ECONOMY TODAY OCTOBER by diaspublications

TEΥΧΟΣ 52 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 / €2.50

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ Χρίστης Χριστοφόρου:

Χρόνος με σοβαρά προβλήματα και το 2021

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ TEΥΧΟΣ 52 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

FOCUS 30 48

COVER STORY: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ υπό πίεση - 32 ΦΟΒΟΙ για νέο κύμα ΜΕΔ - 36 ΤΑΣΟΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Ζητούμενο το πλάνο μεταρρυθμίσεων - 40 ΕΞΑΓΩΓΕΣ εν μέσω πανδημίας - 44 ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Ευφυής γεωργία ΧΡΙΣΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ: «Χρόνος με σοβαρά προβλήματα και το 2021»

ΘΕΜΑΤΑ

54 EconomyToday 31

16 20 24 54 58 62 70 76

BREXIT: Κρίση λίγο πριν από το διαζύγιο ΒΑΡΥΤΗΤΑ στις πρώτες ύλες 5G: Στόχος η έγκαιρη εγκατάσταση του δικτύου FinCEN Files: Το κυπριακό αποτύπωμα στις αποκαλύψεις ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ: Γιατί αποτελεί πόλο έλξης ΤΟ DEBATE των δικηγόρων - 64 ΚΥΡΙΑΚΟΣ Θεοδωρίδης - 66 ΧΡΙΣΤΟΣ Κληρίδης - 68 ΘΑΝΑΣΗΣ Κορφιώτης ΔΩΡΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στη δικαιοσύνη ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: Η κρίση του κορωνοϊού και η επόμενη μέρα

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΥΝ 10 82

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΛΙΔΩΝΗΣ: Η αμυντική στάση της Τουρκίας έναντι των διεθνών αγορών ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΧΑΤΖΗΣΩΤΗΡΙΟΥ: Η ανάγκη για οργανωτική διαχείριση στην Παιδεία

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4 EDITORIAL: Ανήφορος και εκλογές 6 EI-KONOMIA 8 MARKET WATCH 102 ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ της αγοράς 104 CHECK in 106 ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ brand

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ… 28 72 80 81 84 90 94 98

ISK FAR EAST FOOD LTD ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΝΕΑΠΟΛΙΣ: Η νομική είναι βασίλισσα επιστήμη EUROLIFE: Ανταποκρινόμαστε στην πρόκληση του ψηφιακού μετασχηματισμού ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΚΥΠΡΟΥ: Το νέο σκηνικό είναι ένα διαρκές τεστ META τον Μέσι ποιος; O MR. TikTok ΑΚΙΝΗΤΑ από «χρυσό» ΕΠΩΝΥΜΟΙ στο χείλος της οικονομικής καταστροφής

EconomyToday 3

ΕDITORIAL ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675

ν και φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, εντούτοις το προβληματικό της κατάστασης στα οικονομικά της χώρας, αλλά και της μεγάλης μάζας του επιχειρείν, συνεπεία της οικονομικής κρίσης του κορωνοϊού, μου προκαλεί έντονους προβληματισμούς για το βραχυπρόθεσμο(;), τουλάχιστον, μέλλον. Αυτή η χώρα –και δη οι πολίτες της– καλείται τους επόμενους μήνες να ανέβει τον δικό της ανήφορο. Καλείται να βαδίσει σ’ ένα επίσης καταπονημένο εξωτερικό περιβάλλον, βυθισμένο στην αβεβαιότητα, που εν τη απουσία εμβολίου δυσκολεύεται να βρει τα πατήματά του και άρα εφαλτήριο ανάκαμψης. Η Κύπρος θα πρέπει να πετύχει τουλάχιστον να εξασφαλίσει όσα σωσίβια τής αναλογούν από το καράβι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει πότε και πώς θα πάρει μπρος η παγκόσμια οικονομία, συνεπώς επιβάλλεται με σοβαρότητα και καλό σχεδιασμό να κερδηθεί όσο περισσότερος χρόνος γίνεται. Αυτή η προσπάθεια, κατά την ταπεινή μου άποψη, θα πρέπει να μείνει μακριά από εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων και κυρίως θα πρέπει να έχει κεντρικό άξονα την αναμόρφωση της οικονομίας. Αυτό, για να γίνει κατορθωτό, χρειάζεται ενότητα, η οποία δεν μπορεί να «σταθεί» χωρίς το «συστατικό» της εμπιστοσύνης. Επειδή λοιπόν ο ανήφορος φαντάζει μεγάλος και η κορυφή της κρίσης ούτε καν αχνοφαίνεται, ο πολίτης απαιτεί από τους κρατούντες να πράξουν τα δέοντα. Οι εκλογές είναι ο μεγαλύτερός του φόβος.

ΑΝΗΦΟΡΟΣ ΚΑΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

TEΥΧΟΣ 52 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 / €2.50

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΧΡΙΣΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ:

ΧΡΟΝΟΣ ΜΕ ΣΟΒΑΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ 2021

4 EconomyToday

Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Director: Μάγδα Ιωάννου Συντακτική ομάδα: Έμιλυ Μιντή, Έλενα Καλυφόμματου, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Ξένιος Μεσαρίτης, Θεοδώρα Νικολάου, Άννα Κριθαρίδου, Ναταλία Γεωργιάδου, Παύλος Πήττας ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Τάσος Γιασεμίδης, Ανδρέας Μιλιδώνης, Κυριάκος Ε. Γεωργίου, Χριστίνα Χατζησωτηρίου Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου Επεξεργασία φωτογραφιών: Μαρία Χρυσοστόμου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Advertising Executive: Γιώτα Παναγιώτου, e-mail: panayiotouy@diaspublishing.com τηλ. 22580812 Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους MARKETING MANAGER: Γιώτα Ορφανίδου Υπεύθυνη Παραγωγής και Προγραμματισμού: Χριστιάνα Παναγίδου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Γιώργος Γεωργίου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Printco Cassoulides Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

-81,2% ΟΙ ΑΦΙΞΕΙΣ

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020: 104.261 ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2019: 553.845 ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ

ΚΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

-31,2%

Β΄ ΤΡΙΜΗΝΟ 2020: 4.172 Β΄ ΤΡΙΜΗΝΟ 2019: 6.141

-74,7% ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΥΠΡΙΩΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020: 43.792 ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2019: 173.081 ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ

-17,0% ΤΑ ΕΣΟΔΑ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2020: €766,7 εκατ. ΙΟΥΛΙΟΣ 2019: €924,0 εκατ.

27,7%

ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ ΜΕΔ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ: €4,26 δισ. ΜΕΔ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ: €3,96 δισ.

6 EconomyToday

+3,3%

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ ΙΟΥΛΙΟΣ 2020: €1.625,5 εκατ. ΙΟΥΛΙΟΣ 2019: €1.573,7 εκατ.

ΕΛΛΕΙΜΜΑ

4,6%

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ 2020:

-€930,9 εκατ.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ 2019:

+€385,7 εκατ. (1,8% στο ΑΕΠ)

+14,0% ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ

ΙΟΥΛΙΟΣ 2020: €887,9 εκατ. ΙΟΥΛΙΟΣ 2019: €778,8 εκατ.

EconomyToday 5

market watch

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ

PwC Κύπρου: Η προστασία του περιβάλλοντος στο επίκεντρο

Αναγνωρίζοντας την ευθύνη της απέναντι στο περιβάλλον, η PwC Κύπρου επιδιώκει να γίνει μέρος της λύσης σε ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα. Στο πλαίσιο της συνεχούς προσπάθειας για βελτίωση της περιβαλλοντικής του απόδοσης, ο οργανισμός αξιολογεί τις περιβαλλοντικές του επιπτώσεις και επικεντρώνεται σε δράσεις που στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος. Ήδη, ο οργανισμός έλαβε δύο περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους 2020. Η πρώτη αφορά την πιστοποίηση των γραφείων της PwC Κύπρου ως «Green Offices», που αποτελεί ένα καινοτόμο σήμα περιβαλλοντικής ποιότητας το οποίο απονέμεται σε γραφεία και κτίρια. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου πιστοποίησης που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020, ο Περιβαλλοντικός Οργανισμός CYMEPA, ως Εθνικός Διαχειριστής του Προγράμματος Green Offices, επιβεβαίωσε το επίπεδο συμμόρφωσης του οργανισμού σε μια σειρά αυστηρών κριτηρίων που σχετίζονται, χωρίς να περιορίζονται μόνο σε αυτά, με την κατανάλωση ενέργειας και νερού, τη διαχείριση των αποβλήτων, τη

χρήση φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων, την περιβαλλοντική εκπαίδευση των ανθρώπων του οργανισμού αλλά και την ευαισθητοποίηση και τη δέσμευση της ηγεσίας του. Επιπλέον, η περιβαλλοντική ομάδα της PwC Κύπρου αναθεώρησε και επικαιροποίησε το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης του οργανισμού σύμφωνα με τις απαιτήσεις του διεθνούς προτύπου ISO 14001:2015. Μετά την επιτυχή εφαρμογή του, η PwC εξασφάλισε τον Ιούλιο του 2020 τη σχετική πιστοποίηση από την Κυπριακή Εταιρεία Πιστοποίησης (ΚΕΠ). Το Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της PwC Κύπρου αφορά όλες τις δραστηριότητες οι οποίες εφαρμόζονται στα τέσσερα κτίρια του οργανισμού σε ολόκληρη την Κύπρο.

Νέος Πρόεδρος του Συνδέσμου Τραπεζών ο Πανίκος Νικολάου Την προεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου ανέλαβε ο κ. Πανίκος Νικολάου, Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Κύπρου. Σημειώνεται ότι η θητεία του νέου Προέδρου του Δ.Σ. του Συνδέσμου Τραπεζών είναι μονοετής, όπως προνοείται στο καταστατικό του οργανισμού. Ο κ. Νικολάου αναλαμβάνει την προεδρία έπειτα από τις αρχαιρεσίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του Συνδέσμου, η οποία διοργανώθηκε έπειτα από τρίμηνη μετάθεσή της από την αρχική ημερομηνία διεξαγωγής της, λόγω της συνθηκών που δημιούργησε η πανδημία. Αναφέρεται ακόμη ότι τις τρεις θέσεις αντιπροέδρων και ταυτόχρονα θέση στην Εκτελεστική Επιτροπή του Δ.Σ. εξασφάλισαν στελέχη από την Ελληνική Τράπεζα, την Alpha Bank και τη Eurobank. Τις τρεις τράπεζες στο Δ.Σ. εκπροσωπούν αντιστοίχως οι κ. Φοίβος Στασόπουλος, Κωνσταντίνος Κουτεντάκης και Δημήτρης Σιακαλλής.

Η Leptos Estates εκπαιδεύει το προσωπικό της Στο πλαίσιο της διατήρησης αλλά και της αναβάθμισης της εκπαίδευσης του προσωπικού της, η Leptos Estates διοργάνωσε σεμινάριο και περιήγηση των έργων της, κυρίως για το προσωπικό του τμήματος Μάρκετινγκ και των Πωλήσεων. Κατά την περιήγηση των έργων του Ομίλου Λεπτός, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να δουν τη μεγάλη πρόοδο των παραθαλάσσιων κυρίως αναπτύξεων στις περιοχές της Κάτω Πάφου, της Χλώρακας, της Κισσόνεργας και του Κόλπου των Κοραλλίων. Αναφέρθηκε επίσης πόσο σημαντικός είναι ο σωστός επαγγελματισμός στην προώθηση και πώληση των ακινήτων και πως οι συμμετέχοντες πρέπει να κατανοήσουν τις ανάγκες των πελατών και τη θετική αντιμετώπισή τους. Η Leptos Estates, όπως και όλοι οι εμπλεκόμενοι στον τομέα ανάπτυξης γης και περιουσιών, αναμένουν την πλήρη καταπολέμηση της πανδημίας ώστε να είναι σε θέση να διοργανώσουν πολλά νέα σεμινάρια και ξεναγήσεις όσον αφορά τη στρατηγική στις πωλήσεις και το μάρκετινγκ, ειδικά για θέματα υψηλής ομαδικής αποδοτικότητας.

8 EconomyToday

Το #SupportCY στηρίζει την Υπηρεσία Ασθενοφόρων Το #SupportCY βρίσκεται και πάλι δίπλα στην Υπηρεσία Ασθενοφόρων, στηρίζοντας το δύσκολό της έργο στη μάχη ενάντια στον COVID-19 και στη φροντίδα των θετικών περιστατικών κορωνοϊού. Για άλλη μια φορά, το Δίκτυο, μετά από έκκληση της Υπηρεσίας Ασθενοφόρων, παραχωρεί ένα μικρό λεωφορείο (minibus) για τη μεταφορά των πολιτών που πιθανόν να έχουν επιμολυνθεί από τον ιό, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα του Υπουργείου Υγείας. Το λεωφορείο παραχωρείται από τη Unicars, μέλος του #SupportCY. Η κ. Χριστιάννα Διογένους, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Unicars, σε δηλώσεις της αναφέρει: «Οι συνθήκες που βιώνουμε είναι όντως ιδιαίτερες και απαιτούν από όλους προσοχή και επαγρύπνηση. Στη Unicars, έχοντας διαχρονικά βαθιά στο DNA μας την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, έχουμε διαμορφώσει ένα μακροχρόνιο πλάνο δράσεων για να είμαστε διαρκώς δίπλα στην κυπριακή κοινωνία και να ανταποκρινόμαστε στις οποιεσδήποτε ανάγκες παρουσιαστούν». To minibus της Volkswagen παραδόθηκε στην Προϊσταμένη Υπηρεσίας Ασθενοφόρων, κ. Ριάνα Κωνσταντίνου, από τον Διευθυντή Marketing της Unicars, κ. Κωνσταντίνο Ανανιάδη, στην παρουσία της Διευθύντριας Εταιρικής Υπευθυνότητας της Τράπεζας Κύπρου, κ. Έλλης Ιωαννίδου, και του Προέδρου του Οργανισμού Reaction, κ. Μάριου Σταύρου.

Αυξάνεται το υπό διαχείριση ενεργητικό Συλλογικών Επενδύσεων

Στα €7,97 δισ. ανήλθε το συνολικό Ενεργητικό Υπό Διαχείριση για το 2ο τρίμηνο του 2020, καταγράφοντας αύξηση 5,3% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του έτους και μείωση 3,7% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2019, όπως προκύπτει από το τριμηνιαίο στατιστικό δελτίο που εξέδωσε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ). Το στατιστικό δελτίο έχει ήδη αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΕΚΚ και παρουσιάζει τα σημαντικότερα δεδομένα σχετικά με τον τομέα των Συλλογικών Επενδύσεων στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, η ΕΚΚ έχει υπό την εποπτεία της συνολικά 238 Εταιρείες Διαχείρισης Συλλογικών Επενδύσεων και Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων (ΟΣΕ), εκ των οποίων οι 147 έχουν δραστηριότητες. Από το σύνολο των εταιρειών, οι 131 είναι Εξωτερικά Διαχειριζόμενοι ΟΣΕ, οι 59 Εσωτερικά Διαχειριζόμενοι ΟΣΕ και οι 48 Εξωτερικοί Διαχειριστές. Ο συνολικός αριθμός Εταιρειών Διαχείρισης περιλαμβάνει 34 ΔΟΕΕ, 69 ΔΟΕΕ - Κάτω των Ορίων και 4 Εταιρείες Διαχείρισης ΟΣΕΚΑ. Το συνολικό Ενεργητικό Υπό Διαχείριση το δεύτερο τρίμηνο του 2020 ανερχόταν στα €7,97 δισ., καταγράφοντας μείωση της τάξης του 3,7% σε σχέση με το 4ο τρίμηνο του 2019 και αύξηση 5,3% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του έτους, ενώ η συνολική Καθαρή Αξία ενεργητικού ήταν €6,3 δισ. Το 67,8% του Ενεργητικού Υπό Διαχείριση προερχόταν από ΔΟΕΕ, το 24,4% από ΔΟΕΕ - Κάτω των Ορίων, το 4,5% από Εταιρείες Διαχείρισης ΟΣΕΚΑ, το 2% από ΚΕΠΕΥ και μόλις το 1,3% από εποπτευόμενους ΟΣΕ, οι οποίοι είναι υπό τη διαχείριση μη κυπριακών Εταιρειών Διαχείρισης.

Μαρίνα Αγίας Νάπας

Απονομή πιστοποίησης προτύπου ISO 136871:2017 Η Μαρίνα Αγίας Νάπας εξασφάλισε το πιστοποιητικό πρότυπο ISO 13687-1, από την Κυπριακή Εταιρεία Πιστοποίησης (ΚΕΠ), που αφορά τη λειτουργία της Φάσης Α΄ της Μαρίνας. Η απονομή της πιστοποίησης αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική αναγνώριση για τις εξαιρετικές, διεθνούς επιπέδου, προδιαγραφές βάσει των οποίων αναπτύσσεται το μεγαλεπήβολο αυτό έργο στην περιοχή της Αγίας Νάπας. Ο κύριος σκοπός του προτύπου ISO είναι να παρέχει στους διαχειριστές λιμένων σκαφών αναψυχής ένα πρακτικό εργαλείο για την προώθηση της υγείας, της ασφάλειας και του σεβασμού προς το περιβάλλον, να βοηθήσει στην ανάπτυξη λιμένων σκαφών αναψυχής και του περιβάλλοντος χώρου μέσω της εφαρμογής πρακτικών του διεθνούς προτύπου και να παρέχει στον ναυτικό τουρισμό χρήσιμες πληροφορίες και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Η δημιουργία της σειράς προτύπων ISO 13687 (1-3) έγινε απαραίτητη με την αυξανόμενη κοινωνική, εμπορική και περιβαλλοντική επιρροή των λιμανιών (μαρινών) για σκάφη αναψυχής (yachts). Παραλαμβάνοντας την πιστοποίηση από την ΚΕΠ, στο πλαίσιο ειδικής τελετής που πραγματοποιήθηκε στη Μαρίνα Αγίας Νάπας την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2020, ο κ. Σταύρος Καραμοντάνης, Διευθύνων Σύμβουλος της M.M. Makronisos Marina Ltd, δήλωσε ότι «η πιστοποίηση αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για τον κλάδο των μαρινών στην Κύπρο, καθώς η Μαρίνα Αγίας Νάπας είναι η μοναδική μέχρι σήμερα που έχει εξασφαλίσει το εν λόγω πρότυπο, το οποίο ορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις για εμπορική και μη εμπορική χρήση λιμένων από σκάφη αναψυχής, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια των χρηστών και στην προστασία του περιβάλλοντος». Όπως ανέφερε ο κ. Καραμοντάνης, «είμαι περήφανος για την πορεία εξέλιξης του εμβληματικού έργου της Μαρίνας Αγίας Νάπας, που προβάλλει το διεθνές προφίλ της Κύπρου, ενισχύοντας την εθνική οικονομία και προωθώντας παράλληλα την ευρύτερη περιοχή της Αμμοχώστου στον τομέα του ναυτικού τουρισμού».

EconomyToday 9

ΘΕΜΑ

Η αμυντική στάση της Τουρκίας

έναντι των διεθνών αγορών 10 EconomyToday

Η αμυντική στάση της Τουρκίας έναντι των διεθνών αγορών και των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης έχει επισκιαστεί από τις πολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συγκέντρωση εξουσίας που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Τουρκία φαίνεται να οδηγεί μια οικονομική πολιτική που πάει σχεδόν πάντα ενάντια στις προσδοκίες των διεθνών αγορών, με ανησυχητική προσήλωση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και με ανάληψη οικονομικών πολιτικών αυξημένου ρίσκου. Αυτή η πορεία σκιαγραφεί μια ζοφερή εικόνα για την οικονομία της χώρας, αφού βρίσκεται πολύ κοντά σε μια κρίση ισοζυγίου πληρωμών, με αυξημένη πιθανότητα αθέτησης χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων. ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΜΙΛΙΔΩΝΗ Αναπληρωτή Καθηγητή Χρηματοοικονομικής, Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Κύπρου

EconomyToday 11

ΘΕΜΑ

ια να αποφύγει η Τουρκία οποιαδήποτε δυσάρεστα οικονομικά γεγονότα, υπάρχουν τρία κύρια εργαλεία τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν: 1. Αύξηση επιτοκίων από την Κεντρική Τράπεζα (ΚΤ) 2. Υποτίμηση της λίρας 3. Προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) Για πολύ καιρό, ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωνε με πεισματική άρνηση ότι τα επιτόκια πρέπει να μειωθούν (εργαλείο 1) και ότι δεν πρόκειται να προσφύγει στο ΔΝΤ (εργαλείο 3). Οι τοποθετήσεις του για την υποτίμηση της λίρας έλεγαν ότι η τουρκική οικονομία (λίρα και χρηματιστήριο) δέχεται επίθεση από ξένους επενδυτές, δίνοντας την εντύπωση ότι χρειάζεται να αμυνθεί έναντι τέτοιων επιθέσεων. Δυστυχώς όμως για τον ίδιο, αυτές οι πολιτικές φαίνεται να μην αποδίδουν, όπως εξηγώ με λεπτομέρεια πιο κάτω.

Επιτόκια Κεντρικής Τράπεζας Η πρώτη επιλογή (αύξηση επιτοκίων) φαίνεται πολύ δύσκολη για την Τουρκία, αφού ήταν και ο κύριος λόγος που οδήγησε στην απόλυση του Κεντρικού Τραπεζίτη (τον Ιούλιο του 2019) από τον Πρόεδρο της Τουρκίας. Αν και ο θεσμός της Κεντρικής Τράπεζας (ιδιαίτερα σε μια χώρα με το δικό της νόμισμα) πρέπει να είναι όσο πιο ανεξάρτητος γίνεται από την εκτελεστική εξουσία, δυστυχώς η ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας και ως γενικό επακόλουθο η εμπιστοσύνη στους θεσμούς στην Τουρκία φαίνεται να έχουν καταρρακωθεί. Η έλλειψη εμπιστοσύνης φαίνεται να πηγάζει κατά κύριο λόγο από τη συγκέντρωση εξουσίας που υπάρχει στο 12 EconomyToday

Η αποτυχία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας να αποτρέψει την υποτίμηση της λίρας την έφερε σε αδιέξοδο, αφού η βραχυπρόθεσμη «αμυντική» πολιτική υποστήριξης της λίρας κατέρρευσε μέσα σε λίγες βδομάδες

τρίγωνο Προεδρίας (Ερντογάν), Υπουργείου Οικονομικών (γαμπρός του Ερντογάν) και Κεντρικής Τράπεζας (ο πρόσφατα νεοδιορισθείς Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας). Για παράδειγμα, η νομισματική πολιτική που καθορίζει ο νυν Διοικητής της ΚΤ της Τουρκίας φαίνεται να συνάδει με τις μη ορθολογικές θέσεις του Ερντογάν περί περιορισμού του υψηλού πληθωρισμού με χαμηλά επιτόκια. Μια τέτοια αντίληψη πάει αντίθετα με μια ορθολογική οικονομική πολιτική, που θα χρησιμοποιούσε αυξημένα επιτόκια για να περιορίσει τον δανεισμό και θα είχε σημαντικές πιθανότητες να μειώσει τον πληθωρισμό. Συγκεκριμένα, από τον Ιούλιο του 2019, όταν ανέλαβε ο νυν Κεντρικός Τραπεζίτης, τα επιτόκια κατέβηκαν από το 24% στο 8,25%, με εννέα διαδοχικές μειώσεις επιτοκίων, ενώ από τον Μάιο του 2020 μέχρι και τον Αύγουστο του 2020 παρέμειναν αμετάβλητα. Αυτή η πολιτική αποξένωσε διεθνείς και ντόπιους επενδυτές, αφού τα επιτόκια στην Τουρκία (προσαρμοσμένα για τον πληθωρισμό) δεν είναι ελκυστικά για επενδύσεις. Ως αποτέλεσμα, βλέπουμε τη μαζική έξοδο ξένων επενδυτών από τις αγορές ομολόγων και μετοχών της Τουρκίας. Συγκριτικά, αναφέρω ότι σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες οι ξένες επενδύσεις έχουν αρχίσει να επιστρέφουν μετά την αναμενόμενη έξοδο λόγω πανδημίας, ενώ στην Τουρκία όχι. Η πιο πρόσφατη απόφαση της ΚΤ (24/9/2020) για αύξηση επιτοκίων κατά 2% ήταν μια θετική έκπληξη για τους διεθνείς αναλυτές. Ο λόγος είναι γιατί η απόφαση για αύξηση επιτοκίων έδωσε μικρή ελπίδα στις αγορές ότι η ΚΤ κινήθηκε εναντίον των επαναλαμβανόμενων δηλώσεων του Ερντογάν για μείωση επιτοκίων. Με άλλα λόγια, ήταν μια μικρή «δήλωση» υπέρ της ανεξαρτησίας της ΚΤ, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το άρθρο (περίπου 24 ώρες μετά την ανακοίνωση) δεν

υπήρξε αντίδραση από τον Ερντογάν ή τον γαμπρό του. Από την άλλη μεριά όμως, μια τέτοια ανακοίνωση έγινε πολύ καθυστερημένα και μετά που η ΚΤ απέτυχε να κρατήσει την τουρκική λίρα σε επίπεδα κάτω του 7 προς 1 δολάριο, σπαταλώντας αρκετές δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια εντός του 2020, όπως εξηγώ πιο κάτω. Ήταν δηλαδή μια επιλογή που έγινε μετά την αποτυχημένη προσπάθεια της ΚΤ να συγκρατήσει την υποτίμηση της τουρκικής λίρας.

Υποτίμηση τουρκικής λίρας Η δεύτερη επιλογή είναι η υποτίμηση της λίρας. Κάποιος θα μπορούσε να ρωτήσει γιατί να μη θέλει η Τουρκία υποτίμηση του νομίσματός της, αφού αυτό θα κάνει τις τιμές των προϊόντων της πιο ελκυστικές στο εξωτερικό; Δυστυχώς για την Τουρκία, πέραν του αυξημένου κόστους πρώτων υλών που χρειάζεται για την παραγωγή καινούργιων προϊόντων, η άμεση αναμενόμενη αύξηση εσόδων λόγω τουρισμού δεν θα πραγματοποιηθεί φέτος λόγω της πανδημίας. Επίσης, πολλές επιχειρήσεις αλλά και το κράτος έχουν χρέος σε ξένο νόμισμα, έτσι μια υποτίμηση του νομίσματος αυξάνει τις δανειακές υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα. Κι όμως, η δεύτερη επιλογή (υποτίμηση της λίρας) κανονικά θα έπρεπε να υφίσταται για μια χώρα της οποίας το νόμισμα ακολουθεί μια πορεία ελεύθερης διακύμανσης στις αγορές συναλλάγματος (free floating regime). Με άλλα λόγια, η προσφορά και η ζήτηση στις διεθνείς συναλλαγματικές αγορές θα έπρεπε να καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ισοτιμία της λίρας έναντι του δολαρίου, και όχι οι παρεμβάσεις της ΚΤ. Μέχρι τον Ιούνιο του 2020, η λίρα απολάμβανε την εμπιστοσύνη των επενδυτών σχετικά με το καθεστώς ελεύθερης διακύμανσης. Όμως, μετά τα μέσα Ιουνίου, αυτή η εμπιστοσύνη μειώθηκε με τις παρεμβάσεις της ΚΤ για υποστήριξη της λίρας, αφού φαίνεται να μετέτρεψαν έστω και προσωρινά το καθεστώς τιμολόγησης από «ελεύθερης διακύμανσης» σε «ελεγχόμενης διακύμανσης». Πώς καταλαβαίνουμε ότι έγιναν παρεμβάσεις για αποτροπή της υποτίμησης της λίρας; Ο πρώτος τρόπος είναι να παρατηρήσουμε τη μεταβλητότητα των τιμών (κόκκινος κύκλος στο γράφημα).

Η υποχώρηση της εμπιστοσύνης προς την τουρκική λίρα δεν άφησε ανεπηρέαστους τους Τούρκους πολίτες, αφού τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να ανταλλάζουν τουρκικές λίρες με δολάρια Αμερικής αλλά και χρυσό

ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΛΙΡΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΔΟΛΑΡΙΟΥ

Συγκεκριμένα, σε περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας, όπως η τρέχουσα περίοδος της πανδημίας, η μεταβλητότητα των τιμών συναλλάγματος αναμένεται να είναι αυξημένη. Αντιθέτως, κατά την περίοδο μεταξύ 20 Ιουνίου και 27 Ιουλίου 2020, φαίνεται να έγινε η πιο εμφανής προσπάθεια υποστήριξης της λίρας, αφού η λίρα σταθεροποιήθηκε κοντά στα 6,85 έναντι του δολαρίου, με ελάχιστη μεταβλητότητα σε σχέση με την περίοδο πριν και μετά. Όπως φαίνεται από την περίοδο μετά την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, η προσπάθεια υποστήριξης της λίρας μειώθηκε αρκετά, αφού τόσο το ύψος των τιμών όσο και η μεταβλητότητά τους άλλαξε πολύ. Ο δεύτερος τρόπος είναι απλά να παρατηρήσουμε τα υπόλοιπα συναλλαγματικών αποθεμάτων που δημοσιοποιούνται από την ΚΤ. Η Τουρκία έχει σχεδόν εξαντλήσει τα συναλλαγματικά αποθέματα που θα ήταν χρήσιμα για να αποτρέψουν το επεισόδιο μιας συναλλαγματικής κρίσης, σύμφωνα με τη Moody’s (11/9/2020). Ο κύριος λόγος της σημαντικής μείωσης των συναλλαγματικών αποθεμάτων ήταν η αποτυχημένη προσπάθεια της ΚΤ να υποστηρίξει τη λίρα σε επίπεδα κάτω του 7 (σε σχέση με το δολάριο). Η αποτυχία της ΚΤ να αποτρέψει την υποτίμηση της λίρας την έφερε σε αδιέξοδο, αφού η βραχυπρόθεσμη «αμυντική» πολιτική υποστήριξης της λίρας κατέρρευσε μέσα σε λίγες βδομάδες. Το αποτέλεσμα ήταν να αφήσει τη λίρα να υποτιμηθεί από το 6,85 κοντά στο 7,60 όπου βρίσκεται σήμερα. Το συνολικό κόστος σε συναλλαγματικά αποθέματα, με βάση τους Financial Times, ανήλθε περίπου στο 10% του ΑΕΠ της (78 δισ. δολάρια) από τον Ιανουάριο μέχρι τον Αύγουστο του 2020. Το αποτέλεσμα είναι τα συναλλαγματικά αποθέματα να βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο της 20ετίας, δηλαδή ακόμα και σε σύγκριση με τη μεγάλη κρίση του 2001. Η υποχώρηση της εμπιστοσύνης προς την τουρκική λίρα δεν άφησε ανεπηρέαστους τους Τούρκους πολίτες, αφού τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να ανταλλάζουν τουρκικές λίρες με δολάρια Αμερικής αλλά και χρυσό. Ενδιαφέρον

EconomyToday 13

ΘΕΜΑ

επίσης στοιχείο είναι το ότι αυξήθηκαν οι πωλήσεις χρηματοκιβωτίων κατά την ίδια περίοδο. Ως συνεπακόλουθο της αποτυχίας υποστήριξης της λίρας σε επίπεδα κάτω του 7 προς 1, αλλά και της υποβάθμισης «έκπληξη» από τη Moody’s για παρόμοιους λόγους (11/9/2020), η ΚΤ αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει το εργαλείο της αύξησης επιτοκίων για να αρχίσει να ανακτά κάποια εμπιστοσύνη στις διεθνείς αγορές. Το αποτέλεσμα της αύξησης επιτοκίων αλλά και η συνέχεια αυτής της πολιτικής θα φανούν στην επόμενη ανακοίνωση της ΚΤ (22/10), αφού, με βάση τα σημερινά δεδομένα, τα πραγματικά επιτόκια στην Τουρκία παραμένουν αρνητικά και μη ελκυστικά για ξένους επενδυτές.

Προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) Μια πιθανή προσφυγή στο ΔΝΤ ενδέχεται να έχει θετικό οικονομικό αντίκτυπο στην Τουρκία και επίσης θα περιορίσει αρκετές πιθανές ζημιές σε ευρωπαϊκές χώρες που είναι εκτεθειμένες στην τουρκική οικονομία (π.χ. τράπεζες σε Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία με συνολική έκθεση $118 δισ.). Από την άλλη μεριά όμως, μια προσφυγή στο ΔΝΤ πιθανόν να έχει αρνητικές πολιτικές προεκτάσεις για τον Ερντογάν, αφού μάλλον θα περιορίσει τη συγκέντρωση εξουσίας που έχει στα χέρια του. Σε ένα πιο ακραίο σενάριο, μια προσφυγή στο ΔΝΤ ίσως να σημάνει και το τέλος της Προεδρίας του. Κάτι ανάλογο έγινε το 2001, όταν η προσφυγή στο ΔΝΤ από την τότε κυβέρνηση έφερε στην εξουσία τον Ερντογάν. Ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που το έχει ήδη αποκλείσει δημόσια, αρκετές φορές. ΕΤ

Τυχόν προσφυγή στο ΔΝΤ πιθανόν να έχει αρνητικές πολιτικές προεκτάσεις για τον Ερντογάν, αφού μάλλον θα περιορίσει τη συγκέντρωση εξουσίας

Επιπρόσθετα σημάδια πίεσης στην τουρκική οικονομία Πέρα από τις σπασμωδικές κινήσεις υιοθέτησης και εγκατάλειψης των πιο πάνω πολιτικών, υπάρχουν αρκετά άλλα σημάδια που φανερώνουν αυξημένη αστάθεια και πίεση στην τουρκική οικονομία.

1. Προγραμματισμένη ανακοίνωση της Fitch (21/8/2020).

Τρεις μέρες πριν από την προκαθορισμένη ανακοίνωση αξιολόγησης από τη Fitch, η τουρκική κυβέρνηση επέλεξε να ανακοινώσει μεγάλα θετικά νέα για την Τουρκία. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης (π.χ. Fitch) ενημερώνουν γραπτώς τις χώρες που αξιολογούν αρκετές μέρες πριν από την επίσημη ανακοίνωσή τους, έτσι ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος 14 EconomyToday

για σχόλια από την κυβέρνηση της χώρας που αξιολογείται. Συγκεκριμένα, την ίδια μέρα που η Fitch ανακοίνωνε την υποβάθμιση της προοπτικής της τουρκικής οικονομίας, η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωνε την ανακάλυψη ενός μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα (μια ανακοίνωση που δεν εντυπωσίασε τις διεθνείς αγορές). Ίσως τα δύο γεγονότα να έγιναν συμπτωματικά την ίδια μέρα. Κινεί όμως το ενδιαφέρον ενός αναλυτή το ότι στη δημοσιευμένη έκθεση αξιολόγησής της, η Fitch αναφέρει ότι, αν και οι ποσοτικοί της δείκτες προέβλεπαν υποβάθμιση και της βαθμίδας (όχι μόνο της

προοπτικής) της τουρκικής οικονομίας, η ομάδα αναλυτών της Fitch αποφάσισε να μην είναι τόσο αυστηρή, γιατί τα προβλήματα που έχει η Τουρκία φαίνονταν να είναι βραχυπρόθεσμα. Η επόμενη ανακοίνωση της Fitch είναι προγραμματισμένη για τις αρχές του 2021.

2. Υποβάθμιση «έκπληξη» από Moody’s (11/9/2020).

Στην προγραμματισμένη ανακοίνωση της Moody’s (Ιούνιος 2020), ο οίκος διατήρησε την τουρκική οικονομία στην ίδια πιστοληπτική κατηγορία. Αν και η επόμενη προγραμματισμένη ανακοίνωση από τη Moody’s αναμενόταν τον Δεκέμβριο του 2020, ο οίκος αξιολόγησης προχώρησε σε υποβάθμιση «έκπληξη» στις 11/9/2020, τονίζοντας τη διολίσθηση των δημοσιονομικών δεικτών της Τουρκίας

Συμπέρασμα

και την αυξημένη πιθανότητα κρίσης από τα υπερβολικά χαμηλά συναλλαγματικά αποθέματα. Προφανώς, η κίνηση της Moody’s έγινε για να προλάβει όποιες εξελίξεις πιθανόν να λάβουν χώρα πριν από τον Δεκέμβριο του 2020.

3. Προειδοποίηση Αμερικανού πρέσβη στην Τουρκία για εξόφληση.

Σε άρθρο της, η Financial Times (23/9/2020) μας ενημερώνει ότι ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία ανέφερε πως οι καθυστερημένες οφειλές τουρκικών εταιρειών σε αμερικανικές εταιρείες, συνολικής αξίας $2,3 δισ., αρχίζουν να δημιουργούν αρνητική επίδραση στις εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών.

4. Προειδοποιήσεις πρώην

Κεντρικών Τραπεζιτών Τουρκίας. Τέως Κεντρικοί Τραπεζίτες της Τουρκίας κάνουν δημόσια κριτική για τη νομισματική πολιτική της χώρας όλο και πιο συχνά. Αυτό φανερώνει ανησυχία για την εξέλιξη της τουρκικής οικονομίας.

5. Πολιτικές κινήσεις

εξασφάλισης ρευστότητας από άλλες χώρες.

Από τον Μάιο του 2020, η Τουρκία φαίνεται να επιζητά νέες οικονομικές συνεργασίες με κράτη όπως το Κατάρ, τη Λιβύη (Κεντρική Τράπεζα) αλλά και την Κίνα, με στόχο την προσέλκυση ρευστότητας στο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας.

Αν και έχω ξοδέψει αρκετές ώρες για να εντοπίσω θετικά στοιχεία για τη βραχυπρόθεσμη πορεία της τουρκικής οικονομίας, φαίνεται ότι αυτά είναι μηδαμινά (μακροπρόθεσμα, η τουρκική οικονομία έχει πολλά θετικά στοιχεία, όπως μεγάλος και νεαρός πληθυσμός, μεγάλη βιομηχανία, διαφοροποιημένες εισαγωγές και εξαγωγές κλπ). Το μόνο θετικό βραχυπρόθεσμο σημάδι δόθηκε στις 24/9 με την αύξηση επιτοκίων από την Κεντρική Τράπεζα της χώρας. Παραμένει όμως το ερώτημα εάν θα υπάρξει συνέχεια μιας πιο ορθολογιστικής νομισματικής πολιτικής. Αυτό θα φανεί από τώρα (το άρθρο στάληκε στο τυπογραφείο στις 28/9) μέχρι και την επόμενη προγραμματισμένη ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας (22/10). Οι επόμενοι λίγοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για την οικονομία της Τουρκίας. Τα έσοδα από τον τουρισμό, που θα έδιναν μια ανάσα στα συναλλαγματικά αποθέματα, θα είναι πολύ μειωμένα σε σύγκριση με πέρυσι λόγω πανδημίας. Επίσης, αν και η Τουρκία έχει χαμηλό ποσοστό χρέους (κοντά στο 35% του ΑΕΠ), μεγάλο κομμάτι αυτού του χρέους όχι μόνο είναι σε ξένο συνάλλαγμα, αλλά λήγει και πολύ σύντομα. Η περαιτέρω υποτίμηση της λίρας έναντι του δολαρίου (10% τους τελευταίους δύο μήνες και περίπου 22% από την αρχή του έτους) ασκεί μεγαλύτερη πίεση σε δανειζόμενους σε ξένο συνάλλαγμα. Επίσης, η απροσδόκητη υποβάθμιση από τη Moody’s, η υποβάθμιση της προοπτικής από τη Fitch, οι πρόσφατες προειδοποιήσεις του πρέσβη των ΗΠΑ για άμεση διευθέτηση των υποχρεώσεων τουρκικών εταιρειών έναντι αμερικανικών εταιρειών, αλλά και ένα πιθανό δεύτερο κύμα της πανδημίας, σκιαγραφούν μια μάλλον ζοφερή εικόνα για τη φερεγγυότητα της τουρκικής οικονομίας κατά τους επόμενους λίγους μήνες.

EconomyToday 15

ΘΕΜΑ

BREXIT:

Κρίση λίγο πριν από το επισφράγισμα του διαζυγίου Λιγότερο από 100 μέρες πριν από το οριστικό διαζύγιο Λονδίνου-Βρυξελλών, καυτή πατάτα των διαπραγματεύσεων για σύναψη εμπορικής συμφωνίας ανάμεσα στους δύο αποτελεί το νομοσχέδιο Τζόνσον για την εσωτερική αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου (Internal Market Bill). Το νομοσχέδιο, που παρακάμπτει σημεία της συμφωνίας αποχώρησης της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και πυροδότησε απειλές. ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΠΗΤΤΑ

16 EconomyToday

EconomyToday 17

ΘΕΜΑ

α χρονικά περιθώρια για σύναψη εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Βρυξελλών και Λονδίνου στενεύουν. Μόλις τρεις μήνες απομένουν για τη λήξη της μεταβατικής περιόδου που όρισαν οι δύο πλευρές, με το πέρας της οποίας θα υπάρξει οριστικό διαζύγιο, με ή χωρίς συμφωνία. Το ορόσημο που τέθηκε από τις δύο πλευρές για πρόοδο στις διαπραγματεύσεις είναι το τέλος Οκτωβρίου. Σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας, το Ηνωμένο Βασίλειο καθίσταται αυτόματα τρίτη χώρα και οι κανόνες των συναλλαγών θα ορίζονται πλέον από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Το νομοσχέδιο Τζόνσον που άνοιξε τον ασκό του Αιόλου Με το επιχείρημα της διασφάλισης της ακεραιότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Βρετανός Πρωθυπουργός παρουσίασε το νομοσχέδιο για την εσωτερική αγορά (Internal Market Bill), που διασφαλίζει τη μετακίνηση επί ίσοις όροις προϊόντων μεταξύ των τεσσάρων συνιστωσών του Ηνωμένου Βασιλείου – Σκωτίας, Ουαλίας, Αγγλίας και Βορείου Ιρλανδίας. Εν μέσω έντονων αντιδράσεων, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, καθώς το νομοσχέδιο παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, κατατέθηκε στη Βουλή των Κοινοτήτων, όπου υπερψηφίστηκε με 340 ψήφους υπέρ έναντι 263 κατά. Πήρε, έτσι, το πράσινο φως για να παραπεμφθεί στις αρχές Οκτωβρίου –για έγκριση ή απόρριψη– στη Βουλή των Λόρδων.

Το ζήτημα της παραβίασης του διεθνούς δικαίου Το μεγάλο αγκάθι στο νομοσχέδιο για την εσωτερική αγορά είναι η παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Γεγονός που παραδέχτηκε και η ίδια η κυβέρνηση Τζόνσον. Το μεγάλο ζήτημα που προκύπτει είναι πως, όταν και αν το νομοσχέδιο τεθεί σε ισχύ, αναιρούνται αυτόματα κάποιοι από τους όρους της συμφωνίας αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτοί αφορούν το Πρωτόκολλο της Βορείου Ιρλανδίας, το οποίο συμφώνησε ο ίδιος ο Τζόνσον. Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποτελεί πλέον παρελθόν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βόρειος Ιρλανδία θα συνεχίσει να ακολουθεί τους ευρωπαϊκούς κανόνες εμπορίου. Με αυτόν τον τρόπο, θα αποφευχθεί το σκληρό σύνορο –όπως ονομάζεται– με την Ιρλανδία, η οποία αποτελεί κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το νομοσχέδιο για την εσωτερική αγορά δίνει το δικαίωμα στη βρετανική κυβέρνηση να λαμβάνει μονομερείς αποφάσεις, που θα επικαλύπτουν τα συμφωνηθέντα, και κατ’ επέκταση τίθεται θέμα καταπάτησης του διεθνούς δικαίου. 18 EconomyToday

Εσωτερικές διαμάχες

Το μεγάλο αγκάθι στο νομοσχέδιο για την εσωτερική αγορά είναι η παραβίαση του διεθνούς δικαίου

Όταν το νομοσχέδιο τέθηκε ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων στις 14 Σεπτεμβρίου, η αντιπολίτευση κατηγόρησε τον Τζόνσον ότι, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, διασύρει τη φήμη της χώρας διεθνώς και διακυβεύει την αξιοπιστία της. Από πλευράς του, ο Μπόρις Τζόνσον κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι απειλεί να επιβάλει τελωνειακούς φραγμούς στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου. Νωρίτερα, πέντε πρώην Πρωθυπουργοί του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά και άλλοι αξιωματούχοι του κράτους, επέκριναν το νομοσχέδιο.

