AndrebøkeriNorskrøyndom2025
StineHanssenBrattland. Innanfor.Utanfor.Menalltidautist
JeswanthinyMayooran. Aldrigodnok
MoneCelinSkrede. Mihøgrehand.Moteinidentitetsom funksjonshemma
JørnØyrehagenSunde. Haregrettstryggleik?Omdenklassedelte rettsstatenogilliberaledemokrati
JensKihl BLAKK
Samlaget
Oslo2025
©DetNorskeSamlaget2025 www.samlaget.no
Omslag:MagnusVollMathiassen Førtrykk:Type-itAS,Trondheim
Skrift:11,5/15pkt.MinionPro
Papir:100gMunkenPremiumCream
Trykkeri:ScandBookAB,Falun
PrintedinSweden
ISBN978-82-340-1496-3
ForlagetharfåttstønadfråFrittOrdtilutgjevingaavNorskrøyndom2025.
Dennebokaertryktpåmiljøvenlegpapir.
Materialetidenneutgjevingaervernaetteråndsverklova.Deterderfor ikkjetillateåkopiere,avfotografereellerpåandremåtargjeatteller overføreheileellerdelaravinnhaldetiutgjevingautanatdeterheimlai lovellerfølgjeravavtalemedKopinor.
Deterforbodeåbrukeheileellerdelaravutgjevingasominndata ellertreningskorpusigenerativemodellarsomkanskapetekst,bilete, film,lydellerandretyparinnhaldoguttrykk,utansærskildavtalemed rettshavarane.
Brukavmaterialefråutgjevingaistridmedlovelleravtalekanføretil inndraging,erstatningsansvarogstraffiformavbøterellerfengsel.
Nestnedst ...................................... Lånekort .......................................
Selvangivelse ...................................
Kontofonen ....................................
SFO ............................................
Pennestrok .....................................
Data ............................................
Deiusynlege ...................................
Jeans&Clothes ................................
Fest ............................................
DødenpåOsloS ...............................
Orientering ....................................
Verdilaus ....................................... Bølgja ..........................................
Telefon
Slikmammahugsardet,fekkhoeindageintelefonfråtrygdekontoret.Dettevarpådentidadå offentlegeetatarfaktiskhaddenamnsomforklarte kvadeidreivmed,ogtrygdekontoretvareitkontor somtrygdafolk.Mammavarnyutdannasjukepleiar oghaddeeinunge,altsåmeg.Detvartrongetider, menellesvardetikkjenokospesieltsomfeilaeller manglaoss.Hovarmidtitjueåra,rundtossvardet åttitalforallepengane.
BodskapenfråtrygdekontoretpåTøyenvarat mammaogegnolevde670kronerimånadenover eksistensminimum.Omhoikkjehellervilletrygde seg?Dåvillehofårettpåeirekkjeordningarsom kunnegjerelivetlettareåleve.
Detvilleikkjemamma.
Blakk
Egveitikkjeomdeibrukteordet«eksistensminimum».Kanskjesnakkadeiomlevekårssatsareller medianlønellernokoanna.Poengeterberreatvi oftevarblakke.Ikkjefordimammavaruføreller arbeidsledigellerflyktningellernokoanna.Nei,ho varifulljobbogvelsådet.Problemetvarberreat utgiftenevarhøgeoginntektenelåge.
Dennebokahandlaromakkuratdet:atdetfinst einheilmassefolksomiogforsegleveroverfattigdomsgrensa,mensomlikevelharfordårlegråd.Og kvagjerdetmedeitmenneskeåhøyrepolitikararpå tvseieat«detskallønesegåståoppommorran», samstundessomdeterakkuratdetdugjer,utanat detlønersegpånokonsomhelstmåte?
Egkomtilverdaiapril1986.Iaugustbyrjaegi barnehagen.Omtrentpådagensjuårseinarebleieg skulegut.Egviltrudetgjevmegbortimotnoregsrekordibarnehage.Ofteseieregtilfolkategereit barnavstaten.Determesttull,såklart.Mendeter littsantòg.Egeriallefalleitbarnavgodeoffentlege ordningar.
Iaugustvarforeldrepermisjonenslutt.Fire månadergamleJenshaddenaturlegvisingameiningomsaka,menEplehagenvargodsomgull. Ullevålsjukehushaddedrivebarnehageutbygging istorstil.Grunnenvarsjølvsagtatdeihaddebruk formødrenevåreifulljobb.Kommunenkunne ikkjehamassearbeidsførekvinnergåandeiulønt permisjonheime.Istadenvarløysingabarnehagarrettvedarbeidsplassenkombinertmedgode ordningarforammepauseogdenslags.Innepå sjukehusområdetlågSkrentenogVeslefrikkog Lønnebakkenogmangefleire.
