1
gallopTÜRKİYE
içindekiler
09
70
CUMHURBAŞKANLIĞI ve CUMHURİYET KOŞUSU
dünyadan 28
Newmarket
Newmarket Her şeyin başladığı yer
44
atlar 24
Kaneko Unutulmayacak şampiyon
70
Kızların Gücü Hipodromdaki amazonlar
tarih 42
Renklerin Dili Atının üzerinde kendi tasarımın
56
Bahisçilerin Ağladığı Gün Ve Dettori Royal Ascot’a gelir..
haralar 20
TJK İzmit Aşım Merkezi 1973’ten beri...
50
Byerler Türk Harası Ömer Halim Aydın ile atçılığa dair
86 42 Mahmudiye Pansiyon Harası Şampiyon safkan Arap atlarının evi Bosphorus Harası Cennetten bir köşe
GELECEK SAYI
Aralık 2014 gallopTÜRKİYE
3
Racing is always about senses. In Sweden it is about sense as well.
Sweden might not be the first country that springs to
profits from other businesses. Furthermore, corporate tax
mind for most racehorse owners.
is only 22 %.
Considering that the average purse is about €12,500 and
Horse racing does not always make sense. But in Sweden
that no races go for less than €4,500 we feel that is a
it makes more sense than in most other places.
bit of a pity. Especially when training fees start at about €1,000 per month. Then you add the fact that there is VAT
Curious? Contact our horse racing specialist accountant
on purses, which means you can deduct 25 % VAT on all
Kristina Anderson, and find out that too good to be true,
costs. And any losses from racing can be set off against
actually can be just true.
Baker Tilly Malmö Lund KB Kristina Anderson Authorized public accountant, partner Arkivgatan 29 C, 223 59 Lund, Sweden Tel: +46 (0)46-211 49 91 Mail: kristina.anderson@bakertillymalmoe.se
4
gallopTÜRKİYE
Helsida BakerTilly_EN.indd 1
2012-11-16 16:07
uluslararası Gallop Magazine Gallop Türkiye Des Reklam tarafından yayınlanmaktadır. Hürriyet Mah. Dr. Cemil Bengü Cad. No: 78 Şişli İstanbul 444 4 337 www.gallopturkiye.com
imtiyaz sahibi Ertan Araz ertan.araz@gallopturkiye.com
Genel Koordinatör Turgay Kop turgay.kop@gallopturkiye.com
Genel Yayın Yönetmeni Gamze Alpar gamze.alpar@gallopturkiye.com
Görsel Yönetmen Ali Osman Ertuğrul ali.osman@gallopturkiye.com
Editörler Can Cengiz can.cengiz@gallopturkiye.com Nilgün Yüksel nilgun.yuksel@gallopturkiye.com
Çeviri Can Cengiz can.cengiz@gallopturkiye.com
reklam DES Reklam reklam@gallopturkiye.com
Yayın Türü İki aylık, süreli, yerel
Baskı Yenidevir Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. Basın Ekspres Yolu Milsan Çıkmazı Bahçelievler / İstanbul 0212 429 01 20
Yönetim Yeri Hürriyet Mah. Dr. Cemil Bengü Cad. No: 78 Şişli İstanbul 444 4 337
TÜM DÜNYADAKİ AT VE AT YARIŞI TUTKUNLARI İÇİN
Bosphorus harası
Yazılı izin olmaksızın hiçbir şekilde yazı ve fotoğraflardan alıntı yapılamaz. Basılan ilanların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir. BU DERGİ BASIN MESLEK İLKELERİNE UYMAYI TAAHHÜT EDER.
Cennetten bır parça
ULUsLararasI
QUarTEr aTLarI
amerıka’nın hızlı çoCukları
Hipodrom mimarisi DünDen buGüne neler Değıştı? en n iyiler, en Güçlüler ve en hızlılar istanbul’Da i
Turbo GölGesiyle yarışan efsane
ATÇILIĞIN
birleştirici GÜCÜ Zaman hakikaten çok hızlı geçiyor. Yayın hayatımıza başladığımız günler daha dün gibi. Gallop Türkiye’nin 3. sayısını da büyük bir memnuniyetle beğenilerinize sunuyoruz. Derginin uluslararası anlamda zengin içeriğini ve kalitesini sürdürmekte kararlılığımız devam ediyor. Ülkemizde var olan ve mutlaka paylaşılması gereken atçılığımızın değerlerini de dünya atçılık hayatındaki benzerleriyle birlikte at severlere sunmak gayretimizi sürdürüyoruz. At yarışları bugün dünyada insanların bir araya gelmesi için çok önemli vesilelerden biri olma özelliğini sürdürüyor. Hipodromlarda yapılan etkinliklerde herkes din, ırk, dil farkları akıllarına bile gelmeden insana en yakın canlılardan biri olan muhteşem atların nefes kesen mücadelelerini seyretmek için tribünleri dolduruyor. Şüphesiz yarışlara katılan at ve jokeylerin kalitesi de bu beraberliği sağlayan en önemli unsurlar olarak önümüzde duruyor. Binlerce kişiyi ağırlayan Paris’in tarihi Longchamp Hipodromu’nda da Eylül ayının ilk haftasında yapılan 93. Qatar Prix de l’Arc de Triomphe koşusu yine tüm dünyadan insanları bir araya getirdi. Dünyanın en prestijli ve yüksek ikramiyeli çim pist yarışlarından birisi olan Prix de l’Arc de Triomphe koşusunu hipodromda yaklaşık 62 bin, ekranları başındaysa 1 milyar kişi izledi. Katar, ülke olarak başta at yarışları olmak üzere tüm spor dallarında en büyük sponsor olma stratejisini kararlı bir şekilde sürdürürken, atçılık endüstrisinin dünyada gelişmesine olanak sağlamakta. Bu arada özellikle Arap atlarının da bu gelişme içerisinde yer almasına gayret gösterilmekte. Bu tür etkinliklerin medya tarafından kabul görmesi ve desteklenmesi de atçılığın gelişmesi açısından hayati faktörlerin başında geliyor. Söz konusu etkinliğe 600’e yakın basın mensubunun akredite olarak katılması bunun en büyük göstergesi. Yarış müesseseleri ile medya ilişkileri ve bu mecraya harcanacak paraların her zaman bir yatırım olarak kabul edilmesi gerektiğine inanıyoruz. Gallop Türkiye olarak atlarımız ve yarışlarımızla ilgili yaşananları, değerleri, önemli ayrıntıları, gözden kaçanları büyük bir titizlikle sizlere sunmaktan büyük keyif duyuyoruz. Sezonun sonuna doğru Cumhurbaşkanlığı ve Cumhuriyet Kupası yarışları ile heyecan bir kez daha doruğa çıkacak, yine en kaliteli İngiliz ve Arap atları bu mücadelelerde kozlarını paylaşacaklar ve bizlere seyir zevki yüksek, adrenalin dolu saatler yaşatacaklar. Bugünlerde bu tür duygulara çok ihtiyacımız var. Yine tekrarlayalım; “at koşar baht kazanır.” Hepsinin şansı bol olsun.
Hipodromlarda yapılan etkinliklerde herkes din, ırk, dil farkları akıllarına bile gelmeden insana en yakın canlılardan biri olan muhteşem atların nefes kesen mücadelelerini seyretmek için tribünleri dolduruyor.
Turgay Kop Genel Koordinatör
TJ K M A H M U D İ Y E PA N S İ YO N H A R A S I • B L A C K C A V I A R
gallopTÜRKİYE
16:07
5
Y
.5 A N
RA H
KA
6
RDOPİ
O
M
U
7.
.
L
I
.Y . 75 IL A
OMU . DR O
ARA HİP NK
gallopTÜRKİYE
CUMHURBAŞKANLIĞI KOŞUSU Ankara 75. Yıl Hipodromu’nda koşulacak G1 Cumhurbaşkanlığı Koşusu 1939 yılından beri gerçekleşmekte ve bu yıl koşunun ikramiyesi 700.000 TL tutarında . 3 ve yukarı yaşlı safkan İngiliz atlarının yarışacağı koşu çim pistte 2400 metre üzerinden koşulacak.
gallopTÜRKİYE
Gallop Türkiye tarafından 2014 Cumhurbaşkanlığı Koşusu için tasarlanmıştır.
7
1939 - 2013 YILLARI ARASI CUMHURBAŞKANLIĞI KOŞUSU SONUÇLARI YIl KaZaNaN SaFKaN ORİJİN Karabeyhan / Lady Fi 2013 FLY BY ME
8
JoKEY
SAHİP
İKİNCİ
ÜÇÜNCÜ
G.Kocakaya
Mehmet Ün
DERECE İKRAMİYE 2.28.90
580.000 TL
IL NERO
MISTER BARON
2.32.30
500.000 TL
2012
HANBEŞ
Mohan / Mılagrose
A.Kurşun
Nevzat Seyok
DERVİŞ AĞA
AKDENİZ ATEŞİ
2011
MİTİCO
Red Bıshop / Prıncess Galına
G.Yıldız
Necati Demirkol
2.31.01
400.000 TL
SMERÇ
AYDEMİRHAN
2010
PAN RIVER
Red Bishop - Wanganui River
S.KAYA
Nevzat Seyok
2.38.25
350.000 TL
ROMAN EMPIRE
ZAMBEZİ
2009
MİRAMİS
Srı Pekan / Satılmış
H.Karataş
Ahmet Kılıçcıoğlu
2.32.41
400.000 TL
PAN RIVER
ÇAKILHAN
2008
ATEŞİN KIZI
Marlın / Anakraliçe
M.Kaya
S.Nezih Tonguç
2.31.10
400.000 YTL
SENATORE
BORS
2007
TIRAMISU
Marlın / Dan Dancing
S.Kaya
S.Selman Taşbek
2.34.34
350.000 YTL
ARSENIC
MOON KHAN
2006
HÜCUM
Ceyhanlı / Marlyn Monroe
S.Kaya
M.H. Çadırcıoğlu
2.34.88
290.000 YTL
DR LUCKY
MOON KHAN
2005
CHAMPS TO CHAMPS
Mountain Cat - Tanamanda
S.Akdı
Murat Cavcav
2.31.66
275.000 YTL
WOLFS SON
KEREMKOÇ
2004
ALTINORDU
Bold Bid - Busecik
F. Çakar
Fedai Kahraman
2.29.38
200.000 TL
ULTRAMAR
YAVUZ STAR
2003
ULTRAMAR
Mujtahid (ABD) - Fiorella
S. Kaya
Sadık Eliyeşil
2.37.44
190.000 TL
SUFİ
FERNANDO
2002
RETTIN
Down The Flag (ABD) - Yakutiye
B. Kurdu
Bedri Öztürk
2.30.16
170.000 TL
CAPERENA
HELİN
2001
HELİN
Castle Rising (İNG) - Star Of Dance (İR)
E. Yavuz
Tarık Aydın
2.33.43
160.000 TL
GRAND EKİNOKS
CAPRİCE
2000
TRAPPER
Knight Line Dancer (IR) - Elemis (ABD)
S. Akdı
Tarık Aydın
2.36.70
140.000 TL
SÜMEN
LYNA
1999
SORGUNBEYİ
Golden Prince - Pearl
A.Atçı
N.Ünlü
2.28.97
85.000 TL
LYNA
TRAPPER
1998
KALAMALKA
Rakan - Elemis
S.Akdı
T.Aydın
2.51.07
50.000 TL
TROİA
ŞAPKALI KADIN
1997
TRAPPER
Knight Line Dancer - Elemis
S.Akdı
T.Aydın
2.43.87
15.000 TL
MEPHİSTO
AİRMAN
1996
I. THUNDER BOLT
Niniski - Mirror
A.Özdeniz
M.Kurt
2.39.37
5.000 TL
AİRMAN
RAMADAN
1995
JOHNY GUITAR
Gold Guard - Melody Girl
K.Altınöz
V.Çakım
2.39.63
1.800 TL
WELLDONE
I. THUNDER BOLD
1994
ABBAS
Castle Rising - Square Note
A.Özdeniz
M.Yücetürk
2.31.46
750 TL
CARTEKİTT
JOHNY GUİTAR
1993
ABREK
My Volga Boatman- Sağdune
K.Yıldız
A.C.Kura
2.27.46
500 TL
I. THUNDER BOLD
JOHNY GUİTAR
1992
DEVİR
Kalaglow - Hexgreave Elite
S.Boyraz
D.Franco
2.27.77
400 TL
NURTAY
CARTEKİTT
1991
CARTEKITT
Cartegena - Makita
E.Kurt
N.Eliyeşil
2.39.70
350 TL
BEST LİNE
BAŞKOMUTAN
1990
SWEET HEART
Gap of Dunloe - Riberta
A.Özdeniz
H.Ataman
2.31.38
140 TL
GAPANO
GOLDEN PRİNCE
gallopTÜRKİYE
YIL KAZANAN SAFKAN ORİJİN Kalaglow - Hexgreave Elite 1989 DEVİR
JOKEY
SAHİP
İKİNCİ
ÜÇÜNCÜ
K.Altınöz
D.Franco
DERECE İKRAMİYE 2.27.51
70 TL
CAMELOT
SAGIP
1988
FUGACE
Gap of Dunloe - Hikari
A.Atçı
L.Atman
2.28.48
40 TL
TOP İMAGE
İCRA
1987
HAFIZ
Royal Shiraz - Linda
E.Kurt
S.Eliyeşil
2.32.42
27 TL
ÜNİ
MEHTER I
1986
HAFIZ
Royal Shiraz - Linda
E.Kurt
S.Eliyeşil
2.27.70
24 TL
SEREN I
UĞURTAY
1985
KARANİMO
Karayel - Minimo
E.Kurt
N.Eliyeşil
2.41.49
15 TL
SEREN I
UĞURTAY
1984
KARANİMO
Karayel - Minimo
E.Kurt
S.Eliyeşil
2.30.27
10 TL
SUN DANCER
NOYAN
1983
OĞLU
Roll of Honour - Nadas
A.Özdeniz
S.Üründül
2.32.77
5 TL
LAS VEGAS
KARANİMO
1982
ARSLAN
Kılıçarslan - Sabrina
K.Yıldız
K.Kasımoğlu
2.29.31
2 TL
KİNG EFE
ÖZGÜL
1981
YAVÇA
Karayel - Eartha Kitt
A.Arıcı
S.Eliyeşil
2.27.16
1.000.000 TL
FLASHİNG STAR
AYIŞIĞI
1980
EASTERN STAR
Flying Star - Tanzara
S.Akdı
H.Celaloğlu
2.37.50
800.000 TL
ÖZGÜL
LEVANO
1979
TÜNKUT
Sky Rocket - First Lady
S.Akdı
S.Aksungur
2.27.74
600.000 TL
NURCİVAN
KONÇUY
1978
VİDAR
Calaboose - My Valentine
K.Altınöz
H.Birol
2.39.04
400.000 TL
PEKEROL
BAĞ KOPTU
1977
TÜNKUT
Sky Rocket - First Lady
K.Yıldız
S.Aksungur
2.38.33
300.000 TL
FARFARA I
PEKEROL
1976
NADAS
Our Guile - Big Romance
M.Çılgın
S.Üründül
2.34.74
250.000 TL
ALTINGÜL
TÜNKUT
1975
NADAS
Our Guile - Big Romance
M.Çılgın
S.Üründül
2.32.20
250.000 TL
ALİ
TUVANA
1974
NADAS
Our Guile - Big Romance
M.Çılgın
S.Üründül
2.33.12
150.000 TL
PEMBEGÜL
PETERPAN
1973
KARAYEL
Prince Tudor - Linda
E.Kurt
S.Eliyeşil
2.29.00
130.000 TL
TEMPEST
RED TİGER
1972
MİNİMO
Cihangir - Mighty Mo
S.Akdı
G.Eliyeşil
2.36.90
130.000 TL
ROOKİE
TUĞRULBEY
1971
MİNİMO
Cihangir - Mighty Mo
E.Kurt
G.Eliyeşil
2.31.00
130.000 TL
CARUSE
AYNUR
1970
SADETTİN
Caerlaverock - Zeynep
K.Yıldız
S.Atığ
2.29.00
100.000 TL
LOVELY PRİNCE
KILIÇARSLAN
1969
ROCKY MOUNTAIN
Prince Tudor - Aydos
M.Çılgın
G.Ekenler
2.33.60
100.000 TL
CATHY
PİKEHAN
1968
LOVELY PRINCE
Prince Tudor - Lovely
M.Çılgın
M.Dinkçioğlu
2.33.60
100.000 TL
CATHY
PİKEHAN
1967
NOCES
Sicilian - Cagey
Y.Atçı
M.Savich
2.34.50
100.000 TL
PİKEHAN
FİRST LADY
1966
AYİZİ
Cihangir - Pikeizi
M.Çılgın
Ş.Eliyeşil
2.32.00
100.000 TL
PİKEHAN
VİCTORY
1965
METEHAN
Caerlaverock - Alwyn
S.Okumuş
F.Kurter
2.32.50
100.000 TL
GOLDEN DREAM
APAÇİ
1964
MİNE I
Guersillus - Window Lady
M.Çılgın
İ.Çokay
2.32.50
100.000 TL
GOLDEN DREAM
KAYARLI
1963
HÉLÉNÉ D TROIE
Wings osSong - Tourane 2
E.Kurt
W.Giraud
2.34.00
100.000 TL
NEY
VİCTORY
1962
KARACA
His Slipper - Stalora
M.Özcan
N.Karaca
2.33.00
100.000 TL
H.DE TROİE
VALİANT
1961
BRUMEUSE
Wings of Song - Misty Ques
M.E.Özdekli
T.Dölen
2.32.00
100.000 TL
ATLIHAN
İPEK I
1960
BELKA
Levent - Buket
E.Kurt
N.Karaca
2.42.00
100.000 TL
HAN
GONZALES
1959
TOISON D’OR
Wings of Song - Mythologie
S.Tınaz
Z.Erişen
2.31.00
90.000 TL
CANTARİCE
İPEK I
1958
CANTATRICE
Chanteur 2 - Tourane 2
K.Yıldız
W.Giraud
2.36.00
80.000 TL
EMEL
TOİSON D’OR
1957
CANTATRICE
Chanteur 2 - Tourane 2
M.Çılgın
W.Giraud
2.32.00
60.000 TL
ASALET
BÜLENT
1956
BİKİNİ
Levent - Buket
E.Kurt
F.Simsaroğlu
2.34.00
40.000 TL
TOPRAK
TOİSON D’OR
1955
ASALET
Levent - Gelin
E.Kurt
F.Simsaroğlu
2.38.00
40.000 TL
AHU
KÖSEMSULTAN
1954
LUTTEUR
Wings of Song - Huri
R.Mergin
W.Giraud
2.31.00
25.000 TL
ARDA
PLATİN
1953
ARDA
April the Fith - Natura
A.Güvenel
A.Kesebir
2.33.00
14.000 TL
YEŞİM
DARLİNG
1952
NUR
Kingsway - Novena
R.Mergin
W.Giraud
2.33.00
14.000 TL
DARLİNG
CİTADEL
1951
NUR
Kingsway - Novena
C.Taşkıran
W.Giraud
2.34.00
14.000 TL
DARLİNG
CİTADEL
1950
ADALI
Legal Fare - Winter Hind
Z.Temizsoy
Ş.Eliyeşil
2.33.00
13.000 TL
DORRE’O
ANIŞ
1949
ADALI
Legal Fare - Winter Hind
Z.Temizsoy
Ş.Eliyeşil
2.35.00
13.000 TL
GÖZNE
KARATEPE
1948
NESLİHAN
Coup de Roi - Mrs. Atkins
R.Mergin
M.Karamehmet
2.35.00
9.000 TL
KARATEPE
ADALI
1947
ADALI
Legal Fare - Winter Hind
B.Eröçbe
N.Midillili
2.35.00
6.500 TL
HOPPA
KARATEPE
1946
BÜRÜCEK
Coup de Roi - Pholox
R.Mergin
M.Karamehmet
2.33.00
6.500 TL
KARATEPE
LEVENT
1945
FETTAN
Coup de Roi - Santalin
Ş.Şen
A.Atman
2.37.00
6.500 TL
GELİNCİK
BUKET
1944
BUKET
Sea Serpet - Chinese Girl
B.Palaska
F.Simsaroğlu
2.40.00
6.500 TL
DESTEGÜL
TOROS
1943
HASBA
Manna - Santalin
A.Yula
A.Atman
2.35.00
6.500 TL
POLAT
BUKET
1942
ROMANCE
Alinari - Hercegnö
D.Akdı
H.Sait
2.37.00
5.500 TL
ÇOBANKIZI
UMACI
1941
ROMANCE
Alinari - Hercegnö
D.Akdı
H.Sait
2.40.00
5.500 TL
SABUTAY
YETİŞ
1940
ROMANCE
Alinari - Hercegnö
D.Akdı
H.Sait
2.39.00
5.500 TL
ÖZDEMİR
YATAĞAN
1939
BATRAY
Onlx 2 - Primerole
Paul
S.Temel
2.37.00
5.500 TL
KARANFİL
YILMAZKAYA
gallopTÜRKİYE
9
CUMHURİYET KOŞUSU
ARA HİP NK
OMU . DR O
. . 75 YIL A
1981 yılından beri koşulan G1 Cumhuriyet Koşusu bu yıl Ankara 75.Yıl Hipodromu’nda gerçekleşiyor. 35. kez yapılacak koşunun ikramiyesi 1.100.000 TL tutarında. 3 ve yukarı yaşlı Arap atlarının yarışacağı koşu çim pistte 1600 metre üzerinden koşulacak.
.5 Y
I
N
10 gallopTÜRKİYE
RDOPİ
A
O
M
U
7.
.
L
RA H
KA
gallopTÜRKİYE
Gallop Türkiye tarafından 2014 Cumhuriyet Koşusu için tasarlanmıştır.
11
geçmİşten günümüze CUMHURİYET KOŞUSU SONUÇLARI KAZANAN SAFKAN YIL 2013 UÇANOĞLU
ORİJİN
JOKEY
SAHİP
DERECE
İKRAMİYE
İKİNCİ
ÜÇÜNCÜ
Yalaz / Uçanyüz
H.Karataş
Erdinç Saltabaş
1.45.89
950.000 TL
GELİBOLU
KARAÜZÜM
2012
GELİBOLU
Odinhan / Altıngül
Ahmet Çelik
Cüneyt Çalıcıoğlu
1.47.75
800.000 TL
KURTEL
DARFUR
2011
ONURKAAN
Demirkazık / Mesrure.54
Ahmet Çelik
İhsan Altın
1.46.87
650.000 TL
DARFUR
BESLENEY
2010
GELİBOLU
Odinhan / Altıngül
S.Kaya
Cüneyt Çalıoğlu
1.50.55
600.000 TL
HAYATIM
BESLENEY
2009
ÖZHABER
Haberbatur / Öztay
N.Şen
N.Arek Kuyumciyan
1.47.15
600.000 TL
KAFKASLI
CANGIL
2008
AYABAKAN
Özgün / Zafire.15
H.Karataş
Şihis Şimşek
1.46.96
600.000 YTL
KAFKASLI
İZBATUR
2007
İZBATUR
Albatur / Balam
H.Karataş
Baran D. Cemiloğlu
1.44.15
400.000 YTL
DAYIBEY
KAFKASLI
2006
ŞİLAN
Haberbatur / Dilan.1
H.Karataş
Osman Budak
1.49.46
315.000 YTL
KAFKASLI
ATEŞTOPU
2005
ÇETİN
Antalya - II.Gamze
Ü.Yayla
Orhan Tün
1.46.03
300.000 YTL
İLKBAHAR
TEKELİOĞLU
2004
DAYIBEY
Halid - Ajda
Y. Akağaç
Tayral Tutumlu
1.45.48
320.000 TL
ÖZGÜNHAN
DEMİRKAZIK
2003
ÖZGÜNHAN
Özgün - 39 Neame
H. Karataş
Adil Turan
1.51.17
270.000 TL
HERKÜL
GOBAKBEY
2002
TAMERİNOĞLU
Tulyad - 45. Neame
S.Kaya
İ.Tamer
1.47.25
250.000 TL
YAVUZCA
ARASLI
2001
AĞA KARACA
II. Volga - 25. Sahra
H.Karataş
S.Karaca
1.45.77
200.000 TL
YAVUZCA
ÖZGÜNAY
2000
ODİN
Özgün-Kemiyetülırak 55
S.Akdı
G.Refioğlu
1.48.36
140.000 TL
AĞAKARACA
VEZİROĞLU
1999
AĞA KARACA
Volga.2 / Sahra.25
A.Atcı
Sürmeli Karaca
1.46.11
85.000 TL
1999
ODİN
Özgün / Kemiyetülırak.55
Y.Tunç
Gürbüz Refioğlu
1.46.11
85.000 TL
1998
CAŞ
Albatur-Mahsuse 42
S.Boyraz
N.Gülerce
1.47.23
50.000 TL
SERGEN
HABERBATUR
1997
HABERBATUR
Ersoylu-K.Irak 39
S.Akdı
N.Turhan
1.46.67
15.000 TL
RİŞVANBEY
MAH
1996
YAVUZHAN
25.H.Zaman 54/75-K.Irak 26
H.Karataş
N.Gülerce
1.49.00
5.500 TL
PINARCAN
SAM-AY
1995
YAVUZHAN
25.H.Zaman 54/75-K.Irak 26
E.Cankılıç
N.Gülerce
1.52.66
1.600 TL
ŞÖVALYE
HÜRBATUR
1994
BAMKA 3
Kayhanbey-Zehra 83
A.Atçı
N.Gülerce
1.49.88
650 TL
YAVUZHAN
DİNÇERBEY
1993
KAN CAN SAN
25.H.Zaman 54/75-Rode 9
H.Karataş
N.Bayram
1.45.73
450 TL
EMİRHAN
RİKARDO
1992
TIRPAN
Uğurbey-Mencule 34
S.Akdı
M.Turgut
1.50.14
425 TL
BEGÜM 2
SÜLO
1991
BÜKENTAY
Ersoylu-Matra 48
S.Boyraz
E.Büken
1.47.21
400 TL
AKTOLGALI
ERSANBEY
1990
BAHADIRHAN 1
22.Saad 22/74-A.Ruhiye 16
H.Karataş
H.Ayık
1.46.63
200 TL
BERKOŞ
ERSANBEY
1989
ATLIER
25.H.Zaman 54/75-K.Irak 22
K.Altınöz
Y.Atlı
1.46.37
65 TL
SAHİP
FOÇALI
1988
ÖZGÜN
Uludağ 1-Seyyare 38
T.Adışen
N.Atanasyadis
1.45.66
35 TL
ATLIER
SONŞANS
1987
TUNCA
Gazel-Cahide 53
K.Yıldız
T.Özgen
1.43.63
24 TL
ERBATUR
DEMİRKIR
1986
DEMİRKIR
Yozgatlı 1-Neame 23
Y.Atçı
M.Demir
1.48.98
20 TL
CENGİZBEY
ATLIER
1985
DEMİRKIR
Yozgatlı 1-Neame 23
K.Yıldız
M.Demir
1.51.11
15 TL
ALBATUR
ERBATUR
1984
DEMİRKIR
Yozgatlı 1-Neame 23
E.Kurt
M.Demir
1.44.98
10 TL
SADUN
ÖZAY
BÖRÜHAN BÖRÜHAN
1983
ERSOYLU
Servet 2-Neame 19
S.Akdı
E.İçingir
1.45.12
5 TL
TULHAK
BODRUM
1982
ERSOYLU
Servet 2-Neame 19
S.Akdı
E.İçingir
1.49.98
1 TL
NİHAVEND
SADUN
1981
ERSOYLU
Servet 2-Neame 19
S.Akdı
E.İçingir
1.45.87
700.000 TL
ALBATUR
OYMAPINAR
gallopTÜRKİYE
13
yarış&haberler
Uluslararası Yarış Festivali’nin Ardından
Glory Awaits - Topkapı
Pethers Moon - Boğaziçi
KOŞU
KAZANAN
JOKEY
SAHİBİ
MESAFE
SÜRE
Uluslararası IFAHR Koşusu (G2)
AL HIBAAB (Al Sakbe – Letlato De Carrere / Tidjani)
Andrea Atzeni
Hamdan Al Maktoum
2100
2.24.46
Uluslararası İstanbul Koşusu (G3)
SHURUQ (Elusive Quality – Miss Lucifer / Noverre)
Mickael Barzalona
Godolphin
1600
1.35.38
Uluslararası FRBC Anadolu Koşusu (G2)
WINDHOEK (Cape Cross – Kahlua Kiss / Mister Baileys)
Mickael Barzalona
Godolphin
2000
2.06.96
Uluslararası Boğaziçi Koşusu (G2)
PETHERS MOON (Dylan Thomas – Softly Tread / Tirol)
Richard Hughes
John Manley
2400
2.36.09
Malazgirt Koşusu (G1)
SIVIT AL MURRY (Akbar – Savavit Al Maury / Dormane)
François Xavier Bertras
Hamdan Al Maktoum
1600
1.50.06
Uluslararası Topkapı Koşusu (G2)
GLORY AWAITS (Choisir – Sandbox Two / Foxhound)
Neil Callan
Ahmad Abdulla Al Shaikh & Co
1600
1.39.71
14 gallopTÜRKİYE
İstanbul’a oldukça iddialı gelen Godolphin Eküri’sinin temsilcilerinden Shuruq (Elusive Quality – Miss Lucifer / Noverre), Uluslararası İstanbul Koşusu’nu, Windhoek(Cape Cross – Kahlua Kiss / Mister Baileys) ise Uluslararası FRBC Anadolu Koşusu’nu kazanarak büyük bir başarıya imza attılar. İki yarışta da kazanan atlara Godolphin Eküri’si adına jokey Mickael Barzalona bindi. 1. ÖDÜL Yerli temsilcilerimizden ise 45.000 Euro Hakeem (Harlan’s Holiday – Michigan Bluff / Skywalker) ve Village Wind (Sri 115.000 Euro Pekan-Steel Girl/Shining Steel) katıldıkları yarışlarda 115.000 Euro ikinci olarak büyük başarı elde ettiler. Toplam 1.343.00 Euro ödül 180.000 Euro dağıtılan festivalin önde gelen 6 yarışında dünyanın 65.000 Euro farklı ülkelerinden 25 at, Türkiye’den ise 15 at yarıştı.
