Ff arsmelding13 by Gasta design

Arsmelding 2013

1 FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013

Innhald Føremål, visjonar og verdiar

Styre, representantskap og administrasjon

Knutepunktoppdraget 5 Frivillige 6 «Ta no å ver litt undrande»

Førdefestivalen 2013 8 Opningskonsert 10 María Pagés Compañía - Flamenco

Afel Bocum - Afrikansk ørkenblues

«Livet blir litt større»

Festivalgalla 17 OqueStrada – Tascabeat

Kvifor revolusjon, viss eg ikkje får danse?

Stemmerett og Stemmeprakt

«Love! Energy!» 20 Tingingsverk - Kvitre

Lyden av Framtidsfylket

«Ei stjerne mellom mange»

Talentprosjekt 24 «Æ vil bare dans – me dæ»

706 moh 26

Artistane spelar til dans

Nye arenaer 28

Festival i heile Sunnfjord

Norske skattar i Haarklusalen

Familiefestival - og lågterskeltilbod

Festplassen 36

«Tusen grunnar til å leve»

Den vesle prinsen

Avslutningskonsert 43 Kurs, musikkverkstader

Møt artisten 44 Førdekonferansen 45 Bornas verdsdagar Førde

FolkJazzScena 48 Publikumsutvikling 49 Kompetanseutvikling 51 Marknadsføring og media

Sponsor og samarbeidspartar

Artist- og arrangementsoversyn

Artistar 2013 68

Festivalfotografar: Oddleif Apneseth, Geir Birkeland, Heidi Hattestein, Kurylowicz Malgorzata og Arve Ullebø

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 2

Foremal, visjonar og verdiar

Foto: Ullebø

Føremål Festivalen sitt føremål er å fremje kunnskap om og interesse for norsk og internasjonal folkemusikk og –dans gjennom konsertar, kurs og andre tiltak. Festivalen skal og vere med på å auke generell kunnskap om kulturar i andre land, og medverke til fred og forståing mellom ulike folk og nasjonar ved å gjere Førde og Sogn og Fjordane til ein møtestad for utøvarar frå heile verda.

Visjon «Førde Internasjonale Folkemusikkfestival skal vere den viktigaste arenaen i Norden for oppleving av tradisjonsmusikk frå heile verda - ein magnet og møteplass for alle interesserte og nysgjerrige blant publikum, artistar og media»

Verdiar Festivalen skal: glede, røre, overraske, utfordre og opne for ny erkjenning og kunnskap

Førdefestivalen er i dag den største festivalen for akustisk verdsmusikk i Skandinavia. Som knutepunktinstitusjon skal festivalen vere ein spydspiss innan sin sjanger, og eit kompetansesenter for andre arrangørar innan sjangeren og i eigen region. Festivalen er medlem i nasjonale og internasjonale nettverk som Norske Festivaler og European Forum of Worldwide Music Festivals. Festivalen vil framover halde på eit innhald med høg kvalitet og tydeleg profil og eigenart. På den måten vil festivalen kunne halde sin posisjon som ein viktig musikkarena i nasjonal og internasjonal samanheng.

3 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Styre, representantskap og administrasjon

Foto: D. Reiakvam

Styre 2013

Representantskapet 2013

Kristin Hille Valla, leiar

Olve Grotle

Førde kommune

Ivar Svensøy, nestleiar

Nils Gjerland

Sogn og Fjordane fylkeskommune

Mari Andrea Ness

Tom Farsund

Førde Industri- og Næringssamskipnad

Arild Herstad

Linda Dyrnes

FolkOrg

Eva Kristin Svidal

Aslak Johnsen

Sogn og Fjordane Folkemusikklag

Trude Skarvatun

Nils Helgheim

Indre Sunnfjord Spelemannslag

Arne M. Sølvberg

Karen Hornnes

Førde Ungdomslag

Administrasjonen 2012

Foto: D. Reiakvam

Fride Hareide Haugen kontormedarbeidar (60%)

Lene Grande

Hilde Bjørkum

økonomi- og direktør og administrasjonssjef kunstnarleg ansvarleg

Sølvi Lien

Torill Faleide

arrangementssjef

kommunikasjonssjef

Ingebjørg Nomeland produsent (80%)

I tillegg var fleire personar inne i korttidsengasjement i samband med førebuing og avvikling av festivalen: Arngunn Timenes Bell, Ingrid Heieren, Åslaug Timenes Bell, Arne Hammer, Ragnhild B. Vassbotn, Bodil Erdalsdal, Janne Karin Støylen og Jøran Løvik

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 4

Knutepunktoppdraget kontinuerleg for å innfri forventningane. Knutepunktstatusen

Målretta aktivitet i tråd med knutepunktoppdraget

er svært verdfull for festivalen og har gitt nye moglegheiter som

Førdefestivalen har ein målretta strategi for oppnå dei uttalte

utan tvil har gitt stor utteljing for folk- og verdsmusikksjangeren

forventningane i høve knutepunktoppdraget, både når det

både nasjonalt og internasjonalt. Førdefestivalen er mellom

gjeld kunstnarleg kvalitet og utvikling, publikumsarbeid,

knutepunktfestivalane som har størst utadretta heilsårsaktivitet

kompetansedeling m.v. Festivalen har i dag ein leiande posisjon

både gjennom konsertar, seminar og Bornas Verdsdagar. I tillegg

innan folk- og verdsmusikkfeltet i Norge, ein sterk posisjon

kjem stor foredrags- og rådgjevingsverksemd både i formelle og

internasjonalt, og er eit utstillingsvindauge for norske folk-

uformelle samanhengar.

og verdsmusikkartistar både for eit breitt norsk publikum og

Førdefestivalen tek knutepunktoppdraget på alvor, og arbeider

mot utlandet. Festivalen er medveten på å aldri «kvile», men

Knutepunktstatusen gjev nye kunstnarlege moglegheiter

stadig sjå framover for å utvikle nye idéar og strategiar både kunstnarleg og i høve alle andre sider ved festivalverksemda.

Kanskje det aller viktigaste i høve knutepunktstatusen, er at det har gitt festivalen moglegheit til å drive innovativ programmering, ta kunstnarlege sjansar, og kunne tilby publikum og musikarar nye opplevingar og utfordringar gjennom å initiere nyskapande prosjekt. Festivalen har kunna stimulere til nyskaping gjennom nye produksjonar, nye konsept og ny musikk gjennom tingingsverk. Førdefestivalen har særleg lagt til rette for nye samarbeidsformer og musikarmøte på tvers av landegrenser, der festivalen har nytta sin kompetanse og sine ressursar for å gje norske musikarar nye moglegheiter på ein internasjonal samarbeidsarena. Mange av festivalen sine nye produksjonar har hatt utstrakt etterbruk, slik at dei har kome svært mange publikummarar til gode både i inn- og utland. «Førdefestivalen tar sjansar og Hilde har ein kulturell kompetanse som skaper magiske møte.» Jorun Marie Kvernberg, musikar

Knutepunktfestivalane representerer viktige fagmiljø utover landet. Knutepunktfestivalane er spreidde over heile landet, og mange ligg

Beskyttarskap

utanfor dei store byane. Dei representerer såleis viktige fagmiljø i regionane, særleg sett i lys av at storparten av offentlege tilskot til

H.K.H. Kronprinsesse Mette-Marit

kultur går til dei store institusjonane i nokre få storbyar i Norge.

Kongelege beskyttarskap har ein lang historisk tradisjon. Ordninga fungerer

Festivalfeltet er lite institusjonalisert sett i høve til andre

som ei anerkjenning av organisasjonar og

felt innan kulturlivet. Knutepunktfestivalane er difor viktige

arrangement innanfor viktige områder i

kulturelle fyrtårn innan festivalfeltet, og Førdefestivalen legg

samfunnslivet. Kronprinsesse Mette-Marit

stor vekt på å vere eit godt føredøme, utvikle ny kompetanse,

er Førdefestivalen sin høge beskyttar i

dele kunnskap og vere ein god støttespelarar i høve andre

perioden 2010 – 2015.

aktørar både i og utanfor folk- og verdsmusikksjangeren.

Foto: Lise Åserud

5 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Frivillige

Foto: Hattestein

-Ta no å ver litt undrande! Korleis møter vi andre menneske på ein god måte? Slik at dei får ei god oppleving? Ei oppleving får dei uansett, er den dårleg fortel dei om den til tre gongar så mange som dei gjer om den er god! Bjørn Vollstad gav gode råd til ei lydhøyr og lattermild samling av frivillige festivalmedarbeidarar i forkant av festivalen. «Om ei veke kjem tre hundre artistar og tretti tusen gjester til Førde. På ein skala frå ein til ti, er alle i festivalstaben no innstilte på at ingen skal reise heim med ei oppleving lågare enn sju! Og med flest muleg innertiarar!» -Det startar med å vere merksam, smilte Bjørn Vollstad. Først mot deg sjølv, så mot andre. Det er lett å skape opplevingar som er litt betre enn andre, fordi det er så mange som ikkje tenkjer på dette. –Ta no å ver litt undrande, oppmoda han, då han teikna ei trillebår med hjul i ”feil” ende. Kanskje er det ikkje noko gale med trillebåra, kanskje skal den berre brukast på ein annan måte enn vi er vande med? -Folk forandrar seg under festivalen! Eg har møtt menneske på dansegolvet under festivalnatta som eg aldri har sett i bevegelse før! Folk torer seg eitt steg eller to ut av komfortsona. Dermed utviklar vi oss! Vi vert opnare og friare! Vi skal hjelpe publikum og artistar med å ta i mot alt festivalen byr på slik at det gjev dei gode opplevingar, opplevingar folk hugsar med glede og deler med glede, avslutta Vollstad til stor applaus og overtydde smil frå dei frivillige i salen. Han leverte ein innertiar av eit foredrag, vertskapet på festivalen er klare for å gjere det same. Velkommen til Førde, vi skal ta godt i mot deg! Tekst: Janne Karin Støylen

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 6

Foto: Malgorzata

Kvart år er 350 frivillige med på å gjere Førdefestivalen til det eventyret den er. Dei bidreg før, under og etter festivalen og skaper ei heilt fantastisk stemning og samhald. Dei gjev av si tid, sin kunnskap og sine smil, og utan dei kunne ikkje Førdefestivalen blitt gjennomført slik vi kjenner den i dag. Frivillige gjer alt frå å rigge scener, selje billettar, køyre buss, servere mat, pynte arenaer, vere artistkontaktar og mykje anna. Alt med eit felles mål: Å legge til rette for at andre skal ha gode opplevingar, både artistar og publikum - og dei frivillige. Å vere frivillig gjev eigarskap og stoltheit over kva ein får til, både som enkeltperson og saman med andre. Verdiar som samhald, fellesskap og hjelpsemd er noko av det som kjenneteiknar alle dei frivillige som er med på festivalen kvart år. Det er ei utveksling av kunnskapar som aukar kompetansen til dei frivillige i sin kvardag og til festivalen i gjennomføring av arrangementa. Å vere frivillig skaper gode opplevingar, og det er hovudgrunnen til at svært mange er med år etter år. «So often I have been to festivals where the artists are not looked after so well and this shows in performances. You keep everyone smiling and happy and that is a real credit to you and to your fantastic team of volunteers. Their dedication and hard work are really exceptional.» Fiona Talkington, BBC

Foto: Malgorzata

7 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Fordefestivalen 2013 TEMA: MUSIKK & NATUR viktige medhjelparar på fleire av konsertane. Festivalen vart offisielt opna av miljøvernminister Bård Vegar Solhjell. Nokre av temaartistane i år var Anna Cinzia Villani (IT) med sin tarantelladans, Kuhmunen-Shishigin-Dancing Thunder (SE,RU, US) med rytmar frå tundraen, Karl Seglem på bukkehorn (NO), Kalakan (Baskerland) med txalaprtaen, Masters of the Sape frå regnskogen (Borneo) og fleire andre.

Mangfald og variasjon Festivalprogrammet inneheld eit vell av ulike konsertar, aktivitetar og programkonsept og tilbyr opplevingar på eit 30-tals arenaer. Konsertane varierete frå intime møter i små museumsstover med plass til 30 personar til storproduksjonar i Idrettshallen med over 2000 publikummarar. Ein hadde høve til å oppleve vare kyrkjekonsertar, uformelle klubbkonsept, Foto: Apneseth

dansetilstellingar, konsert på fjelltoppar og festivalfrukost ved elvebreidda, kurs, film, utstillingar med meir. Denne

I 2013 sette Førdefestivalen fokus på samanhengane mellom

variasjonen og store breidda av tilbod appellerer til publikum,

musikk og natur. Dette skjedde parallelt med at festivalen

og gjer at mange kan finne sine eigne favorittar både når det

vart sertifisert som grøn festival.

gjeld programkonsept og musikarar. Nettopp dette er ein av kvalitetane og kjennemerka ved Førdefestivalen som vi vil halde

Naturen har vore til inspirasjon for musikk og musikarar opp

fast på framover.

gjennom historia, og gjer det framleis i dag. Det er utruleg spennande å utforske samanhengane mellom naturfenomen

Mesteparten av festivaltidsrommet var veret strålande, og omlag

og musikalske uttrykk. Mange melodinamn er knytt til natur og

25 000 publikummarar fann vegen til dei ulike programtilboda.

ofte vert naturfenomen og naturstemningar brukt symbolsk i

Selte billettar var 14 600, inkludert fribillettar.

musikken. Det er også mange døme på at sjølve instrumenta er utvikla direkte frå kjelder i naturen; som den vestafrikanske harpa, koraen, med resonanskasse frå frukta kalebass, fløyter laga av bein eller horn, og felestrengar av tarm. Bård Vegar Solhjell@bardvegar 5. jul.

Natur i musikken og musikk i naturen

Tilbake i Oslo etter besøk på #førdefestival

Festivalen invitert til store musikkopplevingar i naturen. Sjølv

Litt kort, men fantastiske konsertar i går.

om konsertar i storslått natur har i alle år gjeve ein ekstra

Lukke til med resten!

dimensjon til mange av musikkopplevingane på Førdefestivalen, var det først i år at festivalen gjorde dette til ein del av temaet. –Omgjevnadane påverkar korleis vi opplever og oppfattar musikken. Festivalen utnytta til det fulle at Førde ligg midt i naturparadiset Fjord-Norge, med fjell, fossar, vatn og brear på alle kantar. Det var konsert på Hafstadfjellet (706 m.o.h.), «gapahuk»-konsertar, musikk på gardstun, flakedans, vandring og storkonsert i parken ved elva Jølstra som renn gjennom sentrum. Det nye kunstmuseet vart også tatt i bruk som konsertarena. To av samarbeidspartane på festivalen, Den Norske Turistforening og Sogn og Fjordane Turlag, var naturleg nok

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 8

Foto: Apneseth

Chief Dancing Thunder

9 FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013

Festivalpasskonsertar OPNINGSKONSERT

Anna Cinzia Villani

Foto: Ullebø

Eit mangfald av artistar gjorde sitt beste overfor publikum i ein nær fullsett Idrettshall. Alle med korte innslag som fungerer godt som promotering av konsertane vidare utover i festivalen. Dei medverkande var Anna Cincia Villani (IT), Kuhmunen-ShishiginDancing Thunder (SE, RU, US), Karl Seglem og Berit Opheim (NO), Kalakan (Baskerland), Masters of the Sape (Borneo), Ottar Kåsa (NO), Rydvall/Mjelva (NO, SE) og Söndergö (HU). Produsent Erlend Hagen og hans tekniske mannskap la ei flott ramme rundt konserten, med opptak frå fylket vårt som ramma inn Foto: Apneseth

Masters of the Sape

kvart innslag på scena. Naturen tok verkeleg eit stort steg inn i idrettshallen denne kvelden. Konferansier Arild Hoksnes gjorde ein flott jobb med å binde det heile saman på ein lun, humoristisk måte. «Tradisjonsmusikk verda over er inspirert av natur, frå tundra til ørken, frå skogbrus til havsus. Opningskonserten i Førdehuset torsdag var flott, men magisk vert det først når musikken kjem heim til dei små stovene, ut i skogen. I dag spelar baskiske Kalakan på toppen av Hafstadfjellet. Kan sjela i musikken overleve om den berre vert formidla i store salar og for turistar? Truleg treng vi begge delar. Mest av alt treng vi tradisjonsberarane, dei som tok vare på songane våre, på musikken og dansen vår, før alt vert heilt likt. Før vi alle vert heilt like. Og vi ikkje lenger har noko andlet.»

Foto: Ullebø

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 10

Arild Hoksnes

Marit Bendz, Klassekampen

Rydvall/ Mjelva

Foto: Apneseth

Ottar Kåsa

Foto: Ullebø

Miljøvernminister Bård Vegar Solhjell opna den 24. Førdefestivalen. I opningstalen fortalde at han var på den aller første Førdefestivalen, og at han i mange år drøymde om å stå på scena på festivalen. –Ikkje som politikar, men musikar! Tidlegare på dagen fekk direktør Hilde Bjørkum overrekt diplomet som prov på at Førdefestivalen er ein grøn festival.

Foto: Apneseth

Söndergö

11 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Foto: Arve Ullebø

MARÍA PAGÉS COMPAGNÍA Den største og mest eksepsjonelle forestillinga var «Flamenco y Poesía» med María Pagés Compagnía frå Spania. Dette er utøvarar og produksjon i verdsklasse, og musikarane og dansarane trollbatt ein stappfull Idrettshall med forestillinga si. María Pagés er ein legendarisk flamencodansar og ho har med si innovative tilnærming og sine høgprofesjonelle forestillingar tatt flamencodansen og –musikken til nye høgder og til dei største konserthusa over heile verda. Etter forestillinga i Førde (den første og einaste i Norge) reiste ensemblet direkte til Moskva for forestillingar i eit at dei største konserthusa der.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 12

María Pagés

«De som fylte storsalen i Førdehuset var vilt begeistret for Maria og kompaniet som består av fire mannlige og tre kvinnelige dansere, to gitarister og to sangere. Så hadde de da også fått se en forestilling som inneholdt alt som hører flamencoen til i en koreografi som varierte fra drama til dueller, fra den elegante til det voldsomme. Enten Maria danset solo eller hele kompaniet var på gulvet var publikum hørbart imponert. Sjal, kastanjetter, klapping og grasiøse bevegelser hører til. Maria Pages-kompaniet brukte også vifter og staver som vanligvis er et kjennetegn for eldre herrer med sviktende ben. Ikke at de trengte stavene for å kunne bevege seg. Det aller mest imponerende ved kompaniet var nettopp det dansere selv kaller fotarbeidet, den kraftfulle steppingen som her ble utført med en nærmest uvirkelig presisjon og hurtighet.» Olav Gorseth, Bergens Tidende

13 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

AFEL BOCUM – AFRIKANSK ØRKENBLUES

Foto: Apneseth

"Inntil musikken kan gå tilbake til sine røtter med ytringsfrihet og verdighet, har Festival au “Desert” blitt en Festival in Exile." - Manny Ansar, festivalsjef, Festival au Désert Fra 2001 til 2013 har Festival au Désert The Festival in the Désert – vore ein årleg festival i Mali. Innhaldet i festivalen har vore spennande samarbeid med Tuaregmusikarar og tilreisande kunstnarar frå andre deler av verda. I 2010 vart arrangementet flytta frå Essakane regionen og lagt til utkanten av Timbuktu på grunn av sikkerheitsomsyn. Når konflikten i Nord-Mali starta 2012, vart det bestemt at neste festival måtte utsetjast.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 14

Foto: Apneseth

Hilde Bjørkum og Manny Ansar

I staden for å legge ned festivalen har Festival au Désert etablert eit konsept med festivalen i eksil, der festivalen kan gjennomførast i eit trygt miljø. I tillegg får publikum som elles ikkje hadde hatt muligheten til å komme til Mali oppleve denne fantastiske musikken. På Førdefestivalen presenterte Festival au Désert: Afel Bocoum og Tartit. Desse gruppene er representantar for kvar sine folkegrupper frå sør og nord i Mali, og sto for eit historisk møte då dei for første gong i historia sto på same scene etter den vanskelege konflikten i landet. Namnet til bandet Afel Bocumw, Alkibar, tyder «bodsendaren frå den store elva». Det passa godt å legge denne konserten på Festplassen ved elvebreidda til Jølstra i strålande solskinn og god stemning blant publikum.

