Economy Today April 2022 by diaspublications

TEΥΧΟΣ 70 / απριλΙΟΣ 2022 / €2.50

ΒΑΡΙΑ Η

ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Οι επιπτώσεις στην παγκόσμια και στην κυπριακή οικονομία και τα μεγάλα διακυβεύματα της επόμενης μέρας αφιερωμα: η νεα esg εποχη ειναι εδω

The New Equation Ʒǎ ³7KH 1HZ (TXDWLRQ´ İǁǌĮǈ ǋǈĮ ǉǎǈǌǗĲǆĲĮ ĮǌǇǏǙȺǔǌ ȺǎǑ İȺǈǊǘǎǑǌ ȺǏǎǃǊǀǋĮĲĮ ǉĮǈ ıǑǌİǏǄƾǅǎǌĲĮǈ ǋİ ĮȺǏǎıįǗǉǆĲǎǑǐ ĲǏǗȺǎǑǐ ƪǁǌĮǈ ǋǈĮ ĮǌǇǏǙȺǈǌǆ ǉĮǈ ĲĮǑĲǗǒǏǎǌĮ ĲİǒǌǎǊǎǄǈǉǀ ȺǏǎıƿǄǄǈıǆ ƪǁǌĮǈ ǎ ĲǏǗȺǎǐ ȺǎǑ ǎǈǉǎįǎǋǎǘǋİ Ĳǆǌ İǋȺǈıĲǎıǘǌǆ ǉĮǈ İȺǈĲǑǄǒƾǌǎǑǋİ ǃǈǙıǈǋĮ ĮȺǎĲİǊƿıǋĮĲĮ ǄǈĮ Ĳǎ ıǀǋİǏĮ ǉĮǈ Ĳǎ ĮǘǏǈǎ

ưƾǇİĲİ ȺİǏǈııǗĲİǏĮ ıĲǎ www.pwc.com.cy/en/the-new-equation.html

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΣ 70 / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022

FOCUS 46 COVER STORY: Βαριά η σκιά του πολέμου - 48 ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Η γεωπολιτική συναντά τη γεωοικονομία - 54 ΑΘΩΣ ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ: Tα παζλ του φυσικού αερίου - 58 ΤΑ «ΕΥΦΛΕΚΤΑ» σκαμπανεβάσματα του πετρελαίου - 60 REPOWER-EU - 64 ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑΣ: Η Διακήρυξη των Βερσαλλιών - 66 Π. ΑΝΙΦΤΟΥ - Κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ: Ο ρυθμιστικός ρόλος της ευρασιατικής Ρωσίας ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα - 72 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του Υφυπουργού Τουρισμού, Σάββα Περδίου - 78 ΦΙΛΟΚΥΠΡΟΣ ΡΟΥΣΟΥΝΙΔΗΣ: Νέες προκλήσεις για την τουριστική βιομηχανία - 80 ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΣΟΛΟΜΙΔΗΣ: Από κρίση σε κρίση ο τουρισμός - 81 ΤΟ ΠΛΗΓΜΑ στις υπηρεσίες

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ 42 ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΣΤΑ: Η επόμενη μέρα στην ασφάλεια αυτοκινήτου 44 ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΡΟΝΙΔΗΣ: Χρήση κεφαλαιακών αποθεμάτων σε περιόδους κρίσης 82 ΠΡΟΧΩΡΑ ο Μηχανισμός Ανάκαμψης 86 ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ: Τέσσερα χρόνια Υφυπουργείο Ναυτιλίας 88 ΣΚΕΨΕΙΣ για θέσπιση κατώτατου μισθού με διάταγμα 90 ΠΑΥΛΟΣ ΛΟΪΖΟΥ: Ανάλυση δεδομένων και ευφυείς αποφάσεις 91 ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΛΑΤΗΣ: Αναβίωση του Συνεργατισμού 92 ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Προκλήσεις στο κατώφλι του 2022 (ΙΙΙ) 94 ATHLETIC BILBAO: Πάνω απ’ όλα το έμβλημα

66 94

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 4 EDITORIAL 6 EI-KONOMIA 8 MARKET WATCH 98 ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ… 10 ESET: Παγκόσμια ηγέτιδα 12 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η νέα ESG εποχή - 14 ΔΡ ΧΡΥΣΗ ΜΕΜΤΣΑ: Μονόδρομος το ESG - 18 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ-ΠΙΕΡΙΔΗ: Η σημασία του ESG στον τραπεζικό τομέα - 20 ΝΙΚΟΛ ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ: Η Κύπρος σε ρυθμούς βιώσιμης ανάπτυξης 30 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ασφαλιστική Βιομηχανία - Υγεία - 32 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Γενικού Διευθυντή ΣΑΕΚ, Ανδρέα Αθανασιάδη

EconomyToday 3

ΕDITORIAL

α τελευταία χρόνια, αρχής γενομένης από το 2020 και την έλευση της πανδημίας, έχει διαφανεί το μέγεθος της ζημιάς που μπορεί να προκληθεί στην οικονομία από τους επονομαζόμενους εξωγενείς κινδύνους. Η πανδημία και τα lockdowns σταμάτησαν τις μηχανές της παγκόσμιας οικονομίας. Η αυξημένη ζήτηση που συνοδεύει την επανεκκίνησή της και τα συνεπακόλουθα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα άρχισαν να τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, συνδυαζόμενα με την ενεργειακή κρίση. Η πολιτική του «εργοστασίου του κόσμου», όπως χαρακτηρίζεται η Κίνα, για μηδενικά κρούσματα βλέπουμε ότι ακόμη και σήμερα οδηγεί σε lockdowns πόλεων και λιμένων, που επηρεάζουν το εμπόριο. Φέτος ανέμεναν όλοι μια δυναμική επανεκκίνηση της ανάπτυξης στα μέτρα αυτής του μακρινού πλέον 2019. Ο πόλεμος όμως στην Ουκρανία ήρθε να ανατρέψει πλήρως το σκηνικό. Η δυναμική παραδοσιακά ισχυρών τομέων της οικονομίας αμφισβητείται, ίσως όσο ποτέ άλλοτε. Τόσο η ουκρανική κρίση όσο και η υγειονομική έχουν αναδείξει τη σημαντικότητα του πρωτογενούς τομέα, ο οποίος στη χώρα μας αφέθηκε στη μοίρα του. Οι κρίσεις κρύβουν ευκαιρίες και η χώρα μας έχει απολέσει πολλές για να στρέψει το βλέμμα στον πρωτογενή της τομέα. Γεωργία και κτηνοτροφία στο παρελθόν συνεισέφεραν στο ΑΕΠ της χώρας 18% και έδιναν εργασία σε χιλιάδες ανθρώπους. Είναι σαφές ότι δεν μπορούν να αναπτυχθούν από τη μια μέρα στην άλλη, συνεπώς χρειάζεται πλάνο, στρατηγική και προσήλωση στον στόχο της ενδυνάμωσής τους. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, είναι όμως αναγκαίο. Δεν διατείνομαι ότι αυτός ο τομέας θα αντικαταστήσει τη συνεισφορά που έχουν στο ΑΕΠ οι τομείς που πλήττονται. Μπορεί, όμως, με τη χρήση και της τεχνολογίας, να μειώσει τις μεγάλες εξαρτήσεις σε αγαθά πρώτης ανάγκης μιας νησιωτικής χώρας από το εξωτερικό, να ενισχύσει τις εξαγωγές και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.

Ας κοιτάξουμε

και τον πρωτογενή τομέα ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

TEΥΧΟΣ 70 / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022 / €2.50

ΒΑΡΙΑ Η

ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ∆ΙΑΚΥΒΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΜΕΡΑΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η ΝΕΑ ESG ΕΠΟΧΗ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ

4 EconomyToday

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675 Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Directors: Αναστασία Ερωτοκρίτου, Ελένη Νικολάου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Χρίστος Πέτρου, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Ναταλία Γεωργιάδου, Άννα Κριθαρίδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Πωλίνα Άνιφτου, Κρις Κωνσταντινίδης, Κυριακός Ε. Γεωργίου, Βρασίδας Νεοφύτου, Άθως Κλεάνθους Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Advertising specialist: Μαρκέλλα Ιακώβου, e-mail: iacovoum@diasmedia.com τηλ. 22580812 Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους MARKETING MANAGER: Γιώτα Ορφανίδου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Οδυσσέας Κωνσταντίνου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Proteas Press Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EconomyToday 5

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

+31,3% ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΓΑΘΩΝ (σύνολο)

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022: €205,2 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2021: €156,3 εκατ.

5,9%

+22,6%

ΤΟ ΑΕΠ

ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ 2021

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΓΑΘΩΝ

+16,2%

(σύνολο)

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022: €724,0 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2021: €590,6 εκατ.

ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ

ΟΙ ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021: 8.164 ΑΔΕΙΕΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020: 7.023 ΑΔΕΙΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΑ: -7,8%

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022: €518,7 ΕΚΑΤ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2021: €434,3 ΕΚΑΤ.

+286,1%

ΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021: €1.513,6 ΕΚΑΤ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020: €392,0 ΕΚΑΤ.

+2,3% Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ (Δημόσιος Τομέας)

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022: 53.702 ΑΤΟΜΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021: 52.481 ΑΤΟΜΑ

6 EconomyToday

EconomyToday 6

market watch

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ 1

O Invest Cyprus στην καρδιά του ευρωπαϊκού Real Estate

Συνεχίζει τις στοχευμένες δράσεις για προώθηση και ανάδειξη της Κύπρου ως επενδυτικού προορισμού ο Invest Cyprus. Ο Κυπριακός Οργανισμός Προώθησης Επενδύσεων είχε για ακόμα μια χρονιά έντονη παρουσία με κυπριακό περίπτερο σε μια από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές εκθέσεις σε θέματα ακινήτων, στη MIPIM (Marche International des Professionnels de la Immobillier), που πραγματοποιή-

θηκε μεταξύ 15 και 18 Μαρτίου στη Γαλλία. Η MIPIM θεωρείται εκ των κορυφαίων διεθνών εκθέσεων στον τομέα των ακινήτων, αφού συμμετέχουν περίπου 3.800 εκθέτες και την επισκέπτονται ετησίως πέραν των 30.000 επαγγελματιών του τομέα, με έντονη την παρουσία διεθνών θεσμικών επενδυτών οι οποίοι διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία δισεκατομμυρίων. Η αντιπροσωπεία του Invest Cyprus είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει τα πλεονεκτήματα της χώρας ως επενδυτικού προορισμού και να ενημερώσει για τις προοπτικές αλλά και τις αποδόσεις του τομέα των ακινήτων.

Τράπεζα Κύπρου: Ενημερώνει γρήγορα και με ασφάλεια μέσω Push Notifications Πλέον, οι πελάτες της Τράπεζας Κύπρου θα ενημερώνονται με ειδοποίηση (Push Notification) και όχι με γραπτό μήνυμα (SMS), μετά την ολοκλήρωση της συναλλαγής τους με την κάρτα τους. Τι είναι τα Push Notifications; Τα Push Notifications είναι μια ειδοποίηση, ένα μήνυμα που εμφανίζεται στο κινητό. Οι εκδότες εφαρμογών (applications) μπορούν να τις στείλουν ανά πάσα στιγμή και οι χρήστες δεν χρειάζεται να βρίσκονται στην εφαρμογή για να τις λαμβάνουν. 8 EconomyToday

Με αυτόν τον τρόπο ειδοποιούνται για κύριες ειδήσεις, τις τελευταίες αθλητικές βαθμολογίες, προσφορές για προϊόντα και άλλα πολλά. Η συγκεκριμένη εξέλιξη ενδυναμώνει την εμπειρία του χρήστη και παράλληλα το επίπεδο ασφάλειας των συναλλαγών, αφού τα Push Notifications έχουν κάποια χαρακτηριστικά και δυνατότητες που δεν έχουν τα SMS. Για παράδειγμα, τα Push Notifications είναι κρυπτογραφημένα μηνύματα, σε αντίθεση με τα SMS. Δεν μπορεί οποιοσδήποτε να αποστείλει Push Notification σε ένα κινητό, σε αντίθεση με το SMS, όπου το μόνο που χρειάζεται ο αποστολέας είναι να γνωρίζει τον αριθμό του τηλεφώνου. Άλλωστε, είναι

Hilton Nicosia: Ανανεωμένος προορισμός στην πρωτεύουσα Ο πρωταγωνιστής της φιλοξενίας στην πρωτεύουσα μάς καλεί να γνωρίσουμε το απόλυτα ανανεωμένο του πρόσωπο. Πλήρως ανανεωμένο και πιο όμορφο από ποτέ, το Hilton Nicosia υποδέχεται ένοικους και επισκέπτες στο πεντάστερο περιβάλλον του. Σε μια «ζεστή» ατμόσφαιρα, όπου η απλότητα συναντά την πολυτέλεια και η οικειότητα δένει αρμονικά με την κομψότητα, ο πρωταγωνιστής της φιλοξενίας στην πρωτεύουσα καλεί το κοινό να το επισκεφθεί και να απολαύσει μοναδικές στιγμές πολυτέλειας και χαλάρωσης. Η αλλαγή είναι άμεσα εμφανής, με την αισθητική στο πλήρως μεταμορφωμένο λόμπι του ξενοδοχείου να αποπνέει αρχοντιά και αρμονία, προβάλλοντας τη συνύπαρξη του διαχρονικά κλασικού με το μοντέρνο αρχιτεκτονικό design. Με τις χρυσές λεπτομέρειες και τους διακριτικούς γήινους χρωματισμούς να αναδεικνύουν τη δυναμική υπόσταση της νέας ταυτότητας του ξενοδοχείου, ο επισκέπτης θα νιώσει άνετα και ευχάριστα, απολαμβάνοντας παράλληλα προσωπικές στιγμές σε ένα ανανεωμένο περιβάλλον. Ένας ιδιαίτερα ελκυστικός χώρος για συναντήσεις, καφέ, ποτό ή γλυκό για όλες τις ώρες στην πρωτεύουσα.

πλέον συχνό φαινόμενο οι περιπτώσεις στις οποίες επιτήδειοι αποστέλλουν μηνύματα, προσποιούμενοι τραπεζικά ιδρύματα ή εμπόρους, καταφέρνοντας έτσι να αποσπάσουν ευαίσθητες πληροφορίες, όπως τις λεπτομέρειες καρτών από τους κατόχους τους.

Διαχρονική στήριξη του Ινστιτούτου Νευρολογίας από τον Όμιλο Πετρολίνα

Επίσκεψη στο Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) πραγματοποίησαν τη Δευτέρα 14 Μαρτίου τα διευθυντικά στελέχη του Ομίλου Πετρολίνα, Ντίνος Λευκαρίτης, Εκτελεστικός Διευθύνων Σύμβουλος (CEO) της Petrolina (Holdings) Public Ltd, και Δημήτρης Μαυρομίχαλος, Γενικός Διευθυντής της PPT Aviation Services Ltd. Τους υποδέχθηκαν ο Γενικός Εκτελεστικός Διευθυντής και Ιατρικός Διευθυντής του ΙΝΓΚ, καθ. Λεωνίδας Φυλακτού, και η κοσμήτορας της Μεταπτυχιακής Σχολής του ΙΝΓΚ, καθ. Κυπρούλα Χριστοδούλου. Ακολούθησε ξενάγηση και ενημέρωση σχετικά με το φάσμα των δραστηριοτήτων του ΙΝΓΚ, τις προσφερόμενες εξειδικευμένες υπηρεσίες, τα διάφορα ερευνητικά προγράμματα, τα μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα του ΙΝΓΚ, όπως επίσης και ενημέρωση για τον φιλανθρωπικό θεσμό του TELETHON. Οι εταιρείες του Ομίλου Πετρολίνα είναι διαχρονικοί υποστηρικτές του έργου του ΙΝΓΚ, καθώς η συνεργασία και προσφορά τους εκτείνεται και σε φιλανθρωπικό επίπεδο.

Επιχειρηματικό Φόρουμ Κύπρου - Ιορδανίας και επιχειρηματικές συναντήσεις (B2B) Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, την Τετάρτη 9 Μαρτίου 2022, η εκδήλωση επιχειρηματικού φόρουμ και επιχειρηματικών συναντήσεων (Β2Β) μεταξύ κυπριακών και ιορδανικών επιχειρήσεων. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ), τον Κυπρο-Ιορδανικό Σύνδεσμο και το Enterprise Europe Network Κύπρου, με την υποστήριξη της Deloitte Cyprus και της πρεσβείας της Ιορδανίας στην Κύπρο, στο ξενοδοχείο Hilton στη Λευκωσία. Στην εκδήλωση έλαβαν μέρος 17 ιορδανικές εταιρείες, που

Το πρώτο ξενοδοχείο της Intercontinental Hotels Group στην Κύπρο

πραγματοποίησαν συναντήσεις με 20 κυπριακές εταιρείες από διάφορους κλάδους. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης έγιναν και δύο παρουσιάσεις από το CIPA και το JEBA, με επίκεντρο τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στην Κύπρο και την Ιορδανία αντίστοιχα.

Ένας από τους κορυφαίους οργανισμούς στον κόσμο, η Intercontinental Hotels Group, και ο Όμιλος Εταιρειών Φραντζή ανακοίνωσαν σε μια όμορφη εκδήλωση τη συμφωνία τους για την ανέγερση υπερπολυτελούς ξενοδοχείου 5 αστέρων στη Λεμεσό. Το εν λόγω ξενοδοχείο θα φέρει την επωνυμία Intercontinental Limassol Hotel. Στο πλαίσιο της τελετής υπογραφής της συμφωνίας, ο Γιώργος Φραντζής, Πρόεδρος του Ομίλου Εταιρειών Φραντζή, τόνισε ότι το όνομα και η φήμη του κορυφαίου αυτού brand θα συνεισφέρουν στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της πόλης της Λεμεσού και θα ενισχύσουν την τουριστική εικόνα της Κύπρου στο εξωτερικό, καθώς το νέο Intercontinental Limassol Hotel θα είναι ένα στολίδι για τη Λεμεσό και την Κύπρο μας. Εκ μέρους της Intercontinental Hotels Group, ο Hylko Versteeg, Head of Development Southern Europe IHG Hotels & Resorts, ανέφερε: «Είναι με μεγάλο ενθουσιασμό που ανακοινώνουμε την περαιτέρω επέκτασή μας στην Κύπρο και με μεγάλη χαρά που υποδεχόμαστε στην οικογένεια της Intercontinental Hotels Group τον Όμιλο Εταιρειών Φραντζή». Το Intercontinental Limassol Hotel πρόκειται να είναι ένα «Green Hotel», με σύγχρονα συστήματα φωτοβολταϊκών που θα μειώνουν στο ελάχιστο τις ανάγκες ηλεκτρικού ρεύματος από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο Executive Director του Ομίλου Εταιρειών Φραντζή, Δημήτρης Φραντζής, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στις νέες τάσεις και τη θετική αλλαγή στον τρόπο σκέψης των ταξιδιωτών ανά το παγκόσμιο, οι οποίες ταυτίζονται απόλυτα με το όραμα του Ομίλου για ένα έργο φιλικό προς το περιβάλλον, ασφαλές, με εξατομικευμένες υπηρεσίες, που να στηρίζει τους ντόπιους παραγωγούς και ανθρώπους, λειτουργώντας στο υψηλότερο επίπεδο άνεσης, φινέτσας και πολυτέλειας.

EconomyToday 9

advertorial

Παγκόσμια ηγέτιδα στην ψηφιακή ασφάλεια των επιχειρήσεων Η νέα πλατφόρμα PROTECT είναι η λύση της ESET για την εποχή των υβριδικών υποδομών.

ε εμπειρία 30 ετών, η ESET, με έδρα τη Σλοβακία, έχει μεγαλύτερη ιστορία στην κυβερνοασφάλεια από πολλούς από τους ανταγωνιστές της. Και όπως και άλλες εταιρείες της παλιάς φρουράς, η ESET γνωρίζει ότι πρέπει να καινοτομεί για να καλύπτει ακόμη και τα πιο προηγμένα σενάρια επίμονων απειλών. Οι διακρίσεις που έχει λάβει μέχρι στιγμής από αναλυτές της διεθνούς αγοράς επιβεβαιώνουν ότι είναι από τις εταιρείες που πρέπει να λάβουμε υπόψη, καθώς επιβεβαιώνουν την επένδυση και το πάθος της ESET για πρόοδο μέσω της τεχνολογίας.

Προστατεύοντας τις επιχειρήσεις από τις νέες ψηφιακές προκλήσεις Το 2021, η ESET κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά μια νέα πλατφόρμα διαχείρισης ασφάλειας τελικών σημείων (endpoint), την ESET PROTECT, η οποία αντικατοπτρίζει την παγκόσμια στροφή σε υπηρεσίες που βασίζονται στο cloud. Η πλατφόρμα PROTECT είναι η λύση της ESET για την εποχή των υβριδικών υποδομών. Καθώς οι οργανισμοί χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο cloud και virtual workloads, εργαλεία όπως το PROTECT είναι σημαντικά για τη μετάβαση από τα on-premises συστήματα και την προστασία της ψηφιακής υποδομής. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι υποδομές απομακρυσμένης εργασίας ήταν εκτεθειμένες. Η ESET ανέφερε αύξηση 140% των επιθέσεων RDP το τρίτο τρίμηνο του 2020, ενώ το 2021 η 10 EconomyToday

Καθώς οι οργανισμοί χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο cloud και virtual workloads, εργαλεία όπως το PROTECT είναι σημαντικά για τη μετάβαση από τα on-premises συστήματα και την προστασία της ψηφιακής υποδομής

εκτεταμένη υιοθέτηση νέων υπηρεσιών cloud τράβηξε την προσοχή των κυβερνοεγκληματιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 41% των εταιρειών που συμμετείχαν σε έρευνα του Cloud Industry Forum εξακολουθούν να πιστεύουν ότι το γραφείο είναι ασφαλέστερο περιβάλλον από το cloud. Η κονσόλα ESET PROTECT Cloud επιτρέπει τη διαχείριση των λύσεων ασφαλείας της ESET σε onκαι off-premise endpoints σε πραγματικό χρόνο. Επιτρέπει στους διαχειριστές IT να εγκαθιστούν απομακρυσμένα τις λύσεις ασφαλείας της ESET, να εκτελούν εργασίες, να επιβάλλουν πολιτικές ασφαλείας, να παρακολουθούν την κατάσταση του συστήματος και να ανταποκρίνονται γρήγορα σε προβλήματα ή ανιχνεύσεις σε διαχειριζόμενα endpoints σε όλες τις πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων PC, servers, εικονικών μηχανών (virtual machines), ακόμη και κινητών συσκευών. Επίσης, η κονσόλα επιτρέπει στους χρήστες να διαχειρίζονται υπάρχοντα προϊόντα ESET, όπως τα ESET Endpoint Security, ESET Dynamic Threat Defense και ESET Full Disk Encryption. Για να διασφαλίσει ότι οι επιχειρήσεις όλων των

μεγεθών είναι εξοπλισμένες με τις σωστές λύσεις ασφαλείας, η ESET σχεδίασε προσαρμοσμένα πακέτα λύσεων. Το πακέτο που απαντά στις ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των παρόχων διαχειριζόμενων υπηρεσιών (MSPs) είναι το ESET PROTECT Advanced. Προσφέρει βελτιωμένη προστασία endpoint από απειλές ransomware και απειλές zero-day, μέσω τεχνολογίας sandboxing που βασίζεται σε cloud, καθώς και προστασία δεδομένων μέσω πλήρους κρυπτογράφησης δίσκου.

ΤΟ ECOS

Το ESET PROTECT Advanced εξασφαλίζει: - Προστασία από ιούς και spam - ESET Dynamic Threat Defense για προληπτική προστασία έναντι απειλών τύπου zero-day - MFA (Multi-factor authentication) για διαχειριστές - Immediate recovery όπου ο διαχειριστής μπορεί να αποκαταστήσει την πρόσβαση του χρήστη στο κρυπτογραφημένο σύστημα - Αμφίδρομο τείχος προστασίας - Ασφαλές πρόγραμμα περιήγησης για ευαίσθητες συναλλαγές - Συγχρονισμό με Active Directory - Πρόληψη επιθέσεων botnet και C2C (Command & Control) - Διαχείριση κινητών συσκευών (MDM) στο cloud - Λειτουργία ελέγχου διαδικτύου (Web Control)

• Ελέγχει όλα τα εισερχόμενα emails που παραδίδονται στο γραμματοκιβώτιο του πελάτη Microsoft 365. • Η διαχείρισή του μπορεί να γίνει μέσω μιας web-based κονσόλας. • Η βραβευμένη τεχνολογία antispam λειτουργεί ως το πρώτο επίπεδο, φιλτράροντας τα ανεπιθύμητα μηνύματα με ακρίβεια σχεδόν 100%. • Το δεύτερο επίπεδο είναι ο σαρωτής κακόβουλου λογισμικού, ο οποίος εντοπίζει κακόβουλα ή ύποπτα αρχεία. • Το τρίτο επίπεδο προστατεύει από το ηλεκτρονικό «ψάρεμα» (antiphishing).