İSTANBUL Veliefendi Hipodromu’nda 6-7 Eylül tarihlerinde gerçekleşen Uluslararası Yarış Festivali bu yıl da yarış severlerin büyük ilgisi eşliğinde birbirinden heyecanlı yarışlara sahne oldu. Türkiye Jokey Kulübü Yönetim Kurulu’nun ev sahipliğinde gerçekleşen festivale Türkiye’den ve yurtdışından birçok atçı ve at sever de katıldı.
270.000 Euro
yarış&haberler
Cemiloğlu Ekürisi
ıı. Elizabeth Koşusu’nu üst üste 3. kez kazandı aNKaRa 1971 yılında İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in Türkiye’yi ziyareti adına düzenlenen (Açık G2 / ULS) II. Elizabeth Koşusu’nun 44.’sü gerçekleşti. 75. Yıl Ankara Hipodromu’nda 2 yaşlı 8 safkan İngiliz tayının 1400 metre üzerinden yarıştığı koşuyu Baran D. Cemiloğlu’nun Bici Bici (Authorized-Bellini Rose/Bertolini) isimli tayı, jokey Gökhan Kocakaya ile 1.22.79’luk derece yaparak kazandı. 2013 yılında Es Es Runner ve 2012 yılında Sarılan Runner isimli taylarla aynı yarışı kazanan Cemiloğlu Ekürisi bu başarıyı 3 defa tekrarlayarak Kraliçe II. Elizabeth tarafından hazırlatılan som altından kupanın ebedi sahibi oldu. Baran D. Cemiloğlu’nu temsil eden kızı Dicle Cemiloğlu’na kupayı, İngiltere Büyükelçisi Richard Moore verdi.
61. TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ KOŞUSU
VIllaGe WInd Yine esTi İSTANBUL Veliefendi Hipodromu’nda 61.’si düzenlenen ve 2400 metre üzerinden koşulan G1 Türkiye Jokey Kulübü Koşusu’nda 3 ve yukarı yaşlı safkan İngiliz atları yarıştı. Birincilik ikramiyesinin 400.000 TL olduğu yarışı Hikmet Ali Ataman’ın sahibi olduğu, Ramazan Taşdemir’in antrenesindeki Village Wind (Sri Pekan – Steel Girl / Shining Steel) kazandı. Jokey Nurettin Şen ile start alan safkan yarışı 2.43.62 dereceyle tamamladı ve farklar Uzak-3 Boy-Bu-
run şeklinde oluştu. Village Wind’in ardından yarışa Gökhan Kocakaya ile katılan Elevato (Kaneko-Zeynep Hanım/Distant Relative) ikinci, Selim Kaya idaresindeki Kalimdor (Cape Cross-Dawn Surprise/Theatrical) ise üçüncü oldu. Bu sonuçla Village Wind, G1 Başbakanlık Koşusu’ndaki birinciliğinin ardından çıktığı 30. startında ikinci Gr1 galibiyetini kazanarak Cumhurbaşkanlığı Koşusu’nun favorisi haline geldi.
gallopTÜRKİYE
15
yarış&haberler
BLACK CaVIar’In İLK YAVRUSU DÜNYAYA GELDİ
gallER Geçtiğimiz sayımızda Black Caviar ve onun eşsiz kariyerinden bahsetmiştik. 25 yarışta 25 galibiyet, art arda kazanılan 15 G1 yarışı zaferi, “Yılın Kadın Sporcusu” ödülü ve daha fazlası… İşte bu unutulmaz şampiyon geçtiğimiz aylarda ilk yavrusunu Hunter Valley’de dünyaya getirdi. Efsane yetiştiricilerden Brian Russell’a göre Black Caviar’ın
Exceed And Excel’den olan yavrusu şimdiden en gözde taylar arasındaki yerini aldı. Her şey yolunda giderse ileride birkaç milyon dolar fiyatla satışlarda boy gösterebilecek olan yavruyu sahipleri henüz satmayı düşünmüyorlar. Bakalım doru renkli dişi yavru tüm Avustralyalılara yeniden annesinin yaşattığı gururu yaşatabilecek mi?
KInGMan’dan BEKLENMEDİK VEDA İNGİLTERE Irish 2,000 Guineas de dahil olmak üzere 4 kez G1 kazanan 3 yaşlı Kingman (Invincible Spirit – Zenda / Zamindar), yaşadığı sorunların ardından riske edilmedi ve Prens Khalid Abdullah’ın kararıyla emekliye ayrıldı. Antrenör John Gosden tarafından antrene edilen at, 2014 yılının en iyi performans ser-
16 gallopTÜRKİYE
gileyenleri arasındaydı. Bugüne kadar start aldığı 8 yarışın 7’sini kazanan ve 970,834 pound kazanç sağlayan Kingman için John Gosden, “Eğittiğim en iyi erkek attı” ifadesini kullanırken, yeni emekli Kingman, kalan günlerini efsane at Frankel’in yanında geçirecek.
yarış&haberler
Sürat Koşusu’nda
en hızlı
Yıldırımbey ANKARA G1 Fatih Sultan Koşusu kazananı Yıldırımbey (Sabırlı-Dicoş /Sun Music) hız kesmedi ve çim pistte 1000 metre üzerinden koşulan G1 Sürat Koşusu’nu da 0.57.72 dereceyle kazandı. 75. Yıl Ankara Hipodromu’nda gerçekleşen ve birincilik ikramiyesinin 350.000 TL olduğu yarışta farklar 2 Boy-1 Boy-2
Boy şeklinde oluştu. Hülya Yıldırım’ın sahibi olduğu, doru erkek safkan Yıldırımbey, Adil Yılmaz tarafında antrene ediliyor. Sürat Koşusu’na jokey Ahmet Çelik ile katıldı. Yıldırımbey bu sonuçla 6. yarışında 4. birinciliğine ulaşmanın yanı sıra Ocak’ta başlayan yarış kariyerine ikinci G1 zaferini de ekleme başarısını gösterdi.
Veliefendi Koşusu’nda zafer Kopuz’un İSTANBUL Veli Efendi Hipodromu’nda koşulan ve Arap atları için sezonun en önemli koşularından biri olan G1 Veliefendi Koşusu 19 Eylül tarihinde gerçekleşti. 2800 metrede koşularak sezonun en uzun mesafeli yarışlarından biri olan ve 350.000 TL birincilik ikramiyesine sahip koşuyu Nafi Aslansoy’un sahibi olduğu, jokey Mehmet Kaya ile start alan KOPUZ (Halid –Tebessüm / Birader) 3.20.03’lük dereceyle kazandı. Yarış sonunda farklar 3,5 Boy-Baş-1,5 Boy şeklinde oluşurken, Kopuz’da aldığı 22. startta ilk G1 zaferine ulaşmış oldu.
Uçan
3 yaşlı arap kraliçesi ANKARA 3 yaşlı Arap taylarının yarıştığı G1 Hatay Koşusu bu yıl 75. Yıl Ankara Hipodromu’nda gerçekleşti. Çim pistte 1600 metre mesafe üzerinden koşulan ve birincilik ikramiyesinin 500.000 TL olduğu koşuyu Deniz Kurtel’in sahibi olduğu; Murat Tokçalar’ın antrene ettiği, koşuya katılan tek dişi tay olan Uçan (Caş – Sanibel IA /Samtyr), jokeyi Akın Sözen ile kazanmayı başardı. Koşunun bitiriş derecesi 1.44.91 olurken, yarış sonunda farklar 1.5 Boy-Yarım Boy-2.5 Boy şeklindeydi. Katıldığı koşularda hiçbir zaman ilk ikiden düşmeyen dişi tay bu yarış sonrasında ilk G1 galibiyetine ulaştı ve 6. startında 4. kez kazandı.
gallopTÜRKİYE
17
yarış&haberler
Blaze To Wın
seriyi bozmadı
ANKARA’DA gerçekleşen ve Triple Crown’ın son ayağı olan G1 Ankara Koşusu’nu jokey Halis Karataş’ın bindiği Blaze To Win (Win River Win – Lovely Blaze / Sri Pekan) kazandı. Levent N. Gelgin’in sahip olduğu Blaze To Win birincilik ikramiyesi 350.000 TL olan ve 2800 metre üzerinden koşulan yarışı kazanarak 5’te 5 yaptı ve galibiyet serisini sürdürdü. Blaze To Win koşuyu 2.57.74 dereceyle bitirirken, farklar Burun-Burun-Uzak şeklinde oluştu. Bu sonuçla Blaze To Win 10. yarışında 8. galibiyetine ulaştı.
IrIsh St. Leger Stakes’i Owen’ın atı Brown Panther kazandı
İRLANDA Curragh Hipodromu’nda gerçekleşen ve Klasikler arasında yer alan G1 Irish St. Leger Stakes’i İngiliz futbolunun efsane isimlerinden Michael Owen’ın sahip olduğu Tom Dascombe’nin antrenesindeki Brown Panther (Shirocco – Treble Heights / Unfuwain) kazandı. 6 yaşındaki Brown Panther jokeyi Richard Kingscote ile katıldığı koşu çim pistte 2800 metre mesafe üzerinden gerçekleşti. Yarışın ardından Owen’ın Royal Ascot ve Glorious Goodwood’da kendine unutulmaz zaferler kazandıran atını beklerken oldukça duygulandığı görüldü. Antrenör Tom Dascombe ise, Brown Panther’in Avustralya’ya Melbourne Kupası’na gitmeyeceğini fakat daha sonra Ascot’da the Long Distance Cup’ta mücadele edeceğini belirtti
18 gallopTÜRKİYE
SheIkhzayedroad Amerika’ya hızlı bir giriş yaptı AMERİKA Rabbah Ekürisi’nin sahip olduğu 5 yaşındaki Sheikhzayedroad (Kings Best / Disipadora), Amerika Birleşik Devletleri’nde katıldığı ilk G1 koşusu olan Northern Dancer Turf’u çekişmeli bir mücadelenin ardından kazanmayı başardı. Woodbine’da koşulan ve birincilik ödülü 300,000 dolar olan koşuda David Simcock tarafından antrene edilen ve jokey Martin Lane’in bindiği Sheikhzayedroad’un ardından ikinciliği Dynamic Star elde ederken Reporting Star üçüncü, favorilerden The Pizza Man ise dördüncü oldu. 2:32.37 dereceyle kazanılan zaferin ardından antrenör Simcock, Sheikhzayedroad’un çok iyi bir yarış çıkardığını ve dünyanın farklı bölgelerinde yarışmayı seven tam bir gezgin olduğunu belirtti. Bu sonuçla Sheikhzayedroad katıldığı 21. kariyer startında sekizinci birinciliğini elde etti.
yarış&haberler
gallopTÜRKİYE
19
TJK İZMİT AŞIM İSTASYONU hazırlayan GAMZE ALPAR Amaç gebe kısrakların doğumlarını gerçekleştirmek fotoğraf efe tanır ve tekrar gebe kalmak isteyen kısraklar ile maiden ya da bir önceki seneden boş olarak gelen kısrakların sezon bitmeden gebe kalmasını sağlamaktır.
20 gallopTÜRKİYE
İzmit Merkez Aşım İstasyonu’na ait son 3 aşım sezonu istatistiki bilgileri 2014 2013 2012 YIL
1973
yılından beri faaliyette olan İzmit Merkez Aşım İstasyonu, Kocaeli ili, İzmit ilçesi, Bayraktar Köyü’nde kurulu olup, yaklaşık 715 dönüm arazi üzerinde hizmet vermekte. 2001 yılına kadar aralıksız pansiyon hara olarak hizmet veren ünite, 2001 – 2010 yılları arasında aşım istasyonuna dönüştürülmüş. 2010 – 2012 yılları arasında kısa bir süre pansiyon hara olarak hizmet verse de; 01 Temmuz 2012 tarihinden günümüze kadar yine aşım istasyonu olarak faaliyet göstermekte. 18 adedi doğum tavlasında olmak üzere, 323 kısrak boksu ve 20 adet aygır boksu ile birlikte toplam 343 taşıma kapasitesine sahip İzmit Merkez Aşım İstasyonu’nda 5 adet kum padok, 22 adet çim padok ve 35 adet küçük oksijen padokları olmak üzere irili ufaklı toplam 62 padok mevcut. Ağustos 2013 yılında inşasına başlanan yeni İzmit At Hastanesi de devir teslimi yapılıp, çok kısa süre içinde faaliyete geçecek. İzmit Merkez Aşım İstasyonu Müdürlüğü’nde 01 Ocak – 30 Haziran dönemini kapsayan yetiştiricilik sezonunda 52 daimi personel, 29 sezonluk personel, 7 özel güvenlik ve 20 temizlik görevlisi olmak üzere toplam 108 kişi görev yapmakta. Bu 108 mevcut içinde 1 müdür vekili, 1 müdür yardımcısı (at yetiştiriciliği ve sağlığı), 1 sorumlu yönetici (veteriner hekim), 1 teknik hizmetler şefi, 7 veteriner hekim, 6 veteriner sağlık teknisyeni, 1 laborant ve 2 nalbandımız da yer almakta.
820
857
Çekilen Kısrak
737
Gebe Kısrak
625
737
706
Doğum Sayısı
225
227
233
Gebelik Oranı
%89.3
%86.70
%86.73
Aşım İstasyonunun amacı gebe kısrakların doğumlarını gerçekleştirmek ve tekrar gebe kalmak isteyen kısraklar ile maiden ya da bir önceki seneden boş olarak gelen kısrakların sezon bitmeden gebe kalmasını sağlamak, burada doğan veya dışarıdan taylı gelen misafirlerin taylarını da aynı şekilde bakımlarını yapmak ve sağlıklı tutmaktır. Bu arada Aşım İstasyonunda özel veya TJK’ya ait 20 kadar aygırın sezonu sağlıklı ve verimli bir şekilde geçirmelerinin sağlanması da diğer önemli amaçtır. Tarım İl Müdürlüğü veterinerlerince kan muayene işlemlerini tamamlamış EVA, RUAM, DRUIN, SALMONELLA yönünden temiz raporlarına ve bir aygıra aşım müracaatına sahip gebe kısraklar Aşım İstasyonuna kabul edilmektedir.
2 aşım arasında en az 6 saat bir aralık olmasına dikkat edilmektedir.
At hastanesi gallopTÜRKİYE
21
Kısraklar eğer boş veya maidenlarsa Ocak ayının ortasından itibaren, eğer gebelerse doğum yapacakları tarihe 1 ay kala istasyona gelebilmektedirler. Kısrakların gebelik süreleri 11 ay 5 gündür. Ancak kısrakların genetik, yaş, ağırlık, daha önce doğum yapmış olup olmaması gibi özelliklerine göre 320 gün ile 350 gün arasındaki doğumlar normal kabul edilir. Gebeliklerinin son evresinde memeleri dolgunlaşmaya ve meme uçlarından zaman zaman süt akmaya başlar. Daha bir durgunlaşıp, kafalarını sağa sola çevirip, karın kısmına daha sık bakmaya başlarlar. Özellikle bu süreçte gece nöbetçileri ve padok nöbetçileri daha dikkatli olmak zorundadır. Doğum gerçekleştikten sonra gerekli kontrollerin yapılması, tay ve annenin kendilerini toparlayabilmeleri amacıyla 2 gün boksta bırakılırlar. 3. günü takiben küçük padoklara alınırlar. Ardından diğer taylı kısrakların çıktıkları büyük çim padoklara çıkartılırlar. Kısrak doğumdan sonra 10. günde tekrar gebe kalabilir. Buna tay kızgınlığı (foal heat) denir. Tay kızgınlığından sonraki ilk siklüs yani kısrağın gebe kalabileceği ilk dönem 10-12 gün sonradır. Bundan sonraki süreç, yani tekrar gebe kalma süreci taylı kısraklar ve boş kısraklar için aynıdır. İzmit Merkez Aşım İstasyonu’nda misafir olarak ikamet eden, günübirlik gelen ve rektal muayenelerin kendi özel çiftliklerinde yapılmasını istenen kısraklar aygıra çekilmeden önce folikül gelişimlerini takip edebilmek için birkaç kez rektal muayeneden geçmek zorundadırlar. Muayene bilgileri günlük olarak rektal muayeneden sorumlu 2 veteriner hekim ve At Yetiştiriciliği ve Sağlığı Müdür Yardımcısın’dan oluşan ekip tarafından 22 gallopTÜRKİYE
Kısrak doğumdan sonra 10. günde tekrar aşımlanabilir ve gebe kalabilir. Buna tay kızgınlığı (foal heat) denir. 2012 2011 Aşım Sezonu’nda gebe kalan 552 kısraktan ertesi yıl aşım sertifikası talep edenler 2012 Aşım Sezonu’nda gebe kalan 625 kısraktan ertesi yıl aşım sertifikası talep edenler 2013 Aşım Sezonu’nda gebe kalan 737 kısraktan ertesi yıl aşım sertifikası talep edenler
2013
2014
469 (% 85)
497 (% 80) 524 (% 71) #Sertifika verme işleminin yıl sonuna kadar 580-600 arasında olması beklenmektedir.
Aşım salonu
HARADAKİ TAVLALAR Aygır Tavlası : BYERLEY TURK (Thoroughbred ırkının 3 atasından biri) Doğum Tavlası : CAPRICE (2000 Gazi Koşusu galibi kısrak) Rektal Muayene 1: CÜÜ (Haflinger Deneme Aygırı) Rektal Muayene 2: KORELİ (Haflinger Deneme Aygırı) 50’lik Ahır : RED BISHOP (3 yavrusu Gazi galibi) 52’lik Ahır : LOCKTON (Yavrusu Welldone 1995 Gazi galibi) 46’lık Ahır : DISTANT RELATIVE (Yavrusu Yavuzstar 2004 Gazi galibi) 24’lük Ahır : MANILA (Yurtiçi ve yurtdışında isim yapmış aygır) 20’lik Ahır : DOYOUN (Aygırlık yapan yavrusu var) 41’lik Ahır : MOUNTAIN CAT (Aygırlık yapan yavruları var) Yeni Ahır : UNACCOUNTED FOR (Aygırlık yapan yavruları var) 6’lık Ahır : MUJTAHID (İyi bir kısrak babası) 16’lık Ahır : MY VOLGA BOATMAN (Uzun yıllar Riverman hattını başarı ile temsil etti)
konsolide edilerek, bir sonraki gün aşım yapılacak kısrak ve aygırlara ait “Aşım Programı” belirlenmektedir. Bir sonraki gün aşımı olan kısrak öncelikle Sıfat Salonu önündeki travaya alınır. Burada bazı aygırlar kısraklara konsantrasyonda zorlandığı için kısrakların üzerinde çamur varsa temizlenir. Genital organları yıkanan kısrağın kuyruğu bağlanır ve aşıma uygun hale getirilir, Sıfat Salonu’na alınan kısrak aygırını beklemeye başlarken, çip numarası bir çip okuyucu marifetiyle okunarak pedigrisi ve pedigri içindeki çip numarası ile karşılaştırılır Sıfat Salonu 15 Şubat 2014 – 30 Haziran 2014 tarihleri arasında 7/24 aralıksız şekilde 2 renkli kamera tarafından izlenerek kayıt altına alınır. Eğer aşıma mani herhangi bir şey yoksa Aşım İstasyonu’nda görevli veteriner hekimin talimatı ile aşım gerçekleştirilir. 2014 Aşım Sezonu’nda ünitemizde 19 aygır görev yaptı. Bunlar içinde 12 kısrağa aşım yapan aygırlar olduğu olduğu gibi 102, 100, 93 kısrağa aşım yapan aygırlar da vardır. Dolayısıyla bir aygırın günde kaç adet kısrağa aşım yapacağı tamamen aşım yapacağı kısrak sayısı ile doğru orantılıdır. Bizdeki uygulama genel itibarı ile günde 2 seferdir. İlki sabah 09:00 ve ikincisi ise akşam 15:00’te…Ancak özellikle Nisan ve Mayıs ayının ilk 2 haftalık döneminde yoğun aygırlar günde 3 defaya kadar çıkmaktadır. İlki sabah 09:00, ikincisi 15:00 üçün-
Gürkan Vidinli: A.B.D.’nin Rhode Island eyaletindeki Johnson&Wales Üniversitesi Equine Horse Farm Management (At ve Çiftlik Yönetimi) bölümü mezunu. Stajını Kentucky Juddmonte Stud ve Rood&Riddle Equine Hospital’da yaptı. Mayıs 2001’de Türkiye Jokey Kulübü Karacabey Pansiyon Hara’da yabancı hara danışmanlarının asistanlığını yaparak göreve başladı. Karacabey Hara Şefliği, İzmit İdman Merkezi Müdür Vekilliği, Bursa Hipodromu Teknik Hizmetler Müdür Yardımcılığı görevleri ardından, İzmit Merkez Aşım İstasyonu Müdürlüğü’ne atandı. 12 Aralık 2011 tarihinden bu yana İzmit Merkez Aşım İstasyonu Müdür Vekili olarak görev yapmaktadır.
Kısrak padoğu
cüsü akşam 21:00 olmak üzere… Genelde aygırın 2 aşımı arasında en az 6 saat bir aralık olmasına dikkat edilmektedir. Aygıra çekilen kısrak 72 saat sonra tekrar travaya alınır. Burada ovülasyon kontrolü yapılır. Ovülasyon olmuş (yumurtlamış) kısrağın bir sonraki kontrolü 13 gün sonraki K1 (birinci gebelik) kontrolüdür. K1 kontrolünden geçemeyen kısraklar için tedavi ve rektal muayene dönemi başlar. K1 kontrolünden geçen kısrak 12 gün sonra K2 (ikinci gebelik) kontrolü için çağrılır. 45. gün yapılan K3 kontrolünden gebe olarak çıkan kısrağın o sezon için gebeliği onaylanır. K1, K2 ve K3 bilgileri at sahiplerine telefon mesajı ile bildirilir. Aygırların bakımları, yemleri, seyisler, padokları ve nalbandı özeldir. Hatta sorumlu veteriner hekimi, üzerlerine giydikleri aksesuarları özeldir. Sezonda genelde 20 civarında aygırla çalışılmaktadır. Bunlardan 3 ya da 4 tanesi TJK’ya ait aygırlar kalanı da özel aygırlardan oluşur. Aygırlar ortalama 4-5 dönümlük kendilerine ait ve olabildiğince ot bulunan padoklara çıkartılmaktadır, sezon öncesi aygırların yaşlarına ve kondüsyon durumlarına göre 5 dakikadan başlayıp, zamanla 15 dakikaya kadar çıkan lonj idmanı verilmektedir. Aygırlar her hafta tartılmakta, sezona 1 ½ ay kala yemleri arttırılmaktadır. Aygırlar agresif mizaca sahip oldukları için, her bir aygırın padoğu ayrıdır. Birbirlerine meydan okuyup, zarar verecekleri için 2 aygır aynı padoğa çıkarılmaz. Ünitemizdeki tüm aygırlar için yurtdışından ithal edilen hazır yem kullanmaktadırlar. Tırnak gelişimi ve sindirim sistemi için gerekli katkı maddeleri verilmektedir. Kaliteli ot ve yonca olmazsa olmazlardandır.
gallopTÜRKİYE
23
KANEKO (Pivotal – Kalimat / Be My Guest) / 13Y
hazırlayan can cengiz fotoğraf efe tanır
24 gallopTÜRKİYE
Kaneko’nun Kariyeri Birincilikleri Erkek Tay Deneme (Gr1), Pansiyon Hara (Gr2), İstanbul Koşusu 2 kez (Gr2), Fehmi Simsaroğlu Koşusu (Gr3)
K
İkincilikleri Gazi Koşusu (Gr1) , Büyük Taarruz (Gr2) , Ent. Topkapı (Gr2), Dubai Al Maktoum Challenge Round 1 (Gr3-Dubai), A.Esenbel (Gr3)
aneko, Türkiye’de at yarışlarında rekabetin en zorlu olduğu dönemlerden birinde yarıştı ve kendinden bekleneni her zaman fazlasıyla verdi. Kaneko, Grand Ekinoks, Sabırlı, Ribella, Yavuzstar ve Luxor gibi her daim hatırlanacak döneminin “Şampiyon” vasıflı atlarıyla başa baş mücadele edebilme başarısını göstermiş bir at. Rekabete girdiği bu başarılı jenerasyon içerisinde elde ettiği yüzde 30 birincilik oranı ve mesafe tanımadan başarılı bir şekilde koşması Kaneko’nun bugün bile yarış severler tarafından saygıyla hatırlanmasında büyük rol oynuyor. 2001 yılında dünyaya gelen Kaneko yarış hayatında start aldığı 43 yarışta 13 birincilik, 11 ikincilik, 5 üçüncülük, 4 dördüncülük elde etti. Rüzgarın Kızı, Keremhan, Dünya Güzeli gibi önemli atlarıyla tanınan Alkan Ekürisi’nin atı, özellikle 1.69 cm gibi hayli yüksek olan cidago yüksekliğiyle de yarış severlerin dikkatini çekmişti. 3 yaşlılığında kazanmış olduğu G1 Erkek Tay Deneme Koşusu ve G3 Sait Akson Koşus’su sonrasında Gazi Koşusu’nda da ikinci olarak önemi başarılara imza attı. 2004 öncesindeyse Uluslararası G2 İstanbul Koşusu’nu kazanma başarısını gösterdi. Kaneko, aynı zamanda sahibi de olan Celalettin Alkan tarafından yetiştirildi ve yarış hayatı boyunca İstanbul, İzmir ve Dubai’de katıldığı koşular sonucunda 1.577.648 TL gibi bir
Üçüncülükleri kazanca sahip oldu. Dubai Al Maktoum Challenge Round 2005 yılında Du2 (Gr3-Dubai), Fatih Sultan Mehmet bai’de G3 koşuların(Gr1), Başbakanlık (Gr1), A.Menderes da elde ettiği 2.lik ve (Gr2) 3.lük, uluslararası deneyiminden başarıyla çıkmasını sağladı. Kum ya da çim pist ayırmadan başarılı bir şekilde koşan Kaneko’nun bir diğer özelliği de Avrupa’da ‘yeni Danzig’ benzetmesi yapılan Pivotal’ın yavrusu olması. Erken gelişen ve uzun mesafeleri oldukça başarılı koşabilen atları dünyaya getiren Pivotal, Avrupa’da sınıf koşu kazanma başarısı göstermiş birçok safkanın da babası. Bu yüzden Kaneko pistlere veda ettikten sonra da değerinden hiçbir şey kaybetmedi. Aygırlık döneminde de Kaneko özellikle babası Pivotal tarafından gelen değerli kan hattıyla aşım için aranılan bir at konumunda yer aldı. Gr 1 galibi Temelhan, Şeker Remziye, Elevato, Zincirkıran, Ofsayt, Rodoplu, My Number One, Wembley, Golden Tower, Grand Star gibi başarılı yavrulara sahip Kaneko, halen TJK İzmit Aşım İstasyonu’nda aygırlık görevini sürdürmekte. Kaneko’nun pedigri alan 88 yavrusu 56 birincilik elde ederken, sağladıkları toplam kazançsa bugün 13 milyon TL’ye ulaşmış durumda.
