siri-ann.roska@firda.no 977 94 511
– Det var veldig gøy, seier ei smilande Nora Westbye (7). Ho har aldri sett liknande før, men kan gjerne tenke seg å sjå eit vietnamesisk dokketeater igjen. Vietnam er det einaste landet i verda som har ein tradisjon med vassdokketeater. På vassoverflata får dokkene som er laga av tre, fortelje dramatiske og humoristiske historier og eventyr som stammar frå bygdene i Vietnam.
ved kanten: Mange av barna måtte ta turen fram til bassengkanten for å sjå betre.
pangstart
Det heile startar med eit pang. Alle i publikum blir stille. Musikarane byrjar å spele ukjente rytmar og synge annleis tonar på eit framandt språk. Dei aller minste byrjar å le og klappe med, andre blir redde og byrjar å grine. Fasinerte barnefjes følger godt med på det dei lakkerte tredokkene driv med i bassenget. Det er fuglar som dansar, ein mann som spelar fløyte, fiskarar som har fått ein altfor stor fisk på kroken, drakar som sprutar, eit trommekorps som spelar og menn på kjerrer som brukar oksar som framkomstmiddel. Dokkene sprutar vatn på kvarandre, så barna som har tatt turen heilt fram til bassengkanten, får seg ein liten avkjølande dusj i solsteika.
levande Musikk: Dokketeateret vart akkompagnert av levande musikk og song frå eit eige orkester. Dokkene blir styrte av folk bak forhenget. Den vietnamesiske tradisjonen med vassdokketeater går tilbake til det 11. hundreåret.
lang reise
Publikum blir tatt med på ei reise frå Langebrutorget ved Jølstra til kvardagen langs elvene i landsbyane i Vietnam. – Eg har aldri høyrt slik musikk før, seier Nora begeistra. Det var den ho likte best med heile framsyninga, sjølv om ho syntest at musikarane hadde rare klede på seg. – Dei hadde så mange fargar! Heilt knall! – Så var det moro då drakane spruta vatn på oss, seier ho.
annleis: Nora Westbye (7) syntest det var gøy å høyre så annleis
Frå VietnaM: Teaterbassenget er bygd på staden, men det meste av utstyret er frakta frå Vietnam til Førde. Vietnam har mange profesjonelle vassdokketeater. Gruppa Thang alle Foto: Siri-ann roSka Long Water Puppetry vart etablert i Honoi i 1969, og har sidan den tid turnert i 40 land.
musikk.
kultur 8
Firda
Torsdag 25. juni 2015
57 83 33 33
Firda
kultur
Torsdag 25. juni 2015
Send inn video: firda.no/lesarvideo Facebook: facebook.com/ firdamedia
Har du tips eller idear om lokale kultursaker vi bør ta tak i? Kontakt oss på telefon, e-post, Facebook, Twitter eller Instagram. Sjå kalender på Det skjer-sidene og på firda.no. Legg inn dine arrangement på firda.no/detskjer. E-post: redaksjon@firda.no SMS/MMS: fitips til 2005
Twitter: @firdamedia Instagram: @firdamedia
Førde: Uansett kva talent du ber på, så trur Ingebjørg Nomeland ho skal få bruk for deg på Førdefestivalen i kommande veke.
Åsta Urdal
asta.urdal@firda.no 951 91 163
Nærare 350 menneske arbeider kvart år med å sette saman lan-
dets største folkemusikkfestival. – Vi treng kaffikokarar, sjåførar, artistkontaktar og folk til å rigge. Mange har meldt seg allereie, men vi har framleis bruk for fleire, seier Nomeland, som er ansvarleg for dei frivillige. Har du lyst å vere med, så kan du melde deg over festivalen si heimeside, og tysdag vert det informasjonsmøte.
– Det er det eg gler meg aller mest til no, for det er så kjekt å utvide familien av frivillige, seier Nomeland. Nytt av året kan festivalen tilby overnatting til nokre av dei langvegsfarande frivillige på Prestegarden. – Dette har vore etterspurt tidlegare, og i år er vi veldig glade for at vi klarar å innkvartere, i alle fall nokre.