Οι νέες συμπεριφορές απαιτούν νέες λύσεις ψηφιακής ασφάλειας

Οι περισσότεροι διαχειριστές ΙΤ, οι ομάδες των Επιχειρησιακών Κέντρων Ασφαλείας ή οι υπεύθυνοι ασφάλειας πληροφοριών (CISOs) δεν είχαν φανταστεί την έκταση των κινδύνων που προκύπτουν όταν ολόκληρες πλατφόρμες υπηρεσιών, όπως το Microsoft 365, γίνονται στόχος κυβερνοεπίθεσης. Πρωτοπόρος στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας, λίγο πριν από την έναρξη της πανδημίας, η ESET κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά το ESET Cloud Office Security (ECOS). Το ECOS παρέχει προηγμένη προληπτική προστασία για εφαρμογές του Microsoft 365 από κακόβουλα προγράμματα, ανεπιθύμητα μηνύματα και επιθέσεις ηλεκτρονικού «ψαρέματος» μέσω μιας εύχρηστης cloud κονσόλας διαχείρισης και δυνατοτήτων sandboxing στο cloud.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

Καθώς το κυβερνοέγκλημα εξακολουθεί να διεισδύει στον επιχειρηματικό τομέα με σοβαρές συνέπειες στα οικονομικά και τη φήμη των εταιρειών, είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να μετριάσουν τους κινδύνους. Η μαζική στροφή προς την απομακρυσμένη εργασία έχει μεταβάλει μόνιμα το τοπίο της απειλής, προσφέροντας νέες ευκαιρίες στους κυβερνοεγκληματίες. Είναι σημαντικό όλοι οι εργαζόμενοι σε οποιονδήποτε οργανισμό να είναι εφοδιασμένοι με τις γνώσεις και τα εργαλεία για την ανίχνευση και την πρόληψη μιας κυβερνοεπίθεσης ή μιας παραβίασης δεδομένων.

• Η βραβευμένη τεχνολογία της ESET, η ίδια που χρησιμοποιείται στο ESET Mail Security, χρησιμοποιείται στο ECOS για τη σάρωση όλων των εισερχόμενων και εξερχόμενων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και των συνημμένων στο Exchange Online για ανεπιθύμητη αλληλογραφία, ηλεκτρονικό «ψάρεμα» και κακόβουλο λογισμικό.

Πρωτοπόρος στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας, λίγο πριν από την έναρξη της πανδημίας, η ESET κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά το ESET Cloud Office Security (ECOS)

• Επίσης, το ECOS καλύπτει το Microsoft Teams και το SharePoint Online, προσφέροντας μεγάλο πλεονέκτημα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και άλλους οργανισμούς που λειτουργούν στο cloud.

INFO Η ΕSET, παγκόσμια πρωτοπόρος στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, προσφέρει από το 1987 ένα μεγάλο φάσμα πολυβραβευμένων λύσεων ασφαλείας για καταναλωτές και επιχειρήσεις (μεταξύ άλλων, desktop και mobile security, server security, κρυπτογράφηση δεδομένων, πιστοποίηση διπλού παράγοντα [2FA]). Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της ΕSET Cyprus ή ακολουθήστε την στα κοινωνικά δίκτυα Facebook, Twitter, Instagram και LinkedIn.

EconomyToday 11

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

Η ΝΕΑ ESG

ΕΠΟΧΗ

Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται τη μεγάλη σημασία των κριτηρίων ESG.

12 EconomyToday

Η στροφή στην πράσινη οικονομία και στις βιώσιμες επενδύσεις είναι καίριας σημασίας για όσους θέλουν να ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία

ίναι γεγονός ότι τα τελευταία δέκα τουλάχιστον χρόνια ο επιχειρηματικός κόσμος –και όχι μόνο– κλήθηκε να αντιμετωπίσει σωρεία προκλήσεων, οι οποίες έχουν ανοίξει νέους δρόμους και έχουν οδηγήσει το κυπριακό επιχειρείν σε μια νέα εποχή. Στα δέκα αυτά χρόνια είχαμε την οικονομική κρίση, τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, την πανδημία του κορωνοϊού και μόλις πρόσφατα την κρίση από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Κάθε μια από τις κρίσεις αυτές έχει μεταβάλει σημαντικά το τοπίο και έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα. Η πρόκληση γίνεται ακόμα μεγαλύτερη καθώς ο πλανήτης αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα και συνεπώς ο δρόμος προς τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι χωρίς επιστροφή. Στη νέα εποχή στην οποία ζούμε, οι επιχειρήσεις καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο λειτουργίας τους και το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Η στροφή στην πράσινη οικονομία και στις βιώσιμες επενδύσεις είναι καίριας σημασίας για όσους θέλουν να ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία. Η νέα τάση στο επιχειρείν είναι η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG και φαίνεται πως, παρόλο που υπήρξε κάποια καθυστέρηση, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να τα εφαρμόζουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο τραπεζικός τομέας, ο οποίος έχει εντάξει στη στρατηγική του το ESG, αναλαμβάνοντας δράσεις και στους τρεις πυλώνες, που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση. Ειδικότερα δε σε ό,τι αφορά τις δράσεις που άπτονται του τομέα του περιβάλλοντος, ένα απτό παράδειγμα που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε είναι οι πράσινες χρηματοδοτήσεις. Πρόκειται για τα λεγόμενα Πράσινα Δάνεια που προσφέρουν οι τράπεζες, μέσω των οποίων οι δανειολήπτες καλύπτουν τις ανάγκες τους είτε για αγορά αυτοκινήτου (ηλεκτρικού ή υβριδικού) είτε για ενεργειακή αναβάθμιση της κατοικίας τους. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί, τράπεζες και οργανισμοί εστιάζουν στη μεγάλη σημασία που έχει για την επιχειρησιακή τους λειτουργία η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG. Επιπλέον, καταγράφουμε τις ενδιαφέρουσες απόψεις της δρος Χρυσής Μέμτσα, της Χριστίνας Αντωνίου-Πιερίδη από τον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου και της δικηγόρου Νικόλ Φινοπούλου.

EconomyToday 13

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟ ESG «Πλέον έχει εδραιωθεί στην εταιρική κουλτούρα ότι η υλοποίηση των κριτηρίων ESG δεν είναι επιλογή αλλά μονόδρομος για την επιβίωση μιας εταιρείας», υπογραμμίζει η δρ Χρυσή Μέμτσα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ

υλοποίηση των κριτηρίων ESG δεν είναι επιλογή αλλά μονόδρομος για τις επιχειρήσεις. Το πιο πάνω τονίζει σε συνέντευξή της στο περιοδικό Εconomy Today η δρ Χρυσή Μέμτσα, Finance & Banking Professional, Green and Sustainable Finance Professional by CBI, ΣΕΠ του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Σχολιάζοντας το γεγονός ότι όλοι πλέον αναφέρονται στο ESG, η δρ Χρυσή Μέμτσα υποδεικνύει πως «η αναγνώριση της σημασίας των κριτηρίων ΕSG και η στρατηγική ενσωμάτωσή τους στις λειτουργίες μιας επιχείρησης αποτελεί μοναδική ευκαιρία μετασχηματισμού του επιχειρηματικού μοντέλου και δυναμικής επανατοποθέτησης στην εγχώρια και διεθνή αγορά». Όπως εξηγεί, «η εφαρμογή των κριτηρίων ESG ενισχύει την ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων στις τρέχουσες και στις μελλοντικές οικονομικές συνθήκες». Σημειώνει ακόμα πως «η ενσωμάτωση των κριτηρίων αυτών ως αντίληψη εταιρικής βιώσιμης ανάπτυξης συμβάλλει ουσιαστικά στο να γίνονται οι εταιρείες πιο ελκυστικές και διαφανείς, προσελκύοντας έτσι ευκολότερα και με καλύτερους όρους χρηματοδότηση». Καταλήγοντας, η δρ Μέμτσα επισημαίνει πως το ESG θα αλλάξει και την αγορά εργασίας. Γιατί μιλάνε όλοι για το ESG; Η απάντηση είναι απλή. Επειδή είναι

14 EconomyToday

μονόδρομος! Όταν το ακρωνύμιο ESG εμφανίστηκε στο προσκήνιο πριν από χρόνια, δεν του αποδόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα, και χάθηκε έτσι πολύτιμος χρόνος, γιατί αντιμετωπίστηκε από την επιχειρηματική κοινότητα ως ένα προαιρετικό εργαλείο βελτίωσης της επιχειρηματικής εικόνας. Πλέον έχει εδραιωθεί στην εταιρική κουλτούρα ότι η υλοποίηση των κριτηρίων ESG δεν είναι επιλογή αλλά μονόδρομος για την επιβίωση μιας εταιρείας. Σημαντικό φυσικά ρόλο στην εξέλιξη αυτή έχει διαδραματίσει και η αυξανόμενη βαρύτητα που δίνουν οι επενδυτές σε ζητήματα ESG κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Ας μην παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι οι επενδυτές είναι ταυτόχρονα και καταναλωτές και κάτοικοι αυτού του πλανήτη και μαζί πλέον με ένα εκθετικά αυξανόμενο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχει Planet B. Σημαντική είναι και η αποφασιστικότητα της ΕΕ στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, και η αυστηρή υλοποίηση ενός ευρύτερου πλαισίου κανονιστικών οδηγιών για τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων και με τα κριτήρια ESG. Ποιος είναι ο ρόλος των κριτηρίων ESG στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον; Δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πιο επίκαιρη αυτή η ερώτηση υπό το παρόν πρίσμα των σύγχρο-

Ας μην κάνουμε το λάθος να θεωρήσουμε τα κριτήρια ESG ως πολυτέλεια που μπορεί να παραμεριστεί προς το παρόν εξαιτίας των έκτακτων συνθηκών που κυριαρχούν

νων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις. Γίνονται πλέον συνεχείς παραλληλισμοί μεταξύ των απρόβλεπτων κινδύνων μιας επιδημίας, ενός πολέμου, μιας ενεργειακής κρίσης, της κλιματικής κρίσης και του άμεσου αντίκτυπου στο μέλλον των επιχειρήσεων. Αυτό το κλίμα αβεβαιότητας έχει εντείνει τη συνειδητοποίηση για την αναγκαιότητα χάραξης πολιτικής προς επιτάχυνση της εφαρμογής των κριτηρίων ESG, ώστε να χτιστεί ένα τείχος προστασίας για την επιχείρηση. Ας μην κάνουμε το λάθος να θεωρήσουμε τα κριτήρια ESG ως πολυτέλεια που μπορεί να παραμεριστεί προς το παρόν εξαιτίας των έκτακτων συνθηκών που κυριαρχούν. Αντίθετα, η εφαρμογή των κριτηρίων ESG από τις επιχειρήσεις και η υλοποίηση επενδύσεων με βάση αυτά μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της τρέχουσας κρίσης, στην επίσπευση της ανάκαμψης και στην τόνωση

της καινοτομίας, που απαιτούνται για την πλοήγηση προς μια ομαλή λειτουργία, καθώς και στην έγκαιρη διαμόρφωση μέτρων αντιμετώπισης μελλοντικών κινδύνων. Πώς το ESG θα επηρεάσει τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων; Η εφαρμογή των κριτηρίων ESG ενισχύει την ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων στις τρέχουσες και στις μελλοντικές οικονομικές συνθήκες. Αυξάνονται οι προοπτικές διείσδυσης των επιχειρήσεων σε νέες αγορές και νέα προϊόντα, καθώς γίνεται εμφανής η απαίτηση πλέον τόσο από καταναλωτές όσο και από ενδιαφερόμενους επενδυτές για εφαρμογή των κριτηρίων ESG. Επίσης, οι εταιρείες που στρέφονται σε πιο βιώσιμες μεθόδους παραγωγής

Τα επόμενα χρόνια θα προκληθεί και αλλαγή στην αγορά εργασίας μέσω της αναζήτησης στελεχών που κατέχουν σχετικές γνώσεις και δεξιότητες πάνω στα κριτήρια ESG

επιτυγχάνουν σημαντικές μειώσεις κόστους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, αυξάνοντας έτσι πιο αποτελεσματικά την κερδοφορία τους. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι εταιρείες με ισχυρή αξιολόγηση υλοποίησης κριτηρίων ESG, και άρα με ένα δυνατό πλάνο βιωσιμότητας, απολαμβάνουν τα οφέλη ενός δυνατού και θετικού εργασιακού περιβάλλοντος, όπου οι εργαζόμενοι δουλεύουν συνειδητά για την επιτυχία της επιχείρησης, η οποία συνδέεται άμεσα με την επιτυχία των δεσμεύσεων απέναντι στην κοινωνία. Επίσης, η ενσωμάτωση κριτηρίων ESG ως αντίληψη εταιρικής βιώσιμης ανάπτυξης συμβάλλει ουσιαστικά στο να γίνονται οι εταιρείες πιο ελκυστικές και διαφανείς, προσελκύοντας έτσι ευκολότερα και με καλύτερους όρους χρηματοδότηση.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ESG Τι είναι τα κριτήρια ESG και ποια η σημασία τους για τις επιχειρήσεις; Το κριτήριο Ε (Environmental – Περιβάλλον) εξετάζει τον αντίκτυπο της κατανάλωσης πόρων από επιχειρήσεις στο περιβάλλον, όπως το αποτύπωμα άνθρακα και η διαχείριση απορριμμάτων μεταξύ άλλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το κριτήριο S (Social – Κοινωνία) εξετάζει τις μεθόδους αλληλεπίδρασης της επιχείρησης με τις κοινότητες όπου δραστηριοποιείται. Εξετάζει επίσης τις εσωτερικές πολιτικές της επιχείρησης που σχετίζονται μεταξύ άλλων με την εργασία, την ποικιλομορφία και τις πολιτικές ένταξης. Το κριτήριο G (Governance – Διακυβέρνηση) σχετίζεται με εσωτερικές πρακτικές που οδηγούν σε αποτελεσματική λήψη αποφάσεων και συμμόρφωση σε κανονιστικές οδηγίες. Η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG από μια επιχείρηση μπορεί να αποτελέσει αφορμή για τη χάραξη βιώσιμης μακροπρόθεσμης στρατηγικής και ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό του εταιρικού σκοπού και οράματος. Η αναγνώριση της σημασίας των κριτηρίων ESG και η στρατηγική ενσωμάτωσή τους στις λειτουργίες μιας επιχείρησης αποτελεί μοναδική ευκαιρία μετασχηματισμού του επιχειρηματικού μοντέλου και δυναμικής επανατοποθέτησης στην εγχώρια και διεθνή αγορά.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

ESG ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Τα κριτήρια ESG περιλαμβάνουν πολύ ειδικότερα στοιχεία εργασιακής σχέσης, όπως: • ποικιλομορφία • διαφάνεια • whistleblowing • εργασιακό περιβάλλον και σχέσεις • εργασιακή δέσμευση • εργατικός ακτιβισμός • υγεία και ασφάλεια • εργασία εξ αποστάσεως • ψυχική υγεία • ευεξία

ΕΚΕ ΚΑΙ ESG

Σε τι διαφέρει το ESG από την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη; Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η ΕΚΕ αποτελεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα της κάθε εταιρείας, επηρεάζει τις εσωτερικές διαδικασίες και τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των ομάδων των εργαζομένων και δημιουργεί ένα «feel good» αίσθημα εσωτερικά και εξωτερικά. Άρα, η ΕΚΕ είναι το σύνολο των δράσεων που αναλαμβάνει μια επιχείρηση για να διαχειριστεί την επίδραση που έχει στα ενδιαφερόμενα μέρη της, όπως τις τοπικές κοινωνίες, το φυσικό περιβάλλον, τους πελάτες, τους εργαζομένους, τους προμηθευτές κλπ. Τα ESG αποτελούν ένα σύνολο μετρήσιμων κριτηρίων που εξετάζουν εξωτερικοί εταίροι της επιχείρησης σχετικά με τη βιωσιμότητα της επιχείρησης. Άρα, το ESG είναι ένα κανονιστικό πλαίσιο κριτηρίων που ποσοτικοποιούνται και δημοσιοποιούνται 16 EconomyToday

ώστε να είναι εφικτή η αξιολόγηση της βιώσιμης ανάπτυξης μιας επιχείρησης, επηρεάζοντας άμεσα τις επενδυτικές αποφάσεις.

ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Πώς επηρεάζει την αγορά εργασίας το ESG; Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι από τα πιο πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχείρησης, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης. Είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι οι εργαζόμενοι παραμένουν αφοσιωμένοι στην εύρεση κοινών λύσεων στις προκλήσεις που θέτει η κρίση και ότι μπορούν να βοηθήσουν στην αποτελεσματική λειτουργία της επιχείρησης ακόμη και υπό ακραίες συνθήκες. Τα κριτήρια ESG περιλαμβάνουν πολύ ειδικότερα στοιχεία εργασιακής σχέσης πέραν του κλασικού μοντέλου των οικονομικών απολαβών, όπως ποικιλομορφία, διαφάνεια, whistleblowing, εργασιακό περιβάλλον και σχέσεις, εργασιακή δέσμευση, εργατικός

ακτιβισμός, υγεία και ασφάλεια, εργασία εξ αποστάσεως, ψυχική υγεία και ευεξία. Να αναφέρουμε ότι οι αλλαγές αυτές στην αγορά εργασίας δεν περιορίζονται μόνο στη δυαδική σχέση επιχείρησηςεργαζομένου αλλά αρχίζουν και θεσμοθετούνται σε συλλογικό επίπεδο. Επίσης να τονίσουμε ότι τα επόμενα χρόνια θα προκληθεί και αλλαγή στην αγορά εργασίας μέσω της αναζήτησης στελεχών που κατέχουν σχετικές γνώσεις και δεξιότητες πάνω στα κριτήρια ESG.

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΟΥΝ

Ποιες είναι οι σημαντικότερες τάσεις που θα επικρατήσουν όσον αφορά το ESG; Η βασική προτεραιότητα θα δοθεί στον παράγοντα Περιβάλλον, καθώς τα χρονικά όρια στενεύουν και είναι επιτακτική ανάγκη να εφαρμοστούν άμεσα οι κανονιστικές οδηγίες για να επιτευχθούν οι στόχοι του EU Green Deal. Οι επιχειρήσεις θα στραφούν ακόμα πε-

ρισσότερο σε κλιματικά ουδέτερες δράσεις, ενώ ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα αρχίσει να εστιάζει την προσοχή του σε climate stress tests. Άμεσα συνδεδεμένη προτεραιότητα αποτελεί και η επίσπευση της διαμόρφωσης μιας κοινά αποδεκτής λίστας στην επενδυτική κοινότητα για τα κριτήρια ταξινόμησης πράσινων επενδύσεων, ώστε να αναχαιτιστεί η δράση του φαινομένου Greenwashing. Μέσα στο 2022 θα υλοποιηθεί η οδηγία CSRD για τις μεγάλες επιχειρήσεις και η περαιτέρω δημοσιοποίηση στοιχείων EU Taxonomy για τις χρηματοοικονομικές εταιρείες. Η διαφάνεια όμως είναι μόνο η αρχή, καθώς οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν πλέον να λογοδοτούν, και αυτός είναι ο στόχος. Επίσης, θα αρχίσει να υπάρχει αναγνώριση της ανάγκης να προσαρμοστούν τα διοικητικά συμβούλια των επιχειρήσεων στις νέες απαιτήσεις, ώστε να είναι σε θέση να κατανοούν και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα θέματα ESG.

Τι κάνει η Ευρώπη για την Κύπρο: ŲƍƌƐƑŻƎƆƋƄ ƐƑƄƊ žƀƌƎŹ ƂƎƀžƐżžƏ ƉƂ ƐƒƀƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄ ŹƊƖ ƑƖƊ ƂƇ ƂƒƎƛ ƍƌƒ ƐƒƊźſžƈžƊ ƐƑƄ ƉƂżƖƐƄ ƑƄƏ žƊƂƎƀżžƏ ƑƖƊ ƊźƖƊ žƍƙ 40% ƐƂ 26% Ƒƌ ŴƎƄƉžƑƌ ƁƌƑƌƚƉƂƊž ƍƎƌƀƎŹƉƉžƑž ƁƄƉƆƌƒƎƀżžƏ ƅźƐƂƖƊ ƂƎƀžƐżžƏ ƀƆž ƊźƌƒƏ ƂƇƑƙƏ ƂƎƀžƐżžƏ ƍƎƌ ƀƎŹƉƉžƑž ƑƄƏ şƊşŢ ƀƆž ƀƒƊžƆƇƂƏ ƇžƆ ƂƒƇžƆƎżƂƏ ƀƆž ƍƎžƇƑƆƇŻ ŹƐƇƄƐƄ ƀƆž ƊźƌƒƏ

ţƍźƇƑžƐƄ Ƒƌƒ žƍƌƔƂƑƂƒƑƆƇƌƚ ƐƒƐƑŻƉžƑƌƏ ƉƂ ƐƒƀƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄ ƑƄƏ ţƒƎƖƍžƗƇŻƏ ŘƊƖƐƄƏ ŹƊƖ ƑƖƊ ƂƇžƑƌƉƉƒƎżƖƊ ƂƒƎƛ ƐƒƊƌƈƆƇŹ

ţƀƇžƑŹƐƑžƐƄ ŮƎŹƐƆƊƖƊ ŰƄƉƂżƖƊ ƐƒƊƌƈƆƇŻ ƐƒƊƂƆƐƓƌƎŹ ŹƊƖ ƑƖƊ ƂƇžƑƌƉƉƒƎżƖƊ ƂƒƎƛ žƍƙ Ƒž ƁƆžƎƅƎƖƑƆƇŹ ƑžƉƂżž ƑƄƏ ţƒƎƖƍžƗƇŻƏ ŘƊƖƐƄƏ

şƊžſŹƅƉƆƐƄ Ƒƌƒ ƈƆƉžƊƆƌƚ ũƂƉƂƐƌƚ ƍƎƌƘƍƌƈƌƀƆƐƉƌƚ ƂƇ ƂƒƎƛ ƀƆž ƂƎƀžƐżƂƏ ſƒƅƌ ƇƙƎƄƐƄƏ ƇžƑžƐƇƂƒŻ ƇƒƉžƑƌƅƎžƚƐƑƄ ƇžƆ ƑƂƎƉžƑƆƇƙ ƐƑžƅƉƙ ƂƍƆſžƑƛƊ ŪƂ ƐƒƊƂƆƐƓƌƎŹ ƂƇ ƂƒƎƛ Ƅ ţţ ŻƑžƊ ƂƍżƐƄƏ Ƅ ƇƚƎƆž ƍƄƀŻ ƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄƏ ƀƆž ƑƄƊ ƇžƑžƐƇƂƒŻ ƁƎƙƉƌƒ ƍƌƒ ƐƒƊƁźƂƆ Ƒƌ ƈƆƉŹƊƆ ƉƂ ƑƄƊ ƌƁƙ ƑžƔƂżžƏ ƇƒƇƈƌƓƌƎżžƏ ũƂƉƂƐƌƚ ŮŹƓƌƒ

şƊžſŹƅƉƆƐƄ Ƒƌƒ ƌƁƆƇƌƚ ƁƆƇƑƚƌƒ ƍžƎŹƈƈƄƈž ƉƂ Ƒƌ šŰŮ ƉƂ ƐƒƀƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄ ŹƊƖ ƑƖƊ ƂƇžƑƌƉƉƒƎżƖƊ ƂƒƎƛ ƀƆž ƑƄ ƁƄƉƆƌƒƎƀżž ƑƎżƑƄƏ ƈƖƎżƁžƏ ƇžƆ ƇƒƇƈƆƇƌƚ ƇƙƉſƌƒ

¤Í ¹ÐÅÍ Ñ×ÅÖÐÆË¿ÒÍÂÍÒÃ»Ò¿Ç ¿Î¼ ÒÆÌ ×ÐÔÎ¿ÙÉº ¬ÌÔÑÆ Î¿ÐÍ¾Ñ¿ ÂÆËÍÑ»Ã×ÑÆ ÂÃÑË¹×ÃÇ Ë¼ÌÍ ÒÍÌ Ñ×ÌÒ ÉÒÆ ÒÆÕ 4Í ÍÇÌÍÀÍ¾ÊÇÍ ÂÃÌ Ã×Ó¾ÌÃÒ¿Ç ÅÇ¿ Ò×Ö¼Ì ÖÐºÑÆ ÒÔÌ ÎÊÆÐÍÄÍÐÇÏÌ ÎÍ× ÎÃÐÇ¹ÖÍÌÒ¿Ç ÑÃ ¿×ÒºÌ EconomyToday 17

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

Η σημασία του ESG στον τραπεζικό τομέα Το εποπτικό πλαίσιο των τραπεζών όσον αφορά το τρίπτυχο Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση (ESG) βρίσκεται ακόμα υπό διαμόρφωση και αναμένεται να γίνει σταδιακά αυστηρότερο.