Η οργίλη αντίδραση των Βρυξελλών και το τελεσίγραφο Από την πρώτη στιγμή, το νομοσχέδιο προκάλεσε την έντονη αντίδραση των Βρυξελλών, οι οποίες έδωσαν τελεσίγραφο στο Λονδίνο να αποσύρει το νομοσχέδιο μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου. Δεν δίστασαν μάλιστα να απειλήσουν τον

Οι Βρυξέλλες είναι αποφασισμένες Παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις των δύο πλευρών είναι τεταμένες, έντονη παραμένει η διπλωματική κινητικότητα, ακόμη και στην εκπνοή του χρόνου για σύναψη εμπορικής συμφωνίας. Ο διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ, εκφράζει ακόμη και σήμερα την αποφασιστικότητά του για σταθερή και ρεαλιστική συμφωνία. Ο ίδιος μετέβη στο Λονδίνο τις προηγούμενες μέρες, όπου πραγματοποίησε ανεπίσημες επαφές ενόψει του νέου γύρου των επίσημων διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες, οι οποίες, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, βρίσκονταν σε εξέλιξη. Την αποφασιστικότητα της Ένωσης εξέφρασε και ο Ιρλανδός Πρωθυπουργός, σε ομιλία του στο κοινοβούλιο.

«Δεν συμφέρει σε κανένα»

Τζόνσον ότι, στην αντίθετη περίπτωση, όχι μόνο δεν θα υπάρξει συμφωνία, αλλά το ζήτημα θα πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης. Το Λονδίνο έσπευσε αμέσως να απορρίψει το τελεσίγραφο. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επισήμανε πως οι κινήσεις του Λονδίνου εγείρουν, μεταξύ άλλων, ζήτημα εμπιστοσύνης και αποκάλεσε το νομοσχέδιο «δυσάρεστη έκπληξη». Αναφέρθηκε, μάλιστα, στο ρητό της Μάργκαρετ Θάτσερ που λέει ότι «η Βρετανία δεν σπάει συνθήκες». Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, κάλεσε το Λονδίνο να αναλάβει τις ευθύνες του, τονίζοντας ότι η συμφωνία που αφορά την πτυχή της Βορείου Ιρλανδίας διασφαλίζει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ιρλανδία και διατηρεί την ακεραιότητα της Ενιαίας Αγοράς. Το νομοσχέδιο κατέκρινε επανειλημμένα και το Βερολίνο, που προεδρεύει της Ένωσης. Ο Γερμανός Υπουργός αρμόδιος για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις κάλεσε το Ηνωμένο Βασίλειο «να σταματήσει τα παιχνίδια», υπενθυμίζοντας ότι ο χρόνος τελειώνει.

Το νομοσχέδιο για την εσωτερική αγορά δίνει το δικαίωμα στη βρετανική κυβέρνηση να λαμβάνει μονομερείς αποφάσεις, που θα επικαλύπτουν τα συμφωνηθέντα, και κατ’ επέκταση τίθεται θέμα καταπάτησης του διεθνούς δικαίου

Σε ομιλία του στο βρετανικό κοινοβούλιο, ο Βρετανός Υφυπουργός Μάικλ Γκόουβ διατύπωσε την άποψη ότι η αποτυχία σύναψης συμφωνίας δεν είναι προς το συμφέρον κανενός. Ο Γκόουβ παρουσίασε το «χειρότερο λογικό σενάριο», σύμφωνα με το οποίο, από την 1η Ιανουαρίου 2021 –την επομένη της λήξης της μεταβατικής περιόδου–, αν το Ηνωμένο Βασίλειο βρεθεί χωρίς συμφωνία, θα υπάρχουν 7 χιλιάδες νταλίκες μπλοκαρισμένες στο Κεντ της Αγγλίας, οι οποίες θα περιμένουν μέχρι και δύο μέρες για να περάσουν από τη Μάγχη στη Γαλλία και κατ’ επέκταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως εκ τούτου, θα δημιουργούνται ουρές 100 χιλιομέτρων, εξαιτίας της μη προετοιμασίας για τη νέα τάξη πραγμάτων. Σύμφωνα με έρευνα, όπως επισήμανε, μόνο το 78% των επιχειρήσεων της χώρας έχουν κάνει βήματα για την εφαρμογή των νέων ευρωπαϊκών απαιτήσεων, εκ των οποίων μόνο το 24% είναι στην πραγματικότητα προετοιμασμένες. Δεδομένα που εγείρουν ανησυχία για μελλοντικές οικονομικές συνέπειες. Ακόμα και ο Μπόρις Τζόνσον, πάντως, ο οποίος δεν υποχωρεί στο θέμα του νομοσχεδίου, λέει ότι το να μην επέλθει τελικά συμφωνία δεν είναι αυτό που θέλει η χώρα.

Το «παίγνιο της κότας» Αναλυτές υποστηρίζουν ότι δύο είναι τα σενάρια για την επιμονή Τζόνσον στο νομοσχέδιο που πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων. Το πρώτο αφορά επιθυμία του Βρετανού Πρωθυπουργού για μη σύναψη συμφωνίας και το άλλο για επίτευξη συμφωνίας με τους δικούς του όρους, ασκώντας πιέσεις στις Βρυξέλλες. Ό,τι και να ισχύει, απομένουν λιγότερες από 100 ημέρες για να μάθουμε κατά πόσον το διαζύγιο του Λονδίνου με τις Βρυξέλλες θα είναι ρόδινο ή όχι. ΕΤ

EconomyToday 19

ΘΕΜΑ

Βαρύτητα στις πρώτες

ύλες

Σχέδιο δράσης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, τον κατάλογο κρίσιμων πρώτων υλών του 2020 και μια μελέτη ανάλυσης προοπτικών σχετικά με τις κρίσιμες πρώτες ύλες για τεχνολογίες και τομείς στρατηγικής σημασίας, με ορίζοντα το 2030 και το 2050, έχει ετοιμάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

ο σχέδιο δράσης καταπιάνεται και μελετά τις τρέχουσες και τις μελλοντικές προκλήσεις. Επιπλέον, προτείνει δράσεις για τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τρίτες χώρες, τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού, τόσο από πρωτογενείς όσο και από δευτερογενείς πηγές, και τη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της κυκλικότητας, με παράλληλη προώθηση της υπεύθυνης προμήθειας πρώτων υλών παγκοσμίως. Οι δράσεις αυτές αναμένεται ότι θα προωθήσουν τη μετάβαση προς την κατεύθυνση μιας πράσινης και ψηφιακής οικονομίας, ενισχύοντας ταυτόχρονα την ανθεκτικότητα της Ευρώπης και την ανοικτή στρατηγική της αυτονομίας σε βασικές τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για την εν λόγω μετάβαση. Ο κατάλογος κρίσιμων πρώτων υλών έχει επικαιροποιηθεί, έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει τη μεταβολή της οικονομικής τους σημασίας και των σχετικών προκλήσεων στον τομέα του εφοδιασμού με βάση τη βιομηχανική εφαρμογή τους. Περιέχει 30 κρίσιμες πρώτες ύλες. Το λίθιο, που έχει ουσιώδη σημασία για τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση, προστέθηκε για πρώτη φορά στον κατάλογο. 20 EconomyToday

Το λίθιο, που έχει ουσιώδη σημασία για τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση, προστέθηκε για πρώτη φορά στον κατάλογο

EconomyToday 21

ΘΕΜΑ

Μάρος Σέφτσοβιτς Αντιπρόεδρος, αρμόδιος για τις

διοργανικές σχέσεις και τη διερεύνηση προοπτικών

«Ο ασφαλής και βιώσιμος εφοδιασμός σε πρώτες ύλες αποτελεί προϋπόθεση για μια ανθεκτική οικονομία. Μόνο για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και για την αποθήκευση ενέργειας, η Ευρώπη θα χρειαστεί, για παράδειγμα, έως και 18 φορές μεγαλύτερη ποσότητα λιθίου έως το 2030 και έως 60 φορές περισσότερη ποσότητα έως το 2050. Όπως προκύπτει από τις προβλέψεις μας, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να αντικατασταθεί η τρέχουσα εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα με εξάρτηση από τις κρίσιμες πρώτες ύλες. Το πρόβλημα αυτό μεγεθύνεται από τις αναταράξεις που έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός στις στρατηγικές αξιακές αλυσίδες μας. Ως εκ τούτου, θα οικοδομήσουμε μια ισχυρή συμμαχία για τη συλλογική μας μετάβαση από μια κατάσταση μεγάλης εξάρτησης σε μια κατάσταση διαφοροποιημένης, βιώσιμης και κοινωνικά υπεύθυνης προμήθειας πρώτων υλών, κυκλικότητας και καινοτομίας».

Τιερί Μπρετόν

Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς

«Ορισμένες πρώτες ύλες έχουν ουσιώδη σημασία για να μπορέσει η Ευρώπη να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και να παραμείνει η πρώτη βιομηχανική ήπειρος στον κόσμο. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να βασιζόμαστε εξ ολοκλήρου σε τρίτες χώρες – για ορισμένες σπάνιες γαίες, ακόμη και σε μία μόνο χώρα. Με τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού από τρίτες χώρες και την ανάπτυξη της ικανότητας της ίδιας της Ε.Ε. όσον αφορά την εξόρυξη, την επεξεργασία, την ανακύκλωση, τον εξευγενισμό και τον διαχωρισμό των σπάνιων γαιών, μπορούμε να γίνουμε πιο ανθεκτικοί και πιο βιώσιμοι. Η υλοποίηση των δράσεων που προτείνουμε σήμερα θα απαιτήσει συντονισμένη προσπάθεια από τη βιομηχανία, την κοινωνία των πολιτών, τις περιφέρειες και τα κράτη-μέλη. Ενθαρρύνουμε τα κράτη-μέλη να συμπεριλάβουν στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης επενδύσεις σε κρίσιμες πρώτες ύλες».

22 EconomyToday

Στόχευση Το σχέδιο δράσης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες έχει τους εξής στόχους: • Ανάπτυξη ανθεκτικών αξιακών αλυσίδων για τα βιομηχανικά οικοσυστήματα της Ε.Ε. • Μείωση της εξάρτησης από πρωτογενείς κρίσιμες πρώτες ύλες μέσω της κυκλικής χρήσης των πόρων, του σχεδιασμού βιώσιμων προϊόντων και της καινοτομίας. • Ενίσχυση της εγχώριας προμήθειας πρώτων υλών στην Ε.Ε. • Διαφοροποίηση του εφοδιασμού από τρίτες χώρες και εξάλειψη των στρεβλώσεων στο διεθνές εμπόριο, με πλήρη σεβασμό των διεθνών υποχρεώσεων της Ε.Ε.

Συγκρότηση ευρωπαϊκής συμμαχίας Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η πρόσφατη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιγράφει δέκα συγκεκριμένες δράσεις. Πρώτον, η Επιτροπή θα συγκροτήσει τις επόμενες εβδομάδες μια ευρωπαϊκή συμμαχία για τις πρώτες ύλες. Συγκεντρώνοντας όλους τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, η συμμαχία θα επικεντρωθεί πρωτίστως στις πλέον επιτακτικές ανάγκες, και συγκεκριμένα στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ε.Ε. στις αξιακές αλυσίδες των σπάνιων γαιών και των μαγνητών, διότι το στοιχείο αυτό έχει καθοριστική σημασία για τα περισσότερα βιομηχανικά οικοσυστήματα της Ε.Ε., όπως τα οικοσυστήματα της ανανεώσιμης ενέργειας, της άμυνας και του διαστήματος. Αργότερα, η συμμαχία θα μπορούσε να επεκταθεί, ώστε να αντιμετωπίσει ανάγκες σε άλλες κρίσιμες πρώτες ύλες και κοινά μέταλλα. Για την καλύτερη χρήση των εγχώριων πόρων, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη-μέλη και τις περιφέρειες για τον εντοπισμό έργων εξόρυξης και επεξεργασίας στην Ε.Ε. που μπορούν να τεθούν σε λειτουργία έως το 2025. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις περιοχές εξόρυξης άνθρακα και σε άλλες περιοχές που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο, με ιδιαίτερη προσοχή στην εμπειρογνωσία και τις δεξιότητες που σχετίζονται με την εξόρυξη και την επεξεργασία πρώτων υλών.

Πρόγραμμα Copernicus και «Ορίζων Ευρώπη» Η Επιτροπή θα προωθήσει τη χρήση του δικού της προγράμματος γεωσκόπησης, Copernicus, για τη βελτίωση της εξερεύνησης πόρων, της διεξαγωγής των σχετικών εργασιών και της περιβαλλοντικής διαχείρισης μετά το κλείσιμο εγκαταστάσεων. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία, ιδίως όσον αφορά τις νέες τεχνολογίες εξόρυξης και επεξεργασίας, την υποκατάσταση και την ανακύκλωση. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, άλλες δράσεις θα έχουν ως αντικείμενο την κυκλικότητα και τη βιωσιμότητα της αλυσίδας αξίας των πρώτων υλών. Ως εκ τούτου, έως το τέλος του 2021, η Επιτροπή θα αναπτύξει βιώσιμα κριτήρια χρηματοδότησης για τον εξορυκτικό τομέα. Θα καταγράψει επίσης το δυναμικό εφοδιασμού σε δευτερογενείς κρίσιμες πρώτες ύλες από τα αποθέματα και τα απορρίμματα της Ε.Ε., προκειμένου να εντοπίσει βιώσιμα έργα ανάκτησης έως το 2022. Η Επιτροπή θα αναπτύξει στρατηγικές διεθνείς συμπράξεις για την εξασφάλιση της προμήθειας κρίσιμων πρώτων υλών που δεν υπάρχουν στην Ευρώπη. Ήδη από το 2021 θα ξεκινήσουν πιλοτικές συμπράξεις με τον Καναδά, τις ενδιαφερόμενες χώρες της Αφρικής και τις γειτονικές χώρες της Ε.Ε. Σε αυτά και σε άλλα πλαίσια διεθνούς συνεργασίας, η Επιτροπή θα προωθήσει τις βιώσιμες και υπεύθυνες πρακτικές εξόρυξης και τη διαφάνεια.

Τα βήματα

Προτείνονται δράσεις για τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τρίτες χώρες και για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού, τόσο από πρωτογενείς όσο και από δευτερογενείς πηγές

Η ασφαλής προμήθεια πρώτων υλών για τη βιομηχανία της Ε.Ε. αποτελεί μακροχρόνιο ζήτημα. Η Ε.Ε. αναζήτησε τρόπους για την αντιμετώπιση του θέματος αυτού, από τη σύσταση της ομάδας εφοδιασμού πρώτων υλών, τη δεκαετία του 1970, έως τη δρομολόγηση της πρωτοβουλίας για τις πρώτες ύλες, το 2008. Η παρούσα πρωτοβουλία χαράσσει στρατηγική για την ελάττωση της εξάρτησης από μη ενεργειακές πρώτες ύλες για τις βιομηχανικές αξιακές αλυσίδες και την κοινωνική ευημερία, μέσω της διαφοροποίησης των πηγών πρωτογενών πρώτων υλών από τρίτες χώρες, της ενίσχυσης του εγχώριου εφοδιασμού και της στήριξης της προμήθειας δευτερογενών πρώτων υλών μέσω της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της κυκλικότητας. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η νέα βιομηχανική στρατηγική της Ε.Ε. αναγνωρίζουν ότι η πρόσβαση σε πόρους αποτελεί στρατηγικής σημασίας ζήτημα ασφάλειας για την επιτυχία του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Σήμερα, η κρίση του κορωνοϊού αναγκάζει πολλά μέρη του κόσμου να εξετάσουν με κριτικό πνεύμα τον τρόπο με τον οποίο οργανώνουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, ιδίως όσον αφορά τη δημόσια ασφάλεια ή τους στρατηγικούς τομείς. Το σχέδιο ανάκαμψης που έχει προτείνει η Επιτροπή δίνει έμφαση στην οικοδόμηση πιο πράσινων, πιο ψηφιακών και πιο ανθεκτικών κοινωνιών. Ως εκ τούτου, η Ευρώπη θα πρέπει να προσπαθήσει να αναπτύξει ανοικτή στρατηγική αυτονομία και να διαφοροποιήσει τον εφοδιασμό της σε πρώτες ύλες. ET

EconomyToday 23

5G ΘΕΜΑ

ΣΤΟΧΟΣ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Ολοένα και περισσότερα μέτρα αναλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του θεματολογίου της ψηφιακής δεκαετίας για την ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας της Ευρώπης. Το «σύνθημα» δόθηκε από την ίδια την Πρόεδρο της Κομισιόν στο πλαίσιο της ομιλίας της για την κατάσταση της Ένωσης στις 16 Σεπτεμβρίου. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

24 EconomyToday

EconomyToday 25

ΘΕΜΑ

κολούθησε σύσταση της Κομισιόν με την οποία καλούνται τα κράτη-μέλη να δώσουν ώθηση στις επενδύσεις σε υποδομές ευρυζωνικής συνδεσιμότητας πολύ υψηλής χωρητικότητας, μεταξύ άλλων του 5G, η οποία αποτελεί το πλέον θεμελιώδες δομικό στοιχείο του ψηφιακού μετασχηματισμού και βασικό πυλώνα της ανάκαμψης. Η έγκαιρη εγκατάσταση των δικτύων 5G θα προσφέρει σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες για τα επόμενα έτη, ως ζωτικής σημασίας πλεονέκτημα για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητα και σημαντικό παράγοντα διευκόλυνσης των μελλοντικών ψηφιακών υπηρεσιών.

Οι στόχοι Η Επιτροπή καλεί, μέσω της σύστασής της, τα κράτη-μέλη να συνεργαστούν για να εκπονήσουν, έως τις 30 Μαρτίου 2021, μια κοινή προσέγγιση, με τη μορφή εργαλειοθήκης βέλτιστων πρακτικών, για την έγκαιρη εγκατάσταση σταθερών και κινητών δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων 5G. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να έχουν ως στόχο: • Να μειωθεί το κόστος και να αυξηθεί η ταχύτητα εγκατάστασης δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας, ιδίως με την άρση των περιττών διοικητικών εμποδίων. • Να δοθεί έγκαιρη πρόσβαση στο ραδιοφάσμα 5G και να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις των φορέων εκμετάλλευσης στην επέκταση των υποδομών δικτύου. • Να καθιερωθεί μεγαλύτερος διασυνοριακός συντονισμός για τις εκχωρήσεις ραδιοφάσματος, με σκοπό τη στήριξη καινοτόμων υπηρεσιών 5G, ιδίως στους τομείς της βιομηχανίας και των μεταφορών.

Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή «Η ευρυζωνικότητα και η συνδεσιμότητα 5G θέτουν τα θεμέλια για τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για τις μεταφορές και την ενέργεια, την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση, τη μεταποίηση και τη γεωργία. Και έχουμε δει την τρέχουσα κρίση να τονίζει τη σημασία της πρόσβασης στο διαδίκτυο πολύ υψηλής ταχύτητας για τις επιχειρήσεις, τις δημόσιες υπηρεσίες και τους πολίτες, αλλά και της επιτάχυνσης του ρυθμού προς την τεχνολογία 5G. Ως εκ τούτου, πρέπει να συνεργαστούμε για την ταχεία εγκατάσταση του δικτύου χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις».

Τιερί Μπρετόν Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς «Οι ψηφιακές υποδομές αποδείχθηκαν ζωτικής σημασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας ως προς τη βοήθεια που προσέφεραν προς τους πολίτες, τις δημόσιες υπηρεσίες και τις επιχειρήσεις να βγουν από την κρίση, ωστόσο οι πρόσφατες επενδύσεις έχουν επιβραδυνθεί. Σε μια εποχή στην οποία η πρόσβαση στο ευρυζωνικό διαδίκτυο αποτελεί βασικό αγαθό για τους Ευρωπαίους και γεωστρατηγικό διακύβευμα για τις επιχειρήσεις, πρέπει –μαζί με τα κράτη-μέλη– να καταστήσουμε δυνατή και να επιταχύνουμε την εγκατάσταση ασφαλών δικτύων οπτικών ινών και δικτύων 5G. Η μεγαλύτερη συνδεσιμότητα όχι μόνο θα συμβάλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην τόνωση της βιώσιμης ανάπτυξης και στον εκσυγχρονισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλά θα βοηθήσει την Ευρώπη να οικοδομήσει την ανθεκτικότητά της και να επιτύχει την τεχνολογική αυτονομία της».

Κατευθυντήριες γραμμές Η Κομισιόν καθορίζει επίσης κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με βέλτιστες πρακτικές για την παροχή έγκαιρης πρόσβασης στο ραδιοφάσμα για τα δίκτυα 5G, καθώς και για την εξασφάλιση καλύτερου συντονισμού της εκχώρησης ραδιοφάσματος για διασυνοριακές εφαρμογές 5G. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για να καταστεί δυνατή η συνδεδεμένη και αυτοματοποιημένη κινητικότητα, καθώς και η ψηφιοποίηση της βιομηχανίας και τα έξυπνα εργοστάσια. Ο ενισχυμένος διασυνοριακός συντονισμός θα συμβάλει στην παροχή αδιάλειπτης κάλυψης 5G έως το 2025 στις κύριες οδούς μεταφορών της Ευρώπης, ιδίως τις οδικές, σιδηροδρομικές και εσωτερικές πλωτές μεταφορές. Ωστόσο, ως τα μέσα Σεπτεμβρίου 2020, τα κράτη-μέλη (και το Ηνωμένο Βασίλειο) είχαν διαθέσει κατά μέσο όρο μόνο το 27,5% των πρωτοπόρων ζωνών 5G. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό τα κράτη-μέλη να αποφύγουν ή να ελαχιστοποιήσουν τυχόν καθυστερήσεις στη χορήγηση πρόσβασης σε ραδιοφάσμα, ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη εγκατάσταση του 5G. 26 EconomyToday

ται και θα επεκτείνει τις σχετικές με το ραδιοφάσμα δράσεις της παρούσας σύστασης. Θα εξετάσει την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής και θα θέσει νέους, φιλόδοξους στόχους για την ανάπτυξη του δικτύου 5G. • Την αναθεώρηση της οδηγίας για τη μείωση του κόστους των ευρυζωνικών υπηρεσιών. Τα επόμενα βήματα στη διαδικασία αυτή είναι η έναρξη ανοικτής διαβούλευσης το φθινόπωρο του 2020 και ειδικής μελέτης για την αξιολόγηση της ισχύουσας οδηγίας και για την εκτίμηση του αντικτύπου διαφόρων επιλογών πολιτικής.

Τα δεδομένα

Τονίζεται επίσης η ανάγκη να διασφαλιστεί ότι τα δίκτυα 5G είναι ασφαλή και ανθεκτικά. Τα κράτη-μέλη συνεργάστηκαν με την Επιτροπή και τον Οργανισμό της Ε.Ε. για την Ασφάλεια στον Κυβερνοχώρο (ENISA) σε μια αντίστοιχη εργαλειοθήκη μέτρων και σχεδίων μετριασμού, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση σοβαρών κινδύνων για τα δίκτυα 5G. Τον Ιούλιο δημοσιεύθηκε έκθεση προόδου.

Τα επόμενα βήματα Τα κράτη-μέλη καλούνται να προσδιορίσουν και να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές για την εργαλειοθήκη έως τις 20 Δεκεμβρίου 2020, ενώ θα πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με τον κατάλογο των βέλτιστων πρακτικών μέχρι και τις 30 Μαρτίου 2021. Όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική της με τίτλο «Διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης» τον Φεβρουάριο, η Επιτροπή σχεδιάζει δύο περαιτέρω δράσεις στον τομέα αυτό: • Την επικαιροποίηση του σχεδίου δράσης της για τα δίκτυα 5G και 6G το 2021. Το επικαιροποιημένο σχέδιο θα βασίζε-

Η Κομισιόν καλεί τα κράτη-μέλη να ενισχύσουν την ταχεία συνδεσιμότητα του δικτύου και να αναπτύξουν κοινή προσέγγιση για την εγκατάσταση του 5G

Η σύσταση θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στην οδηγία για τη μείωση του κόστους των ευρυζωνικών υπηρεσιών, καθώς και στον Ευρωπαϊκό Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών. Ο κώδικας, ο οποίος πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών-μελών έως τις 21 Δεκεμβρίου 2020, αποσκοπεί στην προώθηση της συνδεσιμότητας και της πρόσβασης σε δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας από όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η στρατηγική της Επιτροπής σχετικά με τη συνδεσιμότητα για μια ευρωπαϊκή κοινωνία των Gigabit καθορίζει τους στόχους συνδεσιμότητας της Ε.Ε. Έως το 2025, όλοι οι βασικοί κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες (δηλαδή σχολεία, νοσοκομεία, κόμβοι μεταφορών) θα πρέπει να έχουν συνδεσιμότητα gigabit, όλες οι αστικές περιοχές και οι μείζονες επίγειες διαδρομές μεταφορών θα πρέπει να συνδέονται με αδιάλειπτη κάλυψη 5G, και όλα τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε συνδεσιμότητα που να προσφέρει τουλάχιστον 100 Mbps με δυνατότητα αναβάθμισης σε ταχύτητες Gigabit. Όπως ανακοινώθηκε τον περασμένο Ιούνιο, η Ε.Ε. χρηματοδοτεί 11 νέα έργα τεχνολογίας και δοκιμών, ώστε να καταστεί δυνατή η συνδεσιμότητα 5G και να προετοιμαστεί το έδαφος για αυτόνομη οδήγηση σε κύριες οδικές, σιδηροδρομικές και θαλάσσιες διαδρομές στην Ευρώπη. ET

Βιώσιμη εγκατάσταση δικτύων για βελτιωμένη συνδεσιμότητα Η σύσταση βασίζεται επίσης στην οδηγία για τη μείωση του κόστους ευρυζωνικών υπηρεσιών. Προωθεί την ανάπτυξη δικτύων υψηλής ταχύτητας με τη μείωση του κόστους εγκατάστασης μέσω εναρμονισμένων μέτρων που διασφαλίζουν ότι οι πάροχοι και οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων μπορούν να μοιράζονται τις υποδομές, να συντονίζουν τεχνικά έργα και να λαμβάνουν τις αναγκαίες άδειες εγκατάστασης. Η σύσταση καλεί τα κράτη-μέλη να ανταλλάσσουν και να συμφωνούν βέλτιστες πρακτικές στο πλαίσιο της εν λόγω οδηγίας, με σκοπό: • Τη στήριξη απλούστερων και διαφανέστερων διαδικασιών αδειοδότησης για τεχνικά έργα. • Τη βελτίωση της διαφάνειας στις υφιστάμενες υλικές υποδομές, ώστε οι φορείς εκμετάλλευσης να μπορούν να έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες σχετικά με την υποδομή που είναι διαθέσιμη σε έναν συγκεκριμένο τομέα, και διευκόλυνση των διαδικασιών αδειοδότησης, μέσω ενιαίου σημείου πληροφόρησης στη

διοίκηση των δημόσιων αρχών. • Την επέκταση των δικαιωμάτων πρόσβασης των φορέων εκμετάλλευσης δικτύων σε υφιστάμενες υποδομές που ελέγχονται από φορείς του δημόσιου τομέα (δηλαδή κτίρια, φωτισμός οδών και υποδομές που αφορούν την ενέργεια και άλλες υπηρεσίες κοινής ωφελείας) για την εγκατάσταση στοιχείων για την ανάπτυξη του δικτύου. • Τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του μηχανισμού επίλυσης διαφορών σε σχέση με την πρόσβαση σε υποδομές. Η βελτιωμένη συνδεσιμότητα μπορεί επίσης να ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο της μετάδοσης δεδομένων στο κλίμα και, ως εκ τούτου, να συμβάλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης. Τα κράτη-μέλη ενθαρρύνονται να αναπτύξουν κριτήρια για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μελλοντικών δικτύων και να παρέχουν κίνητρα στους φορείς εκμετάλλευσης για την ανάπτυξη περιβαλλοντικά βιώσιμων δικτύων.

EconomyToday 27

ADVERTORIAL

ISK FAR EAST FOOD LTD

ΑΠΩ ΑΝΑΤΟΛΗ - ΚΥΠΡΟΣ:

ΕΝΑ… ΠΙΑΤΟ ΔΡΟΜΟΣ

Την εύγεστη και πολύ δημοφιλή τα τελευταία χρόνια ασιατική κουζίνα, από την αχανή Κίνα μέχρι την αυτοκρατορική Ιαπωνία και από την εξωτική Ταϊλάνδη μέχρι τη Σιγκαπούρη, φέρνει καθημερινά στο πιάτο μας, μέσω προϊόντων επισιτισμού, η εδρεύουσα στη Λευκωσία εταιρεία εισαγωγών και εξαγωγών ISK Far East Food LTD.

ε ακρογωνιαίο λίθο λειτουργίας τον ανθρώπινο οικογενειακό χαρακτήρα, που επιτρέπει συνακόλουθα την έγκαιρη και αξιόπιστη ικανοποίηση των αναγκών των πελατών, η εταιρεία, φέροντας στις αποσκευές της τη στήριξη κολοσσών, κατάφερε να διεισδύσει σε έναν πολλά υποσχόμενο τομέα, που τα τελευταία χρόνια κερδίζει συνεχώς έδαφος στην Κύπρο. Αυτή τη στιγμή αντιπροσωπεύει στο νησί αρκετές εταιρείες από διάφορες χώρες της Άπω Ανατολής, όπως Ιαπωνία, Ταϊλάνδη, Κίνα, Σιγκαπούρη, Φιλιππίνες και Βιετνάμ. Ναυαρχίδα στο portfolio της είναι η ιαπωνική Kikkoman, η Νο1 σε πωλήσεις στον κόσμο στα προϊόντα Soy Sauce και Teriyaki Sauce. Επίσης, η εταιρεία Dee Thai, μητρική της Suree Interfoods, που δραστηριοποιείται στην Κύπρο για σχεδόν 15 χρόνια. Καλύπτει με τα ποιοτικά της προϊόντα σε sauces όλες τις ανάγκες, για οποιαδήποτε συνταγή για ταϊλανδική κουζίνα, ενώ οι σάλτσες της χρησιμοποιούνται γενικά για όλες τις κουζίνες της Άπω Ανατολής.

28 EconomyToday

Ο δρόμος για επικράτηση της εταιρείας στη δύσκολη αγορά δεν ήταν ποτέ στρωμένος με ροδοπέταλα

Από τις άλλες εταιρείες (Yeos, Sun, Lee Niceone), η ISK καλύπτει με τα προϊόντα τους σχεδόν ό,τι χρειάζεται κάποιος στο σπίτι για να φτιάξει πιάτα με εξωτικές γεύσεις Άπω Ανατολής. Ο δρόμος για επικράτηση της εταιρείας στη δύσκολη αγορά δεν ήταν ποτέ στρωμένος με ροδοπέταλα. Ο Ivan Marinov Σταυρινού, Εκτελεστικός Διευθυντής της ISK Far East Food LTD, απόφοιτος του Grammar School με σπουδές στο King University London στον τομέα των Financial Economics, εξηγεί: «Η εταιρεία μου αρχικά ασχολείτο με εισαγωγές από Φιλιππίνες, Βιετνάμ και Ταϊλάνδη, για υπηκόους των χωρών αυτών που διαμένουν στην Κύπρο. Το 2018, όταν κάποιοι προσπάθησαν να οικειοποιηθούν 25 χρόνια κόπων και μόχθων του πατέρα μου, ανέλαβα προσωπικά. Μετά από αρκετές μάχες, με διάφορους ανταγωνιστές, εταιρείες-κολοσσοί στον τομέα μας αποφάσισαν να μας στηρίξουν, δίνοντάς μας τις αντιπροσωπείες των προϊόντων τους. Θα ήθελα να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον πατέρα μου, για τις πολύτιμες συμβουλές που μου έδωσε και οι οποίες με βοήθησαν να πετύχουμε τους στόχους μας ως εταιρεία».

Δεν σταματάμε… Ο χώρος του εμπορίου, πολλώ δε μάλλον στον απαιτητικό τομέα της εστίασης, «δεν κοιμάται ποτέ» και δημιουργεί, εκτός από ευκαιρίες, πάρα πολλές προκλήσεις. Μαθημένη στα δύσκολα, η ISK Far East Food LTD καραδοκεί, θέτει στόχους και προσβλέπει σε ένα ακόμη καλύτερο αύριο, ακόμη και στις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας. «Στόχος μας είναι να εμπεδωθούμε στη συνείδηση των καταναλωτών ως η leading company στην ασιατική γαστρονομία και γενικότερα στο ethnic food, στο retail market. Οι τιμές μας άλλωστε είναι ήδη πιο χαμηλές σε σύγκριση με το τι ίσχυε στην αγορά πριν από τη δραστηριοποίησή μας. Η στρατηγική που ακολουθούμε είναι πάρα πολύ απλή και πάνω από όλα έχει πελατοκεντρικό χαρακτήρα. Στόχος μας, εκτός από το να διευρύνουμε τη διείσδυσή μας στην αγορά, είναι να είμαστε δίπλα στους υφιστάμενους πελάτες μας και, παρά τα όσα εμπόδια φέρνει η καθημερινότητα στον χώρο του εμπορίου, να στεκόμαστε στο πλευρό τους, χωρίς δικαιολογίες και εξηγήσεις, ικανοποιώντας, όσο περνά από τα χέρια της ISK, τις ανάγκες τους». Με ένα δυναμικό portfolio πελατών, που αρχίζει από μικρά και μέτρια supermarkets και καταλήγει στις μεγάλες υπεραγορές του νησιού, η ISK Far East Food αποτελεί τον βασικό πυλώνα της αγοράς του ανατολίτικου ethnic φαγητού. Συνεργασία για διανομή και πώληση των προϊόντων σε μικρότερες υπεραγορές και διάσπαρτους χώρους λιανικής πώλησης διατηρεί με την εταιρεία GM Psillis και ΣΙΑ, στην οποία εκφράζει τις ευχαριστίες της.

EconomyToday 29

COVER STORY

Πιέσεις Σπιράλ κινδύνων αλλά και ευκαιριών διαφαίνονται στον ορίζοντα της κυπριακής οικονομίας, η οποία ταλανίζεται και δέχεται πιέσεις, όπως και ολόκληρος ο πλανήτης άλλωστε, από τις οικονομικές επιπτώσεις της άνευ προηγουμένου κρίσης του κορωνοϊού.

Συχνά-πυκνά η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη και με αμαρτίες του παρελθόντος, οι οποίες σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για μεγέθυνση άλλων προβλημάτων. Αφενός οι αποκαλύψεις του Al Jazeera πλήττουν καίρια το Επενδυτικό Πρόγραμμα της Δημοκρατίας και την εικόνα της χώρας, ενώ αυτές των FinCEN Files εγείρουν ερωτήματα που στρέφονται κυρίως στις ύποπτες συναλλαγές στη μετά το 2013 εποχή. Το σκηνικό στην τραπεζική σκακιέρα είναι ενδεικτικό των ανησυχιών που σχετίζονται κυρίως με το κατάλοιπο της οικονομικής κρίσης του 2013, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Καταγράφονται επίσης οι προειδοποιήσεις για ενδεχόμενο νέο κύμα προβληματικών δανείων μετά την εκπνοή του μέτρου της αναστολής δόσεων στο τέλος του έτους. Το φαινόμενο, εάν και εφόσον επαληθευθούν οι εκτιμήσεις, αναμένεται να αποτυπωθεί τον Μάρτιο του 2021. Μέχρι τότε, θα συμβούν όμως πολλά. Η χώρα, έχοντας εξασθενήσει εν πολλοίς τη δύναμη πυρός της (δημοσιονομικά) στο πλαίσιο του lockdown του Μαρτίου, καλείται να ακολουθήσει όλα τα αναγκαία βήματα για να αποκτήσει πρόσβαση στα ευρωπαϊκά σχέδια που σκοπό έχουν να συντηρήσουν τις χώρες της Ένωσης. Η πρόσβαση σε αυτά τα κεφάλαια απαιτεί καλό σχεδιασμό και σύμπνοια στο εσωτερικό μέτωπο, το οποίο βαδίζει στα μονοπάτια των βουλευτικών εκλογών. 30 EconomyToday

EconomyToday 31

COVER STORY

ΦΟΒΟΙ

ΓΙΑ ΝΕΟ ΚΥΜΑ ΜΕΔ Εντείνεται η ανησυχία, σε εποπτικό, τραπεζικό και κυβερνητικό επίπεδο, για την επόμενη μέρα μετά την άρση του μορατόριουμ δόσεων και για το πού μπορούν να φτάσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Από τον Ιανουάριο του 2021, νοικοκυριά και επιχειρήσεις καλούνται να αρχίσουν να καταβάλλουν και πάλι τις δόσεις τους, αφού σε τρεις μήνες λήγει το μορατόριουμ αναστολής δόσεων. Οι τράπεζες, πάντως, γνωρίζοντας τα δεδομένα των πελατών τους, αντιλαμβάνονται ότι κάποιοι από αυτούς δεν θα επιστρέψουν στην κανονικότητα και ήδη προχωρούν σε αυξημένες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις. ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΚΑΛΥΦΟΜΜΑΤΟΥ

α «στενά» οικονομικά δεδομένα του κράτους δεν επέτρεπαν την παράταση του μέτρου αναστολής δόσεων δανείων οριζόντια, αλλά ούτε και στοχευμένα, όπως πολλοί εισηγούνταν. Ο προβληματισμός που επικρατεί σε τραπεζικό και κυβερνητικό επίπεδο αναφορικά με την πορεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μετά τη λήξη του μέτρου, άρχισε ήδη να καταγράφεται. Η πλάστιγγα εξαρχής έγερνε προς τον τερματισμό του μέτρου, διότι οι προειδοποιήσεις των εποπτικών αρχών σε Κύπρο και Ευρώπη ήταν ξεκάθαρες.

ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΟΙ ΞΕΝΟΔΟΧΟΙ Η αρχική σκέψη για παράταση του μέτρου της αναστολής δόσεων αφορούσε κυρίως τους ξενοδόχους, αφού ο κλάδος τους δέχθηκε το μεγαλύτερο πλήγμα από την πανδημία. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι τράπεζες στην αρχή είδαν θετικά το αίτημα των ξενοδόχων για παράταση, με την προϋπόθεση να εξετάσουν, σε συνεργασία με τις εποπτικές αρχές σε Κύπρο και Ευρώπη, εάν μπορούν να εφαρμόσουν κάτι τέτοιο ή αν θα εφαρμόσουν κάτι καινούργιο για συγκεκριμένη ομάδα, είτε τους ξενοδόχους είτε επιχειρήσεις που εξαρτώνται από τον τουρισμό. Κάτι τέτοιο όμως 32 EconomyToday

δεν έγινε αποδεκτό, διότι οι προειδοποιήσεις για περαιτέρω ζημιές των τραπεζών ήταν αρκετές, αφού τα έσοδά τους μειώθηκαν κατά πολύ την περίοδο που τέθηκε σε ισχύ το μέτρο.

ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ ΤΑ ΜΕΔ Η αύξηση της ανεργίας, οι μειώσεις μισθών και άλλες εργασιακές αλλαγές καθιστούν τις οικονομικές υποχρεώσεις των πολιτών αβέβαιες. Γι’ αυτό και το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι πόσα από αυτά τα δάνεια θα γίνουν μη εξυπηρετούμενα. Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα ήδη «νοσεί» από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Τραπεζικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι τα προβλήματα που θα προκύψουν είναι δεδομένα, ωστόσο θα πρέπει να γίνει εντατική, σκληρή και αποτελεσματική δουλειά προς αντιμετώπισή τους, τόσο από την πλευρά της τράπεζας όσο και από την πλευρά του δανειολήπτη, έτσι ώστε τα δάνεια να συνεχίσουν να εξυπηρετούνται. Επισημαίνουν, επίσης, ότι οι επιπλέον καθυστερήσεις στην καταβολή των δόσεων μόνο λανθασμένα μηνύματα θα μετέφεραν στις εποπτικές αρχές, στους οργανισμούς και στους θεσμούς που παρακολουθούν και αξιολογούν τις προσπάθειες των τραπεζών για απομόχλευση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

EconomyToday 33

COVER STORY

ΚΟΙΝΟ ΜΕΤΩΠΟ ΚΤΚ ΚΑΙ ΥΠΟΙΚ

Ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, αναφέρθηκε στους λόγους για τους οποίους υποστήριξε τον τερματισμό του μέτρου της αναστολής δόσεων. Όπως επισήμανε, «ήδη οι οίκοι αξιολόγησης και ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός είπαν ότι “για να έχετε €11,3 δισ. σε μορατόριουμ σημαίνει ότι ένα σημαντικό ποσοστό από αυτά πραγματικά έχουν δυσκολία αποπληρωμής, άρα θα πάνε ως μη εξυπηρετούμενα το 2021”. Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει σε αναλύσεις που θα πουν “θέλουμε κεφάλαια από τις τράπεζες”. Οι αποφάσεις μας εδώ έχουν συνέπειες, γι’ αυτό είμαστε εναντίον. Διότι, εάν αναγκαστούν να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους οι τράπεζες, θα επηρεαστεί και η δυνατότητα δανεισμού». Σύμφωνος με τον κ. Ηροδότου ήταν και ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, εξηγώντας πως, από τη στιγμή που η οικονομία δουλεύει και επανέρχεται στην κανονικότητα, δεν δικαιολογείται η περαιτέρω παράταση του μέτρου. Πρόσθεσε επίσης ότι το ποσοστό που έτυχε αναστολής δόσεων αγγίζει το 55% των εξυπηρετούμενων δανείων και η συνολική τους αξία ανέρχεται στα €11,3 δισ., ενώ το οικονομικό επιτελείο προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ πέραν του 5% το 2021.

ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΠΟΥ ΤΙΘΕΤΑΙ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΣΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ

ΕΝΑΡΞΗ ΕΚΠΟΙΗΣΕΩΝ

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ ΔΟΣΕΩΝ

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που παρουσίασε η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ), μέχρι τις 19 Ιουνίου 2020, το ποσό των δόσεων χορηγήσεων που έχουν ΤΟΜΕΑΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΑΚΙΝΗΤΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ 34 EconomyToday

ΠΟΣΟ ΔΑΝΕΙΩΝ

€1,8 ΔΙΣ. €1,3 ΔΙΣ. €1,2 ΔΙΣ. €1,2 ΔΙΣ. €4,7 ΔΙΣ.

ανασταλεί ανέρχεται στα €11,7 δισ. Το μεγαλύτερο μέρος της αναστολής δόσεων αφορά τις επιχειρήσεις, με €7,1 δισ. Ανά οικονομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, το μεγαλύτερο μέρος της αναστολής δόσεων δανείων, με €1,8 δισ., αφορά τα ξενοδοχεία και εστιατόρια, που επηρεάστηκαν δραματικά από τον κορωνοϊό, με το σύνολο των επηρεαζόμενων δανειοληπτών να ανέρχεται σε 728. Ακολουθεί ο τομέας της ακίνητης περιουσίας, που δέχτηκε επίσης μεγάλο πλήγμα, με αναστολή δόσεων €1,3 δισ. και σύνολο δανειοληπτών 691. Στον τομέα του χονδρικού και λιανικού εμπορίου, 1.770 δανειολήπτες προχώρησαν σε αναστολή των δόσεών τους, με το επηρεαζόμενο ποσό να ανέρχεται σε €1,2 δισ. Αναφορικά με τον τομέα των κατασκευών, ο αριθμός των δανειοληπτών που προχώρησε σε αναστολή δόσεων είναι 628 και το επηρεαζόμενο ποσό είναι €1,2 δισ. Τέλος, στα νοικοκυριά η αναστολή δόσεων ανέρχεται σε €4,7 δισ. και αφορά 44.428 δανειολήπτες.

ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ 728 691 1.770 628 44.428

Οι τράπεζες, στο τέλος Οκτωβρίου, θα αρχίσουν τη διαδικασία των εκποιήσεων, παρά το αίτημα πολλών πολιτικών δυνάμεων για παράταση μέχρι το τέλος του χρόνου. Τραπεζικοί κύκλοι αναφέρουν ότι γίνεται μεγάλη συζήτηση για δύο μήνες, ενώ στην ουσία δεν θα αλλάξει κάτι δραματικά. Οι τράπεζες δεν βρίσκουν λόγο να σταματήσουν, εξηγώντας πως οι περιπτώσεις που θα μπουν σε τροχιά διαδικασιών εκποίησης είναι παλιές και αφορούν περιπτώσεις 10 και 20 χρόνων, επισημαίνοντας ότι δεν είναι θύματα της πανδημίας. Ο Κωνσταντίνος Ηροδότου εξήγησε στα μέλη της Επιτροπής Οικονομικών τους λόγους για τους οποίους δεν χρειάζεται να επεκταθεί το πάγωμα του μέτρου των εκποιήσεων. Πρώτον, υπάρχουν μη συνεργάσιμοι δανειολήπτες για πολλά χρόνια, οι οποίοι δεν σχετίζονται με την πανδημία. Δεύτερον, η Κύπρος έχει τα πιο «γερασμένα» μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Ευρωζώνη. Το 45% των ΜΕΔ δεν πληρώνονται για περίοδο πέραν των 5 χρόνων, ενώ το 32% των ΜΕΔ δεν πληρώνονται για περίοδο πέραν των 7 χρόνων. Τρίτον, υπάρχει κακή κουλτούρα αποπληρωμής. Τέταρτον, αναμένεται νέος κύκλος ΜΕΔ το 2021, οπότε και τελειώνει το μέτρο της αναστολής δόσεων δανείων, και τέλος υπάρχει το Σχέδιο Εστία και το πλαίσιο αφερεγγυότητας.

Κατάργηση οριζόντιας ρύθμισης αναστολής δόσεων

ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ

Μάριος Τσιακκής, Γενικός Γραμματέας ΚΕΒΕ

Τράπεζες και δανειολήπτες αποτελούν μέρος μιας εξίσωσης η οποία πρέπει να λυθεί με τον πιο ανώδυνο τρόπο προκειμένου να μη δημιουργηθούν επιπλοκές με άμεσες αρνητικές αντανακλάσεις τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία. Είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε ακόμα σε συνθήκες ύφεσης και κρίσης στην οικονομία, καθώς η πανδημία έχει ανατρέψει τα πάντα. Από την άλλη, είναι αναγκαίο να επιστρέψουμε σιγά-σιγά στην κανονικότητα της οικονομίας, παράμετρος της οποίας είναι και η αποπληρωμή των δανείων προς τις τράπεζες. Η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών να μην επιτρέψει στις τράπεζες να συνεχίσουν το πρόγραμμα αναστολής δόσεων και μέσα στο 2021, αναμένεται να προκαλέσει πολλές δυσκολίες σε αρκετές επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Γνωρίζουμε όλοι ότι οι πλείστες των επιχειρήσεων υπολειτουργούν, ενώ σε αρκετούς κλάδους υπάρχει μηδενικός ή πολύ μειωμένος κύκλος εργασιών. Αυτό από μόνο του συνεπάγεται ότι αριθμός δανειοληπτών θα έχουν όντως αντικειμενικές δυσκολίες στην εξυπηρέτηση των δανείων τους. Αναμένεται λοιπόν από τις τράπεζες να αξιολογούν την οικονομική κατάσταση του κάθε δανειολήπτη και, όπου κρίνουν ότι αδυνατεί να ανταποκριθεί, θα πρέπει να επιδεικνύουν την απαραίτητη ευελιξία, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει από μερική αποπληρωμή της δόσης κατόπιν σχετικής αναδιάρθρωσης, μέχρι και συνέχιση της αναστολής καταβολής των δόσεων, για όσο χρονικό διάστημα κρίνουν οι ίδιες ότι χρειάζεται. Σε τελική ανάλυση, πρέπει να γίνει αντιληπτό και από τις τράπεζες ότι δεν θα έχει κανένα νόημα να κληθούν κάποιοι δανειολήπτες να αποπληρώνουν τις δόσεις τους, όταν αποδεδειγμένα, και όχι λόγω σκοπιμοτήτων, αδυνατούν να ανταποκριθούν. Κάτι τέτοιο θα αυξήσει απλώς τα ΜΕΔ, με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις για τις ίδιες.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΤΡΟΥ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΕΒ

Η αναστολή των δόσεων των δανείων υπήρξε ένα από τα αποτελεσματικότερα μέτρα που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο των προσπαθειών αντιμετώπισης των συνεπειών της κρίσης. Είναι μέτρο που εφάρμοσαν πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά το κυπριακό είναι με διαφορά το πλέον «γενναιόδωρο», αφού έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια και καλύπτει όλους τους δανειολήπτες χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Με δεδομένη τη διατήρηση της πανδημίας και των συνεπειών της επί της οικονομικής δραστηριότητας σε χρονική έκταση που δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη, το εργαλείο της αναστολής των δόσεων αποκτά κρίσιμη σημασία και για την περίοδο από την 1/1/2021 και εντεύθεν. Η ανάγκη επέκτασης του μορατόριουμ είναι προφανής, ειδικά σε κάποιες οικονομικές δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός και οι συνδεδεμένες με αυτόν επιχειρήσεις. Αυτό όμως πρέπει να γίνει με στόχευση, μορφή και περιεχόμενο που δεν θα εμπερικλείουν τον κίνδυνο να εκφύγουν των προδιαγραφών της European Banking Authority (EBA) και να μετατρέψουν τα επηρεαζόμενα δάνεια σε μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις, κάτι που ουδείς επιθυμεί, αφού θα ανοίξει την πόρτα σε έναν νέο φαύλο κύκλο για τη βιωσιμότητα του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος.

ΣΕ ΤΡΟΧΙΑ ΕΚΠΟΙΗΣΗΣ

Στη σελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών είναι αναρτημένες οι περιπτώσεις για τις οποίες είναι έτοιμη να αρχίσει η διαδικασία εκποίησής τους.

ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Στη Λευκωσία εκποιούνται 18 οικόπεδα, 51 χωράφια, 10 διαμερίσματα, 8 αμπέλια, 2 κατοικίες και 1 κατάστημα. Η ακριβότερη περίπτωση εκποίησης είναι οικόπεδο 1.501 τ.μ., αξίας €6.502.500, το οποίο έχει αναλάβει η Gordian Holdings, ενώ η φθηνότερη περίπτωση είναι αμπέλι 24 τ.μ., αξίας €180, το οποίο εκποιείται από την Ελληνική Τράπεζα. ΕΙΔΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΛΕΜΕΣΟΣ

Στη Λεμεσό εκποιούνται 28 οικόπεδα, 68 χωράφια, 1 εργοστάσιο, 1 διαμέρισμα, 1 περβόλι, 2 αμπέλια, 1 κατοικία και 1 κτίριο. Η ακριβότερη περίπτωση εκποίησης είναι εργοστάσιο 5.600 τ.μ., αξίας €2.726.800, το οποίο έχει αναλάβει η Gordian Holdings, ενώ η φθηνότερη περίπτωση είναι δύο αμπέλια 619 τ.μ. και 2.583 τ.μ., αξίας €2.000 και τα δύο, τα οποία εκποιούνται από την ΚΕΔΙΠΕΣ. ΕΙΔΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΛΑΡΝΑΚΑ

Στη Λάρνακα εκποιούνται 13 οικόπεδα, 73 χωράφια, 9 διαμερίσματα, 1 περβόλι, 1 κατοικία, 1 κατάστημα και 2 κτίρια. Η ακριβότερη περίπτωση εκποίησης είναι για μίσθωση, αξίας €852.000, και την έχει αναλάβει η Gordian Holdings, ενώ η φθηνότερη περίπτωση είναι χωράφι 2.007 τ.μ., αξίας €3.000, από την ΚΕΔΙΠΕΣ. ΕΙΔΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΧΩΡΑΦΙΑ

ΟΙΚΟΠΕΔΑ

13 9

ΑΜΠΕΛΙΑ

ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

ΑΜΠΕΛΙΑ

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

ΚΤΙΡΙΑ

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

ΚΤΙΡΙΑ

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

ΠΕΡΒΟΛΙΑ

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ

ΜΙΣΘΩΣΗ

ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

EconomyToday 35

COVER STORY

Ζητούμενο

το πλάνο

των μεταρρυθμίσεων Σημαντικό, από πολλές απόψεις, είναι το πλάνο που πρέπει να καταθέσει η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να μπορέσει να αντλήσει τα κεφάλαια που της αναλογούν σε επιχορηγήσεις και δάνεια από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης (Recovery and Resilience Facility) και τα άλλα προγράμματα που υιοθετήθηκαν από την Ευρώπη, ως μέσα αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών του κορωνοϊού, όπως το πρόγραμμα React EU, το ταμείο εγγυήσεων για τις επιχειρήσεις, Invest EU, και το ταμείο στρατηγικών επενδύσεων.

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Οικονομολόγου

ια να είναι δυνατή η άντληση αυτών των κεφαλαίων, κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να υποβάλει ένα σχέδιο αποκατάστασης και ανθεκτικότητας, το οποίο να προωθεί τις μεταρρυθμίσεις, με μεγάλο βάρος να δίνεται στην πράσινη ανάπτυξη και την ψηφιακή τεχνολογία, καθώς και στις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κάθε χώρα, όπως αυτές καταγράφονται στις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το γεγονός ότι η πανδημία έχει επηρεάσει οικονομικά την Ευρώπη στο σύνολό της, αλλά και την κάθε χώρα ξεχωριστά, οδήγησε στη συλλογική απόφαση. Το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης θα έχει διάρκεια τρία χρόνια, μέχρι το 2023, για τη δέσμευση των χρημάτων και άλλα τρία, μέχρι το 2026, για την ολοκλήρωση των δράσεων. 36 EconomyToday

Το πρόγραμμα το οποίο θα κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά

EconomyToday 37

COVER STORY

Ξανά στο προσκήνιο Κατά καιρούς (κυρίως σε περιόδους ύφεσης) υπήρξαν αρκετές συζητήσεις για τις «ριζοσπαστικές» μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται ο τόπος και για την ανάγκη το οικονομικό μοντέλο της χώρας να προσαρμοστεί στα νέα διεθνή πρότυπα της ψηφιοποίησης και της τεχνολογίας. Συζητήσεις που έγιναν πολλές φορές, ειδικά σε προεκλογικές περιόδους, αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν ουσιαστικό. Σε περιπτώσεις οικονομικών κρίσεων, οι ανάγκες για μεταρρυθμίσεις είναι ακόμη πιο έντονες, εφόσον από τη μια οδηγούν στον περιορισμό των δαπανών, τόσο των ελαστικών όσο και των ανελαστικών, και από την άλλη απελευθερώνουν τις παραγωγικές μονάδες της οικονομίας.

Ο χρόνος που χάθηκε και… Δυστυχώς για την Κύπρο, πολλές μεταρρυθμίσεις αναβλήθηκαν κατά περιόδους, ενώ άλλες άρχισαν και έμειναν στη μέση, κάτι που οδήγησε σε μια μη ανταγωνιστική οικονομία, με γραφειοκρατικές διαδικασίες και τεράστια προβλήματα στην καθημερινότητα των πολιτών. Αυτό, πέρα από τη διαχρονική πολιτική ατολμία, ήταν και αποτέλεσμα της αδυναμίας συγκερασμού των επιδιώξεων όλων των ενδιαφερομένων. Οι μεταρρυθμίσεις που δεν έγιναν είναι πολλές, ενώ κάποιες που έγιναν χρήζουν επανεξέτασης. Για παρά-

Σε κανένα δεν θα άρεσε να υποστεί διοικητικό κόστος και μεγάλες καθυστερήσεις, όσον αφορά τις επενδύσεις του, λόγω των προβλημάτων που ενδεχομένως να παρουσιάζουν οι κρατικές υπηρεσίες

δειγμα, στον περί εταιρειών νόμο, διαχρονικά έχουν γίνει πολλές τροποποιήσεις και αλλαγές στο αρχικό κείμενο. Ο συγκεκριμένος νόμος, και γενικά το νομοθετικό πλαίσιο, απαιτεί ενοποίηση και απλούστευση. Αυτό μπορεί να απαιτεί συγγραφή των νόμων από την αρχή. Η δημιουργία μιας ευέλικτης και αποδοτικής κρατικής μηχανής ενισχύει το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται προς τους πολίτες. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που θα πρέπει να προωθηθούν τα νομοσχέδια που αφορούν τη μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού και την υιοθέτηση απλών και σύντομων διαδικασιών, με την ενίσχυση ταυτόχρονα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Οι επιχειρηματίες και γενικά οι επενδυτές, πέρα από το σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο, αξιολογούν και τις διαδικασίες που εφαρμόζονται. Σε κανένα δεν θα άρεσε να υποστεί διοικητικό κόστος και μεγάλες καθυστερήσεις, όσον αφορά τις επενδύσεις του, λόγω των προβλημάτων που ενδεχομένως να παρουσιάζουν οι κρατικές υπηρεσίες. Σε θέματα φόρου, υπάρχουν διάσπαρτα μέσα στις νομοθεσίες μεγάλος αριθμός προστίμων. Σε καμιά περίπτωση δεν λέμε ότι θα πρέπει να μειωθούν τα πρόστιμα και οι τόκοι, αλλά ο αριθμός τους είναι μεγάλος και για διαφορετικά συμβάντα, κάτι που προκαλεί σύγχυση. Αυτό που χρειάζεται είναι η ενοποίησή τους.

Φάκελος ιδιωτικοποιήσεις Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρεται στις εκθέσεις της στην καθυστέρηση στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων, θέμα πολύ ευαίσθητο, ειδικά σε πολιτικό επίπεδο, κατά τη διάρκεια μιας προεκλογικής περιόδου, και στη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, τα νομοσχέδια για την οποία επαναδιατυπώθηκαν μετά τις συζητήσεις στο Κοινοβούλιο. Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, του δικαστικού τομέα και της εξειδίκευσης όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, η διασφάλιση ενός πιο φιλικού προς το περιβάλλον οικονομικού μοντέλου, η διασφάλιση της σωστής αξιολόγησης, της ανέλιξης και του μισθολογίου στον δημόσιο τομέα, καθώς και το ενδεχόμενο δημοσιονομικό βάρος από την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας, είναι μερικά άλλα θέματα που πρέπει να τύχουν διαχείρισης. Επιπλέον, μέσα από τις συζητήσεις αναμένεται να αναδειχθεί και το θέμα της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και της ενοποίησης των εποπτικών αρχών, τόσο όσον αφορά τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία όσο και τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών. 38 EconomyToday

Μακρόπνοο πλάνο

Αναγκαίες και οι διορθωτικές κινήσεις Υπήρξαν συγκεκριμένα μέτρα στο μνημόνιο τα οποία εφαρμόστηκαν, όμως θα πρέπει να αξιολογηθεί η πρακτική τους εφαρμογή, ώστε, όπου απαιτείται, να υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις. Η αναβολή αποφάσεων, ειδικά στο σημερινό περιβάλλον, δύναται να οδηγήσει σε σημαντικά αρνητικά αποτελέσματα – χαρακτηριστικό παράδειγμα ο τομέας των αερομεταφορών. Σημειώνεται ότι η μεταρρύθμιση και η απλούστευση των διαδικασιών δεν σημαίνουν λιγότερη εποπτεία και έλεγχο,

Το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης θα έχει διάρκεια τρία χρόνια, μέχρι το 2023, για τη δέσμευση των χρημάτων και άλλα τρία, μέχρι το 2026, για την ολοκλήρωση των δράσεων

Είναι σημαντικό να υπάρξει μακροχρόνιος σχεδιασμός, λεπτομερής για κάθε τομέα, έτσι ώστε να υπάρξει πλήρης αξιοποίηση των παραγωγικών μονάδων του τόπου και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, κάτι που θα οδηγήσει σε μείωση της ανεργίας. Αυτό απαιτεί τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην ενίσχυση των επενδύσεων και στη δημιουργία ενός φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, πέρα από τις αλλαγές για καλύτερη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας και μείωση του κόστους λειτουργίας της. Το πρόγραμμα το οποίο θα κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά, ώστε να διασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή άντληση πόρων για ενίσχυση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου, χωρίς να παρεισφρήσουν πρόνοιες οι οποίες ενδεχομένως να δημιουργούν ζητήματα σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, όπως είναι οι ενιαίες φορολογικές πολιτικές. Η εφαρμογή του Δημοσιονομικού Συμφώνου είχε ως σκοπό τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των εθνικών οικονομιών αλλά και της ευρωπαϊκής οικονομίας, θέτοντας συγκεκριμένους στόχους για τους κύριους δημοσιονομικούς δείκτες, όπως το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα, και μηχανισμούς «τιμωρίας» και επαναφοράς οικονομιών εντός των στόχων. Το μεγάλο ζητούμενο και το ερώτημα είναι για τον αντίκτυπο που θα έχουν στις οικονομίες οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να «μαζέψουν» τις χαλαρώσεις σε δημοσιονομικό και χρηματοπιστωτικό επίπεδο αντίστοιχα, εφόσον έχουμε δει ότι δεν μπορεί να παραταθεί το μέτρο της αναστολής δόσεων δανείων. ειδικά σε ευαίσθητες υπηρεσίες. Απλώς, οι συγκεκριμένοι εποπτικοί μηχανισμοί πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτοι, ώστε να μη βραχυκυκλώνουν τη διαδικασία. Σημαντική σε αυτή την προσπάθεια είναι η αφομοίωση των οποιωνδήποτε αλλαγών από την κοινωνία και τους πολίτες, ώστε να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις. Πέραν της τοπικής κοινωνίας, η δημιουργία ενός ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών αναμένεται να προσελκύσουν ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι είτε θέλουν να δραστηριοποιηθούν μέσω Κύπρου είτε να δημιουργήσουν την έδρα τους στη χώρα. ΕΤ

EconomyToday 39

COVER STORY

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

ΕΝ ΜΕΣΩ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Η συμβολή των εξαγώγιμων προϊόντων κρίνεται πολύ σημαντική για την κυπριακή οικονομία, αφού αυτά θεωρούνται ένας σημαντικός πυλώνας της. Το τελευταίο εξάμηνο, όμως, με την επέλαση του κορωνοϊού σε όλο τον πλανήτη, οι μειώσεις στις εξαγωγές διαδέχονται η μια την άλλη. Υπάρχουν όμως δύο κυπριακά προϊόντα που συνεχίζουν ακάθεκτα να κρατάνε τη σημαία της Κύπρου ψηλά, ακόμα και εν καιρώ πανδημίας. Τα φάρμακα και το χαλλούμι, που εξακολουθούν να ταξιδεύουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Έλενα Καλυφόμματου

40 EconomyToday

EconomyToday 41

COVER STORY

ι συνέπειες της κρίσης του κορωνοϊού είναι ήδη ορατές. Το πλήγμα που υπέστη η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα από την επέλαση του ιού δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστες τις επιδόσεις των εξαγωγικών προϊόντων της χώρας μας, οι οποίες κινήθηκαν σε αρνητικό έδαφος το τελευταίο εξάμηνο. Την ίδια ώρα που όλα σχεδόν τα προϊόντα της χώρας μας δέχτηκαν τεράστιο πλήγμα, τα φάρμακα και το χαλλούμι βγήκαν αλώβητα από την πανδημία.

ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Η συνολική αξία των εξαγωγών την τελευταία πενταετία παρουσιάζει σταθερή αύξηση. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το πρώτο τετράμηνο του έτους –με δύο μήνες lockdown– τα κυπριακά φάρμακα ανέβασαν το ποσοστό τους επί των εξαγωγών στο 29,80% από 23,05% και την αξία των εξαγωγών στα €112,2 εκατ. από €86,9 εκατ. σε σχέση με το περσινό τετράμηνο. Το μεγαλύτερο μερίδιο στις εξαγωγές φαρμάκων για τους μήνες Ιανουάριο με Απρίλιο κατέχει η Σλοβενία, με συνολική αξία περίπου €10 εκατ. Ακολουθεί η Γερμανία με συνολική αξία €9,9 εκατ. Την τρίτη θέση κατέχει το Μεξικό, με τις εξαγωγές προς τη χώρα αυτή να φθάνουν τα €8,5 εκατ. Την τετράδα συμπληρώνει η Γαλλία, με συνολική αξία εξαγωγών €7,4 εκατ.

ΔΥΝΑΤΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ ΣΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ (ΙΑΝ.-ΑΠΡ. 2020) ΧΩΡΕΣ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΜΕΞΙΚΟ ΓΑΛΛΙΑ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΑ

€10 ΕΚΑΤ. €9,9 ΕΚΑΤ. €8,5 ΕΚΑΤ. €7,4 ΕΚΑΤ.

ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΧΑΛΛΟΥΜΙ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΚΡΑΤΑΝΕ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΨΗΛΑ, ΕΝ ΚΑΙΡΩ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

ΤΟ «SUCCESS STORY» ΤΟΥ ΧΑΛΛΟΥΜΙΟΥ Ανοδική πορεία είχε και το γαστρονομικό γνώρισμα της Κύπρου, το χαλλούμι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, η αξία των εξαγωγών του, το πρώτο τετράμηνο του 2020, ανήλθε στα €91,9 εκατ., από €76,9 εκατ. το αντίστοιχο τετράμηνο του 2019. Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους αγορές, το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να αποτελεί τον βασικό εταίρο για τις εξαγωγές του κυπριακού χαλλουμιού. Φαίνεται πως οι αμφίρροπες σχέσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου δεν επηρέασαν καθόλου τις εξαγωγές χαλλουμιού προς τη χώρα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το Ηνωμένο Βασίλειο, τους μήνες Ιανουάριο με Απρίλιο, εισήγαγε 6.379.106 κιλά χαλλουμιού, ποσοστό που ανέρχεται στο 45% του γενικού συνόλου των εξαγωγών χαλλουμιού, με συνολική αξία €41,4 εκατ. Μετά το Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθεί η αγορά της Σουηδίας, η οποία το πρώτο τετράμηνο του 2020 εισήγαγε 1.917.051 κιλά, με τη συνολική αξία να φθάνει περίπου τα €13 εκατ. Τρίτη μεγαλύτερη αγορά είναι η Γερμανία και τέταρτη η Αυστραλία, με εισαγωγές χαλλουμιού 922.935 και 880.578 κιλά αντίστοιχα. 42 EconomyToday

ΧΑΝΕΙ ΕΔΑΦΟΣ Η ΠΑΤΑΤΑ Την πρώτη τριάδα στα εγχώρια εξαγώγιμα προϊόντα κλείνει η πατάτα, της οποίας οι εξαγωγές κυμάνθηκαν σε χαμηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με πέρυσι. Συγκεκριμένα, η συνολική αξία των εξαγωγών την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2020 διαμορφώθηκε στα €14,5 εκατ., ενώ το αντίστοιχο διάστημα του 2019 ανήλθε στα €21,3 εκατ. Η Ελλάδα ανέκαθεν αποτελούσε τον παραδοσιακό εμπορικό εταίρο για το συγκεκριμένο προϊόν, αφού κατέχει την πρώτη θέση για πολλά χρόνια. Για το πρώτο τετράμηνο του 2020, η συνολική αξία των εξαγωγών ανήλθε στα €4,7 εκατ. Τη δεύτερη θέση κατέχει η Γερμανία, την τρίτη το Ηνωμένο Βασίλειο και την τέταρτη η Πολωνία, με εξαγωγές συνολικής αξίας €4 εκατ., €2,3 εκατ. και €1,1 εκατ. αντίστοιχα, για τους μήνες Ιανουάριο με Απρίλιο του 2020.

ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΠΑΤΑΤΩΝ (ΙΑΝ.-ΑΠΡ. 2020) ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΛΛΟΥΜΙ (ΙΑΝ.-ΑΠΡ. 2020) ΧΩΡΑ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ (ΚΙΛΑ)

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

ΣΟΥΗΔΙΑ

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

6.379.106 1.917.051 922.935 880.578

ΑΞΙΑ

€41,4 ΕΚΑΤ. €13 ΕΚΑΤ. €6,3 ΕΚΑΤ. €5,9 ΕΚΑΤ.

ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΧΑΛΛΟΥΜΙΟΥ ΣΤΟ ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΗΝΕΣ

ΙΑΝ

ΦΕΒ

ΜΑΡ ΑΠΡ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ (ΚΙΛΑ)

1.636.929 1.482.208 1.804.029 1.455.940

ΑΞΙΑ

€10,9 ΕΚΑΤ. €9,9 ΕΚΑΤ. €10,9 ΕΚΑΤ. €9,8 ΕΚΑΤ.

ΧΩΡΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΠΟΛΩΝΙΑ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΑ

€4,7 ΕΚΑΤ. €4 ΕΚΑΤ. €2,3 ΕΚΑΤ. €1,1 ΕΚΑΤ.

ΤΙ ΕΓΙΝΕ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΜΕ ΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ Τα στοιχεία της Eurostat για τις εξαγωγές στην Ευρωζώνη καταδεικνύουν το «χτύπημα» που δέχτηκε το εμπόριο την περίοδο που ο κορωνοϊός εισέβαλε στην Ευρώπη. Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2020, οι εξαγωγές της Ευρωζώνης προς τον υπόλοιπο κόσμο μειώθηκαν στα 1.199,6 δισ. ευρώ, καταγράφοντας μείωση 12,4% σε σύγκριση με την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2019. Παράλληλα, το εμπόριο εντός της Ευρωζώνης μειώθηκε στα 1.021,8 δισ. ευρώ την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020, μειωμένο κατά 13,0% σε σύγκριση με την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2019. ET

EconomyToday 43

COVER STORY

Ευφυής γεωργία Η ευφυής γεωργία αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διαχείρισης της αγροτικής δραστηριότητας, η οποία αξιοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες και την επιστημονική γνώση, με στόχο την ορθή λήψη αποφάσεων με πολλαπλά οφέλη για την αγροτική εκμετάλλευση και το περιβάλλον. ΤΟΥ ΚυριακόΥ Ε. Γεωργίου Εργάτη Γνώσης

44 EconomyToday

EconomyToday 45

COVER STORY

να από τα καυτά θέματα της επικαιρότητας είναι το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε ξένους επενδυτές να επενδύσουν στην Κύπρο και να αποκτήσουν ως αντίδωρο την κυπριακή υπηκοότητα για αυτούς και τις οικογένειές τους. Στις πλείστες των περιπτώσεων, η επένδυση αφορά αγορά πολυτελών διαμερισμάτων και επαύλεων. Το πρόγραμμα έχει τύχει σκληρής κριτικής στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό και έχει δυσφημήσει την Κύπρο. Αναμφίβολα όμως, έχει συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη μετά την καταστροφή του 2013. O κατασκευαστικός τομέας, με έμφαση στις κατασκευές για ξένους επενδυτές, δεν θεωρείται βιώσιμη ανάπτυξη, δεν προσθέτει αξία ή πλούτο, επιβαρύνει το περιβάλλον και εξαντλεί τους φυσικούς πόρους του τόπου. Αν οι επενδυτές είχαν την ευκαιρία να επενδύσουν στην πραγματική οικονομία, να προσθέσουν αξία, να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας, τότε θα μιλούσαμε για ευπρόσδεκτη βιώσιμη ανάπτυξη. Φυσικά, μέρος της εισφοράς τους κατατίθεται σε ένα επενδυτικό ταμείο, αλλά αυτό απέχει πολύ από την άμεση επένδυση στην οικονομία με κεφάλαια, τεχνογνωσία και παραγωγή καινοτόμων προϊόντων ή και υπηρεσιών. Η βιώσιμη ανάπτυξη αφορά την κάλυψη των αναγκών των σημερινών γενεών χωρίς όμως να τίθεται σε κίνδυνο η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες. Αυτό μεταφράζεται σε λελογισμένη χρήση των πόρων (φυσικών, οικονομικών, κοινωνικών και άλλων), ώστε να μην εξαντλούνται και να υπάρχουν διαθέσιμοι για τις επόμενες γενεές. Ως παραδείγματα, δεν εξαντλούμε τις διαθέσιμες πηγές ενέργειας ή καθαρού νερού και δεν μολύνουμε το περιβάλλον ώστε εξελικτικά να μην είναι βιώσιμο. Δεν δανειζόμαστε σήμερα και μεταφέρουμε την αποπληρωμή στους απογόνους μας. Δεν εξαντλούμε τους πόρους μιας εταιρείας θέτοντας βραχυπρόθεσμους στόχους κερδοφορίας και αγνοώντας τη μακροχρόνια ανάγκη αύξησης του πλούτου της εταιρείας. Η βιώσιμη ανάπτυξη συνιστά μια ολοκληρωμένη 46 EconomyToday

Η βιώσιμη ανάπτυξη αφορά την κάλυψη των αναγκών των σημερινών γενεών χωρίς όμως να τίθεται σε κίνδυνο η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες

προσέγγιση, που περιλαμβάνει οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές οι οποίες αλληλοενισχύονται. Θα πρέπει να μελετήσουμε εξαρχής τον ρόλο του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα και πώς θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την έρευνα και την τεχνολογία για να δώσουμε ώθηση σε μια πιο ισορροπημένη και βιώσιμη οικονομία. Θα πρέπει να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα. Θα πρέπει να αναδιατάξουμε την κοινωνία και την οικονομία, ώστε να μπορεί καλύτερα να αντεπεξέλθει στα νέα δεδομένα. Έχει έρθει ο χρόνος για μια αλλαγή υποδείγματος (paradigm shift). Ο ρόλος της τεχνολογίας είναι καθοριστικός στην ανάπτυξη όλων των τομέων της οικονομίας, ακόμη και του γεωργοκτηνοτροφικού. Για παράδειγμα, η οικολογική ή και βιώσιμη γεωργία μπορεί να συνδυαστεί άνετα με την ευφυή γεωργία για αύξηση της παραγωγικότητας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας. Η ευφυής γεωργία αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διαχείρισης της αγροτικής δραστηριότητας, η οποία αξιοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες και την επιστημονική γνώση, με στόχο την ορθή λήψη αποφάσεων με πολλαπλά οφέλη για την αγροτική εκμετάλλευση και το περιβάλλον. Χρησιμοποιεί συγκεκριμένες διαδικασίες στη λήψη αποφάσεων, συνδυάζει όλους τους συντελεστές παραγωγής και αξιοποιεί τη γνώση και τη γεωργική έρευνα, με σκοπό τη βελτιστοποίηση του επιδιωκόμενου αποτελέσματος. Η προσπάθεια αφορά την αξιοποίηση των οικονομικών και φυσικών πόρων με τον πιο αποδοτικό τρόπο και αποτυπώνεται πολύ εύστοχα στη φράση «περισσότερα με λιγότερα». Όπως έχω σημειώσει και στο παρελθόν, τα τελευταία χρόνια, τύχη αγαθή με έχει φέρει να εργάζομαι σε ευρωπαϊκά έργα «Erasmus+: Ανώτατη Εκπαίδευση - Διεθνής Ανάπτυξη Δεξιοτήτων», τα οποία μου έχουν επιτρέψει να ταξιδέψω σε μακρινές χώρες της Ασίας και της Αφρικής και έτσι πολλών ανθρώπων είδα χώρες και έμαθα γνώμες. Ένα από αυτά, το «Steering Migration through Sustainable

Development: Euro-Egyptian Program for Agriculture and Rural Development (DeVilag)» εστιάζεται στις ανάγκες βιώσιμης ανάπτυξης της Αιγύπτου μέσα από τη βιώσιμη και οργανική γεωργία και την ανάπτυξη της υπαίθρου. Οι εμπνευστές του έργου θεωρούν ότι η ανάπτυξη της υπαίθρου θα οδηγήσει στην ανάσχεση της αστυφιλίας, η οποία μαστίζει την Αίγυπτο και δημιουργεί σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, αλλά και της μαζικής μετανάστευσης εξειδικευμένων επαγγελματιών (brain drain). Οι χώρες της Ένωσης και κυρίως οι χώρες του Νότου αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα από την έλευση μεγάλου αριθμού παράτυπων οικονομικών μεταναστών και επομένως, όπως και η Αίγυπτος, έχουν κάθε καλώς νοούμενο συμφέρον να συγκρατήσουν τις μεταναστευτικές ροές. Στο έργο συμμετέχουν από την Αίγυπτο τα Πανεπιστήμια Καΐρου, Ηλιούπολης, Fayoum και το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Καΐρου, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, το Γεωργικό Ερευνητικό Κέντρο και δύο ιδιωτικοί οργανισμοί κοινωνικής επιχειρηματικότητας, οι Lotus for Organic Products και ISIS for Food Industries, οι οποίοι ανήκουν μαζί με το Πανεπιστήμιο Ηλιούπολης στον ίδιο οργανισμό για βιώσιμη ανάπτυξη, τον SEKEM. Από την Ε.Ε. συμμετέχουν το RWTH Aachen στη Γερμανία, το Σουηδικό Πανεπιστήμιο Γεωργικών Επιστημών και φυσικά το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Μέσα από την έρευνα, είχαν προκύψει πέντε βασικές ανάγκες: • Βιώσιμο περιβάλλον, διαχείριση των πόρων (έδαφος, νερό, αέρας) • Τεχνική βοήθεια για την οργανική/αειφόρο γεωργία (φυτά, καλλιέργειες, ζώα, εκτροφή, προϊόντα κλπ.) • Διοίκηση μικρών επιχειρήσεων και επιχειρηματικότητα • Επιχειρηματικά μοντέλα και επιχειρηματικό σχέδιο • Αγοραλογία, πρόσβαση στην αγορά, διανομή, τιμολόγηση, συσκευασία.

Βασιζόμενοι σε αυτές τις ανάγκες, έχουμε αξιολογήσει και αναπροσαρμόσει τα ακαδημαϊκά προγράμματα των τοπικών πανεπιστημίων σε πτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, ώστε τα πανεπιστήμια, οι ερευνητές και οι απόφοιτοι να μπορέσουν να συνεισφέρουν στον μεγάλο στόχο της ανάπτυξης της χώρας μέχρι το 2030. Αυτό το ακαδημαϊκό έτος, τα πανεπιστήμια θα διδάξουν τα ανανεωμένα προγράμματα και μαθήματα υπό τη μορφή πιλοτικής εφαρμογής. Η Αίγυπτος άρχισε να πειραματίζεται με την εισαγωγή της τεχνολογίας και της ευφυούς γεωργίας στα ακαδημαϊκά προγράμματα, με την εισαγωγή μαθημάτων αγροτικής τεχνολογίας, μηχανικής, πληροφορικής, γεωγραφικών πληροφοριακών συστημάτων (GIS) και συστημάτων αισθητήρων εξ αποστάσεως (remote sensing RS). Τα συστήματα GIS/RS συλλέγουν δεδομένα από το χωράφι, τον δορυφόρο, τον επιστήμονα και τον αγρότη, και παρέχουν τη γνώση και τα εργαλεία στον γεωργικό σύμβουλο, τον ερευνητή και τον αγρότη για να αξιοποιήσουν κάθε δυνατότητα για μεγαλύτερη, οικονομικότερη και ποιοτικότερη παραγωγή. Υπάρχει μεγάλο περιθώριο για αξιοποίηση αυτών των συνεργειών και στην περίπτωση της Κύπρου, της οποίας το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι οι νέοι άνθρωποι με καλές σπουδές, γνώσεις και εμπειρίες, οι οποίοι παραμένουν εν πολλοίς αναξιοποίητοι και υπαμειβόμενοι, μέσα στη μετριότητα και την καθημερινότητα. ET

Πρέπει να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα

Υ.Γ.: Λέγεται ότι κάθε λαός έχει την ηγεσία που του αξίζει, αλλά όλο και πιο συχνά βρίσκω τον εαυτό μου να διαφωνεί έντονα. Δικαιούμαστε, αξίζουμε κάτι καλύτερο. Θα πρέπει να διαψεύσουμε τον πρώην δήμαρχο Λευκωσίας Θεμιστοκλή Δέρβη (1894-1968), στου οποίου τον τάφο αναγράφεται το επίγραμμα: «Δυστυχισμένε μου λαέ, φτωχέ και αγαπημένε, πάντα ευκολόπιστε και πάντα απατημένε», σε παράφραση στίχων του εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού.

EconomyToday 47

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

«Το 2021

θα είναι ακόμη ένας χρόνος

με σοβαρά προβλήματα» «Το 2021 θα είναι ακόμη ένας χρόνος με σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Το δημόσιο χρέος οδεύει σε επίπεδα ρεκόρ, που φτάνουν το 120% του ΑΕΠ. Τα δημόσια οικονομικά είναι ασφυκτικά πιεσμένα. Ο ιδιωτικός τομέας βαριά πληγωμένος από την υπολειτουργία των προηγούμενων μηνών». Τα πιο πάνω τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο Ανώτερος Εκτελεστικός Διευθυντής της Deloitte, Χρίστης Χριστοφόρου, ο οποίος καταθέτει τις απόψεις του για την οικονομία αλλά και για τις προοπτικές που μπορεί να έχει η Κύπρος σε άλλους τομείς υπηρεσιών, πέραν των παραδοσιακών. Ο κ. Χριστοφόρου προχωρά ένα βήμα πιο πέρα, καταλογίζοντας ευθύνες στο πολιτικό σύστημα σε ό,τι αφορά τα ευρύτερα θέματα μεταρρύθμισης. Ο κ. Χριστοφόρου, που παραδίδει τη σκυτάλη του Ανώτερου Εκτελεστικού Διευθυντή τον ερχόμενο Ιούνιο, μετά από πολύχρονη παρουσία στην Deloitte, μιλά για το μεγαλύτερό του δίδαγμα αλλά και για τους σταθμούς στην καριέρα του. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛY ΜΙΝΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

οια ήταν η επίδραση του COVID-19 στην κυπριακή οικονομία; Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το 20202021; Όπως σε όλο τον πλανήτη, έτσι και στην Κύπρο, η εκδήλωση του COVID-19 επέφερε μεγάλες ανατροπές. Κατ’ αρχάς, υπήρξε μεγάλη ανησυχία για τη δημόσια υγεία και τις αντοχές του συστήματος υγείας. Ευτυχώς, σε αυτόν τον τομέα, με τα μέτρα που λήφθηκαν και λαμβάνονται, η κατάσταση είναι υπό έλεγχο. Στη συνέχεια, λόγω του lockdown, υπήρξε παροπλισμός ολόκληρης της οικονομίας, με πρώτα θύματα τους κλάδους των αερομεταφορών και του τουρισμού. Όμως, οι επιπτώσεις ήταν διαδοχικές και επεκτάθηκαν σε όλο το φάσμα της οικονομίας. 48 EconomyToday

Ο Ανώτερος Εκτελεστικός Διευθυντής της Deloitte, Χρίστης Χριστοφόρου, σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη

Σήμερα, η εικόνα είναι ακόμα ζοφερή. Το μεν κράτος και τα δημόσια οικονομικά είναι ασφυκτικά πιεσμένα λόγω της πολύμηνης στήριξης που προσφέρθηκε σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους, ενώ ο ιδιωτικός τομέας είναι βαριά πληγωμένος από την υπολειτουργία των προηγούμενων μηνών. Ως εκ τούτου, οι εκτιμήσεις για φέτος δεν είναι καλές, αφού θα είναι πολύ δύσκολο να καλύψουμε τις ζημιές που δημιουργήθηκαν, ειδικά στους τομείς που πλήγηκαν καίρια. Ήδη, η πρόβλεψη για το ΑΕΠ της χώρας ανεβάζει την ύφεση γύρω στο 7%, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα θα αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό και το δημόσιο χρέος θα ανέλθει σε επίπεδα ρεκόρ, στο 120% του ΑΕΠ. Αρνητική φαίνεται να είναι η εικόνα και στην ιδιωτική οικονομία, όπου οι περισσότερες επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με ζημιές, λόγω μείωσης εργασιών. Για το 2021 είναι πρόωρο να γίνει ακριβής εκτίμηση, αφού πολλά θα εξαρτηθούν από την πορεία της πανδημίας, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά διεθνώς. Η Κύπρος, ως εξωστρεφής οικονομία, δεν επηρεάζεται μόνο από τον έλεγχο της πανδημίας εντός, αλλά και από το τι γίνεται στο εξωτερικό. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα υπάρξουν θετικότερες εξελίξεις για την πανδημία, ώστε το 2021 να επιστρέψουμε σε μια καινούργια κανονικότητα και οι μηχανές της οικονομίας να πάρουν μπρος. Προσωπικά, εκτιμώ ότι το 2021 θα είναι ακόμη ένας χρόνος με σοβαρά προβλήματα και παρόλο που η οικονομία θα αντιδράσει θετικότερα μετά τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς, η αντίδραση αυτή δεν θα είναι αρκετή για να φτάσουμε στα προ COVID-19 επίπεδα.

EconomyToday 49

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕ ΤΟ 2013

«Τα λάθη που έπρεπε να αποφευχθούν το 2013 και δεν αποφεύχθηκαν, και δυστυχώς ούτε και τώρα έχουν αποφευχθεί, είναι η μη λήψη μέτρων σε ό,τι αφορά μεγάλη μερίδα εργαζομένων στον τομέα που ακούει στο όνομα δημόσιος και ευρύτερος ημικρατικός, καθώς και στον τραπεζικό» 50 EconomyToday

Το 2013 η κυπριακή οικονομία κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Σήμερα, βρίσκεται αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις αλλά και τις απρόβλεπτες εξελίξεις που μπορεί να προκαλέσει η πανδημία του κορωνοϊού. Ποιες είναι οι διαφορές της κρίσης του COVID-19 με την κρίση του 2013; Ποια λάθη έγιναν τότε στην προσπάθεια αντιμετώπισης των επιπτώσεων που δεν θα πρέπει να επαναληφθούν; Οι διαφορές της κρίσης που προκάλεσε ο COVID-19 σε σχέση με το 2013 είναι πολλές και σημαντικές. Κατ’ αρχάς, το 2013 η κρίση ήταν καθαρά μόνο κυπριακή, ενώ σήμερα οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι παγκόσμιες. Αυτό σημαίνει ότι η Κύπρος και ειδικότερα σημαντικοί τομείς της, όπως ο τουρισμός, οι ξένες επενδύσεις και τα ακίνητα, επηρεάζονται δυσμενώς και από το εξωτερικό περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά, η διεθνής διάσταση της πανδημίας επέτρεψε στην Κύπρο να εξασφαλίσει πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι αρκετά σημαντικό. Μια άλλη σημαντική διαφορά είναι ότι η κρίση της πανδημίας βρήκε την οικονομία μας και τις τράπεζές μας σε πολύ καλύτερη θέση από ό,τι ήταν το 2013. Τόσο τα δημόσια ταμεία όσο και η ρευστότητα των τραπεζών είναι σε πολύ καλύτερη μοίρα. Αυτό επέτρεψε τη στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων το πρώτο διάστημα και την προώθηση μέτρων για νέες χρηματοδοτήσεις των επιχειρήσεων. Τα λάθη που έπρεπε να αποφευχθούν το 2013 και δεν αποφεύχθηκαν, και δυστυχώς ούτε και τώρα έχουν αποφευχθεί, είναι η μη λήψη μέτρων σε ό,τι αφορά μεγάλη μερίδα εργαζομένων στον τομέα που ακούει στο όνομα δημόσιος και ευρύτερος ημικρατικός, καθώς και στον τραπεζικό. Σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να εκτεθεί η οικονομία σε νέους δημοσιονομικούς κινδύνους. Το δημόσιο χρέος οδεύει σε επίπεδα ρεκόρ, που φτάνουν το 120% του ΑΕΠ. Χρειάζεται, λοιπόν, προσοχή. Ήδη, ο Υπουργός Οικονομικών ξεκαθάρισε ότι οι δυνατότητες του κράτους δεν είναι απεριόριστες. Πρέπει όμως οι πολιτικοί μας να προβούν επιτέλους και σε πρόσθετες, γενναίες αποφάσεις για μακροπρόθεσμη διόρθωση των εργασιακών θεσμών και της νομοθεσίας και να καταφέρουν να πείσουν τις συντεχνίες ότι το μοντέλο που έχουμε σήμερα μας οδηγεί σε οικονομική ατροφία και παρακμή. Ταυτόχρονα, να εξαγγελθούν αναπτυξιακά έργα ευρύτερης κλίμακας που θα τροφοδοτήσουν τις θέσεις εργασίας και πολλούς κοινούς πολίτες και όχι λίγους και επίλεκτους. Επίσης, οι τράπεζες θα πρέπει να είναι προσεκτικές στις νέες δανειοδοτήσεις για να μην οξυνθεί το πρόβλημα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Με δεδομένα τα μεγάλα προβλήματα έλλειψης ρευστότητας στις επιχειρήσεις, αντιλαμβάνεστε ότι δεν είναι εύκολη η διαχείριση της όλης κατάστασης.