Ho ler seg gjennom intervjuet, frukostjuice av vinglas og synest livet bør vere ein fest MEDIEKLIPP – drikk sjå eiga mappe
Midt i blinken som frivilligsjef Førde: For tre år sidan kjende ikkje Ingebjørg Nomeland ei sjel i området, no held ho styr på fleire hundre frivillige sunnfjordingar.
menneska det viktigaste for Nomeland. – Eg møter så mange heilt fantastiske menneske i jobben min, og som frivillig. For, tenk deg om, kven er det som melder seg som frivillig? Dei er her ikkje fordi dei må, eller fordi dei får betalt, men fordi dei vil! Dei er her for å lage noko kjekt saman og alle er innstilte på å bidra til at festivalen vert best mogleg. Det vert ei heilt spesiell stemning når ein samlar så mange som seier «dette kan eg fikse! Dette løyser vi!». Akkurat denne stemninga var det ho kjente på, då ho litt på slump fekk to vekers jobb på Stavanger Kammermusikkfestival. Ho var i sitt ess, og skjøna at det var dette ho ville arbeide med, på ordentleg; stress, organisering, folk, fest, musikk. – Når ein studerer slikt som musikkvitskap, så er det ikkje sjølvsagt kva ein endar opp med å «bli».
Åsta Urdal
asta.urdal@firda.no 951 91 163
Førdefestivalen – Denne produsentjobben er midt i blinken for meg, no må eg berre sørge for at eg vert midt i blinken for den! Det tenkte Ingebjørg Nomeland for litt over tre år sidan. Setesdølen frå Valle hadde aldri tidlegare vore i Førde, og ho kjende ingen i området. – Eg visste om eit menneske frå Bygstad, det var næraste. Likevel sette ho seg på flyet til Bringeland – og stupte i det. – Dei spurde meg på jobb-intervjuet kva eg tenkte om å flytte til ein stad der eg ikkje hadde noko tilknyting. Ikkje noko problem, sa eg. Eg har gjort det før.
samspelet No sit ho i draumejobben, og gler seg til tysdagen og møtet med dei frivillige. Då skal staben auke frå seks faste medarbeidarar til fleire hundre. – I fjor var første gongen eg fekk med meg heile gallakonserten. Det var stort. Vi planlegg i fleire månadar, så kjem dei frivillige og artistane. Alle gjer ein innsats, puslebitane fell på plass, og vi endar opp med ein fantastisk produksjon. Tenk at vi kan lage slikt her i Førde. Av ein slik storleik og kvalitet. Eg vert så stolt!
Med på livet☻ Tre år seinare er Nomeland eit kjent fjes for mange i Førde. Ho likar å vere med der det skjer. Dei som frekventerer Folkemusikkfestivalen, kjenner henne som den entusiastiske frivilligansvarlege, og andre førdianarar har kanskje møtt henne på filmklubb, internasjonalt kor, turlagstur eller kajakkurs. – Eg prøver ut det meste. Eg er veldig glad i å vere sosial, og i små lokalsamfunn er det viktig å bygge opp om dei tilboda som finst. Vil vi at det skal skje noko, så må vi skape det sjølv. Nomeland lever som ho preikar; når ho er ferdig med travle festivaldøgn som ansvarleg i Førde, fyk ho rett vidare til andre festivalen og arbeider frivillig.
liten kvedar – Eg elskar denne jobben og tykkjer det er fantastisk at eg kan halde på slik både på jobb og fritid. Eg elskar at vi er sa-
Gror førdianar-fjør
rett rett Nordvest: nordvest: Setesdølen Setesdølen Ingebjørg Ingebjørg Nomeland Nomeland hadde hadde ikkje ikkje sett sett Førde Førde ii dagslys dagslys før før ho ho bestemte bestemte seg seg for for åå flytte flytte hit hit for for tre tre år år sidan. sidan. No No har har ho ho gjort gjort man om å lage ein kjempefest, noko som er større enn oss sjølve. Nomeland vaks opp med
kvedaren Kirsten Bråten Berg som næraste nabo, og når mor hennar sende henne på songøving som fireåring, tusla vesle
Ingebjørg ned den stutte vegen og fekk undervising av ein av Norges mest anerkjente folkemusikarar.
