ژماره ()33 چوارشه‌ممه2010/5/26 ، ( )20الپهڕه نرخ ( )1000دیناره
رۆژنامه‌یه‌کی سياسى گشتییه ،هه‌فتان ه کۆمپانیای سولى تێلیگراف دهریدهکات
ی ل ه 2010/6/1و ه رۆژان ه ی یار رۆژنام ه دهردهچێت ،یاری رۆژنامه‌یه‌ك ی وهرزشییهو ی سول ی رۆژان ی دووشهممان كۆمپانیا تێلیگراف دهریدهكات w w w . d e s t u r. n e t
دیندار نه‌جمان دۆسكی:
ملمالنێ لهسهر دهعوهو سیاسهت ههیه
ی لهسهر پڕۆژه‌كه‌یان دێڕێك بنووسن ئیساڵحخوازه‌كانی یه‌کگرتوو نه‌یانتوان
ی یه‌كگرتوو بكه‌ن». سه‌ركردایه‌ت تایبهت به ده‌ستوور دیندار نه‌جمان دانبه‌وه‌شدا ده‌نێت ك ه له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا ملمالنێ ههیه، دی��ن��دار نه‌جمان دۆس��ك � ی س�ه‌رۆك�ی به‌تایبه‌ت لهسهر مه‌سه‌ل ه ی ده‌ع��وهو ئ���هن���ج���وم���هن��� ی س���ه‌رك���ردای���هت���ی سیاسهت ،ره‌خن ه ی له‌وانه‌ش گرت كه یه‌كگرتوو ،ره‌خن ه ی توند ئاراست هی داخ���واز ی جیاكردنه‌و‌ه ی ئ�هو دوان �هن ئیساڵحخوازه‌كان ی حیزبه‌ك ه ی ده‌گرێت ،لهیهكتر ،ده‌ڵیت ،ئهوه ته‌نها دروشم‌و ده‌ڵێت ده‌رفه‌تیان دراوه‌تێ ئهو پڕۆژه‌ی هی قسه‌ی هو ئه‌وان كرده‌وه‌یان نییه. دۆس��ك�� ی ئ��ام��اژ‌ه ب�����ه‌وه‌ده‌دات، هه‌یان ه بینووسه‌و‌ه بۆ سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوو ،ب �هاڵم نهیانتوانیوه هیچ به‌پشتبه‌ستن ب��ه‌راس��پ��ارده‌ك��ان��ی بنووسنه‌وه ،گومان ی هه‌ی ه مهبهستی كۆنفرانس ی یه‌كگرتوو ك ه له‌چه‌ند رۆژی راب��ردوودا به‌سترا ،گۆڕانكار ی ده‌كه‌ن، تریان لهو «شیعارانه» ههبێت. دی���ن���دار ن��ه‌ج��م��ان دۆس��ك��ی به‌تایبه‌ت لهسهر مه‌سه‌ل ه ی ئه‌دائی ی ب�ه‌رپ��رس��ان له‌پۆسته‌كانیاندا ،وتی ی ده‌ستووردا وت له‌چاوپێكه‌وتنێك «لیژنه‌یه‌كمان پێكهێنا له‌مامۆستا «چاكساز ی له‌كه‌ناڵ ی سپێده‌و رۆژنام هی یو م �ه‌ول��ود ب��اوه‌م��رادو یه‌كگرتوودا ده‌كه‌ین». ی ع �ه‌ل� ه��اد دۆس���ك��� ی رای��گ��هی��ان��د ب�ه‌پ��ێ�ی ی مانگێكمان ئه‌بوبه‌كر كاروانی ،ماوه ی ك ه خۆیان راسپارده‌كان ی كۆنفرانس بایه‌خ ی زیاتر پێدان تا ئهو پڕۆژه‌ی ه وهك دروش����م ده‌ی���خ���هن���ه‌ڕوو بۆ به‌الیه‌ن ی په‌روه‌رده‌كردن ده‌ده‌ن ،وتی ی ده‌ع��وه له‌سیاسه‌ت «الیه‌نی رۆح یو ئیمان ی له‌ناو خوشك‌و جیاكردنه‌و‌ه ی بكه‌ن ،بهاڵم برایان ی یه‌كگرتوودا كه‌مێك الوازبووه». ی سه‌ركردایه‌ت پێشكه‌ش ی درێژه‌ی چاوپێکه‌وتنه‌ک ه له‌ل6دا بخوێنه‌ره‌وه. ی ته‌نها دێڕكیش پێكشه‌ش نه‌یانتوان
״سه‌رم له‌الوازی هه‌ڵوێستی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ م سوڕماوه״
״الیه‌نی رۆحی‌‌و ئیمانی له‌ناو خوشك‌و برایانی یه‌كگرتوودا كه‌مێك الوازبووه״
ده‌ستوور شان ه نووستووه‌كانی حیزبی به‌عس له‌كه‌ركوك ئاشكراده‌كات په‌تایه‌كی نوێو پڕ مه‌ترسی بۆ كوردستان به‌ڕێوه‌یه ی بۆ كوێ ده‌بات؟ كۆنگر ه یه‌كێت ئێواره‌ی
02
14
05
ی ب���ه‌وه‌دا ك ه ه �ه‌روه‌ه��ا ئ��ام��اژ‌ه كاروخ نامیق ی هه‌رێم «كه‌مته‌رخه‌م‌و حكومه‌ت ی الوازه ،نابێت سست‌و هه‌ڵوێست ی ته‌نها له‌به‌یاننامه‌ده‌ركردن ی كورد ،د .مه‌حمود هه‌وڵه‌كان سیاسه‌تمه‌دار عوسمان نیگه‌رانی خۆی ل �ه‌الوازی كورتبكاته‌وه ،بهڵكو دهبێت زیاتر هه‌ڵوێستی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و هه‌وڵبدات بۆ دانانی سنوورێك بۆ ئهو حكومه‌تی هه‌رێم ده‌رده‌بڕێت بهرامبهر بارودۆخه». م��ه‌ح��م��ود ع��وس��م��ان ره‌خ��ن � ه به‌بۆردوومان ه به‌رده‌وامه‌كانی توركیاو ی ئه‌مریكا ده‌گرێت‌و ده‌ڵێت ئ��ێ��ران ب��ۆ ن��اوچ� ه سنوورییه‌كان ،له‌بێده‌نگ ی لهگهڵ ی كێشه‌كان رای��ده‌گ �هی �هن��ێ��ت ك � ه ئ �ه‌وی��ش لهو «ئه‌مریكا سه‌ره‌ڕای ی بۆ ئهو تۆپبارانان ه هیچ ی هه‌رێمی كوردستان ئێران ،كه‌چ هه‌ڵوێست ه الوازه ی توركیای ه قسه‌یه‌ك ناكات ،دۆست تێناگات. ی لێناكات ئهو هێرشان ه ی داوا له‌لێدوانێكیدا ب��ۆ دهس��ت��وور ،كه‌چ ی بوه‌ستێنێت». م����ه‌ح����م����ود ع����وس����م����ان وت��� ی ی هه‌ڵوێست «سه‌رمسوڕماو‌ه له‌الواز ی ی ه �ه‌رێ �م‌و سه‌رۆكایه‌ت حكومه‌ت ی كوردستان ،بهرامبهر ئهو هه‌رێم ی ئێران‌و ب��ۆردوم��ان� ه ب �ه‌رده‌وام��ان � ه ی ت��ورك��ی��ا ده‌ی��ك �هن �هس �هر هه‌رێم كوردستان». ی م���ه‌ح���م���ود ع���وس���م���ان وت�� ی ه�ه‌رێ�م‌و «ه �هرچ �هن��ده حكومه‌ت ی هه‌رێم به‌یاننامه‌یان سه‌رۆكایه‌ت ده‌ركردووه ،بهاڵم ئهو بارودۆخ ه ب ه به‌یاننام ه چاره‌سه‌رناكرێت ،دهبێت ی ئهو بارودۆخ ه لهگهڵ ئێران‌و به‌جد توركیا باسبكرێت».
3
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
هه‌واڵ
info@destur.net
الپهڕه5
ده‌ستوور شانه نووستووه‌کانی حیزبی به‌عس له‌که‌رکوک ئاشکراده‌کات
په‌كه‌كه :گومانمان له‌په‌یوه‌ندی توركیاو هه‌رێم ههیه فه‌رمان چۆمانی
به‌رپرسێكی په‌كه‌ك ه رایده‌گه‌یه‌نێت ك ه ئ�هوان دژی هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی هه‌رێمی كوردستان نین لهگهڵ واڵتانی تردا ،ده‌ڵێت بهاڵم گومانمان له‌جۆری ئ �هو په‌یوه‌ندییان ه هه‌ی هو توركیا ده‌یه‌وێت شه‌ڕی كورد به‌كورد بكات. ی ئ��ه‌ح��م��ه‌د دهن���ی���ز ب �ه‌رپ��رس � ی په‌كه‌كه، ی دهرهوه په‌یوه‌ندییه‌كان ی له‌لێدوانێكیدا بۆ دهس��ت��وور ،وت ی هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی "ئێم ه دژ ی هه‌رێم نین لهگهڵ واڵتانی حكومه‌ت ی ی په‌یوه‌ند ی خۆیه‌ت تردا ،هه‌رێم ماف ههبێت له‌گ ه ڵ ه �هر الی��هك ،بهاڵم ئێم ه گومانمان لهسهر توركیا هه‌ی هو ی خراپه". نییه‌ت
ی به‌وه‌دا ك ه توركیا ده‌نیز ئاماژه ی لهگهڵ ده‌ی�هوێ��ت په‌یوه‌ندییه‌كان ی ی ك��ورد حكومه‌تی ه�ه‌رێ��م ل���ه‌دژ ی ێ‌و ده‌یه‌وێت شه‌ڕێك باكور به‌كاربهێن ی دروستبێت له‌نێوان كوردان، براكوژ ی توركیا ی زاب ده‌وڵه‌ت ی "تا شه‌ڕ وت ی كوردستان بوو ،ده‌یگوت ی هه‌رێم دژ ی دروستبێت ،بهاڵم نابێت په‌یوه‌ند ی ی خوارد ئینجا په‌یوه‌ند ك ه شكست دروستكرد". له‌هه‌فته‌كانی راب����ردووه‌و‌ه ب ه به‌رده‌وامی سه‌ربازانی توركیا هێرشی ئاسمانی‌و زه‌مینیان له‌دژی په‌كه‌كه‌و ب��ۆ س��هر ن��اوچ � ه سنوورییه‌كانی هه‌رێم ده‌ستپێكردووه ،بهرپرسانی په‌كه‌كه‌ش پێشتر رایانگه‌یاندبوو ك ه توركیا مه‌سعود بارزانی لهو هێرشان ه ئاگاداركردووه‌ته‌وه.
ی "پ��ێ��وی��س��ت � ه دهن����ی����ز وت����� ه���ۆش���ی���ارب���وون���هوهی���هك ههبێت ی ی سیاسهت رێ��گ� ه ب�هس�ه‌رك�هوت��ن� ی داگیركه‌ر ی واڵت��ان � دوژم��ن��ك��اران� ه ی ن�ه‌ده‌ن ،ههروهها پێویست ه هه‌رێم ی له‌پێناو كوردستان سیاسه‌تكردنه‌ك ه ی ك��وردان��دا بێت‌و به‌و پێشخستن ئاراسته‌ی ه سیاسهت بكات". ی به‌وه‌شدا ئه‌حمه‌د ده‌نیز ئاماژه ی توركیاو ئێران‌و سوریا‌و ك ه ده‌واڵتان ی هه‌تا عێراقیش له‌به‌رامبه‌ر پێشكه‌وتن ك����ورددا ل �هن��او هاوپه‌یمانییه‌كدا ی یه‌كترده‌ك هنو كارده‌ك هنو پشتگیر ی كورد ئیش ده‌كه‌ن. له‌دژ ی "له‌گه‌ڵئه‌وه‌شدا ه�ه‌روه‌ه��ا وت� ی ی ت��ورك��ی��ا ل �هن��اوخ��ۆ دژ ره‌وش���� كورد خراپ هو له‌ئێرانیش فشارێكی ی ه�هی�ه ،له‌به‌رامبه‌ر نێونه‌ته‌وه‌ی
ده‌ربه‌ندیخان گه‌رمیانی ناوێت ده‌شتی ئه‌نوه‌ر له‌گه‌رمیان
رۆژنامه‌نووسانی قه‌زای ده‌ربه‌ندیخان به‌نیازن به‌یاننامه‌یه‌كی ناڕه‌زایی ب�ڵاوب��ك��هن��هوه ،دژی داوای���هك���ی سه‌رۆكی شاره‌وانی ده‌ربه‌ندیخان، ك ه داوایكردبوو قه‌زای ده‌ربه‌ندیخان له‌ڕووی ئیدارییه‌و‌ه بگه‌ڕێندرێته‌و‌ه بۆ سه‌ر گه‌رمیان. پێشڕه‌و حه‌مید رۆژنامه‌نووس له‌قه‌زای ده‌ربه‌ندیخان ،به‌ده‌ستووری ی ئهوه وت "بههیچ شێوه‌یه‌ك قبوڵ ی ده‌ربه‌ندیخان بگه‌ڕێته‌و‌ه ناكه‌ین شار سه‌ر ناوچ هی گه‌رمیان". ی "ئهوه كهسانێكن ههروهها وت ی خۆیان ده‌یانه‌وێت بۆ مه‌سڵه‌حه‌ت شاره‌ك ه بگه‌ڕێنه‌و‌ه سه‌ر گه‌رمیان". ی به‌وه‌شدا ك ه پێشڕه‌و ئاماژه ی پێشتر ده‌ربه‌ندیخان بووه قوربان ی ی گه‌رمیان ئ �ه‌وه‌ش به‌هۆ ناوچ ه ی ئهو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیانه‌ی ك ه گه‌ڕانه‌و‌ه هه‌بوون له‌وان ه پۆلیس‌و ته‌ندروستی‌‌و ی "ئێستا ی تر ،وت چهند ده‌زگایه‌ك نامانه‌وێت هه‌مان رێگ ه دووب��اره بێته‌وه‌‌و شاره‌كه وێرانبكرێت".
ی ی س �ه‌رۆك � ح��هس��هن شێخان ی ده‌ربه‌ندیخان لهوبارهیهوه شاره‌وان ی وت "م��ن ب�هم�ه‌رج ب��هدهس��ت��وور داوام�����ك�����ردووه ده‌رب��هن��دی��خ��ان ی ب��گ �ه‌ڕێ��ن��درێ��ت �هوه س���هر ئ��ی��دار‌ه ی شاره‌كه‌ش گه‌رمیان ،تاوهكو خهڵك سوودمه‌ندبن له‌داهاتووی خۆیان". ی ده‌ربه‌ندیخان ی شاره‌وان سه‌رۆك م �ه‌رج �هك��ان��ی ب��اس��ك��رد "دهب��ێ��ت ی گه‌رمیان وه‌كو ی ئیدار‌ه ده‌سه‌اڵت ی بێت‌و راسته‌وخۆ ی سلێمان پارێزگا ی ب �هه �ه‌ول��ێ��رهوه بێت، پ �هی��وه‌ن��د ی ی سلێمان ی تریشه‌و‌ه پارێزگا له‌الیه‌ك
ی لهسهره ،بهاڵم چه‌ندین قهزاو ناحی ه ی گه‌رمیان ته‌نها چوار قهزاو ئیدار‌ه ی لهسهره ئهم ه ی كه‌م چهند ناحییه‌ك ی شاره‌كه‌ش باشه ،چونك ه بۆ داهاتوو ی ی سامان ی بوون ئهم ناوچه‌ی ه به‌هۆ ی لێیه‌‌و ی وهك ئهوهی نه‌وت سروشت ی ی باش ی كشتوكاڵیش به‌رهه‌م بۆ كار ی شاره‌ك ه له‌داهاتوودا هه‌ی ه ك ه خهڵك پیشتی پێ ده‌به‌ستن". ی ده‌ربه‌ندیخان ی شاره‌وان سه‌رۆك ی خۆم ڕازیم، وتی "من لهو بڕیاره بهاڵم به‌و مه‌رج ه بێت ،ئه‌گینا به‌و شێوازه نه‌بێت ،ئه‌وا قبوڵی ناكه‌م".
ده‌ربه‌ندیخان داواده‌کات لهسهر سلێمانی بمێنێتهوه
ئه‌مڕۆ 80هه‌زار خوێندكار به‌شداری تاقیكردنه‌و ه گشتییه‌كان ده‌كه‌ن
ئ �هم��ڕۆ چ��وارش �هم��م �ه 80ه��ه‌زار خوێندكاری پۆلی دوانزه به‌شداری ت���اق���ی���ك���ردن���هوه گ��ش��ت��ی��ی �هك��ان ده‌ك �هنو بهرپرسانی پ��ه‌روه‌رده‌ش رایده‌گه‌یه‌نن كه پۆلیس‌و ئاسایش چاودێریی وردی هۆڵه‌كان ده‌كه‌ن. ه���هت���او م��ح��هم��ه‌د س �ه‌ع��ی��د ی��اری��ده‌ده‌ری ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری گشتی په‌روه‌رده‌ی سلێمانی ،له‌لێدوانێكی تایبهت ب �ه‌رۆژن��ام �هی دهس��ت��وری راگ��هی��ان��د "رۆژی چ��وارش�هم��م�ه 5/26تاقیكردنهوه گشتییه‌كان ده‌ستپێده‌كات‌و هه‌فتانه ب �ه‌دوو رۆژ ئه‌نجامده‌درێت ،كه رۆژان��ی یه‌كشه‌ممه‌و چوار شه‌ممه‌یه". ه �هت��او محه‌مه‌د وت��ی "له‌ناو
"كاره‌كانی ئیئتیالفی لیست ه كوردستانییه‌كان ئیفلیج بووه" ی ئه‌نجومه‌نی شورای گشتی یه‌كگرتوو زانا ئه‌حمه‌د ی له‌لێدوانێكیدا به‌ده‌ستووری ئیسالم وت "ئێم ه تائێستا كۆنه‌بووینه‌ته‌و‌ه سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی شورای گشتی ئیتر نازانم ئهو لێدوان ه لهسهر چ ی یه‌كگرتووی ئیسالمی كوردستان بنه‌مایه‌ك دراوه ،نازانین ك ه عه‌الو ی به‌كورد داوه تا به‌شان‌و ره‌خن ه له‌لێدوانه‌كانی مه‌سعود بارزانی چ به‌ڵێنێك ی ئهوه ده‌گرێت له‌بار‌ه ی چهند رۆژێك باڵیدا هه‌ڵبده‌ین". پێش ئێستا رایگه‌یاندبوو پێكهێنانی ی ههروهها رایگه‌یاند ئهو لێدوان ه حكومه‌ت مافی لیستی عێراقییه‌یه ،ب��ارزان��ی ته‌عبیر نیی ه له‌بۆچوونی ده‌ڵێت ئهوه بۆچوونی خۆیه‌تی نهك ئیئتیالفی لیست ه كوردستانییه‌كان‌و ی له‌نه‌بوونی فراكیسۆنی لیست ه كوردستانییه‌كان ،به‌توندیش ره‌خ��ن � ه وتی كه فراكسیۆنه‌كه ئیفلیج بووه. گ��وت��ارێ��ك��ی ی �هك��گ��رت��ووی ك��وردی ی "نهك له‌ئێستادا ،بهڵكو د .محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د سه‌رۆکی گرت ،وت
ی رابردووشدا هه‌میش ه له‌چوار ساڵ ی ی كاتبه‌ڕێكردن ك���ورد سیاسهت پ����هی����ڕه‌وك����ردووه ،گ��وت��ارێ��ك��ی ی یه‌كگرتووی نهبووه ،ئه‌مڕۆ سیاسهت ی له‌داهاتوو كردووه بۆ به‌یانی‌‌و بیر نه‌كردووه‌ته‌وه". ی سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی به‌بۆچوون ش����ورای گشتی ی �هك��گ��رت��وو ئ�هو ی ك ه له‌چه‌ند ناكۆكیی ه سیاسییان ه ی راب���ردوودا له‌نێوان گ��ۆڕان‌و رۆژ پارتیدا دروستبوون هۆكارێك بووه، ی لیست ه ی ئیئتیالف ی "كاره‌كان بۆئهوه كوردستانییه‌كان ئیفلیج بكات".
ی دهۆك تائێستا 26گوند له‌پارێزگا ی حكومییان بۆ رانه‌كێشراوه كاره‌با
پـۆلـیـس‌و ئـاسـایــش چـاودێـریــی وردی هۆڵه‌كان ده‌كه‌ن ئاكۆ له‌سلێمانی‌و دوێن له‌هه‌ولێر
ی خۆیان ئه‌وانه‌دا‌و له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ند ی دروستده‌كه‌ن ،ئه‌مریكا هاوپه‌یمان ی له‌عێراق ده‌كێشێته‌و‌ه‌و ی خۆ له‌شكر ده‌ی��ان �هوێ��ت ك��اری��گ �ه‌ری��ان لهسهر عێراقیش ههبێت ،له‌الیه‌كیتریشه‌و‌ه ی ت��ورك��ی �او ئ��ێ��ران‌و سوریا رژێ��م � ده‌ستیان به‌هه‌وڵدان كردووه ،ئه‌وه‌تا ی كوردستان ده‌ستی توركیا له‌باكوور به‌ئۆپه‌راسیۆن ك����ردووهو لهسهر سنووریش تۆپبارانیان ك���ردووه، ی كوردستان ئێرانیش لهسهر هه‌رێم ی ئ�هوان تۆپباران ده‌ك��ات ،ئامانج ته‌نها په‌كه‌ك ه نییه ،بهڵكو ئامانجیان ی ی دهس��ك �ه‌وت‌و پێشكه‌وتن ت���ه‌واو كوردان هو ده‌یانه‌وێت پێش به‌كورد ی بگرن لهسهر ئهو بنهمای ه پشتگیر ی �هك��ت��رده‌ك � هنو پێویست ه ههموو ئه‌حمه‌د ده‌نیز :تورکیا ده‌یه‌وێت شه‌ڕی کورد ،به‌کورد بکات كوردانیش لهوه تێبگه‌ن".
ش��اری سلێمانیو قه‌زاكانی سه‌ر ب �ه‌پ��ارێ��زگ��ای سلێمانی چه‌ندین هۆڵی تاقیكردنهوه ئاماده‌كراوه، له‌سه‌رجه‌م به‌رێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی پ����ه‌روه‌رده‌ی سلێمانی ك�ه یانزه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ههیه 415هۆڵمان بۆ تاقیكردنه‌وه‌كان كردووه‌ته‌وه". ه���ه‌روه‌ه���ا ئ���ام���اژهی ب���ه‌وه‌دا ك�ه ل�هس�ه‌رج�هم هۆڵه‌كاندا 415 به‌ڕێوه‌به‌ر‌و یاریده‌ر ههیه كه لهگهڵ ئه‌وه‌شدا هه‌ر حه‌وت خوێندكارێك مامۆستایه‌كی چاودێری بۆ دانراوه. لهبارهی پاراستنی هۆڵه‌كان‌و چ��اودێ��ری��ك��ردن��ی�هوه ،ه �هت��او وتی "له‌سه‌رجه‌م هۆڵه‌كاندا به‌پۆلیس‌و ئ��اس��ای��ش چ���اودێ���ری ده‌ك��رێ��ن، ب �هت��ای��ب �هت �ی ل���هو ه���ۆاڵن���هی كه خوێندكاری دهرهكیو پیشه‌یی لێیه كه ئێمه پێشتر ههموو ئه‌گه‌رێك
حسابمان بۆ كردووه". ل�ه‌الی�هك��ی ت���رهوه ئیسماعیل به‌رزنجی به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندن‌و پ��هی��وه‌ن��دی��ك��ردن ل���ه‌وه‌زاره‌ت���ی پ������ه‌روه‌رده ،ل�ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��ی��دا بۆ دهس��ت��وور رای��گ�هی��ان��د له‌هه‌رسێ پ��ارێ��زگ��اك �هی ه �ه‌رێ��م 80ه��ه‌زار خوێندكار به‌شداری تاقیكردنه‌وه‌كان ده‌كه‌ن. هه‌تاو محه‌مه‌د ئاماژهی به‌وه‌شدا كه س�ه‌رج�هم به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانیان ئ��اگ��ادار ك��ردووه‌ت��هوه ل��هوهی كه له‌كه‌مترین ماوه‌دا ئاگاداریانبكه‌نه‌وه بۆ ساردكه‌ره‌وه‌ی هۆڵه‌كان. له‌كۆی ئهو 80هه‌زار خوێندكاره له‌سنووری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی پ�����ه‌روه‌رده‌ی گشتی سلێمانی ، 22833خ��وێ��ن��دك��ار ب��ه‌ش��داری تاقیكردنهوه گشتییه‌كان ده‌كه‌ن.
شه‌نگ هاشم له‌دهۆك
ی ماسی‌‌و ی كان ی ده‌ڤ��هر 26گوند ی ی زاخۆو به‌رده‌ڕه‌ش له‌پارێزگا قه‌زا ی بێبه‌شن‌و ی نیشتمان دهۆك له‌كاره‌با ی چه‌ندین هه‌وڵیانداو‌ه نیگه‌رانن لهوه تائێستا بێ ئه‌نجام بووه. ی ی گوند ی موسا دانیشتوو نور ده‌رگ �ه‌ڵ ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات ك ه ی ێ ساڵ ه ئ �هوان سه‌ردان ی س م��اوه ی ی ماسی‌‌و قائیمقام ی كان ناحیی ه
ی دهۆك ده‌كه‌ن، ئامێدی‌‌و پارێزگا بهاڵم هه‌ر ئه‌وه‌نده‌یان پێده‌ڵێن ك ه ی چهند له‌به‌رنامه‌یاندای ه ئه‌مڕۆ نا سب ه پڕۆژه‌یه‌ك لهوبارهیهوه ئه‌نجامبده‌ن. ی ی "ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���هر ن����وری وت��� ی وتین ی پێ ی ماس ی كان ناحیی ه ی ئهو پڕۆژه‌ی ه ی جێبه‌جێكردن بڕیار ی ی 300ه�ه‌زار دۆالر ده‌رچ��ووه‌و بڕ بۆ ته‌رخانكراو‌ه له‌م چهند رۆژه‌دا دهس����ت ب��هك��ارهك��ان��ی ده‌ك����ات، ی راگه‌یاندنیش هه‌تاوه‌كو له‌ده‌زگاكان راگ �هی��ان��دراوه ،ب��هاڵم مانگ‌و ساڵ
تێپه‌ڕی‌‌و هێشتا كاره‌با نه‌گه‌یشتووه". ی دن��خ��ا زه‌ی���ا دان��ی��ش��ت��ووی�هك� ی ی گشت ی "كاره‌با ی بازێی ه وت گوند ی چه‌مسیدا ك ه گه‌یشتووه‌ت ه گوند ی ئێمه‌و‌ه ته‌نها 500م له‌گونده‌ك ه دووره". ی ب���ه‌وه‌دا ه �هر 9 دنخا ئ��ام��اژ‌ه گوندو ده‌كه‌ون ه سه‌ر یهك شه‌قام، وات�� ه ئ��هو گ��ون��دان� ه وهك زنجیر‌ه ی "ئێم ه 3 به‌یه‌كه‌و‌ه گرێدراون‌و وت ی ده‌كه‌ین، ی گشت ی كاره‌با ساڵ ه داوا بهاڵم هه‌ر دیارنییه".
ئه‌نجومه‌نی قه‌زای داقوق 500 یه‌كه‌ی نیشته‌جێبوونی ره‌تكرده‌وه زانیار داقوقی
ئه‌نجومه‌نی قه‌زای داقوق به‌كۆی ده‌نگ دروستكردنی 500یهك ه ی نیشته‌جێبوونی ستوونی ره‌ت��ك��رده‌وه ،داوایانكرد كه یه‌كه‌كان له‌شارۆچكه‌كه‌یاندا بهشێوهی ئاسۆیی دروستبكرێت. ح��ك��وم�هت��ی ع��ێ��راق��ی ب��ڕی��اری��دا له‌سنووری پارێزگای كه‌ركوك 40هه‌زار یهك ه ی نیشته‌جێبوون دروستبكات ،كه
لهو رێژه‌یه‌دا بۆ نێو شاری كه‌ركوك 20هه‌زار یهكهو بۆ قهزاو ناحییه‌كانی ده‌وروب �ه‌ری 20هه‌زار یه‌كه‌ی تر ،لهو 20ه�ه‌زار‌ه قه‌زای داقوق 500یهك هی به‌رده‌كه‌وێت ،بهاڵم ئه‌نجومه‌نی قه‌زای داقوق ئه‌وه‌یان ره‌تكرده‌وه. ئ �هم��ی��رخ��ودا ك����ه‌ره‌م س���ه‌رۆك ئه‌نجومه‌ن ی قه‌زا ی داقوق به‌ده‌ستوری وت "ئێم ه وهك ئه‌نجومه‌ن ی ق�ه‌زای داقوق ك ه به‌ش ی قه‌زاك ه نزیك ه ی 500 یهك ه ی نیشته‌جێبوون ه ك ه بهشێوهی
ستوون ی دروستبكرێت ،ره‌تمانكرده‌وه". ئهو وت ی "ئه‌نجومه‌ن ی ق �ه‌زا ی داقوق راز ی نه‌بوو بهشێوهی ستوونی ئهو یه‌كان ه دروستبكرێت" .خوداكه‌ره‌م وتی "دانیشتووان ی قه‌زا ی داقوق سه‌رجه‌م نه‌ته‌وه‌كان ی به‌كۆمه‌ڵگایه‌ك ی عه‌شایه‌ری راهاتووه ،شوق ه ی عامود ی له‌داقوق سوود ی نییه ،ئهوه نهك ته‌نها له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌ن ی قه‌زاو‌ه ره‌تدكرایه‌وه ،بهڵكو سه‌رجه‌م دانیشتووان ی داقوق پێیانباشه به‌ئاسۆیی دروستبكرێت".
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
هه‌واڵ
سێشه‌ممه ..یه‌كێتی ..مان‌و نه‌مان!
2
ی نه‌هێنێت ،ئه‌وا یه‌كێتی خراپتری به‌سه‌ردێت چاودێرانی سیاسی ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر كۆنگر ه كۆتایی به‌كێش ه كه‌ڵه‌كه‌بووه‌كانی چهند ساڵ ه زانیار محه‌مه‌د
یه‌كێتی سێشه‌مم ه ی داهاتوو ،سێیه‌مین ك��ۆن��گ��ره ی خ��ۆی ده‌به‌ستێت ،ب�هاڵم تائێستاش جۆرێك له‌باڵباڵێن‌و كوتالیه‌تی له‌نێو حیزبه‌كه‌دا ده‌بینرێت ،به‌تایبه‌ت له‌هه‌ڵبژاردنی كۆنفرانسی مه‌ڵبه‌نده‌كاندا، سه‌ركردایه‌تی ئهو حیزبه‌ش داواده‌كه‌ن كۆنگره كۆتایی به‌كێش ه كه‌ڵه‌كه‌بووه‌كانی چهند س��اڵ� ه ی ئ �هو حیزب ه بهێنێت. ههرچهنده بڕیاره ل �ه 1ی ح��وزه‌ی��ران، یه‌كێتی ی نیشتیمانی ی كوردستان كۆنگره ببه‌ستێت ،ب �هاڵم چاودێران ی سیاسی پێیانوای ه ئه‌گه‌ر كۆنگره ده‌ستنه‌خاته س�هر برین ه قوڵه‌كانی یه‌كێتی ،ئه‌وا ملمالن ێ ن��اوخ��ۆی��ی �هك��ان � ی یه‌كێتی قووڵترده‌كاته‌وه. ل �ه 29تا 31ی تشرین ی یه‌كه‌می س��اڵ�� ی ،2009ی �هك��ێ��ت � ی چ����واره‌م پلینۆم ی خ��ۆ ی ب�هس��ت ،له‌پلینۆمدا سه‌ركردایه‌تی ی یه‌كێت ی په‌یمان ی ئاكاریان ئیمزاكرد ،ك ه مهبهست ی سه‌ره‌ك ی لهو په‌یماننامه‌ی ه نه‌هێشتن‌و بنبڕكردنی باڵباڵێن‌و كوتله‌گه‌ر ی ب���وو ،ب �هاڵم ئیمزاكردن ی په‌یمان ی ئاكار ،ئامانجه‌كانی ب �هدهس��ت��ن �هه��ێ��ن �او س��ه‌رك��ردای��هت��ی حیزبه‌كه‌ش خۆیان راشكاوان ه ئاماژه‌یان ب �هم��ان �هوه ی كوتالیه‌تی ده‌دا ،بۆیه داواده‌كرێت له‌م كۆنگره‌یه‌دا ئهو كێشانه یه‌كالییبكرێنه‌وه. كۆنگره‌كانی پێشوو ی یه‌كێتی نهیانتوانیوه كێش ه نێوخۆییه‌كانی ئهو حیزب ه چاره‌سه‌ربكات ،بۆی ه كۆنگرهی سێیه‌م ته‌واوی كێش ه كه‌ڵه‌كه‌بووه‌كانی چهند ساڵ ه ی ئهو حیزب ه ی له‌ئه‌ستۆ گ��رت��ووه ك ه یه‌كالییبكاته‌وه .ب �ه‌ڕای چاودێران ئه‌گه‌ر حیزبه‌ك ه له‌م كۆنگره‌یه‌دا نه‌یتوانی ئهو كێشان ه چاره‌سه‌ربكات، ئ�هوه لهو ب��ارودۆخ� ه ی ئێستا یه‌كێتی
270که‌س فۆڕمیان بۆ سه‌رکردایه‌تی‌و ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندیی یه‌کێتی وهرگرتووه .فۆتۆگراف:
تێیكه‌وتوو‌ه خراپتر دهبێت . چاودێران ی سیاسیو سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر كۆنگره كێشه بنه‌ڕه‌تییه‌كان ی یه‌كێت ی چاره‌سه‌رنه‌كات، ئه‌وا ملمالن ێ‌و ده‌سته‌گه‌ر ی له‌ناوخۆی یه‌كێتیدا زه‌ق��ت��رده‌ب��ێ��ت �هوه ،ئ��ه‌وه‌ش نموون ه ی له‌واقیع‌و مێژوو ی یه‌كێتیدا ههیه. ف��ه‌ری��د ئ��هس��هس��ه‌رد ئ �هن��دام �ی س�ه‌رك��ردای�هت��ی��ی یه‌كێتی ،پێیوایه ده‌كرێت كۆنگره ههندێك بڕیاربدات كه رێگه‌خۆشكه‌ربن بۆ چاره‌سه‌ركردنی ههندێك له‌كێشه‌كان ،ی��ان به‌الیه‌نی كه‌مه‌و‌ه كێشه‌كان كه‌مبكاته‌وه. فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور وت ی "ئه‌گه‌ر بتوانین یه‌كێتی بكه‌ین ه حیزب ی داموده‌زگا ،ئه‌وا به‌شێكی زۆر له‌كێش ه ناوخۆییه‌كان ی یه‌كێتی چاره‌سه‌ر ی گونجاویان بۆ ده‌دۆزرێته‌وه".
بهاڵم وهك ئه‌سه‌سه‌رد ئاماژه ی پێدا "له‌ناو ئهو حیزبان ه ی بڕیار له‌ده‌ستی تاك ه كه‌سدایه ،كێشه‌كان به‌زه‌حمه‌ت چ��اره‌س �ه‌رده‌ك��رێ��ن" ،ل �هب �ه‌رئ �هوه "بۆ چاره‌سه‌ركردن ی كێشه‌كان دهبێت یه‌كێتی بكرێت ه حیزب ی دام��وده‌زگ�او دهس�هاڵت بدرێت ب�هو دام��وده‌زگ��ای��ان�ه ،ئه‌وكات ده‌رفه‌ت ی چاره‌سه‌ر ئاسانتر دهبێت". عارف قوربان ی ئه‌ندام ی مه‌كته‌بی ناوه‌ند ی راگه‌یاندن ی یه‌كێت ی رایگه‌یاند چاره‌سه‌ركردن ی به‌شێك له‌كێشه‌كان‌و هێشتنه‌و‌ه ی ههندێك ی دیكه‌یان ،زیانی گهوره به‌یه‌كێت ی ده‌گه‌یه‌نێت. عارف قوربان ی وت ی دهبێت كۆنگره كار بۆ چاره‌سه‌ركردن ی ههموو كێشه‌كانی یه‌كێت ی بكات ،چونك ه مانه‌و‌ه ی كێشه‌كان به‌چاره‌سه‌رنه‌كراوی ،له‌ڕابردوودا زیانی گهوره ی به‌یه‌كێت ی گه‌یاندووه.
puk media
"ره‌ن��گ�� ه ك��ادی��ران � ی خ����واره‌و‌ه ی یه‌كێتیش ئ���هوه ق��ب��وڵ��ن�هك�هن ،كه ههندێك له‌كێشه‌كان به‌چاره‌سه‌رنه‌كراوی بمێنێتهوه" ،قوربانی وای وت. وتیش ی "ئه‌گه‌ر یه‌كێت ی له‌كۆنگر‌هی یهك هم‌و دووه‌م��دا چاره‌سه‌ر ی ریشه‌یی گرفته‌كان ی بكردایه ،موراعات ی باڵباڵێن‌و ههندێك كه‌س ی نه‌كردایه ،ئه‌وا ئهو زیانه گه‌وران ه به‌ر یه‌كێت ی نه‌ده‌كه‌وت". شۆڕش حه‌سه‌ن مامۆستا ی زانسته سیاسییه‌كان ل �ه‌زان��ك��ۆ ی سلێمانی له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور وت ی "ئه‌گه‌ر كۆنگره وهك مه‌راسیمێك ئه‌نجامبدرێت، ئ �ه‌وا كێشه‌كان زیاتر ده‌ك��ات ،له‌بری ئهوه ی چاره‌سه‌ریان بكات". ش��ۆڕش ح�هس�هن نكۆڵی نه‌كرد ك ه ئه‌گه‌ر كۆنگره بیه‌وێت ،ده‌توانێت كێشه‌كان چ��اره‌س �ه‌رب��ك��ات‌و حیزب
نوێبكاته‌وه. فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد وت ی "كێشه‌كانی یه‌كێت ی له‌ده‌ره‌و‌ه ی كۆنگره دروستبوون، پاشان ده‌هێنرێن ه ناو گۆنگره‌وه ،ئه‌وا كۆنگره تهنیا ده‌توانێت رێگه‌خۆشكه‌ربێت بۆ چاره‌سه‌ركردنیان". ب �ه‌ڕای ع��ارف قوربانی باشتروایه دهس���هاڵت���هك���ان ل���هی���هك ج��ێ��گ �ه‌دا كۆنه‌كرێته‌وه ،وت ی "چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان بۆ گۆڕین ی په‌یكه‌ر ی كاركردنی یه‌كێت ی دهبێت ،ههروهها دیاریكردنی ده‌سه‌اڵته‌كان‌و دابه‌شكردنیان ،چونكه ئه‌گه‌ر ههموو دهس �هاڵت�هك��ان له‌یه‌ك جێگه‌دا كۆكرایه‌وه ،ئه‌وا ش هڕ‌و ملمالنێ لهسهر ئهو جێگه‌ی ه دهبێت". پێشیوابوو ك ه هێشتنه‌و‌ه‌و هه‌ڵگرتنی كێشه‌كان بۆ داهاتوو ،زیان ی مه‌ترسیدار‌و گهوره له‌یه‌كێت ی ده‌دات.
ی حكومه‌ت پین ه ده‌كه‌ن یو پارت یه‌كێت
یو هه‌ولێر پارتی بن ،بهاڵم فه‌رمان له‌حیزب وه‌رنه‌گرن ی یه‌كێت ی سلێمان ئۆپۆزیسیۆن :با قایمقامه‌كان زانیار محه‌مه‌د
ی ده‌ی��ان �هوێ��ت بۆ یو پ��ارت � یه‌كێت ی دوو ی ش��وێ��ن�ه‌واره‌ك��ان� س��ڕی��ن�هوه ی ئیداره‌یی ،به‌شێك له‌قایمقامه‌كان یو ی س��ه‌وز ب��دهن به‌پارت س��ن��وور ی ی یه‌كێتیش له‌سنوور قایمقامه‌كان زه‌رد دابنێن ،ب �هاڵم ئ�هم هه‌نگاو‌ه به‌دڵخۆشكه‌ر ته‌ماشاناكرێت. ی 1996 ی له‌ساڵ ی ئ���هوه دوا یو ی ن��اوخ��ۆوه ،پارت ی ش��ه‌ڕ به‌هۆ ی هه‌رێمیان له‌تكرد ی حكومه‌ت یه‌كێت بۆ دوو ئیدار‌ه لهههولێرو سلێمانی، ی 2005ك��اب��ی��ن�هك��ان��ی��ان ل �هس��اڵ � ی ێ وه‌زاره‌ت یه‌كخسته‌وه ،بهاڵم هه‌ر س یو ناوخۆ ی پێشمه‌رگ هو دارای هه‌ستیار یه‌كیان نه‌گرته‌وه ،بۆ هه‌ریه‌ك لهو ی وه‌زیرێك‌و وه‌زاره‌ت��ان � ه له‌سلێمان ل�هه�ه‌ول��ێ��ری��ش وه‌زی��رێ��ك ه �هب��وو، ی كابینه‌كه‌یدا نێچیرڤان له‌دواییه‌كان ێ ی ئ��هو س ی یه‌كگرتنه‌و‌ه ب��ارزان�� یو ی نێوان پارت وه‌زاره‌ت ه جێناكۆك ه ی راگه‌یاند ،بهاڵم یه‌كگرتنه‌وه‌ك ه یه‌كێت ی نه‌بوو. جه‌وهه‌ری ی ی كابین ه ی پێكهێنان دوا ی ی حكومه‌تیش به‌سه‌رۆكایه‌تی شه‌شه‌م ی به‌رهه‌م ساڵح ،هێشتا سیماكان
یه‌کێتی‌و پارتی قایمقامه‌کان ئاڵوگۆڕ پێده‌که‌ن
ی ب��هم حكومه‌ته‌و‌ه دووئ��ی��داره‌ی�� ی ده‌بیندرێن ،ل�ه‌دوای��ن كۆبوونه‌و‌ه ی یو پارت ی یه‌كێت ی سیاسی مه‌كته‌ب ی 2010/5/16ب��ڕی��اردرا ل����ه‌ڕۆژ ی نێوان هه‌ردوو ی ستراتیجی رێككه‌وتن ی خ��واره‌و‌ه حیزبه‌ك ه لهسهر ئاست جێبه‌جێبكرێت ،پاش كۆبوونه‌وه‌ك ه ی ی مه‌كته‌ب مه‌حمود محه‌مه‌د ئه‌ندام ی "له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌دا ی وت ی پارت سیاسی ی ی رێككه‌وتن باس له‌شۆڕكردنه‌و‌ه ی ی بۆ خواره‌و‌ه‌و جێبه‌جێكردن ستراتیج له‌هه‌موو ئاسته‌كاندا كرا". ی م��ه‌ح��م��ود م��ح��هم��ه‌د وتیش ی ی له‌حكومه‌ت "كۆبوونه‌وه‌ك ه پشتگیر هه‌رێم كرد ،ك ه له‌هه‌موو شوێنه‌كان‌و
ی ی خۆ له‌هه‌موو ئاسته‌كاندا ،ك��ار ی دوو ب��ك��ات‌و ه��ی��چ ئ��اس��ه‌وارێ��ك�� ی پێوه دیارنه‌مێنێت ،بهڵكو ئیداره‌ی ت��ێ��ك�ه‌اڵوب��ك��رێ�ت‌و ش��ۆڕب��ێ��ت �هوه بۆ ی ههموو ئاست ه ئیدارییه‌كان ،بۆئهوه ی حكومه‌ت له‌پایته‌خته‌و‌ه ده‌سه‌اڵت ی ی تر ههبێت به‌سه‌ر ههموو شوێنه‌كان ی كوردستاندا". هه‌رێم ی بۆ یو ی�هك��ێ��ت� ی پ���ارت��� پ�لان � ی ی ش��وێ��ن��ه‌واره‌ك��ان�� س���ڕی���ن���هوه ی دوو ئ��ی��داره‌ی��ی ،ئ��اڵ��وگ��ۆڕك��ردن� ی ناوخۆ قایمقامه‌كانه ،وهك وه‌زاره‌ت ی بڕیاریداوه ،ك ه 3قایمقام له‌سنوور یو گه‌رمیانه‌و‌ه ی سلێمان پارێزگا ی هه‌ولێر، بگوێزرێنه‌و‌ه بۆ سنوور
ی ی ئه‌وان 3قایمقام له‌سنوور له‌جێگ ه هه‌ولێره‌و‌ه بخرێن ه جێگه‌كانیان. ی ی وه‌زاره‌ت جه‌الل كه‌ریم بریكار ی هه‌رێم له‌لێدوانێكدا ی حكومه‌ت ناوخۆ ی راگ �هی��ان��د هێشتا ب��ۆ دهس��ت��وور ی رێكنه‌كه‌وتوون لهسهر ئاڵوگۆڕپێكردن ی قایمقامه‌كان" ،بهاڵم ئێستا سه‌رقاڵ ی ناوه‌كانیانین‌و دوات��ر دیاریكردن بڕیاریان بۆ ده‌رده‌كه‌ین". ی ی م���هب���هس���ت��� ل�������هب�������اره ی ئ�هو قایمقامانه، ئاڵوگۆڕپێكردن ی "چهند قایمقامێك جه‌الل كه‌ریم وت ئاڵوگۆڕ پێبكه‌ین‌و دواتریش چهند ی ناحیه‌یه‌ك ،ئ �ه‌وه‌ش ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �هر ی ی لێپرسراوان ی ئ��هوه به‌مه‌به‌ست ی ی پارێزگا ی بچن ه سنوور یه‌كێت ی پارتیش بچن ه ههولێرو لێپرسراوان ی سلێمانی". ی پارێزگا سنوور ی ب����هاڵم م��ح �هم �ه‌د ق���ه‌ره‌داخ��� ی وه‌زی���ران ی ئه‌نجومه‌ن سكرتێر ره‌تیكرده‌و‌ه ك ه به‌رنام هو پالنێك ل �ه‌ح��ك��وم �هت �هوه ه�هب��ێ��ت ب��ۆ ئ�هو مه‌به‌سته. ی له‌لێدوانێكدا محه‌مه‌د قه‌ره‌داغ ی ی "ئاڵوگۆڕپێكردن بۆ ده‌ستوور وت ی ی وه‌زاره‌ت قایمقامه‌كان له‌ده‌سه‌اڵت ناخۆدایه ،بهاڵم وهك فیكره ،ئێم ه ی وه‌زیران باسمانكردوو‌ه‌و له‌ئه‌نجومه‌ن
ی پێویسته، پێمانباشه ،ئه‌وه‌ش شتێك ی ی گشتیدای ه دووئیداره‌ی له‌به‌رژه‌وه‌ندی ی نه‌مێنێت ،بۆی ه ئاسایی ه كهسێك ی ببێت ه قایمقام، ی له‌سلێمان زاخۆی ههروهها به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه". ی "ئ �هو ئاڵوگۆڕپێكردن ه وتیش ی ی ئه‌نجومه‌ن ی دی��اری��ك��راو پالنێك ی وه‌زی������ران ن��ی��ی� ه ب��ۆ نه‌هێشتن ی دوو ئیداره‌یی ،بهاڵم شوێنه‌واره‌كان ی یاساییه‌و‌ه ئاساییه". له‌ڕوو ی خ��ۆی �هوه یوسف محه‌مه‌د ال ی ی زانست ه سیاسییه‌كان مامۆستا ی پ��ێ��ی��وای � ه ی س��ل��ێ��م��ان � زان����ك����ۆ ی ی دووئ��ی��داره‌ی�� ش��وێ��ن��ه‌واره‌ك��ان�� ی چهند قایمقام‌و به‌ئاڵوگۆڕپێكردن ی نایه‌ت. به‌ڕێوه‌به‌رێك كۆتای یوسف محه‌مه‌د بۆ ده‌ستوور ی ی ناوخۆ به‌قورس رایگه‌یاند "شه‌ڕ ی ك��وردس��ت��ان ی ل�هه�ه‌رێ��م� ئ��ی��دار‌ه ی دابه‌شكرد ،تائێستا به‌رژه‌وه‌ندی ی حیزبه‌كان ،رێگرن له‌یه‌كگرتنه‌و‌ه ی حكومه‌ت، ی داموده‌زگاكان ت �ه‌واو یو یه‌كێتی ده‌یانه‌وێت درێژ‌ه پارت ی ی مانه‌و‌ه به‌و دۆخ ه بده‌ن ،له‌پێناو ده‌سه‌اڵتیاندا". ئه‌وه‌شی وت "ئاڵوگۆڕپێكردنی قایمقام ،یان به‌ڕێوه‌به‌رێك هیچ دووئیداره‌یی له‌شوێنه‌واره‌كانی
سب ه ی پێنجشه‌مم ه دوا واد‌ه ی وه‌رگرتنه‌و‌ه ی فۆڕمه‌كان ه له‌الیه‌ن ده‌زگای هه‌ڵبژاردنی یه‌كێتییه‌و‌ه‌و تائێستا به‌پێی زانیارییه‌كانی دهس��ت��وور 270كه‌س فۆڕمیان بۆ ئه‌ندامێتی سهركردایهتیو ئ �هن��ج��وم �هن��ی ن����اوه‌ن����دی یه‌كێتی وه‌رگرتوو‌ه‌و به‌شێكی كه‌می فۆرمه‌كان گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه. یه‌كێتی ی نیشتیمانی ی كوردستان ل �ه 1ی حوزه‌یران ی 1975دام���ه‌زراوه، تائێستا دوو ك��ۆن��گ��ره ی به‌ستووه، كۆنگره ی یهكهم ل��ه 1/27تا 2/14ی 1992لهههولێرو سلێمانی ،كۆنگره ی دووه‌م له‌شوبات ی 2001له‌سلێمانی، ه �ه‌روه‌ه��ا چ��وار پلینۆم ی به‌ستووه، پلینۆم ی یهكهم ،1989پلینۆم ی دووه‌م ،1992پلینۆم ی سێیه‌م ،2007پلینۆم ی چواره‌میش له.2009 ی به‌وه‌شدا ناشارێته‌وه" .ئ��ام��اژ‌ه ی یه‌كیانگرتووته‌وه، "ئهو وه‌زاره‌تان ه ی شكڵین‌و له‌خواره‌و‌ه شوێنه‌واره‌كان ی دهب��ی��ن��رێ��ت ،ئهو دوو ئ��ی��داره‌ی � ی ی یه‌كێتیی ه به‌ڕێنوێنی ی ه وه‌زاره‌ت ه ی ه��ی پارتیی ه یو ئ����هوه ی�هك��ێ��ت� ی كارده‌كات". ی پارت به‌ڕێنوێنی ی ه���ه‌روه‌ه���ا ج��ه‌ع��ف��هر ع�ه‌ل� ی گ��ۆڕان ی فراكسیۆن په‌رله‌مانتار ی له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور ئاماژه ی ی دووئ��ی��داره‌ی � ب���ه‌وه‌دا "م��ان��هوه ی ی ب�ه‌وی��س�ت‌و به‌رنام ه پهیوهندی یو یه‌كێتییه‌و‌ه ههیه". پارت ئهو په‌رله‌مانتار‌ه روونیشكرده‌و‌ه ی پێشمه‌رگ ه "كاتێك یهك وه‌زاره‌ت�� ی وا نیی ه پێشمه‌رگ ه ههیه ،مانا یه‌كیگرتووته‌وه ،بهڵكو تائێستا ی ی پێشمه‌رگ ه دهس��هاڵت�� وه‌زی����ر ی سه‌ر ی زێره‌ڤانی ی به‌هێز فه‌رماندان ی ی نییه ،ته‌نانه‌ت سه‌رۆك به‌پارت ی ی هه‌رێم نازانێت ئاژانس حكومه‌ت ی ی ده‌سه‌اڵت ی له‌سنوور ی پارت پاراستن ی سه‌ر به‌كێیه". پارت ی ج���ه‌ع���ف���هر ع���ه‌ل���ی وت��ی��ش � ی "چ����اره‌س����ه‌ری دوو ئ��ی��داره‌ی�� ی به‌ئاڵگوڕكردنی قایمقامه‌كان كۆتای ی ن��ای�هت ،ده‌ك��رێ��ت قایمقامه‌كان ی سلێمانی یه‌كێتی ب �ن‌و ئ�هوان�ه هه‌ولێر پارتی بن ،ب �هاڵم فه‌رمان ی له‌حیزب وه‌رن��هگ��رن ،چ��اره‌س�هر ی دوو ئیداره‌ی ئهوهیه له‌مه‌كته‌ب سیاسییه‌وه ب��ڕی��ارو ف �هرم��ان بۆ وه‌زی��ر‌و قایمقام‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان ده‌رنه‌چێت".
5
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
راپۆرت
info@destur.net
الپهڕه7
رێواس فایه‌ق :ئه‌گه‌ر یه‌کێتی پاراستنی یه‌کسانی په‌یڕه‌و نه‌کات ،له‌رێکخراوی سۆسیاڵ ئینته‌رناسیۆناڵدا بێبه‌شده‌کرێت..