Πρόσφατα, ο Υπουργός Οικονομικών αναθεώρησε τις προβλέψεις της κυβέρνησης, λέγοντας πως «το 2021 υπολογίζεται ότι θα υπάρξει ισχυρή ανάκαμψη γύρω στο 5,6%, κάτι που ωστόσο θα εξαρτηθεί από την εξωτερική ζήτηση, η οποία αν δεν υπάρξει, θα αναπροσαρμοστεί κατάλληλα η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης». Σε ποιους τομείς και από ποιες χώρες υπάρχει προοπτική; Δεν γνωρίζω κατά πόσον θα υπάρξει ανάκαμψη της τάξης του 5,6% το 2021, όμως σίγουρα αναμένουμε βελτίωση τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού περιβάλλοντος που επηρεάζει την οικονομία. Αν η πανδημία ελεγχθεί διεθνώς, η Κύπρος μπορεί και πρέπει να ακολουθήσει μια πιο επιθετική πολιτική προσέλκυσης τουριστών και επενδυτών. Οι τομείς του τουρισμού και των ξένων επενδύσεων είναι οι πρώτοι που μπορούν να αντιδράσουν θετικά και να δώσουν ανάσες στην οικονομία. Στο στόχαστρό μας θα πρέπει να μπουν οι παραδοσιακές αγορές μας (Μεγάλη Βρετανία, Ρωσία, Κίνα), αλλά ίσως και άλλες χώρες της Ευρώπης. Φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι τομείς που μπορούν να αποφέρουν οφέλη, φτάνει να τους αξιοποιήσουμε σωστά. Πιστεύω ότι όλα αυτά θα εξαρτηθούν από την πορεία της πανδημίας στις ξένες αγορές, αφού τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Κύπρου είναι δεδομένα και γνωστά σε όλους. Πώς αξιολογείτε το υφιστάμενο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης; Ποιες αδυναμίες διαπιστώνετε και ποιες είναι οι εισηγήσεις σας για βελτίωσή του; Όπως πολλές φορές έχουμε αναφέρει, το μοντέλο ανάπτυξης της Κύπρου χρήζει βελτίωσης και αναμόρφωσης. Οι αλλαγές που επήλθαν τα τελευταία χρόνια στην οικονομία, σε συνδυασμό με τις τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, επιβάλλουν νέες προσεγγίσεις εκ μέρους μας. Πέρα από την ενίσχυση και προβολή των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας, επιβάλλεται να δώσουμε έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της οικονομίας, να αξιοποιήσουμε τον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, να προβάλουμε τις επιδόσεις της ιδιωτικής ιατρικής και εκπαίδευσης, να προωθήσουμε τη ναυτιλία και φυσικά να αξιοποιήσουμε εμπορικά τα ενεργειακά κοιτάσματά μας. Σημαντική παρέμβαση θα πρέπει να γίνει επίσης στον τομέα των μεταρρυθμίσεων. Η καθυστέρηση που παρατηρείται στη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, της δικαιοσύνης, της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων τομέων είναι απαράδεκτη. Κάποτε πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι δομές αυτών των τομέων είναι απαρχαιωμένες και δεν μπορούν να προσφέρουν περισσότερα στην ανάπτυξη της οικονομίας. Ακόμα, οφείλουμε να αλλάξουμε νοοτροπίες σε πολλά θέματα και κυρίως στα εργασιακά. Δεν είναι δυνατόν, για λόγους πολιτικού οφέλους-κόστους, η πολιτεία να ανέχεται και να ικανοποιεί όλα τα συντεχνιακά αιτήματα (λογικά ή παράλογα) απλώς για κομματικές σκοπιμότητες. Συνοπτικά, λοιπόν, επισημαίνουμε την ανάγκη αναμόρφωσης του οικονομικού

μοντέλου της χώρας για να συνάδει με τις νέες ανάγκες της οικονομίας και τις τάσεις που αναπτύσσονται διεθνώς.

«Το μεν κράτος και τα δημόσια οικονομικά είναι ασφυκτικά πιεσμένα λόγω της πολύμηνης στήριξης που προσφέρθηκε σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους, ενώ ο ιδιωτικός τομέας είναι βαριά πληγωμένος από την υπολειτουργία των προηγούμενων μηνών»

Ποια είναι τα μέχρι στιγμής δεδομένα στον τομέα των διεθνών υπηρεσιών και ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τους επόμενους μήνες; Όπως όλοι οι τομείς, έτσι και οι διεθνείς υπηρεσίες έχουν υποστεί σημαντικές επιπτώσεις. Τα πολλά υγειονομικά μέτρα δημιούργησαν προβλήματα στα ταξίδια, ενώ έχουν επηρεάσει τις μετακινήσεις και τις επαφές για διεθνείς δραστηριότητες. Πιστεύουμε ότι, μόλις ομαλοποιηθούν τα δεδομένα στον υγειονομικό τομέα, το ενδιαφέρον των ξένων θα επανέλθει και οι διεθνείς υπηρεσίες θα βρεθούν στο επίκεντρο των οικονομικών εξελίξεων. Προς το παρόν, εκείνο που γίνεται στον τομέα των διεθνών υπηρεσιών είναι διερευνήσεις ενδιαφέροντος, μελέτες νέων προτάσεων και αξιολόγηση επενδυτικών προτάσεων. Αν όλα πάνε καλά με την πανδημία, ελπίζουμε ότι πολλές από τις προτάσεις αυτές θα υλοποιηθούν, με σημαντικό όφελος για τον τόπο. Ποια είναι η θέση σας σχετικά με την υιοθέτηση ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή στην Ε.Ε.; Το θέμα αυτό έχει συζητηθεί πολλές φορές στο παρελθόν. Πιστεύω ότι είναι λάθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να θέλει να επιβάλει ενιαίο φορολογικό συντελεστή για όλες τις χώρες-μέλη της. Κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της, το μέγεθός της και τις ανάγκες που πρέπει να καλύψει.

EconomyToday 51

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Το να ομαδοποιηθούν όλες οι χώρες φορολογικά θα οδηγήσει σε στρεβλώσεις και διακρίσεις. Η Κύπρος έχει ένα πλαίσιο με λογικούς συντελεστές φορολογίας και δεν πρέπει να αποδεχθεί την αλλαγή τους. Αν επισυμβεί αυτό, σίγουρα θα έχουμε επιπτώσεις στην προσέλκυση επενδυτών και άλλες παρενέργειες που θα βλάψουν την οικονομία. Αυτό υποστηρίζουν τόσο η κυβέρνηση όσο και όλοι οι επαγγελματίες στον χώρο μας. Ποια η σημασία της συμφωνίας αποφυγής διπλής φορολογίας μεταξύ Κύπρου-Ρωσίας; Με δεδομένο ότι οι ευρύτερες σχέσεις της χώρας μας με τη Ρωσία είναι πολύ στενές, θεωρούμε πολύ σημαντική τη συμφωνία αποφυγής διπλής φορολογίας με τη Ρωσία. Τα κεφάλαια που διακινούνται μεταξύ των δύο χωρών είναι πολλά, οπότε δεν έχει νόημα η διπλή φορολόγησή τους. Η πρόσφατη συμφωνία των κυβερνήσεων ΚύπρουΡωσίας πιστεύω ότι είναι προς την ορθή κατεύθυνση και επιτρέπει στις δύο χώρες να συνεχίσουν ομαλά τις συναλλαγές τους. Ποιες άλλες μεταρρυθμίσεις πιστεύετε ότι έχει ανάγκη η χώρα μας; Για ποιο λόγο θεωρείτε ότι υπάρχει καθυστέρηση στη λήψη των αποφάσεων; Όπως ανέφερα, η οικονομία μας χρήζει πολλών μεταρρυθμίσεων. Το κράτος έχει γραφειοκρατικές διαδικασίες, σημαντικοί θεσμοί όζουν αναχρονισμού, μεθοδολογίες είναι προβληματικές και γενικά το όλο σύστημα δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες της οικονομίας. Πρέπει το κράτος να εκσυγχρονιστεί, η δημόσια υπηρεσία, η δικαιοσύνη και η τοπική αυτοδιοίκηση να μεταμορφωθούν, ημικρατικοί οργανισμοί να μετοχοποιηθούν και γενικά το οικονομικό μοντέλο μας να καταστεί πιο σύγχρονο, πιο ευέλικτο και πιο λειτουργικό. Ο κύριος λόγος που καθυστερούν οι μεταρρυθμίσεις είναι η απροθυμία του πολιτικού συστήματος να προχωρήσει σε τομές, φοβούμενο το πολιτικό κόστος από τις συντεχνιακές αντιδράσεις. Είναι σημαντικό να γίνουν σοβαρές αλλαγές, διότι η οικονομία και ο τόπος υφίστανται κόστος από αυτή την αναβλητικότητα.

ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πώς αποτιμάτε τη συνεισφορά του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος στην κυπριακή οικονομία; Με αφορμή και τα πρόσφατα δημοσιεύματα, με ποιο τρόπο μπορεί η Κύπρος να διασφαλίσει το κύρος και την αξιοπιστία της; Το Επενδυτικό Πρόγραμμα έχει συνεισφέρει πάρα πολλά στην οικονομία. Αν υπολογίσουμε τη συνεισφορά του, τότε μιλάμε για αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ. Πέραν των κεφαλαίων που εισέρρευσαν στην Κύπρο και τη στήριξη πολλών επιχειρήσεων, δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας, ενισχύθηκε η κατανάλωση, στηρίχθηκαν οι υπηρεσίες, ενισχύθηκαν τα φορολογικά έσοδα του 52 EconomyToday

«Πρέπει οι πολιτικοί μας να προβούν επιτέλους και σε πρόσθετες, γενναίες αποφάσεις για μακροπρόθεσμη διόρθωση των εργασιακών θεσμών και της νομοθεσίας και να καταφέρουν να πείσουν τις συντεχνίες ότι το μοντέλο που έχουμε σήμερα μας οδηγεί σε οικονομική ατροφία και παρακμή»

κράτους και πολλά άλλα. Ως εκ τούτου, επιβάλλεται να διαφυλάξουμε, να συνεχίσουμε αλλά και να βελτιώσουμε το Επενδυτικό Πρόγραμμα. Παράλληλα, για να σταματήσει αυτή η ιστορία με τις επαναλαμβανόμενες καταγγελίες, πιστεύω ότι επιτέλους θα πρέπει να τιμωρηθούν παραδειγματικά όσοι δεν ακολούθησαν τους κανόνες, έτσι ώστε να μην επαναληφθούν τα παρατράγουδα που διαβάζουμε καθημερινά στον διεθνή Τύπο. Πρέπει επίσης να εξεταστεί η προσθήκη νέων όρων και ασφαλιστικών δικλείδων, που θα καθιστούν το Πρόγραμμα πιο αυστηρό και πιο αξιόπιστο. Το Επενδυτικό Πρόγραμμα δεν θα πρέπει να επιτρέπει αμφισβητήσεις και θα πρέπει να ισχύει για όλους. Μεγάλη ευθύνη έχουν και όσοι το διαχειρίζονται, ώστε να τηρούνται οι πρόνοιες και οι όροι του.

ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΔΟΣΕΩΝ Στο τέλος Δεκεμβρίου λήγει η προθεσμία για αναστολή των δόσεων. Πολλοί φορείς εκφράζουν την άποψη ότι το μέτρο αυτό θα πρέπει να επεκταθεί λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει με την πανδημία. Ποια είναι η δική σας θέση και πόσο σας ανησυχεί ο αριθμός των ΜΕΔ; Η διαχείριση αυτού του θέματος δεν είναι εύκολη. Από τη μια είναι η αδυναμία πολλών δανειοληπτών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες και από την άλλη ο κίνδυνος να διογκωθεί το πρόβλημα

ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑΚΗ Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΜΟΥ ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ

Μετά από μια μακρά υπηρεσία, τον ερχόμενο Ιούνιο αποχωρείτε από τη θέση του CEO της Deloitte. Έχετε κάνει τον πρώτο σας απολογισμό; Και αν ναι, θα θέλαμε να μας πείτε ποιοι ήταν οι πιο σημαντικοί σταθμοί στην πορεία σας. Μετά από πολλά χρόνια, αποφάσισα να αποχωρήσω από τη θέση του Ανώτερου Εκτελεστικού Συμβούλου της Deloitte. Αυτό είναι νομοτελειακό και αναμενόμενο. Είχα τη χαρά να ηγηθώ της εταιρείας κατά τη μεγάλη ανάπτυξη που σημείωσε τα τελευταία 20-25 χρόνια. Η δημιουργία της Deloitte, η προσέλκυση αξιόλογων συνεταίρων, η διάνοιξη νέων προοπτικών, η ενίσχυση του κύρους και της αξιοπιστίας της, η ανάληψη μεγάλων έργων και γενικά το σημερινό οικοδόμημα της Deloitte είναι μερικά από αυτά που με κάνουν υπερήφανο. Παραδίδω στον φίλο και συνεργάτη μου Πιερή Μάρκου έναν σύγχρονο, δυναμικό και ευέλικτο οργανισμό, ο οποίος, με τα πολλά καταξιωμένα στελέχη μας, μόνο να πρωταγωνιστεί μπορεί. Είμαι σίγουρος ότι η Deloitte θα συνεχίσει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του επιχειρηματικού γίγνεσθαι του τόπου μας. Ποιο είναι το μεγαλύτερο δίδαγμα που έχετε πάρει; Στην επαγγελματική μου ζωή έζησα και είδα πολλά. Αυτό που κρατώ είναι η συμβουλή του πατέρα μου από την αρχή της

καριέρας μου: «Όσο ψηλά και να φτάσεις, να είσαι πάντα σωστός και ακέραιος». Αυτή ήταν η πυξίδα μου και αυτήν ακολουθώ ευλαβικά μέχρι σήμερα. Ποιος άνθρωπος αποτελεί πρότυπο και πηγή έμπνευσης για εσάς; Σίγουρα ο πατέρας μου, ο οποίος με καθοδήγησε επαγγελματικά και μου άνοιξε τον δρόμο για να φτάσω εδώ που έφτασα. Ένας άνθρωπος αυτοδημιούργητος, σε μια εποχή που την ευκαιρία για γνώση και επαγγελματική πορεία την έβρισκες μόνος σου, είχε και έχει πολύ υψηλά ηθικά και επαγγελματικά πρότυπα. Οι μέρες και οι στιγμές που περνά η χώρα μας είναι κρίσιμες. Ποιο μήνυμα θα στέλνατε στους εργοδότες ενόψει και της λήξης της στήριξης των κυβερνητικών σχεδίων περί τα τέλη Οκτωβρίου; Όλοι γνωρίζαμε από την αρχή ότι τα μέτρα στήριξης δεν θα ίσχυαν για πάντα. Το κράτος δεν μπορεί να συντηρεί όλο τον πληθυσμό εσαεί. Έτσι, τώρα που φτάσαμε στο τέλος της κρατικής στήριξης, θα πρέπει όλες οι επιχειρήσεις να ξαναδούν τον επιχειρησιακό σχεδιασμό τους, τις προτεραιότητές τους και τις ανάγκες τους. Οι επιχειρήσεις μας θα πρέπει να επανασυνταχθούν με βάση τα νέα δεδομένα και να συγχρονιστούν με το νέο, τεχνολογικά αναβαθμισμένο περιβάλλον.

«Αν η πανδημία ελεγχθεί διεθνώς, η Κύπρος μπορεί και πρέπει να ακολουθήσει μια πιο επιθετική πολιτική προσέλκυσης τουριστών και επενδυτών» με τα «κόκκινα» δάνεια. Πιστεύω ότι μέσα στο επόμενο διάστημα το πρόβλημα θα γίνει οξύτερο, αν θεωρήσουμε ότι θα υπάρξουν επιπλέον απολύσεις εργαζομένων. Μια λύση θα ήταν η συνέχιση της αναστολής δόσεων, πάνω σε στοχευμένη όμως βάση. Δηλαδή, όσοι αντικειμενικά έχουν οικονομικό πρόβλημα (γιατί έχασαν τη θέση εργασίας τους ή γιατί η επιχείρησή τους δεν πάει καλά), να πάρουν ακόμα μια παράταση στην καταβολή των δόσεών τους. Μια στοχευμένη ρύθμιση, που θα δίνει χρόνο στους έχοντες αντικειμενικό πρόβλημα, θα βοηθούσε τόσο τους δανειολήπτες και τις τράπεζες, όσο και την οικονομία. Όσον αφορά το θέμα των ΜΕΔ, αναμφίβολα είναι ανησυχητικό και θα έλεγα ότι πριν από την εκδήλωση της πανδημίας ήταν το κυριότερο πρόβλημα της οικονομίας μας. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε τους κινδύνους για την οικονομία από το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων.

ΠΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΚΑΜΕ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ Ως Deloitte, με ποιο τρόπο διαχειριστήκατε την κρίση του κορωνοϊού; Ποιο ήταν το στρατηγικό σας πλάνο; Η όλη εμπειρία έχει αλλάξει τις προτεραιότητές σας στον τρόπο λειτουργίας σας; Στην Deloitte, πρωταρχικός μας στόχος ήταν και παραμένει η προστασία της υγείας των ανθρώπων μας. Από την πρώτη μέρα, υιοθετήσαμε μια σειρά προληπτικών μέτρων, ακολουθώντας και τις οδηγίες των Υγειονομικών Υπηρεσιών, όπως εντατικοποίηση των μεθόδων καθαρισμού και απολύμανσης των γραφείων μας και τήρηση μέτρων προσωπικής υγιεινής. Προχωρήσαμε στην εφαρμογή τηλεργασίας, με τις υφιστάμενες τεχνολογικές υποδομές και τα ψηφιακά μας εργαλεία να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη συνέχιση των εργασιών μας. Στη συνέχεια, καταρτίσαμε σχέδιο εργασίας για την ενδυνάμωση της διευθυντικής ομάδας στον τρόπο διαχείρισης των ομάδων τους, με βασικές αρχές την ενσυναίσθηση και την ευελιξία στη διεκπεραίωση των εργασιών. Έτσι, μπορέσαμε αφενός να είμαστε ασφαλείς και αφετέρου να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τους πελάτες μας, με στόχο όχι μόνο να ανταποκριθούν στις προκλήσεις ή/και να ανακτήσουν τις δραστηριότητές τους, αλλά και να μπορέσουν να βγουν από την κρίση δυνατότεροι. Γενικά, πιστεύω ότι η πανδημία θα αφήσει σε όλο τον οικονομικό κόσμο τα σημάδια των νέων εμπειριών που αποκτήθηκαν κατά την έξαρσή της και ότι θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε σε μια καινούργια «κανονικότητα». ET

EconomyToday 53

ΘΕΜΑ

Ταρακουνούν το παγκόσμιο τα

FinCEN Files

Στον κυκλώνα των αποκαλύψεων και η Κύπρος Ο σάλος και η πολιτική τρικυμία που προκλήθηκαν από τις αποκαλύψεις του Al Jazeera για τα κακά, στραβά κι ανάποδα του επενδυτικού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζονται, εν αναμονή και των εξελίξεων σε επίπεδο ερευνητικής επιτροπής. Άλλη μια αποκάλυψη είδε το φως της δημοσιότητας και ήρθε αυτή τη φορά για να ταρακουνήσει συθέμελα το παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα, καθώς εμπλέκει σε ύποπτες συναλλαγές τρισεκατομμυρίων δολαρίων τράπεζεςκολοσσούς. Στις αποκαλύψεις της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων περιλαμβάνονται και συναλλαγές των κυπριακών τραπεζών. ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

54 EconomyToday

EconomyToday 55

ΘΕΜΑ

Ύποπτες διαδρομές εκατομμυρίων

Το κυπριακό αποτύπωμα στα FinCEN Files αφορά συνολικά 897 ύποπτες συναλλαγές των κυπριακών τραπεζών ή υποκαταστημάτων ξένων τραπεζών στην Κύπρο, οι οποίες διενεργήθηκαν από το 2005 μέχρι τις αρχές του 2017. Συνολικά διακινήθηκε σχεδόν $1,4 δισ. Συναλλαγές που ξεπερνούν ελαφρώς το $1 δισ. αφορούν κεφάλαια τα οποία εισέρρευσαν στις τράπεζες της Κύπρου, ενώ $400 εκατ. αφορούν κεφάλαια τα οποία εστάλησαν από την Κύπρο στο εξωτερικό. Η μεγαλύτερη συναλλαγή καταγράφεται την 1η Φεβρουαρίου 2013 και είναι ύψους $145,8 εκατ. Τα χρήματα είχαν σταλεί από ξένη τράπεζα σε κυπριακό τραπεζικό ίδρυμα.

Ανοίγει τα FinCEN Files η Κεντρική Τράπεζα

Το κυπριακό στοιχείο στις αποκαλύψεις δεν αφήνει αδιάφορη την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, η οποία χωρίς χρονοτριβή άρχισε την επεξεργασία των στοιχείων που περιλαμβάνονται στη διαρροή που δημοσιοποιεί η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων υπό την κωδική ονομασία FinCEN Files. Ως εκ τούτου, όλα τα στοιχεία που αφορούν το κυπριακό τραπεζικό σύστημα βρίσκονται πλέον υπό το βλέμμα της Κεντρικής Τράπεζας του τόπου. Σε δηλώσεις του στο Σίγμα, δύο ημέρες μετά την αποκάλυψη και τον σάλο που προκλήθηκε, κυρίως εκτός Κύπρου, ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, ξεκαθάριζε: «Η Κεντρική Τράπεζα διερευνά ήδη το θέμα. Θα ζητηθεί η συμβολή των τραπεζών και ανάλογα με τα ευρήματα που θα προκύψουν η Κεντρική Τράπεζα θα ενεργήσει στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της».

Η Κύπρος 897

ύποπτες συναλλαγές Διακινήθηκαν:

$1,4 δισ. Λήφθηκαν στην Κύπρο:

$1 δισ.

Στάλθηκαν εκτός Κύπρου:

$400 εκατ. Μεγαλύτερη συναλλαγή:

$145,8 εκατ. από ξένη προς κυπριακή τράπεζα το 2013

Οι ύποπτες κυπριακές συναλλαγές Το Economy Today έλεγξε μία προς μία τις συναλλαγές και τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στη σελίδα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων. Αφορούν συναλλαγές του συνόλου σχεδόν των κυπριακών τραπεζών που χαρακτηρίζονται ύποπτες από τη FinCΕΝ, τη ρυθμιστική μονάδα του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών.

2016 -31 /1 /2017

2015

2014

2013

2012

185

142

ύποπτες συναλλαγές

ύποπτες

συναλλαγές

Διακινήθηκαν:

$27,6 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$31,4 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$51 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$315,1 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$335,5 εκατ.

Μεγαλύτερη συναλλαγή:

$10 εκατ.

προς ρωσική τράπεζα

56 EconomyToday

$6 εκατ.

προς ελβετική τράπεζα

$13,1 εκατ.

μεταξύ υποκαταστημάτων ξένων τραπεζών στην Κύπρο

$145,8 εκατ.

από ξένη προς κυπριακή τράπεζα

$130 εκατ.

προς υποκατάστημα ξένης τράπεζας στην Κύπρο

Η έρευνα

Παρατηρούμε ότι στη μετά το 2013 εποχή οι ύποπτες συναλλαγές είναι περιορισμένες, κάτι που προφανώς σχετίζεται με την ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου για την καταπολέμηση του ξεπλύματος παράνομου χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Αυτές όμως είναι και οι συναλλαγές που ανησυχούν περισσότερο. Παρατηρείται ότι ο μεγαλύτερος όγκος των ύποπτων συναλλαγών συγκεντρώνεται την τριετία 2011-2013. Συγκεκριμένα, την περίοδο αυτή διακινήθηκε σχεδόν $1,1 δισ., ενώ διενεργήθηκαν συνολικά 591 ύποπτες συναλλαγές. ET

2011 264

2010 29

2014-2017:

$110 εκατ. 2011-2013:

$1,1 δισ. 2005-2010:

$177,3 εκατ.

2009 5

2008 107

Η έρευνα του ICIJ έχει επικεντρωθεί σε 2.100 αναφορές ύποπτης δραστηριότητας (SARs) προς το Δίκτυο Αντιμετώπισης Οικονομικού Εγκλήματος (FinCEN) του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών. Οι αναφορές αυτές, που εκτείνονται από το 1999 μέχρι το 2017, είχαν διαρρεύσει στον ενημερωτικό ιστότοπο BuzzFeed και εμφανίζουν 90 περίπου χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Στα FinCEN Files φιγουράρουν κάποιες από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου, οι οποίες φέρονται να εμπλέκονται σε σωρεία ύποπτων συναλλαγών και διακίνηση μαύρου χρήματος τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ανάμεσα σ’ αυτές περιλαμβάνονται οι Deutsche Bank, JPMorgan, Standard Chartered, Bank of New York Mellon, HSBC, Barclays, Societe Generale, State Street, Commerzbank και China Investment Corp.

2007 24

2005 - 2006 4

ύποπτες

συναλλαγές

Διακινήθηκαν:

$447,2 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$21,6 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$90 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$52,1 εκατ.

Διακινήθηκαν:

$6,9 εκατ.

Μεγαλύτερες συναλλαγές:

Μεγαλύτερη συναλλαγή:

Δύο ισόποσες συναλλαγές των

$90 εκατ.

έκαστη από ρωσική τράπεζα προς υποκατάστημα ξένης τράπεζας στην Κύπρο

$5 εκατ.

από τράπεζα της Λιθουανίας προς κυπριακή τράπεζα

$6,7 εκατ. $5 εκατ.

από αυστριακή προς κυπριακή τράπεζα

$43,1 εκατ. μεταξύ ξένων τραπεζών

$50 εκατ.

από κυπριακή προς ρωσική τράπεζα

$6 εκατ.

από κυπριακή προς ρωσική τράπεζα

EconomyToday 57

ΘΕΜΑ

58 EconomyToday

Η δυναμική του κυπριακού

διαβατηρίου

Γιατί αποτελεί πόλο έλξης; Καθώς συνεχίζονται οι συζητήσεις για τις παραχωρήσεις κυπριακών διαβατηρίων, μέσα από το αμφιλεγόμενο, όπως φαίνεται από τα δημοσιεύματα και τις έρευνες, Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, ενδιαφέρον προκαλεί η θέση η οποία αντιστοιχεί στο κυπριακό ταξιδιωτικό έγγραφο στη σχετική κατάταξη. Το κυπριακό διαβατήριο αποτελεί πόλο έλξης, αφού ανοίγει τον δρόμο σε πολίτες αρκετών χωρών ανά τον κόσμο για είσοδο στην ευρωπαϊκή αγορά, ενώ η πολυσυζητημένη απόκτησή του αναφέρεται πλέον ως αγορά, που χρυσοπληρώνεται από αλλοδαπούς επιχειρηματίες, εξού και ο όρος «χρυσά διαβατήρια», αναδεικνύοντάς το σε ένα από τα ζητήματα που μονοπωλούν τις συζητήσεις στην κυπριακή κοινωνία. ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

ο κυπριακό διαβατήριο δίνει πρόσβαση σε 118 χώρες, εκ των οποίων στις 85 δεν χρειάζεται η προσκόμιση οποιουδήποτε άλλου ταξιδιωτικού εγγράφου και δη βίζας. Στη σχετική κατάταξη του δείκτη της πλατφόρμας Passport Index λαμβάνει την 34η θέση ανάμεσα σε 199 χώρες και δικαιοδοσίες. Στην κατάταξη της πλατφόρμας, όπου δημιουργούνται ομαδοποιήσεις ισοδύναμων διαβατηρίων, το κυπριακό διαβατήριο κατατάσσεται στην 8η ομάδα στη σειρά, μαζί με την Κροατία και το Μονακό. Στις πρώτες θέσεις της κατάταξης των διαβατηρίων φιγουράρουν η Ιαπωνία και η Νέα Ζηλανδία, αποτελώντας και την πρώτη ομάδα ισοδύναμων διαβατηρίων, δίνοντας πρόσβαση σε 126 χώρες. Το Βέλγιο, η Γερμανία, η Αυστρία, το Λουξεμβούργο, η Ελβετία, η Ιρλανδία, η Νότιος Κορέα και η Αυστραλία ακολουθούν στην επόμενη ομάδα, με τα διαβατήριά τους να δίνουν το δικαίωμα στους κατόχους τους να ταξιδέψουν σε 125 χώρες. Στις τρεις τελευταίες θέσεις της σχετικής λίστας, στην οποία βρίσκεται αποτυπωμένη και η αστάθεια που χαρακτηρίζει τα εν λόγω κράτη, τοποθετούνται η Συρία, με πρόσβαση σε μόλις 33 χώρες, το Αφγανιστάν και το Ιράκ, με πρόσβαση σε 30 χώρες.

Στη σχετική κατάταξη του δείκτη της πλατφόρμας Passport Index λαμβάνει την 34η θέση ανάμεσα σε 199 χώρες και δικαιοδοσίες

Η θέση του κυπριακού διαβατηρίου στη συγκεκριμένη κατάταξη καταδεικνύει και τον λόγο για τον οποίο το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα αποτελούσε πόλο έλξης για επενδυτές συγκεκριμένων εθνικοτήτων, όπως οι Ρώσοι, οι Σαουδάραβες και οι Κινέζοι, αφού στη σχετική λίστα τα αντίστοιχα διαβατήρια Ρωσίας, Σαουδικής Αραβίας και Κίνας κατατάσσονται αρκετές θέσεις πιο κάτω από το κυπριακό διαβατήριο. Συγκεκριμένα, τα ρωσικά διαβατήρια δίνουν πρόσβαση σε 82 χώρες, τα διαβατήρια της Σαουδικής Αραβίας σε 63 χώρες, ενώ τα κινεζικά διαβατήρια σε 60 χώρες. Ως εκ τούτου, η πολιτογράφηση μέσω ενός τουλάχιστον ευέλικτου Επενδυτικού Προγράμματος έδινε τη δυνατότητα σε Ρώσους, Σαουδάραβες και Κινέζους για πιο εύκολα ταξίδια και επιχειρηματικές δραστηριότητες. Το ενδιαφέρον για την κυπριακή ιθαγένεια έχει αυξηθεί σημαντικά, καθώς πολίτες εκτός Ε.Ε. χρησιμοποιούν το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, που δίνει το κυπριακό διαβατήριο σε επενδυτές. Επίσης, λόγω του Brexit, πολλά άτομα κυπριακής καταγωγής υποβάλλουν αίτηση για το κυπριακό διαβατήριο βάσει αυτού.

EconomyToday 59

ΘΕΜΑ

Η κατάταξη των διαβατηρίων Το Passport Index είναι διαδικτυακό εργαλείο το οποίο κατατάσσει τα διαβατήρια ανά το παγκόσμιο. Αποτελεί ένα από τα μοναδικά εργαλεία που διαμορφώνουν σε πραγματικό χρόνο την παγκόσμια κατάταξη των διαβατηρίων αναλόγως των διαφόρων μετατροπών και αναθεωρήσεων στα διαβατήρια και στις διακρατικές συμφωνίες, με τις οποίες επηρεάζεται η δύναμη των διαβατηρίων των χωρών. Το Passport Index, πέραν του ότι χρησιμοποιείται για να δώσει μια εικόνα της δυναμικής των διαβατηρίων των κρατών, συνιστά και έναν χρήσιμο οδηγό για ταξιδιώτες οι οποίοι θέλουν να ταξιδέψουν από μια χώρα σε μια άλλη, αφού μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες για τα απαραίτητα έγγραφα που πρέπει να έχουν κατά το ταξίδι. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιεί το Passport Index για την κατάταξη των διαβατηρίων πηγάζει από τρεις κύριους δείκτες. Αρχικά λαμβάνει υπόψη τον Δείκτη Κινητικότητας (Mobility Score), με τον οποίο αθροίζονται όλες οι χώρες στις οποίες μπορεί κάποιος να έχει πρόσβαση με συγκεκριμένο διαβατήριο, λαμβάνοντας υπόψη τις χώρες που δεν απαιτούν βίζα για κατόχους του διαβατηρίου, χώρες

Η πολιτογράφηση μέσω ενός τουλάχιστον ευέλικτου Επενδυτικού Προγράμματος έδινε τη δυνατότητα σε Ρώσους, Σαουδάραβες και Κινέζους για πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά

όπου πρέπει να προσκομιστεί βίζα αλλά μπορεί να εκδοθεί κατά την άφιξη του επισκέπτη, αλλά και χώρες για τις οποίες πρέπει να εκδοθεί άδεια εισόδου στον κάτοχο του διαβατηρίου πριν από την αναχώρησή του για να μπορεί να ταξιδέψει. Επιπλέον, η πλατφόρμα χρησιμοποιεί δείκτη που δείχνει την αναλογία του αριθμού των χωρών στις οποίες μπορεί κάποιος να ταξιδέψει με το συγκεκριμένο διαβατήριο χωρίς την προσκόμιση βίζας έναντι του αριθμού των χωρών για τις οποίες το ταξίδι προϋποθέτει προσκόμιση βίζας. Τέλος, για την τελική ταξινόμηση των διαβατηρίων ανά τον κόσμο χρησιμοποιείται ως παράγοντας στάθμισης ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών 2018 (UNDP HDI), που αποτελεί μια αρκετά σημαντική ένδειξη για την αντίληψη που υπάρχει για τη χώρα στον υπόλοιπο κόσμο. Στην πλατφόρμα περιλαμβάνονται συνολικά 199 διαβατήρια, εκ των οποίων τα 193 είναι διαβατήρια χωρών-μελών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τα υπόλοιπα 6 της Ταϊβάν, του Μακάο, του Χονγκ Κονγκ, του Κοσόβου, της Παλαιστινιακής Αρχής και του Βατικανού, που χαρακτηρίζονται ως εδαφικές περιοχές συγκεκριμένης δικαιοδοσίας.

Το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα Οι πολιτογραφήσεις μη Κυπρίων επενδυτών και επιχειρηματιών μέσω του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος μετά την οικονομική κρίση του 2013 αποτέλεσαν θέμα συζήτησης εντός και εκτός Κύπρου, με αποκορύφωμα τις διαρροές και τις αποκαλύψεις από το ειδησεογραφικό πρακτορείο Al Jazeera τον περασμένο Αύγουστο. Τα δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο αναφέρονταν συχνά με αρνητικούς χαρακτηρισμούς στο «σχέδιο των χρυσών διαβατηρίων», σχετίζοντάς το με διαδρομές ξεπλύματος βρόμικου χρήματος και διαφθορά, δημιουργώντας πιέσεις προς την Κυπριακή Δημοκρατία για τροποποιήσεις και αυστηροποίηση του

60 EconomyToday

Προγράμματος. Στο πλαίσιο των μέτρων ενθάρρυνσης άμεσων ξένων επενδύσεων και προσέλκυσης φυσικών προσώπων υψηλής εισοδηματικής στάθμης για εγκατάσταση και δραστηριοποίηση στην Κύπρο, το Υπουργικό Συμβούλιο αναθεώρησε το 2013 ριζικά το Πρόγραμμα, που ίσχυε από το 2007. Συγκεκριμένα, το 2007 θεσπίστηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το πρώτο πρόγραμμα πολιτογράφησης αλλοδαπών επενδυτών και επιχειρηματιών. Δεδομένου ότι η πρόνοια του νόμου αφορούσε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις, ο αριθμός των πολιτογραφήσεων ήταν περιορισμένος, με τις πολιτογραφήσεις μεταξύ του 2008

και του 2012 να ανέρχονται στις 141. Το πρώτο σχέδιο που υλοποιήθηκε το 2007 δεν είχε ιδιαίτερη ανταπόκριση, λόγω του ότι έθετε ως προϋπόθεση άμεσες επενδύσεις πέραν των €25 εκατ. ή καταθέσεις στις κυπριακές τράπεζες πέραν των €17 εκατ. Το 2011 αναθεωρήθηκε, με τις απαιτήσεις του Προγράμματος να μειώνονται σε επενδύσεις τουλάχιστον €10 εκατ. ή καταθέσεις ύψους €15 εκατ. Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης του 2013 και σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της κυπριακής οικονομίας και τόνωσης της πληγείσας κυπριακής αγοράς, το ποσό επένδυσης μειώθηκε στα €5 εκατ. με τροποποιήσεις που έδιναν τη δυνατότητα

στους επενδυτές να προβούν σε επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία. Ο τροποποιητικός νόμος κατατέθηκε στη Βουλή στις 25/4/2013 με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, ψηφίστηκε στις 30/4/2013 και δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας την ίδια μέρα. Η αυξανόμενη ανταπόκριση από επενδυτές αλλά και η συμβολή του Προγράμματος στην τόνωση της αγοράς και στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης έφεραν το 2016 την περαιτέρω μείωση της ελάχιστης επένδυσης στα €2 εκατ., με το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα να έχει αποκλειστική επικέντρωση στον τομέα των ακινήτων. Με τις πιέσεις που υπήρξαν από ευρωπαϊκούς

Τα εδάφη που ανήκουν σε άλλες χώρες, όπως το Νησί Νόρφολκ (Αυστραλία), η Γαλλική Πολυνησία (Γαλλία), οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι (Βρετανία) κλπ., και τα οποία δεν εκδίδουν δικά τους διαβατήρια εξαιρούνται. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι τα δεδομένα της πλατφόρμας βασίζονται σε επίσημες πληροφορίες που παρέχονται από κυβερνήσεις, ενώ ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο με πληροφορίες που λαμβάνονται μέσω δημόσιας πληροφόρησης και βελτιώνονται με ιδιωτικές έρευνες από αξιόπιστες πηγές.

Αποκτώντας το κυπριακό διαβατήριο Η απόκτηση του κυπριακού διαβατηρίου αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα όσων κατέχουν την κυπριακή υπηκοότητα, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν στις χώρες που ανοίγει τις πόρτες το συγκεκριμένο έγγραφο. Πέραν των πολιτών της Δημοκρατίας, από την ίδρυση του κράτους έχουν δημιουργηθεί νομοθεσίες, εκτός του Κυπριακού

θεσμούς και τα διεθνή μέσα, το 2018, το 2019, αλλά και τους τελευταίους μήνες, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει θέσει αυστηρές δικλείδες ασφαλείας γύρω από το Πρόγραμμα, χωρίς ωστόσο να μπορεί να ανατρέψει εντελώς την αρνητική εικόνα που είχε δημιουργηθεί. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 2019 το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε τη διενέργεια ελέγχου για πρόσωπα που πολιτογραφήθηκαν στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Είχε δοθεί εξουσιοδότηση προς τον Υπουργό Εσωτερικών όπως προχωρήσει σε νέους ελέγχους δέουσας επιμέλειας για όλα τα πρόσωπα που πολιτογραφήθηκαν στο πλαίσιο του Προγράμμα-

Τα επιχειρήματα όσων αντιτίθενται στο Πρόγραμμα ενισχύονται όσο περισσότερο διερευνάται ο τρόπος με τον οποίο εφαρμοζόταν η παραχώρηση των «χρυσών» διαβατηρίων

τος πριν από το 2018, οπότε και ενισχύθηκαν οι έλεγχοι δέουσας επιμέλειας, για να διαπιστωθεί κατά πόσον πρόσωπα που τους έχει παραχωρηθεί η κυπριακή υπηκοότητα αντιμετωπίζουν κατηγορίες για διάπραξη αδικημάτων και/ή τους έχουν επιβληθεί, σε διεθνές ή ευρωπαϊκό επίπεδο, περιοριστικά μέτρα. Επίσης, είχε συσταθεί τριμελής επιτροπή για να εξετάσει κατά πόσον όλες οι περιπτώσεις πολιτογραφήσεων επενδυτών εγκρίθηκαν σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς και κριτήρια κατά τον χρόνο έγκρισης της αίτησής τους. Το πόρισμα της επιτροπής έχει παραδοθεί στους αρμόδιους και έχει ήδη διαρρεύσει στον Τύπο και φαίνεται να περιλαμβά-

Επενδυτικού Προγράμματος, για την παραχώρηση της κυπριακής υπηκοότητας σε αλλοδαπούς. Οι νομοθεσίες είναι διαμορφωμένες έτσι ώστε να παραχωρείται η υπηκοότητα όταν πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις. 1. Πολιτογράφηση βάσει ετών διαμονής Υπάρχει η δυνατότητα αίτησης για κυπριακή υπηκοότητα σε αλλοδαπούς οι οποίοι έχουν συνολικά 7 χρόνια νόμιμης διαμονής στην Κυπριακή Δημοκρατία. Οι αιτούντες πρέπει να έχουν επίσης διαμείνει συνεχώς στην Κύπρο κατά το τελευταίο έτος πριν από την υποβολή της αίτησης πολιτογράφησής τους. Σε περιπτώσεις που οι αιτούντες είναι παιδιά ή γονείς Κυπρίων πολιτών, ο απαιτούμενος χρόνος διαμονής τους είναι 5 χρόνια αντί 7. 2. Πολιτογράφηση λόγω γάμου με πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας Δυνατότητα πολιτογράφησης υπάρχει για ξένους συζύγους Κυπρίων που έχουν συμπληρώσει 3 χρόνια έγγαμου βίου και 2 χρόνια διαμονής στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επιπρόσθετα, οι σύζυγοι Κυπρίων που ζουν στο εξωτερικό έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση όταν έχουν συμπληρώσει 3 χρόνια γάμου, με τη διαφορά ότι θα πρέπει να αναφερθούν στο αρμόδιο τμήμα οι λόγοι για τους οποίους ζητείται η παραχώρηση της κυπριακής ιθαγένειας. Η νομοθεσία προβλέπει επίσης ότι δεν χρειάζεται να δοθούν οι σχετικές εξηγήσεις εάν το ζευγάρι έχει τουλάχιστον ένα παιδί. 3. Παραχώρηση κυπριακής υπηκοότητας λόγω κυπριακής καταγωγής Όπως ισχύει σε αρκετές περιπτώσεις κρατών, την κυπριακή υπηκοότητα δικαιούνται άτομα κάτω των 18 ετών που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και των οποίων ο ένας γονιός είναι Κύπριος πολίτης. Επιπρόσθετα, δικαίωμα απόκτησης της κυπριακής υπηκοότητας έχουν ανήλικοι των οποίων ο πατέρας ή η μητέρα έχουν αποκτήσει την κυπριακή ιθαγένεια, είτε με πολιτογράφηση είτε με εγγραφή λόγω γάμου με πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας. ΕΤ

νει πολύ σοβαρές παρατηρήσεις και ευρήματα. Μέχρι τώρα, μαζί με την έρευνα της επιτροπής, έχει δημοσιοποιηθεί και έρευνα που έχει διενεργηθεί από την Ελεγκτική Υπηρεσία, ενώ έχει διοριστεί τετραμελής διερευνητική επιτροπή για να αναλυθούν περαιτέρω τα έργα και ημέρες της παραχώρησης κυπριακών διαβατηρίων μέσω του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Το πρόγραμμα παραχώρησης διαβατηρίων σε

επενδυτές και επιχειρηματίες έχει φουντώσει τις συζητήσεις στην κοινωνία, με τους υποστηρικτές του να βασίζουν τα επιχειρήματά τους στην πολύτιμη συνεισφορά του στην κυπριακή οικονομία, ενώ όσοι αντιτίθενται στη συνέχισή του ενισχύουν τα επιχειρήματά τους όσο περισσότερο διερευνάται ο τρόπος με τον οποίο εφαρμοζόταν η παραχώρηση των διαβατηρίων.

