Design Magazine winter 2023 - kids

Η ΔΥΝΑΜΗ

των παραμυθιών στα παιδιά

Τα κλασικά παραμύθια, εκτός από τον ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό τους ρόλο, «μιλάνε» με έναν ξεχωριστό τρόπο στην ψυχή των παιδιών. Παρόλο που στην εποχή μας η δύναμη της εικόνας είναι αναμφισβήτητη και τα παιδιά από πολύ νωρίς εκτίθενται και εξοικειώνονται με την εικόνα και την οθόνη, τα παραμύθια συνεχίζουν να τα γοητεύουν ακόμα.

Τα παραμύθια είναι συνήθως πλαστές και σύντομες ιστορίες με έντονα στοιχεία συμβολισμού, αλληγορίας και υπερβολής.

Ιδιαίτερα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας τα λατρεύουν και μέσα από αυτά προσπαθούν να ταξιδεύουν κάθε φορά σε έναν δικό τους μοναδικό κόσμο που έχουν δημιουργήσει με τη φαντασία τους.

Μέσα από την αφήγηση ενός παραμυθιού το παιδί ταξιδεύει, διαμορφώνει το σκηνικό της ιστορίας και τοποθετεί τους ήρωες σ' αυτή. Έτσι ενδυναμώνει και εξασκεί την φαντασία του. Οι συμβολισμοί και οι μεταφορές κάθε παραμυθιού συμβάλλουν στην κατανόηση από το παιδί σύνθετων και πολύπλοκων θεμάτων, όπως είναι η φιλία, η οικογένεια, ο αποχωρισμός, ο θάνατος και πολλά άλλα. Σταδιακά, μεγαλώνοντας το παιδί κατανοεί τους συμβολισμούς και μέσα από το παιχνίδι ανακουφίζεται από τα υπαρξιακά του άγχη. Τα παραμύθια λειτουργούν καταπραϋντικά στις ανησυχίες της παιδικής ψυχής και ο ρόλος τους είναι σημαντικός για τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Το παιδί ταυτίζεται με τους ήρωες και ζει τις συναισθηματικές καταστάσεις των χαρακτήρων, βιώνοντας συναισθήματα όπως χαρά, αγωνία, λύπη, περιέργεια, απογοήτευση, λύτρωση κ.ά. Αυτή η διαδικασία το βοηθάει να κατανοήσει και να ονοματίσει τα συναισθήματά του ενώ ηρεμεί την ψυχή του που σε αυτή την ηλικία δυσκολεύεται ακόμα να προσδιορίσει τι ακριβώς νιώθει και αποκτά συναισθηματική αυτορρύθμιση.

Ακόμη, τα παραμύθια βοηθούν ένα παιδί να κοινωνικοποιηθεί σταδιακά, καθώς μέσα από τους ήρωες τους, διδάσκεται κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές και μοντέλα συμπεριφορών. Μαθαίνει την ύπαρξη του καλού και του κακού, την έννοια της τιμωρίας ή της επιβράβευσης, το δίκαιο, το άδικο, τη δύναμη ή την αδυναμία. Έτσι, από την πραγματικότητα του παραμυθιού, σταδιακά μεταβαίνει στις «πραγματικότητες» της ζωής.

Όταν ένας γονέας αφηγείται ένα παραμύθι στο παιδί του η σχέση τους ενισχύεται. Είναι μία στιγμή ζεστασιάς και συναισθηματικής εγγύτητας και μία στιγμή που η μαμά ή ο μπαμπάς συζητάει και επικοινωνεί με ιδιαίτερο τρόπο με το παιδί του. Η σχέση του παιδιού με το γονέα δυναμώνει όταν η ώρα του παραμυθιού είναι συγκεκριμένη και λειτουργεί σαν τελετουργικό π.χ. το βράδυ πριν από τον ύπνο. Μέσα από την αλληλεπίδραση, ο γονέας δημιουργεί μια δική του ιστορία ζητώντας από το παιδί να αποφασίσει για την επόμενη κίνηση του ήρωα ή την συνέχεια της ιστορίας.

Με αυτόν τον τρόπο το παιδί ωθείται να κινηθεί νοητικά, λεκτικά και φαντασιακά μέσα στον κόσμο των παραμυθιών, δημιουργεί πολλές εικόνες, ενώ παράλληλα ο μπαμπάς ή η μαμά γίνεται ο «ήρωας» που το οδηγεί σε αυτόν τον μαγικό κόσμο.