ده‌ستوور شان ه نووستووه‌كانی حیزبی به‌عس له‌كه‌ركوك ئاشكراده‌كات
ی نهێنی حیزبی به‌پێی ئهو به‌ڵگه‌نامه‌و دۆكۆمێنتانه‌ی ده‌ست هێزه ئه‌منییه‌كان كه‌وتوون ،شانه به‌عس له‌نێو ده‌زگا ئه‌منی‌و فه‌رمانگه‌كانی كه‌ركوكدا به‌شێوه‌یه‌كی ترسناك باڵوبووه‌ته‌وه شۆڕش خالید‌و زانیار داقوقی
بهرپرسانی ئه‌منی‌و حیزبیی شاری ك �ه‌رك��وك به‌پشتبه‌ستن ب �ه‌ده‌ی��ان به‌ڵگه‌نامه‌و زانیاری وردی نهێنی، رایده‌گه‌یه‌نن ك ه شان ه نووستووه‌كانی حیزبی به‌عس تائێستاش له‌نێو ك �ه‌رك��وك��دا رۆڵ��ی��ان ه �هی �هو ت��ۆڕی رێكخستنه‌كانیان‌و شان ه نهێنییه‌كانیان فراوانتر كردووه. ههرچهنده بهرپرسانی ئه‌منی شاری كه‌ركوك ده‌ڵێن تۆڕی رێكخستنه‌كانی حیزبی به‌عس به‌شێوه‌یه‌كی زۆر مه‌ترسیدارنین ،بۆ سه‌ر ئه‌منیه‌تی‌و ده‌زگا ئه‌منی‌و حكومییه‌كانی شاره‌كه، بهاڵم به‌پێی ئهو به‌ڵگه‌نامه‌و سیدی‌و ی ك ه دهستكهوتووه، دۆكۆمێنتان ه دهرك�هوت��ووه ت��ۆڕی رێكخستنه‌كانی حیزبی به‌عس "زۆر پێشكه‌وتووانه‌یه"و توانیویان ه به‌شێوه‌یه‌كی زیاتر له‌جاران فراونترببن‌و دز‌ه بكه‌ن ه نێو ده‌زگا ئه‌منی‌و فه‌رمانگ ه حكومییه‌كانی شارهكهوه. لیوا جه‌مال تاهیر به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی پۆلیسی كه‌ركوك له‌لێدوانێكیدا ب��ۆ دهس���ت���وور ،دان��ی��ب �ه‌وه‌دان��ا ك ه چاالكییه‌كانی دهستهو تاقمه‌كانی ح��ی��زب��ی ب �ه‌ع��س ب �هس �ه‌رۆك��ای �هت��ی ی ل �ه‌ژێ��ر ن���اوی چهند ع���زه‌ت دور حیزب‌و گروپێكی ئیسالمیدا تۆڕی رێكخستنه‌كانیان فراوانتر ك��ردووه، ی " بهاڵم ئه‌وان ناتوانن ناوچه‌ك ه وت بشڵه‌ژێنن". ی لیوا جه‌مال رایگه‌یاند "عزه‌ت دور ب ه به‌ردوام به‌یاننام ه باڵودهكاتهوه ئهو به‌یاننامانه‌ش ده‌گه‌یه‌نرێن ه كه‌سانی
عزه‌ت دوری
ده‌رکه‌وتوو ه تۆڕی رێکخستنه‌کانی فیرقه‌ی مه‌نسور له‌که‌رکوکدا سێ لیوای تایبه‌تیان ههیه ی سه‌ر به‌خۆیان ،به‌مه‌به‌ستی تێكدان بارودۆخه‌كه ،بهاڵم ئێم ه زانیاریمان الیه‌و ناهێڵین ،ئه‌وان ه مه‌به‌سته‌كانیان سه‌ربگرێت". ئاشكرابوونی تۆڕی رێكخستنه‌كانی حیزبی به‌عس له‌شاری كه‌ركوك دوای ئ �هوه ه��ات ك ه پۆلیسی ئ �هو شاره له‌سه‌ره‌تای مانگی چواردا ،زانیارییان ل �هس �هر كهسێك ه �هب��ووه ب�هن��اوی (فه‌خره‌دین كه‌مال مسته‌فا به‌یاتی)، ی مه‌فره‌زه‌یه‌كی پۆلیسی دوای ئهوه قهزاو ناحییه‌كانی كه‌ركوك ده‌چن ه سه‌ر ماڵه‌ك هی ،ده‌ستبه‌سه‌ر ژماره‌یه‌كی زۆر به‌ڵگه‌نامه‌و دۆكۆمێنتدا ده‌گرن. ئهو كه‌س ه دواتر ده‌رده‌كه‌وێت ك ه ی گشتی راگه‌یاندنی به‌رپرسی ده‌ست ه
جه‌یشی مسه‌نایه ،ك ه ئهو جه‌یشه‌ش س �هر به‌حیزبی به‌عسی رووخ���اوهو له‌الیه‌ن عزه‌ت دوورییه‌و‌ه سه‌رپه‌رشتی ده‌كرێت. له‌نێو به‌ڵگه‌نامه‌كاندا ك ه ده‌ست هێزه ئه‌منییه‌كان ك�هوت��ووه ،جگ ه ئاگاداركردنه‌وه‌كانی له‌به‌یاننامه‌و عزه‌ت دوری بۆ دهستهو تاقمه‌كانی، زان��ی��اری وردو راپ��ۆرت��ی لهسهر فه‌رمانگه‌و پڕۆژه‌كانی حكومه‌تدا ههیه ،ك ه خۆیان ئاماده‌یانكردووه. عه‌مید سه‌رحه‌د قادر به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی قهزاو ناحییه‌كانی كه‌ركوك، له‌لێدوانێكیدا ب �هدهس��ت��ووری وت "ت��ۆڕی رێكخستنی حیزبی به‌عس‌و راگ��هی��ان��دن‌و پ�هی��وه‌ن��دی��ك��ردن��ی��ان
به‌شێوه‌یه‌كی زۆر پێشكه‌وتووه ،ئهوه له‌به‌ڵگه‌نامه‌كاندا ك ه ده‌ستمانكه‌وتوو‌ه ی دهرك���هوت���ووه" .ه �ه‌روه‌ه��ا ئاماژه ب���ه‌وه‌دا ك� ه پاشماوه‌كانی حیزبی به‌عس رێكخستنی زۆری���ان له‌نێو ده‌زگاكانی پۆلیس‌و هێزه ئه‌منییه‌كان‌و فه‌رمانگه‌كانی تردا ههیه. له‌نێو ئ �هو به‌ڵگه‌نامانه‌دا ك ه ده‌ستی به‌سه‌ردا گیراوه ،ده‌ركه‌وتوو‌ه ی ت���ۆڕی رێكخستنه‌كانی فیرق ه مه‌نسور له‌كه‌ركوك ،ك ه ته‌واوكه‌ری سه‌ركردایه‌تی جه‌یشی مسه‌نای ه ك ه ئهو جه‌یش ه به‌شێك ه له‌پاشماوه‌كانی حیزبی به‌عس ،له‌سنووری كه‌ركوكدا سێ لیوای تایبه‌تیان ههیه. لیوای یهكهم به‌ده‌ست عه‌مید وسمی حه‌مید عوبێدی‌و لیوای دووه‌م ب �هدهس��ت عه‌مید روك��ن عه‌بدوڵاڵ عومه‌ر نه‌جیب عوبێدی‌و لیوای سێیه‌م به‌ده‌ست عه‌مید روكن عهلی حسێن ئیبراهیمه‌وه‌یه‌‌و ئ �هو س��ێ لیوای ه له‌ده‌یان فه‌وج پێكهاتووه. دهس���ت���وور زان��ی��وی �هت��ی ت��ۆڕی رێكخستنه‌كانی ئهو لیواو فه‌وجان ه له‌كه‌ركوك‌و ده‌وروبه‌رین‌و بهشێوهی نهێنی كاری خۆیان ده‌كه‌ن ،به‌تایبه‌ت له‌سنووره‌كانی ن��ێ��وان ك�ه‌رك��وك‌و موسڵ‌و سنووری سه‌اڵحه‌دین. ی ع���هم���ی���د س�����ه‌رح�����ه‌د وت��� "له‌راپۆرته‌كانی ئهو گروپانه‌دا جه‌خت له‌سه‌رئه‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه به‌چ شێوه‌یه‌ك زیاتر گه‌ش ه بك هنو سۆزی خهڵك به‌الی خۆیاندا رابكێشن ،ههروهها راپۆرتیان لهسهر ئهو عه‌ره‌بان ه نووسیوو‌ه ك ه لهگهڵ كورددا كار ده‌كه‌ن ،راپۆرتی ورد لهسهر پ��ڕۆژه‌ك��ان��ی حكومه‌ت ده‌نووسن".
ی به‌وه‌شدا ك ه ئهو گروپان ه ئاماژه ی ئاگاداری‌و به‌یاننامه‌كانیان ره‌وان ه ی دهستهو تاقمه‌كانیان كردووه ،لهوه بۆچوونیان وه‌ربگرن لهسهر خاڵ ه سلبی‌و ئیجابییه‌كانی حیزبی به‌عس له‌ئێستادا. ی لیوا جه‌مال تاهیر به‌ڕێوه‌به‌ر ی كه‌ركوك ،رایگه‌یاند ی پۆلیس گشت ی كه‌ركوك ك ه ئهو گروپان ه له‌سنوور ی ی خۆ رێكخستنن ،ئهو وت خه‌ریك ی ترسناك نین ،یان "به‌شێویه‌ك ی زۆر زه‌ب�ه‌الح نین تا بتوانن هێزێك ناوچه‌ك ه بشڵه‌ژێنن". شان ه نووستووه‌كانی حیزبی به‌عس به‌شێوه‌یه‌ك ه ك ه ئاگاداری ت���ه‌واوی هه‌ڵسوكه‌وت‌و كاره‌كانی ح��ك��وم� هتو ده‌زگ���ا ئه‌منییه‌كانن، ته‌نانه‌ت زانیاری بۆ سه‌رووی خۆیان ی به‌رپرس ه كورده‌كان‌و ده‌زگا له‌بار‌ه ئه‌منییه‌كانی شارهكهوه ده‌نووسن‌و
مانگان ه ئابوون ه له‌ئه‌ندامه‌كانیان وه‌رده‌گ�����رن‌و داوای ی��ارم �هت��ی بۆ ك�هس��وك��اری ئ �هوان �ه‌ش ده‌ك���هن ك ه كوژراون". ده‌ستوور زانیاری دهستكهوتووه ك ه هێزه ئه‌منییه‌كان دانیانبه‌وه‌داناو‌ه جگ ه له‌عه‌ره‌ب نه‌ته‌وه‌كانی تریش له‌نێو ئهو دهستهو تاقمانه‌دان ،بهاڵم ی زۆرب��هی��ان به‌ناوی ب�هه��ۆی ئ���هوه خ����وازراوه‌و‌ه ك��ارده‌ك �هن ناتوانرێت بدۆزرێنه‌وه. ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌رای���هت���ی گشتی پۆلیسی كه‌ركوك دوای هه‌ستكردن به‌فراوانبوونی تۆڕی رێكخستنه‌كانی حیزبی به‌عس ،داوا ده‌كات ئهو هێاڵن ه دیاریبكرێن ك ه له‌نێوان سنووری ی بتوانن، پارێزگاكاندا ههیه ،بۆئهوه به‌ته‌واوی كۆنترۆڵیان بك هنو سنووری كاری خۆیان دیاربێت. ی "دهب��ێ��ت ك ه لیوا جه‌مال وت�
هێزه ئه‌منییه‌كان دانیانبه‌وه‌داناو‌ه جگ ه له‌عه‌ره‌ب نه‌ته‌وه‌كانی تریش له‌نێو ئهو دهستهو تاقمانه‌دان به‌رزده‌كه‌نه‌وه. ح��ی��زب��ی ب��ه‌ع��س ل��هك��ه‌رك��وك له‌ئێستادا ل �هت �ه‌واوی عێراق له‌ژێر ی چه‌ندین ن��اودا ك��ارده‌ك��ات ،ئه‌وان ه له‌سنووری كه‌ركوكدا ك��ارده‌ك �هن، زۆربه‌یان به‌ناوی جه‌یشی راشدین‌و ح��ی��زب��ی ده‌وڵ����هت����ی ئ��ی��س�لام�یو نه‌قشبه‌ندییه‌كان‌و جه‌یشی موسه‌ننادا ك��ارده‌ك �هن ،ب �هاڵم هه‌موویان له‌ژێر فه‌رمان‌و بڕیاره‌كانی عزه‌ت دوریدان. ی "ئهو گروپان ه سه‌رحه‌د قادر وت
ی پارێزگاكانی كه‌ركوك‌و سنووره‌كان ی سه‌اڵحه‌دین‌و نه‌ینه‌وا تاكو سنوور ئێران ئ �هو هێاڵنه دیاریبكرێت". ی "پۆلیسی ئهو ناوچان ه ههروهها وت ئه‌ركیان بۆ دیاریبكرێت ،چونك ه ئیستا هێڵی ن��ی��وان پارێزگاكان دیارینه‌كراوه ،چونكه ئهو هێاڵن ه هێزێكی وای تێدانیی ه ب�هرگ��ری ئ �هو گروپانه ببێته‌وه" ،ئه‌وه‌شی به‌هۆكاری فراوانبوونی توانای حیزبی به‌عس زانی.
حه‌دبا لهسهر هیچ خاڵێكی لیستی برایه‌تی رازی نه‌بوو ه
كۆبوونه‌وه‌كان لهسهر گه‌وره‌ترین كێشه له‌موسڵ هیچ رێككه‌وتنێكی لێنه‌كه‌وتووه‌ته‌وه كاروخ نامیق
ب �ه‌رپ��رس��ان��ی لیستی ب��رای�هت��ی دانبه‌وه‌داده‌نێن ك ه تائێستا لهگهڵ لیستی حه‌دبادا نه‌گه‌یشتوونه‌ته هیچ رێككه‌وتنێك ،گومانیشده‌كرێت بهرپرسانی لیستی حه‌دبا ئیش لهسهر دواخستنی ئ�هو كێشه‌یه بك هنو بیبه‌ستنه‌و‌ه به‌پێكهێنانی حكومه‌تی داهاتووی عێراق. بهرپرسانی لیستی برایه‌تی به‌پێی زانیارییه‌كانی ده‌ستوور، كه‌وتوونه‌ت ه ژێر بارێكی قورسه‌وه له‌دانووسانه‌كانیان لهگهڵ حه‌دبادا، ب��هوه ی لیستی حه‌دبا لیستێكی زۆری ناوی ده‌ستگیركراوی پارێزگای موسڵی ئاماده‌كردووه ،ك ه خۆی لهو رێژه‌ی ه زیاتر دهبینێتهوه ك ه به‌رپرسه ئه‌منیی ه كوردییه‌كان به‌لیستی برایه‌تیان داوه ،ههروهها مه‌سه‌ل هی ك��ش��ان �هوه ی ه��ێ��زی پێشمه‌رگه‌و ماد‌ه ی 140ب ه بهربهستێكی زیاتری كۆبوونه‌وه‌كانی نێوان ئ �هو دوو لیست ه ئه‌ژمارده‌كرێت. له‌كۆبوونه‌وه‌كان ی راب��ردووی
ئیستحاق ی هه‌ڵبژاردن داوا ی سه‌رۆك ی ئه‌نجومه‌ن ی پارێزگا‌و جێگر ی یه‌كه‌می پ��ارێ��زگ��ا ی م��وس��ڵ��م��ان��ك��ردووه ،ب �هاڵم لیست ی حه‌دبا له‌مپه‌ر ده‌خات ه به‌رده‌م دابه‌شكردن ی پۆسته‌كان". لیستی حه‌دبا به‌پێی زانیارییه‌كانی دهس��ت��وور ،له‌ئێستادا لهسهر هیچ كام لهو پێشنیارانه‌ی ك ه كراوه رازی نهبووه ،له‌كاتێكدا تائێستا چه‌ندین كۆبوونه‌و‌ه ئه‌نجامدراوه. س�هب��اره‌ت به‌گیراوه‌كان ی لیستی حه‌دبا هه‌رێم كه‌مال ئاغا به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی موسڵی یه‌كێتی ،رونیكردهوه "ئه‌وان ه ی ده‌ستگیركراون دابه‌شده‌كرێت ب��ۆ س � ێ ج��ۆر هه‌ندێكیان ئ �هوان �هن ك ه حوكمدراون به‌هۆ ی دانپێدانانی ت��اوان��هك��ان��ی��ان ب�ه‌ش��ێ��ك��ی��ان ل �ه‌ژێ��ر لێكۆڵینهوهو ته‌حقیقدان ئه‌وانه‌ش ی كه تاوانیان نهكردووه به‌هۆ ی بوون ی گومان به‌تایبه‌ت ی ل�هو شوێنان ه ی ك ه هێزی پێشمه‌رگ ه ده‌سه‌اڵتدار‌ه ده‌ستگیركراون ئ��ازادده‌ك��رێ��ن" .ك��ورد س��وور‌ه لهسهر وه‌رگرتنی پۆستی سه‌رۆك ی ئه‌نجوم هنو جێگر ی یهكهم ی پارێزگار ،بهاڵم ئه‌وه‌ش تائێستا له‌الیه‌ن حه‌دباو‌ه قبوڵ نییه. وه‌زاره‌تی ناوخۆی حكومه‌تی هه‌رێم
ته‌نها لیستی 60كه‌سی لهو ده‌ستگیركراوان ه بۆ لیژنه‌كانی نێوان ئ �هو دوو لیست ه ناردووه ،ئاماژه به‌وه‌شده‌كات ك ه به‌شێك له‌ئه‌وان ه حكومدراون‌و تاوانبارن. بهرپرسانی كورد ترسیان له‌جۆرێك له‌یاركردنی بهرپرسانی لیستی حه‌دبا ههیه ،بهوه ی ده‌یانه‌وێت رێككه‌وتنه‌كان دواب��خ � هنو بیهێڵنه‌و‌ه بۆ چۆنییهتی پێكهێنانی حكومه‌تی عێراق. سام ی ئه‌تروش ی ئه‌ندام ی پێشووی ئه‌نجومه‌ن ی نوێنه‌ران ی عێراق رایگه‌یاند ئه‌گه‌ر حه‌دبا ئیش لهسهر دواخستنی ك��ۆب��وون �ه‌وه‌ك��ان ب��ك�هن ،ئ��ه‌وا ره‌نگه
هه‌له‌كه‌یان له‌ده‌ستده‌ربچێت‌و وت ی "ئ �ه‌وك��ات زۆرش���ت له‌ده‌ست ی خۆیان ده‌ده‌ن ،ئێستا باشتر‌ه بۆ لیست ی حه‌دبا پێش پێكهێنان ی حكومه‌ت ی عێراق لهگهڵ كورد رێككه‌وتن بكات ،چونك ه خۆشیان لهو باوه‌ڕه‌دان لیست ی عێراقیی ه به‌ته‌نیا ناتوانێت حكومه‌ت پێكبهێنێت". به‌ڕای ئه‌تروشی بۆ لیست ی حه‌دبا باشتر‌ه لهبهرئهوه ی سنوور ی خۆیان‌و سنوور ی ك��ورد سنوورێك ی هاوبه‌شه، دهب��ێ��ت چ���اره‌س���هر ی كێشه‌كانیان به‌رێگه‌ی گفتوگۆ بكرێت .ئه‌تروشی وت��� ی "ه �هس��ت��ده‌ك��رێ��ت دواخ��س��ت��ن�ی
ی موسڵ UNفشاری لهسهر لیستی عێراقیی ه دره‌ستكردوو‌ه بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێش ه
چاره‌سه‌ركردن ی ئهم كێشه‌ی ه په‌یوه‌ند ی به‌دروستكردن ی حكومه‌ته‌و‌ه ههیه، دی��اره چاوه‌ڕێن حكومه‌ت ی داهاتووی عێراق چۆن پێكده‌هێنرێت" .ئاماژهی به‌وه‌شدا ك ه لیست ی حه‌دبا ده‌یه‌وێت بزانێت حكومه‌ت ی داهاتوو ی عێراق چۆن پێكده‌هێنرێت ،چونك ه ئه‌گه‌ر لیستی عێراقیی ه ئهو رۆڵ� ه ی نه‌ما‌و له‌قۆناغی داهاتوو نه‌یتوان ی حكومه‌ت پێكبهێنێت ئه‌وكات ده‌سه‌اڵت ی نامێنێت. دڵ��دار زێبار ی جێگر ی پارێزگاری موسڵ رایگه‌یاند "ههندێك خاڵ ی گرنگ م��اوه هێشتا پێویست ی به‌گفتوگۆی زیاتر هه‌ی ه وهك بوون ی پێشمه‌رگه له‌موسڵ ،تائێستا لهسهر ئهو بابه‌ته نه‌گه‌یشتووینه‌ت ه رێككه‌وتنێك". دڵ��دار زێبار ی وت ی "ئ�هو لیژنان هی دروستكراوه ئه‌نجام ی باش ی ههبووه، بهاڵم بابه‌ت ی سه‌ره‌ك ی ئێم ه كشانهوهی پێشمه‌رگه‌ی ه له‌موسڵ ك ه بارودۆخێكی نائاسای ی دروس��ت��ك��ردووه ،داواده‌ك�هی��ن پێشمه‌رگ ه بكشێنرێته‌و‌ه ب��ۆئ �هوهی بارودۆخ ی نه‌ینه‌وا ئاساییبێته‌وه" .ئهو وتی "ك��ورد له‌موسڵ پێویست ی به‌پارێزگاری پێشمه‌رگ ه نییه ،بهڵكو پێویستی به‌بۆچوونێك ی سیاسی ی گونجاو ههیه".
ه �ه‌رێ��م ك �هم��ال ئاغا ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر لیست ی حه‌دبا بیه‌وێت كورد سه‌رقڵبكات‌و مه‌شغوڵ ی بكات به‌كۆبوونه‌وه‌كانه‌وه ،تاپێكهێنانی ح��ك��وم�هت ،ئ���ه‌وا "ئ��ێ��م�ه‌ش هیچ زه‌ره‌رێكمان نهكردووه" .ههروهها وت ی "ئهو بارودۆخ ه ی دروستبووه ئه‌گه‌ر لیست ی حه‌دبا به‌قازانجی خۆ ی نازانێت ئێم ه هیچ زه‌ره‌رێك ن��اك�هی��ن ،ئه‌نجومه‌ن ی پارێزگا‌و پارێزگا ی خۆمان ههیه". ده‌رم���ان خ �هت��ار ی وته‌بێژی لیستی ب��رای��هت��ی ،رای��گ �هی��ان��د "ل��ی��ژن��هی��هك ب���ۆ گ���ی���راوه‌ك���ان دروستكراوه ،ئهو لیژنه‌ی ه لهگهڵ UNسه‌ردان ی ههموو زیندانه‌كانی هه‌رێم ی كوردستان‌و دادگ��اك��ان‌و وه‌زاره‌ت��� ی ناوخۆیانكردووه‌و وتی "ئه‌وانه‌ی ده‌ستگیركراون كه‌متر له 60كه‌سێكه". ی "فشار ههبووه خه‌تاری وت ی عێراقیی ه له‌الیه‌ن لهسهر لیست ی موسڵیش UNو ته‌نانه‌ت خهڵك بۆ به‌شداریكردنی ههموو لیست ه ی س�ه‌رك�هوت��ووه‌ك��ان له‌پارێزگا موسڵدا".
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
راپۆرت
4
ی موڵكدارێتی ،ره‌نگ ه خاوه‌ندارێتی كه‌ركوك دوابخات كێش ه
ی موڵكداری كه‌ركوك 50ساڵی تری ده‌وێت نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان راشكاوان ه به‌كورده‌كانیان وتوو ه كێشه زانیار داقوقی
به‌پێی وت�� ه ی ب�ه‌رپ��رس� ه ك��ورده‌ك��ان له‌كۆبوونه‌و‌ه نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان نهێنی‌و ئاشكراكاندا راسته‌وخۆ ئه‌وه‌یان بهگوێی كورده‌كاندا چرپاندووه ،كه كێش ه ی موڵكداری شاره‌ك ه تا 50ساڵی تر ده‌خایه‌نێت ،ب��ه‌وه‌ش ك��ورده‌ك��ان زه‌ره‌رمه‌ندی یه‌كه‌مده‌بن. بڕیارێكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی عێراق ك ه ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر ده‌ركرا، كێش ه ی كورد‌و عه‌ره‌به‌كانی شاره‌كه‌ی ق��وڵ��ت��رك��ردووه ،كاتێك ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی عێراق بڕیاریدا قه‌ره‌بوویه‌كی تر بۆ ئاواره‌كان به‌پێدان‌و تاپۆكردنی پارچ ه زه‌وییه‌ك بدات. دواكه‌وتن ی چاره‌سه‌ركردنی كێش ه ی موڵكداری ك�ه‌رك��وك ،ك ه په‌یوه‌سته به‌یه‌كالیكردنه‌و‌ه ی به‌ده‌یان پارچ ه زه‌وی پارێزگاكه‌و كورده‌كانیش پشكی شێریان لێ ی به‌ركه‌وتووه. ئ �ه‌ح��م �ه‌د ع �هس��ك �هر ی ئ�هن��دام��ی ئ�هن��ج��وم�هن� ی پ��ارێ��زگ��ا ی ك �ه‌رك��وك ب �هدهس��ت��وور ی راگه‌یاند ك ه له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران ی عێراقه‌و‌ه نووسراو ی ره‌سمیمان پێگه‌یشتوو‌ه به‌مه‌به‌ست ی قه‌ره‌بووكردنه‌و‌ه ی ئاواره‌كان ی كه‌ركوك به‌دابه‌شكردن ی زه‌و ی نیشته‌جێبوون، بهاڵم ئهوه ی به‌كاریك ی ئاسان نه‌زانی. ع����هس����ك����هر ی وت�����ی "زه‌و ی نیشته‌جێبوون له‌كه‌ركوك كه‌مبووه‌ته‌وه،
له‌كۆی 34هه‌زار كێشه‌ی موڵكداری ،تائیستا ته‌نها 4هه‌زار كێشه‌ی یه‌كالییبووه‌ته‌وه
بۆی ه ئ��اواره‌ك��ان بێبه‌شده‌بن ل �هزهو ی نشته‌جێبوون ،چونك ه ئهوه په‌یوه‌ست ه به‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ی كێش ه ی موڵكدار ی پارێزگای ك �ه‌رك��وك" ،ه�ه‌روه‌ه��ا وت ی "ت��اك��ێ��ش � ه ی م��وڵ��ك��داری ك �ه‌رك��وك چ��اره‌س �ه‌رن �هك��رێ��ت ،ئ��هو ب��ڕی��اره وا به‌ئاسانی جێبه‌جێناكرێت". ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ر ی راشكاوان ه ئهوهی روون��ك��رده‌وه ،ك ه كێش ه ی موڵكداری كه‌ركوك چه‌ندین ساڵی تری ده‌وێت، وت ی "نوێنه‌ر ی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان له‌كۆبوونه‌وه‌كاندا پێیوتووین په‌ل ه لهوه مه‌كه‌ن ،چاره‌سه‌ركردنی كێش ه ی
موڵكداری كه‌ركوك ،په‌یوه‌ست ه ب ه 50 ساڵی ترهوه". كێش ه ی موڵكدار ی له‌پارێزگای ك �ه‌رك��وك ،به‌پێی ئ �هو زانیارییان هی ده‌ست ده‌ستوور كهوتووه 34 ،هه‌زار كێشه‌یه ،تائێستا ته‌نها 4هه‌زار كێش ه ی یه‌كالییبووه‌ته‌وه‌‌و 30ه �ه‌زار كێشه‌ی وهك خۆ ی ماوه‌ته‌وه‌‌و چاره‌سه‌ریشی ئاسان نییه. به‌پێ ی دهس��ت��وور ی عێراق ی هه‌ر زه‌وییه‌ك كێش ه ی موڵكداری یان هه‌ر كێشه‌یه‌كی ت��ری ههبێت ،ناتوانرێت ده‌ستكار ی بكرێت ،چونك ه حكومه‌ت ی
پێشوو ی رژێم ی به‌عس زۆر له‌زه‌وییه‌كان ی كه‌ركوكی به‌ناو وه‌زاره‌ته‌كانه‌و‌ه دابڕیوه‌‌و ئیستاش بووه‌ت ه كێشهو ملمالنێیه‌ك ی زۆر له‌نیوان س�ه‌رج�هم هاوواڵتیان‌و نه‌ته‌وه‌كانی سنووری پارێزگای كه‌ركوك. ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ر ی وت ی "ئێستا له‌پارێزگای كه‌ركوك نهك زه‌و ی بۆ شاره‌وان ی كه‌ركوك نه‌ماوه ،بهڵكو زه‌و ی بۆ وه‌به‌رهێنانیش نییه ،تاكو به‌رهه‌م ی لهسهر ده‌رهێنێن" ،ئه‌وه‌شی به‌كێش ه ناوبرد. به‌ڕای بهرپرسانی كوردی شاره‌ك ه چ�هن��د ده‌ستێك ه �هی �ه ،له‌ئێستادا
ن��ای��ان��هوێ��ت ك��ێ��ش � ه ی م��وڵ��ك��داری چاره‌سه‌ربكرێت ،چونك ه به‌ڕای ئه‌وان چاره‌سه‌ركردنی كێش ه ی موڵكداری به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان په‌یوه‌ست ه به‌چاره‌سه‌ركردن‌و یه‌كالییكردنه‌و‌ه ی كێش ه ی خاوه‌ندارێتی كه‌ركوك له‌نێوان نه‌ته‌وه‌كاندا. ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ری وت ی "حكومه‌ت ی عێراق ی ن��و ێ ده‌ت��وان��ێ��ت بڕیارێك ی تایبهت ده‌ربكات ،بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌و‌ه ی ب��ڕی��ارهك��ان�� ی ب�ه‌ع��س� ی ل �هن��اوچ��وو، بۆئهوه ی سه‌رجه‌م كێشه‌كان ی كه‌ركوك چاره‌سه‌ربكرێت".
محه‌مه‌د خه‌لیل جبور ی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك‌و ئه‌ندام ی لیژن ه ی م��اد‌ه ی ،140جێبه‌جێكردنی بڕیاره‌ك ه ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی عێراقی به‌قورس وه‌سفكرد. جبور ی ك ه نوێنه‌ر ی عه‌ره‌به‌كان ه له‌كه‌ركوك ،به‌ده‌ستووری وت "تائێستا ل��ه‌ش��ار ی ك��ه‌رك��وك زه‌و ی نیی ه بۆ ئ���اواره‌ك���ان داب�ه‌ش��ب��ك��رێ��ت ،چونك ه زۆرب� ه ی زه‌وییه‌كان ی كه‌ركوك له‌الیه‌ن ئاواره‌كانه‌و‌ه به‌كارهێنراوه" .ههروهها وت�� ی "ه��اوواڵت��ی��ان كه‌مته‌رخه‌من‌و ئاواره‌كان به‌بێ گوێدان به‌تاپۆ خانوویان لهسهر زه‌وییه‌كان دروستكرووه". نوێنه‌ری ع�ه‌ره‌ب�هك��ان له‌لیژن ه ی جێبه‌جێكردنی ماد‌ه ی 140ره‌تیده‌كاته‌و‌ه ك ه بڕیاره‌ك ه ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی��ران جێبه‌جێبكرێت ،ت��اوه‌ك��و كێش ه ی موڵكداری چاره‌سه‌رنه‌كرێت. ئهو وت ی "دابه‌شكردن ی زه‌و ی بۆ ئاواره‌كان وهك قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌یه‌ك كاریك ی ئاسان نییه ،چونك ه له‌كه‌ركوك تاكو ده‌ست ه ی كێش ه ی موڵكدار ی ئهو كێشان ه چاره‌سه‌رنه‌كات ،یهك پارچ ه زه‌و ی لهسهر ئاواره‌كان دابه‌شناكرێت‌و تاپۆشناكرێت". جبور ی روونیكرده‌و‌ه ك ه كێش ه ی موڵكدار ی له‌پارێزگای كه‌ركوك تاوهكو ساڵی 2030چاره‌سه‌رناكرێت ،ئه‌وه‌ش بۆ كورده‌كان ب�ه‌ڕای خودی به‌رپرس ه ك��ورده‌ك��ان �هوه زه‌ره‌رم���هن���دی یهكهم كورده‌كانن.
ی ده‌ستپێكرد پارتی گۆڕانكارییه‌كانی حیزبه‌كه
گۆڕانكارییه‌كان 6به‌رپرسی لق‌و 8به‌رپرسی ناوچه ده‌گرێته‌وه ده‌ستوور
پارتی گۆڕانكارییه‌كانی لهو سنووران ه ی ك ه ده‌نگێكی كه‌می لێ به‌ده‌ستهێناوه، ده‌ستپێكرد ،بهاڵم گۆڕانكارییه‌كان ته‌نها سنووری سلێمانیو كه‌ركوك‌و گه‌رمیانی گرتووه‌ته‌وه. دوای ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن�هك��ان��ی 3/7و هه‌ستكردنی س�ه‌رك��ردای�هت��ی پارتی به‌نه‌بوونی ج��هم��اوه‌ری حیزبه‌ك هی ل �هس��ن��ووری گ �هرم��ی��ان‌و سلێمانیو كه‌ركوك ،له‌كۆبوونه‌وه‌كانی مه‌كته‌بی رێكخستن‌و ئهو لقانه‌دا ،قس ه لهسهر چه‌ندین گۆڕانكاری كراوه ،له‌تازه‌ترین هه‌وڵیشدا 6 ،به‌رپرسی لق گۆڕدران‌و ب��ڕی��اره هه‌شت ب�ه‌رپ��رس��ی ناوچ هی گه‌رمیانی حیزبه‌كه‌ش بگۆڕدرێت. به‌پێ ی ئهو زانیارییان ه ی ده‌ست دهس��ت��وور ك �هوت��وون ،تائێستا جگه له‌قسه‌كردن بۆ گۆڕینی چه‌ندین كارگێڕ لق ،له‌لقه‌كانی 15و 22ی گه‌رمیانی پارتییه‌وه ،ن��ووس��راو ب��ۆ سه‌رجه‌م ن��اوچ�هك��ان��ی��ان ك���راوه ك � ه ئ��ام��اژهی به‌گۆڕانكاری له‌نێو لق‌و ناوچه‌كاندا كردووه ،بهاڵم له‌ئێستادا گۆڕانكارییه‌كان دواخراون. ده‌ستوور زانیویه‌تی ك ه جۆرێك له‌كۆبوونه‌و‌ه ی نهێنی له‌نێوان كارگێڕ ل �ق‌و ئ�هن��دام لقه‌كان‌و كادیرانی ئهو حیزبه‌دا كراوه ،ك ه ئاماژهی به‌بوونی باڵباڵێن‌و هه‌وڵدان بۆ ته‌سفییه‌كردنی یه‌كتر هاتووه‌ت ه ئ���اراو‌ه له‌سنووری گه‌رمیان ،وهك خۆئاماده‌كردنێك بۆ كۆنگره ،كه‌پێده‌چێت پارتی له‌ئه‌مساڵدا ببه‌ستێت.
ده‌ستوور زانیویه‌تی ك ه 6به‌رپرسی لق گ���ۆڕدراون ،له‌وان ه لقی كه‌ركوك‌و سلێمانیو خانه‌قین‌و گه‌رمیان‌و لقی هه‌ڵه‌بجه‌‌و چه‌مچه‌ماڵ ،نه‌جات حه‌سه‌ن لێپرسراوی لقی كه‌ركوك گواستراوه‌ته‌وه بۆ لقی هه‌ڵه‌بجه‌‌و له‌جێگه‌ك ه ی حه‌مه خوریشد تۆفیق دان���راوه ،له‌جێگ هی سه‌الم عه‌بدوڵاڵ له‌لقی چوار هیوا ئه‌حمه‌د دان���راوه ،له‌لقی خانه‌قین ئه‌كبه‌ری ح�هی��ده‌ر له‌جێگ ه ی دی���اری حه‌سه‌ن دانراوه‌‌و له‌گه‌رمیانیش له‌جێگ ه ی دژوار فایه‌ق ،ئه‌كره‌م ساڵ دانراوه‌‌و له‌جێگ هی نوری حه‌م ه عه‌لیش به‌رپرسی لقی 19ی چه‌مچه‌ماڵ ،محه‌مه‌د كه‌مال دانراوه. هه‌ر به‌پێ ی زانیارییه‌كان ی ده‌ستوور مشتومڕ ی ئهو گۆڕانكارییانه‌ی به‌رپرسی ناوچه‌كانی پ��ارت��ی له‌گه‌رمیان ،بۆ ته‌سفییه‌كردن ی باڵباڵێنه‌ك ه ی نێو لق‌و ناوچه‌كان ی پارتییه ،راسته‌وخۆش له‌نێو لقه‌كاندا ب��اس له‌بوونی باڵی نێچیرڤان‌و مه‌سرور بارزانیدا كراوه ،كه له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی یه‌كێتی قوتابیانیشدا زۆرترین ملمالنێیان له‌سه‌ربوو. مسته‌فا واد ی به‌رپرس ی ناوچ هی ق �ه‌ره‌ت �ه‌پ � ه ی پ��ارت � ی رای��گ�هی��ان��د كه نووسراوێك كراوه له‌لقه‌و‌ه ك ه ئاڵوگۆڕ له‌نێوان به‌رپرسی ناوچه‌كان‌و كارگێڕ لقه‌كاندا بكرێت " ،بهاڵم تائێستا هه‌ر ئهو نووسراوه‌یه ،نهكراوه به‌بڕیار". ههروهها وت ی "لقیش بڕیار ی ئهو گۆڕانكارییان ه ی داوه ،بهاڵم نهكراوه به‌پراكتیكی‌‌و بڕیار ی ره‌سمی". ده‌ستوور له‌چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی تایبهتی خۆیه‌و‌ه لهو سنووره زانیویه‌تی ك ه جفره‌كانی باڵی نێچیرڤان‌و مه‌سرور له‌نێو كادیراندا بوونی ههیه ،بۆیه
"ئه‌گه‌ر گۆڕانکارییه‌کان بۆ ته‌سفیه‌کردن بێت ،قبوڵیناکه‌ین"
دواخستنی گۆڕانكارییه‌كانیش دوورنیی ه به‌بڕیاری خودی سه‌رۆكی پارتی بێت لهو سنووره ،چونك ه هه‌ڵبژاردنه‌كانی یه‌كێتی قوتابیان ل�هو سنووره ئهو باڵباڵین‌و ناكۆكیی ه ی تێكه‌وت. مسته‌فا واد ی وت� ی "ئه‌گه‌ر ئهو گۆڕانكارییان ه به‌مه‌رامی ته‌سفییه‌كردن بێت ،ئ��هوه قبوڵی ن��اك�هی��ن ،ب�هاڵم پێموای ه به‌مه‌به‌ست ی ئاڵوگۆڕكردنه
نهك ته‌سفییه ،چونك ه ئێمه‌ش لهسهر شه‌قامه‌و‌ه نه‌هاتووین". بۆ گۆڕانكارییه‌كان له‌ناوچه‌كانی پارتیدا ،دوو بۆچوون له‌نێو بهرپرسانی ئهو حیزب ه لهو ده‌ڤ��ه‌ره‌دا ههیه ،ئهو بۆچوونانه‌ش مشتومڕی دروستكردووه، به‌شێكیان پێیانوابوو‌ه ته‌نها 4به‌رپرس ناوچ ه بگۆڕدرێت ،بهاڵم به‌شه‌ك ه ی تریان داوای��ان��ك��ردووه 8
به‌رپرسی ناوچ ه بگۆڕدرێت. به‌پێ ی ئهو لیست ه ی ده‌ست ده‌ستوور كهوتووه قس ه لهسهر گۆڕینی هه‌ریه‌كه له(شوان محه‌مه‌د به‌رپرس ی ناوچ هی گ���واڵن‌و بێستون ف���ه‌ره‌ج به‌رپرسی ناوچ ه ی ده‌ربه‌ندیخان‌و ئه‌رسه‌الن عهلی به‌رپرس ی ناوچ ه ی دووزو مسته‌فا وادی به‌رپرس ی ناوچ ه ی قه‌ره‌ته‌په‌‌و شێخ سه‌باح به‌رپرس ی ناوچ ه ی گه‌رمیان‌و به‌ختیار هیجران به‌رپرس ی ناوچ هی كفریو لوقمان عه‌بدولڕه‌حمان به‌رپرسی ن��اوچ � ه ی ك���ه‌الر‌و نه‌جم ب��اوه‌ن��وری به‌رپرس ی ناوچ ه ی باوه‌نور) كراوه. شوان محه‌مه‌د رۆسته‌م به‌رپرسی ناوچ ه ی گواڵن ی پارت ی له‌گه‌رمیان ،وتی "قس ه لهسهر گۆڕانكاریو گۆڕینی چهند به‌رپرسێكی پارتی له‌لق‌و ناوچه‌كان كراوه ،بهاڵم نهبووه به‌بڕیار". ئ��ام��اژ‌ه ی ب��ه‌وه‌ش��دا ك � ه بڕیاری گۆڕانكاری ههیه ،له‌سنووری سه‌رجه‌م لقه‌كانی پارتی‌و وت ی "بڕیاربوو پێش هه‌ڵبژاردن ی په‌رله‌مان ی عێراق ،ل ه 3/7 دا ئهم گۆڕانكارییان ه بكرێت ،بهاڵم نه‌كراوه‌‌و تاكات ی كۆنگرهی پێده‌چێت". ش���وان وت�� ی "راس���ت نیی ه كه ئێم ه س �هر به‌باڵ ی مه‌سرورین یان نێچیرڤان ،ب��هاڵم گۆڕانكارییه‌كه سه‌رجه‌م به‌رپرسی ناوچه‌كان و كارگێڕ لقه‌كانیش ده‌گرێته‌وه". بێستون فایه‌ق به‌رپرس ی ناوچ هی ده‌رب �هن��دی��خ��ان � ی پ��ارت��ی ،وت��� ی كه گۆڕانكار ی شتێك ی زۆر ئاساییه ،یهكێك له‌میكانزمه‌كان ی نوێبوونه‌و‌ه ی حیزبه. بهرپرسانی پارتی ل�ه‌وده‌ڤ�ه‌ره ده‌ڵ��ێ��ن ئ �هگ �هر گ��ۆڕان��ك��اری��ی�هك��ان پ�هی��وه‌ن��دی به‌بوونی كوتالیه‌تی‌و
ته‌سفییه‌كردنه‌و‌ه بێت ،ئه‌وا قبوڵی ناكه‌ن ،ده‌ڵێن تائێستاش هۆكاری دواخستنه‌كه‌ی نازانن. ی به‌رپرس ی ناوچ هی نه‌جم باوه‌نور ب��اوه‌ن��ور ب �هدهس��ت��ووری وت "ئێمه كاتێك ئهو گۆڕانكارییانه‌مان پێ قبوڵه لهسهر به‌رمه‌بنای حیزب ی بێت ،نهك م �ه‌رام‌و به‌رمه‌بنای شت ی تر ،چونكه ی ئهم حیزبه‌ین‌و ملكه‌چی ئێم ه رۆڵ ه ههموو بڕیارێك ی حیزبین". ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر 9كارگێڕ لقی 22ی گ�هرم��ی��ان ،كۆبوونه‌وه‌یه‌كیان ئ��هن��ج��ام��داوه‌‌و ل��هك��ۆب��وون��ه‌وه‌ك��ه‌دا یاداشتێكیان نووسیوه‌‌و ئاراست هی به‌رپرسی لقیان ك����ردووه ،به‌پێی یاداشته‌ك ه ئه‌وان لهگهڵ ئه‌وه‌دانه‌بوون ته‌واوی به‌رپرسی ناوچه‌كان بگۆڕدرێن، بهاڵم به‌رپرس لق لهگهڵ گۆڕینی 8 به‌رپرسی ناوچه‌دایه. عومه‌ر شه‌ریف به‌رپرس ی راگه‌یاندنی ل��ق� ی 22پ���ارت���ی ل �هگ �هرم��ی��ان ،وت�ی "گۆڕانكاریو گواستنه‌و‌ه ی به‌رپرسی ناوچه‌كان ،سزاو ئیجرائات نیی ه ئه‌گه‌ر به‌رپرس ی ناوچه‌یه‌ك بگۆڕدرێت بۆ ناوچه‌یه‌ك ی تر ئهم ه سزانییه". ههروهها وت ی "لهگهڵ نزیكبوونه‌وه لهكۆنگره پارت ی ناوه‌ناو‌ه گۆڕانكاری خۆ ی له‌ئاست ی رێكخراو لق‌و ناوچه‌دا ده‌كات ،ئهوه شتێك ی سروشتییه". دهس��ت��وور ئ �ه‌وه‌ش��ی زان��ی��وه كه چه‌ندجارێك س�ه‌رك��ردای�هت��ی پارتی پێشنیاری تێكه‌ڵكردنی ه �ه‌ردوو لقی 15ی خانه‌قین‌و 22ی گه‌رمیانیان ك����ردووه ،دوای ئ���هوه ی هه‌ستیان به‌كه‌می جه‌ماوه‌ری حیزبه‌كه‌یان كردووه له‌ناوچه‌كه‌دا.
7
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
چاوپێکه‌وتن
info@destur.net
الپهڕه9
ئیشی ئه‌ردۆگان قورستر دهبێت ،چونکه که‌مال کچدارۆغلۆ له‌گۆڕه‌پانه‌که‌دایه
ی ی یه‌كسانی په‌یڕه‌ونه‌كات ،له‌ماف "ئه‌گه‌ر یه‌كێتی پاراستن ی سۆسیال ئینته‌رناسیۆنالدا بێبه‌شده‌كرێت" ئه‌ندامبوون له‌رێكخراو ی یاسا بۆ ده‌ستوور رێواس فایه‌ق ،چاالك له‌بواری سیاسه‌ت‌و خوێندكاری دكتۆرا له‌به‌ش
ی رێواس فایه‌ق ،چاالك له‌بوار ی سیاسه‌ت‌و خوێندكاری دكتۆرا له‌به‌ش یاسا له‌دیمانه‌یه‌كی ده‌ستووردا ی ئاماژه بهوه ده‌دات ،كه یه‌كێت مه‌حكومه به‌هه‌مان ئهو بیروبۆچوون‌و دنیابینییه‌ی كه حیزبه‌كانیتر له‌كوردستان تیایدا ده‌ژین ،ههروهها ی ده‌ڵێت بهاڵم ئهو بانگه‌شه‌یه‌ی یه‌كێت ی ده‌یكات بۆ یه‌كسانی‌‌و دیموكراس "وامان لێده‌كات كه بیر له‌وه‌بكه‌ینه‌و ه ی بۆچی تائێستا له‌ناو سه‌ركردایه‌ت یه‌كێتیدا ژنێك نهبووه؟". رێواس وتی "ئهمه دهگهڕێتهوه بۆ تموحه‌كانی پیاو ،ژنانیش دابه‌شبوون به‌سه‌ر ئهو باڵ‌و ته‌كه‌توالنه‌ی ناو ی یه‌كێتی‌‌و نهیانتوانیوه هاوده‌نگ ی كۆبكهنهوه لهوهی كه چهند ژنێك دیارو باش ده‌ستنیشانبكه‌ن‌و بیكه‌ن به‌كاندیدی خۆیان".
ی سازدانی :سۆزان عه‌ل
دهس���ت���ـ���ـ���ـ���ـ���وور :ئ��ـ��ـ��ـ �هو كه‌نـــااڵنــــه‌ی له‌كوردســـتاندا ژن پێیدا ده‌چێــــته ناو سیاسه‌ته‌و‌ه كامانه‌ن؟ ی ژنان رێ���واس :به‌شداریكردن ی ی س��ی��اس��ی��دا بابه‌تێك ل���هب���وار ی خۆڕسكـــییه ،به‌شداریكردن له‌بوار ی سیاسیو گه‌یشتن به‌ناوه‌نـــد بڕیار ره‌نگـــ ه بۆ ژنان جیاواز بێت ی تردا ،بۆنمـــوونه، له‌چـــاو بواره‌كان ی ئه‌گه‌ر به‌راوردێـــك له‌نێـــوان كار
رێواس فایه‌ق
ی سیاسی؟ بیكه‌یت به‌بكه‌رێك ی ژن رێ�����واس :ب��ۆئ��ـ��ـ��ـ �هوه ی ل��هم قه‌یران ه بتوانێـــــت خ��ۆ ی تر له‌بـــه‌ر ده‌ربـــازبكات ،جارێـــك ی كۆمه‌ڵگاو حیزب‌و ئه‌نــــدامان‌و دید ی حیزبه‌كــــان كادیران‌و سه‌ركردایـــه‌ت ی پێناسه بكاتهوه ،پێـــویســــته خۆ له‌بواری سیاسیدا پێبگه‌یــــه‌نێت‌و ی ی رۆشنبیریو سیاس پاشخانێك ی په‌یدابكات هه‌بێت‌و شاره‌زایــــ ی له‌هونـــه‌ری وتاربێژی ،ش��اره‌زا ی سیاسی ئ �هو كایه‌یه‌بن كه ب��وار ده‌یخوازێت یان به‌واتایه‌كیتر جۆرێك ی ههبێت یاخوود پێویست ه له‌ئه‌زموون
ی دابه‌شبوون به‌سه‌ر ئهو باڵ‌و ی ناو یه‌كێت ژنه‌كان ی ی ناو یه‌كێتی‌‌و نهیانتوانیوه هاوده‌نگ ته‌كه‌توالن ه ی دیارو باش ی ك ه چهند ژنێك كۆبكهنهوه لهوه ی خۆیان ده‌ستنیشانبك هنو بیكه‌ن به‌كاندید ی بكـــه‌ین، ی ئۆفیـــس سیاســی‌‌و كار ی ی ئهمه كــــۆمه‌ڵگــــه زۆر به‌ئاسان دووه‌م��ی��ان قبوڵده‌كات ،چــونك ه سه‌رچـــاوه‌یه‌كه بۆ داهات‌و ژن هیـــچ ی تێدا ئه‌نجام ن��ادات، چاالكییــه‌ك ی ی له‌دید بهاڵم به‌شداریكردنی سیاس كۆمه‌ڵگه‌و‌ه زۆر ئاسان نابینرێت، ی ی ئه‌وانه‌ی به‌شــــدار لهبهرئهوه ی له‌كاری سیاسیدا ده‌كه‌ن ،ئه‌وه‌نـــده ی به‌لێهــــاتوویی خۆیانه‌و‌ه په‌یوه‌ند ههیه ئهوهنده په‌یـــوه‌ندی به‌ئه‌وه‌و‌ه نیـــیه كه كۆمه‌ڵگ ه یاخود خهڵك ی ده‌كات بۆ وهك زه‌رووره‌تێك سه‌یر ی جۆرێك له‌هاوسه‌نـــگی‌‌و دروستكردن ته‌واوكاری له‌بواری سیاسیدا. ێ دهس��ت��وور :ب �هو پێیه ده‌ك��ر بڵێین ژنـــان له‌ناو حیزبه‌كاندا ته‌نها ی وهك كه‌ره‌سته‌یه‌كی سیاســـی سه‌یركراون ،ئاخۆ چۆن ده‌كرێت ژن لهو كه‌ره‌سته‌ییه‌ی بهێنین ه ده‌ره‌وه‌و
ی كۆتا زیانی سیستم ئهوهیه ،ژن ته‌مبه‌ڵ ه ده‌كات لهوهی ك ده‌ڵێت من مادام كۆتا ههیه ئهو ه هه‌ر سه‌رده‌كه‌وم، پێویست ناكات ملمالنێی پیاو بكه‌م
ی ی مه‌ده‌ن رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵ ی سیاسیدا ی تایبهت له‌بوار كۆرس به‌و ژنان ه بڵێنه‌وه ،به‌تایبه‌ت بۆ ئهو ی كه ده‌یانه‌وێ ببن به‌سه‌ركرده، ژنانه ی ههروهها پێویست ه ژنان بۆ سڕینهوه ی ئ��هو ب��اك��گ��راون��ده سیاسیــــی ه ك��ه وهك ك��ه‌ره‌س��ت��هی��هك لێیان ی سیاسیدا سه‌لیق ه ده‌ڕوانێت ،له‌بوار ی ئهوه ته‌نها به‌كاربهێنــــن ،ئه‌گه‌رچ ژنان نین كه سه‌لیقه‌ی باشیان نیی ه ێ ئه‌زمــــوون له‌سیاسه‌تدا ،یاخود به‌ب ی ێ په‌یڕه‌وكردن ی سیاسیو به‌ب كار ی سیاسی رێسا زانستییه‌كان ،كار ده‌كه‌ن. ی ئهو پرســـیاره له‌وه‌دای ه گرنگ كه ئێمه ده‌مانــــه‌وێ ژن باشتر له‌پیاو ێ سیاسهت بكات ،ئێمه ده‌م��ان�هو ی نه‌چووه‌ت ه ناو م��ادام ژن به‌ته‌واو كای هی سیاسی ،ده‌ك��رێ��ت له‌پیاو باشتر كاره‌كان ئه‌نجامبــــدات‌و ئهو هه‌ڵ ه سیاسیــــان ه دووباره نهكاتهوه كه پیاوان پێـــیدا تێپه‌ڕیوون ،وات ه ی به‌هێـــزه‌وه بچـــن ه ناو كایــــ ه ی سیاسیــیه‌وه ،ئه‌گه‌ر ئهو مه‌رجانــــ ه بۆ ژنـــی داده‌نێین به‌هه‌مان شێوه بۆ پیاویشی دابنــــێین مه‌گه‌ر زۆربه‌یان ی واز له‌پۆستــــه‌كانیان بهێنن‌و كار ی سیاسی نه‌كه‌نــــه‌وه ،بهاڵم خواست ی دهچێت ه من ئه‌وه‌یــــه ئهو ژنــــه ناو كایه سیاسیه‌كه‌وه ،ژنێك بێت كه زه‌رووره‌تی سیاسهت بیخوازێت، كایه سیاسیه‌كه پێــــویستی به ئهو
بێت ،ئهو بۆشاییان ه پڕ بكاتهوه ك ه ی بكاتهوه ،من پیاو نه‌یتوانیـــو‌ه پڕ نامه‌وێت ژن وهك پیاو سیاسهت ی ژن بكات ،ده‌بـــێت سیاسه‌تكردن جوانتر بێت له‌سیاسه‌تكردنی پیاو، سیاسه‌تكردنی ژن كاریگه‌رترو دوورب��ی��ن��ت��ر ب��ێ�ت‌و ستراتیجیه‌ت‌و ی هه‌بــــێت ،ئهم جیاوازی ه مه‌نهه‌جیه‌ت نه‌بوه تائێستا ،بۆیه ده‌گوترێ ژن ی نه‌بـــووه ،ئه‌گیـــنا ئامـــاده‌ی ی ی پیاوان ئاماده‌ی به‌هه‌مان مودێل ههبووه ،بهاڵم پێـــویسته لهوه زیاتر چ���اوه‌ڕوان بكه‌ین له‌ژنان ،ئه‌وه‌ش ی كۆرس‌و خول ه پێویستی به‌كردنه‌وه تایبه‌تییه‌كــــانه‌و پێویستیشه بیر ی ی كۆلێژ له‌وه‌بكرێته‌وه ك ه ده‌رچووان ی لهو ب��وارهدا پێبگه‌یه‌نرێن، رامیار ی ژنان بیر له‌وه‌شبكرێته‌و‌ه كه خود ی بكه‌ن ی سیاس پشتیوانی له‌ژنان ی ی سیاسه‌تكردنه‌كه ی شێواز بۆئهوه ی ك ه پیاوان ئێمه جیاوازتر بێت لهوه به‌ڕێوه‌یده‌به‌ن. ی ی ئـــه‌و‌ه ده‌ستوور :س��ه‌ره‌ڕا ی نیشتـــمانی كوردستان كه یه‌كێـــت له‌پڕۆگرامه‌كه‌یدا بانـــگه‌ش ه بۆ ئهوه ی ده‌كات ك ه بڕوای به‌سۆسیــــالیزم دیموكراتیك ههیه ،ب��هاڵم هۆكار چییه تائێستا نه‌یتـــوانیو‌ه یاخــــود ی رێگ هی نهداوه ژن ببێت به‌ئه‌ندام سه‌ركردایه‌تی له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا؟ رێ��واس :یه‌كێتی له‌ناو هه‌مان ی ی س��ی��اس��ی��دای �ه ك���ه ك��ۆ ف�����ه‌زا ی تێدا حیزبه‌كانیتــــر سیاسهت ده‌كه‌ن ،یه‌كێتی مه‌حكوم ه به‌هه‌مان ی ئهو بیرو بۆچوون‌و دنیابینیــــیه كه حیزبه‌كانیتر له‌كوردستان تیایدا ی ده‌ژین ،بهاڵم ئهو بانگــــه‌شـــه‌یه ی ده‌یكات بۆ یه‌كســــانی‌‌و یه‌كێت ی ئهمه وامان لێــــده‌كات دیموكراســــ ی ك�� ه ب��ی��رل��هوه ب��ك �هی��ن �هوه بۆچ ی تائێســـتا له‌ناو سه‌ركردایه‌تـــ یه‌كێتـــیدا ژنێك نه‌بـــووه ،ئهم ه ی پیاو، دهگهڕێتهوه بۆ تموحه‌كان ی جۆرێك ه ی خۆ مرۆڤ به‌سروشــــت ی دهس��ت��ب �ه‌رداری ئهو كه به‌ئاسان ی پۆســت‌و كورسییه نابێت ،پیاوه‌كان ناو یه‌كێتی بیر له‌وه‌ده‌كه‌نــــه‌و‌ه ی راب����ردوودا ك �ه ئ �هگ �هر ل �هس��ااڵن � ی 25كه‌س سه‌ركردایـــه‌تی یه‌كێت بووبێــــت ل �ه‌راب��ردوودا ئــــــه‌گه‌ر دهن���گ ب��درێ��ت ب � ه 5ك��هس ئ �ه‌وا
5پ��ی��او ف��رس �هت �ی ئ �هن��دام��ب��وون له‌ده‌ستــــده‌ده‌ن ،ئهو كـــات 20پیاو دهچێت ه ناو سه‌ركردایـــه‌تییه‌وه، له‌گه‌ڵئه‌وه‌شـــدا ئ �هوان بۆ خۆیان كێبڕكـــێیان له‌ناودا ههبووهو واشیان ی ی سیاس بیركـــردووه‌تـــه‌وه كه ژن ی نییـــه بۆ ناو یه‌كێتی ،ئه‌گــــه‌رچ ی ی راب���ردوودا پیــــــاو لهكۆنگره ی وا گه‌یشتـــووه‌ت ه سه‌ركردایه‌ت یه‌كێــــتی ،به به‌راورد لهگهڵ ژنه‌كاندا ی ئاســـتێكی به‌رزیان نییه ،روویـــه‌ك ی ب�ه‌وه‌و‌ه ههیه ك ه تری په‌یوه‌نـــد ی دابه‌شبووه به‌سه‌ر چهند یه‌كێت باڵ‌و كۆتله‌داو ژنه‌كانیش دابه‌شبوون ی ناو به‌سه‌ر ئهو باڵ‌و ته‌كه‌توالنه
ی زه‌ق��� هی پێش جیابوونـــــه‌و‌ه بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌یه‌كێتی ،ئێستا به‌و زه‌قیی ه نه‌ماوه‌و ته‌سه‌ورده‌كه‌م ی یهكێك له‌باڵه‌كان بچێت ه ژێر سای ه ی باڵه‌ك هی تر ئه‌وكاته‌ش به‌شێـــو‌ه ته‌وافق ده‌بێـــت كه به‌تــــه‌وافق ب���وو ب��هك��ۆت��ا چ�هن��ـ��ـ��ـ��ـ��د ژن��ێ��ك ی سه‌رده‌كه‌وێت بۆ ناو ســــه‌ركردایه‌ت ی یه‌كێتی ،بینیشــــمان له‌كۆنفراس كۆمیته‌كان‌و مه‌ڵبـــه‌نده‌كاندا به‌كۆتا ژن سه‌ركه‌وت‌و زۆرێك له‌پیاوه‌كان ك ه ده‌نگیان هێناو‌ه سه‌رنه‌كه‌وتن ی ژنه‌كانیان له‌جێـــگه‌یان لهبهرئهوه ی دان��ا ،ئ �هم كۆتایه قازانجێــــك ی قۆناغیی هه‌ی ه بـــۆ ژن ،زیانــــه‌كه‌ش
ی ژن جوانتر بێت دهبێت سیاسه‌تكردن ی ژن كاریگه‌رترو ی پیاو ،سیاسه‌تكردن له‌سیاسه‌تكردن ی ههبێت دووربینتربێت‌و ستراتیجیی هتو مه‌نهه‌جییه‌ت ی یه‌كێتی‌‌و نه‌یانتــــوانیو‌ه هاوده‌نگ كۆبكهنهوه ،لـــــه‌وه‌ی ك ه چهند ژنێكی دیارو باش ده‌ستنیشانبكه‌ن‌و بیكه‌ن به‌كاندیدی خۆیان ،هه‌میش ه زۆرتریــــن ژن خۆیان كاندیدكردوو‌ه به‌و شێوه‌یه‌ش دابه‌شبوون به‌سه‌ر ی باڵه‌كانی ن��او یه‌كێتی‌‌و ئهم ه وا ك��ردووه ده‌نگه‌كان دابه‌شبن‌و هیچ ژنێك نه‌گاته ن��او سه‌ركردایه‌تی، ی ك ه ئهمه ناگه‌ڕێتــه‌وه ب��ۆئ �هوه ی ل�ه‌پ�هی��ڕه‌و و به‌رنامه‌یدا یه‌كێت بڕوای بهوه نه‌بێت ك ه ژنان نه‌گه‌ن به‌سه‌ركردایه‌تی. ی ی یه‌كێت ی ژنان سه‌رنه‌كـــه‌وتن ی له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران ی پهیوهندی به‌وه‌و‌ه عێراق له‌سلێمان ی نیی ه كه ژنه‌كان ســــه‌ر به‌باڵێك دی��اری��ك��راوی ن��او یه‌كێتی ب��ن ،ئهو ی دیاریكرابوون ژنانه‌ی له‌سلێمانــ ی ی ناو یه‌كێــــت سه‌ر بههیچ باڵێك نه‌بوون ،ره‌نگــــه بڵێن ئه‌مه‌ل جه‌الل ی رێكخراوه‌كان س �هر به‌مه‌كتـــه‌ب ی ی مه‌كته‌ب ب����وو ،خ��ۆ ك��ان��دی��د ی رێ��ك��خ��راوه‌ك��ان ن��هب��وو ك��ان��دی��د یه‌كێتی ب��وو ،سه‌رنه‌كه‌وتنـی ئهم ی به‌مه‌و‌ه نییه ،بهڵكو ژنه په‌یوه‌ند ی ترهوه، به‌ند‌ه به‌كــــۆمه‌ڵێك هۆكار بهاڵم له‌سه‌ركردایه‌تیدا تا كۆنگره ی نه‌گیرێــت نازانین‌و ناتوانین پێشبـین بكه‌ین بۆ ئاینده‌و ئهو باڵبـــاڵێن ه
ی یه‌كێتی كه‌متر متمانه‌یان ی راگه‌یاندن ده‌زگاكان ی سیاسیان بۆ ه كه بتوانێت شیكار به‌ژنان هه‌ی بكات‌و قسه لهسهر كۆنگر ه بكات
ژنان ده‌یانه‌وێت له‌سه‌رکردایه‌تی یه‌کێتی به‌شداربن .فۆتۆگراف:
pukmedia
ئهوهی ه كه ژن ته‌مـــبه‌ڵ ده‌ك��ات ی ك ه ده‌ڵێـــــت من مادام كۆتا لهوه ههیه ئــــه‌و‌ه هه‌ر سه‌رده‌كـــه‌وم ئه‌مجار‌ه ناجارێكی تر ده‌ت��وان��م، پێویســـت ناكات ملمــــالنێی پیاو ی بكه‌م ،ژن فێــــرده‌كات كه خۆ ی ده‌وڵه‌مه‌ند نه‌كات به‌چـــــه‌كه‌كان سیاسی و ..هتد. ی ی یه‌كێت دهس��ت��وور :سیاسهت ب��ۆ ب��ردن��هن��اوه‌و‌هی ژن���ان ب��ۆ ناو ی ی قه‌ناعه‌تكردن ه بهوه سه‌ركردایه‌تی ی ههیهو بۆ ی سیاسی كه بۆشاییه‌ك
ی ئه‌گه‌ر ئهو مه‌رجانه ی داده‌نێین، بۆ ژن به‌هه‌مان شێو ه بۆ ی دابنێین، پیاویش مه‌گه‌ر زۆربه‌یان واز له‌پۆسته‌كانیان ی ی سیاس بهێنن كار نه‌كه‌نه‌و ه ده‌ربـــــازبوون لهو قه‌یران ه ژنان ی به‌شداری پێده‌كات ،یاخود ئهوه ی ك ه ته‌نها بۆ جوانكردن‌و رازاندنه‌وه رووخساری خۆیه‌تی؟ ی رێواس :مـــن پێموانییه یه‌كێت ئێستا ل �ه‌ق �هی��ران��دا ب��ێ��ت ،بهڵكو ی له‌قه‌یران تێـــپه‌ڕیوه ئێستا یه‌كێــــت ی ی ده‌رئه‌نجــــامه‌كــــان له‌ته‌ته‌ڵه‌كردن قــــه‌یراندایه ،چونكه ق�هی��ران
ئــــه‌وه‌بوو ئهو باڵه جیانه‌بێـــته‌و‌ه ئه‌وه‌بوو ئهو باڵ ه جیابوویــــه‌وه‌و ی ی واق���ع ،ئ��هوه ب��وو به‌ئــــه‌مر ی ی دهبێت خۆ ماوه‌تــــه‌و‌ه له‌یه‌كێـــت ی ئێستا له‌خۆ كۆبكـــــاته‌وه ،یه‌كێت ی كــــۆكــــردنه‌وه‌دایه ،چۆن خۆ ی كـــۆده‌كاته‌و‌ه ئه‌وه‌ده‌بێت له‌كاتێك ی ی لهسهر بكه‌ین ،به‌حكوم تردا قسه ی ئهوهی یه‌كێتی ئه‌ندامه له‌ڕێكخراو ی سۆسیال ئیـــنته‌رناسیۆنال‌و جیهان ی ئهم رێكخراوه‌ش یهك له‌مه‌رجه‌كان پ��اراس��ت��ن �ی ی�هك��س��ان��ی��ی�ه ل �هن��او حیزبه‌كه‌داو ئه‌مه‌ش بووه‌ته پاڵنه‌رێ ی یه‌كسانییـــه‌ك ه ی یه‌كێت بۆئهوه ی ئهو رێكخراوه، بپارێزێت بۆ رازیكردن ی ی جێگـــــر كه م��ام ج��ه‌الل خ��ۆ سه‌رۆكــــه‌كه‌یه‌تی‌‌و ئه‌گــــه‌ریش ئهم ی خاڵ ه په‌یڕه‌ونه‌كات ،ئ�ه‌وا یه‌كێت له‌مافی ئه‌ندامبوون بێبه‌شده‌بێت. ی تر ئهوهی ه كه كۆمه‌ڵێك هۆكارێك ژن له‌ناو یه‌كێتیدا پێــــگه‌یشتوون‌و ی ی ده‌زانن ببن به‌ئه‌ندام ی خۆیان به‌ماف ی ی حیزب‌و ره‌نگه یه‌كێت سه‌ركردایه‌ت بیه‌وێ نمونه‌یه‌ك پێشكه‌ش بكات ،ك ه ی كوردستاندا تائێستا له‌ناو حیزبه‌كان ی نه‌بوه‌و ده‌یه‌وێ لهو بواره‌و‌ه بوون ببێته پێشه‌نگ. ی ی ئهوه ده‌ستـــوور :ســـه‌ره‌ڕا ی داوه ژنان ی ئهوه یه‌كێــــتی بڕیــــار ببات ه ناو ریزی سه‌ركردایه‌تیــــیه‌وه، ئێستاش بۆ لێدوان له‌ســــه‌ر ئهم بابــــه‌ت ه ته‌نها پیاوان دێــــنه سه‌ر ی راگه‌یانـــدن‌و لێدوان كه‌ناڵه‌كان ده‌ده‌ن ،تا ئێـــستا له‌رۆژنامــــه‌و مـــیدیاكانــــدا ژن بۆ لێدوان لهسهر ئــــه‌م بابه‌ته ئاماده‌نه‌بووه؟ ی ی راگه‌یاندن رێـــواس :ده‌زگاكان ی كه‌متر متمانه‌یان بــــه‌ژنان یه‌كێت ه �هی �ه ك��ه ب��ت��وان��ن ق��س�ه ل�هس�هر كۆنگرهی یه‌كێتی ب��ك�هن ،ره‌نگ ه كه‌متر متمانـــــه‌یان بهوه هــــه‌بێت ی ێ شیـــــكار ك �ه ژن��ێ��ك ب��ت��وان� سیاسیان بۆ بكات‌و كه‌متر بــــڕوایان ب���هوه هه‌بێـــت ژن���ان ده‌ت��وان��ن ل �هم خۆكۆكـــردنه‌وه‌ی یه‌كێتیدا كاریگه‌ریان هه‌بێـــــت‌و ده‌ورببینن، ی ژنان بۆی ه پێویسته رۆژنامه‌كان زیاتــــر به‌م كاره هه‌ستـــن‌و رۆڵ‌و ی ئ��هم ژن��ان � ه ده‌رب��خ��هن ك ه گرنگ ی ك ه پشكێك تواناییــــان ههیه ،ئهوه ی كوردستان ب��ۆ یه‌كـــێتی ژن��ان � ی ژن به‌رێت ه دان���راوه بۆئــــه‌و‌ه ی ن��او كۆنگــــره‌وه ئ �هوه ئیــــش ی ی ژیانه‌وه‌یه‌‌و ئه‌ركــــیه‌ت رۆژنامــــه كه له‌م كاته‌دا بیر لهو ژنانه بكاتهوه ك ه ی خۆیان كاندیدكردوو‌ه بۆ كۆنگــــره ی ژیـــانه‌و‌ه یه‌كێتی ،چونك ه رۆژنام ه رۆژنامه‌یه‌كی ژنــــانه ،ده‌بوای ه ئهم راوێــــژو وتووێــــژانه‌ی كه پێویست ه به‌ژنان بكــــرێت بیان كردایه.