EconomyToday 61

ΘΕΜΑ

ΑΛΛΑΓΗ ΣΚΥΤΑΛΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ

Οι δικηγόροι Κυριάκος Ν. Θεοδωρίδης, δρ Χρίστος Κληρίδης και Θανάσης Κορφιώτης παρουσιάζουν στο Economy Today τις προγραμματικές τους θέσεις και στέλνουν το μήνυμα ότι θα εργαστούν για να προασπίσουν τα συμφέροντα του δικηγορικού κόσμου. Της EΜΙΛΥΣ ΜΙΝΤΗ

62 EconomyToday

τη μάχη για την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου ρίχνονται τρεις μάχιμοι δικηγόροι, με κοινές διαπιστώσεις για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει διαχρονικά ο τομέας της δικαιοσύνης. Πρόκειται για τους Κυριάκο Ν. Θεοδωρίδη, δρα Χρίστο Κληρίδη και Θανάση Κορφιώτη, οι οποίοι διεκδικούν την προεδρία με συγκεκριμένες προγραμματικές θέσεις. Η αλλαγή σκυτάλης πραγματοποιείται σε μια περίοδο με πολλά ανοικτά μέτωπα για τον χώρο της δικαιοσύνης και με σωρεία προκλήσεων, τις οποίες θα κληθεί να διαχειριστεί ο διάδοχος του απερχόμενου Προέδρου, Δώρου Ιωαννίδη, ο οποίος αποχωρεί μετά από 15 χρόνια. Οι εποχές αλλάζουν και μαζί με αυτές και τα δεδομένα. Ο χώρος της δικαιοσύνης, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε μέσα από τις συνεντεύξεις των τριών υποψηφίων, τις οποίες παρουσιάζουμε με αλφαβητική σειρά, αλλά και μέσα από τον απολογισμό του κ. Ιωαννίδη, βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του δρος Χρίστου Κληρίδη ότι σε θέματα καθυστερήσεων στην απονομή δικαιοσύνης «πιάσαμε κυριολεκτικά πάτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Στις 15 Οκτωβρίου η εκλογή του νέου Προέδρου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου

και ίσως και παγκόσμια», ενώ ο κ. Θεοδωρίδης τονίζει πως το γεγονός αυτό «πλήττει αναπόφευκτα τόσο το κύρος της δικαιοσύνης όσο και την έννοια του κράτους δικαίου, αφού η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος είναι από τους βασικούς πυλώνες της αξιοπιστίας ενός σύγχρονου και δημοκρατικού κράτους». Έντονη είναι και η θέση του κ. Κορφιώτη, ο οποίος, σχολιάζοντας το θέμα των καθυστερήσεων, σημειώνει πως «πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο αιτίων και αιτιατών, ο οποίος οδηγεί στην απαξίωση και τη μείωση της δικηγορικής ύλης», ενώ πολύ πιο έντονος είναι ο κ. Ιωαννίδης, ο οποίος υπογραμμίζει πως «θα έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στη δικαιοσύνη εδώ και δεκαετίες και θα έπρεπε το κράτος να είχε επενδύσει πολύ πιο νωρίς και να είναι έτοιμο προτού συμβούν τα γεγονότα που το έκαναν να βρίσκεται εκτεθειμένο και σε επικίνδυνα επίπεδα προς τα πρόθυρα της κατάρρευσης». Στις συνεντεύξεις που ακολουθούν, οι τρεις υποψήφιοι και ο κ. Ιωαννίδης αποδίδουν ευθύνες και καταθέτουν τις δικές τους απόψεις σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης.

EconomyToday 63

συνεντευξη

ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ν. ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ

ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ «Έμαθα να ζω και να λειτουργώ με βασικές αρχές μου το ήθος, την ειλικρίνεια και την εντιμότητα», τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο Κυριάκος Ν. Θεοδωρίδης, υποψήφιος Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Θεοδωρίδης καταθέτει τις προγραμματικές του θέσεις και αναφέρεται στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα η δικαιοσύνη και ο δικηγορικός κόσμος.

οιοι ήταν οι λόγοι που σας οδήγησαν στην απόφαση να διεκδικήσετε την προεδρία του Π.Δ.Σ.; Η απόφασή μου να διεκδικήσω τη θέση του Προέδρου του Π.Δ.Σ. ήταν συνειδητή και την έλαβα μετά από πολλή σκέψη και προβληματισμό. Αντιλαμβανόμενος πλήρως και ζώντας καθημερινά, μέσα από την άσκηση του επαγγέλματος, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοι δικηγόροι, θεώρησα καθήκον και υποχρέωσή μου να συνδράμω στην επίλυση αυτών. Σίγουρα η ανάληψη των καθηκόντων του Προέδρου είναι πολύ δύσκολο έργο και προϋποθέτει σύνεση, υπευθυνότητα και αυξημένο αίσθημα ευθύνης έναντι των συναδέλφων, ειδικότερα στην παρούσα φάση, όπου το δικηγορικό επάγγελμα βρίσκεται σε κομβικό σημείο. Επιπρόσθετα, λόγω του γεγονότος ότι έχω διατελέσει μέλος του Δ.Σ. του Π.Δ.Σ. για αρκετά χρόνια, θεωρώ ότι έχω την εμπειρία να ανταποκριθώ με επάρκεια στη θέση αυτή, με κυριότερο σκοπό την προστασία και την προώθηση των συμφερόντων του δικηγορικού κόσμου.

OI ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΥ ΘΕΣΕΙΣ Ποιες είναι οι προγραμματικές σας θέσεις και ποιες είναι οι άμεσες προτεραιότητές σας αν εκλεγείτε; Στον καθορισμό των προγραμματικών μου θέσεων έλαβα υπόψιν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοι δικηγόροι καθημερινά. Ως εκ τούτου, σε γενικές γραμμές μπορώ να συνοψίσω τις προτεραιότητές μου ως ακολούθως: 64 EconomyToday

• Η προστασία και ενίσχυση του κύρους και της αξιοπιστίας του επαγγέλματος, αφού γίνουν οι ανάλογες νομοθετικές ρυθμίσεις ώστε να απαγορεύεται σε οποιοδήποτε πρόσωπο να ασκεί δικηγορία εκτός και αν είναι δικηγόρος. • Η ουσιαστική συμβολή και συμμετοχή του Π.Δ.Σ. στις μεταρρυθμίσεις που γίνονται στον ευρύτερο τομέα της δικαιοσύνης, ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα, η ανεξαρτησία και η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος, αφού η καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεων και η αδυναμία ουσιαστικής εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων πλήττει το κύρος τόσο της δικαιοσύνης όσο και του δικηγορικού επαγγέλματος. • Η ολοκλήρωση του έργου της μεταρρύθμισης του Ταμείου Συντάξεως Δικηγόρων, με βάση τα αποτελέσματα των αναλογιστικών μελετών, ώστε να διασφαλιστούν τόσο τα δικαιώματα όλων των μελών του Ταμείου ανεξαρτήτως ηλικίας όσο και η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του Ταμείου. • Η καθιέρωση προγραμμάτων στήριξης και συνεχούς εκπαίδευσης των νέων δικηγόρων, τα οποία να σχετίζονται με την εξειδίκευση, τις τεχνολογικές αλλαγές και την καινοτομία. Περαιτέρω, η προετοιμασία μελέτης με απώτερο σκοπό την εισδοχή των νέων δικηγόρων στο επάγγελμα κάτω από καλύτερες προϋποθέσεις. • Ο εκσυγχρονισμός των Κανόνων Δεοντολογίας του δικηγορικού επαγγέλματος, καθώς και η διεύρυνση του Πειθαρχικού Συμβουλίου και η βελτίωση των διαδικασιών που ακολουθούνται. • Η προβολή του δικηγορικού επαγγέλματος στο εξωτερικό, με τη συμμετοχή σε διεθνούς εμβέλειας χρηματοοικονομικά συνέδρια, αλλά και σε συνεννόηση και συντονισμό με άλλους κυβερνητικούς και επαγγελματικούς φορείς, προς τον σκοπό της προσέλκυσης πελατών.

Ο Κυριάκος Ν. Θεοδωρίδης διεκδικεί την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ Συλλόγου, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ θεωρώντας Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που κακαθήκον και λείται να αντιμετωπίσει ο τομέας της δικαιοσύνης; υποχρέωσή του Ποιοι ευθύνονται για τις διαχρονικές αδυναμίες να συνδράμει του συστήματος; στην επίλυση των Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα ο προβλημάτων που τομέας της δικαιοσύνης σχετίζεται με την καθυστέρηαντιμετωπίζουν οι ση στην εκδίκαση των υποθέσεων, η οποία δυστυχώς έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Η καθυστέρηση αυτή δικηγόροι

Who is Who Το 1991 πήρε το πτυχίο Νομικής LLB (Hons) από το University of Wales και συνέχισε για μεταπτυχιακές σπουδές στο University of Bristol, όπου απέκτησε LLM (Master of Law) το 1992. Βρίσκεται στη μαχόμενη δικηγορία από το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας του μέχρι και σήμερα και ασχολείται κυρίως με υποθέσεις αστικού δικαίου που σχετίζονται με το τραπεζικό, εταιρικό και ασφαλιστικό δίκαιο. Είναι μέτοχος και διευθυντής στη δικηγορική εταιρεία Γιώργος Γιάγκου ΔΕΠΕ και επικεφαλής του δικαστικού τμήματος. Είναι μέλος του Δ.Σ. του Π.Δ.Σ. και τα τελευταία 10 χρόνια κατέχει τη θέση του Ταμία και τη θέση του Γραμματέα/Ταμία του Ταμείου Συντάξεως Δικηγόρων. Είναι επίσης μέλος της Επιτροπής Εποπτείας και Συμμόρφωσης (AML) και εκπροσωπεί τον Π.Δ.Σ. μαζί με άλλους δικηγόρους στο Συμβούλιο των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (Council of Bars and Law Societies of Europe - CCBE).

πλήττει αναπόφευκτα τόσο το κύρος της δικαιοσύνης όσο και την έννοια του κράτους δικαίου, αφού η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος είναι από τους βασικούς πυλώνες της αξιοπιστίας ενός σύγχρονου και δημοκρατικού κράτους. Πέραν αυτού, το γεγονός ότι οι δικαστικές αποφάσεις δύσκολα εκτελούνται, λειτουργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας προς τον πολίτη να προσφύγει στα δικαστήρια και οδηγεί σε απαξίωση του θεσμού της δικαιοσύνης γενικότερα. Η μεγαλύτερη ευθύνη για τη συσσώρευση των διαχρονικών προβλημάτων στη δικαιοσύνη θεωρώ ότι βαραίνει την πολιτεία, αφού, από μελέτες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκύπτει ότι η Κύπρος έχει επενδύσει τα λιγότερα χρήματα στον τομέα της δικαιοσύνης, μιας και έχουν δοθεί για τη λειτουργία των δικαστηρίων σε ποσοστό επί του ΑΕΠ 0,12%, ενώ ο μέσος όρος για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι 0,32% επί του ΑΕΠ. Πώς σχολιάζετε την προσπάθεια που γίνεται για μεταρρύθμιση του τομέα της δικαιοσύνης; Για να βοηθηθεί ο τομέας της δικαιοσύνης από τις δρομολογούμενες μεταρρυθμίσεις, αυτές δεν θα πρέπει να επικεντρωθούν και να περιοριστούν μόνο σε ό,τι αφορά τον τομέα των Δικαστηρίων. Παράλληλα, θα πρέπει να προωθηθούν και οι μεταρρυθμίσεις που σχετίζονται με την αναθεώρηση των θεσμών πολιτικής δικονομίας, οι οποίες θα πρέπει να είναι ουσιαστικές και με κυριότερο σκοπό τον εκσυγχρονισμό των δικαστικών διαδικασιών και την αποτελεσματική εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην εφαρμογή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, στην αναβάθμιση των κτιρι-

ακών εγκαταστάσεων των Δικαστηρίων και στη στελέχωσή τους με προσωπικό.

TO MHNYMA MOY

«Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα ο τομέας της δικαιοσύνης σχετίζεται με την καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεων, η οποία δυστυχώς έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια»

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε προς τον δικηγορικό κόσμο και δη προς τους νέους δικηγόρους; Παρά τα διαχρονικά προβλήματα που υπάρχουν, μπορούμε να περηφανευόμαστε για το επίπεδο του δικηγορικού επαγγέλματος στην Κύπρο. Οι συνάδελφοι δικηγόροι, και ειδικά οι νεότεροι, έχουν ισχυρό εκπαιδευτικό υπόβαθρο, με πολλές ακαδημαϊκές γνώσεις, που τους καθιστούν ιδιαίτερα ανταγωνιστικούς, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στο εξωτερικό. Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και εκσυγχρονισμού του δικηγορικού επαγγέλματος και πράγματα που μπορούν να γίνουν ώστε το δικηγορικό επάγγελμα να εξελιχθεί περισσότερο. Όσον αφορά το μήνυμά μου προς τους νέους δικηγόρους, είναι ότι σε αυτούς εναπόκειται να προωθήσουν το επάγγελμα σε μια νέα εποχή και στο επόμενο μεταβατικό στάδιο, πάντοτε με ήθος, εντιμότητα και σεβόμενοι τους νόμους, για την προστασία τόσο της αξιοπιστίας του επαγγέλματος όσο και των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών. Με ποιο μότο πορεύεστε στη ζωή σας; Μεγαλώνοντας σε μια οικογένεια που υπηρετούσε τη δικαιοσύνη και τον νόμο, έμαθα να ζω και να λειτουργώ με βασικές αρχές μου το ήθος, την ειλικρίνεια και την εντιμότητα, αρχές οι οποίες με χαρακτηρίζουν τόσο στην οικογενειακή μου ζωή όσο και στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία. Είμαι πάντοτε αισιόδοξος, έχω αυτογνωσία και δεν παρατάω τους στόχους μου, για τους οποίους δουλεύω έντιμα και με μεθοδικότητα.

EconomyToday 65

συνεντευξη

ΔΡ ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ

Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ «Θέλω να συμβάλω στην αναστήλωση του κράτους δικαίου και θεωρώ ότι έχω την απαραίτητη πείρα –38 χρόνια στη μαχόμενη δικηγορία– αλλά και ακαδημαϊκές γνώσεις», τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο δρ Χρίστος Κληρίδης, υποψήφιος Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο δρ Κληρίδης μάς παρουσιάζει τις προγραμματικές του θέσεις, ενώ ταυτόχρονα στέλνει σήμα κινδύνου για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει σήμερα η δικαιοσύνη.

οιοι ήταν οι λόγοι που σας οδήγησαν στην απόφαση να διεκδικήσετε την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου; Η αγάπη μου για τη δικαιοσύνη και η επιθυμία μου να προσφέρω σε μια δύσκολη περίοδο που αφορά τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης και την αναγκαιότητα αναβάθμισης του δικηγορικού επαγγέλματος. Παραπέμποντας στο βιογραφικό μου, οι λόγοι διεκδίκησης της προεδρίας του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου είναι εντελώς ανιδιοτελείς, με δεδομένο ότι δεν βρίσκομαι σε στάδιο ανέλιξής μου στο δικηγορικό επάγγελμα. Η δικαιοσύνη στην Κύπρο βρίσκεται στο στάδιο της κατάρρευσης, λόγω των τεράστιων καθυστερήσεων που παρατηρούνται, των απηρχαιωμένων εγκαταστάσεων, των πρωτοκολλητείων και του γηρασμένου δικαίου που χρήζει εκσυγχρονισμού. Η ποιότητα επίσης της δικαιοσύνης έχει δυστυχώς πέσει πάρα πολύ για πολλούς και διάφορους λόγους και δυστυχώς ο δικηγόρος, ως λειτουργός της δικαιοσύνης, είναι υποβαθμισμένος γιατί συνταυτίστηκε ουσιαστικά με ένα σύστημα το οποίο καταρρέει. Θέλω να συμβάλω στην αναστήλωση του κράτους δικαίου και θεωρώ ότι έχω την απαραίτητη πείρα –38 χρόνια στη μαχόμενη δικηγορία– αλλά και ακαδημαϊκές γνώσεις, δεδομένου ότι διδάσκω τα τελευταία 12 τουλάχιστον χρόνια σε δύο πανεπιστήμια της Κύπρου και έχω εκλεγεί μετά από επιτυχή εξέταση ως Καθηγητής στο Κυπριακό Δίκαιο.

66 EconomyToday

Ο δρ Χρίστος Κληρίδης διεκδικεί την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, βασιζόμενος στην αγάπη του για τη δικαιοσύνη και την επιθυμία του να προσφέρει και με μότο τη σκληρή δουλειά και την αφοσίωση

ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΥ ΘΕΣΕΙΣ

Ποιες είναι οι προγραμματικές σας θέσεις και ποιες θα είναι οι άμεσες προτεραιότητές σας αν εκλεγείτε; Οι προγραμματικές μου θέσεις, όπως έχουν δημοσιοποιηθεί από τις πρώτες κιόλας μέρες που ανακοίνωσα την υποψηφιότητά μου, στα τέλη Μαΐου του 2020, είναι οι πιο κάτω: (1) Αποτελεσματικό διευρυμένο Εφετείο με ειδικά Τμήματα, εμπλουτισμένο με έμπειρους δικηγόρους. (2) Αύξηση της παραγωγικότητας των δικαστών, με συνεδριάσεις και τα απογεύματα σε όλα τα επίπεδα όπου χρειάζεται. (3) Εφέσεις από ενδιάμεσες αποφάσεις να αποφασίζονται με μονομερείς συνθέσεις των Εφετείων υπό μορφή αναθεώρησης. (4) Το Δικαστικό Συμβούλιο, σύμφωνα με την έκθεση Greco, να εκλέγεται από τους δικαστές και να είναι διευρυμένο με τη συμμετοχή του δικηγορικού κόσμου. (5) Σχολή Δικαστών με πανεπιστημιακούς και έμπειρους δικηγόρους, η οποία να θέτει και εξετάσεις για διορισμό των νέων δικαστών. (6) Στην ανώτατη βαθμίδα της Δικαιοσύνης νέο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, εμπλουτισμένο με νομομαθείς από τον δικηγορικό και ακαδημαϊκό κόσμο και με διευρυμένες εξουσίες και όχι μόνο αποφάσεις κατόπιν αναίρεσης. (7) Ηλεκτρονική δικαιοσύνη. (8) Χρήση αγγλικής γλώσσας στο νέο Εμπορικό Δικαστήριο και Ναυτοδικείο. (9) Ενίσχυση του θεσμού διαιτησίας και διαμεσολάβησης. (10) Αναθεώρηση του πειθαρχικού κώδικα δικηγόρων και της διαδικασίας εκδίκασης πειθαρχικών παραπτωμάτων με τάχιστη εκδίκαση των δύο και πλέον χιλιάδων καθυστερημένων υποθέσεων. (11) Αναθεώρηση του ρόλου του Νομικού Συμβουλίου και του Γενικού Εισαγγελέα ως ηγέτη του δικηγορικού σώματος, με δεδομένο ότι μόνο ο εκλελεγμένος Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να εκπροσωπεί τους δικηγόρους. (12) Διεύρυνση της αποκλειστικότητας του τι συμπεριλαμβάνει η δικηγορία αλλά και δυνατότητα συνεργασίας δικηγορικών γραφείων με άλλους επαγγελματικούς κλάδους. (13) Ηλεκτρονική ψηφοφορία για την εκλογή των εκπροσώπων των δικηγόρων.

(14) Ανέγερση εκτάκτως κτιριακών εγκαταστάσεων, ακόμη και λυόμενων, κατάλληλων για χρήση από το πρωτοκολλητείο, και άμεση βελτίωση των υφιστάμενων δικαστηριακών χώρων στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας μέχρι την ανέγερση νέου δικαστηριακού μεγάρου. (15) Όλα τα δικαστήρια στη Λευκωσία να είναι στον χώρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου. (16) Ενσωμάτωση των ειδικών δικαστηρίων στα Επαρχιακά Δικαστήρια και δημιουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα Επαρχιακά Δικαστήρια. (17) Ανάθεση εκτέλεσης των αποφάσεων εκτός των δικαστικών λειτουργών στον ιδιωτικό τομέα και επανεξέταση των διαδικασιών εκτέλεσης των αποφάσεων με στόχο την ενίσχυσή τους. (18) Αναθεώρηση μηχανισμών είσπραξης εξόδων. (19) Ενίσχυση της καταχώρησης της δικηγορικής αμοιβής και διασφάλισή της.

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο τομέας της δικαιοσύνης; Ποιοι ευθύνονται για τις διαχρονικές αδυναμίες του συστήματος; Τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η δικαιοσύνη σήμερα είναι: (α) Οι καθυστερήσεις στην απονομή της. Σήμερα χρειάζονται περίπου 10 χρόνια για να εκδικαστεί μια υπόθεση σε δύο βαθμίδες, με το ενδεχόμενο μάλιστα, αν διαταχθεί επανεκδίκαση, να χρειαστούν άλλα πέντε με έξι χρόνια για να τελεσιδικήσει μια απόφαση. Πιάσαμε κυριολεκτικά πάτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ίσως και παγκόσμια. (β) Η ποιότητα των αποφάσεων είναι αρκετά μειωμένη. Κάτω από την πίεση του χρόνου και του όγκου, δυστυχώς οι δικαστικές αποφάσεις δεν είναι απόλυτα μελετημένες και πάρα πολλές φορές είναι λανθασμένες σε όλα τα επίπεδα. Χρειάζεται να είμαστε προσεκτικοί στη διαδικασία επιλογής νέων δικαστών αλλά και δικαστών στις ανώτερες δικαστικές βαθμίδες. Για τις ανώτερες δικαστικές βαθμίδες, δυστυχώς οι δικηγόροι έχουν αποκλειστεί μέσα από ένα λανθασμένο σύστημα επετηρίδας, δηλαδή προαγωγής πολλές φορές στη βάση της αρχαιότητας των δικαστών αντί εμπλουτισμού του συστήματος με έμπειρους και ικανούς δικηγόρους. Επίσης, πολλοί από τους πρωτοδιορισθέντες είναι άπειροι και αναλαμβάνουν καθήκοντα χωρίς να έχουν προσφέρει στη μαχόμενη δικηγορία. (γ) Στην ηλεκτρονική δικαιοσύνη, δηλαδή καταχώρηση δικογράφων αγωγών κλπ., είμαστε ακόμα στον μεσαίωνα και όλα γίνονται με σκληρά αντίγραφα (hard copies), με σφραγίδες σε πρωτοκολλητεία κλπ., τα οποία λειτουργούν κάτω από συνθήκες τριτοκοσμικές. (δ) Το ουσιαστικό δίκαιο είναι απηρχαιωμένο σε ουσιαστικούς τομείς και χρήζει εκσυγχρονισμού. (ε) Δεν υπάρχουν εξειδικευμένα τμήματα δικαστηρίων σε όλα τα επίπεδα με αποτέλεσμα να ισχύει η αγγλική ρήση «jack of all trades and expert in none». Αυτό αφορά και δικαστές αλλά και δικηγόρους. (στ) Η διαμεσολάβηση και η διαιτησία ως μέθοδος επίλυσης διαφορών είναι υποανάπτυκτη. (ζ) Και τέλος, οι λειτουργοί της δικαιοσύνης λειτουργούν σε ένα νομοθετικό πλαίσιο (ο περί Δικηγόρων Νόμος)

Who is Who Γεννήθηκε στη Λευκωσία τα Χριστούγεννα του 1954, με καταγωγή από τον Αγρό Πιτσιλιάς από τον πατέρα του και από την κατεχόμενη Κυθρέα από τη μητέρα του, το γένος Καττάμη. Ο πατέρας του, γνωστός δικηγόρος, ο Φοίβος Ν. Κληρίδης, διετέλεσε Υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Σπύρου Κυπριανού και βουλευτής του ΑΚΕΛ Νέες Δυνάμεις τη δεκαετία του ’80. Ο παππούς του, Χρίστος Καττάμης, διετέλεσε δήμαρχος της Κυθρέας και ήταν γνωστός για τους «Αλευρόμυλους Καττάμη» στην Κυθρέα. Φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και σπούδασε νομικά στο Λονδίνο στο Πανεπιστήμιο Brunel και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, για το master στο University College και για το διδακτορικό του στο King’s College. Είναι Πρόεδρος του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Frederick και εκλεγμένος καθηγητής. Δίδαξε επίσης στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο. Έχει συγγράψει πέντε βιβλία με τη Νομική Βιβλιοθήκη Ελλάδος για τη δικηγορία, για το κυπριακό νομικό σύστημα, για το δίκαιο της απόδειξης και για το δίκαιο της επιείκειας. Είναι συγγραφέας πολυάριθμων άρθρων σε έγκυρα νομικά περιοδικά και κεφάλαια σε ξένα βιβλία. Ασκεί τη μαχόμενη δικηγορία από το 1982. Είναι παντρεμένος με την Ελένη Κληρίδου, από την Αθήνα, και έχει τρία παιδιά, δικηγόρους στο δικηγορικό γραφείο Φοίβος, Χρίστος Κληρίδης & Συνεργάτες ΔΕΠΕ, τη Φοίβη, τον Αλέξανδρο και τον Κωνσταντίνο Κληρίδη.

το οποίο είναι απηρχαιωμένο και χρήζει ριζικής αναθεώρησης, όσον αφορά τη διαδικασία εισδοχής τους στο επάγγελμα, την ανέλιξή τους, την εξειδίκευσή τους, την αποδοτικότητά τους, την προστασία του επαγγέλματος, τη δεοντολογία τους, τη μέθοδο εκλογής των εκπροσώπων τους και το ταμείο συντάξεώς τους. Για τις διαχρονικές αδυναμίες η ευθύνη είναι συλλογική. Βαρύνει και το Ανώτατο Δικαστήριο και τα κατώτατα δικαστήρια και το Υπουργείο Δικαιοσύνης αλλά και τους ίδιους τους δικηγόρους και τους συλλόγους τους. Κληρονομήσαμε από την Αγγλία ένα ικανό σύστημα και το έχουμε αφήσει στην πορεία των 60 χρόνων χωρίς καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση και εκσυγχρονισμό. Ήταν αναπόφευκτο και θέμα χρόνου τα προβλήματα να βγουν στην επιφάνεια. Πώς σχολιάζετε την προσπάθεια που γίνεται για μεταρρύθμιση του τομέα της δικαιοσύνης; Η μεταρρύθμιση στον τομέα της δικαιοσύνης είναι ελλιπέστατη, ανεπαρκής και δίνει την εντύπωση ότι σχεδιάστηκε με πρόχειρο τρόπο. Κατ’ αρχάς, οι εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μάς έδωσαν τον Μάρτιο του 2018 μια εμπεριστατωμένη έκθεση με λεπτομερείς εισηγήσεις για το τι πρέπει να γίνει και με τη σύσταση ότι δεν είναι δυνατόν να ακολουθηθεί διαδικασία «επιλογής κερασιών» («cherry picking»). Δηλαδή, να πάρουμε μόνο κάποια στοιχεία από την έκθεση και τα άλλα να τα αφήσουμε παντελώς ή για μεταγενέστερο στάδιο. Όλα ή τίποτα. Δυστυχώς, ένα μεγάλο μέρος των εισηγήσεων αυτών το αφήσαμε στο περιθώριο. Επιπρόσθετα, αφήσαμε να καθυστερήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό η υλοποίηση των εισηγήσεων της επιτροπής του Λόρδου Ντάισον για την τροποποίηση των κανόνων πολιτικής δικονομίας, δηλαδή της διαδικασίας που ακολουθείται στα δικαστήρια. Βρίσκεται ακόμα σε επεξεργασία εδώ και δύο χρόνια, αλλά πολύ φοβούμαι ότι, ακόμα και όταν η μετάφραση στα ελληνικά θα είναι έτοιμη, θα πάρει χρόνια να δουλέψει και να φέρει αποτελέσματα και θα χρειαστεί ειδική εκπαίδευση. Δεν έχει συμπεριληφθεί μια δραστική αναθεώρηση στη μεταρρύθμιση των Επαρχιακών Δικαστηρίων για να επιτευχθεί η εξειδίκευση. Το δε ανεξάρτητο σώμα διαχείρισης των δικαστηρίων, που η επιτροπή έχει συστήσει, αφέθηκε στο περιθώριο. Η ηλεκτρονική δικαιοσύνη πιάστηκε στα γρανάζια της ίδιας της δικαιοσύνης, οι δε κτιριακές εγκαταστάσεις, εκτός από το Ανώτατο Δικαστήριο, που και εκείνο χρήζει αναβάθμισης, είναι τριτοκοσμικές, ιδιαίτερα στη Λευκωσία.

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΜΟΥ

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε προς τον δικηγορικό κόσμο και δη προς τους νέους δικηγόρους; Το μήνυμα προς τους συναδέλφους μου είναι ότι, αν εκλεγώ, θα εργαστώ σκληρά για όλα τα πιο πάνω. Για δε τους νέους δικηγόρους, ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος θα σταθεί αρωγός και θα είναι δίπλα τους να τους στηρίξει, γιατί σε αυτούς εναποθέτουμε το μέλλον μας. Με ποιο μότο πορεύεστε στη ζωή σας; Σκληρή δουλειά και αφοσίωση.

EconomyToday 67

συνεντευξη

ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΟΡΦΙΩΤΗΣ

ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΕ ΡΕΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ ΣΕ ΑΛΛΑΓΕΣ «Οι δικηγόροι της Κύπρου έχουν ποιότητα και εντιμότητα», τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο υποψήφιος για την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου Θανάσης Κορφιώτης, ο οποίος αναφέρεται μεταξύ άλλων στα διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τομέας της δικαιοσύνης. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Κορφιώτης αναφέρεται στους δέκα άξονες των προγραμματικών του θέσεων και εξηγεί για ποιους λόγους κατέθεσε υποψηφιότητα για την προεδρία του Συλλόγου.

οιοι ήταν οι λόγοι που σας οδήγησαν στην απόφαση να διεκδικήσετε την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου; Συμπληρώνω τον επόμενο χρόνο 20 χρόνια άσκησης μαχόμενης δικηγορίας, τόσο στα δικαστήρια όσο και στον τομέα των εξωδικαστηριακών υπηρεσιών. Έχω εμπειρία στα θέματα που απασχολούν τον Σύλλογο, αφού διετέλεσα μέλος του Συλλόγου και νυν Γραμματέας. Πιστεύω πως μπορώ να προσφέρω από τη θέση του Προέδρου του Συλλόγου και γι’ αυτό πήρα την απόφαση να υποβάλω υποψηφιότητα, για να δώσω, μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του συνδυασμού μου, Ηρακλή Αγαθοκλέους, Ηρακλή Κυριακίδη, Γεωργία Κωνσταντίνου-Παναγιώτου και Νικόλα Τσαρδελλή, ό,τι μπορούμε για το καλό του λειτουργήματός μας τα επόμενα τρία χρόνια.

ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΥ ΘΕΣΕΙΣ

Ποιες είναι οι προγραμματικές σας θέσεις και ποιες θα είναι οι άμεσες προτεραιότητές σας αν εκλεγείτε; Έχω κοινοποιήσει στους συναδέλφους τους δέκα άξονες πολιτικής στους οποίους θα κινηθώ αν με τιμήσουν με την ψήφο τους. Οι όποιες προγραμματικές θέσεις πρέπει να ιδωθούν υπό το πρίσμα της πραγματικότητας ότι ο Π.Δ.Σ. δεν έχει εκτελεστική εξουσία ή σε κάθε περίπτωση εξουσία άμεσης διαμόρφωσης των δεδομένων. Πάντοτε ενεργούσε και πρέπει να συνεχίσει να ενεργεί ως ένας σοβαρός και αξιόπιστος φορέας εκπροσώπησης των συναδέλφων έναντι των φορέων άσκησης εξουσίας, αλλά και ευρύτερα ως φορέας προστασίας της δικαιοσύνης και 68 EconomyToday

Ο δικηγόρος Θανάσης Κορφιώτης διεκδικεί την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, βασισμένος στην εμπειρία που έχει σε θέματα που απασχολούν τον Σύλλογο, αλλά και για να δώσει ό,τι μπορεί για το καλό του λειτουργήματος του δικηγόρου

διασφάλισης της ανάπτυξης στην Κύπρο. Συνοπτικά, οι δέκα άξονες πολιτικής του συνδυασμού μου είναι οι εξής (τα περισσότερα ζητήματα είναι χρονίζοντα, οπότε πρέπει να ασχοληθούμε με αυτά εξαρχής και παράλληλα με τα υπόλοιπα): 1. Διατήρηση και περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων του Π.Δ.Σ. και του δικηγορικού σώματος με την εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική εξουσία, με σκοπό την ουσιαστική συμμετοχή του Π.Δ.Σ. στο γίγνεσθαι, για το καλό της δικαιοσύνης και του δικηγορικού λειτουργήματος. Αυτό απαιτεί μελετημένη, σύγχρονη και συνεπή προσέγγιση, σε πνεύμα αλληλοσεβασμού, και όχι πολιτική απομόνωσης του Π.Δ.Σ. 2. Ενεργός και εποικοδομητική συμμετοχή στη διαδικασία μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης. Υποστήριξη και προώθηση της θέσης για διορισμό και/ή προαγωγή των καταλληλότερων σε όλες τις βαθμίδες του δικαστικού σώματος, περιλαμβανομένου του διορισμού δικηγόρων, που πληρούν τα κριτήρια, σε ανώτερες θέσεις. 3. Άσκηση πίεσης για επίλυση των κτιριακών προβλημάτων και γενικά των υποδομών των δικαστηρίων. 4. Εφαρμογή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, περιλαμβανομένης της χρήσης της τεχνολογίας για τη διενέργεια δικών (πρώτων εμφανίσεων και ακροάσεων). Συνεχής αναβάθμιση του Cylaw. 5. Ομαλή επάνοδος στην κανονικότητα μετά την πανδημία και διατήρηση της χρήσης της τεχνολογίας που εφαρμόστηκε και των πρακτικών που υιοθετήθηκαν κατά την πανδημία. 6. Μελέτη και εφαρμογή μέτρων για τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βελτίωση της θέσης της Κύπρου ως κέντρου παροχής υπηρεσιών (διοικητικών και συναφών) σε συνεργασία με τις Επιτροπές Εταιρειών και Φορολογικού Σχεδιασμού του Συλλόγου, τον ΣΕΛΚ, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, τον CIPA και άλλες αρχές. 7. Προώθηση των αναγκαίων τροποποιήσεων στο Ταμείο Σύνταξης Δικηγόρων με σκοπό την επίτευξη της βιωσιμότητάς του και σε κάθε περίπτωση της εξυγίανσής του, στη βάση συμβουλών ειδικών εμπειρογνωμόνων. Κατά τη διεργασία, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η διαφορετική θέση και να γίνει δίκαιος συγκερασμός των δικαιωμάτων κάθε ηλικιακής ομάδας συναδέλφων και των συνταξιούχων. 8. Εκσυγχρονισμός του συστήματος διδασκαλίας και εξετάσεων του Νομικού Συμβουλίου, ούτως ώστε να εστιάσει περισσότερο στην πρακτική εφαρμογή των γνώσεων. Αναβάθμιση του θεσμού της συνεχούς επαγγελματικής εκπαίδευσης. Δημιουργία ειδικής επιτροπής με νέους δικηγόρους για εξέταση ζητημάτων που τους αφορούν. 9. Διατήρηση και ανάπτυξη των σχέσεων του Π.Δ.Σ. με τους τοπικούς δικηγορικούς συλλόγους, τις νομικές

σχολές, δικηγορικούς συλλόγους του εξωτερικού και τον Ευρωπαϊκό Σύλλογο Δικηγόρων. 10. Τροποποίηση του περί Δικηγόρων Νόμου για βελτίωση της λειτουργίας του πειθαρχικού συμβουλίου και για να καταστεί δυνατή η ψηφοφορία σε όλες τις επαρχίες για τις εκλογές του Π.Δ.Σ.

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο τομέας της δικαιοσύνης; Ποιοι ευθύνονται για τις διαχρονικές αδυναμίες του συστήματος; Η καθυστέρηση στην αποπεράτωση ιδιαιτέρως των αστικών υποθέσεων, το προβληματικό σύστημα εκτέλεσης των αποφάσεων και το κτιριακό πρόβλημα είναι τα σημαντικότερα ζητήματα στον τομέα της δικαιοσύνης. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο αιτίων και αιτιατών, ο οποίος οδηγεί στην απαξίωση και τη μείωση της δικηγορικής ύλης. Ευθύνη έχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες, εννοείται και εμείς οι δικηγόροι. Υπάρχει όμως και ένα πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο στην Κύπρο ευρύτερα που δεν βοήθησε διαχρονικά, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων. Το γεγονός ότι υπάρχει πλέον παγιωμένη η θέση πως χρειαζόμαστε αλλαγές είναι θετικό και το διακύβευμα αυτή τη στιγμή δεν είναι να απονείμουμε ευθύνες αλλά να προχωρήσουμε μπροστά, με ρεαλισμό και πίστη σε αλλαγές, οι οποίες σταδιακά θα βοηθήσουν. Πώς σχολιάζετε την προσπάθεια που γίνεται για μεταρρύθμιση του τομέα της δικαιοσύνης; Η προσπάθεια για μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης που γίνεται τα τελευταία χρόνια είναι η σοβαρότερη από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας και είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Συμφωνώ με τη φιλοσοφία και τις επί μέρους προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν τα νομοσχέδια, τα οποία ήταν το αποτέλεσμα σοβαρής διαβούλευσης στην οποία ο Π.Δ.Σ. μετείχε. Είναι δεδομένο ότι σε τέτοιας φύσεως μεταρρυθμίσεις θα υπάρχουν και διαφορετικές προσεγγίσεις και διαφωνίες. Εντούτοις, οι πάγιες βασικές θέσεις του Π.Δ.Σ. –και νομίζω του δικηγορικού κόσμου ευρύτερα– περιλαμβάνονται στα νομοσχέδια, δηλαδή η δημιουργία δύο ανώτατων δικαστηρίων (Συνταγματικό και Ανώτατο), έλεγχος μεταξύ τους, δημιουργία τρίτου βαθμού δικαιοδοσίας, δημιουργία εφετείου που θα λειτουργεί σε τμήματα και διεύρυνση της σύνθεσης του ανώτατου δικαστικού συμβουλίου με τη συμμετοχή δικαστών και από τα κατώτερα δικαστήρια αλλά και εκπροσώπων των δικηγόρων. Ο Π.Δ.Σ. οφείλει να συμμετάσχει με ανοικτό πνεύμα στον νέο γύρο διαβούλευσης που θα γίνει το επόμενο διάστημα, με σκοπό να διασφαλιστεί η επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής συναίνεσης. Το συγκεκριμένο πακέτο αλλαγών δεν είναι όμως πανάκεια. Απαιτούνται και άλλα βήματα, όπως υπέδειξαν και οι Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες το 2018. Μεγάλη σημασία πρέπει να δοθεί στην εκδίκαση των παλαιών υποθέσεων, στην

Who is Who Ο Θανάσης Κορφιώτης γεννήθηκε το 1976 στη Λευκωσία, με καταγωγή από Λευκωσία και Αμμόχωστο. Σπούδασε νομικά στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακό στο εμπορικό και εταιρικό δίκαιο στο London School οf Economics and Political Science. Ασκεί δικηγορία σε διάφορους τομείς, ως συνέταιρος στο δικηγορικό γραφείο Κούσιος Κορφιώτης Παπαχαραλάμπους Δ.Ε.Π.Ε. Είναι Γραμματέας του Συμβουλίου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και εκπροσωπεί τον Σύλλογο στο Συμβούλιο Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης.

υπηρεσία των Δικαστηρίων, στις κτιριακές εγκαταστάσεις, στην ευόδωση του έργου της τροποποίησης των θεσμών πολιτικής δικονομίας και στον εκσυγχρονισμό του πλαισίου σε σχέση με την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων.

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΜΟΥ

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε προς τον δικηγορικό κόσμο και δη προς τους νέους δικηγόρους; Είμαι αισιόδοξος, παρά τα προβλήματα. Οι δικηγόροι της Κύπρου έχουν ποιότητα και εντιμότητα. Το γεγονός ότι εργάζονται σε δύσκολες συνθήκες κάνει την προσφορά τους ακόμα πιο αξιέπαινη. Είναι τα θετικά μας και οι δυνατότητές μας που θα μας βοηθήσουν να πάμε μπροστά και όχι ο αρνητισμός και η ατέρμονη συζήτηση των προβλημάτων, τα οποία είναι ούτως ή άλλως καλά γνωστά. Στους νέους δικηγόρους θα πω αυτό που λέω πάντοτε στους ασκούμενους και νέους δικηγόρους του γραφείου μου. Να πιστέψουν στον εαυτό τους και να κωφεύσουν στις αρνητικές τοποθετήσεις. Οι νέοι δικηγόροι είναι καλύτεροι από τους παλαιότερους. Με καλύτερες σπουδές και ευκολία πρόσληψης των σύγχρονων δεδομένων. Ο δρόμος δεν είναι ποτέ εύκολος. Όμως πάντοτε θα υπάρχει θέση στο επάγγελμα για τον καλό, εργατικό και έντιμο δικηγόρο. Ανεξαρτήτως εποχής και ευρύτερων δεδομένων. Με ποιο μότο πορεύεστε στη ζωή σας; Θα ήταν υπερβολικό να πω πως πορεύομαι με συγκεκριμένο μότο στη ζωή μου. Πολλές αρχές είναι όμορφες. Όμως είμαστε άνθρωποι με δυνατότητες και ελαττώματα ταυτόχρονα.

EconomyToday 69

συνεντευξη

ΔΩΡΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΔΟΘΕΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ Κάλεσμα προς τους δικηγόρους να γίνουν κοινωνοί μιας συλλογικής προσπάθειας για ένα καλύτερο δικηγορικό μέλλον, και κυρίως για τις νέες γενιές των δικηγόρων, απευθύνει ο απερχόμενος Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου.