Fotoserie: Malgorzata

15 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Livet blir litt større -Kultur er frykteleg viktig! Det er ei stor glede å sjå korleis gode kulturopplevingar får dei eg er flyktningeguide for til å blomstre opp. Du veit, mange av dei har eit ganske traurig liv. Konsertane på Førdefestivalen gjev dei påfyll og løftar dei. Og eg blir minst like glad sjølv! Livet blir litt større når ein deler slike opplevingar. Flyktningeguide Torun Lucassen i Førde Røde kors inviterte festivalen til eit samarbeid for å gje flyktningar rimelege billettar til fleire konsertar denne sommaren. Då Afel Boucom frå Mali fylte Festplassen med duvande ørkenblues var verda verkeleg i Førde. Ikkje berre på scena men også på den grøne plenen der hundrevis av menneske i alle fargar og fasongar smilte, svinga seg eller berre svaia litt i varmen frå musikken og sola. Bebuarar på asylmottaka på Jølster, i Florø og Førde var spesielt inviterte, i tillegg til flyktningar som er fast busette i Førde. Ei nydeleg dame, høg og rank, med ein okergul sarong vakkert drapert rundt kroppen har festa seg på netthinna. Dei vakre, slanke hendene fulle av ringar og glitrande armband som rasla fint i vinden og rytmisk til musikken når ho dansa, sakte med augene att-letne, hovudet lett bakover. I den okergule silken var ho som ei sol berre for oss på festplassen. -Verda er jo i Førde heile tida, held Torun Lucassen fram. Når flyktningane blir inkluderte i festivalen har dei mykje å tilføre, mange av dei melder seg som frivillige, dei kan vere tolkar og hjelpe til på så mange måtar, avsluttar ho og ber oss kontakte Margunn Masdal som er informasjonsansvarleg i Sogn og Fjordane Røde kors og hadde selskap av fire flyktningar på opningskonserten. –Eg må berre seie, seier Margunn straks vi ringer, at vi i Røde kors er veldig begeistra for Torill Faleide i Førdefestivalen! Ho har verkeleg stått på for at vi skulle kunne gje eit godt festivaltilbod til denne gruppa. –Den høgtidelege opningskonserten var stas å bli invitert til, men det var jo litt komplikasjonar rundt kven som skulle ha kva type billettar då vi kom. Torill ordna straks opp, ikkje noko knussel, alle skulle inn, alle var festivalen sine gjester. –Eg skreiv forresten ein artikkel om dei fire flyktningane eg gjekk i lag med si oppleving av konserten. Den kan de få. Eg har eit flott bilde også. Versågod, eg sender det straks. Det skulle berre mangle, de deler med oss, vi deler med dykk, smiler Margunn Masdal. Og så kjem bildet av fire, veldig glade menneske opp på skjermen min. Ein augneblink er frosen i eit minne, liva deira har blitt litt større. Ein kan sjå det på bildet, lese det i teksten. Og så blir også mitt litt større, fordi eg skjønar at det er sant. Tekst: Janne Karin Støylen, Foto: Malgorchata

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 16

FESTIVALGALLA Dei internasjonale høgdepunkta stod i kø på gallakonserten i storstova på Førdehuset. Eit eksklusivt knippe festivalartistar medverka på konserten: Aysenur Kolivar (TR), Kathryn Tickell (UK), Knut Buen og Leif Rygg (NO), Malick Pathé Sow og Bao Sissoko (SN), OqueStrada (PT), Rustavi Ensemble (RU), Annbjørg Lien/Roger Tallroth (NO/SE) og Suo (FI). Konferansier denne kvelden var folkemusikkens førstedame Annbjørg Lien. Saman med Roger Tallroth losa ho ein nær fullsett idrettshall gjennom kveldens gallakonsert med ei trygg hand og vakker musikk.

Annbjørg Lien/ Roger Tallroth

Kathryn Tickell

Sow/ Sissoko

Aysenur Kolivar

Rustavi

Buen/ Rygg

Fotoserie: Malgorzata

17 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

OQUESTRADA – TASCABEAT

Tascabeat blir meir og meir populær i Europa, ikkje minst takka vere OqueStrada, som også var å sjå på Nobelkonserten 2012. Denne portugisiske gruppa laga fado på speed og i dur! Bandet har skapt ein heilt usedvanleg ny sjanger: tascabeat. Tasca er namnet på ein type knøttsmå kneiper, og ein stad for spontan allsong. Inspirert av livemusiseringa på desse kneipene har Oquestrada sprita og speeda opp denne songforma. Det portugisiske svaret på hardingfela: fado-gitaren er sentral i musikken. På scena denne søndag formiddagen presenterte gruppa eit fyrverkeri av ein konsert. Stemningsbilde frå artistane under konserten

Fotoserie: Malgorzata

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 18

Nye produksjonar KVIFOR REVOLUSJON, VISS EG IKKJE FÅR DANSE? I 2013 var det 100 år sidan kvinner i Noreg fekk stemmerett på linje med menn. Noreg var blant dei første landa i verda som innførte allmenn stemmerett for begge kjønn, og er i dag komne langt når det gjeld likestilling. Slik er det ikkje i alle delar av verda, og Førdefestivalen ønskte å sette fokus på å bringe inn det internasjonale perspektivet i jubileumsåret, både gjennom eit musikalsk prosjekt, og gjennom ei fotoutstilling og debatt om temaet. Korleis er situasjonen i andre land, og kva rolle kan norske erfaringar spele? Kvinners rettigheiter er ei høgaktuell problemstilling i landa knytt til «den arabiske våren». Situasjonen for kvinner i desse landa etter omveltingane er høgst usikker. Mange opplever at det er eit press mot kvinner om å tre meir tilbake, både i samfunnet generelt og innan kulturlivet spesielt, mellom anna når det gjeld moglegheitene til å verke som musikarar. I det store og heile handlar dette om ytringsfridom og grunnleggjande menneskerettar. Norges nære historie viser også at heller ikkje norske kvinner har kome dit ein er i dag utan kamp og medvite arbeid for å fremje kvinners rett til ytringsfridom og styring over eige liv. Debatten var fordelt over to dagar. Deltakarar i debatten var Samara Sallam, Dorsaf Hamdani, Fawzia Baba-Aissa, Aysenur Kolivar, og Tone Haraldsen. Debattleiar var Anne Mette Hjelle. Fotoutstillinga skjedde i samarbeid med «Mediterranean Women’s Fund (MWF), basert i Frankrike, men med verksemd i alle landa rundt Middelhavet, og med Nordisk Kunstnarsenter i Fjaler. Fotoutstillinga viste arbeid av ei rekke fotografar frå Middelhavslanda, basert på vinnarane av fotokonkurransar arrangert av MWF. Ein av vinnarane, den unge fotografen, journalisten og bloggaren Samara Sallam frå Syria, hadde kunstnaropphald på Nordisk Kunstnarsenter

Fotoserie: Hattestein

og deltok i utstillinga og debattane under festivalen. Aftenposten – A-magasinet gjorde eit stort portrettintervju med Samara Sallam i samband med opphaldet i Norge. Festivalen si stemmerettsmarkering var støtta av Fritt Ord og Music Norway/Utanriksdepartementet.

19 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

STEMMERETT OG STEMMEPRAKT! Konsertproduksjonen var initiert av Førdefestivalen og produsert av festivalen i samarbeid med produksjonsselskapet Accords Croises. I denne produksjonen samla festivalen framståande kvinnelege utøvarar frå Norge og land «i den arabiske våren» der kvinner si stilling igjen er høgst usikker og kvinners ytringsfridom er truga. Dei norske solistane i prosjektet var Berit Opheim og Unni Boksasp, frå Tunisia deltok Dorsaf Hamdani og frå Palestina Kamilya Joubran. Orkesteret besto av musikarar frå Norge og Tunisia. Tellef Kvifte var produsent.

Foto: Geir Birkeland

Love! Energy! Dorsaf Hamdani smiler, kanskje litt sliten, men glad dagen etter at konserten Stemmerett og stemmeprakt! gjorde stor lukke på Førdefestivalen. På scena var musikarar frå Noreg, Syria og Tunisia i eit samspel som rørte både publikum og artistar til tårer. –Something wonderful was born, smiler Dorsaf. –This festival is filled with love and energy, good things grow from Førde, legg ho til. Produsent Tellef Kvifte og songar Unni Boksasp sluttar seg til: - Førdefestivalen er staden der ein får til slikt, seier Kvifte. Å kunne programmere kulturmøte krev brei kulturell kompetanse. Når Førdefestivalen i tillegg har økonomisk kapasitet til slike løft, vert dette ein arena for nyskaping, forbrødring og forståing, forklarar Kvifte. Han fortel at fleire internasjonale festivalar har vore i kontakt med han etter konserten for å bestille fleire framføringar. India kan bli neste land ut for Stemmerett og Stemmeprakt. Førdefestivalen har så fin kommunikasjon med oss musikarar, utdjupar Unni Boksasp. Vi utveksla nokre lydspor før vi møttes. Då vi kom saman i Førde onsdag denne veka gjekk det utruleg fort! Mykje er likt og mykje er forskjellig, men det viste seg at den gode enden å nøste frå for å finne tonen, ikkje var tonar, men rytme. –Både eg og Dorsaf har svært dyktige perkusjonistar i banda våre, det tok ikkje lang tid før dei fann kvarandre og musikken byrja å svinge. Då var det lett å legge stemmene våre på toppen, forklarar Unni. Eitt år etter at den arabiske våren gav store forhåpningar om endringar, er kvinner igjen utestengde frå den politiske arenaen, men dagen etter konserten Stemmerett og stemmeprakt! i Førde er Dorsaf Hamdani og dei andre ikkje i tvil om kulturen sin kapasitet til å endre samfunnet. Solidaritet og mellommenneskeleg ansvar for kvarandre på tvers av kontinent, religion og tradisjon kjennest som ei sterkare og viktigare forplikting når ein kjenner kvarandre og opplever kor mykje ein også har felles. Menneskerettane står fast, like fast som rytmen i musikken! Tekst: Janne Karin Støylen

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 20

Foto: Therese Asker

TINGINGSVERK - KVITRE AV MAJORSTUEN I Tingingsverke «Kvitre» har ensemblet Majorstuen vidareført tradisjonen med å hente inspirasjon til musikken frå fuglar og fuglesong. Ensemblet hadde òg som mål å inspirere andre unge musikarar. Difor inviterte dei med 10 unge felespelarar frå heile landet i prosjektet, som forutan ny musikk også inneheldt nyskapande koreografi og animasjon som ga ekstra opplevingsdimensjonar for publikum. Verket fekk svært god mottaking, og har vore spelt på mange festivalar og andre konsertstader seinare. Majorstuen fekk også brei sendetid på russisk fjernsyn som gjesta festivalen, og oppdrag i Murmansk i september same år, der dei også spelte for fulle hus. Synnøve Bjørset vitja Sommaråpent i Balestrand dagen før konserten, og fekk promotert Førdefestivalen og Majorstuen i beste sendetid på nasjonalt TV. Majorstuen: Synnøve Bjørset, Tove Hagen, Einar Olav Larsen, Anders Ljones, Aders Löfberg Unge felespelarar: Helga Myhr, Ingeborg Ulberg Sommar, Selma Bolstad, Sigrid Stubsveen, Jannike Svensvik, Hans Kjorstad, Eirik Schjølberg, Even Pedersen, Nikolai Storevik, Torfinn Hofstad. «Trollbatt publikum» Ein fullsett sal fekk servert ein produksjon som imponerte både musikalsk og visuelt då Majorstuen framførde tingingsverket Kvitre under folkemusikkfestivalen i Førde.» (Sogn Avis)

21 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

LYDEN AV FRAMTIDSFYLKET

Foto: Hattestein

GRATULERER MED DAGEN, SOGN OG FJORDANE! Dette var ein ny produksjon som festivalen sto for i samband med 250-års-jubileet for Sogn og Fjordane fylke. I staden for historisk tilbakeblikk valde festivalen å gje scenerom til eit 20-tals unge, framstormande musikktalent frå fylket som har folkemusikken som sin lidenskap, som sitt bidrag til jubileumsmarkeringa. Produksjonen, leia av Unni Løvlid og Tom Karlsrud, viste at folkemusikken i fylket høgste grad er levande og utviklar seg gjennom ein ny generasjonen utøvararar. Utøvarar: Fredrik Hope, Emil Horstad, Line R ebekka Kobberstad, Norill Therese Norheim, Mathilde Skjæret, Kine Svori, Jøran Vallestad, Anders Vassli Brekke. I tillegg medverka Dorthea Alisøy, Marie Berge, Ragnhild Bjørkum Vassbotn, Alise Hjellbrekke, Brita Jordanger Kirkeeide, Margit Mehl, Signe Øvrebotten og Ane Naustdal Helgheim.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 22

Foto: Hattestein

Foto: Malgorzata

EI STJERNE MELLOM MANGE -Kven av dei er det du er mor til? Sidemannen snur seg mot meg

betre enn alle lærarane sine. Ho har vore på Mokurs kvar sommar, og

og kviskrar til meg i den mørke salen. Vi er på konsert med eit

i fjor fekk ho draumestipendet til Norsk Tipping, fortel Jens Brekke

titals unge utøvarar frå Sogn og Fjordane. Vi skal få høyre lyden

ivrig. Så eg ventar tålmodig utanfor salen etter konserten. Ser et-

av framtidsfylket. Men sidemannen min høyrer nok også snufsinga

ter Norill med toraderen. Der kjem ho! Og ho fortel gjerne: Det var

mi, ser tårene som trillar sjølv om eg sit og smiler. –Ingen, svarar

i grunnen tilfeldig at det blei torader, det var eit andrevalet då eg

eg stilt tilbake. Eg kjenner ingen av ungdommane på scena. Den

skulle byrje på kulturskulen. Det var berre ikkje fleire plassar ledig

unge spelegleda og det oppriktige engasjementet i formidlinga er

på keyboard, ler ho. -No går eg på musikklinja på folkehøgskulen

ei så sterk oppleving at eg reagerer både med tårer og smil, likevel.

på Voss, så har eg tenkt å byrje på lærarutdanning i Sogndal.

Dei er unge og dei har folkemusikk som lidenskap. Under leiing

Eg elskar å spele og skulle gjerne satsa på musikken hundre

av ein av fylket sine fremste utøvarar, Unni Løvlid, har Førdefes-

prosent! Men eg trur det er lurt å ha ei god utdanning også,

tivalen invitert dei til å skape sin konsertproduksjon. Unni ynskjer

seier ho ettertenksamt. –Dette har vore veldig lærerikt og

varmt velkomen, men så set ho seg mellom publikum i salen. Scena

kjekt, seier ho vidare om konserten dei har fått produsere.

fyllest av ungdommar, av dans, song og musikk. Danseføtene i

-Vi har bestemt alt! smiler ho stolt. –No skal eg heim att og

salen trampar taktfast saman med musikken.

spele saman med bandet mitt To purke og ein gris, på Sogn gammaldansfestival i Gaupne. Vi spelar alt muleg! Hellbillies,

Plutseleg set ei av dei unge jentene på scena frå seg toraderen og

Staut og Vallkyrien Allstars. Men også tradisjonsmusikk frå

kjem rett mot publikum på første rad. Byr opp til dans! Er det ein

fylket. Og eigne komposisjonar, avsluttar ho forsiktig.

masurka? Etter dansen dreg ho fram ein stol frå kulissane. Set seg heilt framme på scenekanten. Seier ingenting. Lener seg mjukt

Norill Terese Norheim frå Gaupne fortel ikkje så mykje meir om

over instrumentet sitt, ein raud torader. Og spelar. Augene glir att.

musikken ho skriv sjølv. Men dei andre vil gjerne fortelje, for henne.

Det gjer mine og. Eg høyrer tonane som om dei kjem frå ei kjelde;

-Du skulle høyrt, seier dei, i fjor sommar på Mokurset. Etter 22. Juli.

urørt og rein. Stilt sildrar tonane fram under isen, så inderleg vakre.

–Norill mista ein god ven der, felespelaren Hanne Kristin Fridtun frå Stryn. Så komponerte ho ein lydarslått som eit minne, fortel dei.

Kva er dette? Kven er ho? Snart er ho tilbake mellom dei andre, tel opp og set i sving neste innslag. Ein etter ein stig dei unge talenta

Eg reiser heim og finn melodien ”Rest in peace” på internett.

fram og imponerer. Men eg greier ikkje sleppe den lyse torader

Det finst ikkje ord for det vonde som hende. Men det finst

-jenta med blikket. Det ser ut som om ho er full av musikk, som

musikk til trøyst. Norill spelar slik at det trøystar. Slik at ein må

strøymer gjennom henne, ut i instrumentet og ut i salen.

gråte. Og smile. Sjølv om eg ikkje er mora hennar, eg har aldri sett ho før. Men mellom stjernene på scena i Førde skein ho

Etterpå må eg spørje han som fekk danse med henne. Kjenner du ho

aller klarast, for meg.

som baud deg opp? –Åja, ler Jens Brekke. Det var ho Norill, det. Ho har spelt torader sidan ho var pittelita. Men det var ikkje lenge før ho var

Tekst: Janne Karin Støylen

23 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

TALENTPROSJEKT 2013

Foto: Hattestein

Talentprosjektet er eit samarbeid mellom Førdefestivalen, Rikskonsertene og Utanriksdepartementet, og har som mål gje unge utøvarar frå ulike verdsdalar sjanse til å møtast og utvikle seg både musikalsk og menneskeleg på tvers av geografiske og kulturelle grenser. Prosjektet har òg som mål å auke kunnskapen og respekten for både eigen og andre sin kultur, og hjelpe deltakarane framover på ein musikalsk karriereveg. Det 19. talentprosjektet i rekkja samla 10 unge musikarar frå Indonesia, Filippinane og Norge til ein vekeslang musikkverkstad under Førdefestivalen. Musikktradisjonar møtest og nye musikkuttrykk oppstår. Det er alltid spennande når unge musikarar får utfalde seg i lag. Indonesia: Nendar Kusnadi, Reka Triana Nopiyandi, Yani Isdiani. Filippinane: Jaimar De Vera Palispis, Shadin Kitma, Bernadete April Canay og Sabrina Joy S. Tan. Norge: Elisabeth Syrdahl Ellingsen, Sivert Andreas Holmen og Ole Nilssen.