ی لهكۆنگره ی رابردوودا پیاو ه وا گه‌یشتووه‌ت ی سه‌ركردایه‌ت یه‌كێتی ،به به‌راورد لهگهڵ ژنه‌كاندا ئاستێكی به‌رزیان نییه
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
چاوپێکه‌وتن
6
"هه‌ر به‌رپرسێك له‌كاره‌كه‌یدا سه‌ركه‌وتوو نه‌بێت ،ده‌یگۆڕین"
ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوو بۆ ده‌ستوور دیندار نه‌جمان دۆسكی سه‌رۆك دیندار نه‌جمان دۆسك ی سه‌رۆك ی ئه‌نجومه‌ن ی سه‌ركردایه‌ت ی یه‌كگرتوو له‌چاوپێكه‌وتنێكدا ك ه ده‌ستوور له‌گه‌ڵیدا سازیداوه ،ئاماژه بهوه ده‌دات ،به‌پشتبه‌ستن به‌راسپارده‌كانی كۆنفرانس ی یه‌كگرتوو ك ه له‌چه‌ند رۆژ ی رابردوودا به‌سترا ،گۆڕانكاری ده‌كه‌ن ،به‌تایبه‌ت لهسهر مه‌سه‌ل هی ئه‌دائ ی به‌رپرسان له‌پۆسته‌كانیاندا. دیندار نه‌جمان دانبه‌وه‌شدا ده‌نێن ك ه له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا ملمالنێ ههیه، به‌تایبه‌ت لهسهر مه‌سه‌ل ه ی دهعوهو سیاسهت ،ره‌خن ه ی له‌وانه‌ش گرت كه داخواز ی جیاكردنه‌و‌ه ی ئهو دوانه‌ن لهیهكتر ،ده‌ڵیت ،ئهوه ته‌نها دروشم‌و قسه‌یه‌‌و ئه‌وان كرده‌وه‌یان نییه. .............................. سازدانی :گۆران وه‌هاب
ملمالنێ لهسهر بابه‌تی دهعوهو سیاسهت ههیه ،نهك له‌ناو كۆنفرانس، ی كۆنفرانیش باسده‌كرێت بهڵكو له‌ده‌ره‌و‌ه تاڕاده‌یك ئهم مه‌سه‌له‌ی ه باسده‌كه‌ن مامۆستا ه���اد ی ع �ه‌ل��یو ئه‌بوبه‌كر كاروانی ه له‌سه‌ركردایه‌تیش لیژنه‌یه‌كمان دروستكرد ك ه مامۆستا ه��اد ی عهلی سه‌رۆك ی لیژنه‌ك ه ب��وو به‌ئه‌ندامێت ی كاروان ی پێموابێت مامۆستا مه‌ولود باوه‌موڕادیش ئه‌ندام بوو ،ك ه لیژنه‌ك ه له‌ماو‌ه ی یهك مانگدا ئهو پرۆژه‌یه‌ی ك ه خۆیان وهك دروش��م ده‌یخه‌نه‌ڕوو بۆ جیاكردنه‌و‌ه ی ده‌ع��وه له‌سیاسه‌ت پێشكه‌ش ی س �ه‌رك��ردای �هت � ی بك هنو ل�هو ێ باسبكرێت ،ئهم ه له‌ده‌سه‌اڵت ی ك �هس نیی ه جگ ه لهكۆنگره ،ب�هاڵم له‌سه‌ركردایه‌ت ی باس ی لێبكرێت تا ببێت ه پرۆژ‌ه بۆ كۆنگره ی شه‌ش تا ئه‌گه‌ر لهسهر ی رازیبووین ك ه ئهم ه پرۆژه‌یه‌ك ی ب��اش��هو خ��زم �هت ب��ه‌ده‌ع��وهو حیزب ده‌ك��ات‌و سه‌ركردایه‌ت ی رێككه‌وتوون ل �هس �هر ی الری��م��ان نیی ه پێكشه‌شی كۆنگره ی بكه‌ین ،پێش كۆنفرانس وهك سه‌ركردایه‌ت ی دانیشتنمانكردووه‌و ئهو مه‌سه‌له‌ی ه باسكراوه‌‌و بڕیارمانداو‌ه ئهو مه‌سه‌له‌ی ه له‌كۆنفرانسدا باسنه‌كرێت، زیاتر ل ه 200پێشنیار له‌الیه‌ن ئه‌ندامان ی كۆنفرانسه‌و‌ه هاتووه هیچ یهكێك لهو پێشنیاران ه باس ی جیاكردنه‌و‌ه ی دهعوه له‌سیاسه‌ت ناكات ،ئهم ه مه‌سه‌له‌یه‌ك ه سنووردار‌ه له‌نێوان چهند براده‌رێك ی سهركردایهتیو مه‌كته‌ب سیاسیدا ههیه، بهداخهوه له‌سه‌ركردایه‌ت ی رێككه‌وتبووین ئ�هم مه‌سه‌له‌ی ه باسنه‌كرێت ،بهاڵم ب���هداخ���هوه م��ام��ۆس��ت��ا ه���اد ی به‌ب ێ ره‌زامه‌ند ی ئه‌ندامان ی مه‌كته‌ب سیاس ی ئهم بابه‌ته‌ی پێشنیاركرد ك ه موخاله‌فه‌ش بووه ،پێموای ه دهبێت ئهم ه له‌ئالیات ی حیزب ی پێشكه‌شبكرێت ،ئ �هوان � ه ی ئه‌مه‌ش ده‌خه‌نه‌ڕوو هیچ پێشنیارێكیان نیی ه روونبێت ك ه ئێم ه بتوانین قس ه ی لهسهر بكه‌ین ،لیژنه‌یه‌كمان لهو برایان ه
ده‌ستوور :كۆنفرانس ی ئه‌مجار‌ه ی یه‌كگرتوو وهك ههموو كۆنفرانسه‌كان ی تر ی راب��ردووی ،تێبین ی ئه‌وه‌كرا هیچ دیندار نه‌جمان دۆسکی شتێك ی جیاواز‌و نوێ ی تێدا نهبووه ،جگ ه له‌هه‌ڵسه‌نگاندنی كاره‌كان ی دوو ساڵ ی رابردوو لهگهڵ ههندێك راسپارده ی ی سپێده‌و رۆژنامه دا؟ ئهو چاكسازی له‌كه‌ناڵ دی��ن��دار نه‌جمان دۆس��ك �ی: ڕوو ه ت راسپاردان ه ی له‌كۆنفرانسدا خراوه یه‌كگرتوودا ده‌كه‌ین له‌كۆبوونه‌و‌ه ی ده‌ست ه ی سه‌ركردایه‌تیدا بێت له‌وانه‌ی ه له‌هه‌مانكاتدا كه‌موكوڕیش ی ك ه بڕیاره كۆبونه‌و‌ه بكه‌ین ،مه‌سه‌ل ه ی له‌پۆسته‌كان ی خۆیان بمێننه‌وه. گ��ۆڕان��ك��ار ی ل���ه‌ئ���ه‌رك‌و پۆسته‌كان ده‌ستوور :به‌پێی چهند زانیارییه‌ك تێدابێت ،ئهوه دهبێت به‌ئالییه‌ت ی خۆ ی ده‌سه‌اڵت ی سه‌ركردایه‌تیی ه ك ه به‌پێ ی ئهو ده‌ركه‌وتوو‌ه بۆچوونی جیاواز ههبووه ئهو گۆڕانكاریی ه بكرێت ،لهكۆنگره ی پێشنیاران ه ی خراونه‌ته‌ڕوو گۆڕانكار ی لهسهر سیستمی كاركردنی یه‌كگرتوو ش�ه‌ش��دا ئێم ه لیژن ه دروستدهكهین به‌سه‌ر پۆسته‌كاندا بێنێت‌و جارێك ی تر وهك��و حیزب ،هه‌ستناكه‌یت ئێوه‌ش ههموو الیه‌نگران ی یه‌كگرتوو له‌مه‌ڵبه‌ند‌و بڕیاربدرێت بۆ كار ی دوو ساڵ ی داهاتوو ،وه‌كو به‌شێك له‌حیزبه‌كانی تر پێویستان ل��ق�هك��ان ه �هم��ووی��ان ب��ه‌ش��دارده‌ب��ن، سه‌ركردایه‌ت ی ب���ه‌ورد ی لێكۆڵینه‌و‌ه ب �هگ��ۆڕان��ك��اری ل��ه‌پ��ڕۆگ��رام‌و ئ��ه‌دای لیژن ه ی تایبهت بۆ په‌یڕه‌و پرۆگرام دروستدهكهین ئهوه ی پرۆژ‌ه ی ههبێت ب��ۆ ئ �هو پێشنیاران ه ده‌ك���ات‌و دوات��ر كاركردنتاندا ههبێت؟ بڕیار ی پێویست لهسهر هه‌نگاوه‌كان دیندار نه‌جمان دۆسكی :ئێم ه هیچ بۆ پێشخستن ی كار ی حیزبی‌‌و تێبین ی ده‌درێت ،بێجگ ه لهوه ی تێبین ی ههبێت الریمان نیی ه ئه‌گه‌ر هه‌ر برایه‌ك له‌ناو لهسهر هه‌یكه‌لیه‌ت ی حیزب ی ههبێت، لهسهر مه‌سه‌ل ه ی ئ��ه‌دا ی پۆسته‌كان یه‌كگرتوو یان له‌ناو كۆنفرانسدا باسی ههموو ی قابیل ی گفتوگۆی ه بۆئهوه ی ه �هر له‌به‌رپرسی مه‌كته‌ب سیاسیو ئه‌وه‌بكات ،ههرچهنده ستراتیجییه‌ت ی دانیشتن ی لهسهر بكرێت كێشه‌شمان س �ه‌رك��ردای �هت��یو ش���ورا‌و لێپرسراو ی یه‌كگرتوو ده‌سه‌اڵت ی كۆنفرانس نییه ،نییه ،بهاڵم تا نه‌چین ه كۆنگره ی شه‌ش مه‌ڵبه‌نده‌كان‌و ره‌نگ ه له‌چوارچێو‌ه ی بهڵكو ده‌سه‌اڵت ی كۆنگره‌یه ،ملمالنێ ئ��هو هه‌ڵسه‌نگاندنه‌دا گ��ۆڕان��ك��ار ی ههیه نهك له‌ناو كۆنفرانسدا ،بهڵكو لیژنه‌یه‌كمان پێكهێنا له‌مامۆستا هاد ی عه‌لی‌‌و له‌پۆسته‌كانیشدا بكرێت . ل �ه‌ده‌ره‌و‌ه ی كۆنفرانسیش باسده‌كرێت ده‌ستوور :ئهو بڕیاران‌ه ی ده‌ست‌ه ی به‌تایبه‌ت بابه‌تی ده‌ع��وهو سیاسهت ،مه‌ولود باوه‌مرادو ئه‌بوبه‌كر كاروانی ،ماوهی سه‌ركردایه‌ت ی ده‌یدات لهسهر گۆڕانكار ی بهاڵم ئهو حاڵه‌ت‌ه وه‌كو دیارده‌یه‌ك ی مانگێكمان پێدان تا ئهو پرۆژه‌ی ه ی ك ه خۆیان له‌پۆسته‌كاندا په‌یوه‌ند ی به‌وه‌وه‌نیی ه ك ه به‌رفراوان له‌ناو یه‌كگرتوودا نییه ،ههندێك ئهو به‌رپرسان‌ه له‌ئاست كاره‌كانیاندا له‌برایان ی سه‌ركردایه‌ت ی یان مه‌كته‌ب ی وهك دروشم ده‌یخه‌نه‌ڕوو بۆ جیاكردنه‌و‌ه ی دهعوه كه‌مته‌رخه‌مبوون؟ ی بكه‌ن، ی سه‌ركردایه‌ت جمان دۆسكی :نه‌خێر ..سیاس ی كه ئه‌وه‌ش دیاریكراو‌ه الریشمان له‌سیاسه‌ت پێشكه‌ش دیندار نه نیی ه به‌و خوشك‌و برایانه‌شمان وتووه ك ه مه‌سه‌له‌ك‌ه هه‌ر ئهوهیه كه له‌كۆنفراسدا بیروبۆچوونیان ههیه له‌سه‌ركردایه‌تیش بهاڵم ته‌نها دێڕكیشیان پێكشه‌ش نه‌كرد ب��اس��ك��را ،چ��ون��ك� ه هه‌ڵسه‌نگاندن ی ئهو مه‌سه‌له‌یه‌مان باسكردووه‌‌و وتومان ه كاره‌كان كرا ،له‌سه‌ركردایه‌تیشدا ئهو بۆ پێشخستن ی یه‌كگرتوو واباش ه وهك له‌ئه‌میندار ی یه‌كگرتوه‌و‌ه تا ئه‌ندامێك ی دروستكرد نه‌یانتوان ی ته‌نها دێڕكیش پێشنیاران ه قس ه ی له‌سه‌رده‌كرێت بۆ پرۆژه‌یه‌ك له‌سه‌ركردایه‌ت ی باسبكرێت ئاسای ی بۆ ی نیی ه پشتگیر ی له‌په‌یڕه‌و پێكشه‌ش ی سه‌ركردایه‌ت ی یه‌كگرتوو گۆڕین ی ئهو كه‌سان ه ی ك ه تێبینیان ئه‌گه‌ر باشبوو رێكده‌كه‌وین لهسهر ی پرۆگرام ی ئێستا ی یه‌كگرتوو نه‌كات ،ئهم بكه‌ن له‌بار‌ه ی جیاكردنه‌و‌ه ی دهعوه له‌سه‌ره‌‌و سه‌ركه‌وتوو نه‌بوون ،به‌پێ ی ئه‌گه‌ر ره‌ئیشمان لهگهڵ ی نه‌بوو دوا ی په‌یڕه‌و پرۆگرام ه ی ئێستا هه‌مان ه وهك ل�هس��ی��اس�هت ،ب��هداخ��هوه پ��رۆژه‌ی��ان ئهو به‌رنامه‌ی ه ی بۆ ی دانراوه جێبه‌جێ ی ده‌خه‌ین بۆ كۆنگره ی ش هشو لهو ێ ئهو بیروبۆچوون ی جیاواز‌و ئامانج مولزه‌م ه نهبووه لهبهرئهوه زیاتر هه‌ر بابه‌تێكی ن���هك���ردووه ،مومكین ه گ��ۆڕان��ك��اری بابه‌ت ه باسبكرێت ك ه دهعوهو سیاست بۆ ههموو ئه‌ندامان ی حیزب نابێت دروشمییه. ده‌ستوور :كه‌وات ه ئه‌وان نه‌یانتوان ی له‌پۆسته‌كاندا لهسهر ئهو بنهمای ه بێت ،پێكه‌وه‌بن یان جیابن ،بهاڵم لهكۆنگره ی له‌ده‌ره‌و‌ه ی ئهم په‌یڕه‌و پرۆگرام ه كار ی وات ه بنه‌ما ی ئه‌دا ،ده‌سه‌اڵته‌كان چهند پێنجدا له‌ناو په‌یڕه‌و پرۆگرام ی ئێمه‌دا خۆمان بكه‌ین ،ب�هاڵم مانا ی ئه‌وه‌ش پرۆژه‌یه‌ك پێشكه‌شبكه‌ن؟ سه‌ركه‌وتوو بووهو بهرهو ئامانجه‌كان ی ئ���هم م �هس �ه‌الن � ه پ��ێ��ك �ه‌وه‌ن دهب��ێ��ت نیی ه رێ له‌بیروبۆچوون ی جیاواز بگرین دیندار نه‌جمان دۆسكی :ماوه ی خۆ ی رۆیشتووه ،تاچهند توانیویه‌ت ی ه��هم��ووم��ان پشتگیر ی ل �ه‌پ �هی��ڕه‌و به‌س ئ�ه‌وه‌ش له‌چوارچێوه‌یه‌كدا بێت مانگێكیش بوارمان پێدان ك ه ئه‌وان ده‌سه‌اڵته‌كان ی خۆ ی جێبه‌جێبكات ،ئهو پ��رۆگ��رام � ی ح��ی��زب بكه‌ین ،پ�هی��ڕه‌و ك ه به‌پڕۆژ‌ه بێت تا خزمه‌ت به‌حیزبه‌ك ه پرۆژه‌یه‌ك پێشه‌كه‌شبكه‌ن ،بهاڵم یهك گۆڕانكاریان ه ی سه‌ركردایه‌ت ی ده‌یكات پرۆگرام ی ئێم ه لهكۆنگره ی یه‌كه‌و‌ه بكات. دێڕیان پێشكه‌ش نهكردوهو هاتونه‌ته‌و‌ه ده‌ستوور :هه‌ر له‌كۆنفرانسه‌كه‌دا سهركردایهتیو هیچیان پێنه‌بوو ،هیچیان به‌هه‌ڵبژاردنه ،له‌وانه‌ی ه گۆڕانكار ی تا پێنج گۆڕانكار ی زۆر ی تێداكراوه، بكرێت ك ه دژ بێت ،چونك ه ئهو پۆستان ه بێگومان دهبێت بشگۆڕێت خۆ ده‌قی داواشكرا ده‌ع��وهو سیاسهت لهیهكتر نه‌نووسیبوو وتمان ئه‌گه‌ر پرۆژه‌تان پێنیی ه ئیتر كۆتای ی به‌م مه‌سه‌له‌ی ه به‌هه‌ڵبژاردن ده‌كرێت له‌وانه‌ی ه كه‌سانێك قورئان نییه ،ئیجتیهادێك ی ئینسانیه جیابكرێنه‌وه؟ تۆ ده‌ڵێی چی؟ دی��ن��دار نه‌جمان دۆس��ك �ی :ئێم ه بێنن‌و به‌س ئهم بابه‌ت ه باسبكه‌ن ،بهاڵم ده‌رنه‌چن‌و نه‌توانن بێن ه سهركردایهتیو بۆ كارێك ی سیاسی ،دهعوه ته‌واویش له‌سه‌ركردایه‌ت ی ده‌سته‌مان ههبووهو جارجار ئهم بابه‌ت ه ده‌خه‌نه‌ڕوو له‌وانه‌ی ه لهو ێ به‌شه‌فافیه‌ت ئهو مه‌سه‌له‌یه‌مان بۆ مه‌به‌ست‌و ملمالنێ ی تر بێت ،وهك الیه‌نی رۆحی‌‌و ئیمانی له‌ناو خوشك‌و ب���اس���ك���ردووه ،پێشتریش بابه‌تی پرۆژ‌ه هیچ بنه‌مایه‌ك ی نییه. برایانی یه‌كگرتوودا كه‌مێك الوازبووه ده‌ستوور :كۆنفرانسه‌ك ه چۆن ل ه ده‌ع��وهو سیاسهت باسكراوه‌‌و ئهوه ی
مه‌كت هب‌و ده‌زگاكان ی یه‌كگرتوو ی روانی، هیچ گۆڕانكارییه‌ك لهوبارهیهوه ده‌كرێت؟ دی��ن��دار نه‌جمان دۆس��ك �ی :ئێم ه ههندێك داموو ده‌زگامان هه‌ی ه فعله‌ن له‌م قۆناغه‌دا چاالك نه‌بوون ،وات ه له‌ماو‌ه ی ئهم دوو ساڵه‌دا ،بهاڵم ئێستا ناتوانین ته‌جمیدیان بكه‌ین یان تێكه‌ڵیان بكه‌ین تا كۆنگره ،ئه‌وكات ه له‌كۆنگره‌دا مومكین ه چاوبخشێنرێته‌و‌ه به‌سه‌ر مه‌كته‌به‌كاندا ئ �هوان هه‌ندێكیان پێویست نین یان چ��االك نین ك ه ده‌توانین تێكه‌ڵیان بكه‌ین ،ته‌ركیز لهسهر ئه‌وه‌بوو‌ه باب ی رۆحی‌‌و ئیمان ی له‌مه‌سه‌ل ه ی ته‌ربه‌ویدا ههبووه ،باسێك هه‌ی ه ك ه مه‌سه‌ل ه ی سیاس ی زاڵ ه به‌سه‌ر مه‌سه‌ل ه ی تردا ك��ۆب��وون��هوهی حیزب ی زی��ات��ر باس ی مه‌سه‌له‌ی سیاس ی ده‌كرێت لهبهرئهوه الیه‌نی رۆحی‌‌و ئیمان ی كه‌مێك الوازبووه له‌ناو خوشك‌و برایان ی یه‌كگرتوودا له‌خواره‌و‌ه ئه‌وه‌ش قس ه ی له‌سه‌ركرا ك ه ئهو مه‌سه‌له‌ی ه زیاتر گرنگ ی پێبدرێت‌و به‌هێزبكرێن ،هه‌ر له‌كۆنفرانسه‌كه‌دا باس ی راگه‌یاندن كراو تێبین ی ههبووه لهسهر راگه‌یاندن به‌تایبه‌ت ی رۆژنام ه ی یه‌كگرتوو كه‌نا‌ڵ ی ئاسمان ی سپێد‌ه له‌وانه‌ی ه سه‌ركردایه‌ت ی بڕیار ی ل�هو باره‌یه‌و‌ه ببێت‌و چاكساز ی له‌ناو ئهو ده‌زگایانه‌دا بكرێت ،له‌هه‌موو بواره‌كاندا قسه‌كراو‌ه ئه‌وه‌ش له‌ده‌سه‌اڵت ی سه‌ركردایه‌تیدایه‌‌و ئ �هوان ده‌توانن بڕیاربده‌ن ،ههروهها هه‌بوون ی ههندێك ده‌زگا‌و تێكه‌ڵكردنیان ئه‌وه‌ش وهك راسپارده ده‌مێنێته‌و‌ه بۆ كۆنگره ی شه‌ش هم‌و ده‌توانرێت لهو ێ چاره‌سه‌ربكرێن. دهس��ت��وور :رای به‌ڕێزتان لهسهر ئهو قسه‌ی ه چیی ه ك ه ده‌وترێت هیچ ج��ی��اوازی��ی�هك ل�ه‌ش��ێ��وه‌ی ك��ارك��ردن‌و پڕۆگرامی حیزب ه كوردییه‌كاندا نابینرێت؟ دیندار نه‌جمان دۆسكی :نه‌خێر وانیی ه ك ه په‌یڕه‌و پرۆگرام ی ههموو حیزبه‌كان وهك ی��هك ب��ێ��ت ،ئێم ه حیزبێك ی ئیسالمین به‌مه‌رجه‌عێك ی ئیسالم ی ك��ارده‌ك�هی��ن ،حیزبێك ی تر عه‌لمانیه‌‌و به‌مه‌رجه‌عییه‌ت ی خۆ ی ك��ارده‌ك��ات ی��ان نه‌ته‌وه‌ییه ،راست ه نزیك ی هه‌ی ه له‌نێوان حیزبه‌كاندا، ب���هاڵم ل��هب��ه‌رئ��هوه ی ه �هم��وو حیزب ه كوردستانیه‌كان واقع ی كوردستانن‌و ژیان ی سیاسیان له‌كوردستانه‌و لێر‌ه ك��ارده‌ك��هن ره‌ن��گ� ه بۆچوونیان یان په‌یڕه‌و پرۆگرام‌و به‌رنام ه ی سیاسیان هاوبه‌ش بێت له‌گ ه ڵ یه‌كتر ئهوه شتێك ی نامۆنییه ،بهاڵم مانا ی ئه‌وه‌نیی ه ههموو حیزبه‌كان وهك یه‌كن ،ئه‌گه‌ر وابوای ه ئهم ههموو حیزب ه بۆچ ی وات ه مانا ی بوون ی فر‌ه حیزب ی نه‌ده‌ما ،بهاڵم بوون ی هه‌ر حیزبێك مانا ی خۆ ی ههیه ،ئهوه مانا ی ئهوه نیی ه هه‌مویان وهك یه‌كبن، بهڵكو جیاواز ی له‌به‌رنام ه ی ئابووری‌‌و سیاسیاندا ههیه. ده‌ستوور :له‌كۆنفرانسدا به‌رپرسی م�هك��ت�هب��ی س��ی��اس��ی پێشنیاریكرد ئه‌مینداری یه‌كگرتوو وازبهێنێت، مێژوویه‌ك له‌نێو كای ه سیاسییه‌كاندا بۆ
خۆی دروستبكات‌و ببێت ه ره‌مزێك ،تۆ لهگهڵ ئهو بۆچوونه‌دایت؟ دیندار نه‌جمان دۆسكی :له‌گ ه ڵ ئهو بۆچوونه‌دا نیم ،چونك ه الئیحی نییه ،پێنشیاره‌كان ی مامۆستا هادی شه‌خس ی ب���وون ت�هن��ان� ه گ��وزارش��ت له‌هه‌ڵوێست ی برایان ی مه‌كته‌ب سیاس ی ناكات ،پێویست بوو مامۆستا هاد ی له‌كۆنفرانسدا پێشنیاره‌كان ی مه‌كته‌ب سیاس ی بخستایه‌ته‌ڕوو نهك بۆچوون ی شه‌خس ی خ��ۆ ی به‌تایبه‌ت مامۆستا ه���اد ی ئ���اگ���ادار‌ه ك � ه ئ���هم ش���ه‌ڕ‌ه ی ده‌یڵێت له‌ده‌سه‌اڵت ی كۆنفرانسدا نییه، كۆنفرانس ناڵێت ئه‌میندار نه‌مێنێت ی��ان دهستلهكاربكێشێتهوه ،به‌پێ ی زانیار ی من مامۆستا هادی داواینه‌كرد ئه‌میندار دهستلهكاربكێشێتهوه ده‌یویت با ئه‌میندار به‌خول بێت‌و خۆ ی كاندید نهكاتهوه ،بهڵكو مامۆستا سه‌اڵحه‌دین به‌هادین ببێت ه ئه‌زموونێك له‌ناو حیزب ه كوردستانیه‌كاندا ،منیش له‌گ ه ڵ ئه‌وه‌دام بابه‌تی ئه‌منیدار ی گشت ی خولی بێت، بهاڵم به‌ده‌ستله‌كاركێشانه‌و‌ه نه‌بێت ئهوه لهكۆنگره ی شه‌شدا رێگا هه‌ی ه بۆ هه‌ر براده‌رێك ی تر خۆ ی كاندید بكات‌و ده‌نگ بهێنێت ئهو كات ه ئه‌میندار ی ئێستا ك ه ده‌نگ ی نه‌هێنا‌و ده‌رنه‌چێت ئهوه شتێك ی سروشتیه ،ی��ان بكرێت ه مه‌نهه‌ج ك ه ماوه ی ئه‌میندار به‌خولی بێت ئایا دوو خول ه یان س ێ خول ه ك ه خولی خۆ ی ت�ه‌واوك��رد ماف ی خۆكاندیدكردنه‌و‌ه ی نه‌بێت با برایه‌ك ی تر خ��ۆ ی كاندید بكات ،ناڕازینین لهسهر مه‌بده‌ئه‌ك هی، بهاڵم پێشنیاره‌ك ه ی له‌شوێن ی خۆیدا نهبووه ئهم ه جێگا ی ئهوه نه‌بوو ،چونك ه مامۆستا سه‌اڵحه‌دین بۆ چ��وار سا ڵ هه‌ڵبژێردراو‌ه ماف ی خۆیه‌ت ی تا كۆنگره ی شه‌ش هه‌ر به‌ئه‌میندار بمێنێتهوه ك ه ماوه‌ك ه ی ته‌واوكرد وهك هه‌ر رژێمێكی دیموكرات ی ئێم ه ماف ی خۆمان ه داوا ی لێبكه‌ین ك ه خ��ۆ ی كاندید نهكاتهوه یان ماوه ی ئه‌میندار ی دیاریبكه‌ین ،بۆ كۆنگره ی داهاتووش له‌وانه‌ی ه ئه‌میندار ی ئێستا بڵ ێ خۆم كاندید ناكه‌مه‌وه ،لهو كاته‌شدا ك ه لیژن ه بۆ ئاماده‌كردن ی په‌یڕه‌و پرۆگرام بكرێت ه خاڵێك‌و ئهوه دابنرێت ك ه ئه‌میندار ماف ی خۆكاندیدكردنه‌و‌ه ی نه‌بێت یان بۆ چهند خول بتوانێـت خۆ ی كاندید بكات. ل �هك��ۆن��گ��ره ی پێنجه‌میشدا بۆ خ��ۆم له‌كۆنفرانس ی مه‌ڵبه‌نده‌كاندا باسمله‌وه‌كردوو‌ه ك ه ئێوه لهگهڵ كام شێوه‌دان ،دیاریكه‌ین به‌دوو خول یان س ی خول یان هه‌ر به‌شێو‌ه ی كراوه بێت ،زۆربه‌یان له‌گ ه ڵ ئه‌وه‌نه‌بوون كه به‌دوو خول‌و س ێ خول بێت ،ره‌نگ ه له‌ناو یه‌كگرتوودا داخواز ی ئهوه ههبێت كه ماوه ی ئه‌میندار ی یه‌كگرتوو به‌دو خول یان س ی خول بێت ،له‌ناو كۆنگره‌شدا ئهو مه‌سه‌له‌ی ه پێشنیار كراوه ههرچهنده به‌شێوه‌یه‌ك ی دیموكرات ی بووه ،بهاڵم ده‌نگ ی نه‌هێناوه ،پشتیوان ی له‌وه‌نه‌كراوه ك ه بوترێت با ماوه ی ئه‌میندار ئهوهنده بێت ،وهك��و فكر‌ه شتێك ی مه‌قبوله‌‌و پ��ێ��ش��ن��ی��اری��ش��ك��راوهو م��ون��اق�ه‌ش�ه‌ش ده‌كرێت ،راست ه دهبێت له‌حیزبه‌كاندا دیموكراتیه‌ت بچه‌سپێت به‌تایبه‌ت پۆست ی سه‌رۆك ی حیزب دهبێت خولی بێت ،دوو خول ه یان س ێ خول ه تابتوانین له‌نیزام ی سیاس ی گشت ی كوردستانیشدا
پێویست بوو مامۆستا هاد ی له‌كۆنفرانسدا ی مه‌كته‌ب سیاسی پێشنیاره‌كان ی خۆی ی شه‌خس بخستایه‌ته‌ڕوو ،نهك بۆچوون
9
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
کوردستانی
info@destur.net
الپهڕه 11
زیاد ئه‌سعه‌د بۆ 100هه‌زار دۆالر سوێند ده‌خوات
ی هێرشه‌كانییه‌و ه زانیاری داوه‌ت ه بارزانی" "ئه‌نقه‌ر ه له‌بار ه
ی پێداون ی هه‌واڵگر په‌كه‌كه 20 :فڕۆك ه به‌شداریان له‌هێرش ه ئاسمانییه‌كانی توركیا كردووهو ئه‌مریكا زانیار ده‌ستوور
هێزه‌كان ی پاراستن ی گه‌ل ك ه به‌باڵی س �ه‌رب��ازی په‌كه‌ك ه ن��اس��راوه ،چهند زانیارییه‌كی نوێ له‌بار‌ه ی هێرشه‌كانی ئه‌مدوایی ه ی سه‌ربازانی توركیا بۆ سه‌ر گه‌ریالكانی په‌كه‌كه‌و سنووره‌كانی هه‌رێمی كوردستان ده‌دركێنێت‌و رایده‌گه‌یه‌نێت پێش ئه‌نجامدانی هێرشه‌كان ئهنقهره پهیوهندی به‌بارزانییه‌و‌ه كردووه. سوپا‌و هێزه ئه‌منییه‌كان ی واڵتی توركیا له‌یه‌ككاتدا هێرشه‌كانیان بۆ سه‌ر ته‌واوی سنووره‌كان‌و گه‌ریالكان ی په‌كه‌كه چڕكردووه‌ته‌و‌ه‌و له‌نێو خۆ ی واڵتیشدا ده‌زگا ئه‌منییه‌كان‌و پۆلیس به‌رده‌وامن له‌ده‌ستگیركردن ی هاوواڵتیان ی كورد‌و راپێچكردنیان بهرهو زیندانه‌كان. ئۆپه‌راسیۆنی توركیاو وه‌اڵمدانه‌و‌هی گه‌ریالكان به‌پێ ی راگه‌یه‌ندراوێك ی هێزه‌كانی پاراستن ی گه‌ل ك ه ئاراست ه ی میدیا‌و را ی گشت ی ك��راوه ،سه‌ربازانی توركیا به‌هێزی ئاسمانی‌و ههندێك كاتیش زه‌مینی ل�هم��اوه ی 10رۆژی هه‌فت هی راب��ردوودا هێرشه‌كانیان ب ه به‌رده‌وامی چ��ڕك��ردووه‌ت �هوه ،ك ه له‌ڕێ ی ه��او‌هن‌و تۆپه‌و‌ه ت�ه‌واوی ناوچ ه سنوورییه‌كانی هه‌رێمی كوردستانیان بۆردومانكردووه، ب �هو ه��ۆی�هوه تائێستا دوو هاوواڵتی سڤیل ك���وژراو‌ه‌و چهند هاوواڵتییه‌كی تر برینداربوون ،جگ ه له‌كوژرانی چوار سه‌ربازی په‌كه‌كه. به‌پێی سه‌رچاوه‌كانی زانیاری به‌هۆی ئهو په‌الماردانانه‌و‌ه چهند پێكدادانێكیش
له‌نێوان گه‌ریالكان‌و سه‌ربازانی توركیا دروستبوو‌ه‌و ك��وژراو له‌نێو سه‌ربازانی توركیاشدا ههیه. ب���اڵ���ی س�����ه‌رب�����از ی پ��هك��هك��ه باڵویكردووهتهوه "سوپا ی توركیا دوو هه‌لیكۆپته‌ر ی له‌جۆر ی سكۆرسك یو ژماره‌یه‌ك ی زۆر سه‌رباز ی له‌ڕێگ ه ی 30 پاس ی مه‌ده‌نییه‌و‌ه گه‌یاندووه‌ت ه ناوچ هی رووبارۆك ی شارۆچك ه ی شه‌مدینل ی سه‌ر به‌شار ی هه‌كار ی لهگهڵ پێداویستییه‌كی زۆر ی سه‌ربازی". ه��اوك��ات ماڵپه‌ڕ ی ف��ورات� ی نزیك ل�ه‌پ��ارت� ی كرێكاران ی كوردستانیش ب�ڵاوی��ك��ردووه‌ت �هوه ل��هو دوو هێرشه ئاسمانییه‌دا ك ه سوپا ی توركیا كردویه‌تییه سه‌ر ناوچ ه ی خینه‌ر‌ه‌و خواكورك‌و گه‌لی مهار‌ه‌و شه‌كیو‌و جۆرجا‌و بندێوان ێ‌و شوشان هو لۆالن‌و شاخ ی شه‌كیف‌و دۆڵی چل‌و چوار‌و ناوچ ه ی شه‌هید به‌ریتانی سه‌ر به‌شارۆچك ه ی سیده‌كا ی هه‌رێمی كوردستان زیان ی گیان ی به‌گه‌ریالكانی ناوچه‌ك ه نه‌گه‌یشتووه. "بارزانی ئاگاداركراوه‌ته‌و‌ه‌و ئه‌مریكاش زانیاری به‌سه‌ربازانی توركیا داوه" باڵی س��ه‌رب��ازی توركیا ئاماژه ب��ه‌وه‌ده‌ك��ات ك� ه پێشده‌ستپێكردنی ه��ێ��رش�هك��ان ف��ڕۆك �هی �هك � ی سیخوری ناوچه‌كان گه‌ڕاو‌ه‌و له‌هێرش ی یه‌كه‌میشدا نزیك ه ی 20فڕۆك ه به‌شداریكردوو‌ه‌و هاتووه "ئه‌مریكا زانیار ی هه‌واڵگری سه‌باره‌ت به‌و ناوچه‌ی ه داوه‌ت�� ه هێزه سه‌ربازییه‌كان ی توركیا". م���اڵ���پ���ه‌ڕ ی ف�����ورات ئ���ام���اژهی به‌وه‌شكردوو‌ه پێشئه‌و‌ه ی په‌الماردانی ناوچ ه سنوورییه‌كان له‌الیه‌ن سوپای
تورکیاو ئێران ،به‌رده‌وام ناوچه کوردنشینه‌کان تۆپباران ده‌که‌ن
توركیاو‌ه ده‌ستپێبكات ئهنقهره زانیاری له‌بار‌ه ی هێرشه‌كانه‌و‌ه داوه‌ت ه مه‌سعود بارزان ی سه‌رۆك ی هه‌رێم ی كوردستان‌و پهیوهندی پێوه‌كردووه. م���اڵ���پ���ه‌ڕه‌ك��� ه ن���ووس���وی���هت���ی "ب��ه‌رل��هم��اوهی��هك ب��اڵ��ێ��وز ی توركیا له‌به‌غداد‌و سه‌رۆك ی هه‌رێم ی كوردستان كۆبوونه‌وه‌یه‌كیان س��ازك��ردووه ،كه ن��اوه‌ڕۆك��هك�� ه ی ب���ه‌ڕوو ی میدیاكاندا داخراوبووه ،ههندێك كه‌سیش پێیانوایه له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌دا باس له‌هێرشه‌كانی توركیا بۆ سه‌ر په‌كه‌ك ه كراو‌ه‌و ئهوهی ئهو ئه‌گه‌ره‌ش به‌هێز ده‌كات بێده‌نگی
سه‌ركردایه‌ت ی هه‌رێم ه لهوبارهیهوه". گومانی كۆبوونه‌و‌ه ی توركیاو ئێران ده‌كرێت بۆ رووبه‌ڕووبونه‌و‌ه ی هاوبه‌شی په‌كه‌كه‌و پژاك لهگهڵ به‌رده‌وامی ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی سه‌ربازانی توركیا ،به‌پێی زانیارییه‌كان ئێران سێ ه �ه‌زار سه‌ربازی هێناوه‌ته سه‌ر سنوور .په‌كه‌ك ه رایده‌گه‌یه‌نێت كه توركیاو ئێران سه‌باره‌ت به‌ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆن ی ه��اوب �ه‌ش له‌ناوچ هی ك��ه‌الره‌ش كۆبوونه‌ته‌وه ،هه‌ربۆیه‌ش حكومه‌ت ی كۆمار ی ئیسالم ی نزیك ه ی سێ هه‌زار پاسدار ی ره‌وان� ه ی ئهو ناوچه‌یه
ك��ردووه ،ماڵپه‌ڕی فورات نووسیویه‌تی "هه‌روه‌ك جموجۆڵ ی سه‌ربازان ی توركیش لهو ناوچه‌ی ه زیادیكردوو‌ه ئه‌وه‌ش به‌و مانایه‌دێت ك ه ئۆپه‌راسیۆنێك ی هاوبه‌ش له‌دژ ی پژاك‌و په‌كه‌ك ه به‌ڕێوه‌یه". سه‌دان خێزان ئاواره‌بوون‌و زیاتر ل ه "10 كوژراوو برینداریش" ههیه له‌ماو‌ه ی ده رۆژ ی راب���ردوودا‌و تا 22ی مانگ ،به‌پێی زانیارییه‌كانی باڵی سه‌ربازی په‌كه‌كه2 ،كه‌س كورژاون‌و 9ی دیكه‌ش برینداربوون ك ه سه‌رجه‌میان گوندنشینن‌و هاوواڵت ی سڤیلن. یهكێك له‌كوژراوه‌كانیش خهڵكی
گوندێك ی نزیك شار ی دهۆك ه به‌ناو ی ب�هن��س��ت��ان ك � ه س���هر ب�ه‌ش��ارۆچ��ك� ه ی ش��ی�لادزه‌ی � هو چ��وار ئه‌ندام ی دیك ه ی خێزانه‌كه‌ش ی برینداربوون كه‌سیانیان منداڵن .له‌الیه‌كیتره‌وه ،سه‌ركردایه‌ت ی كۆنگره ی نه‌ته‌وه‌یی كوردستان (كه‌نه‌كه) وێڕا ی ئیدانه‌كردن ی تووند ی هێرشه‌كان ی سوپا ی توركیاو تۆپخانه‌كان ی ئێران بۆ سه‌ر خاك ی هه‌رێم ی كوردستان ،پێیانوای ه ته‌نها ڕێگ ه بۆ وه‌ستاندن ی ئهو هێرش‌و په‌الماران ه یه‌كێت ی نه‌ته‌وه‌یی كورده‌كانه. س �ه‌رك��ردای �هت � ی كه‌نه‌ك ه ده‌ڵێت "ج��ارێ��ك � ی دی��ك � ه ده‌وڵ���هت��� ی ت��ورك به‌تۆپبارانكردن وه‌اڵم ی ئهو ئاگربه‌ست ه ی دایهوه ك ه بزووتنهوه ی ئازادیخواز ی كورد رایگه‌یاندبوو". كه‌جه‌كه :ئهو بۆردومانان ه وه‌اڵمێكه بۆ ئۆجه‌الن س��ه‌رك��ردای��هت�� ی ك��ۆم��ا جڤاكێن كوردستان ێ (كه‌جه‌كه) به‌ئاماژه‌كردن بۆ كوژران ی 4گه‌ریال‌و برینداربوون ی پێنج ی دیك ه له‌ئه‌نجام ی هێرش‌و په‌الماره‌كان ی سوپا ی توركیا ،پێیوای ه ئهوه وه‌اڵمێك ه ب��ۆ ع �هب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج �ه‌الن � ی س �ه‌رۆك � ی زیندانیكراو ی په‌كه‌كه. كه‌جه‌ك ه رایده‌گه‌یه‌نێـ "ئۆجه‌الن رایگه‌یاندبوو تا 31ی ئهم مانگ ه چاوه‌ڕێ دهكاتو دوا ی ئهو به‌رواره‌ش په‌یوه‌ندیی ب �هس �هر هیچ شتێكه‌و‌ه نامێنێت‌و له‌نێوه‌نده‌ك ه دهكشێتهوه". له‌به‌رامبه‌ر هێرشه‌كان ی سوپا ی توركیاشدا بۆ سه‌ر سنووره‌كان ی هه‌رێم پارت ی ئاشت یو دیموكراس ی (به‌ده‌په) له‌ڕێ ی چهند رێپێوانێك ی هێمنانه‌و‌ه په‌الماره‌كان ی ئیدان ه كرد.
ئیش ی ئه‌ردۆگان قورستر دهبێت" ،كه‌مال كلچدارۆغڵو" له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دایه! حه‌سه‌ن جه‌مال
و .محه‌مه‌د عهلی
ته‌ماشا ی كۆنگره‌ك ه ی پارت ی كۆماری گ �ه‌ل��م ده‌ك����رد ل�� ه ت �ه‌ل �ه‌ف��زی��ۆن �هوه، ئاماده‌بووان تا دوائاست خرۆشابوون، كه‌شی كۆنگره‌ك ه پڕ حه‌ماسه‌ت بوو، د‌هم‌و چاوه‌كان پێده‌كه‌نین‌و چاوه‌كان ده‌دره‌وشانه‌وه. ههموو ئاماژه‌كان هێما بۆ ئهوه ده‌ك �هن چ��اوه‌ڕوان � ی له‌نێو ریزه‌كانی پارته‌كه‌دا به‌شێوه‌یه‌ك ی زۆر نائاسایی ب���ه‌رزب���ووه‌ت���هوه .چ��اوه‌ڕوان��ی��ی �هك �ه په‌یوه‌ند ی به‌گرتنه‌ده‌ست ی ده‌سه‌اڵت له‌الیه‌ن جه‌هه‌په‌و‌ه هه‌ی ه ك ه لهماوهی سه‌رۆكایه‌ت ی ده‌نیز بایكاڵدا نه‌هات ه د یو ئه‌مه‌ش راستییه‌كه. جه‌هه‌په نه‌یتوان ی له‌سه‌رده‌می سه‌رۆكایه‌ت ی ده‌نیز بایكاڵدا ده‌ست ی بگاته كورس ی ده‌سه‌اڵت ،له‌دوا ی ئهو سااڵنه‌وه ك ه ده‌سه‌اڵت ی له‌ده‌ستدابوو چه‌ندین ساڵ تێپه‌ڕ ی بێئه‌و‌ه ی حكومه‌ت بگرێته‌وه ده‌ست ،ئایا ده‌توانر ێ لهسهر ده‌ستی گاند ی كه‌مال ببێـته‌و‌ه فه‌رمانڕه‌وا؟ ئهو كه‌ش ه ی له‌هۆڵ ی كۆنگره‌كه‌دا هه‌بوو ئهوه ی ده‌رده‌خست ك ه ئهم چاوه‌ڕوانییه به‌ر‌ه به‌ر‌ه بهرهو كۆتایی دهچێت ،زۆرترین ئهو وشان ه ی ك ه به‌رگوێ ده‌كه‌وتن بریتی بوون له‌هیوا ،زیندوبوونه‌وه ،یه‌كێتی، گۆڕان ،ده‌سه‌اڵت .هه‌موان وت ه ی جوان‌و شیرین له‌ده‌میان ده‌هات ه دهرهوه ،ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ش ك ه تا دوێن ێ له‌ده‌وروبه‌ر ی ده‌نیز بایكاڵدا بوون ،ئه‌مڕۆ ده‌بینین تێكه‌اڵوی ئهم كه‌ش ه له‌خرۆشاو یو هه‌یه‌جان ه بوون.