9
adresser på nett:
Likevel meiner ikkje Nomeland ho har bakgrunn i folkemusikken. – Nei, eg har master i musikk-
førdianar førdianar av av seg. seg. vitskap, spelar klassisk piano og syng. Men alle frå Setesdal får med seg noko. Er du frå Valle, har du prøvd ei munnharpe,
Foto: Foto: Åsta åsta urdal urdal
og du kan i alle fall eitt stev, seier Nomeland. Sjølv om musikken alltid har vore der, er kanskje møtet med
Frå å vere ein ukjend stad på kartet har Førde blitt heime for Nomeland. – Før tenkte eg i treårsperspektiv, no har eg kjøpt meg leilegheit. Etter å ha flytta kvart år, og det midt i festivalsesongen, måtte eg bestemme meg. – Vi i leiinga fekk prøve Hans Jakob Reite sin blåtur som han skal ha gjennom Førde under festivalen. Forteljinga om Førde langs delar av vegen eg syklar til dagleg, vekte noko i meg. No kjenner eg meg som ein del av historia, eg veit kor elva gjekk før. Eg kjenner ei stoltheit i å vise fram Førde.
«I år har National Geographic sett Førdefestivalen på lista over dei sju beste musikkfestivalane i Europa. Det er lett å forstå og vanskeleg å argumentera mot. Også etter 2015-utgåva.» (Jan H. Landro, Dag og Tid)
14. RUNDE OBOSLIGAEN
SOGNDAL You’re not going to get an app for that HØDD
kind of experience; you’ve got to get up and get here for yourself.
FOSSHAUGANE CAMPUS
LAURDAG
27. JUNI KL. 20.00 (Tim Cummings, theartsdesk.com)
PAO LAG MED
EIRIK BAKKE FØREHANDSAL AV BILLETTAR Statoil Sogndal, MIX Sogndal og sogndalfotball.no
ÅRSMELDING 2015
41
HILDE BJØRKUM FYLKESKULTURPRIS Foto: Matias Helgheim
Fylkeskulturprisen Hovudutvalet for næring og kultur i Sogn og Fjordane fylkeskommune har sidan 1980 delt ut prisen for å inspirere til vidareutvikling av det kulturelle mangfaldet i fylket. Fylkeskulturprisen for 2015 gjekk til Hilde Bjørkum for arbeidet med å bygge opp Førdefestivalen til det den er i dag – den største og tydelegaste kulturelle merkevara Sogn og Fjordane kan vise fram. Hilde Bjørkum har stått i spissen for å planleggje, etablere, bygge opp og vidareutvikle festivalen sidan 1989. Ho har vore både den kunstnarlege drivkrafta og den fagleg ansvarlege, med ei solid hand om både den administrative og økonomiske drifta. Hilde Bjørkum har heile tida satsa på kvalitet, sa leiar av hovudutval for næring og kultur Karen Marie Hjelmeseter i si tale til prisvinnaren. Hjelmeseter rosa Bjørkum for at ein på Førdefestivalen finn både verdas beste og unge og lovande utøvarar frå fylket på dei mange festivalscenene. Spesielt aktuelt i desse dagar er festivalen si evne til å gi oss forståing for likskapar og ulikskapar mellom land og kulturar. Festivalen er meir aktuell enn nokon sinne fordi den skaper møteplassar gjennom musikk og dans.