οιος είναι ο απολογισμός σας ως απερχόμενος Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου; Ως Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου τα τελευταία 15 χρόνια, μαζί με τα εκάστοτε μέλη του Δ.Σ., θέλω να πιστεύω ότι θα παραδώσω έναν οργανισμό εκσυγχρονισμένο και στελεχωμένο από εξειδικευμένο προσωπικό, με υποδομές για στήριξη των μελών μας μέσω τεχνολογίας και ηλεκτρονικών υπηρεσιών και με ειδικά τμήματα (εποπτικού ελέγχου, συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, επιδότησης ασκουμένων, ηλεκτρονικών αρχείων αδειών και εκδόσεων πιστοποιητικών κ.ά.). Μέλημά μου ήταν και είναι να προάγω τα συμφέροντα των μελών μας. Οι νέοι μας και οι προσδοκίες τους για το δικηγορικό επάγγελμα ήταν πάντοτε προτεραιότητά μου. Αυτοί θα αποτελέσουν τη νέα γενιά δικαστών, εισαγγελέων, όπως επίσης και αυτών που θα αποκτήσουν στο μέλλον δημόσια αξιώματα. Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο και οι προσπάθειές μας έχουν αρχίσει να καρποφορούν. Πιστεύω ότι τα πρώτα βήματα της μεταρρύθμισης έχουν αρχίσει και 70 EconomyToday

«Θα έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στη δικαιοσύνη εδώ και δεκαετίες και θα έπρεπε το κράτος να είχε επενδύσει πολύ πιο νωρίς και να είναι έτοιμο προτού συμβούν τα γεγονότα που το έκαναν να βρίσκεται εκτεθειμένο και σε επικίνδυνα επίπεδα προς τα πρόθυρα της κατάρρευσης»

οι δικηγόροι θα πρέπει να ετοιμαστούν για τη νέα εποχή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης. Παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες που βιώνουμε και έχουμε βιώσει, οφείλω να πω ότι είμαι αισιόδοξος. Ο αριθμός των μελών αυξήθηκε ραγδαία: το 2005 είχαμε 1.000 μέλη και σήμερα είμαστε στις 4.500 μέλη. Λόγω αυτής της ραγδαίας αύξησης των μελών μας τα τελευταία χρόνια, η αναβάθμιση των υπηρεσιών κατέστη αναγκαία και άμεση. Έχοντας λοιπόν ως κύριο στόχο τη συνεχή αναβάθμιση και βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρει ο Δικηγορικός Σύλλογος στα μέλη του αλλά και γενικά στους πολίτες που επιθυμούν την έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση, πιστεύω ότι καταφέραμε να μπορούμε να προσφέρουμε έναν ανανεωμένο και αναβαθμισμένο οργανισμό. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα κανάλι καθημερινής επικοινωνίας μαζί με τα μέλη μας. Η δημιουργία της δικής μας μη κερδοσκοπικής εταιρείας –Κυπριακό Ινστιτούτο Νομικής Πληροφόρησης–, η οποία χειρίζεται την ελεύθερη πρόσβαση τόσο στην ενοποιημένη νομοθεσία όσο και στη νομολογία, το γνωστό CyLaw, ένα έργο το οποίο υποσχεθήκαμε πριν από μερικά χρόνια, πέτυχε τον στόχο της και καθημερινά είναι το βασικότερο εργαλείο για ένα δικηγορικό γραφείο. Ποιες είναι οι άμεσες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο διάδοχός σας; Οι προκλήσεις δεν σταματούν ποτέ, όπως ούτε και οι απρόβλεπτες καταστάσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο κάθε Πρόεδρος που αναλαμβάνει την ευθύνη απέναντι στα μέλη του. Στα 15 χρόνια της θητείας μου, έχω βρεθεί αντιμέτωπος με το κούρεμα και την κάθοδο της Τρόικας, με αξιολογήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη Moneyval, με την πανδημία, όπως επίσης και με δεκάδες νομοσχέδια και τροποποιήσεις νόμων που αφορούσαν το επάγγελμα του δικηγόρου και τις υπηρεσίες που προσφέρει, τα οποία έπρεπε να προασπιστώ και να διεκδικήσω. Θεωρώ ότι και ο επόμενος Πρόεδρος θα βρεθεί αντιμέτωπος τόσο με τα νέα νομοσχέδια της μεταρρύθμισης όσο και με την οικονομική κρίση που θα προκύψει λόγω πανδημίας. Ο νέος Πρόεδρος θα βρεθεί δυστυχώς αντιμέτωπος με αύξηση της ανεργίας των νέων δικηγόρων, που βρίσκεται στα σκαριά λόγω πανδημίας, όπως και με πολλά άλλα θέματα που απασχολούν το επάγγελμα. Θα πρέπει

άμεσα να βρει καινούργια δικηγορική ύλη και πόρους και στη συνέχεια να δημιουργήσει τέτοια υποδομή, ώστε η εισδοχή στην ηλεκτρονική δικαιοσύνη να γίνει ομαλά και σταδιακά και να δώσει χρόνο στα μέλη του Συλλόγου να αφομοιώσουν και να εκπαιδευτούν στα νέα δεδομένα, για να αντεπεξέλθουν και να είναι ανταγωνιστικοί με άλλες χώρες του εξωτερικού και να καταφέρουν να διατηρήσουν την υψηλή θέση που κατέχουμε ως κέντρο παροχής υπηρεσιών στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη. Θα πρέπει να βρει τρόπους για να στηρίξει τα μικρά σε μέγεθος δικηγορικά γραφεία, έτσι ώστε να μπορέσουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν για να στελεχώσουν τα γραφεία τους με τις τελευταίες τεχνολογίες, και να τους προσφέρει εκπαιδευτικά προγράμματα, ίσως δωρεάν, έτσι ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν και να συνεχίσουν να λειτουργούν με αξιοπρέπεια. Για τη νέα γενιά, θα πρέπει να εναποθέσουμε τις δυνάμεις και τις γνώσεις μας και να τους παραδώσουμε ένα εκσυγχρονισμένο σύστημα δικαιοσύνης, που να μην υστερεί σε οτιδήποτε σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Θα πρέπει να δώσουμε στους νέους δικηγόρους, κατά τη διάρκεια της άσκησής τους, τέτοια εκπαίδευση, που η εισδοχή τους στο επάγγελμα να μπορεί να αναδείξει τις δεξιότητές τους, έτσι ώστε να στεριώσουν στο επάγγελμα.

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο τομέας της δικαιοσύνης; Κάποια από τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο τομέας της δικαιοσύνης είναι: • Η μείωση του αριθμού των καταχωρήσεων στις αγωγές. • Οι καθυστερήσεις των εκδικάσεων και το λεγόμενο backlog που έχει δημιουργηθεί λόγω της μη ύπαρξης σωστής διαχείρισης των υποθέσεων (case management) από τα πρωτοκολλητεία και τα δικαστήρια. Θέματα στα οποία έχω αναφερθεί πάμπολλες φορές και για τα οποία έχουμε δώσει, ως Π.Δ.Σ., εισηγήσεις και πρακτικές άμεσες λύσεις. • Εύχομαι να εισακουστούν οι εισηγήσεις μου, ιδιαίτερα για τη σύνθεση του Δικαστικού Συμβουλίου, και να υιοθετηθούν οι υποδείξεις που έγιναν από την Greco. • Τα κτιριακά προβλήματα, τόσο του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας όσο και των άλλων επαρχιών, θα πρέπει να επιλυθούν και να γίνουν άμεσα οι αλλαγές που έχουν εισηγηθεί στην έκθεσή τους το 2018 οι Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες. Οι συνθήκες που βιώσαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν τριτοκοσμικές. Ποιοι ευθύνονται για τις διαχρονικές αδυναμίες του συστήματος; Όλοι έχουν ένα μερίδιο ευθύνης για τις διαχρονικές αδυναμίες που προέκυψαν, την κύρια όμως ευθύνη έχουν αυτοί που έχουν και την εξουσία. Θα έπρεπε να δοθεί

Who is Who Γεννήθηκε στη Νεάπολη Λευκωσίας. Είναι ο μόνος σήμερα εκτοπισθείς δικηγόρος από τη Λευκωσία. Απόφοιτος του Παγκυπρίου Γυμνασίου το 1965. Μετά τη συμπλήρωση της στρατιωτικής του θητείας (με τον βαθμό του έφεδρου υπολοχαγού), πήγε στη Θεσσαλονίκη για σπουδές στη Νομική. Απόφοιτος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, επέστρεψε στην Κύπρο το 1972 και άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου μέχρι σήμερα. Από τον Φεβρουάριο του 2006 είναι Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Επίσης, είναι μέλος του Πειθαρχικού Συμβουλίου και του Νομικού Συμβουλίου των δικηγόρων. Το 1990 εξελέγη Πρόεδρος του ΓΣΠ, αφού προηγουμένως υπήρξε για χρόνια μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΓΣΠ. Διετέλεσε Πρόεδρος της Ολυμπιάδας Νεαπόλεως, Πρόεδρος των Προσφυγικών Σωματείων Κύπρου, Πρόεδρος της Δικαστικής Επιτροπής Πετόσφαιρας (ΚΟΠΕ) και Πρόεδρος της Δικαστικής Επιτροπής (ΑΔΕΑΠ). Είναι παντρεμένος με την Ελένη Ιωαννίδου (καθηγήτρια Γαλλικών) και έχει δύο θυγατέρες, τη Μαρία (ιατρό) και τη Μικαέλα (δικηγόρο).

προτεραιότητα στη δικαιοσύνη εδώ και δεκαετίες και θα έπρεπε το κράτος να είχε επενδύσει πολύ πιο νωρίς και να είναι έτοιμο προτού συμβούν τα γεγονότα που το έκαναν να βρίσκεται εκτεθειμένο και σε επικίνδυνα επίπεδα προς τα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ο Π.Δ.Σ. έχει κουραστεί να θέτει τα προβλήματα. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια άρχισαν κάποιες προσπάθειες.

ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Πώς σχολιάζετε την προσπάθεια που γίνεται για μεταρρύθμιση του τομέα της δικαιοσύνης; Προσωπικά, ανέκαθεν ήμουν και είμαι υπέρ των μεταρρυθμίσεων και του εκσυγχρονισμού, για γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης, αλλά όχι εις βάρος της ορθής απονομής της δικαιοσύνης, και αυτό φαίνεται και από το τι έχω πράξει μέχρι σήμερα στον Π.Δ.Σ. Η πρόσφατη παρουσίαση, σε συνέχεια της συνεργασίας μου με τον Υφυπουργό Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, κ. Κυριάκο Κόκκινο, έχει υλοποιήσει το πρώτο σύστημα για την Ενδιάμεση Λύση της Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης (mini e-justice) και οι δικηγόροι αναμένουν την εγκατάσταση του συστήματος ως πρώτο βήμα. Να σημειωθεί ότι εδώ και χρόνια οι δικηγόροι έχουν προσαρμόσει και εκσυγχρονίσει τα συστήματά τους και ανέμεναν από τη δικαστική εξουσία και το Δημόσιο να πράξουν το ίδιο. Οι προσπάθειες που πραγματοποιούνται τώρα από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, σε συνέχεια της αναθεώρησης των νομοσχεδίων, μετά τις προσωπικές μου πιέσεις και την απόσυρση των νομοσχεδίων, θα βοηθήσουν ώστε με σύνεση και χωρίς βιασύνη να γίνουν οι σωστές αλλαγές που θα αναβαθμίσουν το όλο σύστημα. Η πανδημία COVID-19 αναντίλεκτα έχει επηρεάσει και ανατρέψει σε μεγάλο βαθμό την κανονικότητα που βίωνε μέχρι σήμερα ο δικηγόρος και ολόκληρος ο πλανήτης. Το ενδεχόμενο νέου κύματος της πανδημίας τον χειμώνα είναι υπαρκτό και θα πρέπει τα δικαστήρια να είναι έτοιμα να δεχθούν τις ηλεκτρονικές καταχωρήσεις, σε συνδυασμό με κανόνες πρακτικής για τις εξ αποστάσεως εμφανίσεις. Προτεραιότητα θα πρέπει να αποτελεί η επίλυση των δυσκολιών που θα αφορούν την οποιαδήποτε πρόσβαση στη δικαιοσύνη από όλους τους πολίτες, των οποίων είναι δικαίωμα.

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΜΟΥ

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στον δικηγορικό κόσμο της Κύπρου; Το μήνυμα που θέλω να αφήσω αποχωρώντας από τη θέση την οποία είχα την τιμή να κατέχω τα τελευταία 15 χρόνια είναι το εξής: Καλώ όλους τους δικηγόρους να γίνουν, στο μέτρο του δυνατού, κοινωνοί μιας συλλογικής προσπάθειας για ένα καλύτερο δικηγορικό μέλλον για μας αλλά κυρίως για τις νέες γενιές των δικηγόρων που θα ακολουθήσουν. Τους το οφείλουμε.

EconomyToday 71

ADVERTORIAL

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΝΕΑΠΟΛΙΣ

Η ΝΟΜΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Νεάπολις είναι μια νεότευκτη Σχολή η οποία άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 2012/2013. Αυτή τη στιγμή, παρέχει τα εξής Προγράμματα Σπουδών: • Πτυχίο στη Νομική (LLB) • Μεταπτυχιακό (LLM) στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο των Επιχειρήσεων (2019-2020) • Μεταπτυχιακό (MA) στο Οικονομικό Έγκλημα και την Ποινική Δικαιοσύνη (2019-2020) Από την αρχή της λειτουργίας της Σχολής, έχουν εγγραφεί 540 φοιτητές, ενώ ο αριθμός των αποφοίτων ανέρχεται σε 262. Πρόσφατα, η Σχολή εντάχθηκε ως πλήρες μέλος στη Διεθνή Ένωση

Η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Νεάπολις, με σημαντικές συνεργασίες σε Κύπρο και εξωτερικό, αποτελεί μια σίγουρη επιλογή σπουδών και ανοίγει σημαντικές προοπτικές στην επαγγελματική σταδιοδρομία των αποφοίτων. Νομικών Σχολών (International Association of Law Schools), δημιουργώντας σημαντικές προοπτικές συνεργασιών και συμπράξεων για την ακαδημαϊκή της κοινότητα στον διεθνή χώρο και αποτελώντας πλέον μέρος της διεθνούς κοινότητας των Νομικών Σχολών.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗΣΗΣ

Οι τίτλοι του προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών έχουν ήδη αναγνωριστεί από τον Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. ως ακαδημαϊκά ισότιμοι και αντίστοιχοι πτυχίων Νομικών Σχολών της Ελλάδας και έχουν κριθεί από την Επιτροπή Αξιολόγησης των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας ως πτυχία αντίστοιχων επαγγελματικών προσόντων Νομικών Σχολών της Ελ-

λάδας, με αποτέλεσμα τη δυνατότητα άσκησης δικηγορίας στην Ελλάδα στους κατά τόπους Δικηγορικούς Συλλόγους. Επίσης, οι πτυχιούχοι της Σχολής γίνονται άμεσα και χωρίς καμία περαιτέρω προϋπόθεση δεκτοί για εγγραφή στο μητρώο ασκουμένων δικηγόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας ή διεκδικούν θέσεις σε δημόσιους, ημικρατικούς ή ιδιωτικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις.

ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ

Λέγεται ότι η Νομική είναι βασίλισσα επιστήμη. Δεν είναι επομένως τυχαίο ότι ο απόφοιτος Νομικής Σχολής μπορεί να επιλέξει μια ενδιαφέρουσα και σημαντική απασχόληση, που θα ανταποκρίνεται στις επιλογές ζωής που κάνει, καθώς και στη δική του

κοσμοθεωρία. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να ενταχθεί στο δικαστικό σώμα ως δικαστής, στη Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας ως νομικός λειτουργός ή δημόσιος κατήγορος ή δικηγόρος της Δημοκρατίας, στο στρατιωτικό σώμα ως δικαστής ή εισαγγελέας, ή να γίνει συμβολαιογράφος (στην Ελλάδα), στέλεχος της διοίκησης (σε εθνικό επίπεδο), στέλεχος της διεθνούς υπαλληλίας σε διεθνείς και ευρωπαϊκούς θεσμούς (ιδιαιτέρως στις νομικές υπηρεσίες), διπλωμάτης, στέλεχος ΜΚΟ σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, διαμεσολαβητής, ή εσωτερικός νομικός σύμβουλος σε ιδιωτικές ή δημόσιες εταιρείες και ημικρατικούς οργανισμούς. Επίσης, πέραν της μάχιμης δικηγορίας, μπορεί να ασχοληθεί με άλλους τομείς του δικαίου, π.χ. συμβάσεις αγοραπωλησίας ακινήτων κ.ά.

Έχουμε διασυνδέσει με πολλαπλούς τρόπους τα Προγράμματα Σπουδών του Πανεπιστημίου και τη φοιτητική μας κοινότητα με την αγορά εργασίας, ενδυναμώνοντας συνεχώς το υφιστάμενο Γραφείο Διασύνδεσης και ενισχύοντας την επιδοτούμενη πρακτική άσκηση των φοιτητών μας με ένα μεγάλο δίκτυο συνεργαζόμενων επιχειρηματικών φορέων 72 EconomyToday

ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Έχουμε διασυνδέσει με πολλαπλούς τρόπους τα Προγράμματα Σπουδών του Πανεπιστημίου και τη φοιτητική μας κοινότητα με την αγορά εργασίας, ενδυναμώνοντας συνεχώς το υφιστάμενο Γραφείο Διασύνδεσης, ενισχύοντας την επιδοτούμενη πρακτική άσκηση των φοιτητών μας με ένα μεγάλο δίκτυο συνεργαζόμενων επιχειρηματικών φορέων σε τομείς επιχειρηματικής ανάπτυξης με υψηλή προστιθέμενη αξία και αποσκοπώντας στη συμπόρευση της ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας της Κύπρου μέσω παραγωγικών συνεργασιών. Ειδικότερα, για τους φοιτητές της Νομικής Σχολής, προβλέπεται νέα ενδυναμωμένη μαθησιακή διαδικασία, η οποία, στο πλαίσιο των διαμορφωτικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβάνει την προσομοίωση ποινικής δίκης (Moot Court) με τη συμμετοχή φοιτητών, ακαδημαϊκών και δικαστικών λειτουργών. Η προσομοίωση, σε αντιστοιχία με τους Διεθνείς και Εθνικούς Διαγωνισμούς Εικονικής Δίκης, βασισμένη σε πραγματικές υποθέσεις που απασχόλησαν τη δικαιοσύνη, αποτελεί μια αναπαράσταση δίκης ενός ποινικού δικαστηρίου και εξελίσσεται από την κατάθεση μαρτύρων έως και την έκδοση της

ΤΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ

απόφασης. Προβλέπονται επίσης προσομοιώσεις διεθνών θεμάτων ενώπιον διεθνών θεσμών (Ηνωμένα Έθνη, Συμβούλιο της Ευρώπης), καθώς και Moot Courts σε σχέση με εκδίκαση διεθνών διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαίου Θαλάσσης, καθώς και προσφυγών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμα, οργανώνονται εξειδικευμένα σεμινάρια και υποστηρικτικά προς τους φοιτητές νομικά φροντιστήρια (εμπορικό δίκαιο, αστικό δίκαιο, δημόσιο δίκαιο), καθώς και ευρύτερες δημόσιες επιστημονικές συζητήσεις. Περαιτέρω, στην εκπαιδευτική διαδικασία ενσωματώνεται εντονότερα η ατομική και συλλογική έρευνα, η

Στη σύγχρονη πλουραλιστική κοινωνία των πολλαπλών προκλήσεων, ο νέος δικηγόρος οφείλει να συμπληρώνει τη γνώση με τη συνέπεια και την ευθύνη, καθώς και με την περαιτέρω εξειδίκευση στον τομέα δικαίου που τον ενδιαφέρει. Να έχει πίστη σε αξίες/αρχές και διάθεση να υπηρετήσει τον άνθρωπο, την κοινωνία, τη δικαιοσύνη και τη διεθνή κοινότητα. Προς τούτο, χρειάζεται να αναζητά και το όνειρό του.

κατάλληλη πρακτική άσκηση των φοιτητών και η υποστήριξη πτυχιακής εργασίας. Τέλος, έχει ήδη ανακοινωθεί η συνεργασία με διακεκριμένους νομικούς, πανεπιστημιακούς δασκάλους, ανώτατους δικαστικούς και διεθνείς εμπειρογνώμονες, οι οποίοι θα πλαισιώνουν το άριστο υφιστάμενο ακαδημαϊκό προσωπικό της Σχολής. Προς τούτο, ιδρύεται και θα λειτουργήσει Νομική Κλινική με αντικείμενο «Δικαιώματα του Ανθρώπου στην Κατεχόμενη Κύπρο» και το Κέντρο Διεθνούς Δικαίου «Γεώργιος Τε-

νεκίδης», για την προαγωγή της μελέτης και έρευνας της θέσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας στη διεθνή δικαιοταξία, καθώς και των εφαρμογών του διεθνούς δικαίου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το Κέντρο θα αξιοποιήσει τις συνεργασίες με εθνικούς και διεθνείς θεσμούς μέσω ερευνητικών προγραμμάτων πρακτικής άσκησης και άλλων δράσεων και συνεργειών. Θα υλοποιηθεί και η συνεργασία με το κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών, με το οποίο το Νεάπολις έχει υπογράψει MoU. Ιδρύεται ταυτόχρονα Εργαστήριο Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας, με σκοπό την προαγωγή της έρευνας στην ποινική επιστήμη. Περαιτέρω, προωθείται η πρακτική εξάσκηση φοιτητών στις ποινικές διαδικασίες με παρακολούθηση πραγματικών δικών σε Κύπρο και Ελλάδα και με επισκέψεις σε εγκληματολογικά εργαστήρια, σωφρονιστικά καταστήματα, επιστημονικά εργαστήρια που επικουρούν ποινικές δικαστικές διαδικασίες κ.ά.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

Υπάρχει σειρά συνεργασιών με πανεπιστήμια της αλλοδαπής, συμπεριλαμβανομένων και ελληνικών, μέσω των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων (π.χ. Erasmus+), με ανταλλαγές φοιτητών/διδασκόντων. Σημαντική είναι η πρόσφατη προσχώρηση της Νομικής Σχολής στην IALS, αλλά και η έναρξη συνεργασίας με ελληνικά πανεπιστήμια (Πελοποννήσου, Πα.Πει.) με την υπογραφή πρωτοκόλλων συνεργασίας (MοU).

INFO: Διεύθυνση: Neapolis University Paphos,

Λεωφόρος Δανάης 2, 8042, Πάφος Επικοινωνία: Tηλ.: 26843300, Φαξ: 26931944, E-mail: info@nup.ac.cy

EconomyToday 73

ADVERTORIAL

«ΠΡΟΤΑΣΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΝΟΜΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ» Ο Καθηγητής Στέλιος Περράκης, Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου, εξηγεί ποιες αρχές και αξίες διδάσκονται οι φοιτητές, ποια προβλήματα καλούνται να αντιμετωπίσουν σήμερα οι νέοι δικηγόροι και ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα στο σύστημα δικαιοσύνης.

«H

Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Νεάπολις προσφέρει και λειτουργεί σύγχρονα Προγράμματα Νομικών Σπουδών που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις/ απαιτήσεις, καθώς και στις νεότερες εξελίξεις του δικαίου», τονίζει σε συνέντευξή του στο Economy Today ο Καθηγητής Στέλιος Περράκης, Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου. Σχολιάζοντας τις αδυναμίες του συστήματος δικαιοσύνης, ο κ. Περράκης σημειώνει πως «οι αδυναμίες στο σύστημα δικαιοσύνης στην Ευρώπη, αλλά και πέρα από αυτήν, παρουσιάζουν ομοιότητες και ταυτότητα συγκεκριμένη», ενώ, ερωτηθείς για το ποιο θα είναι το διακύβευμα για την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, αναφέρει μεταξύ άλλων πως «κρίσιμο μέγεθος αποτελεί η αντίληψη που έχει ο Σύλλογος για τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρώπη και στον κόσμο και την ιδιαιτερότητα μιας πολιτείας υπό καθεστώς μερικής κατοχής, καθώς

και η αντίληψη της συλλειτουργίας της έννομης τάξης της Κύπρου με το Διεθνές Δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, όπως οριοθετείται από το κανονιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης». Γιατί κάποιος φοιτητής να επιλέξει τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου σας; Ποιο είναι το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Ποιες αξίες διδάσκετε στους φοιτητές σας; Η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Νεάπολις προσφέρει και λειτουργεί σύγχρονα Προγράμματα Νομικών Σπουδών που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις/απαιτήσεις, καθώς και στις νεότερες εξελίξεις του δικαίου. Η θητεία μου στην Κοσμητεία της Νομικής Σχολής συμπίπτει με την έναρξη της συνεργασίας, από τη νέα ακαδημαϊκή περίοδο 2020-2021, με εκλεκτούς συναδέλφους, όπως ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Ιωάννης Μπέκας, ο οποίος, με την επικουρία του δρος Ιωάννη Γκουντή, αναλαμβάνει τα μαθήματα του γνωστικού πεδίου του ελληνικού Ποινικού

«Η σημασία που αποδίδεται στις ευρωπαϊκές αξίες και αρχές και η προαγωγή του νομικού πολιτισμού αποτελούν ηθικά και θεσμικά προτάγματα για τη νομική ακαδημαϊκή κοινότητα του Νεάπολις» 74 EconomyToday

«Η έλλειψη κατάλληλων υποδομών, κτιριακών εγκαταστάσεων και τεχνολογιών IΤ είναι μερικά από τα ζωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι δικηγόροι»

Δικαίου, καθώς και ο Καθηγητής Πέτρος Μιχαηλίδης, πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης και Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, η συνεργασία με διαπρεπή μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, όπως οι καθηγητές Μεταξάς, Πανούσης, Χρυσόγονος, Φουντεδάκη, Τσάλτας, Γρηγορίου, καθώς και με τον Γ. Κρεμλή, επίτιμο Διευθυντή της Επιτροπής της Ε.Ε. με μακρά θητεία στη νομική υπηρεσία, και τον κ. Μαρκουλάκη, επίτιμο Αντιπρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, συμπληρωματικά με τους ήδη διδάσκοντες στη Σχολή, συνιστά εχέγγυο ποιοτικής δουλειάς και παροχής εξειδικευμένης νομικής γνώσης αιχμής, προκειμένου η Νομική Σχολή του Νεάπολις να βρίσκεται στην πρωτοπορία των Νομικών Σπουδών στην Κύπρο και όχι μόνο, προσφέροντας ολοκληρωμένες σπουδές αριστείας Α΄ και Β΄ Κύκλου στο ευρύ πεδίο της νομικής επιστήμης. Επιγραμματικά, η σημασία που αποδίδεται στις ευρωπαϊκές αξίες και αρχές και η προαγωγή του νομικού πολιτισμού αποτελούν ηθικά και θεσμικά προτάγματα για τη νομική ακαδημαϊκή κοινότητα του Νεάπολις. Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι δικηγόροι; Με τις νέες συνθήκες ενάσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος συνεπεία της

πανδημίας, φάνηκαν εντονότερα τα υπάρχοντα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι δικηγόροι. Απαιτείται η ένταξη και υλοποίηση ευέλικτων και σύγχρονων διαδικασιών απονομής της δικαιοσύνης σε όλα τα επίπεδα και στάδια. Η συνταξιοδοτική αποκατάσταση επίσης με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αρμόδιοι σχετικοί φορείς. Τέλος, η έλλειψη κατάλληλων υποδομών, κτιριακών εγκαταστάσεων και τεχνολογιών IΤ είναι μερικά από τα ζωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι δικηγόροι. Ποιο θα είναι το διακύβευμα των εκλογών για την προεδρία του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου; Δεν γνωρίζω τους υποψηφίους για να έχω άποψη, ούτε ενδιαφέρει η «ανάμειξη» στα εσωτερικά ενός μεγάλου επιστημονικού/ επαγγελματικού συλλόγου. Ωστόσο, κατά την άποψή μου, κρίσιμο μέγεθος αποτελεί η αντίληψη που έχει ο Σύλλογος για τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρώπη και στον κόσμο και την ιδιαιτερότητα μιας πολιτείας υπό καθεστώς μερικής κατοχής, καθώς και η αντίληψη της συλλειτουργίας της έννομης τάξης της Κύπρου με το Διεθνές Δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, όπως οριοθετείται από το κανονιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ Ποιες είναι οι διαχρονικές αδυναμίες στο σύστημα δικαιοσύνης και ποιες μεταρρυθμίσεις πρέπει να προωθηθούν; Είναι αλήθεια ότι οι αδυναμίες στο σύστημα δικαιοσύνης στην Ευρώπη, αλλά και πέρα από αυτήν, παρουσιάζουν ομοιότητες και ταυτότητα συγκεκριμένη. Τα αρνητικά στοιχεία που εντοπίζονται διακρίνονται στα εξής: • Αδυναμία πρόσβασης στη δικαιοσύνη λόγω νομικών, θεσμικών, οικονομικών και άλλων εμποδίων που πλήττουν κυρίως τα άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες. • Βραδεία απονομή της δικαιοσύνης, κάτι που διαπιστώνεται εύκολα στις αποφάσεις του Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το ζήτημα ενδιαφέρει και την πρόσβαση στη Διεθνή Δικαιοσύνη. • Απουσία κατάλληλων σε κάθε περίπτωση ένδικων μέσων, προκειμένου να αντιμετωπιστεί κάθε παραβίαση των δικαιωμάτων του πολίτη. • Το ζήτημα της επανόρθωσης της βλάβης, την οποία υφίσταται ο πολίτης ή ο αλλοδαπός, θύμα διαπιστωμένης παραβίασης. • Η απουσία νέων, ευέλικτων μορφών διαδικασιών, πέραν της παραδοσιακής διαδικασίας του ακροατηρίου, για όλες τις υποθέσεις. • Η καθυστέρηση συμμόρφωσης της διοίκησης προς τις αποφάσεις των Δικαστηρίων. • Η διαφθορά που δυστυχώς θίγει και τη δικαιοσύνη (βλ. διαπιστώσεις της GRECO του Συμβουλίου της Ευρώπης). Σε κάθε περίπτωση, το κράτος δικαίου υφίσταται πάντοτε τις συνέπειες της απουσίας χρηστής απονομής της δικαιοσύνης.

EconomyToday 75

ΘΕΜΑ

Ασφαλιστική βιομηχανία:

Η κρίση του κορωνοϊού και η επόμενη μέρα

76 EconomyToday

Τα συνολικά ασφάλιστρα το πρώτο εξάμηνο του 2020 σημείωσαν αύξηση, παρά τις προκλήσεις που επέφερε η έξαρση της πανδημίας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. ΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

EconomyToday 77

ΘΕΜΑ

αρά τις προκλήσεις και την αβεβαιότητα που επέφερε η έξαρση της πανδημίας του κορωνοϊού σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, η ασφαλιστική βιομηχανία φαίνεται ότι κατάφερε να βγει αλώβητη και από αυτή την περιπέτεια. Αυτό διαφαίνεται από τα αποτελέσματα που αφορούν τα συνολικά ασφάλιστρα του πρώτου εξαμήνου του 2020, τα οποία είναι αυξημένα κατά 1,3%. Ελαφριά μείωση (-0,5%) σημείωσαν τα ασφάλιστρα του Γενικού Κλάδου, ενώ αύξηση ύψους 3,6% κατέγραψε ο Κλάδος Ζωής. Την ίδια ώρα, οι συνολικές απαιτήσεις μειώθηκαν κατά 10%.

Αυξήθηκαν τα ασφάλιστρα, μειώθηκαν οι απαιτήσεις Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2020, τα οποία εξασφαλίσαμε από τον Σύνδεσμο Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ), τα συνολικά ασφάλιστρα αυξήθηκαν κατά 1,3% και ανήλθαν σε €466,8 εκατ., σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο που ανέρχονταν στα €460,9 εκατ. Στα επιμέρους στοιχεία, ο Κλάδος Ζωής παρουσίασε άνοδο 3,6% και ο Γενικός Κλάδος κατέγραψε ελαφριά μείωση ύψους -0,5%. Συγκεκριμένα, τα ασφάλιστρα στον Γενικό Κλάδο ανήλθαν σε €259 εκατ., ενώ πέρσι το ίδιο διάστημα ανέρχονταν σε €260,3 εκατ., ενώ στον Κλάδο Ζωής φέτος ανήλθαν σε €207,8 εκατ., ενώ το 2019 ανέρχονταν σε €200,5 εκατ. Όσον αφορά τις συνολικές απαιτήσεις για το πρώτο εξάμηνο του 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΑΕΚ, σημείωσαν μείωση ύψους 10% και έφτασαν τα €227,7 εκατ., σε σχέση με €253,1 εκατ. που είχαν φτάσει την αντίστοιχη περίοδο το 2019. Στα επιμέρους, ο Γενικός Κλάδος σημείωσε μείωση ύψους -26%, με €107,6 εκατ., σε σχέση με €145,3 εκατ. το 2019, ενώ ο Κλάδος Ζωής κατέγραψε αύξηση 11,4%, με τις απαιτήσεις να φτάνουν τα €120,1 εκατ. σε σχέση με €107,8 εκατ. το αντίστοιχο εξάμηνο του 2019.

Οι εταιρείες που κρατούν τα σκήπτρα Αξίζει να σημειωθεί ότι στα ασφάλιστρα του Γενικού Κλάδου τον μεγαλύτερο τζίρο για την υπό αναφορά περίοδο είχαν οι Γενικές Ασφάλειες Κύπρου με €26,3 εκατ., ενώ με μικρή διαφορά στη δεύτερη θέση παρουσιάζεται η CNP Ασφαλιστική με €26,2 εκατ. Ακολουθούν η Παγκυπριακή

Η βιομηχανία έδειξε να κρατά γερά, παρά τα λειτουργικά κυρίως προβλήματα κατά τη διάρκεια του lockdown και των περιοριστικών μέτρων που είχαν τεθεί

Αποτελέσματα α΄ εξαμήνου 2020 ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ Συνολικά

Γενικός Κλάδος Κλάδος Ζωής 78 EconomyToday

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

€466,8 εκατ. (+1,3%)

€227,7 εκατ.

(-10%)

€259 εκατ. (-0,5%)

€107,6 εκατ.

(-26%)

€207,8 εκατ. (+3,6%)

€120,1 εκατ.

(+11,4%)

Ασφαλιστική με €20 εκατ., η Trust Insurance με €18,6 εκατ. και η AIG με €15 εκατ. Στα ασφάλιστρα του Κλάδου Ζωής τον μεγαλύτερο τζίρο είχε η Eurolife με €54,3 εκατ., ενώ ακολουθούν η CNP Cyprialife με €50,1 εκατ., η Universal Life με €27,8 εκατ., η Hellenic Life Insurance με €23,9 εκατ., η Metlife με €13,2 εκατ. και η Prime Insurance με €12,2 εκατ.

Κατάφεραν να βγουν αλώβητοι Σε δηλώσεις του στο Economy Today, ο Γενικός Διευθυντής του ΣΑΕΚ, Ανδρέας Αθανασιάδης, ερωτηθείς για τον αντίκτυπο της πανδημίας στην ασφαλιστική βιομηχανία, ανέφερε πως φαίνεται ότι δεν επηρέασε τόσο πολύ. «Σίγουρα υπήρξαν λειτουργικά κυρίως προβλήματα κατά τη διάρκεια του lockdown και των περιοριστικών μέτρων που είχαν τεθεί, όπως είδαμε να συμβαίνει σε όλες τις επιχειρήσεις, αλλά η βιομηχανία έδειξε να κρατά γερά», είπε. Ο κ. Αθανασιάδης πρόσθεσε πως «ως αγορά έχουμε πολύ γερές βάσεις, οι οποίες είναι αποτέλεσμα της σοβαρότητας που δείχνουν οι εταιρείες στον τρόπο που λειτουργούν, όπως επίσης και του αυστηρού εποπτικού πλαισίου που τις υποχρεώνει να λειτουργούν πάνω σε σωστές βάσεις. Αυτός ήταν ο λόγος που μπορέσαμε και αντέξαμε το σοκ που επήλθε στην οικονομία». Η πραγματικότητα, συνέχισε, είναι ότι η λειτουργία των ασφαλιστικών εταιρειών διέπεται από το εποπτικό πλαίσιο

Ιδιωτική ασφάλιση και ΓεΣΥ

και από κάποιους κανόνες οι οποίοι συχνά νιώθουμε ότι είναι πολύ αυστηροί, όμως ο σκοπός είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες να είναι σε θέση να ανταποκριθούν ακόμα και σε ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, εκεί όπου οι πελάτες έχουν και την περισσότερη ανάγκη. «Επειδή ακριβώς λειτουργούμε μέσα σε αυτό το πλαίσιο, καταφέραμε να βγούμε αλώβητοι», δήλωσε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι, «μέσα σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, καταφέραμε να αντέξουμε, γεγονός που είναι ιδιαίτερα θετικό». Περαιτέρω, ο κ. Αθανασιάδης σημείωσε πως οι εταιρείες, χωρίς να το διατυμπανίζουν ή να το διαφημίζουν, στάθηκαν δίπλα στους πελάτες τους, βοηθώντας όπου υπήρχε ανάγκη. Προσέφεραν διευκολύνσεις, όπως για παράδειγμα στις πληρωμές, εκεί όπου υπήρχε δυσκολία να γίνουν, ενώ τις πιο πολλές φορές επικοινωνούσαν με κάθε πελάτη ξεχωριστά και έβλεπαν την κάθε περίπτωση προσωπικά, γεγονός που τους επέτρεψε από τη μια να κρατήσουν το πορτφόλιό τους και από την άλλη να κερδίσουν την εκτίμηση των πελατών τους.

Οι προκλήσεις παραμένουν Όσον αφορά τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο κλάδος, ο κ. Αθανασιάδης δήλωσε πως αυτές παραμένουν, καθώς πρόκειται για ένα δύσκολο περιβάλλον. «Πέρα από το ότι ως βιομηχανία είναι πολύ ανταγωνιστική, και ειδικά στην Κύπρο, όπου λειτουργούν 30 ασφαλιστικές εταιρείες, από εκεί και πέρα υπάρχουν ένα σωρό θέματα

Ανδρέας Αθανασιάδης:

«Ως αγορά έχουμε πολύ γερές βάσεις, οι οποίες είναι αποτέλεσμα της σοβαρότητας που δείχνουν οι εταιρείες στον τρόπο που λειτουργούν, όπως επίσης και του αυστηρού εποπτικού πλαισίου που τις υποχρεώνει να λειτουργούν πάνω σε σωστές βάσεις. Αυτός ήταν ο λόγος που μπορέσαμε και αντέξαμε το σοκ που επήλθε στην οικονομία»

Ερωτηθείς κατά πόσον επηρέασαν τις ασφάλειες υγείας οι εξελίξεις στον τομέα, μετά και την έναρξη της δεύτερης φάσης του ΓεΣΥ, κατά την οποία προσφέρεται πλέον και η ενδονοσοκομειακή φροντίδα, ο κ. Αθανασιάδης απάντησε πως σε γενικές γραμμές φαίνεται πως ο κλάδος διατηρεί τα ασφάλιστρα, καθώς υπάρχει μια τάση αναμονής στον κόσμο μέχρι να μπορέσει να αποδειχθεί ότι το ΓεΣΥ θα μπορέσει να τους δώσει ό,τι ζητούν. Πρόσθεσε πως ο πήχης είχε τεθεί ψηλά από τις ιδιωτικές ασφάλειες, καθώς οι ιατρικές υπηρεσίες που λάμβανε κάποιος μέσω της ασφαλιστικής του ήταν πολύ υψηλής ποιότητας και χωρίς να περιμένει σε ουρές, οπότε ο κόσμος διατηρεί τα υφιστάμενα ασφαλιστικά του συμβόλαια μέχρι να σιγουρευτεί ότι οι υπηρεσίες που θα λαμβάνει από το ΓεΣΥ θα είναι στο επίπεδο που τον ικανοποιεί. Παράλληλα, εξήγησε πως, αν κάποιος διακόψει το υφιστάμενο ασφαλιστικό του συμβόλαιο, ίσως να μην μπορεί να συνάψει ξανά το ίδιο σε μελλοντικό χρόνο, αφού τα δεδομένα του θα διαφοροποιηθούν, οπότε οι πελάτες διατηρούν τα συμβόλαια που έχουν. «Εμείς πιστεύουμε ότι τα δύο συστήματα συμπληρώνουν το ένα το άλλο, άρα υπάρχει χώρος και θα συνεχίσει να λειτουργεί η ιδιωτική ασφάλιση», τόνισε.

που μας απασχολούν καθημερινά», εξήγησε. Όπως είπε καταληκτικά, «το νομοθετικό πλαίσιο, οι εποπτικές απαιτήσεις και οι ευρωπαϊκές οδηγίες και κανονισμοί συνεχώς αυξάνονται και οι εταιρείες βρίσκονται σε εγρήγορση για να ανταποκριθούν, ενώ συνεχώς προκύπτουν εξελίξεις που αφορούν την ασφάλιση νέων τεχνολογιών, όπως τα σκούτερ, τα ηλεκτρικά ποδήλατα, τα αυτόνομα οχήματα κ.ά. Οι πελάτες μας γίνονται πιο απαιτητικοί και επιθυμούν γρήγορη εξυπηρέτηση χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες και καθυστερήσεις, και όλα αυτά συμβαίνουν μέσα στο νέο παγκόσμιο περιβάλλον που μας έφερε η πανδημία του κορωνοϊού και στο ασταθές γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου». ET

EconomyToday 79

ασφαλειεσ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

EUROLIFE

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ «Οι μεγάλοι οργανισμοί προσαρμόζονται και προχωρούν και εμείς είμαστε ένας τέτοιος οργανισμός» Ο στόχος της ασφαλιστικής βιομηχανίας παραμένει διαχρονικά ο ίδιος, τονίζει σε συνέντευξή του στο Economy Today ο Γενικός Διευθυντής της EuroLife, Αβραάμ Πεκρής. Αναφερόμενος στον τρόπο με τον οποίο η EuroLife αντιμετώπισε την πανδημία του COVID-19 αλλά και στις αλλαγές που αυτή επέφερε, ο κ. Πεκρής εξήγησε πως η αξία μιας ηγετικής ασφαλιστικής εταιρείας ζωής κρίνεται στα δύσκολα και πρόσθεσε πως «προτεραιότητά μας είναι η παροχή πλήρους και αξιόπιστης εξυπηρέτησης, χωρίς τους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου».

