Warande informatief
Bára Sigfúsdóttir (IJsland)
On the other side of a sand dune
Lisbeth gruwez/voetvolk
It’s going to get worse and worse and worse, my friend
donderdag 26 september de Warande
2
3
Dames in verschillende gedaantes Betoverende danssolo’s in ‘On the other side of a sand dune’ en ‘It’s going to get worse and worse and worse, my friend’ van ‘It’s going to get worse and worse and worse, my friend’ heeft Gruwez iets mannelijks. Ze draagt een kostuumbroek en zwarte lakschoenen, haar haren zijn plat naar achter gekamd. Of is dit een strenge schooljuf, een stijve stewardess? Wanneer ze vervolgens haar kousen over haar broek trekt en een strakke band rond haar buik spant, lijkt ze een combinatie van een minimalistische lakei en een toreador. Of is ze een drilmeesteres in pofbroek en legerlaarzen? In ‘On the other side of a sand dune’ glijdt Sigfúsdóttir op haar beurt probleemloos doorheen rollen die gaan van oude vrouw tot kleine meid, van stramme pop tot gracieuze elf. Daarbij verkent ze een al even breed gamma aan gevoelens - angstig of aarzelend, chagrijnig of speels. Met hun geoefende lijven tekenen deze twee dames Rorschach-vlekken op de scène. Wat ziet u?
Als we klassieke mythologieën en psychoanalytische theorieën mogen geloven, is een vrouw veel verschillende dingen. Oermoeder en bron van leven, deugdelijke maagd, maar ook femme castratrice, verleidelijke en dodelijke Sirene, een Medusa met slangenhaar die je met één blik kan verstenen. De vrouwelijke personages uit de danssolo’smet-lange-titels van Lisbeth Gruwez en Bára Sigfúsdóttir zijn minder irreëel, maar ze nemen al even uiteenlopende gedaantes aan. In het begin
4
‘Jong Gewild’ voorgesteld
Sigfúsdóttir: IJslandBrussel en weer terug
Het jonge geweld dat in ‘Jong Gewild’ mag aantreden vertegenwoordigt een nieuwe generatie dansers, theatermakers en andere artiesten. Zo introduceerde deze succesvolle Warandereeks vorig seizoen ‘Cirque composé’, een avond met aankomend circustalent, terwijl 2014 meer magie belooft met ‘Le soir des monstres’ (poëtisch en surreëel gegoochel door Etienne Saglio) en ‘The dog days are over’ (een uitputtingsslag-in-dans van de jonge choreograaf Jan Martens). ‘Jong Gewild’ biedt een staalkaart van wat eigentijdse en eigenzinnige kunstenaars aan het begin van een veelbelovende carrière te vertellen hebben. Dit kader maakt ook unieke combinaties mogelijk, zoals de ‘double bill’ met Sigfúsdóttir en Gruwez.
Haar naam - in combinatie met haar helblauwe ogen en witblonde haren - verraadt het al: de roots van Sigfúsdóttir liggen in Noord-Europa. De danseres/ choreografe werd geboren in de IJslandse hoofdstad Reykjavik, waar ze als kind van verschillende dansstijlen proefde, van ‘ballroom’ tot ‘Latin dance’. Na een studie hedendaagse dans aan de Icelandic University of the Arts ging ze richting Amsterdam voor een gelijkaardige opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten. Van daar was het maar een kleine stap tot in Brussel: Sigfúsdóttir deed er auditie bij P.A.R.T.S., de dansschool van Anna Teresa De Keersmaeker, en werd toegelaten. Hoewel de IJslandse vorig jaar afstudeerde, is ze niet van plan om Brussel de rug toe te keren: “Je wordt hier gemakkelijk geïnspireerd”, vindt ze. “Brussel is het centrum van een heleboel kunstvormen die mooi samenkomen. Zoiets is heel inspirerend. IJsland is dat natuurlijk ook. Dan heb ik het vooral over de natuur en de vreemde cultuur daar. De combinatie van de twee zorgt ervoor dat ik dingen kan maken.”
5
6
De verhalen van grootmoeder verteld/ gedroomd
ook uitdanst. Zo wordt de scène een droomwereld. Daarbinnen experimenteert Sigfúsdóttir -in haar uiteenlopende rollen- met de manier waarop ze haar lichaam kan gebruiken. Nostalgie en verlangen worden plots tastbaar. Daarbij wil de IJslandse ook steeds beroep doen op de fantasie van het publiek: “Ik hou ervan als er net genoeg rode draad in een voorstelling zit, zodat het publiek wel kan volgen wat er gebeurt, maar het tegelijkertijd ook de eigen verbeelding moet aanspreken.” De fantasierijke sfeer die ze zo oproept, verkende de danseres eerder dit jaar al in haar rol in ‘Wulong” (2013), een visueel sprookje van Het Paleis over een draak die geluk brengt.