س��ی��اس �هت ب��ه‌زه‌ی��ی ن��ی��ی�ه ،بۆ كه‌سێكیش ك ه نه‌زان ێ ك ه ل ه چ كاتێكدا دهكشێتهوه ئهوه هه‌ر زۆر بێ به‌زه‌ییه. ب���ای���ك���اڵ ل���هك���ۆن���گ���ره‌ك���ه‌دا ئاماده‌نیی هو په‌یامیش ی ن�هن��اردووه، ل��هب��ه‌رام��ب��هر ئ��هم��ه‌ش��دا ره‌خ��ش��ان ئه‌جه‌وید له‌هۆڵه‌كه‌دایه ،له‌وانه‌شه پیرۆزبایی كه‌وتن ی دهن��ی��ز بایكاڵ ب��ك��ات ،چونك ه له‌سااڵن ی حه‌فتاوه دژایه‌تییه‌كه‌یان گه‌یشتووه‌ت ه ئاستێك وهك ئهوه ی خوێن له‌نێوانیاندا بێت، پیرۆزباییه‌كه‌ش ی له‌ڕێ ی پشتیوانیكردنی كلچدارئۆغڵووه‌وه .له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌شدا كه‌مال كلچدار ئۆغڵو ل ه مه‌راسیمه‌كه‌دا دهچێت ه ال ی ره‌خ��ش��ان ئه‌جه‌وید‌و سوپاس ی دهكاتو ده‌ست ی ده‌گوشێت له‌به‌رامبه‌ر كه‌ناڵه‌كان ی میدیادا ،وا ده‌رده‌ك�هوێ��ت كه‌مال كلچدار ئۆغڵو‌و دامه‌زراوه‌كان ی پارته‌ك ه ی بیانه‌وێ ئهو هێزه‌یان ده‌ستبخه‌نه‌و‌ه‌و ئهو ره‌شه‌بایه ه�ه‌ڵ��ب��ك�هن�هوه ك�� ه س��ااڵن�� ی حه‌فتا هه‌ڵیانكردبوو ،چونك ه كه‌ش ی كۆنگره‌كه به‌وجۆره‌یه. ل �ه‌دوا ی ئه‌جه‌وید جه‌ماوه‌رییه‌وه ئێستا ن��ۆره ی كه‌مال جه‌ماوه‌رییه، له‌حه‌فتاكاندا جهماوهر ئه‌جه‌ویدیان ب���هس���ه‌رۆك وه‌زی������ران ئ �ه‌ج �ه‌وی��د ن��اوده‌ب��رد،ئ �ه‌وی��ش ب�هك��راس� ه شین‌و كاسكێته‌كه‌یه‌و‌ه دوو جاری لهسهریهك ب���هس���هر پ���ارت���هك��� ه ی ده‌م��ی��ره‌ل��دا سه‌ركه‌وتبوو ل ه هه‌ڵبژاردنه‌كاندا، له‌هۆڵه‌كه‌دا دروشم ی سه‌رۆك وه‌زیران كه‌مال زۆر به‌رگوێ ده‌ك�هوت ،كه‌مال جه‌ماوه‌ریی وهك ئه‌جه‌وید كراسی
شین ی نیی ه ه���ه‌روه‌ك بێ بۆینباخ‌و كاسكێت لهسهره ،وا ده‌رده‌كه‌وێـت ك ه خۆ ی ئاماد‌ه ده‌كات به‌و جۆره بچێته به‌رده‌م جهماوهر. زم��ان‌و وته‌كان ی كه‌مال كلچدار ئۆغڵو زی��ات��ر له‌خه‌ڵكه‌و‌ه نزیك هو شیرینتر‌ه بهالیانهوه ،چونك ه قس هی زل‌و بریقه‌دار ناكات‌و وته‌كان ی ساد‌ه‌و ڕه‌وانن ،له‌م رووه‌شه‌و‌ه له‌سه‌ركرده‌كای وهك سله‌یما ده‌میر‌هل‌و تورگوت ئۆزاڵ نزیكتر‌ه‌و ئ�هو شێوازه له‌قسه‌كردن ب�هك��ارده‌ه��ێ��ن�ێ ،گوزارشته‌كانیشی بهرامبهر به‌ئه‌ردۆگان (ل ه نمون ه ی كاك ره‌جه‌ب) ده‌چێته‌و‌ه سه‌ر ئه‌وان ه ی ئه‌وان، هاوكات ئهو دروشمانه‌ش ك ه ئه‌جه‌وید ل�ه‌ڕێ��گ� ه ی گرتنه‌به‌ر ی دهس�هاڵت��ی��دا له‌سااڵن ی حه‌فتادا ده‌یوتنه‌وه ،هیچ كات ل ه زمان ی كلچدارئۆغڵو نابنه‌و‌ه‌و به‌رده‌وام ده‌یانڵێته‌وه ،وهك "پێكه‌و‌ه‌و
بایکاڵ له‌کۆنگره‌که‌دا ئاماده‌نه‌بوو
لهگهڵ جه‌ماوه‌ردا رێكخستنه‌وه‌یه‌كی مافپه‌روانه""،توركیایه‌ك ی دابه‌شبوو لهسهر ماف""،شۆڕشگێڕ ی خهڵك" یاخود ئ�هوه ی ك ه ده‌میره‌ل ده‌یوت: ماف ی ههموو هه‌تیوێك ده‌پارێزین. له‌كاتێكدا ك ه ب��ه‌رده‌وام جه‌ختی ل��هب��ه‌ره‌ن��گ��ارب��وون��هوه ی ه����ه‌ژار یو گه‌نده‌ڵی ده‌ك���رده‌وه ،له‌كاتێكدا كه ده‌یوت توركیا "ده‌وڵه‌ت ی كۆمه‌اڵیه‌تی" بیرچووه‌ته‌وه،له‌كاتێكدا ك ه بانگه‌ش هی بۆ توركیایه‌ك ی پاك‌و خاوێن ده‌كرد،ئهو دروشمه‌ش ی بیرنه‌چوو ك ه زۆر جێگ هی ح���ه‌ز ی س��ه‌رك��رده راس��ت��ڕه‌وه‌ك��ان � هو وت �ی :ته‌نانه‌ت ژنێك ك ه لهماڵهوه سه‌رگه‌رم ی لێنان ی خواردنێكه ،بهاڵم نه‌كڵۆك هو بۆ ی لێانرێت ئه‌وه‌ش كێش هی ئێمه‌یه! .ل ه وته‌كانیدا به‌رده‌وام باسی له‌به‌رزكردنه‌و‌ه ی ئاست ی دیموكراسی ده‌ك��ردو گرنگ ی زۆر ی پێده‌دا .هه‌ر
له‌به‌ر ئه‌مه‌ش به‌ڵێن ی ده‌ستوورێكی نوێو سه‌رده‌میان ه ده‌دات ،بهاڵم له‌م نێوه‌نده‌شدا زۆر باس ل ه "سیستمی ف �هرم��ان��ڕه‌وای��ی" ناكات ك ه ل��ه‌ڕووی دیموكراسییهوه رێ��گ��ره ل �ه‌واڵت��دا، كاتێكیش ج�هخ��ت له‌دیموكراسی دهكاتهوه ،باس له‌بابه‌تێك ی زۆر گرنگ ده‌ك���ات ك ه بریتیی ه له‌دیموكراسی له‌نێوخۆ ی جه‌هه‌په‌دا‌و ئهوه ده‌هێنێته ب �هر ب��اس ،به‌ڵێنێك ی دیكه‌ش ی كه له‌ڕوو ی دیموكراسییهوه گرنگ ه هێنانه خ����واره‌و‌ه ی رێ���ژ‌ه ی ل��هس��ه‌دا 10ی ده‌نگه‌كان ه ك ه هه‌ر پارتێ :لهو رێژه‌یه كه‌متر بهێنێت ناتوانێت له‌پێكهێنانی حكومه‌تدا به‌شدار ی بكات ،هه‌روه‌ك به‌ڵێن ی كاركردن بۆ ده‌كردن ی یاسایه‌ك بۆ ئه‌خالق ی سیاسیو یاسایه‌ك بۆ هه‌ڵگرتن ی حه‌سانه‌كان ده‌دات ،ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت ك ه یه‌كێت ی ئه‌وروپا ی به‌الوه گرنگ هو له‌ڕوو ی ماف‌و دیموكراسییهوه پێویست ه توركیا به‌پێوه‌ره‌كان ی ئهو یه‌كێتیی ه بگاته‌وه ،ب �هاڵم له‌هه‌مان كاتدا داوا له‌یه‌كێتییه‌كه‌ش ده‌كات واز له‌ناچاركردن ی توركیا بۆ په‌یڕه‌وكردنی دوو جۆر ی جیا له‌پێوه‌ره‌كان بهێنێـت‌و ده‌ڵ��ێ��ت ":توركیا به‌ند‌ه ی یه‌كێتی ئ���هوروپ���ا ن��ی��ی�ه" ،ب���ه‌ڕێ���زهوه باس له‌هه‌موو باو‌هڕ‌و ناسنامه‌یه‌ك ی ئه‌تنی ده‌ك���ات ،ب��هاڵم خ��ۆ ی ل�ه‌دزی��ن�هوهی ناوهێنان ی كێش ه ی كورد ده‌دزێته‌و‌ه‌و له‌به‌كارهێنان ی وش ه ی "كورد" راده‌كات، به‌باسكردن ی رۆژه���ه‌اڵت‌و باشووری رۆژهه‌اڵت ده‌یه‌وێت له‌گرنگ ی كێشه‌كه كه‌م بكاته‌وه‌و بیخات ه چوارچێوه‌یه‌كه‌وه
ك� ه زی��ات��ر وهك كێش ه ی ن��ان‌و كار ده‌ربكه‌وێت‌و ئه‌مه‌ش ئهوه ده‌رده‌خات ك ه وهك نیشتمانپه‌روه‌ر‌ه كالسیكه‌كانی جه‌هه‌پ ه لهو بابه‌ت ه دهڕوان��ێ��ت ،زۆر به‌گرنگییه‌و‌ه ب��اس له‌بایه‌خپێدانی گه‌نجان‌و ژن��ان ده‌ك��ات له‌سه‌رده‌می سه‌رۆكایه‌ت ی كردن ی جه‌هه‌پ ه له‌الیه‌ن ئه‌وه‌وه ،چهند وته‌یه‌ك ی نازم حیكم هتو ئه‌حمه‌د عارف ده‌خوێنێته‌و‌ه‌و ئاماژه ب���هوه ده‌ك���ات ك � ه ره‌ج���هب ته‌ییب ئ �ه‌ردۆگ��ان له‌ڕێ ی گۆڕانكارییه‌كانی ئهم دوایی ه ی ده‌ستووره‌و‌ه بناغه‌كانی كۆمار ی ترس ی دان��اوهو دروشمه‌كانی "هیچ رێگایه‌ك نیی ه بۆ چوون بهرهو ف��اش��ی��زم"و "م��ی��دی��ا ی ناسه‌ربه‌خۆ‌و مشه‌خۆر كۆتایی پێدێت" ده‌ڵێته‌وه، هاوكات زه‌ب��ر ی گورچكبڕ ده‌دات له خاڵ ه الوازه‌كان ی ئه‌ردۆگان‌و جه‌ماوه‌ری ئاماده‌بوو ئهوهنده ی تر ده‌خرۆشێن، ده‌نگ ی " كه‌مال جه‌ماوه‌ریی"و "ئهوه كه‌ماله،ئهوه سه‌رۆك وه‌زیرانه" به‌رز ده‌بێـته‌وه ،ل �هو كاته‌شدا ك� ه ئهو كاسكێت ه ی به‌دیار ی پێشكه‌ش ی كراوه ده‌نگ ی به‌رز دهبێتهوهو ده‌ڵێت ":نهك رۆیشتن ی جه‌هه‌پ ه ب�ه‌ره‌و دهس�هاڵت، بهڵكو راك��ردن�� ی پ��ارت �هك � ه ب��ه‌ره‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌ت ی ده‌ست ی پێكردووه"، ب��هك��ورد یو ب�هك��ورت�ی :ب� ه ب���ه‌راورد به‌ڕابردوو ئیش ی ئه‌ردۆگان یان كلچ دارئۆغڵو وته‌ن ی كاك ره‌جه‌ب قورستره چونك ه له‌مه‌ودوا "كه‌مال جه‌ماوه‌ریی" له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دایه ،ب ه هیوا ی سه‌ودا‌و مامه‌ڵه‌یه‌ك ی باش. رۆژنام ه ی میللیه‌ت
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
کوردستانی
عێراق به‌بارودۆخێكی پڕ مه‌ترسیدا تێپه‌ڕده‌بێت
8
ده‌ستتێوه‌ردان‌و به‌رژه‌وه‌ندی واڵتانی دراوسێ له‌حكومه‌تی نوێی عێراقدا ،ره‌وشی عێراق بهرهو ئاڵۆزی ده‌بات هیوا سه‌لیمی
دواك������هوت������ن‌و ئ���هگ���ه‌ره‌ك���ان���ی په‌ككه‌وتنی پێكهاتنی حكومه‌ت له‌عێراق مه‌ترسییه‌كی گ�هورهی��هو ده‌ستتێوه‌ردانی واڵتانی هه‌رێمیی وهك فاكته‌رێكی گرنگ بۆ خولقاندنی ئهو بارودۆخ ه رۆڵی خۆی ده‌بینێت. كه‌سایه‌تی‌و الیه‌نه سیاسیی ه ره‌س �هن �هك��ان��ی ع��ێ��راق مه‌ترسی‌و هه‌ڕه‌شه‌كانی پێكنه‌هێنانی حكومه‌ت‌و ده‌ستتێوه‌ردانه‌كان ناشارنه‌وه‌‌و داوای رێككه‌وتنی سه‌رجه‌می الیه‌نه‌كان بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی پێكهێنانی حكومه‌ت ده‌كه‌ن. كێشه‌كانی چاره‌سه‌رنه‌بوونی پێكهێنانی حكومه‌ت‌و كشانهوهی سوپای ئه‌مریكا ده‌توانێ ره‌وتێكی خێرا به‌ده‌ستتێوه‌ردانی واڵتانی ه�ه‌رێ��م��ی��ی ب����دات‌و ع��ێ��راق بكات ه گۆڕه‌پانێكی ئارامتر بۆ یاریكه‌رانی هه‌رێمیی لهو واڵته. ه��ه‌روه‌ه��ا ت��وون��دت��رب��وون �هوهی ئهو بارودۆخه له‌دواجاردا ده‌توانێ عێراقێكی پڕ لهقهیرانی لێبكه‌وێته‌وه‌‌و پێشبینی چاره‌نووسی عێراقی دوای ئهو ئه‌گه‌ره‌ش زۆر ئه‌سته‌مه. هه‌وڵه‌كان هیچ ئاكامێكی لێنه‌كه‌وتووه‌ته‌وه ئه‌وكاته‌ی ك ه ئه‌نجامه به‌راییه‌كانی ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن ئ��اش��ك��راك��راو لیستی ئه‌لعێراقیی ه به‌جیاوازی دوو كورسی سهركهوتنی به‌ده‌ستهێنا ،به‌شێك ل �ه‌چ��اودێ��ران��ی سیاسیی باسیان له‌وه‌ده‌كرد ك ه ئه‌لعێراقیی ه حكومه‌تی نوێی ع��ێ��راق پێكدێنێت‌و كۆتایی به‌گرژی‌و ئاڵۆزییه‌كانی عێراق دێت. ره‌وت���ی رووداوه‌ك���ان���ی دوات���ر‌و س��ت��راك��ت��ۆری س��ی��اس��ی��ی ع��ێ��راق پێچه‌وانه‌ی ئهو گریمانه‌ی ئاشكراكرد‌و س�����ه‌ره‌ڕای ه��هم��وو ه��ه‌وڵ��هك��ان، ره‌وت��ی پێكهاتنی حكومه‌ت بههیچ سه‌ره‌نجامێك نه‌گه‌یشتووه. رێككه‌وتنی الیه‌نه شیعه‌كان بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت ئ�هو باسه‌ی وروژان��د كه رێككه‌وتنی نێوان دوو لیسته‌كه‌ی مالیكی‌و حه‌كیم ده‌توانێ رۆژنه‌یه‌كی هیوابه‌خش بۆ پرۆسه‌ی پێكهاتنی ح��ك��وم �هت ب��ك��ات �هوهو خ��ێ��رای��ی ب�ه‌پ��رۆس�هك�ه ببه‌خشێ، ب�هاڵم بهپێچهوانهوه ،سه‌رسه‌ختی لیسته‌كه‌ی ع��ه‌الوی‌و كێشمه‌كێش‌و ملمالنێی نێوان الیه‌ن ه سیاسییه‌كانی شیعه‌ش بۆ دیاریكردنی سه‌رۆكایه‌تی وه‌زی������ران ،ئ���هو گه‌شبینیه‌شی ره‌واندووه‌ته‌وه‌‌و ته‌نانه‌ت قه‌یرانه‌كانی پ��هی��وه‌ن��دی��دار ب���هو م�هس�ه‌ل�هی�هی زیادكردووه. وی�لای��هت�� ه ی �هك��گ��رت��ووه‌ك��ان��ی ئه‌مریكا وهك الیه‌نێكی گرنگ ل�ه‌پ��رس�ه سیاسییه‌كانی ع��ێ��راق، ه��ی��چ ئه‌ڵته‌رناتیڤێكی فه‌رمیی پ��ێ��ش��ك �ه‌ش��ن �هك��ردوه‌‌و س����ه‌ره‌ڕای ههموو هه‌وڵه‌كانی لهگهڵ الیه‌ن ه سیاسییه‌كانی ع��ێ��راق‌و واڵت��ان��ی ناوچه‌كه بۆ په‌له‌كردن له‌پێكهێنانی حكومه‌ت ،قه‌یرانی رێكنه‌كه‌وتن بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت ب �ه‌رده‌وام �ه، ش�ه‌ڕی راگه‌یاندنی ق��ه‌واره‌‌و الیه‌ن ه سیاسییه‌كانی عێراق له‌ئاستێكی ب���ااڵدای���هو ترافیكێكی ق��ورس��ی دیپلۆماتیكیش له‌نێوان سه‌ركرده‌ی الیه‌ن ه سیاسییه‌كانی عێراق‌و واڵتانی ناوچه‌ك ه له‌ئارادایه ،دوایین هه‌وڵه‌كان بۆ ره‌خساندنی زه‌میینه‌كانی پێكهاتنی
الیه‌ن ه سیاسییه‌کان ل ه پێکهێنانی حکومه‌تدا رێکنه‌که‌وتوون
له‌بانگهێشتكردنه‌كه‌ی حكومه‌ت س��ه‌رۆك ك��ۆم��اری عێراق له‌لیست ه ب��راوه‌ك��ان��ی عێراق ل �هم دواییانه‌‌و ه��ه‌روه‌ه��ا س��ه‌ردان��هك��هی ع��ه‌الوی بۆ نه‌جه‌ف‌و گفتوگۆكردن لهگهڵ سیستانیدا خۆی دهبینێتهوه. ئه‌گه‌رچی ئهم هه‌واڵنه به‌رده‌وامه، بهاڵم سوربوونی لیسته‌كان لهسهر كێشمه‌كێشی داواكارییه‌كانیان‌و تووندی راگه‌یاندنی الیه‌نه‌كان لهسهر یه‌كتر ،داهاتووی پرسی پێكهێنانی حكومه‌تی تووشی نیگه‌رانی كردووهو درێ���ژه‌ی ئ �هو ب��ارودۆخ �ه ده‌ت��وان��ێ ه��ه‌ڕه‌ش��هی گ���هوره ب��ۆ داه��ات��ووی ع��ێ��راق دروس��ت��ب��ك��ات ،الوازب��وون��ی ئه‌دای حكومه‌تی عێراقی‌و تێوه‌گالنی الیه‌ن ه سیاسییه‌كانی عێراق به‌بابه‌تی پێكهێنانی حكومه‌ت ،بۆشاییه‌كی ئه‌منیی له‌عێراقدا دروستكردووهو س �ه‌ره‌ڕای ده‌ستگیركردنی چه‌ندین به‌رپرسی پ��ای �هب �ه‌رزی رێكخراوی قاعیده ،تووندوتیژی‌و ته‌قینه‌وه‌كان به‌رده‌وامه. واڵتانی هه‌رێمی گه‌وره‌ترین به‌ربه‌ستن هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق تهنیا هه‌ڵبژاردنی عێراقییه‌كان نه‌بوو، ب�ه‌ڵ��ك��و ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی ئ��اراس��ت��هو به‌رژه‌وه‌ندی واڵت ه هه‌رێمییه‌كانیش بوو ،عێراقی پاش روخانی سه‌دام، ب��ووه جێگه‌ی رووب��ه‌روب��وون��هوهو لێكدادانی به‌رژوه‌ندییه‌كانی واڵتانی دراوس���ێ‌و ئ�هم ره‌وت��ه ب �ه‌رده‌وام �ه، ئهوهی كه له‌پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی په‌رله‌مانی عێراقدا خۆی به‌رجه‌ست ه ده‌ك���ات���هوه ،ئ���هو راس��ت��ی �هی �ه ك ه بارودۆخی قه‌یرانه‌كانی عێراق زیاتر ل �هوهی كه كێشمه‌كێش‌و ملمالنێی نێوان هێزه‌كانی به‌شدار له‌پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌ك ه بێ ،زیاتر كێشمه‌كێش‌و ملمالنێ ناوچه‌یی‌و هه‌رێمییه‌كانه، حكومه‌تی ئێران پشتگیری ته‌واو له‌الیه‌ن ه شیعه‌كان دهكاتو به‌رده‌وام له‌هه‌وڵدای ه هه‌ژموونی سیاسیی خۆی له‌رێگه‌ی گروپ ه شیعه‌كانه‌و‌ه به‌سه‌ر عێراقدا بسه‌پێنێت‌و ناكۆكییه‌كانی خ��ۆی ل�هگ�ه‌ڵ ئه‌مریكا ب��ۆ عێراق
بگوازێته‌وه. له‌به‌رامبه‌ردا واڵتانی عه‌ره‌بی ناوچه‌كه‌‌و له‌سه‌رووی هه‌موویانه‌و‌ه سعودیی ه كه‌وتووه‌ت ه ملمالنێی ئاشكرا لهگهڵ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئێران له‌عێراق‌و له‌رێگه‌ی ره‌وت‌و الیه‌ن ه سیاسیی ه سوننه‌كانه‌وه به‌دواداچوون بۆ ئهو ئامانجانه ده‌كات. توركیاش وهك یه‌كێكی دیك ه له‌واڵتانی دراوسێی عێراق ،پێگه‌‌و نفوزی زیاتری كورده‌كان له‌هاوكێش ه سیاسییه‌كانی عێراق به‌مه‌ترسی ده‌زان���ێ‌و به‌رگرتن‌و رێگه‌گریكردن ل �هب �ه‌رده‌م پراكتیزه‌بوونی پ��ڕۆژی ف��ی��دراڵ��ی ل �ه‌ع��ێ��راق ك � ه خواستی كورده‌كانه ،به‌پێداویستییه‌كی جدی ده‌زانێ. ئ����هو دهس���ت���ت���ێ���وه‌ردان���ان��� ه له‌كاروباری ناوخۆیی له‌هه‌ڵبژاردن ه په‌رله‌مانییه‌كه‌ی ئهم دواییانه‌دا زیاتر له‌هه‌مییشه خۆی نیشاندا‌و زۆربه‌ی چاودێرانی سیاسی ،واڵتانی هه‌رێمی به‌گه‌وه‌رترین به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌م پێكهێنانی حكومه‌ت پێناسه‌ده‌كه‌ن. دكتۆر که‌نعان حه‌م ه غه‌ریب مامۆستای زانسته سیاسییه‌كان له‌زانكۆی سلێمانی باس له‌چاوه‌ڕوانی الیه‌ن ه ئیقلیمییه‌كان ل �هب��ره‌ودان‌و پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان له‌عێراقی دوای هه‌ڵبژاردنه‌كان ده‌كا‌و ده‌ڵێت "جیا له‌فاكته‌ر‌ه ناوخۆییه‌كان بۆ پرسی دواكه‌وتنی حكومه‌تی نوێی عێراقی ،ئاماده‌بوون‌و حزوره ئیقلیمی‌و ناوچه‌ییه‌كان گه‌وره‌ترین فاكته‌ره، چاره‌نووسی عێراق له‌باری جوگرافی‌و دراوسێیه‌تییه‌و‌ه له‌بارودۆخێكدای ه ك ه سه‌رجه‌می دراوسێیه‌كان چاویان له‌هاوكێشه‌‌و گۆڕان ه سیاسییه‌كانی عێراق ب��ڕی��وهو بۆیه هه‌ركامه‌یان چ��اوه‌ڕوان��ی ئ �ه‌وه‌ن كه حكومه‌تێك
بێته س�ه‌رك��ار به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌وان له‌به‌رچاوبگرێت". دك��ت��ۆر که‌نعان كاریگه‌رترین هێزی ده‌ره‌ك��ی بۆ ده‌ستتێوه‌ردان دیاریده‌كات‌و ده‌ڵێت ئێران‌و سعودیی ه به‌هێزترین ك��ارهك��ت �ه‌ری ده‌ره‌ك��ی له‌پرۆسه‌كه‌دان‌و به‌حوكمی ئهوهی ك ه ئهو دوو الیه‌ن هاوته‌بانین ،كاریگه‌ری ئ���هوان ل�هس�هر ف��ۆرم��ی حكومه‌تی داهاتووی عێراق به‌رچاوتره. ل���ه‌درێ���ژه‌ی ل��ێ��دوان �هك �هی��دا د. ی "به‌گشتی به‌رژه‌وه‌ندی که‌نعان وت واڵتانی دراوسێ‌و واڵته هه‌رێمییه‌كان له‌عێراقدا یه‌كالده‌بێته‌وه‌‌و تائه‌م مهبهست ه پێكنه‌یه‌ت‌و ئ �هوان رازی نه‌بن ،پرسی دامه‌زراندنی حكومه‌تی نوێی عێراق سوك‌و ساكار نییه". ئه‌حمه‌د ره‌زه‌وی مامۆستای نێوده‌وڵه‌تییه‌كان پ�هی��وه‌ن��دی��ی� ه له‌زانكۆكانی واش��ن��ت��ت��ۆن ،ئێران به‌كاریگه‌رترین هێز ل�ه‌ئ��اڵ��ۆزی‌و دواك�هوت��ن��ی پرۆسه‌كه ن��اوده‌ب��ات‌و به‌ده‌ستووری وت "وهك زۆر كه‌سی دی��ك �ه ،منیش ل��ه‌وب��ڕوای��ه‌دام ك ه سه‌رجه‌می واڵتانی دراوسێی عێراق ده‌ستتێوه‌ردان له‌كاروباری ناوخۆیی ع��ێ��راق ده‌ك����هن ،ب���هاڵم ك��ۆم��اری ئیسالمی به‌هێزترین یاریكه‌ری ئهم گۆڕه‌پانه‌یه". ئ �هو وت �ی كه ئێران به‌ئاشكرا پشتیوانی له‌مالیكی بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت لهگهڵ الیه‌ن ه شیعه‌كانی دیك ه ده‌ك���ات‌و ئامانجی سه‌ره‌كی ئێران له‌م ساته‌وه‌خته‌دا به‌رگرتن ب��ه‌ع��ه‌الوی ب��ۆ به‌ده‌سته‌وه‌گرتنی پۆستی سه‌رۆكایه‌تی وه‌زیرانه. ره‌زه‌وی ده‌ڵێت "ته‌نانه‌ت باس ل���ه‌وه‌ده‌ك���رێ ك �ه ئ��ێ��ران گ��وش��اری خستووه‌ت ه سه‌ر الیه‌نی س �ه‌در بۆ پشتیوانیكردن له‌مالیكی بۆ وه‌رگرتنی
دواکه‌وتنی پێکهێنانی حکومه‌ت ،کاریگه‌ری خراپی دهبێت لهسهر ره‌وشی ژیانی خه‌ڵک‌و سه‌قامگیریی، ئه‌وه‌ش واده‌کات الیه‌ن ه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان ده‌ستتێوه‌ردانی زیاتر له‌عێراقدا بکه‌ن
پۆستی سه‌رۆكایه‌تی وه‌زیران ،ئێران دابینكردنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی له‌م هاوكێشه‌دا ده‌بینێ‌و هه‌ربۆی ه درێژ‌ه به‌م ره‌فتارانه‌ی ده‌دا". هه‌واڵنێری ئاسوشێتت پرێس له‌راپۆرتێكی نوێدا ده‌ستتێوه‌ردان ه ده‌ره‌كییه‌كان به‌گه‌وه‌رترین له‌مپه‌ر ل���هب���ه‌رده‌م پ��رۆس��هی پێكهێنانی حكومه‌ت پێناسه‌ده‌كات. ئ�هو رۆژنامهی ه له‌زمانی كازم م��ق��دادی ،لێكۆڵه‌رێكی سیاسی له‌زانكۆی به‌غداد باڵویدهكاتهوه ك ه الوازی ده‌وڵه‌تی عێراق ،هه‌ڕه‌شه‌كانی ده‌ستتێوه‌ردانی دهرهكیو به‌تایبه‌ت ئ��ێ��ران��ی زی���ات���رك���ردووه ،ئ��ێ��ران نیگه‌رانی نفوزی زیاتر‌و پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانییه‌تی‌و ئاماده‌یه بۆ ده‌سته‌به‌ربوونی ئهو به‌رژه‌وه‌ندییان ه پشتیوانی بكات له‌هه‌ر الیه‌نێك ك ه ئهو داواكارییان ه بۆ داهاتوو گه‌ره‌نتی بكا. س�����ه‌رۆك ك���ۆم���اری ع��ێ��راق‌و سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له‌م چهند رۆژه‌ی دوای��ی زۆر به‌ئاشكرا ئهو ده‌ستتێوه‌ردان ه ئیقلیمیانه‌یان وهك ل�هم��پ�ه‌رێ��ك ب��ۆ پێكهێنانی حكومه‌ت پێناسه‌كردوه‌‌و قه‌یرانی زی��ات��ر ل��ه‌ئ��هگ��ه‌ری دواك��هوت��ن��ی زی��ات��ری پێكهێنانی حكومه‌تیان دووباره‌كردووه‌ته‌وه. مه‌ترسییه‌كانی دواكه‌تن‌و په‌ككه‌وتنی پێكهاتنی حكومه‌ت هه‌ڕه‌شه‌كانی لیستی عێراقیی ه لهسهر مافی پێكهێنانی حكومه‌تی ن��وێ ،پێداگری لیستی ئێتیالفی ده‌وڵه‌تی یاسا لهسهر كاندیدكردنی ن�����وری م��ال��ی��ك��ی ب���ۆ پ��ۆس��ت��ی سه‌رۆكایه‌تی وه‌زی����ران ،دژای�هت��ی لیستی نیشتمانی ع��ێ��راق لهگهڵ سه‌رۆك وه‌زیرانی مالیكی‌و عه‌الوی‌و ههروهها ده‌ستتێوه‌ردانه ناوچه‌یی‌و نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ،ره‌وتی پێكهێنانی حكومه‌تی نوێی تووشی گرێ كوێر‌ه كردووه. ئاراست ه ده‌ره‌كییه‌كان ،سوربوونی لیست ه ب��راوه‌ك��ان لهسهر خواست ه دڵخوازه‌كانی خۆیان‌و پابه‌ندنه‌بوونیان
ب �هدهس��ت��ووری عێراقی ،پرۆسه‌ی پێكهێنانی ح��ك��وم�هت��ی ت��ووش��ی ئ��اڵ��ۆزی ك���ردووهو ب�ه‌ردوام��ب��وون��ی ئ���هو ب����ارودۆخ����ه ،ب��ۆش��ای��ی�هك��ی گه‌وره‌تر بۆ ده‌ستتێوه‌ردانی زیاتر‌و تووندوتیژی زیاتر ئاماده‌ده‌كات، له‌ئه‌گه‌ری درێ��ژب��وون �هوهی زیاتری دی��اری��ك��ردن��ی س���ه‌رۆك وه‌زی����ران‌و كابینه‌ی حكومه‌تێكی نوێ ،عێراق تووشی پشێوی زیاتری سیاسیی ده‌بێ‌و له‌وه‌ها هه‌لومه‌رجێكدا گروپ ه تیرۆریستییه‌كانی ناوچه‌كه‌‌و واڵتانی دراوسێ كه‌ڵكی زیاتر له‌بارودۆخه‌ك ه وه‌رده‌گرن. د .که‌نعان حه‌مه‌غه‌ریب لهو بڕوایه‌دایه كه دواكه‌وتنی زیاتری پێكهاتنی حكومه‌ت ئاڵۆزییه‌كان زیاتربكات. ئ�هو به‌ده‌ستووری وت "ب �ه‌ره‌و م��ان��گ��ی ش����ه‌ش ده‌ڕۆی�������ن ،ئ �هم حكومه‌ته‌ی كه ئێستا لهسهر كاره توانای هیچ پرۆژه‌یه‌كی گ �ه‌وه‌ری نییه ،ل �ه‌رووی یاسایشه‌و‌ه ناتوانێ كۆمه‌ڵێك هه‌ڵوێستی سیاسیی خۆیو ستراتیژی سیاسی بۆ عێراق بنوێنێ، بۆی ه ده‌توانم بڵێم پرۆسه‌ی حوكم له‌عێراقدا پرۆسه‌یه‌كی په‌ككه‌وته‌یه". د .که‌نعان دواكه‌وتنی زیاتری پێكهاتنی حكومه‌ت به‌مه‌ترسیدار وه‌سفده‌كات‌و ده‌ڵێت "ئ�هم بابه‌ت ه به‌راستی كاریگه‌ری خراپی دهبێ ل��هس��هر ره‌وش����ی ژی��ان��ی خ�ه‌ڵ�ك‌و ل��هس��هر ره‌وش����ی س�ه‌ق��ام��گ��ی��ری، ئ���هم���ه‌ش واده‌ك������ات ك���ه الی �هن � ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ده‌ستتێوه‌ردانی زیاتر له‌عێراقدا بكه‌ن ،بۆیه به‌راستی س �ه‌رك��رده سیاسییه‌كان‌و ق��ه‌وار‌ه به‌رپرسیاریه‌تی‌و سه‌ركه‌تووه‌كان مه‌سئولیاتێكی مێژووییان لهسهر شانه ،هه‌ڵواسراوبوونی ئهم كه‌یس ه له‌باری ئه‌منییه‌شه‌وه كاریگه‌ری زۆر ترسناكی لێده‌كه‌وێته‌وه ،ل �ه‌رووی ئ��اب��ووریو سیاسیشه‌و‌ه به‌هه‌مان شێوه دهبێ". یهكێك ل��هو ئ��هگ��ه‌ران��هی ك ه له‌ده‌ره‌نجامی دواك�هوت�ن‌و ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ره‌كانی په‌ككه‌وتنی یه‌كجاره‌كی پ��ێ��ك��ه��ات��ن��ی ح��ك��وم��هت ل��ه‌الی��هن چ��اودێ��ران��ی س��ی��اس��ی��ی�هوه باسی لێو‌ه ده‌ك��رێ ،دابه‌شبوونی عێراق‌و پارچه‌پارچه‌بوونی ئهو واڵته‌یه. ل �ه‌ق �هی��ران �هك��ان��ی چ �هن��د س��اڵ له‌مه‌وپێشیشدا زۆر كه‌س پێشنیاری ئ���هو ب��اب��هت��هی ك������ردووهو ب��اس له‌وه‌ده‌كرێ كه كۆتایی ئهو ئاڵۆزیو قه‌یرانانه ئهو ئه‌گه‌ر‌ه له‌داهاتوودا به‌هێزتر‌و ته‌نانه‌ت وهك واقعێكی حاشاهه‌ڵنه‌گری لێده‌كات. ک���هن���ع���ان ح���هم��� ه غ���ه‌ری���ب ب��ه‌پ��ێ��چ��هوان��هی ئ����هو گ��ری��م��ان� ه بیرده‌كاته‌وه‌‌و ئه‌گه‌ری هاتنه‌ئارای ی ئهم مه‌سه‌ل ه ب �ه‌الواز ده‌زان��ێ‌و وت "باسی پارچه‌پارچه‌بوون ده‌مێك ساڵ ه ههیهو ره‌نگه هێزی ناوخۆیی یا ده‌ره‌ك���ی هه‌بێ كه ك��ار لهسهر ئهو مه‌سه‌له بكات ،بهاڵم له‌راستیدا له‌باری جیۆپۆلتیكیه‌و‌ه بۆ وێنه بۆ ك��ورد ،ل��ه‌رووی ناوخۆییه‌وه ئهو ح��هزهو ئ�هو ئاراسته ههیه ،بهاڵم ل �ه‌رووی هه‌رێمی‌و نێوده‌وڵه‌تییه‌و‌ه ئاسته‌نگی زۆر ف��ره‌‌و ه�ه‌ره گهوره ههیه ،هه‌ربۆی ه ده‌توانین بڵێین ره‌نگ ه ئهم ئه‌گه‌ر‌ه زۆر له‌ئارادانه‌بێ له‌م هه‌لومه‌رجه‌ی ئێستادا ،بۆی ه به‌راستی پێموایه ئاینده‌ی عێراق عێراقێكی الواز دهبێ".
11
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
پشوو
info@destur.net
جيهانبينی پهروهرده
ئاستی رۆشنبیریی سه‌رپه‌رشتیاره‌کان
الپهڕه 15
زیاد ئه‌سعه‌د بۆ رۆزا جه‌مال غه‌مبار، ی باوكی بگرێت 100هه‌زار دۆالر ،حهزدهكات رێچكه سوێند ده‌خوات ده‌شتی ئه‌نوه‌ر
ده‌ستوور
سه‌رچاوه‌یه‌كی نزیك له‌هونه‌رمه‌ندی دووره واڵت ،زی����اد ئ �هس��ع �ه‌د به‌رۆژنامه‌ی ده‌ستووری راگه‌یاند ،ك ه هونهرمهند زیاد ئه‌سعه‌د سه‌رقاڵی ئه‌لبومێكی نوێیه. ل����ه‌دوای ش���ه‌ش س���اڵ داب���ڕان ل �ه‌ده‌رك��ردن��ی ئه‌لبومی ن��وێ ،زیاد ئ �هس��ع �ه‌د ل �ه‌ئ��ێ��س��ت��ادا س �ه‌رق��اڵ��ی ت��ه‌واوك��ردن��ی ك��ارهك��ان��ی ئه‌لبومه نوێیه‌كه‌یه‌تی به‌ناوی (سوێند). ژم��ارهی�هك��ی زۆر له‌كۆمپانیا‌و ن��اوه‌ن��ده هونه‌رییه‌كان ئ��ام��اده‌ن ببن ه سپۆنسه‌ری ئ �هو ئه‌لبومه‌و باڵویبكه‌نه‌وه ،ب �هاڵم سه‌رچاوه‌ك ه ئ��ام��اژهی ب��ۆ ئ��ه‌وه‌ك��رد ك � ه تاكو ه��ی��چ ئێستا لهگهڵ
الیه‌نێكیاندا نه‌گه‌یشتووه‌ت ه ئه‌نجام، چونك ه زی��اد ئه‌سعه‌د داوای بڕی 100هه‌زار دۆالر ده‌كات له‌به‌رامبه‌ر فرۆشتنی ئه‌لبومه‌كه‌یدا‌و كۆمپانیاو ناوه‌ند‌ه هونه‌رییه‌كانیش تاكو ئێستا ی كه‌متریان لهو نرخ ه به‌ئه‌لبومه‌ك ه داوه .هونهرمهندی به‌ئه‌زموون‌و به‌توانا زیاد ئه‌سعه‌د ،له‌ساڵی 1966دا له‌شاری هه‌ولێر له‌گه‌ڕه‌كی ته‌یراوا لهدایكبووهو له‌ساڵی 1983هوه ده‌ستیكردووه به‌كاری هونه‌ری‌و یهكهم گۆرانی به‌ناوی (دوعا ده‌كه‌م) تۆماركردووه. زی���اد ئ �هس��ع �ه‌د پ��اش��ان چهند گۆرانییه‌كی تری تۆماركردوو له‌ساڵی 1988دا ی�هك�هم كاسێتی گۆرانی خ��ۆی ب�ڵ�اوك���ردووه‌ت���هوهو له‌ساڵی 1989چووه‌ت ه واڵتی ئێران‌و چاوی به‌چه‌ند هونه‌رمه‌ندێك كه‌وتووه‌و دواتر گهڕاوهتهوه بۆ كوردستان. زیاد ئه‌سعه‌د له‌سااڵنی1990و1993 دا دوو ئه‌لبومی باڵوكرده‌وه. له‌ساڵی1998دا زیاد ئه‌لبومێكی گ���ۆران���ی ب���هن���اوی (ن���هم���زان���ی) باڵوكردووه‌ته‌و‌ه‌و له‌ساڵی 2001دا چهند گۆرانییه‌كی تری تۆماركردوو‌ه‌و باڵویكردووهتهوه، له‌ساڵی 2003دا دواین ئه‌لبومی خۆی به‌ناوی (سكااڵ) باڵوكردووه‌ته‌وه، ت��اك��و ئێستاش نزیكه‌ی ( )130ئ��اوازو تێكستی داوه به‌هونه‌رمه‌ندان‌و كردوویان ه به‌گۆرانی.
ی شاعیر، ی جه‌مال غه‌مبار رۆزا كچ ی هه‌روه‌كو باوكی حه‌زی بهخوێندنهوه كتێب ه ئه‌ده‌بییه‌كانه ،به‌تایبه‌ت دیوان ه شیعرییه‌كانی شاعیران شێركۆ بێك هس‌و گۆران‌و كتێبه‌كانی به‌ختیار عهلی ،بهاڵم ئهو زیاتر سه‌رقاڵی كاری په‌رستیارییه. رۆزا ته‌مه‌نی 21ساڵه‌و ئێستا ی ی ئوسترالیا لهگهڵ ئه‌ندامه‌كان له‌واڵت خێزانه‌كه‌یدا ده‌ژی. ی رۆزا ئ�هن��دام��ان��ی خ��ێ��زان�هك� ه یو پێكهاتوون ل �ه‌چ��وار ك �هس خ��ۆ ی یو دایك‌و باوكی ،رۆزا له‌ساڵ برایه‌ك ی لهدایكبووهو ی سلێمان 1989له‌شار ی ی له‌هه‌موو شاره‌كان ی سلێمان شار ێ‌و ی كوردستان به‌خۆشتر ده‌زان� تر ی ی ت��ر ح��ه‌زی��ش��ده‌ك��ات ش��ارهك��ان�� كوردستانیش ببینێت. رۆزا ده‌ڵێت ئێم ه ( )10ساڵ ه ی شام‌و له‌غه‌ریبیداین ،دوو ساڵ له‌واڵت ی ئوسترالیاین، هه‌شت ساڵیش ه له‌واڵت ی "توانیویشم ه ههندێك له‌خه‌ونه‌كانم وت بهێنمه‌دی". ی رۆزا ده‌ڵ��ێ��ت "ب��اوك��م ح��ه‌ز ی له‌كفته‌ی هو خۆشم ح �ه‌زم له‌برنج سوور‌و سه‌رو پێیه". ی ج �هم��ال غه‌مباری رۆزا كچ شاعیر ده‌ڵێت "زۆرم حه‌ز له‌كتێب خوێندنه‌وه‌یه ،ب��هاڵم ئه‌گه‌ر كاتم ه��هب��ێ��ت ،ئ����هو ك��ت��ێ��ب��ان �ه‌ش ك ه ی ده‌یانخوێنمه‌و‌ه بریتین له‌كتێبه‌كان مامۆستا گ��ۆران‌و شێركۆ بێك هس‌و
ی باوكیشم یو به‌رهه‌مه‌كان به‌ختیار عه‌ل ی ده‌خ��وێ��ن��م��هوه" ،ه���ه‌روه‌ه���ا وت ی ی كار ی كه‌من خه‌ریك ی ئهوه "به‌هۆ ی ئوسترالیا كاتم په‌رستیاریم له‌واڵت ی ی چاودێر زۆر كه‌مه ،چونك ه له‌بوار مندااڵنیشدا كارم كردووهو پالنم هه‌ی ه ی بۆ بده‌م" ،لهگهڵ ههموو زیاتر هه‌وڵ ئه‌وانه‌شدا حهزدهكات به‌خوێندنه‌و‌ه‌و سه‌رقاڵبوونی به‌كتێب ه شیعرییه‌كان ی باوكی بگرێت. رێچك ه ی باش رۆزا وت��ی "هه‌رشتێك ی ههبێت بۆ ل�ه‌ده‌ره‌و‌ه فێرببم سوود میلل هتو نیشتمانه‌كه‌م ئاماده‌م بێمه‌و‌ه خزمه‌تبكه‌م". ی "باوكم ی باوكییه‌و‌ه وت رۆزا له‌بار‌ه ی سۆشیال ه ك ه ی فه‌رمانگ ه كارمه‌ند ی مرۆیی ه ی خزمه‌تگوزار سه‌ر به‌وه‌زاره‌ت ی ئوسترالیا ،بهاڵم ی فیدراڵ له‌حكومه‌ت ی نووسین‌و له‌گه‌ڵئه‌وه‌شدا سه‌رقاڵ خوێندنهوهی هو هه‌ركارێكیش بیكات ی بۆ به‌پالن ده‌یكات‌و پێشوه‌خت پالن داده‌نێت‌و ئه‌نجامیده‌دات". ی "باوكم به‌یه‌ك شت ههروهها وت زۆر توڕ‌ه دهبێت ك ه كارێك بمانه‌وێت ی بۆ دانه‌نێیت ،ئیتر بیكه‌ین پالن نیگه‌ران دهبێت ،بهاڵم خۆم به‌زۆر شت توڕ‌ه ده‌بم". رۆزا زۆر ح���ه‌زی ل�هگ�ه‌ش�ت‌و ی ئیش‌و ی سه‌رقاڵ سه‌یرانه ،بهاڵم به‌هۆ كاره‌كانییه‌و‌ه ناتوانێت گه‌شت‌و سه‌فه‌ر بكات‌و ده‌ڵێت "باوكیشم به‌هه‌مان شێوه ،بهاڵم ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت بڕۆین به‌به‌رنامه‌و‌ه ده‌ڕۆین". ی ی خوێندنه‌و‌ه‌و كاته‌كان له‌بار‌ه ی جه‌مال غه‌مبار شیعر نووسین ال
ی "ن��ازان��م چهند رۆزا وت � سه‌عات ده‌خوێنێته‌وه، ب�����������هاڵم ك�����ات ب �ه‌ف��ی��ڕۆن��ادات بۆ خ���وێ���ن���دن���هوه، ب������ۆ ش��ی��ع��ر ن��ووس��ی��ن��ی��ش ی زیاتر له‌كات ی خ���ام���ۆش��� شه‌واندا شیعر ده‌نووسێت". ه�ه‌روه‌ه��ا وت��������������ی ی "ئ �ه‌وه‌ن��ده م���ن ب��زان��م ی باوكم عاشق ه������هم������وو ش��ت��ێ��ك� ه ك ه ی ببێت ه مایی ه ی ب �هخ��ت �ه‌وه‌ر مرۆڤ".
به‌ختیار ساڵح ناسلی به‌شان‌و باڵی (كوڕی مه‌رگی ئه‌وینی وێنه‌گرتنی رۆژگار ه لوقمان سه‌لیم ته‌ریبه‌كان كۆتایی پێهات (كراس ڕه‌ش) هه‌ولێری)دا هه‌ڵده‌دات هونهرمهندی گۆرانیبێژ لوقمان سه‌لیم، له‌ئێستادا س�ه‌رق��اڵ��ی كلیپكردنی یهكێك له‌گۆرانییه‌كانی ئه‌لبومی (هه‌میش ه ع�ه‌ش��ق)ه له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور ناوبراو ئاشكرایكرد كه به‌هاوكاری كه‌ناڵی گه‌لی كوردستان گ��ۆران��ی (م��هرگ��ی ئ�ه‌وی��ن��ێ��ك) كه یهكێك ه له‌گۆرانییه‌كانی ئه‌لبومی (هه‌میشه‌عه‌شق) كلیپده‌كات. گۆرانییه‌ك ه تێكستی (ئیسماعیل م��ح��هم��ه‌د)و م��ی��ل��ۆدی خ��ۆی �هت �یو ئ�هن��دازی��اری دهن��گ (ئاكۆ عومه‌ر) له‌ستۆدیۆی میلۆدی كاری ده‌نگی بۆ كردووهو بڕیاره له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا ئهو كلیپ ه باڵوبكرێته‌وه.
ده‌ستوور
درام���ای رۆژگ����اره ت�ه‌ری��ب�هك��ان ك ه له‌ده‌رهێنانی (ك��ام �ه‌ران ره‌ووف)ه كۆتایی به‌كاری وێنه‌گرتنی هات ،ك ه ل ه 30زنجیر‌ه پێكدێت. زنجیر‌ه درامای رۆژگار‌ه ته‌ریبه‌كان به‌رهه‌می به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی سینه‌مایی وه‌زاره‌تی رۆشنبیریو الوانه، ژماره‌یه‌ك ئه‌كته‌ری به‌ئه‌زموونی بواری شانۆو درام��ا به‌شدارن ك ه ئه‌وانیش (سه‌باح عه‌بدولڕه‌حمان ،سه‌الم كۆیی، تاریق ئاكره‌یی ،كاوه‌ی ئه‌حمه‌د میرزا، سه‌میع ه ئه‌حمه‌د ،ك��ام �ه‌ران نوری
گواڵڵه)..،و ژماره‌یه‌ك هونهرمهندی ت��ر .درام��اك� ه له‌ئێستادا له‌قۆناغی مۆنتاژكردندایه‌و (ئاالن ئومێد) كاری بۆ دهكاتو مۆزیسیان (دلێر حسێن) كاری میوزیكی بۆ ئه‌نجامده‌دات.
ی كلیپكرد
دهس��������ت��������وور :ك����ۆم����ه‌ڵ����هی هونه‌ره‌جوانه‌كانی شاری یۆتۆبۆری واڵت���ی س��وی��د گ���ۆران���ی (ك���راس ڕه‌ش)ی بۆ هونهرمهند به‌ختیار س��اڵ��ح ،كلیپكرد ،ئ �هو گۆرانیی ه به‌كامێرای كامێرامان (میران عهلی) وێنه‌گیراوه‌و (دڵشاد ئه‌حمه‌د) كاری ده‌رهێنانی بۆ ئه‌نجامداوه. گ���ۆران���ی (ك�����راس ره‌ش)، به‌شێوه‌یه‌كی زۆرجوان‌و به به‌شداری گروپێكی هه‌ڵپه‌ڕكێی ئهو شار ه كلیپكراوه‌‌و ج��ی��اواز له‌كاره‌كانی پێشووی ئهو هونه‌رمه‌نده.
ده‌ستوور
خانمه گۆرانیبێژی الوی ت��ازه دهرك �هوت��وو ،ناسلی ،به‌منزیكان ه ده‌گ���ه‌ڕێ���ت���هوه ب��ۆ ك��وردس��ت��ان‌و گۆرانییه‌كی نوێی ئه‌لبومه‌كه‌ی ب���هن���اوی (ك�����وڕه ه��ه‌ول��ێ��ری) كلیپده‌كات. گۆرانییه‌كه تێكست‌و میلۆدی (هه‌ڵكه‌وت زاهیر)هو (كاوه شێخ) كاری ده‌نگی بۆ كردوهو هونهرمهند (هێمن حسێن) كاری دابه‌شكردنی میوزیكی بۆ كردووه. ناسلیش له‌ڕێگه‌ی (هه‌ڵكه‌وت
زاه��ی��ر)هوه هاتووه‌ته ن�������او ب�������واری گ��ۆران �یو ئێستا ل���ه‌واڵت���ی سوید ن��ی��ش��ت �ه‌ج��ێ��ی �هو ت������هم������هن������ی بیست‌ویه‌ك ساڵه‌و ل���ه‌دای���ك���ب���ووی ش��اری هه‌ولێره‌‌و له‌مانگی ته‌مموزدا ئ��ه‌ل��ب��وم��هك��هی باڵوده‌كاته‌وه‌‌و یهكێك ل��هگ��ۆران��ی��ی��هك��ان��ی بهشێوهی دوێت لهگهڵ میرادا تۆماركردووه.
ته‌رازوو
دووپشك
كه‌وان
گیسك
سه‌تڵ
نه‌هه‌نگ
( 23ئه‌یلول - 22تشرین ی یهكهم)
( 23تشرین ی یهكهم 21 -تشرین ی دووه‌م)
( 22تشرین ی دووه‌م - 20كانونی یهكهم)
( 21كانون ی یهكهم - 19كانون ی دووه‌م)
( 20كانون ی دووه‌م - 18شوبات)
( 19شوبات - 20ئازار)
وا ده‌رده‌ك����هوێ����ت ك�� ه ل�هه�هم��وو كاتێك زیاتر سه‌رنجت به‌كه‌سێك راكێشرابێت ،بهاڵم پێویست ناكات ی ئهم كاره‌ته‌و‌ه بێزار كه‌س له‌ڕێگ ه بكه‌یت ،چونك ه تۆ شتێك ده‌بینیت‌و ی دیكه .هه‌ربۆی ه ی دیك ه شتێك ئه‌وان ئاگات له‌هه‌ڵسوكه‌وتت بێت.
ی كهسێك سه‌رت ب ه به‌سه‌ركردنه‌و‌ه ێ ك ه ده‌مێك ه هه‌واڵت سووڕده‌مێن ی نازانێ ،خۆت به‌دوور بگره له‌وتن ی نه‌رێنی ،هه‌میش ه بڕیار هه‌ر شتێك ی ل �هوه ده‌ده‌ی���ت ك ه زوو تێكه‌اڵو ی رووداوه‌كان نه‌بیت‌و له‌گۆش ه نیگایه‌ك دیكه‌و‌ه بڕوانیت.
ئهم هه‌فته‌یه پێویسته به‌خۆڕاگرییه‌و ه كاره‌كانت ئه‌نجامبده‌یت بۆئهوهی به‌باشی به‌ڕێوه بچن ،هه‌روه‌ك ئهم هه‌فته‌یه زۆر نامۆ دهبێت ،چونكه ل �هس �ه‌ره‌ت��اوه زۆر به‌هێمنی‌‌و بێ كێشهو له‌كۆتاییشه‌وه بهپێچهوانهوه دهبێت.
ی زۆر خۆش‌و چاوه‌ڕواننه‌كراو گه‌شتێك ی شار سازده‌كرێت‌و تۆش ل �ه‌ده‌ره‌و‌ه ی به‌شدارده‌بیت تێیدا ،بهاڵم ماوه‌یه‌ك ی پ��ێ��ده‌چ��ێ��ت ،ه����ه‌روه‌ك پ��ارهی�هك� ی باشت ده‌ست ده‌كه‌وێت ك ه له‌داهات ئیشه‌كه‌ت زی��ات��ره ،له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ش ی داراییت نه‌بێت . ی بار خه‌م
ئ�����هم م����اوهی���� ه پ��هی��وه‌ن��دی��ی�� ه ته‌له‌فۆنییه‌كانت زۆر ده‌بن ،هه‌ر له‌به‌ر ی زۆر خه‌رج ده‌كه‌یت، ئه‌وه‌ش ه پاره‌یه‌ك یو ی تایبهت ی له‌ژیان ی گۆڕانكار ئه‌گه‌ر ی ئاساییشتدا زۆره ،له‌وانه‌ی ه كارێك ی نوێت بۆ پێشنیاربكرێت ك ه پێویست به‌تواناكانته .
ی ی گونجاو‌ه بۆ كڕین هه‌فته‌یه‌ك ی ی به‌نرخ بۆ هاوڕێیه‌ك دیارییه‌ك ی ئهو ئازیزت ،هه‌رچه‌ند ژم��اره ی هاوڕێیانه‌ت زۆرن ك� ه نازان ی له‌دایكبونیاندا چییان بۆ له‌ڕۆژ ی بكڕیت ،هاوڕێكه‌شت زۆر پێ خۆش دهبێت ك ه گرنگیت پێداوه.
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
پشوو
10
كه‌ژاڵ ئاده‌می :قانع‌و س ه‌ید ع ه‌لی ئ ه‌سغ هر پێیانگه‌یاندم ده‌شتی ئه‌نوه‌ر
هونهرمهندی گۆرانیبێژ‌و شاعیر كه‌ژاڵ ئاده‌می ،ده‌ڵێت شیعرهكانی قانع ده‌ستیان گرتم بۆ شیعر ی سهید نووسین‌و ده‌نگ ه زواڵڵه‌ك ه ئهسغهری كوردستانیش پێیگه‌یاندم. ئاده‌می له‌شاری سه‌‌قزی رۆژهه‌‌اڵتی كوردستان له‌ئامێزی بنه‌‌ماڵه‌‌یه‌كی شۆڕشگێڕدا لهدایكبووهو لهتهمهنی منداڵییه‌‌و‌ه به‌نووسینی شیعر یهكهم هه‌‌نگاوی ناو‌ه بۆ نێو دنیای هونهر. سااڵنێك ه له‌غوربه‌‌تدا ده‌ژی‌و جودا له‌ئیشی هونهریی ،له‌زانكۆ كۆمه‌‌ڵناسی خوێندووه‌و ههروهها له‌بواری مێژووی مۆزیك‌و پهیوهندی مۆزیك‌و سیاسهت له‌زانكۆدا خوێندوویه‌تی.
سه‌ركه‌وت گۆرانی بۆ كوردستان ده‌ڵێت موحسین یاسین ع��ه‌زی��ز)و گ��ۆران��ی یه‌كه‌میان له‌الیه‌ن كه‌ناڵی هونهرمهندی گۆرانیبێژ سه‌ركه‌وت كوردساته‌وه كلیپده‌كرێت". سه‌عید كه ئێستا له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت هونهرمهند س�ه‌رك�هوت ده‌ژی ،به‌سه‌ردانێك گهڕاوهتهوه بۆ س�ه‌ع��ی��د ل �هس��اڵ��ی ،1970 كوردستان ،سه‌رقاڵی كلیپكردنی ل��هگ��ه‌ڕه‌ك��ی كانێسكانی دوو گۆرانیه‌تی. شاری سلێمانی له‌دایكبووه، سه‌ركه‌وت سه‌عید له‌لێدوانێكیدا ده‌رچ���������ووی ئ���ام���اده‌ی���ی بۆ رۆژنامهی ده‌ستوور له‌بــاره‌ی پیشه‌سازییه‌و له‌ساڵی1991هوه نوێتـــرین ك��اری هونه‌رییه‌وه روویكردووه‌ته هه‌نده‌ران‌و ئێستا رایگه‌یاند "له‌ئێستادا سه‌رقاڵی له‌واڵتی به‌ریتانیا ده‌ژی. كلیپكردنی دوو گۆرانـــی نوێــــم، ناوبراو تاكو ئێستا خاوه‌نی كه یه‌كێكیان به‌ناوی (كوردستان) ئه‌لبومێــــكه به‌ناوی (ی��اران)، هو ئ���هوهی دیكه‌شیان به‌ناوی لهگهڵ چ��وار كلیپدا ،سه‌ركه‌وت (وون��ب��وون)ه ،كه هه‌ردووكیان ژی��ان��ی ه��اوس��ه‌ری پێكهێناوه‌و تێكستی (ن�����ه‌ورۆز ع �هب��اس) خ��اوه‌ن��ی دوو كـــوڕه ب�هن��اوی و میلۆدی‌و دابه‌شكردنی (ئاكۆ (سالۆ ،ئاریۆ).