REISEBREV FRÅ TALENT 2012 Returbesøk til Marokko 2.-10. mars 2013 Frå Marokko-oppholdet er det kanskje utflukten opp i Atlasfjellene, til den lille byen Ait Abid som har gjort sterkest inntrykk. Besøket her ga oss et lite gløtt inn i hverdagslivet på den marrokanske landsbygda, et liv som på mange måter var svært spartansk og tradisjonelt. Dagen vi kom dit var det et marked i landsbyen. Bønder fra området rundt kom ridende med varene sine, enten til hest eller på eselryggen. Her byttet de varer med hverandre, som grønnsaker, krydder, kjøtt og håndarbeide. Vi besøkte den nyrestaurerte skolen med to klasserom, et for de yngste og et for de eldste. Her hilste vi på de yngste barna og spilte for dem. Etterpå sang de for oss. Da var de flere av osssom hadde problemer med å holde tårene tilbake. Tilbake i Marrakech fikk vi tilbragt mer tid i de smale markedsgatene. I mylderet av småbutikker og boder fikk vi en lite oppvisning i pruting fra de marokkanske deltagerne. Det var hissig gestikulering og mange artige grimaser, før prisen plutselig kunne være halvert. To av oss i Vrang kjøpte seg hver sin djirlaba, et tradisjonelt antrekk som ligner en munkekutte. En kveld møttes vi for å utveksle musikk og lære om stiltrekk i hverandres musikktradisjoner. Her snappet vi opp mye interessant! Den siste kvelden i Marrakech var preget av skikkelig afrikansk musikk og danseglede! Vi spilte under et kvinnedagsarrangement, og etter at vi var ferdige steg stemingen hakk på hakk med energisk klapping og sang rett fra hjertet, til et punkt der til norske dansefester fortoner seg som tafatte bevegelsesøvelser. Det var et publikum av de sjeldne og en virkelig god avslutning på en uke mettet med nye inntrykk! Det er rart å komme hjem igjen. Vrang: Maja Gravermoen Toresen, Tuva Færden og Jon Hjellum Brodal

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 24

Foto: Hattestein

Æ VIL BARE DANS - ME DÆ... Landeplaga til Sirkus Eliassen snik seg inn som lydspor til gode

Syrdahl Ellingsen frå Sætre i Hurum forklarer at dei deler på å

minner frå Talent 2013

gi og ta, så det blir likt for alle og ein god prosess. Men mykje jobb! –Den indonesiske og fillippinske folkemusikken har ikkje

Landeplaga til Sirkus Eliassen snurra i bakhovudet då eg gjekk ut av

melodilinjer på same måten som vår, den er meir perkussiv.

teatersalen etter årets Talent-konsert. Ungdommar frå Filippinene og

Så vi møtest i rytmene og prøver å finne saman i tonane etter

Indonesia og Noreg ikkje berre spelte saman, dei dansa også! I ein leikande

kvart. –Det er ei utfordring at instrumenta er stemde annleis

springar baud dei kvarandre opp og trippa lattermilde i lette steg rundt på

også, men somme tider kan det vere så stilig når det ikkje

scena, to og to, ein frå kvart kontinent i kvart par. Berre fem dagar tidlegare

stemmer at vi kan bruke det til noko, ler ho.

møtte dei kvarandre, musikken og instrumenta for første gong. På konsertdagen er stemninga spent og høgtideleg i teaterFor medan Førdehuset yrar av hektiske festivalførebuingar i festival

salen der trommer, fløyter og xylofonar frå Asia står oppstilte

veka er folkehøgskulen litt lenger oppe i bakken ein roleg oase der

side om side med feler og trekkspel frå Noreg. Ein etter ein

noko viktig og vakkert er i ferd med å bli skapt. Det aller ferskaste

finn dei fine, festpynta unge utøvarane plassen sin på scena.

materialet på festivalen. Talent 2013 samlar ungdommar frå Indonesia,

Så spelar dei. Og snart dansar dei. Saman. Neste år er det Ole,

Filippinene og Noreg til ein vekeslang musikkverkstad. Målet er å auke

Elisabeth og Sivert sin tur å reise halve verda rundt for å møte

kunnskapen og respekten både for sin eigen og andre sin kultur.

Nendar, Reka, Yani, Jaimar, Shadin, Bernadete og Sabrina igjen. Steinar Ofsdal er rørt og glad introduksjonen til konserten. –Finn

Ein av øvingsdagane har eg fylgje med Anne Moberg frå Rikskon-

fram lommedukane, oppmodar han. Etterpå kjenner også han

sertane innom på besøk. Musikalsk leiar Steinar Ofsdal møter den

på eit vemod. –Ein kjem så nær desse unge menneska. Når ein

vesle dama med ein storbjørneklem. –Anne er mammaen til det

spelar saman og deler musikken sin med andre er det umuleg å

no nitten år gamle talent-prosjektet, smiler Steinar. Prosjektet har

ikkje bli kjenslemessig involvert. Dei lever under heilt andre for-

ingen pappa. Men det har ein mamma til! Og det er Hilde Bjørkum

hold enn vi gjer, seier han stille. Men eg veit at talentprosjektet

i Førdefestivalen, slår han fast. Så får vi komme inn på øvings-

hjelper deltakarane framover på den musikalske karrierevegen,

rommet og høyre kva som har skjedd etter berre to dagar med

avsluttar Ofsdal, som har sett talent etter talent blir profesjonelle

samspel. –Ja, no svingar det, smiler Steinar stolt.

artistar med internasjonale karrierer.

Sivert Andreas Holmen frå Valdres fortel at han opplever prosjek-

Eg ser dei rusle smilande ut i den fine julidagen, sarongar i

tet som lærerikt på mange plan. –Vi må gje meir av oss sjølve enn

silke, bunadsstakkar og vadmelsbukser i same gjengen, og

elles, skal vi greie å nærme oss kvarandre, seier han. Elisabeth

tenkjer at akkurat no, her i Førde, vart verda ein litt betre stad. Tekst: Janne Karin Støylen

25 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

706 moh

Konserten på toppen av byfjellet 706 meter over havet må du betale for i drypande sveitte. Hit må du gå på eigne bein. Dei lokalkjende stiller i fukttransporterande superundertøy og GoreTex-sko. Dei mindre lokalkjende går i dongeri og småsko, og dei er dei eigentlege heltane. Trioen Kalakan frå Baskarland speler på trommer, perkusjon og ein slags heimesnekra xylofon laga av nokre treplankar og tjukke «trommestikker». Stolar er bytte ut med stein og sitjeunderlag. Godslitne i kroppane sit vi og høyrer på musikken, medan vi ser ut over Førde og fjella bakom. Dei suggererande trommerytmane er eit framandelement som på finurleg vis passar inn. Tekst og foto: Heidi Hattestein

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 26

PÅ HAFSTADFJELLET FOR FULL MUSIKK 200 musikalske fjellfolk fekk igjen for å ha gått opp på Hafstadfjellet i god sommarvarme under Førdefestivalen. Folk strøymde til topps, og alle stiar opp vart brukt denne dagen. Sogn og Fjordane Turlag si oppsette rute var frå Langeland via Hundsrasta og opp på toppen. Nokre var med også i fjor, og det var ekstra stas å høyre dei seie "i år gjekk turen myyykje lettare!". Med jamn og god fart ankom turgjengen toppen nokre minutt før konserten starta, og med påfyll av frukt og drikke var dei klare for musikalske inntrykk. Og Kalakan frå Baskarland innfridde alle forventningar. Rytmar og kraft i musikken passa godt på 706 moh og sto i stil med panoramautsikta. Ragna Renna, Indre Sunnfjord Turlag

27 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Nye arenaer FUREBØ SKULEHUS – KARTELLET

FUTEGARDEN, BRULAND – BERIT OPHEIM

Kartellet er eit fysisk samarbeid mellom

konsert på den ærverdige Futegarden på

fem menn. Alle fem har ein sterk individuell

Bruland i Førde. Futegarden er pietetsfullt

stil, og utnyttar sin kroppslege kunnskap og

restaurert av Per og Cecilie Eggen, som

kompetanse for å skape ein nær visualitet.

overtok garden i 1989. Embetsmannsgarden

Framsyninga var ei utforsking i menn,

har ei lang og spennande historie. Mellom

mannleg fysikalitet og leik. Voldsom sådan.

anna har kvinnesakskvinner som Randi Blehr

Kartellet er for koreografen eit poetiske

og Dagny Juel halde til her. Dette, saman med

bilete, ein illusjon. Med andre ord: Kartellet

feiringa av 100 år med stemmerett for

ville gjerne dele dans med deg. Furebø

kvinner i Norge, danna bakteppe når

skulehus er lokalisert i Angedalen, og det var

festivalen presenterte ein av våre fremste

høve for felles sykkeltur inn til skulehuset i

kvinnelege songarar akkurat her. Berit Opheim Versto kalla konserten Tre vakre vener,

forkant av konsertane.

fordi ho her løftar fram stoff etter tre av sine viktigaste kjelder: Margreta Opheim, Olav

For aller første gong inviterte festivalen til

Fletre og Ragnar Vigdal. På den mest eksklusive konserten på festivalen med plass til berre 30 personar, fekk dei i tillegg til Berit Opheim Versto si fantastiske stemme, både søndagskaffi og gardshistorie på kjøpet. Førdefestivalen rettar ein stor takk til Cecilie Eggen som opna heimen sin for festivalen.

KLOKKARGARDEN, DALE – VALSERIA/GABRIEL FLIFLET

6. juli 2013 Kjære, fagre Førdefestival: Så flotte menneska som kom og var med oss

Foto: Apneseth

i dansen og musikken, og herlig med utsolgte forestillinger og mange

Nye taktar frå Fliflet betyr ofte taktar ein knapt kan halda styr på, men som likevel får både

lovord! Takk for et rustikt og varmt

foten og smilebandet til å rykke. I ”Valseria – eit valseverk, var tretakten i fokus, då Fliflet

konsertlokale på Furebø, og vi kjem

ser det som si oppgåve å redde denne trua taktarten. Valseria var tingingsverk til Vossa Jazz

gjerna igjen.

2013. ”Fliflet: Siden Valseland er et vennlig land kommer jeg også til å invitere inn melodier i 2/4, 4/4, 5/4 og 7/8 og av ulike tempi. Kontraster må til!” Publikummarane fekk også høyre Susanne Lundeng som var ein av gjestene på Valseria-konserten på Klokkargarden i Dale.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 28

Foto: Ullebø

FJORDAMATTUNET, STØFRINGSDALEN I JØLSTER – KATHRYN TICKELL Det er få stadar i England det bles så mykje som i Northumberland. Landskapet er langsamt bølgjete med ein stor himmel over seg. Herifrå kjem Kathryn Tickell og her kjem også instrumentet hennar frå, Northumberlandsekkepipa. Naturen, klimaet, lokalhistoria, sauene og folket frå heimtraktene har vore og er viktige inspirasjonskjelder for Kathryn Tickell, og desse elementa er sjølve essensen i «Northumbrian Voices». På Fjordamattunet hadde Kathryn med seg far sin som presenterte forteljingar frå heimtraktene i Nord-England. Vertskapet på Fjordamattunet, Familien Støfringsdal, var med å leggje til rette for ei perfekt ramme rundt ein konsert som hyller den djupe økologien mellom musikk, forteljingar og landskapsvern.

Kathryn Tickell@ kathryntickell 7. jul. Lovely, lovely #NorthumbrianVoices show in an old barn on a farm in Norway #FordeFestival We felt very connected. Thank you all concerned.

29 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

SUNNFJORD MUSEUM/ MOSTIEN

Foto: Hattestein

Kvart år arrangerer Førdefestivalen og Barnas Turlag musikktur for dei minste. Publikum får tur, mat og musikk i éin pakke. Sola skin ikkje alltid. Nokre gonger er det overskya og vått i lufta. På utekonsertar er vêret ein del av kulissane, og publikum må vere budd på det meste. Det rare er at festivalfolk berre smilar endå breiare, dess meir det regnar. Som om det å ta eit lite dansetrinn utanfor komfortsona gir eit ekstra kick. Denne våte festivaltorsdagen gjekk turen til Draumefjell med folkemusikarane Lajla Renate Buer Storli og John Ole Morken. Draumefjell er ikkje ein plass ein går til, men ein plass musikken tek deg til. Det er ein tur i turen. Lajla og John Ole byr på spenstige slåttar, rare ord, kveding og karikerte kjensler, og borna elskar det. Med barnepublikum er det ikkje tvil. Konsertmeldinga står skriven i ansikta deira. Tekst og foto: Heidi Hattestein

Foto: Hattestein

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 30

FESTIVALTUR TIL DRAUMEFJELL Barnas Turlag Førde inviterte i går med på vandring, mat og

Etter å ha fylt magen med risengrynsgraut, var det sikkert nærare

musikk på Mostien på Sunnfjord Museum. Mostien og museet

100 små og store som forventningsfulle sette seg på golvet, klar

er ein kjempefin plass å dra med ungane, så dette måtte vi

for tur til Draumefjell. Musikarane Lajla Renate Buer Storli og John

sjølvsagt vere med på. Meininga var at vi skulle gå Mostien til

Ole Morken var dei som skulle ta oss med på den musikalske turen

Museumsstølen der det skulle vere konsert og servering av

med kveding, hardingfele, flatfele og gitar. Og dei fanga publikum

risengrynsgraut. På grunn av litt utrygt vær med regnbyger vart

frå første stund, og det vakte stor latter hjå dei små då John Ole sa

konserten flytta inn i Sersjantløa på museet i staden. Dermed

at Lajla såg ut som ei "Lurvebrok"! Og alle måtte opp og stå, synge

vart det vandring først, og så mat og musikk etterpå.

og gjere rørsler til songen "Hanen høgt oppi Fagerli" (etter Norunn Holmøy). Det er ikkje så lett å vise rørslene her, men teksten er som følgjer: Hanefar høgt oppi Fagerli, kvite sokkar og kvite sko. Hanefar var ein apekatt, ein apekatt med silkehatt Så gikk han ute med jenta si, kom ikkje heim att før klokka var ti. Då fikk han juling fra mora si, au, au, rompa mi. Ein flott konsert og ein annleis "fjelltur" - og vi likar jo som sagt variasjon.... :) Takk til Førdefestivalen og Barnas Turlag for ei fin oppleving! Tekst: Liv Janne Bell Jonstad

Foto: Hattestein

31 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

MORGONSTUND HAR GULL I MUNN – ELIN GRYTTING

Foto: Hattestein

Førdefestivalen starta dette året ein ny konsertserie som vart

«Klokka ni torsdagsmorgon var det samla både vaksne og

kalla «Morgonstund har gull i munn». Tre morgonar invitererte

barn frå ulike barnehagar i Førde for å høyre fylkesmusikar Elin

festivalen til ei frisk morgonstund i ulike nærområde i Førde.

Grytting synge og fortelje historier frå Sogn og Fjordane.

Både i Vieåsen (Tussero utebarnehage), gapahuken på Flatene og Utsikten i Brendeholten hadde morgonkonsertar. Elin Grytting er fylkesmusikar i Sogn og Fjordane og ein av dei viktigaste formidlarane av eventyr, songar og reglar frå fylket.

Fine songar Bertine Marskar Strødal (4) og Tirill Smørdal Sørlang (4) frå Hattestad barnehage var storfornøgd med konserten. – Det kjekkaste var songane, for dei var veldig fine, seier Bertine. – Og dansen, skyt Tirill inn. Grytting sjølv synes også at konserten gjekk slik som ho håpte på. – Men eg kjenner det er tidleg på morgonen, det tek litt tid for ein gammal skrott å vakne til liv, ler ho. Kjekt å vere ute Dei to jentene kjende igjen nokre av songane, men den mest kjende var "Bæ bæ lille lam". Og begge kunne fortelje at dei var med og song når Elin Grytting sette i gang allsang med den norske visesongen. Kva som var det beste med konserten syns Bertine og Tirill det var vanskeleg å svare på, men begge var einige om at det var kjekt med konsert. – Spesielt kjekt sidan vi fekk vere ute, seier jentene i kor.»

Foto: Hattestein

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 32

Marie Tefre Birkeland, Firda

SOGN OG FJORDANE KUNSTMUSEUM – RUSTAVI ENSEMBLE

Når Førdefestivalen inviterte til lunsjkonsert med Rustavi Ensemble på taket av det nyaste bygget i byen, seier det seg sjølv at det blir ei oppleving utanom det vanlege! Det georgiske mannskoret fekk æra av å opne takterrassen på det flunkande nye Sogn og Fjordane kunstmuseum. Inkludert i prisen var ein enkel lunsj med georgisk tilsnitt frå Kafé Sobra, og tradisjonelle georgiske bordsongar med dei 12 mektige mannsrøystene! «Rustavi Ensemble fra Georgia bestod af 12 mænd, men fyldte mere end 100 norske stemmer. Da en repræsentant fra ensemblet præsenterede sangene blev vi målløse - han havde en utrolig nydelige, dyb stemme – alt han sagde var også nydeligt så vi og sikkert også alle andre kvinder blev fascineret af ham. På tagterrassen på Sogn og Fjordene Kunstmuseum sad ensemblet og spiste mellem det spisende publikum. Eneste forskel var at publikum drak rabarbersaft, mens ensemblet drak rødvin fra Georgia! Det var steghedt med fantastisk udsigt – her sang ensemblet georgiske bordsange. Både vår ven! og publikum udbragte skål for festivalen for venskab for naturen for fred osv. Dette var et højdepunkt, utrolig hyggeligt, mægtig sang og mægtig udsigt.» Susanne Phil, Gaida Fotoserie: Malgorzata

33 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Foto: Hattestein

GJENSYN MED BEDDINGEN, VERFTET – KALAKAN/SUO I år startede festivalen i pøsende regn, det eneste fornuftige var regnslag og gummistøvler, men da var det bare herlig at være på festival. Den for mig nye arena Verftet var fascinerende, to store bandene var hejset op i to enorme kraner og under det stod et lille hvidt telt til artisterne, vi publikummere måtte sidde ude i regnen med nogle få glimt af den storslåede natur. Festivalen havde kontakt med Meterologisk institutt om formiddagen, men de tog da vist grundig fejl! Nogle kørte tilbage med bussen og fik pengene tilbage, men for os seje blev det en uforglemmelig eftermiddag. To grupper spillede på Verftet SUO fra Finland og KALAKAN fra Baskerland. SUO var jeg først lidt tvivlende til, teksterne var finsk tradisjon (ganske morsomme og barske), men musikken var nykomponert af gruppen, det mindene mere om rock end finsk folkemusik. Det fine ved Førde er at vi hører grupperne flere gange og til slut var jeg helt frelst - utrolig flot, drivende musik for sjælen. Nydelig sang, guitar, nöckelharpe, sjamantromme, kantele, overtonefløjte og fele. KALAKAN bestod af 3 flotte mænd på slagværk, det var rå trommer og nydelig 3-stemt sang. -Susanne Pihl, Gaida

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 34

Norske skattar i Haarklausalen

Linda Gytri

Foto: Ullebø

For hundre år sidan stod det ei ekte skattekiste i kommunestyresalen i Førde. Tre nøklar måtte passe i tre låsar før den kunne opnast. Lensmannen, presten og ordføraren hadde kvar sin. Det ærverdige gamle rådhuset er framleis ei skattekiste, nøklane er i gode hender, kista står der enno. Under festivalen vart salen fylt med fire

Foto: Apneseth

Knut Buen og Leif Rygg

Foto: Birkeland

Unni Løvlid

norske kulturskattar: Unni Løvlid, Kari Malmanger, Knut Buen & Leif Rygg og Linda Gytri. Alle skaper noko nytt ved å ta vare på det gamle, slik som rommet vi møtte dei i.

