دڵنیا قه‌ره‌داغی: پێیانده‌وتم خه‌په
12..
مێردی شاعیرێک
18.. ژماره ()19 چوارشه‌ممه2010/2/17 ، ( )24الپهڕه نرخ ( )1000دیناره
رۆژنامه‌یه‌کی سياسى گشتییه ،هه‌فتان ه کۆمپانیای سولى تێلیگراف ده‌ریده‌کات
www.destur.net
372
ی ده‌نگه‌ده‌نگكه‌ر حه‌م ه تۆفیق ره‌حیم :ده‌بین ه ئۆپۆزسیۆنێك ی عێراق‌و لێپێچینه‌و ه له‌وه‌زیر ه كورده‌كان ده‌كه‌ین له‌په‌رله‌مان 2
5
9
پارتی چاره‌سه‌ر له‌سلێمانی ده‌نگ به‌زه‌حمه‌تكێشان‌و له‌هه‌ولێر به‌گۆڕان ده‌دات
پارتی چاره‌سه‌ر دوو رێككه‌وتننامه‌ی له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌ك ه له‌لیستی گۆڕان‌و حیزبی زه‌حمه‌تكێشاندا ئه‌نجامداوه، به‌پێی ئه‌و خااڵنه‌ی كه له‌سه‌ری رێككه‌وتوون ،ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی پارتی چاره‌سه‌ر له‌سلێمانی ی ده‌نگ به‌جه‌الل ده‌باغ كاندید زه‌حمه‌تكێشان‌و له‌هه‌ولێر ده‌نگ به‌مه‌هدی كاوانی كاندیدی لیستی گۆڕان ده‌ده‌ن02 .. . .............................. ی بارزانـی یهكێتی لێدوانێكـ نیگـه‌ران ده‌كـات
باسكردنی كوتله‌گه‌ری وه‌ك تان ه له‌الیه‌ن مه‌سعود بارزانیهوه، ی نیگه‌ران ده‌كات، یه‌كێت ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیش ئه‌ندامێك ره‌خنه له‌و تێڕوانینه ده‌گرێت ك ه ی ناو حیزبه‌ك هی به‌تان ه كوتله‌گه‌ر سه‌یر ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێت ئه‌وان وه‌ك ی جیاوازی كوتله‌گه‌رییان مینبه‌ر به‌كارهێناوه03 .. . .............................. ی كه‌س گوێ بۆ به‌رنام ه لیسته‌كان شلناكات!
هاواڵتیان ده‌ڵێن گوێ به‌به‌رنامه‌و ب �ه‌ڵ��ێ��ن��ی ل��ی��س��ت �ه‌ك��ان ن����اده‌ن، له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ع��ێ��راق��دا ،الی ئ���ه‌وان گوێگرتن ی لیسته‌كان ب��ووه ل �ه‌ب �ه‌رن��ام � ه به‌به‌شێك له‌رابردوو05 .. . .............................. عه‌ره‌ب فێری كوردی ده‌بێت
عه‌لی عه‌باس ،هاوشێوه‌ی سه‌دان هاوواڵتی عه‌ره‌بی تر ك ه له‌هه‌رێمی كوردستاندا نیشته‌جێن ،به‌ر له‌سێ مانگ دهستیكردوه به‌فێربوونی زمانی كوردی ،پاش ئهوهی دركی به‌وه‌كرد به‌بێ فێربوونی ئه‌م زمانه، دۆزینه‌وه‌ی هه‌لی كار كارێكی ئاسان نابێت08 .. . .............................. ی مامۆستا له‌سلێمانی موچ ه ی مامۆستا كه‌متر ه له‌موچ ه له‌هه‌ولێر
ی ی مامۆستایان ی سنوور موچ ه په‌روه‌رده‌كان ی سلێمانیو گه‌رمیان ی مامۆستایان ی كهمتره له‌موچ ه ی هه‌ولێر ،یه‌كێت ی پهروهرده مامۆستایانیش داوا ده‌كات حكومه‌ت لیژنه‌یه‌ك بۆ یه‌كخستن ی پێكبهێنێت09 . .
تایبه‌ت به‌ده‌ستوور
م���ح���هم���ه‌د ت���ۆف���ی���ق ره‌ح���ی���م وت �ه‌ب��ێ��ژی ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی گ��ۆڕان ده‌ستووردا له‌چاوپێكه‌وتنێكی ده‌ڵێت ئه‌زمونێكی جیاواز له‌لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان له‌به‌غداد پێشكه‌ش ده‌ك��ه‌ن ،ئاماژه بهوه ده‌دات كه پۆست به‌الی ئهوانهوه گ��رن��گ نییه ب��ۆ به‌شداریكردن له‌حكومه‌تی عێراق ،به‌ڵكو بایه‌خ به‌كارنامه‌ی كابینه‌كه‌ی حكومه‌ت ده‌كه‌ن له‌باره‌ی مافه‌كانی خه‌ڵكی
كوردستانهوه. محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم وتی «ب����ه‌اڵم س��ه‌رك��ردای��ه‌ت��ی كورد له‌به‌غدا پۆستی س �ه‌رۆك كۆمار ی��ان جێگری س��ه‌رۆك وه‌زی���ران‌و په‌رله‌مانیان بهالوه گرنگ بووه، بۆیه له‌به‌رامبه‌ر ئ��ه‌وه‌دا ده‌بێت دهس��ت��ب��ه‌رداری به‌رژه‌وه‌ندییه گشتییه‌كان ب��ب��ن ،ئێمه ئه‌و شتانه‌مان ب �هالوه گرنگ نابێت، گرنگ نییه وه‌زیرمان ده‌بێت یان نا ،ئهوهی بهالمانهوه گرنگه ئه‌و حكومه‌ته ئه‌گه‌ر بێتو مافی كوردو كێشه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و به‌غداد
دیموكراسیانه‌‌و به‌شێوه‌یه‌كی واقعیانه چاره‌سه‌ربكات پشتگیری ده‌ك���هی���ن ،ن��هی��ك��ات كێشه‌ی ب��ۆ دروس��ت��ده‌ك��هی��ن‌و ده‌بینه ئۆپۆزسیۆنێكی ده‌نگه‌ده‌نگكه‌ر». وته‌بێژی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان ده‌ڵێت لیستی گ��ۆڕان لهوهزیره ك��ورده‌ك��ان �ی حكومه‌تی عێراق ده‌پرسێته‌وه ئه‌گه‌ر كه‌موكوڕی‌و كه‌مته‌رخه‌میان هه‌بێت. وت��ه‌ب��ێ��ژی ل��ی��س��ت�ی گ���ۆڕان رهتیدهكاتهوه لیستی ده‌وڵه‌تی ی��اس��ای ن���وری مالیكی داوای هاوپه‌یمانێتی لێكردبێتن.
حه‌م ه تۆفیق ره‌حیم
ی ی سه‌رۆك ی نوێنه‌ر پۆست ی فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :گه‌شه‌نه‌كردن ی له‌سلێمانی ،ده‌گه‌ڕێته‌و ه بۆ ئه‌و هه‌رێم له‌به‌غدا به‌به‌تاڵی پارت ماوه‌ته‌و ه ی كادیر زۆری‌و بۆرییه ده‌ستوور
ی فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی ئهندام ی كۆمیت ه ی پارت ی دیموكرات ی كوردستان ناوه‌ند له‌چاوپێكه‌وتنێكدا ب��ۆ ده‌ستوور ئاماژه ب �هوه ده‌دات گه‌شه‌نه‌كردن ی ی ی به‌هۆ رێكخستنه‌كان ی حیزبه‌ك ه ی كادیره‌و‌ه ب��ووه ،دان زۆری‌و ب��ۆر ب�ه‌وه‌دا ده‌نێت ك ه نه‌یانتوانیو‌ه وه‌ك پێویست گۆڕان له‌رێكخستنه‌كانیان‌و له‌ئه‌داو سیستم ی كاركردنیاندا بكه‌ن. فه‌ره‌یدون جوانڕۆی ی ده‌ڵێت ئێستا ی حیزب ی الوازبووه‌و په‌یوه‌ست ئینتیما ی بوون به‌ڕێكخستنه‌و‌ه له‌سه‌ر بنه‌ما
بهرژهوهندیو موچه‌یه. ئاماژه به‌وه‌شده‌دات پارت ی هه‌میش ه ی نوێكردووه‌ته‌وه ،رهتیدهكاتهوه خۆ ی له‌ناو پارتیدا هه‌بێت‌و كوتله‌گه‌ر نێچیرڤان بارزان ی رابه‌رایه‌ت ی باڵێك ی تایبه‌ت بكات ،وت ی «كاك نێچیریش وه‌ك ئهندام ی مه‌كته‌ب ی سیاسیو
ی سه‌رۆك ی پارت ی ئێستاش وه‌ك جێگر سه‌رپه‌رشت ی ئیشوكاره‌كان ی پارت ی ی ده‌كات ،هه‌موو سه‌ركردایه‌تی‌‌و كادیر ی لێده‌كه‌ین بۆ گۆڕانكاری‌‌و ئێم ه پشتگیر ی ی به‌مانا ئه‌نجامدان ی ریفۆرم‌و چاكساز وش �ه ،ئ �هو ریفۆرمه‌ش له‌كۆنگره‌دا ده‌ك��رێ��ت ،هه‌مووشمان پشتگیری‌‌و پشتیوانی ك��اك نێچیر ده‌كه‌ین، به‌سه‌رۆك ی پارتیشه‌وه». ج��وان��ڕۆی��ی ده‌ڵ��ێ��ت رێكه‌وتن ی ی نێوان یه‌كێتی‌و پارت ی ستراتیژ ی ههڵبژاردنهوه ی به‌مه‌سه‌ل ه په‌یوه‌ند نییه ،وت ی «یه‌كێت ی چاره‌ك ی ئه‌و ده‌نگان ه بهێنێت ك ه له 7/25هێنای ،رێكه‌وتن ی ی هه‌ڵناوه‌شێته‌وه». ستراتیژ
پ .ده‌ستوور
ی ی ك � ه د .رۆژ ن��ور دوای ئ���هوه ی سه‌رۆك ش��اوه‌ی��س ك��را به‌جێگر ی وه‌زیرانی عێراق ،تائێستا پۆست ی هه‌رێم له‌به‌غدا نوێنه‌ری سه‌رۆك ی ماوه‌ته‌و‌ه كه‌پێشتر ناوبراو به‌خاڵ ی ده‌برد. به‌ڕێوه له‌كاتێكدا ك ه چه‌ندین كێش ه ی له‌نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌نددا ماوه‌یه‌ك ی ماوته‌وه‌و زۆره به‌هه‌ڵپه‌سێردراو په‌یوه‌ندییه‌كانی ن��ێ��وان سه‌رۆك ی هه‌رێم وه‌زی��ران�ی عێراق‌و سه‌رۆك گرژی تێكه‌وتووه ،سه‌رۆكی هه‌رێم ی خۆی دیارینه‌كردووه. نوێنه‌ر
ی ی ئ��ه‌ت��روش��ی ئهندام س��ام � پ�ه‌رل�هم��ان�ی ع��ێ��راق ب��ۆ ده‌ستوور ی "ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی ئاگاداربم د.رۆژ وت� جگ ه له‌پۆست ه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی ی ی سه‌رۆك ی نوێنه‌ر ی پۆست خ��ۆ هه‌رێمیش له‌به‌غدا به‌ڕێوه‌ده‌بات ،بۆی ه تائێستا هیچ كه‌سێك بۆ ئه‌و كاره رانه‌سپێردراوه". ی زیاترو راو ی زانیار بۆ وه‌رگرتن بۆچوونیشیان ده‌ستوور له‌چه‌ند كاتێكدا ی ی كرد به‌چه‌ند به‌رپرسێك په‌یوه‌ند ی ههرێمهوه ،به‌اڵم ی سه‌رۆكایه‌ت بااڵ ی هیچ یه‌كێك ی وه‌اڵم نه‌دانه‌و‌ه به‌هۆ ی له‌په‌یوه‌ندییه‌كان نه‌توانرا وه‌اڵم سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌و بارهیهوه وه‌ربگیرێت.
داكۆكیكارێكی به ئه‌زمون له‌ده‌ستكه‌وته‌كانی گه‌لی كورد له به‌غداد كاندیدی ژمار ه 2پارێزگای هه‌ولێر ژیاننامه
ی یهكێتی ی نیشتمانی ی كوردستان ی دامهزرێنهر ئهندام ی دهسته ی كۆیه له دایكبووه. له 1938/3/21له شار ی وهرگرتووه. ی فه‌لسه‌فه ی قاهیره) دكتۆرا ی (االزهر له زانكۆ ی (به‌سره)دا. له سااڵن ی 1972-1969مامۆستا بووه له زانكۆ ی شۆرش ی كورد بووه له (قاهیره). له ساڵ ی 1975-1972نوێنه‌ر له ساڵ ی 1993-1992یه‌كه‌م سه‌رۆكی حكومه‌ت ی هه‌رێم ی كوردستان بوو. ی مه‌كته‌ب ی سیاس ی یهكێتی ی نیشتمانی ی كوردستان بوو. له ساڵ ی 1993كارگێڕ ی واڵت. ی یهكێتی ی نیشتمانی ی كوردستان بوو له دهرهوه ی (رێكخستن) و (راگه‌یاندن) له ساڵ ی 1998سه‌رپه‌رشتیار ی نیشتمان ی عێراق له له‌نده‌ن). ی ئاماده‌كردنی كۆنگره ی یهكێتی ی نیشتمانی ی كوردستان بوو له (دهسته له ساڵ ی 2002نوێنه‌ر ی میكانیزم ی دانان ی ده‌ستور له عێراق. له ساڵ ی 2003سه‌رۆك ی لێژنه ی نیشتمان ی عێراق. ساڵ ی 2004سه‌رۆكی كۆنگره ساڵ ی 2004سه‌رۆك ی ئه‌نجومه‌ن ی نیشتمان ی عێراق. ی دارشتنی ده‌ستووری عێراق ی سه‌رۆك ی لیژنه ساڵ ی 2005سه‌رۆكی فراكسیۆن ی هاوپه‌یمان ی كوردستان له پارله‌مان ی عێراق و جێگر ی عێراق. ی كردن ی ده‌ستور ی ده‌سكار ی سه‌رۆك ی لیژنه و پاشانیش جێگر ی ماجستێرو دكتۆرا له زانكۆكان ی كوردستاندا. ی تێز ی موناقه‌شه به‌شداریكردوو‌ه له چه‌ندین لێژنه ی «اخوان الصفاء -فلسفتهم و غایتهم» چاپ‌و باڵوبۆته‌وه. كتێبێك ی به‌ناو ی و عه‌ره‌بییه‌كاندا باڵو بۆته‌وه. ی له رۆژنام‌ه كورد چه‌ندین نووسین ی جیا جیا ی كوردستان ی نوێ یه. ی رۆژان‌ه ی رۆژنام‌ه خاوه‌ن ئیمتیاز
372
3
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
هه‌واڵ
info@destur.net
الپهڕه5
بۆ پۆسته‌که‌ی وایکرد یان ریفۆرم ده‌کات؟
لـه‌دهـۆك كـانـدیـده‌كـانـی پـارتـی، په‌نـا بـۆ عه‌شیـره‌ت‌و نـاوچـه‌گـه‌رێـتـی ده‌بـه‌ن شه‌نگ هاشم له‌دهۆك
له‌پارێزگای ده��ۆك كاندیده‌كانی پ��ارت��ی ب��ۆ ب��ان��گ �ه‌ش �ه‌ك��ردن بۆ خۆیان ،په‌نا بۆ عه‌شیره‌ت ده‌به‌ن‌و ن��اوچ�ه‌گ�ه‌رێ��ت�یو عه‌شیره‌تچێتی ل �ه‌دژی یه‌كتر زیندوو ده‌كه‌نه‌وه، به‌رپرسانی پارتیش ئه‌و هه‌واڵه به‌ناڕاست ده‌زانن.
س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ك���ی ئ���اگ���ادار له‌شێوازی بانگه‌شه‌كانی پارتی ب��ۆ كاندیده‌كانیان ،له‌سنووری پارێزگای ده��ۆك ،به‌ده‌ستووری راگه‌یاند "به‌مه‌به‌ستی ده‌نگدان‌و بانگه‌شه‌كردن بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان، كاندیده‌كانی پ��ارت��ی مه‌سه‌له‌ی ن��اوچ�ه‌گ�ه‌رێ��ت�یو عه‌شیره‌تچێتی له‌دژی یه‌كتر زیندوو ده‌كه‌نه‌وه". هه‌روه‌ها وتی "ئه‌و كاندیدانه
هه‌ریه‌كه له‌راست خۆیه‌وه گروپی ج��ی��اواز ج��ی��اواز دروستده‌كات‌و ن���اوچ���ه‌گ���ه‌رێ���ت���یو م��ه‌س��ه‌ل��هی عه‌شیره‌تیان تێكه‌ڵ به‌بانگه‌شه‌ی ه���ه‌ڵ���ب���ژاردن���ه‌ك���ان ك������ردووه، رێكخستنه‌كانی پارتیش له‌ژێره‌وه داوای���ان له‌ئه‌ندامان‌و الیه‌نگرانی خۆیان كردووه ،ته‌ركیزیان بچێته سه‌ر چه‌ند كاندیدێكی دیاریكراو، ئ �ه‌وان �هی كه‌خۆیان مه‌به‌ستیانه
ده‌ربچێت". به‌هجه‌ت ئ��اڤ��ده‌ل ،به‌رپرسی نووسینگه‌ی هه‌ڵبژاردنی لقی یه‌كی پارتی له‌دهۆك ،به‌ده‌ستووری وت "نه‌خێر ئه‌وانه هه‌مووی پڕوپاگه‌نده‌ی هه‌ڵبژاردنه باڵبووه‌ته‌وه ،هیچ راستی تێدا نییه ،ئێمه پالنی خۆمان ههیهو ه�ه‌ر كاندیدێكمان له‌ناوچه‌یه‌كدا داناوه بۆئه‌وه‌ی خه‌ڵكی ناوچه‌كه به‌نوێنه‌ری خۆیانی هه‌ڵبژێرن".
ی بارزانـی یهكێتی نیگـه‌ران ده‌كـات لێدوانێكـ دوێن هاشم له‌هه‌ولێر
باسكردنی كوتله‌گه‌ری وه‌ك تانه ل��ه‌الی��ه‌ن م�ه‌س��ع��ود بارزانیهوه، یهكێتی نیگه‌ران ده‌كات ،ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیش ره‌خنه له‌و تێڕوانینه ده‌گرێت كه كوتله‌گه‌ری ناو حیزبه‌كه‌ی به‌تانه سه‌یر ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێت ئه‌وان وه‌ك مینبه‌ری جیاوازی كوتله‌گه‌رییان به‌كارهێناوه. ل���ه‌ك���ۆب���وون���ه‌وه‌ی���ه‌ك���ی لق‌و مه‌كته‌بی ناوه‌ندییه‌كانی پارتی كه به‌سه‌رۆكایه‌تی مه‌سعود بارزانی س��ه‌رۆك��ی پ��ارت��یو جێگره‌كه‌ی نێچیرڤان بارزانی به‌ڕێوه‌چووه، مه‌سعود ب��ارزان��ی له‌وتاره‌كه‌یدا
ی ناویان بۆ ئه‌وان ه نههاتووهتهوه، كۆمسیۆن ناوه‌ندێكی تایبه‌ت ده‌كاته‌و ه كاروخ نامیق
تاهیر محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ر ی ئۆفیس ی سلێمان ی كۆمیسۆن ی بااڵ ی سه‌ربه‌خۆ ی هه‌ڵبژاردنه‌كان رایگه‌یاند كۆمسیۆن له‌به‌رنامه‌یدای ه بۆ ئه‌وان ه ی ناویان نههاتووهتهوه ،ناوه‌ندێك ی تایبه‌ت بكاته‌وه. تاهیر محه‌مه‌د وت � ی "له‌رۆژانی هه‌ڵبژاردندا بۆ ئه‌و هاوواڵتیان ه ی له‌هیچ ناوه‌ندێك ی ده‌نگداندا ناویان نههاتووهتهوه كۆمسیۆن ناوه‌ندێك ی تایبه‌ت ده‌كاته‌و‌ه كه‌ئه‌م شێواز ی ده‌نگدان ه پێ ی ده‌وترێت ده‌نگدان ی مه‌رجدار ،ده‌بێت ئه‌و كه‌س ه ی له‌و ناوه‌ند‌ه ده‌نگده‌دات له‌هیچ ناوه‌ندێك ی تر ن��او ی نه‌بێت" .ئاماژه ی به‌وه‌شدا كه‌ئه‌وان ناو ی سه‌رجه‌م ناوه‌نده‌كان ی ده‌نگدانیان الی�ه ،هه‌ركه‌سێك له‌هه‌ر ناوه‌ندێك ناو ی هه‌بێت ،ده‌نگه‌ك ه ی بۆ هه‌ژمارناكرێت .هه‌روه‌ها وت ی "ده‌بێت ئ�هو كه‌س ه فۆرم ی ئ�هو پارێزگای ه ی هه‌بێت كه‌ده‌نگ ی لێده‌دات".
ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كردووه كه له‌ناو پارتیدا نه كوتله ههیهو نه كوتله‌شی تێداده‌بێت ،ده‌ڵێت ئه‌وانه‌ی باسی كوتله‌گه‌ری ن��او پ��ارت �ی ده‌كه‌ن غیره له‌یه‌كڕیزی پارتی ده‌كه‌ن، به‌رامبه‌ر ب�هم قسه‌یه‌ش یهكێتی نیگه‌رانده‌بێت‌و پێیوایه ئه‌م قسه‌یه ده‌چێته‌وه چوارچێوه‌ی تانه‌دان له‌یه‌كێتی. ب �ه‌ك��ر مسته‌فا ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی یهكێتی له‌لێدوانێكدا بۆ دهس��ت��وور باسكردنی كوتله‌‌و باڵ له‌الیه‌ن هه‌ر كه‌سێكه‌وه به‌بێ وی��ژدان��ی وه‌س��ف��ك��ردو رایگه‌یاند "ئ���ه‌وان���هی ی�ه‌ك��ێ��ت��ی به‌كوتله‌‌و كوتله‌كاری ناو ده‌ب��ه‌ن ،ناحه‌زی گه‌وره‌ی یه‌كێتین".
ب �ه‌ك��ر مسته‌فا وت���ی "ئێمه هیچ كاتێك له‌ناو یه‌كێتیدا باڵو كوتله‌كانی خۆمان نه‌شاردووه‌ته‌وه، ئه‌مه‌ش نیشانه‌ی مینبه‌ری جیاوازه
له‌ناو یهكێتی" .ناوبراو ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو "هیچ حیزبێك ناتوانێت كوتله‌‌و كوتله‌كاری بكات به‌تانه‌یه‌ك بۆ یهكێتی".
تـا فـه‌رمـانـی دامـه‌زرانـدنـیــان نه‌گه‌ڕێته‌وه ،مانگرتن به‌رده‌وامده‌بێت فه‌رمان چۆمانی
ی ی چه‌ند رۆژێك ه ده‌رچووان م��اوه ی مامۆستایان ،له‌به‌رده‌م په‌یمانگا ێ ی ران��ی �هو ق���ه‌اڵدز پ��ه‌روه‌رده‌ك��ان�� مانگرتنیان راگ��هی��ان��دووه‌‌و له‌ژێر ی خ��ێ��وه‌ت ده‌مێننه‌وه‌‌و چاوه‌ڕوان بڕیاری دامه‌زراندن ده‌كه‌ن. ی كه‌ئه‌و ی ئ �هو یاداشت ه به‌پێ ی ی وه‌زاره‌ت��� مانگرتووان ه ئاراست ه ی په‌رله‌مان‌و پ����ه‌روه‌رده‌‌و س �ه‌رۆك � ی حكومه‌تیان ك���ردووهو س��ه‌رۆك�� ی دهس����ت دهس���ت���وور وێ��ن��هی��ه‌ك�� كه‌وتووه ،ئه‌و ده‌رچووان ه ئاماده‌ن ل�ه‌ه�ه‌ر پ���ه‌روه‌رده‌ی���ه‌ك دابمه‌زرێن ی نمر‌ه بكرێت‌و به‌مه‌رجێك ره‌چ��او
نابێت هیچ ده‌رچوویه‌كیش بمێنێته‌و‌ه ك �ه‌دان �هم �ه‌زرێ .ه �ه‌روه‌ه��ا هاتووه ی داواكارییه‌كه‌شمان "ئه‌گه‌ر وه‌اڵم� ی نه‌درێته‌وه ،ئ�ه‌وا ئاماده‌ین رێگ ه یاساییتر بگرینه‌به‌ر". ی ی به‌ڕێوه‌به‌ر ی محه‌مه‌د عه‌ل عه‌ل ی ی قه‌اڵدزێ ،به‌ده‌ستوور پ�هروهرده ی ئه‌و ده‌رچووانه‌یان راگه‌یاند "داواكار ی ی خۆیان‌و له‌هه‌وڵ گه‌یاندووه‌ت ه سه‌روو
به‌رده‌وامدان بۆ دامه‌زراندنیان". ی ی "له‌گه ڵ لیژن ه هه‌روه‌ها وت ی كوردستانیش پهروهرده له‌په‌رله‌مان گفتوگۆمان ل�ه‌س�ه‌ر ئ �هو كێشه‌ی ه ی ئه‌و ك���ردووه ،ب��ه‌اڵم دام �ه‌زران��دن � ی ی به‌په‌سه‌ندكردن ده‌رچووان ه په‌یوه‌ند ب��ودج��هوه ه �هی �هو كاتێك بودج ه ی په‌سندكرا ئه‌وان ه هه‌ریه‌كه‌یان به‌پێ نمر‌هی خۆیان داده‌مه‌زرێنرێن".
ی ی مـوچــ ه بـۆ بـریـنــدارانــ داوا ی ده‌كرێت چه‌كی كیمیاو ده‌ستوور له‌هه‌ڵه‌بجه
ی ی كیمیاباران ی قوربانیان كۆمه‌ڵ ه ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج� ه ره‌خ��ن�� ه له‌حكوم هت‌و كاربه‌ده‌ستان ده‌گرێت ك ه پابه‌ند ی ی موچه‌یه‌ك ن �ه‌ب��وون ،به‌بڕینه‌و‌ه ی ی چه‌ك شایست ه بۆ به‌ركه‌وتووان كیمیایی‌و ده‌ڵێن به‌شێك له‌به‌ركه‌وتووان ی كاركردنیان نه‌ماوه. تونا ی لوقمان عه‌بدولقادر سه‌رۆك ی ی كیمیاباران ی قوربانیان كۆمه‌ڵ ه
ه��ه‌ڵ��ه‌ب��ج�� ه ل��ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��دا بۆ دهس��ت��وور ئ��ام��اژ‌ه ب���هوه ده‌دات، ی ژم��ارهی�ه‌ك له‌به‌ركه‌وتووان به‌هۆ ی ی راد‌ه سه‌ختی‌‌و درێ��ژه‌ك��ێ��ش��ان� ی ب��ری��ن��داری��ی��ه‌ك��هی��ان��هوه ت��وان��ا ئیشكردنیان ل �ه‌ده‌س��ت��داوه ،جگ ه ی زۆر ل����ه‌وه‌ش رۆژان���� ه پ��ارهی �ه‌ك � ی خۆیان خه‌رجده‌كه‌ن، له‌چاره‌سه‌ر ی كه‌پێیان به‌اڵم تائێستا ئه‌و به‌ڵێنان ه ێ ی موچ ه جێبه‌ج درابوو بۆ بڕینه‌و‌ه نه‌كراوه. ی ل��وق��م��ان ع��ه‌ب��دول��ق��ادر وت��
ی ی تر به‌فه‌رم "بڕیارمانداو‌ه جارێك ئ���هو ب�ه‌ڵ��ێ��ن� ه ب�ه‌ب��ی��ر به‌رپرسان ی ی ئه‌و برینداران ه بهێنینه‌وه ،بۆئهوه ی زۆر كه‌وتۆت ه سه‌ریان ك ه قورساییه‌ك ی ی موچه‌یه‌ك ی ب��ڕی��ن�هوه ل�ه‌ڕێ��گ� ه ی سوك ببێت". مانگانه‌وه به‌شێك ی ی پێنجه‌میشدا وه‌زاره‌ت له‌كابین ه ی ده‌رك��رد بۆ ی بڕیارێك ته‌ندروست ی 30هه‌زار ی موچه‌یه‌ك ب��ڕی��ن�هوه ی ی چه‌ك ی بۆ به‌ركه‌وتووان دی��ن��ار ی قوربانیان كیمیاوی ،به‌اڵم كۆمه‌ڵ ه به‌فه‌رمی بڕیاره‌كه‌یان ره‌تكرده‌وه.
كاو ه محه‌مه‌د
دیسان له‌به‌رده‌م پرسیار ه جه‌وهه‌ریه‌كه‌دا ئه‌و پرسیاره جدییه‌ی له‌ساڵی ()2000هوه رووبه‌ڕووی رۆژنامه‌ی ئه‌هلی بۆته‌وه ،پرسیاری بێالیه‌نبوونیانه له‌به‌رامبه‌ر هێز و كێشمه‌كێشه سیاسییه‌كان ،چونكه ئه‌و مه‌سه‌له‌یه جه‌وهه‌ر و بناغه‌ی رۆژنامه‌ی ئه‌هلی پێكدێنێ و هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه مانیفیستۆی خۆی وا به‌یانكرد كه ده‌یه‌وێ ستایلێكی جیاوازی رۆژنامه‌نووسیی بێنێته ئ��اراوه ،ئه‌و جیاوازییه‌ش ته‌نیا له‌وه‌دا نهبووه كه رووبه‌رێكی زۆری الپه‌ڕه‌كانی بۆ ره‌خنه و هه‌واڵه‌كانی پشتی په‌رده ته‌رخان بكات ،به‌ڵكو لهوه گرنگتر ئه‌وه‌یه چه‌نده بێالیه‌نانه و دوور له‌داشكاندن به‌الی ئه‌م هێز و ئه‌و هێز كاره رۆژنامه‌نووسییه‌كانیان ئاراسته ده‌كه‌ن، ئاخر ئه‌وان له‌به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌گه‌ریی حزبی و له‌پێناوی رۆژنامه‌یه‌كدا دابه‌زینه نێو مه‌یدانه‌كه كه به‌هیچ حزب و رێكخراوێك شه‌ته‌ك نه‌درابێت ،به‌تایبه‌تی كه رۆژنامه‌گه‌ریی حزبی له‌ماوه‌ی سااڵنی ش�ه‌ڕی ناوخۆدا زۆر داخراوانه‌تر له‌پێشوو حزبێنرا و هه‌رچی هه‌ناسه و نووزه‌ی ئازادی و ره‌خنه هه‌بوو تێیدا نه‌هێڵرا ،رۆژنامه‌كان به‌سه‌ر هه‌ردوو ناوچه‌ی سه‌وز و زه‌رد دابه‌ش ببوون و هیچیان بۆی نه‌بوو له‌ناوچه‌ی به‌رامبه‌ردا باڵوبكرێنه‌وه ،ئیتر ئه‌مه ژان��ی له‌دایكبوونی ئه‌و ستایله جیاوازه‌ی رۆژنامه‌گه‌ریی(ئه‌هلی) زیاتر كرد و وایكرد په‌رۆشانه‌تر پێشوازیی لێبكرێ .كه‌واته ئه‌وان بۆئهوه دروستبوون كه به‌سه‌رچوونی مۆدێلی رۆژنامه‌گه‌ریی حزبیی رابگه‌یه‌نن و كه‌وتنه‌ژێر سایه‌ی حزبه‌كان بخه‌نه نێو بازنه‌ی ناپیشه‌ییبون-هوه ،نه‌ك ئه‌وانیش بهشێوه و شێوازێكی دیكه ببنه گه‌یه‌نه‌ری ناڕاسته‌وخۆی ئه‌م الیه‌ن و ئه‌و الیه‌ن و وه‌ك ئامرازی ملمالنێ حزبی و شه‌خسییه‌كان به‌كاربهێنرێن، كه‌به‌داخه‌وه سه‌رنجام كه‌موزۆر (هه‌ندێك به‌مه‌به‌ست و هه‌ندێكیش بێ مه‌به‌ست) وه‌ك الیه‌نگركه‌وتنه نێو ملمالنێكان و رۆژبه‌رۆژ پرسیاری ( بێال یه‌نبو و نیا ن ) زه‌ق��ت��ر و ره‌قتر رووبه‌ڕوو بۆوه ،بۆیه به‌ناچاری وه‌اڵمی پرسیاره‌كه‌یان به (هۆكاری نه‌بوونی ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ۆن) پ����اس����اودای����هوه ك������ه گ�����وای�����ه ب �ه‌ه��ۆی نه‌بوونی ئ���ۆپ���ۆزی���س���ی���ۆن له‌كوردستان ،ئه‌وان رۆڵی ئۆپۆزیسیۆنبوونیان له‌پێناو و به‌رژه‌وه‌ندیی خه‌ڵكدا بینیوه .به‌اڵم ئهوه له‌دوای هه‌ڵبژاردنی ()2009/7/25هوه ئۆپۆزیسیۆنێكی دیار و به‌رچاو و به‌ده‌م و زم��ان و خ��اوه‌ن كه‌ناڵی بینراو و بیستراو و خوێنراو دروستبووه و هیچ پێویستی ب�ه‌رۆژن��ام�هی ئه‌هلی نییه له‌پێناویدا (بێالیه‌نبوونی خۆی) بكاته قوربانی. به‌هه‌رحاڵ ئێستا كه چه‌ند رۆژێكه بانگه‌شه‌ی راگه‌یاندنی لیسته‌كان بۆ هه‌ڵبژاردنی ()3/7ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عیراق ده‌ستیپێكردووه ،كه یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنی دوای دروستبوونی ئۆپۆزیسیۆنه له‌كوردستان ،پرسیاره‌كه پاساوهه‌ڵنه‌گرانه‌تر سه‌ریهه‌ڵداوه‌ته‌وه و رۆژنامه‌گه‌ری ئه‌هلی له‌سه‌نگی مه‌حه‌ك ده‌دات��هوه كه تاچه‌ند له‌گه‌ڵ په‌یام‌و سه‌ره‌تاكانی خۆیان راستگۆن و بێالیه‌نانه و پیشه‌ییانه كاری خۆیان ده‌كه‌ن‌و ته‌نیا ته‌ركیز ده‌كه‌نه سه‌ر هاندانی خه‌ڵك بۆ چوونه سه‌ر سندوقه‌كانی ده‌نگدان و ده‌بنه چاودێر به‌سه‌ر لیست و قهواره به‌شداره‌كان كه به‌هێمنی و شارستانییانه پروپاگهنده بۆ لیست‌و كاندیده‌كانیان بكه‌ن و دواتریش به‌وپه‌ڕی چاوتیژییه‌وه ببنه هاوكار و هانده‌ری به‌ڕێوه‌چوونی هه‌ڵبژاردنێكی ئازاد‌و پاك كه له‌فرتوفێڵ‌و ساخته‌كاری و توندوتیژیی به‌دووربێت... ك �ه ئه‌مانه ئ���ه‌رك‌و به‌رپرسیارێتیی رۆژنامه‌گه‌ریین، به‌تایبه‌تیش له‌كۆمه‌ڵگایه‌كدا كه هێشتا كلتووری دیموكراسی تێیدا نه‌خه‌مڵیوه‌و به‌رامبه‌ریه‌كتر وه‌ستانه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت‌و ئۆپۆزیسیۆن له‌سه‌ره‌تاییترین قۆناغیدایه .بۆیه ئهوهی له‌رۆژنامه‌گه‌ریی ئه‌هلی چاوه‌ڕێده‌كرێ بوونیه‌تی به‌چاودێری ملمالنێكان كه به‌یه‌ك مه‌سافه خۆی له‌هێزو الیه‌نه‌كان به‌دووربگرێ ،نه‌ك بچێته نێو گۆڕه‌پانی زۆرانبازیی نێوان ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزیسیۆن و بۆ پشت له‌ئه‌رزدانی ئه‌م یان ئه‌ویان ،له‌ژێره‌وه هه‌ر خه‌ریكی هه‌ڵخلیسكاندنی قاچه‌كان بێت و سه‌ره‌نجام شه‌رمه‌زاری به‌رده‌م جه‌وهه‌ریترین پرسیار بێت كه ئاینده‌ی رۆژنامه‌گه‌ریی كوردستان به‌وه‌اڵمدانه‌وه‌یه‌كی بێگه‌ردی ئه‌و پرسیاره‌وه بهنده . kawamuhamad@yahoo.com
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
هه‌واڵ
لیسته‌كان بانگه‌شه‌ی گه‌رم‌و هێمن به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن
2
تائێستا سه‌رپێچییه‌كان سه‌ره‌تایین‌و لیسته‌كان له‌یه‌كتر توڕ ه نین په‌یامنێرانی ده‌ستوور
پێنج رۆژ به‌سه‌ر پڕۆسه‌ی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردندا تێپه‌ڕیوه ،هه‌ر له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنی هه‌ڵمه‌ته‌كه‌دا زۆرێك له‌پۆسته‌ر‌و وێ��ن�هی ئ �هو لیستانه له‌الیه‌ن كه‌سانی نادیاره‌وه دڕێندران‌و لێكرانه‌وه ،چه‌ندین سه‌رپێچیش تۆماركراون ،به‌اڵم هێشتا لیسته‌كان له‌یه‌كتر توڕه نین‌و دۆخه‌كه به‌هێمی به‌ڕێوه‌ده‌چێت. له‌هه‌ولێرو بادینان پۆسته‌ری یه‌كێتی‌و گۆڕان لێده‌كرێنه‌وه ش��ای �ه‌ت��ح��اڵ��ێ��ك ل��ه‌گ��ه‌ڕه‌ك��ی م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی ش����اری هه‌ولێر، ب �ه‌ده‌س��ت��ووری راگ�هی��ان��د "شه‌وانه وێ��ن��ه‌ك��ان��ی ك��ان��دی��دی ه����ه‌ردوو لیستی گ��ۆڕان‌و یهكێتی بهیهكهوه لێده‌كرێنه‌وه‌‌و هیچ جیاوازییه‌ك له‌نێوان كاندیداكانی ئه‌و دوو الیه‌نه‌دا ناكرێت". ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ی "ل �هم شه‌وانه‌ی دواییدا ،دوایئه‌وه‌ی چه‌ند گه‌نجێك هێرش بۆ لێكردنه‌وه‌ی وێنه‌كانی گۆڕان‌و یهكێتی ده‌به‌ن ،له‌لێپرسینه‌وه‌شیان ل �ه‌الی �ه‌ن كه‌سێكی مه‌ده‌نییه‌وه، پێناسی حیزبی ده‌رده‌هێنن كه‌سه‌ر به‌رێكخراوه‌كانی پارتین". فوئاد مه‌عسوم كاندیدی یهكێتی له‌لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان له‌هه‌ولێر به‌ده‌ستووری وت "خۆمان ب �ه‌دڕان��دن‌و لێكردنه‌وه‌ی پۆستهرو وێ��ن�هوه س�ه‌رق��اڵ ناكه‌ین ،چونكه هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌و وێنهو پۆسته‌ر هه‌ر لێده‌كرێنه‌وه". داهێن هاشم كاندیدی لیستی گۆڕان له‌هه‌ولێر به‌ده‌ستووری راگه‌یاند "پۆسته‌ره‌كانمان لێده‌كرێنه‌وه ،به‌اڵم ئاگاداری ئه‌وه‌نین كه‌به‌رنامه رێژییه‌ك بۆ لێكردنه‌وه‌ی پۆسته‌ره‌كان له‌ئارادا ب��ێ��ت ،ته‌نها پێمانوایه ئه‌وانه‌ی ئه‌و كارانه ده‌ك��ه‌ن ،له‌دیموكراسی تێنه‌گه‌یشتوون‌و هێزی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنیش نازانن".
ی زۆربه‌ی راوێژكاره‌كان ی هه‌رێم پارتین سه‌رۆك پ.ده‌ستوور
مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێم ،چوار راوێژكار بۆ خۆی داده‌نێت كه‌سیانیان پارتین‌و یه‌كێكیان یه‌كێتییه. وته‌بێژێك به‌ناو ی سه‌رۆكایه‌ت ی ههرێمهوه باڵویكرده‌وه ،دوێنێ سێشه‌مم ه به‌ف ه‌رمانی م ه‌سعود ب��ارزان��ی ،چوار راوێژكاری كۆمه‌اڵیه‌تی له‌سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم دام ه‌زرێنران كه‌سیان له‌و چوار راوێژكار‌ه پارتین‌و دوانیان بۆ كاروباری كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و ئه‌ویتریان بۆ كاروبار ی یاسایی ،راوێ��ژك��اره‌ك � ه ی یه‌كێتیش بۆكاروبار ی ئاینییه. ئه‌و دوو راوێژكار‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیی ه هه‌ریه‌ك ه له‌مه‌حمود ك��اوه ح ه‌فید‌و عه‌بدوڵاڵ ئیبراهیم عه‌بدوڵاڵ (حاجی حاجی برایم) ئه‌مه‌ی دوایین پێشتر نوێنه‌ری مه‌سعود بارزانی بووه له‌لقی 11ی راپ �ه‌ڕی��ن ،ئ��ازاد ع��زه‌دی��ن مه‌ال فه‌ندیش بۆ كاروبار ی یاسایی‌و شێخ محه‌مه‌د شاكه‌لیش بۆ كاروبار ی ئاینیی دانراون.
له‌سلێمانی پۆسته‌ری هه‌موو لیسته‌كان لێده‌كرێنه‌وه شه‌قامه‌كانی سلێمانی به‌درێژایی رۆژ تادره‌نگانێكی شه‌و جمه‌ی دێت ل �هو ئۆتۆمبێالنه‌ی ئ��ااڵی گ��ۆڕان‌و هاوپه‌یمانیان ب��ه‌رزك��ردووه‌ت��هوه، ه�ه‌رچ�ه‌ن��ده چه‌ند پێشێلكارییه‌ك تۆماركراون ،به‌اڵم لیست‌و كاندیده‌كان هێشتا له‌یه‌كتر دڵگران نه‌بوون. له‌تیف شێخ مسته‌فا ،سه‌رۆكی لیستی گۆڕان له‌پارێزگای سلێمانی ده‌ڵێت پۆستهرو وێنه‌ی زۆرب��هی كاندیده‌كانی پارێزگای سلێمانی دڕێ���ن���دراون‌و ل��ێ��ك��راون�ه‌ت�هوه ،وتی "زۆرب�����هی پ��ۆس��ت �هرو وێنه‌كانی خ��ۆم دڕێ��ن��دراون‌و لێكراونه‌ته‌وه، پێشیان وت��وم كێ دڕاندوویه‌تی‌‌و لێیكردۆته‌وه ،ناوه‌كه‌شی ئاشكرایه‌‌و له‌الی خۆمه،به‌اڵم تائێستا سكااڵم تۆمارنه‌كردووه ،به‌نیازم له‌داهاتوودا له‌كۆمسیۆن سكااڵ تۆماربكه‌م". شێخ له‌تیف ،روونیده‌كاته‌وه ئ��هو هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كانی 7/25ی به‌دڵبووه ،ئه‌گه‌ر بانگه‌شه‌ی ئه‌مجاره‌ش به‌هه‌مان شێوه بێت ،وتی "ئه‌گه‌ر له‌ماوه‌ی ئه‌م بانگه‌شه‌یه‌دا هه‌رشتێك رووب��دات ئه‌وا حكومه‌ت‌و ده‌سه‌اڵت لێی به‌رپرسه". به‌كر حه‌مه سدیق كه‌سه‌رۆكایه‌تی لیستی یه‌كگرتوو ده‌كات له‌پارێزگای سلێمانی ،ده‌ڵێت له‌چه‌ند شوێنێكی پ���ارێ���زگ���ای س��ل��ێ��م��ان��ی��دا وێنهو پۆسته‌ره‌كانیان لێكراوه‌ته‌وه ،وتی "تائێستا رووی���ان���داوه نه‌بوونه‌ته دی���ارده‌ی���ه‌ك���ی گ�����ه‌وره‌‌و له‌الیه‌ن لیسته‌كانی ت��رهوه به‌رنامه‌یان بۆ داڕێژرابێت". به‌كر حه‌مه سدیق وتی "كه‌سی ن��اب�ه‌رپ��رس ئ �هو ك��اران �هی ك���ردووه له‌بارێكی حه‌ماسدابووه بۆ لیست‌و كاندیده‌كه‌ی خۆی ،یان كه‌سانێكن ده‌یانه‌وێت ئ��اژاوه بنێنه‌وه ،بۆیه له‌كۆمسیۆن سكااڵمان تۆمارنه‌كردووه، به‌اڵم ئه‌گه‌ر زیادبكات به‌ته‌ئكید سكااڵ تۆمار ده‌كه‌ین". حاكم فه‌رهاد سه‌رۆكی لیستی
ك��ان��دی��ده‌ك��ان ی��اس��ای ژم���اره 19ی كۆمسیۆنیان پێشێلكردووه" ،بۆیه چه‌ند سه‌رپێچییه‌كمان به‌ڤیدیۆ تۆماركردووه‌‌و ئاڕاسته‌ی به‌غدامان كردووه". تاهیر محه‌مه‌د باسی له‌وه‌شكرد، له‌كاتی ساغبوونه‌وه‌ی هه‌ر سكااڵ‌و سه‌رپێچییه‌كدا ،كاندید‌و ق��هواره سیاسییه‌كه به‌شه‌ش ملیۆن بۆ 15 ملیۆن دینار غه‌رامه ده‌كه‌ین.
هاوپه‌یمانی له‌پارێزگای سلێمانی، ده‌ڵێت ههرچهنده زۆرب���هی وێنهو پۆسته‌ری كاندیده‌كانی لیسته‌كه‌یان لێكراونه‌وته‌وه‌‌و دڕێندراون ،به‌اڵم هیچ الیه‌نێك له‌سه‌ر لێكردنه‌وه‌‌و پۆستهرو وێنه‌ی كاندیده‌كانی ئه‌و لیسته‌كه‌یان ل�ه‌س��ن��ووری پ��ارێ��زگ��ای سلێمانیدا تۆمه‌تبار ناكه‌ن. حاكم فه‌رهاد وتی "به‌شێكیمان به‌به‌ڵگه‌وه داوه‌ت��ه پارێزه‌ره‌كانی خ��ۆم��ان ل�ه‌ك��ۆم��س��ی��ۆن ت��ا سكااڵ تۆماربكه‌ن". ئه‌و وتی "لێكردنه‌وه‌‌و دڕاندنی وێنهو پۆسته‌ر كارێكی هه‌رزه‌كارانه‌یه‌‌و قوڵكردنه‌وه‌ی گیانی رقوكینه‌یه، ده‌بێت هه‌وڵبده‌ین گیانی دیموكراسی له‌ناو خه‌ڵكدا قوڵبكه‌ینه‌وه‌‌و فێری یه‌كتر قبوڵكردنیان بكه‌ین". س���ه‌رۆك���ی لیستی كۆمه‌ڵی ئیسالمی نه‌یشارده‌وه له‌ناو شاری سلێمانیدا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رفراوان وێنهو پۆسته‌ره‌كانیان لێكراوه‌ته‌وه‌‌و دڕێندراوه ،وتی "هیچ الیه‌نێك تاوانبار ناكه‌ین كه ئه‌وكاره‌ی كردبێت ،به‌اڵم
له‌رێی ناوه‌ندی هه‌ڵبژاردنی خۆمانه‌وه كۆمسیۆنمان ئاگاداركردۆته‌وه‌‌و ئه‌وان ڕێوشوێنی یاسایی ده‌گرنه‌به‌ر". 15سه‌رپێچی‌و 9سكااڵ له‌هه‌رێمی كوردستان تۆماركران ب��ه‌ه��ۆی س �ه‌رپ��ێ��چ��ی ق����هواره سیاسییه‌كانی به‌شداربووی هه‌ڵبژاردن، له‌سێ پارێزگای هه‌رێمی كوردستاندا پازده سه‌رپێچی له‌الیه‌ن كۆمسیۆنه‌وه تۆماركراون‌و تا ئێستاش نۆ سكااڵ ل �ه‌الی �ه‌ن ق���هواره سیاسییهكانهوه ئاڕاسته‌ی كۆمسیۆن كراون. هه‌ندرێن محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری ئۆفیسی ه �ه‌ول��ێ��ری كۆمسیۆنی ب��ااڵی سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان ب�ه‌ده‌س��ت��ووری راگه‌یاند" ،له‌الیه‌ن لیستی گ���ۆڕان���هوه دوو سكااڵ ئاڕاسته‌ی كۆمسیۆن كراون كه گوایه پۆسته‌ره‌كانیان دڕێ��ن��دراون ،به‌اڵم سكااڵكه بێهێزه". ئه‌و وتی "به‌هۆی به‌كارهێنانی عامود بۆ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن ك �ه موڵكی ح��ك��وم�ه‌ت�ه ،له‌الیه‌ن
پارتی چاره‌سه‌ر له‌سلێمانی ده‌نگ به‌زه‌حمه‌تكێشان‌و له‌هه‌ولێر به‌گۆڕان ده‌دات فه‌رهاد قادر له‌سلێمانی
پ����ارت����ی چ�����اره‌س�����ه‌ر دوو رێككه‌وتننامه‌ی له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌كه ل �ه‌ل��ی��س��ت��ی گ������ۆڕان‌و حیزبی ئه‌نجامداوه، زه‌حمه‌تكێشاندا به‌پێی ئه‌و خااڵنه‌ی كه له‌سه‌ری رێ���ك���ك���ه‌وت���وون ،ئ��ه‌ن��دام��ان‌و الی�ه‌ن��گ��ران��ی پ��ارت��ی چاره‌سه‌ر له‌سلێمانی ده‌ن���گ به‌جه‌الل ده‌باغ كاندیدی زه‌حمه‌تكێشان‌و له‌هه‌ولێر ده‌نگ به‌مه‌هدی كاوانی كاندیدی لیستی گۆڕان ده‌ده‌ن. دوێ�����ن�����ێ س���ێ���ش���هم���م���ه له‌كۆنگره‌یه‌كی ،2010/2/16 رۆژنامه‌وانیدا له‌هۆڵی سلێمانی پااڵس هه‌ریه‌ك له‌فه‌تاح زاخۆیی
ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی حیزبی كوردستان‌و زه‌حمه‌تكێشانی نه‌جیبه عومه‌ر جێگری سه‌رۆكی پارتی چ��اره‌س�ه‌ری دیموكراتی ك���وردس���ت���ان پ���رۆت���ۆك���ۆڵ���ی رێككه‌وتننامه‌ی نێوان هه‌ردوو پارتیان راگه‌یاند. نه‌جیبه عومه‌ر له‌لێدوانێكی تایبه‌تدا به‌ده‌ستووری وت "به‌پێی ئ �هو خ��ااڵن �هی داوامانكردووه‌‌و له‌سه‌ری رێككه‌وتووین ،له‌شاری سلێمانی س��ه‌رج��هم ئه‌ندام‌و الیه‌نگرانمان ده‌نگ به‌جه‌الل ده‌باغ ده‌ده‌ن وه‌ك پاڵێوراوی حیزبی كوردستان‌و زه‌حمه‌تكێشانی له‌هه‌ولێریش ده‌ن��گ به‌مه‌هدی كاوانی ده‌ده‌ین وه‌ك پاڵێوراوی
بزووتنه‌وه‌ی گ��ۆڕان‌و سه‌باره‌ت به‌شوێنه‌كانی ت��ر له‌ئاینده‌دا رایده‌گه‌یه‌نین ك �ه‌ده‌ن��گ به‌كێ ده‌ده‌ین". ن��ه‌ج��ی��ب��ه ع���وم���ه‌ر وت���ی "له‌گرنگترین خاڵه‌كانی ئه‌و رێككه‌وتننامه‌یه گرێدانی خه‌باتی هاوبه‌شی نه‌ته‌وه‌یی نێوان هه‌ردوو حیزب‌و هه‌وڵدان بۆ ئه‌نجامدانی چاكسازی له‌ده‌ستووری عێراقدا له‌پێناو ده‌سته‌به‌ركردنی مافی چاره‌ی خۆنووسین بۆ گه‌لی كوردو چاره‌سه‌ركردنی پرسی كه‌ركوك‌و ناوچه جێناكۆكه‌كان ،هه‌مان ئه‌و خااڵنه‌ش واژۆكراوه له‌نێوان پارتی چ��اره‌س�ه‌ری دیموكرات‌و پاڵێوراوه‌كه‌ی گۆڕاندا".
لیژنه‌كانمانه‌و‌ه چوار سه‌رپێچیمان تۆماركردووه". ب �هی��ار دۆس��ك��ی به‌ڕێوه‌به‌ری ئ��ۆف��ی��س��ی ده���ۆك���ی كۆمسیۆن ب��ۆ دهس���ت���ووری ئ��اش��ك��راك��رد "تا ئێستا ته‌نها دوو سكااڵ له‌الیه‌ن ق �هواره سیاسییهكانهوه ئاڕاسته‌ی كۆمسیۆن ك���راوه ،ب��ه‌اڵم له‌الیه‌ن لیژنی سه‌رپێچی له‌كۆمسیۆنه‌وه 11 سه‌رپێچی تۆماركراون ،چونكه ماڵی حكومه‌تیان به‌كارهێناوه‌‌و سیكۆتین‌و كه‌ل‌وپه‌لی نایاساییان له‌هه‌ڵواسینی پۆستهرو وێنه‌ی كاندیده‌كانیاندا به‌كارهێنراون". له‌الیه‌كی تره‌وه ،تاهیر محه‌مه‌د ئه‌مین به‌ڕێوه‌به‌ری ئۆفیسی سلێمانی كۆمسیۆن ئاشكرایكرد "له‌الیه‌ن قهواره سیاسییهكانهوه ،له‌پارێزگای سلێمانی پێنج سكااڵ تۆماركراون، ب �ه‌اڵم ناتوانین ئه‌و ق �ه‌واران �هی كه سكااڵكه‌یان تۆماركردووه ئاشكرابكه‌ین تا له‌به‌غدا وه‌اڵممان نه‌ده‌نه‌وه". ئ �ه‌وه‌ش��ی خ��س��ت �ه‌ڕوو ،به‌هۆی ئ����ه‌وه‌ی ق����هواره سیاسییه‌كان‌و
هێزه ئه‌منییه‌كان بێالیه‌ن بوون زۆرینه‌ی لیسته ركابه‌ره‌كان كۆكن له‌سه‌ر ئهوهی كه ده‌زگا ئه‌منییه‌كان تا ئێستا بێالیه‌نن‌و الیه‌نگیری لیستی ده‌سه‌اڵتیان نهكردووه ،هۆشداریش ده‌ده‌ن كه هه‌ر به‌رپرسێك فه‌رمان به‌هێزه‌كانی ئاسایشی ناوخۆ بكات بۆ الیه‌نگیری لیستی ده‌سه‌اڵت ئه‌وا به‌رپرسیار ده‌بێت له‌به‌رامبه‌ر یاسادا. سه‌رۆكی لیستی گۆڕان له‌سلێمانی، پێیوایه هێزه ئه‌منیه‌كان تائێستا توانیوانه بێالیه‌نانه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ب��ارودۆخ�ه‌ك�ه‌دا بكه‌ن ،وتی "ئه‌گه‌ر به‌رپرسی هه‌ندێك له‌و هێزه ئه‌منیانه فه‌رمان به‌كارمه‌ندانی هێزه ئه‌منیه‌كان بكه‌ن كه كار بۆ الیه‌نێكی دیاریكراو بكه‌ن ،ئه‌وا ئه‌و كه‌سانه به‌رپرسن". یاسین حه‌سه‌ن محه‌مه‌د سه‌رۆكی لیستی ك��ۆم�ه‌ڵ له‌سلێمانی ،وتی "تائێستا هێزه ئه‌منییه‌كان به‌یه‌ك چاو روانیویانه بۆ هه‌ر الیه‌ك ،جگه له‌هه‌ندێك ح��اڵ�ه‌ت ك�ه له‌هه‌ندێك شاشه‌وه ده‌رب��ك�ه‌ون كه الیه‌نگیری لیستێك بكه‌ن ،ب �ه‌اڵم نازانم ئهوه ئالیه‌ت‌و میكانیزمه‌كه‌ی به چ شێوه‌یه‌ك بووه". ه���اوك���ات ق����ادر ح��هم��ه‌ج��ان، به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی گشتی هه‌رێم له‌سلێمانی ،ده‌ڵێت به‌یه‌ك چاو سه‌یری هه‌موو الیه‌نه‌كان ده‌كه‌ن ،وتی "هێزه ئه‌منییه‌كان الیه‌نگری هیچ لیست‌و الیه‌نێكیان نهكردووه ،ره‌نگه هه‌ندێك كێشه‌ی ورد له‌هه‌ندێك شوێن رویدابێت كه به‌شێوه‌یه‌كی گشتی په‌یوه‌ندی به‌هه‌موو الیه‌كه‌وه هه‌یه".
سه‌رجه‌م كارمه‌نده‌كانی به‌شی سكااڵی كۆمسیۆن له‌به‌غدا عه‌ره‌بن بیالل جه‌عفه‌ر
ب�ه‌رپ��رس��ێ��ك��ی كۆمسیۆنی ب��ااڵی س���ه‌رب���ه‌خ���ۆی ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن��ه‌ك��ان ئاشكرایكرد ،ئه‌و سكااڵیانه‌ی له‌الیه‌ن ق��هواره سیاسییهكانهوه ئاراسته‌ی كۆمسیۆن ده‌كرێن ،له‌به‌غدا له‌الیه‌ن لیژنه‌ی سكااڵو‌ه لێكده‌درێته‌وه ،به‌اڵم ئه‌و لیژنه‌ی ه هیچ كورد نین. عه‌بدولڕه‌حمان خه‌لیف ه به‌رپرسی جه‌ماوه‌رییه‌كانی پ �هی��وه‌ن��دی��ی � ه كۆمسیۆن به‌ده‌ستووری راگه‌یاند ،تا ئێستا له‌الیه‌ن قهواره سیاسییه‌كانی به‌شداربووی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عێراقه‌و‌ه چه‌ندین سكااڵ ئاڕاسته‌ی لیژنه‌ی سكااڵی كۆمسیۆن كراوه، لیست ه ك��وردی��ی �ه‌ك��ان��ی��ش چه‌ند
ی ی ئۆفیسه‌كان سكااڵیه‌كیان ئاراست ه كۆمسیۆن ك���ردوه له‌پارێزگاكان‌و ی به‌غداد كراون. ره‌وان ه ی "كارمه‌نده‌كانی خه‌لیف ه وت � لیژنه‌ی سكااڵ ك ه حه‌وت كارمه‌ندن، سه‌رجه‌میان عه‌ره‌بن‌و هیچ كارمه‌ندێكی كوردی تێدانییه".
5
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
راپۆرت -سیاسی
info@destur.net
الپهڕه7
ل ه په‌رله‌مانی عێراق لێپیچینه‌و‌ه ل ه وه‌زیر‌ه کورده‌کان ده‌که‌ین
كه‌س گوێ بۆ به‌رنامه‌ی لیسته‌كان شلناكات!
حیزب‌و كه‌سایه‌تی كاندیده‌كان له به‌رنامه‌ی لیسته‌كان زیاتر كار له‌ده‌نگده‌ر ده‌كات محه‌مه‌د حه‌مه‌نه‌جیب له‌سلێمانی
هاواڵتیان ده‌ڵێن گوێ به‌به‌رنامه‌و به‌ڵێنی لیسته‌كان ناده‌ن ،له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراقدا ،الی ی لیسته‌كان ئه‌وان گوێگرتن له‌به‌رنام ه بووه به‌به‌شێك له‌رابردوو. به‌شێك له‌هاواڵتیانی كوردستان ب��ۆ ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی كاندیداكانیان بۆ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق پێشوه‌خت ب��ڕی��اری خۆیانداوه‌‌و ی تریان كه‌سایه‌تییه‌كانی به‌شه‌ك ه نێو لیسته‌كان هه‌ڵده‌سه‌نگێنن پاشان بڕیارده‌ده‌ن ،له‌هه‌ردوو حاڵه‌ته‌كه‌شدا ی هیچ یه‌كێك كه‌س گوێ بۆ به‌رنام ه له‌لیست‌و قه‌واره‌كان شلناكات. شیروان شه‌ریف ته‌مه‌ن 36ساڵ كارمه‌ندی شاره‌وانییه ،پێشوه‌خت‌و ه����ه‌ر ل���ه‌س���ه‌ره‌ت���ای هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كان بڕیاری خۆی داوه ده‌ن��گ ب�ه‌چ لیست‌و كه‌سایه‌تییه‌ك ده‌دات" .بهدڵنیاییهوه پێته‌ڵێم به‌رنامه‌ی یه‌ك لیست ناخۆێنمه‌وه، چونك ه بڕیاری پێشوه‌ختی خۆممداو‌ه ده‌نگ ب ه چ قه‌واره‌یه‌ك ده‌ده‌م". شیروان وتی"ئه‌و قه‌واره‌یه‌ی بڕیارمداو‌ه ده‌نگی پێبده‌م ،كۆمه‌ڵێك كاندیدی باشی تیایه ،كه‌ده‌توانن له‌داهاتوودا حه‌زو پێداویسته‌كانمان پڕبكه‌نه‌وه". له‌كوردستان به‌شێك له‌هاواڵتیان، رابردووی كه‌سه‌كان‌و قه‌واره‌كان ده‌كه‌ن ه پێوه‌ر بۆ ده‌نگدانیان ،به‌شێكیشیان ده‌ڵێن كام الیه‌ن خزمه‌تی كردووین ئ �هوه هه‌ڵده‌بژێرین ،له‌به‌رامبه‌ردا هه‌ندێكیان ده‌ڵێن به‌باشی ده‌زانن ئه‌و الیه‌ن ه هه‌ڵبژێرن كه‌له‌توانایدای ه خزمه‌تی زیاتر بكات. دانیار شرامی ته‌مه‌ن 24ساڵ، خۆێندكاری زان��ك��ۆ ،به‌ده‌ستووری
خه‌ڵک ده‌نگ به کاندیده‌کان ده‌ده‌ن یان ره‌نگه‌کان؟
وت"ته‌ركیز ده‌كه‌م ه سه‌ر رابردوی ئه‌و كه‌سان ه بۆ ده‌نگدان ،پاشان به‌رنامه‌ی قه‌واره‌كه ،چونك ه ئه‌گه‌ر قه‌واره‌یه‌ك به‌رنامه‌یه‌كی باشی هه‌بێت ،به‌اڵم كه‌سانی باشی نه‌بێت ناتوانێت ئه‌و به‌رنامه‌ی ه به‌باش جێبه‌جێ بكات"، ی هیچ به‌اڵم دانیار تائێستا به‌رنام ه الیه‌نێكی نه‌خوێندووه‌ته‌وه. ئ���هو وت���ی"ب���ه‌اڵم پ��ێ��م باشه، هه‌م كاندیده‌كه‌و هه‌م به‌رنامه‌كه‌ش له‌به‌رچاو بگیرێت". ب�ه‌ڕای دانیار ده‌نگدان له‌سه‌ر بنه‌مای "بڕیاری پێشوه‌خت‌و سۆزو عاتیفه‌‌و ئینتما زۆر هه‌ڵه‌یه ،چونك ه ده‌نگه‌كه‌ی تۆ چاره‌نووسی میلله‌تێكی پێو‌ه بهنده". هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن كه‌چه‌ند رۆژێك ه له‌هه‌رێمی كوردستان‌و عێراق ده‌ستی پێكردووه ،هاواڵتیان به‌تایبه‌ت ی له‌هه‌رێمی كوردستان ،به‌ئااڵ‌و وتنه‌و‌ه دروشمی لیسته‌كانیان رژاونه‌ت ه سه‌ر
ی هیچ كام شه‌قامه‌كان ،به‌بێئه‌و‌ه ی لیست‌و له‌ئه‌وان گوێ به‌به‌رنام ه قه‌واره‌كان بد‌هن‌و بیخوێننه‌وه. ل�ه‌دوای ده‌سپێكرنی بانگه‌شه‌ی ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن ل� ه 2/12وه ،ق���هواره سیاسییه‌كان بهرنامهو كاندیداكانی ی خ��ۆی��ان راگ �هی��ان��دا ،ب �هو ئومێد‌ه هاواڵتیان به‌پێی بهرنامهو كاندیداكان ی هه‌ڵسه‌نگاندنیان، ده‌نگبده‌ن ،دوا ب��ه‌اڵم ه��اواڵت��ی��ان ده‌ڵ��ێ��ن گ��وێ بۆ ی لیسته‌كان شلناكه‌ین‌و ب�ه‌رن��ام� ه هه‌مووی دووباره‌یه. به‌شێك له‌پاڵێوراوانی قهواره سیاسییه‌كان ،پێیانوای ه ئه‌مجار‌ه هاواڵتیان به‌ئاگاییه‌و‌ه ده‌نگده‌ده‌ن، به‌ڕای ئه‌وان ئه‌زموونی رابردوو هۆكار‌ه بۆ ده‌نگدان له‌سه‌ر بنه‌مای باشی‌و هه‌ڵسه‌نگاندنی قه‌واره‌‌و كاندیده‌كان. هه‌روه‌ها به‌شێكی تر له‌كانیده‌كان رای ج��ی��اوازت��ری��ان ه�هی�هو جه‌خت له‌سه‌رئه‌و‌ه ده‌ك�ه‌ن�هوه ،ك ه به‌هۆی
ی ی به‌شێكی زۆر له‌و به‌ڵێنان ه ئهوه دراو‌ه له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی پێشوودا، جێبه‌جێنه‌كراوه ،بۆی ه خه‌ڵكی گوێ ی لیسته‌كان ناده‌ن. به‌به‌رنام ه شێخ له‌تیف سه‌رۆكی لیستی گ����ۆران ل��ه‌پ��ارێ��زگ��ای سلێمانی، به‌ده‌ستووری وت "ئه‌مجار‌ه زۆربه‌ی خه‌ڵكی له‌سه‌ر ئه‌ساسی كاندید‌و به‌رنامه‌ی قه‌واره‌كان ده‌نگده‌دات ،ب ه به‌راورد به‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی پێشوو". س �ه‌رۆك��ی لیستی گ���ۆران داوا له‌هاواڵتیان ده‌كات ،له‌سه‌ر بنه‌مای مه‌حسوبی هت‌و خزمایه‌تی ده‌نگنه‌دا، چونك ه پێیوای ه ل���ه‌دوای 7/25وه بارودۆخێكی تایبه‌تی هاتووه‌ته‌كایه‌و‌ه بۆی ه "پێوست ه خه‌ڵكی ئاگایان ه ده‌نگبدن‌و بتوانن نۆێنه‌رێكی باش ره‌وان���هی په‌رله‌مانی عێراق بكه‌ن كه‌وه‌ك جه‌نگاوه‌رێكی ئازا بتوانێت داكۆكی له‌مافه‌كانی خه‌ڵكی كوردستان بكات".
