Ο αιώνιος στρατός - Δημήτρης Δημητριάδης by diapy

Ο αιώνιος στρατός

δημητρης δημητριαδης: Ο αιώνιος στρατός ένας θεατρικός μύθος εκδόσεις διάπυροΝ – γιαννης ευαγγελου (Μαντινείας 48, 54644, Θεσσαλονίκη τηλ. 6937.16.07.05 και 6937.10.88.81) www.diapyron.com, email: diapyron@gmail.com

& Ομήρου 47, Τ.Κ. 10672, ΑΘΗΝΑ Τηλ. 210 3614968 Φαξ. 210 3613581 Email: info@eurasiabooks.gr

διάπυροΝ * λογοτεχνία 8 Α΄ έντυπη έκδοση Νοέμβριος 2012 124 σελίδες (12 Χ 20,5 εκ.) ISBN: 978-960-8187-99-3 © γενικό: 2012, δημητρης δημητριαδης © για την έντυπη ελληνική έκδοση: 2012, εκδόσεις διάπυροΝ και δημητρης δημητριαδης

Σχεδίαση εξωφύλλου και σελιδοποίηση: γιαννης ευαγγελου Παραγωγή - Διακίνηση: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΥΡΑΣΙΑ (http://www.eurasiabooks.gr/) Ομήρου 47, Τ.Κ. 10672, ΑΘΗΝΑ Τηλ. 210 3614968 * Φαξ. 210 3613581 Τυπώθηκε στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2012 για λογαριασμό των εκδόσεων διάπυροΝ.

δημήτρης δημητριάδης

Ο αιώνιος στρατός ένας θεατρικός μύθος

* διάπυροΝ

Αρχηγήτωρ Πρωτογήτωρ Μεγαγήτωρ Πίθων, πατέρας τους Μαία, μητέρα τους Κύκνος Πορφύρα, μητέρα του Λουδίας Κασπία, γυναίκα του Σκάμανδρος, γιος του Ιάμβη, κόρη του Σαλαμίνα, μητέρα του Πετροπόλεμος, πατέρας του Νέστος Κερκίνη, γυναίκα του Σπερχειάδα Στυμφαλία Αγουλινίτσα, κόρες του Υπάτη, πεθερά του Δρυμός, πεθερός του Αλφειός Βόλβη, γυναίκα του Ραδάμανθυς Ιβίσκος Φλόριαν, γιοι του Ανεμώνη, κόρη του

Παρασκευάς Σταύρος Διαμαντής, μηχανικοί τού γερανού Υάκινθος, γιος τού Παρασκευά Κυπάρισσος, γιος τού Σταύρου Μυρτίλος, γιος τού Διαμαντή Τομ Σκοτ Μαρκ Ρος Νίνο Φλάβιο, οι άντρες τής φρουράς

Άπλετο φως. Ακρογιαλιά – η θάλασσα χάνεται μέχρι εκεί όπου διακρίνεται αμυδρά μια στεριά. Αριστερά, ένας γερανός που το ρύγχος του είναι βυθισμένο στην θάλασσα. Στην μηχανή κάθονται ή ακουμπάνε όρθιοι ο Παρασκευάς, ο Σταύρος και ο Διαμαντής. Καπνίζουν. Δεξιά, μια κατασκευή σαν υπερβολικό έπιπλο: αποτελείται από μία βάση με τρία μεγάλα συρτάρια και πάνω της ένα κουβούκλιο σαν δίφυλλη ντουλάπα. Στο μπροστινό μέρος τού σκηνικού χώρου είναι ανοιγμένος ένας τάφος. Οι άντρες τής φρουράς, Τομ, Σκοτ, Μαρκ, Νίνο, Ρος και Φλάβιο, φορώντας μαγιό ή βερμούδες, μάσκες ασφυξιογόνες και πλαστικά γάντια, στοιβάζουν στην αμμουδιά τα πτώματα που ξεβράζει η θάλασσα.

[9]

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Είδα τον ήλιο να χωρίζεται στα δύο. ΣΤΑΥΡΟΣ Μπα; Μετράς; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Μετρώ αλλά δεν βγάζω νόημα, κι έχω χάσει τον λογαριασμό, ούτε ξέρω πόσα έχουν ξεβραστεί μέχρι τώρα. ΣΤΑΥΡΟΣ Πού τον είδες; ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Στον ύπνο μου. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Ατελείωτα είναι – και πώς μυρίζουν, ως εδώ φτάνει η μπόχα. Θα τους κάψουν. ΣΤΑΥΡΟΣ Παίρνει ώρα το κάψιμο. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Απ’ τον τρόμο μου ξύπνησα. ΣΤΑΥΡΟΣ Τέτοια ζέστη, κι εσύ έχεις όρεξη για όνειρα με ήλιους. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Βαράει αλύπητα – και τον είδες να γίνεται δύο. ΣΤΑΥΡΟΣ Δεν μας έφτανε ένας. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Στάθηκαν, που λέτε, αντικριστά, άνοιξαν κάτι στόματα να, έγιναν ένα στόμα ο καθένας κι άρχισαν να κατασπαράζονται σαν θηρία. [ 11 ]

Ο αιώνιος στρατός

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Σκάβουν κι άλλους λάκκους. ΣΤΑΥΡΟΣ Θα μας σκοτώσει αυτό το φως. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Από τι πεθαίνουν τόσοι; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Και το κύμα τούς βγάζει σ’ εμάς εδώ. ΣΤΑΥΡΟΣ Απ’ το φως θα είναι. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Σ’ όλη την παραλία μέχρι την άλλη άκρη το ίδιο γίνεται, σκάβουν λάκκους. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Δεν μπορεί να ’ναι απ’ το φως, μάλλον επιδημία. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Κανείς δεν ξέρει πόσα άλλα συνεργεία κάνουν την ίδια δουλειά μ’ εμάς. ΣΤΑΥΡΟΣ Γιατί τους ρίχνουν όμως στην θάλασσα; Γιατί δεν τους θάβουν εκεί; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Για να μας μολύνουν. ΣΤΑΥΡΟΣ Κι εμείς σάπιοι είμαστε. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Για πότε τούς παραχώνουν. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Πετούν πολλούς μαζί στον ίδιο λάκκο. ΣΤΑΥΡΟΣ Ατέλειωτοι είναι, όσους και να παραχώσουν, συνεχώς έρχονται.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Δεν θα ’θελα να ’μουν στην θέση τους. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Δεν καταλαβαίνουν πια τίποτα, δεν τους βλέπεις; Σαν αυτόματα δουλεύουν, μέρα νύχτα, ασταμάτητα, χρόνια τώρα. ΣΤΑΥΡΟΣ Πότε πέρασαν κιόλας τρία. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Και έξι και εννιά και δώδεκα και δεκαπέντε. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Και δεκαοχτώ και βάλε. Άλλη μία απ’ τα ίδια σήμερα. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Η Πορφύρα. ΣΤΑΥΡΟΣ Πάντα πρώτη. (Μπαίνει η Πορφύρα.) ΠΟΡΦΥΡΑ Γεια σας. ΣΤΑΥΡΟΣ Στην ώρα σου. ΠΟΡΦΥΡΑ Ηλιακό ρολόι. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Τσιγάρο; (Της δίνει και της το ανάβει.) ΠΟΡΦΥΡΑ Δεν ήρθαν. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Λες να μην έρθουν; Πάντα έρχονται.

Ο αιώνιος στρατός

ΠΟΡΦΥΡΑ Ούτ’ ο γιος μου εμφανίστηκε ακόμα. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Κι αυτός ηλιακό ρολόι. Από σένα το πήρε. ΠΟΡΦΥΡΑ Πήρε ό,τι πήρε, γι’ αυτό βγήκε όπως βγήκε. Κι εσείς αγόρια έχετε αλλά κανένα σαν τον Κύκνο. Φαντάζομαι πώς έχουν γίνει μετά από τρία χρόνια, σωστά παλικάρια, ε; ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Θα τους δεις. ΠΟΡΦΥΡΑ Πάντα ζήλευα τα παιδιά των άλλων. Μια νέα γέννα ονειρεύομαι. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Θα δοκιμάσεις και σήμερα, Πορφύρα, μπορεί κάτι άλλο να βγει φέτος. ΠΟΡΦΥΡΑ Με παλιά, φθαρμένα υλικά, τι καινούργιο να βγει. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Εσύ όμως πάντα καινούργια, όσα χρόνια κι αν περάσουν είσαι και θα είσαι η ανεπανάληπτη, η άφθαρτη Πορφύρα, τίποτα δεν σε παλιώνει εσένα. ΣΤΑΥΡΟΣ Δείξε μας τι φοράς από κάτω, έλα. (Η Πορφύρα ανοίγει την καμπαρτίνα της – είναι γυμνή από μέσα – και δείχνει το αιδοίο της. Γελούν. Κατευθύνεται προς τους φρουρούς που συνεχίζουν να θάβουν πτώματα στην παραλία. Από αριστερά μπαίνουν ο Λουδίας, η Κασπία, η Ιάμβη, ο Σκάμανδρος, η Σαλαμίνα και ο Πετροπόλεμος.

Δημήτρης Δημητριάδης

Σχεδόν ταυτόχρονα, από δεξιά, ο Νέστος, η Κερκίνη, ο Ραδάμανθυς, η Αγουλινίτσα, η Στυμφαλία, ο Δρυμός και η Υπάτη. Αμέσως μετά, από αριστερά, ο Αλφειός, η Βόλβη, ο Ιβίσκος, ο Φλόριαν και η Ανεμώνη. Η Πορφύρα χαριεντίζεται στην παραλία με τους φρουρούς που έχουν παρατήσει το θάψιμο και παίζουν μαζί της, τελικά βγάζουν ό,τι φορούν κι αυτή την καμπαρντίνα της, ξαπλώνουν την Πορφύρα στην αμμουδιά και πέφτουν και οι έξι πάνω της. Αυτοί που μπήκαν, μαζεύονται όλοι γύρω απ’ την Πορφύρα και τους φρουρούς παρακολουθώντας και επιδοκιμάζοντας με φωνές την ερωτική σκηνή.)

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Δεν πρέπει να το χάσει αυτό ο Κύκνος. Κύκνε, Κύκνε, βγες. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Βγες, Κύκνε, χάνεις. (Οι ιαχές και οι αλαλαγμοί τού πλήθους κορυφώνονται καθώς τελειώνει ό,τι έχει διαμειφθεί ανάμεσα στην Πορφύρα και τούς φρουρούς. Συγκεντρώνονται όλοι στο κέντρο. Βγαίνει απ’ τον τάφο ο Κύκνος.) ΚΥΚΝΟΣ Ο τάφος μου είναι πιο μεγάλος απ’ τον κόσμο Τι θέλετε από μένα Γιατί με φωνάζετε Γιατί δεν μ’ αφήνετε να χαρώ τον θάνατό μου ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν αποφασίζεις εσύ πόσο θα μένεις στον τάφο σου και πότε θα βγαίνεις. Είσαι εδώ για να κάνεις αυτό που πρέπει, κανείς δεν σε ρωτάει αν το θες ή δεν το θες. Θα το κάνεις θες δεν θες, όπως θα το κάνουμε κι όλοι εμείς. Γι’ αυτό είμαστε εδώ. (Απευθύνεται σε όλους.) Κηρύσσω την έναρξη τού παλλαϊκού εορτασμού για την ανεύρεση και ανέλκυση απ’ τον βυθό

Ο αιώνιος στρατός

αυτής εδώ τής θάλασσας μιάς πανάρχαιας πέτρας που για άλλη μία φορά θα αποδείξει σε όλους ότι ο τόπος αυτός όπου ζούμε και ευημερούμε είναι πραγματικά και αναμφισβήτητα η Κασταλία η μυθική, όπως την θεωρούν, χώρα τής ευδαιμονίας όπου γεννήθηκαν οι τρισένδοξοι προπάτορές μας όπου γεννηθήκαμε εμείς τα παιδιά μας και οι γονείς μας Αρχίζουμε λοιπόν τον πάνδημο εορτασμό μας Όπως πάντα η αρχή θα γίνει με τούς Αρχηγούς μ’ αυτούς που οικοδόμησαν την ευδαιμονία μας Είναι μεγάλο το βάρος ν’ αναλαμβάνει κάποιος μόνος την υπέρογκη ευθύνη τής διακυβέρνησης αυτού τού όλβιου τόπου, δυσβάστακτο κι επίπονο για τούς ώμους ενός και μόνον ανθρώπου γι’ αυτό και η ασήκωτη αυτή ευθύνη μοιράστηκε εξίσου στα τρία στούς τρεις ηγήτορές μας που μάς κυβερνούν ως ένας Ιδού ο πρώτος Ο Αρχηγήτωρ (Οι φρουροί –στο μεταξύ έχουν ντυθεί– ανοίγουν το πρώτο συρτάρι όπου είναι ξαπλωμένος ο Αρχηγήτωρ. Τον χειροκροτούν όλοι.) Ιδού ο δεύτερος Ο Πρωτογήτωρ (Οι φρουροί ανοίγουν το δεύτερο συρτάρι όπου είναι ξαπλωμένος ο Πρωτογήτωρ. Τον χειροκροτούν όλοι.) Ιδού ο τρίτος Ο Μεγαγήτωρ (Οι φρουροί ανοίγουν το τρίτο συρτάρι όπου είναι ξαπλωμένος ο Μεγαγήτωρ. Τον χειροκροτούν όλοι. Η Πορφύρα έχει πέσει στην θάλασσα και κολυμπάει.) Σειρά έχει ο Νέστος

Δημήτρης Δημητριάδης

ΝΕΣΤΟΣ Ευχαριστώ Λουδία Η αρχηγική τριανδρία το ηγεμονικό τρίγωνο που κυβερνά την πολύχρυση Κασταλία μας από τότε που ιδρύθηκε με απαράμιλλη προσφορά στην οποία θα αναφερθεί εκτενώς μετά από εμένα στην ομιλία του ο Αλφειός αυτό το βασιλικό τρίγωνο με τις οξυδερκείς και ακμαίες γωνίες του είναι γέννημα ακόμα πιο αρχαίων προγόνων αποκύημα τών θεμελιωτών τής αναλλοίωτης στο πέρασμα τών χιλιετιών Κασταλίας Ιδού αυτοί που γέννησαν τούς Αρχηγούς μας (Οι φρουροί ανοίγουν το κουβούκλιο και εμφανίζονται μέσα σ’ αυτό καθιστοί ο Πίθων και η Μαία) Ο Πίθων και η Μαία (Τους χειροκροτούν όλοι) Έχουν πεθάνει πριν από αμέτρητα χρόνια είναι όμως ακόμα ζωντανοί ανάμεσά μας Την ζωντάνια και φρεσκάδα τους είναι έτοιμοι να τις αποδείξουν και πάλι θεαματικά διαδραματίζοντας καίριο ρόλο στα γεγονότα που θ’ ακολουθήσουν Σειρά έχει ο Αλφειός ΑΛΦΕΙΟΣ Σ’ ευχαριστώ Νέστο Η τελετή αυτή όπως γνωρίζετε όλοι διοργανώνεται κάθε τριετία ώστε η τριετία που διέρρευσε να προσφέρει στον καθένα απ’ τούς Αρχηγούς την ευκαιρία να υλοποιήσει την πολιτική του

Ο αιώνιος στρατός

Σ’ αυτά τα τρία χρόνια είναι ευάριθμα τα επιτεύγματα έργο των Αρχηγών μας όλα Ο καθένας στούς τομείς του έχει να παρουσιάσει πλήθος από πράξεις που συνέβαλαν με τρόπο ευεργετικό αν όχι σωτήριο στην καλπάζουσα πρόοδο τής Κασταλίας και όλων των κατοίκων της Ο Αρχηγήτωρ κάλυψε πλήρως τον τομέα τής Παιδείας τού Στρατού τών Τεχνών και τών Επιστημών Ο Πρωτογήτωρ διοχέτευσε την ενεργητικότητά του στον χώρο τής Οικονομίας τής Ανάπτυξης τών Φυσικών μας Πόρων και Αποθεμάτων Ο Μεγαγήτωρ ασχολήθηκε με την Δημόσια Διοίκηση και με όλα όσα συμβάλλουν στην πλέον τελεσφόρα λειτουργία τού Κράτους και τών στελεχών του Για όλα αυτά θα μάς μιλήσουν διεξοδικώς οι ίδιοι Τώρα νομίζω ανυπομονούν να δουν πώς εξελίχθηκε τα τρία αυτά χρόνια η νεολαία μας Έχουμε εδώ τούς καλύτερους εκπροσώπους της Στην ηγεσία μας θα τούς παρουσιάσουν οι μητέρες τους Θα ξεκινήσω με την δική μου οικογένεια (Στην γυναίκα του) Βόλβη (Η Βόλβη φέρνει τα τέσσερα παιδιά της μπροστά στούς τρεις Αρχηγούς που οι φρουροί τούς έχουν ανασηκώσει μέσα στα συρτάρια τους και τούς κρατούν για να μην πέσουν.) ΒΟΛΒΗ Έχω τρεις γιους και μία κόρη Ο Ραδάμανθυς είναι πια δεκαοχτώ ο Ιβίσκος έκλεισε τα δεκαεφτά ο Φλόριαν τα δεκαέξι κι η Ανεμώνη μόλις δεκαπέντε

Δημήτρης Δημητριάδης

(Στα παιδιά) Μη στέκεστε έτσι χαιρετήστε τους (Τα παιδιά φιλούν τα συρτάρια) Εντάξει ελάτε (Τα παιδιά υπακούουν) Ο Ραδάμανθυς έμαθε να σχεδιάζει τον κύκλο χωρίς να τον βλέπει για να τον αντιγράψει Έτσι έμαθε κι ο Ιβίσκος μου το τρίγωνο το σχεδιάζει ισοσκελές όρθιο κι ανάποδα Ο Φλόριαν ξέρει πια να μετράει ως τα πέντε το αγόρι μου χωρίς να χρησιμοποιεί ένα ένα τα δάχτυλά του όπως μετρούσε μέχρι πρόπερσι Η Ανεμώνη μου την βλέπετε πόσο αναπτύχθηκε η αγάπη μου σωστή γυναίκα έχει γίνει φτιάχνει πια πλεξούδες τα μαλλάκια της τα λύνει και πάλι απ’ την αρχή τα ξαναφτιάχνει αν θέλετε μπορεί και να σας δείξει ΑΛΦΕΙΟΣ Όχι τώρα Βόλβη (Η Βόλβη παίρνει τα παιδιά και γυρίζει στην θέση της.) ΝΕΣΤΟΣ Κερκίνη (Έρχεται μπρος στούς αρχηγούς η Κερκίνη με τις κόρες της.) ΚΕΡΚΙΝΗ Αυτές είναι οι κόρες μου τις γνωρίζετε απ’ την άλλη φορά που ήταν τόσες δα

Ο αιώνιος στρατός

τώρα είναι έτοιμες να γίνουν μητέρες Πρώτη εδώ η Στυμφαλία μου μόλις έκλεισε τα δεκαπέντε γελάει όλη την μέρα μόνη της την νύχτα όμως όλο κλαίει δεν ξέρω να σας πω πότε κοιμάται αλλά κι όταν κοιμάται πάλι γελάει όμως και κλαίει μες στον ύπνο της Αυτή είναι η Αγουλινίτσα μου έχει μπει στα δεκαέξι άρχισε ένα κέντημα στα δέκα της σάς το ’δειξε πριν τρία χρόνια δεν το τελείωσε ακόμα μόλις κεντήσει μια γωνιά κάτι την πιάνει κι αμέσως την ξηλώνει και πάλι απ’ την αρχή Η Σπερχειάδα μου είναι δεκαεφτά γεμάτα όλη την μέρα κάνει μόνον ένα πράγμα έχει το χέρι συνεχώς εκεί μπροστά εκεί που βλέπετε και τώρα να το έχει και όλο εκεί σκαλίζει δεν κάνει τίποτ’ άλλο σκαλίζει και σκαλίζει ΝΕΣΤΟΣ Κερκίνη φτάνει τόσο (Η Κερκίνη ξαναγυρίζει με τα παιδιά στην θέση της.) ΛΟΥΔΙΑΣ Κασπία (Η Κασπία έρχεται μπρος στους Αρχηγούς με τα παιδιά της.) ΚΑΣΠΙΑ Ο Σκάμανδρος και η Ιάμβη Δίδυμα

Δημήτρης Δημητριάδης

Σε λίγο κλείνουν τα δεκαεφτά Κοιτάξτε τα τι όμορφα που είναι Δεν τα μπερδεύω που είναι δίδυμα μπερδεύομαι που είναι τόσο όμορφα η ομορφιά τους με μπερδεύει παίρνω τον Σκάμανδρο για Ιάμβη την Ιάμβη ΛΟΥΔΙΑΣ Κασπία πες τα άλλα ΚΑΣΠΙΑ Η Ιάμβη μου είναι έγκυος κοιτάξτε την ορίστε να Ο Σκάμανδρος τής το ’κανε Τα βάζαμε τα δυο σε χωριστά κρεβάτια αλλά στην ίδια κάμαρα Μπήκε ο μικρός μια νύχτα στο κρεβάτι της Δέστε την όμως έντεκα μήνες είναι έτσι όπως την βλέπετε δεν προχωράει η εγκυμοσύνη το έχει μέσα το παιδί αλλά δεν μεγαλώνει κι αυτή δεν θέλει να το βγάλει ε Ιάμβη μου θέλεις να το ’χεις το παιδί μες στην κοιλίτσα σου δεν θέλεις να γεννήσεις ε Δεν θέλει τι να κάνουμε Ο Σκάμανδρος έχει μια βρώμικη αρρώστια την έχει στο πουλάκι του πυόρροια την λένε δείξ’ την χρυσό μου να την έχει από πολύ μικρός αλλά κι αυτός δεν θέλει να τον δει γιατρός μόλις τού τρέξει το πιάνει και το καθαρίζει μόνος του να δείτε τι καλά το καθαρίζει έχει μάθει μια χαρά μ’ αυτό ασχολείται νύχτα μέρα ο ομορφούλης μου

Ο αιώνιος στρατός

(Ο Λουδίας κάνει νόημα στην Κασπία να τραβηχτεί στην άκρη. Η Κασπία ξαναγυρίζει στην θέση της με τα παιδιά. Η Πορφύρα βγαίνει απ’ την θάλασσα και φοράει, χωρίς να σκουπιστεί, την καμπαρντίνα και τις γόβες της. Οι φρουροί βάζουν τούς Αρχηγούς να καθίσουν κανονικά στα συρτάρια τους αλλά πάντα τούς κρατούν για να μην πέσουν μπροστά ή στο πλάι.) ΚΥΚΝΟΣ Ποιοι είναι όλοι αυτοί Τους έχω δει αμέτρητες φορές αλλά δεν τούς ξέρω ούτε μπορώ να τούς μάθω Τα σώματά τους ανάπηρα ελαττωματικά μού φέρνουν αηδία κάτι τούς λείπει ή κάτι έχουν παραπάνω Βρωμούν τα στόματά τους οι μασχάλες τους τα πόδια τους Μονάχα τρώνε κι αφοδεύουν Τι ζητούν από μένα Ούτε στον τάφο δεν μ’ αφήνουν ήσυχο Αφού δεν με θέλουν γιατί θέλουν κάτι από μένα ΛΟΥΔΙΑΣ Έφτασε η στιγμή που η ηγετική μας τριανδρία θα εκθέσει τα πεπραγμένα τής παρελθούσης τριετίας στούς τομείς όπου έχει ο καθένας την ευθύνη ΝΕΣΤΟΣ Τον λόγο έχει ο Αρχηγήτωρ (Ο Αρχηγήτωρ προσπαθεί να μιλήσει, αρθρώνει κάποιες σκόρπιες συλλαβές και σταματάει εξαντλημένος.)