Της Χριστίνας Αντωνίου-Πιερίδη Επικεφαλής Ανάπτυξης Εργασιών και Δημοσιονομικής Πολιτικής, Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου

α αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη εδώ και τα βιώνουμε κάθε χρόνο και πιο έντονα. Το περασμένο καλοκαίρι η Ευρώπη αντιμετώπισε καταστροφικές πλημμύρες, ενώ άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος, υπέφεραν από πρωτοφανείς καύσωνες και δασικές πυρκαγιές που αποτέφρωσαν τεράστιες εκτάσεις. Τα γεγονότα αυτά αναμένεται να ενταθούν, σε συχνότητα αλλά και σε σφοδρότητα, πλήττοντας την ποιότητα ζωής και την οικονομική δραστηριότητα. Γι’ αυτό, η Ευρώπη έχει θέσει ως προτεραιότητα τη διπλή –οικολογική και ψηφιακή– μετάβαση και έχει κατοχυρώσει τον στόχο της ουδετερότητας όσον αφορά τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050. 18 EconomyToday

Η μετάβαση προς τον στόχο της ουδετερότητας θα έχει μακροπρόθεσμα οφέλη από χαμηλότερα φυσικά ρίσκα και υψηλότερη οικονομική απόδοση. Εντούτοις, βραχυπρόθεσμα η μετάβαση αυτή θα έχει σημαντικό κόστος. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα απαιτηθούν επιπρόσθετες επενδύσεις ύψους €360 δισ. ανά έτος για να φτάσει η Ευρώπη τους κλιματικούς στόχους του 2030. Για σκοπούς σύγκρισης, είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το Σχέδιο Μάρσαλ για ανασυγκρότηση της Ευρώπης θα στοίχιζε σήμερα περίπου €125 δισ. Είναι αντιληπτό ότι το ύψος της επένδυσης αυτής δεν μπορεί να καλυφθεί αποκλειστικά από δημόσια κονδύλια, αλλά θα απαιτηθεί και η κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα για τη

χρηματοδότηση έργων που στηρίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη.

ΣΕΙΡΑ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ Στην Κύπρο, στο πλαίσιο της βιώσιμης χρηματοδότησης, οι τράπεζες εφαρμόζουν κριτήρια αξιολόγησης κοινωνικών και περιβαλλοντικών ρίσκων στη διαδικασία έγκρισης καινούργιων δανειοδοτήσεων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υλοποιεί μια σειρά ρυθμίσεων για να προωθήσει τη βιώσιμη χρηματοδότηση και να διασφαλίσει ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις, μέσω και του τραπεζικού τομέα, διοχετεύονται προς τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Οι τράπεζες, ως κύρια πηγή χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ευρώπη, έχουν σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση των φιλόδοξων κλιματικών στόχων. Ο όρος «βιώσιμη χρηματοδότηση» αναφέρεται στη διαδικασία λήψης επενδυτικών

λούνται μεταξύ άλλων από την ποιότητα της εταιρικής διοίκησης, τον εσωτερικό έλεγχο και τις δομές λήψης αποφάσεων.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

αποφάσεων από τον χρηματοοικονομικό τομέα όπου λαμβάνονται υπόψη οι περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και σχετικοί με τη διακυβέρνηση παράγοντες (ESG – Environmental, Social and Governance), οδηγώντας σε περισσότερες μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την αντιστάθμιση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας. Οι κοινωνικοί παράγοντες αναφέρονται σε θέματα ισότητας, εργασιακών σχέσεων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσβασιμότητας. Οι παράγοντες διακυβέρνησης αποτε-

Ένας σημαντικός πυλώνας του σχεδίου δράσης για προώθηση της βιώσιμης χρηματοδότησης είναι η αναγνώριση των κινδύνων ESG στους οποίους είναι εκτεθειμένη η κάθε τράπεζα μέσω του χαρτοφυλακίου δανείων της, η ανάλυση και διαχείρισή τους, καθώς και η ενσωμάτωσή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Για τον σκοπό αυτό, οι τραπεζικές εποπτικές αρχές ετοιμάζουν το πλαίσιο διαχείρισης και εποπτείας κλιματικών κινδύνων και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα διενεργήσει πιλοτικά άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test) για κλιματικούς κινδύνους μέσα στο 2022 για να αξιολογήσει την ετοιμότητα των τραπεζών στη διαχείριση των κινδύνων ESG. Πέραν της ενσωμάτωσης των κινδύνων ESG στη διαδικασία αξιολόγησης κινδύνου τους, οι τράπεζες προχωρούν σταδιακά στην εισαγωγή του πλαισίου ESG στη στρατηγική τους, στο οργανόγραμμά τους και σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων. Στην Κύπρο, στο πλαίσιο της βιώσιμης χρηματοδότησης, οι τράπεζες εφαρμόζουν κριτήρια αξιολόγησης κοινωνικών και περιβαλλοντικών ρίσκων στη διαδικασία έγκρισης καινούργιων δανειοδοτήσεων. Παράλληλα, προσφέρουν εξειδικευμένα προϊόντα, υπηρεσίες και κίνητρα στους πελάτες τους για στήριξή τους ως προς τη μετάβαση στη βιωσιμότητα. Ως πάροχοι επενδυτικών υπηρεσιών, οι τράπεζες παρέχουν

Ο τραπεζικός τομέας είναι έτοιμος για την πράσινη μετάβαση, διότι είναι απόλυτα ξεκάθαρο το εξής: Ο μεγάλος αυτός στόχος μπορεί να επιτευχθεί εάν όλοι εργαστούν συλλογικά προς αυτή την κατεύθυνση

πληροφορίες στους επενδυτές ώστε να διευκολύνουν την επιλογή τους για επένδυση σε επενδυτικά προϊόντα τα οποία ικανοποιούν τα κριτήρια ESG. Οι τράπεζες επίσης συμβάλλουν στην προσπάθεια του Υπουργείου Οικονομικών σε σχέση με τα σχέδια χορηγιών του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Κύπρου. Το Σχέδιο αυτό έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο της ΕΕ και θα επιτρέψει στην Κύπρο να αξιοποιήσει πόρους ύψους €1,2 δισ., που θα δοθούν από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ. Ένα μεγάλο μέρος του πακέτου αυτού έχει σκοπό να χρηματοδοτήσει την πράσινη μετάβαση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, μέσα από την επίτευξη των εθνικών στόχων για την κλιματική ουδετερότητα, την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ως μέρος του Σχεδίου, θα εκταμιευθεί μέσω σχεδίων χορηγιών συνολικό ποσό ύψους άνω των €380 εκατ., που αποτελεί το μεγαλύτερο ποσό χορηγιών που έχει δοθεί στην Κύπρο μέχρι σήμερα. Οι τράπεζες συνεργάζονται με το

Υπουργείο Οικονομικών για τον σχεδιασμό και τη στόχευση των σχεδίων χορηγιών προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα, οι τράπεζες προωθούν στους πελάτες τους τα σχέδια χορηγιών και παρέχουν χρηματοδοτικά προϊόντα που θα δοθούν ως συμπληρωματικά στα σχέδια χορηγίας. Το εποπτικό πλαίσιο των τραπεζών όσον αφορά το τρίπτυχο Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση (ESG) βρίσκεται ακόμα υπό διαμόρφωση και αναμένεται να γίνει σταδιακά αυστηρότερο σε σχέση με τις ενέργειες και την υποβολή στοιχείων από τις τράπεζες προς τους στόχους της βιώσιμης χρηματοδότησης. Πέραν των εποπτικών απαιτήσεων, οι τράπεζες ενστερνίζονται τον ρόλο τους για στήριξη νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων και νοικοκυριών για μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Σε συνεργασία με τον δημόσιο τομέα, εργάζονται για μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των πράσινων κονδυλίων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για επίτευξη των εθνικών στόχων που έθεσε η Κύπρος. Ο τραπεζικός τομέας είναι έτοιμος για την πράσινη μετάβαση, διότι είναι απόλυτα ξεκάθαρο το εξής: Ο μεγάλος αυτός στόχος μπορεί να επιτευχθεί εάν όλοι εργαστούν συλλογικά προς αυτή την κατεύθυνση. Οι τράπεζες αποδείχθηκαν κομμάτι των λύσεων σε μια δύσκολη περίοδο, που ήταν βεβαίως αυτή της πανδημικής κρίσης, έχοντας στηρίξει νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε συνεργασία με την πολιτεία. Ταυτόχρονα, επιδιώκουν να πρωταγωνιστήσουν και στο πεδίο της πράσινης μετάβασης, αναλαμβάνοντας υπεύθυνο ρόλο στο μεγάλο αυτό έργο.

EconomyToday 19

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

Η Κύπρος σε ρυθμούς βιώσιμης ανάπτυξης και χρηματοδότησης Μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου Κανονισμών και Οδηγιών, η ΕΕ επιχειρεί να ωθήσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να συμβάλουν προς τη βιωσιμότητα και την επίτευξη των στόχων ESG.

Της Νικόλ Κ. Φινοπούλου Δικηγόρου, Banking & Financial Services, LLB, LLM, LPC, CISL, University of Cambridge

βιώσιμη και πράσινη ανάπτυξη χρειάζεται πραγματική προσπάθεια και δέσμευση από όλους τους επιχειρηματικούς οργανισμούς, τραπεζικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και γενικότερα όλα τα άτομα που απασχολούνται σ’ αυτά (Social Responsibility). Είναι παραδεκτό γεγονός ότι από το 1987, και όχι προ μερικών ετών, είχε ξεκινήσει διεθνώς η προσπάθεια προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία πρέπει πλέον να είναι ενταγμένη σε όλους τους τομείς παραγωγικής ανάπτυξης και να αποτελέσει σημαντικό κριτήριο κατά την αξιολόγηση μιας επιχείρησης, είτε υφιστάμενης είτε νεοφυούς (start-up), για σκοπούς δανεισμού, επένδυσης, ακόμα και για σκοπούς εμπορικοποίησης (commercialization). 20 EconomyToday

Ακόμα και σήμερα, όμως, ειδικά στην Κύπρο, ο παράγοντας βιωσιμότητα ή αειφόρος ανάπτυξη και η τήρηση των κριτηρίων ESG (Environmental, Social, Governance) περισσότερο μοιάζουν να ταλαιπωρούν τις επιχειρήσεις και τους διάφορους επηρεαζόμενους, αφού συνεπάγονται περίπλοκες νομοθετικές και ρυθμιστικές πρόνοιες. Η βιώσιμη ανάπτυξη, αν θέλουμε να την περιγράψουμε σε μερικές λέξεις, είναι αυτή που δημιουργεί ένα οικονομικό μοντέλο το οποίο λειτουργεί προς όφελος των ανθρώπων, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας (3P – PeoplePlanet-Profit). Η αειφόρος ανάπτυξη έχει θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον (planet), είναι δίκαιη και ίση για όλους και δημιουργεί βιώσιμες συνθήκες σταθερότητας (people) και μακροπρόθεσμη κερδοφορία (profit). Σ’ αυτό το περιβάλλον, γίνεται αντιληπτό πως οι επιχειρήσεις που θα επιτύχουν τους συγκεκριμένους στόχους πρώτες και με όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος υλοποίησης της απαιτούμενης κανονιστικής συμμόρφωσης, θα αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού. Μερικές από τις πρώτιστες ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβούν οι επιχειρήσεις για να συμβάλουν στην επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης είναι να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (carbon footprint),

ώστε να αναδείξουν τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (17 UN SDGs), όπως διαλαμβάνονται και στην Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ (EU Green Deal), να συμβάλουν στην ένταξη όλων των κοινωνικών ομάδων και παράλληλα να εντάξουν τα κριτήρια ESG (Environmental, Social and Governance) στις υποστηρικτικές δράσεις που παρέχουν προς τους πελάτες τους και τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούνται. Την ίδια ώρα, είναι φυσικό επακόλουθο να αυξάνεται διαρκώς και ο αριθμός των επενδυτών οι οποίοι λαμβάνουν σημαντικά υπόψη τους παράγοντες ESG κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων στον χρηματοπιστωτικό

Δεν είναι τυχαίο το ότι δημιουργούνται διαρκώς επενδυτικά οχήματα μακροχρόνιου ορίζοντα τα οποία επενδύουν σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και έργα (Sustainable Development Projects)

τομέα (Responsible Investing). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που δημιουργούνται διαρκώς επενδυτικά οχήματα μακροχρόνιου ορίζοντα τα οποία επενδύουν σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και έργα (Sustainable Development Projects).

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

Σ’ όλη αυτή την προσπάθεια, η ΕΕ έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, αναλαμβάνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες και θέτοντας συγκεκριμένους πυλώνες δράσεις, αφού το Συμβούλιο της ΕΕ έχει υπογραμμίσει την κεντρική σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης για την ΕΕ και έχει τονίσει ότι είναι προς το συμφέρον της ΕΕ (2015) να διατηρήσει τον ηγετικό της ρόλο στην υλοποίηση της Ατζέντας 2030 και των 17 SDGs της. Το Συμβούλιο ζητεί να επιταχυνθεί η εφαρμογή της Ατζέντας 2030, «τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εσωτερικό επίπεδο, ως ύψιστη προτεραιότητα της ΕΕ, προς όφελος των πολιτών της και για τη διατήρηση της αξιοπιστίας της εντός της Ευρώπης και παγκοσμίως». Από το 2016 (Paris Agreement), σε συνάρτηση με την Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών (UN Agenda 2030), η ΕΕ εξετάζει τρόπους και μεθόδους ενσωμάτωσης (Σχέδιο Δράσης) ζητημάτων αειφόρου ανάπτυξης, με αρχικό πλάνο την αντιμετώπιση

της κλιματικής αλλαγής και την προστασία του περιβάλλοντος (Green Financing), μέσω του πλαισίου χρηματοοικονομικής πολιτικής για την κινητοποίηση μοντέλων χρηματοδότησης δραστηριοτήτων, με απώτερο σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη στα κράτη-μέλη (Action Plan for Sustainable Growth). Ένας από τους βασικούς πυλώνες της ΕΕ, μέσω της βιώσιμης χρηματοδότησης, είναι η διασφάλιση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (Capital Markets Union - CMU). Ενδεικτική είναι η πρόσφατη νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μερική τροποποίηση διαδικασιών εφαρμογής των Κανονισμών για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (π.χ. CRR, Taxonomy Regulation, SFRD). Οι προτάσεις της EE (μέσω των εποπτικών αρχών) σχετίζονται άμεσα με θέματα βιωσιμότητας και με τη συμβολή του χρηματοπιστωτικού τομέα στην πράσινη μετάβαση (Green Sustainable Finance). Όπως χαρακτηριστικά επεξηγήθηκε, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα σε περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς με τη διακυβέρνηση κινδύνους αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της στρατηγικής για τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Μέσω των προτάσεων, η EE επιδιώκει να υποχρεώσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να εντοπίζουν και να γνωστοποιούν κριτήρια ESG που ακολουθούν και να διαχειρίζονται συστηματικά το πλαίσιο της διαδικασίας διαχείρισης κινδύνων που εφαρμόζουν. Ενδεικτικά αναφέρεται η υποχρέωση για

Η EE επιδιώκει να υποχρεώσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να εντοπίζουν και να γνωστοποιούν κριτήρια ESG που ακολουθούν και να διαχειρίζονται συστηματικά το πλαίσιο της διαδικασίας διαχείρισης κινδύνων που εφαρμόζουν

τακτική διεξαγωγή ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων κλιματικών καταστάσεων (climate risk stress tests) τόσο από τις εποπτικές αρχές (EBA, ESMA) όσο και από τα ίδια τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ενδεχομένως, αν πριν από μερικά χρόνια ή ακόμα και πριν από μερικούς μήνες κάποιος έλεγε ότι οι κυπριακές τράπεζες θα περνούν από stress test και για θέματα ESG, πολλοί θα γελούσαν. Όμως, είναι ήδη εδώ και επηρεάζουν, αφού οι ρυθμίσεις της περιόδου 2017-2021 ενσωματώθηκαν και τυγχάνουν ήδη πλήρους εφαρμογής σε όλο το φάσμα του χρηματοπιστωτικού τομέα. Μπορεί ο στόχος να είναι για έναν χρηματοπιστωτικό τομέα πιο ανθεκτικό και για να διασφαλιστεί ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα λαμβάνουν υπόψη τα ζητήματα βιωσιμότητας και αειφόρου ανάπτυξης, ωστόσο δεν είναι χωρίς κόστος. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας για υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για μετάβαση σε μια ανταγωνιστική και πράσινη οικονομία. Επιπρόσθετα, τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί σημαντικές αλλά συνάμα και περίπλοκες Οδηγίες και Κανονισμοί που διέπουν τα ζητήματα της βιώσιμης χρηματοδότησης. Θα περιοριστούμε σε μια ονομαστική αναφορά, ωστόσο τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι κάθε Οδηγία ή Κανονισμός περιλαμβάνει ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο παζλ υποχρεώσεων και για την ορθή εφαρμογή και εκπλήρωσή τους θα πρέπει να συνενωθούν με τον πιο αποδοτικό τρόπο μέσω της συνεργασίας των εμπλεκόμενων ομάδων:

• Non-Financial Reporting Directive (NFRD) • Second Shareholder Rights Directive (SRD II) • Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) • Climate Benchmark Regulation (CBR) • Prudential Legislative Texts • Taxonomy Regulation • EU Green Bond Standard Με την ΕΕ να έχει δεσμευτεί μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal) πως το 1/3 του πακέτου ανάκαμψης Next Generation ΕU του 1,8 τρισ. ευρώ θα κατευθυνθεί προς την υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας, παράλληλη επιδίωξη είναι και σημαντικά κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα να ενισχύσουν πρωτίστως την προσπάθεια προς ένα κλιματικά ουδέτερο και αποδοτικό περιβάλλον, με σεβασμό στους φυσικούς πόρους και δίκαιη κατανομή του οικονομικού οφέλους (Social Responsibility).

Οι προκλήσεις

Οι προκλήσεις που έχουν ενώπιόν τους τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε σχέση με τα θέματα βιωσιμότητας και αειφόρου ανάπτυξης είναι τεράστιες. Από τη μια πρέπει να τηρούν ενήμερους τους επενδυτές και από την άλλη οι αποφάσεις και οι πράξεις τους να διέπονται από διαφάνεια (Transparency), για να μην κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν με το λεγόμενο «Greenwashing», ότι δηλαδή οι πραγματικές τους δράσεις σε θέματα βιωσιμότητας υστερούν των όσων οι ίδιες προβάλλουν προς τα έξω. Και βέβαια θα πρέπει να αποδείξουν στην πράξη πως χορηγούν δανεισμό για βιώσιμες αναπτύξεις μέσω «πράσινων» δανείων και προϊόντων, ωθώντας ταυτόχρονα και τους πελάτες τους προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.

EconomyToday 21

22 EconomyToday

EconomyToday 23

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

Ηγετικός ρόλος στην πορεία προς τη βιωσιμότητα Η Τράπεζα Κύπρου υλοποιεί στην πράξη τα κριτήρια ESG, αναλαμβάνοντας συγκεκριμένες δεσμεύσεις.

Τράπεζα Κύπρου είναι εδώ όχι μόνο για να πρωταγωνιστήσει στην ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας αλλά και για να ηγηθεί της προσπάθειας για μετάβαση της χώρας σε ένα βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο. Για την Τράπεζα Κύπρου, η υλοποίηση στοχευμένων δράσεων για εκπλήρωση των κριτηρίων που αφορούν το Περιβάλλον, την Κοινωνία και τη Διακυβέρνηση (Environmental, Social and Governance - ESG) αποτελεί μέρος των στρατηγικών προτεραιοτήτων του οργανισμού. «Έχουμε θέσει ξεκάθαρες προτεραιότητες και υλοποιούμε

24 EconomyToday

κού αποτυπώματος, τόσο της ίδιας όσο και των πελατών της. Προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, η Τράπεζα έχει πρωτοπορήσει ακόμα μια φορά, αναλαμβάνοντας στοχευμένες και μετρήσιμες δεσμεύσεις. Συγκεκριμένα, δεσμεύτηκε για: • Επίτευξη Ουδετερότητας Άνθρακα (Carbon Neutral) μέχρι το 2030 • Επίτευξη Καθαρού Μηδενικού Ισοζυγίου (Net Zero) μέχρι το 2050 • Σταδιακή αύξηση του Δείκτη Πράσινων Στοιχείων Ενεργητικού (Green Asset Ratio) • Σταδιακή αύξηση του Δείκτη Πράσινων Ενυπόθηκων Δανείων (Green Mortgage Ratio) • ≥30% γυναίκες στα ανώτερα διευθυντικά επίπεδα (Εκτελεστική Επιτροπή [EXCO] και Διευρυμένη Εκτελεστική Επιτροπή [Extended EXCO]) μέχρι το 2030. Οι δεσμεύσεις θα υλοποιηθούν συγκεκριμένες δράσεις σε σχέση μέσω της εφαρμογής οδικού με τα κριτήρια ESG, καθώς είναι ο χάρτη για θέματα ESG, ο οποίος μόνος τρόπος για να έχουμε μια μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει ξεκάθαρη πολιτική, υποστηριζόμεστην αξιοποίηση νέων ευκαιριών, νη από αποτελεσματική εταιρική στη μείωση του κινδύνου και στη διακυβέρνηση», σχολιάζει η διασφάλιση της συμμόρφωσης Αννίτα Παύλου, Manager με το κανονιστικό πλαίσιο και τις Investors Relations & ESG της προσδοκίες της αγοράς. Το έργο Τράπεζας. Σ’ αυτά τα πλαίσια, η μείωσης του ανθρακικού αποτυΤράπεζα Κύπρου έχει αναλάβει πώματος της Τράπεζας έναν πολυδιάστατο ρόλο. έχει ξεκινήσει το 2022. Σε Από τη μια να διατηρήσει πρακτικό επίπεδο, η Τράτον πρωταγωνιστικό της Η προσπάθεια της Bank πεζα θα υπολογίσει το δικό ρόλο σε θέματα κοινωτης αποτύπωμα άνθρακα νικής προσφοράς και of Cyprus Holdings PLC και θα διαμορφώσει ένα βέλτιστης εταιρικής διακυπιστοποιήθηκε πρόσφατα σχέδιο απαλλαγής, με στόβέρνησης και από την άλλη με αξιολόγηση «ΑΑ» από χο να καταστεί ουδέτερη να συμβάλει έμπρακτα στη τον οίκο MSCI ESG Ratings έως το 2030. μείωση του περιβαλλοντι-

Εντοπισμός περιβαλλοντικών κινδύνων

Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για εντοπισμό των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων στους οποίους είναι εκτεθειμένη η Τράπεζα, με στόχο να ενσωματωθούν στην πολιτική παρακολούθησης κινδύνων της Τράπεζας και να διαμορφωθούν οι ανάλογες πολιτικές για αντιμετώπισή τους. «Πρόκειται για μια διαδικασία που θα ανανεώνεται διαρκώς, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθεί η ευθυγράμμιση των λειτουργιών και της κουλτούρας της Τράπεζας με την υλοποίηση των στόχων ESG», σχολιάζει η Αννίτα Παύλου.