Juryens grunngjeving: «Hilde Bjørkum har sidan starten i 1990 bygd opp Førdefestivalen til ein av dei sterkast kulturmerkevarene fylket har i dag. Bjørkum har klart å kombinere kunstnarleg utvikling og suksess med fast økonomisk og administrativ styring. Ho har reist verda rundt for å lære, gjere festivalen kjend og kvalitetssikre artistane som kjem til Førde. Hilde Bjørkum har meistra alle sider ved det å drive ein festival, frå planlegging og etablering til drift og utvikling. Det er ikkje mange leiarar av norske kulturinstitusjonar som kan vise til slike resultat. Bjørkum har heile tida satsa på kvalitet. Målet har vore å utvikle ein sjangerfestival med tydeleg profil. Å skape ein festival for dei musikalsk nysgjerrige. Ho har heile tid hatt mot til å fornye og presentere musikk og dans på nye måtar og arenaer, frå det intime til det storslåtte og spektakulære. Både Førde og nabokommunane blir nytta som arenaer for konsertar. Gjennom tallause prosjekt har ho løfta fram den lokale tradisjonsmusikken og gitt mange unge folkemusikarar frå fylket rom til å utvikle seg til profesjonelle utøvarar. Som direktør har ho markert seg nasjonalt og internasjonalt, og mellom anna vore president i organisasjonen «European Forum of Worldwide Music Festivals» og medlem av ekspertkomiteen for EU sitt «Culture 2000-programme». Ho har også vore medlem i fagutvalet for musikk i Norsk kulturråd. Ho vart nemnd opp som medlem til styret for Norges Musikkhøgskule i 2014. I 2006 fekk Hilde Bjørkum heidersprisen til Rådet for folkemusikk og folkedans. Prisen går til personar som har utmerka seg med stor innsats av nasjonal verdi for folkemusikken og folkedansen.»
42
ÅRSMELDING 2015
SOMMARNATT PÅ JØLSTER (JØLSTRAMUSEET) Foto: David Bowen.
Artist- og arrangementsoversyn
2013
2014
2015
Artistar / land
276 / 27
326 / 40*
287 / 30
Samla programtilbod
110
95
92
Eigenproduksjonar
6 5 7
Konsertar / framsyningar / dansetilstellingar
71
67
67
Kurs / konferanse / foredrag / seminar
15
9
11
Kunstutstilling
1 1 2
Andre festivalaktivitetar**
7
13
14
Tal publikum på billetterte arrangement, inkl. fribillettar og sponsorbillettar festival
13 600
16 300
13 400
Heilårsdrift: Konsertserien FolkJazzScena, Bornas Verdsdagar, seminar/kurs mm
10
14
28
Besøkstal festival
25 000
28 000
28 000
Besøkstal heilårsdrift
4000
6 600
3 755
Samla besøkstal
29 000
34 600
31 755
** Omfattar gudsteneste, familiedag, festivalfrukost, møt artisten-sesjonar, kino, salsutstillingar, m.m. Eigenproduksjonar 2015: Opningskonsert, Gallakonsert, Talent2015, Vocal ConneXion, String ConneXion, Dance ConneXion, FRIKAR gotoguta, Susanne Lundeng «Nesten ikke helt som før»
ÅRSMELDING 2015
43
44
ÅRSMELDING 2015
ÅRSMELDING 2015
45
46
ÅRSMELDING 2015
ÅRSMELDING 2015
47
48
ÅRSMELDING 2015
ÅRSMELDING 2015
49
50
ÅRSMELDING 2015
ÅRSMELDING 2015
51
Rekneskapen 2015 7
52
ÅRSMELDING 2015
ÅRSMELDING 2015
53
54
ÅRSMELDING 2015
Festivalguide Onsdag 1. juli
ARENA:
09.00-09.30 18.00 18.00-19.40 18.30-19.00 20.00-21.00 20.00-21.00 20.00-21.00
Nærleiken barnehage Fri entré Sunnfjord Museum 160/100/50 Lisjesalen, FH 95 (Resepsjonen FH) Festplassen Fri entré Blomsterhagen rest., Florø 220/130/50 Øren Hotel, Høyanger 220/130/50 Storsalen, FH 300/180/50