ش��ێ��خ ل�ه‌ت��ی��ف وتی"پێموای ه پێشكه‌وتنی كۆمه‌ڵگاو شارستانی بوونی خه‌ڵك ،جێگای خزمایه‌تی‌و ئینتما‌و هه‌ست‌و سۆز ده‌گرێته‌وه". سامان فه‌وزی كاندیدی لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان وتی"یه‌كێك له‌و هۆكارانه‌ی ك ه پاڵ به‌خه‌ڵكییه‌و‌ه ده‌نێت به‌رنامه‌ی قه‌واره‌كانه ،به‌اڵم ئه‌م ه تاك ه هۆكار نییه". ه �ه‌روه‌ه��ا وتی"هه‌ندێك كه‌س سه‌یری كاندیداكان ده‌ك��ات ،به‌اڵم گرنگترین شت الی خه‌ڵكی رابردووی قه‌واره‌كانه". هه‌موولیسته‌كانله‌به‌رنامه‌كانیاندا، ی 140و شه‌فافی جێبه‌جێكردنی ماده بودجهو چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی نێوان به‌غداو ههولێرو مه‌سه‌له‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌و گرێبه‌ست ه نه‌وتییه‌كان‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و خزمه‌تكردنی ناوچ ه داب��ڕاوه‌ك��ان��ی��ان ك��ردووه‌ت�� ه خاڵی سه‌ره‌كی به‌رنامه‌كانیان ،هاواڵتیان
هیچ شتێكی جیاواز به‌دی ناكه‌ن. ب��ه‌ڕای سامان ف��ه‌وزی خه‌ڵكی له‌ئه‌زموونی رابردووه‌و‌ه تێگه‌یشتوو‌ه كه‌زۆرێك له‌و به‌رنامانه‌ی كه‌قه‌واره‌كان دایده‌نێن زۆری جێبه‌جێناكرێت" ،بۆی ه مه‌رج نیی ه بۆ سه‌ركه‌وتنی لیستێك له‌داهاتوودا به‌رنامه‌كه‌ی باشبێت". به‌شێكی تر له‌هاواڵتیان پێیانباش ه له‌سه‌ر بنه‌مای هه‌ڵسه‌نگاندنی قه‌واره‌‌و كاندیداكان ده‌نگبدرێت ،نه‌ك له‌سه‌ر ب��ن�هم��ای ب��ڕی��اردان��ی پێشوه‌خت‌و ئینتما. مقداد حه‌مه‌ساڵح ته‌مه‌ن ،28 ی پیشه‌ی مامۆستاییه ،به‌پێچه‌وان ه به‌شێك له‌هاواڵتیانه‌وه ،وتی"هیج بڕیارێكی پێشوه‌ختم ن�ه‌داوه ،مادام كاندیداكان دی��ارن ده‌توانین ده‌نگ ب �ه‌ك �ه‌س �ه‌ك��ان ب��ده‌ی��ن" ،هه‌روه‌ها وتی"ده‌بێت به‌راورد بكه‌یت له‌نێوان كه‌سه‌كاندا كامیان باشترینه ،نه‌ك ل �ه‌س �ه‌ر بنه‌مای ئینتما‌و بڕیاری پێشوه‌خت". مقداد بۆ ئه‌و كه‌سایه‌تیی ه ده‌گه‌ڕێت ك ه به‌توانا بێتو له‌په‌رله‌ماندا بتوانێت هه‌ست به‌كێشه‌كان بكات‌و هه‌ڵوێستی هه‌بێت" ،كه‌سێكی م��ردووم ناوێت بچێت ه به‌غداد". عه‌تا ره‌زا ئه‌حمه‌د ته‌مه‌ن 39سا ڵ پیشه‌ی دوكانداره ،وتی"پێشوه‌خت هیچ ق���ه‌واره‌‌و كه‌سایه‌تێكم دیاری نهكردووه ،چونك ه ئێستا وه‌ك جاران نیی ه كه‌ته‌نها ی�ه‌ك لیست هه‌بوو، پێشوه‌خه‌ت بڕیارت ده‌دا". به‌اڵم سامان فه‌وزی وتی"هه‌ندێك ده‌نگده‌ر وابه‌سته‌ن به‌حیزبه‌كانه‌وه، به‌بێ گۆێدان ه كاندید‌و به‌رنامه‌ی لیسته‌كان". ش���ی���روان وت��ی"خ��ه‌ڵ��ی ئێم ه زیاتر حه‌ماسییه‌و به‌الیه‌نی عاتیف ه ده‌جوڵێت ،بۆی ه پێویست ناكات به‌رنام ه سه‌یركه‌یت".
ی وایكرد ،یان ریفۆرم ده‌كات؟ بۆ پۆسته‌ك ه
ی شكڵی زیاتر نییه رۆشنبیران ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر نێچیرڤان هه‌ر ریفۆرمێك بكات له‌چه‌ند گۆڕانكارییه‌ك كاروخ نامیق
نووسه‌ران‌و رۆشنبیران پێیانوایه دوورنییه ،نێچیرڤان بارزانی ته‌نها بۆ پێدانی پۆستێك كه‌هاوشێوه‌ی پۆسته‌كه‌ی پێشووی بێت ،باسی ریفۆرمی كردبێت له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا، ئه‌وان پێیانوایه ریفۆرم له‌ناو پارتی ئه‌سته‌مه. دوای ئهوهی به‌بڕیاری مه‌سعود بارزانی ،سه‌رۆكی پارتی ،نێچیرڤان ب��ارزان��ی كرایه جێگری سه‌رۆكی پ��ارت��ی ،ده‌نگۆكانی ئه‌نجامدانی ریفۆرم له‌ناو پارتیدا ونبوون ،بۆیه به‌شێك له‌رۆشنبیران‌و نووسه‌ران رایانوایه مه‌سعود بارزانی ته‌نها بۆ نه‌هێشتنی ئه‌و ده‌نگۆیانه ئه‌و كاره‌ی كردبێت ،بۆچوونێكی تریش هه‌یه ل�ه‌ب��ارهی ئ��ه‌وه‌ی دوورنییه نێچیرڤانیش ته‌نها وه‌رگرتنی ئه‌و پۆسته باسی ریفۆرمی كردبێت. ئ��اس��ۆس ئ �ه‌ح��م �ه‌د ه����ه‌ردی نووسهرو رۆژنامه‌نووس ،پێیوایه وه‌رگ��رت��ن��ی ئ���هو پ��ۆس��ت�ه زیاتر په‌یوه‌ندی ب��هوهوه هه‌یه كه‌دوای ئهوهی نێچیرڤان بارزانی له‌پۆستی
سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم نامێنێت، ده‌ب��ێ��ت پۆستێكی هه‌بێت له‌ناو پارتیدا كه‌هاوشانی ئ �هو پێگه‌و ده‌سه‌اڵ ته‌بێت كه له‌ناو حكومه‌تدا هه‌یبووه. ئ��هو وت��ی "ب����ه‌ڕای م��ن ئ��هوه هۆكاری دانانی نێچیرڤان بارزانییه به‌جێگری سه‌رۆكی پارتی". ه��ه‌ردی ده‌ڵێت "هه‌ڵبژاردنی 7/25ب���ۆ ی��ه‌ك��ێ��ت��یو پ��ارت��ی چاوه‌ڕواننه‌كراوبوو ،ئهوه بووه‌ته هۆی ئهوهی هه‌ردووالیان به‌خۆیاندا بچنه‌وه". له‌باره‌ی پێدانی ئه‌و پۆسته‌وه به‌نێچیرڤان بارزانی ،هه‌ردی وتی "ره‌ن��گ �ه پ��ارت �ی ب��هم هه‌نگاوه‌ی بیه‌وێت رێگه له‌و رووداوانه بگرێت ك �ه ل �ه‌ده‌ره‌ن��ج��ام �ی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان له‌ناو یهكێتی روویاندا". پێش ئهوهی نێچیرڤان بارزانی پۆستی جێگری پارتی وه‌ربگرێت‌و دوای ئهوهی له‌سه‌رۆكی حكومه‌ت نه‌ما ،چه‌ند جارێك له‌كاناڵه‌كانی راگ���هی���ان���دن���دا ل���ه‌ب���ارهی ك���اری داهاتوویه‌وه باسی له‌ئه‌نجامدانی ریفۆرمكرد له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا ،به‌وه‌ی
پێویستی
به‌ریفۆرم
حیزبه‌كه‌ی هه‌یه. رۆشنبیران له‌سه‌ر ئه‌و وتانه‌ی نێچیرڤان دوو بۆچوونیان هه‌یه، به‌شێكیان ده‌ڵێن دوورنییه ئهوه نیشانی خه‌ڵكی بدات كه‌ده‌یه‌وێت ریفۆرم بكات تا پێگه‌ی جه‌ماوه‌ری خۆی زیاتر بكات ،به‌شه‌كه‌یتریان پێیانوایه هه‌وڵدانه بۆ وه‌رگرتنی
چۆن ریفۆرم له‌بنه‌ماڵه‌دا ده‌کرێت؟
ئه‌و پۆسته‌و هیچی تر. ئاسۆس هه‌ردی وتی "تائێستا روون نییه نێچیرڤان بارزانی ده‌یه‌وێت چ ریفۆرمێك له‌ناو پارتی بكات ،به‌اڵم هه‌ر ریفۆرمێك بكات له‌چه‌ند گۆڕانكارییه‌كی شكڵی زیاتر نابێت ،ناتوانێت گۆڕانكاری ریشه‌یی بكات". كه‌نعان حه‌مه غه‌ریب مامۆستای
زنسته سیاسییه‌كان له‌زانكۆی سلێمانی وت��ی "ره‌ن��گ��ه پارتی بیه‌وێت به‌دانانی نێچیرڤان بارزانی به‌جێگری سه‌رۆك ،ده‌سه‌اڵته‌كان‌و له‌ناوخۆی به‌رپرسیارێتییه‌كان خۆیدا دابه‌ش بكات ،بۆ پاراستنی هاوسه‌نگی هێز‌و ب��ڕی��اردان له‌ناو پارتیدا". كه‌نعان حه‌مه غه‌ریب ده‌ڵێت "ه���هم���وو ح��ی��زب��ێ��ك پێویستی به‌گۆڕانكاری هه‌یه ،به‌اڵم ده‌بێت پرسیار لهوه بكرێت گۆڕانكارییه‌كان ل �ه‌ن��او پ��ارت��ی��دا ت��اك��و ك���وێ بڕ ده‌كه‌ن؟". ب������ه‌ڕای ك���ه‌ن���ع���ان پ���ارت���ی ترسێكی لێنیشتووه له‌كه‌رتبوون‌و ج��ی��اب��وون �ه‌وه‌ی ئ �ه‌ن��دام��ان له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا. ئه‌و وتی "ئه‌و كه‌رتبوونه‌ی له‌ناو یهكێتی روویدا ئاماژه‌یه بۆ ئهوهی ده‌كرێت له‌ناو حیزبه‌كانی تریش دووباره ببێته‌وه ،ئه‌مه ترسی الی پارتی دروستكردووه ،بۆیه پارتیش حیساب بۆ ئه‌و فشار‌و ئه‌گه‌رانه ده‌كات". گ���ۆڕان‌و ری��ف��ۆرم��ك��ردن له‌ناو پارتیدا الی رۆشنبیران به‌ئه‌سته‌م
ده‌زان����رێ����ت ،ب��ۆی��ه ئ��ام��اژه‌ك��ان له‌باره‌ی نیه‌تی نێچیرڤان بارزانی له‌ریفۆرمكردن ی��ان ه �ه‌وڵ��دان بۆ وه‌رگرتنی پۆستێك ،به‌الی خاڵی دووه‌مدا ده‌شكێته‌وه. له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج نووسهرو رۆژن���ام���ه‌ن���ووس ب���ه‌ده‌س���ت���ووری وت "نێچیرڤان ب��ارزان��ی ئه‌گه‌ر نیه‌تی هه‌بێت ده‌توانێت جۆرێك له‌ریفۆرم بكات ،النیكه‌م ده‌توانێت پ��ارت �ی ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ��هو ب��ارودۆخ��هی ئێستا له‌كوردستان‌و عێراق هه‌یه بگونجێنێت". ئ �هو وت �ی "یه‌كێك له‌گرفتی حیزبه‌كان له‌كوردستان‌و عێراق ئ��ه‌وه‌ی��ه زۆر ب �ه‌زه‌ح��م �ه‌ت رێگه به‌ریفۆرم‌و چاكسازی ده‌ده‌ن ،هیچ حیزبێك له‌كوردستان رێگه به‌ریفۆرم نادات ،لهبهرئهوه ئه‌و گرفته‌ش دێته رێگه‌ی نێچیرڤان بارزانی". ل �ه‌ت��ی��ف پ��ێ��ی��وای �ه له‌هه‌موو حاڵه‌ته‌كاندا گۆڕانی ریشه‌یی له‌ناو هیچ حیزبێكی كوردستان‌و عێراق ناكرێت" ،چونكه گۆڕانی ریشه‌یی گۆڕانی هه‌موو سیستمی سیاسی ئه‌و حیزبه‌یه ،هیچ حیزبێكی كوردستان قبوڵی ئه‌و جۆره گۆڕانه ناكات".
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
راپۆرت -سیاسی
كـه‌س بــه‌دۆی خــۆی نــاڵـێــت تــرشــه!
4
به‌پێی پێشبینی لیست‌و پاڵێوراوه كورده‌كان بێت ،كورد 84كورسی ده‌هێنێت
کورد شه‌ڕی دیموکراسی له به‌غدا یه‌کالییده‌کاته‌وه كاروخ نامیق له‌سلێمانی
به‌پێی پێشبینی سه‌رۆكی لیست‌و پاڵێوراوه‌كانی هه‌ڵبژاردن بێت ،كورد رێ��ژه‌ی �ه‌ك��ی ب���ه‌رزی كورسییه‌كانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ده‌هێنێت كه‌زیاتر له 80كورسی ده‌بێت ،له‌كاتێكدا هه‌رسێ پارێزگای ههولێرو سلێمانیو دهۆك ته‌نها 41كورسی هه‌یه. هه‌ریه‌ك ه ل�ه‌س�ه‌رۆك��ی لیست‌و پاڵێوراوه جیاوازه‌كانی لیسته‌كان پێشبینی به‌ده‌ستهێنانی كورسییه‌كی زۆر ده‌كه‌ن له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ع��ێ��راق ،ب��ه‌اڵم پێشبینییه‌كانیان ی ئه‌و كورسییانه‌وه‌ی ه له‌سه‌رووی رێژ‌ه
ك��ه ل �ه‌پ��ارێ��زگ��اك��ان��دا ب���ه‌ر ك��ورد ده‌كه‌وێت. ل��ه‌ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراقدا كه‌بڕیاره له7 مارسدا ،ئه‌نجامبدرێت ،چوار قه‌واره‌ی س �ه‌ره‌ك��ی ل�ه‌ك��وردس��ت��ان ملمالنێی به‌ده‌ستهێنانی زۆرترین ده‌نگی كورد ده‌كه‌ن كه‌ئه‌وانیش هه‌ریه‌كه له‌لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان‌و بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان‌و یه‌كگرتووی ئیسالمی‌و كۆمه‌ڵی ئیسالمین ،به‌اڵم پێشبینی ئه‌و لیستانه ب��ۆ به‌ده‌ستهێنانی كورسییه‌كانی په‌رله‌مان له‌سه‌رووی رێژه‌ی ده‌نگده‌ره كورده‌كانه‌وه‌یه له‌عێراقدا. لیست‌و ق���هواره كوردییه‌كان به‌پێی پێشبینییه‌كانی خۆیان بێت،
به‌نیازی به‌ده‌ستهێنانی 84كورسین، له‌كاتێكدا كورد له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی س��اڵ��ی 2005ته‌نها 58كورسی هه‌بوو. ی ی پ��اڵ��ێ��وراو ش���ۆڕش ح��اج � ی هه‌ولێر ی گ��ۆڕان له‌پارێزگا لیست پێیوای ه لیسته‌كه‌یان له‌توانایدایه، یه‌ك له‌سه‌ر چ��واری كورسییه‌كانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران بهێنێت كه‌به‌ر كورد ده‌كه‌ون. ی "ل��ی��س��ت �ی گ���ۆڕان ئ���هو وت��� ی ی ده‌نگ ده‌توانێت یه‌ك له‌سه‌ر چوار كورد به‌ده‌ستبهێنێت ،واتا ده‌توانین ی 20كورسی بهێنین". نزیك ه لیستی گۆڕان بۆ یه‌كه‌مینجار‌ه به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجومه‌نی
نوێنه‌رانی عێراق ده‌كات. دهس���ت���پ���ێ���ك���ردن���ی ی دوا ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ،لیست ه بانگه‌ش ه كوردییه‌كان له‌پارێزگاكانی هه‌رێم‌و ن��اوچ�� ه داب����ڕاوه‌ك����ان ،به‌جۆش‌و خرۆشه‌و‌ه بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنیان دهس��ت��پ��ێ��ك��ردووهو هه‌ریه‌كه‌یان ده‌یانه‌وێت زۆرترین كورسییه‌كانی ی هه‌رێمی ه��ه‌رس��ێ پ��ارێ��زگ��اك�� ه ی كوردستان به‌ده‌ستبهێنێت ،بۆئهوه بااڵنسی خ��ۆی��ان له‌نێو ملمالنێی حیزب‌و ق �ه‌واره‌ك��ان��ی كوردستاندا یه‌كسان بكه‌نه‌وه. ی به‌كر حه‌م ه سدیق سه‌رۆك ی ی ئیسالم ی ی �ه‌ك��گ��رت��وو لیست ی ی سلێمان كوردستان له‌پارێزگا
ی ئه‌وه‌ین به‌ده‌ستووری وت "به‌ئومێد ی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا بتوانین بااڵنس ی خۆمان هاوسه‌نگ بكه‌ینه‌وه‌و ده‌نگ ی زیاتر به‌ده‌ستبهێنن كه‌شایست ه ی یه‌كگرتووبێت س�ه‌ن�گو قورسای ی سیاسی كوردستاندا". له‌گۆڕه‌پان ی ی "ده‌توانین له‌زۆرب ه هه‌روه‌ها وت ی كوردستان ده‌نگبهێنین شاره‌كان ی سلێمانیو به‌تایبه‌ت له‌پارێزگا پارێزگای دهۆك". ی بۆ به‌كر حه‌م ه سدیق ئاماژه ئه‌وه‌شكرد ك ه ل �هم هه‌ڵبژاردنه‌دا ی ده‌ت��وان��ی��ن زی��ات��ر ل���ه 5كورس ی ی "چ��ون��ك� ه ژم���اره بهێنین ،وت�� ی ی نوێنه‌ران ی ئه‌نجومه‌ن كورسییه‌كان ی كردووه‌و له‌هه‌مانكاتدا عێراق زیاد ی زۆر هه‌ی ه بۆ خۆشه‌ویستییه‌ك لیسته‌كه‌مان". ی���ه‌ك���گ���رت���ووی ئیسالمی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی 2005دا به‌جیاواز ب�ه‌ش��داری له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان كردو توانی 5كورسی به‌ده‌ستبهێنێت. ی حاكم فه‌رهاد وته‌بێژ‌و سه‌رۆك ی كوردستان ی هاوپه‌یمان لیست ی پێیوای ه ی سلێمان ل �ه‌پ��ارێ��زگ��ا لیسته‌كه‌یان له‌توانایدایه ،زیاتر ی له‌سه‌رجه‌م ناوچ ه ل��ه 53كورس جیاوازه‌كانی كوردستان بهێنێت. ی ی "ئێستا هاوپه‌یمان ئ�هو وت� ی زۆر ك��وردس��ت��ان ل �ه‌ب��ارودۆخ��ێ��ك � باشدایه‌و خه‌ڵكی به‌گه‌رمییه‌و‌ه پێشوازی له‌لیسته‌كه‌مان ده‌كه‌ن". لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان، ب �ه‌ت �ه‌واوی ق���هواره سیاسییه‌كانی
كوردستانهوه جگ ه له‌یه‌كگرتووی ئیسالمی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی 2005دا، 53كورسی به‌ده‌ستهێنا. ی عه‌بدولستار مه‌جید پاڵێوراو دووه‌م��ی لیستی كۆمه‌ڵی ئیسالمی ل �ه‌پ��ارێ��زگ��ای ه �ه‌ول��ێ �رو وته‌بێژی مه‌كته‌بی سیاسی كۆمه‌ڵی ئیسالمی پێیوای ه ئ���ه‌وان ب�ه‌ه��ۆی پاڵپشتی جه‌ماوه‌ره‌كه‌یانه‌و‌ه بتوانن كورسییه‌كی باشتر به‌ده‌ستبهێنن. عه‌بدولستار به‌ده‌ستووری وت ی ی تایبه‌ت ی جه‌ماوه‌رێك "ئێم ه خاوه‌ن خۆمانین ل�ه‌ه�هم��وو قۆناغه‌كاندا ی ی كۆمه‌ڵ پ��اڵ��پ��ش �تو ه���اوك���ار ئیسالمیمان كردووه ،له‌م قۆناغه‌شدا ی خۆمان ی تایبه‌ت ی جه‌ماوه‌ر وێ��ڕا ی ی خه‌ڵك ی زۆرب ه ئومێد ده‌كه‌ین ده‌نگ كوردستان به‌ده‌ستبهێنین". عه‌بدولستار مه‌جید پێشبینیكرد ئه‌وان زۆرترین ده‌نگی لیسته‌كه‌یان ی له‌پارێزگای سلێمانی بێتو دوا ئ����ه‌وه‌ش ل �ه‌ش��اره‌ك��ان��ی ههولێرو ی ئه‌و ی "به‌پێ ك �ه‌رك��وك .ئ �هو وت � ی كردوومانه ،ده‌توانین 6 راپرسییان ه كورسی به‌ده‌ستبهێنین". له‌ئێستادا كۆمه‌ڵی ئیسالمی خ��اوه‌ن��ی 2ك��ورس��ی ئه‌نجومه‌نی ی نوێنه‌رانی عێراق ه له‌چوارچێو‌ه لیستی هاوپه‌یمانی كوردستاندا. ی س���ه‌ردار ع �ه‌ب��دواڵ پاڵێوراو ی سلێمانی، ی گۆڕان له‌پارێزگا لیست پێشبینیكرد ئ���ه‌وان له‌سلێمانی‌و ك �ه‌رك��وك‌و هه‌نده‌رانیش زۆرترین ده‌نگی كورد به‌ده‌ستبهێنن.
كێ سه‌روه‌ریی كێ بۆ بانگه‌شه به‌كارده‌هێنێت؟
یه‌كێتی‌و بزووتنه‌و ه ده‌ڵێن سه‌روه‌رییه‌كانمان له‌الیه‌ن گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی ئیسالمییه‌و ه به‌كارده‌هێنرێت مه‌عاز فه‌رحان له‌سلێمانی
یهكێتی ناڕه‌زایی له‌دژی به‌كارهێنانی سه‌روه‌رییه‌كانیان ل �ه‌الی �ه‌ن لیستی گ��ۆڕان �هوه ده‌رده‌ب��ڕێ��ت ،بزووتنهوه ی ئیسالمیش له‌دژی كۆمه‌ڵی ئیسالمی، هه‌ردوو ئه‌و الیه‌نه‌ش ئه‌و سه‌روه‌ریان ه به‌سه‌روه‌ری خۆیان ده‌زانن. یه‌كێتی‌و بزووتنهوه ی ئیسالمی ده‌ڵ��ێ��ن س����ه‌روه‌ری‌و ك���ارو چاالكی‌و راب��ردووه‌ك��ان��م��ان ،ل �ه‌الی �ه‌ن گ��ۆڕان‌و ك��ۆم�ه‌ڵ��ی ئیسالمییه‌و‌ه له‌هه‌ردوو كه‌ناڵی ()KNNو كه‌ناڵی په‌یامه‌و‌ه بۆ بانگه‌ش ه ی هه‌ڵبژاردن به‌كارده‌هێنرێت، ئ���هو دوو لیسته‌ش ئ��ام��اژ‌ه ب���هوه ده‌ك �ه‌ن كه‌ئه‌و سه‌روه‌ریان ه به‌شێك ه له‌سه‌روه‌رییه‌كانی ئه‌وانیش. له‌هه‌ردوو ئه‌و كه‌ناڵ ه ئاسمانییان ه ی گ��ۆڕان‌و كۆمه‌ڵی ئیسالمی ،كۆمه‌ڵێك وێن ه ی ڤیدیۆ ی سه‌رده‌می شاخ‌و دوا ی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ش باڵوده‌كرێته‌وه ،یه‌كێك له‌و شتان ه ی كه‌گۆڕان به‌كاریده‌هێنێت ناو ی سه‌ركرد‌ه دیاره‌كان ی رابردوو ی یهكێتی نیشتیمانییه ،له‌وانه( ،شه‌هید ئ��ارام ،خاڵ ه شیهاب ،مامه‌ڕیشه،".. له‌گه‌ڵ نیشاندانی ڤیدیۆكان ی سه‌رده‌م ی راپ �ه‌ڕی �ن‌و ك��ۆڕه‌و ،یه‌كێتیش ئه‌وان ه به‌سه‌روه‌ری خۆی ده‌زانێت ،به‌اڵم گۆڕان ده‌ڵێت ئه‌وان ه به‌شێكن له‌سه‌روه‌رییه‌كانی سه‌ركرده‌كانی ئێستای بزووتنهوه ی گۆڕان. بزووتنهوه ی گ��ۆڕان دوا ی ئهوه ی به‌جیا ب��ه‌ش��داری هه‌ڵبژاردنه‌كانی
پ �ه‌رل �هم��ان��ی ك��وردس��ت��ان��ی ك���ردوو، به‌فه‌رمی جیابوونه‌و‌ه ی خۆی راگه‌یاند له‌یه‌كێت ی نیشتمانی ،به‌اڵم سه‌رۆك ی بزووتنه‌وه‌ك ه رایگه‌یاند به‌رپرسیار‌ه به‌رامبه‌ر مێژوو ی یه‌كێت ی چ له‌شكست‌و چ له‌ده‌ستكه‌وته‌كانیدا. ب�ه‌رپ��رس��ان� ی یه‌كێتیش ئاماژه ب �ه‌وه‌ده‌ك �ه‌ن كاتێك ئ��ه‌وان به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك یه‌كێتیان به‌جێهێشت ،ئیتر چۆن به‌ڕه‌وا ی ده‌بینن سه‌روه‌رییه‌كانیان ب �ه‌ك��ارب��ه��ێ��ن��رێ��ت ،ب��ۆ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن. له‌كاتێكدا راپ�ه‌ڕی�ن‌و ك��ۆڕه‌و دوو ده‌ستكه‌وت ی نیشتمانین ،نه‌ك حیزبی، به‌اڵم ره‌وت ه سیاسییه‌كان ی كوردستان هه‌ریه‌كه‌و به‌موڵك ی خۆ ی ده‌زانێت. عارف روشد ی ئهندام ی سه‌كردایه‌تی یه‌كێت ی نیشتمان ی كوردستان، ل�ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��دا ب��ۆ دهس���ت���وور وت ی "راپهڕینو سه‌روه‌رییه‌كان ی رابردوو ی یهكێتی ،موڵك ی یه‌كێتین ،گۆڕان بۆ ی نیی ه س���ه‌روه‌ر ی سیاس ی یه‌كێت ی بۆ بانگه‌ش ه به‌كاربهێنێت ،چونك ه ئه‌وان خۆیان ده‌ڵێن ئێم ه بێبه‌رین له‌ڕابردوو ی یهكێتی". بزووتنهوه ی گ��ۆڕان به‌كارهێنان ی ناو ی سه‌ركرده‌كان‌و دۆكیۆمێنته‌كان ی سه‌رده‌م ی شاخ‌و راپهڕینو كۆڕه‌و به‌ماف ی خۆیان ده‌زانن ،خۆیان به‌خاوه‌ن ی به‌شێك له‌و ده‌ستكه‌وتان ه ده‌زانن. دانا نور ی پاڵێوراوی بزووتنهوه ی گ���ۆڕان ،له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت ئه‌وان خۆیان به‌خاوه‌ن ی به‌شێك له‌و ده‌ستكه‌وتان ه ده‌زان��ن ك ه پێشتر
به‌دیهاتوون ،چ وه‌ك بزووتنهوه ی گۆڕان به‌گشت ی چ وه‌ك تاك" ،كاك نه‌وشیروان‌و ب���راده‌ران رۆڵ � ی سه‌ره‌كیان ههبووه له‌تۆماركردن ی ئه‌و سه‌روه‌رییانه". هه‌روه‌ها وت ی "ئه‌وان ه ده‌ستكه‌وت ی میلله‌تن ،نه‌ك به‌ته‌نها ه ی حیزبێك". ل�ه‌الی�ه‌ك� ی ت���رهوه بزووتنهوه ی ئ��ی��س�لام� ی ب �ه‌ك��اره��ێ��ن��ان � ی مێژوو، سه‌روه‌رییه‌كان ی رابردوو ی ئه‌و حیزب هو پیشاندانی شه‌هیدو سرووده‌كانی كۆساری به‌به‌شێك له‌سه‌روه‌رییه‌كانی خۆیان ده‌زانن نه‌ك كۆمه‌ڵی ئیسالمی. بزووتنهوه ی ئیسالمی كوردستان، ب �ه‌ك��اره��ێ��ن��ان��ی س�����روودو وێ��ن�� ه ی پێشمه‌رگه‌كانیان له‌كه‌ناڵی په‌یامه‌و‌ه به‌ناڕه‌وا ده‌بینن. ش���وان ق �ه‌الَدزێ��ی��ی وته‌بێژ ی مه‌كته‌ب ی سیاس ی بزووتنهوه ی ئیسالم ی ب �ه‌ده‌س��ت��وور ی وت "م��ێ��ژوو ی حیزب له‌و رۆژه‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات كه‌حیزب دروستده‌بێت ،ئه‌و سه‌روه‌رییان ه هه‌موویان موڵك ی بزووتنهوه ی ئیسالمین". ه �ه‌روه‌ه��ا وت � ی "س��ه‌روه‌ری��ش بۆ حیزب ی دایك ده‌مێنێته‌وه ،بزووتنهوه ن���هم���ردووه ،ت��اوه‌ك��و ئ���ه‌وان خۆیان به‌خاوه‌ن ی سه‌روه‌رییه‌كان ی بزانن‌و بۆ بانگه‌ش ه به‌كاریان بهێنن". كۆمه‌ڵ ی ئیسالم ی به‌كارهێنان ی رابردوو ی بزووتنهوه ی ئیسالم ی به‌ماف ی خۆیان ده‌زان��ن ،وته‌بێژ ی ئه‌و حیزب ه ته‌ئكید ل �ه‌وه‌ده‌ك��ات �هوه كه‌هاوبه‌شن ل �هم��ێ��ژوو ی ب���زووت���ن���ه‌وه‌دا‌و پشك ی شێریشیان به‌ر ده‌كه‌وێت. عه‌بدولستار مه‌جید وته‌بێژ ی كۆمه‌ڵ ی
ئیسالم ی به‌ده‌ستووری وت "له‌به‌رئه‌وه‌ی ئ �هو س �ه‌روه‌ری��ی��ان � هی بزووتنهوه ی ئیسالم ی %75ی ئه‌و كه‌سان ه ی كه‌ئه‌و سه‌روه‌رییانه‌یان تۆماركردووه له‌ناو كۆمه‌ڵ ی ئیسالمیدان ،ئه‌و %75ه‌ش موڵك ی ئێمه‌یه". ئ��هو ب �ه‌رپ��رس � ه ی ك��ۆم �ه‌ڵ وت ی "هه‌ر له‌سه‌ركردایه‌تییه‌و‌ه تا شه‌هیدو پێشمه‌رگ ه دێرینه‌كان‌و ئه‌ندامان ی تر، ئێستا له‌ناو كۆمه‌ڵدان ،بۆی ه به‌ڕاست ی ئهوه به‌حه‌ق ی خۆمان ی ده‌زانین". هه‌ریه‌ك ه له‌یه‌كێت یو بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمی ،پێیانوای ه به‌كارهێنان ی ئه‌و كارو چه‌الكییان ه كه‌ئه‌وان به‌ته‌نها به‌هی خۆیانی ده‌زان��ن ،له‌الیه‌ن بزووتنهوه ی
گۆڕان‌و كۆمه‌ڵه‌وه ،بۆ هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن‌و له‌خشته‌بردن ی جه‌ماوه‌ر ده‌گێڕنه‌وه. عارف روشد ی وت ی "بۆ ئهوه ئه‌و شتان ه به‌كارده‌هێنن كه‌خه‌ڵك ی پێ له‌خشته‌به‌رن ،ئێم ه زۆر ناڕازین به‌و حاڵه‌ت ه ئ��ه‌وان نامۆن ب�هو مێژوو‌ه‌و خیانه‌تیان له‌و مێژوو‌ه كردووه كاتێك به‌جێیانهێشتووه". شوان قه‌اڵدزێیی به‌ده‌ستوور ی وت "بزووتنهوه نه‌مابێت ئینجا ماف ی ئه‌وان ه ئه‌وشتان ه په‌خشبكه‌ن ،بهدڵنیاییهوه بۆ راكێشان ی سه‌رنج ی جه‌ماوه‌ره". هه‌روه‌ها وت ی "كاروان ی بزووتنهوه له‌مامۆستا مێزه‌ر‌ه به‌سه‌ره‌كان ی وه‌ك مامۆستا عوسمانه‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات تا
سه‌روه‌رییه‌کان هی میلله‌تن نه‌ک حیزبه‌کان
ده‌گات ه مامۆستا شێخ سدیق ك ه ئێستا رابه‌ر ی بزووتنه‌وه‌یه". ب���زووت���ن���هوه ی گ����ۆڕان ئ��ام��اژ‌ه به‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌یه‌كێتی نهیتوانیوه ماف ی ئه‌و سه‌روه‌رییان ه بدات ،بۆی ه ئه‌وان ئهوه به‌پاساوی به‌كارهێنانی ئه‌و سه‌روه‌ریان ه ده‌زانن. دان���ا ن���ور ی وت���ی "ب���ه‌داخ���هوه حیزب نهیتوانیوه ماف ی ت �ه‌واو ی ئه‌و سه‌روه‌رییان ه ب��دات �هوه ،بۆی ه ئێم ه هه‌وڵده‌ده‌ین به‌جۆرێك ی تر ئیش له‌سه‌ر ئه‌و سه‌روه‌رییان ه بكه‌ین‌و پاداشت ی خه‌ڵكیان پێبده‌ینه‌وه ،بهالمانهوه ئاسایی ه كه‌ڕاپه‌ڕین‌و كۆڕ‌هو‌و رابردوو ی پێشمه‌رگ ه به‌كاربهێنین".
7
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
ه -سیاسی دیمان
info@destur.net
الپهڕه9
هه‌ڵبژاردن ئاگره‌ک ه خۆشده‌کات
ی عێراق لێپێچینه‌و ه "له‌په‌رله‌مان له‌وه‌زیر ه كورده‌كان ده‌كه‌ین"
ی گۆڕان بۆ ده‌ستوور وته‌بێژی بزووتنهوه محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم وته‌بێژ ی بزووتنهوه ی گۆڕان له‌چاوپێكه‌وتنێك ی ده‌ستووردا ده‌ڵێت ئه‌زمونێك ی جیاواز له‌لیست ی هاوپه‌یمان ی كوردستان له‌به‌غداد پێشكه‌ش ده‌كه‌ن ،ئاماژه بهوه ده‌دات ك ه پۆست به‌ال ی ئهوانهوه گرنگ نیی ه بۆ به‌شداریكردن له‌حكومه‌ت ی عێراق ،به‌ڵكو بایه‌خ به‌كارنام ه ی كابینه‌ك ه ی حكومه‌ت ده‌ده‌ن له‌بار‌ه ی مافه‌كان ی خه‌ڵك ی كوردستانهوه .محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم ئاماژه به‌وه‌ش ده‌دات گه‌ر حكومه‌ت ی عێراق دۆسی ه هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كان ی نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ند چاره‌سه‌ر نه‌كات، ئه‌وا گۆڕان ده‌بێت ه ئۆپۆزیسیۆنێك ی ده‌نگه‌ده‌نگكه‌ر. سازدانی :ده‌ستوور
دهس��ت��وور :له‌هه‌ڵبژاردن ی پێشوودا دروش��م�� ی نه‌هێشتن ی گه‌نده‌ڵی‌‌و باشتركردن ی ژیان ی خه‌ڵكتاندا ،به‌اڵم نه‌تانتوان ی زۆری��ن� ه به‌ده‌ستبهێنن‌و حكومه‌ت پێكبهێنن ،به‌چ رێگه‌یه‌ك ئه‌و به‌ڵێنان ه جێبه‌جێده‌كه‌ن؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :باسمان ل���ه‌وه‌ك���ردووه گ �ه‌ن��ده‌ڵ � ی نه‌هێڵین‌و په‌رله‌مان چاالك بكه‌ین ،هه‌وڵبده‌ین ده‌سه‌اڵت ی قه‌زا ئ��ازاد بكه‌ین ،راست ه ئێم ه زۆرینه‌مان به‌ده‌ستنه‌هێنا ،به‌اڵم هه‌موو كه‌سێك شاهید ی ئه‌وه‌مان بۆ ده‌دات ل�ه‌وه‌ت� ه ی فراكسیۆن ی گۆڕان له‌ناو په‌رله‌ماندایه ،چاالكن‌و كارده‌ك هنو حكومه‌ت ن��اچ��ارك��راوه ك � ه به‌شێك له‌شێو‌ه ی كاركردن ی خۆ ی بگۆڕێت، بۆ نمون ه له‌مه‌سه‌ل ه ی بودجه‌دا ،زۆر هه‌وڵیانده‌دا بودج ه بهشێوه ی شاراوه‌‌و ن��ادی��ار رێكبخه‌ن ،ب���ه‌اڵم ناتوانن، چونك ه گۆڕان ی لێیه‌و داوا ی ده‌كات‌و پرسیار ی له‌سه‌ر ده‌كات‌و مه‌سه‌له‌كان ده‌وروژێنێت. دهس���ت���وور :ئ���هو به‌ڵێنان ه ی دابووتان له‌كاتێكدا جێبه‌جێده‌كرا ك ه حكومه‌ت جێبه‌جێبكه‌ن ،هه‌ستناكه‌یت ووردنه‌بوون له‌دانان ی بهرنامهو پێدان ی به‌ڵێن به‌هاوواڵتیان؟ محه‌مه‌دتۆفیقره‌حیم:به‌رنامه‌كانمان هیچ عه‌یب ی نهبووه ،هه‌موو حیزبێك واك��ارده‌ك��ات ،ده‌ڵ � ێ ئه‌گه‌ر متمانه‌م پێبده‌یت‌و بتوانم حكومه‌ت دروستبكه‌م ئه‌و به‌ڵێنان ه جێبه‌جێده‌كه‌م ،ده‌بێت له‌كاتێدا لێپرسینه‌و‌ه ی له‌گ ه ڵ بكه‌یت ك ه بووبێت ه حكوم هت‌و به‌ڵێنه‌كان ی جێبه‌جێ ن�ه‌ك��ردب��ێ��ت ،ئ���هوه ئێم ه نه‌بووینه‌ت ه حكومه‌ت ،ئۆپۆزسیۆنین، ئ ه ی خۆ لیست ی كوردستان ی زۆرینه‌یان بهدهستهێناوه ،جار به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك هێناویانه ،هێنایان ،ئێستا حكومه‌تیان به‌ده‌سته‌وه‌ی ه ئه‌و به‌ڵێنان ه ی له‌لیست ی كوردستانیدا ههبووه پێویست ه خه‌ڵك بچێت بیخوێنێته‌وه‌‌و سه‌یریبكات ،ئه‌و به‌ڵێنان ه ی ك ه لیست ی كوردستان ی دابوو ی ئایا ئه‌م حكومه‌ت ه توانیویه‌ت ی هیچ ی لێ جێبه‌جێ بكات ،بێگومان هیچ ی لێ جێبه‌جێنه‌كردووه. دهس��ت��وور :ن �ه‌ده‌ك��را ئێوه باس له‌وه‌بكه‌ن ك ه ئۆپۆزسیۆنێك ی كارا دروس��ت��ده‌ك � هنو چ��اودێ��ر ی حكومه‌ت ده‌ك��� هنو دژای �ه‌ت � ی گه‌نده‌ڵ ی بك هنو ك��ێ��ش �ه‌ك��ان � ی خ��ه‌ڵ��ك به‌حكومه‌ت بگه‌یه‌نن؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :ئێستا
ئه‌وكاران ه ده‌كه‌ین ،ئه‌و پڕۆژه‌یاسایان ه ی ك ه فراكسیۆن ی گۆڕان له‌ناو په‌رله‌ماندا پ��ێ��ش��ك�ه‌ش� ی ده‌ك�����ات‌و گفتوگۆ ی له‌سه‌رده‌كه‌ن به‌شێك ی زۆر ی ئه‌وانه‌ی ه ك ه له‌به‌ڵێنه‌كان ی گ��ۆڕان��دا هاتووه، گ����ۆڕان ه��ه‌وڵ�� ی ج���د ی ده‌دات ك ه حكومه‌ت ناچاربكات ك ه ئه‌و به‌رنامان ه جێبه‌جێببن ،به‌اڵم حكومه‌ت تائێستا هیچ ی جێبه‌جێنه‌كردووه. دهس��ت��وور :تاچه‌ند حكوم هت‌و په‌رله‌مان هاوكاربوون بۆ جێبه‌جێكردن ی ئه‌و پڕۆژان ه ی لیست ی گۆڕان پێشه‌كه‌ش ی كردووه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :خۆ ی ئه‌سڵه‌ن حكومه‌ت ن� ه به‌رنامه‌یان هه‌یه ،ن ه ده‌زانن پرۆژه‌یاسا چییه ،ن ه حكومه‌تێك ه ك ه حكومه‌ت ی كرده‌یی بێت، لهبهرئهوه هیچ ی پێ جێبه‌جێناكرێت. ده‌ستوور :م��اوه ی چه‌ند رۆژێك ه بانگه‌ش ه ی هه‌ڵبژاردن ده‌ستیپێكردووه، گرنگترین ئه‌و بابه‌تان ه ی ده‌یكه‌ن ه كارو بانگه‌ش ه ی هه‌ڵبژاردن ی په‌رله‌مان ی عێراق ،له3/7دا چین ،تیشك ده‌خه‌ن ه سه‌ر چی؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :س ێ چوار مه‌سه‌ل ه زۆر گرنگ ه به‌ال ی ئێمهوه ،یه‌كێكیان ئهوه ی رێگا بگرین لهوه ی دیكتاتۆرییه‌ت بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ حكومه‌ت ی عێراق ،به‌چ ی ده‌توانیت ئهوه بكه‌یت ،ئه‌ویش نه‌هێشتن ی گه‌نده‌ڵ ی له‌عێراقدا ،دواتریش تیرۆریزم نه‌هێڵیت ،خاڵێك ی تریش بار ی ده‌زگا دیموكراسیه‌كان ی عێراق به‌هێز بكه‌یت، ئه‌م ه به‌شێك ه ده‌بێت له‌كار ی فراكسیۆن ی گۆڕان له‌به‌غدا ،هه‌روه‌ها گۆڕان هه‌وڵده‌دات به‌پێچه‌وان ه ی ئه‌م لیست ی هاوپه‌یمانی ه ی ئێستا له‌به‌غدای ه كاربكات ك ه ماوه ی چوار ساڵ ه له‌وێیه‌‌و هیچ ی پێنه‌كراوه ،چونك ه هه‌موو ته‌ركیزه‌كانیان له‌سه‌ر مه‌سائیل ی به‌رژه‌وه‌ند ی تایبه‌ت ی خۆیان بووه ،نه‌ك ب��ه‌رژه‌وه‌ن��د ی ك��ورد به‌گشتی ،گۆڕان هه‌وڵده‌دات له‌به‌غدا به‌جد ی كاربكات بۆ چاره‌سه‌ركردن ی ئه‌و كێشان ه ی له‌نێوان ههولێرو به‌غدا هه‌ی ه به‌قازانج ی میلله‌ت ی كورد. دهس��ت��وور :لیست ی گ��ۆڕان چۆن نوێنه‌رایه‌تیه‌ك ی ج��ی��اواز له‌به‌غداد پێشكه‌شده‌كات له‌چاو نوێنه‌ران ی كورد له‌ماو‌ه ی چه‌ند ساڵ ی رابردوودا؟ م��ح�هم�ه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :ئه‌و كه‌سان ه ی ئێم ه هێناومانن‌و ده‌چن ه به‌غداد هه‌موویان كه‌سان ی خۆبه‌خشن، ئێم ه رام��ان��س��پ��اردون ،چونك ه نێو په‌رله‌مانیان له‌به‌غداد ئه‌رك ه له‌الیان نه‌ك وه‌ك ئیمتیازات ،هه‌مووشیان له‌بوار‌ه جیاوازه‌كاندا پسپۆڕییان هه‌یه ،له‌بیروڕا ئازادن ،به‌قه‌ناعه‌تێك ی ته‌واوه‌و‌ه ده‌چن
ی عێراقدا به‌شداربین‌و له‌هه‌ر حكومه‌تێك ه هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كان ی 140و دۆسی ماده جێبه‌جێ نه‌كات ده‌كشێینه‌وه
له‌و ێ كارده‌كه‌ن ،ئیش بۆ به‌رژه‌وه‌ند ی گشت ی ده‌ك���ه‌ن ،ن �ه‌ك ب��ه‌رژه‌وه‌ن��د ی تایبه‌تی. دهس��ت��وور :ئێوه ئه‌لته‌رناتیڤتان بۆ شێواز ی كار ی لیست ی هاوپه‌یمان ی چییه؟ بۆنمون ه بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ناوچ ه دابڕاوه‌كان‌و دۆسیی ه ی نه‌وت‌و گاز، بودج ه ی هه‌رێم ،مه‌سه‌ل ه ی پێشمه‌رگه.. ئایا دیدێك ی جیاوازترتان هه‌یه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :ئه‌لته‌رناتیڤی ئێم ه ئهوهی ه ك ه ئه‌و فراكسیۆن ه ی ئێم ه ك ه ده‌چێت ه ب�ه‌غ��دا ،پشتگیر ی ئه‌و حكومه‌ت ه ی به‌غداد ك ه دروستده‌بێت ده‌یكات یان نایكات ،بهنده بهوه ی ئه‌و حكومه‌ت ه ی به‌غدا چ له‌به‌رنامه‌یدا هه‌ی ه ك ه له‌به‌رژه‌وه‌ند ی میلله‌ت ی كورد بێت، چ ی له‌به‌رنامه‌یدای ه بۆ چاره‌سه‌ركردن ی كێشه‌كان ی نێوان به‌غداو هه‌رێم ،له‌سه‌ر بنه‌مای ئهوه ئیش ده‌كه‌ین ،نه‌ك له‌سه‌ر بنه‌ما ی ئهوه ی چ پۆستێكمان هه‌بێت، وه‌زاره‌ته ،سه‌رۆك ه یان جێگره‌كه‌یه‌تی، ئه‌و شتان ه به‌ال ی ئێمهوه گرنگ نابێت، هه‌ر حكومه‌تێك له‌به‌غداد بزانین جدی ه له‌پێشخستن ی پرۆس ه ی دیموكراس ی له‌عێراق‌و چاره‌سه‌ركردن ی كێشه‌كان ی نێوان هه‌رێم‌و به‌غداد ،ئێم ه هاوكار ی ده‌كه‌ین ،ئه‌گه‌ر وانه‌بێت به‌رامبه‌ر ی ده‌وه‌ستینه‌وه ،دید ی جیاوازیشمان بۆ ئه‌و مه‌سه‌الن ه ئهوهی ه ك ه به‌جد ی كاریان له‌سه‌ر ده‌كه‌ین ،به‌س دروشم نین. ده‌ستوور :به‌بڕوا ی ئێوه ئاڵۆزبوون ی ئ���هو كێشان ه ب��ه‌ه��ۆ ی سیاسه‌ت ی شۆڤێنیان ه ی به‌رپرسان ی عێراقه‌وه‌یه، ی��ان به‌هۆ ی كه‌مته‌رخه‌می‌و الواز ی به‌رپرسان ی كورده‌وه‌یه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :ئه‌و كه‌سان ه ی ئێم ه ده‌یاننێرین له‌عێراقدا خۆیان به‌هاوبه‌شی راسته‌قین ه ده‌زانن‌و خۆیان به‌برا بچوك نازانن ،كار بۆ به‌ده‌ستهێنان ی پلهو پای ه ناكه‌ن ك ه ده‌چن ه ئه‌و ێ داوا ی به‌ش ی كوردستان ده‌كه‌ن وه‌ك هاوبه‌ش، ب��ه‌اڵم سه‌ركردایه‌ت ی ك��ورد له‌به‌غدا ئهوه ی بهالوه گرنك ه پۆست ی سه‌رۆك كۆمار یان جێگر ی سه‌رۆك وه‌زیران‌و په‌رله‌مانیان بهالوه گرنگ بووه ،بۆی ه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا ده‌بێت ده‌ستبه‌رداری به‌رژه‌وه‌ندیی ه گشتییه‌كان ببیت ،ئێم ه ئه‌و شتانه‌مان ب �هالوه گرنگ نابێت، گرنگ نیی ه وه‌زیرمان ده‌بێت یان نا، ئهوه ی بهالمانهوه گرنگ ه ئه‌و حكومه‌ت ه ئه‌گه‌ر بێتو ماف ی ك��ورد‌و كێشه‌كان ی نێوان هه‌رێم‌و به‌غداد به‌شێوه‌یه‌ك ی دیموكراسیانه‌‌و واقعیان ه چاره‌سه‌ربكات پشتگیر ی ده‌كه‌ین ،نه‌یكات كێش ه ی بۆ دروستده‌كه‌ین‌و ده‌بین ه ئۆپۆزسیۆنێك ی ده‌نگه‌ده‌نگكه‌ر. ده‌ستوور :له‌ماو‌ه ی رابردوودا هیچ لیستێك ی عێراق ی داوا ی هاوپه‌یمانێت ی لێكردوون ،بۆ نمون ه لیسته‌ك ه ی مالك ی یان عه‌الوی؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :ئاماده‌نین له‌گ ه ڵ هیچ لیستێكدا هاوپه‌یمان ی بكه‌ین ،به‌هه‌مووالیه‌كمان وت��ووه، به‌لیست ه كوردستانیه‌كان ،به‌لیست ه عێراقیه‌كانه‌وه ،ئێم ه ته‌نها ئاماده‌ین دوا ی هه‌ڵبژاردن دابنیشین‌و گفتوگۆ بكه‌ین ،ئێستا ن��ات��وان��ی��ن ،چونك ه ئێم ه ئه‌و كه‌سان ه گفتوگۆ ده‌كه‌ن ك ه هه‌ڵده‌بژێردرێن‌و ده‌چن ه په‌رله‌مانه‌وه، ئ �ه‌وان � ه دهس��ه‌اڵت�� ی ئ��ه‌وه‌ی��ان هه‌ی ه دابنیشن‌و گفتوگۆ بكه‌ن.
دهس�����ت�����وور :ب�����ه‌اڵم یه‌كێك ل �ه‌س �ه‌رك��رده‌ك��ان � ی خ��ۆت��ان ده‌ڵێت لیسته‌ك ه ی مالك ی داوا ی هاوپه‌یمان ی لێكردون؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :نه‌خێر شت ی وانییه. دهس�����ت�����وور :م���ه‌رج���ت���ان بۆ هاوپه‌یمانیكردن له‌گ ه ڵ لیستێك ی عێراق ی یان هه‌رێمیدا چییه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :هه‌موو مه‌رج ی ئێم ه ئهوهی ه ك ه ئه‌و لیستان ه ی هاوپه‌یمان ی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ین بیروبۆچونیان چیی ه له‌بار‌ه ی هه‌رێم ی كوردستان‌و فیدرالیزم له‌عێراقدا. ده‌ستوور :پێشتر لیست ی هاوپه‌یمان ی كوردستان ك ه به‌شدار ی له‌حكومه‌تدا كردوه ،به‌پێ ی رێككه‌وتننام ه ی نێوان الیه‌ن ه به‌شداره‌كان ،ده‌بوای ه حكومه‌ت ماده ی 140ی جێبه‌جێبكردایه ،به‌اڵم هیچ له‌و حكومه‌تان ه (عه‌الوی‌‌و جه‌عفه‌ری‌‌و م��ال��ك�ی) پ��اب�ه‌ن��د ن��ه‌ب��وون‌و لیست ی هاوپه‌یمانیش له‌حكومه‌ت نه‌كشایه‌وه؟ ئه‌گه‌ر لیست ی گ��ۆڕان هاوپه‌یمانیكرد له‌پێكهێنان ی حكومه‌تدا‌و داواكاریی ه سه‌ره‌كییه‌كان ی ك��ورد پشتگوێخرا، ده‌كشێنه‌وه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :ئێستا لیست ی هاوپه‌یمان ی هاوبه‌ش ه له‌حكومه‌ت، ب �ه‌اڵم هیچ هه‌ڵوێستێكیان به‌رامبه‌ر ب��ه‌وان ن �ه‌ب��ووه ،ئێم ه به‌پێچه‌وان ه ی ئهوانهوه ده‌بین ،ناچین ه حكومه‌تێكه‌و‌ه یان پشتیگر ی لێناكه‌ین ك ه ئه‌و مادان ه جێبه‌جێنه‌كات. دهس��ت��وور :پێشبین ی ده‌كه‌یت لیسته‌ك ه ی ئێوه ل��ه‌دوا ی هه‌ڵبژاردن له‌كام لیست نزیكبێت‌و هاوپه‌یمان ی له‌گه‌ڵدا بكات؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :هێشتا دی��ارن��ی��ی �ه ،دوا ی ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن ك ه لیسته‌ك ه ی ئێم ه دانیشت‌و گفتوگۆیكرد ك ه ئه‌وكات ه سه‌یر ی به‌رنامه‌كان ده‌كات، بزانێت به‌رنام ه ی چ لیست‌و گروپێك له‌به‌رژه‌وه‌ند ی كورددای ه ئهوه ده‌كه‌ین. ده‌ستوور:یه‌كێكله‌كه‌موكوڕییه‌كان ی نوێنه‌ران ی خه‌ڵك ی كوردستان له‌به‌غداد رازی��ب��وون ب��ووه به‌به‌ڵێن ی زاره‌ك��ی؟ ئ ه ی خه‌ڵك چۆن دڵنیا بێت ئێوه ئه‌و ئه‌زمون ه دووباره ناكه‌نه‌وه‌‌و ئه‌زمونێك ی دیك ه پێشكه‌ش ده‌كه‌ن؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :ئیم ه بۆی ه ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌مان دامه‌زراندوو‌ه بۆ ئهوه ی له‌و سیاسه‌ت ه السایی ه رزگارمان بێـت ،له‌و سیاسه‌ت ه هه‌ڵه‌و چه‌واشه‌ی ه ی ك ه ههبووه، به‌به‌ڵێن ی زاره‌ك����یو به‌قس ه ی خۆش‌و به‌موجامه‌الت ،ئه‌و شتان ه ال ی ئێم ه نابێت. دهس����ت����وور :ج��گ�� ه له‌كێش ه سیاسییه‌كان ب�ه‌ش��ێ��ك له‌گرفت ی حكومه‌ت ی هه‌رێم‌و خه‌ڵك ی كورستان ئیدارین ،وه‌ك نه‌ناردن ی به‌ش ه نه‌وت‌و كاره‌با ی هه‌رێم ،مه‌سه‌ل ه ی پاسپۆرت، پل ه ی ئه‌فسه‌ر‌ه كورده‌كان ی پۆلیس‌و سوپا ی عێراق ،سه‌پاندن ی به‌رپرس ی به‌ڕه‌گه‌ز عه‌ره‌ب له‌كه‌ركوك‌و خانه‌قین، به‌اڵم وه‌زی�رو كاربه‌ده‌ست ه كورده‌كان له‌حكوم هت‌و سوپا ی عێراقدا هیچ رۆڵێك ی ئه‌وتۆیان نهبووه له‌چاره‌سه‌ركردن ی ئه‌و كێشانه‌داو به‌ر لێپرسینه‌و‌ه نه‌كه‌وتوون؟ ئێوه له‌ئاینده‌دا لهوهزیره كورده‌كان ده‌پرسنه‌وه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :عه‌یب ه ئێم ه وه‌ك كورد گله‌ی ی له‌به‌غدا بكه‌ین
له‌سه‌ر كاره‌با ،ئێم ه بودجه‌مان هه‌یه، به‌نداومان هه‌یه ،ئ ه ی بۆ خۆمان كاره‌با دروستنه‌كه‌ین 18 ،ساڵ ه حكومه‌تین، بۆچ ی ئه‌م هه‌رێم ه پێویست ی به‌وه‌بێت ك ه به‌غدا كاره‌با ی بداتێ ،له‌جیات ی ئه‌و نه‌وت ه ره‌ش ه ی ئاودیو ده‌كرێت ،ده‌كرێت كاره‌با ی پێدروست بكرێت ،پار‌ه هه‌ی ه بودج ه هه‌ی ه ك ه چوین ه په‌رله‌مان ی عێراقیش ئاماده‌ین لێپێچینه‌و‌ه لهوهزیره كورده‌كان بكه‌ین ،ئێستاش ده‌ڵێم عه‌یب ه هه‌رێم ی كوردستان چاوه‌ڕوان بێت به‌غدا كاره‌با ی بداتێ. ده‌ستوور :وات ه ئێوه چیتر لهوه ن��اڕوان��ن چ��اوه‌ڕێ� ی حكومه‌ت ی عێراق بكه‌ن؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :بۆ چاوه‌ڕ ێ بكه‌یت ،بهرنامهو بودجه‌ت هه‌یه ،ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ،حكومه‌ت بێتو شتێك هه‌بێت ناو ی حكومه‌ت بێت ئه‌و بودجهو توانای ه به‌كارده‌هێنێت‌و كاره‌با ی پێدروستده‌كات، كاره‌با ك ه ی ئه‌و كێشه‌یه‌یه ،یان ئهوهی ه ئێم ه حكومه‌تێكمان نییه ،له‌سۆما ڵ كاره‌با هه‌یه. دهس��ت��وور :دوا ی ئ���هوه ی به25 ك��ورس��ی��ی �هوه چ��وون�� ه په‌رله‌مان ی كوردستان ،الیه‌ن ی به‌رامبه‌رتان ده‌ڵێن ئ���ه‌وان ك � ه ئۆپۆزسیۆنن كێش ه بۆ حكومه‌ت دروس��ت��ده‌ك �ه‌ن ،ئێوه چ ی ده‌ڵێن؟ ئایا له‌به‌غدا هه‌مان شت دووباره ده‌كه‌نه‌وه؟ م��ح�هم�ه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :ئه‌و پ��ڕۆژه‌ی��اس��ای��ان� ه ی ئێم ه پێشكه‌ش ی ده‌كه‌ین له‌بار‌ه ی خوێندن‌و رێگاوبان‌و بودجه ،ئه‌م ه كێش ه ی بۆ حكومه‌ت دروستكردوه ،ئ ه ی حكومه‌ت ئیش ی چییه ،ئیش ی ئ�هوه نیی ه ئه‌و شتان ه جێبه‌جێبكات ك ه جێبه‌جێ ی نه‌كات ده‌بێت پێیبڵێ ی بۆ جێبه‌جێ ی ناكه‌یت، حكومه‌ت خۆ ی هاوكار نهبووه. دهس����ت����وور :رۆڵ���� ی س���ه‌ره‌ك��� ی له‌دیاریكردن ی كاندیده‌كاندا كێ بووه، وه‌ك سه‌ركرده‌كان ی بزووتنهوه ی گۆڕان له‌سه‌ره‌و‌ه دیاریتانكردون؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :به‌سه‌دان كه‌س دانیشتووین‌و گفتوگۆمانكردو‌ه كێ كاندیدبكرێت ،هه‌موویان cvیان هێناوه ،سه‌یر ی cvییه‌كانمانكردوه‌‌و چێككراوه ،به‌و شێوه‌ی ه بووه. دهس����ت����وور :ل��ه‌دی��اری��ك��ردن�� ی كاندیده‌كاندا ،ن�ه‌وش��ی��روان مسته‌فا سه‌رۆك ی بزووتنهوه ی گ��ۆڕان تاچه‌ند رۆڵ ی ههبووه؟ م��ح�هم�ه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :ئه‌و ل �ه‌دووره‌و‌ه سه‌رپه‌رشت ی ك��ردووه ،ئه‌و مه‌رجان ه ی بۆ كاندیده‌كانمان داناوه ره‌چاوبكرێت. دهس���ت���وور :پ��ێ��وه‌ره‌ك��ان��ت��ان بۆ دیاریكردن ی كاندیده‌كان چی بوو؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :پێوه‌ركانمان ئ��هوه ب��ووه كه‌سه‌ك ه پسپۆڕ بێت، خه‌ڵك‌و ده‌وروب��ه‌ره‌ك�� ه ی را ی له‌سه‌ر بێتو خۆشیان بوێت. ده‌ستوور :وه‌ك ده‌بینرێت زۆرین ه ی كاندیده‌كانتان خه‌ڵك ی سه‌ربه‌خۆ‌و
بێالیه‌ن ی بزووتنهوه ی گۆڕانن ،كه‌متر پشت به‌كادیران ی باڵ ی ریفۆرم یان كۆن ه یه‌كێتییه‌كان ده‌به‌ستن ،هۆ ی ئهوه چییه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :هه‌موومان بۆچوونمان له‌سه‌ر ئه‌وه‌بووه ،ده‌بێت ده‌موچاو ی تازه بێت پێشهوهو نه‌و‌ه ی ن��وێ��یو كه‌سان ی پسپۆڕو ش���اره‌زا‌و ته‌كنۆكراتبن. ده‌ستوور :بۆچ ی وه‌ك جار ی پێشوو، نه‌وشیروان مسته‌فا یان سه‌ركرده‌كان ی تر ی گۆڕان له‌ناو لیسته‌كه‌دا نین؟ م��ح�هم�ه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :هیچ هۆكارێك بۆ ئهوه نهبووه ،ویستومان ه رێگا خۆشبكه‌ین بۆ ئ �هوه ی خه‌ڵك ی تازه‌‌و نه‌و‌ه ی نوێ ی بێن ه پێشه‌وه. ده‌ستوور :مه‌سه‌ل ه ی هاوسه‌نگ ی نێوان ئه‌و ره‌وت�� ه ی ناو بزووتنهوه ی گ��ۆڕان چۆن چاره‌سه‌ر ده‌ك �ه‌ن ،وات ه كه‌س سه‌ربه‌خۆكان‌و ئه‌وان ه ی پێشتر باڵ ی ریفۆرم بوون؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :باكگراوندی سیاس ی ب �ه‌ال ی ئێمهوه گرنگ نییه، به‌ال ی ئێمهوه ناو ناوبانگ گرنگه ،به‌ال ی ئێمهوه ئ �هوه گرنگ ه خه‌ڵك باوه‌ڕ ی به‌پرۆگرامه‌ك ه هه‌بێت‌و كار بۆ گۆڕان بكات ،به‌ال ی ئێمهوه گرنگ نی ه پێشتر له‌چ حیزب‌و گروپێكدا بووه. میكانیزمه‌كان ی دهس���ت���وور: رێكخستنه‌و‌ه ی بزووتنهوه ی گۆڕان چۆن ده‌بێت؟ ده‌توانیت به‌رچاوڕوونیه‌ك بخه‌یته‌ڕوو؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :ئێستا به‌رنامه‌یه‌كمان هه‌ی ه بۆ رێكخستنه‌و‌ه ی بزووتنهوه ی گ��ۆڕان ،چاوه‌ڕێده‌كه‌ین دوا ی هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌شێوه‌یه‌ك ی سیستماتیك جێبه‌جێبكرێت‌و دوا ی هه‌ڵبژاردن خۆمان رێكده‌خه‌ینه‌وه ،به‌اڵم ئێستا سه‌رقاڵ ی هه‌ڵبژاردنین. ده‌ستوور :پێشبین ی ده‌كه‌یت چه‌ند كورس ی به‌ده‌ستبهێنن؟ م��ح�هم�ه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :زۆر زیاتر لهوه ی پێشووتر ،به‌س ناتوانین دیاریبكه‌ین ك ه چه‌ند كورسییه. دهس��ت��وور :ل �هم��اوه ی ئ �هم چه‌ند رۆژ ی بانگه‌ش ه ی هه‌ڵبژاردنه‌دا الیه‌نه‌كان یه‌كتر ی ب �هوه تۆمه‌تبار ده‌ك��ه‌ن ك ه پۆستهرو وێن ه ی یه‌كتر لێده‌كه‌نه‌وه؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :ئێم ه پ��ۆس��ت �هرو وێ��ن�� ه ی ه��ی��چ الیه‌كمان لێنه‌كردۆته‌وه ،ئه‌وان پۆست هرو وێن ه ی ئێم ه لێده‌كه‌نه‌وه. ده‌ستوور :ئێوه هیچ به‌ڵگه‌یه‌كتان به‌ده‌سته‌وه‌یه ،تا له‌كۆمسیۆن سكااڵ تۆماربكه‌ن؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم :به‌ڵگه‌مان ل �ه‌الی �ه ،له‌كۆمسیۆنیش سكااڵمان تۆماركردوه. ده‌ستوور :له‌په‌رله‌مان ی عێراقدا كێ ده‌بێت ه سه‌رۆك ی لیست ی گۆڕان؟ محه‌مه‌د تۆفیق ره‌ح��ی��م :جار ێ دیاریمان نه‌كردوه ،بابزانین ئه‌نجامه‌كان چۆنده‌بن‌و ك ێ ده‌رده‌چ��ێ��ت ،ئه‌وكات ه دیاریده‌كه‌ین.