Καθήκον όλων

Η Τράπεζα Κύπρου έχει αναγνωρίσει εδώ και καιρό πως η βιωσιμότητα αποτελεί προτεραιότητα για την κυπριακή οικονομία και κοινωνία. Γι’ αυτό και αντιλαμβάνεται πως το συγκεκριμένο εγχείρημα είναι ομαδικό και πως προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Η Τράπεζα, βασιζόμενη στην αξιοπιστία και τον ρυθμιστικό της ρόλο στην οικονομία, διαθέτει τη δέσμευση, το μέγεθος και την εμβέλεια για να επιφέρει την επιθυμητή αλλαγή σε ολόκληρη την Κύπρο τα επόμενα χρόνια. Ενδεικτικά, παρέχει ήδη προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον, τα οποία θα συνεχίσει να εμπλουτίζει, σύμφωνα με τη Στρατηγική ESG αλλά και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την Κύπρο. «Και σ’ αυτή την περίπτωση, η δέσμευσή μας είναι χειροπιαστή και μετρήσιμη. Έχουμε επίσημα δεσμευτεί για σταδιακή αύξηση του Δείκτη Πράσινων Στοιχείων Ενεργητικού (Green Asset Ratio) και του Δείκτη Πράσινων Ενυπόθηκων

Η Τράπεζα Κύπρου ενισχύει διαρκώς τον πρωταγωνιστικό της ρόλο και το κοινωνικό της αποτύπωμα

Δανείων (Green Mortgage Ratio)», εξηγεί η Αννίτα Παύλου.

Κοινωνία και διακυβέρνηση

Πέρα από τις ισχυρές περιβαλλοντικές της πρωτοβουλίες, η Τράπεζα Κύπρου ενισχύει διαρκώς τον πρωταγωνιστικό της ρόλο και το κοινωνικό της αποτύπωμα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη συνεισφορά του Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου (με συνολική επένδυση περίπου €70 εκατ. από το 1998 και με 60% των διαγνωσμένων περιπτώσεων καρκίνου στην Κύπρο να νοσηλεύεται στο Κέντρο), το έργο του Δικτύου SupportCY, που αναπτύχθηκε το 2020 και επεκτάθηκε το 2021, τη συμβολή του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τράπεζας Κύπρου στην προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού, καθώς και την εκπαίδευση πέραν των 30 νέων επιχειρηματιών, ταυτόχρονα με παροχή οικονομικής βοήθειας ύψους €60.000, που παρείχε το Κέντρο Καινοτομίας IDEA το 2021.

της Τράπεζας είναι πολυσυλλεκτική, με το ένα τρίτο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου να είναι γυναίκες. Παράλληλα, το Διοικητικό Συμβούλιο επιδεικνύει ισχυρές δεξιότητες, που απορρέουν από την ευρεία διεθνή εμπειρία των μελών του. Η Τράπεζα φιλοδοξεί να επιτύχει τουλάχιστον 30% εκπροσώπηση των γυναικών στα ανώτερα διευθυντικά επίπεδα (Εκτελεστική Επιτροπή [EXCO] και Διευρυμένη Εκτελεστική Επιτροπή [Extended EXCO]) μέχρι το 2030. Στις 31 Δεκεμβρίου 2021, υπήρχε 24% εκπροσώπηση γυναικών στην Εκτελεστική Επιτροπή (ΕXCO) και στη Διευρυμένη Εκτελεστική Επιτροπή (Extended EXCO) και 38% σε υψηλόβαθμες θέσεις κάτω από τη Διευρυμένη Εκτελεστική Επιτροπή.

Κουλτούρα ισχυρής διακυβέρνησης «Μέσα από την κουλτούρα ισχυρής διακυβέρνησης που έχει αναπτυχθεί στην Τράπεζα, γίνεται εφικτή και η παρακο-

λούθηση της υλοποίησης της στρατηγικής ESG. Η στρατηγική είναι υπό την επίβλεψη της Επιτροπής Βιωσιμότητας, μιας ειδικής εκτελεστικής επιτροπής που συστάθηκε στις αρχές του 2021 για να διαμορφώνει και να επιβλέπει την εφαρμογή της στρατηγικής αλλά και του ίδιου του Διοικητικού Συμβουλίου», εξηγεί η Αννίτα Παύλου.

Αποδεδειγμένα υπεύθυνη

Τη δέσμευση της Τράπεζας Κύπρου για επίτευξη της βιωσιμότητας έρχεται να επιβεβαιώσει η πρόσφατη αξιολόγηση του εξειδικευμένου οίκου MSCI ESG Ratings, o οποίος στις 31 Ιανουαρίου 2022 αξιολόγησε την Bank of Cyprus Holdings PLC με ΑΑ (σε κλίμακα από ΑΑΑ μέχρι CCC). «Στόχος της Τράπεζας Κύπρου είναι να συνεχίσει να βελτιώνει την αξιολόγησή της, αλλά και σε πρακτικό επίπεδο να συνεχίσει να αποτελεί τον καθοδηγητή της προσπάθειας προς τη βιώσιμη ανάπτυξη», καταλήγει η Αννίτα Παύλου.

Αύξηση γυναικών σε διευθυντικές θέσεις

Σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, υπενθυμίζεται πως η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου

EconomyToday 25

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ Η Ancoria Bank καλύπτει τις ανάγκες των πελατών της με σεβασμό στο περιβάλλον με Eco Δάνεια.

περιβαλλοντική συνείδηση έχει ήδη γίνει τρόπος ζωής και η καθημερινότητα έχει αλλάξει, δίνοντας προτεραιότητα στην προστασία του οικοσυστήματος. Η υπερβολική κατανάλωση ενέργειας και οι επιπτώσεις που προκαλούνται στο περιβάλλον προβληματίζουν σχετικά με τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και ταυτόχρονα με τη μείωση των καθημερινών εξόδων, όπως των λογαριασμών ενέργειας. O digital χαρακτήρας της Ancoria Bank, με το υβριδικό της μοντέλο, που συνδυάζει τη φυσική με την ψηφιακή εξυπηρέτηση, και με την ψηφιοποίηση διαφόρων υπηρεσιών και προϊόντων, αποδεικνύει την περιβαλλοντική της συνείδηση και κατεύθυνση. Η επένδυση στην τεχνολογία, όπως η εφαρμογή Ancoria Bank Create, για ηλεκτρονικό άνοιγμα λογαριασμού εξ αποστάσεως μέσω κινητού τηλεφώνου, και το myAncoria, το web/mobile banking της τράπεζας, που επιτρέπει στους πελάτες της να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους με ασφάλεια και ευκολία, έχει συμβάλει στη μείωση της χρήσης χαρτιού και ελαχιστοποιεί την κατανάλωση ενέργειας, αφού μειώνονται οι επισκέψεις σε κάποιο από τα τραπεζικά κέντρα της Ancoria Bank. Θέλοντας να ενισχύσει τον

26 EconomyToday

περιβαλλοντικό τρόπο σκέψης και κατανοώντας τη στροφή προς μια πράσινη οικονομία και κοινωνία, η Ancoria Bank προσφέρει σε ιδιώτες που ενδιαφέρονται τα Eco Δάνεια. Έτσι, δίνει στους πελάτες της τη δυνατότητα να κάνουν ακόμη ένα βήμα προς μια ενεργειακά αποδοτική καθημερινότητα, όπου εξοικονομούν ενέργεια και χρήματα ταυτόχρονα. Τα Eco Δάνεια αφορούν δάνεια είτε για ενεργειακή αναβάθμιση σπιτιού είτε για αγορά ηλεκτρικού ή υβριδικού αυτοκινήτου.

ΠΙΣΤΗ ΣΤΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ Η Ancoria Bank δίνει στους πελάτες της τη δυνατότητα να κάνουν ακόμη ένα βήμα προς μια ενεργειακά αποδοτική καθημερινότητα, όπου εξοικονομούν ενέργεια και χρήματα ταυτόχρονα

Εκτός από την ευαισθησία όσον αφορά την προστασία του οικοσυστήματος, η διαφάνεια κατέχει σημαντική θέση στη φιλοσοφία και στρατηγική της Ancoria Bank. Γι’ αυτό και φροντίζει οι πελάτες της, υφιστάμενοι και δυνητικοί, να έχουν εύκολη πρόσβαση σε πληροφόρηση, γενικούς όρους και προϋποθέσεις, προμήθειες και χρεώσεις. Ταυτόχρονα, φροντίζει να προειδοποιεί όσους ενδιαφέρονται για δανειοδότηση ότι, αν δεν

τηρούν το σχέδιο αποπληρωμής του δανείου τους, μπορεί να χάσουν το σπίτι ή άλλη περιουσία τους, ότι υπάρχουν χρεώσεις εάν εξοφλήσουν νωρίτερα το δάνειό τους και ότι, σε περίπτωση μεταβλητού επιτοκίου, το ποσό της δόσης και το συνολικό κόστος της χορήγησης μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί ανάλογα με τη διακύμανση του βασικού επιτοκίου.

Το Eco Δάνειο για Αναβάθμιση Σπιτιού μπορεί να καλύψει διάφορες εργασίες που έχουν να κάνουν με την ενεργειακή απόδοση του σπιτιού, αυξάνοντας την αξία του μακροπρόθεσμα

ECO ΔΑΝΕΙΑ Eco Δάνειο για Αναβάθμιση Σπιτιού Η ενεργειακή αναβάθμιση του σπιτιού είναι ίσως από τις πιο σημαντικές επενδύσεις που μπορεί να κάνει κάποιος, αφού, εκτός από τη μείωση της υπερβολικής κατανάλωσης ενέργειας, την ίδια στιγμή παρατηρείται και εξοικονόμηση στους λογαριασμούς ενέργειας. Η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η ηλιακή, για οικιακή χρήση είναι σημαντική για τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος

είναι από τις πιο διαδεδομένες βελτιώσεις σε ένα σπίτι, όπως επίσης και η αντικατάσταση πορτών και παραθύρων και η μόνωση τοίχων. Το Eco Δάνειο για Αναβάθμιση Σπιτιού μπορεί να καλύψει διάφορες εργασίες που έχουν να κάνουν με την ενεργειακή απόδοση του σπιτιού, αυξάνοντας την αξία του μακροπρόθεσμα.

Eco Δάνειο για Ηλεκτρικό Αυτοκίνητο Η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις καθημερινές μετακινήσεις είναι από τις βασικές επιδιώξεις,

ακόμη και σε κρατικό επίπεδο, για την προστασία του περιβάλλοντος. Λύση σε αυτό δίνουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα οποία αποτελούν το μέλλον στις μετακινήσεις, αφού με τη χρήση τους περιορίζεται η κατανάλωση καυσίμων και μειώνεται η εκπομπή ρύπων. Οι πελάτες της Ancoria Bank μπορούν να αποκτήσουν το καινούργιο τους ηλεκτρικό αυτοκίνητο, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την ευαισθητοποίηση ως προς την κλιματική αλλαγή και μειώνοντας τις εκπομπές ρύπων, που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Eco Δάνειο για Υβριδικό Αυτοκίνητο Η υβριδική αυτοκίνηση αποτελεί το πρώτο βήμα προς έναν πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής όσον αφορά τις μετακινήσεις. Τα οφέλη από την απόκτηση ενός υβριδικού αυτοκινήτου είναι σημαντικά, ιδιαίτερα όσον αφορά τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, αλλά και την εξοικονόμηση στα καύσιμα. Με το Eco Δάνειο για Υβριδικό Αυτοκίνητο, το οποίο αφορά καινούργια αυτοκίνητα, οι πελάτες

της Ancoria Bank μπορούν να κάνουν το πρώτο βήμα προς μια «πράσινη» κατεύθυνση στην αυτοκίνηση, ενισχύοντας ταυτόχρονα την περιβαλλοντική συνείδηση σε κοινωνικό επίπεδο.

ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι ένα θέμα που προβληματίζει και θα απασχολήσει εκτενώς και στο μέλλον τόσο την κοινωνία όσο και τα κράτη. Αυτό το ζήτημα θα οδηγήσει στην υιοθέτηση νέων σχεδίων και πρακτικών σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, που θα αφορούν συγκεκριμένα την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή. Η Ancoria Bank, αφουγκραζόμενη τις ανησυχίες και απαιτήσεις της κοινωνίας και αισθανόμενη το καθήκον που η ίδια έχει για να συνεισφέρει ειδικά προς αυτή την κατεύθυνση, δημιούργησε και προσφέρει τα Eco Δάνεια. Θέτει, έτσι, ως στόχο να ενισχύσει την προσπάθεια για ένα καλύτερο αύριο και να βοηθήσει τους πελάτες της να πορευτούν σε έναν νέο, φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής.

Τραπεζικά Κέντρα: - Λευκωσία Λεωφόρος Δημοσθένη Σεβέρη 12 - Λεμεσός Γωνία Λεωφόρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και Αγίας Φυλάξεως 151 - Λάρνακα Λεωφόρος Φανερωμένης 189-191 Τηλ.: 8000 0050 / +357 22849000 (για κλήσεις από εξωτερικό) Email: info@ancoriabank.com Ιστότοπος: www.ancoriabank.com LinkedIn: Ancoria Bank Facebook: Ancoria Bank Ltd Instagram: @ancoriabankcy

EconomyToday 27

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ESG&ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ

ΕΠΕΝΔΥΟΥΜΕ ΣΕ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΕΛΛΟΝ Η EY κατά το έτος 2021 ανακοίνωσε την επίτευξη του στόχου για αρνητικό ισοζύγιο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, του 2ου χρονικά στόχου που έχει τεθεί στη φιλόδοξή της στρατηγική τεσσάρων σημείων για καθαρό μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών (net zero) μέχρι το 2025. Του Πάνου Χούτρη Ανώτερου Διευθυντή Υπηρεσιών Βιώσιμης Ανάπτυξης, ΕΥ Κύπρου

επιστήμη είναι πλέον αδιάσειστη όσο ποτέ άλλοτε! Ακόμη και με τα μέτρα που λαμβάνονται σήμερα, ο πλανήτης θα συνεχίσει να θερμαίνεται για πολλές δεκαετίες ακόμη. Όπως υπογραμμίζει η πιο πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), «η υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5°C και 2°C θα ξεπεραστεί κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα, εκτός εάν σημειωθούν άμεσα σημαντικές μειώσεις στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου τις επόμενες δεκαετίες». Η τελευταία αυτή έκθεση, που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2021, υπογραμμίζει ότι μπορούμε και πρέπει να δράσουμε άμεσα για να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Όσοι μπορούν να πετύχουν αυτή τη μετάβαση στη «νέα εποχή» νωρίτερα και με ταχύτερους ρυθμούς, πρέπει να δράσουν τώρα. Την ίδια στιγμή, όσοι μπορούν να υπερβούν το ουδέτερο ή το μηδενικό επίπεδο άνθρακα, θα πρέπει

28 EconomyToday

να επιταχύνουν τις ενέργειές τους για να το πράξουν. Όπου είναι δυνατόν, οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να συνοδεύονται από τη δέσμευση των επιχειρήσεων να βοηθήσουν τους άλλους να κάνουν το ίδιο, συνεργαζόμενες με πελάτες, προμηθευτές, κοινότητες και ανταγωνιστές για να επιτευχθεί μια επιτάχυνση προς ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

ΤΙ ΠΕΤΥΧΑΜΕ ΤΟ 2021

τους σύμφωνα με τον εγκεκριμέΗ EY κατά το έτος 2021 ανακοίνο, επιστημονικά τεκμηριωμένο νωσε την επίτευξη του στόχου στόχο της, ενώ παράλληλα να για αρνητικό ισοζύγιο εκπομπών συνεχίσουν να αντισταθμίζουν διοξειδίου του άνθρακα, του 2ου περισσότερο άνθρακα από το χρονικά στόχου που έχει τεθεί υπόλοιπο που απομένει. στη φιλόδοξή της στρατηγική Οι εκπομπές για το οικονομικό τεσσάρων σημείων για καθαρό έτος 2021 έχουν μειωθεί σε παμηδενικό ισοζύγιο εκπογκόσμιο επίπεδο και σε όλα τα μπών (net zero) μέχρι το πεδία, τόσο από τη σημαντική Η πίεση που ασκείται στον 2025. Η στρατηγική αυτή μείωση των επαγγελματικών τραπεζικό τομέα από την είναι σχεδιασμένη σύμφωταξιδιών λόγω της πανδημίνα με την επικυρωμένη ΕΚΤ θα ωθήσει σύντομα τις ας COVID-19 όσο και από πορεία 1,5°C του Science τράπεζες στο να ζητούν και τη διαδικασία του σχεδίου Based Targets initiative να συλλέγουν στοιχεία από δράσης μας για τον άνθρακα (SBTi). Για την επίτευξη του σημείων, το οποίο θα τους πελάτες τους, όπως για επτά στόχου αυτού, έχει απαιτησυνεχίσει να επικεντρώνεται παράδειγμα το ανθρακικό θεί από τις ομάδες της ΕΥ στην ενεργό μείωση των να μειώσουν τις εκπομπές αποτύπωμα εκπομπών. Μια άλλη δράση

είναι και η επένδυση σε ένα χαρτοφυλάκιο αντιστάθμισης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέσω της South Pole, το οποίο περιλαμβάνει έργα απομάκρυνσης διοξειδίου του άνθρακα (carbon capture).

Η αποτυχία της βιώσιμης μετάβασης μιας εταιρείας θα έχει ως αποτέλεσμα τον τερματισμό ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΥΜΕ συμφωνιών σε ΤΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΑΣ βάθος χρόνου Επίσης, μέσω του παγκόσμιου προγράμματος εταιρικής υπευθυνότητας EY Ripples, αξιοποιούμε τις δεξιότητες, τις γνώσεις και την εμπειρία των ανθρώπων της ΕΥ για να επιταχύνουμε την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Φυσικά, η μεγαλύτερή μας πρόκληση είναι η ενίσχυση, όσο περισσότερο είναι εφικτό, της προσφοράς μας μέσω των συμβουλευτικών μας υπηρεσιών και της προσπάθειάς μας να βοηθήσουμε κλάδους με αυξημένες προκλήσεις και πολυπλοκότητα στις εργασίες και την εφοδιαστική τους αλυσίδα. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, η κάθε επιχείρηση πρέπει να θέσει μια σωστή στρατηγική, η οποία να λαμβάνει υπόψη τις εξής ευκαιρίες αλλά και κινδύνους: 1. Περιβαλλοντική συνείδηση και συλλογικότητα: Όπως δείχνει ξεκάθαρα η κλιματική επιστήμη, είναι ζωτικής σημασίας να μειώσουμε την ποσότητα του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας: α. όλοι πρέπει να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο, και β. όσοι από εμάς μπορούν να το κάνουν άμεσα, θα πρέπει να το πράξουν. Μαζί, μπορούμε να ανταποκριθούμε στην πρόκληση του καθαρού μηδενικού ισοζυγίου άνθρακα και να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον τόσο για εμάς αλλά ακόμα περισσότερο για τα παιδιά μας.

2. Νομοθετικές αλλαγές: Πολλά διεθνή νομοθετικά και άλλα σώματα ήδη ξεκίνησαν να εκδίδουν και να απαιτούν τη συμμόρφωση με συγκεκριμένα πρότυπα μη οικονομικών εκθέσεων, όπου ζητείται η δημοσιοποίηση στοιχείων σχετικών με την κλιματική αλλαγή και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, την υιοθέτηση στρατηγικών για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την αναγνώριση των κινδύνων και τη διαχείριση αυτών. Το σημαντικότερο από αυτά τα πρότυπα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης

είναι το Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), που είναι προγραμματισμένο να τεθεί σε εφαρμογή το 2024 για το χρηματοοικονομικό έτος 2023, για συγκεκριμένες εταιρείες αρχικά και για όλες μέχρι το 2026, με ειδοποιό διαφορά πως οι δημοσιοποιήσεις θα υπόκεινται σε έλεγχο από εγκεκριμένους ελεγκτές. Περαιτέρω, η πίεση που ασκείται στον τραπεζικό τομέα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα ωθήσει σύντομα τις τράπεζες στο να ζητούν και να συλλέγουν στοιχεία από τους πελάτες τους, όπως για παράδειγμα το ανθρακικό αποτύπωμα. 3. Ενδιαφερόμενα μέρη: Η αλλαγή προτίμησης από τους πελάτες, τους υπαλλήλους και τους επενδυτές σε εταιρείες με διαφανείς και βιώσιμες στρατηγικές και δράσεις αναγκάζει πολλές εταιρείες να αναθεωρήσουν τις προτεραιότητές τους. Ειδικά η πίεση που ασκείται από τους τελευταίους για έλεγχο πλέον των μη οικονομικών αποτελεσμάτων και δημοσιοποιήσεων δείχνει καθαρά τη σημαντικότητα και προσοχή που θα δίνεται από

τώρα και στο εξής. 4. Εφοδιαστική αλυσίδα: Η πίεση αυτή με τη σειρά της αναγκάζει τα επηρεαζόμενα μέρη να κοιτάξουν και τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες και τους συνεργάτες τους. Η αποτυχία της βιώσιμης μετάβασης μιας εταιρείας θα έχει ως αποτέλεσμα τον τερματισμό συμφωνιών σε βάθος χρόνου. Αναμένεται πως οι μεγάλοι οργανισμοί θα επικοινωνήσουν και θα απαιτήσουν από τους συνεργάτες και προμηθευτές τους στρατηγικές ισάξιου μεγέθους με τη δική τους, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Βρισκόμαστε μπροστά στη σημαντικότερη πρόκληση μέχρι σήμερα και ο καθένας θα πρέπει να αναλάβει τις δικές του ευθύνες. Στην ΕΥ πιστεύουμε πως το κλειδί για επίλυση του πολύπλοκου αυτού προβλήματος βρίσκεται στη συλλογικότητα και ότι μόνο μέσα από τη συνεργασία με άλλους θα βρούμε τις σωστές λύσεις που θα βοηθήσουν το σύνολο της κοινωνίας στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Εξάλλου, η βιωσιμότητα του δικού μας μέλλοντος στηρίζεται στη δράση όλων μας στο παρόν.

EconomyToday 29

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΥΓΕΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ

ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΓεΣΥ Τα τελευταία δύο χρόνια, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, το υπέρτατο αγαθό της υγείας πέρασε στην πρώτη γραμμή, αφού όλοι μας αισθανθήκαμε την απειλή του «αόρατου εχθρού».

30 EconomyToday

α τελευταία δύο Άλλη μια πρόκληση για τις χρόνια, το υπέρταασφαλιστικές είναι και η το αγαθό της υγείεφαρμογή του ΓεΣΥ. Όπως ας πέρασε στην τονίζει ο κ. Αθανασιάδης, «η πρώτη γραμμή της ασφαλιστική βιομηχανία δεν Ο ρόλος των ασφαλιστικών επικαιρότητας, εξαιτίας της εναντιώνεται στην ύπαρξη του εταιρειών είναι παράλληλος πανδημίας του κορωνοϊού. ΓεΣΥ, αλλά έχει έναν ρόλο να και συμπληρωματικός Ζήσαμε όλοι μας πρωεπιτελέσει, και αυτός είναι τόγνωρες καταστάσεις, παράλληλος και συμπληρωμαως προς το ΓεΣΥ αισθανθήκαμε την απειλή του τικός ως προς το ΓεΣΥ». «αόρατου εχθρού», ήρθαΣτο αφιέρωμα που ακολουμε αντιμέτωποι με σωρεία θεί, ο Γενικός Διευθυντής του αλλαγών στη ζωή, στην ΣΑΕΚ, σε μια εφ’ όλης της καθημερινότητα, στο εργασιακό μας περιβάλλον ύλης συνέντευξη, μας μιλά για τις προκλήσεις και εκτιμήσαμε ακόμα περισσότερο τη σημασία της που καλείται να αντιμετωπίσει η βιομηχαυγείας. νία και εξηγεί τον ρόλο των ασφαλιΗ ασφαλιστική βιομηχανία κλήθηκε να αντιμετωπίστικών στην εποχή του ΓεΣΥ, ενώ σει τις δικές της προκλήσεις. Στον Κλάδο Υγείας, ασφαλιστικές εταιρείες που για παράδειγμα, παρόλο που τα ασφάλιστρα δραστηριοποιούνται στην παρουσίασαν μείωση, εντούτοις, όπως μας ανακυπριακή αγορά παρουφέρει σε συνέντευξή του στο Economy Today ο σιάζουν τα προγράμΓενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Ασφαλιστικών ματα υγείας που Εταιρειών Κύπρου, Ανδρέας Αθανασιάδης, «ενπεριλαμβάνει το δεχομένως η πανδημία να ώθησε κάποιους να διαχαρτοφυλάτηρήσουν τα συμβόλαιά τους στον Κλάδο Υγείας, κιό τους. αφού δεν θα ήθελαν σε μια δύσκολη περίοδο να χάσουν την πρόσβασή τους σε ποιοτικές ιατρικές υπηρεσίες τις οποίες εμπιστεύονταν τα προηγούμενα χρόνια».

