Lothestrikk

LOTHESTRIKK

SAMLAGET · OSLO · 2018

Lothestrikk_m3.indd 1

30.06.2018 23.17

© Det Norske Samlaget 2018 www.samlaget.no Omsetjing frå bokmål: Aud Søyland Foto: Eivind Senneset (s. 2, 88−89, 136−137, 166), privat (s. 4, 6), Anne Dorthe Kalve (s. 7), Guro Kvalnes (s. 34–35), Tor Lindseth (s. 116, 122−123), Wenche Hoel-Knai @photowenche (alle andre bilete).

Styling: Jan Gunnar Svenson @stylesvenson Omslag og formgiving: Johanne Hjorthol Trykk: Scangraphic Skrift: TT Commons og Herschel Papir: 130 g Arctic Volume Printed in Poland ISBN 978−82−521−9710−5

Lothestrikk_m3.indd 2

30.06.2018 23.17

INNHALD 4 8 11 17 22 28 36 42 49 54 58 66 73 80 90 95 101 109 116 124 130 138 144 147 151 154 157 160 163

Lothestrikk_m3.indd 3

Forord Råd og tips til strikkarar Hardingen Sørfjorden Vidda Dyranut Cortina (grå) Cortina (grøn) Rallargenser herre Rallargenser dame Sandhaug Lothus Rogdo Fjorden Måge Hansbu Folgefonn Solnut Farmen original (grå) Farmen original (brun) Lothepus-jakka (grå) Lothepus-jakka (brun) Lue Skjerf Hals Pulsvarmarar Vantar Vottar Pulsvantar

30.06.2018 23.17

Leif Einar Lothe på Hansbu på Hardangervidda.

Sjølvsagt i heimestrikka genser.

4 · lothestrikk

Lothestrikk_m3.indd 4

30.06.2018 23.17

FØDD MED STRIKKEGENSER Leif Einar Lothe, betre kjent som Lothepus, sjarmerer og provoserer folk over heile landet.

Hardhausen frå Odda i Hardanger, med cowboyhatt og røyk i kjeften, er eit fenomen ingen kan vere likegyldig til.

Lothepus har sin særeigne stil, og ein viktig ingrediens i stilen er ullgenserar. Lothepus går alltid med ullgenser, er nærmast fødd i ullgenser og ser ikkje bort frå at han skal gravleggast med strikkegenseren på. Mora Anne Karin Lothe har i alle år strikka til sonen, og Lothepus er storforbrukar av gode ullplagg. Genserane må vere solide og varme, og Lothe kan ikkje hugse at han nokon gong har reist på arbeid utan strikkegenser.

Anne Karin er ei dame som alltid har hatt mykje å henge fingrane i: Ho har drive med alt frå sportsfiske til landskapsmåleri og strikking. Det ho strikkar, sel ho gjerne på messer. Men at ho skulle bli del av eit moderne strikkeeventyr, det hadde ho aldri sett føre seg.

I ein sofa i eit rekkehus på Måge sit Anne Karin Lothe saman med sonen. Ho skjenker kaffi til gjestene. På bordet står nysteikte vaflar, ei kake og

ferske jordbær. Lothestrikk starta sjølvsagt med ein strikkegenser.

– Det var jo berre ein arbeidsgenser som Leif Einar skulle ha på seg, seier Anne Karin.

Ho reiste til strikkebutikken i Odda for å skaffe oppskrift til ein ny genser, og ho ville gjerne ha ein med rundt berestykke. Det hadde ein masse av før i tida. Dama i butikken fann eit mønster i ei bok som Anne Karin fekk med seg heim.

– Eg sa at eg først måtte høyre om han ville ha den modellen, og i så fall i kva farge. Men veit du kva ho sa, ho i butikken? Det er ingen mannfolk som bruker sånne genserar! No heng akkurat den genseren i vindauget hennar, ferdigstrikka, seier Anne Karin Lothe og smiler.

Strikkeeventyret og historia om Lothepus og Dale Garn starta då Lothe viste seg i ein rallargenser i serien Fjorden Cowboys. Interessa for genseren var enorm! Alle ville ha oppskrifta på rallargenseren.

Dale Garn utvikla seinare ein heilt eigen strikkegenser i samarbeid med Lothe. Det blei den

fødd med strikkegenser · 5

Lothestrikk_m3.indd 5

30.06.2018 23.17

Leif Einar saman med søstrene Solveig og Agnes Iren på Hardangervidda. Alle i heimestrikka genserar.

originale Lothepus-genseren, kjent frå tv-programmet Farmen. Designet er allereie ein klassikar.

Samarbeidet mellom Dale Garn og Lothe heldt fram, og saman har dei utvikla fleire funksjonelle strikkegenserar med fine, praktiske detaljar. I designet er det brukt tradisjonelle, stadbundne mønster som har blitt nytta i fleire hundreår i strikkeplagg til fiskarar, skogsarbeidarar og arbeidsfolk. Her i boka blir det presentert ei rekke nydesigna Lothe-plagg.

Og det er jaggu godt at Anne Karin har strikka fort, for Lothepus, han har eit stort forbruk av genserar.

– Eg har genserane lenge, eg drite jo i korleis dei ser ut, seier Leif Einar. – Eg har dei på jobb. Eg henge fast og så rive eg hol og så prøve ho å vaska dei før ho rive dei opp og strikke nytt.

Når Leif Einar bruker strikkegenser som arbeidstøy, er det fort at det blir søl og skit på genseren. Mor har inga tru på at det er vits i å gi han vaskeråd.

– Han? Han berre øydelegg genserane etter kvart. Alle genserane han får, blir øydelagde, så får han nye, seier Anne Karin. – Den kvite genseren som han hadde med seg til Grønland, til dømes, seier ho og gløtter bort på Leif Einar.