ΛΟΥΔΙΑΣ Λέει πως οι επιτυχίες στούς τομείς του είναι απροσμέτρητες κι ότι στα τρία διαρρεύσαντα χρόνια δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει όλα τα σχέδιά του

Δημήτρης Δημητριάδης

(Ο Αρχηγήτωρ αρθρώνει κάποιες σκόρπιες συλλαβές και μετά σταματάει εξαντλημένος.) ΛΟΥΔΙΑΣ Λέει πως δεν θυμάται τα επιτεύγματά του όλα κι ότι το μόνο που τον διακατέχει πλέον είναι η επιθυμία να περάσει στην επόμενη τριετία να πετύχει εκεί στόχους ακόμα πιο πολλούς κι ακόμα υψηλότερους ΝΕΣΤΟΣ Τον λόγο έχει ο Πρωτογήτωρ (Ο Πρωτογήτωρ προσπαθεί να μιλήσει, αρθρώνει κάποιες σκόρπιες συλλαβές και σταματάει εξαντλημένος.) ΝΕΣΤΟΣ Λέει πως είναι πολύ θυμωμένος με τον Αρχηγήτορα Δουλειά τους λέει δεν είναι καθόλου να δημιουργούν να πετυχαίνουν στόχους πολλούς και υψηλούς είναι μόνο να καταστρέφουν κι ότι ο Αρχηγήτωρ ή λέει ψέματα ή έχει ξεχάσει την αποστολή του και τού ζητάει να επανορθώσει να πει τώρα αμέσως μπροστά σε όλους την αλήθεια τι ακριβώς συμβαίνει (Ο Αρχηγήτωρ αρθρώνει κάποιες συλλαβές και μετά σταματάει εξαντλημένος.) ΛΟΥΔΙΑΣ Λέει Ποιος είπε στον Πρωτογήτορα πως εννοούσα κάτι δημιουργικό μιλώντας για τα επιτεύγματά μου Είμαι απολύτως σύμφωνος μαζί του προορισμός μας είναι μόνο να καταστρέφουμε να μην αφήνουμε με κάθε τρόπο τίποτα ζωντανό να μην αφήνουμε να ζήσει τίποτα ωραίο και σπουδαίο να επιβιώσει

Ο αιώνιος στρατός

και μόλις εμφανίζεται κάτι καλό κάτι που αναζωογονεί προσδοκίες πρέπει εμείς αμέσως να το καταπνίγουμε εν τη γενέσει του προτού προλάβει να υπάρξει (Ο Πρωτογήτωρ αρθρώνει κάποιες συλλαβές και μετά σταματάει εξαντλημένος.) ΝΕΣΤΟΣ Ζητά συγγνώμη απ’ τον Αρχηγήτορα και λέει ποτέ δεν θα περνούσε απ’ το μυαλό του ασφαλώς και βέβαια ούτε κι απ’ το μυαλό των άλλων δύο τής συναρχηγίας πώς θα ’ταν δυνατόν να έχουν έστω φανταστεί ή διανοηθεί περίπτωση όπου η δική του συμβολή θα έφερνε και την ελαχιστότατη βελτίωση Γι’ αυτό συγχαίρει μ’ όλη του την καρδιά τον Αρχηγήτορα και τού ορκίζεται στην άψογη συνεργασία τους πως θα ’ναι πάντα όπως και ήταν πάντα στο πλευρό του ΛΟΥΔΙΑΣ Τον λόγο έχει ο Μεγαγήτωρ (Ο Μεγαγήτωρ αρθρώνει κάποιες συλλαβές και μετά σταματάει εξαντλημένος.) ΑΛΦΕΙΟΣ Ο Μεγαγήτωρ λέει οι δηλώσεις και των δύο συναρχηγών δεν τον άφησαν καθόλου μα καθόλου ικανοποιημένο Λέει πως δεν σημαίνουν τίποτα πια απολύτως λέξεις όπως δημιουργία επιβίωση βελτίωση και προσδοκίες κι ότι ο ίδιος βρίσκει τις λέξεις «καταστρέψουμε» και «καταπνίξουμε» ανεπανόρθωτα ανεπαρκείς Αυτός πρεσβεύει να ληφθούν οι πιο ακραίες αποφάσεις και να δοθούν οι πλέον τελεσφόρες λύσεις στα προβλήματα που ακριβώς προέρχονται από την ίδια την δημιουργία απ’ την βελτίωση τις προσδοκίες κι από την επιβίωση

Δημήτρης Δημητριάδης

Ο Μεγαγήτωρ λέει επιβάλλεται όλα αυτά επειγόντως να χτυπηθούν στην ρίζα τους με τρόπο ανοικτίρμονα με τρόπο που δεν θα επιτρέπει σε κανέναν πλέον να μιλάει για προσδοκίες βελτίωση δημιουργία επιβίωση και άλλες αηδίες Μισεί λέει αυτές τις λέξεις και το περιεχόμενό τους κι έχει αποφασίσει να τις εξαφανίσει από το λεξιλόγιο Θέλει να δώσει τέλος αμετάκλητο σ’ αυτόν όπως τον λέει βούρκο που όπως λέει είναι γι’ αυτόν πολύ ωραίος για να τον ανέχεται Ζητά λοιπόν ενεργοποίηση επείγουσα όλων των άγριων ενστίκτων και ορμών για να εξαλειφθεί δια παντός ό,τι μπορεί να έχει κάποια σχέση με τέτοιου είδους σκέψεις και διαθέσεις και κάνει έκκληση πιεστική στους δύο συνηγήτορες να μην υποχωρήσουν ούτε βήμα απ’ τις σκληρές τους θέσεις που οφείλουν να ’ναι θέσεις εξόντωσης σκοταδισμού διάλυσης και ολικής εξαθλίωσης Δουλειά του λέει είναι η αδιάκοπη επιδείνωση των πάντων σε όλους τούς τομείς ώστε εντέλει να μην επιζήσει τίποτα (Ο Αρχηγήτωρ και ο Πρωτογήτωρ προσπαθούν μαζί να συλλαβίσουν κάποιες φράσεις και μετά σταματούν εξαντλημένοι.) ΛΟΥΔΙΑΣ Επικροτούν αμφότεροι με ενθουσιασμό τα λόγια του και λεν πως είναι σαν να μίλησε εκ μέρους τους ΝΕΣΤΟΣ Ορκίζονται ότι οι ίδιοι θα ξεπεράσουν όχι μόνον όσα είπε ο Μεγαγήτωρ αλλά ακόμη και τα δικά τους σχέδια ΛΟΥΔΙΑΣ Θα επιδιώξουν να εξωθήσουν πάραυτα τα πάντα στην μεγαλύτερη κι ανεπανόρθωτη κατάρρευσή τους ΝΕΣΤΟΣ Και δεν προτίθενται ν’ αφήσουν τίποτα ν’ αναστείλει την ολοκλήρωση τής γενικής και τελικής ισοπέδωσης

Ο αιώνιος στρατός

ΛΟΥΔΙΑΣ Που όπως είπαν ήταν απ’ την αρχή και είναι εσαεί ο πρώτος σταθερός κανόνας οδηγός και νόμος τους (Ο Αρχηγήτωρ, ο Πρωτογήτωρ και ο Μεγαγήτωρ προσπαθούν και οι τρεις συγχρόνως ν’ αρθρώσουν μερικές συλλαβές και σταματούν εξαντλημένοι.) ΑΛΦΕΙΟΣ Συγχαίρουν κι επευφημούν αλλήλους δίνοντας υπόσχεση αιώνιας σύμπνοιας και συνεργασίας (Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός τούς χειροκροτούν. Τούς χειροκροτούν και όλοι οι άλλοι. Οι φρουροί, μετά από νόημα που τούς έγινε, παίρνουν στους ώμους τους τα τρία συρτάρια και τα περιφέρουν ενώ τούς ακολουθούν όλοι οι άλλοι φωνάζοντας ρυθμικά τα ονόματα των τριών Αρχηγών. Γύρος θριάμβου. Η πομπή επανέρχεται στο αρχικό σημείο της. Ατμόσφαιρα γενικής ευφορίας. Ο Αρχηγήτωρ, ο Πρωτογήτωρ και ο Μεγαγήτωρ προσπαθούν ν’ αρθρώσουν μερικές συλλαβές και μετά σταματούν εξαντλημένοι.) ΛΟΥΔΙΑΣ Ζητούν και οι τρεις από ένα κορίτσι πρώτα να γυμνωθεί μπροστά του ύστερα να ξαπλώσει μαζί του ΚΑΣΠΙΑ Ιάμβη ΚΕΡΚΙΝΗ Αγουλινίτσα ΒΟΛΒΗ Ανεμώνη (Η Ιάμβη, η Αγουλινίτσα και η Ανεμώνη στέκονται μπρος

Δημήτρης Δημητριάδης

στούς Αρχηγούς, βγάζουν τα ρούχα τους με προκλητικές κινήσεις και μετά τούς επιδεικνύουν την γύμνια τους σαν να θέλουν να τούς διεγείρουν. Σιγά σιγά πηγαίνουν και ξαπλώνουν μέσα στα συρτάρια τους που οι φρουροί τα έχουν ακουμπήσει καταγής. Η Ιάμβη ξαπλώνει μέσα στο συρτάρι τού Αρχηγήτορα, η Αγουλινίτσα στού Πρωτογήτορα και η Ανεμώνη στού Μεγαγήτορα.) ΚΑΣΠΙΑ Ξαπλώνουν με τούς Αρχηγούς μας. ΚΕΡΚΙΝΗ Θα γίνουν γυναίκες των Αρχηγών. ΒΟΛΒΗ Θα κάνουν παιδιά απ’ τους Αρχηγούς. ΚΕΡΚΙΝΗ (Στην Κασπία) Μα η δικιά σου είναι κιόλας έγκυος. ΚΑΣΠΙΑ Και δεν πα να ’ναι; Θα πιάσει και δεύτερο, έχει χώρο η κοιλιά της, θα τα γεννήσει και τα δύο μαζί. (Ο Πίθων και η Μαία αρχίζουν να κραυγάζουν ζητώντας πεισματικά κάτι.) ΝΕΣΤΟΣ Ζήλεψαν, θέλουν κι αυτοί. ΑΛΦΕΙΟΣ (Στους φρουρούς) Κατεβάστε τους. (Οι φρουροί κατεβάζουν το κουβούκλιο με τον Πίθωνα και την Μαία και το ακουμπούν καταγής ξαπλωμένο.)

Ο αιώνιος στρατός

ΝΕΣΤΟΣ Εγώ θα βάλω τα πεθερικά μου κι εσύ (Στον Λουδία) τούς γονείς σου, να τούς σπρώχνουν, από την μια οι γυναίκες την Μαία, απ’ την άλλη τον Πίθωνα οι άντρες. (Ο Λουδίας καλεί τον Πετροπόλεμο και την Σαλαμίνα, ο Νέστος την Υπάτη και τον Δρυμό. Τους πηγαίνουν στο κουβούκλιο όπου ο Πίθων και η Μαία βγάζουν τρομερές κραυγές απ’ την ανυπομονησία τους.) ΛΟΥΔΙΑΣ (Στον Πίθωνα και στην Μαία) Τώρα, τώρα, δείτε τι σάς έφερα. Από ’δω η Σαλαμίνα, η μητέρα μου, κι αυτή, η Υπάτη, η πεθερά τού Νέστου. ΝΕΣΤΟΣ Από ’δω ο Πετροπόλεμος, πατέρας τού Λουδία, κι αυτός, ο Δρυμός, ο πεθερός μου. ΛΟΥΔΙΑΣ Θα ’χετε την καλύτερη εξυπηρέτηση, θα σάς βοηθήσουν να κολλήσετε, μην ανησυχείτε, θα τα καταφέρετε πολύ γρήγορα, θα σάς σπρώχνουν ρυθμικά και με τις κατάλληλες κινήσεις θα μπει ο Πίθων στην Μαία. (Στους Πετροπόλεμο, Δρυμό, Υπάτη και Σαλαμίνα) Αρχίστε, μαλακά στην αρχή, μετά ξέρετε. ΔΡΥΜΟΣ Ξέρουμε, πώς δεν ξέρουμε. ΥΠΑΤΗ Μετά πιο γρήγορα και όλο και πιο γρήγορα. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Και στο τέλος δώσ’ τα όλα, μάνα μου. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Πάμε, πάμε, δεν κρατιέμαι άλλο.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΣΑΛΑΜΙΝΑ Τι χαίρεσαι, δεν θα το κάνεις εσύ. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Μόνον η κίνηση φτάνει και παραφτάνει για να σ’ ανάψει, άντε πάμε. (Σκύβουν και οι τέσσερις πάνω απ’ τον Πίθωνα και την Μαία, ο Πετροπόλεμος και ο Δρυμός απ’ την μεριά τού Πίθωνα, η Σαλαμίνα και η Υπάτη απ’ την μεριά τής Μαίας, αρχίζουν να τους σπρώχνουν τον έναν προς τον άλλον. Στο μεταξύ οι Αρχηγοί έχουν αγκαλιάσει τα τρία κορίτσια μέσα στα συρτάρια και προσπαθούν να κάνουν έρωτα μαζί τους. Η Πορφύρα πλησιάζει τούς φρουρούς και τούς ζητάει τσιγάρο. Τής δίνουν και τής το ανάβουν.) ΛΟΥΔΙΑΣ (Στον Κύκνο) Ετοιμάσου. (Η Πορφύρα πλησιάζει τον Κύκνο.) ΠΟΡΦΥΡΑ Όπως θα ξέρεις μάλλον θα φαντάζεσαι σ’ αυτόν τον κόσμο που ζούμε δεν με νοιάζει πώς φτιάχτηκε τίποτα δεν υπάρχει ωραιότερο από ένα καλλίγραμμο γεροδεμένο ανδρικό σώμα Το έχω μάθει απ’ την ζωή Σκέψου τώρα τι γίνεται τι μπορείς να νιώσεις όταν ένα τέτοιο σώμα σε θέλει όσο το θες κι εσύ Και σκέψου ακόμα τι μπορεί να γίνει και να νιώσεις όταν δεν είναι μόνον ένα το σώμα που σε θέλει δεν είναι μόνον ένα το σώμα που θες εσύ

Ο αιώνιος στρατός

αλλά έξι και το ένα ωραιότερο απ’ το άλλο Έξι Μπορείς να το φανταστείς; Αλλά γιατί να το φανταστείς Αυτά τα σώματα είναι και τα έξι εδώ Να τα Δες τα Πιάσ’ τα αν θες Είναι αληθινά Κοίτα έξι απίθανα αγόρια Ποτέ δεν λένε όχι Δίνουν ό,τι τούς ζητήσεις Κι όταν δίνουν δεν σε ξεγελούν σού τα δίνουν όλα επειδή το θέλουν Δεν κρατούν την ομορφιά για τον εαυτό τους την χαρίζουν σ’ όποιον τούς την ζητήσει χωρίς αντάλλαγμα επειδή κι αυτοί το επιθυμούν χωρίς ψέματα και υποκρισίες Κύκνε χωρίς καμιά κακία Καλά παιδιά μόνο για καλό κι αυτό που κάνουν είναι το μεγαλύτερο Δεν μπορεί να ’ναι κάτι άλλο ο Παράδεισος Κύκνε όχι Η προσφορά αυτής τής ομορφιάς μ’ αυτά τα γελαστά πρόσωπα απ’ αυτά τα καλόκαρδα αγόρια αυτό είναι ο Παράδεισος Θα πρέπει όμως να τούς την ζητήσεις την ομορφιά τους Να τούς δείξεις πως την χρειάζεσαι Πως την έχεις μεγάλη ανάγκη Μόνο τότε θα σού την προσφέρουν Δεν ξέρω αν θα τολμήσεις Ξέρω μόνο πως το θες πάρα πολύ ναι Αλλά κι αν την ζητούσες δεν ξέρω πάλι τέτοιος που είσαι

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΥΚΝΟΣ Είπες πως την δίνουν σε όλους. ΠΟΡΦΥΡΑ Δεν είσαι σαν όλους. ΚΥΚΝΟΣ Κι εγώ τι φταίω. ΠΟΡΦΥΡΑ Δεν χάνουμε τίποτα να τους ρωτήσουμε, είναι τόσο καλά παιδιά, κανέναν δεν αφήνουν παραπονεμένο, μπορεί, ακόμα κι εσένα, να σε δουν όπως δεν είσαι. ΚΥΚΝΟΣ Βάλ’ τα μια φορά και με τον εαυτό σου, μην ρίχνεις όλο το βάρος τής ζωής μου πάνω μου, μη μ’ αφήνεις μόνο μου μ’ αυτό το βάρος. ΠΟΡΦΥΡΑ (Κάνει νόημα στους φρουρούς, οι φρουροί πλησιάζουν) Ο γιος μου ο Κύκνος. (Τους παρουσιάζει στον Κύκνο) Σκοτ, Μαρκ, Ρος, Νίνο, Τομ και Φλάβιο. Δεν πιστεύω να μην χαίρεσαι που γνωρίζεις τέτοια αγόρια. Αυτοί, όπως βλέπεις, χαίρονται. (Οι φρουροί γελούν) Πες κάτι, μην ντρέπεσαι. Δεν με πειράζει να πας μαζί τους. Γιατί να με πειράξει; Το βρίσκω πολύ φυσικό, ένας γιος να έχει τα ίδια γούστα με την μάνα του, τίποτα πιο φυσικό. (Οι φρουροί γελούν) Ζήσε. Παρ’ τους όλους. Ορίστε, τα παιδιά εδώ δεν λένε όχι. Είναι δικοί σου, ε παιδιά, δεν είστε; (Οι φρουροί γελούν) ΚΥΚΝΟΣ Ο έρωτας μ’ έκανε ό,τι είμαι

Ο αιώνιος στρατός

Με χτύπησε παντού Από παντού Δεν άφησε τίποτα όρθιο μέσα μου ΠΟΡΦΥΡΑ Ας μ’ άκουγες. ΚΥΚΝΟΣ Μετάνιωσε, ή ζήτησέ μου συγγνώμη. ΠΟΡΦΥΡΑ Εγώ; Γιατί; Απ’ την πρώτη στιγμή δεν ήθελες να ζήσεις. Δεν έχει ξαναδεί κανείς νεογέννητο να θέλει να πεθάνει. Δεν είχες βγει καλά καλά απ’ την κοιλιά μου κι έκανες την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας. Αυτοί που σε κρατούσαν μες στα αίματα τής γέννας, δεν πίστευαν στα μάτια τους. Το πρώτο πράγμα που θέλησες μόλις ήρθες στην ζωή ήταν να την αφαιρέσεις απ’ τον εαυτό σου. Έκανες μια κίνηση που γιατροί και νοσοκόμες την πρόλαβαν την τελευταία στιγμή. Έγειρες απότομα πάνω στο νυστέρι που κρατούσε μια νοσοκόμα, λίγο ακόμα και θα είχε καρφωθεί η αιχμή του στο τρυφερό κορμάκι σου. Όλοι στο χειρουργείο είδαν την κίνηση, δεν ήταν τυχαία, κατάλαβαν πως είχε γίνει επίτηδες. Ένα βρέφος, πριν ακόμα ανοίξει τα μάτια, πριν ακόμα κλάψει, πριν ακόμα το κόψουν απ’ την μάνα του, μέσα στα αίματά της, να θέλει τόσο νωρίς να δώσει τέλος στην ζωή του, κανείς δεν είχε ξαναδεί ποτέ κάτι τέτοιο. Κι από τότε δεν σταμάτησες. Ούτε κι εσύ ξέρεις πόσες παρόμοιες κινήσεις αποπειράθηκες ως τώρα. Κι έφτασες να κάνεις μόνιμη κατοικία σου έναν τάφο. Ζήσε, Κύκνε, ζήσε, σού έδωσα την ζωή για να την ζήσεις, όχι για να την θάψεις ζωντανή. (Σπρώχνει τούς φρουρούς προς τον Κύκνο) Έλα, άρπαξέ την, εδώ είναι, η μάνα σου σού την δείχνει. (Οι φρουροί γελούν) Κάνε ό,τι κάνω κι εγώ. ΚΥΚΝΟΣ Εσύ είσαι μόνο γυναίκα.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΠΟΡΦΥΡΑ Γυναίκα. Δεν έχουμε τίποτα να ζηλέψεις από μάς. Εγωίστριες, φθονερές, κουτές, κακόγουστες, ανενδοίαστες, πονηρές, πρόστυχες, εκδικητικές. Το δυνατό φύλο δηλαδή και προπαντός το άσχημο. Τι είναι μια γυναίκα δίπλα σ’ αυτούς τούς άντρες; (Οι φρουροί γελούν) Ξέρω τι σού λέω, πίστεψέ με. Μπορεί να γεννάμε την ζωή επειδή είναι στην φύση μας, στην φύση μας όμως είναι και να φέρνουμε τον θάνατο. Ό,τι γεννάμε, πεθαίνει. Εμείς ανανεώνουμε τον θάνατο. Εμείς είμαστε ο θάνατος. Δεν θα ’πρεπε να υπάρχουμε, είμαστε το μεγαλύτερο λάθος, το θανάσιμο. Γι’ αυτό σού λέω, ζήσε, πάρε αυτήν την ομορφιά και φάγε την. Δες τους, είναι έτοιμοι να σού τα δώσουν όλα. (Στους φρουρούς) Παιδιά, κάντε κάτι εσείς, μην περιμένετε απ’ αυτόν. (Τους σπρώχνει προς τον Κύκνο, οι φρουροί γελούν) Τούς βλέπεις; Θέλουν πιο πολύ από σένα. ΚΥΚΝΟΣ Τι θέλουν; ΠΟΡΦΥΡΑ Εσένα. Αυτό που είσαι. ΚΥΚΝΟΣ Κι εγώ αυτό θέλω. ΠΟΡΦΥΡΑ Δώσ’ τους το. ΚΥΚΝΟΣ Ποιο απ’ τα δύο; Δύο είμαι. Ποιο απ’ τα δύο θέλουν; ΠΟΡΦΥΡΑ Και τα δύο. ΚΥΚΝΟΣ Μαζί;

Ο αιώνιος στρατός

ΠΟΡΦΥΡΑ Χωρίζονται; ΚΥΚΝΟΣ Όχι. ΠΟΡΦΥΡΑ Τότε; ΚΥΚΝΟΣ (Δείχνει όλους τούς άλλους) Εκείνοι δεν το θέλουν αυτό. ΠΟΡΦΥΡΑ Γι’ αυτούς γεννήθηκες (Δείχνει τούς φρουρούς), όχι για ’κείνους. ΚΥΚΝΟΣ Απ’ την πρώτη στιγμή κατάλαβα ποιος είμαι. Γι’ αυτό θέλησα να πεθάνω αμέσως. Κατάλαβα ότι δεν θα με ήθελε κανείς όπως είμαι. ΠΟΡΦΥΡΑ Εσύ τον θες τον εαυτό σου όπως είναι; ΚΥΚΝΟΣ Ναι, αλλά δεν φτάνει. Δεν μ’ αφήνουν να ζήσω όπως είμαι. Τώρα θα με βάλουν πάλι να ξαναγεννηθώ, να γίνω όπως με θέλουν αυτοί. ΠΟΡΦΥΡΑ Πρόλαβέ τους. (Ακούγονται οι τελευταίες κραυγές τού Πίθωνα και τής Μαίας.) ΛΟΥΔΙΑΣ (Στούς φρουρούς) Σηκώστε τους. (Οι φρουροί σηκώνουν όρθιο το κουβούκλιο. Τραβιούνται όλοι στην άκρη.)

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΥΚΝΟΣ Ποτέ δεν θα προλάβω. (Τα τρία κορίτσια βγαίνουν απ’ τα συρτάρια των Αρχηγών και ντύνονται με την βοήθεια των μητέρων τους που τις συγχαίρουν.) ΚΥΚΝΟΣ Γι’ αυτό με ονόμασες «Κύκνο»; ΠΟΡΦΥΡΑ (Γελάει) Πώς αλλιώς να σ’ έλεγα; Άρχισες την ζωή σου απ’ το τέλος. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνο το τραγούδι σου στο χειρουργείο. (Οι φρουροί ξαναστήνουν τα συρτάρια στις θέσεις τους και τοποθετούν ξανά το κουβούκλιο από πάνω.) ΝΕΣΤΟΣ Πολύ πιο αδύναμοι φέτος. ΑΛΦΕΙΟΣ Πρέπει ν’ αντέξουν ώσπου να τελειώσουμε. ΛΟΥΔΙΑΣ Πάντα αντέχουν. ΝΕΣΤΟΣ Κι αν δεν αντέξουν; ΛΟΥΔΙΑΣ Τίποτα δεν θα σταματήσει. (Τα λένε μεταξύ τους.) ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Τα κόκαλά του έτριζαν μες στα χέρια μου. ΔΡΥΜΟΣ Φοβόμουν να τον σπρώξω παραπάνω, μην διαλυθεί. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Κι αυτή, τόσα χρόνια πεθαμένη και να μην μυρίζει.

Ο αιώνιος στρατός

ΥΠΑΤΗ Δεν έχει μείνει και τίποτα για να μυρίσει, άδεια είναι. ΔΡΥΜΟΣ Άδεια ξεάδεια, το θέλει πιο πολύ απ’ όσο το ’θελες εσύ την πρώτη νύχτα στο κρεβάτι, θυμάσαι, Υπάτη; ΥΠΑΤΗ Πώς δεν θυμάμαι, Δρυμέ μου. Θυμάμαι και τίποτ’ άλλο; ΔΡΥΜΟΣ Και για να ’χουμε καλό ρώτημα, τι θυμάσαι; ΥΠΑΤΗ Ε τώρα. ΔΡΥΜΟΣ Πες μας, Υπάτη, πες. ΥΠΑΤΗ Και τι δεν θυμάμαι, ξεχνιούνται αυτά; Ήσουν ένας εσύ. Και τί δεν μού ’κανες εκείνη την νύχτα. Σε ησυχία δεν μ’ άφηνες. Μόλις τέλειωνες, ξανάρχιζες. Έμπαινες και δεν έλεγες να βγεις, με τις ώρες μέσα, σταματημό δεν είχες. Κι εγώ η καημένη, όχι που δεν ήθελα, αλλά πού να τα βγάλω πέρα μαζί σου, με τίποτα δεν σού ’πεφτε, το ’κανες το ξανάκανες κι εκείνο ντούρο και καμαρωτό, κι όλο κάτι καινούργιο μού ζητούσες, τελειωμό δεν είχες, καλέ, ένας τρελός ήσουν, Δρυμέ μου, ένας τρελός, σε χάρηκαν όμως τα σκέλια μου, τους έδωσες και κατάλαβαν. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Εσύ τι θυμάσαι, Σαλαμίνα; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Δεν θέλω να θυμάμαι. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Επειδή σού λείπει, ε; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Όχι μόνο μού λείπει αλλά.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Αλλά; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Θέλω και να το κάνω. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Θες να το κάνεις; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Ναι, να το κάνω θέλω, είπα τίποτα κακό; ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Σ’ άναψε το σπρώξιμο, ε Σαλαμίνα μου; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Δεν λες τίποτα, φούντωσα, Πετροπόλεμε, φούντωσα, πανάθεμά με. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Φούντωσες ε; ΥΠΑΤΗ Λέτε να το ευχαριστήθηκαν; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Τι με νοιάζει αν το ευχαριστήθηκαν εκείνοι. ΔΡΥΜΟΣ Δεν τούς έβλεπες πώς τινάζονταν, πώς βογκούσαν. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Εμένα τώρα με νοιάζει πώς θα ευχαριστηθώ εγώ. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Εσύ; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Ναι, εγώ, μάλιστα, πώς θα τιναχτώ εγώ και θα βογκήξω. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Τι θες να πεις; Κάν’ το λιανά.