EconomyToday 31

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΥΓΕΙΑ

ΔΥΣΚΟΛΟ ΤΟ 2022

ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΜΑΣ Η ασφαλιστική βιομηχανία άντεξε στους κραδασμούς και κατάφερε να διατηρήσει τη συνοχή της, παρουσιάζοντας αύξηση στον κύκλο εργασιών, σημειώνει ο Γενικός Διευθυντής του ΣΑΕΚ, Ανδρέας Αθανασιάδης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ

«Παρ’ όλα τα προβλήματα στις αγορές, οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν παρουσίασαν κανένα πρόβλημα, αποδεικνύοντας για ακόμη μια φορά ότι είναι χτισμένες σε στέρεες βάσεις και ότι ακολουθούν συνετή διαχείριση των οικονομικών τους», επισημαίνει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Εconomy Today ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου, Ανδρέας Αθανασιάδης. Σημειώνοντας ότι το έτος 2021 έκλεισε με θετικό πρόσημο, ο κ. Αθανασιάδης αναφέρεται στις προκλήσεις της βιομηχανίας και στα νέα προϊόντα που αναμένεται να δούμε μελλοντικά, ενώ εκφράζει τη θέση πως οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να παρακολουθούν την πορεία του ΓεΣΥ και να διαμορφώνουν τα προϊόντα τους, έτσι ώστε να παρέχουν συμπληρωματικές υπηρεσίες προς το κρατικό σύστημα υγείας. Ποια ήταν η συνολική συνεισφορά του τομέα των ασφαλειών στην κυπριακή οικονομία στη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς; Το έτος 2021 έκλεισε με θετικό πρόσημο, συνεχίζοντας την ανοδική πορεία που η βιομηχανία 32 EconomyToday

επέδειξε τα προηγούμενα χρόνια. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα για το 2021 παραπέμπουν σε αύξηση των ασφαλίστρων της τάξης του 4,9%, φτάνοντας τα 962 εκατομμύρια σε σχέση με τα 917 εκατομμύρια για το 2020. Η ασφαλιστική βιομηχανία συνεχίζει να αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας της χώρας, με τη συνεισφορά της να φτάνει το 4,3% του ΑΕΠ. Επιπλέον, ως ο μεγαλύτερος θεσμικός επενδυτής στη χώρα, διατηρεί επενδύσεις που ξεπερνούν τα 2,6 δισ. ευρώ. Το 2021 η ασφαλιστική βιομηχανία πλήρωσε αποζημιώσεις που ξεπέρασαν τα 450 εκατομμύρια ευρώ, βοηθώντας έτσι τη ρευστότητα σε μια περίοδο που η πανδημία πάγωσε την οικονομία. Ποιοι κλάδοι παρουσίασαν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα επιδεικνύουν σημαντική αύξηση στον Κλάδο Ζωής, που φτάνει το 9,5%, ενώ ο Γενικός Κλάδος αυξήθηκε οριακά στο 1,1%. Η μικρή αύξηση στον Γενικό Κλάδο οφείλεται κυρίως στη μείωση των ασφαλίστρων στον Κλάδο Υγείας λόγω της εφαρμογής του ΓεΣΥ. Εξαιρουμένου του Κλάδου Υγείας,

η αγορά κινήθηκε ικανοποιητικά στους υπόλοιπους κλάδους.

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΟ 2022 Πόσο σας ικανοποιούν τα αποτελέσματα του 2021 και ποιους στόχους έχετε θέσει για το 2022; Τα αποτελέσματα του 2021 αποτελούν απόδειξη της ανθεκτικότητας της ασφαλιστικής βιομηχανίας. Η πανδημία δημιούργησε σοβαρά προβλήματα σε όλους τους τομείς της οικονομίας της χώρας. Η ανεργία παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, ενώ πολλές εταιρείες βρίσκονται ενώπιον προκλήσεων που θα καθορίσουν την επιβίωσή τους. Μέσα σε όλα αυτά που συνέβησαν, δεν μπορούμε παρά να νιώθουμε ικανοποιημένοι από την πορεία του κλάδου μας. Θεωρώ ότι η εμπιστοσύνη που επέδειξαν οι πολίτες στην ασφάλιση δεν είναι τυχαία. Ξεκινώντας από τα χρόνια της πρώτης κρίσης του 2013, οι ασφαλιστικές εταιρείες στήριξαν τους πολίτες στα

δύσκολα. Στην παρούσα κρίση, αυτή της πανδημίας, οι εταιρείες αφουγκράστηκαν τους πελάτες τους και παρέχοντάς τους στήριξη κατάφεραν να τους βοηθήσουν να κρατήσουν τις καλύψεις τους και να συνεχίσουν να είναι ασφαλισμένοι. Αυτό εκτιμήθηκε και η αύξηση που παρατηρήθηκε το επιβεβαιώνει. Το 2022 οι στόχοι παραμένουν οι ίδιοι. Το γεγονός ότι η βιομηχανία κινήθηκε θετικά σε ένα δύσκολο έτος δεν μας αποπροσανατολίζει αλλά αντιθέτως μας κάνει πιο σοβαρούς. Επιφορτιζόμαστε με ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη, έτσι ώστε να παραμείνουμε σοβαροί και υπεύθυνοι για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις όλο και μεγαλύτερες ανάγκες των πολιτών. Το 2022 θα είναι δύσκολο από πολλές απόψεις, αλλά αυτό δεν αλλάζει τους στόχους μας. Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις για την ασφαλιστική βιομηχανία; Η ασφαλιστική βιομηχανία

λειτουργεί σε ένα από τα πιο αυστηρά πλαίσια εποπτείας που αφορούν την οικονομία. Η συνεχής αναβάθμιση του θεσμικού πλαισίου και των εποπτικών προδιαγραφών δημιουργεί μια διαρκή πρόκληση. Το 2022 αποτελεί έτος-ορόσημο, αφού την 1η Ιανουαρίου 2023 τίθεται σε εφαρμογή το λογιστικό πρότυπο IFRS17. Οι προκλήσεις που δημιουργούνται με την εφαρμογή του προτύπου αυτού είναι τεράστιες. Θα υπάρξει σίγουρα οικονομικός αντίκτυπος, ο οποίος δεν θα περάσει απαρατήρητος. Ιδιαίτερα στην Κύπρο, όπου τα μεγέθη των εταιρειών είναι μικρά, οι επιπτώσεις θα είναι ακόμα μεγαλύτερες. Οι εταιρείες έχουν ήδη ξεκινήσει εδώ και πολλούς μήνες την προετοιμασία, έτσι ώστε να προλάβουν την προθεσμία. Ταυτόχρονα, προκύπτει σειρά άλλων προκλήσεων, όπως η εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας MID για μηχανοκίνητα οχήματα. Η οδηγία αυτή διαφοροποιεί το περιβάλλον της ασφάλισης μηχανοκινήτων και ως ΣΑΕΚ συμμετέχουμε ενεργά στη διαβούλευση για την ενσωμάτωσή της στην εθνική νομοθεσία. Το συνταξιοδοτικό αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τη βιομηχανία, με τα ασφαλιστικά προϊόντα για συνταξιοδοτικό (Κλάδος 7) να βρίσκονται στο προσκήνιο των επιλογών για τον δεύτερο πυλώνα. Οι εταιρείες βρίσκονται σε συνεχή κινητοποίηση για να βοηθήσουν τους πελάτες τους, αφού μεγάλος αριθμός ταμείων προνοίας εξετάζουν τις διαθέσιμες επιλογές για να μεταφέρουν το ενεργητικό και τα μέλη τους. Η εφαρμογή του ΓεΣΥ αποτελεί επίσης πρόκληση, την οποία οι ασφαλιστικές εταιρείες αντιμετωπίζουν εδώ και τρία χρόνια. Ενόσω το ΓεΣΥ βρίσκεται σε φάση εξέλιξης, οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να παρακολουθούν την πορεία του

Το 2022 αποτελεί έτος-ορόσημο, αφού την 1η Ιανουαρίου 2023 τίθεται σε εφαρμογή το λογιστικό πρότυπο IFRS17. Οι προκλήσεις που δημιουργούνται με την εφαρμογή του προτύπου αυτού είναι τεράστιες

και να διαμορφώνουν τα προϊόντα τους, έτσι ώστε να παρέχουν συμπληρωματικές υπηρεσίες προς το κρατικό σύστημα υγείας. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί και η πρόκληση του ψηφιακού μετασχηματισμού, που πλέον αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των ανθρώπων και των επιχειρήσεων. Η ασφαλιστική βιομηχανία διαχρονικά πρωτοπορεί στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών και προσπαθεί να εισαγάγει εκείνες τις αλλαγές που θα βελτιώσουν ακόμα περισσότερο την εξυπηρέτηση των πολιτών, κάνοντάς την πιο γρήγορη και απλή.

ΤΙ ΑΝΑΜΕΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Ποια νέα ασφαλιστικά προϊόντα ή άλλες υπηρεσίες να αναμένουμε στο προσεχές μέλλον; Η ασφαλιστική βιομηχανία εξελίσσεται και προσαρμόζεται συνεχώς στις ανάγκες της

κοινωνίας. Στη σύγχρονη εποχή, η χρήση της τεχνολογίας και η αξία των ψηφιακών δεδομένων έχουν αναπόφευκτα δημιουργήσει ασφαλιστικά προϊόντα που παρέχουν κάλυψη για σχετικούς κινδύνους. Η απώλεια, διαρροή ή αλλοίωση δεδομένων αποτελεί πλέον μεγάλο ρίσκο, από το οποίο μπορούν να επηρεαστούν χιλιάδες πρόσωπα, ενώ οι ίδιες οι επιχειρήσεις κινδυνεύουν με ανυπολόγιστες ζημιές. Η κυβερνοασφάλιση ή cyber insurance, όπως είναι γνωστή, αποτελεί μια νέα υπηρεσία η οποία σύντομα θα βρίσκεται στο προσκήνιο. Στον τομέα των μηχανοκινήτων, αναμένεται ότι η εισαγωγή των έξυπνων οχημάτων που κινούνται χωρίς οδηγούς θα αποτελέσει μια νέα πρόκληση για ασφάλιση. Το συνταξιοδοτικό αποτελεί νέα αγορά για τις εταιρείες του Κλάδου Ζωής, καθώς με τις αλλαγές στη νομοθεσία για τα ταμεία προνοίας οι εργαζόμενοι

EconomyToday 33

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΥΓΕΙΑ ψάχνουν νέους τρόπους για να διασφαλίσουν τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα του δεύτερου πυλώνα. Ήδη η ασφαλιστική αγορά παρέχει αρκετές επιλογές, οι οποίες αναμένεται ότι θα αυξηθούν.

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΜΑΣ Πώς οι νέες τεχνολογίες διαμορφώνουν τον τομέα των ασφαλειών και πόσο έτοιμες είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Κύπρο να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες απαιτήσεις; Η βιομηχανία δεν είναι ξένη στο θέμα της τεχνολογίας. Οι ασφαλιστικές εταιρείες πρωτοπορούν στην εισαγωγή και χρήση νέας τεχνολογίας. Αυτό είναι φυσιολογικό, αφού η ασφάλιση αποτελεί έναν κατ’ εξοχήν ανθρωποκεντρικό κλάδο και αναγκαστικά πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες των πολιτών. Στο παρελθόν, όλες σχεδόν οι συναλλαγές απαιτούσαν φυσική παρουσία, ενώ για την επεξεργασία χρησιμοποιούνταν έντυπα και φάκελοι. Οι πληρωμές γίνονταν με επιταγή ή μετρητά και εκδίδονταν χειρόγραφες αποδείξεις. Πλέον αυτό δεν είναι ελκυστικό για τους πολίτες, οι οποίοι επιζητούν να εξυπηρετούνται πιο εύκολα και γρήγορα. Συχνά περιορίζουμε την αντίληψή μας για τη χρήση της τεχνολογίας και του διαδικτύου μέχρι την πώληση ασφαλειών μέσω μιας ιστοσελίδας. Αυτό δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, αφού ακόμα και σήμερα οι πλείστες πωλήσεις γίνονται μέσω του ασφαλιστή. Η τεχνολογία βρίσκεται στον πυρήνα των εργασιών μιας ασφαλιστικής, με τις πληροφορίες να διατηρούνται και να τυγχάνουν 34 EconomyToday

Το συνταξιοδοτικό αποτελεί νέα αγορά για τις εταιρείες του Κλάδου Ζωής, καθώς με τις αλλαγές στη νομοθεσία για τα ταμεία προνοίας οι εργαζόμενοι ψάχνουν νέους τρόπους για να διασφαλίσουν τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα του δεύτερου πυλώνα

επεξεργασίας ψηφιακά. Οι πληρωμές μπορούν να γίνουν με τραπεζικές μεταφορές ή πιστωτικές κάρτες, οι ειδοποιήσεις μπορούν να σταλούν μέσω email ή SMS, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα εξυπηρέτησης μέσω τηλεφώνου, λύσεις που αντικαθιστούν την ταλαιπωρία της φυσικής παρουσίας σε κάποιο κατάστημα ή γραφείο. Η βελτίωση είναι συνεχής και οι ασφαλιστικές εταιρείες προσαρμόζουν συνεχώς το μοντέλο λειτουργίας τους, με στόχο να εξυπηρετούν τους πελάτες τους απρόσκοπτα και με τον τρόπο που οι ίδιοι επιθυμούν.

ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Ποια ήταν η επίδραση της πανδημίας στην ασφαλιστική βιομηχανία και πόσο επηρέασε τον Κλάδο Υγείας; Η πανδημία επέφερε μια πρωτό-

γνωρη κατάσταση παγκοσμίως, που αναπόφευκτα επηρέασε και την Κύπρο. Η οικονομία παρέλυσε και πολλές επιχειρήσεις βίωσαν έντονα τους τριγμούς των επιπτώσεων. Η ασφαλιστική βιομηχανία άντεξε σε αυτούς τους κραδασμούς και κατάφερε να διατηρήσει τη συνοχή της, παρουσιάζοντας μάλιστα μια αύξηση στον κύκλο εργασιών. Τα γρήγορα αντανακλαστικά που επέδειξε και η δυνατότητα της βιομηχανίας να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα ήταν το κλειδί στη διαχείριση της πανδημίας. Οι εταιρείες στήριξαν τους πελάτες τους, προσφέροντάς τους διευκολύνσεις, ώστε να διατηρήσουν τις καλύψεις τους σε μια πολύ δύσκολη περίοδο, στην οποία τα εισοδήματά τους μειώθηκαν. Οι εταιρείες προσέγγισαν τους πελάτες τους και εκεί όπου χρειαζόταν πρόσφεραν διευκολύνσεις στην καταβολή των ασφαλίστρων, επεκτάσεις σε καλύψεις και αναπροσαρμογή των διαδικασιών για να τους εξυπηρετήσουν. Το αποτέλεσμα ήταν θετικό. Οι πελάτες παρέμειναν κοντά στις ασφαλιστικές και οι αριθμοί το επιβεβαιώνουν. Οι δύο χρονιές της πανδημίας, 2020 και 2021, έκλεισαν με αύξηση. Τα ασφάλιστρα στον Κλάδο Υγείας σημείωσαν πτώση, όπως αναμενόταν, αφού η εισαγωγή του ΓεΣΥ επηρέασε αρνητικά τις εργασίες. Φυσιολογικά, πολλοί εργοδότες επέλεξαν να τερματίσουν τα ομαδικά ασφαλιστήρια που διατηρούσαν για τους πελάτες τους, εφόσον ξεκίνησαν οι υποχρεωτικές εισφορές για το ΓεΣΥ. Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί ασφαλισμένοι επέλεξαν να συνεχίσουν τα συμβόλαιά τους σε ατομικό επίπεδο και οι ασφαλιστικές εταιρείες τούς βοήθησαν να το κάνουν χωρίς να υπάρξει διακοπή στις καλύψεις τους. Ενδεχομένως η πανδημία να ώθησε κάποιους

2021 (προκαταρκτικά αποτελέσματα)

+4,9%

τα ασφάλιστρα

€962 εκατ. έναντι €917 εκατ. το 2020

€450 εκατ. αποζημιώσεις

4,3%

συνεισφορά στο ΑΕΠ

+€2,6 δισ. επενδύσεις

+9,5%

ο Κλάδος Ζωής

+1,1%

ο Γενικός Κλάδος

ΔΕΝ ΕΝΑΝΤΙΩΝΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΓεΣΥ Ποιες προκλήσεις προκύπτουν για τον Κλάδο Υγείας από την εφαρμογή του ΓεΣΥ; Φυσιολογικά, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, η εισαγωγή του ΓεΣΥ επηρέασε τα συμβόλαια στον Κλάδο Υγείας. Η ασφαλιστική βιομηχανία δεν εναντιώνεται στην ύπαρξη του ΓεΣΥ. Τα παραδείγματα που υπάρχουν σε άλλες χώρες του εξωτερικού, στις οποίες τα κρατικά συστήματα υγείας υπάρχουν για χρόνια, μας δείχνουν το μέλλον. Η ασφαλιστική βιομηχανία έχει έναν ρόλο να επιτελέσει και αυτός είναι παράλληλος και συμπληρωματικός ως προς το ΓεΣΥ. Η ύπαρξη της ιδιωτικής ιατρικής είναι αναγκαία για να λειτουργήσει σωστά το ΓεΣΥ και για να υπάρχει ένας υγιής

να διατηρήσουν τα συμβόλαιά τους στον Κλάδο Υγείας, αφού δεν θα ήθελαν σε μια δύσκολη περίοδο να χάσουν την πρόσβασή τους σε ποιοτικές ιατρικές υπηρεσίες τις οποίες εμπιστεύονταν τα προηγούμενα χρόνια. Πόσο επηρεάζουν την ασφαλιστική βιομηχανία τα αρνητικά επιτόκια και η αύξηση του κόστους ζωής; Με ποιο τρόπο θα διαχειριστείτε την πρόκληση αυτή; Η ασφαλιστική βιομηχανία είναι ο μεγαλύτερος θεσμικός επενδυτής στην Κύπρο. Φυσιολογικά οι αλλαγές στα επιτόκια επηρεάζουν την επενδυτική πολιτική των εταιρειών και δημιουργούν κάποιες πιέσεις. Όμως, τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες διατηρούν πολύ υψηλή κεφαλαιουχική επάρκεια, η οποία δεν επηρεάστηκε ιδιαίτερα από την πορεία των επιτοκίων. Η μεγάλη μείωση που προκλήθηκε στις αγορές την περίοδο της πανδημίας ήταν κάτι που παρακολουθήθηκε στενά, τόσο από τις εταιρείες όσο και από την ίδια την

ανταγωνισμός, όχι μόνο μεταξύ των ιατρικών υπηρεσιών εντός ΓεΣΥ, αλλά και με τις υπηρεσίες εκτός ΓεΣΥ. Η ασφαλιστική βιομηχανία καλείται να στηρίξει την ιατρική εκτός ΓεΣΥ και ταυτόχρονα να παρέχει καλύψεις στους ασφαλισμένους οι οποίες συμπληρώνουν τις υπηρεσίες του ΓεΣΥ. Η λειτουργία του ΓεΣΥ σε ένα υγιές και βιώσιμο μοντέλο αποτελεί ζητούμενο για τις ασφαλιστικές εταιρείες, ώστε να μπορέσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες που συμπληρώνουν το κρατικό σύστημα υγείας, με απώτερο σκοπό να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη προς τους πολίτες.

εποπτική αρχή. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, την περίοδο της επιβολής των σκληρών lockdowns, οι εταιρείες ήταν αναγκασμένες να πληροφορούν σε εβδομαδιαία βάση την εποπτική αρχή για την κεφαλαιουχική τους επάρκεια. Παρ’ όλα τα προβλήματα στις αγορές, οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν παρουσίασαν κανένα πρόβλημα, αποδεικνύοντας για ακόμη μια φορά ότι είναι χτισμένες σε στέρεες βάσεις και ότι ακολουθούν συνετή διαχείριση των οικονομικών τους. Η αύξηση του κόστους ζωής ενδεχομένως να επηρεάσει τη δυνατότητα των πολιτών να πληρώσουν τα ασφάλιστρά τους. Τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν ότι δεν προκύπτει κάποιο θέμα, αντιθέτως φαίνεται ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες προσπαθούν με κάθε τρόπο να διατηρήσουν τα ασφάλιστρά τους στα επίπεδα που επιτρέπουν στους ασφαλισμένους να κρατήσουν τα συμβόλαιά τους και να μη χάσουν το πλεονέκτημα που τους παρέχει η συνέχιση ενός συμβολαίου χωρίς διακοπή.

Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΑΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΟΛΟΥΣ Η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG απασχολεί πλέον έντονα τις επιχειρήσεις. Πόσο έτοιμες είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες να αντεπεξέλθουν και σε αυτή την πρόκληση; Τα κριτήρια ESG είναι ήδη στην ατζέντα των ασφαλιστικών εταιρειών. Τον τελευταίο χρόνο, η εκτελεστική επιτροπή της Insurance Europe, στην οποία ο ΣΑΕΚ συμμετέχει, παρακολουθεί στενά το θέμα των κριτηρίων ESG σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Η στροφή προς επενδύσεις που συμβαδίζουν με τα κριτήρια ESG είναι μια διαδικασία που θα πάρει χρόνο. Οι ασφαλιστικές εταιρείες στην Κύπρο αντιμετωπίζουν ήδη την πρόκληση αυτή και στον βαθμό που είναι δυνατόν στρέφονται προς επενδυτικές επιλογές που συμβαδίζουν με τα κριτήρια ESG. Η βιωσιμότητα μάς επηρεάζει όλους και αναμφίβολα οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν θα μπορούσαν να είναι απούσες.

EconomyToday 35

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΥΓΕΙΑ

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ Με ολοκληρωμένα προγράμματα που παρέχουν ασφάλεια και προστασία, η Eurolife τηρεί υπεύθυνα τις δεσμεύσεις της απέναντι στους πελάτες της.

ς η κορυφαία ασφαλιστική εταιρεία στον Κλάδο Ζωής στην Κύπρο, έχουμε μια πρόσθετη υποχρέωση: να εστιάζουμε την προσοχή μας στον άνθρωπο, να νοιαζόμαστε και να προσφέρουμε σύγχρονα ασφαλιστικά προϊόντα για τη ζωή, την υγεία και την αποταμίευση. Στόχος μας, να παρέχουμε ασφάλεια και προστασία στον άνθρωπο απέναντι στις δυσκολίες και τα αναπάντεχα της ζωής. Με ευέλικτη εξυπηρέτηση, χωρίς χρονοβόρες και κοστοβόρες διαδικασίες, προσφέρουμε ολοκληρωμένα προγράμματα ασφάλισης υγείας που συνδυάζουν την ιδιωτική και δημόσια κάλυψη και που ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανθρώπινες ανάγκες.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ MEDICA

Το πρόγραμμα Medica της Eurolife, που προσφέρει τρία επίπεδα κάλυψης (Basic, Comfort και Plus), δίνει λύσεις στα προβλήματα και τις επιβαρύνσεις που αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσει ο άνθρωπος σε μια κρίσιμη στιγμή. Ταυτόχρονα, το Medica καλύπτει την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τους εργαζόμενους των 36 EconomyToday

επιχειρήσεων, προστατεύοντας την οικονομική κατάσταση των ιδίων και των οικογενειών τους, καλύπτοντας μεγάλες και πολυέξοδες ιατρικές δαπάνες. Συγκεκριμένα, το Medica προσφέρει πλειάδα ωφελημάτων, παράλληλα με το ΓεΣΥ, όπως ολοκληρωμένη κάλυψη παγκόσμια, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και του Καναδά, μέχρι και 2 εκατομμύρια ευρώ. Το σχέδιο Medica παρέχει επίσης: ιατρικές συμβουλές σε 24ωρη βάση, υπηρεσία για δεύτερη ιατρική γνωμάτευση, ταξιδιωτική ιατρική βοήθεια σε περίπτωση αιφνίδιας ασθένειας ή ατυχήματος στο εξωτερικό, παραμονή γονέα στο εξωτερικό, προστασία ασφαλίστρου σε περίπτωση ολικής ανικανότητας του ιδιοκτήτη του συμβολαίου και πολλά άλλα.