Foto: Apneseth

Kari Malmanger

35 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Festplassen

Le Vent du Nord

Festivalen nyttar det idylliske parkanlegget Festplassen ved breidda av elva Jølstra til fleire arrangement. Le Vent du Nord og Besh o droM hadde den noko våte æra av å spele til fest ute i det fri denne fredags- kvelden. Sjølv om regnet ausa ned var det mange publikummarar som trossa veret og fekk med seg ein fabelaktig konsert! Så var det hjem og tørre lidt og så ned på festplassen og danse, vandsprøjten stod fra hænder og fødder. Kalakan var bland de ivrigste dansere. På scenen stod favoritterne fra i år Le Vent du Nord fra Quebec, fantastisk sprudlende og udadvente musikere. Tramp, dreielire, bouzouki og flot flerstemt sang. Vi fodfulgte dem og inde på Columbi Egg hos Gabriel Fliflet sad

Besh o droM

vi så tæt på at vi nærmest var en del af gruppen. Herligt, det så faktisk ud som om de 4 også havde det herligt. Det fine ved Førde at du kommer tæt på! Meteorologene@Meteorologene Jul Susanne Pihl, Gaida

5 #Fordefestival får flott vær på lørdag. Men skal du være ute i de sene kveldstimer, så ta med paraply. #Regn til kvelds etter #sommerdag Meteorologene@Meteorologene Jul 6 Sol og varmt vær på Vestlandet! Men i natt blir det forbigående vått. Så vet dere det :) #bygdalarm,#fordefestival

Fotoserie: Birkeland

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 36

Krar Collective

Artistane spelar til dans I god tradisjon spelte fire internasjonale toppband til fest på Festivalnatta på Rica Sunnfjord Hotel og Spa. Der var det afrorytmar frå Etiopia med Krar Collective, brasiliansk pagode-musikk med Roda Do Cavaco, eggande cajunrytmar og swingmusikk med Sarah Savoy & the Francadians frå Lousisiana, USA og jigs og reels med Kathryn Tickell frå UK. I Førdehuset var det høve til å svinge foten til norsk gammaldans. Dyktige og meritterte orkester og spelemannslag sytte for god

Sarah Savoy

stemning og flott musikk: Gaular spelemannslag, Unni Boksasp og Ferd. Det var også Flakedans på Sunnfjord Museum/Sersjantløa, der det var høve til å svinge seg til Indre Sunnfjord spelemannslag og gruppa Ferd.

Fotoserie: Ullebø

Kathryn Tickell

37 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Festival i heile Sunnfjord

Rytne Gard - Sow/Sissoko

Foto: Apneseth

Festivalen tilbyr publikum konsertar i vakre omgjevnadar også i regionen rundt Førde. Fjordamattunet på Vassenden kunne inviterte til konsert med Kathryn Tickell på løa. Og i ei løe på Rytne Gard i Gaular fekk publikum eit intimt møte med Sow&Sissoko. Klokkargarden i Dale tok imot Gabriel Fliflet med Valseria. Dei akustiske møta i låven og i dei små stovene på Jølstramuseet på Vassenden er ei oppleving for livet! På «Sommarnatt på Jølster» kom ein tett på artistar som Knut Buen, Tartit, Kuhmunen-Shishigin-Dancin Thunder, Rydvall/Mjelva, Indre Sunnfjord Spelemannslag og Talent 2013 frå Norge, Indonesia og Filippinene. Busstransport er inkludert i billetten på alle desse konsertane.

Foto: Apneseth

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 38

Jølstramuseet Rydvall/ Mjelva

Foto: Ullebø

Jølstramuseet - Tartit

Jølstramuseet - Rythms of the Tundra

Familiefestival - og lagterskeLtilbod Førdefestivalen har eit program som stimulerer til felles musikkopplevingar på tvers av generasjonar. Festivalen har ulike konsertformer og arrangement som fengjer interesse hjå fleire publikumsgrupper, både når det gjeld alder og interessefelt. Publikum får eit meir nyansert bilde av verdas musikalske mangfald, og dermed større kunnskap og ny erkjenning. Festivalen presentere ei blanding av kjende og ukjende musikalske uttrykk, og ofte med musikarar og musikk som frå før er lite kjend for breidda av norsk publikum. I tillegg til at festivalen har konsept som er spesielt tilrettelagt for barn og familiar, appellerer alle dei fem store konsertane som inngår i festivalpasset både til barn og vaksne. Mange

Foto: Birkeland

lågterskeltilbod, rimelege billettprisar for born og unge, eit stort mangfald, gode haldningar og lite uro, samt god tilgjengelegheit, gjer at festivalen er ein god familiefestival. DJ99 Guttorm Andreassen, er festivalen faste DJ og konferansier på Torgscena. Her i Førde sentrum fekk publikum smakebitar av årets artistar både torsdag, fredag og laurdag. Til Torgscena valfartar både store og små. For mange barnehagar er dette eit av årets høgdepunkt, og i sentrum vrimlar det med born i gule refleksvestar merka med namn på ulike barnehagar. Mange barnehagar nyttar festivalen i forkant til å lære om artistane og landa. Foto: Birkeland

FAMILIESØNDAG På programmet på festivalsøndagen var det verkstader, eventyrstunder og rikeleg med aktivitetar i Førdehuset. Der var gratiskonsertar på Verdsscena i Festsalen, og i Amfiet - der ein fekk ein oppleve: Roda do Cavaco | Brasil, Rhythms of the Tundra – Chief Dancing Thunder, Spiridon Shishigin og Lars Anté Kuhmunen | USA, Russland, Sverige, Krar Collective |Etiopia, Kari Malmanger | Norge, Masters of the Sape | Borneo og Aysenur Kolivar | Tyrkia Elin Grytting hadde musikkverkstad for dei minste.

Foto: Hattestein

39 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

FESTIVALFRUKOST OG FESTIVALPARADE

Festplassen vart også nytta som frukostarena i år. Coop Mega, Kokkenenes Mesterlaug og Bondens marknad leverte ein fantastisk festivalfrukost. I tillegg leverte Sarah Savoy og Lyden av framtidsfylket fengjande toner frå scena. 250-års jubileet til Sogn og Fjordane Fylkeskommune vart også markert med ei trekning av lokale råvarer frå Bondens Marknad og Coop Mega. Festivalparaden starta rett etter festivalfrukosten. Det var eit fargerikt opptog med musikarar og dansarar frå heile verda som toga gjennom sentrum.

Fotoserie: Ullebø

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 40

Foto: Janne Karin Støylen

Foto: Hattestein

TUSEN GRUNNAR TIL Å LEVE Hvis jeg kunne

Indianarhøvding Dancing Thunder frå Susquehannock-stammen

Gav jeg hvert barn et verdenskart

i Florida, USA, er trommemeister og sjaman. Han står for dei

Og, var det var mulig

dundrande djupe rituelle trommene i selskapet. Han er også

En lysende globus

kjend for sine lækjande krefter. Spiridon Shishigin frå Yakutia i

Og jeg ville håpe at barnets blikk åpnet seg

Sibir sender inn lyskuler via sitt raffinerte spel på den sibirske

Og at dets kjærlighet og omsorg ble vekket

munnharpa - khomus. Lars-Ánte Kuhmunen er ein av dei fremste

For alle folk,

joikarane i Sverige i sin generasjon.

alle raser, alle språk,

Saman framfører dei minner og tonar frå dei enorme viddene

alle religioner…

som kransar jordkloden. Den såkalla Tundraen. I dette landska-

(Dom Helder Camara. )

pet med evig tele finst det mykje uvanleg varm musikk. Denne varmen blir massiv når ein indianarhøvding, ein sibirsk meister

Eg sit ved eit kafebord i Førdhuset, framom meg ser eg i ryggen

på munnharpe og ein same byrjar å messe. Samspelet deira er

til tre urfolk frå tre kontinent. Tre staute menn med nydelege

prega av djup bass og myriadar av overtonar. Det er mystikk og

drakter, ein indianar, ein same og ein mongol, store stemmer og

magi i lufta, det er som om tusenårige innsikter om det fin-

kraftfulle rytmar på ei lita scene. Framom dei igjen sit publikum

stemte samspelet mellom menneske og natur, prøver å nå fram

tett i tett i ei trapp, dei minste i barnvogner ved sidan av. Herifrå

til oss gjennom musikken.

ser eg ansikta deira, som opnar seg, smiler. Eg legg merke til ein liten gut på fanget til mora på fremste rad, han held den eine han-

Og eg ser på ungane som frydar seg, røyser seg og set seg igjen.

da rundt halsen hennar og med den andre klappar han takta på

Den vesle guten klatrar opp og ned frå fanget til mora, klemmer

kneet sitt. Og eg kjem til å tenkje på dette diktet av den brasilian-

ho, gjer seg fri igjen, svingar på seg og klappar. Ler! Eg ser på

ske biskopen Dom Helder Camara.

smila i alle dei opne ansikta. Men også nokre avventande uttrykk innimellom, rynker i panna. Armane i kors. Dei har til felles at dei

I den vesle boka Tusen grunner til å leve, skreiv han små, innsikts-

er vaksne, dei som ser slik ut. Og eg får lyst til å be for dei, slik

fulle meditasjonar om livskunst og livsglede. Når eg ruslar mellom

Camara gjorde:

konsertane i Førdehuset denne siste festivaldagen, tenkjer eg at det er som om tekstane hans vert praktiserte her, sette ut i livet.

Vær barmhjertig Herre,

Som om bønene hans går i oppfylling. Camara arbeidde i slummen

vis en særlig omsorg

og var kjend for sin uredde kamp mot militærdiktaturet og sosiale

for de mennesker

misforhold i landet sitt. Og veldig glad i barn!

som er så logiske, praktiske,

På familiesøndagen fyller Førdefestivalen huset sitt med artistar frå ulike verdshjørne og seier: ”Versågod, velkomne!” Ingen billett, inga aldersgrense. Og folk kjem, huset fyllest med små og

og realistiske, at de forarges når noen tror at det finnes en liten blå hest.

store, svinsande mellom scener og aktivitetar. No stiller dei tre mennene seg opp på golvet framom den breie trappa bakerst i

Tekst: Janne Karin Støylen

foajeen:

41 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Den Vesle Prinsen

Den vesle prinsen sin livsfilosofi er like viktig i dag som då boka kom ut første gong for 60 år sidan. Romanen av Antoine de Saint Exupéry tek opp viktige spørsmål og skildrar eigenskapar og karaktertrekk som vi lett kan kjenne igjen hjå andre - og ikkje minst i oss sjølve. Det handlar om einsemd og kjærleik, om grådigheit og maktsjuke, om kva som er sanning og kven som har rett til å definere sanninga. Og sist, men ikkje minst handlar det om venskap. Vi er mange som har kjent oss litt klokare og litt meir audmjuke etter å ha lese ”Den vesle prinsen”. Folkemusikkversjonen av Antoine de Saint-Exupéry si verdskjende historie om den vesle prinsen har vore vist 200 gonger i inn og utland sidan urpremieren på Førdefestivalen i 2006. Produksjonen vart til etter initiativ frå Førdefestivalen, og i samarbeid med Sogn og Fjordane Teater og Sogn og Fjordane Fylkeskommune. Når det var på tide å setje punktum for forestillinga, var det naturleg å legge dei to siste framsyningane der det heile starta, på Førdefestivalen. Eit nydeleg og rørande teaterstykke seier takk for no. Med Gro Marie Svidal, Ulf Arne Johannessen, og Tom Karlsrud. Regi og scenografi: Sigurd Aae Klausen.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 42

Fotoserie: Ullebø

Avslutningskonsert

SARAH SAVOY & THE FRANCADIANS, SO LONG – GOOD BYE! Frivillige, kokkelering, god stemning – vel blåst festival! Så er tida komen for å sei au revoir, so long! Artisten på avslutningskonserten serverte, ikkje berre franskamerikansk støvete støveldans, herleg honky tonk og hillbilly, men også hot & spicy shrimps etouffe. Sarah Savoy & Les Francadians er frå Louisiana og Paris. Som musikar er Sarah sterkt arveleg belasta. Foreldra hennar, Marc og Ann Savoy, er to av cajunmusikken sine fremste utøvarar.Sarah er også ein habil kokk, og på konserten søndag kveld laga og serverte ho smaksprøver på cajunmat til publikum, noko som fall godt i smak! På denne konserten takka festivalen hjarteleg alle frivillige, som saman hadde bore Førdefestivalen på skuldrane denne helga. Utan dykkar innsats, ingen festival. Som ein liten gest spanderte festivalen kokk og konsert, mat og musikk som takk for hjelpa. Takk for at DU kom. På gjensyn!

Sarah Savoy@cherecatin Jul 7 So beautiful! Gonna miss this place @ fordefestival

Fotosserie: Malgorzata

43 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Kurs og musikkverkstader

Mot artisten

Festivalen arrangerer mange kurs og

På «Møt artisten»-sesjonane var det

musikkverkstader under festivalen. I

jamt godt besøk der ein hadde høve til å

2013 omfatta dette flamencokurs for

komme tettare på Tartit, Unni Løvlid, Krar

små og store med Kari Helene Østby

Collective og Ottar Kåsa.

«Elena», Songkurs med Kari MalmanFoto: Birkeland

ger, Pizzicadansekurs med Anna Cinzia Villani, Hardingfelespel med Knut Buen, og brasilianske danserytmar/samba med Roda do Cavaco. For dei aller minste var det musikkverkstad der ein hadde høve til å lære å lage seljefløyte. Festivalen får mange positive tilbakemeldingar frå deltakarar både på instruktørane og innhaldet i kursa. Fleire nemner at denne moglegheiten for å delta på kurs er ein av grunnane til at dei kjem på festivalen.

Foto: Malgorzata

Foto: Apneseth

MIDNATTSKONSERT I KYRKJA Mannskoret Rustavi frå Georgia gav ei fullsett Førde kyrkje ei magisk oppleving i ein midnattskonsert med mektig polyfon song frå Kaukasus. Det georgiske mannskoret Rustavi liknar ikkje heilt på eit vanleg norsk mannskor. Ein kan driste seg til å seie at ein Rustavi konsert er den mest skjelsetjande kor-opplevinga ein kan tenke seg. Djupe, mørke bassar og sterke tenorar samla i ein halvsirkel. Dei vekslar saumlaust mellom religiøse ortodokse tonar og rå krigssongar. Ein kjenner på kroppen at dette er tonar som har gitt håp og kraft til folk i eit av verdas mest brutale landskap: Kaukasus. Dei hadde på seg tradisjonelle drakter. I slira hadde dei svære sverd. Det er ikkje akkurat den tradisjonelle songarjakka dette. Heldigvis var det til pynt. Deira fremste våpen er teknikken og songskatten. Dei eldgamle religiøse songane var prega av tette djupe harmoniar og lange flater. Kontrasten til krigssongane er ekstrem. Songarane bevega seg heile Foto: Ullebø

tida undervegs i konserten; bytte plassar i halvsirkelforma. Lyden endra seg difor også - frå song til song. Ei mektig oppleving!

COLUMBI EGG Tradisjonen tru tok Columbi Egg eit sommaropphald på Førdefestivalen. Seine, sveitte kveldar med store utøvarar frå alle verdshjørne! Akustiske tonar med humørspreiaren Gabriel Fliflet i førarsetet. Her er det klubbstemning med laus snipp! Fredag kveld var desse på gjestelista: Linda Gytri (NO) og Suo (FI). Laurdag var følgjande inviterte: Berit Opheim (NO), Le Vent du Nord (CA) og Susanne Lundeng (NO). Innerst i Hugleik restaurant på Rica Sunnfjord hotell held denne perla av ein klubb, her var det fullt hus og stor stemning kvar kveld.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 44

Fordekonferansen Temaet for konferansen var «Kunst og Berekraft». Kunstnarar har til alle tider late seg inspirere av naturen. Men kva gjer kunstnarane når naturen er truga? Kulturkonferansen som opna festivalen tok opp spørsmålet om kunst- og kulturlivet sitt potensiale som mobiliserande samfunnskraft. Bør kunst- og kulturlivet engasjere seg politisk, og har det gjennomslagskraft? Reflekterer kunstlivet over berekrafta i eiga verksemd?

Førdefestivalen arrangerte Førdekonferansen i samarbeid med Norsk Publikumsutvikling, Sparebanken Vest, Høgskulen i Sogn og Fjordane, Sogn og Fjordane fylkeskommune, Førde kommune og VRAK. Kan kunst og berekraftig utvikling gå hand i hand? Både kunstnarar, forskarar og byråkratar tok opp dette viktige temaet på den sjette Førdekonferansen på Førdefestivalen 2013. Dei omlag 75 deltakarane på årets konferanse fekk med seg informative og reflekterte innlegg frå engasjerte innleiarar, og det varierte programmet gav rom for både refleksjon og ettertanke. Anne Enger tok utgangspunkt i samfunnsansvaret basert på regjeringa si nyleg publiserte kulturutgreiing. På Førdekonferansen i fjor presenterte ho sjølv utgangspunktet for kulturutgreiinga, og for konferansedeltakarane var det soleis interessant å få innblikk i både innhald og prosessar i samband med dette arbeidet. Samfunnsgeograf Karl Fredrik Tangen stilte seg tvilande til om kunsten og kunstnarane verkeleg har ei påverkingskraft. Han peika likevel på at det kan vere naturleg å sjå nærare på korleis kunsten kan påverke forbruket. Tangen runda av sin lett provoserande analyse med at makt treng kritisk kunst, og vi noterte ei viss temperaturstigning i forsamlinga med fleire engasjerte innlegg. Gabriel Fliflet konstaterte at kunstnarar sjølvsagt kan utgjere ein forskjell. Vi har alle eit felles ansvar. Å lage god kunst må i utgangspunktet vere godt nok, men det skadar ikkje å lage kunst som i tillegg representerer eit utvida samfunnsengasjement. Som ei avrunding på dagen fekk vi møte eit kunstnarpanel leia av Ida Habbestad som debatterte utifrå sin ståstad som kunstnarar. Kunstnarane Amalie Kasin Lerstang, Gabriel Fliflet, Elin Wister, Einar Kvitrafn Selvik, Frøydis Lindén og Hege Rimestad gav oss tankevekkande innfallsvinklar til debatten. Siren Sundland, Sparebanken Vest, oppsummerte dagen: "Skam å seia det, men eg har aldri trudd at eg kunne reformere verda. Først og fremst bør kunstnaren vere kunstnar. Det er vanskeleg nok", har Olav H. Hauge skrive ein stad. Debatten i dag har vist med all tydelegheit at vi ikkje er komne til Førdekonferansen for å ha det lett. Dette er ein kompleks diskusjon om eit svært alvorleg tema. Vi menneske er godt i gang med å gjere uoppretteleg skade på verda vi lever i. Lidingane det vil medføre for kommande generasjonar er ikkje til å fatte, enno. "Og difor vil eg nytte høvet til å takke Førdefestivalen for at dei år etter år løftar viktige, politiske tema: I år musikk og natur, sameksistens i fjor, kvinnerøyster i forfjor. Førdefestivalen går opp løypa og syner sterkt samfunnsansvar i praksis. Så difor vil eg slutte som eg byrja, med Olav H Hauge, og seie dåke: Snakk litt med Hilde Bjørkum. Mykje tyder på at det er ho som er varast i tunet."