80 EconomyToday

τομέας της ασφαλιστικής βιομηχανίας καλείται να αντιμετωπίσει μια σειρά από προκλήσεις. Ευρωπαϊκές οδηγίες, digital εποχή και προσφάτως την πανδημία του COVID-19. Πόσο έχουν διαμορφώσει τον τρόπο λειτουργίας σας οι πιο πάνω παράγοντες; Η εποχή που διανύουμε είναι κομβική. Η συγκυρία της πανδημίας κάποιες αλλαγές τις επέβαλε στην καθημερινότητά μας και κάποιες άλλες εξελίξεις τις επιτάχυνε. Η επιστροφή στην κανονικότητα δεν σημαίνει ότι θα επιστρέψουμε πίσω στον τρόπο που λειτουργούσαμε. Πολλές από τις αλλαγές που δημιουργούν ασφάλεια, αποδίδουν ευκολία και ταχύτητα στους πελάτες ή και παράλληλα εξοικονομούν δαπάνες για τις επιχειρήσεις, είναι βέβαιο ότι θα σταθεροποιηθούν και θα παραμείνουν. Οι μεγάλοι οργανισμοί προσαρμόζονται και προχωρούν και εμείς είμαστε ένας τέτοιος οργανισμός. Σε αυτό το πλαίσιο, ανταποκρινόμαστε με αυτοπεποίθηση στην πρόκληση της επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού μας και της επένδυσης σε σύγχρονα διαδικτυακά εργαλεία. Είναι προτεραιότητά μας η παροχή πλήρους και αξιόπιστης εξυπηρέτησης, χωρίς τους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου. Ας μην ξεχνάμε ότι, πέρα από τις εκάστοτε συνθήκες, που είναι σημαντικές, ο στόχος της ασφαλιστικής βιομηχανίας παραμένει διαχρονικά ο ίδιος: Η παροχή ασφάλειας και προστασίας στον άνθρωπο απέναντι στις δυσκολίες και τα αναπάντεχα της ζωής. Έτσι, εργαζόμαστε ώστε να προσφέρουμε σύγχρονα προϊόντα και στους δύο βασικούς μας άξονες: Ο πρώτος είναι η ζωή και η υγεία. Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο τη ζωτική σημασία της πρόληψης και της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών υγείας σε κάθε πολίτη ως κοινωνικό αγαθό. Αυτό κάνει πολύ πιο σημαντική τη δική μας πρόταση να προσφέρουμε τρόπους ολοκληρωμένης κάλυψης υγείας, συνδυάζοντας ιδιωτική και δημόσια κάλυψη. Ο δεύτερος είναι η αποταμίευση. Τόσο για να

μπορέσει ένας νέος ή μια νέα να βρει με σιγουριά τα πατήματά του στη ζωή, όσο και για να μπορέσουμε να ζήσουμε με αξιοπρέπεια τη ζωή μετά τη σύνταξη. Στη EuroLife έχουμε πολλές φορές αποδείξει την εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία μας. Πώς διαχειριστήκατε την κρίση της πανδημίας και ποιες εμπειρίες αποκομίσατε κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής; Η πανδημία μάς έφερε αντιμέτωπους με μια άνευ προηγουμένου κατάσταση, που επηρέασε την κοινωνία και την οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αξία όμως μιας ηγετικής ασφαλιστικής εταιρείας ζωής κρίνεται στα δύσκολα. Από την πρώτη στιγμή, βρεθήκαμε δίπλα στους πελάτες και τους εργαζόμενούς μας. Εφαρμόσαμε με προσήλωση τις πρόνοιες του Σχεδίου Αντιμετώπισης Πανδημίας, ώστε να διασφαλίσουμε τόσο την προστασία των ανθρώπων μας όσο και τη συνέχιση της εξυπηρέτησης των πελατών μας σε μια τέτοια κρίσιμη στιγμή. Προσπαθήσαμε και τα καταφέραμε οι άνθρωποί μας να νιώθουν σιγουριά και εξασφάλιση, λειτουργώντας σαν μια ισχυρή ασπίδα για όσους εξαρτώνται από εμάς. Αναγνωρίζουμε τον ρόλο μας και κάνουμε αυτό που μας αναλογεί. Έχοντας επενδύσει στην ευελιξία και την εξυπηρέτηση των πελατών μας με το πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού, έχουμε εκπαιδεύσει και αναβαθμίσει τον ρόλο των ασφαλιστικών συμβούλων μας, ώστε να είναι σε θέση, απ’ όπου κι αν βρίσκονται, να καθοδηγήσουν τους πελάτες μας που αναζητούν λύσεις και σιγουριά. Ποιες ευκαιρίες ανέδειξε για την εταιρεία σας η κρίση του κορωνοϊού; Δεν θέλω να μιλώ για ευκαιρίες σε μια δύσκολη εποχή για όλους. Αυτό όμως που αναπόφευκτα επιταχύναμε στην περίοδο της κρίσης ήταν οι εφαρμογές της ψηφιακής τεχνολογίας στη λειτουργία μας και την καθημερινότητα των πελατών μας. Η ιδιαίτερη κατάσταση μάς επέτρεψε να αξιολογήσουμε καλύτερα τις ανάγκες του πελάτη, εξατομικεύοντας την εμπειρία του και βελτιώνοντας τους τρόπους επικοινωνίας και εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων μας, με τη βοήθεια φυσικά των συμβούλων και των εργαζομένων μας.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΔΙΑΡΚΕΣ ΤΕΣΤ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ «Η πανδημία μάς ώθησε σε περαιτέρω ενίσχυση των καναλιών εξυπηρέτησης» «Είμαστε αισιόδοξοι. Με την εμπειρία, την τεχνογνωσία και τα στελέχη μας, προχωρούμε δυναμικά μπροστά», δηλώνει σε συνέντευξή του στο Economy Today o Γενικός Διευθυντής των Γενικών Ασφαλειών Κύπρου, Κώστας Κώστα, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας «δώσαμε έμφαση στις διαδικασίες που μας κάνουν ακόμα πιο ανταγωνιστικούς στην κυπριακή αγορά».

τομέας της ασφαλιστικής βιομηχανίας καλείται να αντιμετωπίσει μια σειρά από προκλήσεις. Ευρωπαϊκές οδηγίες, digital εποχή και προσφάτως την πανδημία του COVID-19. Πόσο έχουν διαμορφώσει τον τρόπο λειτουργίας σας όλοι οι πιο πάνω παράγοντες; Στη νέα εποχή που έχει ήδη ανατείλει, οι προκλήσεις είναι ήδη πολλές και απαιτούν διαρκή προσαρμογή στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται. Το νέο αυτό σκηνικό, που έχει παγκόσμιο αντίκτυπο, είναι ένα διαρκές τεστ ετοιμότητας και ανθεκτικότητας και μια καθημερινή μάχη των ανθρώπων μας, που κερδίζεται μέρα με τη μέρα. Σε αυτή τη δοκιμασία, τα καταφέραμε με επιτυχία, προσαρμοζόμενοι μέσα σε ελάχιστο χρόνο και προσφέροντας στους πελάτες μας λύσεις και υπηρεσίες που τους επέτρεπαν να κάνουν όλες τους τις συναλλαγές εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια. Προχωρήσαμε σε χωροταξικές αλλαγές, καθιερώσαμε την εκ περιτροπής εργασία και τηλεργασία, και αντικαταστήσαμε όλες τις συναντήσεις με τηλεδιασκέψεις και βιντεοδιασκέψεις, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του πελάτη. Πώς διαχειριστήκατε την κρίση της πανδημίας και ποιες εμπειρίες αποκομίσατε κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής; Με τα εναλλακτικά κανάλια εξυπηρέτησης να υπάρχουν εδώ και αρκετά χρόνια, η πανδημία μάς ώθησε σε περαιτέρω ενίσχυσή τους, ενώ οι λοιπές μορφές εξυπηρέτησης, σε τηλεφωνικό κέντρο και διαδίκτυο, αύξησαν ακόμα περισσότερο τη λειτουργία τους, προκειμένου οι πελάτες μας να λαμβάνουν την ενημέρωσή τους, να κάνουν τις συναλλαγές τους και να εξυπηρετούνται με ασφάλεια από την άνεση του σπιτιού τους. Αντιμετωπίσαμε την κατάσταση με ευαισθησία και θάρρος, φερθήκαμε ανθρώπινα και σταθήκαμε δίπλα

σε κάθε πελάτη μας ξεχωριστά, με σεβασμό και κατανόηση στις δυσκολίες που τους προκάλεσε η πανδημία. Ποιες ευκαιρίες ανέδειξε για την εταιρεία σας η κρίση του κορωνοϊού; Δώσαμε έμφαση στις διαδικασίες που μας κάνουν ακόμα πιο ανταγωνιστικούς στην κυπριακή αγορά. Απλοποιήσαμε το λειτουργικό μας μοντέλο και επενδύσαμε περαιτέρω στην ψηφιοποίηση των κύριων διαδικασιών μας. Έτσι, οι πελάτες μας απέκτησαν περισσότερη αμεσότητα και πολλαπλές επιλογές στην εξυπηρέτηση των αναγκών τους. Εντείναμε τις διαδικασίες κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού, καθώς η σχέση εμπιστοσύνης μας με τους πελάτες μας αποτελεί το πολυτιμότερο ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα. Είμαστε αισιόδοξοι. Με την εμπειρία, την τεχνογνωσία και τα στελέχη μας, προχωρούμε δυναμικά μπροστά.

«Αντιμετωπίσαμε την κατάσταση με ευαισθησία και θάρρος, φερθήκαμε ανθρώπινα και σταθήκαμε δίπλα σε κάθε πελάτη μας ξεχωριστά, με σεβασμό και κατανόηση στις δυσκολίες που τους προκάλεσε η πανδημία» EconomyToday 81

ΑΠΟΨΗ

«Του φρονίμου τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν»:

Η ανάγκη για οργανωτική διαχείριση στον χώρο της Παιδείας Δρ Χριστίνα Χατζησωτηρίου

PhD in Education, University of Cambridge, UK Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

εν έχουμε καλά-καλά διανύσει τον πρώτο μήνα της νέας σχολικής χρονιάς και όμως έχουμε ήδη καταγράψει ούτε ένα ούτε δύο, αλλά πολυάριθμα θέματα που αφορούν τα τεκταινόμενα στον εκπαιδευτικό χώρο. Ευλόγως, θα παρουσιάζαμε την παιδεία ως ένα εκκρεμές που ταλαντώνεται μεταξύ: της έλλειψης ολοκληρωμένης στρατηγικής για το άνοιγμα των σχολείων εν μέσω πανδημίας και της αναβολής της έναρξης της σχολικής χρονιάς με την πρόφαση του καύσωνα και των υψηλών θερμοκρασιών. της τοποθέτησης μαθητών σε καραντίνα (από την πρώτη κιόλας εβδομάδα λειτουργίας των σχολείων) και της επαναλειτουργίας των τάξεων ή των σχολείων που αναγκάζονται σε «κλείσιμο» λόγω κρουσμάτων. της «ασφυξιακής» χρήσης μάσκας από εκπαιδευτικούς και μαθητές (οι κανονισμοί χρήσης της οποίας άλλαξαν τουλάχιστον τρεις φορές) και της τοποθέτησης «πλακάζ» για σύνδεση των θρανίων ως της επιλεχθείσας τεχνικής social-distancing εντός τάξης (μόλις την τελευταία εβδομάδα πριν από το άνοιγμα των σχολείων). της εγκατάστασης κλιματιστικών στις σχολικές τάξεις και του ολοκληρωτικού burnout της εκπαιδευτικής κοινότητας. των συμπεριφορών «χουλιγκανισμού» και κακοποίησης ζώων που εκδηλώθηκαν σε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και του διχασμού της κοινής γνώμης για την πειθαρχική δίωξη του ζωγράφου-καθηγητή για τα έργα του που τιτλοφορούνται «αντισυστημική τέχνη». Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η παρούσα κατάσταση

• • • • •

82 EconomyToday

αφήνει πολλά ερωτηματικά, τόσο για τη λειτουργία του ΥΠΠΑΝ όσο και για τη λειτουργία των ίδιων των σχολείων. Τη στιγμή που μεγάλα think tanks στη διεθνή σκηνή, όπως το Rand, έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου στους ιθύνοντες χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής ανά το παγκόσμιο αναφορικά με την αναγκαιότητα προγραμματισμού των σχολείων –όχι μόνο για τις επόμενες εννέα εβδομάδες, αλλά για τους επόμενους εννέα μήνες–, γιατί το ΥΠΠΑΝ φάνηκε να στερείται απτού πλάνου επιστροφής της εκπαιδευτικής κοινότητας στα θρανία έξι μήνες μετά την καραντίνα; Επιπροσθέτως, η παρούσα κατάσταση αφήνει πολλά ερωτηματικά για την κουλτούρα και τις αξίες που πρέπει να πρεσβεύει το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Γιατί η κοινή γνώμη «σκανδαλίζεται» και «διχάζεται», ουκ ολίγες φορές, εξ αφορμής περιστατικών κοινωνικής υφής που διαδραματίζονται εντός και εκτός των σχολείων; Αν αποδεχθούμε ότι η λειτουργία όλων ανεξαιρέτως των Υπουργείων δεν αποτελεί «one (wo)man’s show», γιατί το ΥΠΠΑΝ φαίνεται να τρέχει πάντα πίσω από τα γεγονότα; Οι γκρίζες ζώνες του εκπαιδευτικού μας συστήματος καταδεικνύουν ότι η αλλαγή και αναδιοργάνωση του ΥΠΠΑΝ και των σχολείων αποτελεί αδήριτη ανάγκη. Δυστυχώς όμως, συχνά οι αλλαγές που επιχειρούνται στερούνται ευρύτερου οράματος και συνεπώς μακροπρόθεσμου προγραμματισμού. Θα πρέπει σαφέστατα να τεθεί επί τάπητος ο επαναπροσδιορισμός του οράματός μας για την Παιδεία, στη βάση του οποίου θα επανακαθοριστούν οι εκπαιδευτικές μας πολιτικές, αλλά και οι κανονισμοί που διέπουν τη λειτουργία των σχολείων (και όχι το αντίστροφο). Η κρίση που παρατηρούμε δημιουργεί το momentum για αλλαγή

Η οργανωτική διαχείριση αναφέρεται στη χάραξη των επιθυμητών αξιών, κανόνων, συστημάτων, πεποιθήσεων και συνηθειών, συμπεριφορών, αλληλεπιδράσεων με τον εξωτερικό κόσμο και μελλοντικών προσδοκιών

εκπαιδευτικού παραδείγματος βάσει του άξονα της τεχνολογικής ανάπτυξης, από τη μια πλευρά, και του ανθρωπισμού από την άλλη. Εισήγησή μας είναι ότι ο καθορισμός ενός νέου οράματος για την Παιδεία μπορεί να αντλήσει από το παράδειγμα του τεχνο-ανθρωπισμού. Ο τεχνο-ανθρωπισμός στοχεύει στην αποτελεσματική αξιοποίηση της τεχνολογίας για την ανάπτυξη ενεργών πολιτών οι οποίοι εργάζονται προς τη βελτίωση των κοινωνικών διεργασιών. Στη βάση αυτού του νέου παραδείγματος, το ΥΠΠΑΝ θα πρέπει να χτίσει –ξανά από την αρχή– την οργανωτική διαχείριση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Η έλλειψη σαφούς προσδιορισμού της οργανωτικής διαχείρισης αποτελεί ίσως και τη ριζική αιτία των πλείστων προβλημάτων στον χώρο της Παιδείας. Η οργανωτική διαχείριση αναφέρεται στη χάραξη των επιθυμητών αξιών, κανόνων, συστημάτων, πεποιθήσεων και συνηθειών, συμπεριφορών, αλληλεπιδράσεων με τον εξωτερικό κόσμο και μελλοντικών προσδοκιών. Εκδηλώνεται στον τρόπο που ένας οργανισμός, όπως το ΥΠΠΑΝ, προγραμματίζει και διεξάγει τις δραστηριότητές του, αντιμετωπίζει το ανθρώπινο δυναμικό και τη μαθητική κοινότητα, αλλά και συνεργάζεται με τους ευρύτερους κοινωνικούς φορείς. Η ύψιστη σημασία της οργανωτικής διαχείρισης έγκειται στο γεγονός ότι δύναται να ενισχύσει τα αποτελέσματα, την καινοτομία, αλλά ακόμη και τις αλληλεπιδράσεις στο πεδίο της Παιδείας. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, η διαμόρφωση επιτυχούς οργανωτικής διαχείρισης προϋποθέτει την ανάπτυξη θετικής οργανωτικής κουλτούρας αλλαγής στο ΥΠΠΑΝ και, κατ’ επέκταση, στα σχολικά ιδρύματα. Ως κουλτούρα ορίζεται το σύστημα κοινών υποθέσεων, αξιών και πεποιθήσεων

ενός οργανισμού. Συνεπώς, η ανάπτυξη θετικής οργανωτικής κουλτούρας δύναται να ενισχύσει τις προσπάθειες της ηγεσίας του ιδίου του ΥΠΠΑΝ, αλλά και των σχολείων, στο να ορίσουν, μεταξύ άλλων, τι αποτελεί «κατάλληλη» και «ακατάλληλη» συμπεριφορά εκ μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ο καθορισμός της κουλτούρας θέτει προσδοκίες για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται τα μέλη του ΥΠΠΑΝ και το ανθρώπινο δυναμικό των σχολείων, πώς πρέπει να συνεργάζονται και πώς πρέπει να λειτουργούν ως άτομα ή ομάδα. Με αυτόν τον τρόπο, η αποτελεσματική οργανωτική κουλτούρα μπορεί να καταρρίψει όσα εμποδίζουν τη συνεργασία μεταξύ των απομονωμένων ατόμων ή ομάδων, δημιουργώντας γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ ΥΠΠΑΝ και σχολείων, να καθοδηγήσει τη λήψη αποφάσεων και να βελτιώσει τη ροή εργασίας συνολικά, ενεργοποιώντας τις δυνατότητες και την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού και της μαθητικής κοινότητας, αλλά και συμβάλλοντας στην επίτευξη του οράματός μας για την Παιδεία. Εν κατακλείδι, ο ρόλος της κουλτούρας θεωρείται καταλυτικός στον οργανωτικό σχεδιασμό και την αποτελεσματική ηγεσία, στη βάση του καθορισμού του επιθυμητού οράματος, των στόχων και των αξιών. Οι αποτελεσματικές οργανωτικές κουλτούρες χαρακτηρίζονται από αξίες όπως ο επαγγελματισμός, η ολοκλήρωση, η αναγνώριση και η επιβράβευση, ο εναγκαλισμός της καινοτομίας, της εξέλιξης και της αλλαγής, η κατανεμημένη ηγεσία και η ομαδική εργασία, η ανοικτή και άμεση επικοινωνία, και τέλος η εστίαση στις ανάγκες του ανθρώπινου δυναμικού και της μαθητικής κοινότητας. Ας γίνει αυτή η κρίση η αιτία για αλλαγή…

EconomyToday 83

ΟΙ ΠΑΙΚΤΕΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ

θεμα

ΣΤΟ ΠΕΡΙΔΕΡΑΙΟ ΤΗΣ BARÇA META TON MEΣΙ ΠΟΙΟΣ;

Οι επιτυχημένες εποχές της Μπαρτσελόνα είχαν πάντα –πλην μίας εξαίρεσης– ένα κεντρικό πρόσωπο, έναν σούπερ σταρ. Ο τελευταίος, και ίσως μεγαλύτερος όλων, νιώθει στενάχωρα, ενώ είναι ήδη στα 33 του. ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

84 EconomyToday

Μέσι έμεινε. Η Μπαρτσελόνα ανασαίνει για άλλο ένα χρόνο, αλλά ξέρει πως με ή χωρίς τον ήδη 33χρονο Αργεντινό θα πρέπει να σκέφτεται τα επόμενα χρόνια. Το πώς θα μπορέσει να επανέλθει σε τέτοιο επίπεδο που να μπορεί όχι μόνο να είναι πανίσχυρη στην Ισπανία, αλλά και να επανέλθει στην κορυφή της Ευρώπης. Είναι ξεκάθαρο πως έχει πάρει την κάτω βόλτα και η προσπάθεια του Ρόναλντ Κούμαν για ανανέωση, όχι απαραίτητα ηλικιακή, είναι εμφανής. Το πώς θα δουλέψει το πρότζεκτ, αλλά και ποιος θα ηγηθεί κυρίως στη μετά Μέσι εποχή, είναι ένα ζητούμενο. Η ιστορία και κατ’ επέκταση η αγωνιστική κουλτούρα του συλλόγου δείχνουν πολλά πράγματα. Δείχνουν τον τρόπο που η Μπαρτσελόνα έφτιαχνε επιτυχημένες περιόδους, περιό-

δους κυριαρχίας. Σε όλες, πλην μίας περίπτωσης, υπήρχε το κατάλληλο κεντρικό πρόσωπο, έχοντας μαζί του το απαραίτητο, εξαιρετικό καστ, αλλά και κάποιες φορές με τη συνύπαρξη του σούπερ σταρ με το επόμενο πρόσωπο Νο1 του συλλόγου. Θα μου πείτε, τι σχέση έχουν όλα αυτά με το οικονομικό ρεπορτάζ; Έχουν και παραέχουν. Μπορεί να μη μιλάμε για νούμερα, αλλά η Μπαρτσελόνα είναι από τους 4-5 συλλόγους που καθορίζουν τον τόνο και τον πήχη των οικονομικών και του μάρκετινγκ στο ποδόσφαιρο. Το στάτους της μπορεί κάλλιστα να διαφοροποιήσει πολλά πράγματα. Αν ο Μέσι την έκανε με ελαφρά πηδηματάκια, ο σύλλογος θα έχανε απίστευτα ποσά και αυτό θα δημιουργούσε ντόμινο εξελίξεων στο ποδοσφαιρικό χρηματιστήριο. Επανερχόμαστε στην ιστορία, η οποία διδάσκει πολλά και ιδού η απόδειξη.

EconomyToday 85

θεμα

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΒΑΡΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΥΜΠΑΛΑ Λίγοι –πολύ λίγοι– θυμούνται ή ξέρουν τον Σέζαρ Ροντρίγκεζ Άλβαρες. Η Μπαρτσελόνα τον ανακάλυψε 19 ετών στην άσημη Λεόν. Αναγκαστικά τον έστειλε στη Γρανάδα, όπου ο νεαρός έκανε τη στρατιωτική του θητεία, και τον επανέφερε έτοιμο και καυτό. Στα 1942, ο Σέζαρ, έχοντας δίπλα του μια ομάδα αξιόλογων παικτών, αρχίζει να βομβαρδίζει και γίνεται ο ηγέτης της πρώτης μεγάλης φουρνιάς. Η Μπαρτσελόνα κερδίζει το 2ο πρωτάθλημά της (το πρώτο ήταν το 1929) στα 1945 και επαναλαμβάνει το επίτευγμά της άλλες δύο χρονιές, το ’48 και το ’49. Βέβαια, έχοντας πλέον πιάσει τα 30, ήταν η ώρα να έρθει ο επόμενος. Η επιλογή ήταν λίρα εκατό. Λάζλο Κουμπάλα. Ούγγρος στην καταγωγή, με σλοβακικές και πολωνικές ρίζες, που έπαιξε σε δύο Εθνικές (Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία) και μετά αγωνίστηκε και στην Εθνική Ισπανίας. Στα 1951 λοιπόν, ο Κουμπάλα φοράει την κυανέρυθρη φανέλα. Παίρνει τη σκυτάλη από τον Σέζαρ (ο οποίος έμεινε μέχρι το 1955) και επί ημερών του (έκατσε 10 χρόνια) η Μπαρτσελόνα κερδίζει 4 πρωταθλήματα, 5 κύπελλα και 2 Κύπελλα Εκθέσεων (ο πρόγονος του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ). Στην πορεία, ο Κουμπάλα έχει ως συμπαίκτες δύο τρομερούς Ούγγρους (Μπόζικ, Κότσιτς). Το πιο σημαντικό είναι πως, αφού κέρδισε τους δύο πρώτους τίτλους πρωταθλήματος (’52-’53), σαν ουρά της προηγούμενης φουρνιάς, κατάφερε να επανέλθει στο τέλος της δεκαετίας. Ενδιάμεσα είχε να αντιμετωπίσει την τρομερή, κυρίαρχη Ρεάλ των Πούσκας - Ντι Στέφανο. Σοβαρός λόγος της επαναφοράς ήταν και η εκτόξευση του νεαρού Λούις Σουάρες. Ο Ισπανός επιθετικός έβαλε τις… κοτρόνες στο νταμπλ του 1959 και στο πρωτάθλημα του 1960. Τότε, στα 1960, και με τον Κουμπάλα στα τελευταία του (έφυγε το 1961), ο Σουάρες αναδείχτηκε (25 ετών) κορυφαίος Ευρωπαίος παίκτης. Ήταν πλέον το νέο πρόσωπο, ο σταρ της ομάδας. Αλλά… Στα 1961, η Μπαρτσελόνα, μέσα σε ένα γενικώς αρνητικό κλίμα (ήττα στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ), τον παραχωρεί στην Ίντερ (ρεκόρ μεταγραφής) και κάνει κίνηση ματ στον εαυτό της.

ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΕ ΚΡΟΪΦ Χρειάστηκαν χρόνια για να ανακάμψει ο σύλλογος, 14 περίοδοι με προσπάθεια, αλλά και χωρίς πρωτάθλημα. Η Ρεάλ ήταν η πρώτη δύναμη, η Μπαρτσελόνα έβλεπε και τις πλάτες της Ατλέτικο, μέχρι και η Μπιλμπάο ήταν καλύτερη εκείνα τα χρόνια. Φυσικά, είναι αλήθεια ότι οι Καταλανοί (γενικά η επαρχία) είχε σοβαρά θέματα με το καθεστώς Φράνκο. Παράλληλα, έδωσαν πολλά λεφτά για να βελτιώσουν κι άλλο το «Καμπ Νου», 86 EconomyToday

Ο Κροϊφ δήλωνε ότι επέλεξε την Μπαρτσελόνα γιατί η Ρεάλ ήταν ομάδα του καθεστώτος

οπότε έριξαν τα μπάτζετ μεταγραφών, αλλά δεν είχαν και σπουδαίο ρόστερ. Τα κύπελλα ήταν παρηγοριά. Χρειαζόταν ένα ταρακούνημα και ήρθε στα 1973. Μπαμ και απόκτηση του Γιόχαν Κρόιφ. Δεν ήταν μόνο η ποδοσφαιρική ποιότητα αυτού του τεράστιου παίκτη. Ο Κρόιφ δήλωνε ότι επέλεξε την Μπαρτσελόνα γιατί η Ρεάλ ήταν ομάδα του καθεστώτος. Ονόμασε τον γιο του Ζόρντι, όνομα καταλανικό και απαγορευμένο για την εποχή. Η έλευσή του έφερε γενική ανάταση. Με τη μία, η Μπαρτσελόνα πήρε το πρωτάθλημα στα 1974. Αυτός ήταν ο μοναδικός σπουδαίος τίτλος του μεγάλου αυτού παίκτη, αλλά αναζωογόνησε τον σύλλογο, είναι αυτός που άλλαξε ίσως το στάτους του μετά από δύο δεκαετίες. Η Μπαρτσελόνα μπόρεσε ξανά να τραβήξει παίκτες εμβέλειας (Νέεσκενς, Κρανκλ, Σίμονσεν, Σούστερ) και ας μην πήρε άλλα πρωταθλήματα τα επόμενα χρόνια. Είχε ξαναμπεί στο κέντρο του χάρτη. Αλλά ο επόμενος τίτλος άργησε και ας πήρε στα 1982 τον Μαραντόνα (σας παραπέμπουμε στο ειδικό κείμενο για κάποιες ιδιάζουσες περιπτώσεις). Η Μπαρτσελόνα πήρε το πρωτάθλημα το 1985, αλλά εκείνη η ομάδα έμεινε με τον λεκέ της τεράστιας αποτυχίας στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ στα

1986. Κάτι έπρεπε να αλλάξει δραστικά, για να γίνει ο σύλλογος κορυφαία ομάδα, και η επιλογή ήταν πάλι ο Κρόιφ, που επέστρεψε ως προπονητής στα 1988.

ΚΟΥΜΑΝ - ΛΑΟΥΝΤΡΟΥΠ ΣΤΟΪΤΣΚΟΦ Ο Κρόιφ μέτρησε τα πράγματα. Μπορεί να πήρε το Κύπελλο Κυπελλούχων το 1989, αλλά είδε την ανάγκη αλλαγής. Επέλεξε να ετοιμάσει μια ομάδα χωρίς τον απόλυτο σούπερ σταρ. Είχε καλό ισπανικό καστ (Θουμπιθαρέτα, Γκουαρντιόλα, Μπακέρο). Πρόσθεσε δύο σπουδαίους παίκτες, τους Κούμαν και Λάουντρουπ, και η Μπαρτσελόνα άρχισε να στρώνει παίρνοντας το κύπελλο το 1990. Τότε, πρόσθεσε το τελευταίο, ιδανικό κομμάτι, τον εκπληκτικό Βούλγαρο Στόιτσκοφ. Αποτέλεσμα, τέσσερα πρωταθλήματα στη σειρά, επιτέλους το

πολυπόθητο Κύπελλο Πρωταθλητριών και μια ομάδα υπόδειγμα (μπήκε στην εξίσωση και ο Ρομάριο κάποια στιγμή), η καλύτερη Μπαρτσελόνα μέχρι εκείνη την ημέρα.

TIPS

•

Ο «ΚΑΝΟΝΙΕΡΗΣ» ΣΕΖΑΡ ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΖ ΑΛΒΑΡΕΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΣΤΑΡ ΚΑΙ ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ

ΤΟ «ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ», Ο «ΠΡΟΔΟΤΗΣ» ΚΑΙ Ο ΡΙΒΑΛΝΤΟ Η διάδοχη κατάσταση έφερε στο «Καμπ Νου» τον Ρονάλντο (έμεινε ελάχιστα), τον Φίγκο, τον Κλάιφερτ, αλλά οι αμέσως επόμενες μεγάλες επιτυχίες ήθελαν τελικά ξανά ένα σταθερό (σε παραμονή) μεγάλο όνομα. Αυτός ήταν ο Ριβάλντο, που μετακόμισε από τη Λα Κορούνια και έγινε η πρώτη μούρη στη Βαρκελώνη. Τα δύο πρωταθλήματα (ένα νταμπλ) είχαν τη σφραγίδα αυτού του τεράστιου ποδοσφαιριστή. Μια καλή εποχή για την ομάδα, αλλά, όπως και να το κάνουμε, εκείνο το μοναδικό τρόπαιο του Τσάμπιονς Λιγκ στη βιτρίνα έπρεπε να αποκτήσει αδελφάκια. Η

•

Ο ΛΑΖΛΟ ΚΟΥΜΠΑΛΑ ΟΔΗΓΗΣΕ ΤΗΝ ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ ΓΙΑ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΠΕΤΥΧΕ ΔΙΣ ΝΑ ΕΚΘΡΟΝΙΣΕΙ ΤΗ ΡΕΑΛ

•

• •

Ο ΓΙΟΧΑΝ ΚΡΟΪΦ ΠΗΡΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ, ΑΛΛΑ ΕΦΕΡΕ ΜΙΑ ΟΛΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ. ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ ΩΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ ΚΑΙ ΕΦΤΙΑΞΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ «DREAM TEAM» ME TOYΣ ΛΑΟΥΝΤΡΟΥΠ, ΚΟΥΜΑΝ ΚΑΙ ΣΤΟΪΤΣΚΟΦ

Ο ΡΙΒΑΛΝΤΟ ΗΓΗΘΗΚΕ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΜΕΤΑ ΚΡΟΪΦ ΕΠΟΧΗ Ο ΡΟΝΑΛΝΤΙΝΙΟ ΗΤΑΝ Η ΣΗΜΑΙΑ ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Η ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ ΕΓΙΝΕ ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΡΑΣΤΙΑ, ΣΕ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΜΕΓΕΘΟΣ

•

Η ΕΠΟΧΗ ΜΕΣΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΑΠΟΚΟΡΥΦΩΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙΤΥΧΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΤΑΤΟΥΣ ΤΗΣ ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ. ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ ΟΜΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΔΟΧΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΗ

EconomyToday 87

θεμα Μπαρτσελόνα ήταν σπουδαίος σύλλογος, αλλά η σκιά της Ρεάλ και άλλων Ευρωπαίων ήταν πάντα εμφανέστατη. Ειδικά όταν ήρθε άμεσα νέα κρίση, με καταστροφικές χρονιές από το 2000 μέχρι το 2003. Αν δεν υπήρχε και ο Ριβάλντο (θυμάστε εκείνο το ασύλληπτο χατ τρικ που έστειλε την ομάδα αγκομαχώντας στο Τσάμπιονς Λιγκ;), η Μπαρτσελόνα θα ζούσε με τον αναπνευστήρα.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ «ΜΑΓΟΥ» Οπότε έπρεπε να πάρει οξυγόνο και η λύση ήταν μία. Ένας σούπερ σταρ και ένας ήταν ο ιδανικός. Ροναλντίνιο. Στα 2003 τον κλέβει μέσα από τα χέρια της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και ο «δοντάκιας» αναλαμβάνει δράση. Μαζί με τους Ετό, Ντάβιντς, Ντέκο. Την ίδια στιγμή, ο Τσάβι αρχίζει να δείχνει το τεράστιο ρεπερτόριό του. Ξεπροβάλλουν επίσης οι Ινιέστα και Πουγιόλ. Ήταν αυτονόητο πως η Μπαρτσελόνα με τον «Ρόνι» στα καλύτερά του θα πετούσε, ειδικά αν είχε και γερό πάγκο. Ο Ράικαρντ ήταν εξαίρετη επιλογή και λίαν συντόμως η ομάδα έβγαζε φωτιές σε Ισπανία και Ευρώπη. Ήταν μάλιστα η αρχή της «μπαρτσελονοφρενίτιδας». Οι Καταλανοί έγιναν «in» σε όλη την υφήλιο και παραμένουν μέχρι σήμερα. Η οπαδική τους βάση πολλαπλασιάστηκε και το «Καμπ Νου» έγινε must τουριστικός προορισμός, ακόμη και για άσχετους με το ποδόσφαιρο. Το γιατί έχει εξήγηση.

Ο ΜΕΣΙ Η πρόσληψη Γκουαρντιόλα, το τίκι-τάκα, αλλά και ο επόμενος σούπερ σταρ, που είχε ήδη αρχίσει να ανατέλλει στα τέλη της εποχής Ροναλντίνιο. Ο Μέσι, με όλη την παρέα που τον συνόδευε για πάνω από μία δεκαετία. Και κάπου εδώ καταλήγουμε στην αρχή. Ο Αργεντινός μάγος είναι ήδη 33 και νιώθει στενάχωρα. Ακόμη κι αν το κλίμα αλλάξει, ο χρόνος δεν αντιμετωπίζεται και η Μπαρτσελόνα πρέπει να σχεδιάσει τη μετά Μέσι εποχή. Σούπερ σταρ που να την πάρει στην πλάτη του δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Σπουδαίος ο Μπαπέ, αλλά… Η διέξοδος φαντάζει ως το μοντέλο της εποχής Κρόιφ. 88 EconomyToday

Ο Ριβάλντο μετακόμισε από τη Λα Κορούνια και έγινε πρώτη μούρη στη Βαρκελώνη

Ομάδα με πολλούς καλούς παίκτες που να δένουν. Με την ελπίδα να αποδώσει ο Γκριεζμάν, να γίνουν μεταγραφές ουσίας (η τελευταία διετία ήταν κακή σε επιλογές) και να συνεχίσει να λάμπει αυτός ο τρομερός πιτσιρίκος, ο Ανσού Φατί. Πού ξέρετε, ίσως πάλι η επένδυση σε έναν νεαρό, όπως ο πρώτος (Σέζαρ) και ο τελευταίος (Μέσι) ιστορικά, να είναι η λύση.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΣΤΑΡ... Εποχή Σέζαρ, Κουμπάλα, διπλή εποχή Κρόιφ, η φάση της σούπερ τριάδας (Κούμαν, Λάουντρουπ, Στόιτσκοφ), εποχή Ριβάλντο, Ροναλντίνιο, Μέσι. Υπάρχουν και τρεις άλλοι τεράστιοι που φόρεσαν τη φανέλα της Μπαρτσελόνα, αλλά η παρουσία τους δεν άφησε τη μεγάλη σφραγίδα. Ο Μαραντόνα πήγε στην ομάδα το 1982 με παγκόσμιο ρεκόρ μεταγραφής και έφυγε δύο χρόνια αργότερα (πάλι με ρεκόρ) για τη Νάπολι. Η διετία του ήταν για «κλάματα», σε σημείο που πολλές φορές ένιωθε ως ο δεύτερος σταρ της ομάδας πίσω από τον Σούστερ. Δεν του έκατσε το κλίμα του Ντιέγκο. Ο Ρονάλντο (ο μέγας Βραζιλιάνος) άφησε μερικές ασύλληπτες σε ποδοσφαιρική ομορφιά αναμνήσεις, συν πολλά γκολ (47 σε 49 αγώνες). Αλλά έκατσε μόνο ένα χρόνο. Οι διαπραγματεύσεις για πολυετές συμβόλαιο κατέρρευσαν και η Ίντερ πλήρωσε τη ρήτρα και τον απέκτησε. Ο Ρονάλντο, όπως και ο Μαραντόνα, πήγε στη Βαρκελώνη και έφυγε με παγκόσμιο ρεκόρ μεταγραφής. Τέλος (ενδιάμεσα καλύτερα), είναι και ο Ρομάριο, που έκανε την προαναφερθείσα σούπερ τριάδα σούπερ καρέ. Ενάμισης χρόνος (πήγε το 1993) με πολλά γκολ, ένα φοβερό χατ τρικ στο 5-0 επί της Ρεάλ, αλλά και προβληματικές συμπεριφορές. Δεν ξυπνούσε εύκολα το πρωί, τιμωρήθηκε όταν γρονθοκόπησε τον Ντιέγκο Σιμεόνε (!!!), ενώ τον Ιανουάριο του 1995 τα τσούγκρισε με τον Κρόιφ και αποχώρησε. ET

ΘΕΜΑ

O Mr. Tik Tok

Το όνομά του είναι συνδεδεμένο με τις μεγαλύτερες τεχνολογικές μεταρρυθμίσεις παγκοσμίως, ενώ παράλληλα είναι ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον πλανήτη

90 EconomyToday

Who is Mr. Tik Tok O Zhang Yiming, ο οποίος, σύμφωνα με το Forbes, θεωρείται ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην Κίνα, με περιουσία που ξεπερνά τα $22,6 δισ., είναι μόλις 37 ετών και κατάγεται από την πόλη Longyan της νοτιοανατολικής επαρχίας Fujian της Κίνας. Ο πατέρας του ήταν βιβλιοθηκάριος σε μια τοπική επιστημονική ένωση και η μητέρα του ήταν νοσοκόμα. Ένα μεγάλο μέρος της παιδικής του ηλικίας το πέρασε διαβάζοντας. Υπήρξε παιδί της καπιταλιστικής επανάστασης της Κίνας, όταν το παν ήταν οι νέες ιδέες. Όλα άρχισαν την εποχή που o ηγέτης της Κίνας Deng Xiaoping είχε θεσπίσει καινούργιους νόμους και είχε βάλει μπρος τις μεταρρυθμίσεις του στην κινεζική οικονομία. Ο Zhang γεννήθηκε τη συγκεκριμένη περίοδο που «άνθιζαν» αυτές οι μεταρρυθμίσεις. Ο πατέρας του ήθελε να δοκιμάσει την τύχη του στο χρηματιστήριο της Σανγκάης και κάπως έτσι ο μικρός Zhang γνωρίστηκε με τον κόσμο των Windows. Όταν τελείωσε τις σπουδές του, συνεργάστηκε με μια ομάδα νεαρών επιχειρηματιών που στόχο είχαν την ανάπτυξη μιας εφαρμογής για ταξίδια, η οποία πήγε περίφημα και έτσι αγοράστηκε από το TripAdvisor. Η επόμενη στάση στην καριέρα του ήταν η Microsoft. Ωστόσο, εκεί έμεινε

TikTok… Είναι η εφαρμογή που χρησιμοποιούν εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο. Οι χρήστες του συγκεκριμένου –κινεζικού– app μπορούν να δημιουργήσουν, να αποθηκεύσουν και να μοιραστούν βίντεο διάρκειας έως και 15 δευτερολέπτων. Τα εν λόγω βίντεο συνήθως προβάλλουν lip-syncing (συγχρονισμός χειλιών με το τραγούδι), χορογραφίες και παρωδίες. Αν και το ΤikTok έκανε την παρθενική του εμφάνιση το 2016, έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές εν μέσω της πανδημίας. Η επιτυχία της εφαρμογής οφείλεται κατά κύριο λόγο στον ιδρυτή της, Zhang Yiming. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ λιγότερο από 6 μήνες, καθώς ήταν πεπεισμένος ότι το περιβάλλον τέτοιων εταιρειών-κολοσσών δεν ταιριάζει με τα γούστα και τις συνήθειές του. Αφότου πέρασε καιρός και άλλαξε δουλειές σε διάφορους τεχνολογικούς κολοσσούς, αποφάσισε τελικά να δημιουργήσει ακόμη μια μηχανή αναζήτησης, αυτή τη φορά για τον κλάδο του real estate, και μάλιστα με την υποστήριξη της χρηματοοικονομικής εταιρείας που εδρεύει στη Φιλαδέλφεια Susquehanna International Group (SIG). Όλα αυτά μέχρι το 2011, όταν ο Zhang αισθάνθηκε και πάλι έτοιμος για κάτι νέο. Έτσι, άρχισε να σκέφτεται το μέλλον της τεχνολογίας, αποκλειστικά μέσα από τις οθόνες κινητών και tablets. Χωρίς να χάνει άλλο χρόνο και να χρονοτριβεί, αναζήτησε επενδυτές και έβαλε κεφάλαιο $2 εκατ., το οποίο συνέβαλε στην ίδρυση της ByteDance, το 2012. Στην αρχή, εκείνος και οι συνεργάτες του δούλεψαν σχεδόν λαθραία, σε ένα διαμέρισμα που είχαν μετατρέψει σε γραφείο, και δημιούργησαν αποκλειστικά εφαρμογές για κινητά. Μεταξύ των πρώτων εφαρμογών που λάνσαρε η ByteDance ήταν μια πλατφόρμα ειδήσεων με την επωνυμία Toutiao, η οποία κατέγραφε αποκλειστικά τίτλους ειδήσεων. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα εξακολουθεί να θεωρείται κορυφαίο μέσο γρήγορης ενημέρωσης στην Κίνα. Το 2016, ο Zhang ανέπτυξε το app του TikTok. Αρχικά, η δημοτικότητα της εφαρμογής περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε ασιατικές αγορές, όπως η Ιαπωνία και οι Φιλιππίνες. Μήνες μετά την κυκλοφορία του, η ByteDance αγόρασε την κινεζική εφαρμογή Musical.LY για $1 δισ. Το Musical.LY είχε ήδη μια αρκετά μεγάλη βάση χρηστών στις ΗΠΑ και έτσι η ByteDance συνδύασε τόσο την εφαρμογή όσο και τη βάση χρηστών της με την εφαρμογή του TikTok. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τη φρενίτιδα που θα προκαλούσε το TikTok. Σύμφωνα με την ερευνητική εταιρεία Sensor Tower, η εφαρμογή έχει γίνει download 165 εκατομμύρια φορές μόνο στις ΗΠΑ και ξεπερνά παγκοσμίως τα 2 δισεκατομμύρια downloads, γεγονός που την κατατάσσει ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς εφαρμογές στον κόσμο. Πάντως, όσον αφορά τους TikTokers, οι marketeers εκτιμούν ότι οι πιο δημοφιλείς από αυτούς θα μπορούσαν να χρεώνουν σήμερα περίπου $200.000 ανά διαφήμιση, εάν συνεργάζονταν με μάρκες και τις προωθούσαν. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα της

92 EconomyToday

Προσωπική

ζωή

Ο ιδρυτής του TikTok είναι άνθρωπος χαμηλών τόνων και έτσι τα στοιχεία που αφορούν την προσωπική του ζωή δεν βγαίνουν συχνά στο φως της δημοσιότητας. Ωστόσο, σύμφωνα με ξένα μέσα ενημέρωσης, ο Ζhang είναι παντρεμένος με μια κοπέλα αγνώστων στοιχείων, την οποία γνώρισε στο Πανεπιστήμιο Nankai, όπου φοιτούσαν και οι δύο. Αν και παντρεμένοι, δεν έχουν αποκτήσει ακόμη παιδιά.

Morning Consult (ομάδα τεχνολογικών ερευνητών στις ΗΠΑ η οποία εργάζεται για λογαριασμό εταιρείας παιχνιδιών online casino), το TikTok αναπτύσσεται τόσο, που μερικοί δημοφιλείς χρήστες θα μπορούσαν να χρεώσουν μέχρι και 1 εκατ. δολάρια για μια ανάρτηση. Η ByteDance έχει μια σχεδόν πανομοιότυπη εφαρμογή, που ονομάζεται Douyin, για τους χρήστες της Κίνας. To TikTok συμφώνησε να πληρώσει πρόστιμο $5,7 εκατ. στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ για την κατηγορία ότι συνέλεξε παράνομα τα προσωπικά δεδομένα παιδιών κάτω των 13 ετών χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους.

Το τελεσίγραφο Τrump στο ΤikTok Κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού, το ΤikTok έγινε το δημοφιλέστερο app και η τιμή της μετοχής του εκτοξεύτηκε. Ωστόσο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, υπογράμμισε ότι ο κορωνοϊός προήλθε από την Κίνα και ότι θα λάβει μέτρα εναντίον του ιδρυτή του ΤikTok, απαγορεύοντας την εφαρμογή στις ΗΠΑ. Ο Trump υποστήριξε τη δήλωσή του επισημαίνοντας ότι τα δεδομένα που συγκεντρώνει η πλατφόρμα από τους χρήστες μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον των ΗΠΑ και ότι η λειτουργία του TikTok αποτελεί εθνικό κίνδυνο για τη χώρα.