Η ΥΓΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟΤΕΡΟ ΑΓΑΘΟ

Η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό για τον άνθρωπο και πρέπει να αποτελεί για όλους μας προτεραιότητα. Τα απρόβλεπτα πάντα θα παραμονεύουν στη ζωή μας και αν αγνοούμε την ασφάλιση υγείας θα βρεθούμε μπροστά σε αδιέξοδο αν προκύψει έκτακτη ιατρική ανάγκη. Οι δαπάνες της ιατρικής περίθαλψης συχνά είναι

Το πρόγραμμα Medica ΠΟΥ προσφέρει τρία επίπεδα κάλυψης (Basic, Comfort και Plus) και το πρόγραμμα Lifecare δίνουν λύσεις στα προβλήματα και τις επιβαρύνσεις που αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσει ο άνθρωπος σε μια κρίσιμη στιγμή

απρόβλεπτες και σχεδόν πάντα πολυδάπανες, γι’ αυτό και είναι σημαντικό για όλους μας να διαθέτουμε πάντα κάποια μορφή ασφάλισης υγείας. Στη χώρα μας, η ασφάλεια υγείας αποδεικνύει πως είναι ανθεκτική έναντι του ΓεΣΥ, επιβεβαιώνοντας πως σε ένα υγιές και ανταγωνιστικό περιβάλλον λειτουργεί συμπληρωματικά προς τις υπηρεσίες που παρέχει το εθνικό σύστημα υγείας. Οι πολίτες πάντα θα επιζητούν τη σιγουριά και την ποιότητα. Επενδύοντας στην ιδιωτική ασφάλιση, διασφαλίζουν ελεύθερη πρόσβαση σε μεγάλη γκάμα ποιοτικών ιατρικών υπη-

H Eurolife με μια ματιά

ρεσιών ενδονοσοκομειακής και εξωνοσοκομειακής φροντίδας στον ιδιωτικό τομέα, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Παράλληλα, στη Εurolife παρακολουθούμε συνεχώς τις εξελίξεις με στόχο να ανταποκρινόμαστε στις όλο και πιο σύνθετες ανάγκες των πελατών μας, προσαρμόζοντας ανάλογα τα προϊόντα μας.

Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο τη ζωτική σημασία της πρόληψης και της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών υγείας σε κάθε πολίτη, ως κοινωνικό αγαθό. Αυτό κάνει πολύ πιο σημαντική τη δική μας πρόταση να προσφέρουμε τρόπους ολοκληρωμένης κάλυψης υγείας, συνδυάζοντας ιδιωτική και δημόσια κάλυψη. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Κλάδος Ζωής σημείωσε σημαντική

αύξηση κατά 7,5% (από €382 εκατομμύρια το 2019 σε €410 εκατομμύρια το 2020), ενώ στο πρώτο εννιάμηνο του 2021 έφτασε τα €323 εκατομμύρια, σημειώνοντας άνοδο σε σχέση με το πρώτο εννιάμηνο του 2020. Οι αριθμοί δείχνουν πως το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών διατήρησε τις προσωπικές του ασφάλειες υγείας με την έναρξη της πανδημίας, κάτι που οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες: (α) στην αναγνώριση των πλεονεκτημάτων της ιδιωτικής ασφάλισης και (β) στην κατανόηση που επέδειξαν οι ασφαλιστικές εταιρείες στις ανάγκες των πελατών τους, παρέχοντας διευκολύνσεις στις πληρωμές ασφαλίστρων. Τηλέφωνα: 22124000 και 80008880 Ιστοσελίδα: www.eurolife.com.cy Eurolife

Ηγετική θέση στον Κλάδο Ζωής • Πρώτη σε μερίδιο αγοράς στον Κλάδο Ζωής. • Πρώτη, βάσει ερευνών, σε φήμη, αξιοπιστία, οικονομική ευρωστία και επαγγελματισμό (Symmetron, Σεπτέμβριος 2021). • Υψηλός δείκτης εμπιστοσύνης πελατών (54%), 9 μονάδες υψηλότερος από τον δείκτη αγοράς (45%) (Symmetron, Σεπτέμβριος 2021). • Η καλύτερη εταιρεία στον Κλάδο Ζωής στην Κύπρο, σύμφωνα με το περιοδικό World Finance (Global Insurance Awards 2021), που επέλεξε τις κορυφαίες ασφαλιστικές εταιρείες σε 68 χώρες παγκοσμίως. • Πελατολόγιο που αριθμεί πάνω από 140.000 πελάτες. • Συνεργασία και υποστήριξη από τη MunichRe, τη μεγαλύτερη αντασφαλιστική εταιρεία στον κόσμο. Στη Eurolife έχεις τον άνθρωπό σου • Εξειδικευμένο και άρτια εκπαιδευμένο δυναμικό 300+ Ασφαλιστικών Συμβούλων. • Έμφαση στην εξατομικευμένη εξυπηρέτηση πελατών. • Στις κορυφαίες εταιρείες σε εξυπηρέτηση πελατών βάσει ερευνών (Symmetron 2021). • Εξαιρετικά υψηλοί δείκτες ικανοποίησης των πελατών της (Pulse, Ιανουάριος 2022).

•Ά νω των 30 χρόνων εμπειρία – Καλύψεις στους κλάδους ασφαλίσεων Ζωής, Ατυχημάτων και Υγείας, σε ατομική και ομαδική βάση, για πάνω από 30 χρόνια. •Σ ύγχρονα, εξατομικευμένα προϊόντα που ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των συνανθρώπων μας. • Πρόγραμμα επιβράβευσης πελατών Ourlife. • Διαφάνεια και άμεση πρόσβαση των πελατών στα ασφαλιστικά τους συμβόλαια μέσω του MyEurolife portal. Φερεγγυότητα • Περισσότερα από €1 δισ. σε εξαργυρώσεις, ωφελήματα λήξης και απαιτήσεις σε συμβόλαια ζωής, ατυχημάτων και υγείας. • Περισσότερα από €10 δισ. σε ατομικές και ομαδικές καλύψεις στον κλάδο ζωής. • Επαγγελματική, αποτελεσματική και διαφανής διαχείριση επενδυτικών ταμείων. • Ασφαλιστικά αποθέματα άνω των €650 εκατ. και Δείκτης Φερεγγυότητας πέραν του 220%, που υπερκαλύπτει το απαιτούμενο εποπτικό όριο του 100%. Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη • Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, έχει συμμετάσχει σε δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα, φιλανθρωπικές και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις (ΝGO) και έχει συνεισφέρει άνω του €1 εκατ.

EconomyToday 37

EconomyToday 39

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΥΓΕΙΑ

ΣΥΝΩΝΥΜΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ Για τέσσερις και πλέον δεκαετίες, η Κόσμος Ασφαλιστική έχει καθιερωθεί στη συνείδηση των πελατών της. Σήμερα το χαρτοφυλάκιό της περιλαμβάνει περισσότερα από 27 ασφαλιστικά προϊόντα.

Κόσμος Ασφαλιστική προσφέρει ένα ευρύ φάσμα ασφαλιστηρίων υγείας και ατυχημάτων. Τόσο τα ασφαλιστήρια ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης όσο και τα ασφαλιστήρια προσωπικών ατυχημάτων προσφέρονται σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο.

ΑΣΦΑΛΙΣΤΗΡΙΟ CYPRUS CHOICE

Το ασφαλιστήριο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης CYPRUS CHOICE αποτελεί ένα ευέλικτο σχέδιο που έχει σχεδιαστεί ώστε να παρέχει την ευελιξία που χρειάζεται ο πελάτης για να δημιουργήσει την ασφαλιστική κάλυψη που ταιριάζει στις δικές του ανάγκες και προϋπολογισμό. 40 EconomyToday

Με το CYPRUS CHOICE ο πελάτης μπορεί να επιλέξει το εύρος κάλυψης που χρειάζεται, να συνδυάσει νοσοκομειακή με εξωνοσοκομειακή κάλυψη, επιλέγοντας όρια κάλυψης από €75.000 μέχρι και €2.000.000 ετησίως, καθώς και να επιλέξει τη γεωγραφική περιοχή κάλυψης που επιθυμεί. Με το CYPRUS CHOICE παρέχεται πρόσβαση στις καλύτερες ιατρικές εγκαταστάσεις του κόσμου, με δυνατότητα απευθείας πληρωμής εκ μέρους του πελάτη. Διατίθενται επίσης προαιρετικές καλύψεις για έξοδα όρασης και οδοντιατρικής θεραπείας αλλά και κάλυψη ωφελημάτων τοκετού και μητρότητας για όσους στοχεύουν σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ιατροφαρμακευτικής κάλυψης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο

CYPRUS CHOICE η βασική κάλυψη συμπεριλαμβάνει και μερικές εξωνοσοκομειακές παροχές, διαφοροποιώντας το σχέδιο από το συνηθισμένο ενδονοσοκομειακό - εξωνοσοκομειακό μοντέλο. Η εφαρμογή αφαιρετέων ποσών (από €50 μέχρι και €2.000 ετησίως) μειώνει σημαντικά το κόστος ασφάλισης, επιτρέποντας στο σχέδιο να δημιουργήσει την απόλυτη προστασία σε συνδυασμό με το ΓεΣΥ. Με το CYPRUS CHOICE η υποβολή απαίτησης για αποζημίωση γίνεται εύκολα μέσω της διαδικτυακής πύλης πελατών (client portal) ή μέσω της έξυπνης εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα (mobile app), μειώνοντας τη γραφειοκρατία και τον χρόνο αποζημίωσης.

accidentCARE

Με το πρόγραμμα CYPRUS CHOICE παρέχεται πρόσβαση στις καλύτερες ιατρικές εγκαταστάσεις του κόσμου, με δυνατότητα απευθείας πληρωμής εκ μέρους του πελάτη

Πέραν αυτού, η εταιρεία παρέχει και άλλα σχέδια ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης με μικρότερα όρια κάλυψης, καθώς επίσης και το ασφαλιστήριο προσωπικών ατυχημάτων accidentCARE, το οποίο διασφαλίζει την καταβολή καθορισμένων ποσών σε περίπτωση Θανάτου από Ατύχημα, Μόνιμης Ολικής ή Μόνιμης Μερικής Ανικανότητας και Προσωρινής Ολικής Ανικανότητας του ασφαλισμένου μετά από ατύχημα. Επίσης, προσφέρει όριο κάλυψης εξόδων θεραπείας μετά από ατύχημα, νοσοκομειακό επίδομα, κάλυψη για έξοδα μετατροπής κατοικίας, ιατρικά βοηθήματα, έξοδα νοσοκόμας για κατ’ οίκον

νοσηλευτική φροντίδα, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο, και έξοδα ασθενοφόρου.

ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΓεΣΥ

Το ΓεΣΥ προσφέρει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας μέσω χρηματοδότησης ενός κοινού ταμείου από εισφορές των ιδίων των δικαιούχων. Το ΓεΣΥ όμως δεν μπορεί να ικανοποιήσει στο 100% όλες τις ιατρικές ανάγκες ολόκληρου του πληθυσμού, καθώς υπόκειται σε περιορισμούς. Ένα ασφαλιστήριο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί έτσι ώστε να συμπληρώνει το ΓεΣΥ και να βρίσκεται εκεί εάν και εφόσον χρειαστεί. Η εφαρμογή αφαιρετέων ποσών, η αφαίρεση καλύψεων που προσφέρονται από το ΓεΣΥ και η επιλογή συνασφάλισης είναι μερικοί εύκολοι τρόποι μείωσης του κόστους ασφάλισης, διασφαλίζοντας όμως την ύπαρξη επαρκούς κάλυψης εάν αυτό χρειαστεί. Το πιο σημαντικό αγαθό για τον κάθε άνθρωπο είναι η υγεία του ιδίου αλλά και της οικογένειάς του. Η άμεση πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, σε περίπτωση ανάγκης, είναι σημαντική και γι’ αυτό η επένδυση σε ιδιωτική ασφάλιση υγείας είναι απαραίτητη. Πιο κάτω παραθέτουμε μερικούς παράγοντες που είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη προτού κάποιος αποφασίσει εάν το ΓεΣΥ είναι αρκετό από μόνο του ή αν αξίζει η επένδυση σε ένα ιδιωτικό ασφαλιστήριο υγείας. 1. Η ιατρική κατάσταση του ασφαλισμένου και η ασφαλισιμότητα Ένα ασφαλιστήριο υγείας συνήθως εξαιρεί καταστάσεις και παθήσεις που προϋπήρχαν της σύναψης της ασφάλισης. Αν όμως μια πάθηση εκδηλωθεί αφού έχει συναφθεί το ασφαλιστήριο, τότε είναι καλυπτόμενη,

ανεξαρτήτως αν αυτή είναι χρόνια. Αυτός είναι ίσως ο πιο σημαντικός λόγος για να συνάψει κάποιος ένα ασφαλιστήριο υγείας όσο το δυνατόν νωρίτερα και ενόσω είναι υγιής. Σε περίπτωση λοιπόν που κάποιο άτομο επιλέξει να μην επενδύσει σε ασφαλιστήριο υγείας και στην πορεία, ένεκα κάποιας πάθησης, φανεί ότι οι υπηρεσίες που προσφέρονται από το ΓεΣΥ δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες του (είτε σε θέμα ύψους κάλυψης είτε σε θέμα προσβασιμότητας κτλ.), το άτομο αυτό θα καλείται να πληρώνει για τη θεραπεία του πιθανόν σε ιατρικά κέντρα και παρόχους που δεν συμμετέχουν στο ΓεΣΥ. 2. Πρόσβαση σε ιατρικά κέντρα/κλινικές Το μεγαλύτερο μειονέκτημα ενός γενικού συστήματος υγείας είναι ότι, ενώ απευθύνεται σε όλους, υπάρχει περιορισμένος αριθμός ιατρικών κέντρων και ιατρών, δημιουργώντας μεγάλες λίστες αναμονής. Ένα ιδιωτικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο μπορεί να προσφέρει δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης σε ιατρούς και ιατρικά κέντρα όχι μόνο εντός Κύπρου αλλά και στο εξωτερικό, χωρίς περιόδους αναμονής και αγχωτική καθυστέρηση. Επιπρόσθετα, πολλές φορές, η διευθέτηση συγκεκριμένων ραντεβού, επεμβάσεων και άλλων θεραπειών, καθώς και η διαδικασία πληρωμής αυτών, μπορούν να διευθετηθούν απευθείας από την ασφαλιστική εταιρεία, γεγονός που βοηθά τον ασθενή, έχοντας μια έγνοια λιγότερη. 3. Ύψος κάλυψης – Προσφερόμενες παροχές Οι καλύψεις του ΓεΣΥ υπόκεινται σε περιορισμούς. Είτε όσον αφορά τον μέγιστο αριθμό επισκέψεων, είτε τις προσφερόμενες υπηρεσίες, είτε τα ποσά κάλυψης με συνεπακόλουθη συνεισφορά

από τον ασθενή. Ένα ασφαλιστήριο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί προσφέροντας συμπληρωματικές καλύψεις προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες ανάγκες του κάθε ατόμου.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΥΓΕΙΑΣ

Τα τελευταία δύο χρόνια βρισκόμαστε εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού. Αυτό που παρατηρούμε είναι πως η πανδημία δεν έχει επηρεάσει ιδιαίτερα τον κλάδο. Αυτό που έχει παρατηρηθεί είναι μια μείωση στις επεμβάσεις και στις ιατρικές επισκέψεις, κάτι που είναι λογικό, καθώς, ένεκα των μέτρων, οι επισκέψεις σε νοσοκομεία και κλινικές καθώς και οι μη επείγουσας φύσεως επεμβάσεις είχαν παγοποιηθεί. Όμως αυτό ίσως να οφείλεται και στην εφαρμογή του ΓεΣΥ, καθώς παρατηρείται ότι ένα μεγάλο μέρος του κόστους υπηρεσιών που καλούνταν οι εταιρείες να πληρώσουν έχει μετακυλιστεί στο ΓεΣΥ. www.cosmosinsurance.com.cy 77 77 6006 info@cosmosinsurance.com.cy Κεντρικά Γραφεία: COSMOS TOWER, Λεωφ. Γρίβα Διγενή 46, 1080, Λευκωσία @CosmosInsuranceCyprus

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

H Κόσμος Ασφαλιστική ιδρύθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1981 ως ιδιωτική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης και το 2000 εντάχθηκε στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου και μετατράπηκε σε δημόσια εταιρεία με την επωνυμία Κόσμος Ασφαλιστική Εταιρεία Δημόσια Λίμιτεδ. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στον ασφαλιστικό τομέα γενικού κλάδου, με γραφεία σε Λευκωσία, Λάρνακα, Λεμεσό και Πάφο. Εργοδοτεί έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό πέραν των 70 ατόμων και συνεργάζεται με ένα μεγάλο δίκτυο 150 ασφαλιστικών διαμεσολαβητών σε ολόκληρο το νησί. Με περισσότερα από 27 ασφαλιστικά προϊόντα, προσφέρει ασφαλιστικές λύσεις που καλύπτουν όλες τις ανάγκες και απαιτήσεις του σύγχρονου καταναλωτή, είτε αυτές αφορούν ιδιώτες είτε επιχειρήσεις.

Το νέο υποκατάστημα της εταιρείας στη Λάρνακα

EconomyToday 41

αρθρο

Η επόμενη μέρα στην

ασφάλεια αυτοκινήτου

Η τεχνολογία γεννά ευκαιρίες

Η τεχνολογία, όμως, δεν γεννά μόνο κινδύνους αλλά και νέες ευκαιρίες. Τα σύγχρονα αυτοκίνητα διαθέτουν εργαλεία υψηλής τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης που υποστηρίζουν τους οδηγούς για ασφαλή και άνετη οδήγηση. Ταυτόχρονα, καινοτόμες εφαρμογές παρέχουν σημαντικές πληροφορίες στους οδηγούς. Τέτοια τεχνολογία είναι και η Τηλεματική, η οποία, είτε μέσω εφαρμογής σε κινητό είτε με αισθητήρα τοποθετημένο στο όχημα, είναι σε θέση να αναγνωρίσει την έναρξη και λήξη κάθε διαδρομής και να βαθμολογήσει την οδηγική συμπεριφορά του χρήστη. Με την Τηλεματική, ο οδηγός ενημερώνεται στο τέλος κάθε διαδρομής για τη συμπεριφορά του και λαμβάνει μια βαθμολογία (0 – 100). Με τον τρόπο αυτό είναι σε θέση, άμεσα, να αντιληφθεί τα αδύνατα σημεία στην οδήγησή του και να τη βελτιώσει στην αμέσως επόμενη διαδρομή. Πρόσθετα, μπορεί να παρακολουθεί το ιστορικό της οδηγικής του συμπεριφοράς και να τη συγκρίνει με άλλους οδηγούς.

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΩΣΤΑ Γενικού Διευθυντή Γενικών Ασφαλειών Κύπρου

ψηφιοποίηση και η πράσινη ανάπτυξη διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην επόμενη μέρα της παγκόσμιας αυτοκίνησης. Από τις απαρχές της αυτοκινητοβιομηχανίας, πριν από 130 χρόνια, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων σπάνια βρέθηκαν αντιμέτωποι με τόσες αλλαγές στην τεχνολογία και το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ιπτάμενα ταξί, συνδρομητικά και αυτόνομα αυτοκίνητα, σταθμοί ταχύτατης φόρτισης οχημάτων και νεοεισερχόμενες εταιρείες big-tec, είναι κάποιες από τις εξελίξεις που αναμένεται να βιώσει ο κόσμος τα αμέσως επόμενα χρόνια. Όλα αυτά δημιουργούν σοβαρές προκλήσεις στην ασφάλιση, αφού, μεταξύ άλλων, είναι δύσκολο για τις ασφαλιστικές εταιρείες να αξιολογήσουν και να αποδεχθούν «κινδύνους» χωρίς την ύπαρξη ιστορικών δεδομένων. Η ασφάλιση αυτοκινήτου, όμως, έχει να αντιμετωπίσει και τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από την ολοένα και αυξανόμενη συχνότητα ακραίων φυσικών φαινομένων, απόρροια της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, ο βραχνάς των κρουσμάτων ασφαλιστικής απάτης προβληματίζει διαχρονικά τη βιομηχανία, που χάνει με δόλο, εξ υπαιτιότητας των σκηνοθετημένων τροχαίων ατυχημάτων, σημαντικά ποσά.

42 EconomyToday

Πρωταγωνιστής η ηλεκτροκίνηση

Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση θα έχει αρκετές επιπτώσεις στην ασφάλιση και τις απαιτήσεις για αποζημιώσεις

Η ηλεκτροκίνηση, αν και σήμερα δεν είναι ανεπτυγμένη σε μεγάλο βαθμό στη χώρα μας, αναμένεται πως στο μέλλον θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΤΕπ για το Κλίμα 2021-2022, το 85% των Κυπρίων δηλώνει ότι θα επιλέξει είτε υβριδικό είτε ηλεκτρικό αυτοκίνητο την επόμενη φορά που θα αγοράσει όχημα, ενώ μόλις το 15% εξακολουθεί να προτιμά βενζινοκίνητο ή ντιζελοκίνητο αυτοκίνητο. Η μετάβαση, όμως, στην ηλεκτροκίνηση θα έχει αρκετές επιπτώσεις στην ασφάλιση και τις απαιτήσεις για αποζημιώσεις. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα αποτελούνται από λιγότερα μέρη και ο μικρότερος αριθμός εξαρτημάτων συνδέεται όλο και περισσότερο μέσω αισθητήρων και ενσωματωμένου λογισμικού. Τεχνολογίες που προσθέτουν πολυπλοκότητα και, κατ’ επέκταση, αυξάνουν το κόστος επισκευής σε σχέση με τα

συμβατικά αυτοκίνητα. Ταυτόχρονα, αναδύονται νέες καλύψεις για οδηγούς και οχήματα, όπως, για παράδειγμα, οι κίνδυνοι πυρκαγιάς και έκρηξης που σχετίζονται με μπαταρίες υψηλής τάσης. Τέτοια περιστατικά θα μπορούσαν να φέρουν σωρεία απαιτήσεων από τους αυξημένους κινδύνους πυρκαγιάς, κατά τον χειρισμό και την αποθήκευση μπαταριών. Όλα αυτά τα δεδομένα αναμφίβολα θα επηρεάσουν το κόστος ασφάλισης. Στην ασφάλιση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων επιβάλλονται καινοτόμες καλύψεις που αφορούν τόσο τα οχήματα όσο και τους οδηγούς. Οι Γενικές Ασφάλειες βελτιώνουν συστηματικά τα παραδοσιακά ασφαλιστικά τους σχέδια και αναπτύσσουν νέες, πρωτοποριακές και ευέλικτες καλύψεις, που ικανοποιούν τις σύγχρονες ανάγκες ιδιωτών, επαγγελματιών και επιχειρήσεων. Με την εμπειρία και την αξιοπιστία που τη διακρίνουν, η εταιρεία μελετά και αξιολογεί τα νέα δεδομένα, ώστε να σχεδιάζει προϊόντα και υπηρεσίες που θα συμβαδίζουν με τις εξελίξεις.

Η επόμενη μέρα στις Γενικές Ασφάλειες

Ολοένα και περισσότερο, επιχειρήσεις και οργανισμοί απασχολούνται πλέον με δύο σημαντικούς πυλώνες που θα αλλάξουν τον

Οι εταιρείες που θα προσαρμοστούν θα θέσουν σε γερές βάσεις την ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητά τους

τρόπο λειτουργίας τους: την ψηφιακή μεταμόρφωση και τις πρακτικές ESG (Environmental, Social and Governance). Οι εταιρείες που θα προσαρμοστούν θα θέσουν σε γερές βάσεις την ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητά τους. Στο άμεσο μέλλον, ολοένα και περισσότερες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης θα επηρεάσουν τις διαδικασίες των επιχειρήσεων. Αυτό απαιτεί επενδύσεις τόσο στις υποδομές όσο και στο ανθρώπινο δυναμικό των εταιρειών, που θα πρέπει να είναι πλήρως καταρτισμένο. Οι Γενικές Ασφάλειες, ως ηγέτιδα εταιρεία στον ασφαλιστικό τομέα, είναι οδηγός των εξελίξεων αυτών. Η τεχνολογική αναβάθμιση των υπηρεσιών μας αποτελεί προτεραιότητα και σε αυτό επενδύουμε, αναπτύσσοντας περαιτέρω τα ψηφιακά κανάλια εξυπηρέτησής μας, ώστε οι πελάτες μας να συνεχίσουν απρόσκοπτα να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και προϊόντα. Παράλληλα, χάρη στη στρατηγική μας, που βασίζεται στο τρίπτυχο self-sufficiency, transparency και personalization, ο πελάτης μας θα μπορεί εύκολα και γρήγορα να «χτίζει» τις ασφαλιστικές λύσεις που του ταιριάζουν, να επικοινωνεί και να ενημερώνεται. Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε τα επόμενα χρόνια να είμαστε μια πρωτοπόρος εταιρεία στην υιοθέτηση και ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών, εργαλείων και διαδικασιών, που θα προσφέρουν στους πελάτες μας, αλλά και στους υποψήφιους πελάτες μας, μια συνεχώς αναβαθμισμένη ψηφιακή εμπειρία.