ده‌ستوور :چۆن هاتیته نێو دنیای هونه‌‌ره‌‌وه؟ كه‌ژاڵ :لهتهمهنی 8سااڵندا له‌ڕێگای خوێندنهوهی شیعرهكانی م��ام��ۆس��ت��ا ق��ان��ع��هوه خ��ول��ی��ای ئهدهبی ك��وردی ب��ووم‌و قهڵهمی گ��رت �هدهس��ت، شیعرنووسینم لهتهمهنی 16سااڵندا له‌مه‌‌كته‌‌بی م��ۆس��ی��ق��ای س �هب��ا ده‌‌ستمكرد ب��ه‌ژه‌‌ن��دن��ی ئ��ام��ێ��ری ك��هم��ان‌و فێربوونی تێئۆری مۆزیك‌و هاوكات تیشكم خسته‌سه‌‌ر په‌‌روه‌‌رده‌كردنی دهن��گ��م ،دهس��ت��ك�هوت��ی ساڵه‌‌ها م��ان��دووب��وون ل �هم ب���وارهدا دوو ئه‌لبومی گۆرانی بووه به‌ناوه‌‌كانی جوانترین وشه ()2006و واڵتی عه‌‌شق (.)2010 ده‌ستوور :پێشئه‌‌وه‌‌ی ببیته هونهرمهند حه‌‌زت له‌ده‌‌نگی كام هونه‌‌رمه‌‌نده‌ت كردووه؟ ك������ه‌ژاڵ :دهن���گ���ه ن��هم��ر‌و زواڵڵه‌‌كه‌‌ی سهید عهلی ئهسغهری كوردستانی. دهس���ت���وور :ی �هك �هم ك��اری هونه‌‌ریت كهی بوو كام گۆرانی بوو؟ ك���ه‌ژاڵ :گ��ۆران��ی جوانترین وشه كه به‌هاوكاری باوكی ئازیزم ساڵی 2005تۆمارمان كرد .ئهم گۆرانییه دوات���ر به‌هاوده‌‌نگی لهگهڵ هونهرمهندی خۆشهویست نه‌‌جمه‌‌ی غواڵمی تۆماركرایه‌‌وه‌و كلیپی بۆ كرا ،هۆنراوه‌‌كه‌ی هی خۆم بوو و دیارییه‌ك بوو بۆ ههموو باوكانی دڵسۆزی واڵته‌‌كه‌‌م. ده‌ستوور :بڕوات به‌پێكه‌‌وه‌‌نانی هاوسه‌‌رگیری خۆ‌شه‌‌ویستیه یان به‌ڕێكه‌‌وت‌و له‌‌به‌‌رچی؟
كه‌ژاڵ :بڕوام به‌هاوسه‌‌رگیریێك ه كه لهسهر بنهمای خۆشهویستی، راستگۆیی ،حورمه‌ت‌و لهیهكتر تێگهیشتن بێت. ده‌ستوور :له‌دونیادا ههمیشه ئ���هوان���هی ك��ه دی����ارن خهڵكی حهزدهكات ههندێك شت لهبارهی چۆنییهتی ژیانیانه‌‌وه بزانێت ،تۆ كه خهڵكی زۆر گوێ له‌ده‌‌نگی گۆرانییه‌‌كانت ده‌‌گرێ با بزانین ك���ه‌ژاڵ ب��ی��رك��ردن�هوهی ب��ۆ دنیا به‌گشتی چۆنه؟ ك��ه‌ژاڵ :به‌‌شم له‌دنیا تهنیا ژوورێ��ك �ه ك�ه ب�هگ�هورهی��ی یهك ته‌‌نیاییه ،ب �هاڵم ساڕێژم له‌ژین به‌هه‌‌موو پووچه‌‌ڵیه‌‌كانیه‌‌وه ،دنیا جوان دهبینمو مرۆڤهكان پیرۆزن ل���هالم ،هیوا هه‌‌وێنی رۆحمه‌‌و به‌تاسه‌‌وه دهڕوان��م �ه داه��ات��ووه رووناكه‌‌كان‌و هه‌‌رده‌‌م هه‌‌وڵمداوه ئه‌‌مڕۆم له‌دوێنێم باشترو خۆشتر بێت. دهس����ت����وور :ل����هخ����واردن دروستكردندا چۆنی‌و حه‌‌زت له‌چ جۆره خواردنێكه؟ كه‌ژاڵ :زۆر به‌‌ینم خۆش نییه له‌‌گه‌‌ڵی ،بهاڵم ده‌‌ستاوم ناخۆش نییه ،ل��ه‌ڕۆژه��هاڵت خواردنێك دروستدهكهین به‌ناوی (خۆرشتی قاورمه) من زۆرم ال خۆشه. ده‌ستوور :گرنگه كه‌‌سایه‌‌تی هونهرمهند له‌چ ئاستێكدا بێت تاوهكو هونه‌ر‌ه‌‌كه‌‌ی جوان بێت‌و خه‌‌ڵكیش رێزی لێبگرێت؟ ك����ه‌ژاڵ :ئ �هخ�لاق��ی ج���وان‌و ك�هس��ای�هت��ی ب���هرز یهكێك لهو مه‌‌رجه سه‌‌ره‌‌كییانه‌‌یه كه دهبێ له‌هونه‌‌رمه‌‌نددا ههبێت ،هونهر
ل���هخ���ودی خ��ۆی��دا زۆر پ��اك‌و ب��ه‌‌رز‌و پ��ی��رۆزه ،هونه‌‌رمه‌‌ندیش وهك كهسێك كه ئ��ااڵی هونهر ده‌‌گرێته‌ده‌‌ست‌و په‌‌یامی هونهر ده‌‌گه‌‌یێنێته خهڵك ئه‌‌ركێكی ق��ورس��ی ل �ه‌ئ �هس��ت��ۆی �ه ،دهب��ێ عه‌‌شق‌و خۆشهویستی له‌زه‌‌ریای دڵیدا شه‌‌پۆل بدات‌و به‌ڕه‌‌وشت‌و ك���رداری ج��وان مه‌‌ماڵه لهگهڵ هونه‌ر‌و جهماوهر بكات ،مهبهست دهبێت خزمه‌‌تبێت نهك تیجاره‌ت‌و بازرگانی. ده‌ستوور :له‌رابردوودا زۆر قس ه كرا كه‌گوایه زۆر له‌هونه‌‌رمه‌‌نده‌‌كان ئیستیغاللده‌‌كرێن بۆ مهبهستی تایبهتی خ��ۆی��ان ب��ۆ مهبهستی س��ێ��ك �س‌و ه �هن��دێ��ك ك����اری تر ك �ه ل��ه‌ڕۆژن��ام��هو گ��ۆڤ��ارهك��ان��دا باڵوكرایه‌‌وه ،ئایا ئهمه تاچهند كاریگه‌‌رییان دهبێت لهسهر ژنان‌و هونه‌‌ره‌‌كه‌‌یان؟ ك���ه‌ژاڵ :ئ�هگ�هر هونهرمهند خ��ۆی كه‌‌سایه‌‌تی له‌ئاستێكی ب �ه‌‌رزداب��ێ��ت ه �هرگ��ی��زا‌و ههرگیز رێگه بههیچ به‌‌شه‌‌رێك ن��ادات ئیستیغاللی بكات .ب��هاڵم گهر بۆ دهرك��هوت��ن‌و ئاسانكاری بۆ به‌‌ره‌‌وپێشبردنی ئیشه‌‌كانی مل ب��ۆ خ��واس��ت�ه نائینسانییه‌‌كان داب��ن �هوێ��ن��ێ��ت ب���هداخ���هوه زۆر ئیستیغاللده‌‌كرێت‌و به‌ئاسانی م��ن ن���اوی ئ��هم ج���ۆره كه‌‌سانه نانێم هونهرمهند ،بهڵكو ئهمانه كهسانێكن كه ههرگیز له‌مانای راسته‌‌قینه‌‌ی هونه‌ر‌و ئهو ئه‌‌ركه‌‌ی له‌‌سه‌‌رشانیانه تێنه‌‌گه‌‌یشتوون‌و بهداخهوه ده‌‌بنه‌هۆی چه‌‌په‌‌ڵكردنی دنیای پاكی هونهر.
مزگین تاهیر رۆمانسییه موحسین یاسین
خانم ه گۆرانیبێژ مزگین تاهیر، ئه‌لبومێكی گ��ۆران��ی ئاماده‌ی ه بۆ باڵوكردنه‌وه‌‌و له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا ی ()6 باڵویدهكاتهوه ،ئه‌لبومه‌ك ه گۆرانییه‌و سه‌رجه‌م گۆرانییه‌كانیشی رۆمانسین .ئهو خاتوون ه خاوه‌نی ده‌نگێكی خۆشهو ل �ه‌زۆرب �هی ئهو كۆنسێرتانه‌ی كه‌پێشكه‌شیده‌كات ك��وردێ��ك��ی زۆر ئ��ام��اده‌ی��ی دهب��ن به‌تایبه‌تی له‌شام ،چونك ه زۆرترین ج���هم���اوه‌ری ه��هی��هو ه �ه‌رل �هوێ��ش ده‌ستیكردوه به‌كاری هونه‌ری. مزگین وه‌كو ئه‌لبوم تاوهكو ئێستا هیچ ئه‌لبومێكی باڵونه‌كردووه‌ته‌وه، بهڵكو ته‌نها له‌كۆنسێرته‌كان
گ��ۆران��ی وت����ووه ،بۆی ه ئ �هو ئه‌لبوم ه دهبێت ه یهكهم ئه‌لبومی ئهو خاتوونه‌و هه‌ر لهگهڵ ب��ڵ�اوك����ردن����هوهی ئ���ه‌ل���ب���وم���هك���ه‌ش ی�������هك�������ێ�������ك ل �هگ��ۆران��ی��ی �هك��ان��ی كلیپده‌كات.
كاور
گا
دووانه
قرژاڵ
شێر
فه‌ریك
( 21مارس - 20نیسان)
( 21نیسان - 20ئایار)
( 21ئایار - 20حوزه‌یران)
21حوزه‌یران - 22ته‌مموز
( 23ته‌مموز - 22ئاب)
( 23ئاب - 22ئه‌یلول)
داواكاریت بۆ كارێك ی پڕ قازانج پێشكه‌شده‌كرێت ،له‌وانه‌ی ه ئهوه پۆستێك بێت ك� ه چ��اوه‌ڕوان��ت نهكردووه ،رێگ ه به‌هه‌سته‌كانت بده ببن ه رێنوێنیكه‌رت ،چونك ه ئه‌گه‌ر گوێیان پێ نه‌ده‌یت دواتر له‌وانه‌یه خه‌م له‌ده‌ره‌نجامه‌كان بخۆی.
ل �هوان �هی �ه ب��هو ب��ڕه پ��ارهی��هی ك ه ده‌ستت ده‌ك �هوێ��ت زۆر خۆشحاڵ بیت‌و س �ه‌رت سووڕبمێنێ ،بهاڵم باری داراییت به‌جۆرێك ده‌خوازێ كه ئاگاداری خه‌رجییه‌كانت بیت‌و بۆ كاری زۆر پێویست نه‌بێت پار ه خه‌رج نه‌كه‌یت.
ی ب��ێ��زاری��ی��هك��ان��ت دوو ه��ێ��ن��ده ج��اران دهب��ن ،هه‌وڵبده نه‌كه‌ویت ه ژێ��ر ك��ۆن��ت��رۆڵ�ی ك�هس��ێ��ك�هوه ك ه ت��ازه ناسیوته ،چونكه ت��ۆ زۆر به‌دڵپاكییه‌وه ب��اوه‌ڕ به‌و كه‌سان ه ده‌ك�هی��ت كه ده‌یانناسیت ،بهاڵم پێویسته وردبینتر بیت.
كاته‌كانت رێكبخه به‌تایبه‌ت بۆ ك��ۆب��وون��هوهو چاوپێكه‌وتنه‌كان كه په‌یوه‌ندییان به‌كاره‌وه ههیه، پ��ێ��وی��س��ت �ه ده‌ری ب��خ��هی��ت بۆ هاوڕێكانت‌و بۆ ده‌وروبه‌ره‌كه‌شت كه تۆ ت��وان��ات ههیهو ده‌توانیت به‌رهه‌مهێن بیت.
پێویست ده‌ك����ات ه �هن��دێ كێش ه چاره‌سه‌ربكه‌یت ،بهاڵم له‌سه‌ره‌تاو‌ه ی كێشه‌كان ناكه‌یته‌وه، بیر له‌خود دهبێت خۆڕاگر بیت بهرامبهر به‌و گرفتانه ،چونك ه زۆر زوو ده‌توانیت به‌سه‌ریاندا زاڵ بیت .گه‌شتێك بك هو كه‌مێك بگه‌ڕێ.
وا پ��ێ��وی��س��ـ��ـ��ـ��ت ده‌ك�����ات ك ه بابه‌ته‌كان به‌باشی شیبكــه‌یته‌وه پێش ئ���هوهی بڕیــار بده‌یت ل��هب��ارهی��ان��هوه ،ه��ه‌روه‌ه��ا بیر بكه‌یته‌وه، له‌ده‌ره‌نجامه‌كانیش بایه‌خ به‌نیاز‌و سۆزت بده ،چونكه زۆر به‌نرخن بۆت.
13
info@destur.net
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
کلتور
الپهڕه 15
پۆلیسی هاتوچۆ جێگه‌ی فولکه‌یان گرتووه‌ته‌وه
پارتی هێرشی راگه‌یاندن ده‌كات ه سه‌ر وه‌زیری خوێندنی بااڵ
ی حیزب ی خوێندنی بااڵ به‌هێنان ی قوتابیان وه‌زاره‌ت یه‌كێت بۆ ناو وهزارهتو به‌رتیلكاری تۆمه‌تبارده‌كات ی بانیشاری له‌هه‌ولێر عه‌ل
له‌چه‌ندین ژماره ی یهك له‌دوا ی یه‌كی رۆژنام ه ی روانین ك ه سه‌ر به‌یه‌كێت ی قوتابیان ی كوردستان ه هێرش ی توند ده‌كرێت ه سه‌ر وه‌زاره‌ت ی خوێند ی بااڵو توێژینهوهی زانست یو ئهو وه‌زاره‌ت �ه به‌چه‌ندین شێوه تاوانبارده‌كرێت، تائێستا وه‌زاره‌ت ی خوێندن ی بااڵ وه‌اڵمی هێرش ی راگه‌یاندن ی قوتابیان ی پارتی نه‌داوه‌ته‌وه. به‌پێ ی ئ�هو زانیارییان ه ی له‌نێو یه‌كێت ی قوتابیان دهس��ت رۆژنام هی ده‌ستوور كهوتووه ،زان��راوه یه‌كێتی قوتابیان ل�ه‌رێ��گ� ه ی راگ�هی��ان��دن�هوه ماوه‌یه‌ك ه هێرش ی به‌رباڵو ده‌كات ه سه‌ر وه‌زاره‌ت� ی خوێندن ی بااڵو توێژینهوهی زانستی ،ئهو زانیارییان ه ده‌ریانخستووه ك ه زۆرین ه ی ئه‌ندامان‌و سكرتاریه‌تی یه‌كێت ی قوتابیان دژ ی وه‌زاره‌ت���ی خوێندن ی بااڵ كارده‌كه‌ن. سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌یه‌كێت ی قوتابیانی كوردستان ب �هدهس��ت��وور ی راگه‌یاند "یه‌كێت ی قوتابیان ماوه‌یه‌ك ه له‌چه‌ندین ژماره ی رۆژنام ه ی روانیندا هێرش ده‌كاته سه‌ر وه‌زاره‌ت ی خوێند ی بااڵو زۆرین هی مانشێت ی سه‌ره‌ك ی رۆژنامه‌كه‌ش دژی ئهو وه‌زاره‌ت ه باڵوكراوه‌ته‌وه". دهس���ت���وور زان���ی���اری ئ���هوهی
دهستكهوتووه ك ه یه‌كێتی قوتابیان بۆی ه ئهو هێرشان ه ده‌ك��هن ،چونك ه پێیانوای ه وه‌زیر ی خوێند ی بااڵ گوێی له‌رێكخراوه‌كه‌یان ن �هگ��رت��ووه‌و كار به‌قس ه ی ئهو رێكخراوه ناكات ،یه‌كێتی قوتابیانیش پێیوای ه وه‌زیر ی خوێندنی ب��ااڵ ج��ی��اواز ی ل�هن��ێ��وان سلێمان یو هه‌ولێردا ده‌كات. لهژماره 65ی رۆژنام ه ی روانیدا به‌مانشێت ی سه‌ره‌ك ی هاتووه "وه‌زیری خوێندن ی بااڵ حیزبایه‌ت ی ده‌خات ه ناو وه‌زاره‌ت" ،ههروهها لهژماره 68دا له‌مانشێت ی سه‌ره‌ك ی روانیندا هاتووه "ل��ه‌وه‌زاره‌ت�� ی خوێندن ی ب��ااڵ به‌رتیل وه‌رده‌گیرێت". لهژماره 69ی رۆژنام ه ی روانیدا هاتووه "وه‌زی��ر ی خوێند ی بااڵ به‌بێ ب��ڕی��اری ف �هرم � ی وش��� ه ی خوێنكار به‌كارده‌هێنێت". فاتیح مه‌وله‌و ی زاد‌ه سه‌رنووسه‌ری رۆژن��ام� ه ی روانین به‌ده‌ستوور ی وت "رۆژن���ام��� ه ی روان��ی��ن رۆژن��ام�هی�هك�ی ره‌خنه‌ییه‌و پردێك ه له‌نێوان قوتابیان‌و دهس��ه‌اڵت‌و ئ �هوه ی پێ ی كرابێت لهو ب���وارهدا درێغ ی ن �هك��ردوه ،لهژماره یهك ی روانینه‌و‌ه تا ئێستا به‌و شێوه‌یه كارده‌كه‌ین". ئهو سه‌رنووسه‌ر‌ه وت ی "راگه‌یاندنی یه‌كێت ی قوتابیان به‌شێوه‌یه‌ك ی ئه‌خالقی ب �ه‌ڕێ��وه‌ده‌چ��ێ��ت ،ه��هر وه‌زاره‌ت��ێ��ك
كه‌موكورت ی په‌یوه‌ست بهخوێندنهوه ه �هب��ووب��ێ��ت ،راپ��ۆرت��م��ان ل �هس �هر ی باڵوكردووه‌ته‌وه ،بۆنموون ه وه‌زاره‌ت�ی پێشوو ی خوێندن ی بااڵ". ئ��هو وتیش ی "ئ���هو بابه‌تان هی له‌ڕوانیندا باڵوده‌كرێته‌و‌ه هه‌مووی به به‌ڵگه‌وه‌یه ،ئه‌گه‌ر به‌ڵگ ه نه‌بووبێت ئهوه باڵونه‌كراوه‌ته‌وه ،هه‌رالیه‌نێكیش گله‌ی ی له‌ئێم ه هه‌ی ه بائاڕاسته‌مان بكات ئێم ه وه‌اڵم ی ده‌ده‌ینه‌وه". ماوه ی چهند هه‌فته‌یه‌ك ه ده‌نگۆی ئهوه له‌نێو یه‌كێت ی قوتابیان باڵوده‌بێته‌وه وه‌زیر ی خوێندن ی بااڵ جیاواز ی له‌نێوان ك��ۆم �ه‌ڵ � ه ی خ��وێ��ن��دك��اران‌و یه‌كێتی قوتابیاندا دروس��ت��ك��ردووه ،یه‌كێتی قوتابیان بۆچوونی وای ه به‌كارهێنانی وش ه ی خوێندكارو به‌كارنه‌هێنان ی وش هی قوتاب ی له‌نووسراوه‌كان ی ئهو وه‌زاره‌ته‌دا مانا ی الیه‌نگر ی ئهو وه‌زاره‌ت �هی � ه بۆ كۆمه‌ڵ ه ی خوێندكاران. ك��ۆڤ��ان عیسا ب �ه‌رپ��رس � ی لقی زانكۆو په‌یمانگاكان ی هه‌ولێر ی یه‌كێتی قوتابیان له‌لێدوانێكیدا بۆ رۆژنام هی ده‌ستوور راگه‌یاند "هیچ كات دژایه‌تی له‌نێوان یه‌كێت ی قوتابیان ی كوردستان‌و وه‌زاره‌ت ی خوێند ی بااڵ نهبووه ،ئه‌وه‌شی ههیهو باڵوده‌كرێته‌و‌ه كێش ه ی قوتابیانه له‌ئێستادا ،ن �هك ملمالنێ له‌نێوان وهزارهتو یه‌كێت ی قوتابیاندا". به‌رپرس ی لق ی زانكۆو په‌یمانگاكانی
ه�ه‌ول��ێ��ر ی یه‌كێت ی قوتابیان وتی "هه‌میش ه یه‌كێت ی قوتابیان پشتگیر ی كێش ه ی ره‌وا ی قوتابیان ی ك��ردووهو به‌رده‌وامیش دهبێت لهو پشتگیریانه، چونك ه قوتابیان هه‌ق ی خۆیان ه داوای ماف ی خۆیان بكه‌ن". جه‌بار قادر راوێژكار ی سه‌رۆكی حكومه‌ت ب��ۆ ك��اروب��ار ی خوێندنی ب��ااڵ ب �هدهس��ت��وور ی وت "وه‌زاره‌ت���ی خوێندن ی ب��ااڵو وه‌زاره‌ت��� ی پ��ه‌روه‌رده لهسهر ئ �هوه رێككه‌وتوون تا پۆلی شه‌شه‌م ی ئاماده‌ی ی وش ه ی قوتاب یو ل �ه‌زان��ك��ۆو په‌یمانگاكانیش وش � هی خوێندكار به‌كاربێت ،ئه‌مه‌ش مانای ئ �هوه نیی ه وه‌زاره‌ت��� ی خوێندن ی بااڵ حیزبایه‌ت ی ده‌ك��ات‌و جیاواز ی ده‌كات له‌نێوان كۆمه‌ڵ ه ی خوێندكارن‌و یه‌كێتی قوتابیاندا". د .جه‌بار رایگه‌یاند "وه‌زاره‌ت مافی ئهوه ی هه‌ی ه هه‌ر ده‌سته‌واژه‌یه‌ك به‌ڕاست بزانێت به‌كار ی بهێنێت ،نهك الیه‌نگری رێكخراوێك بكات ،رێكخراوه‌كانیش ئازادن ئهو ده‌سته‌واژه‌ی ه به‌كارده‌هێنن یاخود نا". راوێ��ژك��ار ی س �ه‌رۆك � ی حكومه‌ت ب��ۆ ك��اروب��ار ی خوێندن ی ب��ااڵ وتی "وه‌زاره‌ت ی خوێند ی بااڵو توێژینهوهی زان��س��ت� ی تائێستا ب��ێ��دهن��گ ب��ووه‌و وه‌اڵم ی هێرشه‌كان ی راگه‌یاندن ی یه‌كێتی قوتابیان ی نه‌داوه‌ته‌وه".
ی قـوتـابخــانه‌ی ســه‌رده‌م قـوتابیــان ی له‌جانتاكانیان ده‌كه‌ن ی با با
ی سه‌رده‌م رێگه‌نادات قوتابیه‌كانیان كتێب لهگهڵ خۆیان به‌رنه‌و ه بۆ ماڵهوه قوتابخان ه شه‌نگ هاشم له‌دهۆك
ی ی سه‌رده‌م ی قوتابخان ه قوتابیان ی كتێب لهگهڵ خۆیان نێوده‌وڵه‌ت ی ی ئاست نابه‌نه‌و‌ه بۆ ماڵهوه ،بۆئهوه قوتابییه‌كان دانه‌به‌زێت‌و لهماڵهوه وان���هی���ان پ��ێ��ن�ه‌ڵ��ێ��ن�هوه ،ئ�هم�ه‌ش ی لهو قوتابخانه‌ی ه ی خوێندن خواست زیاتركردووه. ی ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری ق��وت��اب��خ��ان � ه ی ی ئ��ام��اژ‌ه ی نێوده‌وڵه‌ت س �ه‌رده‌م � ی لهو شێوه‌ی ه به‌وه‌دا یهك قوتابخان ه له‌دهۆك ههیهو زۆرێك له‌خێزانه‌كان ح���ه‌زده‌ك���هن م��ن��داڵ�هك��ان��ی��ان ل�هو قوتابخانه‌یه‌دا بخوێنن. ی 4/20تاوهكو 2010/5/15 له‌رۆژ ی ی سه‌رده‌م به‌ڕوو ی خوێندنگ ه ده‌رگا ی ی فۆرم خوێندكاراندا كرایه‌و‌ه بۆئهوه وه‌رگرتن لهو قوتابخانه‌ی ه پڕبكه‌نه‌وه، ی ی لیژنه‌یه‌كه‌و‌ه 50قوتاب دواتر له‌ڕێگ ه هه‌ڵده‌بژێردرێت بۆ وه‌رگرتنیان لهو قوتابخانه‌یه‌دا. ی شڤان عوسمان ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �هر ی " بینای ی س�ه‌رده‌م وت قوتابخان ه قوتابخانه‌كه‌مان بچوكه ،گونجاو نیی ه ی زۆر قوتابی وه‌ربگرین ". رێژه‌یه‌ك
ی سه‌رده‌م ل ه 12پۆل قوتابخان ه ی تێیدا پێكهاتووه‌و ئێستا 310قوتاب ی ی به‌رپرسان ی قس ه ده‌خوێنن ،به‌پێ قوتابخانه‌ك ه ئه‌گه‌ر شوێنه‌كه‌یان ی گونجاوبێت ،ئه‌وا ده‌توانن 200قوتاب ی "جێگ ه وه‌ربگرن .مامۆستا شڤان وت كێش هی بۆ دروستكردووین". ی ئهو قوتابخانه‌ی ه سه‌ر به‌كۆمپانیا ی جیهان سابیسه ،ل�هس�هر ئاست ی ی سابیس 68قوتابخان ه كۆمپانیا
ی ه�هی�هو یه‌كێكیان ل �هو شێوه‌ی ه له‌دهۆكه‌و دوانیان له‌هه‌ولێر‌ه لهگهڵ ی كۆلێژێكدا ،دانه‌یه‌كیشیان له‌شار سلێمانییه. ی ب����ه‌وه‌دا ك ه ش��ڤ��ان ئ���ام���اژ‌ه ی پهروهرده، سیستم‌و پێویستییه‌كان ی ی بیان ل��هگ��ه‌ڵ 10م��ام��ۆس��ت��ا ی سابیس هێناونیه‌ت ه كۆمپانیا كوردستان ك ه گرێبه‌ستیان هه‌ی ه بۆ ێ ساڵ رۆژان ه دوو كاتژمێر ی س ماوه
ی سه‌رده‌م لهماڵهوه كۆشش ناكه‌ن .فۆتۆگراف :شه‌نگ هاشم ی قوتابخان ه قوتابیان
ی ئهو قوتابخانه‌ی ه وان ه به‌مامۆستاكان ی ئهوه مامۆستاكان ده‌ڵێنه‌وه ،دوا كه شیاندنیان بۆ كرا وانه‌ده‌ڵێنه‌وه. ی ه�هر قوتابیه‌ك له‌قوتابخان ه ی وه‌رده‌گیرێت ی نێوده‌وڵه‌ت سه‌رده‌م ی 600دۆالر له‌هه‌رساڵێكدا دهبێت بڕ ی ی وت ه ی خوێندن ،به‌پێ بدات ه كرێ ی قوتابخانه‌ك ه ئهو پاره‌ی ه لێپرسراوان ی هه‌رێم دهگهڕێتهوه، بۆ حكومه‌ت چونك ه ئهو پاره‌ی ه وه‌كو قه‌رزێك ه لهسهر ئهو كۆمپانیایه. ی ئهو قوتابخانه‌ی ه به‌ڕێوه‌به‌ر ی "هیچ مه‌رجێكمان دانه‌ناو‌ه بۆ وت ی ی قوتابیان لهبهرئهوه وه‌رگرتن ی هه‌مووان ه ی ئێم ه بۆ فێركردن سیستم ێ جیاوازی". به‌ب ئ���هو ق��وت��اب��خ��ان �هی � ه ت��اوه‌ك��و ی تێدایه ،له‌هه‌ر ی ئاماده‌ی شه‌ش ی خوێندندا دوو تاقیكردنهوه وه‌رزێك ئ��هن��ج��ام��ده‌ده‌ن ،ل �هس��اڵ��ێ��ك��دا 9 تاقیكردنهوه ئه‌نجامده‌ده‌ن. ی ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری ق��وت��اب��خ��ان� ه ی ی به‌ده‌ستوور ی نێوده‌وڵه‌ت سه‌رده‌م ی كتێب وت "ئێم ه رێگه‌ناده‌ین قوتاب لهگهڵ خۆیدا بباته‌و‌ه بۆ ماڵهوه یان ی پێبڵێته‌وه، لهماڵهوه كهسێك وان ه چونكه قوتابی بهوه الواز دهبێت".
جيهانبينی پهروهرده فــایــه‌ق ســـه‌عــیــد
ئـاسـتـی رۆشنبیـریـی سه‌رپه‌رشتیاره‌كان هه‌فته‌ی رابردوو باسم له‌هه‌ندێك الیه‌نی ئهو تاقیكردنه‌وه‌ی ه كرد ك ه به‌رێوه‌به‌رایه‌تی سه‌رپه‌رشتیكردنی په‌روه‌رده‌یی بۆ ههموو ئهو كه‌سانه‌ی ته‌رخانكردبوو كه به‌نیازبوون ببن ه سه‌رپه‌رشتیار ،ته‌نها له %6به‌شداربووه‌كان توانیان 60نمره یا زیاتر بهێننه‌وه‌و له %18ش توانیان له‌نێوان 59 -50نمره بهێننه‌وه ،به‌شداربووه‌كان الوازی ئاستی خۆیان بۆ ههندێك فاكته‌ر گێڕایه‌و‌ه ك ه بریتیبوون له‌قورسی پرسیاره‌كان‌و دیارینه‌كردنی چهند كتێب‌و سه‌رچاوه‌یه‌ك بۆ خوێندن‌و دواتریش بۆ تاقیكردنهوه لێیان ،لێره‌دا هه‌وڵده‌ده‌م گوزه‌رێكی خێرا به‌ناو پرسیاره‌كاندا بكه‌م ی بۆ ههموو الیه‌ك ئهوه روونببێته‌و‌ه ئایا پرسیاره‌كان سه‌خت بوون یا بۆئهوه ئاستی به‌شداربووه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی رادیكاڵ الواز بووه. پرسیاره‌كان بریتی بوون ل ه 5پرسیاری 17نمره‌یی‌و یهك پرسیاری 15 نمره‌یی ،به‌شی هه‌ر‌ه گه‌وره‌ی پرسیاره‌كان په‌یوه‌ندییه‌كی راسته‌وخۆیان به‌زانیاری گشتی‌و كاری مامۆستاو كادیر‌ه په‌روه‌رده‌ییه‌كانه‌و‌ه هه‌بوو ،به‌شێكی زۆر كه‌میشیان په‌یوه‌ندییان به‌هه‌ندێ چه‌مكه‌و‌ه هه‌بوو هه‌ر كهسێك كه‌مێك خوێنده‌وار نه‌بێت ناتوانێت وه‌اڵمیان بداتهوه. پرسیاری پێنج هم‌و شه‌شه‌م ك ه به‌هه‌ردووكیانه‌و‌ه 37نمره‌یان لهسهر بوو له‌كتێبی سیستمی قوتابخانه‌كانه‌و‌ه وه‌رگیراوبوون ،بۆنموون ه ژماره‌ی ده‌روازه‌كانی ئهو كتێبه ،به‌ش ه وانهكانی مامۆستا ،به‌رزترین‌و كه‌مترین ژماره‌ی خوێندكاره‌كانی هه‌ر پۆلێك ،شێوازی چاره‌سه‌ركردنی گرفتی خوێندكاران ،مه‌رجه‌كانی دانانی یاریده‌ده‌ری به‌ڕێوه‌به‌ر ،ئهو حاڵه‌تانه‌ی ك ه تیایاندا خوێندكار به‌ده‌رنه‌چوو ده‌ژمێردرێت ...هتد .من پێموای ه مامۆستا زۆر به‌ئاسانی ده‌توانێت نمره‌یه‌كی زۆر به‌رز له‌م دوو پرسیاره بێنێته‌وه ،بهاڵم هه‌ر مامۆستایه‌ك ئهو سیستمه‌ی نه‌خوێندبێته‌و‌ه شایه‌نی ئهوه نیی ه ببێت ه سه‌رپه‌رشتیار ،چونك ه ئهو كتێب ه سیستمی كاری ئه‌وانه‌و خوێندنهوهی ئهو سیستم ه سه‌ره‌تایتیرین ئهركی ئه‌وانه. پرسیاری یهكهم داوای ناونیشانی ماڵپه‌ری وه‌زاره‌ت ده‌كات (ك ه له‌ماڵپه‌ری سه‌ده‌كانی ناوه‌ڕاست دهچێت) ههروهها ناوی گۆڤاری ناوه‌ندی وه‌زاره‌تی پهروهرده، ناوی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌یت ه گشتیه‌كان ،ئامانجه‌كانی وه‌زاره‌ت ،ههروهها له‌بڕگه‌یه‌كی دیكه‌شدا داوای نووسینی دوو ئامانجی په‌ره‌پێدانی هه‌زاره‌ی كردووه ،من پێموای ه به‌ده‌ر له‌ناونیشانی ماڵپه‌ری وه‌زاره‌ت ( 1نمره) و بڕگه‌ی كۆتایی (2نمره) ههموو پرسیاره‌كان زۆر روونن‌و به‌الی منه‌و‌ه ده‌چن ه خانه‌ی زانیاریی ه سه‌ره‌تاییه‌كانه‌وه. له‌پرسیاری دووه‌میشدا 8نمره لهسهر جیاكردنه‌وه‌ی 4چه‌مك دان��راوه، بۆنموون ه جیاوازی چیی ه له‌نێوان :فێربوون‌و فێركردن ،پشكنین‌و سه‌رپه‌رشتیكردن، تاقیكردنه‌وه‌ی بابه‌تی‌و تاقیكردنه‌وه‌ی وتاری ،هه‌ڵسه‌نگاندنی ناوه‌كی‌و ده‌ره‌كی، ههروهها 7نمره‌ی دیكه‌ش لهسهر ئهم سێ بڕگه‌ی ه دانراوه :بیسه‌لمێن ه ك ه پهروهرده زانست‌و هونه‌ر‌ه (5نمره) ،مهبهست له‌جیاكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵته‌كان چیی ه (2نمره) ههروهها مهبهست له‌دیدو په‌یام له‌بواری پالنداناندا چیی ه (2نمره). به‌شێك لهو بڕگانه‌ی ئهم پرسیاره بۆ به‌شێك روونه ،بهاڵم بۆئهوهی مامۆستا بتوانێت وه‌اڵمی هه‌موویان بداتهوه دهبێ خوێنده‌وارییه‌كی مامناوه‌ندی ههبێت. پرسیاری سێیه‌م 5بڕگه‌ی له‌خۆگرتبوو ك ه بریتی بوو له :گرنگترین هه‌نگاوه‌كانی وه‌رگرتنی بڕیار ،نووسینی 4تایبه‌تمه‌ندێتی تاقیكردنه‌وه‌ی باش، نووسینی 3بنهمای دانانی پرۆگرامی خوێندن ،ههروهها شیكردنه‌وه‌ی دوو چه‌مكی: گه‌رده‌لولی ده‌ماغ‌و سۆت ،من پێموای ه به‌ده‌ر لهو دوو چه‌مكه‌ی كۆتایی ك ه قورس بوون ( 6نمره) ئیدی مرۆڤ هه‌رچۆنێك هه‌وڵبدات شتێك لهو 11نمره‌ی ه هه‌ر دێنێته‌وه ،چونك ه بڕگه‌كانی دیكه‌ی ئهم پرسیاره شتی گشتین. پرسیاری چواره‌میش مامۆستا به‌ئاسانی ده‌توانێت نمره‌یه‌كی زۆر باشی تێدا بهێنێته‌وه ،چونك ه زوربه‌یان یا په‌یوه‌ندییان به‌كاری خۆیانه‌و‌ه هه‌ی ه یا ئه‌وه‌تا زانیاری گشتین ك ه هه‌ندێكیان دنیایان داگیركردوو‌ه وه‌كو قه‌تیسبوونی گه‌رما، بۆنموون ه مهبهست له‌خوێندكار سه‌نته‌ر‌ه چییه؟ مهبهست له‌گه‌یاندن چییه؟ مهبهست له‌دیارده‌ی قه‌تیسبوونی گه‌رما چییه؟ سه‌رپه‌رشتیار له‌كام بواردا مامۆستا هه‌ڵده‌سه‌نگێنێت (6نمره)؟ ههروهها سێ سیفه‌تی ئامانجی زیره‌ك بنووس ه (3نمره) . له‌الیه‌كی دیكه‌و‌ه ههندێك گلهیی ئه‌وه‌یان كردبوو ك ه ئ �هوان هیچ سه‌رچاوه‌یه‌كیان بۆ دیارینه‌كرابوو ك ه تاقیكردنه‌وه‌ی تیادا بكه‌ن ،من ئهم رای�هی ئه‌وانم زۆر پێباش بوو بۆی ه پێشنیاری ئه‌وه‌م بۆ به‌رێوه‌به‌ری گشتی كرد ك ه ههموو ساڵێك چوار كتێب بۆ به‌شداربووه‌كان دی��اری بكرێن‌و چهند پرسیارێك لهو كتێبانه‌و‌ه بهێنرێنه‌وه ،به‌م شێوه‌ی ه هه‌م مامۆستاكان ناچار ده‌كه‌ین كه‌مێك فێری خوێندنهوهی ج��دی ببن‌و زان��ی��اری ب��اش فێرببن‌و ه �هم به‌شێكیش له‌داواكارییه‌كانیان جێبه‌جێ ده‌كرێن . مرۆڤ مافی خۆیه‌تی له‌كۆتاییدا ته‌نها سێ خ��اڵ یاداشت به‌زه‌یی به‌ئاستی ده‌ك���هم :ی�هك�هم م��ن ل�هگ�ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌دا نیم سه‌رپه‌رشتیاره‌كانماندا پرسیاره‌كان ئهوهنده ئاسان بن‌و نمره‌ی بێته‌و‌ه ك ه چهند ده‌رچوونیش له %50بێت ،دووه‌م زۆر گرنگه الوازه‌و ئه‌مه‌ش به‌ر له‌ده‌ست به‌كاربوونیان خولی زۆر به‌هێز ر ه س كاریگه‌ری له ببینن ،سێیه‌م مرۆڤ مافی خۆیه‌تی به‌زه‌یی نه‌وعیه‌تی كاره‌كانیان به‌ئاستی سه‌رپه‌رشتیاره‌كانماندا بێته‌و‌ه كه چهند الوازه‌و ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری لهسهر به‌جێهێشتووه نه‌وعیه‌تی كاره‌كانیان به‌جێهێشتووه.
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
کلتور
ژیانی نێو شوقه ..تۆران له‌ژیانی ئاسایی
12
ی ناو شوق ه ناچارییه‌و په‌یوه‌ندیی ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیان بهرهو الوازبوون رۆیشتووه هاوواڵتیان ده‌ڵێن ژیان محه‌مه‌د‌و مه‌عاز له‌سلێمانی
سامان قه‌ره‌داخ ی 49ساڵ ی ته‌مه‌ن ی له‌ناو خانوو ی ئاساییدا به‌سه‌ر بردووه‌و ماوه ی یهك ساڵ ه خۆیو خێزانه‌ك ه ی له‌گوند ی ئه‌ڵمان ی ژیان ده‌گوزه‌رێنن. بهاڵم ئێستاش بیری ئه‌وكاتان ه دهكاتهوه ك ه له‌نێو خانووی ئاساییدا ده‌ژیان. شوقه‌ك ه ی سامان 40ماڵ ی تر ی تێدایه ،بهاڵم ئهو ته‌نها لهگهڵ یه‌كێكیاندا "چاك‌وچۆنی" ههیه. سامان وت ی "ژیان ی نێو شوق ه زۆر نامۆی ه به‌ئێم ه ئه‌گه‌ر ناچارنه‌بومای ه قه‌ت نه‌ده‌هاتم ه ناو شوقه ،تووش ی دابڕان ده‌بیت ،په‌یوه‌ندیی ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانت زۆر الوازده‌بن". س��س��ت��یو ب �ه‌رت �هس��ك��ب��وون �هوه ی په‌یوه‌ندیی ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان دهبێت ه خه‌م ی ئهو هاوواڵتییان ه ی ك ه به‌نیازن بارگه‌و بنه‌یان له‌خانوو ی ئاساییه‌و‌ه بپێچنه‌وه‌و ه���ه‌وار ی نوێ ی ژیانیان له‌شوقه‌دا بگیرسێننه‌وه. له‌ناو شوقه‌كاندا دانیشتن ی ئێواران ی ژنان ی به‌رده‌م مااڵن نابینرێت‌و زۆرب ه ی پیاوانیش له‌ده‌وامدان ،مندااڵنیش كه‌متر ده‌رفه‌تیان بۆ ده‌ڕه‌خسێت پێكهوه ی��ار ی بكه‌ن ،شێواز ی سه‌ردانكردن ی كورده‌وارییان ه لهو ێ نابینرێت‌و به‌رگێك ی فه‌رم ی ب ه به‌ردا ده‌كرێت. ب�هم�هب�هس��ت� ی چ��اره‌س �ه‌رك��ردن � ی كێش ه ی نیشته‌جێبوون له‌كوردستاندا دروستكردن ی یهك ه ی نیشته‌جێبوون ل �ه‌زی��ادب��وون��دای �ه ،به‌پێ ی ئامارێك ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی گشت ی لێكۆڵینهوهو
له‌كوردستاندا زیاتر له 30هه‌زار یه‌كه‌ی نیشته‌جێبوون دروستكراوه .فۆتۆگراف :ده‌ستوور
زان��ی��ار ی ل �هدهس��ت � ه ی وه‌به‌رهێنان ی كوردستان له‌ئێستادا زیاتر ل ه 30هه‌زار ی �هك �هی نیشته‌جێبوون له‌هه‌رێمی كوردستاندا دروستكراوه ،ئهو یه‌كانه‌ش به‌سه‌ر شارو شارۆچكه‌كاندا دابه‌شبوون. ب �ه‌پ��ێ � ی ئ��ام��ارێ��ك��ی ده‌زگ����ای وه‌به‌رهێنان ،له‌سلێمانی 8897یهكهو له‌هه‌ولێر 11043یهكهو له‌دهۆك 3816 یهك ه دروستكراون. به‌شێك ی تر ی خێزانه‌كان ژیان ی ناو شوقه‌و ئهو ك هشو هه‌وا بێده‌نگ ه ی دراوسێیه‌كانیان پ ێ خۆشهو ده‌ڵێن وهك له‌ئه‌وروپا بژیت وایه. نیان محه‌مه‌د 40ساڵ ،له‌باڵكۆن ی
شوقه‌كه‌یدا خه‌ریك ی خاوێنكردنه‌و‌ه ی كه‌لوپه‌ل ی ماڵه‌كه‌ی ب��وو به‌ده‌ست ی كه‌فاوییه‌و‌ه به‌ده‌ستوور ی وت "راست ه لهگهڵ خانووی ئاساییدا راهاتووین‌و شوق ه غه‌ریب ه به‌ئێمه ،بهاڵم لهبهرئهوه ی ك ه كه‌موكورت ی نیی ه ل��ه‌ڕوو ی ئ��او و كاره‌باو‌ه ئهو شتان ه نابن ه كێشه". نیان ئێستا له‌شوقه‌كان ی گوند ی ئه‌ڵمان ی ده‌ژ ی وت ی "له‌ڕوو ی چاودێرییه‌و‌ه كه‌س چاودێریت ناكات دراوسێت نیی ه به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان وه‌كو ئه‌وروپا وایه". هاوواڵتیان ده‌ڵێن له‌شوقه‌كاندا سه‌ردان ی خزم‌و كه‌سوكار كه‌م دهبێتهوهو
كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیش
پ �هی��وه‌ن��دی��ی � ه به‌رته‌سكده‌بنه‌وه. سامان ئاماژه ی به‌وه‌دا ههرچهنده له‌ڕوو ی پێداویستی‌‌و خزمه‌تگوزارییه‌و‌ه شوقه‌كان باشترن ،بهاڵم ده‌ڵێت چی ده‌ك� ه ی له‌ژیانێك ك ه مامه‌ڵه‌ت ته‌نها لهگهڵ چهند كهسێك ی دیاریكراودایه، سامان وت ی " 40ماڵ له‌م شوقه‌ی ه ی ئێمه‌دا هه‌ن به‌ته‌نها لهگهڵ یه‌كێكیاندا چاك‌و چۆنیمان هه‌ی ه ك ه ئه‌مه‌ش زۆر ناخۆشه". ف��وئ��اد یونس ت �هم �هن 28سا ڵ نیشته‌جێ له‌شوقه‌كانی برایه‌تی وتی "ل �ه‌وه‌ت � ه ی هاتووینه‌ت ه ن��او شوقه‌و‌ه
سه‌ردان‌و هاتوچۆمان كه‌متربووه‌ته‌وه". ن��ووس��ه‌ران‌و رۆشنبیران ئاماژه ب��ه‌وه‌ده‌ك��هن ك ه كۆمه‌ڵگ ه ی ك��ورد ی ئاماده‌یی ئهوه ی تێدا نیی ه ك ه له‌ئێستادا ژیان بگوێزرێته‌و‌ه بۆ ناو شوقه‌كان. ته‌حسین حه‌م ه غه‌ریب نووسه‌رو رۆشنبیر له‌لێدوانێكدا به‌ده‌ستووری وت "بێگومان ئهو ژیان ه وه‌كو ژیان ی نه‌ریت ی نیی ه به‌تایبه‌ت ی له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ی نه‌ریت ی وه‌كو ئهم كۆمه‌ڵگه‌ی ه ی خۆماندا، ك ه سیستم ی خێزانداری‌‌و سیستم ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی به‌جۆرێك ه ك ه ئاماده‌نیی ه بۆ ژیان له‌نێو شوقه‌دا". ته‌حسین ئاماژه ی ب��ه‌وه‌دا ژیان ی ناو شوق ه شێوازێك ی تازه‌و ستایلێك ی نوێی ه له‌كوردستاندا سه‌ریهه‌ڵداوه، ئه‌گه‌ر له‌وه‌وپێش شار له‌بار ی ئاسۆی ی یان پانیدا ده‌كشا ،ئه‌وا له‌م سه‌رده‌مه‌دا به‌تایبه‌ت ی له‌دوا ی 2000وه له‌كوردستان ش��ارهك��ان ب��ه‌ره‌و س��ه‌ره‌و‌ه ده‌كشێن‌و ب�هرز دهب��ن�هوه .ئهو وت ی "لهبهرئهوه دروستبوون ی خانووه‌كان ك ه ئه‌وسا له‌پاڵ یه‌كتردا بوون ،ئه‌وا ئێستا له‌سه‌ریه‌كترن، ئه‌مه‌ش ژیان ی ناو شوقه‌یه". فوئاد یونس چوون ه ن��او شوق ه به‌ناچار ی ده‌زانێت‌و ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌ت ی تر ی هه‌بوای ه وه‌كو خۆ ی ده‌ڵێت نه‌ده‌چوو‌ه شوێنێك ك ه ئازادییه‌كان ی تاڕاده‌یه‌ك كه‌مبووه‌ته‌وه ،ئهو وتی "شوق ه شوێنێكی داخراوه له‌چاو خانووی خۆتدا ،چونك ه خانوو كراوه‌تره‌و ئازادتری تیایدا". ك �هم��وك��ورت � ی ش��وق �هك��ان ته‌نها ل��ه‌ڕوو ی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و‌ه نییه ،بهڵكو مانگان ه پاره‌یه‌ك ی زۆر ی مه‌سروف ی كاره‌بایان بۆ دێته‌وه ،سامان قه‌ره‌داخ ی
وت ی "مانگان ه 50دۆالر پاره ی كاره‌با ده‌ده‌ین ناوێرین سپلێت بكهینهوه ئهوه ده‌یبینن په‌نجه‌ره‌كان‌و باڵكۆنه‌كانمان ك��ردوون��هت��هوه له‌زستانیشدا سۆبا داده‌گیرسێنین". ح �هی��ده‌ر مسته‌فا ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �هر ی گشت ی لێكۆڵینهوهو زانیار ی له‌ده‌ست ه ی وه‌به‌رهێنان ی كوردستان به‌ده‌ستور ی وت "ئهو 30هه‌زار یهك ه ی نیشته‌جێبوون ه سه‌رجه‌م شارو شارۆچكه‌كان ی كوردستان ده‌گرنه‌وه ،له‌قه‌زاكانی ره‌واندز له‌عه‌نكاو‌ه راپه‌رین‌و چه‌مچه‌ماڵ‌‌و رانییه‌و هه‌ڵه‌بجه‌‌و كۆیه‌و ده‌ربه‌ندیخان‌و كفریو كه‌الر ،بۆی ه ته‌نها شاره‌كان ناگرێته‌و‌ه ئهم كارانه‌ش ل��ه‌الی��هن 28كۆمپانیای سندوقی نیشته‌جێبوونه‌و‌ه جێبه‌جێده‌كرێن". ههرچهنده حه‌یده‌ر نرخ ی شوقه‌كان به‌گران ده‌زانێت له‌هه‌مانكاتدا ئاماژه بهوه ده‌كات ك ه ههموو یه‌كه‌كان فرۆشراون، ئ �هو وت � ی "تائێستا نرخی یه‌كه‌كان ب �ه‌رزه ،ب�هاڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی كێشه‌یه‌ك هه‌ی ه به‌ناوی كێشه‌ی نێشته‌جێبوون خهڵك رووی تێكردوون‌و ههموو یه‌كه‌كان فرۆشراون". ههرچهنده ته‌حسین حه‌م ه غه‌ریب ده‌ڵێت ژیانێك ی نه‌ریت ی له‌ناو شوقه‌دا ده‌گوزه‌رێنێت ،ئه‌وه‌ش ی نه‌شارده‌و‌ه ك ه بۆ ژیان ی ناو شوق ه دهبێت ستایل ی ژیان ی خۆی بگۆڕێت‌و وت ی "شوق ه بۆ خێزانێك ی گهوره نابێت بۆ ئه‌وان ه ی ك ه بنه‌ماڵه‌یه‌ك ی گه‌وره‌یان ههیهو خهڵك ی س �ه‌ردان��ی��ان ده‌ك���هن ناشێت ب��ۆ ئهو كه‌سانه‌ش ك ه كۆمه‌اڵیه‌تین ،خۆزگ ه ده‌خوازم شوق ه نه‌مایه‌و خهڵك ی وه‌كو شارو گه‌ڕه‌ك ه نه‌ریتییه‌كان بژینایه".
ی ئێران ده‌كرێت فێڵ له‌ئاوار ه كورد ه گه‌ڕاوه‌كان
ی پێدابوون ی ك ه حكومه‌ت به‌ر له‌گه‌ڕانه‌وه‌یان به‌ڵێن ی زه‌و ی ئاوار ه گه‌ڕاوه‌كان بێبه‌شبوون له‌پێدان زۆرب ه هونهر زه‌نگه‌ن ه له‌سلێمانی
تائێستا ژم��ارهی�هك� ی زۆر ل�ه‌ئ��اواره گ���ه‌ڕاوه‌ك���ان��� ی ئ���ێ���ران زه‌وی���ی���ان وه‌رنه‌گرتووه ،له‌كاتێكدا به‌پێ ی بڕیاری حكومه‌ت به‌ڵێن ی پێدان ی پارچه زه‌وی��ی �هك ب �هو خێزانان ه دراوه كه ی ئێرانن‌و ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه هه‌رێمی ئاوار‌ه كوردستان. ی ژماره ()278 به‌پێ ی نووسراو ی ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران ل ه 2004/8/1 ی ()2 ی سلێمان ی ل ه بڕگ ه ئ��ی��دار‌ه ی كه ئاماژه دراوه ب ه "ئهو خێزانان ه له‌ئێران ده‌گ �ه‌ڕێ��ن �هوه ب��ۆ هه‌رێمی ك���وردس���ت���ان پ���ارچ���هی���هك زه‌وی نیشته‌جێیان بۆ ت�ه‌رخ��ان ده‌كرێت له‌شوێن ی نیشته‌جێبوونیان". به‌فه‌رمان ی سه‌رۆكایه‌ت ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ژماره ( )7304ل ه 2006/6/8 ی راگیرا ،به‌وهۆیه‌شه‌وه دا پێدان ی زه‌و ژماره‌یه‌ك ی زۆر لهو ئاوار‌ه كوردان هی ئێران ك ه به‌ڵێن ی پارچه‌یه‌ك زه‌وییان پێدرابوو بێبه‌شكران. ج �هب��ار م��ح�هم�ه‌د ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری كۆچ‌و كۆچبه‌ران ی سلێمان ی ئاماژهی ب���ه‌وه‌دا ك� ه ئ��هو ئ��اواران�� ه هیچیان بۆنه‌كراوه ،ته‌نها به‌شێك ی زۆر كه‌میان نه‌بێت سودمه‌ندبوون ،ئهو ئاماژهی ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی به‌نووسراوه‌ك ه ئیداری پێشووی سلێمانی كردو وتی به‌پێی ئهو بڕیاره ده‌بوو هه‌ر خێزانێك له‌ئێران بگه‌ڕێته‌و‌ه پارچ ه زه‌وییه‌كیان
له‌شوێن ی له‌دایكبوون ی خۆیان پێبدرێت ی هه‌زار دۆالر ،بهاڵم وتی لهگهڵ بڕ "بهداخهوه ئهو بڕیاره تاماوه‌یه‌ك ی زۆر ی پێكرا". كه‌م كار ی ك��ۆچ‌و كۆچبه‌رانی به‌ڕێوه‌به‌ر سلێمان ی وت ی "ئهو ئاواران ه له‌پێناو شۆڕشه‌كان ی گه‌ل ی ك��ورد زۆرب�� هی ی ئێران‌و واڵتان ی تربوون، زۆریان ئاوار‌ه به‌ڕاست ی پێویستیان به‌هاوكاری حكومه‌ت ی هه‌رێم ههیه". به‌پێ ی زانیارییه‌كان ی ده‌ستوور ی ده‌رچوون ی بڕیاری 5899خێزان له‌دوا ی ئاواره‌كان بۆ كوردستان گه‌ڕانه‌و‌ه له‌سنووره‌كان ی حاج ی ئ��وم �ه‌ران‌و باشماخ‌و په‌روێزخان‌و به‌ئه‌وانه‌شه‌وه ك ه سه‌ردان ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی كۆچ‌و كۆچبه‌رانیان ك��ردووهو دۆسیه‌كانیان ی ئه‌وان ه گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه بۆ كوردستان‌و ال ی سلێمانیو زۆرب��هی��ان دانیشتوو ی گه‌رمیانن. ناوچ ه له‌نووسراوێك ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشت ی شاره‌وانیه‌كان ی سلێمان ی به ژم��اره ( )22ل ه 2010/1/5دا كه ی وه‌زاره‌ت���� ی ش��اره‌وان��یو ئ��اڕاس��ت � ه ی پێدانی ی كردووه داوا گه‌شت‌وگوزار ی ده‌كات بۆ ئهو خێزانان هی پارچ ه زه‌و ل ه ئێرانه‌و‌ه گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌و زه‌وییان وه‌رنه‌گرتووه. ی ش��اره‌وه‌ن��ی ل���هو ن���ووس���راوه سلێمانیدا هاتووه "تائێستا ژماره‌یه‌كی زۆر ل���هو ئ���اواران��� ه زه‌وی���ی���ان بۆ ته‌رخاننه‌كراوه". ی حكومه‌ت ی هه‌رێم به‌پێ ی بڕیاره‌ك ه
پێویست ه شاره‌وانیه‌كانیان له‌شوێن ی له‌دایكبوونیان زه‌وییان بۆدابین بكات، به‌رپرسان ی كۆچبه‌رانیش ده‌ڵێن شاره‌وانیه‌كان كه‌مته‌رخه‌مبوون. ج����هب����ار م���ح���هم���ه‌د وت����ی‌ر "ك����هم����ت����ه‌رخ����هم���� ی ه����هب����ووه له‌شاره‌وانیه‌كان‌و له‌وشاره‌وانیان هی
ك � ه شوێن ی له‌دایكبوون ی ئه‌وانی ی بۆیان، تێدای ه له‌ته‌رخانكردن ی زه‌و بۆی ه شاره‌وانیه‌كان دهبێت به‌دیلیان ی پێویستی ههبێت ،دابه‌شكردن ی زه‌و به‌هاوكاریكردن ی شاره‌وانیه‌كان دهبێت، ی ئ �هو ئ��اواران�� ه هه‌موویان ب��ۆئ �هوه سودمه‌ندبن".
ی به‌شێك له‌ئاواره كورده گه‌ڕاوه‌كانی ئێران له‌خانه‌قین .فۆتۆگراف :فه‌رمان خێاڵن
ههرچهنده به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی كۆچ‌و كۆچبه‌ران نووسراویان به‌رزكردووه‌ته‌وه ی ئهو بۆ وه‌زاره‌ت��� ی ناوخۆ ب��ۆئ�هوه ی پێبكرێت ،ه�ه‌روه‌ه��ا ب��ڕی��اره ك��ار ی ده‌زگاكان ی راگه‌یاندنه‌وه له‌رێگ ه چه‌ندینجار الیه‌ن ی به‌رپرسیاریان ئ��اگ��ادارك��ردووه‌ت�هوه ،ب�هاڵم تائێستا
وه‌اڵمێك ی ئه‌وتۆیان ده‌ستنه‌كه‌وتووه. جه‌بار محه‌مه‌د وت ی "داواكارین له‌سه‌رۆكایه‌ت ی حكومه‌ت ی هه‌رێم‌و ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زی��ران‌و په‌رله‌مان كه جارێك ی تر ئهو بڕیاره كاری پێبكرێت، ی نه‌كرێت له‌نێوان ئهو ئاوارانه‌دا جیاواز هه‌موویان به‌یه‌ك چاو سه‌یربكرێن".