Morgonstund har gull i munn Ut på tur, aldri sur! Overnattingstur med Bornas Turlag Film: Timbuktu Opning av festivalutstilling Ulrika Bodén med Ahlberg, Ek og Roswall Giorgos Xylouris ensemble FRIKAR - GotoGuta
Ord./Fpass/USpass, Barn
Torsdag 2. juli 08.30-09.00 10.30-16.30 11.00-11.45 13.30-15.30 16.00-17.00 17.30-18.30 19.30-21.00 21.30-23.30 22.00-24.00 23.00-01.30
Morgonstund har gull i munn Førdekonferansen Musikk i sentrum BLÅTUR på sykkel: Ulrika Bodén m/Ahlberg, Ek og Roswall Thang Long Water Puppetry Giorgos Xylouris ensemble Opningskonsert: World ConneXions inkl dans Dansen går i Førdehuset Smaken av Marokko - med Driss el Maloumi Sommarnatt på Jølster
Fredag 3. juli 09.00-09.30 10.30-11.30 11.00-11.30 12.00-13.00 12.00-13.20 13.30-14.30 13.30-14.30 14.30-14.55 15.00-16.00 15.00-16.00 16.30-17.20 17.30-17.55 18.00-19.00 19.30-20.30 21.00-23.30 21.00 21.00-22.00 21.00-22.45 23.00-02.00
Morgonstund har gull i munn Thang Long Water Puppetry Bjørn Aksdal: Ekstra resonans: Understrengsfeler som fenomen Susanne Lundeng: “Nesten ikke helt som før” Lunsjkonsert med Rajery Trio INTRO-folk - årets unge folkemusikar | Semifinale 1 Catrin Finch & Seckou Keita Møt artisten: Ole og Knut Aastad Bråten Driss el Maloumi NRK Folkelutt VILLNISS - Årstidene Gerard Kurdjian: The Sacred Musics of the World STRING ConneXions Natacha Atlas inkl dans Dansen går i Førdehuset Busstur med festivalguide frå Florø til Førde VOCAL ConneXions - Unni Løvlid med songarar Columbi Egg KELTISK KVELD - DANÚ og Fiddlers’ Bid
Laurdag 4. juli 08.30-10.00 10.30-11-00 11.00-11.45 12.00-13.00 12.30-13.00 12.30-13.30 13.00-13.30 13.30-14.30 14.00-14.30 14.00-14.40 15.00-16.00 15.00-16.00 16.30-16.55 17.00-18.00 17.30-19.30 18.30-19.30 18.30-19.30 20.30-22.00 22.30-01.00 23.00-01.00 23.00-02.30
Festivalfrukost Festivalparade BASCO Linda Gytri Trio Jamie Trancoso: The kathak - flamenco connection Thang Long Water Puppetry 706 moh: NOMADIC VOICES Dance ConneXions: Kathak - Flamenco Omvisning Kjartan Slettemark-utstilling Barneframsyning: Danse, sa fela! Benedicte Maurseth & Knut Hamre: Å vera ingenting Toto La Momposina Møt artisten: Ndima Noreum Machi Tonar & Tapas Janusz Prusinowski Kompania & Janusz Olejniezak Talent 2015 Festivalgalla inkl dans Dansen går i Førdehuset Columbi Egg Festivalnatt
Søndag 5. juli 11.00-12.30 11.30-12.30 12.00-13.30 13.00-14.00 13.00-14.30 15.00-16.00 17.00-19.00 18.00-19.00 18.00-19.40 21.30-22.30
Festivalgudsteneste Ndima Ulla Pirttijärvi & Ulda Nomadic Voices Familiesøndag Otava Yo Sarah Jane Summers & Juhani Silvola Pilar Astola Flamencoensemble Film: Timbuktu BASCO
Sunnfjord Museum Amfi Eikaas, SSH Torgscena, Førde Torg Førde sentrum Langebrutorget Festsalen, FH Idrettshallen, FH Festsalen, FH Hugleik, SSH Jølstramuseet
Fri entré *Påmelding Fri entré 240/140/50 220/130/50 220/130/50 330/ - /50 (unum) 160 450 290/170/50