ی ی كورد له‌به‌غدا ئهوه ی بهالوه گرنك ه پۆست سه‌ركردایه‌ت سه‌رۆك كۆمار یان جێگر ی سه‌رۆك وه‌زیران‌و په‌رله‌مانیان بدرێتێ، له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا ده‌ستبه‌رداری به‌رژه‌وه‌ندیی ه گشتییه‌كان بووه
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
ه -سیاسی دیمان
6
ی له‌سلێمانی ،ده‌گه‌ڕێته‌و ه بۆ ی پارت ی گه‌شه‌نه‌كردن ی زۆر "به‌شێك ی پارت ی بۆ ده‌ستوور ی ناوه‌ند ی كادیر" فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی ئهندام ی كۆمیت ه ئه‌و زۆری‌و بۆریی ه سازدانی :وریا حه‌م ه تاهیر‌و گۆران وه‌هاب
ی فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی ئهندام ی كۆمیت ه ی پارت ی دیموكرات ی كوردستان‌و ناوه‌ند ی ی شه‌هید ی لق ی هه‌ڵه‌بج ه لێپرسراو ئه‌و حیزبه ،له‌چاوپێكه‌وتنێك ی ی ده‌ستووردا ئاماژه بهوه ده‌دات ئه‌دا به‌شێك له‌كادیره‌كانیان الوازه ،ده‌ڵێت ی حیزب ی الواز بووهو ئێستا ئینتیما په‌یوه‌ست بوون به‌ڕێكخستنه‌و‌ه له‌سه‌ر ی بهرژهوهندیو موچه‌یه. بنه‌ما جوانڕۆی ی رهتیدهكاتهوه كوتله‌گه‌ری له‌ناو رێكخستنه‌كان ی پارتیدا هه‌بێت ،ده‌ڵێت دانان ی ی سه‌رۆك ی نێچیرڤان بارزان ی به‌جێگر پارت ی بۆ ریفۆرمكردنه ،نه‌ك ی باڵ باڵێنه. مه‌سه‌ل ه ............................. ده‌ستوور :پارت ی بهنیازه نوسینگه‌یه‌ك ی مه‌كته‌ب ی سیاس ی له‌سلێمان ی بكاته‌وه؟ ی ئه‌و نوسینگه‌ی ه ی كردنه‌و‌ه هۆكار چییه؟ ی فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :كردنه‌و‌ه ی م �ه‌ك��ت �ه‌ب � ی سیاس ی ن��وس��ی��ن��گ� ه له‌سلێمان ی به‌ڕاست ی بۆ كارئاسان ی ی سلێمانییه ،ئیشه‌كان ی لقه‌كان ی سنوور ئێم ه رۆژان� ه ده‌بێت بچێت ه مه‌كته‌ب ی سیاس ی ك ه له‌مه‌سیف سه‌الحه‌دینه، ی ئه‌و نوسینگه‌ی ه بۆ لقه‌كان‌و كردنه‌و‌ه ئیشوكاریانه‌و‌ه كارئاسانییه‌ك ده‌كات، له‌الیه‌ك ی تریشه‌و‌ه وه‌ك��و مه‌كته‌ب سیاسیه‌كان خۆیان سه‌رپه‌رشت ی ی لقه‌كان ده‌ك هنو لهنزیكهوه ئاگادار كاره‌كان ی لقه‌كان ده‌بن ،زیاتر له‌سه‌ر ی كار ئاسانیی ه بۆ هه‌ردووال چ بۆ بنه‌ما كه‌مته‌ب ی سیاس ی چ بۆ لقه‌كان. دهس�������ت�������وور :ده‌وت�����رێ�����ت ی سلێمان ی رێكخستنه‌كانتان له‌پارێزگا ی نه‌یانتوانیو‌ه گه‌ش ه بكه‌ن ،كردنه‌و‌ه ی مه‌كته‌ب ی سیاسیش ئه‌و نوسینگه‌ی ه هه‌ر له‌و پێناوه‌دایه؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :بهپێچهوانهوه ی ی ئه‌و نوسینگه‌ی ه په‌یوه‌ند كرنه‌و‌ه رێكخستنه‌كانه‌و‌ه به‌گه‌شه‌كردن ی نییه ،چونك ه مه‌كته‌ب ی سیاس ی ك ه دێ��ت ناتوانێت ناوچ ه به‌ناوچ ه ی سه‌رپه‌رشت ی رێكخستن بكات ،خۆ ئه‌و سه‌رپه‌رشت ی گشت ی ناوچه‌كان ده‌كات ،چۆن مه‌كته‌بی سیاس ی ئێستا ده‌یكات ،ئه‌و نوسینگه‌یه‌ش له‌سلێمان ی ی واده‌ی��ك��ات ،رێكخستن په‌یوه‌ند ی ی رۆژان���� ه ب�� هو ئ��ی��ش��ك��ردن‌و ك���ار كادیره‌كانه‌وه‌ی ه له‌سنوره‌كه ،هه‌روه‌ها ئێستا بمانه‌وێت‌و نه‌ماونه‌وێت به‌گشت ی ی حیزبایه‌ت ی الواز بووه ،هه‌موو ئینتیما یو ده‌ستكه‌وت ی شته‌كان بۆت ه به‌رژه‌وه‌ند تایبه‌ت یو موچه ،وایلێهاتووه ،ئه‌م ه ی به‌وه‌نیی ه ئه‌و نوسینگه‌ی ه بێت په‌یوه‌ند ی ئێم ه رێكخستنمان ی ئهوه له‌به‌رخاتر الوازه ،بهپێچهوانهوه رێكخستنمان ی لقه‌كان بۆ ی هاتنه‌و‌ه الواز نییه ،دوا ی سلێمان ی رێكخستن ی پارێزگا سنور تاڕاده‌یه‌ك ناڵێم زۆر گه‌شه‌یكردووه، به‌اڵم ره‌نگ ه ئه‌و گه‌شه‌كردن ه له‌ئاست ی تموح ی ئێمه‌دا نه‌بێت وه‌ك پارتی. ده‌ستوور :باست له‌وه‌كرد ئێستا خه‌ڵك وه‌ك ج���اران له‌حیزبایه‌ت ی
فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی
ی به‌وه‌هه‌ی ه ناڕوانن ،ئایا ئه‌م ه په‌یوه‌ند ك ه حیزبه‌كان نه‌یانتوانیو‌ه به‌پێ ی ی ی له‌ناوخۆ بارودۆخه‌ك ه گۆڕانكار خ��ۆی��ان��دا ب��ك �ه‌ن ،ی��ان خ�ه‌ڵ��ك له‌م ی به‌حیزبایه‌ت ی بوون سه‌رده‌مه‌دا باوه‌ڕ نه‌ماوه؟ ف�ه‌ره‌ی��دون جوانڕۆیی :ده‌كرێت بڵێ ی ه��ه‌ردوو الیه‌نه‌كه‌یه ،ئێمه‌ش وه‌ك پێویست نه‌مانتوانیبێت گۆڕان له‌رێكخستنه‌كانمان‌و له‌ئه‌داو سیستم ی كاركردنماندا بكه‌ین ،هه‌روه‌ها به‌ڕاست ی ی ئه‌و ئینتیمایه‌ش الواز بووه ،ئینتیما یو نه‌ته‌وه‌ی ی له‌ناو نیشتمانپه‌روه‌ر خه‌ڵك‌و میلله‌ت ی ئێمه‌دا الواز بووه، له‌هه‌مانكاتیشدا وه‌ك وتم دونیا بۆت ه ی ی به‌رژه‌وه‌ندی ،تاكه‌كان به‌دوا دونیا ی تایبه‌تدا ده‌گه‌ڕێن ،ئه‌و به‌رژه‌وه‌ند ی جاران به‌و حه‌ماسه‌ته‌و‌ه رێكخستن ه هه‌بوو ئێستا نه‌ماوه . دهس��ت��وور :وه‌ك پارت ی له‌رێ ی رێكخستنه‌كانتانه‌و‌ه كادیرێك ی زۆرتان هه‌ی هو مانگانه‌ش موچه‌یان پێده‌درێت، تاراده‌یه‌كیش به‌رژه‌وه‌ندیان له‌گ ه ڵ حیزبه‌كه‌دا بووه ،وات ه ئیمتیازاتێكیان ی ده‌ستكه‌وتووه ،ئایا ئه‌وانه‌ش ئینتیما حیزبیان الوازبووه؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :به‌بۆچوون ی ی گه‌شه‌نه‌كردن ی خۆم به‌شێك ی زۆر رێكخستن دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌و زۆری‌و ی ی ك��ادی��ر ،ك��ادرێ��ك توانا بۆریی ه ی ئیش ی نه‌بێت ،كادرێك نه‌زانێت ئه‌دا ی چییه ،كادرێك ئیش ی ك��ادرو مانا ك��ادر نه‌زانێت چییه ،ده‌بێت چۆن ئیشبكات‌و هه‌وڵبدات رێكخستنه‌كان ئاراست ه ب��ك��ات ،ئ��هوه ته‌نها وه‌ك كادیر هاتو‌ه‌و دامانناو‌ه‌و موچه‌یه‌كمان بۆ ب��ڕی��وه‌ت�هوه ،به‌ڕاست ی به‌شێك ی گه‌شه‌نه‌كردن ی رێكخستن دهگهڕێتهوه ب��ۆ كه‌مته‌رخه‌م یو هه‌ستنه‌كردن به‌لێپرسراوێت یو نه‌زانین ی كادیر. ده‌ستوور :زۆرجار له‌راگه‌یاندنه‌كان كادیره‌كانتان ل�هم سنوور‌ه گله‌یی ئهوه ده‌ك�ه‌ن پشتگوێ خ��راون ،ئایا ئه‌و نوسینگه‌ی ه چۆن ئهوه چاره‌سه‌ر ده‌كات؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :شت ی له‌و
ی الواز بووه، ی حیزبایه‌ت ی ئینتما بمانه‌وێت‌و نه‌ماونه‌وێت به‌گشت ی تایبه‌تی‌‌و موچ ه هه‌موو شته‌كان بۆت ه بهرژهوهندیو ده‌ستكه‌وت
ی نه‌كادیر‌ه شێوه‌ی ه نییه ،ئهوه خۆ ی چۆنه، نه‌ده‌شزانێت ئیش ی كادیر ی كوردستان كادیر ئه‌گینا له‌سه‌رتاسه‌ر وه‌ك یه‌ك ته‌ماشاده‌كرێن ،به‌یه‌ك شێوه مامه‌ڵه‌یان له‌گ ه ڵ ده‌كرێت ،وه‌ك حیزب، وه‌كوتریش بمانه‌وێت‌و نه‌مانه‌وێت بۆ كوردستان ی ئێم ه ئێستا خه‌ریكین ده‌بین به‌یه‌ك ئ��ی��دار‌ه‌و حكومه‌ت، پێشتر دوو ئیدار‌ه ب��ووه به‌ته‌ئكید ره‌نگ ه هه‌ندێك ئیمتیازاتمان له‌هه‌ولێر بۆ كادیره‌كانمان دابینكردبێت ،به‌اڵم له‌سلێمان ی پێمان نه‌كرابێت ،ئه‌گینا وه‌ك حیزب پشتگوێخستن‌و شت ی وا نییه. ده‌ستوور :بۆچ ی نه‌تانتوانیو‌ه ئه‌و ێ بۆ كادیره‌كانتانكردو‌ه ی له‌و ئیمتیازان ه لێره‌ش بیكه‌ن؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :ئێ نه‌كراوه، دهس��ه‌اڵت به‌ده‌ست ی ئێم ه نه‌بوو‌ه‌و حكومه‌ت له‌ده‌ست ی ئێم ه نهبووه. ده‌ستوور :هه‌ستده‌كرێت كاركردن ی پارت ی له‌سلێمانی‌و گه‌رمیان جدی نییه، ی له‌هه‌ولێرو كه‌ركوك هه‌یه، وه‌ك ئهوه ی به‌وه‌و‌ه هه‌ی ه ك ه ئایا ئهوه په‌یوه‌ند ده‌ڵێن خه‌ڵك ی سلێمان ی نابن به‌پارت یو پارت ی لهوه زیاتر گه‌ش ه ناكات؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :به‌ته‌ئكیدی ده‌توانێت زیاتر گه‌ش ه بكات ،من ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ه بهپێچهوانهوه ده‌بینم ،ئه‌و ی ی پارێزگا ی ئێم ه له‌سنور رێكخستنان ه گه‌رمیان‌و ش����اره‌زو‌ور‌و هه‌ورامان‌و ێ پێنجوێنه‌و‌ه ت��ا ده‌گ��ات � ه ق���ه‌اڵدز هه‌مانه ،ره‌نگ ه له‌شوێنه‌كان ی دیك ه ئه‌و رێكخستنانه‌مان نه‌بێت به‌و حه‌ماسه‌ت ه پارتایه‌ت ی بكات ،ره‌نگ ه له‌شوێنه‌كان ی ی لێر‌ه تر وانه‌بێت ،ئه‌و رێكخستنان ه هه‌مان ه هه‌موویان له‌سه‌ر پارتایه‌ت ی ی دڵ��س��ۆزن ،زۆریش ی زوڵ��م‌و ته‌عدا لێكراوه بۆی ه ئه‌وان ه رێكخستنێكن ك ه ده‌كرێت هه‌موو ك��ات حسابیان بۆ بكه‌یت ،به‌اڵم گه‌شه‌ناكات وه‌ك وتم ی هه‌یه ،به‌گشت ی وای ه ی خۆ هۆكار ئهوه نیی ه ته‌نها پارت ی وابێت ،نهێنیه‌ك له‌رێكخستن ی حیزبیدا هه‌یه ،ئێستا دنیا گ��ۆڕاو‌ه‌و ب��ه‌رده‌وام له‌گۆڕاندای ه ده‌بێت به‌شێوازێك ی تر له‌گ ه ڵ خه‌ڵك‌و رێكخستن ی خۆتدا مامه‌ڵ ه بكه‌یت تا له‌گ ه ڵ سه‌رده‌م ی ئه‌مڕۆدا بگونجێت. دهس��ت��وور :پێتوای ه حیزبه‌كان ی ئ�هو هه‌وڵه‌یاندابێت تاچوارچێو‌ه ی سیاس ی خۆیان بگۆڕن‌و به‌پێ ی كار سه‌رده‌مه‌ك ه مامه‌ڵ ه بكه‌ن؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :ئهوه هه‌ر ی لێپرسراو‌ه له‌ئیش ی حیزب هو بۆ خۆ خۆی ،ئێمه‌ش خه‌ریكین ،به‌ته‌ئكید ی پێویست بێت له‌كۆنگره‌دا ئ��هوه ده‌كرێت. دهس��ت��وور :واب��ڕی��اره له‌مساڵدا پارت ی گۆنگر‌ه ببه‌ستێت ،پێتوای ه ئه‌م ی ریشه‌ی ی گۆنگره‌ی ه ده‌توانێت گۆڕانكار له‌ناو پارتیدا بكات؟ ف��ه‌ره‌ی��دون ج��وان��ڕۆی��ی :پارت ی هه‌موو كاتێك له‌نوێبوونه‌وه‌دا بووه، ئهوه ته‌سه‌ور نه‌بێت ته‌نها به‌كۆنگر‌ه نوێده‌بێته‌وه ،به‌ته‌ئكید ئه‌م كۆنگره‌ی ه كه‌وتۆت ه قۆناغێك ی نوێ ،بهدڵنیاییهوه ی جۆری له‌م كۆنگره‌یه‌دا گۆڕانكار ده‌كرێـت‌و به‌پێ ی ئه‌م گونجان له‌گ ه ڵ سه‌رده‌مه‌كه‌دا بێت. ی ده‌ستوور :به‌پێ ی ئه‌و زانیارییان ه ی به‌ده‌ست ئێم ه گه‌یشتووه ،موچ ه خه‌ڵكان ی بادین ی له‌ده‌زگاكان ی پارتیدا، ی سۆرانییه‌كان زیاتره ،چ له‌موچ ه ی ی پێشمه‌رگه ،ی��ان كادیر موچ ه ی حیزب؟ راگه‌یاندن ،یان كادیر
فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :شت ی له‌و ج��ۆره نییه ،له‌زاخۆو‌ه بۆ خانه‌قین ی كادیر یه‌ك موچه‌ی ه به‌پێ ی موچ ه ی له‌نێوان ئه‌وانه‌دای ه پله ،ته‌نها جیاواز ك ه بڕوانامه‌یان ب��ه‌رز‌ه‌و خزمه‌تیان زیاتره ،ئه‌گینا هیچ جیاوازیه‌ك له‌نێوان ی كادیره‌كاندا نیه. موچ ه ده‌ستوور :سه‌ركرده‌كان ی پارت ی ی به‌تایبه‌ت سه‌رۆك ی پارت ی له‌دوا 1993سه‌ردان ی گه‌رمیان ی نهكردووه، ی ی ئهوه چییه؟ ئایا په‌یوه‌ند هۆكار ب�هوهوه هه‌ی ه ك ه ناتانه‌وێت یه‌كێت ی ئیستفزاز ببێت؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :سه‌رۆك ی ی دوای یو له‌م پارت ی له‌م هه‌ڵبژاردن ه ی سه‌رۆكایه‌ت ی هه‌رێمیشدا خ��ول� ه ی ب��ڕی��اری��داوه س �ه‌ردان � ی سه‌رتاسه‌ر هه‌رێم ی ك��وردس��ت��ان ب��ك��ات ،چۆن سه‌ردان ی ناوچه‌كان ی پشد‌هر‌و بتوێن ی ك��رد ،به‌هه‌مان شێوه‌ش سه‌ردان ی
ی تیایدا رویداو‌ه پارت ی ئه‌و ئینشقاقان ه ی وه‌ستاوه‌ته‌وه، هه‌ر له‌سه‌ر پێ ی خۆ ی پارت ی بۆ خه‌ڵك ی ئه‌و ده‌ستكه‌وتان ه كوردستان ی بهدهستهێناوه بزانم كێ ی ی تۆمار تر ده‌توانێت ئهوه بۆ گه‌له‌ك ه بكات. ی كردن ی نێچیرڤان ده‌ستوور :دوا ی سه‌رۆك ،ده‌وترێت بارزان ی به‌جێگر بۆی ه پارت ی ئه‌وه‌یكردو‌ه تا نێچیرڤان بارزان ی نه‌توانێت باس له‌ریفۆرم‌و گۆڕان له‌ناو پارتیدا بكات‌و له‌و چوارچێوه‌ی ه نه‌چێت ه دهرهوه؟ ف��ه‌ره‌ی��دون ج��وان��ڕۆی��ی :پێشتر گله‌ی یو گازند‌ه لهوه هه‌بوو سه‌رۆك ی پارت ی م��ادام بوو به‌سه‌رۆك ی هه‌رێم ده‌بێت واز له‌پۆست ی سه‌رۆكایه‌ت ی پ��ارت�� ی بهێنێـت ،ئ��ێ��س��ت��اش بۆ ئیشوكار‌و سه‌رپه‌رشت ی پارت ی ئه‌گه‌ر ی دابنێت ،ده‌ڵێن جێگرێك بۆخۆ ئه‌م ه له‌به‌ر ئهوهی ه ریفۆرم نه‌كرێت،
ڕه‌نگ ه وه‌ك پێویست نه‌مانتوانیبێت گۆڕان ی كاركردنماندا بكه‌ین له‌رێكخستنه‌كانمان‌و له‌ئه‌داو سیستم گه‌رمیان‌و سلێمانیش ده‌كات ،پێشتریش سه‌ردان ی سلێمانیكردو خه‌ڵك ی هه‌موو شارو شارۆچكه‌كان ی بانگهێشتكرد‌و چاوپێكه‌وتن ی له‌گ ه ڵ هه‌موویانكردووه، ی به‌كاته‌و‌ه ئه‌و سه‌ردانان ه په‌یوه‌ند هه‌یه. ده‌ستوور :نێچیرڤان بارزان ی باس ی یو ریفۆرم له‌ناو پارتیدا له‌گۆڕانكار كرد ،پێتوای ه بتوانێت ئه‌و ریفۆرم‌و گۆڕانكاری ه له‌ناو پارتیدا بكات؟ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :به‌ته‌ئكید هه‌موو پارت ی به‌رده‌وام له‌گۆڕانكاریدا بووین ،یانی ئه‌م ه ئ�هوه نیی ه ئێم ه ی بكه‌ین، ئێستا به‌نیازبین گۆڕانكار ی پارت ی له‌هه‌موو قۆناغه‌كاندا گۆڕانكار ب �ه‌س �ه‌ر خ���ۆی‌و رێكخستنه‌كانیدا هێناوه ،كاك نێچیریش وه‌ك ئهندام ی مه‌كته‌ب ی سیاس یو ئێستاش وه‌ك ی سه‌رۆك ی پارت ی سه‌رپه‌رشت ی جێگر ئیشوكاره‌كان ی پارت ی ده‌كات ،هه‌موو ی ی ئێم ه پشتگیر سه‌ركردایه‌ت یو كادیر یو ئه‌نجامدان ی لێده‌كه‌ین بۆ گۆڕانكار ی وشه، ی به‌مانا ری��ف��ۆرم‌و چاكساز ئه‌و ریفۆرمه‌ش له‌كۆنگره‌دا ده‌كرێت، یو پشتیوانی هه‌مووشمان پشتگیر ك��اك نێچیر ده‌ك �هی��ن ،به‌سه‌رۆك ی پارتیشه‌وه. دهس��ت��وور :بۆچوونێك ی واهه‌ی ه ی ك ه پارت ی حیزبێك ی داخ��راوه به‌هۆ ی بارزانیهوه ی له‌الیه‌ن بنه‌ماڵ ه ئهوه سه‌رۆكایه‌ت ی ده‌ك��رێ��ت ،بۆی ه ئه‌و ی كه‌س ه نزیكه‌كان ی یو ریفۆرم ه گۆڕانكار ناو پارت ی باس ی لێده‌كه‌ن زۆر زه‌حمه‌ت ه له‌ناو پارتیدا بكرێت؟ ف���ه‌ره‌ی���دون ج��وان��ڕۆی��ی :ئه‌و ی له‌ناو پارتیدا كراوه گۆڕانكارییان ه بڕواناكه‌م له‌ناو هیچ حیزبێك ی تردا كرابێت ،حیزبه‌كان ی تر كام گۆڕانكارییان كردبێت ك ه له‌پارت ی زیاترو باشتره ،كام ی ی پاتر گه‌شه‌كردنیش كرابێت ئه‌وه‌ند‌ه ی كردوویه‌تی ،ئه‌و ه �ه‌ورازو نشێوان ه پارت ی به‌رگه‌ی گرتووه له‌و بڕوایه‌دانیم هیچ رێكخستنێك بتوانێت به‌رگه‌ی بگرێت ،به‌اڵم پارت ی جارێك ی تر له‌سه‌ر ی وه‌ستاوه‌ته‌وه ،ئهوه ناحه‌زان ی پێ ی خۆ پارت ی ئه‌و ره‌خنان ه ده‌گ��رن ،ئه‌گه‌ر ی كۆنگره‌كان ی پارت ی بكه‌یت‌و ته‌ماشا
نه‌خێر شت ی وانیه ،سه‌رۆك ی پارت ی ی سه‌رۆكایه‌ت ی سه‌رقاڵ ه به‌ئیشوكار ی بۆ ئه‌و پۆست ه ههرێمهوه ،كات ی خۆ ته‌رخانكردوه ،وه‌ك پێویست ناتوانێت سه‌رپه‌رشت ی ئیشوكاره‌كان ی حیزب ی بكات ،بۆی ه تا كۆنگره كاك نێچیر دان��اوه سه‌رپه‌رشت ی ئیشوكاره‌كان ی ی خۆی. پارتی بكات وه‌ك جێگر ده‌ستوور :په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ ده‌زگاكان ی یه‌كێت یو به‌رپرسه‌كان ی ئه‌و ی حیزب ه چۆنه ،به‌تایبه‌ت ئێوه له‌سنور ی ئه‌واندا كارده‌كه‌ن؟ جێنفوز فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی :په‌یوه‌ندیه‌ك ی ی به‌رده‌وام ی باشمان هه‌یه ،په‌یوه‌ند رۆژانه‌مان له‌گه‌ڵ برایان ی یه‌كێـت ی زۆر باشه. ده‌ستوور :په‌یوه‌ندی ی ئێوه وه‌ك لقه‌كان ی پارت ی له‌م سنور‌ه له‌گه‌ڵ گ���ۆڕان چ��ۆن�ه؟ هیچ هه‌ماهه‌نگ یو هاوكارییه‌كتان هه‌یه؟ ف��ه‌ره‌ی��دون ج��وان��ڕۆی��ی :له‌گ ه ڵ ی گۆڕانیش وه‌ك هه‌موو الیه‌نه‌كان ی تر سیاس ی له‌كوردستاندا په‌یوه‌ندیمان ی هه‌یه ،له‌گه‌ڵ هیچ الیه‌نێك په‌یوه‌ند خ��راپ��م��ان ن��ی��ی�ه ،ئ �ه‌وان��ی��ش وه‌ك الیه‌نه‌كان ی دیكه ،وه‌ك هه‌ماهه‌نگیش نه‌خێر نیمانه ،ی��ان بڵێ ی وه‌ك رێككه‌وتنێك ئه‌وه‌مان نییه ،به‌اڵم وه‌ك ی وه‌ك هه‌موو حیزبه‌كان ی په‌یوه‌ند تر چۆن په‌یوه‌ندیمان هه‌ی ه له‌گه‌ڵ ئه‌وانیش هه‌مانه. دهس��ت��وور :له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ی 7/25دا یه‌كێت یو پارت ی نه‌یانتوان ی ده‌نگ ی پێویست له‌م سنوره‌دا بهێنن؟ ف��ه‌ره‌ی��دون ج��وان��ڕۆی��ی :ب��ڕوام نی ه ئێم ه نه‌مانتوانیبێت ده‌نگ به‌ده‌ستبهێنین ،به‌اڵم زۆرج��ار هه‌ی ه ی خۆت ئه‌وه‌یه ،له‌وانه‌ی پێشتر قه‌بار‌ه ی جیاوازیه‌ك هه‌بوو بێت لهبهرئهوه پێكهوه بووین ،نازانرێت ده‌نگه‌كان
ی یهكێتی، ی پارت ی بووهو چه‌ند چه‌ند ی ناو لیست ی ی الیه‌نه‌كان ی تر چه‌ند كوردستان ی ب��ووه ،ب �ه‌اڵم لێر‌ه له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا زیاتر مه‌سه‌له‌ك ه روونتر ی ی خۆ دهبێتهوه ،هه‌ر الیه‌ن هو قه‌بار‌ه بۆ ده‌رده‌كه‌وێـت ،هیچ كاتیش ناتوانیت سه‌نه‌دێك بده‌یت‌و بڵێ ی له‌م هه‌ڵبژاردن ه ئه‌وه‌ند‌ه ده‌ن��گ دێنم ،چونك ه ئهوه هه‌ڵبژاردنه‌و ئه‌مڕۆ خه‌ڵك ی كوردستان ی كراوه‌ته‌وه‌و پێیناوه‌ت ه قۆناغێك ی چاو نوێتر ،خه‌ڵك تێگه‌یشتن ی زیاتره، ی هه‌ر حیزبێك‌و ی ئه‌دا له‌سه‌ر بنه‌ما ی خزمه‌ت ی ئ�هو حیزب ه ده‌نگ ی خۆ ده‌دات ،به‌ڕاست ی له‌هه‌ڵبژاردن ی 7/25دا ئاشاكرابوو چه‌ند الیه‌نێك ته‌ركیزیان ی سه‌رۆك ی خستبوو‌ه س��ه‌ر ئ���هوه هه‌رێم كاك مه‌سعود ده‌نگ نه‌هێنێت، ده‌ست ی ده‌ره‌كیش هه‌وڵ ی جدیان ده‌دا، به‌تایبه‌ت واڵتان ی هه‌رێم ی ك ه سه‌رۆك ی هه‌رێم ده‌نگ نه‌هێنێت ،به‌اڵم ده‌نگ ی باشمان هێنا ،یه‌ك تاك ه كه‌س ی ئه‌و حیزبان ه ده‌نگ ی به‌سه‌رۆك ی هه‌رێم نه‌دا ،ده‌نگیادا به‌شه‌خسێك ی تر ك ه بۆ خۆشیان بڕوایان پێینه‌بوو ،چونك ه هه‌ڵمه‌ته‌كه ،هه‌ڵمه‌تێك ی به‌رنام ه بۆ دارێژراو بوو بۆ سه‌رۆك ی هه‌رێم. ی ده‌ستوور :هه‌ندێك ده‌ڵێن دوا كۆتاییهاتن ی هه‌ڵبژاردن ی په‌رله‌مان ی ع��ێ��راق‌و ده‌ركه‌وتن ی سه‌نگ ی هێزه سیاسییه‌كان په‌یوه‌ندییه‌كان ی ئێوه‌و یه‌كێت ی ده‌چێت ه چوارچێوه‌و قاڵبێك ی تره‌وه ،ئه‌گه‌ر یه‌كێت ی نه‌یتوان ی سه‌نگ ی ی بپارێزێت؟ خۆ ف �ه‌ره‌ی��دون جوانڕۆیی :یه‌كێت ی چ��اره‌ك� ی 7/25ی���ش ده‌ن��گ بهێنێت ی ی له‌سه‌ر په‌یوه‌ند بچوكترین كاریگه‌ر ئێمه‌و ئ���ه‌وان نابێت ،رێككه‌وتن ی ی نێوانمان به‌رده‌وام ده‌بێت، ستراتیژ ی رێككه‌وتووین. ی له‌سه‌ر تا ئه‌و رۆژه ی دیندار ی ئ �هوه ده‌ستوور :دوا ی ی به‌فه‌رم ی دان�� ی نا ب��هوه زێ��ب��ار ی هه‌یه، ل�ه‌ن��او پارتیدا كوتله‌گه‌ر دوات��ری��ش ل�ه‌ه�ه‌ول��ێ��ر ده‌ستكراو‌ه ی وێنه‌كان ی نێچیرڤان به‌باڵوكردنه‌و‌ه بارزان یو وه‌سفكردن ی ك ه ئه‌وه‌ش وه‌ك بانگه‌ش ه بۆ باڵ ی نێچیرڤان بارزان ی لێكده‌درێته‌وه ،ده‌توانیت پێمان بڵێت ی ناو پارت ی له‌سه‌ر چ ئه‌و كوتله‌گه‌ریی ه ی چییه؟ بنه‌مایه‌كه‌و ئامانجه‌ك ه ف���ه‌ره‌ی���دون ج��وان��ڕۆی��ی :هیچ كوتله‌گه‌رییه‌ك له‌ناو پارتیدا بوون ی ی نییه ،ئ �ه‌وه‌ش � ی ده‌وت��رێ��ت قس ه س �ه‌رج��ادهو ب���ازاڕه ،له‌ناو پارتیدا نه‌كوتله‌گه‌ریی هه‌یه ،نه‌پێشتر ههبووه، نه‌داهاتووش ده‌بێت ،دیندار زێباریش ی ی خ��ۆی�ه‌ت�ی ،دی��ن��دار زێبار قس ه ی له‌خه‌بات‌و ئه‌وه‌ند‌ه مێژوویه‌ك ی دوور تێكۆشان ی ناو پارت ی نییه ،تا باس ی ی ئه‌وه‌بكات بڵێ له‌ناو پارتیدا كوتله‌گه‌ر هه‌یه ،ئه‌و له‌پۆستێكدا الب��راوه ،جا هه‌ركه‌س له‌پۆستێك البرێت ئه‌م ه ی ی ك ه كوتله‌گه‌ر ببه‌ستێته‌و‌ه ب�هوه هه‌یه ،دیاره پۆستێك ی زیادكراوبوو‌ه‌و ێ پێویست ی نهكردووه ئه‌و پۆست ه له‌و هه‌بێت ،حكومه‌ت گه‌یشتۆت ه ئه‌و ب��ڕوای �هی ئ �هو پۆستان ه یه‌كبخات‌و ی بیانكات ه نوسینگه‌یه‌ك ،ئهوه په‌یوه‌ند ی حكومه‌ته‌و‌ه هه‌یه. به‌ئیشوكار
ی ی ئه‌و ده‌نگانه بهێنێت كه له 7/25هێنا ی چاره‌ك یه‌كێت ی هه‌ڵناوه‌شێته‌وه ڕێكه‌وتنی ستراتیژ
9
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
سیاسه‌ت
info@destur.net
الپهڕه 11
ئاکه‌په ،جه‌هه‌په‌و مه‌هه‌پ ه به‌ره‌و کوێ؟
هه‌ڵبژاردن ئاگره‌ك ه خۆش ده‌كات
ڵ نزیكبوونه‌وه له‌هه‌ڵبژاردن ،هێڵی ته‌ماسی كوردو عه‌ره‌ب ئاڵۆزتر بووه له‌گه
ئا :ده‌ستوور
ی خانه‌قین ی شارۆچك ه له‌ناو ب��ازاڕ ی ئێرانه‌وه ،له‌هه‌موو له‌نزیك سنوور رێگاكان ك� ه ب��ۆ شه‌نگال له‌نزیك ی سوریا ده‌چێت ،له‌و رێگا سنوور ی عێراقدا ی به‌ناو باكوور پێچاوپێچ ه ی چه‌كدار دانراوه ،بۆ تێده‌په‌ڕێت ،هێز خۆرهه‌اڵت‌و باكوور هێزه كوردییه‌كان ك ه به‌پێشمه‌رگ ه ناسراون جێگیركراون‌و ی ی ئه‌و خاك ه به‌په‌رۆشن بۆ گه‌ڕاندنه‌و‌ه ی دوو له‌الیه‌ن سه‌دام حسێن له‌ماو‌ه ی پێشوو لێیان زه‌وتكراوه، ده‌ی�� ه ی به‌رامبه‌ریان بۆ خورهه‌اڵت‌و له‌هێڵ ی عێراق ك ه ی سوپا باشوور ،یه‌كه‌كان ی له‌به‌غداو‌ه ی ناوه‌ند له‌الیه‌ن حكومه‌ت ی ن��ێ��ردراون بۆ به‌رگرتن له‌مه‌ترس ی كورده‌كان له‌ناو ئه‌و شاره جموجوڵ ی دیجله، ی ده‌كه‌ون ه سه‌ر رووبار كۆنان ه دانراون.
تائێستا چه‌ند جارێك پێكدادان ی ی ئه‌و شاران ه ی ل �ه‌ده‌ره‌و‌ه به‌تایبه‌ت ی ی تایبه‌ت فه‌رمانده‌كان بۆ مه‌رام خ��ۆی��ان ك��ارده‌ك��ه‌ن خ �ه‌ری��ك بووه ی ی رابوردوو یه‌كه‌یه‌ك دروستببێت ،ساڵ ی ی عێراق چوو‌ه ناو شارۆچك ه سوپا ی له‌ناوچ ه جێناكۆكه‌كان ئاڵتون كۆپر ی كوردن‌و قه‌ناسه‌یان له‌سه‌ر كه‌زۆرین ه ی مااڵن دان��ا ،كاتێك دانیشتوان بان ك ه له‌الیه‌ن پێشمه‌رگه‌و‌ه پشتیوانیان لێده‌كرا ده‌ستیانكرد به‌خۆپیشاندان ی ئ��هو ی�ه‌ك�هی�ه ،به‌سه‌رباز‌ه ل���ه‌دژ عه‌ره‌به‌كان وترا ته‌ق ه له‌خۆپیشانده‌ران بكه‌ن ،له‌دواساتدا نه‌هێڵرا خوێنبڕژێت‌و ی ئ�هم�ه‌ری��ك��ا ل��هو نزیكان ه س��وپ��ا جێگیركرا. ی له‌و جۆره ی بچوك چه‌ند رووداوێك ی ی ده‌توانێت پێكدادانێك زۆر به‌ئاسان فراوان هه‌ڵبگیرسێنێت. ی ئه‌و نیگه‌رانییه‌كان به‌درێژای ی په‌له‌پیتكه" ی ك� ه به"هێڵ هێڵ ه
ناسراوه ،ئێستا بووه‌ت ه گه‌وره‌ترین ی عێراق، هه‌ڕه‌ش ه له‌سه‌ر سه‌قامگیری ی له‌نێوان ی تایه‌ف ههرچهنده گ��رژ عه‌ره‌ب ه سون هو شیعه‌كان له‌باشوور دووره ل��ه‌چ��اره‌س��ه‌رك��ردن ،به‌اڵم ی له‌نێوان عهرهبو ملمالنێی عیرق ك���ورده‌ك���ان زۆر مه‌ترسیدارتره، ی بۆ ئ �هوه دهگهڕێتهوه ك ه به‌شێك هه‌ردوو الیه‌نه‌ك ه باش چه‌كداركراون، ی لهبهرئهوه ئه‌مه‌ریكییه‌كان دواهه‌وڵ ی خۆیان ده‌ده‌ن بۆ هێوركردنه‌و‌ه ی یه‌ك ه توندوتیژییه‌كان ب �ه‌رل �هوه ی ی ئاب ی مانگ جه‌نگییه‌كانیان له‌كۆتای داهاتوو ده‌ست به‌كشانه‌و‌ه بكه‌ن. ی ی كانوون ی م��ان��گ� ل �ه‌ك��ۆت��ای � ی دووه‌م��هوه ،چه‌ند سه‌د سه‌ربازێك كوردو عه‌ره‌ب بهیهكهوه ده‌وریاتیان ل�ه‌ن��اوچ� ه جێناكۆكه‌كان دان���اوهو ئه‌مه‌ریكییه‌كانیش رێنماییان ده‌كه‌ن، ی ئه‌م بیرۆكه‌ی ه له‌الیه‌ن جه‌نه‌را ڵ را ی هێزه ی گشت ی فه‌رماند‌ه ئۆدێرنۆ
ی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق گه‌اڵڵ ه چه‌كداره‌كان ی متمان ه ی بنیاتنان كراوه ،به‌مه‌به‌ست ی له‌نێوان ه���ه‌ردووالداو دروستكردن ی رۆژان � ه له‌نێوانیان ،جگ ه په‌یوه‌ند ی ی پشكنین ی هاوبه‌ش ،خاڵ له‌ده‌وری ه هاوبه‌شیان بهیهكهوه داناوه‌و له‌هه‌ندێك شوێنیشدا بهیهكهوه نان ده‌خۆن‌و ده‌خه‌ون. ئه‌مه‌ریكییه‌كانهه‌میش هیارمه‌تیده‌ر ی ئاشتی ،ده‌وریاته‌كان ده‌بن له‌پاراستن سێ‌الیه‌نه‌یه‌و ئێستا ئه‌مه‌ریكییه‌كان ی ی ئاشتیپارێز زیاتر لهوه بوونه‌ت ه هێز ی چه‌كداره‌كان ی رووبه‌ڕووبوونه‌و‌ه هێز ی راب���وردووه‌و‌ه ی له‌ساڵ بن ،له‌وه‌ت ه ی عێراق كشاونه‌ته‌وه، له‌ناو شاره‌كان ی ی دهرهوه ی پشكنین ی خاڵ چاودێری بنكه‌كانیان ناكه‌ن. ئایا ئ �هم ك��اره ده‌ك��رێ��ت؟ به‌ر ی ی پارێزگاكان ی ئه‌نجومه‌ن له‌هه‌ڵبژاردن ی رابوردوو ئاڵۆزییه‌كان زیادیان ساڵ ی كردو له‌كاتێكدا هه‌ڵبژاردن ه گشتییه‌كان
ی مارس نزیك دهبێتهوه، ی مانگ ی 7 رۆژ ئێستا له‌جاران زیاتر ب��وون ،ئومێد ی هاوبه‌ش ی پشكنین ده‌كرێت خاڵ ی هاتوچۆ بۆ ده‌نگده‌ره‌كان ئازادی له‌ناوچ ه جێناكۆكان فه‌راهه‌م بكات‌و ی ی رووداوه‌كان رێگ ه له‌دووباره‌بوونه‌و‌ه ی نه‌ینه‌وا روویدا ی له‌پارێزگا وه‌كو ئهوه بگیرێت ،له‌كاتێكدا هێزه چه‌كدار‌ه ك��ورده‌ك��ان نه‌یانهێشت پارێزگار ی به‌عشیق ه بكات، ی شارۆچك ه سه‌ردان ی ی حوكم ی پێویست ه خۆ له‌و سنوور‌ه بكات. ه �ه‌روه‌ه��ا ئومێد ده‌ك��رێ��ت ك ه ی ه��اوب �ه‌ش ب���وار ن��ه‌دات ده‌وری��ات�� یو ی قاعید‌ه گرژی به‌خۆكوژه‌كان ره‌گه‌زپه‌رستییه‌كان ئ��اڵ��ۆزی��ی � ه ی په‌له‌پیتك ه ی ه��ێ��ڵ� ب���ه‌درێ���ژای��� ی ێ جۆشدانه‌و‌ه ی سه‌رله‌نو به‌مه‌به‌ست ی ئه‌هلی ،بقۆزنه‌وه. شه‌ڕ هێشتا متمان ه به‌یه‌كتر كه‌مه، ك���ورده‌ك���ان ،ع �ه‌ب��دول��ئ �هم��ی��ر ك ه
ی عێراق ی سوپا ی فیرقه‌یه‌ك فه‌رمانده‌ی ی ك �ه‌رك��وك ده‌ك��ات، له‌نزیك ش��ار ی سه‌دام ك ه ی دڵسۆز به‌پشتیوانێك ی كوشتوو‌ه داده‌نێن‌و ی شاره‌ك ه خه‌ڵك پێیانوای ه ئه‌میش ئاماده‌ی ه ئه‌و كاره دووباره بكاته‌وه ،له‌به‌رامبه‌ریشدا زۆر له‌عه‌ره‌به‌كان له‌و باوه‌ڕه‌دان كورده‌كان هه‌رگیز سازش له‌سه‌ر ئه‌و ناوچان ه ی سه‌دام ی رووخ��ان� ناكه‌ن ك ه دوا ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرتووه. له‌كاتێكدا ه���ه‌ردوو الیه‌نه‌ك ه له‌كه‌ركوك ك ه له‌گ ه ڵ ئه‌مه‌ریكییه‌كان ی ی پۆلیس ی ف �ه‌رم��ان��ده ناوه‌ندێك ی هاوبه‌ش به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن زۆر هه‌ماهه‌نگ ی یه‌كتر ده‌كه‌ن ،به‌اڵم كوشتن‌و رفاندن لێپرسراوان به‌رده‌وامه ،واده‌رده‌كه‌وێت ی ی هه‌ماهه‌نگ هه‌وڵه‌كان بۆ دروستكردن ی په‌له‌پیتك ه ره‌وشه‌ك ه ی هێڵ به‌درێژای خراپتر بكات. ی كوردو له‌ناو خانه‌قین ،سه‌ربازان ی ی ناوخۆ ده‌وری��� ه ی وه‌زاره‌ت��� هێز ی هاوبه‌شیان هه‌یه ،به‌اڵم لێپرسراوان ه��ه‌ردووال خۆیان به‌تاك ه لێپرسراو ی ده‌زان��ن ،هه‌لی كه‌م هه‌ی ه بۆئهوه ی ی هێزه‌كان به‌درێژای جێگیركردن ی ی ك ه ده‌كه‌ون ه خۆرهه‌اڵت كه‌الر تا كفر ی ی خانه‌قین به‌م نزیكان ه كۆتای باكوور پێبێت یان مینه‌كان الببرێن. هه‌روه‌ها كورده‌كان پێیانخۆش ی دوبز نیی ه هێزه‌كانیان له‌ده‌وروبه‌ر ی ی پااڵوتن ی گ�ه‌ور‌ه ك ه وێستگه‌یه‌ك له‌یه‌كێك ل �ه‌گ �ه‌وره‌ت��ری��ن كێڵگ ه ی عێراق دان���راوه ،كه‌م نه‌وتییه‌كان بكه‌نه‌وه. ی به‌م شێوه‌ی ه پێده‌چێت هه‌وڵه‌كان ی زۆر ی ئاشت ئه‌مه‌ریكا بۆ پاراستن دواكه‌وتبێت ،هه‌ردووال ناڕازین‌و له‌و ی ده‌زانن ی مانه‌و‌ه ی به‌خه‌بات مه‌سه‌ل ه تێوه‌گالون. ی له‌كۆتاییدا ه��ه‌ر ئاشتییه‌ك سه‌رتاپاگیر كاتێك سه‌رده‌گرێت ی ك��ه‌ه��ه‌ردووال ل�ه‌س�ه‌ر دیاریكردن ی ناوچه‌كان ی ئ��اش��ك��را س���ن���وور رێ��ك��ب��ك�ه‌ون ،ئ��هو ك���اره‌ش هێشتا نه‌كراوه. *له‌ئیكۆنۆمیسته‌و‌ه وهرگیراوه
تائێستاش 8هه‌زار مامۆستای كه‌ركوكی موچه‌ی مامۆستا له‌سلێمانی كهمتره له‌سه‌ر میالكی حكومه‌تی هه‌رێمن له‌موچه‌ی مامۆستا له‌هه‌ولێر كامه‌ران كه‌ریم
زانیار داقوقی
تائێستاش ئه‌و فه‌رمانبه‌ر‌ه كه‌ركوكییان ه ی سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی حكومه‌تی ه�ه‌رێ��م��ن ،ن�ه‌گ�ه‌ڕێ��ن��راون�ه‌ت�هوه سه‌ر بودج ه ی حكومه‌تی عێراق ك ه له‌نێویاندا 8هه‌زار مامۆستای تیدای ه ك ه له‌كه‌ركوك وانه‌ده‌ڵێنه‌و‌ه‌و موچه‌كه‌شیان له‌سه‌ر حكومه‌تی هه‌رێمه. ل �ه‌دوا ی رووخانی رژێمی به‌عس‌و گ �ه‌ڕان �هوه ی ئاواره‌كان ی كه‌ركوك بۆ شوێن ی خ��ۆی��ان ،تائیستا بڕیاری گه‌ڕاندنه‌و‌ه ی فه‌رمانبه‌ر‌ه كه‌ركوكییه‌كان ده‌رنه‌چوو‌ه‌و هه‌ر له‌حكومه‌تی هه‌رێم موچ ه وه‌رده‌گ����رن‌و نه‌خراونه‌ته‌و‌ه س���ه‌ر ح��ك��وم �ه‌ت��ی ع���ێ���راق ،ب���ه‌اڵم به‌پێ ی ره‌شنووس ی ده‌ستوور ده‌بوو بگه‌ڕێنرانایه‌ته‌وه. دكتۆر عیزه‌ت به‌رپرس ی فه‌رمانگ ه ی دارای ی ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران ی هه‌رێم ی كوردستان ،له‌لێدوانێكیدا به‌ده‌ستوور ی
راگه‌یاند "به‌فه‌رمانێك ی حكوم ی له‌كات ی خۆیدا له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت � ی ناوچه‌كان ی ی هه‌رێم ئه‌و داوای ه خرای ه پێش دهرهوه ی چاو ،به‌اڵم ئێستا وادیار‌ه دووباره داوا ی ی ئه‌و فه‌رمانبه‌ران ه كراوه كه‌ماد‌ه ناو 140ده‌یانگرێته‌وه ،یه‌كالییبكرێنه‌وه".
به‌رپرسی فه‌رمانگه‌ی دارایی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی��ران ئه‌وه‌شی وت "ن��زی��ك �هی 8ه���ه‌زار مامۆستای ك �ه‌رك��وك �ی ل�ه‌ح��ك��وم�ه‌ت�ی هه‌رێم دامه‌زراون ،ئه‌و بڕیاره ده‌یانگرێته‌وه به‌پێی ماده‌ی ."140
ی ی سنوور ی مامۆستایان موچه ی سلێمانیو گه‌رمیان په‌روه‌رده‌كان ی ی مامۆستایان كهمتره له‌موچه ی ه �ه‌ول��ێ��ر ،یهكێتی پ�����هروهرده م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی��ش داوا ده‌ك���ات ی حكومه‌ت لیژنه‌یه‌ك بۆ یه‌كخستن پێكبهێنێت. شێركۆ سابیر مامۆستایه‌كی سنووری پ��ه‌روه‌رده‌ی سلێمانییه، ئاماژه بهوه ده‌دات ك ه دامهزراوه ی ئه‌و له‌گه‌ڵ هاورێیه‌كیدا ،موچه‌كه ی كه‌متر بووه ی عێراق شه‌ست هه‌زار ی ی ئهوه ی هاوڕێكه‌ی ،به‌هۆ له‌موچه ی هه‌ولێره. ئه‌و سه‌ر بهپهروهرده ی "خۆ یه‌ك مامۆستا شێركۆ وت حكومه‌تمان هه‌یه ،كه‌چی دوو جۆر موچ ه ده‌درێت به‌مامۆستایان". عه‌فان نه‌قشبه‌ندی سكرتێری یهكێتی مامۆستایانی كوردستان
ی له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور ئاماژه به‌وه‌دا جیاوازی موچه‌ك ه ده‌مێك ه ی ی به‌ستن ی به‌كات ههیهو په‌یوه‌ند (عه‌الوه)وه هه‌ی ه بۆ مامۆستایان. ی وت��ی "داوام���ان نه‌قشبه‌ند ك���ردووه لیژنه‌یه‌ك دروستببێت
ل �ه‌وه‌زاره‌ت��ی پ���ه‌روه‌رده‌‌و داراییو سكرتارییه‌تی یهكێتی مامۆستایان، ی چاره‌سه‌ری ئه‌و گرفت ه بۆئهوه بكه‌ین‌و ئه‌و جیاوازیی ه نه‌هێڵین، چونك ه ئ �هو جیاوازیی موچه‌ی ه له‌نێوان دهۆك‌و زاخۆشدا هه‌یه".