Kaneko start aldığı 43 yarışta 13 birincilik, 11 ikincilik, 5 üçüncülük elde etti.
Kaneko’nun Başlıca Yavruları ve Kazançları TEMELHAN 1.329.400 TL ŞEKER REMZİYE 750.875,05 TL ELEVATO 719.400 TL ZİNCİRKIRAN 589.761,84 TL OFSAYT 498.850 TL RODOPLU 487.300 TL MY NUMBER ONE 473.450 TL WEMBLEY 445.650 TL GOLDEN TOWER 418.100 TL GRAND STAR 415.925 TL
Celalettin Alkan, Kerem Alkan, Hakan Alkan
Dededen atçı M. Kerem Alkan’dan Kaneko’nun aygırlığa giden yolu
K
aneko 2 yaşında: bu muhteşem at iki yaşında ilk yarışına hazırlanırken şaha Kalkıyor, geri düşüyor ve belini sakatlıyor. Bir tedavi dönemi geçiriyor ve ondan sonra 9.07.2003 tarihinde ilk yarışını koşuyor ve ilk yarışında 2. Oluyor. 30.07.2003’te de ikinci yarışını koşup 3. Oluyor. Ondan sonraki koşuyu çok kötü koşunca, taylığından beri çok yüksek beklentilerimiz olan bu at ekipte büyük bir hayal kırıklığı yaratıyor. Kaneko ile benim tanışmam da bu vesile ile oluyor. Ekip, Kerem Alkan olarak beni bu işi çözmem için görevlendiriyor ve Kaneko’nun uzun süren tedavi döneminden sonraki özel serüveni bu dönemden sonra kazandığı ilk yarış ile başlıyor. Daha sonra çok zaman kaybettiği için at İzmir’e gönderiliyor. İzmir’de de birincilikler kazanmaya devam ediyor. Ancak, İstanbul’a döndüğü zaman GR-3 Preveze Koşusu’nda ikinci oluyor ve bu yarışın içinde tırnağı zırh başından aşağı kadar çatlıyor ve kırılıyor. Sezonun en önemli yerinde, Erkek Tay Deneme Koşusu’ndan 1 ay evvel, veterinerlerin raporu 3 ay çalışamaz oluyor. Bunun üzerine yurt dışından davet ettiğimiz bir veteriner atın muayenesi sonucu, özel bir demir nal imal ettirip tedavi süreci ile beraber atımızın çalışmaya başlamasına onay veriyor. Böylelikle, bu şampiyon aygır özel çakım demir nalla Erkek Tay Dene-
me Grup 1 birincisi, Sait Akson Grup 3 Koşusu birincisi ve Gazi Koşusu ikincisi oluyor. Arkasından biri Enternasyonel İstanbul koşusu olan iki Grup 2 koşuyu kazandıktan sonra, atımızı Dubai’deki Dubai World Cup günü koşulan Godolphin Mile Koşusu’nu hedefleyerek Dubai serüvenine hazırlıyoruz. Orada koştuğumuz iki tane Grup 3 koşusunda bir ikincilik, bir üçüncülük elde ediyoruz. Ancak, şanssızlık orada da bu şampiyon aygırın yakasını bırakmıyor. 1 milyon USD ikramiyeli Godolphin Mile Koşusu’ndan 3 gün evvel atımızın ayağında yankılar oluşuyor. Oradan döndükten ve tedavi dönemini tamamladıktan sonra atımız yine grup yarışlarındaki birinciliklerine devam ediyor. 2006 yılı sonunda da ekibimizin kararı sonucunda aygır olarak değerlendirilmek üzere İzmit Pansiyon Hara’ya gönderiliyor. 43 koşu koşan safkanımız, 33 kere tabelaya girmiş olup, 13 birincilik ve 11 ikincilik elde etmiştir. Grup 1 galibi ve Grup 1 galibi tay babası olan Kaneko şu ana kadar birçok grup yarışı galibi tay vererek İzmit Pansiyon Hara’da aygır olarak görevini en iyi şekilde yapmaktadır. Sahalarda 88 koşan tayı olan Kaneko’nun 56 tane kazanan yavrusu vardır. Tabelaya girmeyen, kazandırmayan yavru sayısı çok azdır. Bu şampiyon atın annesi İngiltere’deki satışlardan Kaneko’ya gebeyken alınmış, Kaneko Türkiye’de doğmuş ve Dubai’de ülkemizi gururla temsil etmiştir.
26 gallopTÜRKİYE
C
A lot mor e thAn
lots
To us horses are never just lots. They are marvels of nature. Deserving and getting respect and kindness. Letting us live by their sides. When we escort them to the sale, it marks only the end of a beginning. Now it’s your turn.
CoUlonCes ConsIGnment HARAS DU GRAND CHENE Anna Drion +33 6 76 74 94 74
Etienne Drion +33 6 37 06 01 31
www.coulonces-consignment.com | hgchene@gmail.com
Coulonces_GM.indd 1
2013-06-24 15:33
Newmarket’ta bir Ağustos sabahının erken saatleri. Ed Dunlop ve beraberindekiler Warren Hill yolunda. 28 gallopTÜRKİYE
neWMarKeT Londra’nın 60 mil uzağında, Newmarket’ta sabahın erken saatleri. Şehir henüz yeni yeni uyanmakta. Trafikten eser yok, belki bir iki tane çöp arabası. Ana caddenin birkaç blok ötesinde 35 yarış atı yaya geçidinde sakince ilerliyorlar. Gelin, Gallop ile birlikte her şeyin at yarışlarıyla ilgili olduğu bu İngiliz kasabasına ufak bir yolculuğa çıkalım.
YaZI MatS gENBERg fOTOğRAf TREVOR JONES/ THOROUGHBREDPHOTO.COM, MATS GENBERG
gallopTÜRKİYE
29
A
Newmarket, High Street. Her şey burada yaşanıyor.
racımızı Newmarket’a sürerken farklı duygular içindeydik. Yaklaştıkça çiftlikler azalıyor ve yolun iki tarafını saran uzun, oldukça güzel tahta çitler size dümdüz yol boyunca eşlik ediyorlar. Birkaç mil içerisinde karşınıza art arda etkileyici girişleri olan haralar çıkmaya başlıyor. Bu haraların biraz ötesine baktığınızdaysa gözünüze devasa, yemyeşil padoklar çarpıyor. Her şey ferah ve rahat fakat gösterişli olmaktan uzak. Burada her şey atlar (özellikle de İngiliz safkan atlar) üzerine kurulu. Newmarket’a yaklaştıkça Britanya’nın sayılı dönemeçli yollarıyla karşılaşıyorsunuz. Bu yolların ortasındaysa devasa bir aygır heykeli sizi selamlıyor. Plastik İşaretler Tabelalar National Stud ve July Course’u gösteriyor, bunlar şehrin yarış pistleri. Bir kavşağı geçiyoruz ve ardından eğitim pistleri başlıyor. Yolun iki tarafında alabildiğince uzanan yeşil alanlar yüzlerce küçük beyaz plastikle işaretlenmiş. Yola paralel olarak giden işaretler buranın eski bir uçuş pisti olabileceği hissini veriyor. “Plastik işaretler atınızı nerelerde koşturabileceğinizi gösteriyor” diyor Jessica Humble ve ekliyor,“İşaretler her yıl yeniden yerleştiriliyor ve böylece her zaman atınızı koşturabilecek yeşil bir alana sahip olabiliyorsunuz.” Aslen İsveçli olan Jessica birkaç yıldır Newmarket’ta, şehrin 77 profesyonel yarış antrenöründen biri, bazılarının antrenman binicisi olarak çalışıyor. Newmarket’ın çimlerinde yürümek yüzlerce dönüm büyüklüğünde olan çok güzel çimden bir denizde yürümek gibi. Arazi muhteşem, çimlerin kökleri toprağın neredeyse 10 inç altına kadar uzanıyor. Kalsiyum açısından zengin olan toprak tabakası aynı zamanda suyu da rahatlıkla içinde tutabiliyor. Yarım milden biraz daha fazla yürüyünce, fütüristik tribünüyle yeni yapılmış Rowley Mile bir vadinin içerisinde yükseliyor. Çarpıcı bir güzelliğe
30 gallopTÜRKİYE
at yarışının tarihi merkezleri
sahip olan hipodrom neredeyse gerçek üstü görünüyor. Daha önce ata hiç binmemiş olsanız bile bu pistte atınıza atlayıp son sürat ilerlemek istiyorsunuz. Kral James I (Mary Stuart’ın tek oğlu) burada ilk ata binenlerden. 1605 yılında komşu Fordham’da ava çıktığı bir gün Kral James aniden kendini Newmarket’ın kırlarında buluyor ve adeta aşık oluyor. Bugün Rutland Arms Hotel olan evi satın alıyor ve şehrin ilk kraliyet sarayını inşa ettiriyor. O ve yanındakiler yerel ve İspanyol atlarıyla yarışlar düzenliyorlar. İspanyol atları nereden geldi diye düşünürseniz; İspanyol Donanması battıktan sonra geriye kalanlar Galloway’de sahile vuruyor ve atlar da burada bulunuyor. (O zamanlar safkan İngiliz atları henüz yoktu.) James’in oğlu Charles I kırlarda yer alan ilk tribünü yaptırıyor. Fakat at yarışlarının ‘Kralların Sporu’ olarak anılmaya başlaması Charles II ile başlıyor. Charles II at yarışlarını o kadar çok seviyor ki Newmarket’a yeni bir saray inşa ettiriyor ve yılın belli bölümlerinde tüm saltanatını buraya taşıyor. Ayrıca gerçekleştirilen resmi düzenlemeler sonrasında dünyanın ilk yarışları da 1665 yılında ‘The Newmarket Town Plate’ ismiyle yine burada gerçekleşiyor. 1671 yılında yapılan yarışı Charles II kazanıyor ve o günden beri yarış her yıl düzenli olarak gerçekleşerek dünyanın en eski yarışı unvanını elinde tutmaya devam ediyor. Yarış sadece dünyanın en eski yarışı değil aynı zaman da en uzun mesafe koşulan yarışı.
Newmarket’a giderken art arda gelen haralar size eşlik ediyor
”daha önce ata hiç binmemiş olsanız bile bu pistte atınıza atlayıp son sürat ilerlemek istiyorsunuz.”
NatWest Rowley Mile şehrin iki koşu pistinden biri.
gallopTÜRKİYE
31
at yarışının tarihi merkezleri
Tabelalar o gün hangi koşu pistlerinin açık olup olmadığını gösteriyor
At Yarışlarının Başkenti İngiltere’de at yarışlarına olan ilginin büyümesiyle birlikte Newmarket da büyüdü. At enstitüleri buraya taşınmaya başladı ve 1750 yılında Jokey Kulübü kuruldu. Ardından birçoğu bugün de geçerli olan at yarışı şartları Newmarket için yazıldı. 1809 yılında ilk defa 2000 Guineas koşuldu (3 yaşındaki atlar için) ve ardından beş yıl sonra da 1000 Guineas ilk kez koşuldu. Bu iki yarış dünya çapındaki benzer isimli ya da aynı mesafeli yarışlar için de standartları belirledi. Bugün Newmarket’ta yaklaşık 15,000 kişi istihdam edilmekte ve bu sayının dörtte biri safkan İngiliz atları ya da at yarışlarıyla ilgili bir alanda çalışmakta. Soru şu ki başka bir sporun bu kadar belirgin bir başkenti var mıdır acaba? Burada yaklaşık 2,500 at eğitilmekte. Buna ek olarak şehrin etrafında 65 tane hara yer almakta ve Ulusal Hara ile şeyh Muhammed bin Raşid El Maktum’un Dalham Harası’nı da içeren bu haralarda da 1,000’e yakın at eğitilmekte. (Darley) Kasabaya girdiğiniz andan itibaren at yarışlarına özgü o özel atmosferi her yerde hissediyorsunuz. High Street üzerinde yer alan Jokey Kulübü’nün hemen önünde Hyperion heykeli yükseliyor, bitişiğindeki binaysa at yarışları müzesi olarak kullanılıyor. Biraz uzağında kişiye özel binicilik 32 gallopTÜRKİYE
çizmeleri üreten ve bronzdan at heykelleri satan dükkanlar mevcut. Tindall atlara dair yüzlerce kitap barındıran bir kitapçı ve yine aynı yol üzerinde yer alıyor. Şehrin galerilerindeyse birbirinden güzel safkan İngiliz at portreleri bulmanız mümkün. Hemen bir blok ötede ahırlardaki atları ve onlarla ilgilenen yardımcı seyisleri görüyoruz. Bu atların orada olması bir tesadüf değil çünkü dünyanın en eski safkan at satışları da burada, Tattersale’de gerçekleşiyor. “Eğer at yarışlarını seviyorsanız, Newmarket’ı da seversiniz” diyor Jessica. “Şehir sanki her an büyük bir yarış gününde. Her yerde at yarışıyla ilgili bir şey var ve birçok genç insan buraya geliyor. Sanki her yaştan ve dünyanın her yerinden insanın katıldığı bir okul gezisi.” At kültürünün de şehirdeki etkisi çok açık bir şekilde görülebiliyor. Bunu High Street üzerindeki publarda bile açıkça görebiliyoruz. Newmarket’ta bulunduğumuz sürede Goodwood yarışları da vardı ve tüm televizyonlarda bu yarışlar gösteriliyordu. Aynı zamanda sokakta gördüğümüz on araçtan biri de at taşıyan bir kamyondu. Şapkalı birkaç adam bahis bürosunun önünde durup Land Rover’dan iniyorlar ve yakındaki Ferrari sahipleriyle konuşuyorlar. At sahipleri ya da yetiştiricileri olabilirler mi? Belki de başarılı bahisçilerdir…
bilgiler
Londra’dan 64 mil uzaklıkta Nüfus 15,000, 2 koşu pistine sahip 9 Grup 1 yarışı 77 eğitmen, eğitimde olan 3,000 at 65 at çiftliği 50 mil boyunca çim koşu pisti 10 mil uzunluğunda her iklime uygun koşu alanı
Arka planda şehir manzarasıyla efsanevi antrenman tepesi, Warren Hill gallopTÜRKİYE
33
Her şey at yarışlarını hatırlatıyor
” Newmarket’ta bulunduğumuz sürede Goodwood yarışları da vardı ve tüm televizyonlarda bu yarışlar gösteriliyordu. Aynı zamanda sokakta gördüğümüz on araçtan biri de at taşıyan bir kamyondu.” Eski antrenör Gillan Hay halen Warren Hill eteklerindeki evindeki yaşamakta. Gil bu kararını şu sözlerle açıklıyor: “İhtiyacınız olan her şey burada mevcut. Sadece muhteşem tesisler değil aynı zamanda ihtiyacınız olan tüm hizmetler de tam anlamıyla elinizin altında.” At hastaneleri, her konuda uzmanlaşmış veterinerler, aşım tesisleri, at taşımacıları, eyer üreticileri, avukatlar… Her şey yürüme mesafesinde. Ve her şeyin ötesinde Jokey Kulübü’nün sahip olduğu 1100 dönüm padok, 50 milin üzerindeki çim pist, 16 mil üzerindeki her hava koşuluna uygun pist (sentetik ya da kum pistler). Fakat uzun yemyeşil yamaçlar yine de her çalıştırıcı için ayrı bir yere sahip.
34 gallopTÜRKİYE
Warren Hill ve Long Hill Newmarket’in kuzeyinde yer alan iki tepe. Tepenin üzerinden baktığınızda bir atı gerçekten tam anlamıyla gözlemleyebilirsiniz. Antrenörler sırasıyla bu tepeye gelir ve gözlemlerini yaparlar. Genelde buradaki atlar fazla dizginlenmiyorlar. Şehirdeki kimse genç bir 2 yaşlı İngiliz atını şehir trafiğine sokmakta tereddüt etmiyor ve bunu her gün yapıyorlar. Bir yanlarında otobüsler diğer yanlarından bebek arabaları olan atlar şehir içinde oldukça rahat hareket ediyorlar. Bu atlara binenlerse genelde ya genç eğitmenler ya da 60’lı yaşlardaki yaşlı delikanlılar. Birçok olumsuz yanı olmasına rağmen ağızlardaki sigara iştahlarını kapamada ve kilo kontrolünde bu insanlara
yardımcı oluyor. Bir diğer grupsa yaklaşık 30 atlık, belki de daha fazla. Herkes aynı formaları ve şapkaları kullanıyor. Binici pantolonu giyen sadece grubun en önündeki genç, diğerleri kot pantolon giymekte. Bindiği yaşlı yarış atıyla grubun önünde ilerleyen genç trafiği durduruyor ve gruptaki herkesin yaya geçidinden güvenle geçmesini sağladıktan sonra eğitmenin yanına giderek rapor veriyor. Ardından tepenin alt tarafındaki yerini alıyor ve üzengi kayışlarını kısaltan binicileri izlemeye koyuluyor. İki saniye içerisinde atlar sanki bir Formula 1 aracına dönüşüyorlar yani olmak için eğitildikleri şeye. Ardından atlar masalsı bir şekilde iki kilometrelik alanda yarışmaya başlıyorlar.
at yarışının tarihi merkezleri Warren Hill sentetik bir zemine sahip. Biniciler tepenin sırtında toplanıyorlar ve sonrasında yeni bir tur için tepenin aşağısına iniyorlar. Şehre doğru bir buçuk millik bir yürüyüş başlıyor. Bir süre sonra atlar mola veriyor ve sonraki güne kadar dinleniyorlar. Fakat normalde her binicinin binmek için iki ya da daha fazla atı oluyor. Jessica “Bu bazen zor olabiliyor” diyor ve ekliyor “Fakat her şeyin ötesinde çok eğlenceli. Her gün ihtiyacınız olan adrenalini alıyorsunuz. Bunu ne kadar sürdüreceğimi zamanla göreceğim…” High Street üzerinde yer alan bir pub önünde 60’lı yaşlarda ufak tefek iki adam duruyor. Avrupa’nın diğer şehirlerindeki adamlara göre oldukça kısalar. İlk düşüncemiz biraz trajik aslında: Onların sadece ata nasıl binileceğini bilen eski jokeyler olduğunu düşünüyoruz. Peki burada eski jokeyler ne yapıyorlar? Muhtemelen tüm gün televizyon karşısında oturup sütle pişirilmiş lapa yemiyorlar? Yanlarından geçerken atlardan bahsettiklerini duyuyoruz, birçok sabah beraber bindikleri atlardan. ”Cumartesi günü görürsünüz” diyor adamlardan biri, gruptan başka bir adam da onu destekliyor. Adam güldüğünde anlıyorum ki kazanmayı umduğu yarıştan elde edeceği gelirle bir dişçiyi ziyaret etmesi iyi olur. Fakat aynı anda başka bir şeyi daha anlıyorum. Adrenalin gerçekten ömrü uzatan ilginç bir ilaç. Özellikle de bazı binicilerin hayatlarını uzatıyor. Hem de oldukça fazla. Hiç olmazsa şu bir gerçek; Newmarket’ta hissettiğiniz okul gezisi hissi siz istemediğiniz sürece hiç bitmiyor.
Hem trafiktekiler hem de atlar birbirlerine çok alışıklar.
Evlerin arasında ahırları görebilirsiniz ve kimse kokudan rahatsız değil.
Newmarket’ta mavi formalar göründüğünde bilin ki dünyanın en büyük ekürisi Godolphin antrenmanda.
gallopTÜRKİYE
35
TATTERSALLS Tattersalls’da ilk kez yarış atı satılmasının üzerinden 200 yıldan fazla zaman geçti. Bugün ekürilerin temsilcileri Newmarket’ın büyük bir bölümünü işgal etmiş durumdalar ve yıllık satışlar şehri dünyanın dört bir yanından misafirlerle doldurmakta. hazırlayan mats genberg fotoğraf catarına genberg
Eski ahırların arasında sadece yürümek bile oldukça keyifli. Genç seyisler sorumluluklarını aldıkları atların tutulduğu alanın önünde açılır sandalyelerde oturmaktalar. Potansiyel sahiplerinin beğenisine çıkmadan önce atlara son hazırlıkları yapılıyor. Park alanında Land Rover, Aston Martin ve atların taşındığı bokslar yan yana park etmişler. At yarışlarının toplumun her kesiminden insanı buluşturması buradan başka bir yerde daha açık bir şekilde gözlemlenemezdi. Atların satışının yapılacağı alanın çatısı birçok pencereden giren ışıkla sanki bir Rus sirkinin, kilisenin ve mahkeme binasının karışımı bir yapıyı andırıyor. Şeyhler deri ceketleriyle, eski jokeyler jean pantolonlarıyla yan yana oturmuş atları satışın yapılacağı alana girmeden önce dikkatlice inceliyorlar. At almaya hiç niyetiniz olmasa bile burada bulunup milyonların (hangi para birimi olduğu fark etmez) harcandığı bu atmosferi solumak dahi harika. 36 gallopTÜRKİYE
Atlar ve seyisler satışların yapılacağı alana girmek için bekliyorlar.
1
at yarışının tarihi merkezleri
Newmarket’ta Yapılacaklar YARIŞLARA GİDİN
2
Hiçbir yarış Birleşik Krallık’taki yarışlara benzemez. Hatta Newmarket’takiler herkes işin içinde olduğu için çok daha farklı. Bu küçük şehrin iki hipodromu var, July Course ve The Rowley. İkisi de dümdüz. July Course, aralarından en rahat edebileceğiniz, özellikle de yazın ortasında. Güne yarışlar başlamadan, 11:00 gibi yapacağınız güzel bir piknikle start verin ve gün boyu süren yarışların keyfini çıkarın. Genelde yarışları takiben iyi bir grup da sahne alıyor. Yani güzel bir günü güzel bir geceyle noktalamak için her şeye sahipsiniz.
1- Hıgh Street’te bir şeyler için High Street’teki The Wagon gibi bilinen publardan birine gidin ve bir şeyler için. Birkaç dakika sonra kendinizi tanımadığınız biriyle at yarışlarından bahsederken bulacaksınız.
2- Brıtısh Horseracıng Müzesi’ni ziyaret edin
3
Eğer İngiltere’deki yarış kültürüne daha yeni giriyorsanız burası başlamak için mükemmel bir nokta. Müzede konuyla ilgili aşağı yukarı her şeyi bulabilirsiniz. İyi bir fiyata kaliteli bir öğle yemeği yiyebileceğiniz avlusunu da pas geçmeyin.
3- Sabah vakti “Galloplar” Sabah erkenden kalkın ve antrenmanların yapıldığı pistlere (Jokey Kulübü açık olanları her gün belirtiyor) gidin. Sabah sisinde İngiliz safkanların güzelliğinin keyfini çıkarın.
4 5- The Old Plough’ta akşam yemeği Ashley’de yer alan klasik bir İngiliz pubı olan mekan şehrin üç mil dışında. Burada antrenör ve at sahiplerinin sıkça at yarışlarıyla ilgili konuştuğunu duyabilirsiniz. Dekorasyon ve yemekler oldukça iyi. 07:00-23:00 saatleri arasında açık olan The Old Plough Pazartesi günleri kapalı.
6- GIbsons
4
At yarışıyla ilgili her şeyi bulabileceğiniz bir dükkan. Fakat şimdiden uyaralım dönüş yolunda ekstra bagaj masrafı çıkabilir. www.gibson-saddlers.com
THE PANTRY’DE GÜZEL BİR YEMEK Hala yemek kültürü ve İngiltere ikilisinin çok da iyi uyuşmadığnı düşünüyorsanız The Pantry mutlaka uğramanız gereken bir yer. Burada en iyi İngiliz yemekleri bize Doğu Anglikan kültürünü tanıtmak isteyen bir çift tarafından sunulmakta. Pazar günü yemeğiniz için buraya bir şans verin. Yan masanıza Sir Henry Cecil oturursa da buna şaşırmayın. www.thepantryfinefoods.com
THE RUTLAND ARMS’TA KALIN High Street üzerindeki tek otel ve olabildiğince İngiliz. Koridorlarında dolanarak odanızı bulmak çok kolay olmasa da keyifli bir deneyim, ziyaretçiler de zaten bu konuyla ilgili birçok hikaye anlatırlar. Tek kelimeyle klasik bir otel! www.oxfordhotelsandinns.com
5
6
gallopTÜRKİYE
37
moda&at ATLAR İLHAM VERMEYE DEVAM EDİYOR Doğadaki en zarif ve estetik hayvanlardan olan atlar, sanatta heykelden edebiyata, modada çantadan gözlüğe kadar birçok alanda ilham kaynağı olmaya devam ediyorlar.
http://www.longines.com
LONGINES EQUESTRIAN LÉPINE At yılı onuruna İsviçreli saat üreticisi Longines tamamen altın olan Longines Equestrian Lépine modeli cep saatini sundu. Markanın at yarışı tutkusundan yola çıkılarak tasarlanan saatin arka bölümündeyse atlayan bir at figürü yer almakta. Saatin çıkış noktasıysa şu anda Saint-Imier’deki Longines Müzesi’nde sergilenen 1927 yılında yapılmış olan Lépine cep saati.