Ο αιώνιος στρατός

ΣΑΛΑΜΙΝΑ Αυτό που είπα, Πετροπόλεμε, πιο λιανά δεν λέγεται. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Και πότε; Τώρα; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Ναι, δεν κρατιέμαι, τώρ’ αμέσως. ΥΠΑΤΗ Κι εγώ θέλω, Δρυμέ μου, κι εγώ. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Πάμε. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Πού; ΔΡΥΜΟΣ Είδες πώς τις κατάφεραν τις εγγονούλες μας οι γέροι; ΥΠΑΤΗ Εσύ, Δρυμέ μου, εσύ θέλω τώρα να με καταφέρεις. ΔΡΥΜΟΣ Κι εσύ, Υπάτη; ΥΠΑΤΗ Ναι. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Εκεί πίσω, ελάτε. (Η Σαλαμίνα και η Υπάτη τραβούν τον Πετροπόλεμο και τον Δρυμό πίσω απ’ το κουβούκλιο. Σε λίγο θ’ αρχίσουν ν’ ακούγονται, όλο και πιο δυνατά, γελάκια και βογκητά.) ΛΟΥΔΙΑΣ Τώρα θ’ αποκαλυφθεί ξανά σε όλους μας μία ακόμη απόδειξη που έρχεται από τα έγκατα τής γης από τα βάθη τής θάλασσας η απόδειξη ότι – είμαι πάρα πολύ συγκινημένος που το λέω

Δημήτρης Δημητριάδης

αλλά και απερίγραπτα περήφανος γι’ άλλη μια φορά – απόδειξη που δεν μπορεί κανείς ν’ αμφισβητήσει ότι – πραγματικά δεν ξέρω πώς να συγκρατήσω τα αισθήματα που πλημμυρίζουν την καρδιά μου γιατί πάρα πολλοί έχουν κατά καιρούς ισχυριστεί πως αποκλείεται να είν’ αλήθεια αυτό που έρχεται να το επαληθεύσει πανηγυρικά η ίδια μας η γη η ίδια μας η θάλασσα όπως και τώρα για πολλοστή φορά και που πιστεύω ότι δεν θα βρεθεί κανείς να θέσει υπό αμφισβήτηση ξανά το γεγονός αυτό ότι – κοιτάξτε μού ανεβαίνουν δάκρυα στα μάτια τρέμω ολόκληρος μπερδεύω τα λόγια μου τα χάνω πώς είναι δυνατόν να μείνει κανείς ασυγκίνητος μπροστά σ’ αυτό το αδιάψευστο ιστορικό πειστήριο ότι – ναι επιτέλους θα το πω θα βρω την δύναμη για να διατυπώσω σθεναρά την μία και μεγάλη αλήθεια ότι αυτό εδώ το μέρος όπου ζούμε όλοι εμείς δεν είναι άλλο απ’ την αρχαία Κασταλία ναι την μυθική χώρα τής τέλειας ευημερίας και προόδου σε όλους τούς τομείς την χώρα που κάθε άλλο παρά είναι όπως διαδίδουν μυθική καθώς και κάθε άλλο παρά όπως λεν εξαφανίστηκε καταποντίστηκε και είναι πια οριστικά χαμένη όχι η Κασταλία είναι απολύτως υπαρκτή και ζει είναι η χώρα όπου ζούμε όλοι εμείς ευτυχισμένοι με θαυμαστή ανάπτυξη σε όλα τα βιοτικά επίπεδα είναι όμως πασίγνωστα αυτά εκείνο που χρειάζεται να αποκαλυφθεί κι αυτό θα γίνει αμέσως τώρα είναι μία απόδειξη περίτρανη ακλόνητη εξόφθαλμη ότι – δεν μπορώ να το πω ζητώ θερμά και ταπεινά συγγνώμη όμως αντιλαμβάνεστε τι εννοώ είναι η συγκίνηση νιώθω έναν κόμπο στον λαιμό (Έχουν κορυφωθεί οι κραυγές πίσω απ’ το κουβούκλιο. Ο Λουδίας κάνει νόημα στούς τεχνικούς τού γερανού. Ο Παρασκευάς βάζει σε λειτουργία τον γερανό κι ο Διαμα-

Ο αιώνιος στρατός

ντής με τον Σταύρο επιβλέπουν την σωστή έξοδο, μες απ’ την θάλασσα, μίας τεράστιας πέτρας που είναι δεμένη στην άκρη ενός χοντρού συρματόσχοινου. Ο γερανός τήν βγάζει απ’ την θάλασσα, μετά στρέφεται προς την στεριά και την αποθέτει στο κέντρο τής σκηνής, με τον Διαμαντή και τον Σταύρο να βοηθούν στην ακριβή της τοποθέτηση. Βγαίνουν πίσω απ’ το κουβούκλιο η Σαλαμίνα, ο Πετροπόλεμος, ο Δρυμός και η Υπάτη, ταχτοποιώντας τα ρούχα τους. Οι φρουροί λύνουν το συρματόσχοινο με το οποίο είναι δεμένη η πέτρα, και ο γερανός ξαναγυρίζει στην προηγούμενη θέση του. Όλ’ αυτά γίνονται μέσα σε συνεχή χειροκροτήματα και ξέφρενες επευφημίες τού πλήθους που πλησιάζει μετά την πέτρα και την περιεργάζεται από κοντά, την αγγίζει, κτλ. Με την παρότρυνση τού Λουδία, τού Νέστου και τού Αλφειού, στρέφονται όλοι προς τούς Αρχηγούς και τούς χειροκροτούν, μετά ξαναγυρίζουν στην πέτρα, την αγκαλιάζουν, την φιλούν, όπως κάνει ένα θρησκόληπτο πλήθος όταν τού δίνεται η ευκαιρία να πλησιάσει και να πιάσει κάτι που του έχουν πει πως είναι ιερό. Ατμόσφαιρα εορταστική.) ΑΛΦΕΙΟΣ Πορφύρα, η σειρά σας με τον Κύκνο. ΠΟΡΦΥΡΑ (Στον Κύκνο) Έλα. ΚΥΚΝΟΣ Κάνε κάτι για μένα. ΠΟΡΦΥΡΑ Ζήτα μου ό,τι θες.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΥΚΝΟΣ Να είναι αυτή η φορά η τελευταία. ΠΟΡΦΥΡΑ Μόνο αν με σκοτώσεις. ΚΥΚΝΟΣ Δεν μπορώ. Δεν θέλω. ΠΟΡΦΥΡΑ Τότε κάνε δικό σου κάτι άλλο. Αυτό που μ’ έκανε μητέρα. ΚΥΚΝΟΣ Δεν θα σού λείψει; ΠΟΡΦΥΡΑ Όσο κακό ήταν να κάνει, το έκανε κι απ’ ό,τι φαίνεται, μόνο κακό μπορεί να κάνει. Βγαίνοντας, πάρ’ το μαζί σου, για καλό μου θα είναι. ΑΛΦΕΙΟΣ Μέσα σ’ αυτό το φως που δεν μειώνεται ποτέ ούτε κι αυξάνεται τίποτα δεν μπορεί να μείνει κρυφό αλλά και τίποτα δεν επιτρέπεται να είναι σε προκλητική αντίθεση και δυσαρμονία με το σύνολο Όλα πρέπει να είναι καθαρά λαμπρά και τέλεια εδώ Όλα είναι εκτός από ένα Ένα και μόνον ένα αμαυρώνει την γενική εικόνα που αστράφτει ένα που δεν συνάδει με την φύση και την τάξη τού συνόλου ένα και μόνον ένα το σκοτεινό σημείο μία η μελανή παραφωνία ανάμεσά μας Αυτό εκεί Ο Κύκνος Αν και σε γνωρίζουμε όλοι δείξε αυτό που είσαι

Ο αιώνιος στρατός

(Ο Κύκνος ρίχνει από πάνω του τον μανδύα και αποκαλύπτει το ερμαφρόδιτο σώμα του. Το πλήθος τον γιουχάρει – εκτός απ’ τούς φρουρούς και τούς τεχνικούς τού γερανού.) ΑΛΦΕΙΟΣ Εδώ και πολλά χρόνια προσπαθούμε να τον καταφέρουμε να επιλέξει την μία μόνον απ’ τις δύο φύσεις του εφόσον είν’ αδύνατον για λόγους τάξεως και αρμονίας δηλαδή ομορφιάς να τον δεχθούμε ανάμεσά μας όπως είναι Έχετε παρακολουθήσει κι άλλες φορές την διαδικασία που τώρα αμέσως πρόκειται να επαναληφθεί Θα μπει ξανά στον κόλπο τής μητέρας του και όταν βγει θα πρέπει να μην είναι δύο όπως τώρα αλλά ένα και μόνον ένα ή άντρας ή γυναίκα όχι πλέον και άντρας και γυναίκα Ποτέ ως σήμερα δεν έχει κάνει την επιλογή αυτή ποτέ δεν έχει ξαναβγεί μέσα απ’ την μητέρα του μόνο με μία φύση πάντα βγαίνει ξανά ίδιος όπως είχε μπει Δεν γίνεται όμως να παραμείνει στην διπλή κατάσταση Πρέπει η προσπάθειά του κι η δική μας να συνεχιστούν μέχρις ότου η μία φύση του να επικρατήσει απόλυτα κι η άλλη να εξαφανιστεί για πάντα εντελώς Γιατί το βλέπετε μαζί οι δύο φύσεις συνθέτουν ένα τέρας ένα τελείως παρά φύσιν ον που αρνούμαστε να το δεχτούμε (Φωνές απ’ το πλήθος, που επικροτεί τα λόγια του)

Δημήτρης Δημητριάδης

Φωνή λαού Γι’ αυτό τώρα εδώ ενώπιόν σας θα επαναληφθεί η είσοδος τού Κύκνου στον κόλπο τής μητέρας του και όλοι τού ευχόμαστε από καρδιάς όταν θα βγει να είναι ένας άλλος άνθρωπος κάποιος που θα ταιριάζει με την εικόνα τού συνόλου και θα αποτελεί δικό μας αναπόσπαστο οργανικό κομμάτι Πορφύρα πάρε την θέση σου εκεί που ξέρεις. (Η Πορφύρα ξαπλώνει πάνω στην πέτρα. Οι φρουροί την σκεπάζουν μ’ ένα μεγάλο ύφασμα.) ΚΥΚΝΟΣ Μού ζητούν να ξαναγεννηθώ Να γίνω αυτό που δεν είμαι Μού ζητούν να μοιάσω σ’ αυτούς για να με δεχτούν Καλύτερα να πεθάνω Καλύτερα να μην ξαναβγώ ζωντανός απ’ την σπηλιά που μού έδωσε την ζωή Καλύτερα στον τάφο μου Αν είν’ ο κόσμος τόσο ψεύτικος όσο αυτή η πέτρα τότε δεν έχει καμιά αξία να είσαι μες στον κόσμο κι ό,τι αξίζει μόνο είναι να ’χεις όπως εγώ τον δικό σου τάφο να ’σαι χαρούμενος μόνο εκεί μέσα (Ο Αλφειός τού κάνει ένα ανυπόμονο νεύμα. Ο Κύκνος περνάει κάτω απ’ το ύφασμα. Η Κασπία, η Βόλβη και η Κερκίνη βάζουν τ’ αγόρια και τα κορίτσια τους να πιαστούν απ’ τα χέρια και να χορέψουν γύρω απ’ την πέτρα.

Ο αιώνιος στρατός

Χορεύουν βγάζοντας άναρθρες φωνές στην προσπάθειά τους να τραγουδήσουν. Όλοι τα ενθαρρύνουν συνοδεύοντάς τα με παλαμάκια. Ο χορός τελειώνει μέσα σε χειροκροτήματα. Ο Νέστος κάνει νόημα στ’ αγόρια. Έρχονται κοντά του.) ΝΕΣΤΟΣ Δείξτε σ’ όλες αυτές (Δείχνει τα κορίτσια) τι μπορείτε να τις κάνετε. (Τ’ αγόρια δεν καταλαβαίνουν) Δείξτε τους πόσο μεγάλη την έχετε – ότι μπορείτε να τις βάλετε κάτω και να τους αλλάξετε τα φώτα, να τούς πετάξετε τα μάτια έξω. (Τ’ αγόρια στέκονται αμήχανα) Εμπρός, ορμήστε πάνω τους, αρπάξτε τες, μη στέκεστε έτσι, κατεβάστε τα πανταλόνια, βγάλτε τες έξω, πάρτε από μία και ξεσχίστε την, εμπρός, βγάλτε τες έξω. (Τ’ αγόρια κοιτάζουν χωρίς να καταλαβαίνουν) ΚΑΣΠΙΑ Αυτές να τους ερεθίσουν, ξέρουν αυτές. ΛΟΥΔΙΑΣ Ιάμβη, έλα ’δω – πιάσ’ την, Σκάμανδρε, τής το ’χεις ξανακάνει, κάν’ της το πάλι, μπρός, πιάσ’ την. ΑΛΦΕΙΟΣ Ιβίσκο, την Αγουλινίτσα – Φλόριαν, την Ανεμώνη – Ραδάμανθυ, την Στυμφαλία. ΝΕΣΤΟΣ Στυμφαλία, πήγαινε στον Ραδάμανθυ, τράβα – κι εσύ Σπερχειάδα, τράβα κι εσύ μ’ αυτόν, τραβάτε και οι δυο μαζί. ΒΟΛΒΗ Τι ωραία ζευγαράκια, τι να το κάνεις όμως, ξυλάγγουρα.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΕΡΚΙΝΗ Ζευγαρώστε, ζευγαρώστε, ρε. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Σαν κωθώνια στέκονται. ΔΡΥΜΟΣ Αχ και να ’μουν εγώ στην θέση τους. ΥΠΑΤΗ Κι εγώ στην δική τους. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Σπρώξτε, ρε, σπρώξτε. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Να τούς τις πιάσουν αυτές. ΥΠΑΤΗ Ναι, βάλτε τες να τούς τις παίξουν. ΒΟΛΒΗ Πάνω απ’ τα πανταλόνια τρίψτε τες. ΚΑΣΠΙΑ Αν δεν τις βγάλουν έξω δεν θα ερεθιστούν ποτέ. ΚΕΡΚΙΝΗ Ναι, ναι, μόνο αν τις δουν θα καυλώσουν, έτσι γίνεται πάντα. ΒΟΛΒΗ Βγάλτε τες έξω, πετάξτε τες έξω. ΥΠΑΤΗ Κι αυτές να τα κατεβάσουν κι αυτές. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Κατεβάστε τα. ΝΕΣΤΟΣ Καυλώστε ρε καυλώστε. ΑΛΦΕΙΟΣ Τρίψτε τις ψωλές τους.

Ο αιώνιος στρατός

ΛΟΥΔΙΑΣ Και τα βυζιά τους τρίψτε, άντε. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Τα βυζάκια, τις βυζάρες. ΔΡΥΜΟΣ Όλα έξω, όλα, γαμώτο, όλα. ΛΟΥΔΙΑΣ Δείξτε ρε τι άντρες είστε. ΚΑΣΠΙΑ Να φιληθούν. ΝΕΣΤΟΣ Με τις γλώσσες μέσα. ΔΡΥΜΟΣ Σαν μαλάκες στέκονται, ας ήμουν εγώ και θα ’βλεπαν. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Δεν νιώθουν τα μαλακισμένα. ΚΕΡΚΙΝΗ Ξεγυμνώστε τες. ΥΠΑΤΗ Κι αυτούς ξεγυμνώστε τους, να τα βγάλουν όλα, μπρός. ΛΟΥΔΙΑΣ Αν δεν τις πηδήξτε ρε αν δεν τις πηδήξτε, κι εγώ δεν ξέρω. ΑΛΦΕΙΟΣ Θα τις πηδήξουν, πού θα πάει, θα τις πηδήξουν. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Τι σόι αρσενικά είναι; Στην ηλικία τους θα ’πρεπε να το θέλουν συνέχεια. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Έτσι μού ’ρχεται να πάω εγώ, θα δουν τι έχει να γίνει.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΣΑΛΑΜΙΝΑ Κοίτα να δεις, τόσο γερά αγόρια και να μην τούς σηκώνεται με τίποτα. ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν μπορεί, θα τους σηκωθεί, αλίμονο, δεν υπάρχει ψωλή που να μην σηκώνεται. ΥΠΑΤΗ Πώς δεν υπάρχει, αλλά δεν είναι τέτοιοι τα παιδιά μας ΒΟΛΒΗ Να τους τις πάρουν στο στόμα αυτές, στο στόμα. ΚΑΣΠΙΑ Τίποτα, κρίμα, τέτοια αγόρια και τίποτα. ΝΕΣΤΟΣ Δεν παίρνουν είδηση τα χαϊβάνια. ΥΠΑΤΗ Έχουν τρακαριστεί, δεν τους βλέπεις; ΣΑΛΑΜΙΝΑ Αυτές φταίνε, αυτές δεν τούς καυλώνουν, δεν ξέρουν να το κάνουν καλά. ΒΟΛΒΗ Πάμε εμείς. ΚΕΡΚΙΝΗ Πιάσ’ τους δύο δύο. ΔΡΥΜΟΣ Κι εμείς τα κορίτσια. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Τι λαχταριστά αγόρια πωπω. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Τρίβε βυζάκια, βυζάρες.

Ο αιώνιος στρατός

ΔΡΥΜΟΣ Μουνάκια, γλυκά μουνάκια. ΒΟΛΒΗ Να, ορίστε, τούς σηκώνεται, μια χαρά, δες. ΚΑΣΠΙΑ Πού το βλέπεις, τίποτα δεν γίνεται. ΚΕΡΚΙΝΗ Θα τούς την σηκώσω εγώ, πού θα μού πάνε, θα τους καυλώσω. ΝΕΣΤΟΣ Τίποτα δεν αισθάνονται, νέκρα. ΛΟΥΔΙΑΣ Γαμώ το σόι τους, το φελέκι τους γαμώ. ΑΛΦΕΙΟΣ Με τέτοιες ψωλάρες και να στέκονται σαν μαλάκες. ΝΕΣΤΟΣ Ούτ’ αυτές καταλαβαίνουν τίποτα, αναίσθητες. ΛΟΥΔΙΑΣ Ας είχαν τις ψωλές μας στο μουνί τους και θα σού ’λεγα. ΑΛΦΕΙΟΣ Πώς να τις χώσεις μέσα τους αφού τους είναι πεσμένες. ΝΕΣΤΟΣ Έτσι μού ’ρχεται τώρα. ΛΟΥΔΙΑΣ Εγώ έχω καυλώσει, να δες, κάγκελο μού ’γινε. ΝΕΣΤΟΣ Τα πούστικα, πάει να τούς σηκωθεί κι όλο τούς πέφτει. ΒΟΛΒΗ Ξύλο θέλουν, ένα γερό μπερντάχι.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΕΡΚΙΝΗ Ναι, κι αυτό βοηθάει, ανάβει τα αίματα. ΛΟΥΔΙΑΣ Ούτε με το ξύλο παίρνουν χαμπάρι. ΝΕΣΤΟΣ Τσογλάνια. ΑΛΦΕΙΟΣ Θα τα γαμήσω όλα, έτσι μού ’ρχεται να τα βάλω κάτω. ΛΟΥΔΙΑΣ Πούστηδες είστε ρε; Πουστάρες; ΝΕΣΤΟΣ Δεν θέλουν μουνί, ψωλή θέλουν. ΛΟΥΔΙΑΣ Να ’χουν τέτοια μουνάκια μπροστά τους και να μην. ΝΕΣΤΟΣ Δεν τους βλέπετε; Πουστάκια είναι. ΒΟΛΒΗ Σταματήστε, δεν γίνεται τίποτα. ΛΟΥΔΙΑΣ Δικά μας παιδιά είστε ρε; ΑΛΦΕΙΟΣ Τραβηχτείτε στην άκρη, θα τις πηδήξω όλες εγώ. ΚΕΡΚΙΝΗ Και τα πουστάκια, πρώτα τα πουστάκια. ΚΑΣΠΙΑ Ναι, πηδήξτε τα κι αυτά να μάθουν οι κώλοι τους. ΒΟΛΒΗ Ξεσχίστε τα, τέτοια κωλόπαιδα που είναι. ΥΠΑΤΗ Όρμα, Νέστο, δείξε τι άντρας είσαι, γαμπρέ μου.

Ο αιώνιος στρατός

ΣΑΛΑΜΙΝΑ Λουδία, όρμα, γιε μου, κι εσύ, γάμησέ τα. ΑΛΦΕΙΟΣ Δεν θ’ αφήσω κώλο για κώλο. ΥΠΑΤΗ Ξεσχίστε τα, να μάθουν, ξεσχίστε τα, μην τα λυπάστε. (Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός παίρνουν μαζί τους τ’ αγόρια και τα κορίτσια πίσω απ’ την πέτρα. Οι υπόλοιποι τούς παρακολουθούν χτυπώντας παλαμάκια. Στο μεταξύ οι φρουροί έχουν ξανακατεβεί στην παραλία όπου έχουν αρχίσει πάλι να τραβούν έξω στην αμμουδιά τα πτώματα που ξεβράζει η θάλασσα και να τα παραχώνουν. Οι μηχανικοί καπνίζουν κοιτάζοντας αυτά που γίνονται πίσω απ’ την πέτρα.) ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Κοίτα χάλι, τα ίδια τα παιδιά τους. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Αυτοί την κατάντησαν έτσι την Κασταλία. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Δεν είναι όλοι σαν αυτούς. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Οι περισσότεροι είναι. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Εμείς δεν είμαστε. Κι είναι κι άλλοι σαν εμάς. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Ναι αλλά εμείς, όσοι κι αν είμαστε, δεν έχουμε καμιά δύναμη. Γι’ αυτούς δουλεύουμε, για ένα μεροκάματο. Τίποτα δεν μπορούμε να κάνουμε. Καθόμαστε και τους κοιτάμε. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Μας αφήνουν απ’ έξω, κάτι είναι κι αυτό.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Τα ίδια μας τα παιδιά θα μας σκότωναν αν απλώναμε χέρι. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Έχουμε καλά παιδιά, έξυπνα, σοβαρά παιδιά, ώριμα. ΣΤΑΥΡΟΣ Δεν θέλω με τίποτα να τα προλάβει αυτά ο Κυπάρισσος. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Γιατί, θέλω εγώ να τα προλάβει ο δικός μου; Θ’ αρρωστήσει. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Τού είπα να μη βιαστεί, ν’ αργήσει όσο μπορεί. ΣΤΑΥΡΟΣ Μαζί θα ’ρθούν κι οι τρείς. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Καλύτερα να μην έρθουν καθόλου. Να τους ειδοποιούσαμε; ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Τώρα είν’ αργά. Να μπορούσα να τού φωνάξω «Υάκινθε, μείνε εκεί που είσαι, αγόρι μου, θα ’ρθώ εγώ σε λίγο». ΣΤΑΥΡΟΣ Αν τούς δούμε να ’ρχονται, να τούς κάνουμε σήμα να μην πλησιάσουν. Να κοιτάμε να τους προλάβουμε. (Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός βγαίνουν πίσω απ’ την πέτρα τακτοποιώντας τα ρούχα τους. Οι δικοί τους τούς περικυκλώνουν και τούς συγχαίρουν. Βγαίνουν και τα παιδιά πίσω απ’ την πέτρα, τακτοποιώντας κι αυτά τα ρούχα τους. Ο Λουδίας κοιτάζει κάτω απ’ το ύφασμα που σκεπάζει την Πορφύρα και τον Κύκνο.) ΛΟΥΔΙΑΣ (Σε όλους) Μέχρι να βγει αυτός απ’ την κοιλιά τής μάνας του,

Ο αιώνιος στρατός

εμείς θ’ ακούσουμε από τους τρεις Αρχηγούς μας ποια είναι τα σχέδιά τους για την επόμενη τριετία. Όλοι μας θέλουμε να μάθουμε ποια είναι αυτά τα σχέδια κι είμαστε βέβαιοι πως θα θαυμάσουμε και πάλι τα άλματα που πρόκειται να γίνουν, τα μεγαλειώδη και ιλιγγιώδη άλματα που θα μάς αφήσουν όλους άναυδους. Περιμένουμε λοιπόν να τούς ακούσουμε να χαράζουν τις κατευθυντήριες γραμμές τής άλλης τριετίας και ανυπομονούμε να μάθουμε συγκεκριμένα σχέδια, μελετημένα προγράμματα, όχι αοριστίες και ρητορείες, γιατί εμείς είμαστε μαθημένοι σε πράξεις, σε λύσεις, σε αποτελέσματα. Θέλουμε ν’ ακούσουμε πράγματα που να ξεπερνούν κατά πολύ τα προηγούμενα επιτεύγματά τους. Ζητάμε από τούς Αρχηγούς μας έργα που θα μας κάνουν περήφανους γι’ αυτούς. Τούς ζητάμε να υπερβούν τον εαυτό τους, να μάς αιφνιδιάσουν, να μάς καταπλήξουν. Τούς ζητάμε να φτάσουν εκεί όπου ποτέ άλλοτε μέχρι σήμερα δεν έχουν φτάσει. Στο σημείο όπου κανείς άλλος και πουθενά αλλού δεν έχει φτάσει. Αυτοί οι ίδιοι, με τις πράξεις και τούς στόχους τους μάς έχουν κάνει τόσο απαιτητικούς, δύσκολους κι εκλεκτικούς. Αυτοί μάς έχουν μάθει να θέλουμε το πιο υψηλό, το πιο φαντασμαγορικό, το πιο αδιανόητο. Ξέρουμε ότι και σήμερα αυτό θα μας δώσουν. Και πιστεύουμε ότι μας το οφείλουν. Γιατί εμείς τούς στηρίζουμε, εμείς τούς κρατάμε στις θέσεις τους, εμείς ανανεώνουμε την εξουσία τους, και το ξέρουν. Μπορεί να είναι Αρχηγοί μας, αλλά χωρίς την δική μας εμπιστοσύνη και συμπαράσταση, δεν θα υπήρχαν, ή θα υπήρχαν άλλοι στις θέσεις τους. Αυτό νομίζουμε πως το γνωρίζουν και το αναγνωρίζουν. Δεν είναι αχάριστοι. Μας το ανταποδίδουν. Η αμοιβαιότητα και η σύμπνοια ανάμεσά μας είναι τέλειες. Καμία πλευρά δεν υπάρχει χωρίς την άλλην. Η διακυβέρνηση τής Κασταλίας θα κατέρρεε αν στηριζόταν μόνο σε ένα πόδι. Η διακυβέρνησή της στηρίζεται σε δύο πόδια, και το δεύτερο πόδι είμαστε εμείς, ο λαός της, ο λαός τής Κασταλίας.