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
دۆسیه
"ئه‌گه‌ر بگه‌م ه په‌رله‌مان كار بۆ ی په‌نابه‌ران ده‌كه‌م" ی كێش ه چاره‌سه‌ركردن ی فنله‌ندا بۆ ده‌ستوور میدیا زاهیر كاندید بۆ په‌رله‌مان سازدانی :هه‌ژار بابان
میدیا زاهیر كچ ه ك��وردی خه‌ڵكی شاری كه‌ركوك‌و دانیشتووی واڵتی فنله‌ندا كه‌ئێستا له‌الیه‌ن یه‌كێك له‌حیزبه‌كانه‌و‌ه ك��ان��دی��دك��راوه بۆ په‌رله‌مانی ئه‌و واڵته ،ئاماژه بهوه ده‌كات كه‌ئه‌گه‌ر بگات ه په‌رله‌مان كار ده‌كات بۆ میلله‌تی كوردو هه‌وڵده‌دات ی كوردستان‌و ی نێوان هه‌رێم په‌یوه‌ند ی ی فنله‌ندا به‌هێزتر بكات ،وت واڵت ی "یه‌كه‌م كارم هه‌وڵی چاره‌سه‌ركردن ی په‌نابه‌ران ده‌بێت ،به‌تایبه‌ت كێش ه ی كورد". په‌نابه‌ران ی ده‌ستوور :كوردێك یان كه‌سێك ی له‌و واڵت ه چۆن ده‌توانێت بگات ه بیان ی بڕیار؟ ناوه‌ند میدیا زاهیر :دیاره هه‌ركه‌سێك ی ی ئه‌م واڵت ه بێتو خاوه‌ن دانیشتوو ناسنام ه بێتو زمان به‌باشی بزانێت، ی ی هه‌ر حیزبێك ده‌توانێت ببێت ه ئهندام ی ئه‌و ی پاشئه‌وه‌ش له‌رێگا فنله‌ند ی بپاڵێوێت حیزبه‌و‌ه ده‌توانێت خۆ ی ی په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌ن بۆ ئه‌ندامێت ی پارێزگاكان ،من له‌الیه‌ن پارته‌ك ه خۆمه‌و‌ه ئاگادار كرامه‌و‌ه كه‌كاندید ی ی داهاتوو ك��راوم بۆ هه‌ڵبژاردن په‌رله‌مان. ده‌ستوور :ئه‌گه‌ر ببیت به‌ئه‌ندام ی چی بۆ ی فنله‌ندا ده‌توان په‌رله‌مان كوردستان بكه‌یت؟ یان رۆڵت چی ی كورد ی ده‌نگ ده‌بێت له‌گه‌یاندن به‌ده‌ره‌وه؟ ی میدیا زاهیر :ئه‌گه‌ر له‌هه‌ڵبژاردن داهاتوودا سه‌ركه‌وتنم به‌ده‌ستهێناو ی پێویستم پێدرا ،ئه‌وكات من ده‌نگ ی باش ده‌كه‌م بهدڵنیاییهوه زۆر كار ی ك���ورد‌و ه��ه‌وڵ��ده‌ده‌م ب��ۆ میلله‌ت ی كوردستان‌و ی نێوان هه‌رێم په‌یوه‌ند ی فنله‌ندا به‌هێزتر بكه‌م ،دیاره واڵت رۆڵ��ی من له‌چه‌ند بوارێكدا ده‌بێت ی ی كێش ه وه‌ك چ��اره‌س��ه‌رك��ردن�� ی كورد، په‌نابه‌ران به‌تایبه‌ت په‌نابه‌ران ی كه‌مئه‌ندام‌و خاوه‌ن هه‌روه‌ها كه‌سان ی ژینگه‌و ی تایب هت‌و پاراستن پێداویست گه‌نجان‌و مه‌سه‌له‌ی خوێندن. ی له‌فنله‌ندا ده‌ستوور :له‌و ماوهی ه ده‌ژیت توانیوت ه چ خزمه‌تێك به‌ره‌وشی كوردستان بكه‌یت؟ ی من میدیا زاهیر :له‌و ماوهی ه لێره‌م توانیوم ه چه‌ند كارێك بكه‌م ی پێویست ی زۆر شت وه‌ك ناردنه‌و‌ه بۆ كه‌مئه‌ندامان ،نه‌خۆشخانه‌كان، ی مندااڵن ،هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ كۆمپانیایه‌ك
ی ی ژینگ ه سه‌ردان تایبه‌ت به‌پاراستن ی كوردستانم ك���ردووه به‌مه‌به‌ست ی پارێزگاریكردن له‌ژینگه‌و یارمه‌تیدان ی كاره‌باوه، ی كوردستان له‌روو هه‌رێم ی ی هه‌رێم ب �ه‌اڵم تائێستا حكومه‌ت ی نیشاننه‌داو‌ه كوردستان ره‌زامه‌ند ئ�هو كۆمپانیای ه له‌كوردستان كار ی ی زۆر به‌ال بكات ،هه‌روه‌ها ئ �هوه م��ن�هوه گرنگ ه ئ �ه‌وه‌ی � ه توانیوم ه ی فنله‌ندا ی پایته‌خت ی هێلسنك له‌زانكۆ ی خوێندن وه‌رگرم چه‌ند كورسییه‌ك ی ی ك��ورد بۆئهوه بۆ خوێندكاران ی ماسته‌رو بتوانن لێر‌ه بخوێنن له‌بوار دك��ت��ۆرا كه‌خۆشبه‌ختان ه تائێستا كاره‌كان زۆر به‌باشی ده‌ڕۆن به‌ڕێوه‌و ی س �ه‌رك �ه‌وت��وو ب��وون �هو په‌رله‌مان كوردستان په‌سه‌ندیكرد كه‌هاوكاری‌‌و مه‌سره‌فی ئ �هو قوتابییان ه بكه‌ن ی ك�ه‌ن��اوی��ان ده‌رده‌چ��ێ��ت له‌زانكۆ هێلسنكی ،هه‌روه‌ها خۆشبه‌ختان ه ی ی چه‌ند په‌نابه‌رێك توانیوم ه هاوكار ی بتوانن مافی كورد بكه‌م بۆئهوه ی به‌ده‌ستبهێنن. په‌نابه‌ر ی فنله‌ندا چۆن ده‌ستوور :واڵت ی كوردستان ده‌ڕوانێت؟ له‌بارودۆخ ی فنله‌ندا میدیا زاهیر :حكومه‌ت ی ی باش ئاگادار ده‌توانم بڵێم تاڕاده‌یه‌ك ی كوردستانه‌‌و زۆرشت ده‌زانن بارودۆخ ی كوردو كوردستان، سه‌باره‌ت به‌گه‌ل ی كوردستان كاتێكیش باسی هه‌رێم ی ئاسایشی ده‌كرێت ئه‌وان ده‌زانن بار ی ی تر ئه‌وێ باشه‌و وه‌ك ناوچه‌كان عێراق نییه. ی خۆ ده‌ستوور :م�ه‌رج‌و شێواز كاندیدكردن له‌فنله‌ندا چین؟ میدیا زاهیر :وه‌كو پێشتر باسمكرد ی ی پارتێك ه��ه‌ر كه‌سێك ئهندام
ی بێتو چاالك بێت له‌بوار‌ه فنله‌ند ی جیاوازه‌كاندا‌و تاڕاده‌یه‌ك له‌بوار ی سیاسه‌تدا شاره‌زایی هه‌بێت‌و زمان ی به‌باشی بزانێت ،ده‌توانێت فنله‌ند ی په‌رله‌مان ی بپاڵێوێت بۆ ئه‌ندامێت خۆ ی پارێزگاكان. یان ئه‌نجومه‌ن ی كورد دهس���ت���وور :ره‌وه‌ن�����د له‌فنله‌ندا تاچه‌ند یه‌كگرتوون‌و ی كوردستان ی ناوه‌و‌ه توانیویان ه ده‌نگ ی دهرهوه؟ بگه‌ینن به‌جیهان میدیا زاه��ی��ر :خۆشبه‌ختان ه هه‌ندێك ك��ورد هه‌ن لێر‌ه چاالكن‌و ی ی میلله‌ت كارده‌كه‌ن له‌سه‌ر ئ�هوه ی ك��ورد به‌دونیا بناسێنن‌و خه‌ڵك فنله‌ندا ئاشنا بكه‌ن به‌گه‌لی كورد، ی ئێر‌ه ه�هم��ووی��ان ده‌زان��ن خه‌ڵك ی كورد كێیه‌و چین‌و كوردستان كات ی یه‌كگرتووبووه‌و ی واڵت��ێ��ك� خ��ۆ ی تردا، دابه‌شكراو‌ه به‌سه‌ر 4واڵت ئه‌وه‌ش ده‌زانن كه‌كورد له‌واڵته‌كانی ی توركیاو سوریاو ئێران مافی ئهوه ی رۆژانه‌یه‌دا ی له‌ژیان ی خۆ نیی ه زمان به‌كاربهێنێت ،ه��ه‌روه‌ه��ا ده‌زان��ن ی باشوور وات ه ك��ورد له‌كوردستان ی عێراق بارودۆخیان باشه‌و كوردستان بۆ خۆیان حكوم هت‌و په‌رله‌مانیان ی حوكم فیدراڵییه، ههیهو سیستم ی ی دانیشتوو دیاره كورد‌ه چاالكه‌كان فنله‌ندا ب�����ه‌رده‌وام ه��ه‌وڵ��ده‌ده‌ن ی ج��ۆراو ج��ۆره‌و‌ه ی چاالك له‌رێگا ی ی پێشانگاو نیشاندان وه‌ك كردنه‌و‌ه ی كوردستان به‌وێن ه كورد بارودۆخ ی ی جیهان به‌جیهان بناسێنن‌و نیشان بده‌ن كه‌كورد جینۆسایدی به‌سه‌ر ه��ات��ووه وه‌ك ئه‌نفال‌و هه‌ڵه‌بجه‌‌و ی بارزانییه‌كان یان كۆڕه‌و‌ه گه‌وره‌ك ه ی كوردستان. خه‌ڵك
8
عه‌ره‌ب فێری كوردی ده‌بێت قاسم خدر محه‌مه‌د
عه‌لی عه‌باس ،هاوشێوه‌ی سه‌دان هاوواڵتی عه‌ره‌بی تر ك ه له‌هه‌رێمی كوردستاندا نیشته‌جێن ،به‌ر له‌سێ مانگ دهستیكردوه به‌فێربوونی زمانی كوردی ،پاش ئهوهی دركی به‌وه‌كرد به‌بێ فێربوونی ئه‌م زمانه ،دۆزینه‌وه‌ی هه‌لی كار كارێكی ئاسان نابێت. ئه‌م گه‌نج ه ته‌مه‌ن 24ساڵه، پارساڵ كۆلیژی زانستی زانكۆی سه‌اڵحه‌دینی ته‌واوكردو له‌و كاتهوه ب���ه‌دوای ك��اردا ده‌گ �ه‌ڕێ��ت ،چونك ه خ��ێ��زان �ه‌ك �هی ب �ه‌ه��ۆی ب��ارودۆخ��ی ئه‌منیه‌وه ،به‌ر ل �ه‌دوو ساڵ شاری به‌غدایان جێهێشتو رووی��ان كرده هه‌ولێر ،به‌نیاز نین بگه‌ڕێنه‌و‌ه ش���اره‌ك���هی خ���ۆی���ان ،گه‌ر بارودۆخه‌ك ه ت �ه‌واو ئارام نه‌بێته‌وه. عه‌لی به‌كوردییه‌كی پ��چ��ڕپ��چ��ڕه‌و‌ه وتی "م�������ن ن����ام����ه‌وێ له‌سو په‌ر ما ر كێت ك��������ار ب����ك����هم، چونكه ده‌رچ���ووی زان���ك���ۆم ،ده‌م���ه‌وێ ل���ه‌ڕێ���ك���خ���راوێ���ك���ی ن���اح���ك���وم���ی ی���ان كۆمپانیایه‌ك كار بكه‌م، ئه‌مه‌ش پێویستی به‌زانینی باشی زمانی كوردی هه‌یه". ب�ه‌ر له‌راپه‌ڕینه‌كه‌ی ساڵی ،1991به‌هۆی خزمه‌تی زۆره‌ملێی س��ه‌رب��ازی��و ب�ڵ�اوب���وون���هوه به‌نێو پارێزگاكانی ناوه‌ڕاستو باشووری عێراقدا ،به‌گشتی هاوواڵتیانی كورد شاره‌زایی باشیان له‌زمانی عه‌ره‌بیدا هه‌بوو ،ئه‌مه جگه لهوهی خوێندن به‌زمانی عه‌ره‌بی بوو ،به‌اڵم له‌پاش راپهڕینو به‌تایبه‌ت نه‌وه‌ی نوێ ك ه له‌كوردستان گ��ه‌ور‌ه ب��وون ،زیاتر گرنگی به‌زمانی ئینگلیزی ده‌ده‌نو زم��ان��ی ع �ه‌ره‌ب��ی ن��ازان��ن ،ئه‌مه‌ش وای��ك��ردووه له‌یه‌كگه‌یشتن له‌نێوان عهرهبو كورددا ئاسان نه‌بێت. سێ مانگ له‌مه‌وبه‌ر رێكخراوی ت��وان��اس��ازی��ی الوان���ی كوردستان، ب�هی��ارم�ه‌ت��ی ئ��اژان��س��ی ئه‌مه‌ریكی ب��ۆ هاوكارییه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ( ،)USAIDكۆرسێكی فێربوونی زم��ان��ی ك��وردی��ان ب��ۆ نزیكه‌ی 500 هاوواڵتی ئاواره‌ی عهرهبو مه‌سیحی نیشته‌جێی هه‌رێمی كوردستان كردوه‌ته‌وه. كه‌وتووه‌ت ه قوتابخانه‌كه‌یان شارۆچكه‌ی (عه‌نكاوه)ی پارێزگای ه�ه‌ول��ێ��رو پۆله‌كانیش به‌گوێره‌ی ته‌مه‌نی قوتابییه‌كان پۆلێنكراون،
ته‌مه‌نی قوتابیان له‌هه‌ندێ پۆلدا له‌سه‌رووی 50ساڵیدایه. لهمبارهیهوه ش��اد محه‌ممه‌د، به‌رپرسی رێكخراوی تواناسازیی الوان وتی "( )USAIDنیو ملیۆن دۆالری بۆ ئه‌م پڕۆژه‌ی ه دابین كردووه ،رۆژان ه 5دۆالر بۆ هاتوچۆی هه‌ر قوتابییه‌ك ته‌رخانكراوه‌و مامۆستاكانیش مانگان ه موچه‌یان بۆ بڕاوه‌ته‌وه". ئ���هم ب��ه‌رپ��رس��ه ب��ۆ نیقاشی ئاشكراكرد تائێستا نزیكه‌ی 2هه‌زار ه��اوواڵت��ی ع�ه‌ره‌ب��و مه‌سیحی ناوی خۆیان به‌مه‌به‌ستی فێربوونی زمانی كورد تۆماركردووه ،به‌اڵم ئه‌وان به‌هۆی ب������������اری سنو ر د ا ر بو و نی
تو ا نیو یا نه دارای��ی��ان ،ته‌نیا 500كه‌س وه‌ربگرن ،ناوبراو رایگه‌یاند "ئێم ه ده‌مانه‌وێ ئه‌و كۆرس ه به‌رده‌وام بێتو ئ �هو ده‌رف �ه‌ت � ه ب��ۆ هه‌مووان بڕه‌خسێنین ،ب��ه‌اڵم پێویستیمان به‌یارمه‌تی هه‌یه". به‌رپرسه‌كه‌ی تواناسازیی الوان ب��ی��ری ل�ه‌س��ێ رێ��گ��ا ك���ردووه‌ت���هوه به‌مه‌به‌ستی به‌ده‌ستهێنانی بودجه‌ی پ��ێ��وی��س��ت ب��ۆ ب��ه‌رده‌وام��ب��وون��ی كۆرسه‌كانیان ك ه بریتین له :دووباره وه‌رگرتنه‌وه‌ی یارمه‌تی له(،)USAID یاخود ته‌رخانكردنی فه‌ند له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت���ی پ���ه‌روه‌رده‌ی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ،یان دوا رێگا ئه‌وه‌یه كه قوتابیان خۆیان پاره‌ی خوێندنی خۆیان دابین بكه‌ن. لهمبارهیهوه ئاشكرایكرد "ئێم ه قسه‌مان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی پهروهرده ك��ردووهو هیوامان زۆره یارمه‌تیمان بده‌ن. قوتابییه‌كان كه ته‌نها بۆیان هه‌یه به‌زمانی كوردی له‌نێو پۆله‌كاندا ق��س �ه‌ب��ك �ه‌ن ،خ��ۆش��ح��اڵ��ی خۆیان
به‌به‌شداربون له‌م ج��ۆره كۆرسه‌دا ده‌ربڕی. دۆمێنیك ساڤیانی ته‌مه‌ن 17 س��اڵ ،مه‌سیحی ش��اری كه‌ركوكه‌و ماوهی ساڵێك ه له‌گه‌ڵ خێزانه‌كه‌یدا له‌هه‌ولێر نیشته‌جێبوون ،دۆمێنیك به‌نیقاشی وت "ئێستا به‌بێ كێشه‌ی زم���ان ،پێداویستییه‌كانم له‌بازاڕ ده‌ك��ڕم‌و له‌قوتابخانه‌شدا به‌كوردی له‌گه‌ڵ هاوڕێكانم قسه ده‌كه‌م". وه‌ك به‌شێكیش له‌به‌رنامه‌ی كۆرسه‌كه ،هه‌موو هه‌فته‌یه‌ك فیلمێكی ك��وردی نمایشده‌كرێت‌و قوتابیان گفتوگۆی له‌سه‌ر ده‌ك�ه‌ن ،هه‌روه‌ها به‌م دواییانه گروپ گروپ سه‌ردانی سوپه‌رماركێت‌و شوێن ه گشتییه‌كان ده‌ك����ه‌ن ت��ا ل��ه‌گ��ه‌ڵ خه‌ڵكدا به‌كوردی بدوێن ،ئه‌م ه جگ ه ل �ه‌وه‌ی هه‌ندێ جاریش ئ�ه‌ف��س�ه‌ری هاتوچۆ ب �ه‌زم��ان��ی ك��وردی ل��ه‌پ��ۆل��ه‌ك��ان��دا باسی یاساكانی هاتوچۆیان بۆ ده‌كات‌و له‌گه‌ڵ زاراوه‌ك����ان����ی هاتوچۆ به‌زمانی كوردی ئاشنایان ده‌كات. مه‌به‌ستی س���ه‌ره‌ك���ی به‌شی زۆری به‌شداربووانی ئه‌م كۆرسه ،درككردنیان ه به‌گرنگێتی فێربوونی زمانی كوردی ،به‌و پێیه‌ی نیشته‌جێی هه‌رێمی كوردستانن ،ئه‌مه جگ ه ل��ه‌وه‌ی گه‌یشتونه‌ت ه ئ�هو بڕوایه‌ی گه‌ر زمانه‌ك ه نه‌زانن ،هه‌لی كاریان ده‌ستناكه‌وێت. ب��اس��م ع��وم �ه‌ر ئه‌ندازیارێكی به‌غاییه‌و ئێستا له‌هه‌ولێر ژیان به‌سه‌رده‌بات ،ئاماژه‌ی ب �ه‌وه‌دا ك ه ئێستا له‌كوردستاندا نیشته‌جێیه‌و پێویست ه زمانی كوردی بزانێت ،ناوبراو بۆ نیقاشی ئاشكراكرد "بۆ داواكردنی ك��ار چووم ه كۆمپانیای كۆكاكۆال، به‌اڵم به‌هۆی ئهوهی كوردی نازانم، كارم ده‌ستنه‌كه‌وت ،بۆی ه بڕیارم دا زمانه‌ك ه فێر بم". له‌ئێستادا ئه‌م كۆرس ه ناوبانگێكی زۆری ل ه نێو عه‌ره‌به‌كاندا هه‌یه، به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی تواناسازیی الوان روونیكرده‌و‌ه "ژماره‌یه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رو راوێژكاری ع�ه‌ره‌ب ك ه له‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستاندا دام���ه‌زراون، داوایان كردووه كۆرسی تایبه‌تیان بۆ بكه‌ینه‌وه" ،ئه‌م ه جگ ه لهوهی هه‌مان داوامان "له‌الیه‌ن چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی عه‌ره‌بی عێراقیش بۆ هاتوه". *له‌سایتی نیقاش وهرگیراوه.
روونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی كه‌ركوكه‌و ه سه‌باره‌ت به‌هه‌واڵێكی رۆژنامه‌ی ده‌ستوور له‌ژماره ()18ی رۆژی ()2010/2/10 دا رۆژنامه‌ی ده‌ستوور له‌الپه‌ڕه ()1دا هه‌واڵێكی باڵوكردبووه‌وه ل��ه‌ژێ��ر ن��اون��ی��ش��ان��ی (گومان ده‌كرێت ده‌زگای پاراستن له‌پشت پشێوییه‌كانی چه‌مچه‌ماڵه‌وه بێت) ك�ه ل �هو ب��اب�ه‌ت�ه‌دا ن��اوی عه‌مید (ه �ه‌ڵ��و ن �ه‌ج��ات) به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی كه‌ركوك هاتووه. بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی ئه‌و بابه‌ته ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رای��ه‌ت��ی ئاسایشی كه‌ركوك به‌پێویستی زان��ی ئه‌م
روونكردنه‌وه‌یه بدات: وه‌ك روون‌و ئاشكرایه ده‌زگای ئاسایش بۆ به‌رقه‌رار بوونی ئه‌من‌و ئاسایش‌و پاراستنی س �هرو ماڵی ه��اوواڵت��ی��ان دام����ه‌زراوه ،ن �ه‌ك بۆ ن��ان �ه‌وه‌ی پشێوی‌و ئ���اژاوه ،بۆیه ده‌مانه‌وێت له‌م روونكردنه‌وه‌یه‌دا ئ�هو پڕوپاگه‌ندانه ره‌تبكه‌ینه‌وه‌و روونیبكه‌ینه‌وه بۆ هاوواڵتیان كه نه به‌ڕێوه‌به‌رو نه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی ك �ه‌رك��وك‌و نه ده‌زگای پاراستن نه ل�ه‌دوور نه لهنزیكهوه
دهس��ت��ی نییه ل���هو ن��ا ئارامی‌و رووداوان������هی ك �ه له‌شارۆچكه‌ی چ�هم��چ�هم��اڵ��دا رووداده‌ت ،وه‌ك ئاشكرایه زۆربه‌ی رووداو‌و كێشه‌كانی چه‌مچه‌ماڵ كێشه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تین‌و هاوواڵتیانی ئ �هو شارۆچكه‌یه‌ش ب��اش ده‌زان���ن كێن ئ��ه‌وان��هی كه ده‌ستیان هه‌یه ل �هو ن��ا ئارامی‌و له‌پشت ئه‌و كوشتن‌و ئاژاوانه‌وه‌ن‌و ئه‌و كارمه‌نده‌ی ئاسایش كه له‌و ب��اب �ه‌ت �ه‌دا ن���اوی ه��ات��ووه پێشتر كێشه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی ههبووه هه‌ر
به‌و هۆیه‌وه ته‌قه‌ی لێكراوه نه‌ك به‌فه‌رمانی به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایش، كه‌سیش بریندار نهبووه ،جه‌خت ده‌ك �هی��ن �هوه ك�ه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی كه‌ركوك به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ده‌ستێوه‌ردان‌و ئاژاوه دروست ناكات ن�ه ل �هو ش��ارۆچ��ك�هی�هو ن�ه له‌هیچ شوێنێكی دیكه‌ش ،به‌ڵكو به‌رده‌وام ده‌بێت له‌راوه‌دوونان‌و سزادانی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ده‌یانه‌وێت ئاژاوه‌و دووب��ه‌ره‌ك��ی دروس��ت��ب��ك�هنو ترس بخه‌نه ناخی هاوواڵتیانه‌وه ،ئه‌م
جۆره پڕوپاگه‌ندانه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك كار ناكاته سه‌ر كاروچاالكییه‌كانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی كه‌ركوك، به‌ڵكو بهپێچهوانهوه زیاتر هانمان ده‌دات بۆ ب �ه‌رده‌وام��ب��وون له‌سه‌ر پاراستنی سه‌رو ماڵی هاوواڵتیان‌و خوڵقاندنی كه‌شێكی ئارام بۆ ته‌واوی دانیشتوانی شاری كه‌ركوك به‌سه‌رجه‌م نه‌ته‌وه‌كانه‌وه ،دووپاتیده‌كه‌ینه‌وه كه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی كه‌ركوك به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك یارمه‌تیده‌ری ئاسایشی چه‌مچه‌ماڵ‌و ده‌وروبه‌ری
ده‌بێت له‌پێناو به‌رقه‌راربوونی ئه‌من‌و ئاسایش‌و پاراستنی گیانی دانیشتوانی ئ �هو شارۆچكه‌یه، له‌كۆتاییدا داوا له‌رۆژنامه‌ی دهس��ت��وور ده‌ك �هی��ن ك �ه خۆیان دوورب��گ��رن له‌باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌و ج��ۆره پ��ڕوپ��اگ �ه‌ن��ده‌و درۆیانه، بهپێچهوانهوه گه‌ر جارێكی دیكه هه‌واڵی له‌وجۆره باڵوبكه‌نه‌وه ئه‌وا له‌رێگای یاساوه مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ین. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی كه‌ركوك
11
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
کوردستانی
info@destur.net
دڵنیا :پێیانده‌وتم خه‌په
الپهڕه 13
ی كوردستان مانیگرت ی ئۆجاالندا باكوور ی ده‌ستگیركردن له‌ساڵیاد ئا :محه‌مه‌د عه‌لی كه‌مال
له 15ی شوبات ی ساڵ ی 1999دا ،عه‌بدوڵاڵ ئۆجاالن ی سه‌رۆك ی په‌كه‌ك ه له‌پیالنێكدا له‌الیه‌ن میت ی توركی‌و به‌هاوكار ی چه‌ند واڵتێك ،له‌واڵت ی كینیا ده‌ستگیركراو به‌ره‌و توركیا هێنرایه‌وه. ه����هم����وو س���اڵ���ێ���ك ل���هی���ادی دهس��ت��گ��ی��رك��ردن� ی ئ��اپ��ۆدا ك���وردان له‌زۆرین ه ی شوێنان ی دنیاوه‌و به‌تایبه‌تی له‌باكوور ی كوردستان خۆپیشاندان ب��ۆ ئ����ازاد ی ئ��ۆج��االن س��ازده‌ك�� هنو ده‌ستگیركردنه‌ك ه ی پرۆتستۆ ده‌كه‌ن، ئه‌م ساڵیش چ له‌واڵتان ی ئه‌وروپاو چ له‌باكوور ی كوردستان چه‌ندین چاالكی جۆراوجۆر ئه‌نجامدران. س��ای��ت� ی ف����ورات ب�ڵاوی��ك��رده‌وه له‌هه‌ریه‌ك له‌شاره‌كان ی ئامه‌د ،وان، ه��ه‌ك��اری ،ئ��اگ��ری‌و م��وش‌و چه‌ندین شارو شارۆچك ه ی دیك ه دوكانداره‌كان وه‌ك ناڕه‌زایی ده‌ربڕین دوكانه‌كانیان نه‌كردۆته‌وه. له‌شاره‌كان ی كوردستان ژیان وه‌ستا ل��ه‌ش��ار ی ئ��ام��ه‌دو ش��ارۆچ��ك� هی بیسمیل‌و سیلڤان ی س �ه‌ر ب �هو شاره ل�����ه‌ڕۆژ ی 15ی ش��وب��ات��دا نزیك هی ته‌واو ی دوكانداران ی ئه‌و شاره دوكان‌و شوێنه‌كان ی كاركردنیان ن�ه‌ك��رده‌وه، به‌جل ی ره‌ش���هوه ل��ه‌ب��ه‌رده‌م شوێنی ئیشه‌كانیاندا راوه‌ستان وه‌ك ناڕه‌زاییه‌ك دژ به‌ده‌ستگیركردن ی ئاپۆ ،هه‌روه‌ك خوێندكاران ی شاره‌كه‌ش بایكۆت ی چوونه قوتابخانه‌یان كردو ئه‌و شاره له‌و رۆژه‌دا هیچ پشێوی‌و نائارامییه‌ك ی به‌خۆوه ن���ه‌دی ،ه���ه‌روه‌ك له‌شارۆچكه‌كانی بیسمیل‌و باغاڵرو سیلڤان رێپێوانی هێمنان ه سازكران. ل����ه‌ش����ار ی ب���ات���م���ان‌و ش���اری م��اردی �ن‌و شارۆچكه‌كان ی وه‌ك كزڵ ت �ه‌پ �هو نوسایبین‌و ده‌ری���ك‌و م��ازی داغ‌و دارگه‌چیت ی س�ه‌ر ب�هو ش��ارهی كوردستانیش ،زۆرێ��ك له‌دوكانه‌كانی شاره‌ك ه جگ ه له‌نانه‌واخانه‌و ده‌رمانخانه‌و شوێن ه حكومییه‌كان ،داخ��راب��وون‌و
کورده‌کانی باکور داوای ئازادکردنی ئۆجه‌الن ده‌که‌ن
هێمنییه‌ك ی سه‌رتاسه‌ر ی باڵ ی به‌سه‌ر ش��اره‌ك�ه‌دا كێشابوو ،جگ ه له‌وانه‌ش هاوواڵتیان جل ی ره‌شیان له‌به‌ركردو قوماش ی ره‌ش��ی��ان به‌ماڵه‌كانیاندا هه‌ڵواسیبوو ،خوێندكاران ی ناوه‌ندی‌و دواناوه‌ندییه‌كانیش نه‌چوون ه قوتابخانه‌و زۆرێك له‌خوێندنگه‌كانیش وان ه ی تێدا نه‌خوێنرا. ماڵپه‌ڕ ی فورات باڵویشیكردۆته‌وه رۆژان ی یه‌كشه‌ممه‌و دووشه‌مم ه ی ئه‌م هه‌فته‌ی ه هێزه ئه‌منییه‌كان له‌ته‌واوی شارۆچكه‌كان ی سه‌ر به‌شار ی ماردین رێوشوێن ی ئه‌من ی زۆر توندیان گرتۆته‌به‌ر، له‌شار ی شڕناخ‌و شارۆچكه‌كان ی ئیدیل‌و جزیره‌و سلۆپ ی مانیان له‌كردنه‌و‌ه ی بازاڕ گرت‌و خۆپیشاندانیان ئه‌نجامدا ،بینای لق ی به‌ده‌پ ه ی شارۆچك ه ی سلۆپیش به‌قوماش ی ره‌ش داپۆشرابوو.
له‌شارۆچك ه ی دۆغوبه‌یازیت ی سه‌ر به‌شار ی ئاگر ی جگ ه لهوه ی بازاڕه‌كان نه‌كرانه‌وه ،هاوواڵتیان ی شارۆچكه‌كه رۆژان ی یه‌كشه‌ممه‌و دووشه‌مم ه مانیان ل��ه‌خ��واردن گ��رت‌و دوات���ر ل �ه‌ب �ه‌رده‌م بینا ی ب �ه‌ده‌پ �ه‌دا روونكردنه‌وه‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیان پێشكه‌شكرد .له‌شاری هه‌كاری‌و شارۆچكه‌كان ی یوكسه‌كۆڤاو شه‌مدینلی‌و چوكورجا ی سه‌ر به‌شاره‌كه‌و له‌وان‌و شارۆچك ه ی باشكاله‌و شارۆچك هی بوالنك ی سه‌ر به‌موشیش دیمه‌نه‌كانی ژیان ی هاوواڵتییان هیچ ی له‌و شاران هی پێشوتر جیاوازتر نه‌بوو ،جگ ه لهوهی پۆلیس رێوشوێن ی ئه‌من ی توند ی تێدا گرتبوونه‌به‌ر ،هه‌ر له‌هه‌كار ی پێكدادان له‌نێوان پۆلیس‌و خۆپیشانده‌راندا رووی����داو 5ك��ه‌س ب��ری��ن��دارب��وون كه دووانیان پۆلیسن.
خۆپیشاندان شاره‌كانی توركنشینه‌كانیش ی گرته‌و‌ه ی ئ���ه‌ده‌ن���هو ل��ه‌ه��ه‌رس��ێ ش����ار م �ه‌رس��ی �ن‌و ئه‌سته‌نبوڵ ی توركیا خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�� ی ن����اڕه‌زای����ی دژ به‌ده‌ستگیركردن ی ئاپۆ سازكران‌و ی ئه‌سته‌نبوڵیش پێكدادان ل�ه‌ش��ار له‌نێوان پۆلیس‌و خۆپیشانده‌راندا رووی���دا ،له‌ئه‌ده‌ن ه خۆپیشانده‌ران ئاژاوه‌یان نایه‌و‌ه‌و تایه‌یان سوتاندو شه‌قام ه سه‌ره‌كییه‌كانیان گ��رت، هێزه‌كان ی پۆلیسیش له‌به‌رامبه‌ردا ی فرمێسكڕێژیان بۆ باڵوه‌پێكردنیان گاز به‌كارهێنا. له‌مه‌رسینیش كورده‌كان ی شاره‌كه بازاڕیان نه‌كرده‌وه‌و چاالكییه‌كانیان درێژ‌ه پێدا ك ه چه‌ند رۆژێك ه به‌رده‌وامن ی گه‌ڕه‌كه‌كانی ل�ه‌س�ه‌ری ،له‌زۆرین ه
ی ئه‌سته‌نبوڵ خۆپیشاندان ش���ار سازكراو له‌گۆڕه‌پان ی ته‌قسیم هێزه ئه‌منییه‌كان ب��ۆ ب�ڵاوه‌پ��ێ��ك��ردن�ی خۆپیشانده‌ران چه‌ندین جار گازی فرمێسكڕێژیان به‌كارهێناو گۆڕه‌پانه‌كه بوو به‌گۆڕه‌پان ی پێكدادان ی هاوواڵتیان‌و هێزه‌كان ی پۆلیس‌و ژماره‌یه‌ك ی زۆریش له‌خۆپیشانده‌ران ده‌ستگیركران. سه‌دان كه‌س له‌هاوواڵتیان ی كورد له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه ده‌ستگیركران ی ئه‌م مانگه‌دا له‌ڕۆژان ی 14و 15 حكومه‌ت ی ئاكه‌پ ه ره‌شبگیرییه‌كانی ك � ه م��اوه‌ی��ه‌ك ب��وو وه‌س��ت��ان��دب��وو، ده‌ستپێكرده‌وه ،له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا چه‌ندین به‌رپرس‌و سه‌رۆك شاره‌وانی‌و ئ�ه‌ن��دام� ی س��ه‌ر ب�ه‌پ��ارت� ی ئاشتی‌و دیموكراس ی (به‌ده‌په)و ژماره‌یه‌ك ی زۆر چاالك ی رێكخراوه‌كان ی مافی مرۆڤ
ی ماردین هێزه ده‌ستگیركراون ،له‌شار ئه‌منییه‌كان 20كه‌سیان له‌به‌رپرسان‌و ئه‌ندامان ی به‌ده‌پ ه ده‌ستگیركردووه، ی سییرت 17ك هس‌و له‌باتمان له‌شار 33كه‌س ك ه دووانیان مناڵن ك ه 14یان مناڵن‌و له‌وان 8ك هس‌و له‌ئامه‌د 35 ی 31 ی 17و له‌هه‌كار ك هس‌و له‌ئاگر ك هس‌و له‌بتلیس 1كه‌س قۆڵبه‌ست كراون ،له‌موش 6ك هس‌و له‌عه‌نتاب 50 ك هس‌و له‌ئورف ه 33ك هس‌و له‌ئه‌ده‌نه‌ش 15ك هس‌و له‌ئه‌سته‌نبوڵ ژماره‌یه‌كی ی زۆر كه‌س ده‌ستگیركراون ،له‌شار مه‌رسینیش 44ك هس‌و له‌ئیغدر 16 ی لێكۆڵینهوه ك��راون. كه‌س ره‌وان�� ه ی كۆتایی ئه‌گه‌رچ ی تا ئێستا ژم��اره ده‌ستگیركراوه‌كان نازانرێ ،به‌اڵم ته‌نها ل ه رۆژی ()15ی شوباتدا ( )110که‌س ده‌ستگیرکراو ن ک ه ()35یان منداڵن.
ئـاكـه‌پـه ،جـه‌هـه‌پـه‌و مـه‌هـه‌پـه بـه‌ره‌و كــوێ؟ ته‌ها ئاكیۆڵ
عه‌بدواڵ گیول ی سه‌ركۆمار ب ه گوتنی ئهوه ی ك ه ل ه په‌رله‌مان هه‌لی دروست كردن ی ده‌ستوورێك ی نوێمان له‌ده‌ست چ��وو،ت��ا ڕاده‌ی���ه‌ك��� ی زۆر قسه‌یه‌كی ڕاست ی كرد ،چونك ه هه‌ڵكشان ی شه‌ڕی نێوان پارته‌كان بۆ ئه‌و ئاست ه ی ك ه به عه‌قڵدا نه‌ده‌چوو ،ئه‌نجامدان ی گۆڕانكاری ل ه دهس��ت��ووردا یه‌كجار ق��ورس كرد. ئ ه ی ك ێ تاوانبار‌ه له‌مه؟ هه‌ركه‌سێك
پارته‌ك ه ی تر ب ه تاوانبار ده‌زانێت به‌اڵم سه‌رنجام گ��ۆڕان��ك��ار ی ل� ه دهس��ت��وردا ب��وو ب ه كارێك ی ق��ورس .ل�هو ڕووه‌وه بهداخهوه ئه‌و وته‌ی ه ی گیول ك ه وتی "ئ�هم پارله‌مان ه هه‌له‌ك ه ی له‌ده‌ستدا" وته‌یه‌ك ی واقیعییه.گیولیش خۆ ی ئه‌م هی ب ه خه‌مه‌و‌ه ده‌ربڕیبوو،به‌اڵم وه‌ك ئهوهی به‌خۆشحاڵییه‌و‌ه گوتبێت ی ی��ان وان نیشاندابێت،كه‌سانێك هێرشیان كرده سه‌ری.گیولیش ڕایگه‌یاند له‌پشت ئه‌م هێرشانه‌و‌ه نییه‌تێك ی شاراو‌ه هه‌یه،ئه‌و نییه‌ت ه شاراوه‌ی ه ی ك ه گیول ئاماژه ی بۆ
كرد هه‌مان ئه‌و نییه‌ت ه سیاسییه‌ی ه ك ه له ئه‌گه‌ر ی جارێك ی دیك ه هه‌ڵنه‌بژارنه‌و‌ه ی گیوله‌و‌ه سه‌رچاو‌ه ده‌گرێ؟ من هیچ له‌و بارهیهوه ناڵێم.به‌اڵم بۆ دۆزینه‌و‌ه ی ئه‌و واتای ه له‌و وتان ه ی گیولدا ته‌نها پێویسته ئه‌وه‌ند‌ه سه‌ر ب ه الیه‌نێك بیت ك ه ئه‌و په‌یوه‌ندییان ه نه‌بین ی ك ه په‌یوه‌ستن به ئه‌نجامدان ی گۆڕانكاریی ل ه ده‌ستوردا . ئایا ریفراندۆم كه‌وێكی راوكراوه؟ پێش هه‌موو شتێك تێپه‌ڕاندن ی هه‌ر گۆڕانكارییه‌ك له‌ده‌ستووردا له‌په‌رله‌مان كارێك ی قورسه ،ئه‌م ه له‌الیه‌ن خودی
سه‌رۆك وه‌زیرانیشه‌و‌ه گوتراوه ،دووه‌میش ئه‌گه‌ر گۆڕانكارییه‌ك ل�ه‌ده‌س��ت��ووردا به‌ده‌نگ ی پارت ی ده‌سه‌اڵتدار له‌په‌رله‌مان تێپه‌ڕی ،خۆ ریفراندۆم كه‌وێك ی راوكراو نییه ،په‌یوه‌ست ه به‌ه هل‌و مه‌رجه‌كانه‌وه، كاتێكیش سه‌یر ی هه‌ڵسوكه‌وت ی دنگده‌ر ده‌ك�هی��ن له‌توركیاداو شیده‌كه‌ینه‌وه ئاڕاسته‌یه‌ك هه‌ی ه ب��ه‌ره‌و ئ �هم ساته وه‌خ��ت��ه ،ئ �ه‌گ �ه‌ر ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ێ��ك یان رێفراندۆمێك له‌سه‌ر بابه‌ته‌كان ی وه‌ك كوده‌تا ،كوده‌تایه‌ك ی دادوه‌ری���ی ،یان سه‌رپۆش ك ه بابه‌ت ی رۆژن له‌فه‌زایه‌كی پڕ گفتوگۆو مشتومڕدا ئه‌نجامبدرێت ئه‌وا به‌قازانج ی ئاكه‌پ ه ته‌واو ده‌بێت. وه‌ك چۆن ل�ه‌ڕاب��ردوودا به‌قازانجی ده‌په‌و ئاپه‌و ئاناپ ته‌واوبووه ،دوایین نمون ه بریتی ه له‌یاداشت ی 27ی نیسان، كوده‌تا ی 367ی دادگ��ا ی ده‌ستووری، یان گریمان ه ی ئهوه ی ك ه ئه‌گه‌ر كه‌سێك هاوسه‌ره‌ك ه ی سه‌رپۆش ی له‌سه‌ردابوو، ئه‌وا ناتوانێت ببێت ه سه‌ركۆمار ،سه‌ره‌نجام ئاكه‌پ ه له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ی 2007دا له‌سه‌دا 47ی ده‌نگه‌كان ی به‌ده‌ستهێنا، له‌ریفراندۆمه‌ك ه ی ئۆكتۆبه‌ریشدا له‌سه‌دا 67ی ده‌نگه‌كان به‌ڵ ێ بوون! مه‌هه‌په‌یی‌و ده‌په‌یی‌و سه‌په‌ییه‌كانیش وتبوویان به‌ڵێ، ئ ه ی چۆن نایڵێن یان گه‌ر بڵێن وا نییه‌و ئه‌گه‌ر بابه‌ت ی رۆژ چه‌ند شتێك ی جیاوازی
دیك ه بێت ئه‌وا بارودۆخه‌كه‌ش جیاواز ده‌بێت ،تورگوت ئۆزاڵ ی خوالێخۆشبوو له‌به‌هێزترین قۆناغ ه سیاسییه‌كانیدا كوێربوو له‌ئاست ی بینین ی رووداوه‌كاندا‌و ب��ۆ هێنان ه پ��ێ��ش �هوه ی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان ،ریفراندۆم ی ئه‌نجامدا ،ئه‌و كات ه شتێك له‌مێشك ی خه‌ڵكدا چه‌سپیبوو ك ه "ده‌رسێك ی وا بده‌ن ه ئۆزاڵ بۆ ئهوهی ببین ێ هه‌رچییه‌ك ك ه ویست ی ناتوانێ ئه‌نجام ی بدات" ،هه‌ر ئه‌وه‌ش بوو به‌هۆی ئهوه ی ئۆزاڵ یه‌كه‌م گورز ی سه‌ر سندوقی له‌ژیان ی سیاس ی خۆیدا به‌ربكه‌وێت. كام ه پارت به‌ره‌و كوێ؟ له‌لێكۆڵه‌ره‌وه‌یه‌ك ی سه‌ركه‌وتووم پرس ی له‌وان ه ی له‌بوار ی را ی گشتیدا ك��ارده‌ك�ه‌ن ،ئه‌و وت�ی :هه‌ڵبژاردن یان ریفراندۆم ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و بۆچوونان ه بێت ك ه ئاكه‌پ ه به‌رگر ی لێده‌كات ئه‌وا ئه‌و پارته به‌هێز ده‌بێت ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌فه‌زایه‌كدا كه تاوتوێ ی ئابووری‌و شێواز ی به‌ڕێوه‌بردن یان له‌سه‌ر خود ی ئاكه‌پ ه بكرێت ئه‌وا ئاكه‌پ ه رووب �ه‌ڕوو ی له‌ده‌ستدان ی ده‌نگی جه‌ماوه‌ر دهبێتهوه ،ئه‌م وێنه‌ی ه وێنه‌ی ئهوهی ه ك ه ئایدۆلۆژیا ی فه‌رم ی له‌ال ی ئێمه په‌یوه‌ند ی به‌گه‌له‌و‌ه نه‌ماوه‌و لێیپچڕاوه، ه���ه‌ر ئ��ه‌وه‌ش�� ه ك�� ه پیشان ی ده‌دات جه‌هه‌پ ه بۆ له‌و قه‌باره‌ی ه ی ك ه تێیدایه زیاتر گهوره نابێت ،كه‌مال كلچدارئۆغڵو
(جه‌هه‌په) ده‌ڵێت :كێش ه ی سه‌رپۆش ئێم ه چاره‌سه‌ر ی ده‌كه‌ین ،بهدڵنیاییهوه ك ه ده‌ب � ێ بتوانن سه‌رپۆش له‌سه‌ران بچن ه نێو زانكۆكانه‌وه ،ئه‌م قس ه جوانانه ده‌كات ،وه‌ك ئه‌و هه‌ڵسوكه‌وتان ه ی له‌ماڵه هه‌ژاره‌كان هه‌یه‌تی ،به‌اڵم ئایا جه‌هه‌پ ه كامیانه؟ ئایا ئهوه جه‌هه‌په‌ی ه ك ه كلیلی ئاسنین ی به‌ده‌سه‌اڵت ی دادوه‌ریدا له‌یاسای قه‌ده‌غه‌كردن ی سه‌رپۆش؟ یان ئهوهی ه كه له‌قسه‌كان ی كلچدارئۆغڵودایه؟! به‌كورتی داهاتوو كۆترێك نیی ه هیچ كه‌سێك راوی كردبێت ،چ هه‌ڵبژاردن‌و چ رێفراندۆمیش به‌پێ ی ئه‌وله‌ویه‌ت ی بابه‌ت ی ئه‌و فه‌زای ه ی ك ه تێیدا ئه‌نجامده‌درێ ،ئه‌نجام ده‌دات به‌ده‌سته‌وه ،له‌م قۆناغه‌دا ته‌نها ده‌توانم قس ه له‌سه‌ر چه‌ند گریمانه‌یه‌ك بكه‌م ك ه پێده‌چێت بۆ ئاكه‌پ هو جه‌هه‌پ هو مه‌هه‌په راست بن ،پیشاندان ی هێز ی له‌ڕاده‌به‌ده‌ر ده‌بێت ه هۆ ی خوڵقاندن ی ترس‌و هه‌ستی ده‌رب��ازب��وون ،ك��اردان��هوهو به‌ره‌نگاری یاسایی دروستن ،هه‌میش ه خواست ی نان‌و ئازاد ی گرنگن ،نه‌ك ئه‌و كه‌س ه ی ك ه هاوار ده‌كات ،به‌ڵكو ئهوه ی ك ه به‌عه‌قڵ قسه ده‌كات ده‌توانێ به‌رامبه‌ره‌ك ه ی قایل كات، كام ه پارت ب�ه‌ره‌و كوێ هه‌نگاو ده‌نێ، په‌یوه‌ست ه به‌م گریمانانه‌وه. ی و .له‌توركییه‌وه :محه‌مه‌د عه‌ل خه‌فاف /رۆژنام هی میللییه‌ت
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
کوردستانی
10
"ئـێـران حـكـومـه‌تـی هـه‌رێـم بـه‌فـه‌رمـی نـانـاسـێـت" عه‌بدوڵاڵی حهسهنزاده بۆ ده‌ستوور سازدانی :هیوا سه‌لیمی
عه‌بدوڵاڵ ی حهسهنزاده سكرتێری پێشوو ی حیزب ی دیموكراتی كوردستان ی ئێران له‌چاوپێكه‌وتنێكی ده‌ستووردا ده‌ڵێت پێگ ه ی ئێران روو له‌كز ی نییه ،به‌تایبه‌ت له‌و ده‌وڵه‌تان هی ك ه شیع ه مه‌زهه‌بن‌و حیزب ی شیعه مه‌زهه‌ب ی تێدایه ،حهسهنزاده ته‌ئكید لهوه ده‌كاته‌و‌ه ك ه ئێران ده‌ستوه‌رده‌دات ه كاروبار ی عێراق‌و واڵتان ی دراوسێ‌و ته‌نانه‌ت سڵ له‌وه‌ش ناكاته‌و‌ه ده‌ستوه‌ربدات ه كاروباری ناوخۆی واڵتان ی تر ی جیهان. حهسهنزاده ره‌خن ه له‌سیاسه‌تی "دوو روویی" ئێران ده‌گرێت كه خۆ ی به‌دۆست ی هه‌رێم ی كوردستان نیشانده‌دات ،به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا تۆپباران ی ناوچ ه سنوورییه‌كان ده‌كات. .............................. دهس��ت��وور :ه���ه‌روه‌ك خۆشتان ئ��اگ��ادارن ك��ۆم��اری ئیسالمی ئێران له‌ده‌یه‌كانی راب���ردوودا خ��اوه‌ن هێز‌و نفوزێكی زۆربوو له‌ناوچه‌كه‌دا‌و هه‌روه‌ها خ��اوه‌ن��ی ئۆتۆریته‌یه‌كی به‌هێزی مه‌عنه‌وی له‌النیكه‌م به‌شێك له‌واڵتانی ئیسالمی ب���ووه ،ك�ه‌چ��ی ئێستاكه به‌پێچه‌وان ه باس له‌وه‌ده‌كرێت ك ه ئه‌م كاریگه‌ری‌و نفوز‌ه روو له‌كزبوونه ،رای ئێوه له‌مباره‌و‌ه چییه؟ عه‌بدوڵاڵ ح �ه‌س �ه‌ن��زاده :ره‌نگه ئاواتمان ئه‌وه‌بێ ك ه نفوزی كۆماری ئیسالمی له‌الی واڵتانی دراوس��ێ روو له‌كزی بێ ،به‌اڵم من پێموای ه ئه‌مه‌یان زیاتر له‌نێوخۆی واڵتدا ره‌نگده‌داته‌وه، له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌نێوخۆی واڵت ،خه‌ڵك ته‌نیا دروشمه‌كانی حكومه‌تی ئێران نابیستێ ،به‌ڵكو ره‌فتارو ك��رده‌وه‌ی ئ���هو سیستم ه ده‌رح�����ه‌ق ب�ه‌خ��ۆی ده‌بینێ‌و به‌هه‌موو وجودیانه‌و‌ه ئه‌و زوڵ���م‌و زۆره ده‌چ��ێ��ژێ ،بۆی ه به‌بێ گومان نفووزو خۆشه‌ویستی ئه‌و رژێمه له‌پێش چاوی كۆمه‌اڵنی خه‌ڵكی ئێران به‌هه‌موو نه‌ته‌وه‌كانیه‌وه ،به‌هه‌موو حیزب ه سیاسییه‌كانیه‌وه ،به‌هه‌موو بیروباوه‌ڕ‌ه ئایینی‌و مه‌زهه‌بییه‌كانه‌وه زۆر زۆر دابه‌زیوه ،به‌اڵم له‌نێو خه‌ڵكی واڵته‌كانی ده‌وروب � هرو رای گشتی ئه‌و واڵتانه‌دا ،به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی له‌باری مه‌زهه‌بییه‌و‌ه له‌گه‌ڵ كۆماری ئیسالمی یه‌كن ،یانی شیع ه مه‌زهه‌بن ،باوه‌ڕ ناكه‌م ئهوه له‌كه‌می دابێ ،له‌به‌رئه‌وه‌ی ئ��ه‌وان دروش��م‌و قسه‌كانی رێبه‌رانی ئه‌و نیزام ه ده‌بیستن ،به‌اڵم ئاگایان ل�ه‌ك��رده‌وه‌ك��ان��ی نییه ،كرده‌وه‌كانی روویان له‌وان نیی هو ته‌نانه‌ت پێچه‌وانه‌ی ئ�هو بابه‌ته‌شه ،ل�ه‌رووب�ه‌ڕووب��وون�هوه له‌گه‌ڵ حه‌ماسی فه‌له‌ستین ،له‌گه‌ڵ حیزبوڵاڵی لوبناندا نه‌ك هه‌ر زوڵم‌و زۆری بۆیان نییه ،به‌ڵكو پشتیوانیشیان لێده‌كا‌و له‌باری مادییه‌و‌ه‌و له‌باری سه‌ربازییه‌وه ،به‌هێزیان ده‌ك��ا ،بۆیه پێناچێ له‌نێو ئه‌واندا نفوزی هاتبێته خ��وار ،به‌شێوازێكی دیكه ،بڵێین، ره‌نگ ه ل�ه‌الی ده‌وڵه‌ته‌كانی دراوس��ێ دیسانه‌ك ه ئه‌و نفوز‌ه هاتبێت ه خوارێ ب ه هۆكاری ئهوهی ئه‌و ده‌یه‌وێ ده‌ست
عه‌بدوڵاڵی حهسهنزاده
ل ه كاروباریان وه‌ردا ،ده‌یه‌وێ خه‌ڵكیان لێهانبدات ،ئه‌م ه راسته ،به‌اڵم له‌نێو بیروڕای گشتی خه‌ڵكی ئه‌و واڵتانه‌ی دراوسێ ،من له‌و بڕوایه‌دانیم ك ه نفوزی هاتبێته‌خوار. ده‌ستوور :به‌رده‌وام ئه‌م مه‌سه‌له‌یه دووباره دهبێتهوه ك ه له‌دوای رووخانی رژێم ی پێشوو ی عێراق ،حكومه‌تی ئێران یه‌كێك له‌كاره‌كته‌ر‌ه چاالكه‌كانی گۆڕه‌پان ی سیاسی عێراق بووهو هه‌یه، وه‌ك ئێوه ئاگاداربن ئه‌م ده‌ستێوه‌ردانانه ل �ه‌چ رێگاگه‌لێكه‌و‌ه ئه‌نجامده‌درێ‌و ئامانجه‌كان‌و ستراتیژییه‌تی ئه‌م سیاسه‌ت ه كامانه‌ن؟ عه‌بدوڵاڵ حهسهنزاده :پێموایه هیچمان ل��ه‌ت��ه‌واوی چ�ه‌ن��دو چوونی ده‌ستێوه‌ردانه‌كانی ئێران له‌عێراق یان له‌واڵتانی دیكه‌ی دراوسێ یان له‌واڵتانی دوورتر ئاگادار نین ،به‌اڵم له‌جۆره‌كه‌ی ئێم هش‌و خه‌ڵكی واڵتانی دراوسێش ئ��اگ��اداری��ن ،ئ���هم دهس��ت��ێ��وه‌ردان �ه له‌كاروباری واڵت��ان له‌الیه‌ن كۆماری ئیسالمییه‌و‌ه رێگای جۆراوجۆری هه‌یه، پێش هه‌مووشتێك هه‌ر وه‌كو پێشتر باسمان كرد ئه‌و نفوز‌ه مه‌زهه‌بییه‌ی ك ه حكومه‌تی ئێران هه‌یه‌تی‌و هه‌روه‌ها ئه‌و پڕوپاگه‌ند‌ه زۆر فریوده‌رانه‌ی كه حكومه‌تی ئێران به‌ناوی دین‌و خواو ئه‌ڵاڵو‌ه ده‌یكات ،توانیویه‌تی له‌سه‌ر خه‌ڵكی ب �ه‌ب��ی��روب��اوه‌ڕی مه‌زهه‌بی له‌گه‌ڵ هه‌موو رێزمدا بۆ هه‌موویان، به‌اڵم به‌نیاز پاكییه‌و‌ه ئه‌وان بیر لهوه ده‌ك �ه‌ن �هوه الی ئه‌وان ه نفوز دابنێ‌و بتوانێ ده‌ستێوه‌ردان بكا ،به‌الی خۆی رایانبكێشێت به‌دژی ده‌وڵه‌ته‌كان هانیان بدا ،با ده‌وڵه‌ته‌كان ره‌فتاره‌كه‌شیان جۆرێك نه‌بێ ك ه بڵێین خه‌ڵكه‌كه‌یان هه‌مووی لێی رازین ،ده‌ستێوه‌ردانه‌كه ده‌گه‌یه‌نێت ه ئهوهی ك ه هه‌ندێك گروپی وابه‌ست ه به‌خۆی دروستبكا ،پاره‌یان بداتێ‌و بیه‌وێ له‌واڵته‌كه‌ی خۆیاندا ئ��اژاوه‌ی��ان پێسازبكا ،ئه‌م سیاسه‌ته به‌ره‌و ئاستێك به‌رێ ك ه ئه‌م گروپ‌و ئه‌و گروپ‌و ئه‌م حیزب‌و ئه‌و حیزب‌و ته‌نانه‌ت ده‌وڵه‌ته‌كان ل �ه‌دژی یه‌كتر بوه‌ستنه‌وه ،جگ ه له‌وه‌ش ئێستا ئیتر
ده‌بینین نوێنه‌رانی حكومه‌تی هه‌رێم بانگهێشتی ئێران كراون‌و نوێنه‌رانی حكومه‌تی هه‌رێم له‌تارانن ،به‌اڵم هه‌ر له‌و كاته‌دا ئێر ه تۆپباران ده‌كرێ.
بۆ كه‌س ش��اراوه نیی ه ك ه به‌رێگای جۆراوجۆردا ته‌نانه‌ت چه‌ك بۆ هه‌ندێك له‌واڵتان ده‌نێرێ ،نه‌ك هه‌ر بۆ واڵتانی ده‌ورووبه‌ر ،به‌ڵكو بۆ واڵتانی دووریش، بۆ نمون ه ئێم ه ته‌نانه‌ت ده‌بینین‌و ده‌بیستین ك� ه له‌هوڵه‌ندا كه‌شتی ده‌گیرێ ك ه مووشه‌كی ئێرانی پێیه، به‌گشتی ئه‌م سیاسه‌ت ه جۆراوجۆر‌ه‌و هه‌موو الیه‌ن ه مه‌عنه‌وی‌و ئابووری‌و داراییو سه‌ربازییه‌كان ده‌گرێته‌وه. دهس����ت����وور :ئ���هم س��ی��اس�ه‌ت�ه ل �ه‌رووب �ه‌رووب��وون �هوه له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان چۆنه؟ بۆ وێن ه ده‌بیندرێ ئه‌مڕۆ رێككه‌وتنێك له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێم‌و كۆماری ئیسالمی ده‌ك��رێ‌و كه‌چی سبه‌ینێ ناوچ ه سنوورییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان تۆپباران ده‌كرێ؟ ع��ه‌ب��دوڵ�ڵا ح���ه‌س���ه‌ن���زاده :من ب�ه‌ش به‌حاڵی خ��ۆم له‌شێوازی ئه‌و رێككه‌وتننامانه‌ی ك ه له‌نێوان ده‌وڵه‌تی كۆماری ئیسالمی‌و هه‌رێمی كوردستاندا واژۆ ده‌كرێن ئاگادار نیم‌و نازانم چۆنن، به‌اڵم بهداخهوه پێموای ه تا ئێستاش ك��ۆم��اری ئیسالمی ل �ه‌گ �ه‌ڵ هه‌موو سیاسه‌تی فریوده‌رانه‌و دووڕووان���هی خ��ۆی ل �ه‌گ �ه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان وه‌كو حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ته‌ره‌ف نییه ،به‌ڵكو به‌ناوی حیزبه‌كانه‌و‌ه هه‌ندێك رێككه‌وتن واژۆ ده‌ك��ا ،له‌گه‌ڵ پارتی له‌گه‌ڵ یهكێتی له‌گه‌ڵ حیزبێكی دیكه‌و ئوسوله‌ن دان به‌بوونی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستاندا نانێ ،ههرچهنده حكومه‌تی هه‌رێمی ك��وردس��ت��ان ق �ه‌واره‌ی �ه‌ك��ی یاسایی هو شتێكی ده‌ستورییه‌و ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی خۆی به‌فه‌رمی ناسیویه‌تی‌و له‌گرنگترین یاساكانی واڵت��ی عێراقدا ك ه بریتیه له‌ده‌ستوور یا وه‌كو له‌ئێراندا ده‌ڵێن یاسای بنه‌ڕه‌تی ،ئه‌م ه ده‌كات ،دواتریش بۆ هه‌مووان ده‌ركه‌وتوو‌ه ك ه كۆماری ئیسالمی له‌گه‌ڵ هه‌موو كه‌س فرتوفێڵی هه‌یه ،به‌اڵم له‌مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستاندا له‌روانگه‌یه‌كی دهس �ه‌اڵت��داران �هو خۆ ب �ه‌زل زانییه‌وه ره‌فتارده‌كا ،زۆرجار ده‌بینین نوێنه‌ری حكومه‌تی ئێران له‌هه‌رێمی كوردستان هو هه‌ر له‌وكاته‌دا تۆپخانه‌كانی حكومه‌تی ئێران ،ناوچه‌كانی هه‌رێمی كوردستان تۆپباران ده‌كه‌ن یان بهپێچهوانهوه، ده‌بینین نوێنه‌رانی حكومه‌تی هه‌رێم بانگهێشتی ئێران ك��راون ،نوێنه‌رانی حكومه‌تی هه‌رێم له‌تارانن ،به‌اڵم هه‌ر له‌و كاته‌دا ئێر‌ه تۆپباران ده‌كرێ ،گرنگ ئهوهی ه ك ه كۆماری ئیسالمی به‌هیچ
جۆرێك چ��اوی به‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌ڵنایه ،ئ �هو وه‌خته‌ی ك ه دۆستایه‌تیشی ده‌كا بۆ ئه‌وه‌یه‌تی له‌رێگای دۆستایه‌تییه‌و‌ه زه‌ربه‌یه‌كی لێبدا قه‌ت نایه‌وێت حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان سه‌قامگیر ببێ‌و له‌جێگه‌ی خۆیدا راوه‌ستێ ،چونك ه ده‌سه‌اڵتدارانی ئێران دژی ماف‌و ئازادییه‌كانی گه‌لی ك��وردن له‌هه‌ر جێگایه‌كی كوردستان بێ. ده‌ستوور :ئێوه باس لهوه ده‌كه‌ن ك ه حكومه‌تی ئێران چاوی به‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌ڵنایه ،به‌بڕوای ئێوه هه‌بوونی كیانێكی سیاسیی كوردی له‌عێراق تا چه‌ند توانیویه‌تی‌و یان ده‌توانێ كاریگه‌ری له‌سه‌ر پارچه‌كانی دیكه‌ی كوردستان‌و به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر رۆژهه‌اڵت دابنێت؟ ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا ح���ه‌س���ه‌ن���زاده :ه�ه‌ر ئاڵوگۆڕییه‌ك له‌هه‌ركام له‌به‌شه‌كانی كوردستاندا پێكبێ ،به‌باش‌و به‌خراپ ب �ه‌ده‌س��ت��ك �ه‌وت‌و به‌نوشستیهێنان كاریگه‌ریێكی ناڕاسته‌وخۆی له‌سه‌ر به‌شه‌كانی دیكه‌ی كوردستاندا هه‌یه، ئاشكرای ه به‌شه‌كانی ك��وردس��ت��ان هه‌موویان به‌شی یه‌ك واڵت��ن ،به‌شی یه‌ك میلله‌تن ك ه به‌خۆشی‌و ناخۆشی یه‌كتر بهدڵنیاییهوه دڵ��خ��ۆش یان دڵگران ده‌ب��ن ،به‌سه‌ركه‌وتنی یه‌كتر خ��وش��ح��اڵ�ن‌و به‌نوشوستییه‌ك كه به‌سه‌ریاندابێ ،تێكده‌چن‌و ناڕه‌حه‌ت ده‌بن ،ده‌توانن له‌ئه‌زمونه‌كانی یه‌كتر وان ه وه‌ربگرن ،سه‌ركه‌وتنی الیه‌كیان ده‌توانێت ئومێدێك بۆ سه‌ركه‌وتوویی به‌الیه‌كی دیك ه فه‌راهه‌م بكا ،به‌اڵم هه‌ر وه‌كو باست كرد شوێن دانانی ئه‌م دوو به‌شه‌ی كوردستان له‌سه‌ر یه‌كتر واته باشوورو رۆژهه‌اڵت ،به‌رچاوتر‌ه له‌شوێن دانانی ناوچه‌كانی دیك ه له‌سه‌ر یه‌كتر، به‌هۆكاری ئ��ه‌وه‌ی ك ه له‌كۆنه‌و‌ه تا ئێستا په‌یوه‌ندییه‌كی به‌رینترو پته‌وتر له‌نێوان ئه‌م دوو به‌شه‌ی كوردستاندا ه �ه‌ب��ووه ،ره‌نگ ه زۆر هۆكار هه‌بن، یه‌كێكیان ئ�ه‌وه‌ی� ه ك ه بزووتنه‌وه‌ی كوردایه‌تی له‌هه‌ردووبه‌شی باشوورو رۆژهه‌اڵتی كوردستان له‌و ناوچه‌یه‌دا بووه ك ه هه‌م پێكهوه هاوسنوورن ،ئه‌و سنوور‌ه ده‌ستكرد‌ه ك ه دروستبووه، هه‌م له‌باری زاراوه‌ی زمانییه‌وه‌و هه‌م له‌باری مه‌زهه‌بییه‌و‌ه یه‌كن ،هه‌ردووكیان ئ���ه‌وه‌ی ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی گشتی ده‌ڵێن سۆرانی زمانن ،هه‌ردووكیان سونه مه‌زهه‌بن ،هه‌ردووكیان كه‌وتوونه‌ته ن��اوه‌ن��دی ك��وردس��ت��ان��هوه ،پاشان
له‌وه‌ختی ته‌نگانه‌دا له‌كوردستانی ئێران ك ه فشارێك ه��ات��ووه خه‌ڵك په‌نای بۆ ئ �هم به‌شه‌ی كوردستان هێناوه ،له‌باشووریش بهپێچهوانهوه كه فشاریان بۆ هاتووه روویان كردووه‌ته رۆژه �ه‌اڵت��ی كوردستان ،ئ�هم دووان �ه كارگه‌ریان له‌سه‌ر یه‌كتری زیاتره ،به‌اڵم به‌هه‌رحاڵ ئه‌وان ه هه‌موویان له‌گه‌ڵ ئهوهی زیاتریش بێ هه‌ر ناڕاسته‌وخۆیه، ئاڵوگۆڕ له‌تاراندا كاریگه‌ری راسته‌وخۆی له‌سه‌ر كرماشان‌و سنه‌و ورمێ‌و نه‌غه‌ده هه‌یه ،به‌اڵم ئاڵوگۆڕ له‌سلێمانی له‌سه‌ر مهاباد شوێنه‌واره‌كه‌ی ناڕاسته‌وخۆیه، له‌به‌رئه‌وه‌ی ك ه به‌شێك له‌واڵتێك نین به‌شێوه‌ی فه‌رمی ،به‌س به‌هه‌رحاڵ كاریگه‌ری هه‌ر ده‌بێ. ده‌ستوور :وه‌ك خۆشتان ئاگادارن له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق نزیك ده‌بینه‌و‌ه‌و پروپاگهنده بۆ ئه‌و پرۆسه‌ی ه ده‌ستیپێكردووه ،نه‌بوونی هاوده‌نگییه‌كی تۆكم ه له‌نێوان لیست‌و ق���هواره سیاسییه‌كانی كوردستان ئه‌گه‌ره‌كانی الوازبوونی پێگه‌ی كورد له‌ناوه‌نده‌كانی ب��ڕی��اردان��ی عێراقی زیادكردووه ،له‌ئه‌گه‌ری روودان��ی ئه‌م حاڵه‌ته‌دا چ كاریگه‌رییه‌ك له‌سه‌ر پێگه‌ی ئۆپۆزیسیۆنی كوردی ئێرانی نیشته‌جێ له‌كوردستانی باشوور داده‌نێت؟ عه‌بدوڵاڵ حهسهنزاده :هاوده‌نگ نه‌بوونی كورده‌كان له‌په‌رله‌مانی عێراقدا كه‌هیوادارم قه‌ت شتی وا نه‌یه‌ت ه پێشێ، زیان به‌ئه‌زمونی هه‌رێمی كوردستان ده‌گ �هی �ه‌ن��ێ ك � ه ئ��هو زی��ان � ه ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌ی ناڕاسته‌وخۆشه ،زیان ه بۆ هه‌موو به‌شه‌كانی دیكه‌ی كوردستان، دیاره من له‌و بڕوایه‌دام له‌په‌رله‌مانی عێراقدا كورده‌كان هه‌رچه‌ند به‌چه‌ند لیستیش ده‌چن ه نێو ههڵبژاردنهوه، پێموانیی ه له‌وێدا له‌سه‌ر پرسی نه‌ته‌وه‌یی لێكجیاببنه‌وه ،ب �ه‌اڵم له‌هه‌رحاڵداو ب �ه‌ب��اوه‌ڕی من ئه‌گه‌ر به‌یه‌ك لیست بونایه ،سه‌نگ‌و قورساییه‌كی دیكه‌یان ده‌بوو ،هێزێكی دیكه‌یان ده‌بوو ،نه‌ك بۆ دژایه‌تی نێوخۆ ،ئه‌وان بۆ دوژمنایه‌تی ناچن ،بۆ هاوكاری ده‌چن ،نوێنه‌رانی كورد ده‌چن له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی عهرهبو توركمان‌و به‌شه‌كانی دیك ه پێكهوه هاوكاری بكه‌ن بۆ دروستكردنه‌وه‌ی عێراقێكی نوێ ،مه‌سه‌له‌ك ه به‌رامبه‌ركێ نییه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هاوده‌نگ بن زۆر زۆر باشتره یانی به‌هه‌موو الیه‌نه‌كان النیكه‌م فراكسیۆنێك پێكبێنن ،وه‌كو بڵێین كاره‌كته‌ری ك��وردی النیكه‌م هه‌وڵبده‌ن به‌یه‌ك ده‌ن��گ بچن ه نێو قه‌زایای ئه‌و یاسایانه‌ی ك ه له‌په‌رله‌ماندا پێشنیار ده‌كرێن ،ب �ه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ی كه له‌سه‌ر كوردی رۆژه�ه‌اڵت یان كوردی به‌شه‌كانی دیك ه شوێنه‌واری ده‌بێ یان نایبێ ،من پێموای ه به‌شه‌كانی دیكه‌ی كوردستان ك ه په‌یوه‌ندییان بێره‌وه هه‌ی ه یان تێكۆشه‌رانیان لێر‌ه هه‌ن، نابێ ئه‌ژماری خۆیان له‌سه‌ر ئهوه بنیاد بنێن ك ه كورد له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی عێراق بارودۆخی چۆنه ،چونك ه به‌هه‌رحاڵ ك��وردی به‌شه‌كانی دیك ه له‌عێراقدا به‌شێك نین له‌و مه‌سه‌له‌یه ،كوردستان له‌نێو چوار واڵت��دا دابه‌شكراو‌ه‌و ئه‌و به‌ش ه په‌یوه‌ندیی به‌و كوردانه‌و‌ه هه‌یه
ك ه دانیشتووی باشووری كوردستانن. به‌و حاڵه‌ش ئاشكرای ه به‌هێزبوونی كورد له‌كوردستانی عێراقدا یان له‌په‌رله‌مانی عێراقدا دیسانه‌ك ه با كاریگه‌رییه‌كه ناڕاسته‌وخۆش بێ ،به‌قازانجی كورد له‌پارچه‌كانی دیكه‌ی كوردستانه، به‌تایبه‌تی له‌سه‌ر ئه‌و هێزه سیاسییه ك��وردان� ه ك ه له‌سه‌ر خاكی هه‌رێمی كوردستان ده‌ژین ،له‌گه‌ڵ ئهوهی كه وتم راسته‌وخۆ ن ه له‌سه‌ر هه‌موو كورد كاریگه‌ری داده‌نێ‌و ن ه له‌سه‌ر ئه‌و هێزه سیاسیانه‌ی ك ه لێره‌دان یان بنكه‌یان هه‌ی ه یان تێكۆشه‌رانیان له‌م به‌شه‌ی كوردستاندا ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن دهس��ت��وور :ب �ه‌اڵم نیگه‌رانییه‌كه له‌وێوه‌دێت ك ه هه‌ر ماوه‌یه‌ك له‌وه‌وپێش له‌سه‌ر ده‌ستی حكومه‌تی عێراقی هێرش كرای ه سه‌ر موجاهیدنی خه‌ڵقی ئێران؟ دیاره له‌ژێر كاریگه‌ری شیعه‌كان ك ه ل ه ئێران نزیكن؟ عه‌بدوڵاڵ حهسهنزاده :من به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نامه‌وێ پێشبینییه‌كی وا بكه‌م ك ه حكومه‌تی عێراق ره‌فتارێكی ئاوا له‌گه‌ڵ هێزه سیاسیی ه كورده‌كان بكا، من پێموای ه ئهوهی له‌سه‌ر موجاهیدین كرا شتێكی باش نه‌بوو ،به‌قازانجی عێراق‌و ده‌وڵه‌تی عێراق‌و یه‌ك له‌وان خودی ده‌وڵه‌تی مالكیش نه‌بوو ،چونكه النیكه‌م وه‌كو واڵتێك ك ه خه‌ڵكێكی تیدای ه به‌نێوی په‌نابه‌ر هه‌یمه‌نه‌ی دێنێت ه خ��واره‌وه‌و شتێكی باش نییه، به‌اڵم له‌باره‌ی هێزه كوردییه‌كانه‌و‌ه من ئهوه نابینم‌و هۆكارێك نابینم بۆئه‌وه‌ی ئه‌و ره‌فتار‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وان بكرێ ،چونكه ن ه پێكدادانێكیان له‌گه‌ڵ عێراق بووه، ن ه كارێكیان كردوه به‌دژی حكومه‌تی ئێستای عێراق بێ ،به‌ڵكو ئۆپۆزیسیۆنی ئێران خۆشحاڵ بوون به‌ئاڵوگۆڕێكی ك ه له‌عێراقدا دێت ه پێشهوهو به‌چاوی هیواو ئومێده‌و‌ه سه‌یری ده‌كه‌ن ،راسته كاریگه‌ریی ده‌وڵ�ه‌ت��ی ئێران له‌سه‌ر ده‌وڵه‌تی عێراق هه‌یه ،به‌تایبه‌ت كه تا ئێستا وای هو ره‌نگ ه له‌ئاینده‌شدا هه‌ر وابێ ،جڵه‌وی حاكمییه‌ت زیاتر به‌ده‌ستی شیع ه مه‌زهه‌به‌كانه‌وه‌یه ،به‌اڵم پێم وا نیی ه ئهوه هۆكارێك بێ بۆئه‌وه‌ی كه فشار بۆ هێزه كوردستانییه‌كان بهێنن‌و هۆكارێك بۆ دوژمنایه‌تی له‌گه‌ڵ ئه‌وان نییه ،چونك ه ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ر خاكی عێراق ده‌ژین به‌وانه‌شه‌و‌ه ك ه له‌سه‌ر خاكی كوردستان داده‌نیشن ك ه ئه‌ویش به‌شێك ه له‌خاكی عێراق ،ن ه نیازی ده‌ستێوه‌ردانیان هه‌یه ،ن ه شتێكیان ده‌وێ ،غه‌یری ئهوه ك ه له‌واڵتی خۆیان له‌سه‌ر بیرو ب��اوه‌ڕ ده‌رب��ه‌ده‌ر بوون‌و ده‌ی��ان �ه‌وێ ل�هم واڵت � ه بحه‌وێنه‌و‌ه تا رۆژێ��ك ده‌رفه‌تی گه‌ڕانه‌و‌ه‌و ژیانێكی ئازادان هو سه‌ربه‌رزانه‌یان له‌واڵتی خۆیان ب��ۆ ده‌ڕه‌خ��س��ێ ب�ه‌ه�ه‌رح��اڵ پێموایه هۆكارێكی ئاوا نابینم جگ ه له‌وه‌ش، وابزانم ده‌ورانی سه‌وداكردن به‌مرۆڤه‌كان به‌سه‌رچووه ،بۆ موجاهیدینیش ره‌نگه ل��ه‌ژێ��رهوه ج��اروب��ار شتێكی ئ��اواش بكرێت ،به‌اڵم له‌وباره‌یه‌شه‌و‌ه پێموایه ده‌وڵه‌تی عێراق ناتوانێ سات‌و سه‌ودا به‌موجاهیدینه‌و‌ه بكاو موجاهیدین به‌ئاسانی راده‌ستی ئێران بكاته‌وه، چونك ه ده‌ورانی ئه‌و شتان ه به‌سه‌رچووه.