38 gallopTÜRKİYE
moda&at
Atçılıktan
Liderlik Dersleri
TrIple Crown kazanabilmek için hızlı bir attan
fazlası gerekir. Triple Crown organizasyonlarını gerçekleştirmek ise hem zeka hem de cesaret istiyor. Bob Vanourek ve Gregg Vanourek tarafından yazılan “Triple Crown Leadership: Building Excellent, Ethical, and Enduring Organizations” at yarışları üzerinden anlattığı hikayeler ile hem etik hem de gerçek bir lider olabilmenin sırlarını okuyuculara aktarıyor. “Kralların Sporu” olarak da bilinen at yarışlarında, “Triple Crown” için atlar kısa sayılabilecek bir zaman diliminde koşulları önceden belli olmayan pistlerde, farklı mesafelerde ve son derece zorlu rakiplerle yarışmak zorunda kalırken, jokeyler de farklı yarış ve idman stratejileriyle zor koşullarda bu başarıyı elde etmeye çalışmaktalar. Hedef çok zor ancak ulaşılmaz değildir. İş dünyasında da benzer bir hedefe odaklanarak başarıyı elde etmek için farklı bir liderlik anlayışı ve organizasyon yapısına ihtiyaç olduğu ifade edilmektedir. Liderlikte “Triple Crown yaklaşımı ile mükemmel sonuçlara odaklanmış, etik değerlere önem veren, uzun süreli ve kalıcı başarılar elde edecek organizasyonların elde edilebileceği öngörülmekte. Kitapta efsane at Secretariat’ın ve yetiştirildiği hara Meadow Farm’ın yakaladığı “Triple Crown” başarı öyküsünün nasıl bir takım çalışması, yüreklilik, yardımlaşma ve yaratıcılık gibi unsurlardan geldiği anlatılmakta.
Peter Busby
“Commissions” 57 yaşındaki New Yorklu heykeltıraş Peter Busby kendine has tarzıyla oldukça sade fakat etkileyici işler ortaya çıkarmakta. Zaten bu basitlik vurgusunu kendisi de yapıyor ve eserlerindeki zamansızlık hissinin de bu sadelikten geldiğinin altını çiziyor. “Commissions” adını taşıyan serisiy-
le metal kullanarak birçok hayvanın figürünü ortaya çıkaran sanatçı malzemeyi kullanma tekniğiyle eseri arka planla birleştirerek bir bütünlük hissi yaratmakta. Sanatçının yaptığı ve Teksas’ta yer alan at heykelleriyse özellikle dikkat çekmekte. www.peterbusby.com
gallopTÜRKİYE
39
moda&at
AnnA-kArın kArlsson
İSVEÇ’TE ‘Yılın gözlük tasarımcısı’ seçilen
Anna-Karin Karlsson birbirinden farklı tasarımlarda güneş gözlükleri üretmekte. Eğimli kemik çerçeveye sahip olan ve at formu verilen gözlük ise en ilgi çeken modeller arasında. Özellikte güneşli yaz günlerinde hipodroma giden bayanlar için oldukça şık bir gözlük alternatifi olabilecek ürün benzerine az rastlanır türden bir tasarıma sahip. www.annakarinkarlsson.com
MODA TASARıMCıSı Carolina Herrera’nın geleneksel Çin festivallerinde en çok kullanılan renklerden kızıl ve altın renklerindeki sınırlı sayıda üretilen Matryoshka çantası özellikle üzerindeki desenlerle dikkat çekmekte. Goya derisinden yapılan çanta yurtdışında birçok ünlü ismin de tercih ettikleri bir model. www.carolinaherrera.com
şık ve Zarif SOfıA LAGERKVıST, Charlotte von der Lancken
ve Anna Lindgren’den oluşan İsveçli tasarım grubu Front’un şimdiden kült olmuş çalışması “Horse Lamp” küçültülmüş haliyle masanızda. Siyah ve beyaz renklerde mevcut olan bu masa lambası tamamen porselen olup çalışma masanızda keyifli bir detay katabilir. www.gyrofish.com.au/horse-table-lamp-black
Matryoshka limited edition 40 gallopTÜRKİYE
moda&at
gallopTÜRKİYE
41
ATININ ÜZERİNDE KENDİ TASARIMIN
RENKLERİN
DİLİ
42 gallopTÜRKİYE
Formula 1 arabaları. Futbol takımları. Şirketler. Bugünlerde herkesin kendilerini tanımlayan renkleri var. Fakat bu gelenek söz konusu at yarışları olduğunda daha da eskiye dayanmakta. Yarış otoriteleri her at sahibinin kendine özgü bir renk ve desen kombinasyonu oluşturmalarını zorunlu kılıyor. Yüzlerce yıl öncesinde başlayan bu gelenek şövalyeler zamanına kadar uzanmakta. haZIRlaYaN BJÖRN EKLUND, MATS GENBERG fOTOğRAf TREVOR JONES/THOROUGHBREDPHOTO.COM, JON fRANKLıN,
gallopTÜRKİYE
43
2000 yılında Susan Magnier tamamı pembe olan bir formayla yarıslara . katılabilmek için Sothebys’deki müzayedede 69,000 £ ödedi!
İngiltere’de gerçekleşen müzayedelerde forma renklerinin fiyatları 69,000£ gibi yüksek fiyatlara ulaşabilmekte. Elbette buna formalar dahil değil, sadece o rengin hakları.
AT YARıŞLARıNDA, tüm at sahipleri kendilerine has olan ve yarışlarda atlarına binen jokeyler tarafından giyilen forma tasarımlarına sahip. Forma tasarımınızı yaptıktan sonra federasyona başvuru yapılır ve onay süreci başlar. Eğer forma tasarımı daha önce başka bir at sahibi tarafından kullanılmamışsa onay alınır ve forma dikilmeye başlar. Göğüs bölgesinde bir, kollarda bir ve şapkada bir desen olmak üzere üç kadar desene sahip olabilirsiniz. Farklı renklerde yıldızlar, çizgiler, dörtgenler ve daha fazlası kullanılabilir. Kombinasyon seçenekleri sınırsız. Bu sporun anavatanı olan İngiltere’de en çok istenenlerse genelde tek renk formalar oluyor. Birleşik Krallık’ta belirli renklerin formalarda kullanılabilmesi için müzayedeler dahi yapılmakta. Arzuladıkları renge sahip olabilmek için oldukça fazlasını gözden çıkaran at sahiplerinin sayısı çok fazla.
44 gallopTÜRKİYE
gallopTÜRKİYE
45
fOTOğ
R A f: E
q U ıS P
ORT P
H OTOS
fOTOğ RAf TREVO R JONES/THOR OUGH BRED PHOTO.COM
fOTOğ RAf JON fRANK LıN
fOTOğR Af TRE VOR
JON ES/ THO ROU
GHB RED PHOTO.
COM
GallopMagazine
At Sahiplerini Tanıma Rehberi The Queen Elizabeth II
Khalid Abdullah Juddmonte Farm
Godolphin
Sheikh Hamndan bin Rashid Al Maktoum
His Highness Aga Khan
Mrs Sue Magnier
Sunday Racing Co.
H H Sheikh Mansour bin Zayed Al Nayhan
Niarchos Family
Rothschild
Princess Haya of Jordan
WinStar Farms
Gestüt Schlenderhan
George Strawbridge
Lord Derby
Benny Andersson
46 gallopTÜRKİYE
Dünyanın neresine giderseniz gidin karşılaşacağınız belirli formalar vardır. İşte bir yarış sever olarak daha fazlasını bilmek isteyenler için incelemeye değer formalar.
Kaneko Makoto
Zayat Stables
Wertheimer & Frère
Sheikh Fahad Al Thani
Team Valor
Bridget Oppenheimer
Stronach Stables
Teruya Yoshida
Ecurie Wildenstein
Lord Lloyd Webber
Michael Tabor
Stefan & Dalva Friborg
Umm Qarn
Sir Robert Ogden
Al Shahania
Derrick Smith
gallopTÜRKİYE
47
48 gallopTÜRKİYE
FotoĞ RA F: Eq
uisport photos
FotoĞ RAF Jon Franklin
photos
FotoĞ RAF: Equisport photos
FotoĞ RAF: Equisport
Susan MaGnier, dünyanın önde gelen at yetiştiriciliği
Kraliyet Formaları
Bazı formaların kendilerine has bir geçmişleri var. 1875 yılında kızıl kolları olan mor ceket, göğüste altın rengi sicimler ve altın püskülleri olan siyah kadife şapkadan oluşan Kraliyet Forması Kraliçe Victoria tarafından kaydettirildi ( altın püskül fikri tamamen kraliçeye ait). Formalar günümüzde dahi Kraliçe II. Elizabeth’e ait atların katıldığı yarışlarda görülmektedir. 1788 yılında 13. Derby’li Earl (Lord Derby) beyaz şapka ve siyah formayı seçti. Bu forma bugün de Derby Ailesi tarafından kullanılmakta. Aslında sadece siyah forma ve beyaz şapka değil ayrıca beyaz düğmede de var fakat detaylar kaydedilmiyor. Yine de bu beyaz düğmenin ardında iyi bir hikaye var: 1924 yılında Tommy Weston 17. Derby’li Earl’ün atlarından birine biniyor ve İngiliz Derbisi’ni kazanıyor. Fakat yarış öncesinde Weston, aceleyle hazırlanırken düğmeleri çevreleyen beyaz kumaşları çıkarmayı unutuyor ve yarışa bu şekilde katılıp kazanıyor. O günden sonra da düğmeler formanın bir parçası olarak kalıyor.
Askeri Etki
At yarışlarının batıdaki başlangıcı askeriyeye dayanır bu açıdan aslında askeri üniformalar aynı zamanda ilk formalardandır. İsveç’te ilk at yarışı subaylar arasında yapılırdı ve üniformalarını giyerlerdi. 1800’lü yılların sonlarında jokeylere
FotoĞ
R A F Trevor
JO N E S
/TH O R
OUG HB
R E D PH
OTO.CO
M
imparatorluklarından biri olan Coolmore’un bir üyesi. 2000 yılında Susan Magnier tamamı pembe olan bir formayla yarışlara katılabilmek için Sothebys’deki müzayedede 69,000 £ ödedi! Hatırlatmakta fayda var, bu Bayan Magnier’in ilk forması değil. Tamamı koyu mavi formaların da sahibi yine kendisi. Aldığı pembe formayı ise sadece bir yarışta iki atı yarışacağı zamanlarda tercih ediyor, yani yılda birkaç sefer. 2005 yılında British Horse Racing Authority bronz rengini Sothebys’de müzayedeye satışa çıkardı. Başlangıç fiyatı 60,000£ idi ve Şeyh Mohammed bin Rashid Al Maktoum’un oğulları bu fiyatı ödemeye istekliydiler. Bir sonraki yıl tamamı gri olan forma da müzayedede aynı fiyata satıldı, 60,000£. Açık arttırmayı yöneten Graham Budd: “Ne zaman tek renk olan formalar söz konusu olsa, talep oldukça fazla olmakta. Büyük at sahiplerinin bazıları bu renklere sahipler ve bu onlar için en az yarışlar kadar prestijli.” Bunların tamamı 1760’ların başında, formaların kaydettirilmesinin zorunlu hale gelmesiyle başladı. 1762’de İngiltere’deki Jokey Kulübü “atların yarışlarda daha kolay tanınması ve sonuçlar konusundaki tartışmaları engellemek” amacıyla 17 farklı formayı kaydetti. 1766 yılında forma kültürünün o zamanın kolonilerine (günümüzde ABD) sıçraması ve ilk olarak Philadelphia Jokey Kulübü’nün kayıt olmasıyla forma kullanımı iyice yaygınlaştı.
tasarlanan formalar belirmeye başladı ve bunların bazıları da kraliyet formalarıydı. Tamamen siyah olan forma ve gümüş rengi sicimli şapka Kral Carl XVI Gustaf ’ın babası Prens Gustaf Adolf ’a aitti ve o da atına 1920’li ve 30’lu yıllarda binicilik yarışlarında bizzat bindi. Aslına bakılırsa Prens Gustaf Adolf 30’lu yılların en iyi amatör binicilerden biriydi ve o zamanlarda tam beş galibiyet kazanmıştı.
Kimlerin forması var?
Tüm at sahiplerinin formalarında mutlaka kendilerine has renk kombinasyonları olmalı. Örneğin Bayan Smith’in bir atı ve kendi forması var. Bayan Smith bir gün kuzeni olan Bay Jones ile ortak bir at alırsa ve “Bayan Smith & Bay Jones” adına kaydedilirse o zaman o ‘eküri’ şapkasında bile olsa tasarımda bir farklılığa ihtiyaç duyar. Aslında forma tasarlamak eğlenceli bir iş. Sizin için özel bir anlamı olan bir renk ya da sembol var mı? Seçtiğiniz renklerin uzaktan görünürlüğü nasıl? Uzak mesafelerde koyu yeşil, bordo ya da deniz mavisi görülmesi zor renkler olabilirler fakat pembe ya da sarı da herkese uymayabilir. Kombinasyon seçenekleri çok fazla, hem de Avrupa’da yapılan ve desenlerin çok fazla yaratıcı olmasını engelleyen anlaşmaya rağmen. Sadece cekette bile 25 farklı detay var. Bu sayı kollar için 10, şapkalar içinse 8. Yeni bir forma yaratacağınız zaman da 23 farklı renk kullanabilirsiniz. gallopTÜRKİYE
49
Byerley
Türk Harası hazırlayan GAMZE ALPAR fotoğraf efe tanır
50 gallopTÜRKİYE
Çerkezköy’ün Pınarca Köyü’nde 160 dönüm üzerine kurulmuş Byerley Türk Harası’nı ziyaret ediyoruz. Çiftlik’te; 16’sı tay 30 atın rahatca koşturabilecekleri oldukça geniş bir arazi ve atların kaslarını güçlendirebileceği bol eğimli, yemyeşil alanlar var.
gallopTÜRKİYE
51
52 gallopTÜRKİYE
9padok 32ahır
HARANıN KURUCUSU ülkemizin başarılı at yetiştiricilerinden Ömer Halim Aydın, dünya yarış ve yetiştiriciliğinin ülkemizdeki en önemli temsilcilerinden. Neredeyse her günü atlar ve atçılıkla ilgili çalışarak geçiyor. Tüm dünyadaki yetiştiriciler için önemli bir mevsim olan Sonbahar dolayısıyla, içinde bulunduğumuz günler Ömer Aydın için satışa sunulan binlerce pedigrinin incelenmesi açısından oldukça yoğun geçiyor… Atçılık konusunda kendinizi öncü ve idealist buluyor musunuz? Öncü bulmuyorum çünkü önümde trend gidiyor, idealist de bulmuyorum çünkü trendin arkasından gidiyorum. Atçılık konusunda kimden veya kimlerden feyz alıyorsunuz? Bu işi, önemsediğim kişilerden feyz alarak yapmaya kalktığım anda ekonomik olarak sürdüremeyecek noktaya gelirim. Bu ülkede hiçbir işte idealizme yer olmadığı gibi bizim işte de yok. Bugüne kadar bir ata ödediğim para en fazla 20 Bin Euro. Dolayısıyla benim feyz alabileceğim kişilerden farklı olarak ortaya koyabileceğim tek şey bu konudaki bilgim ve deneyimim. Türkiye’de at yetiştiriciliği sizce ne seviyede? Türkiye’deki yetiştiriciliği ve Türk atlarının başarısını çok iyi buluyorum. Çünkü Türkiye’de bir takım şeyler diğer ülkelere göre çok kötü durumda. Buna
rağmen hala Avrupa’dan gelen Grup 1 atını bizim atlarımız bir boy, yarım boy geçebiliyor. Bunun bir başarı olduğunu düşünüyorum. Örneğin Türkiye’de açık arttırmada bir ata ödenen miktar 100 Bin Euro civarındadır. Dünyada bu 10 Milyon Euro gibi yani 100 misli paralar ödeniyor. Dünyada bir aygır aşım için 250 Bin Euro alabiliyor, bizde ancak 15-20
atlarına endüstriden haketmedikleri bir pasta dilimini ikram ediyorlar. Yine de tüm bunlara rağmen atçılığımızın çok başarılı olduğunu düşünüyorum. Örnek vermem gerekirse, yarışçılık konusunda benim için en önemli ülkelerden biri İngiltere. İngiltere’de en yüksek yarış ikramiyesi, en düşük ikramiyenin bin katıyken, bizde en fazla yüz katı fark olabi-
“At sevgisi çok değişik kesimlerden insanları bir araya getirir ve toplum içindeki sınıf farklılıkları atçılıkta yok olur.” Bin TL. Tesisler deseniz tüm Avrupa’dan daha kötü. Çünkü tüm atlar bir arada. Bu, yani atların içiçe çalışıyor olmaları atın karakterine uymayan bir şey. Ayrıca devlet Arap atı yetiştiriciliği yapıyor. Bu sebeple de İngiliz atı ve Arap atı yarışlarını eşit düzeyde tutuyor. Bu çok çok önemli çünkü endüstrinin önünü kesen bir şey. Ondan sonra Tarım Bakanlığı’ndan yetkililer sempozyumlarda, bizim atlarımızın başarısız olduğunu söyleyerek bizi eleştiriyorlar. Aslında en büyük hatayı kendileri yapıyor. Her zaman Arap
liyor. Atlara ödenen paralar da ülkemizdekinin 100 katı. Ancak bizden beklenen onların geçilmesi. Bizim yetiştiriciliğe yaptığımız masrafları geri almamızın tek yolu yarış ikramiyesidir. Bunların da yarısını Arap atlarına veriyorlar. Bir Arap atına çıkıyorlar 500 Bin TL veriyorlar. O Arap atının herhangi bir yerde 10 Bin Dolar etme şansı yok. Devletin kasasına gidiyor bu paralar, bir tür dolaylı vergi gibi düşünün bunu. Tamam buna yapılabilecek bir şey yok. Ancak bunu yapan insanlar bizim atçılığımızı eleştiriyorlar. gallopTÜRKİYE
53
safkan baba atlarıyla ilgili bir kitap yazıyor. İçerisinde drama ve öyküler de olan, atçılık endüstrisine ışık tutacak bir yayın olma özelliği taşıyor. Özellikle de safkan atların babası Phalaris’e kitapta geniş bir yer veriyor Ömer bey. 20. yy’ın başlarında dünyaya gelen Phalaris, şu anda dünyadaki tüm safkan atların %95’inin atası. Kentucky ve Epsom derbilerinin şampiyonlarının %80’den fazlası ve son 10 yılın birincilerinin tamamı Phalaris’ten geliyor… Hikaye buradan başlıyor. Bunun yanında hayatında hiç geçilmemiş olan İngiliz atlarının atası Eclipse de kitabın baş kahramanlarından. TJK’de şöminenin üstünde George Stubbs’ın yaptığı bir yağlıboya resimden aşinayız Eclipse’e ÖMER HALİM AYDıN
Eclips / George Stubbs
“At, insana yakın olabilen, çok güçlü olduğu halde korkak ve sevgiye muhtaç bir canlı gibi davranan, centilmen ve güzel bir hayvan.” 54 gallopTÜRKİYE
Atçılık sizin için bir tutku mu? İnsana yakın olabilen, çok güçlü olduğu halde, korkak ve sevgiye muhtaç bir canlı gibi davranan, centilmen ve güzel bir hayvan at. İyi niyetli bir hayvandır ayrıca. Estetiğe önem veren bir insanım ben. Hayvanlar arasında en estetik olanı da attır. Atla tanıştığı ilk zamandan beri insan atın üstüne çıkmıştır ve onu yarıştırmıştır. Bu birliktelik insan ve atın doğasında vardır. Mesela futbolun en fazla 150 yıllık mazisi olabilir ama mağara duvarlarında atın üstünde insan resimleri görürsünüz. Bu da beni çok etkiler… Yani iki canlının tarihi bir geçmişinin oluşu. At sevgisi çok değişik kesimlerden insanları bir araya getirir ve toplum içindeki sınıf farklılıkları atçılıkta yok olur. Bu özellikleri dolayısıyla hem atları hem de atçılığı seviyorum… Sizin için ayrı bir yeri olan atınız var mı? Unforgetable diyebilirim. Yetiştirip Gülerce ekürisine sattığım ve şu anda muhtemelen ona bu adı koyan sahiplerinin bile hatırlamadığı bu safkan, benim için ismi gibi ‘Unforgetable’ oldu. Bu safkan, Gazi Koşusu’nun son ve en belirleyici provası olarak kabul edilen Sait Akson Koşusunu’nda daha sonra Gazi’yi kazanan Anatoly’nin önünde rahatça birinci gelmesi sonucu büyük koşuya favori olarak katılmış, ancak koşu içinde sakatlanarak derecesiz bitirmişti. Her yetiştiricinin hayali olan Gazi Koşusu’nu kazanmaya çok yaklaşmış olan bu safkanı yetiştirdiğim en iyi at olarak olarak nitelendirmem sanırım anlaşılabilir. Onun dışında; Word Point diye bir at yetiştirmiştim. 4 yarış kazandı, 3’ü kupaydı ancak 2 yaşında öldü. Florindo diye bir atım vardı. Akın Sözen ilk nitelikli yarışını onun üzerinde kazanmıştı. Orfeo diye bir atım vardı çok uzun yıllar koştu ve iyi paralar kazandırdı. Maldiya ‘da öyle. Benim koşturduğum Electra adında bir kısrağım vardı, o da çok iyiydi, Gr2 Nene Hatun koşusunu kazandı. Yine benim yetiştirdiğim Aeneas’ da katıldığı yarışlarda sahibine servet denilebilecek paralar kazandırdı, Gr2 Büyük Taarruz Koşu birincisi oldu. Yakın geçmişte ise Kırdemirkır özellikle 2 yaşında çok önemli yarışlar kazandı. Biliyoruz ki atçılık çok zor ve masraflı bir iş. Nasıl finanse ediyorsunuz? Atlarımın satışından elde ettiğim gelir ve yetiştiricilere ödenmekte olan primlerden. Türkiye dışında hangi ülkede atçılık yapmak isterdiniz? İrlanda’da yetiştirip, İngiltere’de koşmak isterdim. At yetiştirmeye en uygun ülkenin İrlanda, yarış kazanmanın da en zevkli olduğu ülkenin İngiltere olduğuna inanıyorum. Her gün atlar ve atçılıkla ilgili bir şeyler yapıyor musunuz? Bize bir gününüzü anlatır mısınız. Her gün atla ilgili bir şeyler yapıyorum. Her sabah Jokey Klüp ve diğer atçılık sitelerinde beni ilgilendiren bir konu olup olmadığına bakar, dünya yarış ve yetiştiriciliğini elimden geldiğince takip ederim. Aşım mevsimi yaklaşırken kısraklarımı hangi aygırlara çekeceğimi planlar, yıl boyu taylarımın gelişmesini izleyerek iyi yetişmeleri için yapmam gerekenler hakkında not alırım. Tüm dünyada yetiştiricileri ilgilendiren satışların yapıldığı mevsim olan sonbaharda her yıl yaklaşık on bin kadar pedigriyi gerek ithal şartnamesine gerekse kendim ve adına alım yaptığım müşterilerimin ihtiyacına uygunluk yönünden incelemek öncelikli işim. Bu yüzden sonbaharda günlerimi daha çok bununla geçiriyorum desem yanlış olmaz.
14kısrak 16tay
gallopTÜRKİYE
55
bahisçilerin
ağladığı gün
hazırlayan jörgen Nilsson fotoğraf Mirrorpix, trevor jones/thoroughbredphoto.com
b
28 Eylül 1996’da Milano doğumlu jokey Lanfranco Dettori, İngilizlerin arasındaki ismiyle ‘Frankie’, Ascot Hipodromu’na geldiğinde Britanya yarış dünyasında oldukça tanınmasına rağmen uluslararası at yarışı sahnesinde çok da büyük bir figür değildi. Ta ki o Cumartesi gününe dek. Çünkü günün sonunda adı dünya çapında tüm gazetelerin başlıklarını süsleyecekti.
u arada Lincolnshire’lı dört çocuk annesi bir temizlikçi olan Pat Epton, Frankie Dettori’nin sağlam bir hayranıydı. Tutkuyla desteklediği jokeyin Ascot’taki yedi yarışta da yer alacağını gördüğünde, doğal olarak yedi koşunun her birine yarım pound bastı.
Morecambe’den Darren Yates ise ayrı bir Dettori hayranıydı, aslında biraz sap-
lantılı bir hayrandı. Aynı zamanda da uslanmaz bir kumarbazdı. Elbette kumar tutkusunu evde de işler iyi gitmediğinden karısıyla pek paylaşmıyordu. Karısını birden fazla sefer bir daha kumar oynamayacağına ikna eden Yates, aynı vaatlerden birini o Cumartesi de yapmıştı. Evden futbol maçı izlemek için çıktığında yolda gözüne yerel bir bahis dükkanı çarptı, William Hill. Yates dayanamadı ve İtalyan idolüne evin giderleri için ayrılmış paranın büyük bir bölümünü Super Heinz bahislerinde yatırdı. Super Heinz, 7 kategoride 120 farklı bahis tipinden oluşan (21 çift, 35 üçlü, 35 dörtlü, 21 beşli, 7 altılı ve 1 yedili) bir sistem. Kazanan oranlar birbirleriyle çarpılır ve eğer şanslı gününüzdeyseniz alacağınız para astronomik bir rakama dönüşebilir.