Δημήτρης Δημητριάδης

(Χειροκροτήματα) Τους ακούμε. (Ο Λουδίας στέκεται δίπλα στον Πρωτογήτορα, ο Αλφειός δίπλα στον Μεγαγήτορα, ο Νέστος δίπλα στον Αρχηγήτορα.) ΑΛΦΕΙΟΣ Πρώτος μιλάει ο Μεγαγήτωρ. (Ο Μεγαγήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΑΛΦΕΙΟΣ Είπε θα συνεχίσει ακολουθώντας και πάλι πιστά τον δρόμο που άνοιξε η παράδοση (Ο Μεγαγήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΑΛΦΕΙΟΣ Λέει θα τιμήσει αυτήν την παράδοση και θα σταθεί όπως πάντα αντάξιός της (Ο Μεγαγήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΑΛΦΕΙΟΣ Λέει δεν έχει τίποτ’ άλλο να προσθέσει ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν έχει τίποτ’ άλλο να προσθέσει; Αυτό είπε; ΑΛΦΕΙΟΣ Είπε δεν έχει τίποτ’ άλλο να προσθέσει. ΛΟΥΔΙΑΣ Δηλαδή δεν έχει να μας αναγγείλει τίποτα; ΑΛΦΕΙΟΣ Όχι, δεν έχει να μας αναγγείλει τίποτα.

Ο αιώνιος στρατός

ΝΕΣΤΟΣ Μήπως δεν ολοκλήρωσε την φράση του; Μήπως τον έκοψες; ΑΛΦΕΙΟΣ Είναι πολύ εξαντλημένος αλλά την φράση του την ολοκλήρωσε. ΝΕΣΤΟΣ Ολοκλήρωσε την φράση του και είπε μόνον αυτό; ΑΛΦΕΙΟΣ Ολοκλήρωσε την φράση του και είπε μόνον αυτό. ΛΟΥΔΙΑΣ Τότε ας ακούσουμε τι έχει να μας πει ο Αρχηγήτωρ. ΝΕΣΤΟΣ Τον λόγο έχει ο Αρχηγήτωρ. (Ο Αρχηγήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΛΟΥΔΙΑΣ Ο Αρχηγήτωρ λέει νιώθει εξουθενωμένος αλλά θα συνεχίσει αμείωτα το έργο του (Ο Αρχηγήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΛΟΥΔΙΑΣ Είπε μόνον ο θάνατος θα τον εμποδίσει να επιτελέσει την λαοπρόβλητη αποστολή του (Ο Αρχηγήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΛΟΥΔΙΑΣ Είπε την στιγμή αυτή δεν μπορεί να συνεχίσει άλλο. ΑΛΦΕΙΟΣ Είπε δεν μπορεί να συνεχίσει άλλο; ΛΟΥΔΙΑΣ Αυτήν την στιγμή, είπε. Δεν είπε πότε θα μπορέσει.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΑΛΦΕΙΟΣ Ρώτησέ τον πότε. ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν μπορεί να προσθέσει τίποτ’ άλλο, αυτό ήταν όλο. ΑΛΦΕΙΟΣ Τα πηδήματα με τα κορίτσια τούς εξάντλησαν εντελώς. ΝΕΣΤΟΣ Να δούμε τι έχει να μας πει κι ο Πρωτογήτωρ. ΑΛΦΕΙΟΣ Τον λόγο έχει ο Πρωτογήτωρ. (Ο Πρωτογήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΝΕΣΤΟΣ Λέει θα κρατήσει ψηλά την σημαία τού αγώνα και θα βρίσκεται πάντοτε στην πρώτη γραμμή (Ο Πρωτογήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΝΕΣΤΟΣ Λέει έχει γράψει χρυσές υποθήκες για το μέλλον κι ο σπόρος που έσπειρε θα δίνει αιώνιους καρπούς (Ο Πρωτογήτωρ προσπαθεί ν’ αρθρώσει κάποια φράση, σταματάει εξαντλημένος.) ΝΕΣΤΟΣ Λέει για την ώρα αυτά που είπε είναι υπεραρκετά ΛΟΥΔΙΑΣ Μα δεν είπε απολύτως τίποτα. Τι υπεραρκετά; ΝΕΣΤΟΣ Αυτά είχε να πει. Ακούγονται σαν τα τελευταία λόγια του. ΛΟΥΔΙΑΣ Τα τελευταία; Πώς τα τελευταία; Δεν το δέχομαι αυτό, όχι.

Ο αιώνιος στρατός

ΝΕΣΤΟΣ Μα κι ο δικός σου τα ίδια είπε, όσα ακριβώς κι ο δικός μου. ΛΟΥΔΙΑΣ Τα ίδια είπε κι ο δικός μου, κι αυτό το θεωρώ απαράδεκτο. ΑΛΦΕΙΟΣ Κι ο δικός μου τόσα είπε. Δηλαδή τι είπε; Δεν είπε τίποτα. ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν μπορούμε να τ’ αφήσουμε αυτό έτσι. Δεν γίνεται, όχι. ΝΕΣΤΟΣ Δεν το περίμενα, όσο κι αν ξέρω πως είναι εξουθενωμένοι. ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν είναι απλώς εξουθενωμένοι. Είναι κάτι πολύ χειρότερο. ΑΛΦΕΙΟΣ Νομίζω πως πρέπει να τους πιέσουμε, να τους εμψυχώσουμε. ΝΕΣΤΟΣ Δεν πιστεύω πως θ’ αντέξουν. Δεν έχουν πια καθόλου δυνάμεις. ΑΛΦΕΙΟΣ Ας προσπαθήσουμε. Κάτι μπορεί να βγάλουμε. Ελάτε, μια δοκιμή. ΛΟΥΔΙΑΣ Αρχηγήτωρ, κουράγιο, μίλησε. (Ο Αρχηγήτωρ κάνει μία προσπάθεια να μιλήσει, δεν τα καταφέρνει.) ΑΛΦΕΙΟΣ Μεγαγήτωρ, σ’ ακούμε. (Ο Μεγαγήτωρ κάνει μία προσπάθεια να μιλήσει, δεν τα καταφέρνει.) ΝΕΣΤΟΣ Πρωτογήτωρ, η σειρά σου.

Δημήτρης Δημητριάδης

(Ο Πρωτογήτωρ κάνει μία προσπάθεια να μιλήσει, δεν τα καταφέρνει. Τούς πιάνουν απ’ τούς ώμους, τούς τραντάζουν, τούς κάνουν σωματικές ασκήσεις, τούς δίνουν το φιλί τής ζωής, χωρίς αποτέλεσμα, δεν αντιδρούν σε τίποτα. Τούς αφήνουν.) ΝΕΣΤΟΣ Πέθαναν. ΦΩΝΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΟΥΣ Μην τούς εγκαταλείπετε Είν’ ακόμα ζωντανοί Θα τούς περάσει Θα γίνουν καλά Δεν έχουν τίποτα Το έχουν ξαναπάθει Θα ζήσουν πολλά χρόνια ακόμα Δεν πέθαναν Είναι αθάνατοι. ΛΟΥΔΙΑΣ Είναι νεκροί. (Γενικός θρήνος. Οι γυναίκες φέρνουν τα παιδιά τους να προσκυνήσουν μπρος στα συρτάρια με τούς νεκρούς Αρχηγούς μέσα, οι ίδιες ρίχνονται πάνω στα πτώματα και χτυπιούνται κλαίγοντας.) ΑΛΦΕΙΟΣ Σταματήστε τούς θρήνους. Μπορεί αυτοί να πέθαναν, το έργο τους όμως θα συνεχιστεί. Εμείς θα το συνεχίσουμε. ΝΕΣΤΟΣ Ναι, και δεν θα μείνουμε άπρακτοι. Δεν θ’ αφήσουμε τα πράγματα σ’ αυτό το νεκρό σημείο. Θα πάρουμε αυτά που ζητάμε. ΛΟΥΔΙΑΣ Θα τα πάρουμε γιατί τα δικαιούμαστε. ΝΕΣΤΟΣ Γιατί θέλουμε να ικανοποιηθούμε.

Ο αιώνιος στρατός

ΑΛΦΕΙΟΣ Και θα ικανοποιηθούμε. ΛΟΥΔΙΑΣ Από ’δω και πέρα εμείς οι ίδιοι θα ικανοποιούμε τούς εαυτούς μας. Χωρίς μεσάζοντες. Μόνοι μας. Θα δώσουμε στούς εαυτούς μας εκείνο που θέλουν να πάρουν. Όσα δεν παίρναμε όλ’ αυτά τα χρόνια, θα τα πάρουμε τώρα όλα μαζί και όπως ακριβώς τα θέλαμε, χωρίς περικοπές, χωρίς υποκατάστατα. Πήραμε πολλά, ευχαριστημένοι είμαστε, μάς έδιναν όσα τους ζητούσαμε, δεν έχουμε κανένα παράπονο, απεναντίας, θέλουμε όμως να είμαστε πιο ευχαριστημένοι, θέλουμε να παίρνουμε πιο πολλά και την στιγμή ακριβώς που τα θέλουμε, χωρίς καθυστερήσεις και αναβολές. Αυτό δεν το πετυχαίνει κανείς παρά μόνον όταν έχει την δυνατότητα να ικανοποιεί ο ίδιος τον εαυτό του. Τώρα εμείς την έχουμε, και θα την χρησιμοποιήσουμε με τον αποτελεσματικότερο, τον αποδοτικότερο τρόπο. Θα τα δώσουμε όλα στούς εαυτούς μας. Όλα δικά μας. (Ζητωκραυγές.) ΝΕΣΤΟΣ Μ’ αυτά που δεν είπαν, μού άναψαν τα αίματα. ΚΕΡΚΙΝΗ Δεν πρόλαβαν, οι καημένοι, λυπηθείτε τους, μάς αγαπούσαν. ΑΛΦΕΙΟΣ Όχι, είμαι πολύ θυμωμένος μαζί τους, έχω γίνει θηρίο. ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν έπρεπε να το κάνουν αυτό, να το κάνουν σ’ εμάς, δεν έπρεπε. ΒΟΛΒΗ Για μάς εξαντλήθηκαν όμως, μάς έδωσαν και την ζωή τους. ΥΠΑΤΗ Είναι στ’ αλήθεια πεθαμένοι; Κοιτάξτε τους καλά.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΑΣΠΙΑ Δεν μπορεί να είναι, κάνουν πως πέθαναν, τους έχω ικανούς. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Αυτοί έλεγαν ότι δεν θα πέθαιναν ποτέ, αυτό δεν μας έλεγαν; ΝΕΣΤΟΣ Το έλεγαν αλλά δεν το έκαναν, δεν κράτησαν τον λόγο τους. ΥΠΑΤΗ Μόνο λόγια, ψεύτες κι αυτοί, τίποτα δεν έκαναν για μας, οι άχρηστοι. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Ναι, τίποτα δεν έκαναν για μας. Αυτή είναι η αλήθεια. Μόνο για τον εαυτό τους ό,τι έκαναν. Μόνο τον εαυτό τους σκέφτονταν. Μάς έδιναν ό,τι περίσσευε απ’ αυτούς. Ψίχουλα. Αποφάγια. Τα κόκαλα. Με κόκαλα μεγαλώσαμε κι εμείς και τα παιδιά μας. Εμείς τούς τα δώσαμε όμως όλα. Τους δώσαμε τις γυναίκες μας, τα παιδιά μας, κι αυτοί τίποτα, μόνο τα ψίχουλα που έπεφταν απ’ το τραπέζι τους. Σαν να ήμαστε γατιά, σα να ήμαστε σκυλιά. Μάς έφτυναν. Μάς κλωτσούσαν. Μάς έβριζαν. Δεν μάς ήθελαν κοντά τους. Μάς κρατούσαν μακριά. Σαν εξόριστους, σαν λεπρούς. Μάς σιχαίνονταν. Από μάς ζούσαν όμως. Γι’ αυτούς πολεμήσαμε. Γι’ αυτούς χύσαμε το αίμα μας. Περάσαμε κακουχίες. Αντιμετωπίσαμε πανίσχυρους εχθρούς, θανάσιμους κινδύνους. Αυτοί ήσυχοι κι ασφαλείς στις θέσεις τους, παρακολουθούσαν από μακριά τις μάχες που δίναμε εμείς για να τους προστατεύσουμε. Ποιο το όφελος; Τι κερδίσαμε; Μόλις γυρίζαμε απ’ τους πολέμους, όσοι γυρίζαμε, συνέχιζαν να μάς φέρονται όπως σε δούλους, σε κατώτερα όντα, σε μικρόβια. Μάς κοίταζαν πάντα από ψηλά. Δεν αναγνώριζαν τις θυσίες μας. Εξακολουθούσαν να μάς πετούν ξεροκόμματα. Αυτά έκαναν. Αυτοί ήταν. Ποτέ δεν μας υπολόγιζαν. Μας μισούσαν. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Έχεις δίκιο, Πετροπόλεμε, τέτοιοι ήταν, τύραννοι.

Ο αιώνιος στρατός

ΚΑΣΠΙΑ Αλήθεια, ναι, ποτέ δεν μας φέρθηκαν εντάξει. ΔΡΥΜΟΣ Ούτε τώρα είν’ εντάξει, μ’ αυτό που έκαναν. Μας εξαπάτησαν. Πέθαναν χωρίς να μάς πουν κάτι, χωρίς να μάς σκεφτούν. Δεν είχαν δικαίωμα να πεθάνουν έτσι. Έπρεπε να μάς προειδοποιήσουν, να μας προετοιμάσουν, να ξέρουμε κι εμείς τι γίνεται. Μάς φέρθηκαν με τον χειρότερο τρόπο. Νιώθω ταπεινωμένος. Μόνο σε ζώα φέρονται έτσι. Σε σκουπίδια. Καλά τα είπε ο Πετροπόλεμος, ποτέ δεν ήμασταν κάτι γι’ αυτούς. Μια ζωή μάς έφτυναν. Δεν το ανέχομαι πια αυτό. ΥΠΑΤΗ Ούτ’ εγώ. Μπράβο, Δρυμέ μου, πολύ ωραία τα είπες. ΚΕΡΚΙΝΗ Βγάλτε τους από ’κει μέσα, καθαιρέστε τους. ΒΟΛΒΗ Δεν τούς αξίζουν αυτές οι θέσεις. ΚΑΣΠΙΑ Πετάξτε τους έξω τούς απατεώνες. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Έξω, έξω και οι τρεις. ΟΛΟΙ Έξω, έξω. (Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός αναποδογυρίζουν τα συρτάρια και ρίχνουν έξω τούς Αρχηγούς.) ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ (Στον Λουδία, τον Νέστο και τον Αλφειό) Εσείς να πάρετε τις θέσεις τους, εσείς να γίνετε Αρχηγοί. ΔΡΥΜΟΣ Εσείς τις αξίζετε αυτές τις θέσεις, μόνον εσείς.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΟΛΟΙ Εσείς, εσείς, εσείς. (Βγάζουν τις στολές των Αρχηγών και τις φορούν στον Λουδία, στον Νέστο και στον Αλφειό. Οι φρουροί, μέσα σε ενθουσιώδεις ζητωκραυγές από όλους, τούς ανεβάζουν στους ώμους τους και τούς περιφέρουν. Γύρος θριάμβου. Τούς βάζουν να καθίσουν μέσα στα συρτάρια.) ΑΛΦΕΙΟΣ Εγώ είμαι από τώρα ο Μεγαγήτωρ. (Ζητωκραυγές, χειροκροτήματα.) ΝΕΣΤΟΣ Εγώ είμαι από τώρα ο Πρωτογήτωρ. (Ζητωκραυγές, χειροκροτήματα.) ΛΟΥΔΙΑΣ Εγώ είμαι από τώρα ο Αρχηγήτωρ. (Ζητωκραυγές, χειροκροτήματα.) ΑΛΦΕΙΟΣ Μ’ εμάς τούς τρεις νέα ηγετική γενιά νέα αρχηγική τριανδρία στον τριπλό θρόνο νέο ηγεμονικό τρίδυμο νέο βασιλικό τρίγωνο μ’ εμάς αρχίζει η νέα τριετία διακυβέρνησης τής Κασταλίας μ’ εξαγγελίες για λαμπρά έργα που φιλοδοξούν να επεκτείνουν και να υπερβούν το έργο των προκατόχων μας που είναι παρελθόν ΛΟΥΔΙΑΣ Τομ Σκοτ Μαρκ Ρος Νίνο Φλάβιο πετάξτε τους στην θάλασσα θάψτε τους ή κάψτε τους η θέα τους μάς κρύβει το μέλλον

Ο αιώνιος στρατός

(Οι φρουροί μεταφέρουν τούς τρεις νεκρούς στην παραλία.) ΝΕΣΤΟΣ Θέλω τώρα, δεν κρατιέμαι, τώρα αμέσως, θέλω να κάνω κάτι, να προσφέρω, να δημιουργήσω, να καταστρέψω, θέλω τώρα αμέσως να καταστρέψω κάτι, τα δέντρα. Τα δέντρα. Όλα τα δέντρα. Κάθε είδους δέντρα. Να γίνουν στάχτη. Να μην ξαναφυτρώσουν δέντρα. Προειδοποιώ την γη, δεν θα επιτρέψουμε πουθενά ίχνος χλωρίδας, αν δεν συμμορφωθεί, θα το πληρώσει αυτή, αυτή θα καεί, αυτή θα καταστραφεί, αυτή θα εξαφανιστεί αν τολμήσει και παρακούσει την διαταγή μου. Στάχτη όλα, όλη η γη στα χέρια μου, κανένα δέντρο πουθενά, η απόφασή μου να εφαρμοστεί αμέσως. ΑΛΦΕΙΟΣ Εγώ θα εκτελέσω όλα τα ζώα. Αρχίστε αμέσως και φέρτε μου τα πρώτα δείγματα, θέλω να δω τα πρώτα εκτελεσμένα ζώα. Να είμαι βέβαιος πως άρχισε η εξόντωση. Θέλω να δω το τέλος, μόνον αυτό μ’ ενδιαφέρει, μόνο γι’ αυτό ασκώ την εξουσία μου, για να δημιουργώ το τέλος. Είμαι ο δημιουργός τού τέλους. Το θέλω όλο δικό μου. Χορτάστε με μέ τέλος. Ο οργασμός τού τέλους. ΛΟΥΔΙΑΣ Για μένα δεν αφήσατε τίποτα. Τίποτα ζωντανό. Πού θα ξεσπάσω τώρα εγώ; Τι θα μολύνω; Οι λίμνες, τα ποτάμια, είναι κιόλας μολυσμένα, κι η θάλασσα ένας βόθρος, η μπόχα της φτάνει ως εδώ. Κι ο ουρανός έχει τελειώσει, εξάλλου το χρειάζομαι το φως του, θέλω να βλέπω τούς καρπούς των έργων μου. Ποιο θα είναι όμως τώρα το δικό μου έργο; Σε τι να στρέψω την μανία μου; Ποια τρομερή πράξη θα με κάνει να νιώσω αντάξιος τού αξιώματός μου; Να σκοτώσω, να σκοτώσω, ναι, αλλά τι; Τι; Τι έχει μείνει για μένα; Δεν μού αφήσατε τίποτα ζωντανό, κι εγώ θέλω να πάρω ζωή, αυτό είναι το νόημα τού αξιώματός μου. Πρέπει να βρω μία διέξοδο, αλλιώς θα τρελαθώ. Τι να την κάνω τόση δύναμη αφού δεν έχω τι να την κάνω;

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΑΣΠΙΑ Λουδία, μην απελπίζεσαι. ΛΟΥΔΙΑΣ Πνίγομαι από εξουσία, από ασύλληπτη εξουσία. ΚΑΣΠΙΑ Διάλεξε έναν από μας. ΛΟΥΔΙΑΣ Να διαλέξω έναν από σας; ΚΑΣΠΙΑ Ναι, Λουδία μου, έναν από μας. ΛΟΥΔΙΑΣ Για να τον κάνω τι, Κασπία; ΚΑΣΠΙΑ Για να τον σκοτώσεις, Λουδία. ΛΟΥΔΙΑΣ Να σκοτώσω έναν από σας; ΚΑΣΠΙΑ Ναι, Λουδία μου, έναν από μας. ΛΟΥΔΙΑΣ Μα, είστε η οικογένειά μου, Κασπία. ΚΑΣΠΙΑ Γι’ αυτό ακριβώς. ΛΟΥΔΙΑΣ Να σκοτώσω έναν απ’ την οικογένειά μου; ΚΑΣΠΙΑ Αν δεν σού συμπαρασταθούμε εμείς, οι δικοί σου, τότε ποιος; ΛΟΥΔΙΑΣ Κασπία, εσύ έχεις τρελαθεί πριν από μένα. ΚΑΣΠΙΑ Δεν έχεις τρελαθεί ακόμα, γι’ αυτό διστάζεις.

Ο αιώνιος στρατός

ΑΛΦΕΙΟΣ Την οικογένειά σου; Πολύ δεν πάει; ΛΟΥΔΙΑΣ Ναι, πολύ πάει, δεν θα το κάνω στην οικογένειά μου, όχι, όχι, ποτέ. ΑΛΦΕΙΟΣ Γιατί δεν διατάζεις εκτελέσεις σε όλη την επικράτεια τής Κασταλίας; ΝΕΣΤΟΣ Ναι, αυτό κάνε, πώς δεν το σκέφτηκες ακόμα; ΛΟΥΔΙΑΣ Λέτε να μ’ ανακουφίσει αυτό; ΝΕΣΤΟΣ Αν διατάξεις μαζικές εκτελέσεις. ΑΛΦΕΙΟΣ Δεν μπορείς να φανταστείς πώς θα αισθάνεσαι μετά. ΛΟΥΔΙΑΣ Διατάζω μαζικές εκτελέσεις αμέσως τώρα σε όλη την επικράτεια. Να βγουν στους δρόμους οι φρουρές και ν’ αρχίσουν να σκοτώνουν όποιον βρίσκουν μπροστά τους. Να πάρει μέρος στην επιχείρηση και ο στρατός. Να μπαίνουν στα σπίτια και να τούς εκτελούν επί τόπου. Με μαχαίρια, με τσεκούρια, με πιστόλια, με δρεπάνια, με σφυριά, με μπαλτάδες, με λοστούς. Σκορπίστε τον τρόμο και τον θάνατο παντού. Μέρα και νύχτα. Μην σταματάτε μέχρι να τελειώσετε. Μέχρι να γεμίσει όλη η Κασταλία πτώματα. ΑΛΦΕΙΟΣ Πώς αισθάνεσαι τώρα; ΛΟΥΔΙΑΣ Καλό μού έκανε. ΑΛΦΕΙΟΣ Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για τα νεύρα.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν μού φτάνει όμως, κάτι χρειάζομαι ακόμα. ΝΕΣΤΟΣ Μα δεν έχεις αφήσει κανέναν ζωντανό. ΛΟΥΔΙΑΣ Ναι αλλά – δεν είδα τίποτα, δεν έπιασα τίποτα. Άλλοι το έκαναν, με τα δικά τους χέρια, εγώ ο ίδιος με τα χέρια μου δεν έκανα τίποτα. Θέλω να κάνω κάτι εγώ με τα δικά μου χέρια. ΚΑΣΠΙΑ Λουδία, εμείς. ΛΟΥΔΙΑΣ Όχι, Κασπία. ΚΑΣΠΙΑ Είμαστε στην διάθεσή σου. ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν γίνεται. ΚΑΣΠΙΑ Γιατί; ΛΟΥΔΙΑΣ Είναι φρικτό, απαράδεκτο, είστε η οικογένειά μου, Κασπία. ΚΑΣΠΙΑ Γι’ αυτό την δημιούργησες, Λουδία μου. ΛΟΥΔΙΑΣ Ό,τι πιο ιερό. ΚΑΣΠΙΑ Διάλεξε. Ποιον θέλεις πρώτον; (Η Ιάμβη, που την κρατάει μαζί με τον Σκάμανδρο η Κασπία, τής ξεφεύγει και τρέχει σαν τρελή για να γλιτώσει.)