ی دراوسێ، ه كاروباری واڵتان ئێران نه‌ك ده‌ستوه‌رده‌دات به‌ڵكو ده‌بیستین كه‌شتیه‌ك له‌هۆڵه‌ندا ده‌گیرێت موشه‌كی ئێرانیی پێیه!
13
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
پشوو
info@destur.net
دزی ده‌گات ه جانتای مامۆستایانیش
دڵنیا :پێیانده‌وتم خه‌په سیزار سه‌لیم له‌هه‌ولێر
دڵنیا قه‌ره‌داغی ده‌ڵێت ئ���ه‌گ���ه‌ر گ��ۆران��ی��ب��ێ��ژ ن��ه‌ب��ووم��ای��ه ،ره‌ن��گ � ه ی ب��ب��ووم��ای � ه ب �ه‌ب��ێ��ژه‌ر ده‌نگوباس ،چونك ه زۆر حه‌زم له‌وبواره‌یه. ئه‌و له‌چاوپێكه‌وتنێكی ده‌ستووردا وتی"كه‌مێك غ��ی��ره ده‌ك����هم ،ب��ه‌اڵم ی حه‌زیشم به‌و سیفه‌ت ه خۆم نییه". ............................ ی كاری ده‌ستوور :سه‌ره‌تا ی به‌رێزتان له‌هه‌ولێرو ه��ون�ه‌ر دواتر رووتانكرد‌ه دهۆك‌و زاخۆ، هۆكاری چیبوو؟ دڵنیا :س�ه‌ره‌ت��ا كه‌ده‌ستم به‌كاره‌كانكرد ،ح��ه‌زم ده‌ك��رد له‌هه‌موو شاره‌كاندا كاربكه‌م ،بۆی ه ی هاتم ه ههولێرو چه‌ند له‌سلێمان ی هونه‌ریمان پێشكهشكردو كارێك ێ دوات��ر روومكرد‌ه ده��ۆك ،له‌و ی ئ�هو ی خ�ه‌ڵ��ك� ل��ه‌س��ه‌ر داوا ش���اره م��ام��هوهو زۆر ك��ارم��ان ی باش پێشكهشكردو تاڕاده‌یه‌ك توانیمان كارێك پێشكه‌شبكه‌ین ی پێیده‌كرد، ك ه خه‌ڵكه‌ك ه حه‌ز دوات��ر هاتمه‌و‌ه هه‌ولێر ،به‌اڵم ئێستاش حه‌ز ده‌ك �هم هه‌میش ه ی بادیناندابم، ی خه‌ڵك له‌خزمه‌ت ی زۆر رێزیان ی به‌راست چونك ده‌گرتم. ده‌ستوور :تۆ ئه‌وكات كارت له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ند عه‌بدولقه‌هار ی زاخ��������ۆ ده‌ك�������رد، ئ���ێ���س���ت���ا
په‌یوه‌ندیتان چۆنه؟ ی زۆره ئاگام دڵنیا :ماوه‌یه‌ك ی له‌به‌ڕێزیان نییه ،من خۆم به‌قه‌رزار ی ئ���هو ده‌زان�����م‌و یه‌كێكم ل��ه‌وان�� ه ی ئ �هو ده‌ك � همو ك �ه‌وا ح �ه‌ز به‌ده‌نگ هیواداریشم هه‌میش ه له‌كاره‌كانیدا سه‌ركه‌وتووبێت. ده‌ستوور :تۆ ك ه كارت له‌بادینان ێ ی ئافره‌ت له‌و ده‌ك��رد ،هونه‌رمه‌ند كه‌م ه ی��ان ده‌توانین بڵێین نییه، ێ بمایتایه‌ته‌وه؟ نه‌ده‌كرا له‌و ی به‌رده‌وام ك ه دڵنیا :وه‌كو مانه‌و‌ه ی ێ بژیم نه‌ده‌كرا ،چونك ه ئه‌وكات له‌و من له‌وێ بووم ،ماڵمان له‌هه‌ولێر بوو، ێ مامه‌وه ،چه‌ند ی له‌و به‌اڵم ئه‌وه‌ند‌ه ی بده‌ین. كارێك بوو ده‌بوای ه ئه‌نجام ی ئ �ه‌گ �ه‌ر بڵێم دهس��ت��وور :ئ�� ه ی ك ه كارت له‌دهۆك‌و زاخۆ ئه‌وه‌ند‌ه ئه‌نجامدا‌و دواتر گه‌ڕایته‌و‌ه هه‌ولێر، ك��ارك��ردن له‌هه‌ولێر خۆشتر‌ه یان له‌دهۆك؟ دڵنیا :ره‌نگ ه ئهوه ئه‌سته‌م بێت تاوه‌كو بیڵێم ،چونك ه هه‌ر شوێنێك ی ه�هی�ه ،ئ�هوه ی خ��ۆ تایبه‌تمه‌ند دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌وا ی له‌گه‌ڵیان كارمكردووه‌و ئه‌وكات ه ی له‌دهۆك بووم ،له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵ ه كه‌سێك زۆر به‌ڕێز كارمده‌كرد‌و ئاسوده‌بووم، كاتێك گه‌ڕامه‌و‌ه هه‌ولێریش ،كارم له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سانێك كردو له‌گه‌ل ئه‌وانیش ئاسووده‌بووم ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر وه‌كو جیاكارییه‌ك بڵێم ،ده‌توانم بڵێم له‌دهۆك ئاسووده‌تر بووم.
شـــوان عــه‌تـــوف لـه‌بـۆنـی ســێـــــودا
ش��وان ع�ه‌ت��وف ئ�ه‌ك��ت�ه‌ری گه‌نجی ب�ه‌ت��وان��ا ،له‌فیلمی (ب��ۆن��ی سێو) دا ك�� ه فیلمێكی سینه‌ماییه‌و له‌ده‌رهێنانی هونه‌رمه‌ندی سینه‌ماكار رێڤین عه‌ساف ه ده‌رده‌ك �ه‌وێ��ت �هوه، باس له‌ژنێكی هه‌ڵه‌بجه‌یی ده‌كات له‌به‌رامبه‌ر بۆنی سێودا تێكده‌چێت، چ��ون��ك � ه ه��هم��ان بۆنی
كیمیابارانكردنی دێنێته‌وه یاد. ئه‌و فیلم ه به‌رهه‌می هاوبه‌شی وه‌زاره‌ت������ی رۆش��ن��ب��ی��ری‌و الوان‌و كۆمپانیای سینه‌مایی ئه‌ڵمانی (ك��اس��ت��ێ��ڵ ف��ی��ل��م)هو ل�ه‌ن��وان��دن��ی ئه‌كته‌ری به‌توانا (ش��وان عه‌توف) هو له‌شاری هه‌ڵه‌بج هو هه‌ولێر وێنه‌ی گیراوه ،بڕیاره ئه‌و فیلم ه له‌رۆژی 3/16ی ئه‌مساڵ له‌زانكۆی به‌رلین نمایشبكرێت، ه������هره������هم������ان رۆژ ب��ه‌ب��ۆن��هی كیمیا با ر ا نكر د نی ش�����������������اری ه��ه‌ڵ��ه‌ب��ج��هوه له‌سینه‌ما كا نی ش�����اری ك��ۆڵ��ن ن��م��ای��ش��ب��ك��رێ��ت. ه�ه‌روه‌ه��ا ل��ه‌رۆژی 17 تا 20ی هه‌مان مانگ، به‌شداری له‌ڤیستیڤاڵی ف��ی�لان��د فیلم ل �ه‌ش��اری كاپتاونی پایته‌ختی ئه‌فریقای باشووردا ده‌كات .فیلمه‌ك ه ماوه‌كه‌ی كاتژمێرێك‌و بیست خوله‌كه.
دهس����ت����وور :ه��ون��ه‌رم��ه‌ن��ده ی ئێستا زیاتر له‌سه‌ر ئافره‌ته‌كان ی ئه‌ره‌بێسك ك��ارده‌ك��ه‌ن، ستایل پێتوای ه كاركردن به‌و ستایل ه خزمه‌ت ی ده‌كات؟ ی كورد به‌هونه‌ر دڵنیا :ك��ارك��ردن ل�ه‌س�ه‌ر ئه‌و ی كاتیی ه بۆ ستایل ه ته‌نها بۆ چێژێك گه‌نجان ،زیاتر گه‌نجان حه‌ز به‌و جۆره ستایالن ه ده‌كه‌ن ،ئه‌و جۆره كاران ه زوو له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌و‌ه وه‌رده‌گیرێن‌و زووش له‌بیر خه‌ڵك ده‌چنه‌وه ،به‌اڵم ی ئه‌گه‌ر بۆ خزمه‌تكردن بێت به‌هونه‌ر كوردی ،پێموانیی ه ئه‌وجۆر‌ه كارانه، ی بكه‌ن. ی كورد خزمه‌ت به‌هونه‌ر ی له‌سه‌ر ده‌ستوور :ئه‌و كه‌سان ه ئ �هو ج��ۆره ستایالن ه ك��ارده‌ك �ه‌ن، ك��اره‌ك��ان��ی��ان ل��ه‌الی��ه‌ن هه‌ڵكه‌وت زاه��ی��رهوه ئه‌نجامده‌درێت ،چۆن ه به‌رێزتان له‌گه‌ڵ هه‌ڵكه‌وت زاهیر كارتاننه‌كردووه؟ دڵ��ن��ی��ا :ت��اوه‌ك��و ئێستا بیرم له‌وه‌نه‌كردووه‌ته‌و‌ه كار له‌گه‌ڵ كاك ی ئاوازه‌كان هه‌ڵكه‌وتدا بكه‌م ،بۆ كار زیاتر خۆم ئه‌نجامیانده‌د‌هم‌و هه‌ندێك ی به‌ڕێزیش هاوكارم بوون. مامۆستا ی ده‌ستوور :تۆ وه‌كو هونه‌رمه‌ندێك ی تاوه‌كو ئێستا ئافره‌ت ،پێتوای ه بۆچ ی ئافره‌ت نهمانتوانیوه هونه‌رمه‌ند ی وه‌كو ێ هونه‌رمه‌ند له‌ئاست هه‌ند عه‌دنان كه‌ریم‌و به‌هجه‌ت یه‌حیا و... هه‌بێت؟ دڵنیا :ئه‌گه‌ر
الپهڕه 15 ی كوردستان بێت ،من بۆ ن���اوه‌و‌ه كۆمه‌ڵگا تاوانبار ده‌ك��هم ،چونك ه ی ێ كه‌س ی نهداوه هه‌ند كۆمه‌ڵگا رێگ ه ی به‌توانا به‌رهه‌مبێن ،بۆ دهرهوه ی ێ هونه‌رمه‌ند كوردستانیش هه‌ند زۆر باشمان هه‌ن ،ئه‌گه‌ر له‌ئاست ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ش نه‌بن ك ه تۆ وتت، به‌اڵم له‌وانه‌و‌ه نزیكن. ێ ده‌ستوور :ئه‌گه‌ر باس له‌هه‌ند ی به‌رێزت بكه‌م ،به‌رێزت ی تایبه‌ت شت ی ی هاتنتان بۆ ناو بوار له‌سه‌ره‌تا ی ی زۆر قه‌ڵه‌و بوون ،دواتر كێش هونه‌ر ی خۆت دابه‌زاند ،ئێستا ئاسووده‌تر یان ئه‌وكات؟ ی ی دوا دڵنیا :وه‌كو ئاسووده‌ی كێش دابه‌زاندن ئاسوده‌تربووم. ی ی چ كاریگه‌ر دهس��ت��وور :ئ � ه به‌سه‌رته‌و‌ه هه‌بوو؟ ی خۆشه‌ویستیم دڵنیا :ل��ه‌روو ی ل�ه‌الی�ه‌ن ج��هم��اوه‌ره‌وه ،كاریگه‌ر ی به‌سه‌ر منهوه ه�ه‌ب��وو ،ئه‌وكات ه قه‌ڵه‌و بووم زیاتر خۆشه‌ویست بووم‌و پێیان ده‌گووتم خه‌په ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ كێش دابه‌زاندنمدا ،له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌و‌ه كه‌متر خۆشه‌ویست بووم. ی ی له‌گه‌ڵ كار ده‌ستوور :ئ ه ماڵه‌وه‌و خواردندا چۆنی؟ ی ماڵه‌وه‌دا من دڵنیا :له‌كار زۆر بزێوم‌و ته‌مبه‌ڵنیم ،زیاتریش ب �ه‌چ��ێ��ش��ت��ل��ێ��ن��ان �هوه س�����ه‌رق�����اڵ�����م، چێشته‌كا نیشم خ������ۆش������ن
(به‌پێكه‌نینه‌وه) ،له‌خواردنیش زۆر حه‌ز به‌شفت ه ده‌كه‌م. ده‌ستوور :ئه‌گه‌ر دڵنیا له‌هونه‌ر كارینه‌كردایه ،ده‌بوو به‌چی؟ ی دڵنیا :من زۆر حه‌زم به‌بوار ی ده‌نگوباس بوو. بێژه‌ر دهس���ت���وور :ده‌ڵ��ێ��ن غ��ی��ره‌ش ده‌ك هی؟ دڵ��ن��ی��ا :ك �هم��ێ��ك ،ح���ه‌ز ب �هو ی خ��ۆم س��ی��ف��ه‌ت�� ه ن����اك����هم ك� ه هه‌مه.
دڵنیا ق �ه‌ره‌د یه‌كه‌م گۆران اغ �ی له‌ساڵ ی 1995 ی ی ی��ارا ك ه وتوویه‌ت (ئ � ه ی به‌ناو ی ن) ب �ووه، دوات��ر چه‌ند ه گۆرانیی ك ی ت��ر ی ت� له‌سلێمانییه‌و‌ه چ ۆم��ارك�ردووهو ووه دوات� �ر رووی ك��رد ت ه ههولێرو ووه ت�� ماوه ه ده��ۆك‌و یچ ه‌ند ساڵێك ل ده ۆ ماوه‌ته‌وه‌‌و دواتر گه ه ك‌و زاخۆ راو ههولێرو تاوه‌كو ئێس ه‌ته‌و‌ه شار ی تا ش ل ه و ش ار ه‌دا نیشته‌جێیه.
ماهیر حه‌سه‌ن ته‌نز ده‌كات
ته‌له‌فزیۆنی گه‌لی كوردستان كه‌ناڵی سلێمانی ،به‌هاوكاری تیپی هونه‌ری ره‌نگاڵه ،سه‌رقاڵی به‌رهه‌مهێنانی زنجیره درام��ای�ه‌ك��ی ته‌نزن به‌ناوی (بابه‌حاجی). زن��ج��ی��ره درام���اك��� ه ل�ه‌ن��وان��دن��ی هونه‌رمه‌ندان ماهیر حه‌س هنو كه‌مال چ���االك‌و ئ�ه‌ح��م�ه‌د ره‌ئ����وف‌و رێ��زان فه‌ر‌هج‌و ئااڵ عوم هرو ئاكۆ عومه‌رو چه‌ند هونه‌رمه‌ندێكی تره. وێنه‌گرو ده‌رهێنه‌ری زنجیره دراماكه له‌الیه‌ن كارۆخ ته‌هاوه‌ی هو له‌لێدوانێكیدا
ناوبراو به‌ده‌ستووری وت "ئه‌م زنجیره درامای ه ل ه (تاشمه‌تاش) وه‌رگیراو‌ه‌و دكتۆر شێركۆ عه‌بدواڵ وه‌ریگێڕاوه‌ته سه‌ر زمانی كوردی ،زنجیره دراماكه‌ش به‌گشتی ك��ۆم��ی��دی��ای�ه‌ك��ی ه��ادف �هو ب��اس له‌حاڵه‌تێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ناو كۆمه‌ڵگای ك��وردی ده‌ك��ات‌و له‌چوار زنجیره پێكهاتووه‌و ئێستا له‌قۆناغی وێنه‌گرتنداین‌و دوو زنجیره‌شیان كاری وێنه‌گرتن‌و مۆنتاژی ته‌واوبووه". هونه‌رمه‌ند ئه‌حمه‌د ڕه‌ئ��وف كه یه‌كێك ه له‌هونه‌رمه‌ند‌ه به‌شداربووه‌كانی
ئه‌و زنجیره درامایه ،له‌باره‌ی رۆڵه‌كه‌ی خ��ۆی�هوه وت��ی "م��ن رۆڵ��ی كاره‌كته‌ر (شه‌فیق) ده‌بینم ك ه كوڕ‌ه گه‌وره‌ی
پیاوێكم‌و تووشی ئه‌نفلۆنزای به‌راز ب��ووه ،ئه‌ویش هونه‌رمه‌ند (كه‌مال چاالك)هو دواتر لێی بێزار ده‌بین".
رۆژگار ه ته‌ریبه‌كان 50ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ده‌گێڕنه‌وه زن��ج��ی��ره درام�����ای (رۆژگ�����اره ت��ه‌ری��ب��ه‌ك��ان) ك��ه درام��ای �ه‌ك��ی ك��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی��ی �هو له‌سیناریۆو ده‌رهێنانی هونه‌رمه‌ند (كامه‌ران ره‌ئ������وف)ه ،ئێستا ل��ه‌ش��اری ك��ۆی �ه ستافی ئ��هو زنجیره‌یه سه‌رقاڵی وێنه‌گرتنن‌و ستافه‌كه له‌خۆئاماده‌كردندان بۆ ته‌واوكردنی كاره‌كانیان. له‌لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامه‌ی
دهس��ت��وور ،ده‌رهێنه‌ر كامه‌ران ره‌ئوف رایگه‌یاند "ئێستا سه‌رقاڵی وێنه‌گرتنین‌و زی���اد له‌نیوه‌ی درام���اك���ه وێ��ن��هی گ��ی��راوه كه له‌وێنه‌گرتنی (پێشڕه‌‌و نه‌به‌رد) هو ژم��ارهی �ه‌ك له‌هونه‌رمه‌ندانی شاری سلێمانیو ههولێرو كۆیه به‌شداری تیاداده‌كه‌ن ،ئه‌وانیش هونه‌رمه‌ندان (ك��اوه‌ی ئه‌حمه‌د میرزاو سه‌باح عه‌بدولڕه‌حمان‌و
س �ه‌الم كۆیی‌و نه‌رمین كاوانی‌و هــــادی مه‌حمود‌و ئیسماعیل ق���ادرو ت���ارق ئ��اك��ره‌ی �یو زاهیر غ���ه‌ری���بو ن�ه‌ه��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��رۆ س��اڵ��ح ده‌لۆیی‌و)... سه‌رجه‌م لۆكه‌یشنی دراماكه ل���ه‌ش���اری ك��ۆی��هی��هو ب �هره �هم��ی وه‌زاره‌ت��ی رۆشنبیرییه ،چیرۆكی دراماكه‌ش باس له‌سااڵنی په‌نجاكان ده‌كات‌و نزیكه‌ی بیست زنجیره‌یه.
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
پشوو
ده‌شنێ :من سنگڵم سازدانی :موحسین یاسین
كچ ه گۆرانیبێژی الو، ده‌شنێ موراد ده‌ڵێت تاوه‌كو ئێستا ڤاالنتاینی من خۆشنه‌بووه، له‌به‌رئه‌وه‌ی من هیچكات له‌خۆشه‌ویستیدا ژیانم خۆشنه‌بووه‌و ئێستاش هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی خۆشه‌ویستیم نییه‌و سینگڵم. هه‌روه‌ها وتی "من گۆرانییه‌كم وتووه ك ه ده‌ڵێت من گوناهم كاتێك ك ه من كوڕێكم خۆشویست، ئه‌و كچێكی تری خۆش ده‌ویست". ............................ دهس���ت���وور :ل���ه‌س���ه‌ره‌ت���اوه چ��ۆن ده‌ستتكرد به‌گۆرانی وتن؟ ده‌ش��ن��ێ :م��ن ك�ه‌ه��ات��م�هوه بۆ كوردستان بۆ به‌رنامه‌ی بێ كۆنترۆڵ، له‌رێگه‌ی محه‌مه‌د شكاك توانیم كاك (هه‌ڵكه‌وت زاهیر) ببینم‌و پێم راگه‌یاند ك ه ده‌مه‌وێت به‌ستایلێكی نوێ گۆرانی بڵێم ،ئه‌وه‌بوو دواتر تێستی ك��ردم ده‌نگمی ب �ه‌دڵ بوو، پێشی راگه‌یاندم كه كارێكم بۆده‌كات، هه‌موو مناڵێك گوێ له‌گۆرانییه‌كانی بگرێت ،ه �ه‌روه‌ك��و ده‌زان���ن منااڵن زۆریان حه‌ز له‌گۆرانی (هێال هۆپ) هو ئ �هو قسه‌یه‌ی ك��اك هه‌ڵكه‌وت ه��ات��ووه‌ت�ه‌دی به‌تایبه‌تی مندااڵنی كوردی ئه‌وروپا. دهس���ت���وور :ه �ه‌ن��دێ��ك ك �ه‌س پێیانووایه تۆ نازانیت به‌شێوه‌یه‌كی زانستی گۆرانی بڵێیت؟ واته له‌به‌رزو نزمی په‌یژه‌كانی ده‌نگت الوازیت؟ ده‌ش��ن��ێ :له‌وانه‌یه قسه‌كه‌یان ڕاستبێت ،به‌اڵم من پێموتوون من له‌سه‌ره‌تای هونه‌ردام‌و له‌ئه‌لبوومی
دووه‌ممدا به‌بۆنه‌ی ئه‌و ره‌خنانه‌و‌ه كه‌لێیان گرتووم توانیومه كارێك بكه‌م له‌تۆنی سیمۆڵیش ده‌ربچم‌و گۆرانی زۆرباش بڵێم ،به‌اڵم ئه‌مه‌وێت ئهوه بڵێم ئه‌گه‌ربێن ره‌خن ه له من ب��گ��رن ،ده‌ب��ێ��ت ل��ه‌س��ه‌دا په‌نجای هونه‌رمه‌نده‌كانی كورد الببه‌ین. دهس��ت��وور :بۆ به‌جل‌و به‌رگی كوردییه‌وه ده‌رناكه‌ویت؟ ده‌ش��ن��ێ :له‌گه‌ڵ گ��ۆران��ی هێال هۆپدا ناگونجێت من ده‌ست‌و قاچم به‌مالوالدا ده‌جوڵێنم‌و به‌پێكه‌نینه‌وه.. له‌وانه‌ی ه ئه‌وكات ه به‌جل ه كوردییه‌كه‌و‌ه بكه‌وم ،ب �ه‌اڵم گۆرانی هه‌ڵپه‌ڕكێی كوردیم ئاماده‌كردوو‌ه به‌جل‌و به‌رگی كوردییه‌وه‌‌و پێتانده‌ڵێم چاوه‌ڕوانبن. دهس���ت���وور :ب��ۆچ��ی ت��ۆ زیاتر به‌شێوازی تازه‌گه‌ری كارده‌كه‌یت؟ ده‌شنێ :له‌به‌رئه‌وه‌ی من كچێكم شێتی هونه‌رم‌و حه‌زم له‌جیاوازی‌و گۆڕانكارییه‌و حه‌زده‌كه‌م دڵم ئێستا چی بوێت ئه‌وه‌بكه‌م‌و هیچ كارێكم نییه به‌سه‌ر كه‌سی ت��رهوه ،چونك ه من خۆم‌و دڵم سه‌ربه‌ستین. دهس��ت��وور :ئه‌ی كه‌واته چۆن ده‌ڕوانیته ئاینده‌ی خۆت؟ ده‌شنێ :من بڕوام به‌خوا ههیهو پالنم بۆ كاره‌كانی خۆم داناوه‌و زۆر گوێ له‌گۆرانی ده‌گرم له‌كالسیكه‌و‌ه ب��ۆ ف���ارس���یو ع���ه‌ره‌ب���یو بیانی، بۆئه‌وه‌ی له‌هه‌موو بوارێك تێبگه‌م‌و ده‌ش��ن��ێ��ی�ه‌ك��ی ق���وڵ دروس��ت��ب��ێ��ت، به‌تایبه‌تی زۆر ه �ه‌وڵ��ئ �ه‌ده‌م ك ه گرنگی ب��ده‌م ب���ه‌زاراوه‌ی هه‌ورامی، چونك ه واهه‌ستده‌كه‌م من به‌گۆرانی هه‌ورامی ده‌چم ه ناو جیهانی ده‌ره‌وه‌‌و سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستده‌هێنم ،چونك ه گۆرانی هه‌ورامی زۆر گرنگه. ده‌ستوور :تۆ به‌گۆرانیبێژێكی بوێری ناو كچان به‌ناوبانگی له‌گۆرانی وتندا‌و سه‌ماده‌كه‌یت‌و هه‌ڵده‌په‌ڕی، ئایا تۆ ده‌رباره‌ی كاری كچانی دیكه‌ی
هاوڕێت چی ده‌ڵێیت ،ك ه ئه‌وانیش له‌بواری هونه‌ری گۆرانیدا هاوتاتن؟ ده‌ش���ن���ێ :ده‌م����ه‌وێ����ت بڵێم ده‌ستتانخۆش ه �ه‌ر كه‌سه‌و كاری خۆی بكات‌و ده‌ستخۆشی بۆ لۆكه‌و چۆپی فه‌تاح له‌ستایلی خۆیان‌و ئافه‌رین بۆ له‌یالی فه‌ریقی‌و ستایل ه جوانه‌كه‌ی ،ئافه‌رین بۆ نازدارو فاتێ‌و ڕۆژی��ن ك ه زۆر موعجیبیانم ،هه‌ر كه‌سه‌و ستایلێكی تایبه‌ت به‌خۆی ههیهو نامه‌وێت به‌كه‌س بڵێم تۆ وابكه‌و تۆش وابكه ،چونك ه ئهوه مافی من نییه. دهس�����ت�����وور :ب���ۆچ���ی ئ���هو هونه‌رمه‌نده گه‌نجان ه له‌الیه‌ن هه‌ندێك له‌هونه‌رمه‌ندی به‌ئه‌زموونه‌وه زیاتر ده‌كه‌ونه به‌ر ره‌خنه؟ ده‌ش��ن��ێ :زۆر عه‌یب ه ب��ۆ ئه‌و هونه‌رمه‌نده به‌ئه‌زموونانه ،ده‌بێت ئه‌وان رێگ ه بۆ ئێمه بكه‌نه‌‌وه‌و نه‌بن ه رێگر ،له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێم ه له‌نه‌وه‌ی نوێین‌و ده‌بێت ده‌ستمانبگرن ،من ده‌م��ه‌وێ��ت داه��ێ��ن��ان ب��ك �هم ،بۆی ه ئ �هو س��ن��وور‌ه ده‌شكێنم من ناڵێم تازه‌گه‌ری ده‌ك �همو نه‌شموتووه ك ه فه‌رهه‌نگ تێكئه‌ده‌م ،به‌ڵكو ده‌مه‌وێت ده‌وڵ �هم �ه‌ن��دی ب��ك �هم ،نابێت ئه‌و هونه‌رمه‌ندان ه ره‌خنه‌ی رووخێنه‌رمان ل��ێ��ب��گ��رن ،ب���ا ب �ه‌ڕه‌خ��ن �ه‌ك��ان��ی��ان دروستمانبكه‌ن. ده‌ستوور :دوا پڕۆژه‌ی هونه‌ریت چییه؟ ده‌شنێ :گۆرانییه‌ك ه به‌زمانی ع �ه‌ره‌ب��ی ت��ۆم��ارم��ك��ردووهو له‌گه‌ڵ ده‌ره��ێ��ن�ه‌ر "ف���ادی ح���ه‌داد" ك��اری بۆ ده‌ك��همو له‌گه‌ڵ كه‌ناڵی رۆتانا قسه‌مانكردووه‌‌و بڕیاریشه له‌و كه‌ناڵ ه ب�ڵ�اوی ب��ك �هم �هوهو به‌هه‌مانشێو‌ه گ��ۆران��ی��ی�ه‌ك ب �ه‌زم��ان��ی ئینگلیزی تۆمارده‌كه‌م له‌وه‌رزی هاویندا. دهس����ت����وور :ئ �ه‌ل��ب��وم �ه‌ك �ه‌ت گه‌یشتووه‌ته ك��وێ‌و ئێستا له چ قۆناغێكدایه؟ ده‌شنێ :ئێستا له‌چاپ ه له‌واڵتی توركیاو 15گۆرانی له‌خۆگرتوو‌ه ب �ه‌ن��اوی "شیك ه واوا" ،سه‌رجه‌م
عه‌دنان كه‌ریم ده‌گات ه ئۆێره‌ێبر
موحسین یاسین ب �ه‌ه��اوك��اری ك��ۆم�ه‌ڵ�هی ك���وردی ل�ه‌واڵت��ی سویدو له‌شاری (ئوێره‌برۆ) ،رۆژی 27ی ئه‌م مانگه هونه‌رمه‌ند عه‌دنان كه‌ریم بۆ یه‌كه‌مجار كۆنسێرتێكی گۆرانی‌و میوزیكی كالسیكی كوردی له‌وشار‌ه سازده‌كات. له‌لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامه‌ی ده‌ستور ،كوردۆ شێخ محه‌مه‌د به‌رپرسی به‌شی دارایی كۆمه‌ڵه‌ی ك��وردی ل�ه‌واڵت��ی سوید وت �ی "كۆمه‌ڵه‌كه‌مان ی كۆمه‌ڵه‌یه‌كی كلتوری‌و فه‌رهه‌نگییه‌و له‌ساڵ 1984دا دامه‌زراوه‌و بۆ یه‌كه‌مجاریشه كۆنسێرتێكی میوزیك‌و گۆرانی بۆ هونه‌رمه‌ند عه‌دنان كه‌ریم به‌هاوكاری ژم��ارهی�ه‌ك میوزیكژه‌نی سویدی‌و ئێرانی سازده‌كه‌ین".
ده‌ش��ن�ێ ل هشاری م���وراد له‌س اڵ ی 6 8 19 سلێمانی له‌دای 13ساڵ ه له‌گه‌ڵ خێز كبووه‌و ماوهی ان هۆڵه‌ندا ده‌ژی .به ه‌ك هی له‌واڵتی ه ۆ ی ب ه رن ام هی (ب��ێ ك ناسر �ۆن��ت �رۆڵ) ل� ه س � اڵ � ی 7 200 اوهو دواتریش له هه‌ڵكه‌وت زاهیر دهس رێی ئاوازدانه‌ر تی وتن‌و یه‌ك هم ئ هلبووم كرد به‌گۆرانی ی ب ه ن او ی هۆ " هێال پ" باڵوكرده‌وه.
میلۆ د ییه‌كا نی ه����ه‌ڵ����ك����ه‌وت زاه��ی��ره‌و هێمن ح��س��ێ��ن ك��اری دابه‌شكردنی بۆكردووه. دهس��ت��وور :به‌نیازیت ل��ه‌ڕۆژی ڤاالنتایندا گوڵی سوور بده‌یت به‌كێ؟
ده‌ش��ن��ێ :تاكو ئێستا ڤاالنتاینی م��ن خ��ۆش��ن �ه‌ب��ووه ل���ه‌ب���ه‌رئ���ه‌وه‌ی من هیچ ك��ات له‌خۆشه‌ویستیدا ژیانم خ���ۆش ن���ه‌ب���ووهو ئێستاش هیچ په‌یوه‌ندیه‌كی خۆشه‌ویستیم نییه‌و
12
سینگڵم ،له‌به‌رئه‌وه‌ی شانسم نهبووه ت��ی��ای��داو م��ن گۆرانیه‌كیشم وت��وه كه‌ده‌ڵێت من گوناهم كاتێك كه‌من كوڕێكم خۆشویست ئ �هو كچێكی تری خۆش ده‌ویست‌و ئه‌و كوڕه‌ی منی خۆشده‌ویست منیش ئ �ه‌وم نه‌ده‌ویست.
هه‌ژار‌و گۆرانییه‌ك بۆ كه‌ركوك گۆرانیبێژی الو هه‌ژار عه‌بدولستار، س���ت���اری ی��ه‌ك��هم��ی ب��ه‌رن��ام��هی ك��وردس��ت��اری ك�ه‌ن��اڵ��ی ئاسمانی كوردسات ،ل �ه‌دوای باڵوكردنه‌وه‌ی ی���ه‌ك���هم ئ���ه‌ل���ب���ووم���ی ب���ه‌ن���اوی (ئازیزه‌كه‌م) ،له‌ئێستادا سه‌رقاڵی تۆماركردنی گۆرانییه‌كه بۆ شاری كه‌ركوك به‌ناوی (كه‌ركوك). گۆرانییه‌كه ل �ه‌واڵت��ی توركیا تۆمارده‌كرێت كه تێكستی (یوسف
حه‌مه ره‌شید)و میلۆدی (هه‌ردی سه‌الح)و دابه‌شكردنی (هۆگر عه‌زیز) ه ،بهنیازه له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا له‌شاری كه‌ركوك كلیپی بۆ بكات. هه‌روه‌ها هه‌ژار به‌نیازی تۆماركردنی گۆرانییه‌كی تریشه به‌ناوی (بۆچی ه���ات���ووی) ك��ه تێكستی (زی���اد ئه‌سعه‌د‌و جه‌بارحه‌بیب)هو میلۆدی هونه‌رمه‌ندی دووره واڵت (زی��اد ئه‌سعه‌د)ه.
ژنـی كـورد لـه‌زسـتـانـی سـاردی تـۆرنـتــۆ ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��دی ش��ێ��وه‌ك��اری ك��ورد دارا ئ��ارام ،بڕیاره رۆژی 25ی ئه‌م مانگ ه ل �ه‌واڵت��ی ك �ه‌ن �ه‌دا ،ب�ه‌ش��داری له‌پێشانگایه‌كی نێونه‌ته‌وه‌یی هاوبه‌شدا بكات ك ه نزیكه‌ی ( )200هونه‌رمه‌ندی كه‌نه‌دی‌و نێونه‌ته‌وه‌یی له‌دوانز‌ه واڵتی جیاوازدا له‌واڵتانی ئه‌وروپاو ئه‌مریكا به‌شداری تیاداده‌كه‌ن. هونه‌رمه‌ندی شێوه‌كار دارا ئارام به 25تابلۆی نوێ به‌شداریده‌كات‌و له‌كاره هونه‌رییه‌كانیشیدا ژنی كورد تێكه‌ڵ به‌ئاو‌وهه‌وای ساردی زستانی تۆرنتۆ
ده‌كات .كه‌بریتیی ه له‌و ره‌نگ ه سپی‌و ی خۆرئاوابوون كه شین‌و خۆڵه‌مێشی ه ڕۆژان ه له‌ستۆدیۆكه‌ی خۆی ده‌یبینێت. دارا ئ����ارام خ���اوه‌ن���ی چ�ه‌ن��دی��ن پێشانگای تایب هت‌و هاوبه‌ش ه له‌واڵتی كه‌نه‌داو واڵتانی ئه‌وروپاو هونه‌رمه‌ندێكی چاالكی ك��وردهو ژیانی رۆژان��هی خۆی بۆ هونه‌ر ته‌رخانكردووه .پێشانگای نێونه‌ته‌وه‌یی (تۆرنتۆ) ،سااڵن ه له‌واڵتی كه‌نه‌دا سازده‌كرێت‌و خولی ئه‌مساڵی پێشانگاكه‌ش خولی ساڵی 2010ی��هو تاوه‌كو رۆژی 28ی ئه‌م مانگ ه ده‌خایه‌نێت.
15
info@destur.net
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
کلتور
ی ره‌گه‌زی ده‌بنه‌وه ی جیاكار له‌ناو یهكێتی قوتابیاندا ،كچان رووبه‌ڕوو
ی مامۆستایانیش ی دزی ،ده‌گات ه جانتا ده‌ست ی خێزانی‌‌و الساییكردنهوه كاریگه‌ری هه‌ی ه "پهروهرده ی دزیكردندا" له‌دروستبوونی دیارده ئاكۆ محه‌مه‌د له‌سلێمانی
ی دزیكردن له‌ناو قوتابخانه‌كاندا، دیارده قوتابیان‌و مامۆستایان ی نیگه‌رانكردووه‌و ی كۆمه‌اڵیه‌ت یو پ��س��پ��ۆڕان� ی ب����وار ده‌روون���ی���ش ئ��ام��اژ‌ه ب���ه‌وه‌ده‌ك���ه‌ن ی خێزان یو الساییكردنهوه كه‌په‌روه‌رد‌ه كاریگه‌ریان هه‌ی ه له‌دروستبوون ی ئه‌و دیارده‌یه‌دا. ژم����ارهی����ه‌ك ل��ه‌ق��وت��اب��ی��ان‌و خوێندكاران په‌نا بۆ دزیكردن ده‌به‌ن له‌پێناو ده‌ستكه‌وتن ی بڕێك پار‌ه ی��اخ��ود به‌ده‌ستهێنان ی شتێكدا، مامۆستایان‌و قوتابیان‌و پسپۆڕان ی ی كۆمه‌اڵیه‌تیش ئه‌و دیارده‌ی ه بۆ بوار ی جیاجیا ده‌گێڕنه‌وه. كۆمه‌ڵێك هۆكار ی ئاریان به‌كر فه‌تاح به‌ڕێوه‌به‌ر ی كچان وت ی "ئه‌و ئاماده‌ی ی رازاو‌ه دیارده‌ی ه سااڵن ه ههیهو له‌خوێندگاكاندا ی ده‌گه‌ڕێنمه‌و‌ه رووده‌دات‌و هۆكاره‌ك ه بۆ نه‌بوون یو كه‌مده‌رامه‌ت ی هه‌ندێك ی له‌ناو قوتابیاندا". خێزان‌و چاولێكه‌ر ئ��هو ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��هره رووداوێ��ك��ی گ��ی��ڕای�هوه ك� ه له‌خوێندنگه‌كه‌یاندا ی ی كه‌جانتا خوێندكارێك جگه‌له‌و‌ه خوێندكاران ی بردبوو هه‌وڵ ی دزین ی ی مامۆستایه‌كیش داوه پاره‌ی له‌جانتا ی تێدابوو. ی 300هه‌زار كه‌بڕ ی ئ��اری��ان وت��� ی "دوای ئ���هوه كه‌دۆزیمانه‌و‌ه خوێندكاره‌ك ه دان ی به‌تاوانه‌كه‌یدا نا". ی س.ل یه‌كێك ه له‌و خوێندكاران ه ی ك��ردووه وت ی "به‌راست ی حه‌ز كه‌دز ی ی وام لێده‌كات دز ناكه‌م ،به‌اڵم ناچار بكه‌م". ئ���هو وت��� ی "ن�ه‌ف��س��ی�ه‌ت��م ئ���هوه ی یان ی ه��اوك��ار قبوڵناكات داوا سواڵبكه‌م ،بۆی ه خۆم ناشكێنمه‌وه‌و ناچارم ئه‌و كاره ده‌كه‌م". ئه‌و كچ ه وتی "ئه‌گه‌ر ناچار نه‌بم ئه‌م رێگه‌ی ه ناگرمه‌به‌ر". ی دزییان ئه‌و قوتاب یو خوێندكاران ه لێكراوه ،دزیكردن به‌دیارده‌یه‌ك ی زۆر ناشرین داده‌نێن‌و ئاماژه به‌وه‌ده‌كه‌ن ی دزییان لێده‌كه‌ن، ئه‌گه‌ر ئه‌و كه‌سان ه ی هاوكارییان لێبكردنای ه زۆر داوا
ئاسای ی ده‌بوو به‌الیانه‌و‌ه بۆ داواكردن ی شتێك‌و هاوكاریشیان ده‌كردن. س��ی��م��ا ع��ه‌ل�� ی ی �ه‌ك��ێ��ك � ه له‌و ی كه‌شت ی لێدزراو‌ه خوێندكاران ه سه‌باره‌ت به‌دزیكردن وت ی "به‌ڕاست ی ی شتێك ی زۆر ناشیرین ه كه‌خوێندكار دز ی پێده‌كرێت، بكات ،نازانم چۆن ئهوه به‌راست ی ئه‌گه‌ر به‌خۆم ی بوتای ه خۆم پێشكه‌شم ده‌كرد پێویست ی نه‌ده‌كرد بیدزیایه‌و من بخات ه گومان‌و خۆش ی ناشیرین بكات". ی ه��ه‌ژان سه‌عید به‌هه‌مانشێو‌ه ی لێكراوه وت ی "ئه‌م ه یه‌كه‌م سیما دز جارم نیی ه دزیم لێكرابێت" ،هه‌ژانیش وت ی "ئه‌م كردار‌ه زۆر عه‌یبه". ی یه‌كێك زان��ا خاوه‌ن ی فرۆشگا ی ب�ه‌وه‌دا له‌و له‌خوێندنگاكان ئاماژه ی ئه‌واندا خۆی‌و مۆبایل‌و خوێندنگه‌ی ه چه‌ندین پ��اره‌و شتومه‌كی لێدزراوه‌و ی ئه‌و كردار‌ه شتێك ی زۆر له‌گه‌ڵ ئهوه ی خراپه‌و كۆمه‌ڵگ ه به‌ره‌و خراپه‌كار ده‌ب��ات ،هه‌قوای ه سنوورێك بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ه بدۆزنه‌وه. ی ت��ه‌الر ك�هم��ال پسپۆڕ له‌بوار ی ده‌روونناسیدا سه‌باره‌ت به‌هۆكار ی دزیكردن له‌نێوان خوێندكاراندا ئاماژه ی به‌وه‌كرد كه‌ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ه په‌یوه‌ند به‌كۆمه‌ڵێك هۆكاره‌و‌ه هه‌یه. ئ��هو وت�� ی "ی�ه‌ك�هم��ی��ان خێزان كه‌نه‌یتوانیو‌ه پێداویست ی ژیان ی ی بۆ ئه‌و خوێندكاره دابین خوێندكار یو هاوڕێ ی بكات ،دووه‌م چاولێكه‌ر خ��راپ كه‌ئه‌مان ه له‌ئه‌نجام ی كه‌م ی یو خراپ ی په‌روه‌رده‌كردن هۆشیار سه‌رهه‌ڵده‌دات ،سێیه‌م هه‌وڵدان بۆ ی ی ئ �هو پێداویستیان ه پ��ڕك��ردن�هوه ی دروستكردووه". كه‌ماد‌ه بۆ ی ی چۆن كێش ه ی ئ�هوه ده‌رب��اره دزیكردن چاره‌سه‌ربكرێت ته‌الر وت ی ی ئه‌و "یه‌كێك ل��هو خ��وێ��ن��دك��اران� ه ی كاره ده‌ك��ات بكه‌ن ه نمون ه له‌رێگ ه ی چاكسازیتره‌وه ،دواجار ده‌ره‌نجامه‌ك ه ی به‌خوێندكاران ی تر بوترێت بۆئهوه ی هه‌م له‌خراپ ی هه‌ڵه‌كه‌و هه‌م له‌به‌سود په‌روه‌رده‌و متمانه‌ك ه بگه‌ن ،بۆی ه ئه‌م روانین ه زۆر گرنگ ه بۆ مامۆستایان كه‌بتوانن له‌م كێشه‌یه‌دا بیگرنه‌به‌ر".
"ئه‌م كردار‌ه زۆر عه‌یبه"
ی گشتیدای ه ی دووكان له‌كتێبخان ه ی ته‌كنیك په‌یمانگا محه‌مه‌د عه‌بدوڵاڵ له‌دووكان
په‌یمانگا ی ته‌كنیك ی دووكان له‌بینای ه ی كتێبخان ه ی گشتیدایه‌و خوێندكاران نیگه‌رانن له‌بچوك ی هۆڵه‌كان ی خوێندن‌و كێش ه ی به‌شه‌ناوخۆییه‌كانیان ،راگر ی په‌یمانگاش ئاماژه به‌وه‌ده‌كات كه‌دیزاین ی بینای ه ی په‌یمانگا ته‌واوبووه‌و بودجه‌ش ی بۆ دیاریكراوه. په‌یمانگای ته‌كنیكی دووكان ژماره‌ی خوێندكارانی به‌هه‌ر سێ به‌شی كارگێڕی
كارو بانك‌و ژمێریاری به‌ده‌وامی به‌یانیان‌و ئ��ێ��واران ( )1200خوێندكاره ،زیاتر له 20مامۆستا وان�هی تێدا ده‌ڵێنه‌وه، به‌اڵم ئهوهی بووه‌ت ه جێگه‌ی نیگه‌رانی خوێندكاران‌و مامۆستایان ی په‌یمانگاك ه نه‌بوونی بینایه‌ی تایبه‌ت به‌خۆیان ه ك ه تائێستا له‌بینایه‌ی كتێبخانه‌ی گشتی دووكاندا ده‌وامده‌كه‌ن. خوێندكارێكی په‌یمانگا ی ته‌كنیك ی وت ی "ئه‌م بینای ه نه‌گونجاو‌ه بۆ په‌یمانگا له‌به‌ر بچوكی هۆڵه‌كان‌و كه‌می هۆڵی وانه‌وتنه‌و‌ه بووه‌ت ه هۆی ئهوهی نه‌توانین
قوتابیان ی په‌یمانگا ی ته‌كنیك ی دووكان له‌چاوه‌ڕوان ی بینای ه ی نوێدان .فۆتۆگراف :محه‌مه‌د عه‌بدوڵاڵ
به‌باشی وانه‌كانمان بخوێنین". په‌یمانگا ی ته‌كنیك ی دووكان تائێستا به‌شه‌ناوخۆیی تایبه‌ت به‌خۆیان نییه‌و خوێندكاران له‌ناو خانوو ی ئاساییدان. بنار سه‌عید خوێندكاری قۆناغی دووه‌می به‌شی ژمێریارییه ،باسی له‌وه‌كرد ئه‌و خانووه‌ی كه‌ئه‌وانی تێدای ه زۆر دووره له‌په‌یمانگا كه‌ئه‌وه‌ش كێشه‌ی زۆریان بۆ دروستده‌كات به‌تایبه‌تی له‌وه‌رزی زستاندا. بنار وتی "كێشه‌یه‌كی ترمان نه‌بوونی پاسه‌وانی شه‌وانه ،ئه‌گه‌ر كێشه‌یه‌كمان بۆ دروستبێت هانا بۆ كێ به‌رین؟". یادگار حه‌مید دانیشتووی قه‌زا ی دووك��ان � ه ئ��ام��اژ‌ه ی ب���ه‌وه‌دا كه‌بوونی كتێبخانه‌ی گشتی له‌ناوچه‌كه‌دا گرنگییه‌كی زۆری هه‌یه ،به‌اڵم به‌هۆی ئهوه ی كه‌په‌یمانگای ته‌كنیكی دووكان له‌كتێبخانه‌كه‌دا ده‌وامده‌كه‌ن ته‌نیا یه‌ك هۆڵ بۆ كتێبخان ه هه‌ی ه كه‌ئه‌وه‌ش بووه‌ت ه كێش ه بۆیان .یادگار وت ی "چۆن گرنگی بهپهروهرده ده‌درێت ده‌بێت ئاواش گرنگی به‌الیه‌نی رۆشنبیری بدرێت ،هیوادارم
هه‌رچی زوو‌ه په‌یمانگای ته‌كنیكی دووكان بینای تایبه‌تی خۆیان بۆ بكرێت". د .حه‌سه‌ن عومه‌ر راگری په‌یمانگای ته‌كنیكی دووك����ان ب��ه‌ده‌س��ت��ووری راگه‌یاند "ئێم ه كێشه‌ی بینامان هه‌ی ه تا ئێستا بینای تایبه‌ت به‌په‌یمانگامان نییه ،له‌كتێبخانه‌ی گشتی دووكاندا ده‌وامده‌كه‌ین". راگری په‌یمانگای ته‌كنیكی دووكان ئ��ام��اژ‌ه ی ب���ه‌وه‌دا ناتوانین پاسه‌وان بۆ به‌شه‌ناوخۆییه‌كان دابینبكه‌ین، ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی ب �ه‌ش � ه ناوخۆییه‌كان پ �ه‌رش‌وب�ڵاوه‌و هه‌ر به‌شی ناوخۆییه‌و له‌شوێنێكه‌وه‌یه. د .حه‌سه‌ن ئ��ام��اژه‌ی به‌وه‌شكرد ك���ه‌ش���اره‌وان���ی دووك�����ان زه‌وی بۆ دابینكردووین جێگای په‌یمانگاو به‌شی ناوخۆیی ده‌ك��ات به‌هاوكاری ده‌سته‌ی خوێندنی ته‌كنیكی سلێمانی ئێستا نه‌خش ه ی ت���ه‌واوب���ووه ،ب��ودج �هی بۆ ته‌رخانكراوه‌و ده‌درێت به‌ته‌نده‌ر هیوادارم به‌مزوان ه بچێت ه بواری جێبه‌جێكردنه‌وه.
الپهڕه 17
جیهانبینی پهروهرده فــایــه‌ق ســـه‌عــیــد
قوتابخانه‌ی مۆنتیسۆری ماریا مۆنتیسۆری ()1952-1870و جۆن دیڤی له‌هه‌مان ساڵدا كۆچی دواییان كرد ،به‌اڵم سه‌ر به‌دوو قوتابخانه‌ی زۆر جیاوازبوون ،مۆنتیسۆری به‌یه‌كه‌مین ژن ه دكتۆری ئیتاڵیا ده‌ژمێردرێت‌و به‌یه‌كێك له‌ناو‌ه دیاره‌كانی په‌روه‌رده‌ناسی ناوزه‌د ده‌كرێت كه‌له‌دژی ئیراده‌و ویستی دایك‌و باوكی ده‌ستی به‌خوێندنی رشته‌ی پزیشكی كرد ،ئه‌وان زۆریان پێخۆشبوو كه‌ماریای كچیان ببێت به‌مامۆستا ،بۆی ه ی پزیشكیدا ئیدی په‌یوه‌ندی خۆیان له‌گه‌ڵیدا پچڕاند. له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی رشت ه سه‌ركه‌وتنی یه‌كه‌مین سیمیناری مۆنتیسۆری له‌بواری پزیشكیدا بووه هۆی گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه ،مۆنتیسۆری كه‌له‌سه‌ره‌تادا به‌خوێندنی ته‌كنیك‌و دواتر بایه‌لۆژی‌و دواتریش پزیشكی ده‌ستیپێكرد ،بووه یه‌كێك له‌ئه‌ستێر‌ه ناوداره‌كانی جیهانی پهروهرده ،پرسیاره‌ك ه لێره‌دا ئهوهی ه بۆو چۆن؟ دوای خوێندنی زانكۆ وه‌كو دكتۆر له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی ده‌روونناسی شاری رۆما ده‌ستبه‌كاربوو ،مۆنتیسۆری هه‌موو هه‌وڵ‌و كۆششی خۆی له‌بواری ئه‌و مندااڵنه‌دا كۆكردهوه ك ه له‌پرۆسه‌ی تێگه‌یشتندا دواكه‌وتووبوون ،به‌شێوه‌یه‌كی دی چۆن ئه‌و مندااڵنه‌ی له‌رووی مێنتاڵه‌و‌ه ته‌واونین بتوانن وه‌كو هه‌ر خوێندكارێكی دیك ه بخوێنن؟ پاش ماوه‌یه‌ك لێكۆڵینه‌و‌ه‌و تاقیكردنه‌وه‌ی كلینیكی به‌شدارییه‌كی سه‌ركه‌وتووی له‌كۆنگره‌ی (تورین )1899كردو به‌پێی ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ی پێشكه‌شی كرد ئه‌و مندااڵنه‌ی له‌رووی مێنتاڵه‌و‌ه دواكه‌وتوون مافی خوێندنیان هه‌یه ،ئه‌م تێڕوانینه‌ی وای له‌وه‌زیری پ �هروهرده كرد بیكات به‌به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌یه‌كی تایبه‌ت به‌و مندااڵنه‌ی گرفتی مێشكیان هه‌یه ،له‌ساڵی 1904دا بووه پڕۆفیسۆر ،به‌اڵم له‌بواری ئه‌نترۆپۆلۆجیادا ،وات ه دیراسه‌كردنی مرۆڤ ،ئه‌م كاره‌ی وای لێكرد شاكاری زۆر دانسق ه له‌بواری په‌روه‌رده‌دا به‌چاپ بگه‌یه‌نێت‌و هه‌موو كاته‌كانی خۆی بۆ پڕۆسه‌ی په‌روه‌رده‌و وانه‌وتنه‌و‌ه ته‌رخانبكات. مۆنتیسۆری ماوه‌یه‌كی زۆر داكۆكی له‌تێزێكی خۆی ده‌كرد له‌باره‌ی ئه‌و مندااڵنه‌و‌ه كه‌مێشكیان ته‌واو نییه‌و ئهوهی سه‌لماند كه‌ئێم ه ده‌توانین له‌رێگه‌ی ره‌خساندنی ژینگه‌یه‌كی تایبه‌ته‌و‌ه له‌قوتابخانه‌كاندا یارمه‌تی ئه‌و مندااڵن ه بده‌ین بۆ ئهوهی له‌ده‌قه‌كانی قوتابخان ه تێبگه‌ن. مۆنتیسۆری له‌قۆناغێكی زۆر باشدا ناوبانگێكی زۆری په‌یداكردو به‌جیهانی ده‌ره‌وه‌شدا بابه‌تێك به‌ناوی پ�ه‌روه‌رده‌ی مۆنتیسۆری باڵوبووه‌وه .له‌كۆتایی 1800كاندا له‌زۆر واڵتی دیكه‌دا چه‌ندین كۆمه‌ڵه‌و رێكخراوو سه‌نته‌ری ده‌روونزانی حكومی‌و ناحكومی له‌سه‌ر هه‌مان رێبازی مۆنتیسۆری دروستبوون‌و داكۆكیان له‌و مندااڵن ه ده‌كرد ك ه له‌ڕووی مێنتاڵه‌و‌ه الوازبوون ،دواتر له‌هه‌ندێ واڵتی وه‌كو واڵت ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا ،هۆڵه‌ندا ،سوید ...هتد جۆره قوتابخانه‌یه‌ك په‌یدابوو ك ه له‌سه‌ر رێبازی مۆنتیسۆری كاریان ده‌كردو ناوی هه‌ندێكیشیان قوتابخانه‌ی مۆنتیسۆری بوو ،ئه‌م قوتابخانان ه تاوه‌كو ئه‌م ساتانه‌ش له‌زیادبووندان‌و به‌شێوه‌یه‌كی جودا له‌قوتابخانه‌كانی دیك ه كارده‌كه‌ن ك ه من له‌هه‌فته‌ی داهاتوودا له‌سه‌ر هه‌ندێك له‌پره‌نسیپه‌كانی ئه‌و قوتابخانان ه راده‌وه‌ستم. ئه‌م كرانه‌وه‌ی ه یا باوه‌شكردنه‌وه‌ی ه بۆ پره‌نسیپه‌كانی مۆنتیسۆری له‌سه‌ر ی مۆنتیسۆری ئاستی نێوده‌وڵه‌تی بووه هۆی خوێندنه‌وه‌و نزیكبوونه‌وه‌ی زیاتر له‌گه‌ور‌ه په‌روه‌رده‌ناس‌و ده‌روونناسه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه. مۆنتیسۆری كه‌سه‌ر به‌قوتابخانه‌ی ریفۆرمبوو تا راده‌یه‌ك له‌قوتابخانه‌كه‌ی پیاژێو‌ه دوورب��وو ،به‌اڵم پیاژێ چه‌ندین جار ره‌خنه‌ی خۆی ئاراست ه كردبوو پێیوابوو مۆنتیسۆری هه‌رگیز له‌خه‌می ئه‌وه‌دا نهبووه په‌ر‌ه به‌زیره‌كی مندااڵن بدات ،له‌راستیشدا پیاژێ له‌سه‌ر هه‌قبوو ،چونك ه سه‌رجه‌می رێبازی مۆنتیسۆری كاری له‌سه‌ر خوێندكاره الوازه‌كان ده‌كرد كه‌چۆن بتوانن په‌ر‌ه به‌خۆیان بده‌ن، ئه‌م ه له‌كاتێكدا پیاژێ كاری له‌سه‌ر گه‌شه‌سه‌ندنی مه‌عریفی‌و په‌ره‌دان به‌ئاستی زیره‌كی‌و گه‌ڕان به‌دوای ئه‌ومیتۆدان ه ده‌كرد ك ه به‌هۆیانه‌و‌ه منداڵ ده‌یتوانی له‌رووی مه‌عریفییه‌و‌ه ببێت ه خاوه‌نی بیركردنه‌وه‌یه‌كی لۆژیكی ،له‌الیه‌كی دیكه‌و‌ه مرۆڤ زۆر به‌ئاسانی ده‌توانێ بنه‌ماو پێوه‌ره‌كانی رێبازی په‌روه‌رده‌ی ریفۆرم له‌ناو قوتابخانه‌كانی مۆنتیسۆریدا ببینێته‌وه. سه‌ره‌تا مۆنتیسۆری له‌شاری رۆما سه‌نته‌رێكی به‌ناوی (خانه‌ی منداڵن)هوه دامه‌زراند ،ئه‌م خانه‌ی ه كه‌له‌ناو بینایه‌كی بچوكدا قه‌راری گرتبوو ،هه‌ندێ منداڵی ئاست الوازی له‌خۆگرتبوو ،كاری مۆنتیسۆری له‌گه‌ڵ ئه‌م مندااڵنه‌دا دوو الیه‌نی له‌خۆ گرتبوو :یه‌كه‌م به‌میتۆدێك‌و شێوازێك كاری له‌گه‌ڵ زانسته‌كاندا ده‌كرد كه‌شیاو بوو بۆ ئاستی ئه‌و مندااڵنه‌ی له‌بنه‌ڕه‌تدا گرفتی كۆگنه‌تیڤیان هه‌بوو ،دووه‌م له‌یه‌كه‌م هه‌نگاوه‌و‌ه ده‌یویست منداڵه‌كان فێری ئهوه بكات كه‌چۆن بتوانن هه‌ست به‌به‌رپرسیارێتی بك هنو هه‌ر خۆشیان هه‌موو كاره‌كانی خۆیان رابپه‌ڕێنن به‌بێ ئهوهی پێویستیان به‌یه‌كێك هه‌بێت وه‌كو سانسۆر به‌سه‌ریانه‌و‌ه بێت. مۆنتیسۆری ئالێره‌و‌ه یه‌كێك له‌پره‌نسیپ ه گرنگه‌كانی منداڵ پێیوابوو رێبازی ریفۆرم له‌خانه‌ی مندااڵندا پیاده‌كرا، پێویستی به‌و ه به‌سود وه‌رگرتنیش له‌فرۆید مۆنتیسۆری ه خۆی هه‌ی پێیوابوو منداڵ پێویستی ب��هوه هه‌ی ه سه‌رپه‌رشتی خۆی سه‌رپه‌رشتی كاره‌كانی خۆی بكات‌و ده‌شبێ ئێمه‌ی گ �ه‌ور‌ه هێنده باوه‌ڕیان كاره‌كانی خۆی پێبكه‌ین كه‌خۆیان ده‌توانن هه‌موو كاره‌كانی بكات‌و ده‌شبێ خۆیان جێبه‌جێبكه‌ن ،به‌شێوه‌یه‌كی دی ئێمه‌ی گه‌ور ه مۆنتیسۆری پێداگیری له‌سه‌ر پره‌نسیپی هێنده باوه‌ڕیان خۆ به‌ڕێوه‌بردن‌و خۆڕێكخستن ده‌كرد. خۆیان پێبكه‌ین كه هه‌فته‌ی داهاتوو له‌سه‌ر به‌شێك له‌و ده‌توانن هه‌موو پره‌نسیپان ه راده‌وه‌ستین ك ه تایبه‌تمه‌ندێتیان كاره‌كانی خۆیان بۆ قوتابخانه‌كانی مۆنتیسۆری دروستكرد.
جێبه‌جێبكه‌ن.
faiekk@hotmail.com
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
کلتور
14
كه‌مئه‌ندامانی قه‌زاو ناحییه‌كان فه‌رامۆشكراون
په‌یمانگای تایبه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان له‌قه‌زاو ناحیه‌كانی پارێزگای دهۆكدا نه‌كراوه‌ته‌وه شه‌نگ هاشم له‌دهۆك
جوتیاره‌کانی بتوێن هێزی به‌رگرییان نییه ل ه هێرشی مشک‌و کرمه‌کان .فۆتۆگراف :مه‌جید بتوێنی
مشك‌و كرم به‌یه‌كه‌و ه هێرشده‌كه‌ن!