56 gallopTÜRKİYE
gallopTÜRKİYE
57
“Gözüne Ascot’taki koşulacak yarışların programı çarptı. Yarışlar zor görünüyordu, tam da onun hayallerini süsleyecek tarzda. O an ölümcül bir hata yaptı ve direksiyonu Ascot’a doğru kırdı.” Yates, oynadığı tüm bahisleri Dettori’nin ya birinci ya da ikinci olacağına oynadı. Bunun yanında da bir pound tutarında bahiste oranların yarış sonuçlarından etkilenmediği Early Bird’e yatırdı. Kevin Nightingale Londra’nın güneyinde Battersea’de Corals isimli bahis dükkanının kepenklerini açtığında morali pek iyi değildi çünkü önceki gün Dettori’nin Haydock Park’ta koştuğu yarışlarda büyük bir miktar kaybetmişti. O gün ise bir müşterinin gelip
Dettori’nin Ascot’ta koşacağı ilk beş yarışın tüm çarpanlarına 5 pound basması Nightingale’i oldukça güldürdü. Fred Done, İngiltere’nin kuzeyinde bahis dükkanları zincirine sahipti ve o gün ölümcül bir hata yaptı. Koşuların yapılacağı sabah tüm çalışanlarını topladı ve çoklu bahis oynayan müşterilere iki kat bonus verilmesini söyledi. John ve Mary Bolton çifti o hafta sonu Londra’da 19. evlilik yıldönümlerini
kutluyorlardı. Mary biraz alış veriş yaparken John da öğleden sonra Ascot’ta olacaktı. John hipodroma gitmeden beraber yarış listesine bakıyorlardı. Kocasının detaylı sorularından sıkılan Mary kurtulmak için kocasına Frankie Dettori’yi yazmasını söyledi, hem de tüm yarışlarda. Bu kupon onun evlilik yıldönümü hediyesiydi. John Bolton, Ladbrokes bahis dükkanına gitti ve 21 adet dokuzar poundluk çift ve Dettori’nin koşacağı tüm yarışların her çarpanına 5 pound yatırdı. Early Bird bahislerini tercih etti ve toplamda 217 pound ödedi. Gary Wiltshire İngiltere’nin farklı hipodromlarında bahis oynatıyordu ve o gün Ascot’a seyirciler gelmeye başladıkça onun da yüzü gülmüştü. Bu işten kariyeri boyunca hatırı sayılı bir servet kazanmıştı ve ne yaptığını çok iyi biliyordu. Wiltshire 500,000 poundluk evinden çıkıp Worcester Hipodromu’na giderken yolda gözüne Ascot’taki koşulacak yarışların programı çarptı. Yarışlar zor görünüyordu, tam da onun hayallerini süsleyecek tarzda. O an ölümcül bir hata yaptı ve direksiyonu Ascot’a doğru kırdı. Wiltshire’ın iş arkadaşı Andy Smith’te aynı tercihi yapmıştı fakat o daha şanlıydı, trafikte sıkıştı ve beklemek yerine Worcester’a gitti. Hikayemizin ana karakteri FrankIe Dettori, önceki gün Haydock’ta iyi iş
Kazanan #1: WALL STREET Oranı 2-1
Kazanan #2: DIFFIDENT Oranı 12-1
çıkaramamıştı ve nişanlısına, Cumartesi günkü yarışlar için içinde kötü bir his olduğunu söylemişti. İyi bir uyku ile endişeleri de gitmişti ve yarışların sabahında zinde uyandı. Koşulacak ilk yarış ile Queen Elizabeth II Stakes’te kazanma şansının yüksek olduğunu fark etti. Cumberland Lodge Stakes bir Grup 3 koşusu ve 2400 metre üzerinden koşulmakta. Godolphin’in mavi renkli formasıyla yarışan Dettori, 3 yaşlı kısrak olan Wall Street ile favoriydi. İtalyan jokey hata yapmadı ve izleyicilerin beklentilerini rahat bir galibiyetle yerine getirdi. Ascot’ta bahis oynatanlar ayrı bir avantaja sahiptiler. İngiliz Devleti’nin sahip olduğu Tote dışında (2011 yılında Betfred’e satıldı), bahis oynatanlar bazı yükümlülüklere tabiydi. Kaybedenlerin paraları kazananlara dağıtılmaktaydı ve belirlenen oranların onlara bir külfeti olmuyordu. Elbette bahisçilik bundan çok daha karmaşık bir sistem fakat o za-
Kazanan #7: FUJIYAMA CREST Oranı 2-1
gallopTÜRKİYE
59
Kazanan #3: MARK OF ESTEEM Oranı 100-30
sözleriyle durumu şöyle özetlemişti: “Ondan hızlanmasını istediğimde verdiği karşılık çarpıcıydı.” Dettori’nin üçüncü galibiyetiyle beraber bahis şirketleri de durumun ciddiyetini iyice kavradılar. Dettori bir kez daha kazanırsa Yankee ve Lucky 15 tipi bahis oynayanlara hatırı sayılır miktarda bir ödeme yapılacaktı. Yankee çoklu bahislerden oluşan ve 6 çiftte 4 bölüme ayrılmış bir bahis türüydü. Lucky 15 ise 4 galibiyet üzerinden 15 kombinasyon içeren ayrı bir bahis türüydü. Bahis oynayan biri yedi yarıştan dördünü seçebilirdi fakat bahisçi açısından en çok para ilk dört yarıştaydı çünkü bunlar BBC tarafından canlı yayınlanmaktaydı. Bu sefer düşünme sırası WIllIam HIll, Coral, Ladbrokes gibi büyük bahis
Kazanan #4: DECORATED HERO Oranı 7-1
manlarda kamusal çıkarlar ve bahisçilerin çıkarları çok da uyuşmuyordu. Günün ikinci yarışı olan G2 Diadem Stakes 1200 metre üzerinden koşulacaktı ve Dettori yine Godolphin formasıyla pistteydi. Bineceği at olan Diffident önceki yarışlarında çok etkileyici sonuçlar çıkarmamıştı ve yarışlara 12/1 oranıyla katılıyordu. Yarış yavaş başladı ve her şey son 200 metrede oldu. Favorilerden Lucayan Prince yarış boyunca sorunlar yaşadı fakat yine de hızlı bir şekilde yarışı bitirmeyi başardı tek sorun Dettori’nin hamlesi karşısında geç kalmıştı. Dettori, kendi jokey karakterine özgü bir şekilde zaferini kazanmıştı ve hayranları sevinçten havalara uçuyorlardı. Kuzey İngiltere’de birçok bahis dük-
kanına sahip olan Done gelen tehlikenin farkındaydı. Bir çalışan onu arayıp üçüncü koşuda Dettori’ye 20,000 pound tutarında bahis oynandığını söylediğinde artık çok geçti. Grup 1 yarışı olan Queen Elizabeth II Stakes şüphesiz o günün en önemli koşusuydu ve 1600 metre üzerinden koşuluyordu. Pist yıldızlarla doluydu: 60 gallopTÜRKİYE
Newmarket’ta 1,000 Guineas kazananı Bosra Sham, Poule d’Essai des Poulains kazananı Ashkalani, St James’s Palace Stakes kazananı Bijou d’Inde, Sussex Stakes kazananı First Island, Queen Anne Stakes kazananı Charnwood, Lockage Stakes kazananı Soviet Line. Dettori ise o gün aynı yıl 2,000 Guineas kazanmış olan Godolphin atı Mark of Esteem ile yarışa katıldı. At, Epsom Derby’de çok yorulmuştu ve St James’s Palace Stakes’te de başarısız olmuştu. Yine de Bosra Sham ve Ashkalani’nin form durumları düşünülünce Mark of Esteem favoriler arasındaydı. Yarışa Bijou d’Inde ve Bosra Sham hızlı başladılar ve liderliği aldılar. Mark of Esteem ise onları beş boy geriden takip etti. Bijou d’Inde yorulmaya başladıkça, Dettori içeri doğru girdi ve son 200 metrede yarış iki atlık bir çekişmeye dönüştü. Bitiş çizgisine yaklaştıkça Bosra Sham’a binen Pat Eddery avantajlı olduğunu ve kaybetmeyeceğini düşündü. Yanılmıştı. Sağ tarafına baktığında Dettori’nin zafer manasında sağ elini kaldırdığını gördü. Mark of Esteem inanılmaz bir atak yapmıştı ve Dettori kendi
şirketlerindeydi çünkü çoklu bahislerde en çok pay onlarındı. Başlangıç fiyatlarını belirleyenlerse yine onlardı. Early Bird oranlarının aksine bu başlangıç oranları yarışlar başlayana kadar değişkenlik gösterebilirlerdi. Şirketler bu oranları hipodromdaki temsilcileri tarafından kendi çıkarlarına göre azaltıp çoğaltabiliyorlardı. Bu sayede kendilerine bir nevi güvence yaratıyorlardı. Örneğin Dettori bir sonraki yarışında John Gosden tarafından antrene edilen Decorated Hero’ya binecekti ve bu atın oranları 12/1’den 7/1’e çekilmişti. The Tote Festival Handicap’a 26 at katıldı. Decorated Hero en fazla ağırlık taşıyandı ve Dettori yarışla ilgili çok da umutlu değildi. Fakat yarış bir anda ikili için muhteşem bir hale dönüştü. 22. kapıdan çıkış yapan Decorated Hero yarışı açıktan koştu ve son iki yüzde liderliği kazanarak 3.5 boy farkla yarışı önde bitirdi. Dettori, Queen Elizabeth II Stakes’i atından sıçrayarak kutlamıştı. Bu yarışın ardındansa elini kaldırdı ve baş parmağını saklayarak dört parmağını göstererek dördüncü zaferini kutladı. Dettori’nin çarpılmış oranları şimdi 1351/1 idi ve bahis şirketleri işlerin daha kötüye gidebileceğini biliyordu. Sonraki yarışta 5 farklı kategoride 26 farklı kombinasyon içeren Super Yankee bahisleri vardı. Bunun da ötesinde eğer Dettori kazanmaya devam ederse Heinz (altılı) ve Super Heinz (yedili) bahisleri de işin içine girecekti ve durum onlar için korkunç bir hal alacaktı.
“Fakat o gün Ascot’ta olan hiçbir şey ‘normal’ olarak tanımlanamazdı. Coral, Ladbrokes ve William Hill tonla para harcayarak Lochangel’ın başlangıç oranlarını mümkün olduğunca aşağı çekmeye çalıştılar.” BBC planladığı yayın akışına göre ilk dört yarışı yayınlayacaktı. Fakat Dettori’nin tek kişilik şovu onları da etkilemiş olacak ki yayını uzattılar. Muhtemelen beklentileri bir sonraki yarışı da kazanması yönündeydi. Yates, puba girdiğinde beşinci yarış başlamaktaydı. Desteklediği takım maçı dört-sıfır kaybetmişti ve oldukça mutsuzdu. Ayrıca evin parasından kaybettiği miktarla ilgili de karışına hesap vermek zorunda kalacaktı. Ascot’ta neler olduğunu fark ettiğindeyse bu sorunlar artık ortada yoktu çünkü 67,58 poundluk başlangıç parası çoktan 700 poundluk bir kazanca ulaşmıştı bile. Günün erken saatlerinde 3 yaşlı Godolphin kısrağı Fatefully 9/2 orana sahipti. Rosemary Rated Stakes’te yarışlar başlamadan önce bu oran 7/4 olmuştu. Mesaj açıktı; Hipodromdaki bahis oynatanların zararı uğruna bahis şirketleri kurtarabildikleri kadarını kurtarmaya çalışacaklardı. Rosemary Rated Stakes 1600 metre üzerinden koşulan handikaplı bir yarış. Fatefully yarışa iyi bir başlangıç yaptı ve bitişe 200 metre kala liderliği ele geçirdi. Avantajını kaybetmeyen Dettori bunu değerlendirdi ve rakiplerinin az farkla önünde yarışı kazandı.
Kazanan #6: LOCHANGEL Oranı 5-4
Kazanan #5: FATEFULLY Oranı 7-4
gallopTÜRKİYE
61
”Aranıyor, Ölü ya da Diri: Yakışıklı Bir İtalyan Genç, Son Görüldüğü Yer Ascot Bölgesi”
“Yakışıklı İtalyan genç..”
Dettori sağ elini kaldırdı, bu sefer beş parmağını da seyircilere gösteriyordu. İngiltere’nin kuzeyinde Done başının ciddi şekilde belada olduğunun farkındaydı. Ofisinde oturmuş beşinci yarışın sonunda ne kadar kaybettiğini hesaplıyordu. Durum resmen faciaydı ve her koşuda daha da kötüleşiyordu. Londra’da Mary Bolton elinde alışveriş paketleriyle oteline dönmüştü. Kocasının da odaya dönmesini beklerken televizyona biraz göz atmaya karar verdi. Gördüğü sonuçlardan sonra dördüncü yarışın ardından 15,000 pound kazandıklarını hesapladı. Dettori beşinci zaferini elde ettiğindeyse artık geri kalan yarışları izleyecek cesareti kalmamıştı, hızla oteli terk ederek sokaktaki insanların arasına karıştı. Altıncı yarış olan Blue Seal Conditions Stakes beş atın katıldığı bir koşuydu. Normal şartlar altında Dettori’nin bineceği Ian Balding’in sahip olduğu Lochangel, Henri Cecil’in Corsini’sinin ardından ikinci favori konumundaydı. Fakat o gün Ascot’ta olan hiçbir şey ‘normal’ olarak tanımlanamazdı. Coral, Ladbrokes ve William Hill tonla para harcayarak Lochangel’ın başlangıç oranlarını mümkün olduğunca aşağı çekmeye çalıştılar. Profesyonel kumarbazlar Corsini’nin oranlarından oldukça etkilen-
62 gallopTÜRKİYE
mişlerdi ve kapılar açıldığında Lochangel ve Corsini eşit oranlardaydı. Balding’e göre Dettori yavaş bir başlangıç yapmalı ve sonradan hızlanmalıydı. Dettori durumu yeniden gözden geçirdi ve yarışı önde götürmeye karar verdi. Corsini’nin jokeyi Eddery de onu yalnız bırakmadı. Ascot o gün Dettori’nin muhteşem binicilik yeteneklerini göstermesi açısından harika bir sahneydi. Eddery ve Corsini ne zaman yaklaşmaya çalışsa Dettori dahice stratejisini uygulayarak farkı her seferinde korumayı başardı. Yarış sonra erdiğinde Dettori artık gülümseyerek seyircilere doğru iki elini de kaldırıyordu. Sol elini havaya kaldırdı ve ona sağ yumruğu eşlik etti. Dettori altıncı zaferini kutluyordu. Willie Carson, Gordon Richards ve Alec Russell gibi efsanelerin rekorlarına ortak olmuştu. Ascot’taki kalabalık onu bir kahramanmış gibi selamlıyordu. Yates’in sırıtmak içinse 27.000 nedeni vardı ve bunların hepsi de sterlindi. Bu miktarın yeniden katlanmasınaysa sadece bir yarış kalmıştı. Bahis oynatan Done ise pek gülecek
durumda değildi. Yaptığı kısa bir hesaplama sonucunda Dettori’nin altı galibiyeti sonunda başlangıç oranından 8.365/1 gibi bir orana ulaşıldığını görmüştü. İçi kan ağlayarak çek defterini aradı ve bir şeyler karalamaya başladı. Fujiyama Crest, sıradaki yarış olan Gordon Carter Handicap’in son kazananıydı. Ne var ki o günden beri form du-
rumu devamlı düşüyordu ve buna ek olarak son üç ayı yarışmadan geçirmişti. Bu yıl taşıyacağı ağırlık daha fazlaydı ve Early Bird oranlarına bakıldığında da favoriler arasında değildi. Yarışlardan önceki genel görüş Dettori’nin Fujiyama Crest ile şansının az olduğu yönündeydi ve oranlar da 12/1 ile 20/1 arasında gidip geliyordu. Fakat o gün Ascot’taki bahis alanı adeta savaş alanına dönmüştü. 3 büyük bahis şirketi kendilerini garantiye alabilmek sebebiyle Fujiyama Crest’in oranlarını 2/1’in altına çekmeye çalışıyorlardı fakat ata oynanan bahis miktarı çoktan 600,000 pounda ulaşmıştı. Hipodromda bahis oynatanlar şimdiden bir servet kaybetmişlerdi ve bu yarış onlar için iyi bir fırsattı. Fujiyama Crest’in kazanamayacağını düşünüyorlardı ve bu yüzden de oranları 2/1’in altına çekmeye çalıştıkça kendileri kaybettiler. Artık onlar da kumarbazlarla aynı saftaydılar ve kendi kazdıkları kuyuya düşüyorlardı. Bahis durumlarından habersiz olan Dettori, Fujiyama Crest’in Japon sahibi Seisuke Hata’nın mavi-pembe forması sırtında sakince başlangıca yaklaştı.
Aynı yarışta koşacak ShootIng LIght’ın sahibi aynı zamanda büyük ba-
his şirketlerinden William Hill’in yöneticisi J. M. Brown’dı. Brown yarış öncesi son kontroller yapılırken jokey Tim Sprake’e şakayla karışık şunları söyledi: “Eğer Frankie’ye yaklaşabilecek olursan onu bariyerlere yapıştır- Cezası neyse ben öderim!” The Gordon Carter Handicap 3200 metre üzerinden koşuluyordu ve en fazla ağırlığı taşıyan Fujiyama Crest liderliği ele geçirdiğinde atmosfer tarif edilebilir
gibi değildi. Dettori hızını sabit tuttu, fazla hızın uzun mesafede nasıl sonuçlar doğurabileceğini bildiğinden hiç hata yapmadan bitişe kadar temposunu korudu. Ray Cochrane, Ascot’ta daha önce şahit olmadığı bir şey görüyordu. Pike Creek tribünündekiler Dettori, Swinley Bottom’ı (Ascot Hipodromu’nda bir viraj) önde geçtiğinde çıldırmıştı. Bitişe hala 1000 metre vardı ve Fujiyama Crest’te hiçbir yorgunluk belirtisi görünmüyordu. Son düzlüğe girildiğinse Dettori arkasına baktı, Eddery’nin bindiği Northern Fleet endişe verici bir hızla ona yaklaşmaktaydı. Fujiyama Crest’e kuvvetle yüklendi ve at da karşılığını verdi. Son iki yüz metreye girilirken Northern Fleet’in sesi hala yakınındaydı fakat kalabalığın bağırışları Dettori ve Fujiyama Crest’i galibiyete taşıdı. İtalyan adını bir parmağını daha yukarı kaldırarak çoktan tarih kitaplarına yazdırmıştı ve bunu muhteşem bir şekilde uçarcasına attan inme hareketiyle süslüyordu. Ascot’ta kutlama şampanyaları patlatılırken dünyanın önde gelen
gazeteleri de Dettori’yi manşetlere taşımaya hazırlanıyorlardı. Sporting Life, Dettori kazandıkça başlıkları değiştirmek zorunda kalıyordu. Tam son başlık olan “Magnificent Seven” bulunmuştu ki bunun en büyük rakipleri olan Racing Post tarafından kullanıldığını öğrenerek yeni bir başlık aramaya başladılar. Bahis oynatanlarsa pek de şampanyalı kutlamalara katılacak durumda değiller-
di. Yapılan yorumlardan biri şöyleydi: “Eğer bugün bir bahisçi servet kaybetmediyse, muhtemelen atlardan pek de anlamıyordur.” Worcester’a gitmekten vazgeçip direksiyonunu Ascot’a kıran Wiltshire o gün yaklaşık 800,000 pound kaybetmişti ve mahvolmanın eşiğindeydi. Yılların sonunda kazandığı pahalı evini satmak zorunda kalmıştı. Aynı günün akşamı Milton Keynes’teki köpek yarışlarında ilk poundunu kazandığında şunu düşündü: “Buradan olduğum yere dönmek oldukça zaman alacak.” Bahisçi Done hesaplamasını bitirmişti. Kaybettiği tutar 1,500,000 pounddu. Eğer sabah toplantıda çenesini kapalı tutsaydı bu miktarın daha az olacağını düşündü. Aklında “Aranıyor: Ölü ya da Diri: Yakışıklı İtalyan Bir Genç, Son Görüldüğü Yer Ascot Bölgesi” ilanını bahis dükkanlarının penceresine asmak olsa da durumu sakince karşıladı ve çek defterinin tüm sayfalarını kullandı John Bolton, o gün Ascot’ta art arda yanlış atlara oynadı fakat bu onu hiç de üzmedi. Çünkü aklında iki şey vardı: Acaba karısı ne kadar kazanmıştı ve kuponu acaba güvenli bir yerde saklıyor muydu? Yedinci yarış başlarken birinin Ladbrokes’taki 29.000 pound birikmişinin Fujiyama Crest’in 20/1 oranıyla katlanacağını duydu. Bu karısından başkası olamazdı. Otele döndüğünde karısını yatağa oturmuş elindeki bahis kağıdını sımsıkı tutarken buldu. Karısından merak ettiği sorunun cevabını almıştı. Teknik olarak Mary Bolton tam olarak 900,000 pound kazanmıştı. Yine de bu
“Bahis oynatanlar pek de şampanyalı kutlamalara katılacak durumda değillerdi.”
miktarın sadece 500,000 poundunun alabildi çünkü Ladbrokes’un ödeme limiti buydu. Her şeye rağmen bu muhteşem bir evlilik yıldönümü hediyesiydi. Temizlikçi bayan Epton ise toplamda 19 pound kazanmıştı. Eğer yarışlara yarım pound daha yatırsaydı bu tutar çarpanlarla birlikte 120,000 pound olacaktı. Yine de Epton bu duruma oldukça pragmatik yaklaştı ve “Zaten sizin olmayan bir şeyi kaybedemezsiniz” dedi. Yates, ev bütçesinden yatırdığı paranın dönüşünün tam olarak ne kadar olacağını bilmiyordu. Early Birds bahislerine oynadığını unutmuştu ve William Hill’in 50,000 pound olan ödeme limitini geçiyordu çünkü 550,823 pound kazanmıştı. Karısının tavsiyesini dinlemediğine ilk kez seviniyordu. Bir sonraki Pazar günü Yates ret edemeyeceği bir teklifle karşılaştı. Eğer toplum karşısına çıkarsa kazandığı tüm miktarı William Hill ona ödeyecekti ve hatta çeki idolü olan Dettori yazıp, verecekti. Teklifi kabul etmekte bir an bile tereddüt etmedi. WIllIam HIll ve Ladbrokes
8,000,000 pound öderken Coral 4,000,000 pound ile o günü atlattı. 28 Eylül 1996 tarihinde bir Cumartesi günü bahis endüstrisi Dettori’nin yedi galibiyetiyle beraber 40 milyon pound kaybetmişti. Dettori’nin art arda yedi zaferi at sahiplerine yaklaşık 384,992 pound kazandırmıştı. Dettori bu miktardan 16,000 pound aldı. Fakat şu bir gerçekti ki Ascot’ta en iyi İngiliz safkan atlarının katıldığı koşuların tamamını kazanmak bu miktarın çok daha ötesinde bir anlam taşıyordu. Yıllar sonra yapılan bir röportajda Dettori rekorları alt üst ettiği o günün gecesinde nişanlısıyla bir tartışma yaşadığı için yatağa giderken çok da mutlu olmadığını söyledi. Acaba ne hakkında tartışmışlardı? İşte o güne dair sadece bunu hatırlamıyor.
gallopTÜRKİYE
63
Arc prensesi
yarış&haberler
Treve Alleged (1977, 1978) Ribot (1955, 1956) Tantieme (1950, 1951) Corrida (1936, 1937) Motrico (1930, 1932) Ksar (1921, 1922)
Yarışı art arda kazanabilenler Treve, art arda ikinci kez kazandığı yarış sonrası adını efsaneler arasına yazdırdı. Öyle ki 1978 yılından beri hiçbir at bu yarışı iki yıl üst üste kazanamamıştı.
Treve 3. kez Arc’ı hedefliyor.
Jokey Thierry Jarnet: ”Duygularımı açıklayacak kelimeleri bulamıyorum. Treve kesinlikle bugüne kadar bindiğim en iyi kısrak.”
PARİS Dünyanın en prestijli yarışlarından olan G1 Qatar Prix de l’Arc de Triomphe’un 93.’sü Paris’te gerçekleşti. Longchamp Hipodromu’nda gerçekleşen ve tüm yarış severlerin heyecanla beklediği yarışlar dünyanın en başarılı atlarının mücadelelerine sahne oldu. Günün yıldızı şüphesiz bu önemli yarışı geçtiğimiz yıl da kazanma başarısını gösteren Treve idi. 2013 yılında Avrupa’da ‘Yılın Atı’ seçilen Treve’in, Arc öncesindeki 2014 yılı performansı da çok iyi değildi ve katıldığı yarışlarda henüz birincilik kazanamamıştı. 2400 metre üzerinden koşulan ve 5 Milyon Euro ile dünyanın en yüksek ikramiyeli çim pist yarışı olan G1 Qatar Prix de l’Arc de Triomphe’u Şeyh Joaan Bin Hamad Al Thani’nin sahibi olduğu,
64 gallopTÜRKİYE
Criquette Head-Maarek’in antrene ettiği, jokey Thierry Jarnet ile koşuya katılan kısrak Treve (Motivator – Trevise / Anabaa) yarışı iki yıl üst üste kazanarak adını efsaneler arasına yazdırdı. Treve bu galibiyetiyle bu yılki ilk zaferini kazanırken toplamda 9. startında 6. birinciliğini elde etti. Yarışta ikinciliği Khalid Abdullah’ın sahibi olduğu Flintshire (Dansili-Dance Routine/Sadler’s Wells) elde ederken, Epsom Oaks, King George VI ve Queen Elizabeth gibi koşuları kazanan bu yılın en formda atlarından 3 yaşındaki dişi tay Taghrooda (Sea The Stars-Ezima/Sadler’s Wells) üçüncü oldu. Koşunun bitiş derecesi 2.26.05 olurken, farklar ise 2 Boy1 ¼ Boy-3/4 Boy şeklinde oluştu.
yarış&haberler
gERçEK BİR FESTİVALİN ARdINdAN
Prix de l’ Arc de Triomphe ilk olarak 1920 yılında gerçekleştirildi ve zamanla Avrupa’nın en prestijli at yarışı organizasyonu haline geldi.
Arc’ta bugüne kadar en başarılı olan antrenör Andre Fabre. En çok zafer kazanan jokey ise 4 birincilikle Olivier Peslier.
Son yirmi yılda Arc’ı kazananlardan 16’sı üç yaşlı atlardı. 4 yaşlı şampiyon Treve bu konuda da farkını gösterdi.
Arc’taki en uzun mesafeli yarış G1 Prix du Cadran tam 4000 metreydi ve yarışı Ryan Moore ile koşuya katılan 6 yaşındaki High Jinx kazandı.
Thierry Jarnet ve Ryan Moore fastival boyunca ikişer yarış kazanarak öne çıkan jokeyler oldular.
Frankie Dettori yine kendine has jokeylik yeteneklerini gösterdi ve Olympic Glory ile katıldığı Qatar Prix de la Foret’de en geriden gelerek yarışı kazanmayı başardı.
238. St Leger Stakes’te kazanan
KINGSTON HILL
İRLANDA Dünyanın en eski Klasik yarışı olan ve ilki 1776 yılında koşulan St. Leger Stakes’in 238.’si Doncaster Hipodromu’nda koşuldu. Çim pistte yaklaşık 2937 metre mesafe üzerinden gerçekleştirilen ve 650.000 Pound ikramiyeli koşuyu Paul Smith’in sahibi olduğu, Roger Varian’ın antrenesindeki, jokey Andrea Atzeni ile koşuya katılan Kingston Hill (Mastercraftsman – Audacieuse / Rainbow Quest) kazandı. Ülkemizde koşulan Uluslararası Yarış Festivali’ne de katılan jokey Andrea Atzeni idaresindeki Kingston Hill yarışı 3.05.42 dereceyle bitirirken farklar 1 ¼ Boy-2 Boy-Boyun şeklinde oldu.
SONALp üçüNCü gRUP 1 gALİBİYETİNE ULAŞTI aNKaRa Ülkemizde 4 ve yukarı yaşlı Arap atları için en önemli koşulardan olan G1 Türk Silahlı Kuvvetleri Koşusu 75. Yıl Ankara Hipodromu’nda koşuldu. Kum pistte 2200 metre mesafe üzerinden gerçekleştirilen ve birincilik ikramiyesi 370.000 TL olan koşuyu Mehmet Altın’ın sahibi olduğu, Ferhat Taş’ın antrene ettiği ve jokey Uğur Polat’ın bindiği Sonalp (Hürbatur –Rode.13, Serhanbey) kazandı. Sonalp koşuyu 2.38.36 dereceyle bitirirken, farklar Yarım Boy-1 Boy-Boyun şeklinde oldu. Bu galibiyetle birlikte 9 yaşındaki Sonalp 93. startında üçüncü Grup 1 galibiyetini elde ederken, toplam birincilik sayısını ise 31’e yükseltti.
Festival kapsamında koşulan G1 Qatar Arabian World Cup dünyanın en değerli Arap atı yarışı. Yarışta bu yıl zaferi Fransız jokeyi Christophe Lemaire ile start alan Djainka Des Forges kazandı.
Tüm festival boyunca toplamda 7,9 milyon Euro ikramiye dağıtıldı.