To TikTok συμφώνησε να πληρώσει πρόστιμο $5,7 εκατ. στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ για την κατηγορία ότι συνέλεξε παράνομα τα προσωπικά δεδομένα παιδιών κάτω των 13 ετών χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους

Μάλιστα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν άφησε τα πράγματα στην τύχη τους και έδωσε τελεσίγραφο στον Zhang, λέγοντας σε σχετικό διάταγμα ότι είτε η εταιρεία θα πουλήσει αμέσως το κομμάτι των αμερικανικών δραστηριοτήτων της είτε θα απαγορευτεί η λειτουργία της στις ΗΠΑ. Μετά από αυτές τις δηλώσεις, αμερικανικοί κολοσσοί όπως η Microsoft, η Oracle και η Walmart εκδήλωσαν δημόσια το ενδιαφέρον τους να εξαγοράσουν το αμερικανικό τμήμα του TikTok. Σύμφωνα με το διάταγμα του Αμερικανού Προέδρου, μέρος των χρημάτων της πώλησης της εφαρμογής θα πρέπει να καταλήξει στα δημόσια ταμεία των ΗΠΑ ως κάποιου είδους προμήθεια. Όπως είναι ευνόητο, η κίνηση αυτή προκάλεσε ένα ακόμη διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, με την κινεζική κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει αυτή την εξέλιξη. Εν κατακλείδι, η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών δεν θα παρατείνει την προθεσμία της 20ής Σεπτεμβρίου για την πώληση του TikTok. Η αξία της μητρικής του εταιρείας, της ByteDance, εκτιμάται στα $100 δισ. ET

EconomyToday 93

ΑΚΙΝΗΤΑ ΑΠΟ ΧΡΥΣΟ ΘΕΜΑ

Πολυτέλεια, χλιδή, άνεση και αίγλη. Είναι μόνο μερικά από τα χαρακτηριστικά ενός υπερπολυτελούς ακινήτου

Βεβαίως, δεν είναι λίγες οι φορές που πρωτοκλασάτοι αστέρες του Χόλιγουντ αποφάσισαν να επενδύσουν και να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, με σκοπό να αγοράσουν εντυπωσιακές επαύλεις, ονειρεμένες κατοικίες και ιστορικά κάστρα, έναντι αστρονομικών ποσών. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

94 EconomyToday

Επαγγελματίες… στην πολυτέλεια

Πολλάκις, οι επώνυμοι άνοιξαν τις πόρτες των σπιτιών τους, είτε για τις ανάγκες κάποιας φωτογράφισης είτε για να κάνουν κάποια συνέντευξη. Τα φαντασμαγορικά σπίτια στα οποία διαμένουν κοστίζουν μια περιουσία. Για παράδειγμα, η διάσημη έπαυλη-κάστρο του ιδρυτή του Playboy, Hugh Hefner, πωλήθηκε έναντι του αστρονομικού ποσού των $100 εκατ. και πέρασε στα χέρια του Ελληνοαμερικανού μεγιστάνα Daren Metropoulos. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όταν αγόρασε την έπαυλη ο Hefner το 1971, η τότε τιμή του ακινήτου κυμαινόταν στο $1 εκατ. Η επιβλητική έπαυλη περιλαμβάνει 29 δωμάτια, ιδιωτική αίθουσα προβολών, κελάρι, γυμναστήριο, γήπεδο τένις, σπήλαιο και ξενώνα με τέσσερα υπνοδωμάτια. Ο Jay-Z, ο οποίος έχει στον λογαριασμό του $1 δισ., μαζί με τη σύζυγό του, Beyonce, η οποία έχει στην κατοχή της $355 εκατ., έχουν αποκτήσει μια από τις πιο εντυπωσιακές επαύλεις στο Λος Άντζελες, την οποία έχουν αγοράσει έναντι $88 εκατ. Η επιβλητική κατοικία τους περιλαμβάνει οκτώ υπνοδωμάτια, τέσσερις πισίνες, γήπεδο μπάσκετ, σπα και γκαράζ που φιλοξενεί τουλάχιστον 15 οχήματα.

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

Από την άλλη, η γοητευτική Angelina Jolie, μετά τον χωρισμό της από τον Brad Pitt, μετακόμισε σε μια έπαυλη στο Λος Άντζελες. Σύμφωνα με την Daily Mail, η έπαυλη διαθέτει μεταξύ άλλων έξι υπνοδωμάτια, 10 μπάνια, γυμναστήριο, πισίνα, μεγάλο κήπο και κοστίζει $25 εκατ. Η ηθοποιός, influencer και επιχειρηματίας Shay Mitchell αγόρασε μια υπερπολυτελή μονοκατοικία στην πόλη των Αγγέλων έναντι $2 εκατ. Η μονοκατοικία αποτελεί ένα τυπικό δείγμα ισπανικής βίλας και χρονολογείται στα ’20s. Το σπίτι, που έχει πέντε υπνοδωμάτια, περιέχει vintage έπιπλα και σπάνια έργα τέχνης. Από τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει η million dollar επιχειρηματίας και reality show woman Kim Kardashian. H Kardashian αγόρασε το μίνιμαλ σπίτι της το 2017, έναντι $85 εκατ. Διαθέτει μια πελώρια πισίνα, δύο τραπεζαρίες, τεράστια δωμάτια γκαρνταρόμπας και επτά υπνοδωμάτια σε μίνιμαλ αποχρώσεις. Μεταξύ άλλων, το μοντέλο, επιχειρηματίας και ετεροθαλής αδελφή της Kim Kardashian, Kylie Jenner, διαθέτει περισσότερα από τρία σπίτια. Σύμφωνα με το Forbes, η Kylie έχει περιουσία που αγγίζει το αστρονομικό ποσό των

96 EconomyToday

$900 εκατ. H Jenner διαθέτει τουλάχιστον τρία σπίτια, ένα εκ των οποίων αξίζει $16 εκατ. Πρόκειται για μια κατοικία 4,5 στρεμμάτων στο Hidden Hills της California, που περιλαμβάνει 8 υπνοδωμάτια, 11 μπάνια, πολυτελή κουζίνα, αίθουσα θεάτρου, σπα και πισίνα με εκπληκτική θέα στο Λος Άντζελες. Το σπίτι χτίστηκε το 2015 και έχει ως χαρακτηριστικό του το αμερικανικό style, σχεδιασμού του 17ου αιώνα. Τέλος, ο Αμερικανός επαγγελματίας καλαθοσφαιριστής του NBA LeBron James διαθέτει ένα εξίσου εντυπωσιακό σπίτι στο Cleveland. Το «παλάτι», αξίας $23 εκατ., διαθέτει ασανσέρ, 8 κρεβατοκάμαρες, 11 μπάνια, 4 τζάκια, γυμναστήριο, πισίνα, parking 10 οχημάτων, θέα στον Ωκεανό και αίθουσα σινεμά.

Εξοχικά στην Ελλάδα

Η Ελλάδα αποτελεί πόλο έλξης για τους διάσημους του Χόλιγουντ και όχι μόνο. Μάλιστα, αρκετοί από αυτούς αποφάσισαν να αγοράσουν ακίνητα μεγάλης αξίας. Πρώτος και καλύτερος ο ηθοποιός Tom Hanks, ο οποίος

δηλώνει λάτρης της Ελλάδας –μάλιστα, τον περασμένο Δεκέμβριο πολιτογραφήθηκε Έλληνας– και συγκεκριμένα της Αντίπαρου. Η κατοικία του στην Αντίπαρο έχει έκταση περίπου 6 στρεμμάτων και 450 τετραγωνικών. Η εντυπωσιακή έπαυλη διαθέτει τέσσερις κρεβατοκάμαρες και έναν ξενώνα, τον οποίο χρησιμοποιεί η στενή φίλη του ζευγαριού Nia Vardalos. Επίσης, η εντυπωσιακή κατοικία διαθέτει ιδιωτική παραλία. Επιπρόσθετα, ο Hanks και η σύζυγός του, Rita Wilson, αγόρασαν και δεύτερη οικία, στην Πάτμο, στην οποία υπάρχει και ελικοδρόμιο. Η Πάτμος, ωστόσο, άρεσε και στην «Pretty Woman» Julia Roberts, η οποία κατάφερε να αποκτήσει τον προσωπικό της παράδεισο στο νησί. Σύμφωνα με τον διεθνή Τύπο, η φυσική ομορφιά και η ηρεμία του νησιού ώθησαν τη Χολιγουντιανή ηθοποιό να αγοράσει ένα διώροφο σπίτι που της στοίχισε €900.000. Η πετρόχτιστη εξοχική κατοικία της σταρ, 200 τ.μ., διαθέτει θέα από τη μια μεριά προς τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και από την άλλη προς τη θάλασσα. Το σπίτι διαθέτει τρία μεγάλα υπνοδωμάτια, ένα μεγάλο σαλόνι, δύο μπάνια και τζάκι. Στη λίστα των διασήμων που αγόρασαν ακίνητα στην

Η έπαυλη-κάστρο του ιδρυτή του Playboy, Hugh Hefner πωλήθηκε έναντι $100 εκατ. και πέρασε στα χέρια του Ελληνοαμερικάνου μεγιστάνα Daren MEtropoulos

Ελλάδα βρίσκεται και ο γνωστός σχεδιαστής μόδας Jean Paul Gaultier, ο οποίος «μαγεύτηκε» από τις ομορφιές της ελληνικής πρωτεύουσας και αγόρασε εκεί ένα ακίνητο αξίας €350.000. Το σπίτι του βρίσκεται σε πολυώροφο νεοκλασικό κτίριο, κοντά στον σταθμό του μετρό στο Μοναστηράκι. Πρόκειται για μεζονέτα 6ου και 7ου ορόφου, συνολικής επιφάνειας άνω των 90 τ.μ., ενώ διαθέτει και μεγάλη βεράντα που βλέπει στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Άλλωστε, ο ίδιος είχε δηλώσει ότι «η Ελλάδα είναι το δεύτερό μου σπίτι». Ακολούθως, η «μαγεία» της Ελλάδας «αιχμαλώτισε» την καρδιά του Ρώσου μεγιστάνα Dmitry Rybolovlev, ο οποίος το 2013 έγινε ο νέος ιδιοκτήτης του θρυλικού Σκορπιού του Αριστοτέλη Ωνάση. Ο Έλληνας κροίσος είχε αγοράσει το νησάκι το 1962 και εκεί παντρεύτηκε την Jackie Kennedy. Όσον αφορά την τιμή του νησιού, ο Ρώσος «Ωνάσης» έδωσε περισσότερα από €100 εκατ. στην Αθηνά Ωνάση προκειμένου να αποκτήσει το ιστορικό αυτό νησί. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Ρώσος επιχειρηματίας σχεδιάζει την ανοικοδόμηση επαύλεων στο νησί, ένα έργο ύψους €120 εκατ. ET

Οικόπεδα στη Σελήνη Μελέτες ερευνητών κάνουν λόγο για ύπαρξη κατοικήσιμων πλανητών. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Dennis Hope, ο άνθρωπος που ισχυρίζεται ότι είναι ιδιοκτήτης του φεγγαριού. Όλα άρχισαν το 1980, όταν ο Hope διαπίστωσε ότι η Συνθήκη του ΟΗΕ για το Διάστημα, που υπογράφηκε το 1967, ορίζει ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να κατέχει το φεγγάρι. Δεν ανέφερε πουθενά όμως σχετική απαγόρευση για ιδιώτες. Έτσι κι εκείνος έγραψε ένα

γράμμα στον ΟΗΕ ρωτώντας εάν υπάρχει κάποιο νομικό ζήτημα προκειμένου να δηλώσει ο ίδιος ότι «κατέχει τη Σελήνη». Τα Ηνωμένα Έθνη δεν απάντησαν ποτέ και ο ίδιος θεώρησε τη σιωπή τους ως συγκατάνευση. Έτσι, λοιπόν, έφτιαξε τίτλους ιδιοκτησίας και πωλεί οικόπεδα στο φεγγάρι έναντι $24 ανά στρέμμα. Επώνυμοι του Χόλιγουντ, όπως οι Nicole Kidman, Tom Cruise, John Travolta, αλλά και ο George Bush, αγόρασαν τους εν λόγω τίτλους ιδιοκτησίας.

EconomyToday 97

ΘΕΜΑ

ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΜΕΝ,

ΑΛΛΑ…

Επώνυμοι στο χείλοςταστροφής της οικονομικής κα

Αδιαμφισβήτητα, οι ζωές των επωνύμων και πλουσίων είναι φαινομενικά αξιοζήλευτες και γοητευτικά μυστηριώδεις. Το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει τον βίο των διασήμων, ωστόσο, εγείρει ερωτήματα για το πώς κατάφεραν να φτάσουν στο peak της καριέρας τους, να χτίσουν τη δική τους αυτοκρατορία και εν τέλει να αντιμετωπίσουν οικονομικές δυσκολίες, οι οποίες τους οδήγησαν στη διαχρονική φράση του Χαρίλαου Τρικούπη «δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Δεν είναι ψέμα αλλά γεγονός ότι αρκετοί διάσημοι κάνουν κακοδιαχείριση των υπέρογκων ποσών που «κοσμούν» τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς και ενίοτε τις τραπεζικές τους θυρίδες. Μάλιστα, αρκετοί από αυτούς «περπάτησαν» τη δύσκολη οδό και χρειάστηκε να κάνουν θυσίες, έτσι ώστε να επιβιώσουν. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: EPA

98 EconomyToday

EconomyToday 99

ΘΕΜΑ

Nicolas Cage

Ο πρωταγωνιστής της επιτυχημένης χολιγουντιανής (υπερ)παραγωγής που γυρίστηκε πέρυσι στην Κύπρο «Jiu Jitsu», Nicolas Cage, για χρόνια υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια του Χόλιγουντ. Μάλιστα, το 2009, κατάφερε να κάνει συνολικές εισπράξεις $40 εκατομμύρια. Ωστόσο, το γεγονός ότι ξόδευε ασύστολα και επένδυε σε σπίτια, οχήματα και σπάνια αντικείμενα επιβάρυνε τον τραπεζικό του λογαριασμό. Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του CNBC, ο Cage ξόδευε δίχως αύριο. Μάλιστα, είχε στην κατοχή του το πρώτο κόμικ με ήρωα τον Spiderman, το οποίο, σύμφωνα με το εν λόγω ρεπορτάζ, του κόστισε $150.000. Μάλιστα, η εφορία τον ανάγκασε να τακτοποιήσει τις φορολογικές του υποχρεώσεις σε πολλά από τα ακίνητα που κατείχε και έπειτα τον ανάγκασε να πληρώσει πάνω από $6 εκατομμύρια για την αποτυχία του να καταβάλει τους φόρους του, το 2007. Η οικονομική καταστροφή του Cage επέφερε κι άλλες επιπτώσεις για εκείνον. Για να ξεχρεώσει και να μπορεί να χειριστεί την κατάσταση που περνούσε, πώλησε πολλά από τα προσωπικά του αντικείμενα και δέχτηκε να παίξει σε αρκετούς ρόλους που δεν του άρεσαν.

O Michael Jackson φέρεται, στις αρχές του 2008, να είχε χρέος ύψους $300 εκατ. λόγω της σπάταλης ζωής του, ενώ το πάρκο της Neverland ήταν έτοιμο για κατάσχεση

Michael Jackson

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο βασιλιάς της ποπ, Michael Jackson, ο οποίος, σύμφωνα με το Hollywood Reporter, λίγο πριν από τον θάνατό του, τον Ιούνιο του 2009, βρισκόταν ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία. Σύμφωνα με τα όσα κατέθεσε τραπεζίτης στη δίκη που αφορούσε το κατά πόσον ήταν εφικτό η εφορία να κατάσχει την περιουσία του τραγουδιστή για απλήρωτους φόρους ύψους $1 εκατομμυρίου, ο Jackson «ήταν στο όριο. Προσπαθούσε απελπισμένα να βρει τρόπο για το πώς να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση στην οποία βρισκόταν». Όπως εξήγησε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, προσπάθησε πάρα πολλές φορές να αναδιαρθρώσει το χρέος του τραγουδιστή, αλλά ο ίδιος συχνά υπονόμευε την προσπάθεια αυτή με συμφωνίες που έκανε και για τις οποίες χρειαζόταν να πληρώσει σε μετρητά. Στις αρχές του 2008, σύμφωνα με τον εν λόγω τραπεζίτη, ο Jackson είχε χρέος ύψους $300 εκατ. λόγω της σπάταλης ζωής του, ενώ το πάρκο της Neverland ήταν έτοιμο για κατάσχεση. Πάντως, πριν πεθάνει, ο βασιλιάς της ποπ σχεδίαζε να λύσει τα οικονομικά του προβλήματα κάνοντας μια μεγάλη περιοδεία («This Is It»). O MJ, ακόμη και μετά θάνατον, βρίσκεται στην κορυφή της λίστας του Forbes με τις υψηλότερα αμειβόμενες προσωπικότητες. 100 EconomyToday

Lady Gaga

H εκκεντρική τραγουδίστρια μπορεί αυτό το διάστημα να βρίσκεται στο απόγειο της καριέρας της, ωστόσο το 2009 ήταν γι’ αυτήν μια δύσκολη οικονομικά περίοδος, καθώς έφτασε στο χείλος της χρεοκοπίας. Εκείνη την περίοδο, η περιουσία της κυμαινόταν γύρω στα $3 εκατομμύρια και τα είχε επενδύσει όλα στην κατασκευή του εντυπωσιακού σκηνικού των συναυλιών που επρόκειτο να πραγματοποιήσει. Μάλιστα, σε συνέντευξη που έδωσε, η ίδια ανέφερε και τη συνομιλία που είχε με τον πατέρα της, ο οποίος της έλεγε ότι δεν έπρεπε να επενδύσει όλα της τα χρήματα, με εκείνη να του απαντάει ότι ήθελε να τραβήξει την προσοχή του ανθρώπου που κρυβόταν πίσω από τον κολοσσό της διοργάνωσης συναυλιών Live Nation, Arthur Fogel. H Lady Gaga, παρά τις δυσκολίες που είχε, κατάφερε να ορθοποδήσει, καθώς ο σκοπός της επετεύχθη, μιας και o Fogel, μετά τη συναυλία της, έκλεισε μαζί της συμβόλαιο $40 εκατομμυρίων!

Η Lindsay Lohan, το 2012, μετά από μια δεκαετία συλλήψεων, τροχαίων ατυχημάτων και υπερτιμημένων κλινικών αποτοξίνωσης, κινδύνεψε με χρεοκοπία

Pamela Anderson Lindsay Lohan

Οικονομικά προβλήματα πέρασε και η ηθοποιός και επιχειρηματίας Lindsay Lohan, η οποία, το 2012, μετά από μια δεκαετία συλλήψεων, τροχαίων ατυχημάτων και υπερτιμημένων κλινικών αποτοξίνωσης, κινδύνεψε με χρεοκοπία. Εν κατακλείδι, κάποιοι από την προαναφερθείσα λίστα κατάφεραν να χρεοκοπήσουν και άλλοι να γίνουν «φοίνικες» και να αναγεννηθούν από τις στάχτες τους. Σαφώς, η αλόγιστη δαπάνη επιφέρει και τις ανάλογες επιπτώσεις, οπότε… «παν μέτρον άριστον».

Johnny Depp

Ο «Πειρατής της Καραϊβικής» ενδεχομένως τα τελευταία χρόνια να «πλέει» σε αχαρτογράφητα νερά και χωρίς πυξίδα, με βάρκα την ελπίδα, καθώς η αλόγιστη σπατάλη τον οδήγησε στο χείλος της οικονομικής καταστροφής. Σύμφωνα με το The Management Group, την τελευταία δεκαετία, ο 57χρονος ηθοποιός δαπανά κατά μέσο όρο $2 εκατομμύρια μηνιαίως. Ο διάσημος ηθοποιός έχει δαπανήσει $75 εκατομμύρια για την αγορά 14 σπιτιών (ανάμεσά τους και ένας πύργος στη Γαλλία με έκταση 180 στρεμμάτων). Επίσης, είναι γνωστό ότι ο ηθοποιός έχει ένα ακριβό πάθος, που δεν είναι άλλο από τα έργα τέχνης. Έτσι, σπατάλησε αρκετά χρήματα για να αγοράσει 200 έργα αγαπημένων του ζωγράφων. Εκτός από το συγκεκριμένο πάθος

Η εκρηκτική ηθοποιός του «Baywatch» φαινομενικά δεν είχε ποτέ ιδιαίτερα προβλήματα με τα οικονομικά της. Ωστόσο, το 2012, μετά από ανακαίνιση που έκανε στο σπίτι της, η οποία κόστισε $1,1 εκατ., σε συνδυασμό με κάποιους φόρους που εκκρεμούσαν, η Anderson αναγκάστηκε να κηρύξει χρεοκοπία. Για να επιβιώσει από τη συγκεκριμένη κατάσταση, πώλησε –σε χαμηλότερη τιμή– το σπίτι που ανακαίνισε και για μεγάλο διάστημα ζούσε σε… τροχόσπιτο!

που έχει, ξοδεύει $30.000 τον μήνα για να αγοράζει κρασιά, ενώ μια φορά έδωσε $6.000 για να αγοράσει έναν καναπέ που είδε η κόρη του στον δρόμο. Ένα επιπρόσθετο κόστος ήταν και το γεγονός ότι πλήρωσε περισσότερα από $3 εκατομμύρια για να ριφθεί από κανόνι, το οποίο κατασκευάστηκε ειδικά για την περίσταση. Επιπλέον, ο Depp διέλυσε τη συνεργασία που είχε με την εταιρεία TMG, στην οποία οφείλει $4,2 εκατομμύρια. Το κερασάκι στην… πολυτελή τούρτα του Depp ήταν η αγορά του ελληνικού νησιού Στρογγυλό, για το οποίο πλήρωσε το αντίτιμο των €4.200.000. Στη λίστα των αιτιών της οικονομικής καταστροφής του βρίσκεται και το πολύκροτο διαζύγιό του από την επίσης ηθοποιό Amber Heard, η οποία, μετά από απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, έλαβε το ποσό των $7 εκατομμυρίων.

EconomyToday 101

ν ε α π ρ ο ϊ ο ν τα

Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας ΣΕΛΚ - Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου Με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας τους προς όφελος των μελών τους αλλά και της κυπριακής οικονομίας, ο Σύνδεσμος Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ) και ο Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου (ΣΤΚ) υπέγραψαν πρόσφατα Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας. Αναλυτικότερα, το Μνημόνιο επιδιώκει τη συχνή, έντονη και παραγωγική συνεργασία των δύο επαγγελματικών φορέων, που διατηρούν επαγγελματικούς δεσμούς δεκαετιών, οι οποίοι βασίζονται στον αμοιβαίο σκοπό για οικονομική ανάπτυξη και

κοινωνική ευημερία, μέσα από την εφαρμογή καλών πρακτικών. Οι δύο Σύνδεσμοι, με την υπογραφή του Μνημονίου, θέτουν τις βάσεις για νέες συνεργασίες σε διάφορα επίπεδα, όπως είναι οι από κοινού εκπαιδευτικές δράσεις για το προσωπικό των οργανισμών ή των κλάδων που εκπροσωπούν, οι ενέργειες προβολής της χώρας στην Κύπρο ή στο εξωτερικό, σε σχέση με τα δεδομένα και την πρόοδο της οικονομίας, αλλά και η από κοινού διοργάνωση εκδηλώσεων ή η παραγωγή ενημερωτικού υλικού σε έντυπη και ψηφιακή μορφή.

CFO της χρονιάς η Ελίζα Λειβαδιώτου της Τράπεζας Κύπρου

Η Εκτελεστική Διευθύντρια Διεύθυνσης Οικονομικής Διαχείρισης της Τράπεζας Κύπρου, Ελίζα Λειβαδιώτου, βραβεύτηκε με το CFO of the Year Award ως η Οικονομική Διευθύντρια της χρονιάς, στο πλαίσιο του «16th CFO Management Forum». Το Φόρουμ, που παρουσιάστηκε από την EY, αναδεικνύει τον ρόλο και τη σημαντικότητα των οικονομικών διευθυντών σε έναν οργανισμό. Σε μήνυμά της στην εκδήλωση, η κ. Λειβαδιώτου αναφέρθηκε στη σημαντικότητα του ρόλου του οικονομικού διευθυντή ενός οργανισμού, τόσο για τον ίδιο τον οργανισμό όσο και για την επιχειρηματική κοινότητα, ειδικότερα τα τελευταία χρόνια. Επίσης, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «οι οικονομικοί διευθυντές σήμερα πρέπει να καθοδηγούν τον στρατηγικό σχεδιασμό του οργανισμού και την επιτυχή υλοποίησή του, πάντοτε φυσικά με γνώμονα τη διαχείριση των κινδύνων και τις εξελίξεις στην αγορά». Κατά τη διάρκεια του διαδικτυακού συνεδρίου, απονεμήθηκαν πέντε βραβεία στις κατηγορίες: CFO of the Year Award, Corporate Finance - Restructuring and M&As Award, Finance & Technology Award, Public Sector CFO Award και Young CFO Award. 102 EconomyToday

Τα πρώτα brands στο Limassol Del Mar

Το Le Plaza Del Mar είναι το νέο, πολυαναμενόμενο εμπορικό κέντρο του Limassol Del Mar, που ήρθε για να εμπλουτίσει με αέρα ανανέωσης, πολυτέλειας και υψηλής αισθητικής την αγορά της Λεμεσού και ταυτόχρονα να αναβαθμίσει τις αγοραστικές επιλογές του κοινού της Κύπρου αλλά και των επισκεπτών της. Το Le Plaza Del Mar ξεκινά με δυναμικές συνεργασίες και αυτό προκύπτει από την ανακοίνωση του ονόματος του πρώτου και πολύ σημαντικού καταστήματος επώνυμης μόδας FIRST BOUTIQUE. H FIRST BOUTIQUE, με ιδιόκτητο κατάστημα, θα φιλοξενεί μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της διεθνούς μόδας, όπως Balenciaga, Christian Dior, Lanvin και πολλά άλλα, δημιουργώντας όλες τις ιδανικές συνθήκες για μια ελίτ εμπειρία αγορών. Η μοναδική, παραθαλάσσια εμπορική οδός της Λεμεσού αναμένεται να λειτουργήσει για 21 καταστήματα και χώρους εστίασης, σ’ έναν εμπορικό χώρο που θα καλύπτει συνολικά 4.230 τ.μ. Στο σύνολο των καταστημάτων του εμπορικού χώρου θα φιλοξενούνται επώνυμοι διεθνείς οίκοι μόδας, εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας, καφέ, cigar lounge και wine bar.

Η Ελληνική Τράπεζα φέρνει το Apple Pay

Το Apple Pay είναι πλέον διαθέσιμο στους πελάτες της Ελληνικής Τράπεζας με κάρτες Visa και Mastercard, διασφαλίζοντας ακόμη μεγαλύτερη ευκολία και ασφάλεια στις καθημερινές τους συναλλαγές. Αυτός ο ιδιαίτερα ασφαλής τρόπος πληρωμών βοηθά τους πελάτες να αποφύγουν να δώσουν την κάρτα τους, να αγγίξουν κουμπιά ή να ανταλλάξουν μετρητά, απολαμβάνοντας, σε κάθε συναλλαγή, τη δύναμη της ασφάλειας που τους παρέχει το iPhone. Οι πελάτες κρατούν απλώς το iPhone ή το Apple Watch κοντά στο τερματικό για να πραγματοποιήσουν μια ανέπαφη πληρωμή. Η κάθε πληρωμή με Apple Pay επαληθεύεται απλώς με μια ματιά με το Face ID ή με ένα άγγιγμα με το Touch ID, ή ακόμα με έναν δυναμικό κωδικό ασφαλείας μίας χρήσης. Οι πελάτες της Τράπεζας μπορούν να πληρώνουν με το Apple Pay σε καταστήματα λιανικού εμπορίου, υπεραγορές, φαρμακεία, εστιατόρια, ταξί, καφετέριες και άλλα πολλά. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν το Apple Pay σε iPhone, iPad και Mac για να κάνουν ταχύτερες και πιο βολικές αγορές σε apps ή διαδικτυακά στο Safari χωρίς να χρειάζεται να δημιουργήσουν λογαριασμούς ή να πληκτρολογήσουν επανειλημμένα πληροφορίες αποστολής και χρέωσης. Το Apple Pay διευκολύνει την πληρωμή στο delivery έτοιμου φαγητού και τροφίμων, στις online αγορές, σε μεταφορές, στη στάθμευση κλπ.

Επισημοποιείται η συνεργασία μεταξύ ΤΕΠΑΚ και ARIS

Η ήδη υπάρχουσα συνεργασία μεταξύ του ΤΕΠΑΚ και του επιταχυντή νεοφυών επιχειρήσεων ARIS (A REALLY INSPIRING SPACE) θεσμοθετείται και ενισχύεται προς όφελος της νεανικής επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας. Το πρωτόκολλο συνεργασίας που υπεγράφη από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, Καθηγητή Παναγιώτη Ζαφείρη, και τον Διευθυντή του ARIS, Νίκο Σ. Κυριακίδη, προβλέπει μεταξύ άλλων την ένταξη φοιτητών και ακαδημαϊκών του ΤΕΠΑΚ σε διάφορα προγράμματα του ARIS. Το ARIS αποτελεί πρωτοβουλία της Deloitte και της Τράπεζας Κύπρου, και στοχεύει στην ενδυνάμωση νεοφυών επιχειρήσεων που θέλουν να αρχίσουν το επιχειρηματικό ταξίδι από τη Λεμεσό. Απευθύνεται τόσο σε κυπριακά startups όσο και σε ομάδες από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα, το ARIS προτίθεται να παρέχει κατάρτιση για ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων των φοιτητών του ΤΕΠΑΚ και περαιτέρω δικτύωση της πανεπιστημιακής κοινότητας με επιχειρήσεις που φιλοξενεί. Στόχος είναι να παρέχει την απαραίτητη υποδομή, εκπαίδευση και εξοπλισμό για τη μετουσίωση των ιδεών των νέων σε ανερχόμενες κερδοφόρες επιχειρήσεις, καθώς και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών για παρουσίαση και προώθησή τους στην αγορά, τόσο σε κυπριακό όσο και σε ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Αντίστροφα, το ΤΕΠΑΚ θα παρέχει τεχνογνωσία σε κοινούς τομείς και θα στοχεύσει σε κοινή συμμετοχή σε ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα.

Έναρξη Δραστηριοτήτων για Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων

Με επιτυχία στέφθηκε η τελετή έναρξης δραστηριοτήτων του Κυπριακού Εθνικού Κέντρου Ικανοτήτων για Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων του Ινστιτούτου Κύπρου. Η τελετή, η οποία τελούσε υπό την αιγίδα του Υφυπουργού Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Κυριάκου Κόκκινου, πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο «Κώστας Στεφανής», στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Κύπρου, στην Αγλαντζιά. Τηρουμένων όλων των απαραίτητων μέτρων πρόληψης κατά του COVID-19, την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του περιορισμένος αριθμός πολιτικών αξιωματούχων, διπλωματών, μελών του Συμβουλίου Επιτρόπων, καθώς και εκλεκτά μέλη του Ινστιτούτου Κύπρου, διακεκριμένες προσωπικότητες από την επιστημονική κοινότητα και τον επιχειρηματικό κόσμο και χρήστες Υπολογιστικών Υψηλών Επιδόσεων. Η εκδήλωση ήταν επίσης προσβάσιμη διαδικτυακά για το ευρύ κοινό, ενώ παραμένει διαθέσιμη στο κανάλι του YouTube του Ινστιτούτου Κύπρου. Tο Κυπριακό Εθνικό Κέντρο Ικανοτήτων για Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων θα αναπτυχθεί από το Ερευνητικό Κέντρο Υπολογιστικής Επιστήμης και Τεχνολογίας (CaSToRC) του Ινστιτούτου Κύπρου, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου των Εθνικών Κέντρων Ικανοτήτων (NCCs), το οποίο εντάσσεται με τη σειρά του στο ερευνητικό πρόγραμμα EuroCC. To εν λόγω ερευνητικό πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το EuroHPC Joint Undertaking, το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας. Στόχος του Εθνικού Κέντρου Ικανοτήτων (NCC) είναι να αποτελέσει σημείο δράσης, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε εθνικούς μετόχους σε υποδομές Υπολογιστικής Υψηλών Επιδόσεων, καθώς και την παροχή εκπαίδευσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων σε σχετικούς τομείς.

EconomyToday 103

ΤΗΣ ΘΕΩΝΗΣ ΠΑΝΑΓΗ Για καθημερινή ενημέρωση για όλα όσα συμβαίνουν στην Κύπρο στο www.checkincyprus.com

CHECK IN

Going Out

Loves

Limassol Agora

Το πρώην παντοπωλείο της πόλης, 102 χρόνια μετά, ανακαινίστηκε και μας συστήνεται ανανεωμένο και διαμορφωμένο. Διατηρώντας το παραδοσιακό κυπριακό στοιχείο, η Α΄ Δημοτική Αγορά Λεμεσού άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό, φιλοδοξώντας να αποτελέσει μια «νέα, εκσυγχρονισμένη αγορά, στη βάση όμως του παραδοσιακού παντοπωλείου που λειτουργούσε στο παρελθόν». Στον χώρο λειτουργούν 13 εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ, μπιραρίες, χώρος επιδιόρθωσης κινητών τηλεφώνων, ντελικατέσεν, καταστήματα με παραδοσιακά και μοντέρνα προϊόντα, καταστήματα σουβενίρ, κομμωτήριο, χώρος για μανικιούρ-πεντικιούρ και σπα. Επίσης υπάρχει παιχνιδότοπος, rooftop και χώρος συνεδριάσεων. (70070070) Κωνσταντίνου Κανάρη 45-49, Λεμεσός.

New entry

M Fusion

Γαστρονομικές ξεναγήσεις και γευστικές συγκινήσεις ζουν εδώ και μερικές ημέρες οι επισκέπτες του ατμοσφαιρικού M Fusion του ξενοδοχείου Four Seasons. Πρόκειται για ένα εστιατόριο με sharing-style φιλοσοφία και ένα μενού ωδή στη δημιουργική ιαπωνική κουζίνα και με επιρροές πολυσυλλεκτικών λατινοαμερικάνικων γεύσεων, με ιδιαίτερα προνομιακή θέση, δίπλα στην πλήρως ανακαινισμένη και εντυπωσιακή βεράντα Vista Terrace, πάνω από τη λίμνη με τα εξωτικά κόι. (25858000) Four Seasons Hotel, Λεωφ. Αμαθούντος 67-69, Άγιος Τύχωνας, Λεμεσός. Τρ-Σ 19.00-23.00.

Scale Restaurant

Ένα μοναδικά σχεδιασμένο εστιατόριο, στην καρδιά της Λευκωσίας, δεσπόζει στο ισόγειο του νεοαφιχθέντος MAP Boutique Hotel. Το Scale Restaurant συστήνεται στο κοινό της πρωτεύουσας και μοιράζεται μαζί μας την ισορροπημένη φιλοσοφία του, μέσα από ένα προσεκτικά επιμελημένο μενού, εμπνευσμένο από τη γαστρονομική κουλτούρα της Μεσογείου. Το μενού είναι μια εξαιρετικά γευστική πρόταση που φέρει την υπογραφή του Eλλαδίτη σεφ παγκόσμιας κλάσης Διονύση Ζαχαρόπουλου. Αξίζει να αναφερθεί ότι μπορεί κανείς να επισκεφθεί το εστιατόριο από νωρίς το πρωί για να απολαύσει ένα πολύ υψηλού επιπέδου breakfast menu, ξεκινώντας έτσι υπέροχα τη μέρα του, να το επισκεφθεί τα μεσημέρια για lunch, αλλά και το βράδυ για ξεχωριστό φαγητό, με μοναδικές συνταγές. Κάθε επίσκεψη και μια εμπειρία γεμάτη χαρακτήρα, στιλ και προπαντός γεύση. (22444999) MAP Boutique Hotel, Λεωφόρος Στασίνου 15.

Μη Χάσετε Madame Figaro – Γυναίκες της Χρονιάς 2019

Η Madame Figaro, εδώ και 15 χρόνια, επιβραβεύει τις γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο, που έδωσαν ελπίδα, που τόλμησαν και πέτυχαν, που έγιναν πηγή έμπνευσης και άνοιξαν δρόμους. Η τελετή βράβευσης Madame Figaro Γυναίκες της Χρονιάς 2019, που παρουσιάζει η Estée Lauder, έρχεται στο ΣΙΓΜΑ τη Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2020 στις 21:00. Παρουσιαστής αυτής της ξεχωριστής βραδιάς θα είναι ο ένας και μοναδικός Σάκης Ρουβάς. Επί σκηνής ο καλύτερος ερωτικός τραγουδιστής της γενιάς του, Γιάννης Πλούταρχος. Όπως κάθε χρόνο, η Madame Figaro, με τη βοήθεια ειδικής επιτροπής, η οποία συστάθηκε αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό, κατέληξε στις 45 υποψήφιες –σε 9 κατηγορίες– Γυναίκες της Χρονιάς για το 2019. Οι αναγνώστες της Madame Figaro ήταν οι μοναδικοί και απόλυτοι κριτές καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας για την ανάδειξη των Γυναικών της Χρονιάς. Συγκεκριμένα, 33.492 αναγνώστες ψήφισαν και ανέδειξαν τις Madame Figaro Γυναίκες της Χρονιάς 2019, τις πρώτες ανάμεσα στις ίσες. Η καταμέτρηση των ψήφων έγινε με την εγκυρότητα του Intercollege. 104 EconomyToday

Νατάσσα Μποφίλιου

Η Νατάσσα Μποφίλιου, μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής μουσικής και μια από τις σπουδαιότερες ερμηνεύτριες της γενιάς της, παρουσιάζει μια ειδικά σχεδιασμένη για την Κύπρο παράσταση των Θέμη Καραμουρατίδη και Γεράσιμου Ευαγγελάτου. Σε ένα κοσμοπολίτικο συναυλιακό πρόγραμμα που περιλαμβάνει τις μεγάλες τους επιτυχίες, πρωτότυπες διασκευές γνωστών τραγουδιών της διεθνούς σκηνής, αλλά και τα ολοκαίνουργια τραγούδια τους που μόλις κυκλοφόρησαν, η εσωτερικότητα της Δύσης θα συναντήσει την εξωστρέφεια της Μεσογείου, με το πάθος και τη συγκίνηση της ερμηνείας της Νατάσσας Μποφίλιου. Πέμ 22 & Παρ 23 Οκτ, Θέατρο Ριάλτο, Λεμεσός, 20.30. Εισιτήρια: €30 / €25. Πληρ. 77777745.

Ελένη Τσαλιγοπούλου

H Ελένη Τσαλιγοπούλου συναντά στη σκηνή τρεις εξαιρετικούς μουσικούς για να μας παρασύρει σε ένα δροσερό, ακουστικό συναυλιακό πρόγραμμα, γεμάτο υπέροχα τραγούδια! Τραγούδια πολύτιμα που αποτελούν τη μουσική μας περιουσία, τραγούδια λαϊκά, ρεμπέτικα και παραδοσιακά, τραγούδια στεριανά αλλά και θαλασσινά, τραγούδια σπουδαίων συνθετών μας, κλασικά και νεότερα, αλλά και οι μεγάλες επιτυχίες της Ελένης, όλα μπερδεύονται γλυκά σε μια συναρπαστική παράσταση που θα μας ταξιδέψει και θα μας διασκεδάσει, σε πείσμα των καιρών! Παρ 9 Οκτ, ETKO Winery, Λεμεσός, 21.00 & Σ 10 Οκτ, Αμφ. Σκαλί Αγλαντζιάς, Λευκωσία, 20.30, €20. Εισιτήρια: www.tickethour. com.cy.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1987

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

Huawei

Η Ι ΣΗΤHuawei Ο Ρ Ι ιδρύθηκε Α Ε Ν το Ο 1987 Σ B από R Aτον N Ren D Zhengfei, πρώην μηχανικό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας. Κατά την ίδρυσή της, η Huawei επικεντρώθηκε στην κατασκευή τηλεφωνικών διακοπτών, αλλά από τότε επέκτεινε τις δραστηριότητές της για να συμπεριλάβουν την κατασκευή τηλεπικοινωνιακών δικτύων, την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και εξοπλισμού σε επιχειρήσεις εντός και εκτός Κίνας και την κατασκευή συσκευών επικοινωνιών για την καταναλωτική αγορά.

2010

Το 2010, η Huawei προσχώρησε στην Επιτροπή Ευρυζωνικής Ψηφιακής Ανάπτυξης, η οποία συγκροτήθηκε από την ITU και την UNESCO για να υποστηρίξει την ανάπτυξη ευρυζωνικών υπηρεσιών σε αναπτυσσόμενες χώρες. Την ίδια χρονιά, η εταιρεία προσχώρησε στην κοινοπραξία Green Touch, μια βιομηχανική ομάδα που στοχεύει να δημιουργήσει δίκτυα επικοινωνιών 1.000 φορές αποδοτικότερα ενεργειακά απ’ ό,τι σήμερα.

2011 Η Huawei ανακοίνωσε την επιχειρηματική της δραστηριότητα τον Ιανουάριο του 2011 για την παροχή δικτυακής υποδομής σταθερής και ασύρματης επικοινωνίας. Η εταιρεία δήλωσε ότι έχει ως στόχο να αυξήσει τις πωλήσεις της σε 4 δισ. δολάρια το 2011 και σε 15 δισ. δολάρια σε διάστημα τριών έως πέντε ετών.

2012

Είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού στον κόσμο, έχοντας ξεπεράσει την Ericsson το 2012.

2014 Το 2014, η Huawei κατέγραψε κέρδος 34,2 δισ. γουάν (5,5 δισ. δολάρια). Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της έχουν αναπτυχθεί σε περισσότερες από 170 χώρες και εξυπηρετεί σήμερα 45 από τους 50 μεγαλύτερους τηλεπικοινωνιακούς φορείς παγκοσμίως. Η εταιρεία επένδυσε 6,4 δισ. δολάρια σε έρευνα και ανάπτυξη, από 5 δισ. δολάρια το 2013.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

106 EconomyToday

2015

Το δυναμικό της εταιρείας ανέρχεται στις 170.000 εργαζόμενους.

2016

Η Huawei σχεδιάζει το δικό της λειτουργικό σύστημα για κινητά για μελλοντική χρήση. Την ίδια χρονιά, η εταιρεία ξεκινά μια νέα εκστρατεία μάρκετινγκ που καθορίζει τη θέση της στην επιχειρηματική αγορά, με σύνθημα «Leading New ICT, Building a Better Connected World», στο CeBIT 2016.

2017

Από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2017, η Huawei ξεπέρασε την Apple και έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος κατασκευαστής smartphones στον κόσμο. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, η εταιρεία δημιούργησε ένα δίκτυο NB-IoT, χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο κατασκευής «ενός δικτύου, μιας πλατφόρμας και εφαρμογών N», χρησιμοποιώντας IoT, cloud computing, μεγάλα δεδομένα και άλλες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών επόμενης γενιάς. Σκοπεύει επίσης να είναι ένας από τους πέντε μεγαλύτερους cloud players στον κόσμο στο εγγύς μέλλον.

2019

Τα smartphones Huawei και Honor κατέλαβαν μαζί το 17,6% του παγκόσμιου μεριδίου αγοράς.

2020

Η Huawei κατάφερε να ξεπεράσει τη Samsung για πρώτη φορά στην ιστορία της ως ο μεγαλύτερος κατασκευαστής smartphones τον Απρίλιο του 2020.