– Det var ikkje min feil, det var hesten som reiv hol i den, seier Leif Einar kontant.

– Ja, men det var du som hengde genseren slik at hesten fekk fatt i den, seier mor.

Det er ingen tvil om at det er Anne Karin som har vore strikkaren i familien Lothe. Leif Einar vil helst ikkje vedkjenne seg at han har hatt noko strikketøy mellom hendene. Men det sonen helst vil gløyme, har mor lagt seg på minne.

– Du har strikka eit skjerf til eit troll, seier Anne Karin, – eit troll du skar ut frå ei rot.

– No må du ikkje øydelegge imaget mitt, kjem det frå sofaen.

6 · lothestrikk

Lothestrikk_m3.indd 6

30.06.2018 23.17

Mor til Lothepus, Anne Karin Lothe, er ein storstrikkar.

Leif Einar Lothe er betre pĂĽ ĂĽ bruke strikkeplagg enn ĂĽ lage dei.

Fisking i fjorden i Odda. Mor Anne Karin Lothe i rallargenser, Leif Einar kledd i genseren Sandhaug.

Lothestrikk_m3.indd 7

30.06.2018 23.17

TIPS OG RÅD TIL DEG SOM STRIKKAR FØR DU BEGYNNER

Les gjennom oppskrifta før du begynner å strikke. Då får du ei generell forståing for gangen i arbeidet, og du unngår å strikke feil. Sjekk nettsidene våre for rettingar.

VEL RIKTIG GARN

For eit best mogleg resultat tilrår vi at du strikkar i garnet som er oppgitt i oppskrifta. Sjølv garn med same løpelengde, det vil seie meter per gram garn, kan ha eit ulikt maskebilde. Bruker du garn med anna volum enn det oppgitte, får du eit anna masketal per 10 centimeter i breidda og eit anna antal pinnar i høgda.

PASS PÅ STRIKKEFASTHEITA

For at plagget du strikkar, skal få dei måla og fasongen som er oppgitt i oppskrifta, må du følgje strikkefastheita. Ikkje alle strikkar likt. Strikkar du lausare enn strikkefastheita som er oppgitt, blir plagget større. Strikkar du fastare, blir plagget mindre.

STRIKK EIN PRØVELAPP

Sjekk strikkefastheita ved å strikke ein prøvelapp.

Tel kor mange masker det er på 10 cm i breidda.

Har du fleire masker enn oppgitt, må du skifte til tjukkare pinnar. Har du færre masker, skiftar du til tynnare pinnar. Alle strikkar litt ulikt, og pinne-nummeret i oppskrifta er berre rettleiande.

Berre eit halvt pinne-nummer opp eller ned kan gjere forskjell.

STRIKKEPLAGG BØR OGSÅ TØRKAST MED OMTANKE

Dersom du vaskar strikkeplagg i maskin, må du bruke ullprogram og ikkje vaske plagget saman med andre ting. Når du vaskar strikkeplagg i maskin, blir overflødig vatn sentrifugert ut av plagget. Det er fint, men unngå likevel å hengje strikkeplagg til tørk. Gjer du det, kan du oppleve at plagget sig og mistar fasongen. Strekk plagget lett i fasong både i lengda og breidda. Legg det så over for eksempel eit tørkestativ, eventuelt med eit frottéhandkle under for å unngå spilemerke, og la det liggje til det er tørt.

DAMP MED RIKTIG TEKNIKK

Strikka plagg kan om nødvendig dampast lett med eit fuktig klede. Vri opp kledet i reint vatn, og «slå» ut overflødig fukt. Vreng plagget med vranga ut, legg kledet over, og hald det varme strykejernet eit par millimeter over slik at dampen slår ned i strikkeplagget. Ikkje press strykejernet ned på eit strikkeplagg. Gjer du det, blir det flatt, og noko av den luftige strukturen i maskebildet blir borte.

TENK NÅR DU TOVAR

Både strikka og hekla plagg kan tovast i maskinen dersom du har brukt garn i ull eller alpakka.

Superwashbehandla garn kan ikkje tovast. Vask det du skal tove, på 30 til 40 °C finvask, men ver merksam på at vaskemaskinar tovar forskjellig, så her må du prøve deg fram.

8 · lothestrikk

Lothestrikk_m3.indd 8

30.06.2018 23.17

Generelt sett tovar store plagg meir enn små plagg, og noko som er laust strikka, tovar meir enn det som er fast strikka. Strekk plagget i fasong mens det enno er vått, og la det tørke mens det ligg flatt.

BRYT ALLE REGLAR

Det viktigaste du har med deg i den kreative prosessen, er kunnskap om garnfiberen – at du veit korleis garnet oppfører seg mens du strikkar, i det ferdige plagget og i vask, og at du kjenner litt til

eigenskapane. For eksempel bør du vite om garnet tovar eller ikkje, og om isolasjonsevna er god eller ikkje. Og du vil absolutt bruke litt meir pengar på garn til eit plagg du legg usannsynleg mange timar og arbeid i. Ikkje vel det billigaste syntetiske garnet til det neste arvestykkeprosjektet ditt.

Men elles kan du gjere som du vil! Eksperimenter med teknikkar, garn og strikkefastheit. Våg deg ut på å lage dine eigne oppskrifter og mønster. Plukk ut dine heilt personlege yndlingsfargar. Test og prøv og sjå kva som skjer. Blir det heilt feil, har du uansett lært noko nyttig. tips & råd · 9

Lothestrikk_m3.indd 9

30.06.2018 23.17

10 ¡ lothestrikk

Lothestrikk_m3.indd 10

30.06.2018 23.17

LOTHEPUS HARDINGEN Lothestrikk_m3.indd 11

30.06.2018 23.18