Longchamp, tüm hafta sonu boyunca 62,000 yarış severi ağırladı.
gallopTÜRKİYE
65
yarış&haberler
SHArED BelIef Hız KESMİYOR
AMERİKA Santa Anita Hipodromu’nda gerçekleşen G1 Awesome Again Stakes’te şampiyon tay Shared Belief (Candy Ride – Common Hope / Storm Cat) zafer serisini devam ettirdi. 300.000 dolar ikramiyeli koşu kum pistte, 1800 metre mesafe üzerinden gerçekleşirken yarışta 3 ve yukarı yaşlı 7 İngiliz atı start aldı. 1.48.58 dereceyle sonlanan yarışta farklar Boyun-2,5 Boy1,5 Boy şeklinde oldu. Jungle Racing, KMN Racing, Alex Solis II ve Jason Litt’in ortaklaşa sahip oldukları, Jerry Hollendorfer’in antrene ettiği, jokey Mike Smith ile yarışa katılan Shared Belief (Candy Ride – Common Hope / Storm Cat) bu galibiyetle birlikte 7. startında 7. galibiyetine ulaştı. 2011 yılı Keeneland Damızlık Kısrak ve Foal Satışları’nda Ömer Halim Aydın vasıtasıyla, 125.000 dolar bedel karşılığında Arif Kurtel adına satın alınan Common Hope’un
Belle Gallantey
tayı olan Shared Belief, birçok yarış otoritesine göre Amerika hipodromlarına Zenyatta’nın emekliliğinin ardından gelen en güçlü efsane adayı.
loNgINES DÜNYANıN EN İYİ JOKEYİNİ SEÇİYOR
loNgINES Hong Kong Jokey Kulübü ve IFHA (Uluslararası At Yarışları Federasyonu) ortaklaşa gerçekleştirecekleri organizasyonda “Dünyanın en iyi jokeyi” ödülünü 12 Aralık tarihinde Hong Kong’da yapılacak resmi bir seremoniyle sahibine verecek. Sıralamada en iyi 100 jokey belirlenirken, jokeylerin 2013 Aralık- 2014 Kasım performansları dikkate alınacak. Sıralamada Belçikalı jokey Christophe Soumillon ve İrlandalı jokey Joseph P. O’Brien 72 puanla lider durumdalar. İngiliz jokey Ryan L. Moore ise 70 puanla zirvenin hemen arkasında yer alıyor. Sıralamanın tamamı ifhaonline. org. adresinden görülebilmekte. Sıralama bir yana Newmarket antrenörü Sir Michael Stoute ise BBC için verdiği demeçte şu anda dünyadaki en iyi jokeyin Ryan Moore olduğunu belirtti. Moore, geçtiğimiz aylarda dördüncü şampiyonluğunu Royal Ascot’ta elde etmişti.
66 gallopTÜRKİYE
G1 BELDAME STAKES’İ BAŞLADığı GİBİ BİTİRDİ AMERİKA Belmont Park’ta 1800 metre üzerinden koşulan ve İngiliz kısrakların yarıştığı koşuyu bu yıl ülkemizde aşım yapan After Market’ın 5 yaşındaki kızı Belle Gallantey (After Market – Revealed / Old Trieste) jokeyi Jose L. Ortiz ile beyaz bayrak ayna yaparak uzak ara farkla kazandı. 400.000 dolar ikramiyeli G1 Beldame Stakes’i 1.47.55 derece ile kazanan Belle Gallantey 43. startında ikinci Grup 1 galibiyetini elde etti ve toplam birincilik sayısını da 9’a yükseltti. Koşuda farklar 8 ¼ Boy-2 ¼ Boy-Boyun şeklinde oluştu. 2011 yılında dünyaya gelen Belle Gallantey 2013 yılını sonunda 35.000 dolar bedelle satın alınmıştı. Rudy Rodriguez antrenesine giren at bu yıl aldığı 7. startında 5. galibiyetine ulaşarak başarılı bir performans ortaya koymaya devam ediyor.
yarış&haberler
The Grey Gatsby’nin intikamı kötü oldu NEW YORK Ağustos ayında York’ta koşulan G1 Juddmonte International Stakes’te The Grey Gatsby, Australia’nın ardından ikinci olmuştu. Bu yarıştan sonra ikili yeniden İrlanda’nın Leopardstown Hipodromu’nda bu yıl ilk kez düzenlenen Irish Champions Weekend kapsamında yapılan G1 Irish Champion Stakes’te karşı karşıya geldiler. Çim pistte 2000 metre mesafe üzerinden gerçekleştirilen yarışı son metrelerde yaptığı atakla öne geçen Frank Gillespie’nin sahibi olduğu, Kevin Ryan’ın antrenesindeki The Grey Gatsby (Mastercraftsman – Marie Vison / Entrepreneur) jokeyi Ryan Moore ile kazandı. 2.03.18 dereceyle gelen galibiyet ile aynı zamanda Asutralia’nın galibiyet serisine de son veren The Grey Gatsby kariyerinin 11. Startında ikinci Grup 1 zaferine ulaştı.
BIll Gates hara satın aldı Microsoft’un kurucusu Bill Gates, Jenny Craig’in Rancho Santa Fe’deki 229 dönüm büyüklüğündeki harasını satın aldı. Gates, 2010 yılından beri satışta olan ve yaklaşık 30 milyon dolar fiyatla satışa konulan hara için toplamda 18 milyon dolar ödedi. Aslında bakılırsa bu Gates’in atçılıkla ilgili ilk yatırımı değil. Gates, daha önce Wellington Atçılık Festivaline yakın olabilmek için Palm Beach’te 600,000 dolar karşılığında uzun süreliğine bir evi kiralamış ve kızlarının binicilik eğitimleri için fiyatı 50,000 ile 75,000 dolar arasında değişen atlar satın almıştı.
AMERİKA
2 yaşlı İngilizlerin şampiyonu Bici Bici
İSTANBUL Veliefendi Hipodromu’nda 77.’si gerçekleşen G1 Çaldıran Koşusu’nda birbirinden başarılı 12 İngiliz tayı yarıştı. Çim pistte 1600 metre mesafe üzerinden gerçekleşen ve birincilik ikramiyesinin 500.000 TL olduğu koşuyu Baran D. Cemiloğlu’nun sahibi olduğu, İlhan Kapusız’ın antrene ettiği Bici Bici (Authorized - Bellini Rose / Bertolini), jokeyi Gökhan Kocakaya ile kazandı. 77. Çaldıran Koşusu’nun bitiriş derecesi 1.36.30 olurken, farklar ise 1.5 Boy - 1.5 Boy - Burun şeklinde oluştu. Uluslararası Kraliçe II. Elizabeth Koşusu’nu da kazanarak Cemiloğlu Ekürisi’ne kupayı getiren Bici Bici bu zaferiyle 2 yaşlı İngiliz tayları arasında şampiyon olduğunu ilan etti.
gallopTÜRKİYE
67
yarış&haberler
teMelhAn
İLK G1 zAfERİNE BYERlEY tÜRK KOŞUSU’NDA ULAŞTı İSTANBUL Veliefendi Hipodromu’nda koşulan ve safkan İngiliz atlar için sezonun en son G1 mücadelesi G1 Byerley Turk Koşusu’nu H. Hüseyin Temel’in sahibi olduğu, Fikret Çeltik’in antrene ettiği Temelhan (Kaneko - Lost Control / Common Grounds), jokeyi Ahmet Çelik ile beyaz bayrak ayna yaparak kazandı. Birincilik ikramiyesi 350.000 TL olan ve kum (sentetik) pistte 2000 metre mesafe üzerinden gerçekleşen koşuyu Temelhan 2.02.75 dereceyle tamamladı. Yarış sonunda farklar 1/2 Boy - Burun - Baş şeklinde oluştu. Bu yarış sonrasında 5 yaşındaki doru erkek Temelhan, kariyerinin 32. startında ilk Grup 1 zaferini ulaşırken, toplam birincilik sayısını da 14‘e yükseltti.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN KOŞUSU’NDA GÜLEN
Derhadır
İSTANBUL Veliefendi Hipodromu’nda Kanuni Sultan Süleyman anısına düzenlenen G1 Kanuni Sultan Süleyman Koşusu’nda 4 ve yukarı yaşlı 10 Arap atı start aldı. Kum (sentetik) pistte 1500 metre mesafe üzerinden gerçekleşen ve birincilik ikramiyesinin 350.000 TL olduğu koşuyu Engin Berk Sezen’in sahibi olduğu, Eser Yıldırım’ın antrene ettiği, Derhadır (Şövalye - Nenehatun/ Bodrum) isimli safkan, jokeyi Halis Karataş ile kazandı. Derhadır’ın koşuyu bitiriş derecesi 1.39.50 olurken, farklar 1 Boy - 1/2 Boy - 2 Boy şeklinde oluştu. Kariyerinin 25. startında ilk Grup 1 galibiyetini elde eden Derhadır, toplam birincilik sayısını da 10’a yükseltti.
10. resiM YarIşMasI sonuÇlandI TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ tarafından ülke çapında düzenlenen
10. Resim Yarışması’nın sonuçları belli oldu. Prof. Kemal İskender başkanlığındaki seçici kurul İstanbul’dan 285, Ankara’dan 113, İzmir’den 156, Adana’dan 102, Bursa’dan 46, Diyarbakır’dan 34, Şanlıurfa’dan 5 ve Kocaeli’den 26 olmak üzere katılan toplam 767 adet eseri inceledi. Yapılan değerlendirme sonuçlarında 34 eser sergilenmeye layık görüldü ve bu eserler arasında yapılan
1-Ekin Koç
68 gallopTÜRKİYE
2. Hidayet Üstün
seçimlerle ilk 3 belirlendi. Oylama sonucunda Ekin Koç eseriyle birinci oldu. Yarışmada ikinciliği Hidayet Üstün isimsiz eseriyle kazanırken, Tifak Arslan’a ait “K-J” adlı eser üçüncü seçildi. Yarışma sonucunda Saeid Esmaeily’ e ait“ Dişi”, Burcu Bayram Or’a ait “Altın At” ve Gizem Enuysal’a ait ‘Berber’ isimli eserler mansiyon ödülüne layık görüldüler.
3. Tifak Arslan
yarış&haberler
Follow Us On
WAHOCONFERENCE2014
@WAHOQATAR2014
Tel: +974 4419 7639 - Fax: +974 4480 2734 P.O.Box: 7559 - Doha - Qatar - Email: wahoqatar2014@gmail.com gallopTÜRKİYE
69
Birçok sporda olduğu gibi at yarışlarında da büyük parayı genelde erkekler kazanıyor. Yine de bu sporda kalabalıkları hipodromlara çeken kızların sayısı oldukça fazla. Birçok iyi dişi tay ve kısrak yarıştıkları erkek atlar zamanla haralarda emekliliğin tadını çıkartırken, mücadeleye devam ediyorlar. İşte Geir Stabell’in at yarışlarının 10 gerçek amazonunu ele aldığı övgünün ilk bölümü.
70 gallopTÜRKİYE
Kızların
SÜPER KIZLAR – BİRİNCİ BÖLÜM
Gücü
HAZIRLAYAN Geir stabell FOTOĞRAF frank Sorge, horsephotos.com, jon franklin, bob coglianese
Resim altı: Goldikova ile Olivier Peslier, Royal Ascot’ta Queen Anne Stakes’i kazanırken.
gallopTÜRKİYE
71
O
ldukça yüksek boyuyla o, neredeyse tüm rakiplerine yukarıdan bakmaktaydı ve söz konusu yarış olduğunda, rekabete pek de açık değildi. Rakipleriyse genelde onun güçlü bedenini sadece arkadan görebiliyorlardı. Ruffian, on yarış kazandı fakat aldığı son start tam bir trajediyle sonlandı. 1200 metrede de 2400 metrede
ona canavar dese de hakkını vermeli, o tam bir hanımefendiydi. Yine de böyle bir hanımefendi daha iyi ve dikkatli bir bakımı hakkediyordu. Aslında RuffIan’ın başarı hikayesinin başlaması çok zaman almadı. Modern zamanların dişi şampiyonları Zenyatta ya da Makybe Diva’nın aksine Ruffian henüz gençlik dönemindeyken yarışmaya hazırdı. Büyük ve uzun atlar genelde çok muhteşem bir dengeye sahip
Ruffian
Büyük cüsse, büyük yetenek. Ruffian, 1974 ve 1975 yıllarında A.B.D’de koşmuş en sansasyonel atlardan biriydi. de oldukça iyi koşuyordu ve aslında bu yarış dünyasında çok da rastlanan bir şey değildi. Her atın ideal, koşmayı sevdiği bir mesafe vardır fakat Ruffian söz konusu olduğunda bunu saptamak çok zordu. Ayrıca o kadar koyuydu ki neredeyse siyah denebilirdi. Bazıları
72 gallopTÜRKİYE
olmazlar fakat Ruffian gerçekten bir istisnaydı ve 1974 yılında kazandığı Eclipse Award bu 2 yaşlı tay için yalnızca bir formaliteden ibaretti. Şampiyon tay beş yarışlık bir seriye Saratoga’daki G1 Spinaway Stakes’i kazanarak başladı. Reviewer’ın kızı o gün
hiç strese girmeden ve kendini zorlamadan 1200 metreyi 1:08:06 dereceyle koştu. Pist rekoruysa 1972’de kırılan 1:08 idi ve bugün dahi geçilebilmiş değil. Ruffian, son 50 yıl içerisinde gördüğümüz en iyi 2 yaşlı taylardan biriydi. Bu arada çok sayıda genç, hızlı ve değerli at henüz 3 yaşını göremeden yarış pistlerinden silindiler fakat Ruffian kazanmaya devam etti. Ruffian’ın parladığı yarışsa Mayıs sonunda Aqueduct’ta 1800 metrede koşulan ve Ruffian’ın 13 boy önde bitirdiği G1 Mother Goose Stakes oldu. Bu rekor anca 2009 yılında ‘Yılın Atı’ seçilen Rachel Alexandra’nın 19 boy farkla kazandığı yarışla kırıldı. 3 hafta sonra Ruffian’ın antrenörü
atı bugünlerde 1800 metre olan o zamanlardaysa 2400 metre üzerinden koşulan Belmont Park’taki G1 Coaching Club American Oaks’a soktu. Yarış severlerin Ruffian’ın CCA Oaks’ta başarılı olabileceğinden hiç şüphesi yoktu, zaten o da bu beklentileri boşa çıkarmadı. Bahis oranları da bunu gösteriyordu, öyle ki Ruffian için oynayacağınız 20 dolar karşılığında sadece 21 dolar kazanabiliyordunuz. Yarışın start almasıyla beraber Ruffian liderliği ele geçirdi ve her zaman beraber koştuğu jokeyi Jacinto Vasquez’in de onun dayanıklılığından hiç şüphesi yoktu, böylece doğrudan zafere koştular. Güçlü tay kazandığı 8 yarışı da o yarışın rekorlarını egale ederek kazanmıştı. 10’da 10 yapmıştı ve mükemmel bir durumdaydı fakat hala bir şeyler eksikti; henüz erkek rakiplere karşı yarışmamıştı. O zamanlar onun kadar popüler olan bir kısrak vardı: Foolish Pleasure. G1 Kentucky Derby birinciliği ile Triple Crown sırasında kazanılan G1 Preakness Stakes ve G1 Belmont Stakes ikincilikleri bu iki muhteşem atı 6 Temmuz 1965 tarihinde Belmont Park’ta karşı karşıya getirdi. Mesafe 2000 metreydi ve Foolish Pleasure o zamana kadar koştuğu 14 koşudan 11’ini kazanmıştı. Ruffian 55 kg taşırken o da 59 kilo taşıyordu. Bahisler açıldığında Ruffian 2/5 oranla mücadelenin favorisiydi, Foolish Pleasure’ın oranıysa 9/10’du. Aslında
SÜPER KIZLAR – BİRİNCİ BÖLÜM
bakılırsa Foolish Pleasure ilk kez bir yarışa favori olarak çıkmıyordu. Ruffian bir an önce yarışmaya o kadar hevesliydi ki başlarken yerinde duramayıp omuzunu ezdi. Yine de bu onu durdurmadı ve yarışa başladı, Foolish Pleasure’ın önünde az farkla liderliği aldı. Muhtemelen omuzundaki ezilme onu rahatsız etti ve bu da dengesini etkiledi, sağ ön bacağına fazla yüklendi. Aniden bir çıtırtı duyuldu ve Ruffian’ın sesamoid kemiği kırıldı. Vasquez hızla atı kenara çekmeye çalıştı fakat o halen yarışmak istiyordu, bu yüzden de durdurması hiç kolay değildi. Bacağı gerçekten çok kötü bir şekilde zarar görmüştü. RuffIan hemen hayatını kurtarabilecek bir ameliyata sokuldu fakat
Aygır Reviewer Aygır Babası Bold Ruler Kısrak Shenanigans Kısrak Babası Native Dancer Cinsiyet Dişi Tay Doğum Yılı 1972 Ülke A.B.D. Don Koyu Doru ya da Siyah Yetiştirici Stuart & Barbara Janney Sahip Stuart & Barbara Janney Antrenör Frank Y. Whiteley, Jr. Rekor 11:10-0-0 (1 DNF) Kazanç 313,429 $
bu ameliyatta verilen anestezinin etkisi geçtiğinde fazlasıyla panik yaptı ve etraftakilere çifte atmaya başladı. Bu veterinerlerin işini yapmasını imkansız hale getirmenin ötesinde kendisine daha fazla zarar vermesine sebep oldu. Artık onu uyutmaktan başka seçenek kalmamıştı. Kentucky’de doğan ve Mr & Mrs. Stuart S. Jannery Jr.’ın sahip oldukları ve Locust Hill Farm adına yarışan Ruffian, New York’taki Belmont Park’ın saha kısmına gömüldü. Ardından mezarı 1976 yılında Hall of Fame’e taşındı. Birçok Kuzey Amerikalı onu halen tüm zamanların gelmiş geçmiş en iyi yarış atlarından biri ve Amerika’nın gördüğü en iyi dişi taylardan biri olarak hatırlamakta. gallopTÜRKİYE
73
SÜPER KIZLAR – BİRİNCİ BÖLÜM
Ü
st düzey yarış atları her zaman üst düzey aygırlar olmuyorlar. Aslına bakarsanız damızlık ve aygır olarak beklentileri karşılayamamış şampiyonların listesi oldukça geniş. Secretariat, Grundy, Lammtarra ve Cigar (kısır olduğu anlaşıldı) bu listeden sadece birkaç isim. Üst düzey kısrak ve taylar arasından muhteşem damızlıklar olarak öne çıkan iki şampiyon da mevcut elbette: Miesque ve Personal Ensign. Yarış dünyasının en iyi at yetiştiricilerinden biri olan Ogden Phipps tarafından yetiştirilen Personal Ensign 1986-1988 yılları
rak değerli bir deneyim elde etse de bileğini çatlattı ve bahar/yaz dönemindeki yarışların hiç birine katılamadı. Personal Ensign’ın pistlere yeniden dönmesi Frizette’yi kazandıktan tam 11 ay sonra yine bir Eylül ayında olacaktı. Ekim ayında Belmont’ta koşulacak G1 Beldame Stakes öncesinde New York’ta birkaç G2 koşusunu kazanarak gelecek yarışlara ısındı. Bu sefer rakipleri daha çetindi ve Personal Ensign ilk kez – ayrıca son kez de- katıldığı bir yarışın favorisi değildi. Yine de 2 buçuk boy farkla yarışı kazanmayı bildi, fakat antrenör Shug McGaughey bu zafere rağmen Breeders’ Cup’a gitmeme konusunda kararlıydı. Bu kadar önemli bir at hakkında bu kadar sabırlı olabilmek aslında bir noktada lükstü.
Handicap ve Metropolitan Handicap yarışlarını kazanmıştı. Buna rağmen Personal Ensign yarışı 1 buçuk boy önde bitirdi. 3 ay sonra Gulch, G1 Breeders’ Cup Sprint’te yarışacak, aynı gündeyse Personal Ensign ve Winning Color ise Distaff ’ta unutulmaz bir kapışmanın başrolleri olacaklardı. Breeders’ Cup öncesinde Personal Ensign ve jokeyi Randy Romero şimdilerde Go For Wand Handicap olarak bilinen G1 Maskette Stakes ve Belmont Park’taki G1 Beldame Stakes’i kazandılar. Maskette’de Winning Colors 3 boy geride kalırken, Beldame’da da Personal Ensign’ın 5 buçuk boy kadar gerisinde kaldı. Herkes onun ‘Yılın Atı’ seçileceğini düşünüyordu. Şampiyon dişi atlara layık
PERSONAL ENSIGN Üst düzey kısrak ve taylar arasından muhteşem bir damızlık olarak öne çıkan iki şampiyon da mevcut elbette: Miesque ve Personal Ensign.
arasında katıldığı 13 yarışı da birincilikle bitirdi. G1 Kentucky Derby’de başlayan muhteşem kariyerini ise 1988 yılında yapılan ve bugünlerde Ladies’ Classic olarak bilinen G1 Breeders’ Cup Distaff yarışında Winning Colors’ı geride bırakarak sonlandırdı. Personal EnsIgn’ın kariyerine
baktığımızdaysa gençlik döneminde yalnızca iki yarışa katıldığı gibi ilginç bir istatistik görüyoruz. Yaşları ilerledikçe en iyi dönemlerini geçiren birçok at gibi o da gençlik dönemindeyken çok zorlanmadı. İlk kez Eylül sonunda yarıştığı Belmont’taki maiden koşusunu çok az bir farkla kazandıktan sonra Personal Ensign, bir ay daha New York’ta kaldı ve aynı pistte koşulan G1 Frizette Stakes’e katıldı. Bu yarışı burun farkıyla kazana74 gallopTÜRKİYE
Yenilgisiz tay 7 aylık bir aranın ardın-
dan 15 Mayıs 1988 tarihinde Belmont Park’taki G1 Shuvee Handicap’te yeniden kendini göstererek yarışı yaklaşık iki boy farkla kazandı. Bu yarışı G1 Hempstead Handicap ve G2 Molly Pitcher Handicap takip etti. Personal Ensign, Kuzey Amerikalı yarış severlerin gözdesi olmuştu. Molly Pitcher’ın ardından katıldığı 4 yarış da en üst düzeydeydi. İlk kez erkek rakiplerine karşı yarışan Personal Ensign Ağustos ayında Saratoga’da 1800 metre koştu. İnsanları oldukça heyecanlandıran Gulch ve Personal Ensign rekabeti orada başladı ve o günkü yarış oldukça çekişmeli geçti. Gulch oldukça sağlam bir erkek taydı ve son yarışlarında New York’un en iyi sprint yarışlarından G1 Carter
görülen Eclipse Awards beklenildiği üzere kazanılmıştı. 80 yıla aşkın süredir Amerika Birleşik Devletleri’nde ilk kez yenilgisiz olarak emekliye ayrılan at olmasına rağmen ‘Yılın Atı’ ödülü o yıl Breeders’ Cup Classic dahil altı G1 koşusu kazanan Alysheba’nın oldu. Personal Ensign, Phipps’in kendi aygırı olan Private Account ile Hoist the Flag’ın kızı olan Grecian Banner’ın yavrusuydu. Annesinin izinden gitti ve dünyaya birçok G1 kazananı getirdi. Bu tayların arasındaysa en bilinenleri 1995 yılındaki G1 Breeders’ Cup Juvenile Fillies’i kazanan My Flag ve aynı yarışı 2002 yılında kazanan Storm Flag Flying oldu. Breeders’ Cup’ta hat trick yapabilmiş başka bir kan hattı bulunmamakta. Personal Ensign, 1993 yılında Hall of Fame’e alındı ve 1996’da ‘Yılın Damızlık
Aygır Aygır Babası Kısrak Kısrak Babası Cinsiyet Doğum Yılı Ülke Don Yetiştirici Sahip Antrenör Rekor Kazanç
Kısrağı’ seçildi. Kısraklık yıllarını Kentucky’deki tarihi Claiborne Çiftliği’nde geçirdi ve 2006 yılında kısraklık dönemi sona erdi. 2010 yılı Nisan ayında, 26 yaşındayken doğal sebeplerden ötürü hayata gözlerini yumdu. Claiborne’da yer alan Marchmont Mezarlığı’na Easy Goer, Private Account,
Private Account Damascus Grecian Banner Hoist The Flag Kısrak 27 Nisan 1984 A.B.D. Doru Ogden Phipps Ogden Phipps Claude R. McGaughey III 13:13-0-0 1,679,880 $
Numbered Account ve Relaxing’in yanına gömüldü. Üzücü haberi aldığında McGaughey şu yorumu yaptı: “ Sakatlığı atlatıp 13 birincilik kazanmayı başarabilmiş muhteşem bir attı. Kesinlikle tüm zamanlar içinde en beğendiğim at. O gerçekten çok hızlıydı.”
gallopTÜRKİYE
75
Aygır Aygır Babası Kısrak Kısrak Babası Cinsiyet Doğum Yılı Ülke Don Yetiştirici Sahip Antrenör Rekor Kazanç
Cape Cross Green Desert Selection Board Welsh Pageant Kısrak 2001 İngiltere Doru Stanley Estate & Stud Co. Lord Derby Ed Dunlop 22:10-3-5 6,312,552 $
o
uija Board Avrupa’da iki defa ‘Yılın Atı’ seçildi fakat bunun da ötesinde dünyanın farklı noktalarına yaptığı seyahatlerle daha da çok ünlendi. Ouija Board’un 4 sezonluk geçmişi oldukça parlak. İngiltere’de antrene edilen çim pistlerin kraliçesi, G1 Breeders’ Cup Filly & Mare Turf yarışını 2006’da 5 yaşındayken Amerikan üçlüsü Film Maker, Honey Ryder, ve Wait a While ‘ı 2 boy farkla geride bırakarak ikinci kez kazandığında tarihe adını altın harflerle yazdırdı. Bu zaferle beraber Breeders’ Cup’ı art arda olmadan iki sefer kazanan tek at olma başarısını da gösterdi.