ی ی هێرش ی بیتوێن رووبه‌ڕوو ی حه‌وز ه به‌روبووم ه كشتوكاڵییه‌كان ی زۆریان پێگه‌یشتوو ه ی بڕه‌ر بوونه‌ته‌وه‌و زیان مشك‌و كرم مه‌جید بیتوێنی له‌رانیه
ی هێرش ی مشك‌وكرمه‌و‌ه گه‌نم‌و به‌هۆ ی بیتوێن تووش ی زیانێك ی جۆ له‌حه‌وز‌ه ی ئهوه هه‌ی ه گهوره بووه‌ته‌و‌ه‌و ئه‌گه‌ر به‌رهه‌م ه كشتوكاڵییه‌كان رووله‌كه‌م ی بكه‌ن ،به‌رپرسان ی كشتوكاڵیش ئاماژه ی كه‌م ی ده‌رمانه‌و‌ه به‌وه‌ده‌كه‌ن ك ه به‌هۆ ناتوانن كێشه‌ك ه چاره‌سه‌ربكه‌ن. ی بیتوێن ج��وت��ی��اران��ی ح����ه‌وز‌ه نیگه‌رانن له‌زۆربوون ی ئه‌و دوو زینده‌وه‌ره‌و تائێستا خۆیان نه‌یانتوانیو‌ه ئه‌و ی كێشه‌ی ه چاره‌سه‌ر بكه‌ن ،به‌پێ ی قس ه جوتیاره‌كان ئه‌و ده‌رمانان ه له‌بازاڕ نرخه‌كانیان زۆر گرانه ،به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ی كشتوكاڵ ی رانیه‌ش ناتوانێت بۆیان دابین بكات. ده‌شت ی بیتوێن یه‌كێك ه له‌ده‌شت ه پان‌و به‌رینه‌كان ی كوردستان كه‌سااڵن ه به‌روبووم ی جۆراو جۆر به‌رهه‌مده‌هێنێت ی زه‌ویی ه كشتوكاڵه‌كان ك ه رووب��ه‌ر ی ده‌گ���ات��� ه ( )75000دۆن����م زه‌و كشتوكاڵی. م��ح�هم�ه‌د سه‌لیم جوتیارێك ی ی بیتوێنه‌و خاوه‌ن ی 55دۆنم ح�ه‌وز‌ه زه‌وییه ،ئاماژه بهوه ده‌كات ئه‌مساڵ ی وشكه‌ساڵ ی رزگاریان بووه، له‌كێش ه
ب �ه‌اڵم به‌روبوم ه كشتوكاڵییه‌كانی، تووش ی هێرش ی مشك‌و كرم ی بڕه‌ر بووه‌ته‌وه. ئه‌و جوتیار‌ه وتی"تائێستا له‌سه‌ر گیرفان ی خۆم س ێ جار ده‌رمان‌و زه‌هیرم كڕیوه ،به‌اڵم دووباره سه‌ر ی هه‌ڵداوه‌ته‌و‌ه هه‌ر له‌ناو یه‌ك دۆنم زه‌و ی به‌سه‌دان كون ه مشك هه‌ی هو كرم ی بڕه‌ریش له‌ناوه‌و‌ه ی زه‌و ی ڕه‌گ ی گه‌نمه‌ك ه ده‌بڕێت‌و تووش ی وشكبوون ده‌بێت". ی كشتوكاڵ ی له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت چ��وارق��وڕن��هو ران��ی��ه ،ب��ۆ هه‌موو ی بیتوێن ته‌نها 150 ی ده‌شت جووتیاران كیلۆ ده‌رمان زه‌هیر هه‌ی ه كه‌ئه‌وه‌ش به‌شی چه‌ند جوتیارێك ده‌ك��ات‌و ی ێ بڕۆن له‌بازاڕ ی تریش ده‌ب ئه‌وان ی گران. ڕه‌ش بیكڕن به‌نرخێك محه‌مه‌د وتی"ئه‌گه‌ر بێتو وه‌زاره‌ت ی كشتوكاڵ یارمه‌تیمان نه‌دات ئه‌وا گه‌نم‌و جۆیه‌كه‌مان له‌ناو ده‌چێت‌و زه‌ره‌رێك ی زۆرمان به‌رده‌كه‌وێت". ئیدریس ئه‌حمه‌د جوتیارێك ی ی ناوچه‌كه‌یه‌و ئ��ام��اژ‌ه بۆ ئهوه ت��ر ده‌كات كه‌جوتیاران ی ده‌شت ی بیتوێن به‌شێوه‌یه‌ك ی گشت ی ت��ووش� ی ئه‌و كێشه‌ی ه ب��وون�ه‌ت�هوه ،به‌رده‌وامیش ده‌بێت تاكات ی دروێنه. ئیدریس وتی"ئه‌گه‌ر مشك‌و كرم ی
بڕه‌ر به‌زووترین كات له‌ناونه‌برێت ،ئه‌وا ی به‌جوتیاران ی ی ئابوور زیان ی گهوره ناوچه‌ك ه ده‌گه‌یه‌نێت". بۆ بنبڕكردن ی مشك له‌ناو به‌روبووم ه كشتوكاڵیه‌كاندا به‌ده‌رمان ی (زه‌هیر) چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‌و كرم ی بڕه‌ریش ك�ه‌ڕه‌گ� ی به‌رهه‌م ه كشتوكاڵیه‌كان ده‌قرتێنێت ب �ه‌ده‌رم��ان � ی (محبب) چاره‌سه‌ر ده‌كرێت. حاج ی ئه‌حمه‌د ئیبراهیم چه‌ندین ی كشتوكاڵیی ه ساڵ ه خه‌ریك ی ك��ار به‌تایبه‌ت ی گه‌نم‌و جۆ باسیله‌و‌ه كرد ك ه تائێستا به‌و شێوه‌یه‌ی ئه‌مساڵ تووش ی گرفت ی له‌و جۆره نه‌بوونه‌ته‌وه، "ئه‌مڕۆ كون ه مشكه‌كان له‌ناو ده‌به‌ین ی ی زیاد بۆ به‌یان ی ژماره‌یان وه‌كخۆ كردووه‌ته‌وه". خدر سه‌لیم یه‌كێك ی تره له‌جوتیار‌ه زیان لێكه‌وتووه‌كان ی ده‌ست ی مشك‌و كرم ی بڕه‌ر ،وت ی "پێده‌چێت ئه‌مساڵ به‌رهه‌م ی جوتیاران ی ئه‌و ناوچه‌ی ه ڕوو له‌كه‌م ی بكات ،چونك ه هه‌ر له‌ئێستاو‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ی زۆر ترسناك تووش ی ئه‌و ی جوتیاران گرفت ه بووه‌ته‌و‌ه‌و زۆرب� ه ی كڕین ی که‌ره‌ست ه كیمیاویه‌كانیان توانا ی ره‌شدا". نیی ه له‌بازاڕ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی ی له‌گه‌ڵئه‌و‌ه كشتوكاڵ ی رانی ه دان به‌بوون ی كێشه‌كه‌و
كاریگه‌رییه‌كان ی بۆ سه‌ر به‌روبوم ه كشتوكاڵیه‌كاندا ده‌ن��ێ��ت ،تائێستا نهیتوانیوه بڕ‌ه ده‌رمان ی پێویست بۆ چاره‌سه‌ركردن ی ئه‌م كێشه‌ی ه دابین بكات. ی محه‌مه‌د حاج ی به‌ڕێوه‌به‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی گشت ی كشتوكاڵ ی رانی ه ی ی راگه‌یاند "ئه‌م كێشه‌ی ه به‌ده‌ستوور باس ی لێوه ده‌كرێت راسته ،جوتیاران ی ی بیتوێن به‌شێوه‌یه‌ك ی گشت ی حه‌وز تووش ی ئه‌و دوو گیانله‌به‌ر‌ه زیانبه‌خش ه بوونه‌ته‌وه". به‌ڕێوه‌به‌ر ی گشت ی كشتوكاڵ ی ڕانی ه ئاماژه بۆ ئهوه ده‌كات بۆ چاره‌سه‌رو بنبڕكردن ی مشك‌و كرم ی بڕه‌ر ده‌رمانێك هه‌ی ه ب �ه‌ن��او ی (زه‌ه��ی��ر) كه‌هه‌موو گیانله‌به‌رێك له‌ناو ده‌بات به‌تایبه‌ت ی مشك ،ب�ه‌اڵم ته‌نها ( )150كیلۆمان هه‌بوو‌ه‌و دابه‌شیان ك��ردووه" ،به‌اڵم به‌ش ی هه‌موو جوتیاران ی نهكردووه". ی دووه‌م سه‌باره‌ت به‌گیانله‌به‌ر وت��ی"ج��ۆره كرمێكه ك� ه تائێستا ی ئه‌و جۆره كرمه‌داین له‌لێكۆڵینه‌و‌ه له‌جۆر‌ه كرم ه بڕه‌ره‌كان ه له‌ناو زه‌ویدا ده‌ژیت كه‌ڕه‌گه‌كان ده‌قرتێنێت‌و تووش ی وشكبوون ی ده‌كات ،به‌جۆر‌ه ده‌رمانێك ی (محبب) ،به‌اڵم له‌ناوده‌برێت ب ه ناو ئه‌م جۆره ده‌رمان ه زۆر ك همو گرانه".
به‌ویستی خۆت نه‌فه‌ر سواركه
ی خۆیان نه‌فه‌رسوار ده‌كه‌ن‌و خاوه‌ن پاسه‌كان به‌ویست ی هاتوچۆش لێیان ناپرسنه‌وه به‌رپرسان ی بانیشاری له‌هه‌ولێر عه‌ل
ب��ه‌ه��ۆ ی ك �هم � ی پ���اس‌و زۆر ی ئه‌و هاوواڵتییان ه ی به‌پاس هاتوچۆ ده‌كه‌ن، ش��ۆف��ێ��ران زی���اد ل��ه‌ژم��اره ی ئاسای ی پاسه‌كانیان ن�ه‌ف�ه‌ر س��وار ده‌ك��ه‌ن، به‌رپرسان ی هاتوچۆش نه‌یانتوانیو‌ه ك��ێ��ش�ه‌ك� ه چ��ارس��ه‌رب��ك�� هنو ده‌ڵێن په‌یوه‌ند ی به‌شۆفێران‌و هاوواڵتیان‌و كه‌م ی پاسه‌وه‌یه. رۆژان���� ه ه��اوواڵت��ی��ان‌و شۆفێران به‌هۆ ی هاتوچۆو‌ه ده‌مه‌قاڵ ه له‌نێوانیاندا سه‌ندیكا ی تائێستا رووده‌دات، گواستنهوه ی هه‌ولێر نهیتوانیوه رێگ ه چاره‌یه‌ك بۆ ئه‌و كێشه‌ی ه بدۆزێته‌وه. سه‌ندیكا ی گواستنهوه ی هه‌ولێر جه‌ختله‌وه‌ده‌كاته‌و‌هكه‌خاوه‌نپاسه‌كانیان
ئاگاداركردوه‌ته‌و‌ه ل ه 21كه‌س زیاتر سوار نه‌كه‌ن ،به‌اڵم خاوه‌ن پاسه‌كان پابه‌ندنین به‌و بڕیاره‌وه. ناج ی محه‌مه‌د یه‌كێك ه له‌خاوه‌ن پاسه‌كان ی خه‌ت ی 42له‌هه‌ولێر له‌وه‌ده‌كات كه‌ئه‌و هه‌رگیز له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دانیی ه ژماره‌یه‌ك ی زۆر نه‌فه‌ر س��وار ی پاسه‌ك ه ی بكات، پێشیوای ه به‌هۆ ی دوور ی خه‌ته‌كانه‌و‌ه شۆفێران ناچارن ئه‌و ژماره زۆره ی نه‌فه‌ر سواربكه‌ن ،وه‌ك خۆ ی ده‌ڵێت"خاوه‌ن پاسه‌كان ی تر زۆر ئاسایی ه الیان چه‌ند نه‌فه‌ر سواربكه‌ن ،گوێیان له‌وه‌نیی ه هاوواڵتیان بێزارده‌بن یاخود نا". ناج ی ئ��ام��اژ‌ه ب��ۆ ئ���هوه ده‌كات له‌هه‌ولێر یاسا ی هاتوچۆ بوون ی نییه، لهبهرئهوه ی پاسه‌كان كه‌من‌و نه‌فه‌ر زۆره شۆفێر ی پاسه‌كان به‌ویست ی خۆیان نه‌فه‌ر سوارده‌كه‌ن.
ن��اج�� ی وت��� ی "ئ���ه‌گ���ه‌ر س���ه‌ر ی پاسه‌كانیش بیگرتایه ،ئهوه نه‌فه‌ریان تێده‌كرد". ب �ه‌ه��ۆ ی زۆر ی نه‌فه‌ره‌كانه‌و‌ه هاوواڵتیان‌و شۆفێرانیش تووش ی چه‌ندین كێشهو گرفت ده‌بن ،له‌وان ه نه‌دان ی پاره‌و ده‌مه‌قاڵ ی له‌ناو پاسه‌كه‌دا. سه‌ردار عه‌بدولڕه‌حمان دوكاندارێك ی بازاڕ ی نیشتیمان ه له‌هه‌ولێر رۆژان ه به‌پاس هاتوچۆ ده‌كات ،ده‌ڵێت"رۆژنیی ه ده‌مه‌قاڵ ه له‌نێوان شۆفێران ی خ��اوه‌ن پاسه‌كاندا روون����ه‌دات ب�ه‌ه��ۆ ی ئ �هو ژم���اره زۆر ی نه‌فه‌ره‌كانه‌و‌ه كه‌سوار ی پاسه‌كان ده‌بن". ئ�هو دوك��ان��دار‌ه به‌ده‌ستور ی وت "ئهوه دیارده‌یه‌ك ه هه‌ولێر ی ل ه شاره‌كان ی ترپێ جیاده‌كرێته‌وه ،چونك ه پاسه‌كان ی هه‌ولێر 30كه‌س سوارده‌كه‌ن ك ه له‌هیچ شوینێك ئه‌و یاسای ه نییه ،بهداخهوه
خ���اوه‌ن پ��اس �ه‌ك��ان ته‌نها پاره‌یان المه‌به‌سته‌و هیچیتر". هاوواڵتیان‌و شۆفێرانیش سه‌ندیكا ی گواستنهوه ی هه‌ولێر به‌كه‌مته‌رخه‌م ده‌زانن له‌چاره‌سه‌ركردن ی ئه‌و دیارده‌یه‌دا، به‌رپرسان ی هاتوچۆش هۆكاره‌ك ه ی بۆ هاوواڵتیان‌و شۆفێران ده‌گێڕنه‌وه. س �ه‌ع��د ح��ه‌س��ه‌ن ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ر ی سه‌ندیكا ی گواستنهوه ی هه‌ولێر پێیوای ه كه‌مته‌رخه‌م ی ل�ه‌الی�ه‌ن هاوواڵتیان‌و شۆفێرانه‌و‌ه زۆره ،چونك ه "هه‌ردووال ده‌یانتوان ی هاوكا ی یه‌كتر بكه‌ن بۆ ئهوه ی ئه‌و كێشان ه رۆژان ه دروست نه‌بێت". به‌ڕێوه‌به‌ر ی سه‌ندیكا ی گواستنهوه ی ه�ه‌ول��ێ��ر ب��ه‌ده‌س��ت��وور ی وت"خ����اوه‌ن پاسه‌كان بڕیاره‌كانی جێبه‌جێ نهكردووه، هه‌ركێشه‌یه‌كیش رووب��دات ئێم ه وه‌ك سه‌ندیكا هێڵه‌كان راده‌گرین".
ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری بنكه‌و سه‌نت هرو خوێندنگاكانی تایبه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان، له‌پارێزگای دهۆك ،ده‌ڵێن ب��ارودۆخ��ی كه‌مئه‌ندامان ب �ه‌ب �ه‌راورد به‌سااڵنی پێشوو باشتر ب��ووه ،ب �ه‌اڵم كه‌مئه‌ندامان ی قه‌زاو ناحیه‌كان فه‌رامۆشكراون. ب��ن��ك �هو خ��وێ��ن��دن��گ � ه ی تایبه‌ت ب�ه‌ك�هم��ئ�ه‌ن��دام��ان س��اڵ دوای ساڵ، له‌كوردستان رووی له‌زیادی كردووه، به‌اڵم به‌هۆی زۆری رێژ‌ه ی كه‌مئه‌ندامه‌و‌ه هێشتا له‌ئاست ماف‌و پێداویستییه‌كانی كه‌مئه‌نداماندا نییه. ئه‌و بنكه‌و په‌یمانگایان ه ی تایبه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان ده‌كرێته‌و‌ه به‌به‌راورد ب���ه‌زۆری رێ��ژ‌ه ی كه‌مئه‌ندامان هێشتا چۆڵن‌و ئه‌وان ه ی سه‌ردانی ئه‌و بنكان ه ده‌كه‌ن به‌په‌نج ه ی ده‌ست ده‌ژمێردرێن، جگه‌له‌وه‌ش ته‌نها كه‌مئه‌ندامانی پارێزگاكان سودمه‌ندبوون لێی‌و كه‌مئه‌ندامانی قه‌زاو ناحیه‌كان بێبه‌شبوون لێی. له‌سنووری پارێزگای دهۆك1616 ، كه‌سی تووشبوو به‌نه‌خۆشی شه‌ل هل‌و ده‌ماغ هه‌یه ،له‌گه‌ڵ 122كورت ه بااڵ، ئه‌م ه جگ ه له‌رێژ‌ه ی نابیناو كه‌رواڵڵ. به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌كانی تایبه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان ئاماژه بهوه ده‌كه‌ن ك ه له‌ڕێگ ه ی قوتابخانه‌كانیانه‌و‌ه توانیویان ه سود به‌كه‌مئه‌ندامان بگه‌یه‌نن ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش ده‌دركێنن ك ه هێشتا له‌ئاست داخوازی‌و مافه‌كانی كه‌مئه‌نداماندا نییه. سه‌اڵح یوسف محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری چ��اودێ��ری��ی ك�هم��ئ�ه‌ن��دام��ان له‌دهۆك ب��ه‌ده‌س��ت��ووری وت "كه‌مئه‌ندامان له‌په‌یمانگاكانی تایبه‌ت به‌خۆیان س���ودم���ه‌ن���دب���وون ،ب��ه‌ه��ۆی ئ����هوه ی هه‌وڵمانداو‌ه به‌باشترین شێوه له‌سه‌ر خوێندن‌و راهێنانه‌كانیان رایانبهێنین". له‌سنووری پارێزگای دهۆك ،چوار په‌یمانگای تایبه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان هه‌یه ،ئه‌وانیش په‌یمانگاكانی (هیوا بۆ نابینایان‌و كه‌رواڵڵ ،په‌یمانگای هانا بۆ راهێنانی كه‌مئه‌ندامان‌و په‌یمانگای ئاوات‌و رووناكی تایبه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان). ته‌نها له‌په‌یمانگای ه��ی��وا 56 كه‌رواڵڵ هه‌ی ه كه‌ئه‌و په‌یمانگای ه له‌پۆلی یه‌ك تا پۆلی حه‌وت خوێندكار تیایدا ده‌خوێنێت. ئه‌میر‌ه یوسف یوحه‌نا به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یمانگای هیوا به‌ده‌ستووری وت "ئه‌و په‌یمانگای ه تایبه‌ت بۆ كه‌سی ك هڕ‌واڵڵه، سیستم ی خوێندنی ،هه‌ر وه‌كو سیستم ی پهروهرده وایه". ئه‌میر‌ه به‌هیوابوو كه‌مئه‌ندامان بتوانن دوای ت �ه‌واوك��ردن��ی خوێندن له‌بواره‌ك ه ی خۆیاندا بتوانن كار بك هنو دابمه‌زرێن. ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری په‌یمانگای هیوا ئاماژه ی به‌وه‌دا كه‌هێشتا په‌یمانگاكان له‌چاو زۆری رێژ‌ه ی كه‌مئه‌ندامان زۆرنین، به‌اڵم وت ی "مامۆستاكانی په‌یمانگاكه‌یان هه‌موویان چوونه‌ت ه خولی وانه‌وتنه‌و‌ه‌و ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ك��ی پ��ێ��ش��ك�ه‌وت��وو وان��� ه به‌خوێندكاران ده‌وترێته‌وه". كه‌مئه‌ندامانی ق��ه‌زاو ناحیه‌كان بێبه‌شبوون له‌و په‌یمانگایانه ،چونك ه تائێستا ئ��هو په‌یمانگایان ه ته‌نها له‌پارێزگاكاندا كراوه‌ته‌وه. به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یمانگای هیوا وت ی "ئ��هو كێشه‌یه‌مان هه‌ی ه كه‌ناتوانین
هاتوچۆ ی��ان لقێكی په‌یما نگا كه‌ما ن له‌قه‌زاو ناحیه‌كان ب���ك���هی���ن���هوه، ب���ۆی��� ه ئ�����ه‌وان بێبه‌شبوون". مامۆستایا ن‌و ب�����ه‌ڕێ�����وه‌ب�����ه‌ری په‌یمانگاكان داوا ده‌كه‌ن بایه‌خی زیاتر به‌په‌یمانگاكانی تایبه‌ت به‌كه‌مئه‌ندامان بدرێت‌و هه‌موو كه‌مئه‌ندامان سودمه‌ندبن له‌خوێندن نه‌ك ته‌نها هه‌ر به‌شێكی دیاریكراو. ج��ی��ه��ان ع��ه‌ب��اس ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری په‌یمانگای ه��ان��ا ،ئ��ام��اژ‌ه ی ب��ه‌وه‌دا ك ه په‌یمانگاك ه ی ئ��ه‌وان ئێستا كار له‌سه‌ركردنه‌و‌ه ی چه‌ند خولێك ده‌كات، له‌وان ه خولی كۆمپیوت هرو كاری ده‌ستی. ئ �هو په‌یمانگای ه له‌ساڵی 2007هوه دامهزراوه ،به‌اڵم ته‌نها ژماره‌یه‌كی كه‌م له‌كه‌مئه‌ندامان سودمه‌ند ده‌ب��ن لێی، ئه‌وانیش ئه‌و كه‌مئه‌ندامانه‌ن ك ه له‌ناو پارێزگاكاندان ،ئه‌وانه‌ی قه‌زاو ناحیه‌كان بێبه‌شبوون لێی. جیهان عه‌باس وت � ی "ته‌نها 19 قوتاب ی له‌په‌یمانگاك ه ی ئێم ه ده‌خوێنن، ئه‌وانیش له‌هه‌ردوو ره‌گه‌ز پێكدێن". ئ��ام��اژ‌ه ی ب �ه‌وه‌ش��دا ك ه له‌ماو‌ه ی سێ ساڵی كاركردنیاندا ،نزیك ه ی 75 خوێندكار ئه‌وان ه ی ده‌رچوون ،بڕوانامه‌یان وهرگرتووه. مه‌رجی وه‌رگرتنی خوێندكار له‌و په‌یمانگایه ،ته‌نها ئهوهی ه خوێندكاره‌ك ه كه‌مئه‌ندام بێتو ته‌مه‌نیشی له‌نێوان 14 بۆ 42ساڵ دابێت. به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یمانگای هانا داوای له‌حكومه‌ت كرد ،ئه‌وان ه ی له‌په‌یمانگاك ه ی ئ���ه‌وان���دا ب��ڕوان��ام �هی��ان پێده‌درێت، دایانبمه‌زرێنێت. به‌پێی ئامارێكی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاودێریی‌و گه‌شه‌پێدانی كۆمه‌اڵیه‌تی پ��ارێ��زگ��ای ده����ۆك ،ژم�����اره ی ئه‌و كه‌مئه‌ندامان ه ی له‌سنووری ئه‌و پارێزگایه‌دا هه‌ن نزیك ه ی 6200كه‌مئه‌ندامن‌و له‌و رێ��ژه‌ی �ه‌ش��دا 1616كه‌سی توشبوو به‌نه‌خۆشییه‌كانی شه‌ل هل‌و ده‌ماغ هه‌ی ه كه‌موچ ه ی تایبه‌تیان بۆ بڕدراوه‌ته‌و‌ه كه‌بڕه‌ك ه ی 50هه‌زار دیناره. حسێن عه‌ل ی به‌ڕێوه‌به‌ری چاودێریی‌و گه‌شه‌پێدانی كۆمه‌اڵیه‌تی پارێزگای دهۆك ،به‌ده‌ستووری وت " 2063نابیناو 122كورت ه بااڵمان هه‌یه".
ناتوانین هاتوچۆ یان لقێكی په‌یمانگاكه‌مان له‌قه‌زاو ناحیه‌كان بكه‌ینه‌وه ،بۆیه ئه‌وان بێبه‌شبوون
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
کلتور
نه‌خۆشی شه‌كر ه هۆكارو چاره‌سه‌ر
16
ی الدروستبێت ،خۆی ده‌بێت ه دكتۆرێكی باش بۆخۆی" "ئه‌گه‌ر كه‌سی تووشبوو هۆشیاری ته‌واو بێستون فه‌تاح له‌سلێمانی
شهكره چییه؟ نه‌خۆشی شهكره واپێناسه ده‌كرێت، بریتییه له‌حاڵه‌تی رێگه پێنه‌دانی جه‌سته‌یی مرۆڤ له‌كه‌ڵك وه‌رگرتن ل �هم��اده كاربۆهیدراییته‌كان یان شه‌كره‌كان كه به‌هۆی خواردنه‌وه مرۆڤ ده‌ستیده‌كه‌وێت ،ئه‌م كاره‌ش به‌هۆی نه‌بوونی یاخود له‌كاركه‌وتنی هۆرمۆنی ئه‌نسۆلینه كه له‌الیه‌ن گالندی په‌نكریاسه‌وه رووده‌دات. ی دروستبوون ی نه‌خۆش ی شهكره هۆكار د.ك���ام���ه‌ران ع��ه‌ب��دول مه‌جید پزیشكی هه‌ناوی گشتی ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌نه‌خۆشی شهكره له‌دووجۆری سه‌ره‌كی پێكدێت ،به‌شێوه‌ی یه‌كه‌م‌و دووه‌م ناوزه‌ند ده‌كرێت. جۆری یه‌كه‌می ئه‌و نه‌خۆشییه، تایبه‌ته به‌حاڵه‌تی كه‌می رێژه‌ی هۆرمۆنی ئه‌نسۆلین‌و نزیكه‌ی %10ی تووشبووان پێكدێنێت ،باسله‌الوازی یان له‌كاركه‌وتنی خانه‌كانی په‌نكریاس ده‌كرێت له‌دروستكردن‌و ده‌رهاویشتنی ئه‌نسۆلین بۆ ناوخوێن ،یان به‌هۆی
هه‌تا ده‌گاته له‌ده‌ستدانی چاوه‌كان‌و الوازبوونی چاالكی گورچیله‌كان ك ه ده‌بێته هۆكاری به‌رزبوونه‌وه‌ی په‌ستانی خوێن ،له‌ئه‌نجامیشدا هه‌ڵئاوسانی دڵ‌و هه‌روه‌ها له‌ده‌ستدانی توانای هه‌سته‌وه‌رییه‌كانی له‌ش به‌تایبه‌تی له‌په‌له‌كانی خ���واره‌وه‌و پێیه‌كانیدا كه زۆرج��ار ده‌بێته‌هۆی نه‌خۆشی گانگرین ،له‌رووی زانستی پزیشكییه‌وه ناچارده‌بین بۆ چاره‌سه‌ركردنی په‌نا به‌رینه‌به‌ر ئه‌نجامدانی نه‌شته‌رگه‌ری.
هه‌وكردنی ڤایرۆسییه‌و‌ه كه‌تووشی گالندی په‌نكریاس ده‌بێت. به‌اڵم جۆری دووه‌م نه‌خۆشییه‌كه ن���ه‌ب���ه‌س���ت���راوه‌ت���هوه ب���ه‌رێ���ژه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی ئ �ه‌ن��س��ۆل��ی��ن �هوه، راسته‌وخۆ به‌ستراوه‌ته‌وه به‌توانای خودی هۆرمۆنی ئه‌نسۆلینه‌كه‌وه وه‌ك له‌و كه‌سانه‌ی كه زۆر قه‌ڵه‌ون تیایاندا ده‌رده‌كه‌وێت. چۆن نه‌خۆش ی شهكره ده‌ناسیینه‌وه؟ د.ك��ام�ه‌ران وتی"له‌قۆناغه‌كان ی سه‌ره‌تای توشبووندا ،زۆرب�هی جار نه‌خۆشییه‌كه هه‌ست پێناكرێت یان پێینازانرێت ،به‌اڵم كاتێك ده‌رده‌كه‌وێت جۆری یه‌كه‌می شهكره خێراترو توندتر خۆیده‌نوێنێت له‌جۆری دووه‌م". ئ��هو وت�ی"ن�ه‌خ��ۆش�ه‌ك�ه هه‌ست ب���ه‌الوازب���وون‌و كه‌مبوونی توانای گشتیده‌كات" .یه‌كێك له‌نیشانه‌كانی ت���ری ش��ه‌ك��ره م��ی��زك��ردن �ی زۆرو ئاوخواردنه‌وه‌ی زۆره ،به‌تایبه‌ت له‌كاتی خه‌وتندا كه‌سه‌كه خه‌به‌ری دهبێتهوه بۆ میزكردن ،له‌جۆری یه‌كه‌مدا كه‌سه‌كه كه‌متر ئ��اره‌زووی خواردنی ده‌بێت، به‌اڵم له‌جۆری دووه‌مدا زۆر خواردن به‌كه‌سه‌كه‌وه دی���اره ،تووشبوون
ی شهكره تۆماركراوه. ی 45رۆژی ئه‌مساڵدا 344نه‌خۆش له‌ماو‌ه
به‌نه‌خۆشییه‌كانی هه‌وكردنی جه‌سته، له‌گه‌ڵیاندا هه‌وكردنی پێست‌و دره‌نگ چاكبوونه‌وه‌یان ،تێكچوونی ئاستی بینین‌و ب��وون�ی ئ���ازاری په‌له‌كانی خ�����واره‌وه ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت ل��ه‌ش��ه‌ودا،
كه‌مبوونه‌وه‌ی توانای سێكسی پیاوان‌و تێكچوونی سوڕی مانگانه‌ی ئافره‌تان دوای ماوه‌یه‌كی نه‌خۆشییه‌كه. یه‌كێكیتر له‌ئاكاره‌كانی نه‌خۆشی شهكره ،كزبوونی توانای بینیینه،
نه‌خۆشی شهكره روو له‌زیادبوون ه به‌پێی ئاماری سه‌نته‌ری شهكره له‌شاری سلێمانیدا له‌ساڵی 2009دا، 2270نه‌خۆشیان ههبووه ،هه‌روه‌ها ته‌نها له‌ماوه‌ی 45رۆژی ئه‌مساڵدا 344نه‌خۆشی تریان تۆماركردووه. د.ك��ام �ه‌ران ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا، نه‌خۆشی شهكره زی��ادی ك��ردووه، نه‌ك ته‌نها له‌شاری سلێمانیدا ،به‌ڵكو له‌هه‌موو هه‌رێم‌و عێراق‌و دنیادا. هه‌روه‌ها وتی"نه‌خۆشی شهكره نه‌خۆشییه‌كی س �ه‌رده‌م �ه ،به‌هۆی ك �هم �ی ج���واڵن���دن‌و وه‌رزش���ك���ردن‌و زیاتر دانیشتن‌و خواردنی زۆره‌وه به‌شێوه‌یه‌كی ب �ه‌رچ��او رۆژب���ه‌رۆژ
زیادده‌بێت". د.ك��ام��ه‌ران وت �ی "ژن���ان زیاتر تووشده‌بن ،هۆكاره‌كه‌شی راسته‌وخۆ ده‌گ��ه‌ڕێ��ت��هوه ب��ۆ ه �هم��ان هۆكار، به‌تایبه‌ت ئافره‌تی ماڵهوه كه‌متر ئه‌و دوو وه‌رزشه ده‌كه‌ن". نه‌خۆشی شهكره چاره‌سه‌ری هه‌یه؟ د.كامه‌ران پێیوایه زۆر گرنگ ه بێجگه له‌چاره‌سه‌ری ده‌رم��ان ئه‌و رێگاو هه‌وڵه نوێیانه باسبكرێن كه بۆ نزیكه‌ی 15بۆ 20ساڵه له‌واڵتانی وه‌ك نه‌مساو ئه‌ڵمانیاو واڵتانی تری ئه‌وروپا گیراوه‌ته‌به‌ر. ئ �هو وتی"ئێمه‌ش ده‌مانه‌وێت له‌سه‌نته‌ری شهكره كاری پێبكه‌ین، ئ���هو رێ��گ��ان �ه‌ش پشتده‌به‌ستێت به‌هۆشیاركردنه‌وه‌ی به‌رده‌وام‌و ئاگایی نه‌خۆش له‌ئاستی نه‌خۆشییه‌كه‌ی، چونكه ئه‌م نه‌خۆشییه درێژخایه‌نه، ی ل �ه‌رووی �ه‌ك �ی ت���رهوه ئ�ه‌گ�ه‌ر كه‌س توشبوو ده‌رب���ارهی نه‌خۆشییه‌كه هۆشیاری ته‌واوی الدروستبێت ،خۆی ده‌بێته دكتۆرێكی باش بۆ خۆی، ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی ئ �هو به‌ته‌نها هه‌موو كاته‌كانی ژیانی له‌گه‌ڵ نه‌خۆشییه‌كه‌دا ده‌ژی".
ی (التخلف العقلی) خه‌اڵت ه‌كان ی ناو چپس مندااڵن ی هۆشمه‌ند بیركۆڵ یان دواكه‌وتن ی -كه‌ركوك دكتۆر سه‌عدون جه‌بووری -پسپۆڕی ده‌روون له‌خوارده‌مه‌نیی تر دوورده‌خاته‌و ه مه‌عاز فه‌رحان له‌خورماڵ
بیركۆڵ بریتیی ه له‌كه‌مێت ی زیره‌ك ی ك ه ده‌بێته‌هۆ ی دروستبوون ی كه‌م ی ئاست ی فێربوون‌و گونجاندن له‌گه‌ڵ ژینگه‌دا ،ئه‌م دیاردان ه له‌خوار ته‌مه‌ن ی 18ساڵیه‌و‌ه ده‌رده‌كه‌وێت ،بیركۆڵ ی به‌پێ ی ئاست ی تووند یو پل ه ی ده‌ركه‌وتن ی له‌كه‌سه‌كه‌دا بۆ چه‌ند به‌شێك پۆلێنده‌كرێت ،وه‌ك: بیركۆڵ ی س���اده :ئ��هم ج���ۆره ی بیركۆڵی ،رێژ‌ه ی %80ی بیركۆڵه‌كان پێكده‌هێنێت ،ئاست ی زیره‌كییان له‌نێوان %50بۆ %70یه ،به‌وه‌ده‌ناسرێنه‌و‌ه به‌گه‌ش ه ی داهێنانی كۆمه‌اڵیه‌تییان، وه‌ج��وڵ � هو دووان��دن��ی��ان ،واده‌بینرێن ك ه وه‌ك كه‌س ه ئاساییه‌كان ی تروان به‌پله‌یه‌ك زۆرجار كاتێك دهناسرێنهوه ك ه بیركۆڵن به‌تایبه‌ت كاتێك ك ه ده‌چن ه خوێندگا. بیركوڵ ی مامناوه‌ند :ئه‌م جۆره‌یان رێژه‌یان ده‌گات ه %12ی بیركۆڵه‌كان، ئاست ی زیره‌ك ی ئه‌مجۆره‌یان له‌نێوان
%35بۆ %49یه ،له‌پێشئه‌و‌ه ی ته‌مه‌نیان بگات ه ئاست ی پل ه ی خوێندن ی سه‌ره‌تایی، فێربوونیان بۆ داهێنان ه كۆمه‌اڵیه‌ت یو ج��واڵن��دن‌و دوان��دن��ی��ان الوازه ،به‌اڵم به‌هۆ ی راهێنان‌و سه‌رپه‌رشتیكردنه‌وه، ئه‌م داهێنان‌و فێربوونه‌یان هه‌ندێك به‌ره‌وپێش ده‌چێت به‌پێ ی پێشكه‌وتن ی ته‌مه‌نیان. بیركۆڵ ی توند :رێژ‌ه ی ئه‌م جۆره‌یان ده‌گات ه %7له‌كۆ ی بیركۆڵه‌كان ،تێكرا ی زیره‌كییان كهمتره له‌ئاست ی ،%2ب ه په‌ككه‌وته‌ی ی هۆشمه‌ند ی ته‌واوه‌ت ی له‌ته‌مه‌ن ی ه���ه‌رزه‌ك���ار یو منداڵیدا دهناسرێنهوه ،توانایان نیی ه له‌روو ی داهێنان‌و جواڵندن‌و دووان��دن�هوه ،یان له‌روو ی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه ،هه‌روه‌ها توانا ی ده‌سه‌اڵت ی خۆیان نیی ه له‌میزكردن‌و سه‌رئاوكردن ،ئه‌م كه‌سان ه به‌به‌رده‌وام ی ته‌مه‌نیان ،پێویستیان به‌یارمه‌تییه.
هۆكاره‌كان ی بیركۆڵ ی هۆكاره‌كان ی بیركۆڵ ی زۆرن ،به‌پێ ی ئه‌و هۆكاران ه ی تووش ی بیركۆڵ ی ده‌بن،
له‌سه‌ره‌تا ی دروستبوون ی كه‌سه‌كه‌و هاتن ه ژیانییه‌وه ،ده‌كرێن ه دوو هۆكار ی سه‌ره‌كی ،ئه‌م دوو هۆكار‌ه سه‌ره‌كییه‌ش چه‌نده‌ها لق ی لێده‌بێته‌وه.
هۆكار‌ه بۆماوه‌ییه‌كان هۆكار‌ه به‌ده‌ستهاتووه‌كان یان وه‌رگیراوه‌كان اـ ك��اری��گ �ه‌ری��ی �ه‌ك��ان ل��هم��اوه ی دووگیانیدا :وه‌ك ئه‌و كاریگه‌رییان ه ی ب��ه‌ه��ۆ ی ن�ه‌خ��ۆش��ی��ی�ه‌ك��ان� ی دایك ه دووگیانه‌كه‌و‌ه كاریگه‌ر ی ده‌بێت بۆ س �ه‌ر كۆرپه‌ك ه ی (نه‌خۆشییه‌كان ی وه‌ك شهكره ،به‌رزبونه‌و‌ه ی په‌ستان ی خ��وێ��ن ،نه‌خۆشییه‌كان ی گالند ی پهریزاده (الغد‌ه الدرقیه) وه‌هه‌وكردن ی منداڵدان‌و ژه‌ه��راو ی بوون به‌ده‌رمان) ئه‌وبار‌ه ی دایك ه دووگیانه‌ك ه هه‌یه‌ت ی وه‌ك به‌ته‌مه‌ن یو نه‌خۆشییه‌كان ی دووگیان ی پێشووتر ،وه‌ك ژه‌هراویبوون ی دووگیان یو ل�ه‌ب��ارچ��وون‌و تێكچوون ه كارلێكه‌كان ی ج��ۆره‌ك��ان � ی خوێن‌و به‌دخۆراك یو هه‌وكردن ی ڤایرۆسی.
2ـ ل�هم��اوه ی منداڵبووندا :وه‌ك منداڵبوون ی ئه‌و مندااڵن ه ی پێش ته‌مه‌ن ی خۆیان ته‌واوبكه‌ن له‌قۆناغ ی دووگیانیدا له‌دایك ده‌ب��ن ،وه‌به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ئه‌و م��ن��دااڵن � ه ی دواده‌ك������ه‌ون له‌ماوه‌ی له‌دایكبوون له‌قۆناغ ی دووگیانیدا ،وه منداڵبوون ی خێراو كتوپرو منداڵبوون ی هێواش‌و نه‌خۆشییه‌كان ی وێاڵش. 3ـ نه‌خۆشییه‌كان ی منداڵ پێش گ�هی��ش��ت��ن ب �ه‌ت �هم �ه‌ن � ی پێگه‌یشتن (البلوغ): مه‌حروومبوون ی هه‌ست ی ئهندام ی ت��ون��د ،م �ه‌ح��رووم��ب��وون � ی هه‌ست ی ده‌وروب������ه‌ر ،تێكچون ه ده‌روون���� یو هۆشمه‌ندییه‌كان ،به‌ركه‌وت ه ی سه‌ر ی توند ،هه‌وكردن ی مێشك ،هه‌وكردن ی شل ه ی ناو دركه‌په‌تك ،كه‌م ی ئه‌رك‌و فرمان ی گالند ی پهریزاده.
نیشانه‌كان ی بیركۆڵ ی له‌نیشان ه گرنگه‌كان ی بیركۆڵ ی بریتیی ه له: 1ـ نزمبوونه‌و‌ه ی هه‌ستپێكراو ی پل ه ی زیره‌ك یو به‌جێهێنان ی كاره‌كان. 2ـ نزمبوونه‌و‌ه ی هه‌ستپێكراو ی توانا ی دوواندن. 3ـ كه‌مێت ی ل����ه‌راده‌ب����ه‌ده‌ر ل ه به‌ئه‌نجامدان ی هاوكێش ه ژمێریارییه‌كاندا. 4ـ كه‌موكوڕ ی به‌هێز له‌توانا ی به‌ئاگای یو بیركردنه‌و‌ه ك ه ده‌بێت ه هۆكار ی نائاگای ی كه‌سی توشبوو. 5ـ به‌هۆ ی كه‌موكوڕ ی بیركردنهوهو دان���ای��� یو وه‌اڵم����دان����هوه ،له‌الیه‌ن كه‌سانیتره‌و‌ه به‌ئاسان ی بیركۆڵه‌كان له‌خشت ه ده‌برێن. 6ـ ت��ێ��ك��چ��وون�� ه ه��ه‌س��ت�� یو جواڵندنه‌كان. 7ـ ن��ی��ش��ان � ه ی جه‌سته‌ییان لێده‌رده‌كه‌وێت ،هه‌ندێك له‌م تووشبووان ه له‌په‌له‌كانداو له‌ده‌موچاو‌و سه‌ردا ،تووش ی تێكچوون ی جه‌سته‌ییده‌بن.
سه‌نگه‌ر تاوه‌گۆزی له‌سلێمانی
محه‌مه‌د ی ته‌مه‌ن 8ساڵ به‌به‌رده‌وام ی رۆژان� ه ی خۆیده‌دات به‌چپس ،بۆئهوه ی زۆرترین بلیت كۆبكاته‌وه. محه‌مه‌د ده‌ڵێت ،ئه‌گه‌ر چپسه‌ك ه هیچ شتێك ی تیانه‌بووایه ،پاره‌ی ترم له‌دایكم وه‌رده‌گ���رت‌و چپس ی ترم ده‌ك��ڕی200 ، بلیتم كۆكردهوه" ،هیچكام له‌وبلیتانه‌م بۆ ده‌رنه‌چوو". خ���ه‌اڵت‌و بلیته‌كان ی ن��او چپس‌و خوارده‌مه‌نییه‌كان ،سه‌رنج ی زۆر ی مندااڵن ی به‌ال ی خۆیدا راكێشاوه‌و مامۆستایان ی ئایین ی ئه‌و دیار یو یانسیبان ه ب ه "حه‌رام" داده‌نێن‌و پسپۆڕان ی بوار ی كۆمه‌اڵیه‌تیش ئ��ام��اژه‌ب�ه‌وه‌ده‌ك�ه‌ن كه‌مندااڵن تووش ی دڵه‌ڕاوكێ ده‌كات‌و كێش ه له‌نێوان منداڵ‌و خێزانه‌كه‌یدا دروستده‌كات. ب �ه‌ه��ۆ ی ری��ك�لام� ی كه‌ناڵه‌كان ی راگه‌یاندنه‌وه ،بۆ ئه‌و دیار یو خه‌اڵتان ه ی بۆ چپس‌و هه‌ند ێ جۆر ی خوارده‌مه‌نیتر ده‌كرێن ،توانیویان ه سه‌رنجی مندااڵن به‌الی خۆیاندا رابكێشن ،مندااڵنیش له‌چاوه‌ڕوان ی ده‌رچوون ی خه‌اڵتێكدا ،بوونه‌ت ه كڕیار‌ه به‌رده‌وامه‌كان ی ئه‌و خوارده‌مه‌نییانه. په‌یام جه‌الل ژنێكی ته‌مه‌ن 25سااڵنه‌و دایكی یه‌كێك له‌و مندااڵنه‌ی ه ك ه به‌هۆی قوتدانی یه‌كێك له‌ویارییانه‌و‌ه ك ه له‌ناو چپسێكدا ب��ووه ،به‌زه‌حمه‌ت له‌مردن گه‌ڕاوه‌ته‌وه. په‌یام وتی"به‌یانییه‌كیان منداڵ ه چ��وار سااڵنه‌كه‌م ده‌گریا ،منیش وه‌ك هه‌ر جارێكیتر چپسێكم بۆ كڕی ،بۆم هه‌ڵپچڕی‌و دام به‌ده‌ستییه‌و‌ه به‌بێئه‌وه‌ی سه‌یر ی ناوه‌وه‌ی بكه‌م چیتێدایه". پ��اش پێنج ده‌قیق ه منداڵه‌كه‌ی په‌یام هه‌ناسه‌ی لێیبڕاو شین‌و مۆر بوویه‌وه" ،به‌په‌ل ه گه‌یاندمان ه نه‌خۆشخانه، دكتۆره‌كانی نه‌خۆشخان ه سه‌یاره‌یه‌كی
بچوكی به‌نایلۆن پێچراویان له‌قوڕگیدا ده‌رهێنا" ،په‌یام وای وت. مامۆستا مه‌ال موحسین وتارخوێنی مزگه‌وتی سه‌اڵحه‌دین وتی"هه‌موو بلیت‌و یانسیب‌و خه‌اڵتێك ك ه له‌ناو چپس‌و خوارده‌مه‌نییه‌كانی ت��ردای�ه ،به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك حه‌رامه ،چونك ه ئهوه جۆرێك ه له‌قوماركردن‌و ئامانجه‌كه‌ی ته‌نها فریودانی خه‌ڵكه". م���ه‌ال م��وح��س��ی��ن ئ��ام��اژه‌ش��ی بۆ ئه‌وه‌شكرد ك ه پێویست ه له‌سه‌ر دایك‌و ب��اوك��ان ك��ه‌خ��ۆی��ان‌و منداڵه‌كانیان دووربكه‌ون ه له‌كڕینی ئه‌و كااڵیانه. ئازاد عومه‌ر توێژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی، پێیوای ه ئ �هوه به‌الڕێدابردنی منداڵه‌و دوورخستنه‌وه‌یه‌تی له‌دنیای منداڵی‌و تووشی قه‌ڵه‌قی‌و دڵه‌ڕاوكێی ده‌كات. ئه‌و توێژه‌ر‌ه وتی"ئهوه بازرگانیكردن ه به‌هیواو ئاواته‌كانی منداڵه‌وه ،تێكدانی په‌یوه‌ندی نێوان منداڵ‌و خێزانه ،چونك ه منداڵ له‌ڕۆژێكدا چه‌ندجارێك داوای پاره‌ده‌كات ،ئه‌گه‌ر دایك‌و باوكی پێینه‌ده‌ن، رق له‌دایك‌و باوك هه‌ڵده‌گڕێت". ئ��ازاد ده‌ڵێت"پێویست ه حكومه‌ت سانسۆر له‌سه‌ر ئه‌و كۆمپانیایان ه دانێت، رێ��گ�ه‌ن�ه‌دات ب�ه‌ن��اوی دی���اری‌و خه‌اڵت‌و یانسیبه‌وه ،منداڵ له‌خێزان‌و قوتابخان ه دابڕێنن".
19
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر
info@destur.net
منداڵی کوردو فه‌لسه‌فه
الپهڕه 21
شتێك نی ه له‌دنیای ئه‌ده‌بیات‌و له‌دنیای فیكرو فه‌لسه‌ف ه ناوی نێرین ه بێت یان مێین ه بێت وتووێژ له‌گه‌ڵ دانا عه‌سكه‌ر ئا :شه‌ماڵ
یه‌كێك له‌ده‌نگه ئه‌ده‌بییه جدییه‌كانی شاری كه‌ركوك له‌چه‌ند ساڵی رابردوودا ،دانا عه‌سكه‌ره كه توانیویه‌تی له‌پانتایی ئه‌ده‌بی كوردیدا جێگایه‌كی تایبه‌ت بۆ خۆی بكاته‌وه ،دانا عه‌سكه‌ر كه زیاتر وه‌ك شاعیر ناسراوه ،جگه له‌شیعر له‌بواری ره‌خنه‌و ئه‌ده‌بی گێڕانه‌وه‌شدا ده‌نگێكی دیاره. دانا ع هسکه‌ر
ده‌ستوور :یه‌كه‌م پرسیار له‌سه‌ر مێژووی چیرۆكی ك��وردی ،وه‌كو مێژوو ،كاریگه‌رییه‌كانی له‌سه‌ر ده‌م نه‌وه‌یه بۆم باس بكه‌یت؟ دان���ا ع �ه‌س��ك �ه‌ر :ره‌ن��گ��ه من ب��ه‌ده‌ق��ی��ق ن��ه‌ت��وان��م م��ێ��ژووی سه‌رهه‌ڵدانی چیرۆكی كوردیت بۆ باس بكه‌م ،به‌اڵم من پێم باشه باس له‌ده‌زمونه جۆراوجۆره‌كانی چیرۆكی كوردی بكه‌ین ،یانی ئێمه ده‌توانین كاتێك كه قسه له‌چیرۆكی كوردی ده‌كه‌ین ،باس له‌و ده‌زمونه باشانه ده‌كه‌ین ،باس له‌و كاریگه‌رییه زۆر چاكانه ده‌كه‌ین كه له‌سه‌ر چیرۆكی كوردیدا هاتووه ،یه‌عنی بۆ نمونه له‌سۆمای جه‌میل سائیبدا ،زۆر شتی تر هه‌یه ،به‌اڵم من بهالمهوه ئهوهی زۆر گرنگه كه قسه‌ی له‌سه‌ر بكه‌ین ،بۆچی ئێستا ئاستی چیرۆكی ك��وردی ،رۆژ ب �ه‌ڕۆژ ب���ه‌ره‌والوازی ده‌چ��ێ��ت ،ب���ه‌ره‌و نهخوێندنهوه ده‌چێت ،یه‌عنی ده‌بینین من ئه‌م پرسیاره‌م زۆرجار له‌چیرۆكنووسان كردووه ،هه‌ندێك پێیانوایه نه‌خێر چ��ی��رۆك ت��ا ئێستا ب��ره‌وی خۆی هه‌یه به‌وپێیه‌ی خه‌ڵكێكی زۆر له‌و چیرۆكنووسه جدیانه به‌م رۆژگاره ده‌توانن شتی زۆرب��اش بنووسن، له‌وانه بۆنمونه شێرزاد حه‌سه‌ن، ئارامی كاكه‌ی فه‌الح ،جه‌بار جه‌مال غه‌ریب ،عه‌تا محه‌مه‌د ...كۆمه‌ڵێك چیرۆكنووسی زۆر چ��اك هه‌یه، ب �ه‌اڵم گرفته‌كه له‌وه‌یایه ره‌نگه ئه‌وه‌نه‌بێت ك�ه بڵێین چیرۆكی باشمان نییه ،گرفته‌كه له‌كرانه‌وه‌ی ئێمه‌دایه به‌ڕووی دنیاوه‌و به‌ڕووی ته‌كنۆلۆژیایه‌كی زۆر به‌رباڵو كه له‌چركه‌ساتێكی ن��اج��ۆردا ئێمه رووب����ه‌ڕووی ئ��هو كرانه‌وه‌یه‌ین، ب��ۆی �ه ده‌ب��ی��ن��ی ئێستا گرفتی چیرۆكی كوردی له‌وه‌یایه كه له‌م ناوه‌نده‌دا بووه به‌قوربانی مه‌سه‌له فكری‌و فه‌لسه‌فی‌و رۆژنامه‌ییه‌كان، ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ردا ،چ��او لێده‌كه‌ی، رۆمان گرنگیه‌كی زۆری پێدراوه،
رۆمان به‌قه‌باره‌یه‌كی زۆر ده‌نووسرێت ،به‌اڵم هه‌مووی ن��ات��وان��ی ده‌ستنیشانی بكه‌ی‌و ن���اوی لێبنێی رۆم����ان ،رۆمانی ك��وردی هه‌یه تا ئه‌م چركه‌ساته نهیتوانیوه كاریگه‌رییه‌كی ئه‌وتۆی هه‌بێت له‌دنیای ئه‌ده‌بیاتی دونیادا، به‌اڵم له‌هه‌مان كاتدا رۆمانی زۆر چاكیشمان هه‌یه له‌ئاستی رۆمانه ب��ه‌رزه‌ك��ان��ی دون��ی��ادای��ه ،به‌اڵم گرفتێكمان هه‌یه كه ئێمه ناتوانین رۆمانی كوردی یان چیرۆكی كوردی، بگه‌یه‌نین به‌دونیا ،ئه‌ویش نه‌بوونی زم��ان�ه ی��ان نه‌بوونی وه‌رگێڕانه له‌ئاست چیرۆكه باشه‌كانماندا، یانی ده‌بینی ئێمه زۆرج��ار ل���هو ب�����واره‌وه ت��وش��ی شكست ده‌بین ،شكست ل�ه‌ئ�ه‌ده‌ب ،فكر، ف�ه‌ل��س�ه‌ف�ه ،چ��ون��ك�ه زمانه‌كه‌ی ئێمه زمانی لۆكاڵیه ،ئێمه چۆن بتوانین چیرۆكی كوردی‌و رۆمانی ك����وردی‌و ب��ی��ری ك���وردی بكه‌ین به‌جیهانیبوون ،ئه‌ویش له‌ڕێگه‌ی وه‌رگێڕانه‌كانمانه‌وه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بێین ق��س �ه ل��ه‌س��ه‌ر ته‌كنیك‌و ف��ۆرم��ی چ��ی��رۆك‌و ف��ۆرم��ی رۆمان بكه‌ین ده‌بینین ،رۆمانه‌كانی ئێمه‌و چیرۆكه‌كانی ئێمه هیچی كه‌متر نییه له‌و رۆمانانه‌ی تر. ده‌ستوور :چه‌مكی نێرینه‌بوون‌و مێینه‌بوون له‌هونه‌ردا به‌تایبه‌تی ت��ر شیعرو چ��ی��رۆك ،چ��ۆن چاو لێده‌كه‌ی‌و رۆڵی ژن له‌هونه‌ردا چۆن ده‌بینی؟ دان����ا ع��ه‌س��ك��ه‌ر :م���ن خۆم یه‌كێكم له‌و كه‌سانه‌ی كه بابه‌تێكم هه‌یه یان لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كم هه‌یه ل �ه‌س �ه‌ر چه‌مكی به‌مێینه‌بوون‌و به‌نێرینه‌بوونی شیعر یان ئه‌ده‌بیاتی كوردی ،ره‌نگه ئه‌مه خۆی له‌خۆیدا گ �ه‌وره‌ت��ری��ن گ��رف �تو حاڵه‌تێكی نه‌رێنی بێت له‌دنیای ئه‌ده‌بیاتی ئێمه‌دا ،ب �ه‌ب��ڕوای م �ن‌و به‌بڕوای زۆر خه‌ڵكیتریش كه شتێك نیه له‌دنیای ئه‌ده‌بیات‌و له‌دنیای فكرو فه‌لسه‌فه ن��اوی نێرینه بێت یان مێینه بێت ،كێشه‌كه ئه‌وه‌یه ئێمه
به‌قه‌ناعه‌تی من و به‌قه‌ناعه‌تی زۆر خه‌ڵكیتریش ،ك ه شتێك نی ه له‌دنیای ئه‌ده‌بیات و له‌دنیای فكر و فه‌لسه‌ف ه ناوی نێرین ه بێت یان مێین ه بێت ،موشیله‌ك ه ئهوه ئێم ه زۆر ب ه شێوه‌یه‌كی خراپ له‌ئه‌ده‌بیات تێگه‌یشتووین ،زۆر به‌غه‌ڵه‌ت له‌شیعر تێگه‌یشتووین
زۆر ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ك��ی خراپ له‌ئه‌ده‌بیات تێگه‌یشتووین ،زۆر به‌هه‌ڵه له‌شیعر تێگه‌یشتووین، ئێمه ده‌بینین زۆرج��ار ئه‌وانه‌ی ك �ه شیعر ده‌ن��ووس��ن دێ��ن ئه‌و حاڵه‌ته غ �ه‌ری��زی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و س��ی��اس��ی��ان�ه ده‌ن���ووس���ن���هوه كه له‌كۆمه‌ڵگاكه‌دا ره‌نگده‌داته‌وه ،یان له‌خێزاندا ره‌نگده‌داته‌وه ،بۆیه له‌م حاڵه‌ته‌دا ده‌بینی ،كۆمه‌ڵگای ئێمه كۆمه‌ڵگایه‌كی داخراوه ،مه‌سه‌له‌ی ژن بووه‌ته گرفتێكی زۆر ترسناك كه له‌كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا ژن بووه‌ته كااڵیه‌ك ،ئێمه ناتوانین به‌ڕاستی له‌و روانگه‌یه‌وه قسه له‌سه‌ر ژن بكه‌ین كه ژنی ئێمه بگاته ئاستی ژنانی دنیا ،ئه‌مه ره‌نگه ئه‌و كاریگه‌رییه ل �ه‌وه‌دا خۆی ببینێته‌وه كه ئێمه نهمانتوانیوه پرسیار له‌هه‌ندێك پیرۆزی بكه‌ین ،بۆ نمونه پیرۆزی ئایین‌و داب‌و نه‌ریتی كۆمه‌ڵگای ك��وردی كه ب��واری ئ�ه‌وه‌ی��ان نادا ژن ببێت به‌كائینێك بتوانێت له‌ده‌ره‌وه‌ی خۆی بوێت ،بۆیه ئه‌م حاڵه‌تانه وای كردوه ،ئه‌و كچه‌ی كه شیعر ده‌نووسێت یان ئه‌و ژنه‌ی كه شیعر ده‌نووسێت یان بابه‌تێك یان ده‌قێكی چیرۆك ده‌نووسێت، ده‌ب��ی��ن��ی��ن دێ���ت ژی���ان���ی خۆی ده‌نووسێته‌وه ،ژیانێكی مێینه‌یی خۆی ده‌نووسێته‌وه ،له‌م كاته‌دا ئێمه وه‌كو شیعر سه‌یری ناكه‌ین، وه‌ك��و غه‌ریزه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی ی��ان وه‌ك��و غه‌ریزه‌یه‌كی سیاسی سه‌یری ده‌كه‌ین ،ئه‌مه وایكردووه ئێمه واتێبگه‌ین ئه‌م ده‌قه ده‌قێكی ژنانه‌یه ،نه‌خێر ئه‌م ده‌قه ده‌قێكی ژنانه نییه ،ئ�هم ده‌ق �ه ده‌قێكی غه‌ریزه‌ییه ،ئه‌م ده‌قه كاریگه‌ری ل�ه‌س��ای��ك��ۆل��ۆژی�ه‌ت��ی ئ��هو مرۆڤه كردوه ،به‌بڕوای من ئه‌مه جۆرێكه له‌تێنه‌گه‌یشتنی ئێمه بۆ دنیای شیعرو ئه‌ده‌بیات. ده‌ستوور :هه‌موو ده‌قێك ،یان بڵێین ئه‌ده‌بیاتێك ،شوێن‌و كات رۆڵێكی گرنگی تێدا ده‌بینن ،رای تۆ له‌سه‌ر شوێن‌و كات له‌شیعرو چیرۆكی كوردیدا چییه؟ دان��ا عه‌سكه‌ر :ك��ات‌و شوێن دوو پایه‌ی زۆر گرنگن له‌چیرۆك‌و ل����ه‌رۆم����ان‌و ه��ه‌ن��دێ��ك جاریش له‌ئه‌ده‌بیات ،له‌شیعریشدا ره‌نگه ئ �هم شته هه‌بێت ،ب �ه‌ب��ڕوای من گێڕانه‌وه‌ی كات ،واتا گێڕانه‌وه‌ی رابردوو ،كاتێك تۆ دێیت سه‌رده‌م ده‌گێڕیته‌وه ،سه‌رده‌م به‌و روئیایه‌وه ناگێڕیته‌وه بێی كاریگه‌ری باشی
به‌سه‌ر ن�ه‌وه‌ی تازه هه‌بێت ،یان به‌سه‌ر دنیای تازه هه‌بێت ،تۆ دێیت باس له‌سه‌رده‌مێك ده‌كه‌یت ،باس له‌سه‌رده‌مێكی به‌سه‌رچوو ده‌كه‌یت، ئه‌و سه‌رده‌مه به‌سه‌رچووه ،واتا ئ��هو س��ه‌رده‌م��ه م����ردووه ،بۆیه ناتوانێت كاریگه‌ری هه‌بێت ،به‌اڵم ل�ه‌ڕووی فكره‌وه كاریگه‌ری باشی ده‌بێت ،ته‌نانه‌ت شوێنیش ناتوانی بڵێین شوێن كاریگه‌ری به‌سه‌ر ده‌قی ئه‌ده‌بیه‌وه هه‌بێت ،چونكه ل��ێ��ره‌دا ئ��ه‌وه‌ی گرفته ك�ه ئێمه قسه‌ی له‌سه‌ر بكه‌ین ،یان ئهوهی گرنگه ئێمه قسه‌ی له‌سه‌ر بكه‌ین، رۆڵی گه‌یاندنی شوناسی ئه‌و ره‌وته ئه‌ده‌بیه‌یه یان ئه‌و ره‌وته مێژووییه‌یه ك��ه ل��ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی چیرۆك‌و ل �ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی ئه‌ده‌بیاتدایه، جارێكی دیكه ده‌یڵێمه‌وه شتێك نییه ناوی كات بێت ،ئێمه كه شانازی پێوه‌بكه‌ین ،ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی تۆ یان ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی كه من ده‌یگێڕمه‌وه سه‌رده‌می به‌سه‌رچووه ،كه‌واته ئه‌و زه‌مه‌نه ئه‌گه‌ر كاتێك بیگێڕینه‌وه، دیاره بهدڵنیاییهوه سه‌رده‌م بووه ك �ه رۆڵ��ێ��ك��ی دن��ی��ای سیاسه‌ت‌و دنیای فكرو دنیای فه‌لسه‌فه‌ی ئێمه رۆڵێكی كاریگه‌ری ه�ه‌ب��ووه له‌و ده‌ق�ه‌دا ،بۆیه ئێمه دێین شانازی به‌و كاتهوه ده‌كه‌ین ،كاتێك كه شانازیمان ب�ه‌س�ه‌رده‌م�ه‌ك�ه كرد ده‌ره‌نجام له‌ئاكامی شكسته‌كانی ئێستامانه‌وه‌یه كه‌خه‌ریكین شانازی ب��هوهوه ده‌ك�هی��ن ،ل�هو حاڵه‌ته‌دا ئێمه ده‌توانین باس له‌كات بكه‌ین كه كاریگه‌ری باشی ههبووه به‌سه‌ر فكرو فه‌لسه‌فه‌و دنیابینی ئێمهوه. ده‌ستوور :له‌ڕوانگه‌ی خۆته‌وه ئه‌ده‌بیاتی ك��وردی ل�هم��ڕۆدا له‌چ ئاستێكدا ده‌بینی؟ دانا عه‌سكه‌ر :ئێمه ئه‌گه‌ر باس له‌ئه‌ده‌بیاتی كوردی بكه‌ین ،باس له‌ئاستی ئه‌ده‌بیاتی كوردی بكه‌ین، حه‌تمه‌ن ده‌ب��ێ باس ل�هوه بكه‌ین ئاستی ئێمه له‌گه‌ڵ كێدا به‌راورد ده‌كه‌ین؟ ئێمه پێویستمان به‌وه‌یه ده‌ق���ی خ��ۆم��ان‌و دن��ی��ای ئه‌ده‌بی خۆمان ب �ه‌راورد بكه‌ین ،به‌ڕاستی زمان ،ئه‌گه‌ر قسه له‌سه‌ر زمانه‌كانی دنیا بكه‌ین ،سه‌ره‌تا ئه‌مڕۆ دوو زمان هه‌ن كه ئێمه پێویستبوو خۆمان له‌كوێی ئه‌و دووزمانه‌دا ببینینه‌وه، بۆ نمونه زمانی عه‌ره‌بی‌و زمانی ئینگلیزی ،ئه‌مڕۆ یه‌كێك له‌و زمانه گرنگانه‌ی كه ئێمه زۆر پێویسته كه ئێمه كاری له‌سه‌ر بكه‌ین زمانه‌كانی فه‌ره‌نسی‌و زمانی ئه‌ڵمانیه ،یانی ئ �هم دوو زمانه دوو زمانی زۆر گرنگن له‌دنیای كرانه‌وه‌و له‌دنیای ف��ك��رو ف �ه‌ل��س �ه‌ف �ه‌دا ،ی��ان��ی ئێمه ناتوانین ب �ه‌راوردی زمانی خۆمان بكه‌ین له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌دا ،كێشه‌كان چین ل��ێ��ره‌دا؟ دوو كێشه‌ی زۆر گرنگ ه �ه‌ن ل��ێ��ره‌دا ،م��ن پێشتر به‌ناڕاسته‌وخۆ ئاماژه‌م كرد به‌و دوو ح��اڵ�ه‌ت�ه ،كاتێك ك �ه باس له‌به‌جیهانیبوونی ئه‌ده‌ب ده‌كه‌ین، به‌جیهانیبوونی ئه‌ده‌ب له‌سه‌ر دوو ره‌كیزه وه‌ستاوه ،یه‌كه‌م ته‌كنیك‌و فۆرم له‌چیرۆك‌و له‌رۆمان ،دووه‌م مه‌سه‌له‌ی زم��ان ،ئێمه له‌هه‌ردوو فۆرم‌و ته‌كنیكدا ،هیچمان له‌ئه‌ده‌ب‌و ئه‌ده‌بیاتی دونیا كه‌متر نییه ،به‌اڵم
ئهوه كێشه‌یه‌ی كه ده‌مانگه‌ڕێنێته‌وه ب��ۆ ق��اوغ��ی ك��وردب��وون��ی خۆمان‌و قاوغی نه‌ته‌وه‌ییبوونی خۆمان، م���ه‌س���ه‌ل���هی زم���ان���ه ك���ه ئێمه ن �هم��ان��ت��وان��ی��وه زم��ان��ی خۆمان بگه‌یه‌نین به‌دونیا ،یانی كاتێك گۆته ره‌خنه له‌زمانه‌كه‌ی خۆ ده‌گرێت، له‌قۆناغێكی دیاریكرداودا ،ده‌ڵێت من هه‌ستده‌كه‌م به‌ناشیرینترین یان الوازترین زمانی سه‌رزه‌وی كه زمانی ئه‌ڵمانیه ده‌نووسم ،دواج��ار ئهوه ئێسته زمانی ئه‌ڵمانیه دێت ده‌بێت به‌یه‌كێك له‌زمانه كاریگه‌ره‌كانی س��ه‌ر رووی زه‌وی ،یه‌كێك له‌و بیرمه‌نده گه‌ورانه‌ی فه‌ره‌نسی (كه بهداخهوه ناوه‌كه‌یم بیرنییه) له‌كاتی شه‌ڕی جیهانی دووه‌م��دا ده‌یگرن‌و ده‌بێت به‌سه‌رباز ،دوای��ی له‌الیه‌ن هێزی نازییه‌كانه‌وه ده‌گیرێ‌و زیندان ده‌كرێ ،له‌ناو زینداندا خۆی فێری زمانی دوژمنه‌كه‌ی ده‌كات ،بۆئه‌وه‌ی ل �ه‌وێ هیگڵ بخوێنێته‌وه ،رۆناڵ بارد بخوێنێته‌وه ،ئه‌مه كاریگه‌ری زمانه‌كانی تره ،ئێمه له‌قۆناغێكی زۆر هه‌ستیارداین ،بهداخهوه ئێستا ئه‌مه من ههرچهنده ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ی بابه‌ته‌كه‌ی تۆدایه ،به‌اڵم به‌پێویستی ده‌زان��م ئه‌من لێره‌دا ئاماژه بهوه بده‌م ئێمه به‌وپێیه‌ی كه ده‌سه‌اڵتی به‌عس هه‌موو عه‌ره‌بی له‌به‌رچاومان ناشیرین ك��رد ،ب �ه‌داخ �هوه دوای پرۆسه‌ی ئازادی ،به‌تایبه‌تی له‌شاری كه‌ركوك به‌شێكی زۆر له‌قوتابخانه عه‌ره‌بیه‌كانمان نه‌هێشت‌و نه‌ماون، ئێستا م��ن��داڵ��م��ان ن��ان��ێ��ری��ن بۆ خوێندنگا عه‌ره‌بییه‌كان ،به‌الی منهوه ئه‌مه هه‌ڵه‌ترین حاڵه‌ته، چونكه ئێمه ئێستا له‌شارێكداین كه نه س �ه‌ر به‌عێراقه‌و نه سه‌ر به‌هه‌رێمه ،بۆیه ئێستا ده‌بینین ئ �هو خوێندكارو قوتابیانه‌ی كه له‌كه‌ركوك خوێندنیان ته‌واوده‌كه‌ن ده‌چن بۆ موسڵ یان ده‌چن بۆ به‌غداو وه‌كو كه‌ڕواڵڵیان لێهاتووه‌و عه‌ره‌بی نازانن ،ئه‌مه له‌الیه‌كه‌وه ،له‌الیه‌كی دی��ك �ه‌ش �هوه ئێمه له‌حاڵه‌تێكدا ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تیش بووینایه ئێمه پێویستمان به‌زمانی عه‌ره‌بیه، پێویستمان به‌وه‌یه زمانی فارسی‌و توركی‌و ئینگلیزی‌و زمانه‌كانی تر بزانین له‌به‌ر ئهوهی ئێمه دواجار پێویستمان به‌به‌ریه‌ككه‌وتنه له‌گه‌ڵ ئه‌م جۆره زمانانه. دهس���ت���وور :وه‌ك ده‌بینین كۆمه‌ڵێكی زۆر كه‌سی وه‌رگێڕ له‌كوردستاندا ده‌ستیان داوه‌ته ك��اری وه‌رگ��ێ��ڕان له‌زمانه بیانی‌و ناوچه‌ییه‌كانه‌وه بۆ س�ه‌ر زمانی ك���وردی‌و له‌هه‌ندێك حاڵه‌تیشدا بهپێچهوانهوه ،به‌اڵم سه‌ره‌ڕای ئه‌مه وه‌رگ��ێ��ڕان له‌كوردستاندا به‌الواز ده‌بینرێت ،به‌تایبه‌ت وه‌رگێڕان له‌زمانی ك��وردی بۆسه‌ر زمانێكی تر ،ئه‌مه بۆچی ده‌گه‌ڕێنیته‌وه؟
دان��ا ع�ه‌س��ك�ه‌ر :یه‌كێك له‌و كێشانه‌ی ئێمه ،زۆرج���ار باس ل�هوه ده‌كه‌ین ،له‌سێ ش��اری ئه‌م به‌شه‌ی كوردستاندا ،له‌كه‌ركوك، به‌شێوه‌یه‌كی گشتی ئێمه كلتوری ع���ه‌ره‌ب���ی زاڵ����ه ب��ه‌س��ه‌رم��ان��دا، رۆشنبیریمان رۆشنبیریه‌كی عه‌ره‌بیه له‌به‌رئه‌وه‌ی زمانی عه‌ره‌بی زمانێكی ف�ه‌رم��ی ب��ووه ،ئێمه ل�ه‌ڕێ��ی ئه‌و زمانه‌وه ئه‌ده‌بیاتمان‌و كاریگه‌ری‌و دنیابینیمان ل�هو روانگه‌یه‌وه‌یه، له‌سلێمانی به‌حوكمی ئ��ه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك له‌ناو سلێمانیدا ده‌ژی، ئ �ه‌وی��ش ك���وردهو به‌ریه‌ككه‌وتن ل �ه‌گ �ه‌ڵ ع��ه‌ره‌ب��دا نییه ،ره‌نگه زمانه عه‌ره‌بیه‌كه‌ش له‌قوتابخانه خوێندبێتیان كاریگه‌ری وه‌های نهبووه ،له‌به‌رئه‌وه‌ی خه‌ڵكی تریان نهبووه ،ئێمه له‌كه‌ركوك توركمانمان ه �ه‌ب��ووه ،عه‌ره‌بمان ه �ه‌ب��ووه ،چ له‌ڕێی خوێندنه‌كه‌وه ،چ له‌ڕێی مامه‌ڵه‌ی ژیانی ڕۆژانه‌مانه‌وه فێری توركمانی‌و عه‌ره‌بی بووین ،بۆیه توانیومانه شتێك له‌زمانی عه‌ره‌بی هه‌ڵكڕێنین ،ب��ه‌اڵم له‌سلێمانیدا نا ،ل �ه‌دوای راپه‌ڕینه‌وه سلێمانی ب��ه‌ڕووی ئێراندا زیاتر كرایه‌وه‌و ده‌بینی به‌شێكی زۆر له‌كتێبه ف��ارس��ی��ی�ه‌ك��ان وه‌رده‌گ��ێ��ڕدرێ��ت، ئه‌مه بووه‌ته مایه‌ی خۆشحاڵی بۆ ئێمه كه ئێمه شتێكی فارسیش بێته ناو دنیای ئه‌ده‌بیات‌و فكری ئێمهوه ،به‌اڵم بهداخهوه ئهوهی من ده‌یبیستم له‌براده‌رانی رۆژهه‌اڵتی كوردستان ،ئه‌مانه‌ی كه بابه‌ته فارسییه‌كان وه‌رده‌گێڕن ،بهداخهوه زۆر ب�ه‌س�ه‌ق�ه‌ت��ی وه‌ریده‌گێڕن، به‌شێكی زۆری ،من خۆم له‌سنه له‌زۆربه‌ی براده‌رانم بیستووه كه ئه‌م ب��راده‌ران�هی خۆمان شته‌كان ب��ه‌س��ه‌ق��ه‌ت��ی ب�ڵ�اوده‌ك���ه‌ن���هوه، كێشه‌كه چییه ،كێشه‌كه ئه‌و به‌ریه‌ككه‌وتنه‌یه ،نه‌بوونی ئه‌و به‌ریه‌ككه‌وتنه وام��ان لێ ده‌كات زمانمان نه‌بێت ،یانی ئێمه كه له‌زانكۆدا ئینگلیزی ده‌خوێنین كه دێینه‌وه ناو كۆمه‌ڵگاكه‌ی خۆمان، دێینه ناو خێزانی خۆمان كه‌سێك نیه به‌ئینگلیزی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكه‌ین ،یانی ده‌بێته پڕۆگرامێك، ئ��هو پ��ڕۆگ��رام �ه زۆر سه‌رپێیی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین ،بۆیه ده‌بینین ك��اری��گ�ه‌ری زمانه‌كانی ت��رو به‌تایبه‌تی ئ��هو زمانانه‌ی ده‌وروپ��ش��ت��م��ان ،كاریگه‌ریه‌كی ئه‌رێنی نابێت. دهس��ت��وور :وێ���ڕای سوپاس‌و دهس��ت��خ��ۆش��ی ب���ۆ ب��ه‌ش��داری��ت ل �هم وت��ووێ��ژه‌داو دواپ�هی��ام��ت بۆ خوێنه‌ران؟ دانا عه‌سكه‌ر :منیش سوپاسی ئێوه ده‌ك �هم كه له‌م رێگه‌یه‌وه، توانیمان هه‌ندێ تیشك بخه‌ینه سه‌ر مه‌سه‌له ئه‌ده‌بییه‌كان.