Vieåsen bh, avd Tussero Fri entré Langebrutorget 220/130/50 Utstillingssalen, FH Fri entré Teatersalen, FH 220/130/50 Førde Rådhus 300/ born 150 inkl. lunsj Haarklousalen, FK 220/130/50 Festsalen, FH 220/130/50 Utstillingssalen, FH Fri entré Teatersalen, FH 220/130/50 Torgscena, Førde Torg Fri entré Storsalen, FH 240/140/50 Utstillingssalen, FH Fri entré Festsalen, FH 220/130/50 Idrettshallen, FH 310 - /50 unum) Festsalen, FH 160 Firda Billag, Florø fordefestival.no Førde kyrkje 220/130/50 Hugleik, SSH 240/140/50 Festplassen 300/180/50 Festplassen Fri entré Førdehuset - Førde Torg Fri entré Torgscena, Førde Torg Fri entré Festsalen, FH 220/130/50 Utstillingssalen, FH Fri entré Langebrutorget 220/130/50 Hafstadfjellet 160/100/50 Teatersalen, FH 220/130/50 Sogn og Fj. Kunstmuseum Fri entré m/festivalpass Festsalen, FH 220/130/50 Haarklousalen, FK 220/130/50 Festplassen 310/ - /50 Utstillingssalen, FH Fri entré Storsalen, FH 240/140/50 Hjarterommet, Sentrum Sør 450 Festsalen, FH 220/130/50 Teatersalen, FH 220/130/50 Idrettshallen, FH 360/ - /50 (unum) Festsalen, FH 160 Hugleik, SSH 240/140/50 Scandic Sunnfjord Hotel 360/210/50 Førde kyrkje Fri entré Teatersalen, FH 220/130/50 Rytne gard, Bygstad 250/150/50 inkl. buss Sogn og Fj. Kunstmuseum 220/130/50 Førdehuset Fri entré Idrettshallen, FH 310/ - /50x(unum) Fjordamattunet, Vassenden 250/150/50 inkl. buss UWC, Flekke 250/150/50 inkl. buss Lisjesalen, FH 95 (Resepsjonen FH) Festivalsalen, SSH 220/130/50
ÅRSMELDING 2015
55
Artistar 2015 Internasjonale artistar Annie Ebrel Frankrike Basco Danmark Catrin Finch og Seckou Keita UK/Senegal Daniela Stoichkova Bulgaria Danú Irland DJ Darius Darek Polen/Tyskland Driss el Maloumi Marokko Emilia Amper Sverige Fiddlers' Bid Shetland Gergana Dimitrova Bulgaria Giorgos Xylouris Hellas Janusz Prusinowski Kompania & Janusz Olejnieczak Polen Khaira Arby Mali Mahsa Vahdat (Talent-leiar) Iran Mau Kobri (kurshaldar) Angola Murad Ali Khan & Samvaad India Natacha Atlas Egypt / UK N'dima Kongo-Brazzaville Nomadic Voices Italia / Mongolia Noreum Machi Korea Otava Yo Russland Paulo Flores Angola Peyo Peev Bulgaria Pilar Astola ensemble Spania Piotr Pucylo Polen Rajery Madagaskar Sarah-Jane Summers / Juhani Silvola UK/Finland Thang Long Water Puppetry Vietnam Toto la Momposina Colombia Ulla Pirttijärvi & Ulda Finland Ulrika Bodén med Ahlberg, Ek og Roswall Sverige
Norske artistar Andreas Ljones (Talent-leiar) Norge Benedicte Maurseth & Knut Hamre Norge Bjørkås Kvintett Norge Bjørn Aksdal Norge Bjørn Kåre Odde og Sivert Holmen (feler) Norge Firda spelemannslag Norge FRIKAR Norge Gabriel Fliflet Norge Grete Pedersen Norge Gro Marie Svidal Norge Hans-Jakob Reite Norge Hans P. Kjorstad/Rasmus Kjorstad (Intro-Folk) Norge Håkon Thelin Norge Indre Sunnfjord spelemannslag Norge Inger Furevik og Bjørnar Slåtten (kurshaldarar) Norge Kari Malmanger Norge Knut og Ole Aastad Bråten Norge Linda Gytri Trio Norge/Finland Nina Fjeldet og Silje O. Hålien Norge Sandum Trio Norge Sigrid Moldestad - konferansier opningskonsert Norge Sjur Hjeltnes - konferansier gallakonsert Norge Susanne Lundeng Norge Sver Norge Synnøve Bjørset og Elin Grytting Norge
Talent 2015: The Harutyun Chquolyan Trio Armenia Afarin Nazari, Firoozeh Raeesdana, Golnoush Salehi Iran Hans P. Kjorstad, Malin Victoria Alander, Selma French Bolstad Norge
Team Gløstøs Norge Tiljetakt (Bygda dansar) Norge Unni Løvlid Norge Vegar Vårdal, Arne M. Sølvberg, Synnøve Bjørset (Intro-Folk-dommarar) Norge Villniss Norge
56
ÅRSMELDING 2015