76 gallopTÜRKİYE
SÜPER KIZLAR – BİRİNCİ BÖLÜM
Kariyerinin başlangıcı Tokyo’daki G1 Japan Cup ile olan Ouija Board, bu yarışta kendi ülkesinden yarışan ve Japon Triple Crown sahibi olan şampiyon Deep Impact’i geçemedi. Ardından G1 Hong Kong Vase’e gideceği sırada ufak bir sakatlık yaşadı ve emekli olmasına daha çok erken olduğu düşünülüp riske edilmeyerek yarıştan çekildi. Dişi ve erkek atların birbirlerine karşı yarışması A.B.D hipodromlarında çok görülmese de dünya-
Prince Of Wales’s Stakes’e katıldı. O gün bahis oranlarında Ouija Board’a çok şans tanınmamıştı ve bunu gören İngiltere’nin yetiştirdiği en büyük antrenörlerden John Dunlop, atın antrenörü olan oğlu Ed Dunlop’a dönüp belki de atı yarıştan çekmesi gerektiğini söyledi. İşler usta antrenörün düşündüğü gibi yürümedi ve Ouija Board, baharda G1 Dubai World Cup’ı almış olan Electocutionist’i geçmeyi başararak yarışı kazandı. Ardından G1
oldu. Oradan Hong Kong’da Sha Tin’e vardı. OuIja Board’un 3. yaşı harika geçti. 2004 yılının yıldızlarından biriydi ve o yıl G1 Epson Oaks, Curragh’ta koşulan G1 Irish Oaks ve Lone Star Park’ta Breeders’ Cup Filly & Mare Turf ’te birincilikler elde etti. Bunların yanında Longchamp’da Arc üçüncülüğü kazandı. Doğal olarak Kuzey Amerika’nın en iyi dişi tayı
OUIJA BOARD
Sahibi olan Lord Derby tarafından yetiştirilen bu fantastik bayan yarıştığı 22 yarışın 10’unu kazanarak 3.5 milyon pound tutarında bir kazançla emekli oldu. Katıldığı yarışların sadece dördünde ilk üçün dışında kaldı. nın diğer hipodromlarında yarış severlerin gayet sık karşılaştıkları bir durumdu ve Ouija Board’da son startında erkeklere karşı yarıştı. Avrupa’da en üst seviyelerde katıldığı yarışlarda rakibi olan erkek atları geçmiş olan (fakat son startında bir erkek at tarafından geçilmişti) Ouija Board, G1 Irish Champion Stakes’e katıldı fakat daha önce Irish Derby kazanmış olan Dylan Thomas tarafından geçilerek burun farkıyla ikinci oldu. Zaten onu geçen Dylan Thomas da gidip ardından G1 Prix de l’Arc de Triomphe’u kazandı ki bu sonuç onun ne kadar formda olduğunu tüm yarış severlere gösteriyordu. OuIja Board 3 ve 4 yaşlıyken katıl-
dığı üst düzey yarışlarda oldukça iyi işler çıkardı fakat 5 yaşına biraz tembel ve isteksiz başladı. Bazı gözlemciler onun tüm kadınların şık göründüğü yer olan Royal Ascot’ta yarışacağını söylüyorlardı. Bu doğru çıktı ve G1
Nassau Stakes’te Alexander Goldrun’ı geride bırakarak Goodwood’da 2200 metre üzerinden koşulan yarışı da kazandı. İrlanda’da yetişen at ile Ouija Board son iki yüz metreye kafa kafaya girdiler ve zafer burun farkıyla Ouija Board’un oldu. Bu aynı zamanda İngiltere’nin de gördüğü en iyi finishlerden biri olarak hala hatırlanmakta. Ouija Board’un 4 yaşlılığı sakatlıklarla bir hayli bölündü ve 2005 yılı Eylül ayında kendini toparlayabilip tam anlamıyla geri dönene kadar kadar sadece 5 kez yarıştı. Fakat bir at yıldızsa yıldızdır, Ouija Board da bunu gösterdi ve formda olmadığı dönemde dahi Belmont Park’taki Breeders’ Cup Filly & Mare Turf yarışında ikinci olmayı başardı. Onu geçen at ise Bobby Frankel tarafından antrene edilen Intercontinental idi. Kaybetmesine rağmen en iyilerden biri olduğunu herkese göstermişti. Ouija Board ardından Japonya’ya gitti ve G1 Japan Cup’ta koştu, beşinci
İngiltere’de ‘Yılın Atı’ seçildi ve Eclipse Award sahibi oldu. Toplamda kariyeri boyunca yedi Grup 1 yarışı kazandı. Ouija Board’un babası aynı zamanda oldukça tanınmış başka bir at olan Sea The Stars’ın da babası olan Cape Cross. Ouija Board gibi 2000 metre ya da 2400 metrelik yarışların onun kadar gönüllü ve içten koşan yarış atları çok nadiren görülür ve onun kadar çok seyahat eden bir şampiyon da nadiren gelir. Öyle ki tüm yarış kariyeri boyunca dünyayı sanki bir tenis yıldızı gibi oradan oraya gezdi ve bu onu hiç etkilemedi. Ouija Board sadece hava yoluyla bile 74,000 mil yol gitti. En güçlü yıldızlar bile böyle durumlarda pes ederler ama Ouija Board çok çok farklıydı ve takımını asla yüzüstü bırakmadı. Ouija Board şu anda doğduğu yer olan Newmarket’taki Stanley House’da Lord Derby için damızlık olarak yaşamını sürdürüyor.
gallopTÜRKİYE
77
SÜPER KIZLAR – BİRİNCİ BÖLÜM
GOLDIKOVA
Neredeyse her yıl yeni bir şampiyon ortaya çıkıyor. Bu sayı bazen birden de fazla olmakta elbette. Fakat aralarından ‘canavar’ olarak tanımlanacak ve yarıştığı erkekleri geride bırakacak olanları… İşte onların sayısı oldukça az.
G
oldikova’nın kariyerini oldukça etkileyecek ilginç bir gün olan 11 Mayıs 2008’de olaylar Paris’in biraz dışında Longchamp’ta başladı. Hatta bu tarih bazılarına göre yeni bir devrin başlangıcı. O gün Goldikova’nın da yer aldığı G1 Poule d’Essai des Pouliches yarışlarını Wertheimer et Frere forması altındaki Zarkava kazandı. Aga Khan 78 gallopTÜRKİYE
yarışı izliyordu ve kendi kısrağını yarışı kazandığını gördü. Zaten Fransa’daki birçok iyi kısrağın da sahibi kendisiydi. Buraya kadar her şey normal. Yarışı ilginç kılansa aslında iki canavarın bu yarışta koşmuş olmasıydı. Çünkü Zarkava’nın ardından ikinci gelen Goldikova idi. Daha sonra bu ikili French Oaks olarak da bilinen Chantilly’deki G1 Prix de Diane’e gittiler ve burada Goldikova üçüncü oldu. Bu noktadan sonra yolları ayrıldı. Dört ay sonra Zarkava G1 Prix de
l’Arc de Triomphe zaferiyle şampiyonluğunu pekiştirirken antrenörü tarafından Goldikova’nın 1600 metrede koşması kararlaştırılmıştı. İşte bu karar Goldikova’nın tüm kaderini değiştirdi ve yeni bir tarih yazılmaya başladı. Goldikova için gerisinde kaldığı, Arc zaferi ardından emekliye ayrılan Zarkava’dan daha da ünlü olacağı bir süreç başladı. Yarış severler ve otoriteler at yarışlarında daha yaşlı atlar görmek
istiyorlardı ve Wertheimers ile Goldikova’nın antrenörü Freddie Head onlara istediklerini verdiler. Ellerine geçense ise yeni bir efsaneydi. GoldIkova 2008 yılı bitmeden
Kaliforniya, Santa Anita’da koşulan G1 Breeders’ Cup Mile’da aynı yarışı 12 ay önce kazanmış olan Kip Deville’i de geçtiği yarış dahil dört üst seviyedeki koşuyu kazandı. Bu parlak performansını G1 Prix du Moulin de Longchamp’a da taşıdı. Elbette böyle formdayken emekli olmayacaktı. Freddy Head basının karşısına çıktı ve 2009 yılında koşulacak Breeders’ Cup’a yine katılacaklarını söyledi. Bazıları Head’in, Misque ile 1987-88 yıllarında kazandığı başarıları tekrarlamak için Goldikova’yı zorladığını düşünse de işin aslı öyle değildi. Head elinde nasıl bir cevher olduğunun farkındaydı. Goldikova’nın içinde gerçek bir canavar olduğunu biliyordu. GoldIkova 4 yaşlı bir at olarak
sadece performansını korumakla kalmadı, onu daha da ileriye götürdü. Dişi atlar yaş aldıkça sakatlanma riskinin yanında yarışmaya olan ilgilerindeki azalma erkek atlara göre daha çok görülür. Belki de antrenörü olan Head’in en büyük başarısı Goldikova’yı hep formda tutabilmek oldu. 2009 yılına G1 Prix d’Ispahan yarışı ile başlayan Goldikova hayalkırıklığı yarattı ve koşan dokuz at arasından yedinci sırada yer aldı. Lakin bir sonraki start aldığı yer olan İngiltere’deki G1 Falmouth Stakes’te gerçek Goldikova geri dönmüştü. Evinde katıldığı iki yarışı da kazandı. Ardından Arc günü koşulan G1 Prix de la Foret’de beklemediği bir mağlubiyet aldı. Yarışa çok iyi hazırlanmış, çok hızlı başlamış fakat erken yorulmuştu. KIp DevIlle’i Santa AnIta’da yenmesinin ardından bir yıl iki hafta geçmişti ve yeniden Breeders’ Cup’a döndü. Bu sefer rakibi Kuzey Amerika’nın çimde en iyi koşan 3 yaşlı atı Courageous Cat idi. Amerikalı yarış severler Fransa’dan gelen bu muhteşem kıza bayılıyorlardı ve antrenörü de Eclipse Award sahibiydi. Head için halledilmesi
gereken bir meseleydi bu. Yarış daha önceden Miesque, Lure, Da Hoss ve Spinning World tarafından iki kez kazanılmıştı fakat Head erişilmesi zor bir geçmiş yaratmak istiyordu. Miesque ile jokey olarak iki sefer kazandığı yarışı, şimdi de aynı atın antrenörü olarak iki sefer kazanmıştı. Yarıştan sonra “Belki seneye bir daha gelmeliyiz” dedi. Çevredekiler şaka yaptığını düşünüyordu fakat birkaç hafta sonra bunun şaka olmadığı anlaşıldı. Goldikova 2010 yarışlarına da katılacaktı. Dediğini yaptı, Breeder’s Cup Mile’da koştu ve kupalarının arasına bir yenisini ekledi. O yıl yarış Kentucky’de Churchill Down’da koşuldu ve hava koşulları Kaliforniya’dan
Aygır Aygır Babası Kısrak Kısrak Babası Cinsiyet Doğum Yılı Ülke Don Yetiştirici Sahip Antrenör Rekor Kazanç
Anabaa Danzig Born Gold Blushing Groom Kısrak 2005 İrlanda Doru Wertheimer et Frère Wertheimer et Frère Freddy Head 27: 17-6-3 7,176,551 $
oldukça farklıydı. Hava yağmurluydu ve Goldikova yumuşak zeminden çok da hoşlanmıyordu. Şansına zemin o kadar da yumuşamamıştı. 2010 yılında o güne kadar katıldığı yarışlardan yalnızca birini kazanamayan şampiyon, o gün de oldukça formdaydı ve güçlü rakibi Gio Ponti’nin de dahil olduğu on rakibini geride bırakmayı başardı. Gio Ponti o gün gerçekten iyi bir at olduğunu kanıtladı, tek sorun Goldikova’ya karşı çok bir şansı yoktu. Yarışta Goldikova’nın jokeyi Olivier Peslier idi. Başlangıçta sorunlar yaşasalar da ritimlerini korumayı başardılar ve son 150 metreye girilirken liderliği aldılar. Goldikova bir kez daha kalitesini ispat etmişti. Hiçbir atın yapamadığını yaptı ve Breeder’s Cup’ı üç sefer art arda kazandı. Bir sonraki yıl yeniden katıldı fakat 6 yaşlı at sadece burun farkıyla Avrupa’nın en iyi sprinterlerinden olan Foret’e geçildi ve yarışı üçüncü bitirdi. Bitime yaklaşırken Goldikova ufak bir karışıklığa sebep olarak bazı atları engelledi. Eğer birinci gelseydi ve bu yüzden diskalifiye edilseydi, işte o zaman baya büyük tartışmalar yaşanırdı. GoldIkova, Fransa, İngiltere ve
Amerika Birleşik Devletleri’nde şampiyonluklar yaşadı fakat bugün dahi birçok yarış sever tarafından hatırlanan Breeders’ Cup başarısıdır. Kuzey Amerika pistlerinin tozunu attıran Goldikova gibi 5-6 yaşlarında performansının zirvesine çıkan başka atlar da oldu fakat bu atların birçoğu 2-3 yaşlarında çok sayıda yarışa katılmamışlardır. Bunun yanında Goldikova kariyerine 2 yaşında başladıktan sonra 3 yaşlıyken birçoğu üst düzey yarışlarda olmak üzere yedi sefer yarıştı. Böylesine yoğun bir tempoda yarışmış ve muhteşem bir kariyere ulaşmış Goldikova’nın 6 yaşlı olarak katıldığı yarışlarda dahi son derece etkileyici performanslar sergileyebilmiş olması ise gerçekten unutulur gibi değil. Şampiyon sprinter Anabaa’nın kızı Goldikova 6 yaşında emekliye ayrıldığında hikayesi unutulmayacak düzeye ulaşmıştı. Tarih 3 Şubat 2013 olduğundaysa Goldikova için yeni bir dönem başladı. Goldikova bir başka şampiyon Galileo’yu dünyaya getirmişti… gallopTÜRKİYE
79
MAKYBE DIVA
Melbourne Kupası’nı kazanmak hiçbir zaman kolay olmadı. İki kere kazanma başarısına ise 151 yıllık süreçte yalnızca 5 at tarafından ulaşıldı. Makybe Diva bu atlardan biri. Yalnız bir farkı var, o, bu yarışı iki değil üç sefer kazandı, hem de art arda!
1
861’de ilk kazanan Archer, Peter Pan (1932-33), Rain Lover (1968-69) ve Think Big (1974-75) Melbourne’da iki defa zafere ulaşan atlar oldular. Ardından bir sessizlik dönemi başladı
80 gallopTÜRKİYE
ve aynı başarıyı bir süre tekrarlayan olmadı. Think Big’in ikinci zaferi aynı zamanda Margaret Thatcher’ın Britanya politika sahnesinde parlamaya başladığı ve Başkan Nixon’ın Watergate Skandalı ile uğraştığı yıllara
denk geliyor. Avustralya’daysa bu durumlardan çok uzakta, yarış severler Melbourne’da bir daha bu kupayı iki defa kazanacak bir at izleyeceklerinden şüpheliydiler. Sanki yeterince zor değilmiş gibi, Melbourne Kupası daha da
SÜPER KIZLAR – BİRİNCİ BÖLÜM
bilinir ve 2003 yılında Makybe Diva 51 kg taşıyordu. 12 ay sonraki yarışta 55 kg taşıması da onu yarışı kazanmaktan alıkoymadı. 2003’te yarışı 3200 metrelik koşuyu 3:19.9 dereceyle tamamlayan şampiyon bir sonraki sene 3:28.5’lik dereceyle yine kazanandı. Aslında Makybe Diva’nın işi o kadar da kolay olmamıştı çünkü rakibi İrlanda’lı şampiyon Vinnie Roe gerçekten zorlayıcıydı. Yine de kendinden 3 kg fazla taşıyan rakibini bir boy kadar geride bırakmayı başardı. 2005 yılındaysa Makybe Diva sırtında 58 kg ağırlıkla katıldığı yarışta tarih yazmayı başardı. Yine karşısında Vinnie Roe vardı ve bu sefer eşit ağırlıklar taşıyorlardı. Diğer rakiplerinden de 9.5 kg daha fazla ağırlık taşıyordu. Güneşli bir günde yapılan yarışı, jokey Glen Boss’un idaresinden bir buçuk boy farkla Makybe Diva kazandı. Vinnie Roe ise yalnızca sekizinci olabilmişti. Makybe DIva’yı farklı kılan
Aygır Desert King Aygır Babası Danehill Kısrak Tugela Kısrak Babası Riverman Cinsiyet Kısrak Doğum Yılı 1999 Ülke İngiltere Don Doru Yetiştirici Emily Krstina Pty Ltd Sahip Tony Šanti Antrenör David Hall, Lee Freedman Rekor 36: 15-4-3 Kazanç 14,526,685 $ (14,914,906 $)
rekabetçi bir hale getirildi ve sonraki 27 seferde 27 farklı kazanan ortaya çıktı. Oldukça popüler olan yarışın yapıldığı günler Avustralya’da tatil anlamına geliyordu. 2003 yılında Flemington’ı dolduran 122,736 yarış sever birçoğunun ön görmediği bir sonuçla karşılaştılar ve yarışı zorlanmadan kazanan Lee Freedman tarafından antrene edilen Makybe Diva ile tanıştılar. Godolphin Ekürisi’nin büyük ümitlerle yarışa getirdiği Mamool ise favorilerden olmasına rağmen yarışı kazanamamıştı. Hatta Mamool yarışı son sırada tamamladı. Melbourne Kupası’nın ağır taşı-
yan atlar için bir zorluğu olduğu
özelliklerden biri de yarış kariyeri boyunca performansını her zaman ileriye taşıyabilmesi oldu. Öyle ki 2005’teki zaferinde 2003’teki zaferine göre 0.73 saniye daha hızlıydı. İngiltere’de doğan ve Desert King’in tayı olan Makybe Diva’nın sahibi Emily Krsitina. Yıllık tay satışlarında fiyat 19.000 guineas (28 bin dolar) olduğunda ringden satılamadan ayrılan Makybe Diva daha sonrasında kariyeri boyunca 36 defa katıldığı yarışların 15’ini kazandı ve sahibine 9 milyon doların üzerinde bir kazanç sağladı. Herhalde bundan iyisi de olamazdı! Avustralya’ya giden at, Oaks ya da Guineas gibi büyük yarışlara katılmadı hatta iki yaşlıyken hiç yarışmadı. 3 yaşındaysa sadece bir defa yarışan at daha sonrasında adeta kutsandı ve bir şampiyona dönüştü. 4 Temmuz 2006 yılında Australian Racing Hall of Fame’e seçilen Makybe Diva sonrasındaysa Flemington Hipodromu tarafında Melbourne Kupası’ndaki başarıları dolayısıyla bronz statüde onura layık görüldü. Makybe Diva bugün dünyaya beş tay getirmiş bir damızlık ve şampiyon damızlığın aralarında High Chaparral’ın da yer aldığı tayları yarış pistlerinden oldukça başarılı. gallopTÜRKİYE
81
BLACK
TYPE ve Grup Yarışları
T üm merak edip soramadıklarınız At yarışları kendine özgü kelime ve ifadelerle dolu. Bazen ne anlama geldiklerini anlamak zor olabiliyor. Örneğin “Grup Yarışları” ne demek? Ayrıca “Black Type Pedigri” ne anlama geliyor? Artık merak etmeyecekseniz, Gallop Magazine büyük yarış terminolojisini sizin için aydınlatıyor.HAZIRLAYAN mats genberg FOTOĞRAF jon franklin
B
irçokları, at yarışlarının aslında at cinsleri arasında bir yarış olduğu görüşünde. Tüm zaferler ve ödül olarak verilen para aslında geleceğin at soyunu seçmeye yönelik araç niteliğine sahip. Konuyla ilgili siz ne düşünürseniz düşünün ortada bir gerçek var: Herkes kendi atının tam olarak ne kadar iyi olduğunu bilmek ister. Kullanmak istediğiniz kısrak veya aygırın yarış geçmişi ne kadar iyi veya değerli? Ve at satışlarında incelediğiniz atın şeceresi ne kadar iyi? Bir ata puan vermek çözüm yollarından biri. Daha yüksek puan daha iyi at demek. Ancak, kazanılan yarışlara nasıl puan vereceksiniz? 3 yaşındaki atlara yönelik Derby’i kazanmak, daha yaşlı atların olduğu bir yarışı kazanmaktan daha mı değerli? Daha yüksek para ödülüne sahip bir yarış, uzun bir geçmişe sahip bir yarıştan daha mı değerli? Tüm bunlar, at yarışı camiasının yüzyıllardır cevap bulmaya çalıştığı sorular. Bununla birlikte 1952 yılında bu sorun daha önce görülmedik bir şekilde görünür hale geldi. Avrupalı atlar, o zamanlar dünyanın ilk (ve tek) uluslararası yarışı olan Washington D.C. International’a gönderilmişti. Bu yarış bugün at yetiştiricilerinin Cup World Championships
82 gallopTÜRKİYE
olarak bildiği yarışın atası konumunda. Bahisçiler, handikapörler ve antrenörler için davet edilen atların geçmiş performansları tam anlamıyla balta girmemiş bir ormana benziyordu. Illionis Derbi, Epsom Derbi kadar önemli miydi? 60’lı yılların sonlarına doğru durum Avrupa’da ivedi bir hale geldi. Fransa’da gerçekleştirilen büyük yarışlarda para ödülü, İngiltere’de benzer bir yarıştakinden %50 daha yüksek olabiliyordu. Ağırlıklar kazanılan para bazında belirlendiğinden, İngiliz atları yarışlara daha ucuza katılıyordu ve Fransa’daki benzer bir yarışta kazanmış olmaları durumunda sahip olacakları ağırlıktan daha azını alıyorlardı.
GRUP YARIŞLARI 1970 yılında Jean Romanet (bugün uluslararası yarışlarda önde gelen biri olan Louis Romanet’nin babası), Fransız at yarışı otoritesi olan France Galop’un müdürü konumundaydı. Fransa, İrlanda ve İngiltere’nin 90’ar yarışı aday olarak göstermesini öngören bir sistem önermişti. Bu 270 yarış üç kategoriye veya gruba ayrılıyordu. İşte “Grup Yarışları” buradan doğdu. Bu yarıştaki ağırlıklar, para ödülüne bakmaksızın yalnızca diğer grup yarışlarındaki performansa göre değerlendiriliyordu.
Yarış sonuçlarını incelediğinizde eninde sonunda “Grup Yarışları” ya da “Black Type” ile karşılaşacaksınız. Peki bunlar ne demek?
Grup Yarışları sınıfları: Grup 1, Grup 2 ve Grup 3 (Gr1, Gr2, Gr3) olarak sınıflandırılır. Grup 1 en üst düzeydir.
Böyle işliyor: Koşulan yarışta ilk dörtte yer alan atların ortalama puanları yarışın derecesini belirlemede kullanılır. Eğer yarış uluslararası olmak için yeterince yüksek seviyedeyse “Listeli” olarak tanımlanır. Daha da üst düzey bir yarışsa Grup Yarışı seviyesine çıkar.
Bu yarışlara ayrıca “Black Type” da denir çünkü bu yarışlara katılan atların performansları satış kataloglarında kalın, siyah bir font ile yazılır.
gallopTÜRKİYE
83
1. Grup, Klasik Yarışlar*, 2. Grup Klasik Deneme ve 3. Grup diğer büyük yarışlardan oluşuyordu. 1971 yılında bu sisteme İtalya, 1972 yılında da Almanya katıldı. Fikir özellikle bir yaşındaki Thoroughbred atların açık arttırmalarını yöneten satış şirketleri arasında büyük kabul gördü. Açık arttırma kataloglarında, yüksek performans geçmişine sahip atların sahiplerinin hızlı bir şekilde belirlenmesi önemliydi. Geleneksel olarak daha önce yarış kazanmış veya önemli yarışlara katılmış olan atların isimleri siyah kalın harflerle, ya da “siyah fontla” (Black Type) yazılıyordu. Burada sorun, her ülkenin herkesin peşinde olduğu bu baskı tipi konusunda farklı görüşe sahip olmasıydı. İrlanda’daki bir satış şirketi için, Fransa’da düzenlenen yarışlardan ziyade İrlanda’daki pistlerde düzenlenen bir yarışın önemini bilmek daha kolaydı. Ortak bir standarda ihtiyaç olduğu aşikardı ve bu standart da tam bu zamanda ortaya çıktı. 1972 yılında daha detaylı kurallara duyulan ihtiyaç, bugün sahip olduğumuz sistemin ortaya çıkmasına yol açtı. Amaç, tam şeffaflığa ve Listeli (L) Grup 3’e ve Grup 2’ye ve tümünün en iyi yarışı olan Grup 1’e kadar hangi yarışın hangi statüye sahip olacağı konusunda kararları verecek tek bir kuruma sahip olmaktı. Kurallar, tüm atların eşit ağırlığa sahip olmasını zorunlu kılıyor. Kısraklar, daha yaşlı atlara karşı yarıştıklarında, 3 yaşındaki atlar için olduğu gibi, bir ağırlık toleransı alıyor. Yarış ne kadar uzun olursa, tolerans da o kadar büyük oluyor. İzin verilen tek
29 Consig N. (IRE) bay filly Qualifi 29/04/2009 e Premiu d for Owne rs ms in France '
ne
Bred ad by Haras t Hara d s du B 'Etreham erlais GAL ILEO
CLARA BOW 1990
Sadler' s Wells
Urban Sea Top Vill e
Kam
iya GALIL E.B.F 1 QueenEO (1998),Own sister ./B.C. Nom975 NEW Elizabeth 6 wins, to AGE OF inated OF FO APPROACH St.(Gr.1). SIrish Derby AQUARIU ICON, RTUNE, RIP, CIMA DE tud in 200 (Gr.1), K S VEND TEOFILO VAN WIN TRIOMPH 2. Sire of Ring Georg VI & 1 st damANGEUR, H, SOUSA KLE, NIGH E, LUSH L IP VAN We IN AS T , ELIOS CLARA TATIC ALLEGREIME, RED R HES, SOL KLE, B DIE OC , GALA TT Whitt OW. Dam TEE, D O, GALL KS, SIXTIE R on of ANT S ISCOR LanguCourt, (c., C12 living foa S T I, E S MAHL ls, ed ard TURT ER, S, LE BO oc (L.), Derb oun), 3 win11 of racing s , plac y du M age, 9 Prix d W, (f. Tu ed w id (L.), 2'Astarté (G rtle Island), 5i (L.), 3rd D 11 times, 2 inners incl. r e : n nd De .2 rb w d ), y de l' ins , pl. Flowe Marois C rby du lé o O p r 354 91 (Gr.1), de Bowl Invit âtre (Gr.3), 5 times at 3 uest (L.). ati an 4 F D TURT LE B €. Broodm iane Hermonal (Gr.1),inlande at d 4 years, L ès (G Prat (GOWL (c. D are. r.1) (3 4th Prix Jaongchamp y h r im .1 rd the ), de la cques Diamo 2nd P n n ri J d d x o is ), n qualifie Le d'Ispa c (Gr.3), han (Ghère (Gr.37 wins at 2 d), d u ), C to Fre r h M AGE O snay -le-Buffemin de Fe.1), du Mu ontenica (L5 years, Prix g uet r du N F AQU ard (G J .) e , a p n l. 1 (G ord (G r.1) , Q ARIUS Derby u r.3), 3 r.2), Edmon1 times, rd Prix (Gr.1), Trial St.(G, (c., Galileo een Anne St. d B lanc ), 2 win r.3), p du H (Gr.1 Asco B 2 nd da eg St. (L.)(1 t Gold Cup laced 5 tim s at 2 and ), 575 423 €aras de 3 years 0). . Sire. es, 2n (Gr.1)( KAMIYm d , 10), O A rmond Grand Prix£265,006, HOUW, 2 wins , p e St.(G de P l. twice AYDA r .3 )( , (f at 10), Saaris C val 3 rd da orrida (Gr.3., Carwhite),3 yea rs. Da m ), 70 3 Shahinm 70 €. D4 wins, Pri of 12 foals, a x 2 a a B m z w e , ll 2 wins in of a w KARA inner. e de Nuit (L ners incl. : KARA DAR, (c.), 1 , 2nd Px de .), 3rd MITA, 0 wins Royall Prix ie 4 , u (Gr.3 Donca wins, (Prix G s P ). a te ri n D n r a c a y C e m KARA up (Gr G s s o r .1 f R 8 , o SI (Ge G y winne KALID elong r Mercede al St.(Gr.3).3). rs incl. . Cup L s : KHAL AR, (c.), 4 w ., 2nd Benz Preis Dam of KA IDA, 2 in s , A RTAJA p G delaide wins, l. 5 tim r .1 (Prem , N Dinalin io Lydia Prix de la es at 3, G Cup Gr.1 assau St. NA Gr.2 Port Pd ), K a, 1 Te Grand win. Damsio Gr.1). Grae de Passy e Bordeaux ARAMIYNA ), (Grossam of S R I of CAERLIN ndam of K (L.). Dam o (L.). Sire. . ALILA f KHA La Nu er Canon-P PUTRA (5 wA (Prix de D R reis L.) iane G(Gr Sprint Pr IYDA ins (1 Kelso it Rose (3rd , 0 r S .1 ), a ), SWA L.). lutino Solario Breed Karma Ir is h 200 (2nd LINA ers' C St.G la, L., grapl. 3 times. up H.Gr.2). 0 Guineas GP del Jock r.3), SERET. e ndam D Gr.1, of BLUam of BER dam o y Club Gr.1 H ), KELEY f TAM TASC 84 gallopTÜRKİYE H C LIN, yard CETA, PremioOURT (5 w in - box 265 Gino Manto s , Prix Héro vani L.) d . Deauv . 08/20 10
29
Northe rn Fairy B Dancer ri Miswa dge ki Allegre tt High T a op Sega V il Kalam le ou Shahin n aaz
ceza, 2 veya 1. Grup yarışlarını kazanmış olan atlara, kendi en yüksek düzeylerinin altındaki sınıflarda yarışmaları durumunda verilebilecek ilave ağırlık oluyor. Tüm yarışlar, hangi ülkeden geldiklerine bakmaksızın tüm atlar için tamamen açık olmak zorunda. Pek bilinmeyen bir kural da kısırlaştırılmış atların yalnızca 2 veya 3 yaşındaki atlara açık olan 1. Grupta koşmalarına izin verilmemesi. Zaman geçtikçe, tüm dünyadan daha fazla ülke “Model Yarış Sistemine” katıldı. Tüm Batı Avrupa ülkelerinin yanı sıra, BAE, Hong Kong, Japonya ve Katar gibi ülkeler de bu sisteme üye. Satış şirketlerinin atları nasıl satışa koyduklarını denetlemek ve kontrol etmek üzere özel bir komite de kuruldu. Bu komite, Uluslararası Kataloglama Standartları Komitesi (ICSC) olarak biliniyor. Yalnızca onaylı olan yarışlar siyah font (Black Type) ile basılabiliyor. YARıŞLARıN PUANLANMASı
Her yarışın seviyesi, son 3 koşuda yarışlarda ilk dört gelen atların ortalama puanı bazında hesaplanıyor. Hesaplama için toplam 12 at kullanılıyor ve bu da “sezon sonu puanı” özelliğini taşıyor. Sistem, bir atın yıl boyunca gösterdiği en iyi performans bazında uluslararası alanda kabul gören bir puanlama sistemi. Puanlar, sınıflandırma toplantısı esnasında handikapörler komitesi tarafından belirleniyor. Bir yarışın Grup yarışı statüsüne girebilmesi için, o yarışın üst üste 3 yıl boyunca belirli bir seviyeyi muhafaza etmesi zorunlu. Bu da, para ödülüne bakmaksızın, hiçbir yarışın Grup yarışı statüsünü “satın alamayacağı” anlamına geliyor. Dünyada en yüksek para ödülünün söz konusu olduğu Dubai Dünya Kupası ilk düzenlendiğinde, Grup 1 statüsüne girebilmek için beklemek zorunda kaldı. Ortalama puanın düşmesi halinde, o yarışın derecesi düşürülebiliyor. Puanın artması halinde ise derece yükseltme talebinde bulunulabiliyor. Bu tüm dünyada büyük yarışların en iyi atları çekmeye çalışmalarının altında yatan sebeplerden biri. Yabancı bir atın yerel bir para ödülünü alması anlamına gelse dahi, en iyi atların yarışta yer alması o yarışın statüsünün yükseltilmesi ve yerel atların uluslararası piyasadaki öneminin artmasına yardımcı olabiliyor. Ayrıca birçok güçlük de söz konusu. Bir yarışın yüzeyinin, mesafesinin, yerinin veya hatta tarihinin değiştirilmesi halinde, yeni bir başvurunun yapılması zorunlu. LİSTELİ
Grup yarışlarının ilk zamanlarında “Listeli” ifadesi kullanılmaya başlandı. Bu ifade ilk başlarda “katalogda yer alan” ancak biraz dağınık kriterlere sahip yarışlar için kullanılıyordu. Bugün ise Listeli yarışlar en az Grup yarışları kadar sıkı kontrol altında ve aslında “4. Grup” yarışlar olarak görülebilir. Bununla birlikte bu durum, gelenek nedeniyle kabul edilmiş olan, ancak yeni ve daha
BLACK TYPE PEDıGREE. 2010 yılı Ağustos’unda Arqanas’ta gerçekleşen prestijli Deauville Satışları’nda Galileo ve Clara Bow’un tayı 600.000 Euro gibi bir bedelle alıcı bulmuştu. Bu aynı zamanda onu satışların en pahalı tayı konumuna getirdi. Mesela bu Black Type pedigrisi için güzel bir örnek. Anne CLARA BOW ismi grup yarışları geçmişi olmadığından normal fontla yazılmış. Kendi tayı Witton Court ise Listeli yarışlarda 2. ve 3. olma başarısı gösterdiği için ismi küçük harflerle fakat siyah font ile yazılmış. Diğer tayları Turtle Bow, Turtle Bowl ve Age of Aquarious ise grup yarışı kazananları oldukları için isimleri büyük harflerle (kazanan oldukları için) ve siyah font ile (grup yarışlarına katıldıkları için) yazılmış. Tüm Black Type yarışlar aynı zamanda kendi kategorilerinde kalın harflerle yazılmakta.