من بهالمهوه ئهوهی زۆر گرنگ ه ك ه قسه‌ی له‌سه‌ر بكه‌ین ،بۆچی ئێستا ئاستی چیرۆكی كوردی، ڕۆژ به‌ڕۆژ به‌ره‌والوازی ئه‌چێت، به‌ره‌و نهخوێندنهوه ئه‌چێت
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر
پێشه‌كییـه‌ك له‌ســه‌ر ئه‌ده‌بــی پۆســت مۆدێــرن پیته‌ر ڤیدوسۆن
ی مێرد شاعیرێك
ئایدۆلۆژیایی ك������������ردوه ك���ه جێگای سه‌رنج‌و حه‌زی بواره جیاوازه‌كانی زانكۆكانن له‌وانه (فه‌لسه‌فه ،تیۆری كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسی، كۆمه‌ڵناسی ،مێژووی بیناسازی ه���ون���ه‌ر، خوێندنه‌وه كلتورییه‌كان، ش���اری‌و راگه‌یاندنه‌كان) ه���ه‌روه‌ه���ا ه��هم��وو ج���ۆره به‌رهه‌مێكی كلتوری (بیناسازی، فیلم‌و ڤیدیۆ ،مۆسیقای پاپ‌و راك) تیۆری ره‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی‌و هه‌روه‌ها ده‌كرێ باس له‌پێوه‌ندی ن��ێ��وان ب��ون��ی��ادگ��ه‌رای��یو پاش بونیادگه‌رایی بكرێ ،س��ه‌ره‌ڕای فره‌چه‌شنه ره‌وت���ه جیاوازه‌كان له‌هه‌ر كام له‌م بزووتنه‌وانه‌دا ،هیچ دوودڵییه‌ك ل �ه‌وه‌دا نییه ئایدیای پ��اش ب��ون��ی��ادگ�ه‌ری ت��ا راده‌ی���ه‌ك كۆمه‌ڵێك رامانه ده‌رباره‌ی هه‌مان ئه‌و پرسانه‌ی كه بیردۆزان‌و خاوه‌ن رای��ان�ی ئ���ه‌ده‌ب‌و كلتوری پۆست مۆدێرن له‌وانه ئیهاب حه‌سه‌ن، فدریك جیمسۆن‌و لیندا هۆچئۆن پێیه‌وه سه‌رقاڵن. پیته‌ر برۆكێر به‌مشێوه‌یه باس له‌گۆڕانی چه‌مكی پۆست مۆدێرن ده‌كات: چ �هم��ك �ی پ��ۆس��ت م��ۆدێ��رن، به‌كارهاتنه‌كانییه‌وه ل�هی�ه‌ك�هم له‌كۆتاییه‌كانی 1950و سه‌ره‌تای 1960هوه ت��ا ئ��هم��ڕۆ ،له‌باسه رۆژنامه‌ییه‌كاندا، زان��ك��ۆی��یو زنجیره‌یه‌كی ه��ه‌رده‌م له‌گه‌شه‌ی سیفه‌ت‌و ماناكانی به‌خۆ گرتووه، به‌گشتی ده‌توانین بڵێین پۆست م���ۆدێ���رن وه‌س��ف��ی ج���ۆرێ دۆخ ی��ان حاڵه‌تێكه كه هیچ چه‌شنه دڵنیابوونێك له‌ئارادا نییه‌و هه‌رده‌م گومان ده‌كرێ له‌الیه‌نه ره‌هاكانی ژی���ان���ی تاكه‌كه‌س مۆلی جایلێز ،نووسه‌ری ئه‌مریك ی ساڵ ی 1940ل ه دایك بووه .زیاتر بهوه ناوبانگ ی هه‌ی ه ك ه چیرۆكه‌كان ی زۆر كورتن و براو‌ه ی چه‌ن خه‌اڵت ی ئه‌ده‌بی .ل ه زانكۆ وان ه ی چیرۆك نووسین ده‌ڵێته‌وه. هه‌روه‌ها جایلێز وه‌ك ره‌خنه‌گرێك ی دیار ی ئه‌دب ی ناسراوه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش به‌شێك ی زۆر ل ه ره‌خنه‌گران ی ئه‌ده‌بی ،چیرۆكه‌كان ی ئه‌و ده‌به‌ن ه چوارچێو‌ه ی ئه‌ده‌بی فێمنیستییه‌و‌ه و وه‌ك چیرۆكنووسێك ی فێمنیست ناو ی لێ ده‌برێ. له پێشه‌وه داده‌نیشێ، ی قه‌ڵ ه ك ه قه‌ڵه‌و ،پیاوێك ی ی قه‌ڵه‌وه ،گوێكان ده‌سته‌كان ی وشك قه‌ڵه‌وه ،لێو و ده‌م
ك����ه وای�����ه له‌كاریگه‌رترین گ���ێ���ڕان���ه‌وه‌ی دوو الیه‌نه‌یدا، ب���ه‌ده‌رب���ڕی���ن���ی ل����ی����ۆت����ارو ژان ب��ۆدری��ار (وا دیاره "ب���ان گێڕانه‌وه‌كان" ده‌رب��ارهی پێشكه‌وتن‌و ئ��ازادی مرۆڤ كه ره‌گی ل�ه‌ئ��ای��دی��ای رۆشنگه‌ریدا ه���هی���ه ب���ه‌ه���ای خ��ۆی��ان ل��ه‌ده‌س��ت��داوه ،ئ���ه‌وه‌ی كه ج��ۆرێ كلتوری به‌رهه‌مهاتوو له‌گریمانه سارده‌كان له‌راگه‌یاندنه گشتییه‌كاندا س�ه‌ری��ه�ه‌ڵ��داوه بۆ ئ��ه‌وه‌ی "دن��ی��ای واق��ع" سه‌ركوت بكات‌و پێشی ئه‌م دونیا واقعییه ب��ك��ه‌وێ ،دڵ���ه‌ڕاوك���ێ كۆنه‌كان ده‌رباره‌ی په‌یوه‌ندی نێوان گریمان‌و واق��ع ل �ه‌ن��اوده‌ب��ات ،ئ �هم قه‌یرانه به‌رباڵو‌و دووالیه‌نه‌ی مه‌شروعیه‌ت‌و به‌ده‌رخستن ،هه‌موو شت ده‌كا به‌هه‌با ،سه‌یر نییه خودی چه‌مكی "پۆست مۆدێرنێتی"یش به‌هه‌با بووه. پۆست مۆدێرنیسم جیاواز نییه له‌و وته‌زاو پلهو زنجیره نه‌گۆڕانه‌ی كه هونه‌رو كلتوریان راگرتووه‌و پ��ڕاوپ��ڕن ل�ه‌ب��ێ��ب��اوه‌ڕی به‌ئایدیا عه‌قاڵنییه‌كان ،له‌رێگای ئاڵۆزی فۆڕمه‌كان ،راگه‌یاندنه‌كان‌و ئه‌و قسانه‌ی كه مه‌به‌ستییه‌تی لێیان بكۆڵێته‌وه كه وایه نه‌گۆڕ بوونی شتێكی دژواره.
میشێل فۆکۆ
له‌بیست ساڵی رابردوو پێشتریشدا، مێژوونووسانی ره‌خ��ن��ه‌گ��ران‌و كلتوریی ده‌رباره‌ی چه‌مكی "پۆست مۆدێرن" باس‌و گفتوگۆیان كردووه، ه �ه‌ن��دێ ك��ه‌س پ��ۆس��ت مۆدێرن به‌درێژكراوه‌ی ئایدیاكانی مۆدێرنێتی ده‌زان �ن‌و هه‌ندێكی تر له‌سه‌ر ئه‌و ب��اوه‌ڕه‌ن هونه‌ری پۆست مۆدێرن به‌دابڕانێكی جدی له‌مۆدێرنیسمی كالسیك جیاده‌بێته‌وه ،هه‌ندێ تریش ئ��ه‌ده‌ب‌و كلتوری رابردوو ل �ه‌روان��گ �هی ئێستاوه ده‌بینن‌و به‌چاوی پۆست مۆدێرنێتییه‌وه چاو له‌ئه‌ده‌ب ده‌كه‌ن‌و وه‌ها رووبه‌ڕووی ده‌ق‌و ن��ووس �ه‌ران ده‌ب��ن �هوه وه‌ك ئهوهی "له‌پێشدا" پۆست مۆدێرن بووبێتن ،روان��گ �هی �ه‌ك �ی ت��ر كه هابرماس ب��ه‌داڕێ��ژه‌ری سه‌ره‌كی ده‌زان������رێ ،ب��ان��گ �ه‌ش �هی ئ���هوه ده‌ك���ات گ �ه‌اڵڵ �هی م��ۆدێ��رن بوون كه دیاریكه‌ری به‌ها فه‌لسه‌فی، كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسی ،یه‌كسانی‌و له‌بزووتنه‌وه‌ی عه‌داله‌تخوازییه‌و رۆشنگه‌رییه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه، هێشتا به‌ئه‌نجام نه‌گه‌یشتووه‌و نابێ بخرێته الوه ،ئه‌م هه‌ڵوێستگرتنه گ���رێ���دراوه‌ت���هوه ب���ه‌ب���ه‌رده‌وام���ی به‌های ماركسیزمه‌وه‌و به‌رهه‌مه ده‌گرێته‌وه، هونه‌رییه‌كانیش له‌هه‌ر شوێنێك به‌رگری ده‌كه‌ین له‌گه‌اڵڵه‌ی مۆدێرنێتی (جا به‌رگری بكه‌ین له‌مۆدێرنیسمی هونه‌ری یان نا) ،ئه‌م كاره به‌رامبه‌ر به‌مشت‌و مڕه گشتییه‌كانی پۆست مۆدێرنێتی رووده‌دات ك��ه به‌مشێوه‌یه‌ی خواره‌وه‌یه: ی����ه‌ك����هم ئ��������ه‌وه‌ی "ب����ان گ��ێ��ڕان��ه‌وه‌ك��ان"ی پێشكه‌وتنی م���ێ���ژووی���ی ك���ه ل���ه‌س���ه‌رده‌م���ی رۆشنگه‌ریدا باسیان لێوه ده‌كرێ هیچ به‌هایه‌كیان نییه ،دووه‌م ناكرێ هیچ به‌ستێنێكی سیاسی بۆ ئه‌م بیركردنه‌وانه له"مێژوو" یان "واقیع"دا ببینینه‌وه ،چونكه واق��ی��ع‌و م��ێ��ژوو ،ه��ه‌ردووك��ی��ان گریمانه‌كان‌و ل���ه‌س���ه‌رده‌م���ی قه‌باڵندنه‌كان كه تایبه‌تمه‌ندی سه‌رده‌می ته‌كنۆلۆژیایه هاتوونه‌ته ن��او ده‌ق���هوه ،ئ �هم هه‌ڵوێستانه دوو گێڕانه‌وه‌ی گ��ه‌وره‌ی پۆست مۆدێرنێتین كه خ��اوه‌ن راكانی تر به‌ڕاده‌یه‌كی جیاواز له‌گه‌ڵیدا كۆكن یان ناكۆكن له‌گه‌ڵی ،به‌م گریمانانه‌وه ،باسیان له‌پرسه به‌رباڵوه‌كانی فه‌لسه‌فی، ستا تیكا یی و
ب������ه‌ده‌ر ل���هم���ه‌ش "پ��ۆس��ت م��ۆدێ��رن��ی��س��م" وه‌ك چه‌مكێك، ه��هم ب��ۆ ش��ی��ك��ردن �هوهو ه��هم بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن به‌كارده‌برێ‌‌و ئه‌م به‌كارهێنانه جیاوازانه‌ش هه‌موو ده‌م ب��ۆ دی���ارده‌ك���ان وه‌ك یه‌ك نییه كه وایه سێ وشه‌ی پۆست م��ۆدێ��رن ،پ��ۆس��ت مۆدێرنێتی‌و پۆست مۆدێرنیسم ،هه‌موویان بۆ قۆناغبه‌ندی گۆڕانه كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئابوورییه‌كانی سیستمی بۆرژوازی (دوای جه‌نگ) وه‌سفی گۆڕانی ه��ون��ه‌ره‌ك��ان ی��ان گ���ۆڕان له‌ناو هونه‌ره‌كاندا وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ روانگه‌و هه‌ڵوێستی تاك به‌رامبه‌ر ئ�هم گۆڕانانه ب�ه‌ك��ارده‌ب��رێ‌و ئه‌م هه‌ڵوێستگرتنه ده‌ت��وان �ێ حه‌زو خولیایه‌كی ئنجیلخوازانه یان زانای گوماناوی یان ملكه‌چبوون‌و به‌رگری بگرێته‌وه ،له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش ،پۆست مۆدێرنیسم وه‌ك چه‌مكێكی رێژه‌یی، هه‌ندێجار درێژه‌ی الیه‌نه‌كانی زاڵی هونه‌ری مۆدێرنیسم یان ئاوانگارده‌و هه‌ندێ جار به‌دابڕان له‌و هونه‌ره دێ��ت�ه ئ��ه‌ژم��ارو ل��هم ب��اره‌ش��هوه بهدڵنیاییهوه مشت‌و مڕو باسی زۆر ده‌كرێ. كه باس له‌پۆست مۆدێرنیسم ده‌كرێ ،هه‌ر چه‌مكێكمان مه‌به‌ست بێت ،ناتوانین له‌زاراوه‌كانی پێشتر خ��ۆم��ان رزگ���ار ب��ك�هی��ن ،یه‌كه‌م بابه‌تێك كه ده‌بێ لێی بگه‌ین ئه‌وه‌یه مۆدێرنیسم له‌باری كلتورییه‌وه ده‌ربه‌ست بووه به‌چوارچێوه‌یه‌كی دی��ار ،یان به‌ده‌ربڕینێكی تر ئه‌م چه‌مكه ل�ه‌ب��اس�ه به‌ریتانیایی- ئه‌مریكاییه‌كاندا زۆر رێكوپێك تر له‌بزووتنه‌وه هونه‌رییه‌كانی ئه‌وروپا به‌كاربراوه ،له‌به‌ریتانیاو ئه‌مریكا چه‌مكی پۆست مۆدێرن له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك له‌نووسه‌رانی وه‌ك تی.ئێس .ئیلیوت ،ئێزرا پاوند، جۆیس ،ڤۆڵف ،فاكنه‌ر ،وااڵس ستیۆتس‌و كه‌سایه‌تییه كه‌م به‌هاو په‌راوێزییه‌كانی ئه‌م كه‌سانه وه‌ك ڤی.سی .ویلیامز ،ڤیندهام لویس، گێرترۆد ستاین‌و ئێچ دی‌و كه‌سانی
چه‌مك ی پۆست مۆدێرن ،ل ه یه‌كه‌م ب ه كارهاتنه‌كانییه‌و‌ه له‌كۆتاییه‌كان ی 1950و سه‌ره‌تا ی 1960هوه تا ب ه ئه‌مڕۆ ،ل ه باس ه زانكۆیی‌و رۆژنامه‌ییه‌كاندا، زنجیره‌یه‌ك ی هه‌رده‌م ل ه گه‌ش ه ی سیف هت‌و ماناكان ی به‌خۆ گرتووه
ی كورت هه‌ڵگه‌ڕاوه‌و تازه قژ ی ك��ردۆت��هوه ،ب ه رومه‌تێك ی سوور و سپیه‌وه ،چاوه‌كان ی ده‌دره‌وش��ێ��ن �هوه ،پیاوێك ئ��ارام و ل ه سه‌رخۆ ،یه‌كه‌م وێنایه‌ك ك ه ده‌یدا ب ه ده‌سته‌و‌ه ی ئارام ئه‌م شته‌یه ،پیاوێك ێ چ���ۆن گوێ ك�� ه ده‌زان����� ب��گ��رێ ،ژن�� ه ل��هو س���ه‌ره‌و‌ه ل ه س�ه‌ر سه‌كۆك ه ب ه جلی ی كورته‌و‌ه دادێته‌وه‌و ره‌ش� ب�ه‌رز دهبێتهوه و شیعرێك ی ده‌خوێنێته‌وه ،ده‌رب���اره ی ی خۆ ی ك ه ده‌ست ئه‌و كات ه ی ی تر ده‌ربار‌ه بڕیوه ،شیعرێك ێو پیاوێك ك ه هێشتا ده‌بێن ی شیعری سێهه‌م ده‌رب���اره قسه‌یه‌كی ناشیرین ه ك ه ی شه‌ش ساڵ لهوه پیاوه‌كه پێش پێی وت��ووهو ژنه ن ه فه‌رامۆش ده‌كا و نه ده‌زانێ، ێ ێ ده‌دا و ده‌زان پیاوه‌كه گو
ك�ه شیعره‌ك ه ت���ه‌واو بێت ی بۆ لێ ه �هم��ووان چه‌پڵه ده‌ده‌ن و یه‌ك دوو كه‌س، ی زۆره ژن بن ك�ه ئ �ه‌گ �ه‌ر ده‌چ���ن���ه س����ه‌ر و ماچی ی خۆیان ده‌كه‌ن و خۆشحاڵ ێ ده‌رده‌ب�����ڕن .ت��ا ده‌توان ش���ه‌راب ده‌خ���وات���هوه .ل ه ی رۆشتنه‌وه بۆ ماڵهوه رێگا لێی ده‌پرسێ ":چۆن بوو؟ ب ه راست چۆن بوو؟ پیاوه‌كه ده‌ڵێت" :الموای ه باش بوو". ی ل ه راستییدا هه‌ر ئه‌مه‌ش مه‌به‌ست ه ب���ه‌اڵم ش��هو ك ه ی خه‌وتووه‌و ل ه سه‌ر ژنه‌ك ه قه‌ره‌وێله‌كه‌یان راكشاون و ل ه خاڵێكه‌و‌ه له سه‌ر شووشه‌ك ه چاو ل ه مانگ ده‌كات .خاڵێك كه ل ه بیری چووبوو. و :محه‌ممه‌د هاشمی
تر به‌كارده‌برێ ،ئیلیوت كه یهكێكه له‌كه‌سایه‌تییه دیاره‌كانی مۆدێرنیسم له‌رووبه‌ڕووبوونه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌زمونی مۆدێربوون (گۆڕانی ته‌كنۆلۆژیاو ئ��اب��ووری ،ناڕازیبوونی سیاسیو ئ��ه‌زم��ون��ی زه‌ی��ن��ی شه‌قبوونی میترپۆله‌كان) ،هه‌وڵ ئه‌وه‌یه ئه‌م له‌خۆ نامۆبوونه‌ی نێوان زانیاری‌و كلتور ،له‌ژێر چه‌تری گشتگیری ئه‌ستووره‌و نه‌ریتدا بنووسێته‌وه، دواتر ئه‌م رووكردنه نه‌ریته له‌الیه‌ن نوێنه‌رانی دیاره‌وه په‌ره‌ی پێدراو بوو به‌هۆی سه‌رهه‌ڵدانی جۆری مۆدێرنیسمی یه‌كگرتوو .به‌وته‌ی ف .ر .لیۆنس له‌ده‌یه‌ی 1950دا (س�ه‌ره‌ت��ای ده‌یه‌یه‌ك كه پۆست مۆدێرنێتی تێیدا سه‌ریهه‌ڵدا) ئیلیوت "دام�ه‌زراوه‌ی�ه‌ك�ی گشتی" ب��وو ،مۆدێرنیسمی به‌ریتانیایی- ئه‌مریكایی جۆرێ بینای كلتوری بوو كه له‌چوارچێوه‌ی ده‌سته‌بژێرێك له‌جوانیناسی‌و ئایدۆلۆژیادا بیچمی گرت ،پێویسته له‌پێشه‌نگی مێژوو جیابكرێته‌وه ،مه‌به‌ست له‌پێشه‌نگی م��ێ��ژوو كۆمه‌ڵێكی فره‌چه‌شن‌و بێئه‌مالو ئ �ه‌والی �ه له‌بزووتنه‌وه (فیۆچه‌ریسم، فره‌چه‌شنه‌كان دادا ،كوبیسم‌و سوڕئالیسم) كه خاڵی هاوبه‌شیان دژایه‌تییه له‌گه‌ڵ دام������ه‌زراوه‌ی ه��ون��هرو به‌شوێن ئهوهوه بوون به‌ئیلهام له‌ئانارشیزم، كۆمۆنیزم یان فاشیزم ،موتربه‌یه‌كی به‌كه‌ڵك له‌نێوان هونه‌رو جیهاندا دروستبكه‌ن ،واته هێرشی پێشه‌نگ بۆ س �ه‌ر سه‌ربه‌خۆیی هونه‌ری، ج��ۆرێ دژای�ه‌ت�ی كردنبوو له‌گه‌ڵ پله زن��ج��ی��ره‌ك��ان له‌رێوڕه‌سمه باوه‌كانی نێوان كلتوره‌كانی چینه بااڵكان‌و خه‌ڵكی ره‌شۆكی‌و جۆرێ ئ��اوێ��ت�ه‌ك��ردن�ی ژان���ره ئه‌ده‌بیه‌و هونه‌رییه‌كان‌و راگه‌یاندنه‌كان بوو كه وه‌ك ده‌ركه‌وته‌یه‌ك له‌كلتوری پ��ۆس��ت م��ۆدێ��رن شكڵی گرت‌و له‌ئاكامی ته‌قینه‌وه‌ی زانیارییه‌كان، رای��ه‌ڵ��هی جیهانی ته‌له‌فزیۆن‌و سینه‌ماو ئاماده‌بوونی هه‌مه‌گیری راك‌و پ���ۆپ‌و زۆر م���ۆده‌ی تری گشتیبوونه‌وه ،هونه‌رو ئه‌ده‌ب (كه خۆیان له‌باری ماناییه‌وه بگۆڕن)، النیكه‌م له‌زیندانی كلتوری چینه بااڵكانی كۆمه‌ڵگا رزگاریانبوو ،له‌گه‌ڵ كرده‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیدا ئاوێته‌بوون، هه‌ندێ له‌سه‌ر ئ�هو ب��اوه‌ڕه‌ن كه به‌های ئ�هم ره‌وت��ه ل �ه‌وه‌دای �ه كه گه‌اڵڵه‌ی سیاسی پێشه‌نگی مێژووی ناكارمه بووه،
18
له‌به‌رئه‌وه‌ی هونه‌ر به‌ته‌واوی ئازاد ب��ووه ب���ه‌وه‌ی ب �ه‌ره‌وت �ی گه‌ڕانی ك����ااڵوه پ �هی��وه‌س��ت ب��ێ �تو ببێ به‌به‌رهه‌مێكیترو پ �ه‌رده‌ی �ه‌ك بۆ بۆرژوازی مشه‌خۆری سه‌ركه‌وتوو، له‌پانتایی ساف‌و خزی هه‌ڵبژاردنی ئ�����ازادو گ����ه‌ڕان����ه‌وه‌ی خ��ێ��رای سه‌رمایه‌ی ئه‌م سیستمه ،ستراتیژه سیاسییه‌ك ت��اك ره‌هه‌ندییه‌كان هیچیان ب�ه‌ر ن��اك�ه‌وێ‌و سودمه‌ند نابن ،هه‌ندێكیتر پۆست مۆدێرنیسم به‌سیستمه ف��ی��ك��رو كلتورییه گشتگیره‌كان ن��او ده‌ب��ن ،جۆرێ روانگه‌و دۆخ كه زوو تێپه‌ڕ ده‌بێت، گرێ‌داروه به‌زنجیره‌یه‌كی نه‌گۆڕ كه لێكیان هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌‌و له‌كاتی گونجاودا ره‌خنه‌یان لێده‌گرێ، به‌شێك له‌ره‌خنه‌گران زۆرتر به‌ها ده‌ده‌ن به‌شێوازێك كه ره‌خنه‌گرانی پۆست مۆدێرن ،هه‌ڵكه‌وته‌خوازی، ت��اق��ی��گ �ه‌ری وێ��ن��هی��یو ئاڵۆزو هه‌ستی تراژیكی له‌خۆ نامۆبوون له‌به‌رهه‌می نووسه‌رانی مۆدێرنێتی ره‌ت��ده‌ك �ه‌ن �هوه ،بۆ وێنه ،ئیهاب ح��ه‌س��ه‌ن" ،س��ڕی��ن��ه‌وه‌ی مرۆڤ ل���ه‌ه���ون���ه‌ر" ل����ه‌الی����ه‌ن پۆست مۆدێرنه‌كانه‌وه له‌گه‌ڵ چه‌مكی پۆست مۆدێرنێتی "سڕینه‌وه‌ی مرۆڤ له‌سه‌ر گۆی زه‌وی‌و كۆتایی مرۆڤایه‌تی" به‌راورد ده‌كات ،ئیهاب ح �ه‌س �ه‌ن ل�ه‌ره‌خ��ن�ه گرتنه‌كه‌یدا لیسته‌یه‌كی س �هی��ر له‌په‌ڕاوێز نووسینه‌كانی پۆست مۆدێرنیسم له‌سه‌ر مۆدێرنیسم پێشكه‌شده‌كات، ئه‌م لیسته‌یه ئه‌م شتانه ده‌گرێته‌وه "دژ به‌ئیلیت‌و هه‌ڵكه‌وته‌گه‌رایی، دژ به‌فێرخوازیی ،په‌رته‌وازه‌بوونی خود ،به‌شداری به‌كۆمه‌ڵ ،به‌رادیكاڵ بوونی ته‌نز.)... ، تاقیگه‌رایی ل��ه‌ب��ه‌رام��ب��ه‌ر مۆدێرنیسته‌كاندا پۆست مۆدێرنه‌كان ده‌ستده‌ده‌نه به‌رهه‌مهێنانی بونیاده "ك��راوه ،كتوپڕو به‌ڕێكه‌وته‌كان"، پ��ۆس��ت م��ۆدێ��رن �ه‌ك��ان هه‌روه‌ها تیۆرییه‌كانی جوانیناسی نه‌ریتی ده‌رب����ارهی چه‌مكگه‌لێكی وه‌ك "جوانی"و "بێوێنه‌یی" ره‌تده‌كه‌نه‌وه، ئیهاب حه‌سه‌ن به‌كه‌ڵكوه‌رگرتن له‌وتارێكی ناودار له‌نووسینی سوزان سانتاگ ،باس لهوه ده‌كات هه‌موو ئه‌م وته‌زایانه "دژ به‌ته‌فسیرن"، ئه‌گه‌ر بتوانین هه‌موو ئه‌م وته‌زایانه له‌فیكرێكدا كۆبكه‌ینه‌وه ،ئه‌م فیكره "بێناوه‌نده" ،ب�ه‌زۆری له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ن ئه‌زمونی پۆست مۆدێرن، ل��ه‌ج��ۆری ه�ه‌س��ت�ی ق��وڵ��ی ره‌ها نه‌بوونی بوونناسییه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه. و :هێرش ره‌سوڵ
21
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
بیروڕا
info@destur.net
گه‌وره‌ترین عاشقه‌کان
الپهڕه 23
ی كوردو فه‌لسه‌فه منداڵ ڵ كه‌ریم مسته‌فا دیدارێك له‌گه سازدانی :هه‌رێم عوسمان ی یه‌که‌م به‌ش
منداڵ په‌یوه‌ندییه‌كی پته‌وی له‌گه‌ڵ فه‌لسه‌فه‌دا هه‌یه ،ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ش ه��ه‌ر ل��ه‌س��ه‌ره‌ت��اوه ب �ه‌ه��ۆی ئه‌و پ��رس��ی��اران�هوه ده‌ن��اس��رێ��ت�هوه كه م��ن��داڵ ده‌ی��ان��ك��ات ،ب��ه‌اڵم ئ��ه‌وه‌ی جێگه‌ی تێبینی‌و سه‌رنجه ئاستی نه‌ته‌وه‌و خێزان رۆڵ ده‌بینن له‌م گه‌شه‌كردن‌و په‌ره‌پێدانه‌ی منداڵ بۆ پرسیاركردن‌و نزیكبوونه‌وه له‌زانین‌و خۆشه‌ویستی بۆ فه‌لسه‌فه ،نه‌ته‌وه‌ی ك��ورد یهكێكه ل��هو نه‌ته‌وانه‌ی، كه‌مترین ی���اری���ده‌ده‌ری هه‌یه بۆ په‌ره‌پێدانی پرسیاركردنی منداڵ، خێزانه كورده‌كان به‌هۆی نه‌بوونی باكگراوندێكی رۆشنبیرییه‌وه زۆرجار پرسه فه‌لسه‌فییه‌كانی مندااڵن خه‌فه ده‌ك �هنو ده‌ك��وژن ،كه‌ریم مسته‌فا یهكێكه له‌و نووسهرو رووناكبیرانه‌ی ل�ه‌ب��واری نزیككردنه‌وه‌ی منداڵی كورد له‌فه‌لسه‌فه چه‌ندان هه‌وڵی پراكتیكی‌‌و تیۆری ئه‌نجامداوه، ئێمه‌ش به‌گرنگ‌و پێویستمان زانی دیدارێكی له‌گه‌ڵ سازبكه‌ین ،فه‌لسه‌فه هه‌وڵی مرۆڤه بۆ تێگه‌یشتن له‌ژیان‌و له‌مرۆڤ خ��ۆی ،خۆشه‌ویستی بۆ زانین پێویستی هه‌موو مرۆڤێكه، گه‌ر سه‌ره‌تا منداڵ پرسیار ده‌كات، ئه‌مه ده‌رخ��ه‌ری ئه‌و راستییه كه منداڵ پێویستی‌‌و خۆشه‌ویستی بۆ زانین هه‌یه ،لهبهرئهوه ئه‌ركی هه‌موومانه ئ �هم خۆشه‌ویستییه په‌ره‌پێبده‌ین نه‌ك خه‌فه‌ی بكه‌ین، ئه‌وانه‌ی له‌بواری فه‌لسه‌فه‌و منداڵدا ك��ارده‌ك �ه‌ن به‌په‌نجه‌كانی ده‌ست ده‌ژمێردرێن ،كه‌ریم مسته‌فا یهكێكه له‌و كوردانه‌ی له‌م بواره‌دا سااڵنێكی زۆره ك��ارده‌ك��ات‌و هه‌وڵی گرنگی داوه ،لهبهرئهوه به‌گرنگمان زانی دیدارێكی له‌گه‌ڵ سازبكه‌ین تایبه‌ت به"منداڵی كوردو فه‌لسه‌فه". دهس��ت��وور :ده‌ك��رێ��ت سه‌ره‌تا ب���اس ل���هو چ��االك��ی��ی��ان �ه بكه‌ن ك��ه ئ��ه‌ن��ج��ام��ت��ان��داوه ،له‌پێناو ن��زی��ك��ك��ردن �ه‌وه‌ی م��ن��داڵ��ی كورد له‌فه‌لسه‌فه؟ كه‌ریم مسته‌فا :له‌م بواره‌دا، تا ئێستا 2كتێبم نووسیوه "52 پرسیاری فه‌لسه‌فی ،لۆجیكی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی"و " 7وانه‌ی فه‌لسه‌فی"، ماڵپه‌ڕێكی تایبه‌ت به‌فه‌لسه‌فه‌م بۆ منداڵ خستووه‌ته‌گه‌ڕwww. : p4ckurd.netو دوو كتێبی ،یان چیرۆكی فه‌لسه‌فه ئامێزو نووسراو بۆ مندااڵنم له‌ئینگلیزی‌و نه‌رویجییه‌وه وه‌رگێڕاوه‌ته سه‌ر زمانی كوردی "باخه‌كه‌ی مام زه‌به‌الح"و "مندااڵنی ئ��اگ��ر"" ،میتۆلۆجیای یۆنانی-بۆ مندااڵن" له‌نه‌رویجییه‌وه وه‌رگێڕاوه، 4گوتاریشم له‌گۆڤاری ئاینده‌و گ���ۆڤ���اری م �ه‌ڵ��ب �ه‌ن��د (ل���ه‌ن���ده‌ن) سه‌باره‌ت به‌بابه‌تی فه‌لسه‌فه بۆ منداڵ ،باڵوكردووه‌ته‌وه. ه �ه‌روه‌ه��ا ش��ێ��وازی وتنه‌وه‌ی وان����هی ف�ه‌ل��س�ه‌ف�ه ب��ۆ مندااڵنم ب �هم��ام��ۆس��ت��ای ئ���هم فێرگانه،
به‌شێوه‌ی كۆرس ،وتووه: )1مامۆستایانی پۆلی هاوچه‌رخ (پ���رۆژه‌ی ئاسترید لێنده‌گرین- ك���ۆم���ه‌ك) ،ل �ه‌ف��ێ��رگ �هی گوندی كه‌نده‌كه‌وه. )2م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی فێرگه‌ی نیشتمان‌و نه‌ورۆز ،له‌كۆیه. )3م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی ده‌اڵاڵن‌و سه‌نگه‌سه‌ر ،له‌فێرگه‌ی ناوده‌شت له‌سه‌نگه‌سه‌ر. )4مامۆستایانی فێرگه‌ی پاشای گهوره ،له‌ڕه‌واندز. )5م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی فێرگه‌ی بازاڕگه( ،پڕۆژه‌ی مامۆستا مه‌سعود محه‌مه‌د-كۆمه‌ك) له‌مه‌خمور. هه‌روه‌ها له‌كۆنگره‌ی پهروهرده كه وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌رۆژانی 22تا 2007/5/24له‌هه‌ولێر سازیكرد، م��ن وه‌ك ن��م��ای��ن��ده‌ی رێكخراوی كۆمه‌ك بانگكرابووم ،ئه‌م بابه‌ته‌م خسته ب���ه‌رده‌م كۆنگره‌و خودی وه‌زی���ری پ����هروهرده ك��اك دڵشاد عه‌بدولڕه‌حمان‌و دواتریش وه‌زیری خوێندنی بااڵ كاك ئیدریس هادی (وه‌زی���ران���ی ك��اب��ی��ن�هی پێشوو) هه‌روه‌ها ئه‌ندامانی لیژنه‌ی پهروهرده (په‌رله‌مانی پێشوو). دهس���ت���وور :ئ��ای��ا فه‌لسه‌فه پێویستی هه‌موو مرۆڤێكه ،به‌واتا گرنگه هه‌موو مرۆڤێك فه‌لسه‌فه بخوێنێت ،ب�ه‌ج��ۆرێ��ك الی ئێوه بووه‌ته خه‌مێكی گهوره ،خوێندنی فه‌لسه‌فه بۆ منداڵی كورد؟ ك��ه‌ری��م م��س��ت�ه‌ف��ا :بێگومان فه‌لسه‌فه‌و بیركردنه‌وه‌ی فه‌لسه‌فییانه بۆ گشت كه‌سێك گرنگه ،چ منداڵ‌و چ گه‌وره‌ساڵ. ده‌ستوور :ترسان له‌فه‌لسه‌فه تا چه‌ند له‌واقعی هه‌رێمی كوردستان‌و الی منداڵی كورد ده‌بینرێت؟ ئایا ئ��هو پ���ڕۆژه فه‌لسه‌فییه‌ی ئێوه هه‌تانه بۆ منداڵی كورد ،تا چه‌ند ده‌توانێت ئه‌م هزره نه‌رێیه (خراپه) له‌ناو كلتوری كوردی بگۆڕێت؟ ك���ه‌ری���م م��س��ت �ه‌ف��ا :راستتر وای �ه ناوبنرێت ناحاڵیبوون ،یان به‌دحاڵیبوون له‌فه‌لسه‌فه ،نه‌ك ترس له‌فه‌لسه‌فه ،ئه‌مه‌ش له‌گشت كلتورێكدا ه�هی�هو تایبه‌ت نییه به‌كلتوری كورده‌وه ،نازانم تا چه‌ند ده‌توانم ئه‌م به‌دحاڵیبوونه (له‌الی مندااڵن) بگۆڕم ،به‌اڵم ئه‌م هه‌نگاوه هه‌وڵدانه بۆ گۆڕینی ئه‌و بۆچوونه نه‌رێییه ،له‌باشووری كوردستان! ده‌ستوور :گرنگی پرسیاركردن الی منداڵ له‌چیدایه؟ خوێندنی فه‌لسه‌فه بۆ منداڵی كورد ،تا چه‌ند به‌شداریی ده‌ك��ات ،له‌پڕكردنه‌وه‌ی ئ �هو كه‌لێنه‌ی الی منداڵی كورد هه‌یه ،له‌پرسیاركردن‌و خۆدزینه‌وه له‌وه‌اڵمدانه‌وه‌یان‌و دواج��ار مردنی پرسیار الی منداڵی كوردو له‌ڕێگه‌ی خوێندنی ف�ه‌ل��س�ه‌ف�هوه دووب���اره زیندووكردنه‌وه‌ی پرسیار؟ ك���ه‌ری���م م��س��ت �ه‌ف��ا( :به‌شی یه‌كه‌می پ��رس��ی��اره‌ك�ه) له‌ڕێگه‌ی پرسیاركردنه‌وه منداڵ به‌جیهانی
كلتوری كوردی ،كلتورێكی ئازاد نییه ،شه‌رم بااڵده‌سته‌و پرسیار خه‌فه‌ده‌بێت ،خه‌فه‌بوونی پرسیار ،مه‌رگی هزره
ده‌وروب����هرو ب�ه‌ب��ی��رك��ردن�هوه ،یان ب �ه‌ه��زر ،ئاشنا ده‌ب��ێ��ت( ،به‌شی دووه‌م���ی پرسیاره‌كه) له‌كلتوری ئه‌شكه‌وتدا "هێما بۆ مێتافوری ئ �ه‌ش��ك �ه‌وت �ه‌ك �هی پ�لات��ۆن" ،یان له‌كلتورێكی داگیركراودا ،كلتوری كوردی ،كلتورێكی ئازاد نییه ،شه‌رم بااڵده‌سته‌و پرسیار خه‌فه‌ده‌بێت، خه‌فه‌بوونی پرسیار ،مه‌رگی هزره. ده‌ستوور :خوێندنی فه‌لسه‌فه چی به‌مرۆڤ ده‌به‌خشێت؟ به‌تایبه‌ت بۆ منداڵ ،به‌تایبه‌تتر بۆ منداڵی كورد؟ ك��ه‌ری��م م��س��ت�ه‌ف��ا :له‌وه‌اڵمی پرسیاری پێشودا ،باسمكرد. دهس��ت��وور :په‌یوه‌ندی نێوان فه‌لسه‌فه‌و منداڵ چ��ۆن ده‌بینن؟ پێتانوایه منداڵ توانای وه‌رگرتنی فه‌لسه‌فه‌ی هه‌بێت؟ ئایا منداڵی كوردیش وه‌ك مندااڵنی خۆرئاوا ده‌توانن فه‌لسه‌فه بخوێنن؟ كه‌ریم مسته‌فا :ئۆسكار برێنیفیر كه‌نه‌دی-فه‌ڕه‌نسی، فه‌یله‌سوفی تایبه‌تكار ل�ه‌ب��واری فه‌لسه‌فه بۆ مندااڵن ،ده‌ڵێت "مندااڵن پرسیاری
که‌ریم مسته‌فا
دهس����ت����وور :ئ���هو گرفتانه چ��ی��ن ل���ه‌ب���ه‌رده‌م م��ن��داڵ��ی كورد ب��ۆ نه‌خوێندنی فه‌لسه‌فه؟ ئایا په‌یوه‌ندی به‌منداڵی كورد خۆیه‌وه هه‌یه یان په‌یوه‌ندی به‌جوگرافی‌و سیاسیو ئاینی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه هه‌یه؟ یان گشتیان؟ كه‌ریم مسته‌فا :ب�ه‌ب��ڕوای من هیچ گرفتێك ل �ه‌ئ��ارادا نییه ،خۆ ج���ارێ هیچ ب��ڕی��ارێ��ك ن����ه‌دراوه‌و ده‌ستبه‌كارنه‌بووین ،تا گرفت بێته رێگه‌مان! نه مندااڵنی كوردستان‌و نه جوگرافیا ،هیچ رۆڵێكیان له‌م باسه‌دا نییه ،ته‌نیا دیدو بۆچوونی كۆمه‌ڵگه‌یه ،وه‌ك ت��ۆ ناوتناوه "سیاسیو ئاینی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی". دهس���ت���وور :ئ��ای��ا ت��ا چه‌ند
سیستمی فێركاریی باشووری كوردستان ،بهداخهوه، بێ ئایدیاو بێ ئامانجه .خوێندن ،به‌ئاستی زانكۆشه‌وه، ته‌نیا ئه‌زبه‌ركردنه‌و بۆ مه‌به‌ستی ده‌رچوونه زۆر گرنگ ده‌كه‌ن ،زۆربه‌ی جاریش پ��رس��ی��اره‌ك��ان��ی��ان فه‌لسه‌فییه". هه‌روه‌ها ماتیۆ لیپمان ،پڕۆفیسۆری ف �ه‌ل��س �ه‌ف �هو داه��ێ��ن��ه‌ری رێبازی فه‌لسه‌فه بۆ مندااڵن ،ده‌ڵێت "مندااڵن زۆرب�هی��ان گچكه فه‌یله‌سوفێكن"، هه‌موو منداڵێكی ته‌ندروست‌و كامڵ ل �ه‌ڕووی فیزیكییه‌وه ،گه‌ر هه‌وڵی له‌گه‌ڵدا بدرێت‌و رابهێنرێت ،توانای تێگه‌یشتنی فه‌لسه‌فه‌ی هه‌یه ،ئه‌م پرسه پ�هی��وه‌ن��دی به‌خۆرهه‌اڵت‌و خ����ۆرئ����اواوه ن��ی��ی �ه ،مندااڵنی كوردستانیش له‌م رێسایه به‌ده‌رنین، بۆ دڵنیابوون له‌م وه‌اڵمه ،ته‌ماشای وه‌اڵم‌و بۆچوونه فه‌لسه‌فییه‌كانی م��ن��دااڵن��ی فێرگه‌ی كه‌نده‌كه‌وه‌و ده‌اڵاڵن بكه له‌ماڵپه‌ڕی www. p4ckurd.netله‌ژێر سه‌ردێڕی "م��ن��دااڵن��ی ك��وردس��ت��ان وه‌اڵم���ی پرسیاری فه‌لسه‌فی ده‌ده‌نه‌وه". دهس����ت����وور :ئ��ای��ا هه‌رێمی كوردستان ،به‌تایبه‌ت بۆ منداڵ تا چه‌ند كه‌شێكی گونجاو‌و ره‌خساوه تا فه‌لسه‌فه به‌منداڵی كورد بگوترێت؟ پێویسته چی بكرێت تا منداڵی ك��وردی��ش به‌بێ گرفت فه‌لسه‌فه بخوێنێت؟ كه‌ریم مسته‌فا :وتنه‌وه‌ی وانه‌ی فه‌لسه‌فه ،گه‌ر ئه‌ركی له‌وانه‌كانی دیكه كه‌متر نه‌بێت ،ئه‌وا بێگومانیش زۆرتر نییه‌و هیچ پێداویستییه‌كی تایبه‌تی ن��اوێ��ت ،جگه له‌چه‌ند تێكستێكی تایبه‌ت‌و ئاماده‌كراو بۆ ئه‌م مه‌به‌سته چه‌ند وانه‌بێژێك به‌تایبه‌تی ده‌رچ��وان��ی كۆلیژی فه‌لسه‌فه ،یان هه‌ر مامۆستایه‌ك ك�ه ش��اره‌زای��ی�ه‌ك��ی (رۆشنبیری) یه‌كی له‌بابه‌تی فه‌لسه‌فه‌دا هه‌بێت‌و له‌كۆرسێكی تایبه‌ت به‌وتنه‌وه‌ی فه‌لسه‌فه ب��ۆ م��ن��دااڵن��دا به‌شدار ب��ووب��ێ��ت ،ب �ه‌ك��ورت��ی بڕیارێكی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی گه‌ڕه‌كه.
ئ��اگ��اداری خوێندنی فه‌لسه‌فه‌ن كوردستان؟ له‌قوتابخانه‌كانی بۆچوونتان له‌باره‌ی (پرۆگرامی فه‌لسه‌فه) چییه؟ كه‌ریم مسته‌فا :به‌ڵێ ئاگاداری خوێندنی ئه‌و وانه‌یه‌م كه ناویانناوه فه‌لسه‌فه "كتێبی فه‌لسه‌فه بۆ پۆلی پێنجه‌می وێژه‌یی ،وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی كوردستان ،ساڵی ،2006 چاپی پێنجه‌م ،دانانی 8نووسه‌ری عه‌ره‌بی عێراقی -سه‌رده‌می به‌عس- ساڵی 1995و سێ كه‌س گۆڕیویانه بۆ ك��وردی ،به‌اڵم چ كوردییه‌ك؟! ئهوهی كه له‌هه‌مووشی سه‌یرتره، ن��اوی كه‌سێكی دیكه له‌الپه‌ڕه‌ی دووه‌مدا نووسراوه (سه‌رپه‌رشتیی زان��س��ت��ی) ن��ازان��م ئ���هوه مانای چ �یو چیكردووه؟ كتێبه‌كه پڕه له‌هه‌ڵه‌ی چاپ‌و هه‌ڵه‌ی فه‌لسه‌فی‌و ه �ه‌ڵ �هی م��ێ��ژووی��ی ،جگه‌له‌وه‌ی وه‌رگێڕه‌كانی نه كوردییه‌كه‌یان باشه ،نه عه‌ره‌بییه‌كه‌یان!! ئه‌گه‌ر س �هی��ری فه‌رهه‌نگۆكی پاشكۆی كتێبه‌كه بكه‌یت ،به‌ئاسانی ده‌رك به‌م كه‌لێنه‌یان ده‌كه‌یت ،هه‌روه‌ها ئ���اگ���اداری���ش���م ،چ���ۆن هه‌ندێك له‌مامۆستایانی وانه‌كه‌یان داناوه، یه‌كێك له‌و مامۆستایانه خوشكه‌زای خ���ۆم���ه ،ده‌رچ�������ووی كۆلیژی ئ��اب��ووری��ی�هو ئێستا (مامۆستای فه‌لسه‌فه‌یه) له‌ژیانیدا وشه‌یه‌ك یان دێڕێكی فه‌لسه‌فی نه‌خوێندووه‌ته‌وه، ه�ه‌روه‌ه��ا پێش ده‌ستبه‌كاربوونی وه‌ك (مامۆستای فه‌لسه‌فه) نه كۆرسێك ،نه خولێك ،ته‌نانه‌ت (موحازه‌ره)یه‌كی لێكچه‌رێكی له‌فه‌لسه‌فه‌دا وه‌رنه‌گرتووه ،ئه‌مه له‌كاتێكدا ،ب �ه‌ده‌ی��ان ده‌رچ���ووی كۆلیژی فه‌لسه‌فه ،له‌فه‌رمانگه‌كاندا ك��ارم �ه‌ن��دی ئ��اس��ای��ی��ن! هه‌روه‌ها كتێبێكی دیكه‌شم الیه ،هه‌ر به‌ناوی ف�ه‌ل��س�ه‌ف�ه ،ب��ۆ پ��ۆل��ی پێنجه‌می
وێژه‌یی ،دوو كه‌س ئاماده‌یانكردووه، به‌اڵم ئه‌مه‌یان په‌نسیۆم (مه‌نهه‌ج) نییه‌و هیچ مه‌رجێكی كتێبیشی تێدا نییه ،به‌ڕاستی هیچ له‌م كتێبه‌شیان حاڵی نه‌بووم! ده‌ستوور :ئایا ئه‌و كتێبه‌ی بۆ خوێندنی فه‌لسه‌فه له‌قۆناغه‌كانی ن��اوه‌ن��دی‌و دوان��اوه‌ن��دی��دا دان��راون، تا چه‌ند قوتابی ده‌توانێت لێی سودمه‌ند بێت؟ یان بهپێچهوانهوه؟ چونكه ئه‌وه‌نده‌ی ئاگاداربم هه‌ڵه‌ی زۆری تێدایه ،س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش ب �ه‌زم��ان��ێ��ك��ی وش����ك‌و بێزاركه‌ر ن��ووس��راوه ،ئایا ئه‌مه مه‌ترسی نییه؟ ك��ه‌ری��م م��س��ت �ه‌ف��ا :وا بزانم وه‌اڵم��م��دای��ت��هوهو خ��ۆش��ت باشت وه‌سفكردووه ،وه‌ك تۆ ده‌یڵێیت (مه‌ترسی) ل �ه‌وه‌دای �ه ،بۆنمونه، منێك كه بیست‌و پێنج ساڵ زیاتره سه‌رقاڵی خوێندنه‌وه‌ی فه‌لسه‌فه‌م، هیچیان لێحاڵی ن �ه‌ب��م ،ده‌بێت خوێندكارێكی پ��ۆل��ی پێنجه‌می وێژه‌یی( ،كه‌ئێستا بووه به‌پۆلی ی��ازده) بۆ یه‌كه‌مجار رووب��ه‌ڕووی بابه‌تی فه‌لسه‌فی دهبێتهوه ،چییان لێ حاڵیبێت؟ ئه‌مه له‌كاتێكدا كه ب �ه‌داخ �هوه زۆرب��هی خوێندكارانی ئ���هو ئ��اس��ت �ه ،ل���هم رۆژگ�����اره‌دا، ت �ه‌ن��ان �ه‌ت رۆژن���ام���هی ئاسایی‌و ساده‌ش ناخوێننه‌وه ،نه‌ك بابه‌تی فه‌لسه‌فی. دهس��ت��وور :ئایا ئ �هو شێواز‌و (م��ه‌ب��ه‌س��ت وت���ن���ه‌وه‌ی وان���هی فه‌لسه‌فه‌یه) به‌كه‌م ته‌ماشاكردنه‌ی له‌خوێندنگاكانی ف �ه‌ل��س �ه‌ف �ه ك��وردس��ت��ان��دا ،ت��ا چه‌ند رێگریی ده‌كات ،ئه‌ركی ئێوه گران ده‌كات كه ده‌تانه‌وێ فه‌لسه‌فه به‌زمانێكی س����ادهو ل��ه‌ش��ێ��وه‌ی چیرۆكدا، به‌خوێندكار بده‌ن؟ ك���ه‌ری���م م��س��ت��ه‌ف��ا :تكایه مۆڵه‌تمبده با كه‌مێك به‌درێژی وه‌اڵم��ی ئ�هم پرسیاره بده‌مه‌وه، كێشه‌كه په‌یوه‌ندی به‌سیستمی ف��ێ��رك��اری��ی�هوه ه �هی �ه ،سیستمی فێركاریی باشووری كوردستان، بهداخهوه ،بێئایدیاو بێئامانجه، خوێندن به‌ئاستی زانكۆشه‌وه، ته‌نیا ئه‌زبه‌ركردنه‌و بۆ مه‌به‌ستی ده‌رچوونه كه ده‌ڵێم بێئامانجه، م�ه‌ب�ه‌س��ت��م ل��ه‌وه‌ی��ه بنه‌ماكانی سیستمی ف��ێ��رك��اری��ی مۆدێرن دیارنین ،پره‌نسیپه‌كانی دیموكراتی، یه‌كسانی نێرو مێ (ژن‌و پیاو)، ئازادیی ئایین‌و بیروڕا ده‌ربڕین، رێ��زگ��رت��ن��ی س��ن��ووری جه‌سته، دژوه‌س��ت��ان��ی ره‌گه‌زپه‌ره‌ستی، رێزگرتن ل �ه‌ئ��ازادی‌و مافی تاك، له‌به‌رنامه‌كانی فێركردندا ره‌نگیان
ن �ه‌داوه‌ت �هوه ،تا ئێستاش لێدان‌و س���زای ج �ه‌س��ت �هی �یو ده‌روون����ی، له‌فێرگه‌و خوێندنگه‌كاندا هه‌ر ماوه، ه�ه‌ر چ��وار واڵت �ه داگیركه‌ره‌كه‌ی كوردستان ،نزیكه‌ی سیستمێكی ف��ێ��رك��اری��ی ه��اوش��ێ��وه‌ی��ان هه‌یه ك�ه ل�ه‌س�ه‌ر بنه‌مایه‌كی ئایینی، ره‌گه‌زپه‌رستانه‌و ه��ه‌اڵواردن ،یان نایه‌كسانی (نێرو مێ) ژن‌و پیاو، داڕێژراون. ئه‌م ئایدیایانه له‌سه‌ر مرۆڤی كورد ،به‌ته‌واوه‌تی ره‌نگیداوه‌ته‌وه، ئه‌م دیدو بۆچوونانه گشتیان كۆسپی س �ه‌ر رێ��گ�هی وان���هی فه‌لسه‌فه‌ن ب��ۆ م��ن��دااڵن ،بهشێوه كاریگه‌رو راسته‌قینه‌كه‌ی ،ده‌نا به‌و شێوه‌یه‌ی ئێستا ،زیادكردنی وانه‌یه‌كی دیكه ب��ۆ خ��وێ��ن��دك��ارو سه‌رقاڵكردنی به‌ئه‌زبه‌ركردنی هه‌ندێك بابه‌تی وش�ك‌و بێماناو خاڵی له‌زانیاری، هیچ كه‌ڵكێكی نییه ،گه‌رچی له‌باشووری كوردستان ،هه‌وڵدراوه‌و چه‌ند بابه‌تێكی نوێ هاتوونه‌ته ناو به‌رنامه‌كانی خوێندنه‌وه (هه‌وڵی ك���اك دڵ��ش��اد عه‌بدولڕه‌حمان، وه‌زیری پێشووی پهروهرده ،جێی ستایشه) ،به‌اڵم هێشتا پره‌نسیپه سه‌ره‌كییه‌كان ون��ن ،رێكخراوی ك��ۆم�ه‌ك زۆر چاالكانه له‌هه‌وڵی مۆدێرنكردنی سیستمی فێركاریی كوردستاندایه ،بۆ زیاتر ئاشنابوون به‌كارو چاالكییه‌كانی كۆمه‌ك ،بڕوانه ماڵپه‌ڕی كۆمه‌ك www.komak. nuمن كتێبێكم به‌ناوی "پالنی فێركاری" نووسیوه ،مانگی 10ی 2009له‌ریگه‌ی رێكخراوی كۆمه‌كه‌وه دام���ان ب���ه‌وه‌زاره‌ت���ی پ����هروهرده، تا وه‌ك پالنی ك��ار بۆ سیستمی فێركاریی واڵت به‌كاریبهێنێت، خۆشبه‌ختانه ،وه‌زی��ری پێشووی پهروهرده ،پێشنیازه‌كه‌ی قبوڵكردو فه‌رمانی وه‌زاری له‌سه‌ر به‌كارهێنانی كتێبه‌كه ،ئیمزاكرد ،له‌و كتێبه‌دا وێ��ن��ای سیستمێكی فێركاریی مرۆڤدۆست ك���راوه ،سیستمێكی فێركاریی دیموكراتی ،بێهه‌اڵواردن‌و یه‌كسانی ویست ،سیستمێك كه مرۆڤی داهێنه‌رو به‌په‌رۆش‌و دڵسۆز، مرۆڤی ژینگه‌دۆست‌و واڵتپارێز، پ��ێ��ب��گ�هی�ه‌ن��ێ��ت ،ل���هو كتێبه‌دا، فه‌لسه‌فه وه‌ك بابه‌تێكی سه‌ره‌كی‌و گرنگ له‌پالنی فێركارییدا ،هه‌ر له‌سه‌ره‌تای پرۆسه‌ی فێركارییه‌وه (واته له‌زارۆخانه‌وه) ،جێگه‌ی بۆ ت�ه‌رخ��ان��ك��راوه ،گ �ه‌ر سیستمێكی ف��ێ��رك��اری��ی ل��هو ج���ۆره له‌واڵتدا دابمه‌زرێنرێت ،ئیدی وتنه‌وه‌ی وانه‌ی فه‌لسه‌فه ،هه‌م ئاسان ده‌بێت‌و هه‌م كاریگه‌ریی له‌سه‌ر هزرو دیدی تاكه‌كان‌و كۆمه‌ڵگه‌ش ده‌بێت.