Sigfúsdóttir blikt naar de toekomst -achter de zandduin?met behulp van het verleden in ‘On the other side of a sand dune’. Voor haar choreografiedebuut ging ze in haar geboorteland op zoek naar de verhalen van haar grootmoeder en andere vrouwen van dezelfde generatie. Uit interviews met hen sprak een acuut bewustzijn van de enorme veranderingen die IJsland de voorbije decennia doormaakte, onder meer op het vlak van levensstandaard, samenleving en technologie. Sigfúsdóttir: “Als je in het verleden gaat graven en amper honderd jaar (of zelfs nog minder) teruggaat, is het al verbazingwekkend om de denk- en levenswijzen van toen te zien. Het is een interessante reis, zo’n tijden beleefd hebben en dan uitkomen bij de dag van vandaag, waar de veelheid aan keuzes overweldigend kan lijken. De herinnering aan deze overschakelingen is levend gehouden in degenen die ze meegemaakt hebben.”
De stem van Sóley In ‘On the other side of a sand dune’ zien we geen draak, maar horen we wel een Seabear: een lid van deze IJslandse indiegroep stond immers in voor de muziek. Sóley Stefánsdóttir is een componiste en multiinstrumentaliste die onder meer piano speelt bij Seabear. Sóley -ze laat haar achternaam voor het gemak achterwege als artiestewas zich niet meteen bewust van haar zangtalent, want ze had wat tijd nodig om te wennen aan de klank van haar eigen stem. “Dat gevoel kennen we allemaal, nietwaar?”, oppert ze op haar
Sigfúsdóttir werd geïnspireerd door de getuigen van deze evoluties, én door de traditionele IJslandse verhaalcultuur. Op basis hiervan creëerde ze een tijdloos vrouwelijk personage dat verschillende leeftijden en ervaringen in zich draagt en 7
televisiepredikant Jimmy Swaggart tot ritmische flarden die hij live op een klavier oproept. Specifieke woorden van Swaggart worden steeds vergezeld door uiterst precieze bewegingen van Gruwez (net als Sigfúsdóttir een oud-P.A.R.T.S. studente).
website. Haar lieflijke geluid vindt perfect aansluiting bij de IJslandse sound die bijvoorbeeld ook Sigur Rós typeert, en bij de feeërieke atmosfeer van Sigfúsdóttirs voorstelling. Sigfúsdóttir: “De timing en de stiltes, zowel van bewegingen als in muziek, interesseren me enorm. Ze zijn naar mijn mening vaak het cruciale element om het werk te faseren voor een publiek. Het is fantastisch waar een publiek toe gebracht kan worden in een theaterzaal wanneer de timing juist zit.” Stilte en geluid, licht en dans werken in ‘On the other side of a side dune’ perfect samen om het publiek te betoveren.
Van Cauwenberghe: “Lisbeth beslist wanneer een bepaalde beweging in gang gezet wordt, wanneer dat woord moet komen. Maar dat hele spel verandert naargelang de scene vordert. Het is echt een soort tango. We moet heel hard samen zijn. Soms bepaal ik dat het woord mag komen en moet zij volgen met een beweging.” De moeilijkheid zit dan ook niet zozeer in de dans -die na veel oefenen automatisch volgt wanneer Gruwez bepaalde woorden hoort- maar eerder in de speech zelf. “De bewegingen komen wel,” verduidelijkt Gruwez, “dus het is belangrijker dat ik de volgorde van de tekst weet. Ik moet die goed kennen, want anders loopt het fout.”
‘It’s going to get worse…’: ‘fancy footwork’ door Voetvolk Timing is ook cruciaal in ‘It’s going to get worse and worse and worse, my friend’. Lisbeth Gruwez en Maarten Van Cauwenberghe -samen Voetvolk- hebben het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt met deze productie. Hun nieuwste is een geoliede machine van tekst en dans/performance waarbij muzikant en danseres volledig op elkaar ingespeeld moeten zijn. Van Cauwenberghe herwerkte een vlammende speech van de oerconservatieve
Het woord als wapen Het begon nochtans bedrieglijk simpel: met een YouTube filmpje dat Gruwez ooit zag, getiteld ‘Ranting’. Dat toont een interview met John Cassavetes, waarin deze Amerikaanse regisseur als antwoord op één vraag gedurende een half uur ‘losgeht’, terwijl
8
9
nodig om de boodschap te begrijpen. Deze thema’s trokken Gruwez enorm aan: “Ik heb voor deze voorstelling onderzocht hoe non-verbale communicatie een massa kan begeesteren.”