Ο αιώνιος στρατός

ΛΟΥΔΙΑΣ Αυτήν που δεν θέλει. (Στους φρουρούς) Πιάστε την. (Οι φρουροί κυνηγούν και πιάνουν την Ιάμβη που φωνάζει άναρθρα και χτυπιέται για να τούς ξεφύγει. Την φέρνουν μπροστά στον Λουδία.) ΚΑΣΠΙΑ Τιμώρησέ την, είν’ ανυπάκουη, δεν θέλει να δώσει χαρά στον πατέρα της, δώσ’ της να καταλάβει τι πατέρας είσαι. (Ο Λουδίας τραβάει την Ιάμβη πίσω απ’ το κουβούκλιο.) ΚΑΣΠΙΑ Από καιρό έπρεπε να βγει απ’ τη μέση αυτό το βρομοθήλυκο. Αυτή προκάλεσε τον Σκάμανδρο, δεν θα το σκεφτόταν ποτέ μόνος του τέτοιος που είναι. Γέννησα έναν δαίμονα. Τώρα αισθάνομαι πιο καθαρή. Τής το δίνει το μάθημά της ο πατέρας της. ΒΟΛΒΗ Μακάρι να μπορούσε να δίνει σε όλα τα παιδιά ένα τέτοιο μάθημα ο πατέρας τους. Αυτός είναι ο ρόλος τού πατέρα, να εφαρμόζει τις τελικές λύσεις. ΔΡΥΜΟΣ Εμένα δεν μού δόθηκε ποτέ τέτοια ευκαιρία. ΥΠΑΤΗ Είχες καλά παιδιά εσύ, υπάκουα, πειθαρχικά. ΔΡΥΜΟΣ Ναι, αλλά πάντα υπήρχε κάτι για να τολμήσω κι εγώ, πάντα κάτι δεν πήγαινε καλά, κάτι στραβό γινόταν, αλλά ποτέ δεν τόλμησα να το διορθώσω, να το στρώσω. Υπήρξα μαλακός σαν χόρτο. Σ’ όλη μου την ζωή ήμουν ένα δάσος χωρίς αγρίμια.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Εμείς το θάρρος μας, Δρυμέ, εμείς την τόλμη μας, τα ξοδέψαμε στον πόλεμο. Ο πόλεμος είναι η πιο μεγάλη ευκαιρία. Από μικρός τον αγαπούσα, με μια πέτρα στο χέρι ήμουν συνεχώς κι όλο κάποιον σημάδευα, γι’ αυτό και μού ’μεινε το όνομα. Κι όταν μπήκα στην αληθινή μάχη ήμουν έτοιμος για όλα. Η αληθινή μάχη. Εκεί έχεις το ελεύθερο. Σκοτώνεις, σκοτώνεις, και κανείς δεν σου λέει να μην σκοτώνεις, κι όσο πιο πολλούς σκοτώνεις, τόσο θέλεις κι άλλους κι άλλους. ΔΡΥΜΟΣ Παντού μπορείς να σκοτώνεις, όχι μόνο στον πόλεμο, αρκεί να έχεις όρεξη. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Άλλο είναι ο αληθινός πόλεμος, να μπήγεις την λόγχη στο σώμα τού απέναντι, να είναι τα χέρια σου μες στο αίμα του, να πέφτει, τα σαγόνια του να στραβώνουν απ’ τον τρόμο τού θανάτου, τα μάτια του να σβήνουν, να μην έχει μάτια. ΔΡΥΜΟΣ Εμένα πάντως δεν μού άρεσαν καθόλου αυτά που είπε ο γαμπρός μου για τα δάση. Μπορεί εσύ να μεγάλωσες με μια πέτρα στο χέρι, εγώ όμως όλο πάνω στα δέντρα σκαρφάλωνα, έφτιαχνα φωλιές με σανίδες, μέρες ολόκληρες, ακόμα και νύχτες, περνούσα μες στα δέντρα, εκεί είχα το σπίτι μου, εκεί ήμουν εγώ ο Δρυμός. Για τούς ανθρώπους δεν με νοιάζει, αλλά για τα δέντρα είναι άλλο. ΚΕΡΚΙΝΗ Τι να πούμε κι εμείς; Ούτε γύρισε να μας κοιτάξει εμάς. Αντί να χαίρεσαι που ασχολήθηκε μαζί σου. Για μάς κουβέντα δεν είπε. ΔΡΥΜΟΣ Τι θέλατε να πει για σάς; Τι να σάς κάνει; Να σάς αποξηράνει; Να σάς δηλητηριάσει κι άλλο;

Ο αιώνιος στρατός

ΒΟΛΒΗ Δεν θα με πείραζε. Τι λες, Κασπία, θα σε πείραζε εσένα; ΚΑΣΠΙΑ Τι να με πειράξει; Εγώ κι η Σαλαμίνα κάτι ξέρουμε από πνιγμούς αλλά δεν μάς υπολογίζουν όσο θα ’πρεπε. Να ’ξεραν πόσους νεκρούς μπορούμε να χωρέσουμε στα νερά μας. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Ολόκληροι στρατοί είναι ξαπλωμένοι στον βυθό μου, και τι στρατοί, οι ενδοξότεροι, οι πιο γενναίοι, αυτοί είναι τα πλούτη μου, και δεν παθαίνουν τίποτα, τους κρατώ όλους άφθαρτους, αιώνιους, και περιμένω κι άλλους, θα ’ρθούνε κι άλλοι, δεν τελειώνει αυτό, ποτέ δεν θα τελειώσει, θα σκοτώνονται και θα καταλήγουν στον βυθό μου, στον αιώνα τον άπαντα. ΚΑΣΠΙΑ Ή θα τούς ξεβράζουν τα νερά μου σε καμιά στεριά, δεν έχω παράπονο, κανείς μας δεν πρέπει να έχει παράπονο, όλοι κάτι παίρνουμε, όλοι κάνουμε την δουλειά μας, παίρνουμε και δίνουμε, μας αρκεί. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Δίκιο έχει η νύφη μου, έτσι είναι. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Γι’ αυτό κι εγώ είμαι περήφανη για τον γιο μου, γι’ αυτό που κάνει, είν’ ένας ήρωας, δεν επιτρέπω να μιλούν για τον Λουδία μου σαν να ’τανε κανένας αδιάφορος, κανένας απερίσκεπτος, τον καμαρώνω σαν τις αρχαίες μάνες που καμάρωναν τούς γιους τους που έπεφταν στις ένδοξες μάχες. ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Ησύχασε, Σαλαμίνα, μην θυμώνεις, κανείς δεν κατηγόρησε τον Λουδία μας, κι εγώ είμαι περήφανος και καμαρώνω για τον γιο μας. ΣΑΛΑΜΙΝΑ Μ’ αυτό που κάνει, περνάει στην αιωνιότητα το παλικάρι μας.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Ένας λεβέντης είναι, ναι, ένας αληθινός στρατιώτης. (Ο Λουδίας βγαίνει πίσω απ’ το κουβούκλιο.) ΛΟΥΔΙΑΣ Πολύ με παίδεψε, δεν έλεγε να τελειώσει. ΚΑΣΠΙΑ Πώς νιώθεις; ΛΟΥΔΙΑΣ Καλύτερα. ΝΕΣΤΟΣ Εγώ όμως όχι. Αυτό σκεφτόμουν τόσην ώρα. Γιατί εσύ κι όχι κι εγώ; ΑΛΦΕΙΟΣ Κι εγώ αυτό σκεφτόμουν. Γιατί μόνον εσύ; ΛΟΥΔΙΑΣ Εσείς αναλάβατε άλλους τομείς. ΝΕΣΤΟΣ Ποιος το λέει αυτό; Όλοι οι τομείς ανήκουν και στούς τρεις μας. ΑΛΦΕΙΟΣ Έχουμε και οι τρεις πρόσβαση σε όλους τούς τομείς. ΛΟΥΔΙΑΣ Εμένα τώρα μ’ ενδιαφέρει μόνον ο τομέας όπου μόλις πριν από λίγο ανέπτυξα εποικοδομητικώς την δραστηριότητά μου. ΝΕΣΤΟΣ Κι εμένα αυτός ο τομέας μ’ ενδιαφέρει τώρα. ΑΛΦΕΙΟΣ Κι εμένα. Θέλω κι εγώ να κάνω κάτι εποικοδομητικό σ’ αυτόν τον τομέα. ΛΟΥΔΙΑΣ Δηλαδή, τι, Αλφειέ;

Ο αιώνιος στρατός

ΝΕΣΤΟΣ Ας μην κρυβόμαστε, φτάνουν τα ψέματα, ας μιλήσουμε ανοιχτά. Η πιο μεγάλη ικανοποίηση είναι η ανθρωποκτονία. Θα ’πρεπε κάθε άνθρωπος να δικαιούται, για ανθρωπιστικούς λόγους, να σκοτώνει έστω και μία φορά στην ζωή του. Ποιος δεν το θέλει; Ποιος δεν το έχει θελήσει κάποια στιγμή ή και περισσότερες; Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Κανείς δεν σκέφτηκε να την αντιμετωπίσει σοβαρά, νομοθετικά, ώστε να χαρίσει έτσι στους ανθρώπους μία απ’ τις μεγαλύτερες απολαύσεις. Το κάνω εγώ. Αποφασίζω και το καθιερώνω από τώρα, κάθε άνθρωπος δικαιούται να σκοτώσει μία φορά στην ζωή του όποιον θέλει, χωρίς φυσικά να τιμωρείται γι’ αυτό. ΑΛΦΕΙΟΣ Έχεις δίκιο, Νέστο, δεν είναι τίποτα να κάψεις ένα δάσος, να μολύνεις μια λίμνη ή την θάλασσα, να εξοντώσεις όλα τα ζώα, η μεγαλύτερη χαρά είναι αυτή που είπες, να πιάνεις κάποιον και – δεν μπορώ να περιμένω άλλο. ΝΕΣΤΟΣ Κι εγώ, κι εγώ. ΛΟΥΔΙΑΣ Ποιος σας εμποδίζει; Είστε παντοδύναμοι, κανείς δεν σας ελέγχει, κάθε επιθυμία σας είναι εφικτή. Έχετε οικογένειες, διαλέξτε λοιπόν, αν έχετε κότσια τολμήστε κι εσείς, εμένα η Κασπία μού άνοιξε τον δρόμο. ΚΕΡΚΙΝΗ Και βέβαια έχουμε κότσια, κι εμείς μπορούμε να προσφέρουμε, τι νομίζετε, δεν τούς αγαπάμε εμείς τούς άντρες μας, δεν τούς καταλαβαίνουμε, δεν τους πονάμε; ΒΟΛΒΗ Κι εμείς θέλουμε να τούς ευχαριστήσουμε. Αλφειέ, διάλεξε όποιον θέλεις. ΚΕΡΚΙΝΗ (Στον Νέστο) Είμαστε όλοι έτοιμοι.

Δημήτρης Δημητριάδης

(Ο Νέστος στην Υπάτη) Μητέρα, σε θέλει. ΥΠΑΤΗ Δρυμέ μου, πάω. ΔΡΥΜΟΣ Γαμπρός μας είναι. (Ο Νέστος παίρνει την Υπάτη πίσω απ’ το κουβούκλιο.) ΑΛΦΕΙΟΣ Βόλβη. ΒΟΛΒΗ Γιατί δεν παίρνεις πρώτα έναν γιο μας, τρεις τούς έχουμε. ΑΛΦΕΙΟΣ Εσένα θέλω. ΒΟΛΒΗ Πάρε την Ανεμώνη μας. ΑΛΦΕΙΟΣ Εσένα, είπα. ΒΟΛΒΗ Να πάρω μαζί μου και την Ανεμώνη; ΑΛΦΕΙΟΣ Πάρ’ την. (Η Βόλβη φιλάει τον Ραδάμανθυ, τον Ιβίσκο και τον Φλόριαν, παίρνει απ’ το χέρι την Ανεμώνη που αντιστέκεται μουγκρίζοντας, κι ακολουθεί τον Αλφειό πίσω απ’ το κουβούκλιο.) ΛΟΥΔΙΑΣ Τώρα θέλω κι άλλο. ΚΑΣΠΙΑ Μα πριν από λίγο το έκανες.

Ο αιώνιος στρατός

ΛΟΥΔΙΑΣ Θέλω πάλι. (Αρπάζει τον Πετροπόλεμο και την Σαλαμίνα και τούς σέρνει προς το κουβούκλιο.) ΣΑΛΑΜΙΝΑ Τον πατέρα σου, γιε μου; Τον ίδιο τον πατέρα σου; ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ Την μάνα που σε γέννησε; ΛΟΥΔΙΑΣ Δεν τα υπολογίζω τώρα εγώ αυτά, πατέρας, μητέρα, χέστηκα. (Ο Λουδίας τούς τραβάει πίσω απ’ το κουβούκλιο απ’ όπου βγαίνει ο Νέστος.) ΝΕΣΤΟΣ (Στον Δρυμό) Έλα ’δω. ΔΡΥΜΟΣ Ακόμα δεν. ΚΕΡΚΙΝΗ Πατέρα, πήγαινε που σε θέλει. (Ο Νέστος τραβάει τον Δρυμό πίσω απ’ το κουβούκλιο απ’ όπου βγαίνει ο Αλφειός.) ΑΛΦΕΙΟΣ Φλόριαν. (Ο Φλόριαν δεν ανταποκρίνεται, ο Αλφειός κινείται προς το μέρος του για να τον πιάσει, μεσολαβούν ο Ραδάμανθυς κι ο Ιβίσκος και τού κλείνουν τον δρόμο. Ο Αλφειός συμπλέκεται με τούς γιους του. Βγαίνει ο Λουδίας πίσω απ’ το κουβούκλιο.) ΛΟΥΔΙΑΣ Κασπία.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΑΣΠΙΑ Τον Σκάμανδρο; ΛΟΥΔΙΑΣ Έλα αμέσως. ΚΑΣΠΙΑ Τότε έλα κι εσύ. (Τραβάει απ’ το χέρι τον Σκάμανδρο κι ακολουθεί τον Λουδία πίσω απ’ το κουβούκλιο. Βγαίνει ο Νέστος, αρπάζει απ’ τα χέρια την Σπερχειάδα, την Στυμφαλία και την Αγουλινίτσα, και τις τραβάει προς το κουβούκλιο, αυτές αντιστέκονται, τις δέρνει, τον χτυπούν κι αυτές, συμπλοκή. Συγχρόνως εξακολουθούν να παλεύουν ο Ραδάμανθυς, ο Ιβίσκος και ο Φλόριαν με τον Αλφειό. Βγαίνει ο Λουδίας πίσω απ’ το κουβούκλιο και τρέχει να συμπαρασταθεί στον Αλφειό. Γενική συμπλοκή. Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός δεν τα βγάζουν πέρα με τα παιδιά τους, φωνάζουν τούς φρουρούς. Οι φρουροί κινούνται προς το σημείο τής συμπλοκής, εκείνη όμως την στιγμή ακούγεται τρομερή κραυγή τής Πορφύρας κάτω απ’ το ύφασμα. Σταματούν όλοι και στρέφονται προς την πέτρα. Κάτω απ’ το ύφασμα βγαίνει ο Κύκνος. Είναι ολόκληρος βουτηγμένος στα αίματα. Στο δεξιό του χέρι κρατάει ένα κομμάτι αιμόφυρτο κρέας. Τον κοιτάζουν όλοι άφωνοι.) ΚΥΚΝΟΣ Είμαι ο Κύκνος Και θα είμαι πάντα ο Κύκνος Έκανα αυτό που μού ζητήσατε

Ο αιώνιος στρατός

Να ’μαι πάλι έξω ίδιος μ’ αυτόν που ήμουν πάντα Σαν να κοιτάχτηκα στον καθρέφτη τής σάρκας μου και αναγνώρισα εκεί τον εαυτό μου λέγοντας αυτό που βλέπω εκεί μέσα αυτό θα είμαι πάντα Μπήκα λοιπόν και βγήκα αλλά δεν θα ξαναμπώ Ό,τι έγινε σήμερα και γινόταν πάντα δεν πρόκειται να ξαναγίνει Το πάντα έγινε ποτέ Γιατί ο τόπος όπου αυτό γινόταν τόσα χρόνια δεν υπάρχει πια Δεν είναι πια εκεί μέσα Είναι εδώ έξω Να τος Δείτε τον Αυτό το κομμάτι κρέας όπου κάποιος άγνωστος κάποτε με έσπειρε Κρατώ τώρα εδώ την μήτρα τον καθρέφτη μου Είμαι ο εαυτός μου όπως κι εσείς (Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός κινούνται απειλητικά προς το μέρος του.) ΛΟΥΔΙΑΣ Θα σε θάψουμε ζωντανό. (Ο Κύκνος στρέφει προς το μέρος τους σαν καθρέφτη το ματωμένο κρέας.) ΚΥΚΝΟΣ Κοιταχτείτε Κοιτάξτε κι εσείς τον εαυτό σας Κοιτάξτε τον όπως ακριβώς είναι Κοιτάξτε τον όπως δεν θα τον αντέξετε

Δημήτρης Δημητριάδης

(Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός κοιτάζουν στον καθρέφτη προσπαθώντας να μην κοιτάξουν χωρίς όμως να το καταφέρνουν. Μένουν εμβρόντητοι και έντρομοι απ’ αυτό που βλέπουν.) ΚΥΚΝΟΣ Τα βλέπετε όλα Δεν αντέχετε αυτό που είστε αυτά που κάνατε Δείτε τα όλα (Ο Λουδίας, ο Νέστος και ο Αλφειός, έξαλλοι από τρόμο και πανικό, έχουν χάσει κάθε αυτοκυριαρχία, κοιτάζουν γύρω τους για να βρουν κάποιο στήριγμα: τα παιδιά τους τούς γυρίζουν την πλάτη, οι φρουροί δεν δείχνουν πρόθυμοι να τούς βοηθήσουν. Παίρνουν απ’ τις ζώνες των φρουρών τα περίστροφά τους, τρέχουν στην αμμουδιά και αυτοπυροβολούνται.) ΚΥΚΝΟΣ (Στους φρουρούς) Ξεγυμνώστε τους και θάψτε τους. (Οι φρουροί τούς βγάζουν τις στολές των Αρχηγών, και τούς θάβουν. Ο Ραδάμανθυς, ο Ιβίσκος, ο Φλόριαν, η Σπερχειάδα, η Στυμφαλία και η Αγουλινίτσα σφίγγονται ο ένας πάνω στον άλλο και κοιτάζουν τρομαγμένοι τον Κύκνο.) ΚΥΚΝΟΣ (Στα παιδιά) Μη φοβάστε, δεν υπάρχει πια κανένας κίνδυνος. Όλα θα τακτοποιηθούν τώρα. Ό,τι έγινε, έγινε, δεν θα ξαναγίνει. (Φωνή Πορφύρας κάτω απ’ το ύφασμα: Βγάλε με επιτέλους από ’δω μέσα. Ο Κύκνος πετάει μακριά το ύφασμα και βοηθάει την Πορ-

Ο αιώνιος στρατός

φύρα να κατεβεί απ’ την πέτρα. Ανάμεσα απ’ τα πόδια της τρέχει ακόμα αίμα.) ΠΟΡΦΥΡΑ Πάω να πλυθώ. Μην το κρατάς άλλο αυτό στα χέρια σου, δεν το χρειάζεσαι πια, την έκανε την δουλειά του, πέτα το. ΚΥΚΝΟΣ Όχι, μπορεί να μού χρειαστεί. ΠΟΡΦΥΡΑ Πού να το φανταστώ ότι είχα τέτοιο ξόρκι μέσα μου. ΚΥΚΝΟΣ Όποιος δεν αντέχει τον αληθινό εαυτό του πεθαίνει. ΠΟΡΦΥΡΑ Έλα κι εσύ μαζί μου, κι εσύ μες στα αίματα είσαι. (Πηγαίνουν στην θάλασσα και πλένονται. Οι φρουροί έχουν αρχίσει να κουβαλούν και να ρίχνουν μέσα σε τάφους που άνοιξαν, τα πτώματα τής Κασπίας, τής Κερκίνης, τής Βόλβης, τής Σαλαμίνας, τού Πετροπόλεμου, τής Υπάτης, τού Δρυμού, τού Σκάμανδρου, τής Ιάμβης και τής Ανεμώνης, που τα βγάζουν πίσω απ’ το κουβούκλιο. Ο Ραδάμανθυς και τα άλλα πέντε παιδιά πλησιάζουν δειλά στην παραλία και παρακολουθούν την ταφή. Από δεξιά έρχονται τα αγόρια τού Παρασκευά, τού Σταύρου και τού Διαμαντή, ο Υάκινθος, ο Κυπάρισσος και ο Μυρτίλος. Κρατούν από μία σακούλα με το φαγητό τού πατέρα του ο καθένας.) ΥΑΚΙΝΘΟΣ Αργήσαμε λίγο. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Πολύ καλά κάνατε.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΜΥΡΤΙΛΟΣ Γιατί; Δεν πεινάτε; ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Δεν θα μάς κατσαδιάσετε; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Ναι, αλλά όχι που αργήσατε. ΣΤΑΥΡΟΣ Κι αν δεν ερχόσασταν καθόλου, ακόμα καλύτερα. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Τούς βάρεσε ο ήλιος. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Απ’ την πείνα είναι. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Κάτι έγινε εδώ. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Εδώ πάντα γίνεται κάτι. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Σήμερα έγινε κάτι που δεν ήθελαν να το δούμε. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Τίποτα δεν έγινε. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Κάτι καινούργιο, το μυρίζομαι εγώ. ΣΤΑΥΡΟΣ (Στον Παρασκευά) Ο γιος σου δεν το βάζει κάτω. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Τον ξέρω, δεν θα σταματήσει. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Μέχρι να μάθω.

Ο αιώνιος στρατός

ΜΥΡΤΙΛΟΣ Θα μας πείτε; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Μυρτίλε. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Κι εγώ θέλω να μάθω. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Αυτό που γίνεται κάθε τρία χρόνια; ΣΤΑΥΡΟΣ Τι γίνεται κάθε τρία χρόνια; ΥΑΚΙΝΘΟΣ Αφήστε τους, δεν θέλουν να μας πουν, εγώ όμως θα μάθω. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Υάκινθε, αγοράκι μου, τώρα τελείωσαν όλα. Πάει, τέρμα, ποτέ ξανά, ως εδώ ήταν. ΥΑΚΙΝΘΟΣ (Στον Μυρτίλο και στον Κυπάρισσο) Και σας έλεγα να ’ρθούμε πιο νωρίς, θα το προλαβαίναμε, δεν θα καθόμασταν τώρα να τους παρακαλάμε. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Υάκινθε. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Στ’ αλήθεια τέλειωσαν όλα; ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Στ’ αλήθεια. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Και για μάς δεν έμεινε τίποτα; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Για σάς; Άκου τον. Τι να μείνει για σάς;

Δημήτρης Δημητριάδης

ΥΑΚΙΝΘΟΣ Όταν μάς λένε μια συγκεκριμένη ώρα, σημαίνει ότι έχουν κάτι να μάς κρύψουν, άρα έπρεπε να το καταλάβουμε και να ’ρθούμε νωρίτερα. ΣΤΑΥΡΟΣ Ευτυχώς. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Ορίστε. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Έλα, Σταύρο, μην τούς ερεθίζεις κι εσύ. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Δηλαδή, το χάσαμε το έργο. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Άντε πάλι. Κυπάρισσε, θα τις φας. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Κοιτάξτε εκεί. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Υάκινθε, έλα πίσω. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Πάω κι εγώ. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Κάτι κάνουν εκεί. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Από μακριά όμως. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Αφήστε τους, δεν υπάρχει πια κίνδυνος. (Ο Υάκινθος, ο Μυρτίλος και ο Κυπάρισσος πηγαίνουν στην παραλία και παρακολουθούν μαζί με τ’ άλλα παιδιά την ταφή που συνεχίζουν οι φρουροί. Η Πορφύρα και ο Κύκνος έχουν πλυθεί και ντύνονται.

Ο αιώνιος στρατός

Ο Παρασκευάς, ο Σταύρος και ο Διαμαντής πέφτουν με τα μούτρα στο φαγητό. Η Πορφύρα ζητάει τσιγάρο απ’ τούς φρουρούς. Τής δίνουν, τής το ανάβουν, καπνίζει.) ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Να τα παρατήσουμε, λέω, και να την κάνουμε. ΣΤΑΥΡΟΣ Πρώτα να ρίξουμε την πέτρα στην θάλασσα. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Πέτρα! Αν αυτή είναι πέτρα, τότε εγώ είμαι ψάρι. (Τρώνε βιαστικά. Η Πορφύρα κουβεντιάζει με τούς φρουρούς που έχουν τελειώσει την ταφή. Ο Κύκνος πλησιάζει τον Υάκινθο, τον Μυρτίλο και τον Κυπάρισσο.) ΚΥΚΝΟΣ Σας έχω ξαναδεί; ΥΑΚΙΝΘΟΣ Ήμασταν πολύ μικροί. ΚΥΚΝΟΣ (Γελάει.) Ενώ τώρα. Πώς σε λένε; ΥΑΚΙΝΘΟΣ Υάκινθος, είμ’ ο γιος τού Παρασκευά. ΚΥΚΝΟΣ Εσένα; ΜΥΡΤΙΛΟΣ Μυρτίλος, τού Διαμαντή. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Κυπάρισσος, τού Σταύρου.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΥΚΝΟΣ Εγώ είμαι ο Κύκνος. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Τούς φέραμε φαγητό. ΚΥΚΝΟΣ Α, τι καλά παιδιά. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Κάτι παραπάνω. ΚΥΚΝΟΣ Έτσι, ε; ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Δεν το βλέπεις; ΚΥΚΝΟΣ Το βλέπω. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Τι έγινε πριν εδώ; ΚΥΚΝΟΣ Πολλά. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Κάτι που δεν έπρεπε να το δούμε; ΚΥΚΝΟΣ Καλύτερα που δεν είδατε. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Αυτό μας είπαν κι οι δικοί μας. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Μάς έκρυβαν κάτι; ΚΥΚΝΟΣ Απλώς έχουμε μείνει από Αρχηγούς. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Αυτό είναι;

Ο αιώνιος στρατός

ΚΥΚΝΟΣ Απ’ αυτό ξεκινούσαν όλα. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Κι είναι κακό που μείναμε από Αρχηγούς; ΚΥΚΝΟΣ Τέτοιοι που ήταν. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Και τώρα; ΚΥΚΝΟΣ Χαιρόμαστε την ελευθερία μας. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Δεν θέλετε Αρχηγούς; ΚΥΚΝΟΣ Σαν εκείνους; ΥΑΚΙΝΘΟΣ Καλύτερους; ΚΥΚΝΟΣ Πού να βρεθούν; ΥΑΚΙΝΘΟΣ Τι χρειάζεται για να είναι κανείς καλός Αρχηγός; ΚΥΚΝΟΣ Να τιμήσει αυτήν την στολή. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Μόνον αυτό; ΚΥΚΝΟΣ Δεν είναι λίγο. Ούτε κι εύκολο. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Στολή. Σαν παιχνίδι μοιάζει. ΚΥΚΝΟΣ Ναι αλλά σοβαρό.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΥΑΚΙΝΘΟΣ Εμείς δεν κάνουμε; Ξέρουμε να παίζουμε. Κι είμαστε τρεις. ΚΥΚΝΟΣ Και νέοι. Πόσο νέοι είστε. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Να τις βάλουμε; (Ο Παρασκευάς, ο Διαμαντής κι ο Σταύρος έχουν στο μεταξύ τελειώσει το φαγητό τους, με το βλέμμα συνεχώς στα αγόρια. Βάζουν σε λειτουργία τον γερανό, σηκώνουν την πέτρα και την ξαναρίχνουν στην θάλασσα.) ΚΥΚΝΟΣ Τι θα πουν οι δικοί σας. Ρωτήστε τους πρώτα. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Δεν χρειάζεται. Για όλα την άδεια θα τούς ζητάμε; ΜΥΡΤΙΛΟΣ Μεγαλώσαμε πια. (Ο Παρασκευάς, ο Διαμαντής κι ο Σταύρος τούς φωνάζουν με τα ονόματά τους και τούς κάνουν νόημα ότι φεύγουν.) ΚΥΚΝΟΣ Δεν ξέρω αν πρέπει. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Δεν σου κάνουμε; ΚΥΚΝΟΣ Εμένα ναι. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Κι εσύ μάς αρέσεις. Τι λες; ΚΥΚΝΟΣ Αν γίνετε Αρχηγοί, θα είστε πανίσχυροι. Θα κάνετε ό,τι θέλετε. Εσείς θ’ αποφασίζετε για όλα. Δεν θα έχετε κανέναν πάνω απ’ το κεφάλι σας.