هه‌موو منداڵێكی ته‌ندروست و كامڵ له‌ڕووی فیزیكییه‌وه، گه‌ر هه‌وڵی له‌گه‌ڵدا بدرێت‌و ڕابهێنرێت ،توانای ی هه‌یه تێگه‌یشتنی فه‌لسه‌فه
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
بیروڕا دكتۆر غوالم حسین پابتی
ی فه‌لسه‌فه‌ی ه ی بزاوتێك شه‌یتانپه‌رست ی شه‌یتان به‌گه‌اڵڵ هو ك ه الیه‌نگران ی یو به‌پێش له‌دنیا ی سه‌ره‌ك نمون ه ی ده‌زان����ن ،ئ���ه‌وان شه‌یتان ب��وون � ی ی زیندوو له‌گ ه ڵ سروشت به‌بونه‌وه‌رێك ی م��رۆڤ��دا ده‌زان���ن ،شه‌یتانپه‌رست ی ی چه‌پ" دژ به"رێگا ی "رێگا له‌گروپ ی ده‌كه‌ن ،ده‌ست ه راست" پۆڵینبه‌ند ی چه‌پیه‌كان باوه‌ڕیان به‌چڕكردنه‌و‌ه ی خ��ۆی��ان ه�هی� هو ل�ه‌س�ه‌ر ئه‌و رۆح�� ێ ب����اوه‌ڕه‌ن ك � ه ل�ه‌ك��ۆت��ای��ی��دا ده‌ب�� ته‌نیا وه‌اڵم ب�ه‌خ��ۆی��ان بده‌نه‌وه، له‌حاڵێكدا ك ه ده‌ست ه راستییه‌كان ی ی خۆیان له‌رێگا ی رۆح چڕكردنه‌و‌ه ی له‌به‌رانبه‌ر ی خۆ فیداكردن‌و به‌ندایه‌ت ی مه‌زنتر به‌ده‌ستدێنن، ده‌سه‌اڵتێك ی ی به‌سه‌ر دووگروپ شه‌یتانپه‌رست یو ی فه‌لسه‌ف سه‌ره‌كی :شه‌یتانپه‌رست ی دابه‌شده‌كرێن. ی ئایین شه‌یتانپه‌رست ی ی به‌درێژای ی شه‌یتانپه‌رست چه‌مك سه‌ده‌كان كه‌وتۆت ه ژێر لێكۆڵینهوه، ی ی مه‌سیحییه‌كان له‌بنه‌ڕه‌تدا له‌نه‌ریت "ج����ودو" ش �هی��ت��ان وه‌ك به‌شێك ی له‌ئافرێنه‌ر دی��ت��راوه ك ه له‌خۆگر ێ له‌به‌رانبه‌ر یاسایه‌ك ه ك ه ده‌ت��وان� ی بكاو ی خ��وداوه‌ن��د دژای�ه‌ت� خواست ی ی خۆی ،توانا ی ت �ه‌واو به‌ده‌سه‌اڵت ی ه �هی � ه ش��ه‌ڕخ��وازب��ێ ،به‌درێژای ی ته‌واو سه‌ده‌كان ئه‌م واتای ه بۆ دژایه‌ت دژ به‌خوداوه‌ند چه‌واشه‌كراوه. ئ �هم روانگه‌ی ه ك ه ه �ه‌ر شتێك ی هه‌ی هو خوداوه‌ند ی به‌رانبه‌ر خۆ خاڵ ی ی خودای ێ هێزێك (ته‌واو باش) ده‌ب خراپ (شه‌یتانی)یش له‌به‌رانبه‌ریدا ی دێرینیش ببێ( ،زۆریك له‌خوداكان ئه‌م هێزه خراپه‌یان له‌گه‌ڵدا بووه ،بۆ ی كۆنیش ی میسر نمون ه شارستانیه‌ت وه‌ها باوه‌ڕێكیان ههبووه). ی ی ئایین ی روو له‌پێش به‌گه‌ش ه مه‌سیحیی هت‌و پاشانیش ئیسالم ك ه ی زۆریان هه‌ردووكیان شوێنكه‌وتوویه‌ك ی باش بۆ وه‌ده‌ستهێناو رزگارییه‌ك خۆیان له‌به‌رچاوده‌گرن‌و باوه‌ڕیان ی پاش مردن هه‌ی هو له‌نێوان به‌ژیان ی ی ئه‌وان شه‌یتان بوون ئامۆژگارییه‌كان ی ی جیهانبینییه‌كان هه‌ی هو له‌ته‌واو ێ خوداوه‌ند ئیالهی ،شه‌یتان تێده‌كۆش ی بكا ،له‌گه‌ڵ له‌خشت ه بباو خراپ ی گه‌شه‌سه‌ندن‌و ب��ه‌ره‌و پێشچوون ی ری��ف��ۆرم بۆ كۆمه‌ڵگا ل�ه‌س�ه‌رده‌م� ی ی (سه‌ده‌كان ی رووناكبیر سه‌رده‌م ی رۆژئ���اوا 17و ،)18كۆمه‌ڵگاكان پرسیارگه‌لێكیان سه‌باره‌ت به‌شه‌یتان كردو ئه‌م شه‌یتانه‌ش له‌وه‌اڵمدا به‌ر‌ه به‌ر‌ه مه‌زن‌و مه‌زنتر بوو ،هه‌ر بۆی ه ی نه‌ریتێك ی بهشێوه شه‌یتان په‌رست ی ی رابردوودا دژایه‌ت له‌گه‌ڵ نه‌ریته‌كان ی ی ئهوه شه‌یتانپه‌رست هه‌یه ،سه‌ره‌ڕا ی دژ ی ئامۆژگارییه‌كان له‌سه‌ر بنه‌ما ی ی ئیبراهیمی" ده‌ست به"ئایینه‌كان ی ئیبراهیم كردوه، ی خودا به‌دژایه‌ت ی تۆماركراو سه‌باره‌ت كۆنترین شاهێد ب���هم وش��هی�� ه (شه‌یتانپه‌رستی) ی كتێبێك) ی (به‌درۆخستنه‌و‌ه له‌كتیب له‌الیه‌ن توماس هاردینگ1565 ، ێ ك ه له‌وێدا داكۆكی به‌ر چاوده‌كه‌و ی به‌ریتانیا ده‌كا :كاتێك بۆ له‌كلێسا ی روو ده‌كات ه یه‌كه‌مجار شه‌یتانپه‌رست ئه‌ڵمانیا مارتین لۆته‌ر هه‌ر جۆره ی ی له‌نێوان ئامۆژگارییه‌كان په‌یوه‌ندیه‌ك ی ره‌تكرده‌وه ،شه‌یتان خۆی‌و شه‌یتان له‌جوله‌كه ،مه‌سیحییه‌ت ،ئیسالمدا
شه‌یتان باشترین هاورێی ه شه‌یتان بو ه كلیسایه چونك ه هۆكاری مانه‌وه‌ی كڵێسا ب
شه‌یتانپـــــــــه‌رستی ی شه‌یتان سه‌ره‌تا ه��ات��ووه ،وش�� ه ی ج��ول��ه‌ك��هوه ه��ات��ووهو له‌ئایین له‌مه‌سیحیی هت‌و ئیسالمدا ته‌واوكراوه. ی جو-مه‌سیحی- روانینی ئایین ێ به‌سه‌ر ئیسالم له‌شه‌یتان ده‌توانر ی ی خ���واره‌وه‌دا دابه‌ش ئ �هو خ��ااڵن� ه بكه‌ین: جو :شه‌یتان له‌جودا ،لهوشهدای "دوژمن" یان "بوختانكه‌ر"ه، به‌واتا ی فریشته‌یه‌ك ه ك ه ه��ه‌روه‌ه��ا ن��او ب��ڕواداران هه‌ڵده‌سه‌نگێنێ ،شه‌یتان ی خودا نه‌ناسراوه، له‌جودا وه‌ك دوژمن ی خ��ودای�� ه ك ه به‌ڵكو خ��زم�ه‌ت��ك��ار ی بخات ه ی مرۆڤایه‌ت ی ئیمان ئه‌ركیه‌ت ژێر تاقیكردنه‌وه‌وه. ی شه‌یتان ئ��ی��س�لام :وش��� ه ی ل�ه‌ع�ه‌ره‌ب��ی��دا "الشیگان" به‌واتا خه‌تاكار ،داگیرك هرو دوژمنه ،ئه‌م ه ی ده‌یلكێنن ناونیشانێك ه ك ه به‌گشت به‌شتێكه‌و‌ه "ئیبلیس" ،ئیبلیس ی فریشته‌یه‌ك ب��ووه ك ه نافه‌رمان ی ك��ردووه ،هه‌ربۆی ه له‌الیه‌ن خ��ودا خ��وداو‌ه به‌نه‌فره‌ت ك��راوه ك ه وه‌ك ی سه‌رچاوه‌یه‌ك بۆ سه‌ر لێشێواندن ی ئه‌وان بۆ مرۆڤ‌و جین تاوه‌كو ئیمان خودا تاقیبكاته‌وه. م��ه‌س��ی��ح��ی��ی��ه‌ت :ل���ه‌زۆرێ���كی مه‌سیحییه‌ت ،شه‌یتان له‌لقه‌كان ی خوداوه‌ند ی ك ه له‌ده‌رگا پێش ئهوه ی ی رۆحان دووربخرێته‌وه ،بوونه‌وه‌رێك ی یان فریشته‌یه‌ك بووه ك ه له‌خزمه‌ت ێ ك ه شه‌یتان خوداوه‌نددا بووه .ده‌وتر ی یو خۆ به‌زلزان له‌به‌ر ده‌م��ار ب �ه‌رز ی خوداوه‌ند ل��ه‌راده‌ب��ه‌ده‌ر ل �ه‌ده‌رگ��ا دوورخ��رای �هوه .هه‌روه‌ها وت��راوه ك ه ی شه‌یتان كه‌سێك بووه كه‌ب ه مرۆڤ ێ ببێت ه خودا ،بۆت ه گوتوو‌ه ك ه ده‌توان ی ی مرۆڤ له‌ده‌رگا ی سه‌ره‌ك ی تاوان هۆ ی خوداوه‌نددا‌و له‌ئاكامدا له‌به‌هه‌شت ی ی یۆنان (عدن) ده‌رك��راوه ،له‌كتێب ی "دیابلوس" شه‌یتان وه‌ك رۆحێك قێزه‌ون "" DIVILی���ش ن��اوب��راوه ك ه ی "بوختانكه‌ر" یان "كه‌سێك به‌واتا ی تاوانبار ده‌كا" ك ه به‌ناڕه‌وا خه‌ڵك ی ی " "DEVILله‌ره‌فتارێك به‌ناو وش ه ی "فڕێدان" یان "گواستنهوه" سه‌رچاو‌ه گرتووه. ی فه‌لسه‌فی: شه‌یتانپه‌رست یو به‌رباڵو ی نافه‌رم به‌شێوه‌یه‌ك ی به"ئانتوان ئه‌م لق ه له‌شه‌یتانپه‌رست شزاندر الوی"یه‌و‌ه گرێده‌ده‌ن ،ناو براو ی ی شه‌یتان كه‌سێك بوو ك ه كلێسا دام��ه‌زران��د (یه‌كه‌مین رێكخراویك ی ی شه‌یتانپه‌رست ی له‌وش ه بوو كه‌ڵك ی ی وه‌رگ����رت) ،له‌روانگ ه فه‌لسه‌ف ی فهلسهفییهوه ،ته‌و‌هر‌و شه‌یتانپه‌رست ی ی هه‌بوون ،خود ی جیهان ناوه‌ندییه‌ت ی ی فه‌لسه‌ف مرۆڤه ،شه‌یتانپه‌رستان ی خ��ودای��ه‌ك ب��ۆ په‌رستن به‌گشت ی له‌به‌رچاو ناگرن‌و باوه‌ڕیشیان به‌ژیان ی پاش مردنیش نییه ،به‌هه‌رحاڵ ناماد
ی ئه‌م تاقم ه له‌شه‌یتانپه‌رسته‌كان ژیان ی مه‌زهه‌بی‌و مه‌عنه‌ویش ی له‌ور‌ه په‌ت ی ی شه‌یتانپه‌رستان نیی ه له‌روانگ ه ی فهلسهفییهوه هه‌ر تاكێك خودا ی ی باوه‌ڕگه‌ل خۆیه‌تی ،ئه‌وان به‌پاڵپشت ی ی به‌ستراو به‌دونیا ،بابه‌تگه‌ل مرۆڤ ی ئه‌ق ڵ به‌سوك گرێدراو به‌فه‌لسه‌ف ه ی ترسه‌و‌ه ده‌ڕوانن ه ده‌زان��ن ،به‌چاو ی بان سروشتی ،ته‌نیا مه‌سه‌له‌كان ی نه‌زۆك‌و ته‌نیا ی ئهوهوه ژیانێك به‌هۆ ی راسته‌قینه" ی "جیهان له‌سه‌ر بنه‌ما ی زاره‌ك���ی، پێكده‌هێنن ب�ه‌ش��ێ��وه ی ی شه‌یتانپه‌رستان ئامۆژگارییه‌كان ی ی زی��ات��ر ی ت�هم�ه‌ن��ێ��ك� ف �ه‌ل��س �ه‌ف � ی ی (الوی) هه‌یه ،ئه‌گه‌رچ له‌كلێسا ئه‌م ه وێنایه‌ك له‌شه‌یتانه، ی به‌اڵم له‌گه‌ڵ بارودۆخ ی راس��ت��ه‌ق��ی��ن�� ه ی ئ��هو دژایه‌ت هه‌یه ،بۆچی؟ چونك ه ئه‌م فێركارییانه
له‌ئامۆژگارییه‌كانی ی ج��ول��ه‌ك�� هو مه‌سیح ی گ��رت��ووهو شه‌یتانیان س��ه‌رچ��اوه ی تایبه‌تمه‌ندییه‌كانییه‌و‌ه قێزه‌ون به‌هۆ كردوه. ی الویی: شه‌یتانپه‌ره‌سته‌كان ی له‌سه‌ر ئه‌مجۆر‌ه له‌شه‌یتانپه‌رست ی "ئانتوان الوی" ی فه‌لسه‌ف بنه‌ما ی شه‌یتان"و ی "ئینجیل ك ه له‌كتێب ی داهاتووه، ی دی��ك� ه به‌رهه‌مه‌كان ی پێكهاتووه( ،الوی) دامهزرێنهر ی شه‌یتان ()1966هو له‌ژێر كلێسا ی فریدریك ی نووسراوه‌كان رۆشنای نیچه ،ئالیستر كرالی ،ئاین ره‌ند، مارك دێسید ،ویندهام لۆیس ،چارلز داروین ،ئامبروس بیرس ،مارك تواین‌و ی دیك ه بووه. گه‌لێك ی (الوی) "شه‌یتان" له‌روانگ ه ی بووه له‌كاتێكدا ی ئه‌رێن بوونه‌وه‌رێك ی ی خوداخوازان ه ك ه فێركارییه‌كان ی داوه‌ت � ه به‌رگاڵته‌جاڕی‌و كلێساكان ی ی جیهان ی به‌مه‌سه‌له‌كان بایه‌خ مادیش نهداوه ،شه‌یتان (الوی) ی په‌رستێك ی ی ب����ه‌خ����ودا خ�����ۆ ی ی ده‌زان��ێ ،ئایین خۆ ی ئه‌م تاقم ه مه‌زهه‌ب له‌شه‌یتانپه‌رسته‌كان ی زی���ات���ر ه��اوش��ێ��وه ی ف�����ه‌ل�����س�����ه‌ف����� ه "میجیك كراولی"ی ه ی ب���ه‌روان���گ���هی���ه‌ك��� پێشكه‌وتووان ه به‌ره‌و ی شه‌یتانپه‌ره‌ستییه، ال ی (الوی) شه‌یتانپه‌رست
ی ك ه ی ئهوه ده‌كا ئه‌و كه‌سان ه ئیدیعا ی شه‌یتانپه‌رست خۆیان به‌هاوته‌ریب ی ی بیركردنه‌و‌ه ێ بهشێوه ده‌زانن ،ناب ی تایبه‌ت وه‌فاداربن‌و ئه‌وانیان كه‌سێك ی ئه‌خالقییه‌و‌ه قبوڵ نه‌بێ. له‌بوار ی ی ئایین شه‌یتانپه‌رست ی زۆرجار ی ئایین شه‌یتانپه‌رست ی فه‌لسه‌فییه، ی شه‌یتانپه‌رست هاوشێو‌ه ی زۆرج��ار پێوستییه‌ك بۆ ئه‌گه‌ر چ خۆیان له‌به‌رچاوده‌گرن‌و ئه‌و پێویستیی ه ێ ئهوهی ه ك ه شه‌یتانپه‌رست سه‌ره‌تا ده‌ب ی ك ه له‌وێدا ی بان سروشت یاسایه‌ك یه‌ك ،یان چه‌ند خودا پێناس ه كراوه ی ك ه هه‌موویان شه‌یتانێكن یان به‌هۆ شه‌یتانه‌و‌ه دهناسرێنهوه، ش���هی���ت���ان���ێ���ك ێ ك��� ه ده‌ت����وان���� ی ته‌نیا له‌زه‌ین شه‌یتانپه‌رستێك پێناس ه بكرێ. ی ب���ه‌پ���ێ��� ی كام جۆر ئهوه شه‌یتانپه‌رستی ل����ه‌ب����ه‌رچ����او ب�������ێ ،خ�����ودا (ی���ان خوداكان) ی ده‌ت��وان��ن له‌جۆرێك ج��ی��اواز له‌په‌رستراوه‌كان ێ ل���ه‌وان له‌ئایین ه زۆر ب��ن ،هێند كۆنه‌كانه‌و‌ه سه‌رچاوه‌یان گرتووه، ی ی شه‌یتانپه‌رست ج��ۆره ب��اوه‌ك��ان� ی له‌خوداكانیان له‌ئایین ه كۆنه‌كان ی میسری ك��ۆن‌و گه‌لێك له‌خواكان ی میزۆپۆتامیاو هێندێكیشیان كۆن ی (بۆ وێن ه ی یۆنان ی رۆم له‌ئیالهه‌كان ی شه‌ڕ) وه‌ریان نه‌گرتووه، مارس-خودا ی ی دیك ه ئیدیعا ئه‌و شه‌یتانپه‌رسته‌كان ی راسته‌قینه‌یان هه‌یه، ی خودا په‌رستن ی شه‌یتانپه‌رسته‌كان ده‌ڵێن به‌اڵم زۆرب ه ی ئه‌وان له‌راستیدا ی په‌رستراو خودا ی هه‌یه ،ره‌نگ ه ی زۆر كۆن ته‌مه‌نێك ی پێش له‌زایین‌و ره‌نگ ه له‌سه‌رده‌م ی یه‌كه‌مین خودایانێك بن ك ه به‌هۆ مرۆڤه‌و‌ه په‌رستراون. ی ئ�هو ئایینان ه پێكهوه ت���ه‌واو له‌گه‌ڵ شه‌یتانپه‌رست ه فه‌لسه‌فییه‌كان ی تاك ه��اوب��ه‌ش��ن ،چ��ون��ك� ه خ���ود له‌یه‌كه‌میندا داناوه ،ئه‌م روانگه‌یه‌ش ی كه‌سانێك ك ه خودا زۆرجار به‌هۆ ی شه‌یتانییه‌و‌ه به‌روانگ ه س���هی���ر ده‌ك�����ه‌ن ی لێده‌كرێ. پشتیوان ی ی باو په‌ندێك ی ه�هی� ه ك ه شه‌یتان ی به‌به‌ها ده‌ڵێ :خودایه‌ك ی باشتره له‌كۆیله‌یه‌ك ی س��ه‌ر خاك دام����او كه‌وتوو ،وێنه‌یه‌ك بۆ ی ئه‌م بابه‌ته ،شه‌یتان ئیبر ا هیمییه ، وه‌ك����و ئیبلیسێك
ی ك ه له‌ته‌وراتدا هاتو‌ه‌و مرۆڤایه‌ت ی ی دره‌خت ناسین ی میو‌ه به‌لێكردنه‌و‌ه باش‌و خراپ هانده‌دا ".تۆ بهدڵنیاییهوه ی ئه‌و نامری ،چونك ه خودا پێش ئهوه ی به‌ئاگا ده‌بێ، ی لێ كاره ئه‌نجام بد‌ه پاشان چاوه‌كانت ده‌كرێنه‌و‌ه‌و ئێوه‌ش وه‌كو خوداتان لێدێت‌و چاك ه له‌خراپ ه ج��ی��اده‌ك �ه‌ن �هوه" .به‌كه‌ڵكوه‌رگرتن ل �هم چه‌مكه ،شه‌یتانپه‌رسته‌كان باوه‌ڕیانوای ه ك ه خۆیان باشتر له‌هه‌ر ی دیك ه ده‌ت��وان��ن ،چاك‌و خودایه‌ك خراپ له‌یه‌كتر جیابكه‌نه‌وه. ل����ه‌وێ����ڕا ك��� ه ئ����هم تاقم ه له‌شه‌یتانپه‌رستان خۆیان گه‌لێك ی دیك ه ده‌زانن، كۆن‌و كۆنتر له‌ئه‌وان ی نه‌ریتی" یان ی "شه‌یتانپه‌رستان ناو له‌خۆیان ناوه. شه‌ڕپه‌رستان ئه‌م به‌ش ه له‌شه‌یتانپه‌رسته‌كان ی ی پشكنین په‌یوه‌ستن به‌سه‌رده‌م بیروباوه‌ڕه‌كان له‌الیه‌ن كلێساكانه‌وه، ئه‌م جۆره شه‌یتانپه‌رستان ه زۆرجار ی ێ كار تاوانبارن ك ه ده‌ست به‌هێند ی ی س��اوای��ان ،كوشتن وه‌ك خواردن ی شوو ی كچان ئ��اژ‌هڵ ،قوربانیكردن نه‌كردو‌و ،نه‌فره‌ت له‌مه‌سیحییه‌كانن، ی ئه‌م شێوه بیركردنه‌وه‌ی ه له‌كتێب ی "مالیوس مالیفیكاروم" پۆڵینبه‌ند ی ك���راوه ،كتێبێك ك� ه له‌سه‌رده‌م ی بیروباوه‌ڕه‌كان له‌الیه‌ن پشكنین كلێساو‌ه ( )1490نووسراو‌ه‌و له‌راستیدا ی ی كه‌ڵك ی فه‌رم هیچكات بهشێوه لێوه‌رنه‌گیرا ،كتێبك پێكهاتووه ی كۆنپه‌رستان ه له‌جنۆك ه گرتن‌و له‌بابه‌ت ی له‌وجۆره. یو بابه‌تگه‌لێك جادوگه‌ر ی ی شه‌یتان فه‌لسه‌ف ه ی ی شه‌یتان شه‌یتان له‌نۆ رست ه گرێدراو ب ه (الوی) كورتده‌كرێنه‌وه: -1ش �هی��ت��ان ده‌ڵ���ێ :دهس��تو ی به‌ر چاو ته‌نگی. ی به‌جێگا دڵئاوه‌اڵی ی ی رۆحان -2شه‌یتان ده‌ڵێ :ژیان ی یو تارمای ی خه‌یاڵ ی گه‌اڵڵ ه به‌جێگا رۆحانی. ی پاك -3شه‌یتان ده‌ڵێ :زانست ی كاڵو له‌سه‌رنان‌و دووڕوویی. به‌جێگا -4ش������هی������ت������ان ده‌ڵ��������ێ: خۆشه‌ویستیكردن به‌كه‌سانێك ك ه ی شانازیكردن شیاویان ه به‌جێگا ی سپڵه. به‌كه‌سان -5شه‌یتان ده‌ڵێ :تۆڵه‌كردنه‌و‌ه‌و ی ی گه‌ڕاندنه‌و‌ه ی به‌جێگا خۆین خوای رووخسار. ی (ئ��ام��اژ‌ه به‌ئامۆژگارییه‌كان
20
مه‌سیحییه‌ت ك� ه ده‌ڵ���ێ :هه‌ركات ی ی لێدای ،ئه‌والك ه برایه‌ك زلله‌یه‌ك ی بۆبێن ه پێش). تریش -6شه‌یتان ده‌ڵێ :به‌رپرسیاریكردن ی له‌به‌رانبه‌ر به‌رپرسیاران به‌جێگا هه‌راسانبوون. -7شه‌یتان ده‌ڵ�ێ :مرۆڤ وه‌كو ێ جار باش‌و ی دیكه ،هێند گیانله‌به‌ران ب�ه‌اڵم زۆرج��ار خراپتر له‌وانه‌ی ه ك ه له‌سه‌ر چوار قاچ ده‌چن به‌ڕێدا. ی -8شه‌یتان هه‌موو ئه‌و شتان ه ك ه به‌گونا‌ه ناسراون ئاراست ه ده‌كا، ی چونك ه هه‌موو ئه‌وان ه ده‌بێت ه هۆ یو شادی. خۆش -9ش �هی��ت��ان باشترین هاوڕێی كلێسایه ،چونك ه شه‌یتان بووه ی كلێسا. ی مانه‌و‌ه به‌هۆكار ی ئ�هم رستانه، له‌به‌راوردكردن ی ی شه‌یتانیش (الوی) ن��ۆ ت��اوان�� ناوبردووه :گێلی ،پڕوپاگه‌نده‌كردن، ی ی (چ����اوه‌ڕوان���� ه���ه‌وه‌س���خ���واز ی ئه‌و ی س �ه‌رل �ه‌ن��وێ � وه‌رگ��رت��ن��هوه ی دیكه‌تان ی كه‌به‌كه‌سان شتان ه ی كردن داوه) ،خۆخڵه‌تاندن ،پێڕه‌و ی دیكه، ی كه‌سان له‌نه‌ریت‌و ب��اوه‌ڕ ی ی ك �هم ،له‌بیركردنه‌و‌ه رووناكبیر ی رابردوو (بۆنمونه ،قبوڵ ئورتودۆكس ی ی كۆن له‌چوارچێوه‌یه‌ك ی شتێك كردن ی بێبه‌رهه‌م، یو شاناز نوێدا) ،لوتبه‌رز ی چ��اك��ه‌ك��ان! یاداشت ك �هم��ب��وون � "." SOLIPSISM ی دوات���ر (الوی) ی��ان��ز‌ه یاسا ی دان����اوه ،له‌كاتێكدا شه‌یتانیش ی نییه ،به‌اڵم ی ئه‌خالق پرۆگرامێك ی ی بۆ ژیان ی گشت رێنوێنیگه‌لێك ی پێشكه‌ش كردوه: شه‌یتانپه‌رست -1هیچكات روانگه‌كانت پێش ی لێت بپرسن باس مه‌كه. ئهوه -2هیچكات كێشه‌كانت پێش ی دیك ه ی ك�ه‌س��ان� ی دڵنیاب ئ���هوه ی بن باس مه‌كه. ێ گوێبیست ده‌یانه‌و ی كه‌سێكی، ێ ك ه میوان -3كات ی لێبگر‌ه گه‌ر وانه‌بوو هیچكات رێز مه‌ڕۆ بۆ ئه‌وێ. -4ئ�ه‌گ�ه‌ر میوانه‌كه‌ت به‌ئه‌رك ه ب��ۆت ،به‌بێبه‌زه‌ییان هو بێره‌حمان ه له‌گه‌ڵیدا هه‌ڵسوكه‌وت بكه. ی كه‌له‌الیه‌ن -5هیچكات تا ئه‌وكات ه ی ب �ه‌ران��ب �ه‌رت نیشانه‌یه‌كت ك�ه‌س� ی ی جینس ی نزیك نه‌دیوه ،پێشنیار له‌گه‌ڵدا مه‌كه. ی خۆت -6هیچكات شتێك ك ه ه ی ی بۆ مه‌به ،مه‌گه‌ر ئهوه نیی ه ده‌ست ی دیك ه ی ئ �هوه بۆ كه‌سێك كه‌بوون ی لێیوه‌ربگری. ئاسته‌م هو ده‌خواز ی -7ئه‌گه‌ر له‌جادو به‌شێوه‌یه‌ك ی سه‌ركه‌وتووان ه بۆ به‌ده‌ستهێنان خواسته‌كانت كه‌ڵكت وهرگرتووه دان ب �ه‌ده‌س �ه‌اڵت��ی��دا ب��ن�ێ ،ئه‌گه‌ر ی خواسته‌كانت پاش وه‌ده‌ستهێنان ی جادو به‌درۆ له‌قه‌ڵه‌مبد‌هی، ده‌سه‌اڵت ی به‌ده‌ستتهێناو‌ه هه‌موو ئه‌و شتان ه ی دهدهی. له‌ده‌ست ێ ی ك ه ناته‌و -8هیچكات له‌و شت ه له‌به‌رانبه‌ریدا بێ ،شكات مه‌به. ی مندااڵن مه‌ده. -9ئازار -10گیانله‌به‌ران-بێجگ ه مرۆڤ-ئازار ی ی ك ه په‌المار م�هده ،مه‌گه‌ر ئ�هوه ێ یان بۆ ڕاوكردنیان. ی داب تۆ ی ئازاددا ێ ك ه له‌خاكێك -11كات ی كه‌س مه‌ده، هه‌نگاو هه‌ڵدێنی ،ئازار ی ی دای ،داوا ئه‌گه‌ر كه‌سێكیش ئازار ێ نه‌دا ،ئه‌گه‌ر ی پ ێ بك ه ك ه درێژ‌ه ل ی پێدا ،بیفه‌وتێنه. درێژ‌ه و :جه‌الل كشوه‌ردوست
ه خۆیان باشتر شه‌یتان په‌رسته‌كان باوه‌ریان وایه ك ه ده‌توانن ،چاك‌و خراپ ه هه‌ر خودایه‌كی دیك ل له یه‌كتر جیا بكه‌نه‌وه
23
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/1/17 ،
جۆراوجۆر
info@destur.net
پاشکۆیه‌کی وه‌رزشی رۆژنامه‌ی ده‌ستووره ،رۆژانی دووشه‌مم ه کۆمپانیای سولی تێلیگراف ده‌ریده‌کات
ژنان دڵیان فه‌رامۆش ده‌كه‌ن
گه‌وره‌ترین عاشقه‌كان
به‌پێی ئ��هو لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ی ك�ه ل �ه‌دام �ه‌زراوه‌ی �ه‌ك �ی تایبه‌ت به‌نه‌خۆشییه‌كانی دڵ له‌ئه‌مریكا ئه‌نجامدراون تا ئێستاش ژنان دڵیان ف �ه‌رام��ۆش ده‌ك���هنو ئه‌و په‌یامه‌یان پێنه‌گه‌یشتووه كه له‌باره‌ی مه‌ترسیی نه‌خۆشییه‌كانی دڵه‌وه هه‌یه. ژن��ان هه‌موو وا ده‌زان��ن كه شێرپه‌نجه‌ی م�هم��ك زۆرترین ه���ه‌ڕه‌ش���ه ل���ه‌س���ه‌ر ژی��ان��ی��ان دروستده‌كات ،به‌اڵم ئه‌و ژماره ژنه‌ی كه به‌هۆی نه‌خۆشییه‌كانی دڵ��هوه ده‌م��رن زۆر زی��ات��ره له‌و ژماره‌یه‌ی كه سه‌رجه‌م جۆره‌كانی شێرپه‌نجه ده‌یانكوژێت. ه��ه‌روه‌ك له‌لێكۆڵینه‌وه‌كه‌دا ده‌ركه‌وتـــــــووه كه له‌چاو ده ساڵی ڕاب��ردوودا ژنان زۆر زیاتر نه‌خــــــــــۆشییه‌كانی تووشی دڵ ده‌ب��ن ،كێشـــــــــه‌كانیش بریتییه ل �ه‌وه‌ی ژن��ان وا ده‌زانن نه‌خۆشییه‌كانی دڵ په‌یوه‌ندییان به‌ته‌مه‌نه‌وه هه‌یه كه له‌ڕاستیدا ب���هو ج��ۆره‌ن��ی��ی��هو هۆكارێكی دیكه‌ش نه‌زانینی نیشانه‌كانی نه‌خۆشییه‌كانی دڵ��ه له‌الیه‌ن ژنانه‌وه.
ڕۆژنام ه ی ئیندیپێندێنت ی به‌ریتان ی لیستێك ی له‌گه‌وره‌ترین عاشقه‌كان ی دنیا دروستكرد‌و جگ ه له‌خۆشه‌ویست ه مێژووییه‌كان هه‌ندێك خوشه‌ویست ی سه‌رده‌میش جێگ ه ی خۆیان له‌و لیسته‌دا ك��رده‌وه ،له‌لیسته‌كه‌دا عاشق ه به‌ناوبانگه‌كان ی وه‌ك لیۆ‌و سۆنیا تۆڵستۆی ،جۆن‌و ڤالێر ی پرۆفومۆ ،ئه‌دیت پاف‌و مارس ڵ سه‌ردان ،فرانك سیناتراو ئاڤا گاردنه‌ره هنو جگ ه له‌وانیش باراك ئۆباما‌و میشێل ئۆباما چوون ه نێو لیسته‌كه‌وه ،ناو ی عاشق ه مۆدێرنه‌كانیش له‌براد پیت‌و ئه‌نجلینا جول ی نرا.
هۆرمۆنی ده‌سه‌اڵت پڕۆفیسۆر حه‌لیم خه‌تات له‌یه‌كێك له‌زانكۆكانی واڵتی توركیا هۆرمۆنی تێستیستێرۆن به‌هۆرمۆنی ده‌سه‌اڵت ناوده‌بات ،پێشیوایه ئه‌و هۆرمۆنه ت��وان��ای سێكسی‌‌و بیركردنهوهو جواڵن‌و چاالكی پیاو دیاری ده‌كات، واته تێستیستێرۆن ئه‌و هۆرمۆنه‌یه كه بۆ پیاوێكی چست‌و به‌گوڕ پێویسته‌‌و هه‌موو ئه‌و پیاوانه‌شی به‌و ج��ۆره‌ن ئ�هو هۆرمۆنه‌یان به‌هێزه ،دوات��ر دێته سه‌رباسی ئه‌ندرۆپۆز كه له‌دوای كه‌مبوونه‌وه‌ی سروشتی ئ�هو هۆمۆنه‌ی پێشوو
كه‌رنه‌ڤاڵی ڕیۆ دیمه‌نه سه‌رنجڕاکیشه‌کانی نمایشکرد ی ڕی���ۆ ك�� ه یه‌كێك ه ك��ه‌رن��ه‌ڤ��اڵ�� به‌ناوبانگترین ل��ه‌گ��ه‌وره‌ت��ری��ن‌و ی كه‌رنه‌ڤاڵه‌كانی دنیا به‌چه‌ندین دیمه‌ن سه‌یر‌و سه‌مه‌ره‌‌و سه‌رنجڕاكێشه‌و‌ه ی ڕیۆ ك ه ده‌ستیپێكرد ،كه‌رنه‌ڤاڵ ئه‌گه‌ر له‌دووریشه‌وه‌بێت له‌الیه‌ن هه‌موو جیهانه‌وه ته‌ماشاده‌كرێت، سومبولی واڵتی به‌ڕازیله ،وابڕیاریش ه ی ئه‌م كه‌رنه‌ڤاڵ ه 5ڕۆژ چاالكییه‌كان ی ی سامپا‌و توانا بخایه‌نێت‌و سه‌ما ی خوێندكاره‌كانی ئه‌و بواره پێشكه‌ش ده‌یان هه‌زار گه‌شتیار بكرێت.
دروستده‌بێت‌و زۆر كێشه بۆ پیاوان دروست ده‌كات له‌وانه كه‌مبوونه‌وه‌ی ئاره‌زووی سێكسی‌‌و بچوك بوونه‌وه‌ی
گونه‌كان‌و زیاد بوونی چه‌وری له‌ش‌و ك �هم��ب��وون �ه‌وه‌ی خ��وێ �ن‌و نه‌مانی ته‌ركیز.
سپایده‌رمان به‌شێوازێكی نوێ وێنه‌ی ده‌گیرێته‌وه سپایده‌رمانی نوێ ده‌یه‌وێت زیاتر نزیك بێت ی سینه‌مادا ،هه‌ر له‌بینه‌ره‌كانییه‌وه له‌هۆڵه‌كان ی پیكچه‌رز" بڕیاریداو‌ه ی "سۆن بۆیه كۆمپانیا ێ ی س ی سپایده‌رمان به‌شێواز ی نوێ زنجیره ی ( )3Dوێنه بگرێت تا واقیعییانه‌تر دوور ی 2012 بنوێنێت ،بڕیاره ل ه 3ته‌مموز فیلمه‌كه ت �ه‌واو به‌بێت‌و له‌سینه‌ماكاندا ئاماده‌ی بینینبێت.
ژماره ( )19چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه ده‌ریده‌کات
جۆراوجۆر
22
ی جیهان ی سێیه‌م ئه‌مساڵ جه‌نگ ی ده‌ست پێده‌كات! ئه‌و خۆراكانه‌ی شێرپه‌نجه له‌ناوده‌به‌ن ڤانگا نینه‌ی پیاوی ئایینی بولگاری ك �ه پێش 14س��اڵ كۆچیدوایی ك���ردووهو كوێریش ب���ووه ،پێش م���ردن���ی پ��ێ��ش��ب��ی��ن�ی ه���ه‌ری���ه‌ك له‌ڕووداوه‌كانی 11ی سێپته‌مبه‌ر‌و
داگیركردنی گورجستان له‌الیه‌ن ڕوس��ی��اوه‌ی ك��ردب��وو ،ههرچهنده به‌هۆی پێشبینییه‌كانییه‌وه له‌واڵت ش��اروه‌ده‌رن��راب��وو ،ب��ه‌اڵم دیسان پێشبینییه‌كانی مایه‌ی دڵخۆشینین،
ئه‌م په‌رداخان ه زمانیان هه‌یه!
بێتاقه‌ته‌كان زوو ده‌مرن پرنته‌ریشه‌‌و كوژێنه‌ره‌وه‌شه
بڕیاره ج��ۆره په‌رداخێك دروست بكرێت ك �ه خۆیپێت ده‌ڵ���ێ تۆ چیده‌خۆیته‌وه یان ئه‌و چیتێدایه، په‌رداخه‌كه كه ناوی (سیفه‌ره)و ئێستا له‌قۆناغی دیزاینكردندایه، به‌ڕه‌نگه‌كانیاندا شله‌مه‌نییه‌كان ده‌ناسێته‌وه‌‌و له‌ڕێی ئه‌و ته‌نۆلكه ڕه‌نگاوڕه‌نگانه‌وه كه له‌په‌رداخه‌كه‌دا ه��هی��ه ڕه‌ن���گ���ی زاڵ����ی شله‌كه دیاریده‌كرێت‌و ناوی خواردنه‌وه‌كه‌ت پێده‌ڵێت ،وه‌ك شیر ،شه‌ربه‌تی پرته‌قاڵ ،ق��اوه ،ی��ان ك��ۆال‌و هه‌ر خواردنه‌وه‌یه‌كی دیكه ،ئه‌م په‌رداخه له‌وانه‌یه سوودێكی بۆ كه‌سانی ئاسایی نه‌بێت ،به‌اڵم سوودی زۆری بۆ كۆمپانیاكانی به‌رهه‌مهێنه‌ری خواردنه‌وه‌كان ده‌بێت.
ئه‌گه‌ر زۆر خۆتان بێتاقه‌ت بكه‌ن ئه‌وا ی ئهوهی ه ك ه زوو ده‌م��رن ،ئه‌و مانا ی ئه‌نجامدراون ده‌ریان لێكۆڵینه‌وان ه خستوو‌ه ك ه هه‌ركه‌سێك زۆر بێزار ی كورتده‌بێت. بێت ته‌مه‌ن لێكۆڵه‌ره‌وه‌كان ڕایانگه‌یاندوو‌ه ئه‌و ی ی به‌رده‌وام گله‌یی له‌بێتاقه‌ت كه‌سان ه ی كورتتردا خۆیانده‌كه‌ن ،له‌ته‌مه‌نێك
ڤانگا ده‌ڵ�ێ له‌نۆڤه‌مبه‌ری ساڵی 2010دا جه‌نگی سێیه‌می جیهانی دهس��ت��پ��ێ��ده‌ك��ات‌و ل��ه 2014دا كۆتاییدێت ،له 2011دا به‌هۆی ئه‌و چه‌كه كیمیاویی‌و ناوه‌كییانه‌ی ل �هو جه‌نگه‌شدا به‌كارده‌هێنرێن له‌نیوه‌گۆی باكووری زه‌ویدا ده‌بنه ه��ۆی له‌ناوچوونی گیانه‌وه‌ران‌و ڕووه‌كه‌كان ،له 2014دا به‌هه‌مان شێوه ئه‌و چه‌كانه‌ی به‌كاهێنراون ده‌ب���ن���ه ه���ۆی ئ�����ه‌وه‌ی ن��ی��وه‌ی دانیشتوانی گ��ۆی زه‌وی تووشی شێرپه‌نجه‌ی پێست به‌بن ،له‌ساڵی 2018دا چین ده‌بێته زلهێزترین واڵتی جیهان.
ی ئه‌و كێشانه‌یان نییه، ده‌مرن له‌وان ه ی تووش هه‌روه‌ك ئه‌و كه‌سان ه ئه‌گه‌ر ی د ڵ زیاتره، بوونیان به‌نه‌خۆشییه‌كان لێكۆڵینه‌وه‌یك له‌سه‌ر 7هه‌زار كه‌س بۆ ی 25سا ڵ ئه‌نجامدراو‌ه سه‌ره‌نجام ماوه ی بێزارن ده‌ركه‌وتوو‌ه ك ه ئه‌و كه‌سان ه ی ئاسایی ی ( )%40له‌كه‌سان به‌ڕێژ‌ه زیاتر له‌مه‌ترسیدان.
تۆم كروز ل ه فیلمێکی ترسناکدا ی پاراماونت ی ئه‌و ڕوونكردنه‌وه‌ی ه به‌پێ پیكچه‌رز باڵویكردۆته‌وه ،بڕیاره به‌م ی ی به‌ناوبانگ زووان ه تۆم كروز ئه‌كته‌ر ی ی دهس���ت به‌وێنه‌گرتن ئه‌مریك ی ترسناك ی چوار له‌فیلمێك زنجیره ی ده‌ك��ات ،بڕیاریش ه فیلمه‌ك ه له‌ساڵ 2011دا ئاماده‌بێت له‌سینه‌ماكان دابه‌زێت ،هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م فیلم ه بوو ی كروز‌و ئه‌و ی 2006دا نێوان ك ه له‌ساڵ
ی ئه‌و فیلم ه ی به‌رهم هێنان كۆمپانیای ه تێك چوو ،به‌اڵم هه‌ر ئه‌م فیلمه‌ش بوو ك ه پێكیهێنانه‌وه.
زانایانی دامه‌زراوه‌ی به‌ره‌وپێشبردن ل���ه‌ب���واری ده‌م�����ار له‌ئه‌مریكا ڕایانگه‌یاند ،شه‌رابی سوور‌و چكلێتی قاوه‌یی‌و سیر‌و مێوژی ڕه‌ش‌و چا ل��ه‌وخ��واردن‌و خ��واردن �ه‌وان �ه‌ن كه له‌ناوبه‌ری شێرپه‌نجه‌ن ،ویلیام لی سه‌رۆكی دامه‌زراوه‌كه ڕایگه‌یاندووه ئه‌و خواردنانه‌ی ناویان هێنراوه خانه‌كانی شێرپه‌نجه له‌ناو ده‌به‌ن‌و ڕێگرده‌بن له‌به‌رده‌م دروست بوونی لووه شێرپه‌نجه‌ییه‌كاندا ،سه‌رۆكی دامه‌زراوه‌كه ئاماژه‌ی به‌وه‌شداوه ك�ه خ��واردن �ی ئ �ه‌وان �ه پێكهوه و له‌ماوه‌ی ڕۆژێكدا س��وودی زیاتر ده‌به‌خشێت.
ژاپۆنییه‌كان له‌داهێنانێكی نوێدا پرنته‌رێكیان دروستكرد كه توانای ئ��ه‌وه‌ی هه‌یه ئ �هو ك��اغ�ه‌زان�هی كه نووسراویشن جارێكی دیكه بسڕێته‌وه‌‌و سه‌ر له‌نوێ پرنتیان بكاته‌وه ،تا ئه‌و ڕاده‌یه‌ی كه ده‌توانێت هه‌زار جار ئه‌و ك��اره له‌سه‌ر یه‌ك پ �ه‌ڕه‌ی نووسراو بكات‌و پرنتی بكاته‌وه ،پرنته‌ره‌كه ناوی پریپیته‌‌و چه‌ند دوگمه‌یه‌كی له‌سه‌ره كه بریتین له "پرنت"و "سڕینه‌وه"و "سڕینه‌وه‌‌و پرنت" له‌ئێستادا ته‌نها پرنته‌ره‌كه ده‌توانێت ته‌نها كاغه‌زی ڕه‌ش‌و سپی بسڕێته‌وه‌‌و پرنت بكات، به‌اڵم بڕیار وایه تایبه‌تمه‌ندی كاغه‌زی ڕه‌نگاوڕه‌نگیشی بۆ زیادبكرێت.
سااڵنه 80جار نه‌خۆش ده‌كه‌وین! هه‌ركه‌سێك له‌ئێمه به‌درێژایی ته‌مه‌ن ی ( )6284جار تووشی چه‌ند ورده گرفتێكی ته‌ندروستی ده‌بێت ،به‌پێی ئه‌و هه‌واڵه‌ی ماڵپه‌ڕی ()daily mail له‌ئه‌نجامی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كدا كه له‌سه‌ر ( )3000كه‌سی پێگه‌یشتوو له‌واڵتی به‌ریتانیا ك��راوه ،ده‌رك �ه‌وت��ووه كه هه‌ركه‌سێك سااڵنه 80جار تووشی هه‌ندێك كێشه‌ی بچوكی ته‌ندروستی ده‌بێت وه‌ك سه‌ر ئێشه‌‌و گرژ بوونی
ماسولكه‌كان‌و پشت ئێشه‌‌و سه‌رما ب��وون ،ه�ه‌ر به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌ك ه له‌ساڵێكدا 21ڕۆژ ده‌رمانی ئازارشكێن ده‌خۆین‌و ئه‌گه‌ر تا ته‌مه‌نی 78ساڵ‌و نیوی بژین ئه‌وا ژماره‌ی ئه‌و ڕۆژانه‌ی ئ�هو ده‌رمانانه‌ی تێدا به‌كاردێنین ده‌گاته ( )1649ڕۆژ‌و سااڵنه 16 جار تووشی سه‌ر ئێشه‌‌و به‌درێژایی ته‌مه‌نیش ( )1256كه‌ڕه‌ت سه‌رمان ده‌یه‌شێت.
ئاماده‌كردنی :شه‌یدا
كاور
گا
دوانه
قرژاڵ
شێر
فه‌ریك
( 21مارس - 20نیسان)
( 21نیسان - 20ئایار)
( 21ئایار - 20حوزه‌یران)
21حوزه‌یران - 22ته‌مموز
( 23ته‌مموز - 22ئاب)
( 23ئاب - 22ئه‌یلول)
به‌ورد ی مامه‌ڵ ه له‌گه‌ل كاره كه‌ڵه‌كه‌بووه‌كانتدا بكه ،ده‌توان ی به‌شێك له‌گرفته‌كانت له‌هه‌فت ه ی ئ��ای��ن��ده‌دا چ��اره‌س �ه‌ر بكه‌یت ،بارودۆخ ی سۆزداریت فه‌رامۆش مه‌كه‌‌و گرنگ ی پێبده، په‌یوه‌ندییه‌كانت له‌گ ه ڵ كه‌سه‌نزیكه‌كانت پته‌وتربكه ،خۆشترین رۆژت دووشه‌ممه‌یه، ژماره ی به‌ختت ()5
باری ئابوریت به‌ره‌و باشتر ده‌ڕوات‌و ئ��هم م��اوه‌ی �ه ل �ه‌ب��اره ب��ۆ گرنگیدان ب �ه‌ك��اره‌ك��ان �تو ب��اش��ت��رك��ردن�ی ب��اری ئابوریت ،كه‌سانی تر هاوكارت ده‌بن له‌سه‌ركه‌وتنه‌كانتدا به‌تایبه‌تی له‌بواری كاره‌كه‌تدا ،خۆشترین رۆژت هه‌ینییه، ژماره‌ی به‌ختت ()2
پیاداچوونه‌وه‌یه‌ك به‌ژیان ی كۆمه‌اڵیه‌تیدا بكه، ئاسته‌نگ ه بتوان ی ب��ڕی��ارب �هده ی له‌سه‌ر ب��وار‌ه تایبه‌تییه‌كان ی خۆت‌و چاوه‌ڕوان ی هاوكار ی كه‌سان ی تریت ،له‌سه‌ره‌تا ی هه‌فت ه ی داه��ات��وو هه‌ندێك كێشهو گرفت رووب����ه‌ڕووت ده‌ب��ێ��ت�هوه ،گرنگ ی به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت ب��ده ،خۆشترین رۆژت سێ شه‌ممه‌یه ،ژماره ی به‌ختت ()1
چه‌ند گۆڕانكارییه‌ك رووده‌دات كه چاوه‌ڕوان ی ن��اك �هی��ت ،پ �هی��وه‌ن��دی ب�ه‌چ�ه‌ن��د دام�����ه‌زراوه‌‌و رێكخراوێكه‌وه ده‌كه‌یت‌و بۆچوونه‌كانت جێگای سه‌رنجیان ده‌ب��ێ��ت ،له‌كۆتایی ئ �هم مانگه‌دا هه‌واڵێكی ئابوری دڵخۆشت ده‌ك��ات‌و سوودت پێده‌گه‌یه‌نێت ،خۆشترین رۆژت پێنج شه‌ممه‌یه، ژماره‌ی به‌ختت ()7
كه‌سێك سه‌رنجت راده‌كێشێت‌و وات لێده‌كات ته‌واو ئالوده‌یبیت ،رووداوه‌كانی رابردوو له‌بیر بكه‌‌و به‌ژیرانه بۆ داهاتو ههوڵبده ،كه‌سه نزیكه‌كانت فه‌رامۆش مه‌كه‌‌و گرنگی به‌سه‌ردانیان ب���ده ،چ�ه‌ن��د هه‌واڵێكی چ��اوه‌ڕوان��ه‌ك��راوت پێده‌گات ،خۆشترین رۆژت شه‌ممه‌یه ،ژماره‌ی به‌ختت ()1
سه‌ره‌تا ی مانگ ی داهاتوو كه‌شێك ی دڵخۆشكه‌ر ده‌بێت ب��ۆت ،ب �ه‌ش��دار ی چه‌ندین بۆن ه ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی ده‌كه‌یت ،به‌شێوه‌یه‌ك ی نه‌گونجاو بڕیار له‌سه‌ر شته‌كان ده‌ده‌یت ،له‌چیرۆكێك ی خۆشه‌ویستیدا ده‌ژیت ك ه ناته‌وێت بكه‌وێت ه به‌رچاو‌و هه‌وڵده‌دیت بیشاریته‌وه ،خۆشترین رۆژت یه‌ك شه‌ممه‌یه ،ژماره ی به‌ختت ()3
ته‌رازوو
دووپشك
كه‌وان
گیسك
سه‌تڵ
نه‌هه‌نگ
( 23ئه‌یلول - 22تشرین ی یه‌كه‌م)
( 23تشرین ی یه‌كه‌م 21 -تشرین ی دووه‌م)
( 22تشرین ی دووه‌م - 20كانون ی یه‌كه‌م)
( 21كانون ی یه‌كه‌م - 19كانون ی دووه‌م)
( 20كانون ی دووه‌م - 18شوبات)
( 19شوبات - 20ئازار)
هه‌واڵێك ی گرنگ س �ه‌ب��اره‌ت به‌كاره‌كه‌ت ده‌بیستیت‌و پله‌كه‌ت به‌رزده‌بێته‌وه ،له‌هه‌فت ه ی داه��ات��وودا سه‌رقاڵییه‌كانت زیاتر هیالكت ده‌كات ،كێشه‌كان ی ناو خێزانه‌كه‌ت پێویست ی به‌به‌شداریكردن ی تۆ هه‌ی ه بۆ چاره‌سه‌ركردنی، خۆشترین رۆژت یه‌ك شه‌ممه‌یه ،ژماره ی به‌ختت ()3
م��ان��گ �ی داه���ات���وو ب �ه‌چ �ه‌ن��دی��ن ك���اری كه‌ڵه‌كه‌بوو پ��ێ��ش��وازی لێده‌كه‌یت‌و بۆ چاره‌سه‌ركردنی پێویستی به‌شه‌ونخونی هه‌یه ،هه‌ست ده‌كه‌یت كه‌سانی نزیكت تۆیان فه‌رامۆشكردوه ،به‌اڵم پێچه‌وانه‌كه‌ی راسته ،خۆشترین رۆژت چوار شه‌ممه‌یه، ژماره‌ی به‌ختت ()4
ئارامی دهگهڕێتهوه ناو ژیانت‌و له‌هه‌فته‌ی داهاتودا ئه‌ركه‌كانت كه‌متر ده‌بێته‌وه‌‌و پشوو دهدهی���ت ،هاوسه‌نگی بۆ ئیش‌و ك��اره‌ك��ان��ت ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �هوه ،په‌یوه‌ندییه سۆزدارییه‌كانت له‌به‌رژه‌وه‌ندی تۆ ده‌بێت، خۆشترین رۆژت هه‌ینییه ،ژماره‌ی به‌ختت ()7
گۆڕانكارییه خێراكانی ژیانت دڵخۆشت ده‌ك���ات‌و به‌گڕوتینێكی به‌هێزه‌وه به‌ره‌و ك��اره‌ك �ه‌ت ده‌چ��ی��ت ،چه‌ند گه‌شتێكت بۆ دروست ده‌بێت كه پێویسته ،ئامانجه‌كانت به‌خێرای دێته‌دی‌‌و ههوڵبده به‌ژیرانه كاریان بۆ بكه‌یت ،خۆشترین رۆژت دووشه‌ممه‌یه، ژماره‌ی به‌ختت ()4
ههوڵبده كۆنتڕۆڵ ی توڕه‌بوونت بكه‌یت، له‌سه‌رتا ی هه‌فت ه ی داهاتوو هه‌ندێك گرفت ی بچوكت بۆ دروس��ت ده‌بێت ك ه له‌كۆتایی هه‌فته‌دا چاره‌سه‌ر ده‌كرێت ،خۆشه‌ویسته‌كه‌ت پێویست ی به‌ئه‌حواڵپرسینت ههیهو فه‌رامۆش ی مه‌كه ،خۆشترین رۆژت پێنج شه‌ممه‌یه، ژماره ی به‌ختت ()6
ده‌توانیت له‌هه‌فت ه ی داه��ات��ودا جارێكتر هاوسه‌نگ ی بۆ بوار ی كاره‌كه‌ت بگه‌ڕێنیته‌وه، چه‌ند پرۆژه‌‌و كارێك ی تازه ده‌خرێت ه به‌رده‌مت‌و هه‌ڵبژاردنه‌كت ل�ه‌ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ت ده‌بێت، ئه‌م مانگ ه باشترین مانگ ه بۆ هێنانه‌د ی خه‌ونه‌كانت ،خۆشترین رۆژت یه‌ك شه‌ممه‌یه، ژماره ی به‌ختت ()5
خاوه‌ن ئیمتیاز :كۆمپانیای سولی تێلیگراف سه‌رنوسه‌ر :خالید ئه‌حمه‌د شه‌ریف رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه ،هه‌فتان ه کۆمپانیای سولی تێلیگراف ده‌ریده‌کات
ی سالم، ی ـ شاڕێ ی كوردستان ،سلێمان هه‌رێم ی پێنجه‌م ـ به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پهروهرده ی میران ـ نهۆم ته‌الر
لێپرسراوی هونه‌ریی :شێرکۆ خانزادی
سه‌عدی ئه‌حمه‌د پیر ه کاندیدی ژمار ه ()4ی پارێزگای هه‌ولێر
ژماره (، )19
0533187811 & 0533184771
ساڵی یه‌که‌م
چوارشه‌ممه2010/2/17 ،
w w w . d e s t u r. n e t i n f o @ d e s t u r. n e t
دکتۆر مه‌حمود عه‌لی عوسمان کاندیدی ژمار ه ()2ی پارێزگای سلێمانی
کوردایه‌تی
یه‌کبوون یه‌کسانی
372
372
به‌ناوی خوای به‌خشنده و میهره‌بان
په‌یامی لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان ..لیستی ئێوه‌یه و بۆ ئێوه‌یه.. هاوپه‌یمانی كوردستان كه یهكێكه له بنیاتنه‌ر‌ه سه‌ره‌كیه‌كانی دیموكراسی و فیدراڵی و ئازادیی له عێراقی نوێدا ،لیستی ئه‌و هێزه خاوه‌ن ئه‌زموون و به ئیرادانه‌ی كوردستانه كه خاوه‌نی رابردووی پڕسه‌روه‌ری و خه‌بات و قوربانیدانن له پێناو به‌دیهێنانی ئاواته‌كانی گه‌له‌كه‌مان و ده‌سته‌به‌ركردنی ئازادی و خۆشگوزه‌رانی و ئاسایشی هاوواڵتیاندا.. لیستی سه‌روه‌ریی یاساو دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی دامه‌زراوه‌یی و مه‌ده‌نیانه‌ی‌ه له‌سه‌ر بنه‌مای رێزگرتن له ئیراده‌و ئازادیی‌ه بنه‌ڕه‌تیه‌كان و مافه‌كانی مرۆڤ. لیستی تێكۆشان‌ه بۆ ئاوه‌دانی و سه‌قامگیریی و دیموكراسی و پایه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی و مافه‌كانی ژنان و ئازادیی راده‌بڕین و پاراستنی مافه‌كانی گه‌له‌كه‌مان. هاوپه‌یمانی كوردستان بایه‌خێكی سه‌ره‌كیی به گه‌شه‌سه‌ندنی كۆم‌ه ڵگای كوردستان و خزمه‌تگوزارییه‌كانی ده‌دات ،به له‌به‌رچاوگرتنی پێداویستیه‌كانی هه‌ر توێژێكی دیاریكراوی كۆمه‌ڵگاكه‌مان. ئه‌م لیسته خه‌بات ده‌كات بۆ به‌هێزتركردنی پێگه‌ی هه‌رێمه‌كه‌مان و گێڕانه‌وه‌ی ته‌واوی ناوچه دابڕاوه‌كان و چه‌سپاندنی ده‌ستووری هه‌میشه‌یی عێراقی فیدراڵ و سڕینه‌وه‌ی ئاسه‌واری تاوانه‌كانی رژێمی رووخا و له جینۆسایدكردنی گه‌لی كوردستان و قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ی زیان لێكه‌وتووان. لیستی هاوپه‌یمانی ..لیستی پێكهوه ژیانی ئاشتیانه‌ی هێز و الیه‌ن و نه‌ته‌و‌ه و ئایین و ئایدیای پێكهات‌ه جیاوازه‌كان‌ه له‌سه‌ر بنه‌مای یه‌كسانی و دادپه‌وه‌ری و ته‌وافوقی سیاسی له عێراقی نوێدا. ئه‌زموون و خه‌باتی ئه‌م هێزان‌ه و رابه‌رایه‌تی پارته هاوپه‌یمانه‌كان راستگۆترین پارێزه‌ری یه‌كڕیزیی و ته‌بایی گه‌له‌كه‌مانه‌و زامنی به‌هێزتركردنی پێگه‌ی گه‌لی كوردستانه له پێناو پاراستنی ده‌ستكه‌وته‌كان و به‌دیهێنانی سه‌رجه‌م ئاواته‌كانی گه‌له‌كه‌ماندا. ئیتر بۆ پێشه‌وه ..به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنێكی ئازاد و ته‌ندروست.. به‌ره‌و ده‌نگدان به لیستی هاوپه‌یمانی كوردستان .. با هه‌موو ده‌نگمان یه‌كخه‌ین بۆ سه‌رخستنی پاڵێوراوانی لیستی پارێزه‌ری گه‌له‌كه‌مان.. لیستی ژماره 372
372