Fotoserie: Apneseth

45 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Bornas Verdsdagar Forde

Foto: A. Anthun

Bornas Verdsdagar Førde vart i 2013 arrangert for fjerde gong, og er det største arrangementet Førdefestivalen står for utanom sjølve festivalen. Det er også det største fleirkulturelle arrangementet i Sogn og Fjordane utanom festivalen. Ca 2 500 personar var innom BVD Førde dette året. Bornas Verdsdagar består hovudsakleg av musikkverkstader retta mot born og unge og familiane deira, minikonsertar på «Verdsscena» og matopplevingar frå mange land, samt andre aktivitetar. Arrangementet er gratis for publikum. Foto: A. Anthun

Hovudsamarbeidspartar i Bornas Verdsdagar Førde 2013 var Førdefestivalen, Førde kommune, Fargerike Førde og Rikskonsertane. Førdefestivalen hadde ansvaret for prosjektleiinga. Ca 330 personar var involverte, enten før eller under arrangementet. Totalt var rundt 20 organisasjonar og institusjonar involverte, mellom anna barnehagar, skular, Førde kulturskule, Førde bibliotek, Fylkesbiblioteket, Frivilligsentralen, Bergum mottakssenter, United World College, Mo og Jølster vgs, Norsksenteret – «Mangfald i fritid» og Skrivarløa. Bornas Verdsdagar Førde fekk strålande

Foto: A. Anthun

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 46

tilbakemeldingar!

Dette arrangementet gjev store opplevingar M i am

frå mange ulike kulturar. Dette gjev mykje

ri g

o k k an s k fo

i m i nste

for born og vaksne og involverar personar

verksta d

kompetanseoverføring og utvikling for dei inBa

volverte partane. Tilbodet i år bestod mellom

rneyoga

anna av verkstadene Origami, Herbies dans

FØRDE

frå Uganda, Gamelan, Marokkansk for dei

INTERNASJONAL FAMILIEFESTIVAL

minste, Barneyoga, Eventyrhole og Song-

LAURDAG 16. NOVEMBER

Kl. 11.30 – 16.00

Verkstadar (dans/song/musikk)

Førdehuset

Verdsscena, internasjonal kafé og konsert!

verkstad for dei minste, alle med profesjonelle instruktørar. I tillegg var det innslag med born og unge frå regionen og UWC

verda, ansiktsmåling, teikning og brettspel.

Foto: A. Anthun

d Herb

Gratis – inga påmelding!

for dekoreringa av lokala der verkstadene heldt til. Det var servering av mat frå heile

i Førde, Skrivarløa og Mo og Jølster vgs stod

e l an f rå

ones i a

frå Førde kulturskule, barnehagar og skular

gjennom heile dagen på Verdsscena. Elevar

Fargerike Førde

Foto: A. Anthun

fordefestival.no

Foto: A. Anthun

Foto: T.V. Solvik

47 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

FolkJazzScena I 2013 var det 6 konsertar i konseptet FolkJazzScena. Det totale publikumstalet på konsertane er om lag på same nivå som i

24.01 Svidal/Ulvik/Reistad

Svidal Grendehus, Vassenden

2012, sjølv om festivalen då hadde fleire konsertar. Dette kan

25.01 Svidal/Ulvik/Reistad

Jostedalen

kome av at vi har lagt ned eit grundigare arbeid i å definere mål-

14.02 Le Vent du Nord

Rica Sunnfjord Hotel, Førde

gruppene i år og marknadsføringa mot desse, eller at vi rett og

17.03 Brass&Boge

Borgja, Ålhus

slett har lukkast betre med å treffe vårt publikum. Erfaringane

22.09 Nordstoga/Bratland

Førdehuset, Førde

tilseier at FolkJazzScena får meir publikum i område utanfor

16.11 Bornas Verdsdagar

Førdehuset, Førde

Førde når vi har lokale samarbeidspartar.

05.12 Julekonsert med Fliflet/Hamre Rica Sunnfjord Hotel, Førde

Publikumstala på konsertane har variert frå 12 til 548 publikummarar. Svidal/Ulvik/Reistad var gruppa som var initiert i samband med EU prosjektet festivalen var involvert i 2010-2012. Konserten med Brass & Boge traff eit publikum som vanlegvis ikkje går på folkemusikkonsertar: korpsrørsla. Det var eit ressurskrevjande prosjekt, men utruleg moro å ta opp att ein så fantastisk lokal produksjon med Jølster musikklag og Indre Sunnfjord Spelemannslag med vener.

i samarbeid med Førde kommune - Kultur

Sjølv om FolkJazzScena har ein breiare profil enn festivalen, freistar vi gjennom denne å få fleire til å oppleve Førdefestivalen som heilårsarrangør. Blant tiltaka for å vinne nye publikumsgrupper og for å gje noko attende til dei som allereie er med arrangerte vi frivillig- og sponsorsamling i samband med Fliflet/Hamre-konserten. Konserten med mest publikum på FolkJazzScena dette året var Nordstoga/ Bratland som festivalen gjennomførte i samarbeid med Førdehuset. I tillegg til Førdehuset hadde vi to samarbeidsprosjekt med Rica Sunnfjord Hotell og Spa og ein med Jostedal Spelemannslag. Med dette tilbodet kan Førdefestivalen nytte kompetanse og ressursar i organisasjonen til beste for publikum i heile fylket også utanom sjølve festivalperioden, og i tillegg dele kompetanse med lokale arrangørar i fylket.

gasta.no

«Vakrere blir det nesten ikke» Nilsson, BA

Le Vent du Nord

HEIMAFRÅ

Ingebjørg Bratland & Odd Nordstoga SØNDAG 22. SEPTEMBER KL. 19.00 Storsalen, Førdehuset

Vårprogrammet 2013 SVIDAL / ULVIK / REISTAD

Torsdag 24. jan. – Svidalen | Fredag 25. jan. – Jostedalen Velkommen til intimkonsert med ein ny folkemusikktrio med Gro Marie Svidal (hardingfele), Liv Ulvik (vokal) og Åsmund Reistad (gitar).

HUGS! Førdefestivalen 4.-7. juli 2013 fordefestival.no

Konserten er ein del av FØRDEPAKKA. Billettar: tlf. 57 72 19 00 | fordehuset.no Vaksen: 330 | BOiVEST 260 | Stud/frivillige: 230 | Born: 50 (med avgift)

LE VENT DU NORD | Torsdag 14. Februar, Førde Vi ønskjer denne kanadiske gruppa hjarteleg velkommen tilbake til Førde! Her vert det keltiske tonar som er med og skapar romantisk stemning på sjølvaste valentinsdagen, på Rica Sunnfjord Hotel og Spa.

BRASS & BOGE | Søndag 17. mars, Borgja, Ålhus Indre Sunnfjord Spelemannslag og Jølster musikk-lag gjev nytt liv til folkemusikk frå Sunnfjord. Konserten gjorde stor suksess på Førdefestivalen 2011. No blir den for første gong framført i Jølster. Billettar: tlf. 57 72 19 00 | 57 72 20 00 | fordehuset.no

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 48

Følg oss på Facebook!

Publikumsutvikling Festivalen sitt føremål er å fremje kunnskap om og interesse for norsk og internasjonal folkemusikk -og dans gjennom konsertar, kurs og andre tiltak. Ulike tiltak vert gjort kvart år. For 2013 vart det mellom anna fokusert på dette:

NYE ARENAER Festivalen søker kvart år å finne nye arenaer som kan engasjere nytt publikum, og som kan gje variasjon i konsertopplevingane. I 2013 var det 9 nye arenaer, som alle var godt besøkte under festivalen. Fleire av konsertane på dei nye arenaene var dei første som vart utseld på årets festival.

PROGRAMPRESENTASJONAR Førdefestivalen har eit stort og variert program. Når programmet er klart inviterer festivalen samarbeidspartar og festivalvenner til programpresentasjon og lunch. Etterpå reiser festivalen ut til ulike bedrifter og organisasjonar, og presenterer programmet for dei, både med bilde og lyd. I 2013 vart det gjennomført presentasjonar til dei største sponsorane, asylmottak, Førde kommune, Førde norsksenter m.fl.

PROMOTUR TIL OSLO Førdefestivalen har mange publikummarar frå Oslo-området, og dette gjorde at festivalen tok turen til Oslo saman med fleire andre bedrifter frå fylket. Festivalen var med på «Åtgaum» som var eit stort arrangement i regi av Framtidsfylket på Youngstorget i Oslo søndag 5. mai. Formålet med dette arrangementet var å profilere Sogn og Fjordane og markere at fylket er 250 år. Festivalen inviterte samstundes til programpresentasjon på Riksscenen, og konsert med ein av festivalartistane Gabriel Fliflet med Valseria. Dette vart godt motteke, og freista til gjentaking.

49 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

BARNEHAGE- OG SKULESAMARBEID

SAMARBEID ASYLMOTTAK Førdefestivalen er ein internasjonal festival, der mangfald og integrering er viktig. Bebuarane på asylmottaka i Førde og Vassenden fekk i år også tilbod om fribillettar til utvalde arrangement ved festivalen. Nytt av året var at også asylmottaket i Florø fekk tilbod om gratisbillettar. Tilbodet vart godt motteke, og ca 200 bebuarar fekk oppleve ørkenblues på evlebreidda Jølstra med Afel Bocum frå Mali. Bebuarar er også med i frivilligstaben under festivalen, og på Bornas Verdsdag Førde.

BILLETTPRISAR TIL BORN OG UNGDOM Snittpris på ein enkeltbillett på festivalen er ca. 210 kr. Alle born (0-14 år) betaler 50 kr pr. billett. Alle studentar og ungdom over 14 år som kjøper festivalpass, betaler òg kr 50 for dei fleste Samarbeidet med Rikskonsertane gjorde at vi kunne tilby ei innføring i gamelan til elevar ved Førde kulturskule. Herbie

andre konsertar og arrangement på festivalen.

Skarbie hadde danseundervisning for ei klasse på UWC, to

GRATISARRANGEMENT/LÅGTERSKELTILBOD

klassar på Danseverkstedet i Førde ein time for elevar frå Førde

Som ein del av publikumsbygginga har festivalen gjennom

ungdomsskule og ein time på ungdomsklubben Skrivarløa. Mo

mange år bygd opp eit tilbod av gratisarrangement som promo-

og Jølster vgs. var med å laga flott dekor til Bornas Verdsdag,

konsertar på Torgscena i Førde sentrum, gratis festivalfrukost

ungdomshuset Skrivarløa var også med for første gong med

i parken, festivalopptog og gratis Familiedag.

bidrag til dekor.

DNT SAMARBEID: BORN OG FAMILIESEGMENTET

Mange barnehagar i Førde er også med på å lage dekor til Bornas

Førdefestivalen starta eit samarbeid med Den Norske Turistforening

Verdsdag Førde, og i tillegg er det born frå fleire barnhagar som

i 2012. Dette samarbeidet gjev festivalen høve til å komme i dialog

er med i verdskoret. Festivalen legg då til rette for at barnhagane

med ei stor målgruppe innan friluftsliv. Det vart gjennomført 2 ute-

får besøk av songlærar som øver med borna i barnehagen før

konsertar, der kombinasjonen tur og musikk var kjernen i konseptet.

dei opptrer på verdsscena. Alle barnehageborn i Sunnfjord og

Lokale samarbeidsavtalar med Sogn og Fjordane Turlag og Indre

skuleelevar i 1.-7. klasse får også eiga brosjyre med presentasjon

Sunnfjord Turlag er også sentrale, då desse laga stiller med turleiarar

av konsertar som høver for born og familiar.

på desse konsept-turane. DNT-medlemmer får rabatt på festivalpass. I 2013 gjekk eine turen til Hafstadfjellet med Sogn og Fjordane Turlag, og saman med Barnas Turlag gjekk turen på Mostien. Sal av festivalpass til DNT-medlemmer auka med 10% dette året, så vi ser at dette er ein god match.

ARTIST- OG ARRANGØRSEMINAR 25.-29. september deltok Førdefestivalen på Folkelarm i Oslo. Etter eit år med evaluering, vart norsk folkemusikk sitt bransjetreff arrangert for 8. gong. Festivaldirektøren var aktiv i planlegginga av seminarprogrammet, og leia ein av paneldebattane. I tillegg til å sjå ei rekkje aktuelle artistar i aksjon, brukar festivalen Folkelarm som ein viktig nettverksarena. Blest 2013 gjekk av stabelen på Rica Sunnfjord Hotel i Førde helga 4 – 6 oktober. Førdefestivalen var medarrangør på arrangementet. Blest er ei helg med konsertar, seminar og workshops for både artistar og arrangørar. Blest ynskjer å verte ein naturleg arena for arrangørane i regionen,der ein kan møte kvarandreog dela erfaringar diskutera felles utfordringar og eventuelle samarbeid. Dette er ein møteplass for musikkmiljøet i Sogn og Fjordane og Hordaland. Hilde Bjørkum var innleiar på seminaret: Fullt hus og fornøgd publikum, der også Synnøve Bjørset var invitert med av festivalen.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 50

Kompetanseutvikling Førdefestivalen deler kompetanse på mange arenaer og både i formelle og uformelle fora gjennom året. Festivalen driv rådgjeving overfor musikarar i høve den internasjonale marknaden, og nyttar sin kompetanse og internasjonale nettverk for å fremje norske musikarar i utlandet. Festivalen bidrog i 2013 med foredrag på ulike arenaer som næringslivskonferanse, Rådet for folkemusikk og folkedans (Rff) sin årskonferanse, for reiselivsstudentar, kulturforum Sogn og Fjordane, for ungdomsbedrifter via NHO, m.m. Festivalen hadde og oppgåver som innleiar og paneldeltakar under bransjetreffet Folkelarm og var samarbeidspart og innleiar på bransjetreffet BLEST. Kompetansedeling skjer òg gjennom arbeid i styre, representantskap og faglege nettverk som i VRAK, European Forum of Worldwide Music Festivals, Riksscenen, Musikk og Ungdom, Fjord Norway, Kunstmuseene i Bergen, PreForm og Arrangørnettverk Sogn og Fjordane (Førdefestivalen, Opera Nordfjord, Norsk Countrytreff, Malakoff, Bratt Moro og Sogndal fotball). Direktør har styreverv i organisasjonen Norske Festivaler og Norges Musikkhøgskole. Festivalen er òg ein arena for hospitering og opplæring, og tilbyr m.a. praksisplass til skuleelevar. Festivalen hadde ein hovudfagstudent frå Estland i praksis ved festivalen, og representantar frå Sauti za Busara-festivalen på Zanzibar, Riff-festivalen i India og Festival au Niger i Mali besøkte festivalen for å sjå og lære.

UTVAL FRÅ REISER OG RESEARCH GJENNOM ÅRET: · Zanzibar, festival Sauti za Busara 13.-22. februar · Frankrike, Babel Med, musikkmesse 21.-23. mars · Kapp Verde, Atlantic Music Expo 7.-12. april · Danmark, Tønderfestivalen , Folk Spot Denmark 23.-25. august · Oslo, Folkelarm 25.-29. september · India, Rajasthan International Folk Festival 15.-21. oktober · Cardiff, Womex musikkmesse 23.-27. oktober

51 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

HELSING FRÅ HOSPITANTEN Silja Soo frå Litauen hospiterte sommaren 2013 på Førdefestivalen. Ho arbeider som Venue Co-ordinator ved Viljandi Folk festival. Dei to festivalane sit begge i den europeiske organisasjonen The European Forum of Worldwide Music Festivals. Både direktør Hilde Bjørkum og arrangementansvarleg Sølvi Lien har vore i Litauen i samband med ulike samarbeidsprosjekt. Silja vart nysgjerrig på ”den norske modellen” då ho høyrde om suksessen i Førde, og i fjor vinter kom telefonen frå Baltikum: Kunne ho få hospitere på festivalen til sommaren? Silja gjekk saumlaust inn i festivalstaben og gjorde ein strålande innsats som arenaansvarleg på Festplassen. Då ho reiste heim var det berre få veker att til det braka laust med ny festival heime i Vilnius. - Korleis var det å reise tilbake til Litauen for å arrangere ein ny festival like etter at du var ferdig med å hjelpe oss her i Førde? Var du sliten? -Nei, tvert i mot! Eg var inspirert og glad av alt eg hadde opplevd i Førde og den gode måten de tok i mot meg på. - Korleis er dei to internasjonale folkemusikkfestivalane forskjellige, synst du? På veldig mange måtar! Det mest nærliggande og openbare er at vi har eit avgrensa festivalområde der alle konsertar vert arrangerte, medan de har mange arenaer rundt om kring, små og store, ute og inne. Dette har eg tenkt mykje på etter at eg kom heim. Dersom eg skal tipse Førdefestivalen om noko, er det å kanskje vere endå meir synlege i bybildet. Å gjere byen til festivalarena i endå større grad. - Er det andre ting du la merke til som dei to festivalane løyser på ulike måtar: Medan staben i dykkar festival er liten og sit i eit hjørne av kulturhuset i andre etasje, driv vi eit folkemusikksenter med kafe, vaktmeistrar og det heile, vi har mange fleire tilsette. Difor blei eg veldig imponert over dei frivillige i Førde, kor mange og varierte oppgåver dei tok på seg og kor knirkefritt det gjekk. - Kva lærte du av å vere med på festivalen i Førde? Det er litt vanskeleg å svare på, eg lærte kanskje ikkje noko heilt konkret, men det var veldig inspirerande å sjå kor ulike festivalar vi lagar med det same utgangspunktet; internasjonal folkemusikk. Korleis de brukar naturen, kulturlandskapet og til og med industrilandskapet som ein del av festivalarenaen. Det opna augene mine for nye moglegheiter heime!

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 52

Marknadsforing og mediedekning Førdefestivalen har opparbeidd ei stabil dekning i media. Festivalen er til stades både i nasjonale, regionale og lokale kanalar, særleg i aviser. Festivalen samarbeider med Band’s Best Friend i samband med temaslepp i februar og programslepp i april. Dette resulterer i brei pressedekninga i forkant av festivalen. Førdefestivalen er tilstades på Facebook, Twitter og Instagram. I tillegg har festivalen ei godt besøkt heimeside fordefestival.no. I år hadde A-magasinet (Aftenposten) ein 7 siders fotoreportasje (fredag 5. juli) om Samarah Sallam frå Syria sitt kunstnaropphald på Førdefestivalen og på Dalsåsen Kunstsenter i Fjaler. Ho vart invitert til Fjaler som vinnar av Mediterranean Women’s Fund sin fotokonkurranse, «Kvifor revolusjon, viss eg ikkje får danse?», som resulterte i utstillinga med

Foto:

same namn under festivalen. Totalt hadde

INTERNASJONAL MØTEPLASS – INTERNASJONALT PRESSEPROGRAM

PRESSETUR

ATEKST) i trykte medier i 2013, og 133 oppslag (Meltwater) på digitale kanalar.