DÜNYANIN EN PRESTİJLİ AT YARIŞLARI 1) Prix de l’Arc de Triomphe (FR) 2) Breeders’ Cup Classic (ABD) 3) Queen Elizabeth II Stakes (İNG) 4) Breeders’ Cup Mile (ABD) 5) Sussex Stakes (İNG) 6) Prix Jacques Le Marois (FR) 7) Champion Stakes (İNG) 8) Epsom Derby (İNG)
9) Eclipse Stakes (İNG) 10) Irish Champion Stakes (IR) 11) Prix de la Foret (FR) 12) King George VI and Queen Elizabeth Stakes (İNG) 13) Prince of Wales’s Stakes (İNG) Frankel’in bir yarışta yer alması o yarışın puanını oldukça arttırıyordu.
14) St James’s Palace Stakes (İNG)
katı kurallar nedeniyle statülerini kaybetme riskine sahip birçok Listeli yarışın bulunduğu bazı ülkelerde sorunlara yol açabiliyor.
DİĞER SİSTEMLER Avrupa sistemi bugün birçok yerde bir standart haline geldi. Bununla birlikte diğer ülkeler de benzer sistemlere sahip. Black Type yarışlara Kademeli Bahisler (Graded Stakes) adı verilen Kuzey Amerika’da statüler, Amerika Kademeli Bahisler Komisyonu tarafından belirleniyor. Bu komisyon, Avrupa’dakilere birçok yönden benzeyen kurallara sahip. Diğer bir deyişle, yarışlar için cinsiyet ve/veya yaş dışında başka sınırlamalar söz konusu olamıyor. Bir yarışın 1, 2 veya 3. Kademe olup olmadığı, aynen Avrupa’da olduğu gibi atların kalitesine bağlı. Tek fark, kesin tanımların olmaması. ABD Kademeli Bahis yarışlarının engelli yarış olabileceği ilginçtir. Bu tür yarışlarda atlar kendi kapasitelerine bağlı olarak ağırlık taşıyor. Aynı şey, üçüncü bir sisteme sahip olan Avustralya için de geçerli. Avustralya’da en büyük yarış olan Melbourne Cup, 1. Grup yarış statüsünde ve engelli bir yarış. Avrupa ve Akdeniz At Yarışları Federasyonu’ndan (EMHF) Björn Eklund, “Avrupa sistemi, birinciliklerin puanlanması ve karşılaştırılması kabiliyeti üzerine kurulu,” diyor. İşte bu yüzden eşit ağırlık bu sistemin temel taşını teşkil ediyor. Bu itibarla, farklı ağırlıkların söz konusu olduğu bir engelli yarışa, Avrupa sistemine dahil herhangi bir ülkede “Black Type” statüsü verilemiyor. Birkaç yıl önce Arap atı yarışları da aynı konsepti benimsedi. Bu yarışlar da Grup Yarışlarının aynı şekilde Model Yarış Komitesi tarafından Thoroughbred’lerle aynı kurallara tabi olarak onaylanması şartına bağlı olan bir sisteme sahip. HER GEÇEN GÜN DAHA FAZLA ülke bu sisteme dahil oluyor. Güney Amerika’daki ülkelerde ciddi planlar konuşuluyor. Ancak yerel ve daha az katı sistemlere sahip bazı ülkelerde yeni kurallar pek popüler olmayabiliyor. Bu ülkelerde çok az sayıda yarış onaylanabiliyor ve çok az sayıda atın performansı bu çok aranan Siyah Font statüsünde olabiliyor. Ancak eskilerin de dediği gibi, kolay kazanılan şeyler değerli değil. Ve bu, bir Grup yarışından daha zor olmuyor.
15) Breeders’ Cup Turf (ABD) 16) 2000 Guineas (İNG) 17) Japan Cup (JPN)
18) Queen Anne Stakes (İNG) 19) Takarazuka Kinen (JPN)
20) Tenno Sho (Autumn) (JPN) 21) Hong Kong Cup (HK)
DÜNYANIN EN PRESTİJLİ ARAP YARIŞLARI 1) Qatar Arabian World Cup (FR) 2) HH The Emirs Sword (KA)
3) Shadwell Dubai Int. Stakes (İNG) 3) Abu Dhabi Harwood Stakes (İNG) 5) Dubai Kahayla Classic (BAE) 6) Qatar International Trophy (KA) 6) Qatar Cup Prix Dragon (FR)
*1000 Guineas, 2000 Guineas, Derby, Oaks, St Leger ve denkleri. gallopTÜRKİYE
85
TJK EKREM KURT
APRANTİ OKULU hazırlayan gamze alpar fotoğraf efe tanır
Çekim gününden bir gece önce saati 04.15’e kuruyorum. Aprantiler uyandıklarında orada olmak ve tüm günü onlarla birlikte geçirmek istiyorum. Türkiye Jokey Kulübü bünyesinde, Türkiye’nin dört bir yanından, iyi bir jokey olmak için başvuran, yazılı ve sözlü sınavlarda başarılı olan öğrencilere yatılı eğitim veren Ekrem Kurt Apranti Eğitim Merkezi’ne doğru yola koyuluyoruz. Burası geleceğin Halis Karataşlarını, Selim Kayalarını, Akın Sözenlerini yetiştiren Türkiye’nin ilk ve tek Apranti Eğitim Merkezi.
86 gallopTÜRKİYE
gallopTÜRKİYE
87
Saat 05:00 Yazdan kışa geçiş yaptığımız ve sabah serinliğinin ufaktan ısırmaya başladığı günlerdeyiz. Henüz uyanmış çocuklar, yüzlerindeki mahmurluğu atamamışlar. Koridorda sıralarını bekliyorlar. Önce vücutlarındaki yağ ve kas dengesini ölçen alet ile uzman doktor eşliğinde kontrolleri (antropometrik ölçümleri) yapılıyor. Çocuklar ölçüm sonrası hep birlikte, doktorların hazırladığı mönülere uygun sıkı birer kahvaltı yaptıktan sonra, at ve ahır bakımına başlıyorlar. Günün bu saatleri çok önemli. İyi bir jokey olmanın kural-
larından biri de işin mutfağında bizzat bulunmak. Ata nasıl yaklaşacağını bilmesi, at ile iletişimi, ahırlar bölgesinde neyin doğru, neyin yanlış olduğunu anlaması bir jokey için önemli detaylar. Çocuklar kahvaltının ardından belki biraz da bizim orada olmamızın etkisiyle arı gibi çalışıyorlar. Kimi altlık taşıyor, kimi tımar yapıyor, kimiyse yerleri süpürüyor. Atlar ve çocuklar arasında müthiş bir iletişim ve yakınlık var. Bunu bariz şekilde görebiliyorsunuz. Daha sonra aprantilerle yaptığım söyleşide anlıyorum ki okula geldikleri ilk günlerde, geneli çok zorlanıyor. Evlerinden ve aile-
Kimi altlık taşıyor, kimi tımar yapıyor, kimiyse yerleri süpürüyor. Atlar ve çocuklar arasında müthiş bir iletişim ve yakınlık var. Bunu bariz şekilde görebiliyorsunuz. 88 gallopTÜRKİYE
Apranti Okulu’na genel başvuru şartları: -Müracat her yıl Kasım ayı içinde eğitim merkezi veya hipodrom müdürlüklerine yapılıyor. -8 yıllık eğitimi bitirmiş olmak, -17 yaşından gün almamış olmak, -35-45 kg arasında olmak, -Boy uzunluğunun 130-155 cm arasında olması. Mezun olabilmek için en önemli kriterler: -Binicilik yeteneğinin olması -Ahlakının düzgün olması -Çalışkan olması
Evlerinden ve ailelerinden uzakta olmak onları başlangıçta oldukça yıpratıyor. Bu zor günlerinde en yakın dostları atlar oluyor. lerinden uzak, sıkı bir disiplin ve eğitim almak onları başlangıçta oldukça yıpratıyor. Hatta çoğunluğu geceleri ağladığını itiraf ediyor. Bu zor günlerinde en yakın dostları atlar oluyor. Öğretmenlerinin ve arkadaşlarının ama en çok da atların etkisiyle her biri için zor günler bir-iki ay içerisinde aşılıyor. Bu sebepten; kötü günlerini aydınlatan, yalnızlıklarını paylaşan, bir çeşit terapist vazifesi gören atların, onların hayatında her zaman ayrı bir yeri olacağına inanıyorum. Bir nevi eski dost...
gallopTÜRKİYE
89
AYKUT ARıCı: BİNİCİLİK ÖğRETMENİ 8 yıldır Apranti Okulu’nda öğretmenlik yapıyor. 2.000’in üstünde yarış kazanmış bir jokey. Bilgi ve tecrübelerini öğrencilere aktarıyor. ‘En inandığın, en güvendiğin öğrenciler bile yarışlarda yanıltabilir. Ya da tam tersi… Ancak 3-4 ay içinde biniş kabiliyeti belli olur. Ama karakteri değişebiliyor onu çözemiyorsun. Bu konuda çok yanıltabiliyorlar. Kursiyerlerimizin bazılarının, merkezimizden mezun olduktan sonra, bizim kendilerine göstermiş olduğumuz at biniş tekniklerinin dışında kendilerince stil oluşturarak at bindiklerini görüyoruz. ‘Ben disipline çok önem veririm, her şeyim milimetriktir. Bir kere iyi bir jokey olması için binicilik kabiliyetiyle ahlakının at başı olması lazım.
At ve ahır temizliğinden sonra beden eğitimi dersinde biraz sonra at üstünde yapacakları idman için ısınıyorlar. Egzersiz sonunda bazı çocuklar sahada, bazı çocuklar mekanik at üzerinde çalışmak üzere iki gruba ayrılıyor. Bütün bunlar bittiğinde güneş henüz doğuyor. Sabahın alacakaranlığında çocukların önce padokta ısınmalarını daha sonra da kum pistte yarışmalarını izliyoruz. Kendi aralarında eğleniyorlar. Bu işi yapmayı ve ortamı sevdikleri yüzlerinden ve davranışlarından anlaşılıyor. Öğretmenlerinden öğreniyorum ki zaten uyum-
90 gallopTÜRKİYE
sağlayamayanlar, ortamdan memnun olmayanlar veya atlara alışamayan çocuklar, okula başladıktan kısa süre sonra ayrılıp evlerine dönüyorlar. Yaklaşık bir saat kadar pistte çalıştıktan sonra tekrar ahır temizliği ve at bakımı yapan çocuklar duşlarını alıp öğle yemeği için yemekhanede toplanıyorlar. O gün yayla çorbası, tavuk döner, pilav ve salata vardı mönüde. Öğleden sonra da kavun yediler. Yemekten sonra sıra teorik derslere geliyor. Binicilik eğitiminin yanısıra; Türkçe, Matematik, İngilizce, Sosyal Bilgiler, Yarış Nizamnamesi, At Bilgi-
Bercis Merdanoğlu: Müdür Yardımcısı, Psikolog *Öğrenciler Türkiye’nin her yerinden geldiğinden, oryantasyon süreçleri biraz uzun sürüyor. İlk iki ayımız genelde bu alışma ve ısınma süreci ile geçiyor. Ergenlik döneminde olan öğrencilerimizin bireysel farkındalıklarını arttırdıktan sonra grup çalışmaları yapıyoruz. Grup çalışmalarında başarılı olan öğrencilerin sahada da başarılı olduklarını görmekteyiz. O sebeple takım çalışması bizim için çok önemli. *Apranti okulunda sosyal faaliyetler oldukça yoğun. Müze ziyareti, konser, sinema, tiyatro, basketbol maçı, piknik gibi birçok faaliyet organize ediliyor. Okul, öğrencilerin vizyonunu geliştirmek için uygun bir ortam. *Atla birebir olmak başlı başına bir terapi. Atların terapötik özelliği öğrencilere yansıyor ve öğrencilerin kendilerine olan güvenlerinin arttığını görüyoruz. Bu güven ve gelişim öyle hızlı gerçekleşiyor ki, iki yılın sonunda ebeveynler bu duruma hem şaşırıyor hem de memnun oluyorlar. *Türkiye’de yüksek oranda görülen hiperaktivite bozukluğuna sahip olan bazı öğrencilerimizde 2 senenin sonunda bu problemin çözüldüğünü görmekteyiz *İyi bir jokey olmak için olmazsa olmaz olan tek şey atı sevmektir. Atla iyi iletişimde olmayan öğrenci jokey olamaz. Jokeylik zor ve sabır isteyen bir meslektir. *Her apranti psikolojik destek almalı. Başarılı olan insan kendini bilen, farkındalığı gelişmiş ve kendini eleştirebilen insandır. Bu sebeple alınacak destek de muhakkak başarıyı arttırır. Davut Akdı: Binicilik öğretmeni *İyi bir jokey olmanın olmazsa olmazları vardır. Atları sevmek, çok yoğun tempoda çalışmak, okulda öğretilenleri iyi dinlemek ve anlamak. *Öğrenciler eğitim merkezimizde verilen eğitimi iyi dinler ve öğretilenleri uygularlarsa başarı oranı çok yükselir. Öğrencilerimize mezun olduktan sonra da kapımız her zaman açık. İstedikleri zaman gelip bizimle her şeyi paylaşabilirler. Mezun olduktan sonra da aprantilerin bir kısmı gelip mekanik atlarda çalışıyorlar. *3-4 sene önce Gazi Koşusu’nda öğrencilerimizden bir tanesi birinci, diğeri de ikinci oldu. Tüm hayatım boyunca daha çok sevindiğim bir şeyi hatırlamıyorum. Kendim adına da burada çalışan herkes adına da gurur duydum.
si, Teorik Binicilik, Rehberlik, Veterinerlik ve Beslenme eğitimi alıyorlar. Dersleri bittikten sonra eğer bir aktiviteleri yoksa playstation, satranç, langırt, air hockey, masa tenisi, TV veya DVD gibi seçeneklerini değerlendiriyorlar ya da dinlenerek zaman geçiriyorlar. Öğleden sonra spor eğitimi ve mekanik at dersini de tamamlamaları saat 17:00’yi buluyor. Saat 18:00 civarı, erken yenen akşam yemeğinden sonra o gün yarış varsa 2. Sınıf öğrenciler “jokey odası” na giderek jokeylere yarış için yardımcı oluyorlar. 1.sınıflar ise hep birlikte yarışı izliyorlar. Okula döndüklerinde erkenden kalkıp neredeyse tüm gün yüksek performansta çalışmanın getirdiği yorgunlukla hepsi esnemeye başlıyor. Gece öğünlerini de aldıktan sonra 22:00 gibi her biri tıpış tıpış yataklarına gidiyor. Ertesi sabah 5’te kalkılacak ve maraton yeniden başlayacak. Hepsinin dinlenmeye ve enerji toplamaya ihtiyacı var...
Çocukların hepsinin özel sağlık sigortaları var. Hasta olduklarında; ilaç, doktor hatta dişçi masrafı da TJK tarafından karşılanıyor.
gallopTÜRKİYE
91
Takım çalışmasında başarılı olan çocuk sahada da başarılı oluyor. O sebeple takım çalışması onlar için çok önemli.
zeynep Haldan - Chris Watson
92 gallopTÜRKİYE
Chris Watson - Ekrem Kurt Apranti Okulu Eğitim Danışmanı Avustralya Racing Victoria Akademi eski Genel Müdürü. Yaklaşık bir yıl önce Apranti Eğitim Merkezi’nde Yönetim Danışmanı olarak göreve başlamış. Türkiye’yi Avustralya’ya çok benzeten Watson, Türkiye’de bu sebeple çok rahat etmiş. Ülkemizdeki tesisleri çok iyi, alt yapıyı çok sağlam bulan Watson bu anlamda Türkiye’yi Avustralya’dan çok daha ileride görüyor. Watson: ’Okul tarafından öğrencilere tahsis edilmiş 26 baş atın olması, Veliefendi gibi Türkiye’nin en iyi pistlerinden birinde idman yapılması, eğitim merkezinin yatılı olması oldukça avantajlı bir durum yaratıyor.’ zeynep Haldan - Apranti Eğitim Merkezi Müdürü Eğitim merkezimizde uluslararası standartlarda eğitim verilebilmesi için sürekli dünyadaki gelişmeler takip edilmektedir. Öğrencilerimizin gelecekte başarılıı jokeyler olabilmeleri için gerekli her türlü donanım ve ekipman temin edilmekte olup, alanlarında uzman olan kadromuzla eğitim verilmektedir. Yönetim Kurulu ve Genel Müdürlüğümüz, eğitim merkezimizde uluslarası standartlarda eğitim verilmesine büyük önem vermekte olup, ulusal ve uluslararası alanda başarılı jokeyler yetiştirilmesi için teknik donanım, konusunda uzman eğitmen vb. her türlü desteği sağlamaktadırlar.
ABDULLAH AR 16 yaşında Ankaralı 8 aydır burada. Ailesini çok özlüyor. En sevdiği at Cosmic Star. *İlk geldiğim günlerde geceleri ağlıyordum. *Buradaki hayat, gelmeden önce hayal ettiğimden çok daha iyi. *İyi ve ahlaklı bir jokey olmak için geldim.
MUSTAfA CAN 17 yaşında İzmirli 1 sene 9 aydır burada. En sevdiği at Tender Strike. *Okul bitince İzmir’e gitmeyi çok istiyorum, ailemi çok özledim. *İlk günlerde zorlandım ama 2-3 ayda alıştım. *Eniştem atlarla ilgileniyordu, ben de jokey olmayı çok istiyordum. *Akın Sözen’e özenirdim hep. *Buradan çıkınca ilk hedefim yarış kazanmak.
MAHSUN TURAN 17 yaşında Şanlıurfalı 9 aydır burada. En sevdiği at Sabırlı. Kendine at binme konusunda 10 üzerinden 9 veriyor. *En büyük hayalim iyi bir jokey olup çok para kazanmak. *En beğendiğim jokey Selim Kaya. *İlk zamanlar çok zor geçti. En yalnız günlerimi atlar sayesinde atlattım. *Mezun olunca Bursa’ya gidip kendi atlarımıza binmek istiyorum.
BERKAN ÇığLA 15 yaşında Edirneli 9 aydır burada En sevdiği at Veritas. Binicilik konusunda kendine 10 üzerinden 10 veriyor. *Aslında bu mesleği hiç düşünmüyorken, babamın lokantasına gelen eski bir jokeyin tavsiyesiyle buraya gelmeme karar verdik. *Jokey olup aileme bakabilmek istiyorum.
gallopTÜRKİYE
93
önemli tarihler yarışlar
İNGİLİZ TAYI SATIŞLARI
kasım 7
kasım 9
2 Yaşlı İngilizler G 2 , 1800 m. Çim Pist 170.000,00 TL
Türkiye Yarış Atı Yetiştiricileri ve Sahipleri Derneği
2015’e imzanızı atmak için
9
Kasım
SAKARYA
Pazar
Veliefendi Hipodromu İngiliz Yearling Tay Satışları
İstanbul, Türkiye
İstanbul, Türkiye
Türkiye Yarış Atı Yetiştiricileri ve Sahipleri Derneği
A 3 KOŞUSU kasım 14 2 Yaşlı İngilizler A 3 , 1200 m. Çim Pist 126.000,00 TL
İstanbul, Türkiye
A 3 KOŞUSU kasım 19 3 ve Yukarı İngilizler A 3 , 2800 m. Çim Pist 126.000,00 TL
İstanbul, Türkiye
AYASOFYA
KUBİLAY
GÖZTEPE
kasım 28
Aralık 12
Aralık 14
3 ve Yukarı İngilizler G 2 /TR/D 2000 m. Kum (Sentetik) 170.000,00 TL
İstanbul, Türkiye
94 gallopTÜRKİYE
3 ve Yukarı İngilizler G 3, 2000 m. Kum Pist 106.000,00 TL
İzmir, Türkiye
3 Yaşlı Araplar G 3 /DHÖ, 1400 m. Kum Pist 106.000,00 TL
İzmir, Türkiye
önemli tarihler yarışlar
ŞEKERPINAR
KANİJE
H. BASRİ KARABUCAK
Aralık 20
Aralık 21
Aralık 23
3 Yaşlı Araplar G 3 /DHÖ, 1400 m. Kum Pist 106.000,00 TL
Adana, Türkiye
4 ve Yukarı Araplar G 3 /DHÖ, 1600m. Kum Pist 106.000,00 TL
İzmir, Türkiye
3 ve Yukarı İngilizler G 3, 1900 m. Kum Pist 106.000,00 TL
Adana, Türkiye
RİDANİYE
KIZKALESİ
PİRİ REİS
Aralık 27
Aralık 27
Aralık 28
4 ve Yukarı Araplar G 3 /DHÖ, 1500m. Kum Pist 106.000,00 TL
Adana, Türkiye
2 Yaşlı İngilizler A 3, 1500m. Kum Pist 106.000,00 TL
Adana, Türkiye
2 Yaşlı İngilizler A 3, 1600m. Kum Pist 106.000,00 TL
İzmir, Türkiye
ENGEL ATLAMA KEMER GOLF & COUNTRY CLUB YARIŞMALARI
Kasım 15-16
Kemerburgaz, Türkiye
BAŞÖĞRETMEN ATATÜRK KUPASI
ENGEL ATLAMA KEMER GOLF & COUNTRY CLUB YARIŞMALARI
YIL SONU BAŞARI KUPASI
Kasım 15-16
Aralık 20-21
Aralık 20-21
Buca-İzmir, Türkiye
Kemerburgaz, Türkiye
Buca-İzmir, Türkiye
gallopTÜRKİYE
95
önemli tarihler yarışlar
Melbourne Cup Karnavalı Kasım1-8 Kasım ayının ilk Salı günü başlayan karnavalı Avustralya ve tüm dünyadaki yarış severler nefesini tutarak beklemekte. Melbourne, Avustralya
Premio Roma
Tenno Sho
Alberto Soları Magnasco
Kasım 2 1970 yılından beri G1 statüsünde olan yarış aynı zamanda Avrupa’nın önemli yarışları arasında yer almakta.
Roma, İtalya
CRITERIUM DE SAINT-
Kasım 2 Geçtiğimiz yıl Just A Way’in kazandığı oldukça prestijli bir yarış.
Tokyo, Japonya
2 yaşlı atların katıldığı Grup 1 yarışının ilk kez 1901 yılında koşuldu.
Saint-Cloud, Fransa
Hipodromo Chile’de koşulan 3 yaşlı kısrakların katılabildiği Grup 1 yarışı.
Santiago, Şili
JAPAN CUP
CHAMPIONS CUP
Kasım 30
Aralık 7
CLOUD
Kasım 8
Kasım 8
Yıl sonunun en değerli yarışlarından olan Grup 1 koşusu yaklaşık 6 milyon dolar değerinde.
Tokyo, Japonya
Japan Cup Dirt yarışı 2014 yılında Chukyo Hipodromu’na taşındı ve ismi Champions Cup olarak değiştirildi.
Toyoake, Japonya
Hong Kong Uluslararası Yarışlar
Los Alamitos Futurity
ARIMA KINEN
Aralık 14
Aralık 20
Aralık 28
Yarış toplamda 83 milyon Hong Kong doları değeriyle dikkatleri üzerine çekmekte.
Hong Kong, Çin
96 gallopTÜRKİYE
Önceki adıyla CashCall Futurity olarak bilinen Grup 1 yarışı bu yıl Los Alamitos’ta gerçekleşecek.
Cypress, ABD
1956 yılından beri koşulan Grup 1 yarışı, ilk adıyla Nakayama Grand Prix, Yoriyasu Arima adına yapılmakta.
Funabashi, Japonya
Elegance is an attitude Simon Baker
Conquest Classic
KKTC
Longines_HQ • Visual: SB1_CC3 • Magazine: Gallop_Magazine (TR) • Doc size: 210 x 297 mm •