EconomyToday 43

αρθρο

Χρήση κεφαλαιακών αποθεμάτων σε περιόδους κρίσης

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΡΟΝΙΔΗ Ανώτερου Διευθυντή του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου

τα χρόνια που ακολούθησαν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, οι εποπτικές αρχές τροποποίησαν τους κανόνες τραπεζικής εποπτείας, ώστε να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πέραν των επιπλέον κεφαλαιακών απαιτήσεων, εισήγαγαν και την υποχρεωτική διατήρηση κεφαλαιακών αποθεμάτων. Άρα, η ελάχιστη κεφαλαιακή επάρκεια ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος υπολογίζεται από τα κεφάλαια του Πυλώνα Ι (αφορούν τον πιστωτικό κίνδυνο, τον λειτουργικό κίνδυνο και τον κίνδυνο αγοράς), τα κεφάλαια του Πυλώνα ΙΙ (αφορούν οποιουσδήποτε άλλους κινδύνους πέραν των κινδύνων που περιλαμβάνονται στον Πυλώνα Ι και καθορίζονται κατά τη διαδικασία εποπτικού ελέγχου του ιδρύματος) και τα κεφάλαια του κεφαλαιακού αποθέματος. Τα κεφάλαια των Πυλώνων Ι και ΙΙ αφορούν τη μικροπροληπτική εποπτεία και σχετίζονται με τους κινδύνους της τράπεζας. Το κεφαλαιακό απόθεμα αφορά τη μακροπροληπτική εποπτεία και σχετίζεται με την κατάσταση της οικονομίας και τους οικονομικούς κύκλους. Η υποχρέωση διατήρησης κεφαλαιακού αποθέματος έχει δύο στόχους. Πρώτον, να διασφαλίσει ότι οι τράπεζες θα είναι σε θέση να απορροφήσουν ζημιές σε περιόδους κρίσεων χωρίς να χρειαστεί να παραβιάσουν το επίπεδο ελάχιστων κεφαλαιακών απαιτήσεων. Δεύτερον, να επιτρέψει στις τράπεζες –σε 44 EconomyToday

περιόδους χρηματοοικονομικών κρίσεων– να συνεχίσουν απρόσκοπτα τη ροή πιστώσεων στην πραγματική οικονομία. Για τις ευρωπαϊκές τράπεζες η εποπτική αρχή έχει εισαγάγει τέσσερα διαφορετικά αποθέματα ασφαλείας: (1) απόθεμα διατήρησης κεφαλαίου, (2) απόθεμα συστημικού κινδύνου, (3) απόθεμα αντικυκλικού κινδύνου και (4) απόθεμα συστημικά σημαντικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Μετά το οικονομικό σοκ που προκλήθηκε από την πανδημία του COVID-19, διαφάνηκε ότι στην πράξη τα κεφαλαιακά αποθέματα δεν λειτούργησαν όπως αρχικά αναμενόταν. Τον Μάρτιο του 2020, οι εποπτικές αρχές ανά το παγκόσμιο απελευθέρωσαν το κεφαλαιακό απόθεμα αντικυκλικού κινδύνου, προέβησαν σε μείωση άλλων κεφαλαιακών αποθεμάτων και γενικά ενθάρρυναν τις τράπεζες να χρησιμοποιήσουν εθελοντικά τα κεφαλαιακά τους αποθέματα, επιτρέποντάς τους ουσιαστικά να λειτουργήσουν προσωρινά κάτω από το ελάχιστο όριο κεφαλαιακής επάρκειας. Στόχος των ενεργειών αυτών ήταν να συνεχιστεί η παροχή πιστώσεων (δανείων) και να στηριχθεί η οικονομική δραστηριότητα.

Η μη χρήση των κεφαλαίων

Παρά τις πιο πάνω ενέργειες των εποπτικών αρχών, διαφάνηκε ότι οι τράπεζες δεν ήταν ιδιαίτερα πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν και άρα να μειώσουν τα κεφαλαιακά τους αποθέματα. Αυτό πιθανόν να αποδίδεται στο γεγονός ότι την ίδια περίοδο υπήρξαν ουσιαστικές δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές για στήριξη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Η Επιτροπή Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία αναφέρει ότι οι τράπεζες παρουσιάζονται διστακτικές να χρησιμοποιήσουν τα κεφαλαιακά αποθέματα για τρεις λόγους: στιγματισμός από τις αγορές, αβεβαιότητα για τις μελλοντικές πιστωτικές ζημιές και αβεβαιότητα σε σχέση με τις προσδοκίες των εποπτικών αρχών όσον αφορά την αποκατάσταση και επαναφορά των κεφαλαιακών αποθεμάτων στα πρότερα επίπεδα. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε πρόσφατη έκθεση αναλύει τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες μια τράπεζα αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τα κεφαλαιακά αποθέματα. Εστιάζει στις περιπτώσεις όπου η απόφαση είναι αναγκαστική και όπου αυτή λαμβάνεται εθελοντικά και οικειοθελώς. Στην πρώτη περίπτωση δεν υπάρχει καμία διακριτική ευχέρεια, αφού η τράπεζα είναι αναγκασμένη να αναγνωρίσει ζημιές που καθορίζονται από έναν συνδυασμό λογιστικών, ελεγκτικών και εποπτικών πρακτικών. Στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει το στοιχείο της διακριτικής ευχέρειας και εδώ εισέρχεται ο παράγοντας της επιλογής και της προθυμίας.

Οι τρεις παράγοντες χρήσης των κεφαλαιακών αποθεμάτων Για να χρησιμοποιήσει μια τράπεζα τα κεφαλαιακά της αποθέματα, θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τρεις παράγοντες. Πρώτον, να διαθέτει επαρκή απόθεμα πρωτοβάθμιων κεφαλαίων, ώστε οποιαδήποτε

Μετά το οικονομικό σοκ που προκλήθηκε από την πανδημία του COVID-19,

διαφάνηκε ότι στην πράξη τα κεφαλαιακά αποθέματα δεν λειτούργησαν όπως αρχικά αναμενόταν

μείωση στα πρωτοβάθμια κεφάλαια της τράπεζας, είτε από απορρόφηση ζημιών είτε από αύξηση του δανεισμού, να μη στερήσει τη δυνατότητα διανομής μερισμάτων λόγω παραβίασης του σχετικού ορίου που θέτει η εποπτική αρχή. Δεύτερον, να προσδοκά ότι η εποπτική αρχή θα συναινέσει στη χρησιμοποίηση των κεφαλαιακών αποθεμάτων (βάσει της ύπαρξης μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων και της δυνατότητας της τράπεζας να επαναφέρει τα κεφαλαιακά αποθέματα στα καθορισμένα εποπτικά επίπεδα εντός λογικών χρονοδιαγραμμάτων). Τρίτον, να κρίνει ότι η χρήση των κεφαλαιακών αποθεμάτων θα επιφέρει μια λογική απόδοση στους μετόχους εντός ενός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος. Η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου καταδεικνύει ότι η πλειοψηφία των τραπεζών θεωρεί ότι η εθελοντική χρησιμοποίηση των κεφαλαιακών αποθεμάτων δεν έχει καμία οικονομική λογική. Η προσωρινή μείωση των εποπτικών απαιτήσεων δεν θεωρείται μείωση, αφού οι διεθνείς αγορές αναμένουν ότι αργά ή γρήγορα η τράπεζα θα υποχρεωθεί να επαναφέρει τα κεφαλαιακά της αποθέματα στα ελάχιστα επίπεδα που καθορίζουν οι κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας. Άρα, οποιαδήποτε εθελοντική χρήση, και άρα μείωση των κεφαλαιακών αποθεμάτων, θα επιφέρει κεφαλαιακό έλλειμμα και αρνητικές συνέπειες στην αξία της μετοχής της τράπεζας. Συνεπώς, ακόμα κι αν μια τράπεζα θεωρεί ότι ικανοποιούνται οι δύο πρώτοι παράγοντες –διαθεσιμότητα πρωτοβάθμιων κεφαλαίων και δυνατότητα επαναφοράς των κεφαλαιακών αποθεμάτων στα καθορισμένα εποπτικά επίπεδα εντός λογικών χρονοδιαγραμμάτων– στους οποίους θα βασίσει την απόφασή της για χρησιμοποίηση των κεφαλαιακών της αποθεμάτων, αυτό θα γίνει μόνο στην περίπτωση που κρίνει ότι η αξία που θα δημιουργηθεί θα αντισταθμίσει το κεφαλαιακό έλλειμμα και τους κινδύνους τους οποίους η τράπεζα και οι μέτοχοί της θα αναλάβουν.

EconomyToday 45

θ εμ co v eαr s t o r y

Βαριά η σκιά του πολέμου στην οικονομία στην Καταιγίδα επιπτώσεων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ι προσδοκίες για δυναμική ανάκαμψη και ανάπτυξη το 2022, μετά την έξοδο από την πανδημική κρίση, έχουν συνθλιβεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι οικονομίες προσπαθούν να ισορροπήσουν σ’ ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, στο οποίο κυριαρχούν οι κυρώσεις, η ένταση των πληθωριστικών πιέσεων και η ενεργειακή κρίση, ενώ πλέον σε κάποιες χώρες εγείρονται και ανησυχίες για επισιτιστικές κρίσεις. Οι αγορές κινούνται στα ντεσιμπέλ των εκρήξεων στην Ουκρανία και ακροβατούν ανάμεσα στις δηλώσεις των ισχυρών της γης. Η καταιγίδα των επιπτώσεων χτυπά αναπόδρα46 EconomyToday

στα και τη μικρή κυπριακή οικονομία. Βασικοί οικονομικοί πυλώνες, που στήριξαν τη χώρα σε προηγούμενες κρίσεις, σείονται συθέμελα καθώς καταγράφουν σημαντικότατες απώλειες. Η κοινωνία των πολιτών παρακολουθεί αποσβολωμένη το τούνελ των επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης να ενώνεται με αυτό της ουκρανικής κρίσης. Οι επιχειρήσεις βλέπουν το κόστος τους να αυξάνεται και προχωρούν σε ανατιμήσεις. Η πίεση στα οικονομικά των νοικοκυριών αυξάνεται διαρκώς, καθώς ο πληθωρισμός «κλέβει» ολοένα και μεγαλύτερα ποσά από τα εισοδήματά τους.

Τουρισμός Το πρώτο πλήγμα για την κυπριακή οικονομία ήρθε μέσω του τουρισμού. Οι κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσία και η απάντηση της Μόσχας σφράγισαν τους αιθέρες για τα ρωσικά αεροσκάφη και συντάραξαν την τουριστική βιομηχανία. Τα γρήγορα αντανακλαστικά που επιδείχθηκαν, σε

κάποιες περιπτώσεις θεωρείται ότι θα κλείσουν ένα μικρό μέρος της μεγάλης τρύπας που έχει ανοίξει η απώλεια της δεύτερης σημαντικότερης αγοράς τουριστών για τη χώρα, της Ρωσίας, αλλά και της αγοράς της Ουκρανίας. Ίδωμεν.

Υπηρεσίες Μεγάλο είναι το πλήγμα και σε άλλον έναν σημαντικό πυλώνα της κυπριακής οικονομίας, αυτόν των επαγγελματικών υπηρεσιών. Ο οικονομικός πόλεμος Δύσης-Ρωσίας και η ανταλλαγή πυρών-κυρώσεων έκλεισαν την κάνουλα των συναλλαγών από και προς τη Ρωσία. Την Καθαρά Δευτέρα οι Big Four «καθάρισαν» από τη Ρωσία με την αποχώρησή τους, ενώ στον κυκεώνα των κυρώσεων βάλτωσαν και δικηγορικά γραφεία. Η επόμενη μέρα είναι δύσκολη, καθώς ο τομέας καλείται να προσαρμοστεί απότομα σε μια νέα τάξη πραγμάτων, που επιβάλλει σημαντικές απώλειες εισοδήματος.

Τράπεζες Ο χρηματοπιστωτικός τομέας μετρά ήδη το πρώτο θύμα του πολέμου. Η μέχρι πρότινος συστημική RCB Bank βαδίζει από το πρωί της 24ης Μαρτίου προς τη μετατροπή της σε Asset Management Company και την απόσυρσή της από το τραπεζικό σύστημα του τόπου. Ενδεικτικές είναι οι τελευταίες προτάσεις στην ανακοίνωσή της με την οποία γνωστοποιούσε τις εξελίξεις. «Η RCB θα ήθελε να ευχαριστήσει ολόψυχα τους πελάτες της για τη μακροχρόνια και αμοιβαία επωφελή συνεργασία και εκφράζει λύπη που λόγω της νέας γεωπολιτικής κατάστασης αποφάσισε, για το συμφέρον της Κύπρου, να λάβει τέτοια μέτρα, όταν όλοι οι χρηματοοικονομικοί της δείκτες ήταν σίγουρα από τους καλύτερους στη χώρα». Λίγα 24ωρα προηγουμένως, είχε ανακοινωθεί η συμφωνία πώλησης εξυπηρετούμενων δανείων €556 εκατ. της RCB Bank στην Ελληνική Τράπεζα, η οποία ενισχύεται σημαντικά με τη συναλλαγή.

EconomyToday 47

ήταν δημοφιλέστερος προορισμός την νωμένα

Θ ΕΜ co v eΑr s t o r y

Η γεωπολιτική συναντά τη γεωοικονομία στην Ουκρανία

ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Υπεύθυνου Επενδυτικής Στρατηγικής Exclusive Capital

ι διεθνείς χρηματαγορές ταλαντεύονται έντονα από τις αρχές Σεπτεμβρίου 2021, όταν και ξεκίνησε η γεωπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας με επίκεντρο την Ουκρανία, όπως επίσης και η γεωοικονομική αντιπαράθεσή τους για τη μη έγκριση του αμφιλεγόμενου υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Πρόκειται για τον αγωγό που θα μετέφερε αέριο από τη Ρωσία (Σιβηρία) στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας. Η αντιπαράθεση προκάλεσε τον περιορισμό στη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από την Gazprom ως μοχλό πίεσης. Η γεωπολιτική παραμένει μια διαρκής μεταβλητή στις χρηματαγορές και ειδικά στις τιμές πετρελαίου και τροφίμων. Υπάρχουν αρκετά τρανταχτά ιστορικά γεγονότα που το αποδεικνύουν, όπως το εμπάργκο πετρελαίου από τα αραβικά κράτη το 1973 μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ στο Ισραήλ, η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 1991, η 11η Σεπτεμβρίου 2001, η δεύτερη εισβολή στο Ιράκ το 2003, ο εμφύλιος στη Λιβύη

48 EconomyToday

Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο με 5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως (bpd) σε εξαγωγές αργού (crude oil) και επιπλέον 3 εκατομμύρια bpd εξαγωγές διυλισμένων προϊόντων πετρελαίου

για την ανατροπή του δικτάτορα Καντάφι το 2011, οι συρράξεις σε Κριμαία και Ντονμπάς στην Ουκρανία το 2014-15 και οι διαρκείς περιφερειακές εντάσεις σε Καύκασο, Βόρεια Αφρική και Περσικό Κόλπο. Η παγκόσμια οικονομία και οι τιμές των εμπορευμάτων επηρεάστηκαν επίσης από μια σειρά από διπλωματικούς και εμπορικούς πολέμους την τελευταία πενταετία. Σημαντικότεροι είναι οι εμπορικοί πόλεμοι με δασμούς και κυρώσεις που εξαπέλυσε ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εναντίον κυρίως της Κίνας το 2017 και κατά δεύτερον εναντίον παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και το Μεξικό, σε συνάρτηση με την ταυτόχρονη αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν το 2018.

Πλήγμα στην οικονομία της Ρωσίας από τις κυρώσεις

Το αποκορύφωμα της γεωπολιτικής διένεξης της Ρωσίας με τη Δύση ήταν η εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, μετά από διαταγή του Ρώσου Προέδρου. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν την αποκάλεσε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» για να απαλλάξει την Ουκρανία από τους επικίνδυνους εθνικιστές, για να αποτρέψει την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ και για να διορθώσει τα ιστορικά λάθη των προηγούμενων Σοβιετικών ηγετών που παραχώρησαν «ρωσικά» εδάφη στην Ουκρανία.

Ακολουθώντας τα τραγικά γεγονότα της εισβολής, οι δυτικές χώρες, με πρωτοστάτη τις ΗΠΑ και κατά δεύτερον την Ευρωπαϊκή Ένωση, επέβαλαν αυστηρές οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία και στους ολιγάρχες της, σε μια προσπάθεια να αναγκάσουν τον Πρόεδρο Πούτιν να σταματήσει την εισβολή. Οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας, όπως οι Rosneft και Gazprom, έχουν δεχτεί μεγάλο πλήγμα, καθώς έχουν αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ έχουν αποχωρήσει και οι στρατηγικοί συνέταιροί τους από τις κοινοπραξίες εκμετάλλευσης κοιτασμάτων στη Ρωσία, όπως οι δυτικές Shell, Exxon Mobil, Chevron και BP, στερώντας τεχνολογική και εφοδιαστική υποστήριξη. Παρόμοια είναι η εικόνα και στη βιομηχανία των μετάλλων, με την Αυστραλία να προχωρά σε απαγορευτικό εξαγωγών βωξίτη και αλουμίνας, βασικών υλικών για την παραγωγή του αλουμινίου. Στόχος των κυρώσεων είναι ο στενός φίλος και χρηματοδότης του Προέδρου Πούτιν, ο επονομαζόμενος «βασιλιάς του αλουμινίου» Όλεγκ Ντεριπάσκα. Η εταιρεία του, Rusal Aluminum, συμμετέχει σε κοινοπραξία με τον αυστραλιανό γίγαντα Rio Tinto και οι κυρώσεις είναι μια κίνηση που περιορίζει τη δυνατότητα της Ρωσίας για παραγωγή αλουμινίου, το οποίο είναι αναγκαίο για πολεμικά αεροπλάνα, ελικόπτερα και στρατιωτικά οχήματα. Οι ρωσικές κυρώσεις, το πρόσφατο πραξικόπημα στην αφρικανική Γουινέα, η οποία είναι η 2η παγκοσμίως σε

παραγωγή βωξίτη, και η μεγάλη ζήτηση για αλουμίνιο από την Κίνα και τις αυτοκινητοβιομηχανίες εκτόξευσαν την τιμή του αλουμινίου κοντά στα υψηλά των $4.000/ lb, σχεδόν διπλάσια από τις αρχές του 2021.

Ράλι στα εμπορεύματα

Η γεωπολιτική παραμένει μια διαρκής μεταβλητή στις χρηματαγορές και ειδικά στις τιμές πετρελαίου και τροφίμων

Το αποτέλεσμα των κυρώσεων, των στρατιωτικών επιχειρήσεων και του κλεισίματος σημαντικών εξαγωγικών λιμανιών σε Μαριούπολη, Οδησσό και Νοβοροσίσκ, στη Μαύρη Θάλασσα, ήταν η εκτίναξη στις τιμές των εμπορευμάτων (commodities) που παράγουν Ρωσία και Ουκρανία. Οι δύο χώρες έχουν σημαντικά μερίδια στις παγκόσμιες αγορές σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακα, σιδηρομετάλλευμα, χρυσό, ουράνιο, σιτηρά, νικέλιο, παλλάδιο, χαλκό και αλουμίνιο. Τα τεκταινόμενα προκάλεσαν μεγάλη πτώση και στα νομίσματα των δύο χωρών. Ο δείκτης εμπορευμάτων Bloomberg Commodity Index κέρδισε 10% από την αρχή της ρωσικής εισβολής, σχεδόν 25% από τις αρχές του 2022 και πέραν του 35% από την αρχή της κρίσης στην Ουκρανία τον Οκτώβριο του 2021. Εντυπωσιακή ήταν η άνοδος του παλλαδίου, ενός σημαντικού μετάλλου για τους καταλύτες στα αυτοκίνητα. Η Ρωσία εξάγει σχεδόν το 50% των παγκόσμιων αναγκών. Το παλλάδιο τύγχανε διαπραγμάτευσης στα $1.500/ουγγιά στις 15 Δεκεμβρίου 2021, με την τιμή του να καταγράφει μια τρελή άνοδο πέραν των 130% στα $3.500/ουγγιά στις 7 Μαρτίου 2022, λόγω των κυρώσεων στη Ρωσία.

EconomyToday 49

Θ ΕΜ co v eΑr s t o r y

Το νέο σοκ του πετρελαίου: Άνοδος μέχρι τα $140 το βαρέλι

Οι επενδυτές και όλος ο πλανήτης παρακολούθησαν με κομμένη την ανάσα και με μια σχετική αμηχανία τις τιμές του πετρελαίου τύπου Brent να σκαρφαλώνουν ενδοσυνεδριακά στα υψηλότερα επίπεδα από το 2008. Είχαν αγγίξει τα $140/βαρέλι τα ξημερώματα της Καθαράς Δευτέρας, 7 Μαρτίου 2022, ενώ οι τιμές του αμερικανικού αργού WTI ανέβηκαν μέχρι τα $132/βαρέλι, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ακολούθως, οι τιμές του πετρελαίου διορθώθηκαν απότομα κατά 30%, καταφέρνοντας όμως να διατηρηθούν πάνω από το επίπεδο των $100, εν μέσω απειλών για εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, το οποίο θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ενεργειακή ισορροπία της Ευρώπης, η οποία εξαρτάται κατά 25% από τις ρωσικές εισαγωγές. Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο με 5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως (bpd) σε εξαγωγές αργού (crude oil) και επιπλέον 3 εκατομμύρια bpd εξαγωγές διυλισμένων προϊόντων πετρελαίου (distillate fuels), όπως βενζίνη, κηροζίνη, diesel, mazut, νάφθα και πετροχημικά. Οι ενεργειακοί αναλυτές πιστεύουν ότι η παγκόσμια αγορά θα στερηθεί 2 με 3 εκατ. βαρέλια ρωσικού πετρελαίου την ημέρα από το σύνολο των 8 εκατ. που εξάγει η χώρα. Αυτό λόγω των κυρώσεων και της στροφής των αγοραστών (ευρωπαϊκά διυλιστήρια κυρίως) προς άλλες χώρες-προμηθευτές, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι ΗΠΑ ήταν η πρώτη χώρα στην παραγωγή πετρελαίου το 2021 με 11,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα, ακολουθούν Ρωσία και Σαουδική Αραβία με 11 εκατ., ενώ ο Καναδάς, το Ιράκ και τα Ηνωμένα Αραβικά

50 EconomyToday

Εμιράτα παράγουν κοντά στα 4 εκατ. βαρέλια, από το σύνολο των 100 εκατ. βαρελιών της ημερήσιας παγκόσμιας παραγωγής. Από αυτή την παραγωγή το 70% καταλήγει σε αγοραστές στην Ασία. Αυτές οι εξελίξεις από το μέτωπο της Ρωσίας ήρθαν στο χειρότερο χρονικό σημείο για την πετρελαϊκή αγορά, καθώς ήδη βρισκόταν σε μια ανισορροπία ζήτησης/προσφοράς που είχε ανεβάσει τις τιμές κοντά στα $90/βαρέλι πριν από την εισβολή. Δυστυχώς, οι τιμές πετρελαίου θα παραμείνουν πιεσμένες και με μεγάλη μεταβλητότητα για το επόμενο διάστημα ως αποτέλεσμα των λόγων που παρατίθενται πιο κάτω: 1. Η παγκόσμια προσφορά πετρελαίου ήταν ήδη ανεπαρκής για να καλύψει τη μεγάλη ζήτηση για πετρελαϊκά προϊόντα μετά την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας από την πανδημία. 2. Η απροθυμία του ΟΠΕΚ να αυξήσει την παραγωγή του πέρα από τη συμφωνημένη σταδιακή αύξηση των 400.000 βαρελιών την ημέρα κάθε μήνα. 3. Η περιορισμένη πιθανότητα επίτευξης συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, που θα μπορούσε να αυξήσει την προσφορά κατά 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα σύντομα και να αντισταθμίσει κατά το ήμισυ την απώλεια του ρωσικού πετρελαίου.