de andere studiogasten voor decorstuk mogen spelen. Gruwez was geïntrigeerd door de opbouw van dat antwoord: “In het begin was dat kalm, maar het werd wilder en wilder, met wilde gebaren en ogen die vuur spuwen. Dat was de insteek. Ik vind het tof hoe het lichaam spreekt. Na een tijd doen de woorden er niet meer toe, maar komt iemand zo in een trance.” Die extase verbeeldt Gruwez in haar dans en performance door middel van een zorgvuldig opgebouwde climax, die het publiek overtuigt en meesleept.
Wat de bijbel zegt over drugs Gruwez liep al langer rond met het idee om een choreografie te maken op tekst, maar het bleek niet gemakkelijk om een speech te vinden die geschikt was. Via een vriend kwamen zij en Van Cauwenberghe uiteindelijk terecht bij Jimmy Swaggart. Deze flamboyante ‘televangelist’ en zelfverklaarde Godsgezant was enorm populair in het Amerika van de jaren tachtig. Via zijn eigen shows op televisie, het ‘Jimmy Swaggart Bible College’ en live preken in gigantische stadions bracht hij duizenden mensen in vervoering.
Als de spreker het goed aanpakt, raakt inderdaad niet alleen hij maar ook zijn publiek in een trance. Al was de inzet van de ‘rant’ van Cassavetes dan behoorlijk banaal (hij vond dat er niet genoeg volk naar zijn film ‘Opening Night’ ging kijken), een speech kan een machtig wapen zijn. Zo ontketent ‘het Woord’ schijnbaar moeiteloos revoluties of zet het oorlogen in gang. Martin Luther King begeesterde de Afro-Amerikanen met zijn iconische toespraken, maar er zijn natuurlijk ook genoeg voorbeelden waarbij het doel zoveel minder nobel was. Hitler groeide uit tot een begenadigd spreker die erin slaagde een massa voor zich te winnen, en Khadaffi wist zijn aanhangers te overtuigen met donderpreken vol stemverheffingen, gebalde vuisten en dramatisch armgezwaai. Arabisch kennen was nog amper
Voetvolk ging aan de slag met Swaggarts plaat ‘What the Bible says about drugs’, maar ze hadden geen zin om zijn fanatiek-christelijke boodschap uit te dragen. Van Cauwenberghe: “Daarom hebben we er zoveel mogelijk bepaalde stukken tekst uitgehaald die een veel grotere context of draagvlak hebben.” Dan begon het experimenteren met de manieren om op de tekst te
10
dansen. Toen Gruwez suggereerde om elke beweging aan een woord te koppelen, gingen zij en Van Cauwenberghe op zoek naar zinnen die konden worden opgeknipt. Dit hele proces liep niet altijd van een leien dakje: “Het is natuurlijk een grote dril geweest omdat het heel moeilijk was om bij bepaalde bewegingen direct de reflex te hebben ‘dat is dat woord’”, legt Van Cauwenberghe uit. “Dus dat was vier maanden lang afzien, met veel ruzies en veel drama’s.” Gelukkig kent het Voetvolk elkaar al langer dan vandaag. Sinds 2000 blijven de wegen van Gruwez en Van Cauwenberghe elkaar kruisen. Na haar werk met Ultima Vez danste Gruwez onder meer bij Jan Fabre in ‘As long as the world needs a warrior’s soul’ (2000), ‘Je suis sang’ (2001) en ‘Quando l’uomo principale è una donna’ (2004), waarvoor Van Cauwenberghe telkens de muziek schreef. In 2006 besloten Gruwez en Van Cauwenberghe Voetvolk op te richten. Met succes: ondertussen maakten ze samen al vijf performances. “We zitten ook altijd samen in de studio als we iets nieuws aan het maken zijn”, zegt Gruwez. “Ik kan niet zonder hem, en hij niet zonder mij.” Ze vindt dan ook dat ze een ‘soort van tandem’ zijn geworden. Springt u gerust bij het duo achterop. Lies Xhonneux
11
12
13
medewerkers ‘On the other side of a sand dune’ concept, choreografie en performance: Bára Sigfúsdóttir muziek en geluid: Sóley ‘It’s going to get worse and worse and worse, my friend’ concept, choreografie en performance: Lisbeth Gruwez assistentie en geluidsontwerp: Maarten Van Cauwenberghe met de steun van: Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen Afdeling Volksontwikkeling en Lokaal Cultuurbeleid foto’s: Leif Firnhaber en Luc Depreitere Bronnen Het einde van de double bill is voorzien om 22.10 uur.