Gjennom mange år har Førdefestivalen opp-

presseturen som starta i Bergen dagen

arbeidd ein sterk posisjon blant internasjonale

før festivalen. På turen fekk dei oppleve

Synnøve S. Bjørset var gjest i Sommeråpent

verdsmusikkfestivalar. Sidan 2010 har festiva-

Flåmsbana, fottur i Flåm, Kvikne’s hotel,

på NRK frå Balestrand, torsdag 4. juli. NRK

len stått på verdsmusikkmagasinet Songlines

Ciderhuset i Balestrand, Bokbyen Fjær-

P2 / Jungeltelegrafen sende direkte frå

si årlege liste over dei 25 beste festivalane i

land og Norsk Bremuseum.

festivalen, og sende konsertopptak utover

verda. Denne posisjonen, kombinert med eit

sommaren/hausten. NRK Sogn og Fjordane

sterkt fokus på norsk folkemusikk og festivalen

Siste etappe gjekk med lokal guide

har fyldig dekning av festivalen torsdag og

si sterke lokale forankring i ein liten by midt i

gjennom Jølster, der det også var innlagt

fredag – og innslag måndag etter festivalen.

det norske fjordlandskapet, gjer Førde-

stopp med fiske. Ein privat konsert

festivalenn til ein unik arena for profilering av

med felespelar og felebyggjar Ottar

Måndag 8. juli var Førdefestivalen på

norsk kultur og natur. Desse faktorane ligg til

Kåsa frå Valdres på Ciderhuset, vart eit

1. sida av den italienske storavisa Il

grunn for festivalen si satsing for å bli ein inter-

høgdepunkt for mange. På presseturen

Manifesto, og hadde artikkel inne i avisa.

nasjonal møteplass for presse og bransje, der

er det også lagt vekt på å servere lokal

Festivalen var også i spalten «You should

målet er å promotere norske musikarar, kultur

mat og få fram norske mattradisjonar.

have been there» i det internasjonale

og natur. I 2013 gjennomførte vi for femte år

fagtidsskriftet Songlines. Russisk TV21

på rad eit program for internasjonale delegatar.

Førdefestivalen 236 oppslag (Retriever/

hadde fleire rapportar i løpet av festiva-

22 deltakarar frå 13 land deltok på

Programmet for internasjonal presse og bransje var i år eit samarbeid mellom

len, og greske FM100 sende eit to-timars

Programmet for internasjonal presse og

desse aktørane: Utanriksdepartement-

program om Norge og festivalen to

bransje på festivalen resulterer i fleire

et, utestasjonane i Aten, Beijing, Paris,

gonger. I tillegg var alle deltakarar på

oppdrag for norske artistar i utlandet. I år

Budapest, Stockholm og Den Haag, Music

internasjonalt presseprogram, aktive på

vart t.d. Linda Gytri invitert til den kjende

Norway og Fjord Norge.

bloggar, Twitter, Instagram og Facebook.

Jodhpur-festivalen i India i oktober, og Majorstuen ensemble vart invitert til Murmansk, Russland.

53 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Syrias tårer i Sunnfjord Hun er 22 år, flyktning og fotograf. En fotokonkurranse brakte henne til en bygd på Vestlandet.

FESTIVALUTSTILLER Samara Sallam vant en fotokonkurranse holdt av Mediterranean Women’s Fund, og fikk med det et opphold i Norge. Fotografiene vises på Førdefestivalen, hvor også andre fotografer stiller ut.

amara Sallams første minne er av faren som finner frem en bok til henne, hjemme i flyktningleiren i Syria. Bokhyllene er så store, og jenta vil så gjerne lese mer. Faren gir barnet Ernest Hemingways Den gamle mannen og havet. «Mennesket er ikke skapt for nederlag. Det lar seg gjøre å ødelegge en mann, men det lar seg ikke gjøre å beseire ham», skriver Hemingway i boken, som ga ham en nobelpris. Kanskje fornemmet faren hvilke utfordringer datteren skulle bli stilt overfor i livet. FLYKTNING. Det er 22 år siden Samara møtte verden i Yarmouk, Syrias største leir for palestinske flyktninger. Besteforeldre, foreldre, storesøsken – alle var vokst opp i denne leiren. Tre generasjoner flyktninger fra et Palestina de aldri dro tilbake til. Leiren var Samaras land, et trygt, godt univers. En by, mer enn en slum, med murhus, skoler, sykehus, handlegater og bussruter. Etter hvert søkte de tre søsknene til den egentlige byen, til tenåringslivet, til sin egen vei. Kunstnerforeldrene underviste i kunstfag på universitetet i Damaskus, etter hvert studerte også alle barna der. Livet var godt og komfortabelt. Samara hadde planene klare. Hun fotograferte mye, puslet litt med politikk, ville bli kulturjournalist. Så kom krigen.

r Førde. – Det er så vakkert i Norge, kuldrene og ta en pause fra alt. Det

men jeg tror ikke jeg hadde vært fogir meg en mulighet til å tenke.

TEKST: HELLE AARNES FOTO: ODDLEIV APNESETH og SAMARA SALLAM

VINDUET. En dag ble en nabofamilie på åtte utryddet, et lite spebarn på syv uker var blant dem. En kveld ble 700 mennesker drept. Mat-, vann- og strømforsyninger til leiren blokkert. Det ble bombet og skutt; å gå ut ble livsfarlig. I to måneder satt Samara bare inne. Fra vinduet så hun tre nabogutter komme hjem – de ble

båret, for de var drept. Fra det samme vinduet så hun to søstre hente småting fra huset sitt, for deretter å bli skutt. Den ene døde mens Samara så på, den andre ble hardt skadet. En dag hørte hun drønnet av en stridsvogn som skjøt, noen meter fra henne. «Nå dør det noen», tenkte hun, men hun hørte seg selv le. Hun ville berolige storesøsteren, som sto der ved siden av henne. Hun visste at hun var sterkere 27 enn henne. 68

STORKONFLIKT. Krigen ble altfor farlig, altfor fort. En septemberdag i fjor ble Samara en del av flyktningstatistikken fra Syria. Da var borgerkrigen forlengst blitt en humanitær katastrofe. I dag er flere enn 93 000 mennesker drept, og de siste ukene har krigen eskalert til en internasjonal storkonflikt med blant annet USA, Russland og G8-landene som aktører. For hver uke som går, forlater tusenvis av mennesker hjemmene sine. Flyktningstrømmen går til allerede pressede naboland og truer med å destabilisere hele regionen. Nylig dro utenriksminister Espen Barth Eide til Jordan, som alene har tatt imot en halv million flyktninger fra Syria. Målet var fokus på flyktningenes lidelser, het det. MIRAKELET. Samara og familien holdt på ikke å klare det. I mange måneder hadde de bodd her og der, men den siste natten sov de i leiren. Da de våknet, var alle veier inn og ut stengt. Leiren var omringet av soldater. I to timer kjørte de desperat rundt for å lete etter en utvei. Ved et mirakel fant de til slutt en åpen vei og et ubevoktet øyeblikk. – Jeg husker vi kjørte til flyplassen. VeiA-MAGASINET 5. JULI 2013

28 68

VINNERBILDE: Med dette bildet vant Samara Sallam en fotokonkurranse holdt av Mediterranean Women’s Fund, og etter hvert også et opphold i Norge i forbindelse med utstillingen «Kvifor revolusjon viss eg ikkje får danse?».

ene var fulle av stridsvogner. Det var helt stille i bilen, men jeg gråt. Ingen av oss snakket om at vi aldri ville komme tilbake. Egentlig tror jeg det var fordi ingen av oss trodde vi ville komme oss ut i live. Men da vi endelig satt der i bilen, hadde vi klart det. Jeg ønsket jo så sterkt å reise, men da var det som om jeg ikke ville likevel. Jeg kjente ingen glede da jeg satt på flyet, bare så ut og tenkte «Damaskus brenner». At det var et mirakel som hadde skjedd. «Jeg overlevde», tenkte jeg. «Familien min og jeg overlevde.» SUNNFJORD. Pysj og PC. Kamera og klær. Det var det Samara tok med seg da hun forlot livet slik hun kjente det. – Ting betydde plutselig ingenting, og var lett å etterlate. Alt som betyr noe, er at du er trygg, at familien din er trygg, at vennene dine er trygge. – Men jeg tok med meg tristheten. Før krigen sa noen til meg at de så tristhet inne i meg. De skulle sett meg nå, ler hun.

Ni måneder etter flukten til Algerie sitter Samara i en hytte, langt oppe i skogen ovenfor bygda Dale utenfor Førde. Det er nesten ute av verden, midtsommer, 13 grader og yr; her er hennes base i noen uker. Samara vant en fotokonkurranse for kvinner med den arabiske våren som tema, og er nå invitert som festivalkunstner under Førdefestivalen. I dag åpner fotoutstillingen med noen av bildene hennes. Hun får ikke sove om natten, sier hun. Ikke fordi hun bærer så mye mørke med seg, men fordi den norske sommernatten er så lys. Hun snakker lavt, nærmest mumlende, inn i mobiltelefonen. Aller mest ser det ut som om hun ønsker seg langt bort fra Norge. Hun har et alvor over seg som en 22-åring ikke skal ha. – Jeg savner hjemmet mitt, det er alt, forklarer hun, med overraskende munter stemme. Så legger hun til: – Jeg har så mye tristhet inne i meg.

Jeg tror aldri det vil forsvinne. Det er en veldig gammel kvinne inne i meg. Og jeg er trøtt. Så veldig trøtt. LIVET FORTSETTER. I ettertid ser hun at de var heldige som kom seg ut. – Noen ble i leiren fordi de ikke hadde noe valg. Andre ble værende fordi de heller ville dø enn å bli flyktninger for annen gang. Men de lever, livet går videre, og de finner sine måter å være glade på. I går så jeg et bilde på Facebook, det var fra et bryllup i leiren denne helgen. Folk danset og så glade ut. Jeg så mange av vennene mine danse. Det gjorde meg så glad. Livet fortsetter. Selv om folk lider og ikke lenger har noe som helst, må de finne små ting å være glade over. PROBLEMENE. Ni måneder er gått siden Samara landet i Algerie, men hun ser ikke for seg at hun skal bli boende der. Morens søster var den eneste som kunne innlosjere dem, på et lite sted kalt «ørkenens begynnelse».

A-MAGASINET 5. JULI 2013

Norske deltakarar i år var musikkbransjes eksportorganisasjon Music Norway, og FolkOrg - organisasjon for folkemusikk og folkedans, samt P2 Følgjande internasjonale media var representerte på presseturen og under festivalen: Songlines, Busara Festival (Zanzibar), Hommes & Migrations (Frankrike) mixedworldmusic.com, Radio 6, News and Noise Blog (Nederland), Capilano Performing Arts Theatre (Canada), Wretlinds Värld (svensk radioprogram på Spotify, kåra til årets radioprogram i Sverige), Magyar Rádió nonprofit Zrt (Ungarn), Jodhpur RIFF (indisk festival), KOSMOS 93,6/ERT (Gresk TV), Il Manifesto, RAI (Italia), Central Conservatory of Music Press, Peoples Music, China Great Wall Culture Exchange Center (Kina), Murmanskij vestnik (avis), TV 21 (Murmansk), PopUpMusic and Gadki z Chatki (Polen). Tatiana BRITCKAIA-CHERNOMOR – Murmansk: And thanks for a great festival and a happy week in Norway. I often go on business trips and at different events, but such a great organization and a comfortable work was not anywhere. You are the best in the world! :) Thanks again for a great week and a great experience of the festival. It was one of the best trips of my life! Tomorrow in my newspaper published the first article about the festival, there will be more 3 or 4. It turns out very nicely, the material opens the front page and continued inside. I'll send the link to all materials on our website, but I want to send you a printed version of the newspaper, and because she is very beautiful! Francoix Bensignor , Hommes & Migrations, Frankrike: Connaissant peu les musiques scandinaves, j'ai eu le plaisir de m'immerger dans l'univers des danses et des cordes, de me laisser guider par cette musique chargée de la beauté des contes, portant à une rêverie sans fin. Takkar for ei fantastisk reise i norsk natur og kultur. Var i Norge for første gong, og hadde stor nytte av sitt første møte med skandinavisk musikk og dans. Presseturen og festivalen er ein perfekt arena for nettverksbygging.

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 54

Fredag 05.07.

Dahlin trur på poeng mot Aalesund Sporten SIDE 18-19

www.firda.no

Enivest gir deg det raskaste fibernettet og dei beste TV-opplevingane

NR. 151 - VEKE 27 - 2013 LAUSSAL KR. 25,00 96. ÅRGANG

BYGGJER 200 FLORØ-HUS

Sjarmoffensiv på festivalscena

Mads Helle og Per Stølsvik i Florø Eiendom vil truleg setje i gong eit svært byggeprosjekt i Havikbotn, nokre kilometer aust for Florø sentrum.

NYHENDE

Sommarnatt i Jølster

Cruisekai i Gloppen

JØLSTER: Torsdag 4. juli arrangerer vert det konsert ved Vassenden. Arrangørane lovar ei oppleving for livet, då ein får sjå dei akustiske møta i låven og dei små stovene på Jølstramuseet. Knut Buen, Tartit, Kuhmunen-Shishign-Dancing Thunder og Indre Sunnfjord Spelemannslag er blant artistane.

GLOPPEN: I oktober i fjor blei det kjend at glopparen Edgar Kvernevik vil bygge cruisebåtkai på Sandane i Gloppen. Saka om cruisekaia har skapt store debattar og mykje engasjement. Det har tatt lang tid, men no skal ein vere skikkeleg i gang med planane.

Hektisk draumejo obb Når 100 arrangement fordelt på fire dagar skal gå føre seg på 30 ulike arenaer, krev det si kvinne. Ho heiter Sølvi Lien.

FØRDEFESTIVALEN CATHRINE EKEHAUG cathrine.ekehaug@firda.no 41516106

HUMMAR: Sju ulovleg fiska hummarar vart oppdaga i ein frysar i Flora. Foto: Geir Hopen Nødset/ANB

Fann sju ulovleg fiska hummarar i frysar

Draumejobben

Då Lien var ferdig med bachelor i kulturformidling på Universitetet i Bergen i 2007, var ho eigentleg innstilt på å byrje på mastergraden. – Men så søkte eg på jobben som arrangementssjef på Førdefestivalen og fekk den. Då fant eg ut at eg ikkje kunne la ein slik jobb gå frå meg, seier Lien. Dermed flytta ho heim til Førde litt tidlegare enn det ho eigentleg hadde planar om, men det var ikkje eit vanskeleg val. – Det er jo draumejobben! Eg hadde aldri trudd eg skulle få ein slik jobb og i alle fall ikkje på første forsøk, fortel Lien, som i tillegg er hobbymusikar og spelar hardingfele. – Kva er det beste med jobben? – At den er veldig variert, og at eg får jobbe med den musikken eg likar aller best, seier ho.

KVIFOR BJELKAR? Bjelkane som er monterte bak nokre av vindauga i det nye rådhuset skapar undring i Førde. Skal det verkeleg vere slik? spør folk. Ja, seier planleggjarane.

NYHENDE SIDE 4

– DET BLIR TRYGGARE Medan brannekspert fryktar Førde-gryta kan bli fylt av røyk om det brenn, meiner Norsk Gjenvinning at bilmottaket vil gjere avfallsplassen tryggare.

NYHENDE SIDE 6-7

FLORA: Under ein kontroll vart det

oppdaga ulovleg fiska hummar i ein frysar i Florø.

LOVBROT ANDREAS ISAKSEN DAHL andreas@firda.no

I desember i fjor hadde Fiskedirektoratet Region Vest og statens naturoppsyn i Sogn og Fjordane ein felleskontroll sør for Florø. Kontrollen avdekka sju rognhummar i samlekassar, og sju rognhummar vart funne i ein frysar. Forholdet vart meldt til Sogn og Fjor-

Söndörgö frå Ungarn spelte for ein fullstappa og naturprega idrettshall i Førdehuset. Publikum lét seg sjarmere i senk, då Førdefestivalen starta opp torsdag. NYHENDE SIDE 16-17

Stjernefakter

FULL FART: Det er mykje som skal ordnast før Førdefestivalen går av stabelen torsdag. Her er Sølvi Lien i samtale med kunstnaren Samara Sallam frå Syria om kva som må ordnast i kunstsalen, ein av totalt 30 arenaer. Foto: Cathrine Ekehaug

– Nokon er jo meir stjerne enn andre, det er klart. Men dei er jo stjerner, så vi legg oss i selen for at dei skal bli nøgde. Det betyr ikkje at vi går med på alt, men ein ekstra fin bil skal vi klare, ler Lien. Visum og logistikk reknar ho med skal gå greitt. Som alltid i Sunnfjord er det meste av uvissa no knytt til vêret. – Eg har «hotline» til Meteorologisk institutt, og reknar med å bli godt kjent med dei i løpet av dei neste par dagane, seier ho og ler. Det finst ein plan B for alle utekonsertane, men det er ikkje berre å flytte ein heil konsert på ein time. Difor er kontakten med meteorologane tett no.

Høge hælar bannlyst

Lien går fort og målretta. Det vert mykje

gåing, og høge hælar er bannlyst i denne fasen av førebuingane. Med mobilen i handa er ho på sjekkrunde rundt i Førdehuset. – Eg føler av og til at eg programmerar folk, at eg trykker på ein knapp og så gjer dei det eg ber om. Så må eg følge opp og sjekke at alt er i orden. Som regel er det dét, seier ho, medan ho går mot kunstsalen. Der skal det vere utstilling og paneldebatt om rolla til kvinnelege kunstnarar. Lien instruerer, forklarar og gestikulerer ei tid før ho hastar vidare til idrettshallen, der alle dei store konsertane skal vere. – Vi utvidar litt kvart år. Danseinnslaget i år er det største vi har hatt nokon gang, så det gler vi oss veldig til, seier

ikkje får med meg alt. Men eg har nokre «must», og då skal det mykje til at eg tek telefonen, seier ho, og nemner alle idrettshallkonsertane, Majorstuen og Aysenur Kolivar som årets «må sjå».

FØRDEFESTIVALEN Årleg internasjonal folkemusikkfestival. 100 arrangement av 300 artistar fordelt på 30 arenaer i fire dagar.

Son og sambuar på middag

Men midt oppi sjekkrunden må det administrativt arbeid til. – No lyt eg komme meg attende på kontoret og sjekke e-postar, seier Lien. Ho får ikkje gå i fred i gangane. Det er alltid nokon som skal snakkast med, eller som lurer på noko. På veg inn på kontoret fortel ho at siste møte tysdag er klokka ti om kvelden, og at ho tippar arbeidsdagen vert ferdig kring midnatt. – Ser familien noko til deg for tida? – Nei, det gjer dei ikkje. Eg har invi-

Tema i år: musikk og natur. Vert i år arrangert 4.–7. juli. Sjå www.fordefestivalen.no for meir informasjon.