15
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
کلتور
info@destur.net
الپهڕه 17
لهبارهی پێکه‌نین‌و شیعرو ترسه‌وه
ئایا كوردستان دوبه‌ی داهاتووه؟
كوردستان له‌ماوه‌یه‌كی كورتدا رێگایه‌كی درێژی بڕیوه ،بهاڵم هێشتا رێگایه‌كی زۆری ماوه نیكی ۆلف
ك���ورده‌ك���ان خ�ه‌ری��ك��ی بنیادنانی باڵه‌خانه‌ی هه‌وربڕن ،به‌مه‌ش چه‌ش ه ب��ۆ گ�ه‌ش��ت��ی��اران داده‌ن��ێ��ن ،ب �هاڵم راستییه‌كه‌ی ئهوهیه كه سه‌رتاپای عێراق تائێستاش ناوه‌ندی شه‌ڕه. له‌هه‌ولێر پایته‌ختی كوردستانی ع���ێ���راق ،ئێستا ه���هر كرێنێكی به‌رزكه‌ره‌وه بۆ زیاتر له دوو باڵه‌خان ه كار ده‌كات ،مۆڵی تازه‌ی بازاڕكردن، ئوتێل‌و شوقه‌ی زۆر به‌رز به‌كوالیتی زۆر به‌رز دروستده‌كرێن. له‌تازه‌ترین سه‌ردانمدا له‌دوای جه‌نگی ك���هن���داوه‌وه گ��وێ��م ل��ه‌زۆر خهڵك ب��وو له‌سیاسییه‌كانه‌وه بۆ دوك��ان��داره‌ك��ان ،ب �ه‌راوردی��ان ده‌كرد ل �هن��ێ��وان ك��وردس��ت��ان‌و دوب��هی��دا، مه‌به‌ستیشیان ئ��هوهی��ه ك �ه ئهو ئابورییه‌ی كه تا ئێستا ته‌نها به‌نه‌وت پشتبه‌ستوو ب���ووه ئ��ام��اده‌ك��اری گۆڕینی بۆ بكه‌ن بۆ ئابوورییه‌كی ه���هم���ه‌چ���ه‌ش���ن���هی ب���ازرگ���ان���یو گ��ه‌ش��ت‌وگ��وزاری ،له‌به‌رئه‌نجامدا ك��ورده‌ك��ان به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو ته‌كنیكی گێڕانهوه به‌كارده‌هێنن ب���ۆ ئ����هو ن���اڕه‌ح���هت���ی���ان���هی ك ه له‌ڕه‌شه‌كوژیه‌كانی ژێر سایه‌ی سه‌دام حسێندا به‌سه‌ریانداهات. له‌سلۆپی سه‌ر سنووری عێراق‌و توركیا ،ریز بوو بووین كه په‌ساپۆرت ه م��ۆرك��راوه‌ك��ان��م��ان وه‌رگ��ری��ن��هوه ب��ه‌درێ��ژای��ی ڕێ��گ��اك�ه بارهه‌ڵگری گ �هورهی تایبهت به‌ئۆتۆمۆبێلی پڕ له‌هامه‌رو تۆیۆتاو بی ئێم ده‌بلیوی بریقه‌دار وه‌ستابوون. ڕێگای سه‌ره‌كی ناوه‌ندی شاری سلێمانی بهرهو زانكۆ وهك جاران هه‌شت ریزه له‌مه‌ڕمه‌ڕی تازه ،لێر‌ه زیاتر له‌هه‌ولێر هه‌یكه‌لی باڵه‌خان ه ه �ه‌ورب��ڕه‌ك��ان له‌قۆناغی جیاوازی ت��ه‌واوب��وون��دان ،زاڵ��ب��وون به‌سه‌ر باڵه‌خانه ب�ه‌رزه‌ك��ان��ی پێشووتردا به‌دڵنیایه‌وه ههموو ئهم پێشكه‌وتنان ه شتێكی ب��اش��ن ،ك���ورده‌ك���ان ك ه له‌كۆتایی هه‌شتاكاندا جینۆسایدیان به‌سه‌ردا ك��را ،ئێستا له‌ئه‌ڵمانیاو ئه‌مریكاوه ده‌گ �ه‌ڕێ��ن �هوهو لهگهڵ خۆیاندا مۆدێل‌و شێوازی نوێگه‌ریان ه
ماركێت‌و باڵه‌خان ه به‌رزه‌كان كوردستان ده‌كات ه دوب هی؟ فۆتۆگراف :ده‌ستوور
ده‌هێننه‌وه. ع �هی��ن��ك��اوه ك��ه گ�ه‌ڕه‌ك��ێ��ك��ی ده‌وڵ��هم��هن��دن��ش��ی��ن��ی ه��ه‌ول��ێ��ر ه ل�ه‌چ��ێ��ش��ت��خ��ان�هك��ان��ی��دا كێبڕكێی چ��ێ��ش��ت��خ��ان�هی چ��ی��ن �یو ئیتاڵی ئه‌ڵمانییه‌كان ده‌ك����ات ،لهسهر شه‌قامه‌كانی سلێمانی خوێندكاری كچ به‌سكێرتی كوورته‌وه ده‌گه‌ڕێن كه به‌شێكی قه‌دیان یان قاچیان زۆرجار ناو شانیشیان به‌ده‌ره‌وه‌یه. ل���ه‌ده���ۆك زان���ك���ۆی ش��ارهك � ه كه له‌باكوردایه گه‌نجه‌كان كاتی ئێواره‌یان به‌یاری هۆكی‌و بۆڵینگه‌و ه ب��هس��ه‌رده‌ب��هن ،ل��ێ��ره خه‌ڵكه‌ك ه ی��ادی كه‌وتنی ڕژێمی سه‌دامیان ن���ه‌ده‌ك���رده‌وه ده‌ی����ان وت ئ��هو ه مه‌سه‌له‌یه‌كی گ �هوره نییه ،بهڵكو بردنه‌وه‌ی یانهی بهرشهلۆنه له‌ڕیاڵ مه‌درید 0- 2هۆكاری ئاههنگگێڕانی س�هر ج��اده‌ك��ان ب��وو كه خه‌ڵكان‌و منیشی وا لێكرد كه تاكو نزیكی كاتژمێر چواری به‌یانی بمێنینه‌وه. وهك���و دوب����هی پ�لان��دان �ه‌ران��ی
شاره‌كه له‌هه‌وڵی نه‌خشه‌دانان بوون بۆ ده‌شته‌كان كه بیانكه‌ن به‌پڕۆژه‌ی وهك��و دری��م سیتی .گه‌شه‌كردنی شێوازی ت��ازه‌ی خانوو كه لهسهر گ��ردۆڵ��ك��هك��ان ده‌ك����رێ باخچه‌و دوكان‌و خوێندنگاو مزگه‌وتی تێدایه، ههروهها تاوه‌ری كۆڕه‌ك كه پالنی بۆ داڕێژراوه باڵه‌خانه‌یه‌كی هه‌وربڕی شوشه رێ��ژك��راوه كه خاوه‌نه‌كه‌ی خ��اوه‌ن��ی كۆمپانیای ك��ۆڕه‌ك �ه بۆ ته‌له‌فۆنات ده‌ڵێت "ئهم باڵه‌خانه‌ی ه لهسهر شێوازی دوب�هی بنیادنراو ه لهسهر بنهمای مۆدێلی دوبه‌ی". حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان پ��ل�ان ب���ۆ ب�����ه‌ره‌و پ��ێ��ش��ب��ردن��ی ئابورییه‌كه‌یان داده‌نێن كه ته‌نها ی پشت به‌ستوو بوو به‌نه‌وت ،بۆئهوه فراوانتری بكات بۆ بواره‌كانی وهك گه‌شت‌وگوزارو خزمه‌تگوزاری. وه‌زاره‌ت��������ی پ���هی���وه‌ن���دی���دار ب���هگ���ه‌ش���ت‌وگ���وزاره‌وه گ��ه‌اڵڵ��هی پالنێكی پێنج ساڵه‌ی ك��ردووه بۆ بنیادنانی ئهم به‌رهه‌مهێنانه ،خاڵی
ده‌ستپێكردنی بریتیه له‌چاككردنی رێ��گ��ا سه‌ره‌كییه‌كانی ن��او ش��ارو فڕۆكه‌خانه‌و ئوتێله گه‌شتیارییه‌كان، ق���ه‌اڵی هه‌ولێر ك �ه ب��هم نزیكان ه له‌الیه‌ن رێكخراوی یونسكۆوه وهك یهكێك له شوێنه‌واره‌كان شوێنی له‌ناو (شوێنه‌واره‌كانی جیهان) دا پێدراوه چهند ملیۆن دۆالرێ��ك ب��ۆ ن��وێ��ك��ردن �هوهی ت�ه‌رخ��ان��ك��راو ه ههروهها ئهم پالندانانه به‌ڕاده‌یه‌ك ه كه بیركراوه‌ته‌وه بۆ به‌رهه‌مهێنان ل �هب��واری خلیسكانێی س �هر به‌فر له‌ناوچه شاخاوییه‌كانی شارۆچكه‌ی حاجی ئۆمه‌ران. به‌گشتی ك��وردس��ت��ان ئ���ازاده، به‌ئازادی ده‌ڕۆنه دهرهوه بۆ ئهوهی گه‌شتیارانیش دڵنیابكه‌نه‌وه له‌م راستیه ،بهاڵم له‌هه‌مانكاتدا ناڕازین لهو گه‌نده‌ڵییه زۆره‌ی له‌حكومه‌تدا ههیه. به‌گشتی له‌ناوچه‌كه‌دا حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان تۆمه‌تبارده‌كه‌ن، به‌حكومه‌تی هه‌رێم ده‌ڵێن ئ�هوان
خهڵكی ده‌شته‌كی یان شاخین ،بۆ دهس �هاڵت ڕانه‌هێنراون له‌بنچینه‌و ه گه‌نده‌ڵن. زۆر گ��ران�ه كارێكی بازرگانی ئ�هن��ج��ام��ب��ده‌ی��ت ب �هب �ێ ی��ارم �هت �یو رێگه‌پێدانی یهكێك ل��ه‌دوو پارت ه هاوپه‌یمانه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی كوردستان (ی.ن.ك ،پ.د.ك) ،دوو بنه‌ماڵ ه حاكمه‌كه‌ی كه حاكمیه‌تی ئهو دوو پارته ده‌كه‌ن. نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ب��ازرگ��ان �ه ڤیزه‌ی هاتنه ناوه‌وه‌ی كوردستانیان پ��ێ ن����ادرێ ك��ه ی �هك��ێ��ك ل���ه‌دوو پارته‌كه شه‌ریكی بێده‌نگیان نه‌بن لهو سه‌ركێشیه‌دا كه له‌كوردستان ده‌یكه‌ن. ئه‌ندامی هیچ پارتێك به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی كه ره‌خنه له‌ده‌سه‌اڵت ده‌گرن زۆر گ��ران�ه ك��اری��ان ده‌ستكه‌وێت، زه‌نگی ئاگاداركردنهوه بۆ ئهم سومع ه سیاسییه ده‌ستیكردووه به‌لێدانه‌كانی خۆی ،له‌هه‌ڵبژاردنی 2009دا ی.ن.ك سلێمانی له‌ده‌ستچوو ك�ه خاڵی
ی فولكه‌یان گرتووه‌ته‌و ه ی هاتووچۆ جێگا پۆلیس ئاوات محه‌مه‌د له‌چوارقوڕنه
ی ی ناحی ه ی فولك ه له‌چوارڕیانێك نه‌بوون ی ی بۆ پۆلیس چوارقوڕنه‌دا مه‌ترس ی ناوچه‌ك ه دروستكردووهو هاتووچۆ ی شاره‌وانیش ئاماژه بۆ به‌رپرسان ی ئه‌وه‌ده‌كه‌ن ك ه تاوهكو دوكانه‌كان ئ�هو ناوچه‌ی ه چاكنه‌كرێن ناتوانن فولك ه لهو چوارڕیانه‌دا دروستبكه‌ن. ی ی فولك ه شۆفێران‌و پۆلیس نه‌بوون ی نیگه‌رانكردووه ،به‌جۆرێك هاتووچۆش ی یاسایش ده‌كرێت چه‌ندین سه‌رپێچ ناتوانن لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن. ئیسماعیل محه‌مه‌د شۆفێر‌ه ی ی "چوارقوڕن ه فولك ه له‌چوارقوڕن ه وت ی ب��ووه‌ت� ه فولك ه تێدا نییه ،ئ��هوه ی هاتووچۆیه" .ئیسماعیل پۆلیس ی ب��ه‌وه‌دا حكومه‌ت تائێستا ئاماژه ی لهو فولكه‌یه‌دا ێ پ��اره چهند ج��ار سه‌رفكردووه.
ی له‌تیف ئیسماعیل لێپرسراو ی ئ��ێ��واران ی ه��ات��ووچ��ۆ م���ه‌ف���ره‌ز‌ه ی وت ل �ه‌چ��وارق��وڕن � ه ب��هدهس��ت��وور ی ئێم ه زۆر قورسبو‌ه ی كار "به‌ڕاست ی ی ئێر‌ه چوارڕییان ه بوون لهبهرئهوه فولك ه زۆر پێویسته ،ئێستا ئێم ه ێ ی زۆر مه‌ترسیداین هه‌ركات له‌حاڵه‌ت ی ی بێو ئیستۆپ ئۆتۆمبێلێك به‌خێرای ی هه‌ی ه لێمان بدات ،چونك ه ی بۆ نه‌مێن ی هه‌ر چوارڕیانه‌كه‌دا ئێم ه له‌ناوه‌ڕاست ده‌وه‌ستین". ی هاتووچۆ ئاماژه ئهو لێپرسراو‌ه ی بۆ ئهوه ده‌كات داوامان له‌شاره‌وان ناحی ه ك��ردوه فولكه‌مان بۆ بكه‌ن ههرچهنده ئه‌وانیش ده‌ڵێن به‌سه‌رچاو ی نوێ ده‌یكه‌ین ،بهاڵم به‌سیستمێك تائێستا ئه‌وه‌یان نهكردوهو دیاریش نیی ه كهی دروستیده‌كه‌ن .له‌تیف ی فولك ه وای��ك��ردوه ی "ن �هب��وون � وت�� نه‌توانین وهك پێویست لێپێچینه‌و‌ه ی بكه‌ین ،چونك ه شوفێره‌كان له‌سنور
سوڕانه‌وه‌یاندا هه‌ڵ ه ده‌كه‌ن ،نازانن، ی هاتووچۆ لێیان دی��ار نییه، هێما ل�هه�هم��ان ك��ات��دا ئ��ێ��ره چ��وارڕی��ان� ه ی به‌ترافیك الیت هه‌ی ه ك ه پێویست ی رانیه‌شدا نیی ه نهك ئ�هوه له‌قه‌زا له‌چوارقوڕنه ،بۆی ه ئێستا داواده‌كه‌ین ته‌نها فولكه‌مان بۆ بكه‌ن قیروسیا له‌ترافیك". ی ی شاره‌وان ی سه‌رۆك شێخ عه‌ل ی راگه‌یاند چوارقوڕن ه ب ه ده‌ستوور ی ی فولك ه ی جوگرافیا "هه‌ڵكه‌وت ه ی ه��ون �ه‌ری �هوه چ��وارق��ورن � ه ل����ه‌روو ی هه‌مان ه ناڕێككه‌وتوو‌ه ئهو دووساید‌ه له‌ده‌روازه‌كه‌و‌ه دێت ه خواره‌و‌ه به‌رده‌وام ێ ی فولكه‌ك ه ته‌واو دهب ێ له‌شوێن ناب ی ئ �ه‌وه‌ش كارده‌كات ه سه‌ر ئیشه‌ك ه ی ی "چاككردن ی وت ئێمه" .شێخ عه‌ل ێ له‌فراوانكردن‌و بۆ ئهم ساڵ دهب � ی دوكانه‌كانه‌و‌ه دهس��ت پێ البردن بكه‌ین ئینجا ده‌توانین بڕیار لهسهر فولكه‌ك ه بده‌ین".
نه‌بوونی فولک ه مه‌ترسی بۆ پۆلیسی هاتوچۆ دروستکردووه .فۆتۆگراف :ئاوات
به‌هێزی خ��ۆی ب��وو چ��ووه ده‌ست (ب��زوت��ن�هوهی گ��ۆڕان) كه جێگری پێشووی سكرتێری گشتی ی.ن.ك سه‌رپه‌رشتی ده‌كات. دوب �هی به‌ڕێوه‌بردنی گه‌نده‌ڵی ده‌زگ��ای��ی كۆنترۆڵكردووه ئ�ه‌وه‌ش وای��ك��ردووه كه متمانه‌یه‌كی باشی په‌یداكردووه له‌بواری پشكده‌ره‌كاندا، ئ��هم متمانه‌یه‌ش وای��ك��ردووه ك ه ئاستی ئابورییه‌كه‌ی ب �ه ب��ه‌رزی ب��ه��ێ��ڵ��ێ��ت�هوه ،ه���ه‌روه‌ه���ا ب �هه��ۆی پشكی ن��اڕاس��ت�ه‌وخ��ۆی ئه‌بوزه‌بی دراوس���ێ ده‌وڵ �هم �هن��ده‌ك �هی��ان �هوه، بهاڵم كوردستان دراوسێیه‌كی لهو شێوه‌یه‌ی نییه. ل��ه‌ئ��ێ��س��ت��ادا خ��س��ت��ن��ه‌ڕووی كوردستان بۆ ب��ازاڕی نێوده‌وڵه‌تی ب��ێ��ب��ای�هخ�ه ،ب���هاڵم ئ �هم �ه م��ان��ای داڕمانێكی ت��ری ئ��اب��وری جیهان نییه كه به‌رزبوونه‌وه‌ی كوردستان په‌كبخات ،ئه‌گه‌ر توندوتیژی تایه‌فی له‌باشوور سه‌رهه‌ڵبداته‌وه ورده ورده دهبێته داڕوخانێكی ته‌واو له‌متمانه‌ی بازرگانانی نێوده‌وڵه‌تی له‌سه‌رتاسه‌ری عێراقدا به‌كوردستانیشه‌وه. ئه‌گه‌ر وه‌به‌رهێنه‌كان له‌هاتن بۆ كوردستان بترسن ،ئه‌وا حكومه‌تی هه‌رێم خه‌ونی ئابوری گه‌شت‌وگوزاری بیرده‌چێته‌وه ،بهاڵم یه‌كگرتنی كورد بۆ پێكهێنانی حكومه‌تی هاوبه‌ش له‌به‌غداد له‌كاتێكدا باشوور سه‌نگین ده‌كات ده‌كرێ كوردستان سه‌روه‌ری سه‌ربه‌خۆیی به‌سه‌ر سامان‌و سهرچاوه سروشتیه‌كاندا بخاته گومانه‌وه. كوردستان له‌ماوه‌یه‌كی كورتدا رێگایه‌كی درێژی بڕیوه ،بهاڵم هێشتا ئهو رێگایه زۆری ماوه نهك ته‌نها ئهوه ،بهڵكو پێویسته بیسه‌لمێنێ بۆ ئهو كۆمه‌ڵه بازرگانانه‌ی كه تا ئێستا گومانیان له‌كوردستان هه‌ی ه وهك ناوه‌ندێكی ئ��ارام‌و جێگیری درێژخایه‌ن تاكو بێن پشكی بازرگانی تێدا وه‌گه‌ڕبخه‌ن ،حكومه‌تی هه‌رێم دهب��ێ نیشانی ب��دات كه ده‌ی��هوێ له‌غه‌ریزه‌ی ك��رداری گه‌نده‌ڵی پاك ببێته‌وه ،ته‌نها ئهو كاته خهڵك لێر‌ه ده‌توانێ هیواخوازی گه‌شه‌سه‌ندنێك بێت كه له‌ئاستی دوبه‌یدا بێت. سهرچاوهGuardian.co.uk : و .له‌ئینگلیزیه‌وه :فه‌ریق كه‌ریم
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
کلتور
14
ی خوێنبه‌ربوون مرۆڤ‌و ئاژه‌ڵ له‌یه‌ك ده‌كات ه دوژمن ی تا ڤایرۆس ی هه‌ناسه‌دان‌و گه‌نه‌و باڵنده‌كانه‌و ه ده‌گوازرێته‌وه ی له‌موسڵ كوشتووه ،له‌رێگ ه ی چهند كهسێك ئهو ڤایرۆس ه بێستوون فه‌تاح له‌سلێمانی
ی ی تووشبوون به‌ڤایرۆس چهند حاڵه‌تێك ی خ��وێ��ن��ب �ه‌رب��وون ل �ه‌ع��ێ��راق��دا ت���ا ی ی چهند كهسێك گیانله‌ده‌ستدان ی ی ته‌ندروست لێده‌كه‌وێته‌وه ،به‌رپرسان هه‌رێم ئهوه ره‌تده‌كه‌نه‌و‌ه له‌كوردستان ئهو ڤایرۆس ه باڵوبووبێته‌وه‌و ته‌نها ی ب�ڵاوده‌ك �هن �هوهو تائێستا رێنمای ی ه��ی��چ پ��ێ��ك��وت�هی�هك� كاریگه‌ریش بۆ ن��هخ��ۆش��ی��ی��هك�� ه نه‌دۆزراوه‌ته‌وه.
به‌گوێره‌ی ئهو زانیاریانه‌ی ك ه له‌سه‌رچاو‌ه فه‌رمییه‌كانی وه‌زاره‌تی ی ته‌ندروستی عێراقه‌و‌ه له‌ماو‌ه راب�����ردوودا ب�ڵاوك��ران �هوه، چ���هن���د ح��اڵ��هت��ێ��ك��ی ت��ووش��ب��وون به‌خوێن (تای پ����ژان����ی پ��هت��ای��ی خ��وێ��ن��ب��ه‌رب��وون) له‌پاریزگای موسڵ ت��ۆم��ارك��راوه ك � ه ت��اوه‌ك��و ئیستا 3ح��اڵ�هت��ی م���ردن ب��هو ه��ۆی�هوه تۆماركراوه. ی ی ئاماره‌كان چهند حاڵه‌تێك به‌پێ ی ی دیال ه گومان توشبوون له‌پارێزگا ی د .خالس ی ئهوه لێكراو‌ه س �ه‌ره‌ڕا ی ی وه‌زاره‌ت ی راگه‌یاندن قادر وته‌بێژ ی ی هه‌رێم نه‌بوون ی حكومه‌ت ته‌ندروست ی كوردستاندا ی له‌هه‌رێم هیچ حاڵه‌تێك ی راگ��هی��ان��د ،ب���هاڵم وهك���و الی �هن� ێ ی جێبه‌ج خۆپاراستن چهند كارێك كاریان گرتووه‌ته‌به‌ر بۆ رێگه‌گرتن ی ی نه‌خۆشییه‌ك ه له‌هه‌رێم له‌باڵوبونه‌و‌ه كوردستاندا. ی راگه‌یاند د .خالس به‌ده‌ستوور "ت��ا ئێستا پێكوت ه (ڤاكسین)ی كاریگهرو بێ زی��ان ن �ه‌دۆزراوه‌ت �هوه دژی ڤایرۆسه‌ك ه ئهوهی هه‌ی ه كاریگه‌ر نییه". ی ی وه‌زاره‌ت � ی راگه‌یاندن وته‌بێژ ی ی هه‌رێم ئاماژه ی حكومه‌ت ته‌ندروست ی بۆ ی سه‌ره‌تای به‌وه‌دا ك ه وهك كار خۆپاراستن له‌نه‌خۆشییه‌ك ه رێنماییان بۆ هاوواڵتیان ئهوهی ه ئهو هاوواڵتیانه‌ی له‌شوێنی باڵوبونه‌وه‌ی نه‌خۆشییه‌كه‌ن، پێویست ه دووربكه‌ونه‌و‌ه لهو شوێنه‌ی ك ه گه‌نه‌ی لێباڵوه ،ههروهها پابه‌ندبوون به‌ڕینماییه‌كانی پ��اك��ژی كه‌سی‌و به‌كارهێنانی دژه مێشول ه بۆ پێست DEETبۆ پۆشاك Permethrin ههروهها بۆ ئاژه‌ڵداره‌كان داپۆشینی ت��ه‌واوی پێست‌و ده‌ستكێش گرنگ ه بۆئهوهی پێست به‌ر خوێن‌و شانه‌كانی ئاژه‌ڵی تووشبوو نه‌كه‌وێت. ی "به‌كارهێنانی دژه د .خالس وت مێشول ه ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك ه برینداربوو یان داڕووشانی پێستی هه‌بوو پێویست ه خۆی له‌ئاژه‌ڵ به‌دوور بگرێت". وه‌زاره‌ت��ی ته‌ندروستی رێنمایی تایبه‌تیان بۆ ناوه‌ند‌ه ته‌ندروستییه‌كان ههیهو داواده‌كه‌ن ك ه نه‌خۆشخانه‌كان ب��ه‌ووردی رێنمایی ه خۆپارێزییه‌كان جێبه‌جێ بكه‌ن ،له‌وان ه جیاكردنه‌وه‌ی نه‌خۆش له‌یه‌كه‌ی جیا‌و به‌كارهێنانی ده‌ستكێش‌و ب �ه‌روان��ك � هو ه�ه‌روه‌ه��ا به‌وریایی مامه‌ڵه‌كردن لهگهڵ خوێن‌و شله‌كانی له‌شی نه‌خۆش. ی "له‌كاتی وه‌رگرتنی د .خالس وت
خوێن بۆ پشكنینه‌كان دهبێت به‌وردی په‌یڕه‌وی رێنمایی خۆپارێزییه‌كان بكرێت ،سرنج‌و ده‌رزی به‌كارهاتوو به‌رێگه‌ی دروست فڕێبدرێن ،ههروهها ئهو پزیشك‌و كارمه‌نده‌ی به‌ركه‌وتنی ههبێت ل �هگ �ه‌ڵ خ��وێ �ن‌و شله‌كانی ن����هخ����ۆش
ی خوێن له‌ناو پیسایدا، بوون خوێن نه‌وه‌ستان له‌شوێنی كانیوال دان��ان ی��ان برینداربون ،دوات��ر ی گه‌وره‌بوونی جگه‌رو ماكه‌كان لیمفه‌گریكا ن‌و له‌كاركه‌وتنی ج�����گ�����ه‌رو گ��ورچ��ی��ل �هو پاشان مردن. ی ئ�������ار د. سه‌اڵحه‌دین مه‌عروف ی ی ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��هر ج��ێ��گ��ر
ی ڤ���ێ���رت���هن���هر ی س �هب��اره‌ت سلێمان ی به‌نه‌خۆشییه‌ك ه ل��ه‌رو
ئهو نه‌خۆشیی ه بۆ یه‌كه‌مجار له‌عێراق‌و ی 1980تۆماركراوه. له‌ئێران ساڵ ی خوێنبه‌روون ی تا هۆكاره‌كان ی نه‌خۆشییه‌ك ه سه‌ره‌تا هۆكار ل��هن��او ئ���اژه‌ڵ���دا ب�ڵاوده‌ب��ێ��ت��هوهو ده‌گ���وازرێ���ت���هوه ب��ۆ م����رۆڤ ،ئ�هو ی ی ڤایرۆسێك نه‌خۆشیی ه هۆكاره‌ك ه ی ()Nairovirus ( )RNAله‌جین ی ( )Bunyviridiaeئهو له‌خێزان ی ی سروشت ی ك� ه هه‌ڵگر ئ��اژه‌اڵن�� ه میكرۆبه‌كه‌ن وهك مشك‌و ج��رج‌و ی ك �ه‌روێ��ش��ك داده‌ن��رێ��ن به‌هه‌ڵگر ی میكرۆبی ئهو نه‌خۆشییه، سروشت ههروهها شه‌مشه‌مه‌كوێره‌و پشیله‌ش دووباره هه‌ڵگرن بۆ میكرۆبه‌كه ،گه‌ن ه نه‌خۆشییه‌كه‌یان لێو‌ه ده‌گوازێته‌و‌ه ی تر ،مرۆڤ‌و باڵنده‌كانیش بۆ ئاژه‌ڵ دووب���اره هه‌ڵگرو گ��وێ��زه‌ره‌وه‌ن بۆ میكرۆبی نه‌خۆشییه‌كه‌و ده‌یگوێزنه‌و‌ه ی بۆ ده‌كه‌ن. ی كۆچ بۆ ئهو ناوچان ه ی نه‌خۆشییه‌ك ه ده‌ستنیشانكردن له‌مرۆڤدا س�������������هب�������������اره‌ت ی ب��هدهس��ت��ن��ی��ش��ان��ك��ردن�� ن����هخ����ۆش����ی����ی����هك���� ه ی ل �هن �هخ��ۆش��خ��ان �هك��ان � ی به‌وه‌دا هه‌رێمدا ،د .خالس ئاماژه ی كلینیكی، له‌رێی "ده‌ستنیشانكردن به‌گوێره‌ی نیشانه‌كان‌و بوونی مێژووی به‌ركه‌وتن ،ههروهها ده‌ستنیشانكردنی ی به‌رێگه‌ی دۆزینه‌وه‌ی دژه تاقیگه‌ی ی ته‌نی (IgAو )IgMب ه رێگه‌ی ئامێر ی ( )ELIZAیان ()PCR تاقیگه‌ی ی ڤایرۆسه‌كه‌و ی (زرع) هوه چاندن جیاكردنه‌وه‌ی ڤایرۆسه‌ك ه ده‌كرێت. ی نه‌خۆشییه‌ك ه له‌مرۆڤدا چاره‌سه‌ر ی ی نه‌خۆشه‌ك ه ره‌وان ه ی ئهوه دوا ی ی تایبهت ده‌كرێت ،ده‌ستنیشان به‌ش ی بۆ ده‌كرێت بهشێوهی حاڵه‌ته‌ك ه س �ه‌ره‌ك��ی چ��اره‌س��ه‌ری ی��اری��ده‌ده‌ر ی ب�هك��اردێ��ت ك� ه بریتی ه له‌راگرتن ی نه‌خۆشه‌كه‌و ی ته‌ندروست ی بار بااڵنس
ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ك��رێ��ت دژه ڤایرۆسی ریباڤێرین به‌كاربێت. ی نه‌خۆشییه‌كه ی گواستنه‌و‌ه چۆنییه‌ت ی "گه‌ن ه ( )Tickیهكێك ه ی وت د .ئار ی ی گواستنه‌و‌ه له‌گرنگترین هۆكاره‌كان نه‌خۆشییه‌ك ه لهئاژهڵهوه بۆ ئاژهڵو ههروهها بۆ مرۆڤیش به‌تایبه‌تیش ی ( )Hyalomaئه‌ویش ی جۆر گه‌ن ه ی ی هه‌ڵگر ی گه‌ن ه ی پێوه‌دان له‌رێگا میكرۆبه‌ك ه به‌مرۆڤ یاخود ئاژه‌ڵه‌وه، ی گه‌نه‌ك ه به‌پێسته‌و‌ه یاخود یان البردن ی ئاژه‌ڵیش نه‌خۆشیه‌ك ه بۆ كوشتن ی ی به‌ركه‌وتن مرۆڤ ده‌گوێزێته‌و‌ه له‌كات ی ی ئاژه‌ڵ مرۆڤ لهگهڵ ده‌ردراوه‌كان ی ی له‌كات تووشبوو یاخود خوێنه‌ك ه چ��اره‌س �ه‌رك��ردن��ی��دا ،ه��ه‌روه‌ه��ا ئهو ی ك ه له‌سه‌ربڕینخانه‌كاندا كه‌سان ه ی راسته‌وخۆدان كارده‌كه‌ن له‌به‌ركه‌وتن ی لهگهڵ هه‌ریه‌ك له‌ئاژ‌هڵ‌و پاشماوه‌كان ی س��ه‌رب��ڕی��ن ك�� ه ئ �هم��ان �ه‌ش دوا ی ی سه‌ره‌كین بۆ گواستنه‌و‌ه هۆكار لهئاژهڵهوه بۆ م��رۆڤ ،به‌مه‌ش ئهو ی ك ه له‌سه‌ربڕینخانه‌كاندا كه‌سان ه ك��ارده‌ك��هن ل�هه�ه‌ری�هك له‌كرێكارو ستاف ه ڤێتێرنه‌رییه‌كان له‌مه‌ترسی ی تووشبووندان به‌نه‌خۆشیه‌ك ه سه‌ره‌ڕا خ��اوه‌ن ئ��اژ‌هڵ‌و گۆشتفرۆشه‌كان ك ه دووباره له‌مه‌ترسی تووشبووندان ئهم ی هه‌ناسه‌دانیشه‌و‌ه نه‌خۆشی ه له‌رێگا ده‌گوێزرێته‌وه ،دووب���اره باڵنده‌ش ی ی ت���ره ل��هه��ۆك��ارهك��ان�� ی �هك��ێ��ك � ی ئهم نه‌خۆشییه". گواستنه‌و‌ه ی له‌ئاژه‌ڵدا نیشانه‌كان ی ی سه‌باره‌ت به‌نیشانه‌كان د .ئار ی نه‌خۆشییه‌ك ه ل���ه‌ئ���اژه‌ڵ���دا ،وت� ی "ئ�هم نه‌خۆشیی ه هیچ نیشانه‌یه‌ك ی له‌ئاژه‌ڵدا ده‌رناكه‌وێت روون‌و دیار ئه‌وه‌نه‌بێت له‌هه‌ندێك كاتدا دهبێت ه ی ئاوسدا، ی به‌رخستن له‌ئاژه‌ڵ هۆ ی كورتده‌كرێـته‌و‌ه نیشان ه گشتییه‌كان ی ی خ��واردن‌و نه‌مان ی توانا له‌نه‌مان ی جوڵه‌و ته‌مبه‌ڵی". توانا
ی ڤ��ی��ت��ن�ه‌ری�هوه زان��س��ت � ی ڤایرۆسی ی "نه‌خۆشییه‌ك وت� مه‌ترسیداره ،به‌یه‌كێك له‌نه‌خۆشیی ه ی نێوان ئاژهڵو مرۆڤ هاوبه‌شه‌كان پێویست ه بۆ ماوهی ده‌ژم��ێ��ردرێ��ت ،ئ�هم نه‌خۆشیی ه لهو دوو ه�ه‌ف��ت� ه چاودێریبكرێت نه‌خۆشیی ه بكوژانه‌ی ه ك ه تووشی ی ی نیشان ه بهشێوهی رۆژان ه بۆ به‌رزبوونه‌وه‌ی مرۆڤ دهبێت ،ده‌بێته‌هۆ ی توند، ی وهك خوێن به‌ربوون پله‌ی گه‌رمی له‌شی‌و نیشانه‌كانی ت��ر ی مردن. له‌كۆتاییدا دهبێت ه هۆ تری نه‌خۆشییه‌كه". ی به‌وه‌شدا ك ه نه‌خۆشییه‌ك ه ئاماژه ی نه‌خۆشییه‌ك ه ناساندن پ��هت��ای خ��وێ��ن��پ��ژان (ت��ای تووشی مه‌ڕو بزن‌و ره‌شه‌واڵخ‌و گامێش‌و ی ی ئاژه‌ڵ ی تر خ��وێ��ن��اوی) ( Crimean-Congoئاسك‌و ئه‌سپ‌و جۆره‌كان یو باڵند‌ه ی كێو )haemorrhagic feverنه‌خۆشییه‌كی وهك مشك‌و كه‌روێشك درم��ی ڤایرۆسی هاوبه‌ش ه له‌نێوان دهبێت ،ئهو ئاژه‌اڵن ه نه‌خۆشییه‌ك ه ی مرۆڤ‌و ئاژه‌ڵدا به‌شێوه‌یه‌كی سه‌ره‌كی بۆ مرۆڤ ده‌گوزانه‌وه ،به‌بێ ئهوه ی نه‌خۆشییه‌ك ه ی دیار ل �ه‌ئ��اژه‌ڵ��دا په‌تا دهن��ێ��ت �هوه ،ب�هاڵم هیچ نیشانه‌یه‌ك گواستنهوهی ئهو ڤایرۆس ه لهئاژهڵهوه له‌خۆیاندا ده‌ربكه‌وێت ،وات� ه ته‌نها هه‌ڵگری ڤایرۆسی نه‌خۆشییه‌كه‌ن. بۆ مرۆڤیش رووده‌دات. حاڵه‌تی تاك تاكی نه‌خۆشییه‌ك ه ی ی تا ی باڵوبوونه‌و‌ه مێژوو ی په‌تا له‌مرۆڤ دروستده‌بێت به‌شێو‌ه خوێنبه‌ربوون به‌هۆی به‌ركه‌وتنی راسته‌وخۆ لهگهڵ ئهو نه‌خۆشیی ه له‌ئاسیاو ئه‌فریقاو خوێن‌و شانه‌كانی ئاژه‌ڵی تووشبوو به‌شێك ل�ه‌ئ�هوروپ��ا ب �ه‌رب�ڵاوه ،ئهو ی یان به‌ركه‌وتنی راسته‌وخۆ له‌رێگه‌ی نه‌خۆشیی ه بۆ یه‌كه‌مجار له‌ناوچ ه ه له‌سه‌ربڕینخانه‌كاندا كارده‌كه‌ن ئهو كه‌سانه‌ی ك ی 1945دا گه‌ن ه ،Tick Vectorنه‌خۆشییه‌كه‌ش (ق��رم) له‌ئۆكرانیا له‌ساڵ ه ڤێتێرنه‌رییه‌كان، له‌هه‌ریه‌ك له‌كرێكارو ستاف ی 1956 ب �ه‌زۆری لهو كه‌سان ه رووده‌دات ك ه تۆماركراوه ،دووب��اره له‌ساڵ ی ی دیموكرات په‌یوه‌ندییان هه‌ی ه لهگهڵ ئ��اژ‌هڵ‌و تۆماركراوه‌ته‌و‌ه له‌كۆنگۆ خاوه‌ن ئاژهڵو گۆشت فرۆشه‌كان له‌مه‌ترسی شانه‌كانی وهك ئاژه‌ڵداره‌كان ،گۆشت (زائیر) لهبهرئهوه ناونراو‌ه (Crimean تووشبووندان به‌ڤایرۆسی تای خوێنبه‌ربوون فرۆشه‌كان ،پزیشكانی ڤێرته‌رنه‌ری‌و )– Congo haemorrhagic fever كارمه‌ندو پزیشك له‌كاتی به‌ركه‌وتن ل �هگ �ه‌ڵ خ��وێ �ن‌و شله‌كانی كه‌سی ت��ووش��ب��وو به‌ڤایرۆسه‌ك ه ب��ه‌وه‌ش له‌وانه‌ی ه له‌هۆڵی نه‌خۆشخانه‌كانیش نه‌خۆشیه‌ك ه بته‌نێته‌وه. ی ی تا ی ناسینه‌و‌ه چۆنییه‌ت خوێنبه‌ربوون د .خ��ال��س ق����ادر س��هب��اره‌ت به‌نیشان ه سه‌ره‌كییه‌كانی نه‌خۆشییه‌ك ه رونیكردهوه كه‌نه‌خۆشییه‌ك ه له‌ناكاو سه‌رهه‌ڵده‌دات ب ه به‌رزبونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمی ل �ه‌ش ،ژان��ی ماسولكه‌كانی له‌ش ،سه‌رئێشه ،پشتئێشان ،ژانی جومگه‌كان ،سكئێشان‌و هێڵنج‌و رشانه‌و‌ه هه‌ندێكجار سكچوون ،بێ هێزی ،ه �ه‌روه‌ه��ا تێكچوونی باری ه��ۆش��داری‌و مه‌زاجی كه‌سه‌ك ه وهك خ �ه‌واڵ��وو ب��وون ی��ان ب��ێ ئۆقره‌یی ه �ه‌روه‌ه��ا خوێنپژان ل�ه‌ژێ��ر پێست ی س��وور لهسهر ی په‌ڵ ه كه‌به‌شێو‌ه پێست ده‌رده‌كه‌وێت. ی ك � ه ل��ووت��پ��ژان‌و ه��ه‌روه‌ه��ا وت�� ی پووك ،لهگهڵ ی خوێنبه‌ربوون بوون ی میزی خوێناوی ك ه نه‌خۆشه‌ك ه له‌ڕێ ی ی م��ی��زه‌ك�هی�هوه هه‌ست س��ورب��وون � ن، ه ك ه خۆشیی ه ن ی ه نیشان پێده‌كات، گه‌نه له‌گرنگترین هۆكاره‌كانی گواستنهوهی ڤایرۆسی تای خوێنبه‌ربوونه لهئاژهڵهوه بۆ ئاژهڵو بۆ مرۆڤیش ی لهگهڵ كۆئه‌ندامی ه �ه‌رس به‌واتا
ی ی ده‌ستنیشانكردن چۆنییه‌ت نه‌خۆشییه‌ك ه له‌ئاژه‌ڵدا ی ی ڤێترنه‌ر ی به‌ڕێوه‌به‌ر جێگر ی "ئێم ه ناتوانین هیچ ی وت سلێمان ی ئه‌وتۆ لهسهر ی دی��ار نیشانه‌یه‌ك ی ی بكه‌ین ته‌نها به‌رێگا ئاژه‌ڵه‌ك ه به‌د ی كردنمان بۆ نه‌خۆشیه‌ك ه تێبین ی نه‌خۆشیه‌ك ه ی دهرك �هوت��ن � له‌كات ی له‌مرۆڤدا ،لهو كاته‌شدا پشكنین تاقیگه‌یی ده‌توانێت نه‌خۆشیه‌ك ه ل ه ئاژه‌ڵدا دیاریبكات ك ه ئه‌وانیش ی ()Serologyی���� ه ك ه پشكنینه‌كان هه‌ریه‌ك ل ه ()ELISAو ( )IgGبۆ ی نه‌خۆشییه‌كه". ی دژه‌ته‌ن دیاریكردن
ی رینمایی ته‌ندروست هاوواڵتی به‌ڕێز: بۆ خۆپاراستن له‌تووشبوون ی به‌نه‌خۆشی ،ته‌نها گۆشت ی مۆركراو بكڕ‌ه به‌مه‌به‌ست خواردن‌و به‌كارهێنان. • تكای ه دوور بكه‌وه‌ره‌و‌ه ی ك ه ی ئهو گۆشتان ه له‌كڕین مۆریان پێوه‌نیی ه له‌سه‌یرانگاو ش��وێ��ن �هگ��ش��ت��ی��ی �هك��ان��دا ده‌فرۆشرێن. ی • ئ����هو گ��ۆش��ت��ان � ه مۆركراوون ،دڵنیامان ده‌كات ی ك ه له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رێت ڤێرتێرنه‌ریه‌و‌ه پشكنینیان ب��ۆ ك�����راوهو ب��ۆ خ���واردن بێمه‌ترسین. ی • گۆشت‌و به‌رهه‌مه‌كان ی بكوڵێن ه پێش ب �هب��اش � خواردنیان . • ه�������ه‌رده‌م پ��ێ �ش‌و پاش ده‌ستدانت له‌گۆشت‌و ی ،ده‌سته‌كانت به‌رهه‌مه‌كان جوان به‌ئاو و سابوون بشۆ. • ئ�������هو چ����ه‌ق����ۆو ی ك� ه گۆشت‌و كه‌لوپه‌الن ه ی پێده‌جنیت، به‌رهه‌مه‌كان ی ی به‌باش ی به‌كارهێنان دوا بیانشۆو خاوێنیان بكه‌ره‌وه. ی به‌ڕێوه‌به‌رێتی خۆپاراستن ته‌ندروستی سلێمانی
17
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
ئه‌ده‌ب‌و هونهر
info@destur.net
تیرۆرکردنی قه‌ڵه‌م تیرۆرکردنی ئازادیو دادوه‌رییه
الپهڕه 19
لهبارهی پێكه‌نین‌و شیعرو ترسه‌وه د .سلوی الشرفی
ی عوسمان خه‌یات و :ئار
سینه‌ماكار ی ئیتاڵ ی (ئێمبرتۆ ئیكۆ) لهسهر زمان ی ئه‌رستۆو‌ه له‌شاكاره‌كه‌یدا (ن��او ی گ��وڵ) ده‌ڵ �ێ" :تهنیا پێكه‌نین ده‌ت��وان�� ێ ب��هرگ�� ه ی ت��رس بگرێت". پێكه‌نین به‌مانا ئاساییه‌ك ه ی گاڵته‌جاڕی‌‌و سوكایه‌تیكردن نییه ،بهڵكو ئامڕازێكه بۆ به‌رگه‌گرتن ی ترس‌و خراپه‌كاری ،یان ترساندن‌و تۆقاندن. كاتێك (گۆلیلمۆ) پاڵه‌وان ی رۆمانی ناوبراو ،له‌بار‌ه ی هۆكار ی شاردنه‌و‌هی كتێب ی (پێكه‌نین)هك ه ی ئه‌رستۆ ،له‌قه‌شه توندڕه‌وه‌ك ه (جۆرج) ده‌پرسێ ،قه‌شه‌كه پێیده‌ڵێ" :هه‌ر كتێبێك ی ئهو فه‌یله‌سوفه زانستێك ی له‌زانسته‌كان ی مه‌سیحییه‌تی وێ��ران��ك��ردووه ،ئه‌گه‌ر م��رۆڤ بتوانێ پێكه‌نین بكات ه چه‌كێك ی كاریگه‌ر ،ئه‌وا ده‌توان ێ ره‌وانبێژ ی له‌باوه‌ڕپێكردنیشدا بگۆڕێت ه سوكایه‌تیپێكردن‌و گاڵته‌جاڕی، ب���ه‌وه‌ش ههموو زانست ه ئاینییه‌كان داده‌ڕمێن ،ئاخۆ كاتێك ك ه ترس ئاوا دهبێ ،چاره‌نووس ی ئێم ه ی مه‌خلوقاتی گوناهبارو الده‌ر له‌ڕێ ،چ ی به‌سه‌ردێ؟". هه‌روه‌ك شانۆكار ی فه‌ره‌نس ی (ساشا گیتری) ده‌ڵ �ێ" :ترس له‌گاڵته‌جاڕی، له‌ڕاستیدا ترسیش ه له‌عه‌قڵ". پ��ێ��ده‌چ � ێ ه���هر ئ���هوه ه��ۆك��اری دژایه‌تیكردن ی پێكه‌نین بێت له‌الیه‌ن سه‌رجه‌م ئایدۆلۆژیاكانه‌وه ،ترسناكترین تاوانێك ك ه ده‌درێت ه پاڵ ئه‌وان ه ی بزه لهسهر لێویان نابڕێ ،له‌الیه‌ن پیاوانێك ك ه به‌ناو ی ئاینه‌كانه‌و‌ه قسه‌ده‌كه‌ن، ئ �هوهی � ه ك� ه گاڵت ه به‌ئاین ده‌ك��هن، بابیربكه‌ینه‌و‌ه لهوه ی بزانین هه‌ڵوێستی (حزب ی نه‌هز‌ه ی ئیسالم ی تونسی) چۆن بوو ،لهسهر بڕیار ی گۆڕین ی پرۆگرانی ئاین ی ساڵ ی 1999له‌قوتابخانه‌كان ی ئهو واڵت �ه‌دا ،ئه‌وه‌بوو كه‌سایه‌ت ی دووه‌می حیزب ی ناوبراو (عه‌بدولفه‌تتاح مورو)
به‌یاننامه‌یه‌ك ی ده‌ركرد به‌ناو ی (نا بۆ سوكایه‌تیكردن به‌ئسیالم)هوه ئیمزای لهسهر ك��ردو ههموو ئیسالمییه‌كانی ئه‌وكاتیش پێیانوابوو ،ك ه البردن ی ئهو ده‌قان ه ی هان ی مندااڵن‌و نه‌وجه‌وانان ده‌ده‌ن بۆ توندوتیژی ،ی��ان به‌پێی تێگهیشتن ی ئه‌هل ی زیم ه ئهو ده‌قان هی ك ه بانگه‌ش ه ی دامه‌زراندن ی سیستمی خه‌الف هتو جیهاد ده‌ك هنو بڕیار له‌بڕینی ئه‌ندامه‌كان ی جه‌ست ه ی مرۆڤ ده‌ده‌ن، ه �ه‌روا ههموو ئه‌وان ه ی ك ه واده‌ك �هن هه‌ست ی گاڵته‌جارێمان تێدا بخوڵقێنن ل��هب��اره ی ب��ڕوام��ان به‌كه‌موكورتی له‌عه‌قڵ ی ژن‌و قسه‌كردن ل�هب��ارهی فریشته‌كانه‌وه ،ههموو ئه‌وان ه رێگایه‌كن بهرهو سوكایه‌تیكردن به‌ئیسالم ،چۆن ئه‌وان ه ی ك ه له‌ئایۆلۆژیاكاندا چه‌قیون زۆرج��ار توندوتیژترن بهرامبهر به‌و تیكست ه گاڵته‌جاڕان ه ی ك ه ره‌خنه‌یان لێده‌گرێ ،بهاڵم به‌پێچه‌وان ه ی تێكسته ئ��اس��ای��ی �هك��ان �هوه ،ب���هاڵم به‌هه‌مان راوبۆچوونه‌وه ،چونك ه ئه‌وان ه ده‌زانن ك ه گاڵته‌جاڕ ی به‌شێو‌ه ی كاریكاتێرو ئاوێن ه لێڵه‌كانه‌و‌ه شێوه ی سیماكانیان پێچه‌وان ه ی راستییه‌كان دهكاتهوه ،بهاڵم له‌ڕێگ ه ی زه‌قكردنه‌و‌ه ی كه‌موكورتی‌‌و تۆخكردنه‌وه‌ی گۆش ه نادیاره‌كانه‌وه، هه‌ڵبه‌ت سوود ی كاریكاتێر ،چ به‌وێنه بێت یان به‌قس ه بێت ،له‌وه‌دای ه ك ه توانای پێشكه‌شكردن ی په‌یامێك ی كورت‌و روونی ههیه ،ك ه ئ��ه‌وه‌ش سه‌ركه‌وتووترین رێگای ه بۆ گه‌یاندن ی ه �ه‌واڵ ،چونكه ناهێڵ ی بیر ی خوێنه‌ر په‌رتوباڵوبێته‌وه‌و سه‌رقاڵبێت به‌ورده‌كاریی ه زیاده‌كانه‌وه، بێجگ ه ل����هوه ی ده‌ی��خ��ات � ه ساتێك له‌هه‌ستكردن به‌خۆشی‌‌و شادییه‌وه. شێواز ی گاڵته‌جاڕو پێكه‌نین ئامێز ئاڵۆزترین‌و گرانترین شێوازه ،ئه‌گه‌رچی به‌رواڵه‌تیدا ئاسان ده‌رده‌ك��هوێ ،بۆیه ده‌بینین شێواز ی گاڵته‌جاڕی‌‌و پێكه‌نین ئامێز به‌شێواز ی ژیران ه وه‌سفده‌كرێ،
د .سلوی الشرفی
م��رۆڤ� ی گاڵته‌جاڕ ه���ه‌روه‌ك سارته‌ر ده‌ڵ����ێ" :ب����ه‌ڕاده‌ی����هك ب��ان��گ�ه‌ش� هی راستگۆی ی ده‌كات ،ك ه بڕوا ی پێناكرێ، هه‌وڵ ی سه‌لماندن ده‌دات تا ئ�هوهی نه‌سه‌لمێ‌‌و هیچیش ناسه‌لمێن ێ بۆئهوهی بسه‌لمێنێ" .بۆی ه هه‌میش ه راگه‌یاندنه گاڵته‌جاڕه‌كان س��ه‌رده‌ك��ه‌ون به‌سه‌ر یاسا یاساغكه‌ره‌كانداو به‌سه‌ر كۆسپی ره‌قیباندا تێده‌په‌ڕن ،هه‌روه‌ك له‌ڕابردوودا (دان��ت �ێ) ل ه (كۆمیدیا ی ئیالهی)دا س �ه‌رك �هوت ،ك ه له‌شێو‌ه ی نامه‌یه‌كی ل��ێ��ب��وردن��دا دای��ڕش��ت��ووه‌و كه‌نیس هی پێفه‌نگ (م��راوه‌غ��ه) ك��ردو ئ �هوهی نه‌ده‌بوو بگوترابای ه ئهو به‌شێوازێكی په‌خشانئامێز ی وشك تێدا وتبووی. هه‌ڵبه‌ت ئێم ه دان ده‌نێین به‌توانای گهوره ی گاڵته‌جاڕ ی برایانماندا له‌میسر، جارێكیان گوێمان له‌سیمینارێكی ئاره‌زووپروكێن ده‌گرت له‌بار‌ه ی مافه‌كانی ژنانه‌وه ،ئه‌وه‌بوو یهكێك له‌شێخه‌كان هه‌ستاو كۆڕگێڕه‌ك ه ی به‌نه‌زان له‌قه‌ڵه‌مدا، یه‌كێكیش له‌ئاماده‌بووان پێیوت" :شێخی به‌ڕێزمان ،كۆڕگێڕه‌ك ه راست ی فه‌رموو، چونك ه ئهو داكۆك ی له‌مافه‌كان ی پیاوان
ده‌ك��رد ب �هوه ی داوا ی شكاندن ی كۆت ی (قیوامه) ی ده‌كرد ،ك ه وایكردوو‌ه پیاوان به‌هۆیه‌و‌ه ملكه‌چ ی ژنان ببن ،چونك ه وهك ده‌زانین كاركردن‌و ماندووبوون سزایه‌كه دراوه‌ت ه سه‌ر ئاد‌هم‌و كوڕه‌كانیدا ،به‌هۆی سه‌رپێچیكردنیانه‌و‌ه له‌فه‌رمان ی خوای گهوره ،بهاڵم ئه‌وه‌تا مێوینه‌كان ی ئاده‌م لهو سزای ه بووراون " ئه‌وكاتیش شێخی به‌ڕێزمان شێتبوونه‌ك ه ی زیاتر هه‌ڵچوو و بڕیار ی بایكۆتكردن ی سیمیناره‌ك ه ی داو پێیوابوو ،ك ه هه‌رچۆنێك بێت كۆڕگێڕه‌كه به‌ئه‌ده‌بتر بوو هه‌تا ئهو (ده‌م ڕووته)ی ك ه به‌كافر‌و گهمژه ی ناوبرد. پێده‌چ ێ ش��ێ��واز ی گاڵته‌جاڕانه به‌ڕاست ی شێوازێك ی خه‌ته‌رناك بێت، ب �هه��ۆ ی ت��وان��ا ی گۆڕین ی ئاخاوتن له‌پێگه‌ك ه ی خۆیه‌و‌ه بۆ پێگه‌یه‌كی ت��ر ،ب��هاڵم دوا ی ئ���هوه ی مانایه‌كی ت���ر ی ب���هب���ه‌ردا ده‌ك����رێ ،ه���ه‌روه‌ك ئ��هوه ی شیعر پێیهه‌ڵده‌ستێ ،بۆیه ههموو ئایدۆلۆژیاكان ،هه‌ر له‌ئاینی‌‌و الئیكییه‌كانه‌و‌ه تا بێباوه‌ڕه‌كان ،دژایه‌تی شیعریان كردووه ،چۆن پێكه‌نین توانای به‌رگه‌كرتن ی ترس ی ههیه ،ئاوا شیعریش توانا ی گۆڕین ی سیما ی وشه‌كان ی ههیه بێ ئ �هوه ی گوت ه ی خۆیان له‌ده‌ست ب��دهن ،شیعر ده‌توان ێ وش ه ساكارو س��اده‌ك��ان بگۆڕێت ه س �هر وشه‌گه‌لی به‌هێزو مانایه‌ك ی ئه‌وتۆیان پێببه‌خشێ، ك ه له‌ڕاستیدا ناكر ێ ئهو مانایه‌یان ههبێت ،ت �ه‌واو وهك ئ �هوه ی له‌كتێبه پیرۆزه‌كاندا ره‌چاو ده‌كرێ. به‌دیوێك ی تریشدا شیعر ده‌توانێ ده‌الله‌ت ی مرۆڤان ه به‌وشه‌كان ببه‌خشێ، سه‌ره‌ڕا ی ئهوه ی ههموو كتێب ه پیرۆزه‌كان پێداگرییان ك��ردووه لهسهر سروشتی ئیاله ی وشه ،بهاڵم له‌راستیدا شیعرو پێكه‌نین پێكهوه ق�ه‌رزده‌رن به‌و جۆره نووسینان ه (كتێبانه) ی ك ه به‌رهه‌مهێنه‌ری ترسێك ی قوڵن‌و دواج��اری��ش هیچ نین به‌ده‌ر له‌كۆمه‌ڵێك وشه.