Eplehagen.Sjølvebyggetvarraudmålaognærast brakkeliknande,menhagenvarfullavtre.Innevar detdriftigekvinnfolk(ogeinogannanmannleg sivilarbeidar)ogmassevisavungarpåmineigen alder.Egfekkmineigenplassigarderobenmedeit sjiraffmerkesomsymbol.
Pådennetidavardetundertiprosentaveittogtoåringanesomgjekkibarnehage.1 Egtvilerpå atdetfinsteigenstatistikkforbarnehagestartarane somvarfiremånadergamle,menvivarnokganske få.Egskullebliganskestorføregforstodatdetvar nokorartmeddette.PåEplehagenhaddevidetjo slikallesaman.
Foreldravårehaddesamearbeidsplass,ogmange avossbuddeisjukehusbustader.Vivarpåturtil sjukehusbiblioteketellersjukehusidrettshallen.Før syttandemaikomKongensgardeogspeltepåsjukehusfeiringa.Ferienkunnevitapåsjukehushyttene påHarestua,ogdetbleiikkjejulutansjukehusjuletrefesten.Matkjøptevipåsjukehusbutikken, ogsjukehusetssørviskontorkunneordnemeddet mesteanna.
Dettegjordeatmammakunnejobbeogtenesine eignepengar.Lønavarlåg,mensjølvsagtlangtbetre ennalternativet.Someinebarnereggladegfekk veremeddeiandreunganeistadenforåtraske rundtheime.
Hugsarduforrestenompalompaane?Deismå, rarefolkasomlevdeheilelivetsittinneidjupetav sjokoladefabrikkentilWillyWonka?
Fyrstegongnokonlas Charlieogsjokoladefabrikken avRoaldDahlhøgtformeg,sågegformeglivet innepåfabrikkensomeinslagsvariantavUllevål sjukehus:eiheilverdforsegsjølvbakhøgegjerde, dervihaddealtvitrong.Ogeg?Egvarveleinbitte liten,offentlegfinansiertompalompa.
Dumt
Egseiertilmammaategskalskrivenokoomatvi haddedårlegråddåegvarliten.Harhonokoimot det?Synesthodeterdumt?Pinleg?Littprivat,kanskje?
«Nei»,seiermamma,«detvarjoberresånndet var.»
Densetningaharegtenktmykjepåimånadene etterpå,fordihosamanfattarsåpresistheilesituasjonen.Ommammaikkjehaddeblittsjukepleiar, menhellersatsapåeinkarrieresombørsmeklar ellernarkobaron,haddehosikkertblittrikare.Men omalleskulletenktslik,villeikkjeNoreghattein einastesjukepleiar.Ogdåhaddedetgåttveldigdårlegmedbådebørsmeklaraneognarkobaronane.
Detvarikkjevårskuld.Ellervardet?
«Eggjordejomykjedumtòg»,seiermamma.«Eg feilparkerteogfekkbøter»,nemnerho,ogeghugsar deigongenevimåtteopptileitomtpåSognforå hentebilensomhaddeblitttauainn.Menærlegtalt,
tenkjereg,skalikkjeeisomblirmorifyrstehalvdelavtjueåra,fålovtilåtaeitpardummeval?Skal ikkjeeigentlegallemenneskefålovtilåtabbesegut noogdå,utanatdetgjevkriseiprivatøkonomien? Istadenerdetteeinluksussomerreservertforalle medgodråd.Deiblakkemåalltidverekloke,planmessigeognøkterne.
Omegfåreitrafikkbot,blirtekenibillettkontrollellermåkjøpeeintogbillettisisteliten,erdet kanskjesurt(ogsjølvsagtflautt).Deterlikevelinga krise.Dersomduikkjeharnokonbuffer,måaltgå etterplanen.Vaskemaskinamåfaktiskberrevare framtilferiepenganekjem.Straumrekningakan ikkjeberreskyteitaket.Deterhellerikkjelettåseie frå:Kanskjeerdetnokonivenegjengensomkjem medideenomeinrestaurantduikkjeharrådtil. Kanskjevildeitainnpåeitlittfinarehotellpåferieturendeskalpå.
Livetmedslanklommebokkrevpresisjon,planleggingognøysemd.
Såkanviandrefråtse,verespontaneellergå kanakas.