Lien, og konkluderer med at alt er i rute i idrettshallen. – Det er så trasig at vi set opp eit så bra program, og så er det så hektisk at eg

tert sambuaren og sonen min ned på middag nokre gonger i det siste, slik at vi nett får sagt hei, seier Lien. Sonen på snart tre år forstår kvifor han ikkje ser mamma så mykje akkurat no. – For ei stund sidan sa han: «Men det er ikkje festival endå, mamma!». Då sa eg «nei, men det nærma seg no skjønar du», fortel ho. Lien ler då Firda spør om ho har ambisjonar om å ta over som direktør. – Nei, nei, nei, vi har så bra direktør, dette fiksar ho godt. Tilbake på kontoret ligg skivene framleis på pulten. – Det ante meg at dei vart liggande, ja...

SE VERDEN GJENNOM TRONSMO Åsmund Weltzien

Cappelen Damm, 159 s., hft., kr. 329

Foto: Arve Ullebø/ Førdefestivalen

– Særs nøgd med satsingane våre STORSLAGENT: Rundt 200 menneske fekk oppleve ei majestetisk og vakker stund på Hafstadfjellet. Alle foto: Ole Johannes Øvretveit

Luftige rytmar påå toppen lever her, kor nære de er jorda og naturen, det har vore ei glede for oss, sa Xan Errotabehere til publikum.

de hans minste vink, og det kan

FØRDE: – Maybe you are trygt seiast at konserten vart løfta frå Hafstadfjellets 706 meter over not drunk enough, havet til nye høgder. spøkte Xan ErrotabeSå gutane dansa here, då han først ymta om å få publikum med å Dei tre baskarane spelar på ymse rytmeinstrument, samt blåseindanse. Men der tok han strument som eg ut frå samanfeil. hengen tippar må vere av ganske

OLE JOHANNES ØVRETVEIT ole.johannes.ovretveit@firda.no

For fjellfolket treng ikkje rusmiddel for å losne på snippen. Snart stod eit hundremanns kor og lyd-

lokal baskisk tilknyting. Dei spelar så gutane dansar, og dei syng så jentene gret. Så gode er dei, at då dei var innleigd til å underhalde i Madonna sin gebursdag i Biarritz i 2011, bestemte ho seg på flekken for at dei måtte vere med på hennar neste turne.

Det å sjå kor nære de er jorda og naturen, det har vore ei glede for oss XAN ERROTABEHERE, ARTIST

– Det har vore ei stor oppleving for oss å komme til dette landet. Foreldra og besteforeldra våre var bønder. Det å sjå korleis de

Eit høgdepunkt

Rundt 200 menneske hadde tatt turen i regi av DNT, og dei angra nok ikkje. Dette var det høg klasse over. Lyden sat som eit skot, lyset hadde Vårherre ei heldig hand med, og arrangementet rundt var prikkfritt. Ikkje minst sørgde gratis sitjeputer til alle, fri flyt av fruktbeger og flaskevatn i strie straumar for at publikum restituerte seg fint til nedturen. Slike rastepausar skulle det vore fleire av.

INGRID MARGRETE THORVALDSEN ingrid.margrete.thorvaldsen@firda.no 91602881

– Det har gått kjempefint; alt i alt eit strålande år for festivalen. Kunstnarleg sett er eg særleg godt nøgd. Artistane leverte så til dei grader, og stod til forventingane. Personleg tykkjer eg dette har vore tidenes festival; eit høgdepunkt i ei årrekkje av musikalske opplevingar. – Og det verkar som om publikum kosa seg. Folk har fortald at dei både har vore i ekstatisk gledesrus, og hatt tårer i auga grunna ei sceneoppleving. Dette fortel mykje, seier festivaldirektør Hilde Bjørkum.

BASKERTRIOEN KALAKAN: Xan Errotabehere, Thierry Biscary og Jamixel Bereau, på Hafstadfjellet under Folkemusikkfestivalen.

BERGENS TIDENDE LØRDAG 6. JULI 2013

|•

BERGENS TIDENDE LØRDAG 6. JULI 2013

u•• ••• • •• • ••• • •• • • • • • •• •• • • • •• • • •• • ••• • • • •• •• •• • olav.gorseth@bt.no

Det var mot slutten av konserten til tuaregene i gruppen Tartit at de inviterte Afel Bocoum og gruppen Alkibar opp på scenen. Afel bor i de sørlige delene av Mali, mens Tartit er dannet i flyktningleirer i Malis naboland. Men under Førdefestivalen hadde Tartit laget en sang som de inviterte Bocoum og bandet hans til å spille sammen med dem. Og slik ble det.

•• • ••• • • ••• • • •• •• • • • – Hvorfor gjør dere dette? – Målet er å vise at det er umulig å stoppe oss. Like umulig som det er å stoppe musikken i Mali. Selv om vi ikke kunne lage festivalen på vanlig måte i år, vil de mange eksilfestivalene føre til at enda flere får høre musikk fra Mali. Så skjer kanskje det motsatte av det de som vil ødelegge oss ønsker. – Den nye sangen for fred i Mali ble laget her i Førde? – Ja. Det er første gang den ble fremført. Det var en av kvinnene i Tartit som tok initiativet til det. Hun sa: «Vi må få fred. Vi vil hjem. Kan vi gjøre noe her?». Musikerne i Mali er ikke fiender. Og i Mali kan de spille en viktig rolle, sier Aly Ansar. – Siden over halvparten av innbyggerne er analfabeter er sanger ekstra viktige. Folk lytter til musikere. Og det betyr mye at det blir kjent at her i Norge spilte musikere fra forskjellige folkegrupper sammen. Og det

Rachel Moran

Paid For – My Journey Through Prostitution

Alle er velkomne!

Rachel Moran ble født inn i vanskelige kår i Dublin. Etter hvert endte hun opp på gaten, 15 år gammel, og hadde ikke annet valg enn å begynne å prostituere seg. Hun var isolert, avhengig av substanser, utenfor samfunnet. 22 år gammel klarer hun å frigjøre seg fra det livet, og forteller her sin historie. En historie om vold, ensomhet, utnyttelse, og den emosjonelle prisen man betaler for å selge sin egen kropp for å overleve.

KR. AUGUSTS GT. 19 PB. 6754 ST. OLAVS PLASS, 0130 OSLO Telefon 22 99 03 99 Fax 22 11 33 74 post@tronsmo.no www.tronsmo.no

KLASSEKAMPEN

Livbøyer

Førdefestivalen samlar internasjonale folk

Song og musikk er som anna handverk. Ein kan ikkje lese seg til kunsten i ei bok eller på nettet. Den må lærast av ein meister, ein som kan faget. FAKTA

Førdefestivalen:

Ei stund såg det mørkt ut, både i Noreg, Sibir og Italia. Til Førdefestivalen for internasjonal folkemusikk kjem dei som berga folkemusikken – så vidt det var. Det er dei som ifølgje Fadimata Walett Oumar frå Mali har æra for at vi framleis har intakte andlet.

Den farlege folkemusikken Til alle tider har menneske vorte forfølgde og arresterte, berre fordi dei spelar sin eigen folkemusikk. Den har vore knytt til protestrørsler, kamp mot makta og for sjølvstende. Paradokset er at tradisjonane berre bit seg endå fastare når dei vert forsøkt utrydda. I Noreg og mange andre europeiske land såg det som svartast ut då ingen brydde seg lenger. Folkemusikk var slikt gamlingar dreiv med oppi dalane. Men parallelt med ungdomsopprøret bles nokon støvet av dei gamle songane og melodiane. I Noreg som i Italia vart gamle gubbar og enda eldre kjerringar dregne fram frå kammersa, overtala til å syne fram skattane sine og, ofte ganske motviljuge, lære dei vidare til ein ny generasjon.

Den bondske børa

Gill & Macmillan, 295 s., hft. ,kr. 250,-

BØKER OG TEGNESERIER,

Det ser ut som satsinga vår på barn og familie har lønt seg.

Det skjedde mykje rart på syttitalet. Til dømes vart ei bærumsjente hekta på stev. Ho trur det sit i DNA-et. Elin Grytting hadde besteforeldre i Aurland, piano i stova og ein far som digga jazz. Ho var innom både ballett, korps og storband før folkemusikken tok alt. No står ho under eit tre i Vieåsen i Førde. Barnehageungar sit allereie i sirkel og ventar på at den blide kona skal byrje å tralle og fortelje. – Eg brukte lang tid på å finne att stemma mi etter alle romansane eg måtte syngje på Musikkonservatoriet, ler ho. Der hadde ho spurd forsiktig om ho kunne velje folkesong – song var nemleg obligatorisk. Ho fekk ikkje svar, berre eit forskrekka blikk. Etter kvart hugsa mor Gryt-

■ Internasjonal folkemusikkfestival og knutepunktfestival i Sunnfjord, skipa i 1990. ■ Tema i år: Musikk og natur. ■ Tid: 4.–7. juli (alltid første helga i juli). ■ 100 arrangement på 30 arenaer, ute og inne. ■ 300 musikarar frå 30 land.

ting songar ho høyrde som lita, og Elin oppdaga at ho sjølv hadde ein tradisjon. I dag er ho fylkesmusikar i Sogn og Fjordane og ein av dei viktigaste formidlarane av eventyr, songar og reglar frå fylket. Ungane stilnar, Elin syng. Det er underleg korleis den vare røysta med dei rare orda klarer å fengje barn som har vokse opp med høgt tempo og skrallande lydar. Av og til syng dei med. Det gjer Elin glad. – Dei gamla songane er magiske, så annleis frå alt anna dei høyrer, seier ho.

Fornyaren Som tjueåring fatta Anna Cinzia Villani interesse for dei gamle songane i Salento i SørItalia. Ho forstod at noko verdifullt var i ferd med å forsvinne og gjekk til bestemora og andre eldre for å lære. Det vart byrjinga på ei reise attende gjennom historia. – Det var som å gå inn i ei anna tid. Ord som rettferd og respekt fekk ei ny tyding, fortel ho. Mange var overraska over interessa. Enkelte var skamfulle. Då industrialiseringa endeleg kom til Italia, flytta folk nordover der det var arbeid å få. Dei ville gløyme tradisjonane sine og ville ikkje bli oppfatta som «bondske». Pizzica er ein lokal variant av den søritalienske tarantella-tradisjonen, med songar for alle typar samkome og seremoniar, glade songar og triste songar. Dei handlar om kjærleik og lengt i eit hardt samfunn med høgt konfliktnivå. I dag er songtradisjonane dei same, men føydalherrane i nidvisene er byta ut med politikarar. – På syttitalet oppdaga dei intellektuelle krafta i musikken. Seinare vart politikarane smartare og byrja bruke tarantella for å promotere seg sjølv, seier Anna.

ØRKENBLUES: Fadimata Walett Oumar og – Ja, ikkje alle, berre dei smartaste, dei på venstresida, legg ho til.

Spiridon I Førde møtast tre verdsdelar i rytmane til tundraen. Ein av dei er Spiridon Shishigin frå Jakutia i Sibir, ein trollmann på munnharpe. I ei sperrestove på Jølster spelar dei ein kald tundra medan lyttarane undra seg over korleis det i det heile er mogleg å få så mange stemningar, lydar og natur ut av ei sibirsk munnharpe, ei indianartromme og ein joik. Jakutarane har halde på sin sjamanistiske naturreligion, som fekk ein oppsving etter perestrojkaen. Det same fekk musikktradisjonane. Under kommunismen vart dei heilage rituala, som ringdans til munnharpespel, utført i løynd. Som den norske fela vart munnharpa sett på som noko

HILDE BJØRKUM

• • ••• ••• • •• • • •• •

❚ •••••••• ••••••• • ••

KLASSEKAMPEN

KULTUR&MEDIER

Lørdag 6. juli 2013

for verdsarven fire menn i gruppa Tartit frå Timbuktu i Mali. Dei ni tuaregane møttest i ein flyktningleir i Mauritania i 1992 og har sia spela både i heimlandet og store delar av verda. Sjølv om tradisjonane er levande til kvardags og fest, har Mali same problem som vi hadde; dei unge vil heller spele gitar enn det lokale strengeinstrumentet tiherdent. Vona må vere at det ein dag bankar ei ung jente på døra til gamle Fadimata som ber om å få lære.

Notar er ein omveg

• • • • •• •••• • • Majorstuens bestillingssverk «Kvitre» høstet sterkt bifall under uroppføringen i går. Synnøve S. Bjørseth er en av felespillerne i folkemusikkbandet som nå har eksistert i ti år. Etter ett års intenst arbeid var det godt å få fremført verket, sier hun. – Hvorfor ble det fugler som tema? – Da vi fikk oppdraget fra Førdefestivalen var det snakk om et bestillingsverk. Så viste det seg at det var noen med hittil ukjent interesse for fugler i Majorstuen. Dermed ble det fugler og tittelen «Kvitre». Senere oppdaget vi at festivalen hadde natur og musikk som tema, så da passet det ekstra fint. – Hvordan har dere jobbet? – Vi tenkte tidlig på å utvide besetningen. Vi er alle fascinert av den massive lyden av mange strenger. Så vi dro på talentspeiding rundt om i landet og plukket ut ti felespillere som ble med. Og jeg er virkelig imponert over de unge. Ikke bare er de utrolig flinke til å spille, de har også bidratt med mange egne ideer, akkurat slik vi ønsket. – Dere brukte mye bevegelser og formasjoner under konserten. Hvorfor? – Majorstuen har alltid vært opptatt av å ta i bruk hele scenerommet når vi gjør en stor produksjon. Det var naturlig for oss å ta i bruk kroppene våre for å understreke musikken, eller like gjerne være en kontrast til den. Vi er bevisste på det visuelle i tillegg til musikken. Vi vil tilfredsstille flere sanser enn bare hørselen. Dessuten er det skjerpende for alle at vi går litt utenfor konvensjonene når vi opptrer. – Er det grunnen til animasjonene som var projisert på scenen? – Ja. De er forresten tegnet av Andreas Ljones som også spiller i gruppen. Så har Vicomte utført det tekniske og dessuten har de ansvaret for lysdesignen. Målet var å få til en enhetlig forestilling av alle elementene. – Dere har delt på komposisjonene? – Vi valgte hver våre fugler. Fra oss fem ble det da til sammen en god time musikk. Tanken var å gjøre noe mer enn å imitere fuglelyder. Vi ville også beskrive fuglenes vesen og egenskaper, og kanskje skjebne. Det var jo noen utdødde med også. – Du komponerte selv en melankolsk melodi til en utdødd en? – Dodoen, ja. Den levde på Mauritius, kunne ikke fly, og den døde ut på 1600-tallet. En klumsete skapning som ikke klarte seg. Det var en av drontene. Gikk ikke så bra med dem … – Det var noen sidestepp, blant annet til stringswing. Men dette er nyskrevet folkemusikk? – Vi står i en tradisjon, og det er derfra vi jobber. Men vi får impulser utenfra. Det viktigste for oss er å fortsette som et strykeensemble. Om musikken blir oppfattet som folkemusikk eller ikke, er ikke så viktig. – Hva skjer med «Kvitre» nå? – Godt spørsmål. Vi har avtale om en konsert på Riksscenen i Oslo i september. Og vi skulle gjerne kommet oss ut på veien med det, for vi vil gjerne spille det flere ganger. Og naturligvis skulle vi gjerne ha fått spilt det inn på plate. Men det er et stort apparat å få samlet femten mennesker fra hele landet. Vi får se hva vi får til.

er fantastisk at Norge gir oss denne muligheten til å vise at det går an.

• • ••• •••• • •• • • •• ••• – Hva skjer i fremtiden med festivalen ved Timbuktu? – Vi har en plan. Nå har franske styrker gjenerobret området der vi pleier å holde festivalen. Og musikk er derfor ikke lenger forbudt. Men det er svært risikabelt å spille likevel, fordi kontrollen over området ikke er fullstendig ennå. Det er stor fare for voldelige angrep på konserter. – Men snart kommer det en FN-styrke, og jeg håper at det vil føre til at sikkerheten kan gjenopprettes. Da skal vi arrangere festival igjen. Forhåpentlig i 2014. Og da kan alle musikerne som er flyktninger komme hjem igjen. Neste år skal vi lage en festival som feirer at freden er kommet tilbake. Det er mitt høyeste ønske. Og jeg må tro på det, sier Aly Ansar.

• • •••• ••• • • Direktør Hilde Bjørkum ved Førdefestivalen har lenge knyttet kontakter med musikkmiljøet i Mali og med Festival au Desert. Hun sier at den felles sangen for fred viser at kultur og musikk kan gjøre en forskjell, enkelte ganger mer enn mange ord. – Slike hendelser der musikken bygger broer berører følelsene våre. Og følelsene er viktigere impulser for holdningsendringer enn fornuften. Derfor tror jeg at dette kan ha betydning. Et lite steg i riktig retning. Og det er et godt eksempel på det vi diskuterte under Førdekonferansen, at kultur kan være med på å påvirke prosesser, sier Bjørkum.

• • • • • • • • • • • ••Fredsstuntet • • fra musikerne på hver sin side i Mali-konflikten førte øyeblikkelig til kjempestemning i Førde. Publikum kastet seg inn i dansen da de to gruppene ledet an. • • • • • • • • • • • •• • • Fredsstuntet fra musikerne på hver sin side i Mali-konflikten førte øyeblikkelig til kjempestemning i Førde. Publikum kastet seg inn i dansen da de to gruppene ledet an.

• •••••• • • •• • ••• • • • Gruppene Suo fra Finland og Kalakan fra fransk Baskerland sto for musikken da Førdefestivalen flyttet til dokken på det nedlagte skipsverftet i sunnfjordsbyen. Værgudene var ikke i samme godlune som publikum, så det ble helt nødvendig med regnponcho for de mange som hadde tatt turen. – Vi håper at det ikke er sangen vår som har fått det til å regne. Det er egentlig en kjærlighetssang, sa Veera Voyma i Suo mellom bygene. Hun er vokalist, kantelespiller og fløytist i det finske bandet.

•• •• • • • ••• • • • • • •

• • • • • • • • • • • • Publikum fikk utlevert regnponchoer til vern mot det våte. Rigmor Johnsen med festivalgjestene (fra venstre) Peter Schönen fra Tyskland, Lanying Mu og Guowei Han fra Kina.

Qawalli-musikken er det musikalske uttrykket til sufitradisjonen i islam, en musikkform som skal ha vært levende i 700 år. Meher og Sher Ali er brødre og leder et elleve mann stort orkester, som er ansett som nåtidens fremste utøvere av tradisjonen. I går spilte de i Førde. – Musikken er til ære for Gud, dette er spirituell musikk. Men det er ikke noen betingelse for oss om publikum bekjenner seg til noe spirituelt. Musikken kan nytes uansett, selv om vi ikke er vant til at publikum sitter i en sal, sa ett av medlemmene før konserten.

• • • •• •• • • • • • • • • • Pakistanske Meher og Sher Ali er forsangere i sitt eget qawalliorkester. Det er en inderlig musikkform som tilhører sufi-tradisjonen innen islam.

kemusikarar som kjempar for å bevare ein folkeleg tradisjon:

• • • • • • • • Synnøve S. Bjørset (stående) og resten av Majorstuen hadde fått med seg ti unge felespillere fra hele landet til å være med FOTO: VEGAR VALDE da bestillingsverket «Kvitre» ble urfremført i går.