توانامه‌ند ی له‌مه‌ڕ گۆڕین ی پێوه‌ند ی نێوان سیمبۆله‌كان ،توانامه‌ند ی گۆڕینی دنیابینی‌‌و شێوازه‌كانم بیرده‌خاته‌وه، هه‌روه‌ك (ئۆمبرتۆ ئیكۆ) ده‌ڵێ" :ههرگیز گومانم له‌ڕاست ی سیمبۆله‌كان نهبووه، چونك ه تهنیا شتێك ه ب��وار به‌مرۆڤ ده‌به‌خش ێ بۆ به‌ڵگه‌كاری ،بهاڵم ئهوهی ب �هالم �هوه ئاسته‌م ب��ووه تێگه‌یشتنی پێوه‌ند ی نێوان سیمبۆله‌كان بووه". ئهوه ی من تێیناگه‌م ئهو رێزلێنان هی خه‌ڵكیی ه ك � ه ل � ه وت����ه‌زا ی (م��رۆڤ گیانه‌ورێك ی ق��س �هك �ه‌ره) ی ده‌گ��رن‌و له‌په‌ند ی (مرۆڤ گیانه‌وه‌رێك ه توانای پێكه‌نین ی ههیه) ی به‌باشتر ده‌زان��ن، روون‌و ئاشكرایه‌و یان هیچ نه‌ب ێ به‌الی منه‌و‌ه وادی��اره ،ك ه (گۆكردن) مه‌رجی یهكهم ی مرۆڤبوونی مرۆڤهكان نییه، چونك ه ئه‌گه‌ر واب ێ ئاخۆ چ ی لهگهڵ ئ �هو م��رۆڤ��ان�ه‌دا بكه‌ین ،ك� ه ژم��ارهی سیمبۆله‌كان ی زمان بهالیانهوه یه‌كسانه به‌ژمار‌ه ی بیركردنه‌وه‌كانیان‌و ههروهها ههموو ئه‌وانه‌ش ك ه بڕوایان به‌بوونی ههموو ئهو شتان ه هه‌ی ه ك ه ناویان ههیهو بڕواشیان به‌شتگه‌لێك نیی ه ك ه بێناون؟ بیرمدێته‌و‌ه ئهو ده‌مان ه ی ماركسی ب���ووم ،پێمناخۆش ب��وو (مه‌حمود ده‌روێ��ش) ی شاعیر جه‌ماوه‌رێك ی ئاوا زۆر له‌ده‌ور ی خۆ ی كۆبكاته‌وه ،ئه‌وه‌ش ته‌نها به‌هۆ ی قسه‌یه‌كییه‌و‌ه بوو" :كۆتر ده‌نیشێته‌وه ،كۆتر ده‌فڕێ" له‌كاتێكدا ده‌بوو ئێم ه گوتارێك ی به‌هێزمان هه‌بووایه بۆئهوه ی هه‌ڤااڵن ی خۆمان كۆبكه‌ینه‌وه، ئاخۆ به‌هۆ ی ئهوه ی ك ه مه‌حمود ده‌رویش جوڵ ه ی كۆتر ی به‌دێڕێكه‌و‌ه به‌ستبوو: "زه‌مینم بۆ بگێڕهوه تا بحه‌وێمه‌وه، چونك ه خۆشمده‌وێ ی تا ماندووبوون"؟ ئ���ێ���م���ه‌ش ئ�����ه‌وك�����ات ،چ����وون شۆڕشگێڕه‌كان ی بزووتنهوه ی تاڵیبانی ئه‌فغانی ،راو ی شاعیر‌ه عاشقه‌كان‌و ئ���اره‌زووم���هن���دان��� ی گ��ۆران��ی��ی�هك��ان�ی عه‌بدولحه‌لیم حافیزو خه‌ڵكان ی دڵخۆشمان
ده‌كرد ،به‌بیانوو ی وش ه ی (یان گهمژه، یان بۆرژوازی)یه‌وه ،هه‌روه‌ك سه‌روه‌ختی روخان ی دی��وار ی به‌رلین ،ئێم ه راوی خۆشی‌‌و ژی��ری‌‌و شیعرو پێكه‌نینمان ده‌كرد ،ههروهها لهوه تێنه‌ده‌گه‌یشیتن ك ه چۆن دهب ێ وشه‌و بیرگه‌لێك ی تر هه‌بن ل��ه‌ده‌ره‌و‌ه ی كتێب ی (سه‌رمایه‌داری) و تێكست ه شیعرییه‌كان ی تر ی ماركسیزم، ئێم ه ئ��ه‌وك��ات ،ش��ا ی به‌كارهێنانی ئاماژه‌و سیمبۆله‌كان به‌المانه‌و‌ه له‌وه‌دا كورت ده‌بووه‌وه ،ك ه به‌ته‌نیا حه‌قیقه‌تی رێگه‌پێدراومان ده‌زانی. كاتێك قه‌ش ه ت��ون��دڕه‌وه‌ك � ه له رۆم��ان � ی (ن���او ی گ����وڵ)دا ،ده‌ی���هوێ جه‌ست ه ی ژه‌هرخوارد بكات له‌ڕێگ هی خ��واردن�� ی كتێبه‌ك ه ی ئ �ه‌ڕس��ت��ۆوه، بۆئهوه ی نه‌گات ه ده‌ست ی خهڵك ی تا ب�هه��ۆی�هوه عه‌قڵیان ژه‌هرڕێژنه‌بێ، قه‌ش ه (گۆلیلمۆ) ی عه‌قاڵن ی به‌یاوه‌ره گه‌نجه‌ك ه ی ده‌ڵ�ێ" :ئ�هوه گه‌وره‌ترین كتێبخان ه ی مه‌سیح ی ب��وو ،پێموایه كات ی ده‌ركه‌وتن ی ده‌جاڵه‌كوێر هاتووه، چونك ه تهنیا زانست ده‌یتوان ی له‌ڕوویدا ب��ووه‌س��ت��ێ��ت�هوه ..ئاخر ك���وڕ ی من، ده‌جاڵه‌كوێر له‌جیهانێك ی ترهوه نایه‌ت، بهڵكو له‌جیهان ی خود ی (ته‌قوا)یشه‌وه دێ ،ده‌جاڵه‌كوێر له‌زێده‌ڕۆییكردنمانه‌وه بۆ خۆشهویست ی خوا یان حه‌قیقه‌تیشه‌وه دێ ،بۆی ه كوڕ ی خۆم ..لهو پێغه‌مبه‌ر كه‌سانه‌ش بترسه ،ك ه ئاماده‌ن له‌پێناوی حه‌قیقه‌تێكدا بمرن" .ئه‌د ی ئێم ه چه‌ن گهمژه بووین ..چه‌ن گهمژه.. ل � ه ڕۆم��ان � ی (كتێب ی پێكه‌نین‌و بیرچوونه‌وه)دا كۆندێرا ده‌ڵێ" :ناكرێ گاڵت ه به‌خۆشه‌ویست ی بكه‌ین ،چونكه خۆشهویست ی پێوه‌ند ی به‌پێكه‌نینه‌وه نییه" ،ب �هاڵم له‌ڕاستیدا ئ �هو دووان �ه پێوه‌ندییه‌ك ی به‌هێزیان پێكهوه ههیه، چونك ه پێكه‌نینیش وهك خۆشهویستی وه‌هایه ،ناكر ێ گاڵت ه ی پێبكه‌ین. سهرچاوه :ماڵپه‌ڕی (االمبراطور)
ی قزل ئاال له‌ئه‌مریكا ی راو چاوخشاندنێك به‌سه‌ر رۆمان ته‌رانه جوانبه‌خت
و :محه‌ممه‌د هاشمی
راو ی قزل ئاال له‌ئه‌مریكا له‌نووسینی ریچارد براتیگان ،رۆمانێك ی پۆست مۆدێرنه ،براتیگان له‌م به‌رهه‌مه‌دا كه به‌شاكار ی ئ �هو ده‌زان���ر ێ نووسینی چیرۆك ی ب�ه‌ش ب�ه‌ش بردۆت ه پێش‌و ده‌كر ێ هه‌ر به‌شێك وهك چیرۆكێكی سه‌ربه‌خۆ له‌به‌رچاوبگرین ،هه‌ر بۆیه به‌رواڵه‌ت ئهم رۆمان ه زیاتر وهك كۆمه‌ڵه چیرۆك ده‌چ �ێ‌و ده‌ك��ر ێ چیرۆكه‌كان جیاواز له‌یه‌كترو به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنی ریز ی نووسینیان بخوێنرێنه‌وه ،ده‌كرێ ل��ه‌روو ی هێماگه‌لێك ی وهك هه‌بوونی منداڵێك ی كه‌م ته‌م هنو سه‌فه‌ركردن لهگهڵ هاوژیاندا ك ه له‌چه‌ن به‌ش ی جیاواز له‌كتێبه‌كه‌دا هاتووه به‌و ئه‌نجام ه بگه‌ین بگێڕهوه له‌چه‌ن به‌شێك ی جیاوازی كتێبه‌كه‌دا هه‌ر یهك كه‌سه .ههروهها حه‌كایه‌ت ی دووپ��ات��ك��راوه ده‌رب���ارهی كهسێك به‌ناو ی كورت ه بااڵ ی راو ی قزل ئاال له‌ئه‌مریكا ك ه به‌وت ه ی بگێڕهوه كهسێك ی هه‌میش ه سه‌رخۆشه ،ده‌كرێ وهك شوێن پێی بگێڕهوه ی یه‌كسان له‌هه‌موو چیرۆكه‌كاندا له‌به‌رچاوبگرین، به‌پێكه‌و‌ه له‌به‌رچاوگرتن ی رۆمانه‌كه به‌گشتی‌‌و بگێڕهوه ك� ه راو ی قزل ئ��اال ل�ه‌ش��وێ�ن‌و كات ه ج��ی��اوازه‌ك��ان��دا ده‌گێڕێته‌وه‌و رووداو ی جیاواز ی بۆ پێش دێ وا ده‌كات چیرۆكه‌ك ه باشتر له‌زه‌ینی خوێنه‌ردا جێ بگرێ.
رۆم���ان ل�ه‌زم��ان��ی ی �هك �هم كه‌سی ت��اك �هوه ی ده‌گ��ێ��ڕدرێ��ت �هوه ،بگێڕهوه شێوه ی راو ی قزل ئاال به‌وه‌سفیكردن له‌شوێن ه جیاوازه‌كان ی ماسی گرتن‌و ه �ه‌روه‌ه��ا خستنه‌روو ی كلتور ی ئهو ناوچه‌یه‌و بۆچوون ی ئه‌مریكاییه‌كان لهو باره‌و‌ه ده‌خاته‌روو ،ئهو چۆم ه جیاوازان هی ك � ه له‌كتێبه‌كه‌دا ن��اوی��ان ل��ێ ب��راوه وێڕا ی خه‌یاڵ ی نووسه‌ر له‌وه‌سفكردنی سرووشت ی قه‌راخ ئهو رووباران ه فه‌زایه‌كی جوان‌و رازاو‌ه ی داوه به‌چیرۆكه‌كه. ن �هس��ری ش��اع��ی��ران� ه ی براتیگان نه‌سرێك ی جوانه ،براتیگان له‌به‌شه ج��ی��اوازه‌ك��ان� ی ئ �هم رۆم��ان��ه‌دا كه‌ڵك سه‌رنجراكێش له‌لێكچوونی(تشبیه) وه‌رده‌گ���رێ ،له‌به‌شێك له‌رۆمانه‌كه‌دا ناو ی ژماره‌یه‌ك له‌خراپكاران هاتووه كه ئهوه ده‌خاته‌روو براتیگان سه‌رنجێكی تایبهت ی داوه به‌م توێژ‌ه له‌كۆمه‌ڵگای ئه‌مریكادا ،براتیگان ماسی قزل ئاال به‌هۆ ی هه‌ڵخستنه‌وه‌یان‌و خۆفڕێدانیان له‌ئاو به‌خراپكاره‌كان ی ئه‌مریكا ده‌چوێنێ ك ه رۆحێك ی نائارامیان ههیهو له‌كۆمه‌ڵگا جینای هتو كار ی خراپ ه ده‌كه‌ن. ل ه لێكچواندنه‌كان ی تر ك ه له‌م رۆم���ان���ه‌دا ب �ه‌ج��وان � ی ده‌رده‌ك�����هوێ وێكچواندن ی مژ‌ه به‌گاز ل��ه‌ژوور ی گاز ك ه تاوانباران ی ئه‌مریكای پێ تاوانبار ده‌كرێ ،نووسه‌ر دوا ی ئهم لێكچواندنه دهس��ت��ب�ه‌ردار ی ده‌ق��ی چیرۆك دهب�ێ‌و ده‌په‌رژێت ه س �هر بۆچوون ی بگێڕهوه ده‌رب����اره ی ته‌مبێكردن ی خراپكاران
له‌ژوور ی گازدا ،له‌لێكچوونه‌كان ی تر ك ه له‌رۆماندا ده‌بیندر ێ ده‌ربار‌ه ی قزل ئاالی پشت چه‌ماوه‌یه. راو ی ده‌گێڕێته‌و‌ه قزل ئاال كاتێ ك ه راوده‌كر ێ وهك بۆق ده‌چێ ،چونكه ئهو له‌كات ی راوكردندا هێشتا به‌ته‌واوی سه‌رنج ی نهداوه به‌چه‌ماوه‌بوون ی پشت ماسییه‌كه ،ك ه راوه‌ماسییه‌ك ه ته‌واو دهبێت به‌دیت ی بگێڕهوه بهوه ده‌گات كه قزل ئاال پشت چه‌ماوه‌یه ،لێكچوونێكی سه‌یر ك ه براتیگان له‌درێژ‌ه ی ئهم به‌شه له‌رۆمانه‌كه‌دا هێناویه‌ت ی وهك یهك بوونی تام ی قزل ئاالی پشت چه‌ماوه‌ی ه لهگهڵ ماچی ئاسمرئالدا ،رۆم��ان پ��ڕاو پڕه له‌لێكچوواندن ك ه وایكردو‌ه نووسینه‌كه سه‌رنجراكێش بێت‌و نووسین ی براتیگان جیاده‌كاته‌وه‌و به‌هێزبوون ی خه‌یاڵ الی براتیگان ده‌خاته‌روو. ك��ات�� ی روودان������ ی رووداوه‌ك������ان ل �هم رۆم��ان��ه‌دا ،ه �هر به‌شێك لهگهڵ به‌شه‌كانیتر جیاوازه‌و بگێڕهوه له‌به‌شێك له‌رۆمانه‌كه‌دا بۆ به‌شێكیتر كات ده‌گۆڕێ بێ ئهوه ی ئاماژه بدات به‌یه‌ك له‌دوای یهك بوون ی كات ی رووداو ی چیرۆك ،واته ئێم ه نازانین به‌شه‌كان ی كۆتایی رۆمان ب ه به‌راورد لهگهڵ به‌ش ه سه‌ره‌تایی یان ناوه‌ڕاسته‌كان ی چیرۆكدا كامیان زووتر روویانداو‌ه یان دێرترو ئهم ره‌وت ه له‌ناو ههموو به‌شه‌كان ی رۆماندا ده‌بیندرێ. براتیگان له‌نووسین ی ئهم رۆمانه‌دا كه‌ڵك ی له‌زاراوه‌گه‌لێك وهرگرتووه كه زمان ی گێڕانهوه له‌نووسه‌ران ی هاوچه‌رخی
جیاده‌كاته‌وه ،بابه‌تێكیتر ك ه له‌م رۆمانه‌دا به‌زه‌قی ده‌بیندر ێ سه‌رنج ی نووسه‌ره به‌شت ه بێ گیانه‌كان ،ئهو به‌وه‌سفكردنی شته‌كان وا له‌خوێنه‌ر ده‌كات به‌شوێن رووداوه‌ك���ان ك �ه‌وێ‌‌و ده‌توانین بڵێین شته‌كان له‌چیرۆكدا زیاتر له‌مرۆڤه‌كان گرنگییان ههیه ،چونك ه براتیگان زۆر وه‌سفی مرۆڤهكان ناكاو كه‌متر ده‌په‌رژێته سه‌ر وه‌سفی مرۆڤهكان. نووسه‌ر له‌چه‌ن شوێن له‌چیرۆكه‌كه‌دا باس له‌ژن‌و مێردگه‌لێك ی گه‌نج ده‌كات ك ه ژیان ی هاوسه‌رێتیان زۆر ناخایه‌نێ‌‌و دوا ی چهند ساڵ لێكجیاده‌بنه‌وه‌و خوێنه‌ر بهخوێندنهوه ی ئ�هم رۆمان ه به‌باشی له‌ژیان ی ئه‌مریكاییه‌كان ده‌گات. ه�هرچ�هن راو ی ق��زل ئ��اال بابه‌تی سه‌ره‌ك ی رۆمانه‌كه‌یه ،بهاڵم براتیگان وێ��ڕا ی نیشاندان ی شێوه ی ماسیگرتن ل���ه‌رووب���ارهك���ان��� ی ئ�هم��ری��ك��ا س�ه‌رن��ج ده‌دا ب �ه‌ش��ێ��وه ی ژی����ان‌و ب��ۆچ��وون�ی خهڵك ی ئه‌مریكا ،ن��ووس�هر ب��ه‌وردی‌‌و به‌سه‌رنجدانێك ی تایبهت قوناغه‌كانی ماسیگرتن وه‌سفده‌كات ،براتیگان ههروهها مرۆڤ ه شكستخواردو و ئه‌لكهولییه‌كان به‌باشی به‌وێنا ده‌كێشێ‌و ده‌په‌رژێت ه سه‌ر دیالۆگ ی رۆژانه‌یان ،ئهم كه‌سان ه ده‌ورێكی وه‌ه��ای��ان نیی ه ل���ه‌رووداو‌ه گرنگه‌كانی ك��ۆم�ه‌ڵ��گ��اداو ده‌ك �ه‌ون � ه پ��ه‌راوێ��زهوه، براتیگان نووسه‌رێك ی به‌سپاردن ی ده‌ورو رۆڵ به‌كه‌سایه‌تییه‌كان ی چیرۆكه‌ك هی به‌شێوه‌یه‌ك ك ه ههموو شت ێ سرووشتی بێت ،بووه به‌كه‌سێك ی هه‌رمان.
به‌رگی رۆمانی راوی قزل ئاال له‌ئه‌مریکا
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
ئه‌ده‌ب‌و هونهر
وتووێژ لهگهڵ مه‌نسوور یاقووتی سازدانی :سه‌عید ره‌زایی
و :مسته‌فا زاهیدی
مه‌نسوور یاقووتی چیرۆكنووسی ناوداری كورد ،ساڵی 1946 له‌كرماشان له‌رۆژهه‌اڵتی كوردستان له‌دایكبووه ،وهك یهكێك له‌چیرۆكنووسه دیاره‌كانی ئێران له‌چه‌ند ساڵی رابردوودا ناسراوه، راسته ئهم نووسه‌ره چیرۆكه‌كانی به‌زمانی فارسی ده‌نووسێت ،بهاڵم وهك چیرۆكنووسێكی رئالیست دانه‌بڕاوه له‌واقعی كۆمه‌ڵگای خۆیو چیرۆكه‌كانی هه‌ڵگری واقعی كۆمه‌ڵگان ،به‌تایبه‌ت كرماشان‌و گونده‌كانی ده‌ورووبه‌ری، له‌راستییدا وهك خۆی له‌وتووێژێكێدا باسی ده‌كات ئه‌گه‌ر سروشتی كوردستان له‌چیرۆكه‌كانی ده‌ربكێشێت هیچی نییه بۆ وتن. ............................... پرسیار :له‌م رۆژانه‌دا چی ده‌كه‌یت‌و به‌زۆری به‌چییه‌و‌ه سه‌رقاڵی؟ وه‌اڵم :ل����هم رۆژه ت���اڵ‌و ن��اخ��ۆش��ان��ه‌دا ،ك��ه تاریكییه‌ك ههموو دونیای داگرتووه‌و مژێكی ب �ه‌رب�ڵاو دهب��ی��ن��درێ ،له‌الیه‌كه‌وه سه‌رقاڵی ئیشكردنم لهسهر دیوانی ح��اف��ز ،چ��ون��ك�ه ه��ی��چ كۆپییه‌ك ل�هم دیوانه جیگای ب��اوه‌ڕ نییه، ههموو كۆپییه‌كانی ئ �هم دیوانه هه‌ر له‌حافزی قه‌زوینییه‌وه بگره ت��ا ده‌گ��ات��ه پ��ژم��ان به‌ختیاری‌و خانری ،ئه‌نجه‌وی شیرازی‌‌و به‌هادین خوڕه‌مشاهی‌و ق��ودس��ی ،جێگای باوه‌ڕ نین ،ئهمه سه‌ره‌ڕای ههموو هه‌وڵ‌و زه‌حمه‌تێكه كه ئهو به‌ڕێزانه كێشاویانه ،له‌الیه‌كی ترهوه لهسهر نووسینه‌كانی خ��ۆم ك��ار ده‌ك �هم، دووب����اره ب �ه‌رۆم��ان �ی "وه‌رزێ����ر"دا ده‌چ��م��هوهو ه�هم��وو ره‌گ��ه توندو رۆمانتیكه‌كانی لێ ده‌رده‌كێشم، رێگای چاپیشی پێ دراوه. پرسیار :ره‌نگه ئه‌گه‌ر لهگهڵ س �ه‌رده‌م��دا بهاتیتایه ئێستا زۆر زیاتر لهسهر زاران بویتایه ،وا باشتر نه‌بوو؟ وه‌اڵم :ئ �هوان �هی زۆر لهسهر زارن‌و باسیان لێ ده‌ك��رێ به‌كوێ گ �هی��ش��ت��وون‌و چ ده‌سكه‌وتێكی س�هی��ری��ان به‌رهه‌مهێناوه ی��ان چ میراتێكی گرانبه‌هایان له‌خۆیان به‌جێهێشتووه؟ ب �هداخ �هوه دهبێ بڵێین هیچ تواناییه‌كی سه‌یرو سه‌مه‌ره له‌دڵی ئهم شه‌پۆالنه‌وه ك���ه‌ل���هس���هر زارن ل���هه���هر ك��ام ل��هب��واره‌ك��ان��ی ش��ی��ع��ر ،چ��ی��رۆك، ش��ان��ۆن��ام �ه ،سینه‌ما ،ره‌خ��ن �هی ئه‌ده‌بی‌و.هتد سه‌ریهه‌ڵنه‌داوه ،چاو له‌پاڕامێتره جیهانییه‌كان بكه‌و ه�هر ب�هم پاڕامێترانه له‌چیرۆك‌و شیعرو ب��واره‌ك��ان �ی ت��ری هونهر له‌ئێران بڕوانه ،س �ه‌ره‌ڕای ههموو ئ�هم هه‌ڵه‌خه‌رجی‌‌و پڕووپاگه‌نده ب��ه‌رب�ڵاوه ،كامه ت��وان��ای سه‌یرو س��هرم��ه‌ره دهرك���هوت���ووه؟ ته‌نها پاره‌یان سه‌رفكردووه ،ئێستاش كه ئێستایه سادقی هیدایه‌ت‌و سادقی
چووبه‌ك له‌چیرۆكدا قسه‌ی یهكهم ده‌ك���هن ،هێشتا غ��واڵم حوسه‌ین ساعیدی باشترین فیلمنامه‌نووسی ئهم واڵته‌یه ،له‌بواری شیعریشدا فرووغ فه‌ڕوخزاردو نادر نادر پوورو ن��وس��ره‌ت ره‌ح��م��ان��یو هووشه‌نگ ئێبتهاج‌و ئه‌خه‌وان سالس و ... قسه‌ی یهكهم ده‌كه‌ن. پ���رس���ی���ار :چ���ی ب��ك��هی��ن له به‌پیرۆزكردن له‌ئه‌ده‌بی ئێراندا؟ پرسێكی فه‌نتازیایی كه كه‌سایه‌تییه دیاره‌كانی ئهدهبی ئێرانی گه‌مارۆ داوو ئه‌گه‌ر لێیان نزیكبیته‌وه‌و ره‌خنه‌یان لێ بگری ه �ه‌زارو یهك قسه‌ت پێ ده‌ڵێین ب �هوهی بۆچی س��ووك��ای�هت��ی��ت ب�ه‌ف�ڵان�ه ن��ووس�هر ك���ردووه ،تكایه ئێوه بڵێن چی بكه‌ین له‌م بابه‌ته؟ وه‌اڵم :ته‌نها له‌هه‌لومه‌رجێكی ت��ه‌واو دیموكراتیك‌و له‌به‌ستێنی ره‌خ��ن �هی زی��ن��دوو و زانستیانه‌دا ده‌ك��رێ ئهم شێره به‌فرینانه ببن به‌ئاو ،ئهم په‌یكه‌رانه هه‌ندێكیان ته‌نها له‌زستانێكدا له‌دایكبوون ك�ه ده‌رگ���او ده‌م �هك��ان داخ���راوه، ب��ه‌رده‌ك��ان��ی��ان ب��هس��ت��ووه‌ت��هوهو سه‌گه‌كانیان به‌رداوه. پ��ێ��وی��س��ت ب �هت��وان��ای��ی �هك �ی تیۆریك‌و زانستی جیهانییه به‌وه‌ی دۆن��ك��ی��ش��ۆت�هك��ان�ی واڵت �هك �هم��ان ب��ن��ێ��ری��ن �ه ش���ه‌ڕ ل���هگ���ه‌ڵ ئ��اش�ه باییه‌كان ،نه‌خۆشیی به‌پیرۆزكردن نه‌خۆشییه‌كی تایبهت به‌جیهانی سێهه‌مه ،له واڵته ئازاده‌كاندا كه هه‌ر ئایدیاو ره‌وتێك به‌شێوه‌یه‌كی ئ��ازادان �ه ده‌كه‌وێته ب �هر ره‌خنه، ئ �هم نه‌خۆشییه نییه ،نابێ زۆر نیگه‌ران بین ،ئهمانه بڵقی سه‌ر ئ���اون ،دێ���ن‌و ده‌ڕۆن ،له‌وه‌همی مالیخولیایی‌و خه‌یاڵی جادوویی خ��ۆی��ان��دا الی��ان��وای �ه پ��ی��رۆزن ،نه وانییه! به‌خته‌وه‌رانه جیهانی ئه‌مڕۆ جیهانی پێوه‌ندییه‌كانه‌و ئ�هوهی كه ده‌ڵێن جیهان بووه به‌گوندێك به‌راست قسه‌یه‌كی له خۆڕا نییه، له‌جیهانی ئازادا ته‌نها له‌ژێر تیشكی ره‌خنه‌ی به‌كۆمه‌ڵدایه ره‌خنه‌یه‌كی بێ ره‌حمانه‌و به‌ویژادانانه‌و هه‌ڵبه‌ت مێژوویی ،زانستی‌‌و ته‌كنیكی كه ماهییه‌ت‌و چییه‌تی دی��ارده‌ی �هك ده‌رده‌ك���هوێ ،سه‌رده‌مانێك ئێران له‌باری هونه‌رییه‌وه تاكه سوار بوو، له‌بواری چیرۆك‌و شیعرو بیناسازییدا تاقانه ب��وو و به‌كه‌سانێكی وهك ف��ی��رده‌س��یو خ��هی��ام‌و س �ه‌ع��دی‌‌و كه‌سانی ترو به‌رهه‌مه‌كانی ته‌خت جه‌مشیدو ت��اق وه‌س���ان‌و ق �ه‌اڵی شاپوورو ئه‌رگ بم و ..له‌جیهاندا دیار بوو ،ئه‌مڕۆ چ ده‌ستكه‌وتێكمان ههیه؟ ئه‌ویش به ب �ه‌راورد لهگهڵ مایكل ئه‌نجلۆو بێتهۆڤن‌و مۆزارت‌و ب��اخ‌و سینه‌مای پێشه‌كه‌وتووی جیهان‌و چیرۆكنووسانی رووسیاو فه‌ڕانساو ئه‌مریكا؟ ....كامه‌یان پ��ی��رۆزه؟ ئهمه وه‌ه���م‌و دڵ��ی خۆ خۆشكردنه ،چیرۆك نووسینمان له‌سه‌ره‌تای رێگایدا‌و سینه‌مامان نییه ،شانۆ كه له‌هیچ كوێ دیارنییه‌و بیناسازیمان كه هه‌ر زۆر خراپه...
ی ئێراندا من ئێستا له‌ك هشو هه‌وا رووناكبیرێك نابینم ،یهكهم مه‌رجی ی زۆر جدی رووناكبیربوون ،ره‌خن ه له‌پرسه‌كان‌و مشتومڕو هێنان ه به‌ر ی نوێو رووبه‌ڕووبوونه‌وه باسی ئایدیا لهگهڵ بۆچوون ه باو و په‌سه‌نده‌كاندایه
ی ته‌واو دیموكراتیك‌و ته‌نها له‌هه‌لومه‌رجێك ی ره‌خن ه ی زیندوو و زانستیانه‌دا له‌به‌ستێن ده‌كر ێ ئهم شێره به‌فرینان ه ببن به‌ئاو ،ئهم په‌یكه‌ران ه هه‌ندێكیان ته‌نها له‌زستانێكدا له‌دایكبوون ك ه ده‌رگاو ده‌مه‌كان داخراوه، به‌رده‌كانیان به‌ستووه‌ته‌وه‌و سه‌گه‌كانیان به‌رداوه دهبێ چ بكه‌ین؟ دهبێ ده‌رگاكانی ره‌خنه ئاوه‌اڵ بكه‌ین. پرسیار :ره‌خنه‌ی ئهدهبی بۆ وای به‌سه‌ر هاتووه؟ الت وا نییه زۆرب�هی ئهم كه‌موكوڕی‌و گرفتانه به‌هۆی نه‌بوونی ره‌خنه‌وه‌یه؟ وه‌اڵم :پێداهه‌ڵدان‌و وه‌سفكردن ی ئهدهبی گرتووه‌ته‌وه، جێگای ره‌خن ه ی ێ ره‌خنه شتێكمان نییه پێی بوتر ئهدهبی ،ره‌خنه‌ی ئهدهبی له‌كه‌ش‌و ی ت���ه‌واو دیموكراتیكدا ه �ه‌وای �هك � ی ده‌توانێ گه‌ش ه بكاو به‌شێوه‌یه‌ك ت�ه‌واو ئ��ازاد ده‌ركه‌وتنێكی عه‌ینی‌‌و ی ئۆبژه‌كتیڤی ببێت ،هه‌لومه‌رج كۆمه‌ڵگای ئێم ه دهبێ به‌شێوه‌یه‌ك ب���گ���ۆڕدرێ ك��ه راگ �هی��ان��دن �هك��ان، ی ته‌له‌فیزیۆن‌و رادی��ۆ ،كه‌ش‌و هه‌وا په‌روه‌رده‌و فێركاری بتوانن بێ ترس‌و ب��ێ هیچ دڵ�ه‌ڕاوك��ێ��ی�هك مشتومڕ ب��ك �هن ،ت��ا ئ��هو ك��ات �هی س�ه‌رج�هم كۆمه‌ڵگا دیمۆكراتیك نه‌بێت ،به‌ستێن بۆ ره‌خنه ئاماده‌و ل ه بار نابێت، ی به‌ستێن‌و فه‌زای ره‌خنه‌دا له‌نه‌بوون ی درۆ ،دووڕوویی ،زمانلووسی جێگا ره‌خن ه ده‌گرێته‌وه‌و دهبێ به به‌هاو ی خ��راپ ،تا ره‌خن ه دهب��ێ به‌شتێك ی زه‌مینه‌كانی دیمۆكراسی‌و ئهو كات ه ی دیمۆكراتیك له‌بار نه‌بێت‌و كۆمه‌ڵگا هێزه بیرمه‌نده‌كانی كۆمه‌ڵگا نه‌توانن ه �هس��ت ب �ه‌ئ��اس��ای �ش‌و ئه‌منییه‌ت بكه‌ن‌و كێشه‌كان بده‌نه به‌ر ره‌خنه، له‌هه‌موو پانتایه‌كانی كۆمه‌ڵگادا دهبێ چاوه‌ڕوانی كهموكورتی تازه‌تر بین. ی��هك��هم ی �هك �هی �هك ك��ه دهب��ێ ره‌خنه له‌وێوه دهس��ت پێ بكات‌و ی بكه‌وێت ه به‌ر تیشكی ره‌خن ه سیستم
ی پ���ه‌روه‌رده‌و فێركارییه ،سیستم ی دهبێ سه‌ربه‌خۆو په‌روه‌رده‌و فێركار ی مۆدێرن‌و ته‌یار به‌نوێترین ئامڕازه‌كان راهێنان‌و فێركاری بێت‌و مامۆستاكان دهبێ بتوانن به‌شێوه‌یه‌ك ئازادان ه لهسهر پۆله‌كانی خوێندندا باس ی رۆژانه‌و ی ژیان له‌كێش ه جدییه‌كان ی كۆمه‌ڵگا ب��ك�هن ،ره‌خن ه كلتور كاتێك گه‌شه‌ده‌كات ك ه كۆمه‌ڵگا ی به‌ره‌خنه‌گره‌كانییه‌و‌ه بكاو شاناز رێز له‌ره‌خنه بگرێ ،نهك ئهوهی هه‌ر ی ره‌خنه‌یه‌ك به‌مه‌به‌ستی باشتربوون ی به‌دواوه بێو ره‌خنه‌گر ژیان ،سزا ی لێ زه‌وت له‌ناوببرێ‌و مافی ژیان بكرێ. پ��رس��ی��ار :ئ��ای��ا ل��هگ��ه‌ڵ من ه��اوڕاو هاوده‌نگی كه رووناكبیران ئه‌مڕۆكه ته‌نها كایه به‌ناوه‌كان ده‌ك���هنو ئ �هوهی��ان ب���ه‌الوه گرنگ نییه به‌رهه‌مه‌كه چ��ۆن�ه؟ ته‌نها ئه‌گه‌ر كهسێك ن��اوی له‌ناو ریزی دۆستاندا نه‌بوو مه‌حكووم ده‌كرێ، جا گرنگ نییه چی وتووه ،رۆژانه ئهم هه‌ڵسوكه‌وته دهبینمو هه‌ستی پ��ێ ده‌ك���هم ،وات��ه هه‌ڵسوكه‌وته دژه روون��اك��ب��ی��ری .ئ��ێ��وه چ��ۆن بیرده‌كه‌نه‌وه؟ وه‌اڵم :راس��ت��ت ده‌وێ ئ�هم ب��ۆچ��وون�هی ت��ۆم ب���ه‌الوه سه‌یره، من له‌ئێستادا له‌ئێران‌و له‌كه‌ش‌و هه‌وای ئێراندا رووناكبیرێك نابینم، یهكهم مه‌رجی رووناكبیر ب��وون، ره‌خنه‌ی زۆر ج��دی له‌پرسه‌كان‌و مشتومڕو هێنانه به‌ر باسی ئایدیای ن��وێ‌‌و رووب���ه‌ڕووب���وون���هوه لهگهڵ بۆچوونه باو و په‌سه‌نده‌كاندایه،
16
ی ره‌خنه‌ی ئهدهبی له‌كه‌ش‌و هه‌وایه‌ك ته‌واو دیمۆكراتیكدا ده‌توانێ گه‌شه‌بكاو ی ی ته‌واو ئازاد ده‌ركه‌وتنێك به‌شێوه‌یه‌ك عه‌ینی‌‌و ئۆبژه‌كتیڤی ببێت له‌كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا ده‌رفه‌تێك نیی ه بۆ پێشكه‌شكردنی ره‌خنه‌و تا ئهو كاته‌ی بیرمه‌ندانی ئێمه نه‌توانن جدیترین پرسه‌كانی تایبهت به‌واڵت ی��ان جیهان له ك �هشو هه‌وایه‌كی دیمۆكراتیكدا ببه‌نه ژێر پرسیاره‌وه ب��ی��دهن�ه ب��هر ره‌خ��ن��ه ،ناتوانین ب��اس ل �ه‌دی��ارده‌ی �هك بكه‌ین به‌ناو رووناكبیری ،له‌ئه‌مڕۆدا رووناكبیری ب����ووه ب �ه‌چ �هم��ێ��ك ك��ه ل�هب��اس�ه تیۆرییه‌كاندا به‌شێوه‌یه‌كی نائاگایانه به‌كارده‌برێ ،مه‌رجی رووناكبیربوون گومانكردنه له‌بونیاده په‌سه‌ندكراو و باوه‌كان‌و ره‌خنه‌گرتنی نه‌ترسانه‌یه له‌بابه‌ته‌كان ،هه‌ڵبه‌ت له‌كه‌ش‌و هه‌وایه‌كی دوور له‌ترس‌و دڵه‌ڕاوكێ، بۆ پێشكه‌شكردنی ب��اس‌و ره‌خنه سه‌ره‌تا دهبێ فه‌زایه‌كی پارێزراو ئاسایش بوونی ههبێت ،له‌ئێران وه‌ها ژینگه‌یه‌ك بوونی نییه ،رۆشنبیری به‌رهه‌می هه‌لومه‌رجی دیمۆكراتیكه‌و زاده‌ی ه�ه‌ل��وم�ه‌رج��ێ��ك�ه ك �ه ل�هو ه�ه‌ل��وم�ه‌رج�ه‌دا به‌هایه‌كی ج��ددی ده‌ده‌رێ ب�ه‌ره‌خ��ن�هو بیرمه‌ندان‌و ب��ی��ری��اران ل �ه‌وه‌ه��ا كۆمه‌ڵگایه‌كدا رێ���زی���ان ل��ێ ده‌گ���ی���ردرێ ،ن �هك ئهوهی مه‌حكووم بكرێن به‌ته‌ریك كه‌وتنه‌وه‌و ژیانی به‌ناچار له‌ماڵه‌وه‌و دانیشتن له‌به‌ر ته‌له‌فیزیۆنێكدا كه ته‌نها مشك‌و پشیله‌و چیرۆكی دووپاته‌ی زه‌ماوه‌ندو جیابوونه‌وه باڵودهكاتهوه ،ژینگه‌ی رۆشنبیری به‌رهه‌می هه‌لومه‌رجێكه كه گرنگی ده‌درێ���ت به‌كلتورو پ���اره ته‌نها پێوه‌ری به‌ها نییه. پ��رس��ی��ار :ئ��اغ��ای ی��اق��ووت��ی ب����ۆچ����ی ل�����هك�����ۆڕو ك���ۆم���ه‌ڵ���ه ئ���ه‌ده‌ب���ی و روون��اك��ب��ی��ری��ی �هك��ان دووركه‌وتوویته‌ته‌وه؟ وه‌اڵم :ن��ه ك����ۆڕو ك��ۆم�ه‌ڵ��ی زیندووی ئه‌ده‌بێ ده‌ناسم كه بێ ترس له‌هیچ ناو و ناتۆره‌یه‌ك بتوانم تێدا به‌شداری بكه‌م‌و شتی لێ فێر بم‌و به‌وپه‌ڕی ئاسووده‌ییه‌وه ده‌رگای ره‌خنه‌و ده‌نگی جیاواز بكهینهوه، ن�ه ك��ۆڕو كۆمه‌ڵی رووناكبیرانه یان ته‌نانه‌ت شێوه رووناكبیرانه ب��وون��ی ه �هی �ه ك��ه ب��ك��رێ باسی فیكری‌و تیۆری تێدا پێشكه‌شبكرێ بێ ئ �هوهی له‌تۆمه‌ت‌و ناتۆره‌كان بترسی به‌شێوه‌یه‌كی ئازادانه باس له‌كێشه‌كانی خه‌ڵك‌و جیهان بكرێ. راستییه‌كی ت���اڵ‌و دڵته‌زین ئ �هوهی �ه ك �ه ئ�هم��ڕۆك�ه كۆمه‌ڵێك تاقم‌و ده‌سته‌ی تایبهت چه‌تریان به‌سه‌ر كۆڕو كۆمه‌ڵی ئه‌دبی ئێراندا كێشاوه‌و به‌زۆری په‌ره بهبۆچوونی دواكه‌وتووانه‌و باو ده‌ده‌ن‌و له‌شیعرو چ��ی��رۆك��دا خ��وازی��اری سڕینه‌وه‌ی ئایدیان‌و هه‌وڵیان ئهوهیه هونهر دوورب���ێ���ت ل��ه‌روان��گ��هك��ان‌و وهك سێوێكی كرمۆڵ كه كرم ناوه‌كه‌ی
خ��واردووه‌و پووكاوه‌ته‌وه ئه‌ده‌ب‌و ه��ون �هر ل�هه��ێ��زی ژی���ان‌و شیره‌ی ژی���ان دوورك���هن���هوه ،كه‌سانێكی ن���هخ���وێ���ن���ده‌وار ،ه �ه‌ل��پ �ه‌رس��ت، ب �هرچ��اوت �هن��گ ب �هب��ی��رك��ردن �هوهی دۆگ��م��او چ��ه‌ق ب �هس��ت��وهوهو ئهم ك���ۆڕو ك��ۆم �ه‌اڵن �ه ده‌گ���ێ���ڕن‌و ب�هر به‌هه‌ر جۆره ره‌خنه‌یه‌كی بونیادنه‌ر ده‌گرن‌و جگه له‌كاوێژكردنی ئایدیا ك���ۆن‌و س���واوه‌ك���ان هیچ شتێكی نوێو زیندوویان پێ نییه بۆ وتن، ده‌م���ارگ���رژی‌‌و ت��اق �م‌و ت��اق��م ب��ازی یه‌كێكی ت��ر له‌نه‌خۆشییه‌كانی ئهم ك��ۆڕو كۆمه‌اڵنه‌یه ،هه‌ر بۆیه لهماوهی ئهم سی ساڵه‌دا له‌ناو دڵی ئهم هه‌مووه كۆڕو كۆمه‌ڵه ئه‌ده‌بییه هیچ تواناییه‌كی سه‌یرو سه‌مه‌ره سهری هه‌ڵنه‌داوه ،ئه‌گه‌ر كه‌سێكی دی��ار لهو دڵی ئهم ك��ۆڕو كۆمه‌ڵه ئه‌دبییه هه‌ڵقواڵوه تۆ ناوی ببه. پرسیار :بارودۆخی ئه‌مڕۆكه‌ی ئ��ه‌ده‌ب��ی داس��ت��ان �ی ئ��ێ��ران چۆن ده‌بینی؟ ئاخۆ هیچ به‌رهه‌مێكت دی���وه س �ه‌رن��ج��ت ب��ۆ الی خ��ۆی رابكێشێ؟ وه‌اڵم :ل �ه‌ئ �ه‌ده‌ب��ی داستانی ئ��هم��ڕۆدا ژی��ان �ی خ �ه‌ڵ��ك به‌وێنا ناكێشرێ ،خهڵكی ئه‌مڕۆكه كێشهو گرفتی زۆر تاڵ‌و ناخۆشیان ههیه، ته‌نها پێویسته چیرۆكنووس چاو ل��ه‌چ��وارده‌وری خ��ۆی بكاو بڕواته ن��او قوواڵییه‌كان‌و پێوه‌ندییه‌كی ئۆرگانیك بگرێ لهگهڵ ئه‌وانه‌ی ه��ی��وای�هك��ی��ان نییه ب �ه‌داه��ات��وو، جه‌هه‌نه‌مێكی بۆ ده‌رده‌ك���هوێ كه گ��ڕه‌ك�هی تووشی سه‌رسووڕمانی ده‌كات ،من له‌شوێنێكی تر وتوومه‌و ئ��ێ��س��ت��اش ده‌ی��ڵ��ێ��م �هوه به‌شێك له‌نووسه‌ره‌كانی ئێمه له‌سه‌د ساڵ ل��هوهو پێشدا ده‌ژی��ن بێ ئ �هوهی بیانه‌وێ رۆمانی مێژوویی بنووسن، تووشی جۆرێ پاشه‌كشه هاتوون‌و ب��ه‌دوای بابه‌تگه‌لێك ده‌ك��ه‌ون كه كێشه‌ی م��رۆڤ�ی ئه‌مڕۆیی نییه، م��رۆڤ�ی ئه‌مڕۆیی كێشهو گرفتی تایبهت به‌خۆی ههیهو دهب��ێ لهو ك��ێ��ش�هو گ��رف��ت��ان�ه نزیكبینه‌وه، به‌شێك ل�هن��ووس�ه‌ره‌ك��ان تووشی كایه وێنه‌یی‌و زمانییه‌كان هاتوون‌و له‌زماندا به‌دوای ئه‌ده‌بدا ده‌گه‌ڕن، فۆڕمالیسم ب �ه‌ج��ۆره گاڵته‌جاڕو سووكه‌كه‌ی بووه به‌سه‌رقاڵی ئهم نووسه‌رانه ،له‌ئاستی جیهانییدا ب �ه‌ره �هم �ی گ����هوره دهن���ووس���رێ‌‌و نووسه‌رانی گ��هوره لهگهڵ كێشه گه‌وره‌كانی رۆژگاری خۆیاندا ده‌ژین، ب�ه‌ش��ێ��ك ل�هن��ووس�ه‌ره‌ك��ان��ی��ش��م��ان وهك ههموو كات الساییكه‌ره‌وه‌ن‌و چ���اوه‌ڕێ���ن ن��ووس �ه‌رێ��ك��ی بیانی ب�ه‌ره�هم��ێ��ك بخوڵقێنی‌‌و ئ��هوان به‌السایی لهو نووسه‌ره كۆپییه‌كی رووكه‌ش‌و سه‌قه‌ت بخه‌نه بازاڕهوه.
پێویست ه چیرۆكنووس چاو له‌چوارده‌وری ی بكاو بڕوات ه ناو قوواڵییه‌كان‌و خۆ ێ لهگهڵ ی ئۆرگانیك بگر پێوه‌ندییه‌ك ی هیوایه‌كیان نیی ه به‌داهاتوو، ئه‌وان ه ێ كه ی بۆ ده‌رده‌كه‌و جه‌هه‌نه‌مێك ی ده‌كات ی تووشی سه‌رسووڕمان گڕه‌ك ه
ونه وێزهی یهكتری كانی جیهان دهكه ههڵبژارده
2
www.destur.net
19
مۆرینیۆ دهبێته مۆتهكهی بهرشهلۆنه
yary
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
بیروڕا
پرتوگالی واز لهیانهی خۆزێ مۆرینیۆیئیتاڵی دههێنێتو بۆ ئینتهرمیالنی ی ری��اڵ مهدریدی یانه رزگ��ارك��ردن��ی گیانی بهرشهلۆنهدا ئیسپانی بهگژ
پاشکۆیهکی وه‌رزشی رۆژنامهی دهستووره ،رۆژانی دووشه‌مم ه کۆمپانیای سولی تێلیگراف دهریدهکات
ی سروشتی ژیان پڕ پڕه له‌هاوكێشه ی ج���ۆراوج���ۆر ،ج��گ�ه له‌یاساكان سروشت خودی مرۆڤهكان داهێنه‌رو خ��ول��ق��ێ��ن �ه‌ری ئ���هو پ��ره‌ن��س��ی �پ‌و ی هاوكێشانه‌ن ،له‌ئه‌زله‌وه مرۆڤ خۆ ی له‌به‌رده‌م ملمالنێو زۆرانبازییه‌كه نه‌بڕاوه‌و بێپسانه‌وه‌دا بینیوه‌ته‌و ه تاكو ژی��ان ب�ه‌رده‌وام�ی ههبێت ئهو ملمالنێو كێشمه‌كێشانه ب��وون‌و درێ���ژه‌ی ه�هی�ه ،به‌لۆجیكێكی تر ژیان بریتیه لهو بۆربۆرین‌و كێبڕكێی هه‌مه‌جۆرو هه‌مه‌چه‌شنه‌ی نێوان ی مرۆڤ‌و مرۆڤ له‌الیه‌كه‌وه‌و له‌الیه‌ك ی ت��رهوه لهگهڵ سروشتدا به‌سوڕ ی زه‌م�هن�هك�هی�هوه ،له‌ناو ئ �هو هێڵ هاوكێشانه‌دا دوو دی��ارده‌ی زهقو ب��هرچ��او م �هت��رێ��زو س �هن��گ �ه‌ری دژ ی به‌یه‌كیان گرتووه ئه‌ویش الیه‌ن ی ب��اش‌و الی�هن�ی خ��راپ��ن ی��ان هێز
ممه2010/5/24 ، ژماره ،32دووشه
8الپهڕه
750دینار
كوردستان گلهیی ههڵبژاردهی دهۆكو زاخۆ ههیه لهههولێرو
دهكاتو نیگهرانه ولێرو دهۆكو زاخۆ یی لهیانهكانی هه ی كوردستان گله راهێنهری ههڵبژاردهی ههڵبژارده یان نهكردووه. لهوهی هاوكاری ههڵبژاردهكه خهسرهو گوورون یاریدهدهریهاوكارییان نهكردوونو لێدوانێكیدا بۆ یاری زاخۆ لهمیانی یاند كه یانهكانی ههولێرو دهۆكو پاڵهوانێتی ڤیڤا. یاریزانێكدا كردووه بۆ رایگه كوردستان شداریكردنی چهند رێگریان لهبه
7
ده‌بێته‌‌رۆژانه
2010/6/1وه رۆژان��ه رۆژن��ام��هی ی��اری ل�����ه كی وهرزشییهو یاری رۆژنامهیه كۆمپانیای سولی دهردهچێت، دووشهممان رۆژان��ی تێلیگراف دهریدهكات،
2
4
كلتوری ئاشتیمان پێویسته حوسێن ئیسماعیل خان ده‌لۆ
دهچێت. �ن��ت��هرم��ی��الن ،ئ��هو ئ��ی� ب���ای ب���ای خ���ۆزێ مۆرینیۆی �ه رس��ت��هی��هب��وو ك� ��اش ئاههنگگێڕانی � پ��رت��وگ��ال��ی پئینتهرمیالن بهبۆنهی لهگهڵ یانهی نازناوی ئهم وهرزهی بهدهستهێنانی وانهكانی ئ��هوروپ��ا پاڵه خولی یانه كانیداو وهك زهنگێكی بهگوێی یاریزانه بهرپرسانی یانهكهی ئاگاداركردنهوه بۆ لێیدا. یانهی ئینتهرمیالنی مۆرینیۆ كه ستنههێنانی نازناوی لهقهیرانی بهده وانهكانی ئ��هوروپ��ا پاڵه خولی یانه مێژوویهكی گ���هورهی بۆ رزگ��ارك��ردو تۆماركرد ،لهوپهڕی خ��ۆیو یانهكه وازهێنانی لهیانهكهی ییدا لوتكهی گهوره تۆماركردنی مێژوویهكی راگهیاندو بهرهو پرشنگدارتر بهرێدهكهوێت گهورهترو رگ��رت��ن��ی پۆستی وه ك��ه خ���ۆی ل��ه ی ری��اڵ مهدریدی یانه راهێنهرایهتیئاشناكردنهوهی ئهو یانهیه به ئیسپانیو نازناوهكان دهبینێتهوه. بهدهستهێنانی م��ۆری��ن��ی��ۆ پ��اش ��ی ئ���هگ���هرچ� ی ل��هو یارییهی یانهكه سهركهوتنی رابردووتر بهرامبهر یانهی كه شهوی ڵمانی تۆماریانكرد ئه بایرن میونخی لهیانهكهیدا ،بهاڵم بڕیاری وازهێنانی وتنی نهێنی لهگهڵ رێكکه پێشوهختو به درید بڕیاریدا ئهركی بهرپرسانی ریاڵ مه یانهیه وهربگرێت. راهێنهرایهتی ئهو رگ��رت��ن��ی پۆستی �هوه مۆرینیۆ ب� ی ری��اڵ مهدریدی راهێنهرایهتی یانه ئهو یانهیه لهچنگ وێت ئیسپانی دهیه ئیسپانی قوتاربكات ی یانهی بهرشهلۆنه وهرزی لهسهریهك دوو ك��ه م���اوهی گیرۆده بووهو دوچاری بهدهستییهوههیالكییهكی زۆری كردووه. ماندوبونو ��اودێ��ران مۆرینیۆ چ بهبۆچوونی راهێنهرایهتی یانهی بهوهرگرتنی پۆستی دهبێته بهربهستێكی ری��اڵ م��هدری��د ،یانهی بهرشهلۆنهو م گ��هوره لهبهردهنێوان ئهو دوو یانهیه ركابهرییهكانی نوێوه كه پێناچێت باته قۆناغێكی ده بهخۆیهوه بینیبێت. مێژوو
رۆژنامهی دهستووره، پاشکۆیهکی وهرزشیی تێلیگراف دهریدهکات کۆمپانیای سولى رۆژانی دووشهممه
ی روون��اك��یو هێزی تاریك‌و ئیراده خێرو ئیراده‌ی شه‌ڕن ...هتد . ی ئ��ێ��م�هی م���رۆڤ ل��هن��او ناخ خودی خۆماندا ئهو دوو سه‌نگه‌ر ه ئاوه‌دانه‌و هه‌ردوو الیه‌نه‌كه‌ی تێیدا به‌رجه‌سته‌یه‌و ههمیشه له‌زۆرانبازی‌‌و ی ملمالنێدان ،بۆئهوهی جوانییه‌كان ژیان وه‌كو خۆی ببینین‌و تابلۆ و ره‌نگه‌كان له‌دیدو هزرماندا تێكه‌ڵ‌و ی پێكه‌ڵ نه‌بن ب��ۆئ �هوهی تاكه‌كان ی كۆمه‌ڵگا به‌كه‌سوكارو خۆشهویست خۆمان بزانین ،بۆئهوهی ناسنامه‌و ی به‌ها مرۆییه‌كانمان وهك��و خۆ ی به‌ده‌ووربه‌رمان بناسێنین ،بۆئهوه ژیانی كۆمه‌ڵگا لێوان لێو كه‌ین ل�هب�هخ��ت�ه‌وه‌ری‌‌و تێڕوانینی جوان ج��وان ،دهبێت هه‌وڵ بده‌ین الیه‌ن ه باشه‌كه‌ی ناو ناخمان به‌هێز بكه‌ین، ی دهبێت ههمیشه له‌خو و پێست ی مرۆڤدا بین‌و نه‌چینه به‌رگ‌و كه‌وڵ ترهوه. كورد له‌دێر زه‌مانه‌وه ده‌بێژێ:
(س��ی��ن �هی ب��ێ كینه پێغه‌مبه‌ر ی س�ڵاوات) ،ئێمه‌ی تاكی كۆمه‌ڵگا كوردی دهبێت له‌ده‌ستپێكدا لهگهڵ ی خۆماندا ئاشتبێنه‌وه به‌و لۆجیكه م����رۆڤ ل���هگ���ه‌ڵ خ����ودی خ��ۆی��دا ی ئاشته‌وایه‌ك به‌رقه‌رار بكات ،سینه له‌كینه‌و رق خاڵی بكاته‌وه‌و ئینجا ئهو ئاشتییه‌ی ناخی نیشان بدات‌و نمایشی ده‌ووروب �ه‌ری بكات ،ههموو ی تاكێك وردو درشت سه‌نگ‌و قورسای خۆی له‌كۆمه‌ڵگادا ههیه ،هه‌موومان ره‌وڕه‌وه‌ی ژیان پاڵ ده‌نێین ،كه‌م‌و ی زۆر ههموو كه‌س به‌گوێره‌ی رۆڵ خ��ۆی نه‌خشی ل �ه‌ج��واڵن �هوهی ئهو ره‌وڕه‌وه‌یه ههیهو لهو ته‌كانه‌ی بهرهو پێشچوونه‌دا هاوبه‌ش‌و به‌شداره . ی ئ���هم ق��ۆن��اغ��ه ه �هس��ت��ی��اره ك �ه ك���ورد پێیدا گ���وزه‌ر ده‌ك��ات هه‌مه‌الیه‌نه‌و ئاشتبوونه‌وه‌یه‌كه‌ی گشتگیر ده‌خوازێت ئاشتبوونه‌وه‌یه‌ك كه بریتی بێت له داماڵینی ههموو بوغزو كینه‌و رقێك بهرامبهر به‌یه‌كترو
ی چ���وون���هوه س���هر ك����رۆك‌و الش��ه ی مرۆڤانه‌ی خۆمان ،كوشتنی گیان ئه‌نانیه‌ت‌و خۆ به‌زل زانین‌و خۆویستی‌‌و خ��ۆپ�ه‌رس��ت�ی ،ئاشتبوونه‌وه‌یه‌ك له‌پێناو یه‌كتر ب��ژی �ن‌و له‌پێناو یه‌كتردا بمرین ،ئاشتبوونه‌وه‌یه‌ك له‌لوتكه‌ی ده‌سه‌اڵته‌وه شۆڕبێته‌و‌ه بۆ ناوه‌وه‌ی خهڵك ئاشتبوونه‌وه‌یه‌ك ههموو چین‌و توێژه‌كان بگرێته‌وه، ئاشتبوونه‌وه‌یه‌ك نهك ته‌نها وه‌كو ماچو مۆچه‌كانی جه‌ژن ته‌نها رۆژێك بێت ،بهڵكو ب �ه‌دڵ یه‌كمان خۆش بووێت ،دهبێت مه‌به‌ست‌و نیه‌تمان وابێت تاكو لهسهر گۆی ئهم زه‌ویی ه یه‌كمان خۆش بووێت‌و رق‌و كین ه له‌دڵ‌و ده‌رونماندا گه‌را نه‌كه‌ن‌و الن ه نه‌كه‌ن . ژی��ان هی هه‌مووانه پێویست ن��اك��ات ه �ه‌وڵ �ی یه‌كتر سڕینهوه ی بده‌ین ،كلتوری یه‌كتر سڕینهوه ه چ��اخ‌و سه‌رده‌مه‌كانی پێشوو بوو، ده‌كرێ گوێ بۆ یه‌كتر شل بكه‌ین‌و
پره‌نسیپی دیالۆگۆو میتۆدو رێبازو ی كارنامه‌ی ژیانمان بێت‌و فه‌رهه‌نگ پێكهوه ژی��ان‌و پێكهوه هه‌ڵكردن پیاده بكه‌ین ،ده‌كرێ یه‌كتر قبوڵ بكه‌ین ،چونكه مێژوو ده‌ریخستو‌ه ی قبوڵنه‌كردنی یه‌كتر زیانی گهوره لێداوین ،ئێمه‌ی كورد ههموو پێكه‌و ه ی گرنگین ،پێكهوه ده‌توانین شت گ �هوره ئه‌نجامبده‌ین‌و ب �ه‌ره‌و پێش
مایکۆن سهری ئهلڤێسی خوارد
ڤانیسا لهتێری تێر نهبووه 5
5
رۆبینیۆ خرایه بازاڕهوه
حوسێن ئیسماعیل خان
ی هه‌مووانه پێویست ناكات ژیان ه هه‌وڵی یه‌كتر سڕینهوه بده‌ین، ی چاخ‌و كلتوری یه‌كتر سڕینه‌و ه ه ی پێشوو بوو سه‌رده‌مه‌كان هه‌نگاو بنێین . ئێمه دهبێت رۆژێ��ك ئهم سه‌ر زه‌وییه به‌جێبهێڵین به‌دڵنیاوه ده‌ڵێم ئهوهی كرداری مرۆڤانه بێت له‌ژیاندا ناخی لیپاو لیپ بێت له ئاشتی‌‌و
خۆشهویستی خهڵك له‌كاتی ئاویلكه‌و گیانه‌اڵدا به‌ئاسوده‌ی رۆح ده‌سپێرێ‌‌و ب�ه ب�هخ��ت�ه‌وه‌ری س �هر ده‌نێته‌وه، ی چونكه سه‌ربه‌رزه بهرامبهر به‌وێژدان خۆیو به‌ر ئازاری ویژدان ناكه‌وێ ...