Ο αιώνιος στρατός

ΜΥΡΤΙΛΟΣ Τέλεια. ΚΥΚΝΟΣ Κανείς δεν θα σας απαγορεύει τίποτα. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Σούπερ. ΚΥΚΝΟΣ Γι’ αυτό ακριβώς θα πρέπει να είστε πολύ προσεχτικοί, συνετοί, υπάρχουν πολλά που δεν είναι καθόλου σωστό να τα κάνετε. ΥΑΚΙΝΘΟΣ Ξέρουμε. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Δεν θα πειράξουμε ποτέ κανέναν. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Μόνο για καλό. (Ο Παρασκευάς, ο Διαμαντής κι ο Σταύρος τούς φωνάζουν πιο επίμονα.) ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Και για πόσον καιρό είναι κανείς Αρχηγός; ΚΥΚΝΟΣ Ισόβια. (Και τα τρία αγόρια βγάζουν ενθουσιώδεις φωνές. Ο Παρασκευάς, ο Διαμαντής κι ο Σταύρος τούς φωνάζουν πιο δυνατά, νευριασμένα. Ακούγονται σπαρακτικές φωνές τής Μαίας.) ΠΟΡΦΥΡΑ Την έπιασαν οι πόνοι.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΚΥΚΝΟΣ (Στ’ αγόρια) Γεννάει η Μαία. (Οι φρουροί κατεβάζουν την Μαία απ’ το κουβούκλιο και την ξαπλώνουν καταγής.) ΠΟΡΦΥΡΑ Κρατήστε τα πόδια της, θα τραβήξω εγώ το παιδί. (Μαζεύονται όλοι γύρω απ’ την Μαία που ουρλιάζει απ’ τους πόνους. Η Πορφύρα τραβάει από μέσα της το ένα μετά το άλλο τρία παιδιά.) ΠΟΡΦΥΡΑ Πάλι τρία έκανε. Τρία, κι απ’ ό,τι βλέπω, γερά παιδιά. (Οι φρουροί ξανασηκώνουν την Μαία και την ξαναβάζουν στην θέση της μέσα στο κουβούκλιο. Η Πορφύρα κρατάει στην αγκαλιά της τα τρία μωρά.) ΚΥΚΝΟΣ Πού θα τα πας; ΠΟΡΦΥΡΑ Μαζί μου θα τα πάρω, θα τα μεγαλώσω σαν δικά μου. Ποιος θα το πίστευε πως απ’ την νεκρή μήτρα τής Μαίας θα έβγαιναν αυτά τα υγιέστατα παιδιά, ενώ απ’ την δική μου, κατάγερη. ΚΥΚΝΟΣ Πες πως δεν με γέννησες, πως δεν είχες ποτέ μήτρα. ΠΟΡΦΥΡΑ Τι την κρατάς ακόμα; ΚΥΚΝΟΣ Σε λίγο δεν θα την χρειάζομαι πια. ΠΟΡΦΥΡΑ Καταραμένη να ’ναι. Πόσες φορές δεν είχα σκεφτεί να την ξεριζώσω μόνη μου και να την πετάξω στην θάλασσα, εκεί στον

Ο αιώνιος στρατός

σιχαμένο βούρκο είναι η θέση της, να την φάνε τα τελευταία ψάρια, να ψοφήσουν κι αυτά. (Στα μωρά) Χαρές μου, μάτια μου. (Τα ταχταρίζει κι απομακρύνεται. Όλη αυτήν την ώρα ο Παρασκευάς, ο Διαμαντής κι ο Σταύρος προσπαθούν να πείσουν τ’ αγόρια τους να τούς ακολουθήσουν. Τούς πλησιάζει ο Κύκνος.) ΣΤΑΥΡΟΣ Τι τούς είπες και τούς πήρες τα μυαλά; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Σε πίστεψαν. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Πες τους πως δεν μιλούσες σοβαρά. ΚΥΚΝΟΣ Μιλούσα πολύ σοβαρά. ΣΤΑΥΡΟΣ Έλα τώρα, Κύκνε, παιδιά είναι, όλα τα πιστεύουν. ΚΥΚΝΟΣ Ξέρουν τι θέλουν. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Δηλαδή τι; Να γίνουν Αρχηγοί; ΚΥΚΝΟΣ Γιατί όχι; ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Ο Υάκινθος, ο Μυρτίλος και ο Κυπάρισσος, νέοι Αρχηγοί; ΣΤΑΥΡΟΣ Ούτε για αστείο. ΚΥΚΝΟΣ Έχουν όλα τα χαρίσματα. Είν’ ακριβώς αυτοί που πρέπει.

Δημήτρης Δημητριάδης

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Αλήθεια; Πλάκα μάς κάνεις. Ο Μυρτίλος, Μεγαγήτωρ; ΚΥΚΝΟΣ Αυτός θες να γίνει; Έτσι τον βλέπεις; Τότε Αρχηγήτωρ ο Υάκινθος και Πρωτογήτωρ ο Κυπάρισσος. Ιδού οι νέοι μας Αρχηγοί. Ποτέ δεν είχαμε τέτοιους. Ατόφιο χρυσάφι. Νέοι, ωραίοι, έξυπνοι, τίμιοι, ικανοί, ώριμοι, αγνοί, καθαροί. ΣΤΑΥΡΟΣ Παρατράβηξε το αστείο. (Ο Υάκινθος, ο Μυρτίλος και ο Κυπάρισσος αρχίζουν να φορούν τις στολές των Αρχηγών, με την βοήθεια των φρουρών που το διασκεδάζουν.) ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Τι γίνεται εδώ; Αρκετή υπομονή κάναμε. Κύκνε, δεν με ξέρεις καλά, δεν ξέρεις πού μπορώ να φτάσω, σε προειδοποιώ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ (Στον Κύκνο) Κατάλαβα πού το πας. Βλέπω τι επιδιώκεις. Να τούς κάνεις σαν εσένα. Να τούς διαφθείρεις. Πας να τούς αποπλανήσεις. Να ασελγήσεις. Αυτός είν’ ο σκοπός σου. Να τους πηδήξεις θες. Να τούς βάλεις να σε πηδήξουν. ΣΤΑΥΡΟΣ Πουστάκια θα τούς κάνεις, μην τολμήσεις όμως κι απλώσεις χέρι. (Τραβάει τον Κυπάρισσο.) ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Δεν έρχομαι. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Ούτ’ εγώ. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ (Στον Κύκνο) Τι τούς έκανες;

Ο αιώνιος στρατός

ΥΑΚΙΝΘΟΣ Δεν φεύγουμε. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Με τίποτα. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ (Στον Κύκνο) Λυπήσου μας. ΣΤΑΥΡΟΣ Βιοπαλαιστές είμαστε, οικογενειάρχες. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Σκέψου τις μάνες τους. ΣΤΑΥΡΟΣ Δεν έχουμε τίποτ’ άλλο στον κόσμο. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Αυτά είναι το μέλλον μας. ΣΤΑΥΡΟΣ Μην τα καταστρέφεις. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Σε παρακαλούμε. ΚΥΚΝΟΣ Γιατί το λέτε σ’ εμένα; Σ’ αυτούς. Αυτούς παρακαλέστε. Ορίστε, μιλήστε τους. Ρωτήστε τους τι θέλουν. Μόνοι τους θ’ αποφασίσουν. Εμένα ξεχάστε με. Απ’ αυτούς εξαρτάται τι θα κάνουν. Όποια απόφαση κι αν πάρουν, δική τους θα είναι, εγώ δεν πρόκειται να επέμβω. Προσπαθήστε. Στο χέρι σας είναι να τους πείσετε. (Απομακρύνεται. Ο Παρασκευάς, ο Διαμαντής και ο Σταύρος αγκαλιάζουν τ’ αγόρια, τούς μιλάνε ψιθυριστά στο αυτί, τους χαϊδεύουν, κλαίνε. Τ’ αγόρια τούς σπρώχνουν και ολοκληρώνουν το ντύσιμό τους.)

Δημήτρης Δημητριάδης

ΥΑΚΙΝΘΟΣ Δεν είμαστε πια γιοι σας. ΜΥΡΤΙΛΟΣ Πάει τέλειωσε. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΣ Όβερ όλα. (Ο Παρασκευάς, ο Διαμαντής και ο Σταύρος αρχίζουν να τραβούν άγρια τα αγόρια, αυτά αντιστέκονται, εκείνοι τούς χτυπούν, τα αγόρια ανταποδίδουν τα χτυπήματα. Άγρια πάλη. Κάποια στιγμή, τα αγόρια ξεφεύγουν απ’ την συμπλοκή, τρέχουν στούς φρουρούς, παίρνουν τα πιστόλια τους και σημαδεύουν τον Παρασκευά, τον Διαμαντή και τον Σταύρο. Πριν προλάβουν αυτοί να αντιδράσουν, τούς πυροβολούν. Ο Κύκνος κοιτάζει εμβρόντητος. Τα αγόρια κάνουν νόημα στούς φρουρούς να μαζέψουν τα πτώματα. Οι φρουροί τα μαζεύουν, τα μεταφέρουν στην παραλία, ανοίγουν τάφους και τα θάβουν.) ΑΡΧΗΓΗΤΩΡ (Στον Κύκνο) Αυτό που κάναμε, μάς έχρισε αληθινούς αρχηγούς. ΠΡΩΤΟΓΗΤΩΡ Κι αυτό που θα κάνουμε, θα ολοκληρώσει την στέψη μας. (Ο Πρωτογήτωρ παίρνει τον Ραδάμανθυ και την Στυμφαλία, ο Αρχηγήτωρ τον Φλόριαν και την Σπερχειάδα, ο Μεγαγήτωρ τον Ιβίσκο και την Αγουλινίτσα, και πηγαίνουν μαζί τους πίσω απ’ το κουβούκλιο.) ΠΟΡΦΥΡΑ Δεν το περίμενες, ε;

Ο αιώνιος στρατός

ΚΥΚΝΟΣ Τίποτα δεν είναι όπως πριν Τα σκοτεινά χρόνια είναι πίσω μας Ο τρόμος και η πίκρα δεν θα σκιάσουν πια την ζωή μας Ποτέ πια απογοήτευση απόγνωση ποτέ πια αποθάρρυνση Το μέλλον θα είναι μέλι Θα είναι δροσερό σαν εσάς σαν το δέρμα σας ελπιδοφόρο σαν την άφθαρτη νιότη σας πανέμορφο σαν τα ανθισμένα σώματά σας ΠΟΡΦΥΡΑ Το πιστεύεις; ΚΥΚΝΟΣ Ναι. ΠΟΡΦΥΡΑ Δεν θ’ αλλάξεις ποτέ. Εγώ δεν περιμένω τίποτα, δεν έχω καμία αυταπάτη, ξέρω πού ζω και με ποιους. Εσύ, παρ’ όλα όσα πέρασες, δεν έχεις μάθει τίποτα. Ακόμα ελπίζεις. Μες στην βαθιά απελπισία σου, ακόμα ελπίζεις. Εγώ ούτε ελπίζω ούτε απελπίζομαι, τα δέχομαι και τα βλέπω όλα όπως είναι. ΚΥΚΝΟΣ Ναι, ελπίζω, και για να σού το αποδείξω, να, κοίτα, δεν το χρειάζομαι πια. (Πετάει το αιμόφυρτο κρέας στην θάλασσα) Όλα θα πάνε καλά. ΠΟΡΦΥΡΑ Μακάρι. Εγώ, όπως ξέρεις, ποτέ δεν λέω όχι στο καλό. Φεύγω τώρα. Πάω να τα φροντίσω. Να δεις τι θα γίνουν αυτά. (Στους φρουρούς) Τομ, Σκοτ, Ρος, Φλάβιο, Νίνο, Μαρκ, γεια σας. Να είστε πάλι οι ίδιοι μετά από τρία χρόνια, θέλω να σας βρω όπως σας ξέρω, μην τολμήστε κι αλλάξτε, έτσι; (Γελούν)

Δημήτρης Δημητριάδης

Και τον νου σας στον Κύκνο, να μου τον προσέχετε, και δώστε του αυτό που δεν τολμάει να σας ζητήσει. (Την χαιρετούν γελώντας. Στον Κύκνο) Εσύ τι θα κάνεις; ΚΥΚΝΟΣ Θα ζήσω. Τώρα το θέλω. Νιώθω σαν να γεννήθηκα. Δεν θα ξαναμπώ στον τάφο. Ποτέ πια. ΠΟΡΦΥΡΑ Ό,τι κι αν γίνει, ένα να ξέρεις, πάντα κερδίζει η ζωή, έστω κι αν είναι συνεχώς αυτή η νικημένη. (Δείχνει τα μωρά) Για δες τα, τίποτα δεν μπορεί να τα σταματήσει. Ναι, μωρά μου, ναι, τώρα, τώρα, ναι, ναι. (Φεύγει.) ΚΥΚΝΟΣ Έστω για μια φορά, ας επαληθευτώ. Μόνο για μια φορά, εκείνο που μένει στο τέλος ας μην είναι το πένθος. (Ο Αρχηγήτωρ, ο Πρωτογήτωρ και ο Μεγαγήτωρ βγαίνουν πίσω απ’ το κουβούκλιο τακτοποιώντας τις στολές τους. Πίσω τους βγαίνουν τα τρία αγόρια και τα τρία κορίτσια που κι αυτά τακτοποιούν τα ρούχα τους.) ΜΕΓΑΓΗΤΩΡ Τώρα είναι έτοιμοι και οι έξι για να τους παντρέψουμε. Το πήραν το μάθημά τους, ξέρουν τι θα κάνουν ο ένας στον άλλον. Εσύ (Στον Ραδάμανθυ) θα πάρεις αυτήν. ΚΥΚΝΟΣ Ο Ραδάμανθυς παντρεύεται την Στυμφαλία. ΑΡΧΗΓΗΤΩΡ Εσύ (Στον Ιβίσκο) αυτήν. ΚΥΚΝΟΣ Ο Ιβίσκος παντρεύεται την Αγουλινίτσα.

Ο αιώνιος στρατός

ΠΡΩΤΟΓΗΤΩΡ Εσύ (Στον Φλόριαν) αυτήν. ΚΥΚΝΟΣ Ο Φλόριαν παντρεύεται την Σπερχειάδα. ΠΡΩΤΟΓΗΤΩΡ Πηγαίνετε στα σπίτια σας και ζήστε γόνιμα τον γάμο και τον έρωτά σας. ΑΡΧΗΓΗΤΩΡ Φέρτε στον κόσμο ανθρώπους υγιείς και όμορφους. ΜΕΓΑΓΗΤΩΡ Μια νέα γενιά που θα μάς λατρεύει σαν θεούς. ΚΥΚΝΟΣ Φιληθείτε. (Τα τρία ζευγάρια φιλιούνται) Στην επόμενη συνάντησή μας, ο Ραδάμανθυς, ο Ιβίσκος και ο Φλόριαν θα είναι οι νέοι χειριστές τού γερανού. Καλή αντάμωση σε τρία χρόνια. (Τα τρία ζευγάρια χαιρετούν και φεύγουν αγκαλιασμένα.) ΚΥΚΝΟΣ (Στους Αρχηγούς) Μ’ εσάς Αρχηγούς μας δυναμικούς και αποφασισμένους ηθικά ακέραιους και πνευματικά ακμαίους η λατρευτή μας Κασταλία περνά σε τελείως άλλη εποχή σε τελείως άλλη κλίμακα αξιών θα γνωρίσει επιτέλους την αξιοπρέπεια θα βγει απ’ την αγριότητα και τον πόνο Εσείς η αρχηγική τριανδρία το ηγεμονικό τρίδυμο το βασιλικό τρίγωνο θα έχετε όλον τον χρόνο δικό σας για να σβήσετε το φρικτό παρελθόν

Δημήτρης Δημητριάδης

για να δημιουργήσετε και να μεγαλουργήσετε Να γίνετε οι σωτήρες μας Μ’ εσάς θα είναι η ζωή μας γιορτή τής γονιμότητας Τώρα που όλα έφτασαν για σήμερα στο τέλος στο αίσιο τέλος θα ’μαστε συνεπείς στην ώρα μας μετά από τρία χρόνια για να γιορτάσουμε την πρώτη επέτειο αυτής τής μέρας που μας αφήνει όλους ανακουφισμένους αλλά και τόσο πολύ ευτυχισμένους Μόνον η αλήθεια πια θα βασιλεύει ακαταμάχητη σαν δεύτερος ήλιος Μαζί της η τιμιότητα και η καλοσύνη θα σχηματίζουν και οι τρεις μία προστάτιδα Αγία Τριάδα (Κάνει να τους πλησιάσει για να τους συγχαρεί. Οι Αρχηγοί με μία κίνηση τον σταματούν. Κάνουν νόημα στούς φρουρούς, τούς συγκεντρώνουν και τούς μιλούν εμπιστευτικά. Οι φρουροί στρέφονται στον Κύκνο που κοιτάζει χωρίς να καταλαβαίνει. Τον αρπάζουν και τον χτυπούν όλοι μαζί με τον πιο άγριο τρόπο. Τού βγάζουν τον μανδύα, τον χλευάζουν, τον βρίζουν, τον φτύνουν, μετά τον σέρνουν μέχρι την παραλία όπου ο ένας μετά τον άλλον τον βιάζουν. Όταν τελειώνουν, τον κουβαλούν και τον ρίχνουν στον τάφο του. Ουρλιαχτά τού Κύκνου. Οι Αρχηγοί τούς συγχαίρουν. Οι φρουροί τούς ανεβάζουν στούς ώμους τους και τούς περιφέρουν βγάζοντας ενθουσιώδεις ζητωκραυγές. Γύρος θριάμβου. Πηγαίνουν τούς Αρχηγούς στα συρτάρια τους και τούς ξαπλώνουν μέσα. Κλείνουν τα συρτάρια, μετά κλείνουν και τα φύλλα τού κουβούκλιου. προτού τα κλείσουν, ακούγονται ο Πίθων και η Μαία που γελούν με θηριώδη τρόπο ικανοποιημένοι, σαν ζωντανά τοτέμ.

Ο αιώνιος στρατός

Οι φρουροί ξαναγυρίζουν στην παραλία όπου ξαναρχίζουν να βγάζουν τα πτώματα απ’ την θάλασσα στην αμμουδιά. Ανοίγουν λάκκους, τα πετούν μέσα και τα σκεπάζουν με λίγες φτυαριές. Το ουρλιαχτό τού Κύκνου συνεχίζεται. Το φως παραμένει άπλετο.) 1997-1999 (Τελική επεξεργασία: 2012)

ΤΟ ΘέΑΤΡΟ ως ΥΠΕΡΒΟΛή

* συζητήσιμη προσέγγιση με συζητήσιμη κατάληξη

«Διότι μέσα στην επανάσταση υπάρχουν πάντοτε περισσότερες από μία πιθανές επαναστάσεις.» JACQUES DERRIDA Ψυχικές καταστάσεις τής ψυχανάλυσης

Δημήτρης Δημητριάδης

1. Πότε το θέατρο είναι θέατρο; Ερώτηση κρημνώδης που, όπως και σε όλες τις άλλες παραλλαγές της, είναι εκείνη που επίσης ρωτάει: πότε η ποίηση είναι ποίηση; πότε η λογοτεχνία είναι λογοτεχνία; πότε η τέχνη είναι τέχνη; Ερώτηση που, επιπλέον, υποκρύπτει μία άλλη, ακόμη πιο ριζική, ίσως και πιο κρημνώδη, τουλάχιστον στην διατύπωσή της, κι αυτή με ποικίλες αναδιπλούμενες παραλλαγές της: τι είναι θέατρο; πότε το θέατρο είναι; Ακόμη, κι εδώ το κρημνώδες γίνεται αβυθομέτρητο: ποιο είναι το Είναι τού θεάτρου – αν θέλουμε, και αν βέβαια μπορούμε, να φτάσουμε μέχρι εκεί, πράγμα που θα μάς οδηγούσε σε περιοχές που η στιγμή δεν προσφέρεται να τις αγγίξουμε – αλλά και πότε προσφέρεται; πότε θα προσφερθεί; – οι οποίες ωστόσο σχετίζονται άμεσα με την πολυδιάστατη φύση τού θεάτρου ως θεάτρου. Λόγου χάριν και μόνον ενδεικτικά, δεν θα έπρεπε να παραβλέψουμε την σχέση τού Μαλλαρμέ με το θέατρο και την μίμηση, χωρίς βέβαια να ξεχνάμε την ίδια την μίμηση, την φύση της καθ’ εαυτήν και την σημασία της σε συσχετισμό με την πραγματικότητα – [(…) Ο Μαλλαρμέ ανακαλύπτει κάποια στιγμή ότι η μίμηση ενός αντικειμένου είναι, εκτός των άλλων, το πράγμα εκείνο που, ενώ αναπαριστά το αντικείμενο, δεν σημαίνει ότι είναι και το αντικείμενο: η μιμητική αναπαράσταση ενός αντικειμένου δεν ταυτίζεται με το ίδιο το αντικείμενο, ακριβώς γιατί αποτελεί απλώς και μόνο την αναπαράστασή του.]1 Ο κύκλος, λοιπόν, διαρκώς διευρύνεται σ’ αυτήν την ανεξάντλητη 1

Pierre Cambion, Μαλλαρμέ. Ποίηση και φιλοσοφία, μετ. Στρατής Πασχάλης, εκδ. Πατάκης, 1999.

Το θέατρο ως υπερβολή

περιοχή, και τα ανοίγματά του, που γίνονται πάντα με κατεύθυνση προς το κέντρο και όχι προς την περιφέρεια, περνούν σε όλο και πιο δυσπρόσιτες, ομόκεντρες και ερωτηματικές περιοχές. Χωρίς να απομακρυνθούμε όμως ή να παραβλέψουμε την τελευταία πολύπλευρη διατύπωση τής ερώτησης – η οποία, πρέπει να τονιστεί αυτό, δεν τίθεται παρά μόνον επειδή εκκινεί απ’ την βαθιά έκπληξη και ολοκληρώνει την πλατιά κίνησή της εκβάλλοντας στον βαθύ θαυμασμό –, ας μείνουμε προς το παρόν στην αρχική και ας ξαναρωτήσουμε: πότε, λοιπόν, το θέατρο είναι θέατρο; Πρόκειται για ερώτηση που φέρνει αμέσως, σχεδόν ακαριαία, σε αμηχανία διότι το πρώτο πράγμα που ζητάει είναι αποδεικτικά στοιχεία, πειστικά επιχειρήματα, αδιάσειστα ει δυνατόν τεκμήρια, που θα μαρτυρήσουν εάν εκείνο για το οποίο τίθεται η ερώτηση, είναι όντως αυτό που λέει (ή λένε) ότι είναι. Και, πράγματι, ποια μπορεί να είναι η, αποδεικτική και πειστική, απάντηση σε παρόμοια ερώτηση; Μία εύκολη, πάντως άνετη και γρήγορη, είναι εκείνη που συνήθως φέρνει ως αυτονόητο παράδειγμα τα έργα τού, μακρινού, κοντινού ή και άμεσου, παρελθόντος τα οποία προτείνει ως ακλόνητα πρότυπα καλλιτεχνικής αξίας, ως αταλάντευτα υποδείγματα αλλά και ως πέραν πάσης αμφιβολίας αποδείξεις τού ποια είναι, ή πρέπει να είναι, η τέχνη, και μάλιστα η πραγματική, ή μεγάλη. Η απάντηση αυτή είναι έγκυρη και θεμιτή αλλά μόνον ως κάποιον βαθμό, διότι αφενός ξεκινάει από μία παραδεδεγμένη και συντελεσμένη ως προς το αποτέλεσμά της αξία την οποία δεν αμφισβητεί κανείς, πράγμα που τής δίνει εκ προοιμίου υπεροχή η οποία μειώνει την παραδειγματική της σημασία μετατρέποντάς την σε μυθικό μονόλιθο. αφετέρου δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της το νεοπαγές έργο για το οποίο κυρίως τίθεται το ερώτημα περί τής καλλιτεχνι-

Δημήτρης Δημητριάδης

κής αξίας του – ένα καινοφανές έργο είναι συνήθως εκείνο που μάς κάνει να επαναθέτουμε την ερώτηση, διότι την θέτουμε ξανά και ξανά όχι μόνο γενικώς και θεωρητικώς αλλά ακριβώς οσάκις εμφανίζεται ένα καινούργιο έργο, το οποίο, όπως κάθε τι πράγματι καινούργιο, έρχεται εντελώς απρόσμενο, και ως εκ τούτου το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να μάς αιφνιδιάζει επειδή μάς βρίσκει απροετοίμαστους για οποιαδήποτε αξιολόγησή του εξαιτίας τού ότι είναι όντως καινούργιο, δηλαδή δεν έχει προηγούμενο ή διαφέρει σε τέτοιο σημείο απ’ τα προηγούμενα ώστε να μάς κάνει ν’ αναρωτιόμαστε συχνά εάν πράγματι δικαιούται να ανήκει στην περιοχή τής τέχνης. Άρα, ένα τέτοιο έργο, την στιγμή που εμφανίζεται, δεν έχει παρά μόνο τον εαυτό του στην διάθεσή του και τίποτε άλλο για να υποστηρίξει αυτό που το ίδιο είναι. Ας επιμείνουμε λίγο σ’ αυτό το σημείο: η εμφάνιση τού νέου έργου θέτει το ερώτημα τού τι είναι η τέχνη, προφανώς επειδή, εκ πρώτης τουλάχιστον όψεως, προσβάλλει την ήδη επικρατούσα και άρα αναγνωρίσιμη εικόνα για το τι είναι το έργο τέχνης, συνεπώς όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στα κεκτημένα και ισχύοντα κριτήρια αλλά και συγκρούεται με αυτά και τα ανασκευάζει, ή τα εκμηδενίζει πολλές φορές, μόνο και μόνο επειδή δεν υπόκειται στις καθεστηκυίες και κοινώς αποδεκτές εφαρμογές τους ως προτύπων αξιολόγησης: φέρνει έναν βαθύ κλονισμό τους με το να μην επιτρέπει αυτές τις εφαρμογές σ’ αυτό το ίδιο. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραλείψουμε να τονίσουμε ότι το υπάρχον πλήθος των έργων τέχνης δεν παύει να είναι ούτως ή άλλως μία απ’ τις πολλές απαντήσεις στο ερώτημα που μας απασχολεί, το οποίο επανατίθεται κατ’ επανάληψιν επειδή ακριβώς η απάντηση που εκάστοτε δίνεται δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, ποτέ οριστική, απεναντίας είναι προορισμένη, καταδικασμένη ίσως, να επανατίθεται αενάως διότι πρόκειται πάντα για απάντηση προσωρινή,

100

Το θέατρο ως υπερβολή

απόλυτα εξαρτημένη από τις συγκυρίες τής εποχής, άρα από την ιστορική στιγμή κατά την οποία δίνεται. Μία άλλη απάντηση, όχι όμως τόσο αυτονόητη και συχνή όσο η προηγούμενη, είναι εκείνη που χρησιμοποιεί ως βασικό της επιχείρημα ένα χαρακτηριστικό τού ίδιου τού έργου τέχνης, χαρακτηριστικό που η απάντηση αυτή το εκτιμά ως βασική παράμετρο, αν όχι ως απροϋπόθετη προϋπόθεση, τής καλλιτεχνικής αξίας και μάλιστα με γενική ισχύ. Το επιχείρημα που μετέρχεται αυτή η απάντηση, έχει να κάνει με το στοιχείο τής υπερβολής.