• • • ••• •• ••• • • •• • «Afel er vår bror. Vi deler samme land.» Det var hovedbudskapet i sangen, forteller Manny Aly Ansar. Han er festivalsjef for «Festival au Desert», en tilnærmet legendarisk festival i en oase utenfor Timbuktu, nord i Mali. Det er i tuaregland og ligger i et område som har vært erobret av motstandsbevegelsen i nord. Denne bevegelsen er dominert av islamister, og de har helt enkelt forbudt musikk. En umulig situasjon for nord-Malis mange musikere, som derfor har flyktet i eksil. I eksil har også ørkenfestivalen vært nødt til å dra. Førdefestivalen er nummer to i en serie festivaler som har «adoptert» den landflyktige festivalen i år. Manny forteller at det blir eksilfestivaler også i Italia, Sverige, Danmark, USA, Qatar og en del afrikanske land.

Dan Fante kaster seg ut i krimmens grufulle verden! Vi følger JD Fiorella, en tidligere privatdetektiv med et eksepsjonelt talent for å havne i bråk. Etter å ha flyktet fra New York til L.A. for å unngå visse mennesker, havner han igjen på bunnen med som følge av alkoholisme. Mange år senere blir han nykter og får livet på rett kjøl. Gleden er, ikke uventet, kortvarig, i det han oppdager liket til en venn, og må ta et valg. Konsekvensene fører ham gjennom makabre spor til en psykopatisk morder, som har en mystisk forbindelse til JDs fortid…

Ofte omtalt som Ches høyre hånd, Ciro Bustos var en av de viktigste bakmennene i planleggingen av en argentinsk revolusjon, inspirert av Castros dåder i Cuba. Etter 40 års stillhet skriver Bustos denne boken, der de siste bitene av puslespillet Che Guevara faller på plass, frem til hans død i 1967.

Skrev bestillingsverk med fugleperspektiv

■ Mali ligger i innlandet i Vest-Afrika med 12 millioner innbyggere og er et av Afrikas fattigste land ■ Tuaregene er et nomadefolk som holder til i Sahara nord i Mali. ■ Det har vært flere stridigheter mellom nomadene i nord og de fastboende gruppene i sør. ■ Opprørsgrupper proklamere Nord-Mali som egen stat under navnet Azawad i januar 2012. ■ Regjeringsstyrker og franske styrker gjenerobrer de nordlige områdene, men tilstanden er fortsatt ustabil.

Point Doom Bourbon Street Books, 353 s., hft., kr. 149,-

Verso, 468 s., innb., kr. 299,-

• ••• • •• • •• • • • • •• ••Les mer om kulturnyheter, film, musikk, litteratur, spill, tv, scene og utstilling.

• • • • •• •• • • ••• • ••• • • • •• ••• •• • •••••• • •• • •• • •• • •••• • • • •••• • ••• •• • ••• •

Dan Fante

Ciro Bustos

Truleg gode tal

• •Musikalsk •••• ••• •••forbrødring •• ••• ••• • ••på••eksilfestivalen • ••••• • ••• • •• • Gruppen Tartit og Afel Bocoum tilhører hver sin side i borgerkrigen i Mali. Men på Førdefestivalen laget de en sang for fred som de fremførte sammen.

Marxist Forlag, 134 s., hft., kr 150,Essays av Jan Askelund, John I. Henriksen, Bjørn Marthinsen, Regi Th. Enerstvedt, Benny Karpatschof,Yngve Hammerlin, Charlotte Mathiassen, Arnulf Kolstad, Uffe Juul Jensen, Erik Fjell, Stephen Dobson, Arvid Fennefoss, Arnfinn Muruvik Vonen, Øivind Haaland, Erik Ness, Oscar Dybedahl og Marielle Leraand. Jubilantintervju ved Kåre André Nilsen.

Che Wants to See You

Ho trekk fram mange gode artistiske opplevingar. – Majorstuen si urframføring av tingingsverket «Kvitre» var så tøft. Den sat som ei kule, og eg vart skikkeleg imponert. Elles var flamencoen til María Pagés Compañia i verdsklasse. Eg visste dei var gode, då eg booka dei, men det er alltid spanande å sjå korleis det fungerer på scena her. Dei endelege tala for festivalen

• • ••• ••• • •• • • •• ••

Fortsatt i virksomhet. Festskrift til Regi Th. Enerstvedts 75-årsdag

Høgdepunkt

BAK SCENA: - Det er litt luftig backstage, spøkte karane.

Bør vi bruke oljefondet for å redde klimaet? Skal Norge ha kontakt med byer i stedet for land, og skal vi gi opp FN til fordel for Arktisk Råd eller asiatiske organisasjoner? Dette er noen av forslagene som blir lansert i denne debattboka om norsk utenrikspolitikk. Verden er ikke bare globalisert, også maktforholdene mellom land og regioner endrer seg. Med Kina som lokomotiv rykker Asias økonomi fra resten av verden, USA ser mot stillehavsregionen, og Afrika vokser fortere i Europa. Hva slags verdenskart er det vi får i fremtiden, og hva blir konsekvensene for Norge og norsk utenrikspolitikk. Søkelys nr. 9/2013

er enno ikkje klare, men Bjørkum har inntrykk av at det gjekk om lag likt som fjoråret. – Opningskonserten og gallaen samla meir folk enn i fjor, medan andre utandørskonsertar samla mindre – truleg grunna dårleg vêr, fortel Bjørkum. Av konsertane som er rapportert utseld, er mellom anna kyrkjekonserten med Rustavi, samt teaterframsyninga «Den vesle prinsen». – Det ser ut som satsinga vår på barn og familie har lønt seg. Det var mange fleire på familietilstellingane i år. Dette lovar godt for framtidig publikum. Ein del ungdom er med på den frivillige biten. Slik kan ein late dei bli kjend med folkemusikken. Vi er opptekne av å nå ut til mange, og har i år samarbeida med Roskilde kva gjeld tre av bookingane.

FESTIVAL

Opningsarrangementet startar kl. 1100 på riggområdet på vestsida av tunnelen, med underhaldning og enkel servering.

Av Marit Bendz, Førde

Norge og det nye verdenskartet

MILJØFYRTÅRN: Festivaldirektør Hilde Bjørkum tok imot diplom og blomar før festivalopninga torsdag. Her med miljøvernminister Bård Vegar Solhjell og ordførar Olve Grotle.

Hilde Bjørkum meiner Førdefestivalen nådde eit høgdepunkt i år.

Opning av fv. 391 Skoranetunnelen Vegen til Laukeland rasa ut i 2010, men no kan innbyggjarane i bygda snart køyre trygt gjennom ein ny tunnel. Fredag 5. juli opnar fylkesordførar Åshild Kjelsnes Skoranetunnelen i Gaular.

KULTUR&MEDIER

Lørdag 6. juli 2013

Vi befinner oss i det 21. århundre etter Kristus. Hele Norge er erobret av bokkjedene. Hele? Nei! En liten sjappe gjør fremdeles motstand. Denne strie, ukuelige bokhandelen – Tronsmo – lar seg selvsagt ikke knekke.

FØRDE: Festivaldirektør

Sogn og Fjordane fylkeskommune har ansvaret for fylkesvegane, avgjer kva prosjekt som skal gjennomførast kvart år og gjer politiske føringar for utvikling av fylkesvegane. Det er Statens vegvesen som normalt planlegg, byggjer, driftar og held ved like fylkesvegane på vegner av fylkeskommunen.

FØRDEFESTIVALEN FØRDEFESTIVALEN

FESTIVAL

dane politidistrikt. Den melde vedtok eit førelegg på 15.000,- kroner. – Det var under ein sjøgåande kontroll med Statens Naturoppsyn og våre inspektørar at vi kom i snakk med denne personen. Der kom det også fram at det var noko i frysaren, fortel seksjonssjef Roger Aasarmoen. Fiskeridirektoratet prøver å ha kontrollar så ofte som mogleg. I fjor var dei innom alle kystkommunane i fylket. – I fjor fann vi ting som ikkje var riktig i alle desse kommunane, noko som viser at det er behov for oppsyn. Vi ønskjer å vere mest mogleg til stades og har kontrollar heile året, men spesielt i sommarmånadene, fortel Aasarmoen.

Lokale perler

Ho fortel at arbeidet byrjar om lag der førre festival sluttar. – I september og oktober skjer det meste med tanke på booking. Då har vi lagt årets festival bak oss og ser på programmet for neste år, fortel Lien, og legg til at booking er det direktør Hilde Bjørkum som har ansvaret for. Deretter ser dei på ulike arenaer, og prøver å finne nokre nye perler kvart år. – Nye i år er mellom anna Fjordamat-tunet, Klokkargarden i Dale og Furebø skulehus, seier ho medan ho blar gjennom alle nye e-postar. – Der kom det ein e-post om endå eitt visum som er klart. Det er flott! Når 300 musikarar frå heile verda skal til Førde, krev det mykje organisering. Lien syt for å søkje ambassadane om visum, medan kontormakker og produsent Ingebjørg Nomeland ordnar med reisa. – Forresten Ingebjørg, det er ei gruppe der ikkje alle kan ta bussen frå flyplassen, ordnar du kvar sin bil til dei? Det må vere to fine bilar. Nomeland skjønar med ein gong kven det er snakk om. – Er det mykje slikt?

Stortreff for reiselivet FYLKET: I september skal Balestrand og Sogn og Fjordane vere vertskap for reiselivskonferansen «Det store vestlandstreffet», der næringa og andre interesseret skal fordjupe seg i tema som opplevingsturisme, lokalmat og den internasjonale konkurransen.

–Eg får prøve å snakke med deg, jobbe og ete samstundes, seier Førdianaren Lien og set frå seg tre skiver på pulten. Dagane er hektiske no. Lien har ansvar for å planlegge og sikre at 100 arrangement går som dei skal, og at alle veit kva dei skal gjere. Plutseleg dukkar nokon opp i døra med ein ny situasjon nokon må ta tak i: – Du, no ligg det ein person og søv i den gamle kantina. Er det ein artist som har komme tidleg? Kan nokon gå og snakke med ho?

NYHENDE SIDE 2-3

NYHENDE

ONSDAG 03.07. 2013

Nye reglar for deling LANDET: Med verknad frå 1. juli er delingsparagrafen i jordlova endra. Det vil få konsekvensar for folk med landbrukseigedom. Dei nye reglane skal auke kommunen sitt handlingsrom, og gjere det enklare å dele areal frå landbrukseigedommar dersom føremålet er tilleggsjord eller busetjing.

OLAV GORSETH

dei andre tuaregane i Tartit frå Timbuktu representerer ein levande musikktradisjon - enn så lenge.

FOTO: ARVE ULLEBØ

Elin Grytting er glad for den nye interessa for folkemusikk, men har ei lita uro i seg. – Eg har gått mange krokvegar og brukt mykje tid på å lytte til mange utøvarar. Ved å flytte tradisjonsutdanninga inn i eit skulesystem, der lærarane kanskje ikkje har opplevd direkte tradisjonsoverføring, vil noko forsvinne, seier ho. Sjølv lærte ho seg å spele fele direkte gjennom øyret og gjekk ikkje omvegen om notar. – Når eg lærer bort ein song fortel eg samstundes om tradisjonslinene bakover, kven dette stevet er etter. Det seier noko om geografisk forankring, men det handlar og om respekt for den som tok vare på det og lærte det vidare. Anna Cinzia Villani gjev også skattane vidare etter å ha pussa litt på dei og gjeve dei sin eigen glød. Mange grupper kombinerer tarantellatradisjonen med andre uttrykk, men let kjernen i musikken vere urørt. – Ein må kjenne kjernen for å kunne modernisere og eksperimentere, meiner Anna. Ho står aktivt imot trenden med at tarantelladansen vert meir ein turistattraksjon enn ein tradisjon søritalienarane kan vere stolte av.

Attende til naturen

TUNDRA I SPERRESTOVE: Finske Lars-Anté Kuhmunen, jakutiske Spiridon Shishigin frå Sibir og Chief Dancing Thunder frå Canada FOTO: ARVE ULLEBØ trollbatt tilhøyrarane på Jølstramuseet. rart gamle menneske ute på bygda dreiv med. Som i Noreg fekk ho sin renessanse, ikkje minst med ei rekke dyktige spelekvinner. Begge stader er det fleire jenter enn gutar som

fører tradisjonen vidare. Spiridon er rektor på Pakrovsk ungdomsskule utafor Jakutsk og innførte munnharpe som eige fag. No er det mange, svært mange, som

TIDLEG EKSPONERING: For mange norske ungar er musikkarven vår totalt ukjend. Elin Grytting gjer sitt for å spreie den. FOTO: HEIDI HATTESTEIN

kan ta munnharpeklangen vidare.

Ørkenblues Kvifor skal ein ta vare på dei gamle songane? Fadimata Wa-

lett Oumar har svaret: – Om vi mistar dei, mistar vi kulturen vår. Om vi mistar kulturen, mistar vi andlet og oss sjølv. Så enkelt. Ho er ei av fem kvinner og

Tradisjonsmusikk verda over er inspirert av natur, frå tundra til ørken, frå skogbrus til havsus. Opningskonserten i Førdehuset torsdag var flott, men magisk vert det først når musikken kjem heim til dei små stovene, ut i skogen. I dag spelar baskiske Kalakan på toppen av Hafstadfjellet. Kan sjela i musikken overleve om den berre vert formidla i store salar og for turistar? Truleg treng vi begge delar. Mest av alt treng vi tradisjonsberarane, dei som tok vare på songane våre, på musikken og dansen vår, før alt vert heilt likt. Før vi alle vert heilt like. Og vi ikkje lenger har noko andlet. kultur@klassekampen.no

55 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

Sponsor og samarbeidspartar Gode samarbeidspartar er heilt avgjerande for at Førdefestivalen skal kunne gjennomførast på ein god måte. Kundepleie, relasjonsbygning, motivering av tilsette, målretta marknadsføring og muligheit til å låne lys av ein festival som folk set pris på, er nokre av grunnane til at sponsorane våre er med og støttar Førdefestivalen.

Under festivalen kan bedriftene møte konkrete kundegrupper som dei kan marknadsføre produkta sine overfor, dei kan bygge nettverk med andre bedrifter og treffe potensielle kundar i bedriftsmarknaden. Førdefestivalen representerer også ein moglegheit til å ta del i noko positivt som skjer lokalt, og bli assosiert med ei god merkevare og ein god omdømebyggar. Internt i bedrifta kan festivalen nyttast som ei sosial hending, og er med å bygge ei felles stoltheit som dei tilsette er ein del av.

Førdefestivalen takkar: Hovudsamarbeidspart • Sparebanken Vest • ADCom Fjord Data • Firda • Rica Sunnfjord Hotel og Spa • Skogstad Sport • Sunnfjord Energi • Den Norske Turistforening Samarbeidspartar • Bary • Berge og Co. • Bergens Tidene • Bllis Blomster • Boivest • Bondens Marked Førde • BT Stillasutleige • Byggmakker Bruland • Coop Mega • Elvetorget • Enivest • Espeseth Bygg • European Forum of World Wide • • • • • • • • •

Music Festivals Firda Billag Freemuse Handelshuset Hellenes Hukset Indre Sunnfjord Turlag Kokkenes Mesterlaug Sogn og Fjordane Kontorsenteret Lotteri-og stiftingstilsynet

Førdefestivalen | Årsmelding 2013 56

• • • • • • •

Magne Hafstad Naustdal Dampbakeri Norkring Norske Festivaler NRK P2 Sogn og Fjordane Turlag Widerøe

Arenasamarbeid • Eikaasgalleriet • Fjordamattunet • Furebø skulehus • Futegarden • Førde Kulturskule • Førde Kyrkje • Førdehuset • Jakob Sande Selskap • Jølstramuseet • Pikant Restaurant • Rytne Gard • Sogn og Fjordane Kunstmuseum • Sogn og Fjordane Teater • Sunnfjord Folkehøgskule • Sunnfjord Museum Offentlege samarbeidpartar • Kulturdeparte-mentet • Sogn og Fjordane Fylkeskommune • Førde Kommune • Utanriksdeparte-mentet • Ambassade Beijing • Ambassade Paris • Ambassade Den Haag • Ambassade Budapest

• • • • • •

Ambassade Stockholm Ambassade Athen Høgskulen i Sogn og Fjordane IMDI Norsk Kulturråd UDI

Prosjektstøtte • Rådet for folkemusikk og folkedans • VRAK • Fjord Norge/ Visit Norway • Fritt Ord • Mediterranean Womens Fund • Music Norway • Norsk Publikumsutvikling • Rikskonsertene • Sunnfjord Næringsutvikling

Artist- og arrangementsoversyn 2010

2011

2012

2013

Antal artistar / antal land

232/ 25

270/28

280/34

276/27

Samla programtilbod

104

110

Konsertar / forestillingar / dansetilstellingar

Sentrums- / institusjonskonsertar, parade

+9 Uannonserte

+7 Uannonserte

+9 Uannonserte

+7 Uannonserte

Kurs / konferanse / foredrag

Kunstutstilling

Andre festivalaktivitetar*

m.m. gjennom året

Samla besøkstal

27 000

25 000

27 000

25 000

Tal publikum på billetterte arrangement,

14 000

13 700

13 600

FolkJazzScena, Bornas Verdsdagar, seminar

inkl. fribillettar og sponsorbillettar

* Omfattar Talentprosjekt, nyproduksjonar, gudsteneste, kino, salsutstillingar, familiedag, festivalfrukost, møt artisten-sesjonar m.m.

57 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013 58

REKNESKAP 2013

59 Førdefestivalen | Årsmelding 2013

FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013 60

61 FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013

FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013 62

63 FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013

FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013 64

65 FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013

67 FĂ¸rdefestivalen | Ă&#x2026;rsmelding 2013

Afel Bocoum & Alkibar ML Anna Cinzia Villani & Macuran Orchestra IT Annbjørg Lien & Roger Tallroth NO SE Arild Hoksnes NO Aysenur Kolivar TR Berit Opheim NO Besh o droM HU Dorsaf Hamdani TN Elin Grytting NO Ferd NO Gabriel Fliflet NO Gaular Spelemannslag NO Gro Marie Svidal NO Guttorm Andreasen/DJ99 NO Indre Sunnfjord Spelemannslag NO Ismet Ruchimat ID Kalakan FR Kari Malmanger NO Karl Seglem NO Kartellet NO Kathryn Tickell – Northumbrian Voices UK Krar Collective ET Leif Rygg & Knut Buen NO Le Vent du Nord CA Linda Gytri NO Majorstuen NO Malick Pathé Sow & Bao Sissoko SN BE María Pagés Compañía ES Masters of the Sape MY Meher & Sher Ali PK OqueStrada PT Ottar Kåsa NO Rhythms of the Tundra: Lars-Ánte Kuhmunen Chief Dancing Thunder - Spiridon Shishigin SE US RU Roda do Cavaco BR Rustavi Ensemble GE Rydvall / Mjelva SE NO Sarah Savoy & the Francadians US Steinar Ofsdal NO Suo FI Tartit ML Susanne Lundeng NO Söndörgö HU Tom Karlsrud NO Ulf Arne Johannessen NO Unni Boksasp Ensemble NO Unni Løvlid & Håkon Thelin NO SE Waed Bonhassoun SY

ga sta .n o

Artistar 2013