تیرۆركردنی قه‌ڵه‌م تیرۆركردنی ئازادیو دادوه‌رییه ی سه‌رده‌شت عوسمان وته‌یه‌ك لهسهر تیرۆركردن هوشیار ره‌شید
(كاتێك ئازادییه‌ك ده‌چێته ژێر پرسیار نابێ پێمان وابێـت ئهو ه تهنیا ئازادییه‌كی دیاریكراو ه ده‌چێته ژێر پرسیار ،بهڵكو ئهو ه ی ههموو ئازادییه ،بهاڵم له‌شوێنێك دیاریكراو ده‌چێته ژێر پرسیار) كارل ماركس چ��هن��د ه��ه‌ف��ت��هی��ه‌ک ل��هم��ه‌وب��هر ی (سه‌رده‌شت عوسمان) خوێندكار ی ب��ه‌ش��ی ئ��ی��ن��گ��ل��ی��زی ل��ه‌زان��ك��ۆ سه‌اڵحه‌دین له‌به‌رده‌م كۆلێژه‌كه‌یدا به ب�هرچ��اوی پۆلیسه‌وه رفێندرا‌و ی پ��اش 24كاتژمێر ت�هرم�هك�ه له‌مووسڵ دۆزرای����هوه ،ئ �هم ئیش ه له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێك چه‌كداره‌وه كراو ه كه نه‌پۆلیس رێگری له‌ڕفاندنه‌ك ه ی كردوهو نه پرسگه‌كانیش كه به‌پێ راپۆرتی رۆژنامهی چاودێر له‌نێوان دوو پرسگه‌‌و پۆلیسدا رفێندراوه، ه �ه‌ردووك��ی��ش��ی��ان بێهه‌ڵوێست‌و دهس��ت �ه‌وه‌س��ت��ان م��اون��هت��هوه ،ك ه ئ �هم �ه خ���ۆی ج��ێ��گ �هی پ��رس��ی��ار ه بۆچی پۆلیسه‌كان به‌ئه‌ركی خۆیان ی هه‌ڵنه‌ستاون ،كه بریتیه له پاراستن ژیان‌و ئاسایشی هاوواڵتیان. ئهمه جیا ل �هوهی پێشوتریش ی س��ه‌رده‌ش��ت راگ���ری كۆلێژه‌كه ی ئاگاداركردۆته‌وه ك �ه‌وا هه‌ڕه‌شه ل��هس��ه‌ره ،پرسیارێكیتر ل��ێ��ره‌دا ئهوهیه بۆچی راگری كۆلێژه‌كه ،ئاوا ی بهرامبهر به ژیانی خوێندكاره‌كان كه‌مته‌رخه‌م‌و خه‌مسارده ،ته‌نانه‌ت ی پێشووتر كه سه‌رده‌شت راگره‌كه ئاگاداركرده‌وه له‌وه‌اڵمدا وتوویه‌تی: ی ئهمه ئیشی ئێمه نییه ،بهڵكو ئیش پۆلیسه!!؟ پ��رس��ی��ار ئ���هوهی���ه ئ��ای��ا ه �هر ی خ��وێ��ن��دك��ارێ��ك ل��هه��هر جێیه‌ك زانكۆو ...خهڵكی بخاته مه‌ترسییه‌و ه ی راگری كۆلیژه‌كه هه‌ر ئهم وه‌اڵمه سه‌رده‌شت ده‌دات��هوه؟؟ ئه‌ی ئهو ههموو پۆلیس‌و به‌ڕێوه‌به‌ره چین ك ه له‌زانكۆكانن؟ ئه‌گه‌ر ئیشی ئه‌وان نییه ئه‌ی ئیشی كێیه؟؟ ئایا ئهم
هه‌ڕه‌شه رۆژێك به‌م شێوه لهسهر خوێنكارێكیتر بوو راگری كۆلێژه‌ك ه دهبێ به‌م شێوه پشتگوێی بخات؟ ی ئه‌ی ئه‌گه‌ر ئهم هه‌ڕه‌شه رووبه‌ڕوو خودی جه‌نابی راگر ببێته‌وه چی؟ یان ره‌نگه جه‌نابی راگ��ر ده‌زانێت ئ���هو خ �هم��خ��ۆری��ی �هی س��ه‌رده‌ش��ت ی به‌رانبه‌ر به‌كۆمه‌ڵگه‌‌و ئهو بوێرییه نییه! ه �هر ئه‌مه‌شه ك�ه كهسێك والێده‌كات وه‌ها هه‌ڵوێست بگرێت، توێژی ته‌كنۆكرات نزیكترین توێژن بۆ هه‌ڵخلیسكان بهرهو بۆرۆكراسی‌‌و ی پشتكردن له‌دیموكراسی‌‌و ئ��ازاد ئ �هم �ه م��ێ��ژوو س�ه‌ل��م��ان��دووی�هت�ی، كتێبی (هه‌اڵتن ل�ه‌ئ��ازادی) ئێریك ف���رۆم ل���ه‌رووی ده‌روون��ن��اس��ی��ی�هو ه به‌جوانی شیكردۆته‌وه ،ئهم توێژ ه ی هه‌ندێجار ن�ه ه �هر له‌بۆرۆكراس ی جیاناكرێنه‌وه ،بهڵكو پێشقه‌راوڵ بۆرۆكراسیشه ،وهك شاعیری فارس ی ده‌ڵێت :بارسووكه‌كانی ساحیل كه ی له‌ئاگاداری تۆفان‌و گه‌رداون؟!! كه خه‌می ئ��ازادی‌‌و دادوه‌ری ده‌خۆن، ی وهك به‌ختیار عهلی له‌بابه‌تێكدا باس پێوه‌ندی فه‌رمانبه‌ر‌و ده‌وڵه‌تی كردو ه ئهمانه یه‌كتر به‌رهه‌م ده‌هێننه‌وه بۆ یه‌كتر. ی ئایا پۆلیس بهرامبهر به‌پاراستن
ژیانی هاوواڵتیان دهبێت بێهه‌ڵوێست بێت؟ جێی خۆیه‌تی ئهو پرسیار ه ل�هخ��ۆم��ان بكه‌ین ،چونكه ئێم ه له‌واڵتی پڕ كاره‌سات‌و نه‌هامه‌تیدا ده‌ژی���ن ،دورنییه رۆژێ��ك ئێمه‌ش ب �هه��ۆی ره‌خ��ن �هگ��رت��ن ل �ه‌دائ��ی��ره‌‌و ی ده‌وڵه‌ته‌كه‌مان بهرهو رووی مه‌ترس ی وه‌ها ببینه‌وه ،به‌تایبه‌تی كه خود س���ه‌رۆك ك��ۆم��اری��ش نكۆڵی ل �هو ه ن �هك��ردوه ك�ه گه‌نده‌ڵی ره‌گ��ی ل ه دائیره‌‌و حكومه‌ته‌كه‌ماندا داكوتاو ه ئێمه‌ش هه‌موومان ههموو كاتێك ره‌خنه‌ی لێده‌گرین‌و مافی خۆشمانه! ئاشكرایه سه‌رده‌شت عوسمان هاوواڵتیه‌ك بوو وهك هه‌ركام له‌ئێمه‌و كه‌سێكی چه‌كدار نهبووه ،بهڵكو ی چه‌كه‌كه‌ی ته‌نها قه‌ڵه‌مه‌كه‌ی ده‌ست بوو ،جێگه‌ی خۆیه‌تی بپرسین ئایا ی له‌كوردستانی ئازادا ئه‌وانه‌ی چه‌ك ق �ه‌ڵ �هم ب �هدهس��ت �هوه بگرن زیاتر ی هه‌ڕه‌شه‌یان لهسهره له‌وانه‌ی چه‌ك داخ‌وگه‌رمیان به‌ده‌سته‌وه‌یه ؟! ئایا تاوانی نوسوین (هه‌رچییه‌ك بێت ) گرانتره لهو س �ه‌دان هه‌زار ت���اوان‌و ت��اوان��ب��اران �هی ك �ه ئێستا له‌كوردستان ده‌ك��رێ �ت‌و كه‌سیش نییه بیانكوژێت‌و ته‌نانه‌ت لێشیان ی بپرسێته‌وه ؟! ئایا ئه‌وانه‌ی چه‌ك
گ �هرم��ی��ان ب �ه‌رام��ب �هر س �ه‌رده‌ش��ت ی به‌كارهێنا ده‌ستیان توانای هه‌ڵگرتن ی چه‌كی ساردو قهڵهمی نییه یان فێر ئهوه نه‌كراون؟! یان كه‌سێكیان نیی ه بۆیان بنوسێت‌و ه��ه‌ژاری عه‌قڵن‌و ده‌وڵه‌مه‌ندی چه‌ك‌و پاره؟! ئایاباسكردن له‌كه‌لێنی نێوان ه��ه‌ژارو ده‌وڵه‌مه‌ندی كوردستان‌و ی به‌رپرسان‌و هاوواڵتیان تهنیا قسه س �ه‌رده‌ش��ت �ه ی��ان ه �هم��وو رۆژێ��ك ی خ��ودی به‌رپرسه‌كان‌و تاكه‌تاكه ئێمه‌ش باسی ده‌كه‌ین؟ ئه‌ی ئه‌گه‌ر ب��اس�ی ه���ه‌ژاری عه‌قڵمان ك��رد؟! تاوانی سه‌رده‌شت تهنیا ئهوه بوو كه نووسیویه‌تی ئه‌گینا هه‌مووان ی ئهم باسه ده‌كه‌ین! كه‌واته تاوان س��ه‌رده‌ش��ت راس��ت��گ��ۆی�ی ب���وهوهو ن�هی��ش��اردۆت�هوه ئه‌گینا زۆر لهو ه ی خراپتر كه سه‌رده‌شت نووسیویه‌ت له‌الیه‌ن كه‌سه به‌رپرسه‌كانیشه‌و ه ده‌وترێـت! كه‌وایه واڵته‌كه‌ی ئێم ه ف��ێ��ری ری��ای��یو درۆم����ان ده‌ك���ات! له‌الیه‌كه‌وه باس له‌گه‌نده‌ڵی دهكاتو ی خهڵك هانده‌دات رووبه‌ڕووی گه‌نده‌ڵ ی ببێته‌وه له‌الیه‌كیتره‌وه ئهو خه‌ڵكه هاندراوه ده‌كوژێت؟ ی نا سه‌رده‌شت تاوانی دیكه‌ش ی هه‌بوو كه بریتیه لهوهی كهسێك
پله‌و پایه‌دار‌و ده‌ست رۆیشتوو نه‌بوو! چونكو پایه‌به‌رزه‌كانمان رۆژان�� ه باسی ئهو كه‌لێنه له‌نێوان هه‌ژارو ی ده‌وڵ�هم�هن��دو ب�ه‌رپ��رس��ان‌و خهڵك مه‌ده‌نی ده‌ك �هنو كه‌سیش باسیان ی ناكات! هه‌ڵبه‌ت له‌به‌ر ئهوهی ماف خۆشیانه باسی هه‌ر كه‌موكوڕییه‌ك بكه‌ن ،كه‌وابوو ه �ه‌ژاری تاوانێكه‌و ی ق��س �هك��ردن ل���هه���ه‌ژاری تاوانێك گه‌وره‌تر ،به‌رپرس نه‌بوون تاوانێكه‌و ق��س �هك��ردن ل��هب��ه‌رپ��رس ن �هب��وون تاوانێكی گ �ه‌وره‌ت��ر! ب �هم پێیه‌ش له‌واڵتێكی وهك كوردستان كه پڕ ه له‌هه‌ژارو خهڵكی مه‌ده‌نی ده‌توانین بڵێین زۆرینه‌یان تاوانبارن!؟ ئه‌گه‌ر هاوواڵتیان تاوانبارن با به‌دژی ئهو تاوانه‌ی سروشت بڕیویه‌تی به‌بااڵیان هه‌ستن‌و ب �ه‌دژی مێژوو هه‌ڵوێست ب��گ��رن ئه‌گینا رۆژێ���ك ئه‌وانیش دهب���ن ب��هس��ه‌رده‌ش��ت‌و ئ�هم��ج��ار ه ن �هك ل�هم��ووس�ڵ ،بهڵكو ل�ه‌ق�ه‌راغ جاده‌یه‌كیتر ده‌دۆزرێ��ن��هوه ،بهاڵم ی نهك به‌چه‌كی گه‌رم ،بهڵكو به‌چه‌ك شارستانی‌‌و مه‌ده‌نی. ك���وژران���ی س���ه‌رده‌ش���ت چ�هك هه‌ڵگرتنی دۆنكیشۆتی ك��ورد ه ی به‌رانبه‌ر به‌رۆشنگه‌ری ،خنكاندن گه‌شه‌‌و شارستانیه‌ته به‌چه‌كی گه‌رم، ی چه‌كی شارستانیه‌ت‌و رۆشنگه‌ر قه‌اڵفه‌تی زۆر ب �ه‌رزت �ر‌و رۆشنتر، ی خامه‌كانی به‌بڕشتتر ،بۆن‌و عه‌تر بالوێن‌و ورووژێنه‌رتره ،هێزه‌كه‌ی‌‌و سه‌ربازه‌كانی ره‌نگاڵه‌ییتر‌و كاریگهرو نه‌بینراوترن‌و بههیچ دۆن كیشۆتێك‌و ی تاریكاییه‌ك ناخنكێندرێن ،ئهوه ی به‌رانبه‌ر به‌م كاروانه هه‌ستاوه‌‌و خۆ ی ماره‌بڕیوه له‌تاریكاییی وهك ژنێك ی كۆمه‌ڵی پیاوساالر وای�ه كه خۆ ده‌كاته زیندان‌و ق�هت به‌خته‌وه‌ر ی نابێ‌‌و رۆحێكی كۆت‌و زنجیركراو بۆ خۆی هه‌ڵبژاردوه ،زیندانێك ك ه ی سیاچاڵی مه‌رگی به‌شێنه‌ییه‌‌و هیچ تر ،ئه‌وانه‌ی ته‌قه‌یان له سه‌رده‌شت
ك��رد به‌چه‌كه كارتۆنیه‌كه‌یان ،با ی ئ��هو چه‌كه كارتۆنیه روب���ه‌روو موشه‌که ناوه‌كییه‌كان بته‌قێنن ،با ی هه‌ست به‌بێ توانایی له‌ڕاده‌به‌ده‌ر خۆیان بكه‌ن‌و شه‌رمه‌زار بن ،ته‌ق ه له‌سه‌رده‌شت ته‌قه له‌دیموكراسی‌‌و ی ئازادیو عه‌داله‌ته .ئه‌مانه‌ش الیه‌ن ی نه‌بینراوی زۆری��ان ههیه كه چاو چه‌كه‌كانی دۆنكیشۆت به‌رانبه‌ریان كوێره‌‌و نایانبینێت. ی ك��وردس��ت��ان ئێستا دوژم��ن � ی ده‌ره‌ك�����ی ك���هم ن��ی��ی�ه ب��ا ت��ۆو دوژمنایه‌تی به‌واڵتا نه‌چێندرێت، ئهو ئازادیو عه‌داله‌ته‌ی سه‌رده‌شت ی باسی كردوهو ئهوهیه كه جهماوهر خهڵكی كوردستان خوێنی بۆ داوه‌‌و كۆڕه‌وی بۆ كردوه ،كه‌س بۆی نیی ه سهری قه‌ڵه‌م‌و نووسه‌ر نهك ببڕێت، بهڵكو دهبێ پارێزگاری لێبكات ،هیچ ی پیرۆزییه‌ك ل �ه‌ده‌ره‌وه‌ی مرۆڤبوون مرۆڤ له‌ئارادا نییهو پیرۆزییه‌كان خۆیان ب�هرگ��ری له‌خۆیان ده‌ك�هن چه‌ك ناتوانێ به‌رگریان لێبكات، بهڵكو قیزه‌ون‌و بۆگه‌نیان ده‌كات، وهك ئه‌حمه‌دی شاملو ده‌ڵێت: ئهم تۆكمه‌ئازاره گه‌نینی (خودی) جیهان نییه بۆگه‌نی بێدادییه ،ل ه كۆتاییدا جێی خۆیه‌تی داوا له: -1ههموو خهڵكی كوردستان ی بكه‌ین خۆپیشاندانێكی گشتی دژ ئهو كاره دزێوه بكرێت. ی -2داوا ل��هس��ه‌رۆك ك��ۆم��ار ی عیراق‌و سه‌رۆكی هه‌رێم‌و سه‌رۆك په‌رله‌مان بكه‌ین كه به‌دواداچوون بكات بۆ دۆزینه‌وه‌ی تاوانبارانی ئهو كاره دزێوه‌‌و بیانسپێرێت به‌دادگا با ی له‌وێ سزا بدرێن ،حكومه‌ت هێما دژه تیرۆری پێوه دی��ار بێت نهك بێده‌نگی له‌ئاستی تیرۆردا. ی -3داوا ل �ه‌دادگ �او داواك���ار گ��ش��ت�ی ك��وردس��ت��ان ب��ك �هی��ن ك ه ی ب �ه‌دواداچ��وون بكات بۆ ناساندن تاوانباران به‌داداگا.
پیرۆزییه‌كان خۆیان به‌رگری له‌خۆیان ده‌كه‌ن چه‌ك ناتوانێ به‌رگریان لێبكات ،بهڵكو قیزه‌ون‌و بۆگه‌نیان ده‌كات
ژماره ( )33چوارشه‌ممه2010/5/26 ،
info@destur.net
رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه،کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ه دهریدهکات
بـیـروڕا
18
ی زۆرماندا" ی نه‌كردن باج "ئێم ه له‌پێناو ملكه‌چ نه‌بوونمان‌و پاشكۆیه‌ت ی ئیسالمی بۆ ده‌ستوور ی سیاسی كۆمه‌ڵ ئارام قادر ئه‌ندامی مه‌كته‌ب ی بانیشاری سازكردنی :عه‌ل
به‌شی دووه‌م‌و کۆتایی
سه‌باره‌ت به‌بارودۆخ‌و ئهو ی ی ك ه به‌سه‌ركۆمه‌ڵ گۆڕانكاریان ه ی ئیسالمیدا هاتن‌و ئهو هۆكاران ه ی ئهم حیزب ه ی ئهوه ك ه بوون ه هۆ ی چه‌كداری‌و جیهادیه‌و‌ه له‌پارتێك ێ چه‌ك، ی ب ی مه‌ده‌ن ببێت به‌حیزبێك ی ی ئهو هه‌وااڵن ه ههروهها له‌بار‌ه ك ه ئاماژه‌به‌و‌ه ده‌ده‌ن له‌ناو ئهم ی هه‌ی ه له‌نێوان ێ بوون حیزبه‌دا ملمالن بزووتنه‌وه‌و نه‌هزه‌كاندا ،له‌گ ه ڵ ی ی تر رۆژنام ه چهند پرسیارو بابه‌ت ی له‌گ ه ڵ ده‌ستوور چاوپێكه‌وتنێك ی ی سیاس ی مه‌كته‌ب ئارام قادر ئه‌ندام ی ی ئیسالمیدا سازكرد به‌رێز كۆمه‌ڵ ی ی پرسیاره‌كان به‌م شێوه‌ی ه وه‌اڵم ی دایهوه ده‌ستوور .......................... ی ی بانگه‌ش ه ده‌ستوور :له‌هه‌ڵمه‌ت ی ی 3/7دا ئه‌میر هه‌ڵبژاردنه‌كان ی ب�هوه ی ئ��ام��اژ‌ه كۆمه‌ڵی ئیسالم ده‌كرد ك ه له‌هه‌ركاتێكدا بزانین چه‌ك پێویسته ،ئ �ه‌وا بێ چه‌ندو چوون ی بۆ ده‌به‌ین ،ئایا ئهم ه ته‌نها ده‌ست ی بۆ بانگه‌ش ه بوو یان باوه‌ڕێكه‌و ال ی به‌كۆتا نه‌گه‌یشتوه؟ ی ئیسالم كۆمه‌ڵ دهس��ت��ب��ردن��هوه ب��ۆ چ���هك ب��ۆ چ ی مه‌به‌ستێك ،بۆ جیهادو گه‌ڕانه‌و‌ه ی خ��وا ،یان بۆ به‌رگریكردن حوكم له‌خاك‌و نیشتمان؟ ی خه‌بات ئ���ارام ق���ادر :ش��ێ��واز ی ته‌نها بۆ ئیسالمییه‌كان گۆڕانكار ب���هس���ه‌ردا ن��ای��هت ،ب�ه‌ڵ��ك��و ئ��هوه ی خه‌بات‌و ی ژیانه‌و شێواز سروشت ی گۆڕانكاریو پێشكه‌وتن ی سیاس كار ب �هخ��ۆی �هوه ده‌بینێت ب��ۆ ههموو پارت ه سیاسییه‌كان بۆنموون ه حیزب ه ی كوردستان خ��اوه‌ن سیاسییه‌كان ی چ��� هك‌و پێشمه‌رگه‌و جبه‌خان ه ی ی شۆڕش ی خۆیان بوون له‌كات تایبهت ی ئیسالمی، شاخدا له‌وانه‌ش كۆمه‌ڵ ی ئێستا حیزبه‌كان له‌چوارچێو‌ه ی كوردستاندا ی پێشمه‌رگ ه ه��ێ��ز ی هێزه‌كانیان رێكخستو‌ه ته‌نها رێگر ی ك���راوه ل�هك��ۆم�ه‌ڵ ك � ه ئ��هو ماف ه ی ی ئیسالم ههبێت ،ئێم ه وهك كۆمه‌ڵ ی ده‌زانین ك ه ی خۆمان به‌ماف‌و ئه‌رك ی ی هێز پێشمه‌رگاكانمان له‌چوارچێو‌ه ی خۆیان پێشمه‌رگ ه درێژ‌ه به‌خزمه‌ت ی ئیسالمیش ب��دهن ،چونك ه كۆمه‌ڵ ی شاخدا به‌هه‌مان ی شۆرش له‌كات ی ههبووهو ی چه‌كدار شێوه خه‌بات ی كورد‌و ی گه‌ل بۆبه‌رگریكردن له‌ماف ی ی كوردستان خوێن له‌پێناو رزگاركردن ی داوه ،ئێستاش ی زۆر رشتووه‌‌و قوربان ی تر كۆمه‌ڵ وهك ههموو حیزبه‌كان ی بكات‌و ی سیاس ده‌ی�هوێ��ت خه‌بات ی كوردستاندا ی له‌هێز پێشمه‌رگه‌كان ی ی بكه‌ن له‌كوردستان ،تێڕوانین به‌رگر كۆم ه ڵ زۆر لهوه زیاتره‌و داواده‌كات ی ی ل �هس �هر بنه‌ما پێشمه‌رگایه‌ت ی رزگ��ار بكه‌ین‌و لهسهر حیزبایه‌ت ی هاوواڵتیبوون پێشمه‌رگه‌و بنه‌ما ئاسایش‌و پۆلیس وه‌ربگیرێن ،چونك ه ی به‌رگریكردن له‌خاك‌و نیشتمان ئه‌رك ی دیاریكراو، هه‌مووان ه نهك حیزبێك ی هێز ناوهێنانمان بۆ چ� هك‌و بوون
ئارام قادر
ی ی پ��ت �هوه ،م��ان �هوه ب��اوه‌ڕب��وون��ێ��ك� ی ك ه ئێستا كوردستان‌و ئهو ئه‌زموون ه ی ی هێز به‌ده‌ستهاتوو‌ه پێوست ه خاوه‌ن ی بێت‌و به‌هێزیش ی خ��ۆ پێشمه‌گ ه ێ ده‌كرێت ،بهاڵم دهبێت ی ل به‌رگر ی ی ههموو خهڵك ئهو هێزه نوێنه‌ر ی پێشمه‌رگ ه كوردستان بێت‌و هێزه‌كان ی حیزبی‌‌و رزگ��ارب��ك��رێ��ن ل��ه‌دی��ارد‌ه سیاسیو ههموو هاوواڵتیان بۆیان ههبێت لهو پرۆسه‌یه‌دا به‌شداربن. دهس���ت���وور :بێگومان ههموو ی حیزبێك ك���ار ب��ۆ گرتنه‌ده‌ست ی دهس���هاڵت ده‌ك���ات ،گ��هر كۆمه‌ڵ ی دهس���هاڵت بگرێته‌ده‌ست ئیسالم ی ی شه‌ریعه‌ت ه��ه‌وڵ��ده‌دات ب��ۆئ �هوه ی پچه‌سپینێت؟ ئ�هگ�هر ئیسالم ی وه‌اڵمه‌كه‌ت نه‌خێره ،ئیتر زه‌روره‌ت ی ب��ۆ؟ ئایا ی ئیسالم ی حیزب بوون لێره‌و‌ه چ جیاوازیه‌ك دهبێت له‌نێوان ی عه‌لمانی‌‌و ئیسالمیدا؟ حیزبێك ئ��ارام ق��ادر :م��ن ده‌گه‌ڕێمه‌و‌ه ی گرنگ ك� ه ب �هداخ �هوه ب��ۆ خاڵێك ی هه‌رێم زۆرێ��ك له‌ده‌سه‌اڵتداره‌كان ی ی ده‌ك��هن ك ه ئه‌ویش به‌پێ له‌یاد ی ی ه��ه‌رێ��م‌و دهس��ت��وور دهس���ت���وور عێراق نابێت هیچ بڕیارو بنه‌مایه‌ك ی ئیسالم ی ئاین ههبێت پێچه‌وان ه ی ی تر دهبێت رێگر بێت به‌مانایه‌ك بكرێت‌و نابێت بواربدرێت هه‌ر یاسا‌و رێنماییه‌ك ك ه له‌ده‌سه‌اڵته‌كانه‌و‌ه ی ی بنه‌ماكان ده‌رده‌چ��ێ��ت پێچه‌وان ه ی ئیسالم بێت ،زۆرێ��ك له‌یاساكان ع��ێ��راق‌و ك��وردس��ت��ان له‌ئیسالمه‌و‌ه ی وه‌رگ���ی���راوه وهك س�هرچ��اوهی�هك� ی ی ئه‌حوال یاسادانان بۆنموون ه یاسا ی ی زۆرترین بنهماو مادده‌كان شه‌خس له‌ئیسالمه‌و‌ه وه‌رگ��ی��راوهو ههروهها ی ی عێراق ی مه‌ده‌ن به‌شێك له‌یاسا ی ئیسالمیه‌و‌ه وه‌رگیراوه، له‌شه‌ریعه‌ت ی ئهو ی ئیسالم نهك ته‌نها كۆمه‌ڵ ی ه �هی �ه ،بهڵكو دهبێت ئامانج ه ی ی چه‌سپاندن ی كوردستان هه‌وڵ خهڵك بنهماو پره‌نسیپ ه ئیسالمییه‌كان ی ی خهڵك ی زۆرین ه بده‌ن ،چونك ه دین ی كوردستان ئیسالمه ،چه‌سپاندن ی ی ئیسالم به‌مانا شه‌ریع هتو بنه‌ماكان ی زۆرو فشار نیی ه یان به‌كارهێنان ی ی هێز ناگه‌یه‌نێت ،كۆمه‌ڵ به‌كارهێنان ی ئیسالمی وهك ئهركی خۆیو واقع
ی ئیسالمی وهك ئهركی خۆیو واقع ی كۆمه‌ڵ ی ئهوه ده‌دات ك ه ئیسالم ی كورد هه‌وڵ میلله‌ت ی ده‌ستوورو بكرێت ه سهرچاوه ی سه‌ره‌ك ی كوردستان‌و عێراقدا یاساكان له‌هه‌رێم
ی ئهوه ده‌دات ك ه ی كورد هه‌وڵ میلله‌ت ی ی سه‌ره‌ك ئیسالم بكرێت ه سهرچاوه ی دهس���ت���وورو ی��اس��اك��ان له‌هه‌رێم كوردستان‌و عێراقدا. دهس��ت��وور :قسه‌كردنێك هه‌ی ه ی ی ك ه له‌ناو كۆمه‌ڵ لهسهر ئ��هوه ی ئیسالمیدا ملمالنێو ناكۆكییه‌ك ی هه‌ی ه له‌نێوان هه‌ردوو ژێربه‌ژێرو جد ی بزووتنهوه كۆنه‌كان‌و نه‌هزه‌كاندا، باڵ به‌شێوه‌یه‌ك ك ه هه‌ریه‌كه‌یان ده‌یانه‌وێت زیاترین هه‌یمه‌نه‌یان به‌سه‌ر حیزبدا ی ی ئه‌میر ههبێت ،ده‌شگوترێت رۆیشتن ی ی عێراق ده‌ست كۆم ه ڵ بۆ په‌رله‌مان ی له‌پشته‌وه‌ی ه به‌شێوه‌یه‌ك نه‌هزه‌كان ی ی مامۆستا عه‌ل ك ه بتوانن ل �ه‌دوور ی ی كۆنترۆڵكردن باپیر زیاتر هه‌وڵ ی ی سیاس سهركردایهتیو مه‌كته‌ب ی خۆیان، كۆم ه ڵ بكه‌ن له‌به‌رژه‌وه‌ند بۆچوونی تۆ له‌مباره‌یه‌و‌ه چییه؟ ئارام قادر :ههرچهنده كۆمه‌ڵ ێ كوتل ه پێك ی راگه‌یانیدندا له‌س له‌كات ی هاتبوو و ههموو الیه‌ك رێزو حورمه‌ت ی خ��ۆیو به‌رانبه‌ركانیشیان مێژوو
بیه‌وێت كاربكات هه‌ر كه‌س بێت‌و پێشتریش ه �هر شتێك بێت ئهوه ناكرێت ه پ��ێ��وه‌ر ،ده‌رگ���اش ك��راوهو وااڵی ه بۆ كاركردن پێویست به‌پیالن‌و ێ ی ناكات بۆكۆنترۆڵكردن ك پیالنگێڕ ی ی لێده‌كه‌ین بۆئهوه ده‌توانێت فه‌رموو كاره‌كان بگرێته‌ئه‌ستۆ. دهس�����ت�����وور :ی��هك��ێ��ك ل��هو ی ئیسالم ی ك ه ئایین پره‌نسیپان ه ی له‌سه‌رده‌كاته‌و‌ه شورایه، جه‌خت تاچهند ئهم پره‌نسیپ ه له‌ناو كۆمه‌ڵدا ی ی ه �هی �ه ،گ���هر لهكۆنگره ب��وون � ی كۆم ه ڵ ی كۆمه‌ڵدا ئه‌میر داهاتوو هه‌ڵنه‌بژێردرایه‌و‌ه بۆ ئه‌میر پێتوای ه ئهم ی ی كۆمه‌ڵ گۆڕانكاریی ه هه‌روا به‌ئاسان ی په‌ڕێنێت؟ ی بتوانێت تێ ئیسالم ئ��ارام ق��ادر :ش��وراك��ردن ههیهو ی باشیش پراكتیك ده‌كرێت تاڕاده‌یه‌ك ی سهركردایهتیو مه‌ڵبه‌ندو له‌ئاست ی ئێم ه مه‌كته‌به‌كاندا ،ب �هاڵم ئ��هوه ی بگه‌یه‌نین ده‌م��ان�هوێ��ت به‌ئه‌نجام ی ئهوهی ه شوراكردن بكه‌ین ه كارێك ی بكه‌ین ،وات ه دامه‌زراوه‌یی‌و فروانتر ی كه‌سه‌كان تێبپه‌ڕێت‌و له‌چوارچێو‌ه ی جێگیر له‌ناو بكرێت ه دامه‌زراوه‌یه‌ك ك��ۆم�ه‌ڵ��دا ،وات�� ه په‌یوه‌ست نه‌بێت ی دی��اری��ك��راوه‌وه، به‌چه‌ند كهسێك هه‌ر ئه‌وان ه سهركردایهتیو مه‌كته‌ب ی ب���ن ،ب �ه‌ڵ��ك��و پێوست ه س��ی��اس � ی دهس �هاڵت دروستبكرێت‌و ئاڵوگۆڕ سهركردایهتیو مه‌كته‌ب سیاسیو ی نێو كۆمه‌ڵ ته‌رخاننه‌كرێت بۆ پله‌كان ی په‌یڕه‌و چهند كهسێك ،بهڵكو به‌پێ ئ �هو ئاڵوگۆڕكردن ه پیاده‌بكرێت، شوراكردنیش فراوان بكرێت‌و ئه‌ندامان ی پێبكرێن ل�ه‌ش��وراك��ردن‌و ب �ه‌ش��دار بیرواڕا گۆڕینه‌وه‌و بڕیارداندا ،ته‌نها ی راك��ان ك��ۆب��ون �هوهو ك��ۆك��ردن��هوه دانه‌نرێت به‌شورا. ده‌ستوور :ئۆپۆزیسیۆن تا پێش ی شه‌رمنانه‌بوو 7/25ئۆپۆزیسیۆنێك ی دوات��ر بهرامبهر به‌یه‌كێتی‌‌و پارت ی تر ده‌دات گ��ۆڕان دێ �ت‌و فۆرمێك
ی كوردستان‌و ی سیاسیو واقع بارودۆخ ی وا ده‌خوازێت كاك ی حیزب بارودۆخ ی یهكالبكاتهوه بۆ مه‌سعود خۆ ی هه‌رێم سه‌رۆكایه‌تیكردن ده‌گیرێت ،بهاڵم ئێستا ل ه ناوكۆمه‌ڵ م��ل��م�لان��ێ ن��ی��ی� ه ل��هس��هر ن��هه��زه‌و بزووتنهوه ،بهڵكو ملمالنێ هه‌ی ه لهسهر ی ی چاكه‌و خێركردن بۆ به‌هێزكردن كار ی كاره‌كانی ،ههموو كۆم هڵ‌و پێشخستن ی ی پڕشاناز الیه‌ك هه‌وڵ‌و تێكۆشان ی ده‌دات بۆ پێشخستن‌و به‌هێزكردن ی كۆمه‌ڵ ،نه‌هزه‌‌و بزووتنهوه قۆناغ رابردوون‌و كه‌س نایه‌وێت بگه‌ڕێته‌و‌ه ی لهسهر ئهو ته‌وه‌ره‌ی ه دواوه ،ئهوه ی ل��ه‌راب��ردوودا ده‌ژی‌و ناتوانێت ب��ژ ی ئێستادا ئاوێت ه لهگهڵ روداوه‌ك��ان� ی دواده‌ك���هوێ���ت‌و زی��ان ب��ێ�ت‌و خ��ۆ ی ئیسالمیش ده‌گه‌یه‌نێت، ب�ه‌ره‌وت� ی ی ئیسالم ی كۆمه‌ڵ ی ئه‌میر رۆیشتن ی بووهو بڕیار ی سه‌ركردایه‌ت به‌بڕیار له‌كۆمه‌ڵدا زۆر شه‌فافان ه ده‌درێ �ت‌و ی بۆ ی ده‌نگه‌و ژێرو سه‌ر به‌زۆرین ه ی مامۆستا بۆ به‌غداد نییه ،رۆیشتن ی پێ گه‌وره‌تر ی مامۆستاو كۆمه‌ڵ خود دهبێت ،كۆمه‌ڵ نابێت هه‌تاهه‌تای ه له‌م قۆناغه‌دا بمێنێتهوه ،بهڵكو پێویست ه ی ی گهورهترو قۆناغه‌كان بڕوات ه قۆناغ راب��ردوو تێبپه‌ڕێنین ،له‌ناو كۆمه‌ڵدا ی ئێستا كار ئاماده‌ی ه بۆ ئهو كه‌س ه
ی كۆم ه ڵ به‌ئۆپۆزیسیۆن ،ئایا ترس ی ی ك ه ببێت ه ئۆپۆزیسیۆنێك ل��هوه ی ئهو ترسه‌نه‌بوو ی درێ��ژك��راوه جد ی لهو ی كاره‌سات ی ك ه دوچ��ار ل �هوه ی ی به‌پاڵپشت جۆره نه‌بێته‌و‌ه ك ه یه‌كێت ئه‌مریكا ل ه 2003دا به‌سه‌ركۆمه‌ڵیانا هێنا له‌ئه‌حمه‌داوا؟ ی حه‌زده‌كه‌م ئارام قادر :پێشه‌ك ی ئهوه بیرخوێنه‌ر بێنمه‌و‌ه له‌سااڵن ی ی پرۆتۆكۆڵه‌كان رابردوودا گهر سه‌یر ی په‌رله‌مان بكه‌ین ده‌بینین كۆبونه‌وه‌كان ی ن �ه‌داوه‌ت � ه ی ك��ۆم�ه‌ڵ دهن��گ� لیست ی ه�هب��ووه له‌نا ب��ودج�هو هه‌ڵوێست ی شه‌فافیه‌تبوون له‌بودجه‌‌و دیارنه‌بوون ی له‌بوجه‌دا، سه‌رچاوه‌كان‌و كه‌موكورت ی ه��ه‌روه‌ه��ا له‌كاتێكدا ئه‌نجومه‌ن حیزب ه سیاسییه‌كان پێكهات كۆمه‌ڵ ی راسته‌وخۆ تێبینی‌‌و به‌شێوه‌یه‌ك ی ه �هب��ووه به‌رانبه‌ر ی خ��ۆ ره‌خ��ن� ه ی ی ح��ك��وم�� هتو راپ��ۆرت�� ب���ه‌ئ���ه‌دا چوارحیزب ه كوردستانیه‌ك ه ك ه درا ی واقعی‌‌و ی گشتی ،ئۆپۆزیسیۆنێك به‌ڕا ی ده‌رخست ،یهكهم جار بوو ك��ردار له‌كوردستاندا ك ه به‌رانبه‌ر به‌حكومه‌ت، ی زهقو حیزبه‌كان رابوه‌ستن‌و ره‌خن ه
پێوست ه ئاڵوگۆڕ ی ده‌سه‌اڵت دروستبكرێت‌و سهركردایهتیو مه‌كته‌ب سیاسیو پله‌كانی نێو كۆمه‌ڵ ته‌رخاننه‌كرێت بۆ چهند كهسێك راسته‌وخۆ بگرن ،كۆمه‌ڵ یهكێك بوو ی ئهو چوار حیزبه، له‌هێز‌ه بنه‌ڕه‌تییه‌كان وات ه ههرچهنده له‌حكومه‌تیشدا بووین، بهاڵم بێده‌نگ نه‌بوین له‌گه‌نده‌ڵی‌‌و ی حكومه‌ت ،ئۆپۆزیسیۆن كه‌موكورت ی نییهو ب��وون ی�هك شێوه‌و شێواز چه‌ندین ئالیی هتو میكانیزم هه‌ی ه بۆ ی ی ره‌خنه‌و به‌ره‌نگاربوونه‌و‌ه ده‌ربڕین گ �هن��ده‌ڵ��ی��ی �هك��ان ،ئێم ه له‌پێناو ی ملكه‌چ ن�هب��وون��م��ان‌و پاشكۆیه‌ت ی زۆرم��ان��دا له‌وانه‌ش ن�هك��ردن باج ی بنكه‌و باره‌گاكانمان بۆردمانكردن ی كۆمه‌لێك له‌خورماڵ‌و شه‌هیدكردن ی كۆم هڵ‌و سه‌ركرده‌و كادرو پێشمه‌رگ ه ی ی باره‌گاكانمان‌و فشار داگیركردن ی ئ��اب��ووریو سیاسیو زیندانیكردن ئه‌میر‌و سهركردایهتیو ئه‌ندامانمان، ی به‌رده‌وام ی به‌شێوه‌یه‌ك ئه‌مان ه ههموو دووباره‌ده‌بوونه‌و‌ه به‌رانبه‌ر به‌كۆمه‌ڵ، ب��هالم خۆشبه‌ختان ه ئ �هم فشاران ه ی ی كۆم هڵ‌و سه‌ركردایه‌تییه‌ك ه نه‌یانتوان ی خۆمان لهسهر به‌رنامه‌و قه‌ناعه‌ت المان بدات. دهس��ت��وور :گ�هر هه‌ڵسوكه‌وت‌و ی بهرامبهر ی یه‌كێتی‌‌و پارت هه‌ڵوێست به‌ئۆپۆزیسیۆن له‌كوردستان نه‌گۆڕا، ئێوه وهك كۆم ه ڵ تاچهند هاوهه‌ڵوێست ی له‌به‌غداد؟ ده‌بن له‌گ ه ڵ هاوپه‌یمان ئ����ارام ق����ادر :ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ۆن ی نوێی ه له‌كوردستاندا‌و دیارده‌یه‌ك تا راده‌ی�هك حیزب ه ده‌سه‌اڵتداره‌كان نهیانتوانیوه ئهو دیارده‌ی ه قبوڵبكه‌ن، هه‌میش ه وابیرده‌كه‌نه‌و‌ه ك ه قسه‌و ی ئۆپۆزیسیۆن ،وات � ه ره‌خ��ن�هك��ان� ی ی ئه‌زموون دوژمنایه‌تی‌و له‌باربرن كوردستان ،ب��هاڵم بهپێچهوانهوه ی گرنگ ه بۆ ئۆپۆزیسیۆن بنه‌مایه‌ك ی ههموو ی سیاس ی ره‌وت به‌هێزكردن ده‌سه‌اڵته‌كان ،هۆكارێك ه بۆ رێگرتن ی له‌توندوتیژی‌‌و رێگر‌ه له‌سه‌رهه‌ڵدان ی له‌ده‌وڵه‌تدا، ی نایاسای ئاڵۆزیو بار ی ده‌سه‌اڵت بۆی ه دهبێت هه‌ردوو حیزب ی ئۆپۆزیسیۆن‌و ی دیارد‌ه زۆر به‌ئاسای ی ن��او په‌رله‌مان ی سیاس ملمالنێ قبوڵبكه‌ن ،چونك ه چه‌ندین ساڵ ه سیاسییه‌كانی ك��وردس��ت��ان باس ی ده‌ك�� هنو ی دیموكراس له‌سیستم ی كه‌مینه‌و ی ئ��ازادو ماف ب��اس ل��ه‌را دی���ن‌و م �ه‌زه �هب ده‌ك��رێ��ت ئه‌مه‌ش ی كوردستان ه پێویست ه ی سیاس واقع ێ له‌ره‌خنه‌و تێبینییه‌كان بگیرێت‌و گو ی مامه‌ڵ ه لهگهڵ ی ئیجاب به‌شێوه‌یه‌ك ی ئۆپۆزیسیۆن بكرێت، دی����ارد‌ه ی ی سیستم چونك ه یهكێك له‌بنه‌ماكان ی ئۆپۆزیسیۆنه، ی بوون دیموكراس ی یهك هه‌ڵوێست بوون بۆ مه‌سه‌ل ه ل �هب �ه‌غ��داد به‌خۆشحاڵییه‌و‌ه ئهو مه‌ترسی ه تێپه‌ڕێنراو ههموو كوتل ه سه‌ركه‌وتووه‌كان گه‌یشتن ه رێككه‌وتن‌و ی نێوخۆ دانراو بڕیاره په‌یڕه‌وكارنام ه ی بڕۆین ه به‌یه‌ك هه‌ڵوێستی‌‌و یهك ده‌نگ ی حكومه‌ت ،بهاڵم به‌غداد بۆ پێكهێنان ی ك ه ماوه تا چهند بتوانرێت ئهو ئهوه ی كرداریدا رێككه‌وتن‌و كارنامه‌ی ه له‌واقع ێ بكرێت ،جێبه‌جێكردن‌و جێبه‌ج ی پابه‌ندبون به‌و رێككه‌تننامه‌ی ه زه‌مانه‌ت ی ی هاوهه‌وڵوێست بوون به‌رده‌وامبوون كوتل ه كوردییه‌كان ه له‌به‌غداد. ی ئێوه وهك دهس��ت��وور :مه‌رج ی كۆم ه ڵ چیی ه بۆ یه‌كێتی‌‌و پارت ی له‌به‌غداد هاوهه‌ڵوێستبن بۆئهوه
ێ ل�هگ�ه‌ڵ��ی��ان��دا؟ ئ��ای��ا وهك هه‌رس ی ی ئۆپۆزیسیۆن گوتارێك الیه‌نه‌ك ه ی �هك��گ��رت��ووت��ان ه �هی � ه ب �ه‌رام��ب �هر ب�هی�هك��ێ��ت��یو پ��ارت��ی ،له‌كاتێكدا ی ی یهك له‌سه‌رسێ ئۆپۆزیسیۆن خاوه‌ن ی فراكسیۆنی هاوپه‌یمانی كورسییه‌كان كوردستانن له‌په‌رله‌مانی عێراقدا؟ ی ئێم ه بریتیبوو ئارام قادر :مه‌رج ی له‌پرۆژه‌یه‌ك ك ه له‌الیه‌ن نوێنه‌ر ی ئیسالمیه‌و‌ه پێشكه‌شكراو‌ه كۆمه‌ڵ ی ی نێوخۆ ی به‌رنام ه له‌چوارچێو‌ه رێككه‌وتننامه‌ك ه ك ه پێشكه‌شكرابوو، ی تریش پرۆژه‌‌و ههروهها الیه‌نه‌كان ی خۆیان ه�هب��وو ،ب��ۆدواج��ار تێبین گه‌یشتونه‌ت ه یهك ده‌رئه‌نجام‌و له‌هه‌موو ی هاوبه‌ش پ��رۆژه‌ك��ان ی �هك پ���رۆژه ی نووسراو‌ه ك ه كۆمه‌ڵێك مه‌رج‌و داواكار ی ئهو ی له‌چوارچێو‌ه ی ئیسالم كۆمه‌ڵ كارنامه‌یه‌دا جێگیركراوه. دهس��ت��وور :ئێوه وهك كۆمه‌ڵ ی هه‌رێم هه‌ڵوێستان بهرامبهر سه‌رۆك ی 10مانگ چیی ه پ��اش تێپه‌ڕبوون به‌سه‌ر سه‌رۆكایه‌تیدا؟ ئایا پێتانوای ه ێ ی پارتیه‌و‌ه بب ی له‌سه‌رۆك توانیبێت ی ی هه‌رێم‌و ب��ه‌رۆڵ‌‌و ئه‌رك به‌سه‌رۆك ی هه‌ستێت؟ خۆ ئارام قادر :من پێشنیارێكم هه‌ی ه بۆ په‌رله‌مانی كوردستان‌و به‌نیازم پێشكه‌شی بكه‌م له‌كاتی گفتوگۆكردن لهسهر په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مان ی ئه‌ویش ئهوهیه هه‌ركه‌سایه‌تییه‌ك ی كوردستان پۆستی په‌رله‌مانتار ی��ان وه‌زی���ر ی��ان س �ه‌رۆك �ی هه‌رێم یان سه‌رۆكی وه‌زی��ران وه‌ربرگرێت ت���اب���ه‌رده‌وام���ب���وون���ی ئ �ه‌وك �هس � ه ی له‌پۆسته‌كه‌یدا له‌پله حزبییه‌كه ده‌ستله‌كاربكێشـــێته‌وه ئه‌مــــــه‌ش ی یه‌كێكه ل �هو ه��ۆك��ارو فاكته‌رانه كه ده‌توانین ده‌سه‌اڵتی حكومه‌ت‌و حیزب لێكجودابكرێته‌وه‌و ههروهها كۆنترۆلی حیزب به‌سه‌رده‌سه‌اڵته‌و ه ی كز ببێت ،ب��ۆئ �هوهی به‌شێویه‌ك یاسایی‌‌و كرداری بسه‌لمێنرێت كه ئهو ی نوێنه‌رانه نوێنه‌ری ههموو خهڵك ی كوردستانن نهك نوێنه‌ری حیزبه‌كان خ��ۆی��ان��ن ،چ��ون��ك�ه ئێمه نابێت كه‌موكورتییه‌كه ته‌نها بۆ كهموكورتی كه‌سایه‌تیه‌كه بگه‌ڕێنینه‌وه ،بهڵكو ی كهموكورتی یاسایی‌‌و ده‌ستوور ههیه له‌كوردستاندا كه پێویست ه چ��اره‌س�ه‌رب��ك��رێ��ت ،بێگومان گهر ك��اك مه‌سعود ی�هك الببێته‌وه بۆ سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم باشترو به‌فراونتر ی ده‌توانێت خ��زم�هت به‌حكومه‌ت هه‌رێم بكات‌و ئه‌وه‌ش له‌م قۆناغه‌دا پێوستییه‌كی ن �هت �هوهی��ی �ه ،گهر ی له‌رابردوودا له‌به‌ر زه‌روره‌تی خه‌بات ی ش��اخ‌و جێگیرنه‌بوونی ب��ارودۆخ� ك��وردس��ت��ان پێویستی كردبێت وهك سه‌رۆكی حیزب بمێنێتهوه، ب�هاڵم ئێستا ك��ورد ب �ه‌ره‌و ده‌وڵ�هت ی بوون ده‌ڕوات‌و كۆمه‌ڵێك مه‌ترس ل �هب �ه‌رده‌م ئه‌زموونی كوردستاندا ی ههیهو مه‌به‌ستیش له‌دروستبوون ح��ی��زب‌و ره‌وت���ه سیاسییه‌كان بۆ ی دروستكردنی ده‌وڵ �هتو پێكهێنان ی ن �هت �هوهی �ه ،ك��ه‌وات��ه ب��ارودۆخ�� س��ی��اس��یو واق��ع��ی ك��وردس��ت��ان‌و ب��ارودۆخ �ی حیزبی وا ده‌خ��وازێ��ت كاك مه‌سعود خۆی یهكالبكاتهوه بۆ سه‌رۆكایه‌تیكردنی هه‌رێم.
جێگری سه‌رنووسه‌ر :وریا حه‌مه‌تاهیر سکرتێری نووسین :شۆڕش خالید لێپرسراوی هونهریی :شێرکۆ خانزادی
ی تێلیگراف ی سول خاوه‌ن ئیمتیاز :كۆمپانیا سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی به‌ڕێوه‌بردن :ئیدریس عومه‌ر رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه ،هه‌فتان ه کۆمپانیای سولی تێلیگراف دهریدهکات
هه‌رێم ی كوردستان ،سلێمانی ـ شاڕێی سالم ،ته‌الر ی میران ـ نهۆم ی پێنجه‌م ـ بهرامبهر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پهروهرده 0533184771
-
0533187811
شيواندنی حه‌قيقه‌ت زانیار محه‌مه‌د
ێ هه‌فته به‌سه‌ر م��اوهی نزیكه‌ی س ی ڕف���ان���دن‌و پ��اش��ان ت��ی��رۆرك��ردن � ی ڕۆژنامه‌نووس‌و سه‌رده‌شت عوسمان خوێندكاری زانكۆ تێده‌په‌ڕێت .بهاڵم تائێستا لێكۆڵینه‌و‌ه لهو مه‌سه‌له‌یه، ی تووشی شۆك كرد، ك ه هه‌موومان ی لیژنه‌یه‌كدا تهنیا له‌پێكهێنان ماوهتهوه. هه‌موومان چاوه‌ڕێمان ده‌ك��رد، ئه‌مجار‌ه ده‌زگ��ا په‌یوه‌ندیداره‌كان، ی حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكایه‌تی ی هه‌رێم ،به‌جدی به‌ده‌نگ تیرۆركردن ئ���هو ڕۆژن���ام���هن���ووس���هوه ب��چ��ن. ی خهڵك به‌گوڕ‌و تینێكه‌و‌ه ناڕه‌زای ده‌رب���ڕی ،ب �هاڵم ئه‌مجاره‌ش ده‌زگ��ا پ��هی��وه‌ن��دی��داره‌ك��ان‌و ح��ك��وم�هتو ی په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم ی ك��وردس��ت��ان ،له‌ئاستی داواك��اری � خه‌ڵكدا نه‌بوون. ب��گ��ره ل��هب��ری لێپرسینه‌وه‌‌و ی له‌به‌رپرس ه لێكۆڵینه‌وه‌ی ج��د ی ی به‌دواداچوون ئه‌منییه‌كان ،له‌بر داواك��اری گشتی بۆ ئهو قه‌زیه‌یه، ی ی نزیكی پارت كۆمه‌ڵێك له‌نووسه‌ران ی كه‌وتنه هێرش‌و په‌الماردان‌و تیرۆر
فیكری .ئه‌وه‌شی ماوهتهوه تائێستا ی ل �ه‌ده‌زگ��ا ڕاگه‌یاندنه‌كانی نزیك پارتییه‌وه تهنیا ئهوه گوتراوه ،ك ه 2كه‌س به‌تۆمه‌تی ئه‌نجامدانی ئهو كاره گیراون .ئه‌مه‌ش بچوككردنه‌وه‌‌و ی قه‌زیه‌كه‌یه ،وا گریمان بێبه‌هاكردن 2كه‌س هێنران ه سه‌ر ته‌له‌فزیۆن‌و وه‌ه��ا نیشاندران كه ئ�هو كاره‌یان ئه‌نجامداوه ،ئایا لێره‌دا ئهو بابه‌ت ه ی ته‌واوده‌بێت؟ ئایا بابه‌تی ڕفاندن سه‌رده‌شت عوسمان له‌هه‌ولێری بن ی ی پارتیدا‌و پاشان تیرۆركردن ده‌ست لێره‌دا كۆتایی دێت؟ ی مرۆڤ ی ماف ههرگیز پێشێلكردن ی له‌گرتنی چهند تۆمه‌تبارێكدا كۆتای ی ی گه‌نجێك ن��ای �هت ،ق �هت كوشتن ی لیژن ه ته‌مه‌ن 23ساڵ ،به‌پێكهێنان ی چاره‌سه‌رناكرێت .چونك ه حه‌قیقه‌ت ی ی به‌ئازادی ئهم بابه‌ته پهیوهندی ی ی ڕاده‌ربڕین‌و كار بوون‌و سه‌ربه‌ستی ی ڕۆژنامه‌گه‌رییه‌و‌ه ههیه .پهیوهندی به‌كۆمه‌ڵێك خهڵكی ده‌سه‌اڵتداره‌و‌ه ی ناكه‌ن ڕۆژنامه‌نووسان ههیه ،قبوڵ ی هیستریا ڕه‌خنه‌یان لێبگرن ،تووش ده‌بن ،كاتێك خهڵك بێن ه سه‌رشه‌قام‌و
ناڕه‌زایی ده‌رببڕن. لێره‌دا تهنیا دادگاییكردنی چهند تۆمه‌تبارێك به‌س نییه ،بهڵكو دهبێت ئهو سایكۆلۆژیایه ،ئهو بیركردنه‌وه‌یه، ئهو مێژووه ،ئهو سیستمه دادگایی ی جیاواز ناكات، ی ڕا بكرێت ك ه قبوڵ ئ���ازادی به‌خه‌ڵك ڕه‌وا نابینێت، ێ ئاسایی نییه، ی پ ی خهڵك ناڕه‌زای ته‌حه‌مولی ده‌نگ‌و ڕه‌نگێك ناكات، ی ئهو. ك ه جودابێت له‌ده‌نگ‌و ڕه‌نگ ی بهاڵم هه‌روه‌ك بینیمان ،دانیشتووان ئهم هه‌رێم ،هاونیشتیمانیان چۆن ی ی تیرۆركردن هاتنه ده‌نگ‌و سه‌ركۆنه سه‌رده‌شت عوسمانیان كرد ،دیتمان ی كۆمه‌ڵگ ه زیندووه‌‌و هێشتاكه ویژدان ی غه‌در له‌مرۆڤێك كاتێك نادادپه‌روه‌ر ده‌كات ،بێده‌نگ نابێت. ئ��هوهی ون نابێت حه‌قیقه‌ته، ی ه�هرچ�هن��ده خه‌ڵكانێك له‌هه‌وڵ ی شێواندنیدا بن .لێره‌دا گوته‌یه‌ك سه‌رده‌شت عوسمان به‌بیرده‌هێنمه‌و‌ه ی به‌رده‌وامی ئێم ه كه ده‌ڵێت "ئیش ئ��هوهی��ه ،ههمیشه ب���ه‌رد بگرین ه ئ �هو توحفه‌یه ،ك�ه كه‌سانگه‌لێك ماچیده‌كه‌ن".
ژماره ()33 ساڵی یه‌که‌م ،چوارشه‌ممه2010/5/26 ، www.destur.net
info@destur.net