2. Υπερβολή (σύμφωνα με το λεξικό): κάτι που «υπερβαίνει το κανονικό και το συνηθισμένο, που ξεπερνάει το ανεκτό όριο, κάθε ενέργεια ή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπέρβαση των κανονικών, συνηθισμένων ή ανεκτών ορίων», η «μεγαλοποίηση των πραγμάτων στον λόγο, το να παρουσιάζεται κάτι μεγαλύτερο, σπουδαιότερο, σοβαρότερο κλπ. απ’ ό,τι πράγματι είναι». Επομένως, λέξη η οποία εμπεριέχει όλη την κινητήρια δύναμη που είναι απαραίτητη για την εκτόξευση πέρα από οποιοδήποτε προσδιορισμένο σημείο (καθ’ υπερβολήν τοξεύσας), για μία βολή που τείνει πάντα προς τα πάνω και υπεράνω (καθ’ υπερβολήν ποιείσθαι), προς την τάση να υπερβαθούν τα εσκαμμένα (υπερβολάδην), να υπερκεραστεί η πεπατημένη (βροντής υπερβάλλοντα κτύπον), να προεκταθεί το πεδίο δράσεως (ότε καθ’ υπερβολήν εδίωκον την εκκλησίαν τού Θεού και επόρθουν αυτήν) και αναζήτησης (προέβαινε υπερβάλλων). αλλά, συγχρόνως, και τάση να τοποθετηθεί η όλη κίνηση σ’ ένα επίπεδο όπου εκείνο που επιδιώκεται, δεν είναι ευχερώς προσβάσιμο, αντιθέτως, είναι κάτι που θέτει πολύ υψηλούς στόχους, επιβάλλει απαιτητικούς όρους και προσδιορίζει δυσπρόσι-

Δημήτρης Δημητριάδης

101

τα όρια, κάτι που δεν επιτρέπει την εύκολη πρόσληψη και κατανόηση, δεν αρκείται και δεν εξαντλείται στην πρώτη «ανάγνωση» και προσέγγιση, δεν παραδίδεται καθόλου αμαχητί, απεναντίας δίνει την πιο σκληρή μάχη, τιτάνια (τιτανομαχία), για να μην παραδοθεί. Όλα αυτά σημαίνουν ότι διαθέτει πλήρως τα εχέγγυα μιας πράξης που υπερέχει ως προς τον μετέχοντα σ’ αυτήν και που ταυτόχρονα μετατρέπει τον μετέχοντα σε υπερέχοντα, διότι μόνον έτσι, με την συνεχώς ανοδική αναβάθμισή του, θα μπορέσει αυτός να έχει κάποια, έστω υποτυπώδη αλλά πάντως περιεκτική, συνομιλία μαζί του.

3. Αν θα θέλαμε, εξαντλώντας την αρίθμηση των στοιχείων που διαφοροποιούν την τέχνη απ’ την πραγματικότητα, να καταλήξουμε σε ένα και μόνο το οποίο θα έδειχνε με την μεγαλύτερη εμφάνεια και σαφήνεια, με ένταση και σχεδόν προκλητικά, αυτήν την διαφορά, νομίζω πως θα καταλήγαμε στην υπερβολή, σε έναν ιδιαίτερο τρόπο δηλαδή με τον οποίο η τέχνη χρησιμοποιεί τα υλικά της και ο οποίος κάνει το τερματικό αποτέλεσμα να είναι τέτοιο ώστε να αποκαλύπτεται πως δεν υπάρχει στην περιοχή τής πραγματικότητας τίποτε ανάλογο ή συγκρίσιμο μ’ αυτό το αποτέλεσμα. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή η υπερβολή δεν λειτουργεί πλήρως ως υπερβολή, ή λειτουργεί ελάχιστα και ελαττωματικά, η τέχνη είναι είτε αντιγραφή είτε καταγραφή τής πραγματικότητας, άρα υπηρετικό εξάρτημά της. Για να διαφοροποιηθεί εντελώς ένα έργο τέχνης απ’ την πραγματικότητα και να βρεθεί έξω απ’ την περιοχή της, δεν υπάρχει άλλος τρόπος παρά να παρεκκλίνει απ’ αυτήν, και όσο περισσότερο παρεκκλίνει, τόσο περισσότερο ανήκει στον εαυτό του και μόνο, δηλαδή στην τέχνη.

102

Το θέατρο ως υπερβολή

Αυτήν ακριβώς την ιδιόμορφη και κατά κανόνα εκ προθέσεως παρεξηγημένη ή λανθασμένα εννοημένη παρέκκλιση ονομάζω υπερβολή, η οποία με την σειρά της έχει πολλές και διάφορες διαβαθμίσεις, θα έλεγα μάλιστα ότι, όπως το ήδη τόνισα, ο βαθμός παρέκκλισης ενός έργου τέχνης απ’ την πραγματικότητα, δηλαδή ο βαθμός υπερβολής που το διακρίνει απ’ αυτήν, προσδίδει κατ’ αναλογίαν στο έργο τέχνης και τον αντίστοιχο βαθμό τής δικής του καλλιτεχνικής αυτονομίας και αξίας. Δεν πρόκειται, ωστόσο, ούτως ή άλλως, για μέθοδο βαθμολόγησης, για απλή, και εντέλει αφελή, κατάταξη όπου, όπως συνηθίζεται κατά κόρον και με κενόδοξη εμμονή, συχνά παρατάσσονται τα έργα, σαν τους νεοσύλλεκτους που θα κριθούν σε ποιόν βαθμό είναι «ικανοί», με κριτήριο, στην περιοχή των έργων τέχνης, ποιο είναι το «καλύτερο» ή το «μεγαλύτερο». πρόκειται εδώ για κάτι πολύ σπουδαιότερο και πολύ κρισιμότερο: πρόκειται για την ίδια την δυνατότητα αυτής καθεαυτής τής τέχνης να αποκτά ίδιον χαρακτήρα, να κερδίζει την αυτοδυναμία της, να αυτονομείται και να ολοκληρώνεται ως πλήρες και ανεξάρτητο αντικείμενο, σε σημείο μάλιστα τέτοιο ώστε, όπως συμβαίνει σε ευάριθμες περιπτώσεις, το καλλιτεχνικό προϊόν, με την ετυμολογική έννοια τού παραγόμενου αντικειμένου, να μην έχει εντέλει παρά μόνο πολύ μακρινή, σχεδόν αδιόρατη, ακόμη και αόρατη ή και ανύπαρκτη, σχέση με τα υλικά που συνιστούν, στον έναν ή στον άλλο βαθμό, την προέλευσή του. Διότι, η υπερβολή την οποία προσπαθώ να περιγράψω, είναι, στην ουσία, η ίδια η εσωγενής λειτουργία τού έργου τέχνης, η αποκλειστική ιδιοπροσωπία του, εκείνο που κάνει το έργο τέχνης να είναι έργο τέχνης. Εδώ, επανερχόμαστε στο σημείο απ’ το οποίο ξεκινήσαμε: Τι είναι τέχνη; Πότε η τέχνη είναι τέχνη; Η απάντηση τώρα έρχεται λιγότερο αμήχανα: όχι

Δημήτρης Δημητριάδης

103

ένας χειρισμός κατώτερος, δηλαδή μετριοπαθής, αλλά μόνον ανώτερος, δηλαδή εξαντλητικός, των προσφερόμενων υλικών, προσφέρει και σ’ ένα έργο την δυνατότητα να (απο)δείξει ότι ανήκει στον χώρο τής τέχνης. Η υπερβολή, στην περίπτωση αυτή, είναι μία εσκεμμένη αλλά και αναγκαία απομάκρυνση, μία ανεξάρτητη κίνηση, μία, γιατί όχι, νόμιμη αυθαιρεσία. όλες αυτές οι ενέργειες λειτουργούν χαρισματικά, δηλαδή τελεσφόρα, στο επίπεδο τής διαδικασίας τής παραγωγής τού έργου. Μόνον έτσι η υπερβολή καθίσταται το αντίθετο τής αντιγραφής ή τής καταγραφής, δηλαδή τής υποτακτικής επανάληψης, τής δουλικής επαναφοράς, όλων εκείνων των υλικών τα οποία ανέκαθεν προϋπάρχουν τού έργου και που δεν χρειάζονται το έργο για να υπάρξουν, το χρειάζονται όμως για ν’ αποκαλυφθούν, ν’ αποκαλύψουν δηλαδή πλευρές τους που δεν προσφέρονται από αυτά τα ίδια. Επομένως, μόνον έτσι ικανοποιείται το ζητούμενο που είναι το να παραχθεί ένα αντικείμενο που δεν υπήρχε ποτέ προηγουμένως πουθενά στον κόσμο, ένα αντικείμενο που εμπεριέχει τον κόσμο και συγχρόνως τον υπερβαίνει, ξεκινάει απ’ αυτόν αλλά δεν τού ανήκει πλέον εφόσον δεν καταλήγει εκ νέου σ’ αυτόν αλλά κάνει το ειδολογικό άλμα και περνάει στην περιοχή τού άλλου είδους, της απόλυτης ετερότητας.

4. Για να επιστρέψουμε όμως και να παραμείνουμε στον χώρο τού θεάτρου, θα ρωτούσαμε και πάλι: τι είναι εκείνο που συνιστά την ταυτότητα ή την αναγνωρισιμότητα ενός σκηνικού γεγονότος; Πότε έχουμε ένα τέτοιο γεγονός; Ερώτημα ζωτικής σημασίας για την ίδια την θεατρική τέχνη, για την δραματουργία, για την σκηνική γραφή, για το αν δηλαδή θα συνεχίσουν αυτές να υπάρχουν, διότι για να συνεχίσουν να υπάρχουν έχουν ζωτική ανάγκη απ’

104

Το θέατρο ως υπερβολή

αυτήν την υπερβολή για την οποία μιλώ και η οποία συνιστά την καρδιά τού όλου ζητήματος. Αλήθεια, πότε έχουμε θεατρικό γεγονός; Πότε η δραματουργία, η θεατρική γραφή, παράγουν ένα γεγονός που είναι αμιγώς σκηνικό, δηλαδή που δεν αναπαράγει κάτι άλλο το οποίο έχει ήδη συντελεστεί κάπου αλλού όπου και ανήκει; Το τραγικό είδος, για να φέρω ως παράδειγμα μία εντελή και τετελεσμένη εκδοχή θεατρικής γραφής τής οποίας τα δημιουργήματα είναι εξόχως μη δεδομένα έξωθεν, μη παραδεδομένα από καμία άλλη πηγή εκτός από εκείνην τής ανθρώπινης διάνοιας, περιλαμβάνεται, κατά την γνώμη μου, σ’ αυτήν την υπερβολή που περιγράφω. Σε κείμενό του με τον τίτλο «Κουλτούρα και τραγωδία» (1942) ο νεότατος τότε Roland Barthes γράφει μεταξύ άλλων: « (…) Η τραγωδία αντιτίθεται στο δράμα. αυτή είναι ένα αριστοκρατικό είδος που προϋποθέτει υψηλή κατανόηση τού σύμπαντος, μία βαθιά διαύγεια πάνω στην ουσία τού ανθρώπου. (…) Η τραγωδία δεν είναι παρά μία φλογερή προσπάθεια για να απογυμνώσει κανείς την οδύνη τού ανθρώπου, να την περιορίσει στην απεριόριστη ουσία της, να την στηρίξει – στυλιζάροντάς την σε μία άψογη αισθητική φόρμα – πάνω στο πρωταρχικό θεμέλιο τού ανθρώπινου δράματος, το οποίο παρουσιάζεται με μία γύμνια που μόνον η τέχνη μπορεί να την φτάσει. (…) Η τραγωδία δεν είναι υποτελής στην ζωή. το τραγικό αίσθημα τής ζωής είναι υποτελές στην τραγωδία». Με άλλα λόγια, το τραγικό δεν ενυπάρχει στην πραγματικότητα, είναι μία προερχόμενη έσωθεν κατασκευή, μία εσωγενής ανθρώπινη κατάσταση την οποία μόνον η θεατρική γραφή, και ιδίως, αν όχι αποκλειστικώς, η δραματική ποίηση, μπόρεσε κάποτε να την εξορύξει από εκεί όπου βρισκόταν αφανής και να την αναδείξει εμφανίζοντάς την μορφοποιημένη σε γεγονός ποιητικού μεγέ-

Δημήτρης Δημητριάδης

105

θους το οποίο αναγνωρίζουμε και γνωρίζουμε στο τραγικό είδος. Η διερεύνηση και η ανάδειξη τής διάστασης αυτής αποτελεί εξόχως πνευματικό εγχείρημα και, αν θέλουμε να κάνουμε αναγωγή σε μία εξίσου παρακινδυνευμένη απόπειρα, πρόκειται για τον ίδιο ερωτηματικό τρόπο με τον οποίο έχει τεθεί το πρόβλημα τού Είναι: η οντολογία, απ’ τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τον Χάιντεγκερ και τούς επιγόνους, και πιο συγκεκριμένα, το ερώτημα περί τού Είναι, προπαντός όπως το έχει θέσει ο γερμανός στοχαστής, συνιστά διανοητική προσθήκη στην κλίμακα τής πραγματικότητας, εξερευνητική επιχείρηση που επιτελείται και εδώ με κύριο όργανο την γλώσσα και η οποία εμφανίζει εκείνο που παρέμενε αφανές ή επαναφέρει στην μνήμη εκείνο που ήταν λησμονημένο, διαπλάθοντας έτσι μία νέα πλευρά και μία άγνωστη ή αγνοημένη μέχρι τότε βαθμίδα τού πραγματικού τις οποίες δεν ήταν ικανό να εμφανίσει ποτέ το ίδιο το πραγματικό, πρέπει να προστρέξουν ο στοχασμός και η ποίηση, η ποίηση μαζί με τον στοχασμό, και δια τής γλώσσας να το εκβάλουν, να το εκστασιάσουν, και να το καταστήσουν γεγονός το οποίο έχει την δική του αυτόνομη γεγονικότητα. Με τον τρόπο που λειτουργεί ο στοχαστής στην περίπτωση τού Είναι, κυρίως στην διάσταση την οποία προσλαμβάνει η διερεύνηση τού Είναι στην χαϊντεγκεριανή περίπτωση όπου από κάποια στιγμή και έπειτα στοχασμός και ποίηση γίνονται ένα, με τον ίδιο τρόπο λειτουργεί, κατά την γνώμη μου, και ο ποιητικός δραματουργός σε ό,τι αφορά την αναζήτηση, εμφάνιση και ανάδειξη τού σκηνικού γεγονότος, δηλαδή την απόσπασή του απ’ την αφάνεια και την ενσάρκωσή του με την μεταφορά του στην επιφάνεια. διότι η τραγική ποίηση έχει κι αυτή εντέλει το ίδιο αντικείμενο με την οντολογική σκέψη: ο βαθύτερος στόχος της είναι ν’ αποκαλύψει το αφ’ εαυτού του αναποκάλυπτο, εκείνο που εμπεριέχει ενδόμυχα, κρύφια, μυ-

106

Το θέατρο ως υπερβολή

στικά, απόρρητα, κεκαλυμμένα, το ανθρώπινο Είναι, το τραγικό ως ανθρώπινο Είναι τού θεατρικού γεγονότος, ως εκείνο που κάνει το θεατρικό γεγονός να είναι όντως θεατρικό και όχι ένα οποιοδήποτε άλλο, με την μόνη βέβαια διαφορά της απ’ την στοχαστική μέθοδο ότι η ποιητική δραματουργία μετέρχεται άλλα μέσα, δικά της, και αποσκοπεί σε άλλες αποκαλύψεις, δικής της φύσεως, αναγκαιότητας και σκοπιμότητας, δικού της προορισμού που δεν είναι άλλος απ’ τον ποιητικό. Το τελευταίο συναρτάται άρρηκτα με την προσωπική μου πεποίθηση ότι, ακόμη και στο θέατρο, για να μην πω ιδίως στο θέατρο, ποίηση και στοχασμός θα έπρεπε να συλλειτουργούν διότι συναιρούνται ενδογενώς, και ότι η ποίηση παράγει στοχασμό όταν λειτουργεί με την πιο κατηγορηματική διάστασή της, όταν είναι όντως ποίηση, όταν δηλαδή ο στοχασμός υποστασιοποιείται δια τής οδού τής ποίησης η οποία, για να παραγάγει στοχασμό, δεν λειτουργεί ως στοχασμός αλλά ως ποίηση, με άλλα λόγια παράγει έναν στοχασμό που δεν είναι σε θέση να τον παραγάγει ο ίδιος ο στοχασμός – εξ ου και η πολύ συχνή προσφυγή των σημαντικότερων εκπροσώπων τού στοχασμού στην ποίηση κάθε φορά που ο στοχασμός βρίσκεται σε αμηχανία και επιδιώκει να βγει απ’ το αδιέξοδο τής δικής του λογικής επιχειρηματολογίας. Η απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα «πότε έχουμε σκηνικό γεγονός» δεν μπορεί, νομίζω, να είναι άλλη παρά εκείνη που επικεντρώνεται στο στοιχείο και πάλι τής υπερβολής, με τον τρόπο που προσπάθησα να την προσδιορίσω: φανέρωση με δραματουργικά μέσα εκείνου που μόνο τα δραματουργικά μέσα είναι σε θέση να το φανερώσουν, και των οποίων δραματουργικών μέσων ο σκοπός είναι να φανερώσουν εκείνο που δεν έχει ακόμη ποτέ φανερωθεί. Έχουμε, λοιπόν, σκηνικό γεγονός στην περίπτωση όπου κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ πουθενά αλλού, συμ-

Δημήτρης Δημητριάδης

107

βαίνει για πρώτη φορά στην σκηνή τού θεάτρου, με όλα εκείνα τα εργαλεία, κατ’ αρχήν την γλώσσα και συνακόλουθα την όψη και την υπόκριση, τα οποία συμβάλλουν στην ανάδειξη αυτού τού «κάτι» σε πράξη και υπόσταση ποιητικής εμβέλειας. Το πράγμα, ασφαλώς, δεν είναι τόσο αυτονόητο και εύληπτο, ούτε και τόσο δυνητικά εφαρμοστέο, αλλά ούτε και τόσο σύνηθες, όσο ίσως ακούγεται. Προαπαιτείται μία ριζικά ανατρεπτική λειτουργία τής σχέσης μας με τον Κόσμο προκειμένου να παραχθεί εκείνο που αποκαλούμε σκηνικό συμβάν. Είναι πρόδηλο ότι πρόκειται, πάντως, για κυριολεκτικά πρωτοφανές γεγονός, για γεγονός δηλαδή που η εμφάνισή του δεν έχει προετοιμαστεί από τίποτε άλλο εκτός απ’ την πρωτογενή ανάγκη αλλά και την ιδιοφυή ικανότητα τού ίδιου τού δραματουργού να μεταπλάσει τα υλικά τής δεδομένης ή μη πραγματικότητας σε ένα ον άλλων διαστάσεων, σε μία άλλων προδιαγραφών εκκάλυψη τού Είναι, σε μία οντότητα που είναι γέννημα άλλης γραφής, σε μία νέα αυτοδύναμη ετερότητα η οποία με την σειρά της επιβάλλει το δικό της καθεστώς. Ο Howard Barker, στο βιβλίο του Επιχειρήματα για ένα θέατρο, και στο πρώτο κιόλας κείμενο που έχει τον τίτλο «Σαράντα εννέα παραθέματα για ένα τραγικό θέατρο», γράφει: «Όταν ένα παιδί το πατούσε ένα λεωφορείο, το αποκαλούσαν αυτό τραγωδία. Κάθε άλλο, ήταν ατύχημα. Είχαμε ένα θέατρο ατυχημάτων που φορούσαν το προσωπείο τής τραγωδίας». Σε άλλο σημείο: «Η τραγωδία απελευθερώνει την γλώσσα απ’ την κοινοτοπία. Επιστρέφει στον λόγο την ποίηση». Και σ’ ένα άλλο: «Το θέατρο πρέπει ν’ αρχίσει να παίρνει το κοινό στα σοβαρά. Πρέπει να σταματήσει να τού διηγείται ιστορίες που μπορεί να καταλάβει.» Και αλλού: «Η τραγωδία καταπολεμά τον εκχυδαϊσμό τής εμπειρίας, που είναι το σχέδιο τού αυταρχικού καθεστώτος».

108

Το θέατρο ως υπερβολή

Διαπιστώνεται σ’ αυτές τις επιγραμματικές φράσεις μία ανάγλυφη διάσταση ριζικής ρήξης, τόσο σε αισθητικό όσο και σε κοινωνικό/πολιτικό επίπεδο, με την τρέχουσα αντίληψη περί θεάτρου, επίπεδα που αντιμετωπίζονται εξόχως αλληλένδετα, με προεξάρχουσα αναφορά στην τραγωδία ως το είδος εκείνο που υπερβαίνει την πεπατημένη και αναγνωρίσιμη πραγματικότητα καθώς και τα εξίσου πεπατημένα και αναγνωρίσιμα μέσα με τα οποία αυτή εκφράζεται όταν τίθεται ζήτημα σκηνικής της μεταφοράς. Επισημαίνεται επίσης σ’ αυτές τις φράσεις μία κατεπείγουσα ανάγκη στροφής προς ένα θέατρο το οποίο επιχειρεί να υλοποιήσει αυτήν την ρήξη και να δώσει έμπρακτα, όπως και το κάνει ο ίδιος ο Barker με τα έργα του, τα άμεσα και εντελή δείγματα τής μετάβασης κυριολεκτικά σε άλλο είδος, είδος που δεν θα είναι παρά εκείνο τής καίριας και πλήρους λειτουργίας τής θεατρικής πράξης ως πράξης η οποία υπηρετεί τούς δικούς της νόμους και τούς δικούς της όρους ολοκλήρωσης, μέσα στο υφιστάμενο συγκείμενο τού ιστορικού παρόντος. Άρα, το ζητούμενο κι εδώ είναι ένα θέατρο, όπως το ονομάζει ο Barker, «τής καταστροφής» («Η καταστροφή υπήρξε η Βεατρίκη μου», είπε ο Μαλλαρμέ). η ορολογία αυτή, αν την ερμηνεύω σωστά, σημαίνει την συνεχή επανατοποθέτηση των όρων τού θεατρικού γίγνεσθαι, κι αυτό με την σειρά του σημαίνει διαρκή επανάσταση, επανάσταση μέσα στην επανάσταση, σε επίπεδα τόσο μορφής όσο και θεματολογίας, προκειμένου να επανατοποθετείται συνεχώς η σχέση θεάτρου και πραγματικότητας ώστε το θέατρο, ως τέχνη τής ζωντανής παρουσίας και τού ζέοντος παρόντος, να έχει την δυνατότητα να συγκρούεται όχι μόνο με την άμεση πραγματικότητα, ακόμη και με την επικαιρότητα, αλλά και με τον ίδιο τον εαυτό του, αποσκοπώντας έτσι σε μία αέναη αναζήτηση των μέσων εκείνων που, μολονότι δικά του, θα πρέπει να χρησιμοποι-

Δημήτρης Δημητριάδης

109

ούνται εκ νέου κάθε φορά με ανανεωμένη δυναμικότητα προς την κατεύθυνση άλλων κάθε φορά σκηνικών επινοήσεων και αναπαραστάσεων που η εκάστοτε πραγματικότητα, ακόμη και επικαιρότητα, θα τις τροφοδοτούν αλλά και θα υπερβαίνονται από εκείνες με κατεύθυνση προς το πέραν τού πραγματικού και τού επίκαιρου. Σε πρόσφατη μελέτη της με τον τίτλο «Μπορεί το σύγχρονο κείμενο να αποδεσμευτεί εξ ολοκλήρου από την δραματική φόρμα; Παρατηρήσεις για την ταυτότητα τού μετα-θεατρικού (post-dramatic) κειμένου με αφορμή την γαλλική δραματουργία από το 1980 και μετά», η θεατρολόγος Δήμητρα Κονδυλάκη θίγει, με σαφήνεια και λεπτότητα, κατ’ εξοχήν ζητήματα γραφής τα οποία διαπραγματεύονται, κυκλώνοντάς τον από πολλές πλευρές, έναν προβληματισμό αντίστοιχον μ’ αυτόν που προσπαθώ να διατυπώσω. Αφού έχει διεξέλθει όλα τα σχετικά με την παλαιόθεν σχέση θεατρικής γραφής και λογοτεχνίας καθώς και με τις παράλληλες ή συγκλίνουσες πορείες τους, γράφει στην κατακλείδα τού κειμένου της: «Τι είναι λοιπόν αυτό που συνιστά το σκηνικό ενδιαφέρον ενός, αυτόνομου λογοτεχνικά, κειμένου; (…) Στο σύγχρονο θεατρικό κείμενο η παραγωγή δράσης θα πρέπει να εντοπιστεί αποκλειστικά στον χειρισμό τού λόγου και όχι στην ιδιότητα τών χαρακτήρων να δρουν, να παίρνουν, δηλαδή, αποφάσεις και να τις εκτελούν. (…) Σε αντίθεση όμως, με το μυθιστόρημα ή την ποίηση, το θέατρο είναι από την φύση του προϊόν διαλογικής διαδικασίας. Ίσως να μην είναι περιττό να έχει στον νου του κανείς ότι η τραγωδία μετασχηματίστηκε από τελετουργικό δρώμενο σε τέχνη την στιγμή που ο Αισχύλος αύξησε τον αριθμό των υποκριτών από έναν σε δύο, ελάττωσε τα μέρη τού χορού και κατέστησε τον διάλογο κύριο μέρος της. (…) Το θεατρικό κείμενο καλείται γι’ ακόμα μια φορά να ανασυνθέσει τα θραύσματα τού 'έξω', ξεκαθαρίζοντας τον ηθικό του προσανατολισμό».