Cobra.be. ‘It’s going to get worse and worse and worse, my friend.’ Reportage en interview, 2012. (http://vimeo.com/36008975)
Bára Sigfúsdóttir – ‘on the other side……..’ 50 minuten
Dereere, Hannes. ‘“Woorden kunnen liegen, lichamen niet”. Interview met Lisbeth Gruwez.’ Tazette 7, 02 augustus 2012.
pauze Lisbeth Gruwez/Voetvolk – ‘it’s going to get….’ 50 minuten
Gillis, Marie-Ange. ‘Contemporary dance from Iceland.’ Interview met Bára Sigfúsdóttir. TV Brussel, november 2012.
Na aanvang van de voorstelling wordt er geen publiek meer in de zaal toegelaten, tenzij bij eventuele pauzes. Het is verboden te fotograferen en geluids- of filmopnamen te maken. Gelieve je gsm uit te schakelen.
www.barasigfusdottir.wordpress.com www.soleysoley.com www.voetvolk.be www.warande.be 14
CAFE
Voor en na de voorstelling kan je terecht in het cafĂŠ Barzoen om iets te eten of te drinken.
PARKEREN Je kan een korting krijgen op je parkeertarief als je je parkingticket van Vinci laat valideren aan de ticketbalie.
15
THEATER & dans wo 2/10: Lazarus - De Idioot - theater wo 9/10: Dimitri Leue, Warre Borgmans, Antoon Offeciers…. - De diepte van het dal - theater zo 13/11: Rain (docu) do 17/10: Lisa Verbelen, Sanne Vanderbruggen, Benjamin Moen en Judith De Joode - BOG - theater vr 18/10: De Veerman - Rituals now - dans wo 6/11: Ugo Dehaes - Grafted- dans wo 6/11: Theater Zuidpool - Phaedra - + gratis inleiding - theater vr 8/11: Het Gevolg - De Kus - theater vr 15/11: A two dogs company/Kris Verdonck - H,an incident + gratis inleiding - theater wo 20/11: TG Stan en Toneelhuis/Olympique Dramatique - creatie 2013 (werktitel) ) - theater wo 27/11: Ultima Vez/Wim Vandekeybus - What the body does not remember - + gratis inleiding - dans do 28/11: ’t Arsenaal - Kamer 411 - theater do 5/12: Toneelhuis/Bart Meuleman - Desperado - theater wo 11/12: Toneelhuis en Muziektheater Transparant/FC Bergman... - Van den vos - theater di 17 en wo 18/12: Suzanne Grotenhuis - Zwarte woud forever - theater do 19/12: Koninklijk Ballet Vlaanderen - The Return of Ulysses - dans di 7 en wo 8/1, vr 7, za 8 en zo 9/3: Het Gevolg - Petrus en den Doodendraad - gratis inleiding 7 en 8/1 en op 8/3 - theater za 11/1: Akram Khan Company - iTMOi - + gratis inleiding - dans di 14/1: Kaaiman - Metamorfosen - theater do 16/1: Jan Decorte/Bloet/Comp.Marius & Kaaitheater - Shylock - gratis inleiding - theater wo 29/1: KVS & Théâtre National - Thomas Gunzig, Manu Riche en Josse De Pauw - Raymond - theater wo 5/2: Hotel Modern en Arthur Sauer - De Grote Oorlog - gratis inleiding - theater wo 12/2: Raimund Hoghe - Pas de deux - + gratis inleiding - dans za 15/2: Thomas Ryckewaert - Genesis (I, II, III) - theater vr 21 en do 27/2: Het Gevolg - Matador - theater do 27/2: SKaGeN - Alles van Eva - theater wo 5, do 6, vr 7/3: Compagnie Cecilia - Ensor - theater wo 12/3: Het Zuidelijk Toneel - Julius Caesar - theater do 27/3: Theater Stap - Brilleman - theater za 29/3: Wayne McGregor/Random Dance - Atomos - + gratis inleiding - dans wo 23/4: Laika/Kunstz - Misdaad en straf - theater vr 25/4: Jan Martens/ICKAmsterdam - The dog days are over - + gratis inleiding - dans do 1 - zo 11/5: De Warande en Theater De Nwe Vorst (Tilburg) - Borderline (Nick Steur e.a.) - theater/performance vr 9/5: NTGent - Platonov - gratis inleiding - theater wo 11/6 - vr 13/6: UNM - the house that built us - theater