110

Το θέατρο ως υπερβολή

Και στα παραθέματα αυτά, είναι εν μέρει διακριτός, εν μέρει υποβόσκει, ένας προβληματισμός σχετικός με την ανεξαρτησία τής θεατρικής γραφής απ’ τις όποιες θεματικές, ειδολογικές ή άλλες αφετηρίες της, καθώς και η πρόσβαση τής γραφής αυτής σε μία διάσταση πληρέστερης λειτουργίας, ακόμη κι αν χρειαστεί, όπως υποστηρίζει η Δ. Κονδυλάκη, ν’ απαλλαγεί εξ ολοκλήρου το θεατρικό κείμενο από την δραματική φόρμα – πράγμα το οποίο, για μένα, είναι ιδιαίτερα λεπτό ως ζήτημα και πρόταση αλλά και ως προοπτική διότι η δραματική φόρμα, με την ευρύτερη δυνατή έννοιά της, είναι μία δέσμευση ασφαλώς, ακόμη και μία σύμβαση, οι οποίες όμως επιτρέπουν στον μηχανισμό τής θεατρικής γραφής όχι μόνο να λειτουργήσει καίρια αλλά και ν’ ανανεωθεί, κι αυτό συνιστά ένα απ’ τα πρωταρχικά ζητούμενα, αν όχι το πρωταρχικό, στην κατεύθυνση που δείχνει ο όρος «υπερβολή». Το γεγονός μάλιστα ότι η Δ. Κονδυλάκη θίγει το φλέγον ζήτημα των υποκριτών και τής διαλογικής διαδικασίας, τής οποίας μάλιστα προϊόν θεωρεί το θέατρο, είναι, νομίζω, υπεραρκετό, για να σκεφτούμε σοβαρά τα θεμελιώδη, και κατά την γνώμη μου αναφαίρετα, συστατικά τού θεάτρου που είναι ο διάλογος, η δράση, τα πρόσωπα, συστατικά τα οποία δεν αποτελούν, πιστεύω, εμπόδια στην ανανέωση τής θεατρικής γλώσσας, κάθε άλλο, σε σημείο μάλιστα που να υποψιάζομαι αλλά και να φοβάμαι ότι χωρίς αυτά καταργείται το ίδιο το θεατρικό είδος ως είδος. Η υπερβολή για την οποία μιλώ δεν είναι ξένη ή εχθρική προς αυτά τα αμιγώς θεατρικά μέσα, απεναντίας, στο εσωτερικό αυτών των μέσων και χάρη σ’ αυτά αλλά με τον ανάλογο κατά περίσταση και περίπτωση χειρισμό τους, η υπερβολή μπορεί να υπηρετηθεί στο έπακρο. άλλωστε, το μέγα κτήμα και αναντικατάστατο απόκτημα τού θεάτρου, δηλαδή ο ηθοποιός, η σαρκική παρουσία τού ανθρώπινου όντος επί σκηνής, είναι ακριβώς που αποτελεί

Δημήτρης Δημητριάδης

111

το μέσον δια τού οποίου επιτυγχάνεται η ρήξη με το πραγματικό δια τού πραγματικού και η αναπαράστασή της, η υπέρβαση των ορίων τού ίδιου τού επί σκηνής σαρκικού και η σκηνική υλοποίηση αυτής τής υπέρβασης, οι ανέκδοτες εκδοχές τού ανθρώπινου Είναι μέσω τής υπερβολής. Πιο συγκεκριμένα: η ζωντανή παρουσία τού ανθρώπου επί σκηνής συνιστά, ως γνωστόν, την μοναδικότητα τής θεατρικής τέχνης διότι, μεταξύ πολλών άλλων, επιτρέπει κατά κύριο λόγο και κάτι άλλο, πολύ σημαντικότερο, κατά την γνώμη μου: την δια ζώσης παρέμβαση επί τού ανθρώπου ως ανθρώπου, τον εμπράγματο χειρισμό τής ανθρώπινης φύσης στην ίδια της την σαρκική υπόσταση, την υλοποίηση με το ανθρώπινο σώμα και με όσα συνιστούν την ανθρώπινη κατασκευή μιας αναπαράστασης τής ανθρώπινης παρουσίας με όρους εξόχως απτούς και ανυπέρβλητα συγκεκριμένους αλλά αναδημιουργικούς, ποιητικούς, επινοητικούς, ως εάν ο άνθρωπος, με την σκηνική του εμφάνιση, να εμφανιζόταν για πρώτη φορά στον κόσμο, πράγμα που είναι μία πλήρης, αν όχι η πληρέστερη, εκδοχή τής δημιουργίας τού ανθρώπου εν θερμώ, κι αυτό σημαίνει: να διαπλάθεται εξαρχής ο άνθρωπος απ’ τον άνθρωπο, λες και η σκηνή δεν υπολείπεται σε τίποτε, και πράγματι δεν υπολείπεται σε τίποτε, τού φυσικού σύμπαντος, του Κόσμου, προκειμένου ν’ αναπλάσει ως εκ του μηδενός τον άνθρωπο ως άνθρωπο και τον προσίδιο κόσμο του. Με τον όρο, λοιπόν, υπερβολή τίθεται, στην ουσία, το ερώτημα για μία μορφή, ή οντότητα, θεάτρου η οποία, μέσα απ’ την ριζική της διαφοροποίηση, θα έλεγα: την απαλλοτρίωσή της, απ’ τον κόσμο, τον κόσμο των ήδη υπαρκτών και δεδομένων όντων, καθίσταται μία εναλλακτική αλλά και αναθεωρητική απάντηση σ’ αυτόν τον εμμενή κόσμο, απάντηση πάντα ποιητική. Γίνεται δηλαδή το θέατρο ένας τόπος και ένας τρόπος, ή και ένα μέσον ακόμη, ένας ολοσχερής μηχανισμός, για να προβληθεί προς τον

112

Το θέατρο ως υπερβολή

περιβάλλοντα κόσμο ένας υπό σκηνική μορφή αντίλογος στην ίδια την Φύση, ένας αντίλογος τον οποίο βέβαια η Φύση δεν πρόκειται ποτέ να λάβει υπ’ όψιν της, εξαιτίας τού ασύμπτωτου τής υφής τους, τής Τέχνης και τής Φύσης, αλλά ο οποίος αντίλογος αποτελεί την απαρέγκλιτα ιδιάζουσα και μοναδική αποστολή τής θεατρικής τέχνης. Με κάθε σκηνικό γεγονός, όταν αυτό έχει καταφέρει να συγκροτήσει μία γλώσσα ανυπότακτη και ευθαρσή, όταν ενεργεί, τολμηρά και, γιατί όχι, προκλητικά, με τα δικά του μέσα τα οποία το ίδιο εξωθεί στα άκρα, τα εξαντλεί, τα ανανεώνει, τα ανασκευάζει, τα μεταπλάθει, τα αντικαθιστά από άλλα πιο τελεσφόρα σε ποιητική ενάργεια, προκειμένου ν’ αποδώσει με τον πληρέστερο τρόπο εκείνο που επιδιώκει να μεταδώσει, όταν συμβαίνει αυτό τότε ο Κόσμος αναδημιουργείται, αλλά όχι ο ίδιος: ούτε λίγο ούτε πολύ, αναδημιουργούμενος αντικαθίσταται από έναν άλλο. Στην περίπτωση αυτή, έχουμε μία αντιστροφή τής σαιξπηρικής ρήσης και η οποία αντιστροφή της λέει ότι «Η σκηνή είναι ένας ολόκληρος κόσμος». αυτός ο κόσμος είναι ένας κόσμος τής υπερβολής, πράγμα που σημαίνει ότι ο εν λόγω υπερβολικός κόσμος πρέπει να δημιουργηθεί εξαρχής με την ανανεωμένη και αδέσμευτη χρήση των διαθέσιμων μέσων – προσώπων, δράσης, διαλόγου/κειμένου –, και να κατοικήσει ως τέτοιος την σκηνή. για να επιτευχθεί κάτι παρόμοιο δεν αρκεί καθόλου, το ξαναλέω, είναι μάλλον γενετικό λάθος, το να μεταφέρεται στην σκηνή ο κόσμος όπως προσφέρεται, ή με κάποιες μετριοπαθείς παρεμβάσεις και αντίστοιχους υποταγμένους χειρισμούς, δηλαδή με την «τέχνη» τής αντιγραφής – η γραφή είναι το αντίθετο τής αντιγραφής, κι όταν λέω αντιγραφή συμπεριλαμβάνω σ’ αυτήν ασφαλώς και την κοινωνική κριτική και οτιδήποτε έχει να κάνει με έναν προβληματισμό ο οποίος θα μπορούσε, και μπορεί, να βρει απαντήσεις και λύσεις από άλλους τομείς, από την κοινωνιολογία λ.χ. ή και τον συνδικαλισμό ακόμα.

Δημήτρης Δημητριάδης

113

Γίνεται σαφές ότι, έπειτα από όλα αυτά, η υπερβολή δεν έχει πλέον την σημασία απλώς τού διογκωμένου, τού διεσταλμένου, τού πληθωρικού, εκείνου που μειωτικά, ή από άγνοια, ονομάζουμε «υπερβολικό». αντίθετα, έχει την σημασία ακριβώς τού δημιουργικού, τού καινοφανούς, εκείνου που διαθέτει έναν χαρακτήρα επινόησης και εμπραγμάτωσης τον οποίο δεν έχει κανένα άλλο πράγμα στον κόσμο εκτός σκηνής. Αυτό το δημιουργικό όμως, για να είναι τέτοιο, για να καταφέρει να εξορύξει αόρατες, κρυφές, αδιάγνωστες, ανυποψίαστες πλευρές τής άγνωστης πραγματικότητας την οποία δημιουργεί το ίδιο ως αυτεξούσιος μηχανισμός που είναι, απαιτεί μίαν εντελώς άλλη λειτουργία τής θεατρικής γραφής, καθώς και μίαν αντιμετώπιση τού σκηνικού χώρου με όρους εντελώς διαφορετικούς από εκείνους που επικρατούν στην απλή και απλώς διεκπεραιωτική χρήση του.

5. Επανερχόμαστε στο αρχικό ερώτημα. Εάν όντως η υπερβολή συνιστά μια απάντηση στο «πότε έχουμε θεατρικό γεγονός», τότε καλό θα είναι να εκλάβουμε αυτήν την λέξη ως εξόχως αντιπροσωπευτική μιας κινητήριας δύναμης τού ίδιου τού θεάτρου η οποία δεν το έχει, στην πραγματικότητα, ποτέ εγκαταλείψει εφόσον είναι σύμφυτη με αυτό, αλλά που, κατά καιρούς, και ο δικός μας καιρός είναι ένας απ’ αυτούς, δηλαδή καιρός τής παθητικής αναπαραγωγής τού γνωστού και τού ήδη εξαντλημένου, εντέλει τού επίκαιρου αλλά άκαιρου, συγχρόνως όμως και καιρός κρίσιμης αναγκαιότητας υπέρβασης τού ήδη γνωστού και τού εξαντλημένου, τού επίκαιρου και τού άκαιρου, απαιτείται ιδιαίτερη προσήλωση στις αναγεννητικές ικανότητες αυτής τής δύναμης, δυναμική επανεκτίμηση των δυνατοτήτων της, θαρραλέα εφαρμογή των

114

Το θέατρο ως υπερβολή

δυνατοτήτων αυτών που μοιάζουν να είναι οι μόνες απ’ τις οποίες μπορεί κανείς να περιμένει εκείνο που κατά βάθος περιμένουν όλοι απ’ το θέατρο, όσοι τουλάχιστον ενδιαφέρονται ζωτικά γι’ αυτό, δηλαδή πέραν οποιουδήποτε ορίου στενού συμφέροντος, περιχαρακωμένης ιδιοτέλειας, προσωπικής επίδειξης: την εμφάνιση τού έως τώρα αφανούς. Αυτό το αφανές, και συνεχώς αφανές, είναι εντέλει το ίδιο το θέατρο στην επερχόμενη πορεία του, στις ελευσόμενες υπερβολικές εφαρμογές του.

* ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΠΡΩΘΥΣΤΕΡΟ Έγραψα το παραπάνω κείμενο για να συνοδεύσω την έκδοση τού θεατρικού έργου μου Ο αιώνιος στρατός, επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να μιλήσω πλαγίως για το ίδιο το έργο. Εκ των υστέρων διαπιστώνω ότι, μολονότι το κείμενο που έγραψα θέλει να μιλήσει για τον χαρακτήρα τού εν λόγω έργου, σε κάποιον βαθμό συνηγορώντας υπέρ αυτού τού χαρακτήρα του, γεγονός είναι ότι τίποτε απ’ όσα διεξέρχομαι σ’ αυτό το κείμενο δεν προϋπήρχαν στο μυαλό μου κατά την σύλληψη και κατά την διάρκεια τής συγγραφή τού περί ου ο λόγος έργου. Θέλω να πω: Ο Αιώνιος στρατός δεν γράφτηκε για να υποστηρίξει κάποιες ήδη προϋπάρχουσες και κατασταλαγμένες απόψεις μου. απεναντίας, γράφτηκε για να υποστηρίξει τον ίδιο τον εαυτό του ως έργο που είχε αυτήν την θεματική και δομική ιδιοσυγκρασία και όχι μία άλλη. Με άλλα λόγια, δεν ξεκίνησα να γράφω αυτό το έργο για να εφαρμόσω κάποιες απόψεις, τις οποίες, συνειδητά

Δημήτρης Δημητριάδης

115

ή υποσυνείδητα, ενδέχεται, ή μάλλον είναι πολύ πιθανό, να τις ήδη είχα έτοιμες στο μυαλό μου. δεν ακολούθησα τίποτε άλλο παρά μόνο τις ίδιες τις αναγκαιότητες που το έργο χρειαζόταν να ικανοποιηθούν προκειμένου να υπάρξει ως έργο. Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε λοιπόν εκ των υστέρων, και μάλιστα πολλά χρόνια μετά την ολοκλήρωση τού Αιώνιου στρατού που η αφετηρία τής σύλληψής του πηγαίνει πολύ πίσω, στα μέσα τής δεκαετίας τού ογδόντα. Το ότι το κείμενο αυτό γράφτηκε εκ των υστέρων, δεν μειώνει καθόλου την σημασία των όσων λέω σ’ αυτό, μόνο που οι απόψεις αυτές δεν λειτουργούν, σ’ εκείνον που τις πιστεύει, με τον ίδιο τρόπο κατά την διάρκεια τής συγγραφής ενός έργου και μετά το πέρας αυτής τής συγγραφής. Τα όσα αποπειράθηκα να πω για την υπερβολή, έχουν την προέλευσή τους στο ερώτημα τι είναι ως θεατρικό έργο ο Αιώνιος Στρατός, και, χωρίς να το λένε ευθέως, τον φέρουν ως υπόρρητο παράδειγμα ώστε να στηριχτούν τα επιχειρήματα που υποστηρίζουν την σημασία τής υπερβολής ως κυρίαρχου χαρακτηριστικού τής θεατρικής τέχνης. Αυτό δεν σημαίνει ούτε ότι ο Αιώνιος Στρατός είναι εφαρμογή αυτών των επιχειρημάτων, αλλά ούτε και ότι αυτά τα επιχειρήματα πρέπει κατ’ ουδένα τρόπο να εφαρμόζονται ως υποδείγματα για να γράφονται θεατρικά έργα. Οι σκέψεις που κάνουμε για το θέατρο, δεν λειτουργούν, και δεν πρέπει να λειτουργούν, με τον ίδιο τρόπο όταν τις διατυπώνουμε εκτός και κατόπιν συγγραφής και όταν είμαστε μέσα σε ένα θεατρικό έργο και προσπαθούμε να το οδηγήσουμε σε μία εντελή μορφή: γιατί, όταν γράφουμε ένα θεατρικό έργο δεν μας απασχολούν, και δεν πρέπει να μας απασχολούν επ’ ουδενί, απόψεις οι οποίες ενδέχεται να λειτουργούν υπόγεια κατά την διάρκεια τής συγγραφής αλλά σε καμία περίπτωση με τον τρόπο κανόνων οι οποίοι την ώρα εκείνη θα πρέπει να τηρούνται κατά γράμμα.

116

Το θέατρο ως υπερβολή

Όχι, κι αυτό διότι ένα έργο, κατά την συγγραφή του, ποτέ δεν εφαρμόζει κανόνες, πάντα δημιουργεί κανόνες, τούς δικούς του, εκείνους που το ίδιο χρειάζεται εκείνη την στιγμή, και ενδέχεται, συμβαίνει μάλιστα πολύ συχνά, στην περίπτωση ασφαλώς σπουδαίων καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, οι κανόνες αυτοί να ανατρέπουν ή και να καταργούν άλλους τούς οποίους έχει ενστερνιστεί ο ίδιος εκείνος που γράφει το έργο. Αυτό το τελευταίο είναι μία αξονική παράμετρος τής καλλιτεχνικής δημιουργίας, παράμετρος στην οποία εκείνο που προέχει και προΐσταται είναι οι ανάγκες τού ίδιου τού έργου. Αυτό καταλήγει ίσως στην γνωστή φράση που λέει: άλλο η θεωρία και άλλο η πράξη. Ναι, όσο χονδροειδές και κοινότοπο κι αν ακούγεται, είναι κάπως έτσι: άλλος ο καιρός τού σπείρειν και άλλος τού θερίζειν, με την έννοια ότι κάθε περιοχή έχει την αυτοτέλειά της και την ιδιοτέλειά της – όσο αλληλένδετες κι αν είναι εφόσον ανήκουν στο ίδιο γίγνεσθαι που είναι η ανθρώπινη παραγωγικότητα –, αυτοτέλεια και ιδιοτέλεια όμως τις οποίες πρέπει να υποδεχόμαστε και, στην περίπτωση αυτή, η υποδοχή πρέπει να αποδεικνύεται με την εφαρμογή τού εν λόγω κανόνα τής διαφοράς. Το κείμενο, λοιπόν, με τον τίτλο «Το θέατρο ως υπερβολή» μπορεί, και ίσως πρέπει, να διαβαστεί ως μία εκ των υστέρων ανάπτυξη σκέψεων πάνω στην τέχνη τής δραματουργίας, ανάπτυξη όμως ετερογενής προς αυτήν την τελευταία, έχοντας συνεχώς κατά νου την αξιωματική θέση ότι οι απόψεις περί θεάτρου πάντα έπονται και ποτέ δεν προηγούνται αυτού καθεαυτού τού συγγραφικού έργου, και ό,τι έπεται ή προηγείται τού έργου, ασφαλώς το αφορά και έχει την αξία του, αλλά μόνον εξωγενώς, δηλαδή μετά απ’ αυτό και έξω απ’ αυτό. Οι δύο αυτές όχθες δεν συμπίπτουν, όπως ποτέ δεν συμπίπτουν δύο όχθες, το μοναδικό τους ενωτικό στοιχείο είναι

Δημήτρης Δημητριάδης

117

ανάμεσά τους το ποτάμι, που, αν χρειάζεται να τού δώσω ένα όνομα, θα είναι εκείνο της ζωής. Και καμία όχθη δεν πρέπει να επιχειρεί να φτάσει την άλλη ή να ενωθεί μαζί της, όχι επειδή δεν θα το καταφέρει ποτέ αλλά κυρίως επειδή, ακόμη κι όταν το επιχειρήσει, θα αποτύχει, θα παραμείνει αμετακίνητη στον εαυτό της.Το παραπάνω κείμενο, ίσως έδωσε την εντύπωση, όχι λανθασμένη εκ πρώτης όψεως, ότι θέλησε να μετακινήσει την μία όχθη προς την άλλη, όση προσπάθεια όμως κι αν κατέβαλε η αριστερή όχθη, η θεωρία, ν’ αγγίζει την δεξιά, την πράξη, παρέμεινε αριστερή, κι αυτό είναι το κυριότερο τίμημά της και η μοναδική τιμή της. Δεν μπορώ, πριν τελειώσω και για να τελειώσω, να μην ενδώσω στον πειρασμό και να παραθέσω μία παράγραφο απ’ το βιβλίο τού Πήτερ Μπρουκ Ένας άλλος κόσμος (εκδ. Βιβλιοπωλείο τής Εστίας, 1999, μετ. Ελένη Καραμπέτσου): «Για ολόκληρους αιώνες επικρατούσε η εντύπωση ότι ο Σαίξπηρ ήταν ο συγγραφέας υπερβολικών ιστοριών, εμποτισμένων με το πνεύμα του. Ο Σαίξπηρ εθεωρείτο ένας συγγραφέας διχασμένος ανάμεσα στην ιστορία και στους χαρακτήρες, στον στίχο και στην φιλοσοφία. Μονάχα σήμερα είμαστε σε θέση ν’ αντιληφθούμε ότι ο Σαίξπηρ είχε επινοήσει ένα δικό του στυλ, εντελώς διαφορετικό από κάθε προγενέστερο ή μεταγενέστερο στυλ, το οποίο τού επέτρεψε, σε σύντομο χρονικό διάστημα, με την υπερβατική και συνειδητή χρήση των διάφορων μέσων, να δημιουργήσει μία ρεαλιστική εικόνα τής ζωής». Γέγονε. Δ. Δ. 8-23.2.2009

Δ Η Μ Η Τ Ρ Η

Ε Ρ Γ Α Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι Α Δ Η

1978 ΠΕΘΑΙΝΩ ΣΑΝ ΧΩΡΑ, περ. Ausblicke, τεύχος 34-35, Απρίλιος 1978 – Λέσχη, 1979, 1980 – Εκδόσεις Άγρα, 1980, 1981, 1985, 1991, 2003 – Εκδόσεις Σαιξπηρικόν, 2010, 2011 1980 ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ 1-4, Εκδόσεις Άγρα, 1985 1981 Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΡΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΜΑΥΡΗ ΑΓΟΡΑ, Άκμων – Εκδόσεις Νεφέλη 2006 1983 Η ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ, Εκδόσεις Άγρα 1985 Η ΑΠΟΡΡΗΤΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, περ. Χάρτης, αρ. 14, Ιαν. 1985 – Εκδόσεις Άγρα 1986 Η ΑΝΘΡΩΠΩΔΙΑ. Η ΑΝΑΘΕΣΗ, Προοίμιο σε μια χιλιετία, Εκδόσεις Άγρα 1986 ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ 5-8, Εκδόσεις Άγρα 1990 ΤΟ ΥΨΩΜΑ, Εκδόσεις Άγρα 1992 Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΑΡΜΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΑΙΩΝΑ, Εκδόσεις Άγρα 1994 ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ 9, Εκδόσεις Άγρα 1995 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, Εκδόσεις Άγρα 2000 Η ΖΑΛΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΣΦΑΓΗ, Θέατρο του Νότου – Εκδόσεις Ίνδικτος 2008 2000 ΛΗΘΗ, Εκδόσεις Άγρα

2001 ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ 10-12, Εκδόσεις Άγρα 2002 Η ΑΝΘΡΩΠΩΔΙΑ, Μία ατελής χιλιετία – 1, Η ΑΝΘΡΩΠΩΔΙΑ, Μία ατελής χιλιετία – 7, Εκδόσεις Καστανιώτη 2005 ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ ΟΧΘΗ, Μια συνομιλία με τον Γιώργο Καλιεντζίδη (σε ένθετο φυλλάδιο το κείμενο «Εμείς και οι Έλληνες»), Εκδόσεις Άγρα – 9,58 Ρ/Σ 2006 ΙΘΑΚΗ, Βιβλίο/πρόγραμμα για την ομώνυμη παράσταση της ομάδας DameBlanche, Εκδόσεις University Studio Press 2007 Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ, Εκδόσεις Άγρα 2007 Η ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ, Εκδόσεις Ίνδικτος 2007 INSENSO, Εκδόσεις Ίνδικτος 2007 ΟΜΗΡΙΑΔΑ, Εκδόσεις Ίνδικτος 2007 ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ 13-14, Εκδόσεις Ίνδικτος 2008 ΕΚΠΝΟΗ, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν 2009 ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ, Εκδόσεις Ίνδικτος 2009 ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ, Εκδόσεις Ίνδικτος 2010 ΤΟΚΟΣ, Εκδόσεις της Νέας Σκηνής 2011 ΚΗΔΕΥΩ Β΄, ΑΝΑΒΛΕΜΜΑ, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν 2011 ΚΗΔΕΥΩ Γ΄, ΧΕΡΕΤΙΣΜΟΣ, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν 2011 Ο ΠΟΝΟΣ ΩΣ ΠΟΛΗ, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν 2012 ΠΕΡΙ ΠΙΣΤΕΩΣ, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ A. Malraux / J.P. Sartre / J. Genet / Κ. Αξελός / W. Gombrowicz / G. Bataille / M. Blanchot / Μολιέρος / Αισχύλος / W. Shakespeare / M. Duras / G. Courteline / G. de Nerval / H. de Balzac / B.M. Koltès / T. Williams / S. Beckett / Ευριπίδης / E.M. Cioran / J. Green