4. Οι ελλιπείς έως και μηδενικές επενδύσεις για έρευνα και εξόρυξη νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου λόγω των δράσεων για μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. 5. Η ζημιά στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα λόγω της πανδημίας και των lockdowns που εκτόξευσαν το κόστος μεταφοράς και ναύλων. 6. Τα χαμηλά επίπεδα-ρεκόρ των αποθηκευτικών χώρων σε αργό πετρέλαιο, βενζίνη και diesel. 7. Οι συχνές διαταραχές στην παραγωγή πετρελαίου από χώρες που μαστίζονται από εμφυλίους πολέμους, οικονομικά προβλήματα ή διεθνή εμπάργκο, όπως είναι το Ιράκ, η Λιβύη, η Νιγηρία, η Ανγκόλα, η Βενεζουέλα και το Ιράν. 8. Οι συχνές γεωπολιτικές εντάσεις και τα ανοιχτά μέτωπα σε Αζερμπαϊτζάν, Αφγανιστάν, Υεμένη και Στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο, καθώς και η πειρατεία στη Σομαλία, που ανεβάζουν το κόστος των ασφαλίστρων και προσθέτουν ένα γεωπολιτικό premium στις τιμές της ενέργειας.

Η Ρωσία καλύπτει περίπου το 40% των αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, η Νορβηγία το 25%, η Αλγερία το 10%, ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από μεγάλες ροές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) κυρίως από τις ΗΠΑ

Ιλιγγιώδεις διακυμάνσεις στις τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου

Μεγάλα σκαμπανεβάσματα παρατηρήθηκαν και στις τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου «Dutch TTF» στον κόμβο του Άμστερνταμ στην Ολλανδία. Κινήθηκαν έντονα ανοδικά κατά 400%, μέσα σε λίγους μόνο μήνες, και έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, στα €345/MWh (ανά μεγαβατώρα) στις 7 Μαρτίου 2022. Ακολούθως, οι τιμές διορθώθηκαν απότομα κατά 70% κοντά στα €100/MWh μέσα σε μόλις 10 συνεδριάσεις. Αιτίες της πτώσης ήταν οι πρώτες ενδείξεις προόδου στις συνομιλίες Ρωσίας και Ουκρανίας, η κανονική ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη παρά τον πόλεμο, οι εισαγωγές LNG από τις ΗΠΑ και η πρόθεση της Νορβηγίας να αυξήσει την παραγωγή και την παροχή φυσικού αερίου τους επόμενους μήνες για να μετριαστεί η έλλειψη προσφοράς στην Ευρώπη. Η Ρωσία καλύπτει περίπου το 40% των αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, η Νορβηγία το 25%, η Αλγερία το 10%, ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από μεγάλες ροές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) κυρίως από τις ΗΠΑ και σε δεύτερο χρόνο από Αυστραλία και Κατάρ. Οι αμερικανικές εξαγωγές LNG στην Ευρώπη κατάφεραν να ανα-

EconomyToday 51

Θ ΕΜ co v eΑr s t o r y

δειχτούν έστω και προσωρινά σε «σανίδα σωτηρίας» και να «ζεστάνουν» τη Γηραιά Ήπειρο κατά τους χειμερινούς μήνες που μας πέρασαν. Η Ευρώπη ταλαιπωρήθηκε από τις μειωμένες ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, οι οποίες προκάλεσαν μια πρωτόγνωρη ενεργειακή κρίση, με υψηλές τιμές ηλεκτρισμού και αγαθών για τα νοικοκυριά. Όλα αυτά οδήγησαν τον πληθωρισμό πέραν του 5% στην Ευρωζώνη.

Τιμές-ρεκόρ σε σιτηρά και λιπάσματα

Η ρωσική εισβολή έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη μείωση προσφοράς σιτηρών από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς Ρωσία και Ουκρανία μαζί παράγουν το 30% του σιταριού παγκόσμια, ενώ εξάγουν το 25% των παγκόσμιων αναγκών για ανθρώπινη διατροφή και ζωοτροφή. Οι τιμές των κυριότερων σιτηρών (σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι), της σόγιας και του ηλιελαίου έχουν κερδίσει πέραν του 40% από την ημέρα της ρωσικής εισβολής, ενώ έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από τον Οκτώβριο του 2021, οπότε και είχαν αρχίσει οι πρώτες ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα της Ουκρανίας. Επιπρόσθετες ανησυχίες στην αγροτική και γεωργική κοινότητα προκαλούν και οι κυρώσεις στις εξαγωγές λιπασμάτων από Ρωσία και Λευκορωσία, οι οποίες εκτίναξαν τις τιμές τους σε απαγορευτικά για τους παραγωγούς πολυετή υψηλά. Ρωσία και Λευκορωσία αντιπροσωπεύουν πέραν του 20% της παγκόσμιας παραγωγής λιπασμάτων. Είναι σημαντικοί παραγωγοί ποτάσας και φωσφορικών και αζωτούχων λιπασμάτων, που είναι τα κύρια θρεπτικά συστατικά για τις καλλιέργειες, καθώς βοηθούν στην αύξηση του όγκου της παραγωγής αλλά και στην ενδυνάμωση του καλλιεργήσιμου εδάφους με θρεπτικά συστατικά. Οι μειωμένες εξαγωγές λιπασμάτων θα επιβαρύνουν την ήδη ταλαιπωρημένη από την πανδημία του COVID-19 αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής των αγροτών. Μοιραία η αύξηση αυτή θα οδηγήσει σε ακόμη υψηλότερες τιμές των τροφίμων και σε μεγαλύτερες πληθωριστικές πιέσεις για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Παγκόσμια επισιτιστική κρίση προ των πυλών;

Υπάρχει μια διάχυτη ανησυχία ότι μια παρατεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία θα διατηρήσει τις τιμές των σιτηρών σε επίπεδα-ρεκόρ για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, κάτι το οποίο με τη σειρά του πιθανόν να δημιουργήσει μια νέα επισιτιστική κρίση, κυρίως στους πληθυσμούς που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Χώρες με μεγάλο πληθυσμό, όπως οι Αίγυπτος, Τουρκία, Σομαλία, Σουδάν, Υεμένη, Λίβανος, Κονγκό, Τυνησία και Λιβύη, εισάγουν πέραν του 50% των συνολικών τους αναγκών σε σιτηρά από τους σιτοβολώνες της Μαύρης Θάλασσας, και ειδικά από τα πλούσια σε πρωτεΐνες σιτηρά της Ουκρανίας και της Ρωσίας. 52 EconomyToday

Ο Πούτιν ελπίζει να αποκαταστήσει τον παλιό δρόμο των εξαγωγών ουκρανικού, ρωσικού και μολδαβικού σιταριού

Οι κυβερνήσεις των εν λόγω χωρών ανησυχούν ότι τα αποθέματα σε σιτάρι λόγω μειωμένων εισαγωγών από τη Μαύρη Θάλασσα δεν θα επαρκούν για να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες εν μέσω του Ραμαζανίου, που άρχισε στις 2 Απριλίου. Για μια περίοδο ενός μηνός, οι μουσουλμάνοι θα νηστεύουν τρώγοντας μόνο ψωμί και λαχανικά. Οι πολιτικοί αναλυτές φοβούνται επανάληψη των κοινωνικών εξεγέρσεων του 2008 και του 2011, καθώς το ψωμί είναι το κύριο συστατικό στην καθημερινή διατροφή για δεκάδες εκατομμύρια πολίτες αυτών των χωρών. Σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος ενέργειας και τροφίμων, η έλλειψη σε σιτηρά θα μπορούσε να προκαλέσει κοινωνικές ταραχές. Στις αρχές του 2008, το σιτάρι είχε σκαρφαλώσει κοντά στα $8/μπούσελ, ως απότοκο της μειωμένης συγκομιδής ρυζιού σε Ινδία και Βιετνάμ, προκαλώντας βίαιες διαδηλώσεις σε πολλές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Κεντρικής Αμερικής.

«Αραβική Άνοιξη» εν μέσω έλλειψης σιταριού

Παρόμοιο επισιτιστικό πρόβλημα επαναλήφθηκε

το 2011, όταν μια σοβαρή ξηρασία στη Ρωσία το 2010 είχε μειώσει τη σοδειά σιτηρών, ξανανεβάζοντας την τιμή του σιταριού στα επίπεδα των $8/ μπούσελ (μετά από μια περίοδο 3 χρόνων ηρεμίας στα $3-4/μπούσελ). Η νέα κρίση στο ψωμί δημιούργησε τη γνωστή «Αραβική Άνοιξη» στις μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, αφού προκάλεσε σοβαρές ταραχές, πρώτα στην Τυνησία, μετέπειτα στην Αίγυπτο –με αποτέλεσμα την πτώση του Προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ έπειτα από 30 χρόνια στην εξουσία– και εν τέλει στη Συρία, με την έναρξη του δεκαετούς και πολύνεκρου εμφυλίου πολέμου.

Déjà vu: Το ουκρανικό σιτάρι αλλάζει για άλλη μια φορά την πορεία της ιστορίας

Ο διακαής πόθος του Πούτιν να διορθώσει, όπως διατείνεται, τα λάθη της ιστορίας και ειδικά το ιστορικό λάθος να παραμείνουν οι ρωσόφωνες περιοχές (με μεγάλο ελληνικό πληθυσμό) της Κριμαίας, της

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΟ ΨΩΜΙ ΤΟ 2011 δημιούργησε τη γνωστή «Αραβική Άνοιξη» στις μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, αφού προκάλεσε σοβαρές ταραχές, σε Τυνησία, Αίγυπτο και Συρία

Οδησσού, της Μαριούπολης, του Χάρκοβου και του Ντόνετσκ στο νέο κράτος της Ουκρανίας μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, εξηγεί την αποφασιστικότητά του να κατακτήσει πάση θυσία αυτές τις περιοχές. Ο Πούτιν ελπίζει να αποκαταστήσει τον παλιό δρόμο των εξαγωγών ουκρανικού, ρωσικού και μολδαβικού σιταριού, όπως επίσης άνθρακα, σιδηρομεταλλεύματος, φρούτων, λαχανικών και άλλων προϊόντων. Εκεί απ’ όπου τόσο η Ρωσική Αυτοκρατορία (17211916) όσο και η Σοβιετική Ένωση (1917-1991) εξήγαγαν το σιτάρι μέσω του κοσμοπολίτικου λιμανιού της Οδησσού στον υπόλοιπο κόσμο, από την Κωνσταντινούπολη μέχρι το Λονδίνο. Επίσης, μεγάλες εξαγωγές σιταριού γίνονταν διά μέσου του ποταμού Δούναβη με ποταμόπλοια προς τις αναπτυσσόμενες-βιομηχανικές παραδουνάβιες πόλεις της κεντρικής Ευρώπης, όπως επίσης και διά μέσου του ποταμού Δνείπερου μέσω Κιέβου στις βόρειες χώρες της Βαλτικής και της Σκανδιναβίας. Από την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης της Τσαρίνας (1729-1796) και μετέπειτα, οι Ρώσοι και οι Σοβιετικοί καλλιεργούσαν και εμπορεύονταν το πολύτιμο σιτάρι από τους ατελείωτους σιτοβολώνες που βρίσκονταν κατά μήκος της μεγάλης στέπας (πεδιάδες χωρίς δέντρα, με χαμηλή βλάστηση) που ξεκινούσε από τις εύφορες πεδιάδες του Δούναβη στη Βουλγαρία. Περνούσαν βόρεια από την παλιά Μολδοβλαχία (σημερινή Ρουμανία και Μολδαβία), συνεχίζοντας στα νότια επίπεδα και παραθαλάσσια εδάφη της Ουκρανίας και μετά στις εύφορες πεδιάδες του Αζόφ-Κουμπάν-Κράσνονταρ στα βόρεια του Καυκάσου, όπου κατέληγαν μέσω του Καζακστάν στη Μογγολία. Η ιστορία λέει ότι οι Ρώσοι, χωρίς τα μεγάλα έσοδα από το σιτάρι και άλλα εμπορεύματα που διακινούνταν διά μέσου αυτών των εμπορικών δρόμων και λιμανιών και χωρίς την έξοδό τους προς την Αζοφική λιμνοθάλασσα και τη Μαύρη Θάλασσα, θα είχαν παραμείνει κάτω από τη σκιά της Σουηδίας και της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας (1569-1795). Η ξυλεία και τα σιτηρά αυτής της κοινοπολιτείας προμήθευαν την Ευρώπη, της οποίας οι στρατοί και το ναυτικό κυριαρχούσαν στη Βαλτική Θάλασσα. Υπήρχε βεβαίως και η επιρροή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1299-1922), που κυριαρχούσε στις περιοχές της Κριμαίας, του Αιγαίου, της Μαύρης Θάλασσας και του Καυκάσου. Τέλος, είναι γνωστό ότι η βιομηχανική επανάσταση στην Ευρώπη (1850+) εξαρτάτο τα μέγιστα από τις εισαγωγές εκατομμυρίων τόνων φθηνού ουκρανικού σιταριού από την τότε τσαρική Ρωσία (κυρίως μέσω Ελλήνων καραβοκύρηδων), αναγκαίων για να ταΐσουν τους πεινασμένους εργάτες των εργοστασίων που είχαν μετακινηθεί από την ύπαιθρο στις ραγδαία αναπτυσσόμενες βιομηχανικές μεγαλουπόλεις της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας.

EconomyToday 53

θ εμ co v eαr s t o r y

Tα παζλ του φυσικού αερίου,

του LNG και των γεωπολιτικών εξελίξεων

Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε τον ρόλο της Ρωσίας, του Κατάρ και της Ευρώπης στο Commodity World του φυσικού αερίου και θα προχωρήσουμε σε σύντομη ανάλυση των ενεργειακών εξελίξεων και βημάτων που έχουν διαμορφώσει τη σημερινή πραγματικότητα.

ρχικά πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τη διαφορά ανάμεσα στο φυσικό αέριο (natural gas), το LNG (Liquefied Natural Gas) και το LPG (Liquefied Petroleum Gas) ή κοινώς «γκάζι» στην καθομιλουμένη. To LPG χρησιμοποιείται για σκοπούς θέρμανσης, στην κουζίνα και πρόσφατα ως καύσιμο σε βενζινοκίνητα αυτοκίνητα, ενώ η χρήση του φυσικού αερίου είναι κατά τον μεγαλύτερο όγκο για την παραγωγή ηλεκτρισμού.

Φυσικό αέριο vs LPG («γκάζι»)

TOY ΑΘΟΥ ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ

Ενεργειακού Αναλυτή, Καθηγητή Ενέργειας και Nαυτιλιακών

54 EconomyToday

Το LPG είναι παράγωγο της διύλισης πετρελαίου και όπως φαίνεται στο διάγραμμα παράγεται στα υψηλότερα στρώματα της διυλιτικής στήλης, από τη διάσπαση του αργού πετρελαίου. Είναι λοιπόν παράγωγο του αργού πετρελαίου, όπως η βενζίνη, η κηροζίνη, το πετρέλαιο κίνησης (Diesel) κλπ. Όταν μιλάμε για φυσικό αέριο, δεν εννοούμε το LPG, αλλά το αέριο το οποίο δημιουργήθηκε φυσικά από την εναπόθεση οργανικής ύλης στον πυθμένα μιας λίμνης/θάλασσας και ακολούθως συμπιέστηκε από στρώματα πετρωμάτων και με την αύξηση της πίεσης και της θερμοκρασίας δημιουργήθηκε το φυσικό αέριο.

Το LNG είναι και πάλι φυσικό αέριο

περιοχής. Η Ρωσία συνορεύει με τη Φινλανδία στα βορειοδυτικά και εκτείνεται σε όλο το μήκος της ασιατικής ηπείρου, Το φυσικό αέριο, λοιπόν, είναι σε αέρια Όταν η θερμοκρασία του φυσικού διατηρώντας σύνορα με την Κίνα και φτάμορφή και αυτό καθιστά τη διαχείρισή του αερίου κατέβει στους -160 βαθμούς νοντας μέχρι και τη Βόρεια Κορέα. δύσκολο εγχείρημα, αφού χρειάζονται Κελσίου, τότε ο όγκος του μειώνεται Στις αρχές Φεβρουαρίου του 2022, η τεράστιοι αποθηκευτικοί χώροι για τη μεταφορά και τη φύλαξή του. Αυτό το πρόβλημα κατά 600 φορές και μετατρέπεται Κίνα και η Ρωσία υπέγραψαν τη δεύτερη λύθηκε για πρώτη φορά το 1912, στη West μεγάλης διάρκειας συμφωνία μεταξύ των σε υγρό, και έτσι προκύπτει Virginia των ΗΠΑ, από τον μηχανικό και εταιρειών Gazprom, Rosneft και China η ονομασία Υγροποιημένο επιχειρηματία Thomas Cabot, ο οποίος National Petroleum Corporation (CNPC). Φυσικό Αέριο - ΥΦΑ είχε την ιδέα να καταψύξει το αέριο και Η Gazprom δεσμεύτηκε για την πώληση (Liquefied Natural Gas - LNG) να το αποθηκεύσει σε μποτίλιες σε υγρή και μεταφορά 10 δισ. κυβικών μέτρων μορφή (όταν ένα αέριο ψυχθεί σε χαμηλές φυσικού αερίου μέσω ενός καινούργιου θερμοκρασίες, μειώνεται σημαντικά ο αγωγού με το όνομα «Power of Siberia όγκος του). Με αυτήν λοιπόν την καινοτομία για την 2» για περίοδο 25 χρόνων, ενώ η Rosneft έκλεισε εποχή του, ο Cabot αποθήκευε ποσότητες αερίου δεκαετή συμφωνία πώλησης και μεταφοράς 100 σε πολύ μικρότερο όγκο. εκατομμυρίων τόνων αργού πετρελαίου μέσω του Πιο συγκεκριμένα, με τις σημερινές τεχνολογίες, Καζακστάν, με αγοραστή και πάλι τη CNPC. όταν η θερμοκρασία του φυσικού αερίου κατέβει Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η Κίνα, μετά το ραγδαίο στους -160 βαθμούς Κελσίου, τότε ο όγκος του κύμα βιομηχανοποίησης που ξεκίνησε το 2004, παραμένει ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας μειώνεται κατά 600 φορές και μετατρέπεται σε υγρό, και έτσι προκύπτει η ονομασία Υγροποιημένο και ορυκτού πλούτου στον κόσμο. Η συμφωνία, που Φυσικό Αέριο - ΥΦΑ (Liquefied Natural Gas - LNG). υπογράφηκε πρόσφατα αλλά δεν έτυχε μεγάλης Η πρώτη εμπορική μεταφορά LNG έγινε χρόνια προβολής από τα ΜΜΕ, εντάσσεται στο πλαίσιο αργότερα, το 1959, όταν ένα τροποποιημένο του μακροχρόνιου σχεδιασμού του Κρεμλίνου με εμπορικό πλοίο με την ονομασία Methane Pioneer την ονομασία «Pivot to Asia» (στροφή στην Ασία), μετέφερε 5.000 κυβικά μέτρα LNG από το Lake ο οποίος ξεκίνησε προ δεκαετίας και στοχεύει στη σύναψη συμφωνιών παροχής πετρελαίου Charles της Λουιζιάνα των ΗΠΑ στο Ηνωμένο και φυσικού αερίου με ασιατικές χώρες, αξίας Βασίλειο. δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ρωσία και φυσικό αέριο Ερχόμενοι στα σημερινά δρώμενα, στη σύγκρουση Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, που ξεκίνησε όταν φυσικού αερίου στον κόσμο (μετά τις ΗΠΑ) αλλά παραμένει σταθερά ο μεγαλύτερος εξαγωγέας μέσω αγωγών (pipelines). Πιο πρόσφατα, βλέποντας την ενεργειακή αρένα να αλλάζει και την πίεση από τις ΗΠΑ, ενδυνάμωσε την εξαγωγική της ικανότητα σε LNG, επενδύοντας σταθερά στην ανάπτυξη περισσότερων σταθμών υγροποίησης φυσικού αερίου (Yamal LNG). Η γεωγραφική θέση και η έκταση της Ρωσίας την καθιστούν ιδανικό «γείτονα» για σύναψη εμπορικών συμφωνιών για εξαγωγή του ορυκτού της πλούτου στα συνορεύοντα κράτη. Εξαγωγές που δεν περιορίζονται μόνο στο φυσικό αέριο, αλλά επεκτείνονται στο πετρέλαιο, στα σιτηρά και στα μεταλλεύματα, όπως το αλουμίνιο και ο χαλκός. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Tim Marshall στο βιβλίο του «Prisoners of Geography», η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι τα κράτη θα είναι πάντοτε δέσμια της γεωγραφίας τους και ότι πολλές φορές η επιθυμία για αλλαγή αυτού του γεωγραφικού αποτυπώματος είναι που οδηγεί τα κράτη σε πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ τους, είτε για τον έλεγχο νευραλγικών θαλάσσιων διόδων, είτε για την κατάκτηση γόνιμης γης, είτε για τον έλεγχο του ορυκτού πλούτου μιας

Φυσικό αέριο vs LPG

EconomyToday 55

θ εμ co v eαr s t o r y το Κρεμλίνο αποφάσισε να προχωρήσει στην εν λόγω στρατιωτική επέμβαση, μια εκ των αναμενόμενων αντιδράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών του ΝΑΤΟ ήταν η εξαγγελία πακέτου κυρώσεων εις βάρος τραπεζών, επιχειρήσεων και κρατικών οργανισμών που άμεσα ή έμμεσα εξυπηρετούν ρωσικά συμφέροντα. Η αντίδραση αυτή δεν αποτέλεσε έκπληξη για τον Πούτιν, αλλά αντιθέτως ήταν αναμενόμενη, και όπως δείχνουν τα πρόσφατα γεγονότα ήταν προετοιμασμένος. Να σημειώσουμε, όμως, ότι μέχρι και την ημέρα σύνταξης αυτού του κειμένου δεν είχαν επίσημα ανακοινωθεί μέτρα απαγόρευσης της εμπορίας ρωσικών εμπορευμάτων (commodities), όπως πετρελαίου, φυσικού αερίου, μεταλλευμάτων κλπ.

Κατάρ και LNG Το Κατάρ είναι μια επίπεδη και αμμώδης χώρα στον Περσικό Κόλπο, η οποία κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα ήταν μια φτωχή χώρα με κύριες δραστηριότητες το ψάρεμα και την εξαγωγή μαργαριταριών. Όλα αυτά όμως έμελλε να αλλάξουν. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ανακαλύφθηκε το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο, το North Field. Ένα κοίτασμα που αρχίζει από τα παράλια της χώρας και εκτείνεται πέραν της αποκλειστικής οικονομικής της ζώνης. Στην πραγματικότητα, το τεράστιο αυτό κοίτασμα μοιράζεται μεταξύ των ΑΟΖ του Κατάρ και του Ιράν. Τα κοιτάσματα, βλέπετε, δεν περιορίζονται στις νοητές γραμμές που ο άνθρωπος σχεδίασε και θέλει να αποκαλεί σύνορα, αλλά από τις φυσικές ιδιότητες των πετρωμάτων που συγκρατούν εγκλωβισμένο το απόθεμα αυτό. Επιστρέφοντας στους φυσικούς περιορισμούς της γεωγραφίας του Κατάρ, παρατηρούμε ότι η μοναδική χώρα με την οποία το Κατάρ διατηρεί χερσαία σύνορα είναι η Σαουδική Αραβία, μια χώρα με επίσης πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, και μάλιστα πολύ μεγαλύτερης έκτασης. Επομένως, η αφθονία ορυκτού πλούτου και στις γειτονικές χώρες οδήγησε το Κατάρ, με την ανακάλυψη του North Field, να ψάξει για αγοραστές μέσω αγωγών πολλά χιλιόμετρα πέρα από τα σύνορά του. Αγοραστές σε μακρινές αποστάσεις σημαίνει όμως κατασκευή μακρών και δαπανηρών αγωγών (pipelines), κάτι που συνήθως απευθύνεται σε μικρή ομάδα αγοραστών. Η λύση που τελικά επιλέχθηκε για την αξιοποίηση και εκμετάλλευση του κοιτάσματος ήταν η ανάπτυξη μονάδων υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG terminals) και ακολούθως η κατασκευή εμπορικών πλοίων, εξειδικευμένων για τη μεταφορά του παγωμένου αυτού φορτίου, των λεγόμενων LNG carriers. Σήμερα το Κατάρ διατηρεί έναν από τους μεγαλύτερους στόλους πλοίων για μεταφορά LNG, με 46 ιδιόκτητα πλοία να μεταφέρουν LNG σε όλο τον κόσμο και κυρίως σε χώρες αμιγώς εξαρτώμενες από εισαγωγές, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Κίνα και η Ινδία. Πριν από έναν ακριβώς χρόνο, στις 22 Μαρτίου 2021, το 56 EconomyToday

Κατάρ ανακοίνωσε το μεγαλεπήβολο σχέδιο ναυπήγησης 100 καινούργιων LNG carriers μέσα σε μία πενταετία, από το 2022 μέχρι το 2027. Η ανάγκη αυτή γεννήθηκε λόγω της περαιτέρω ανάπτυξης (expansion), η οποία ήδη ξεκίνησε, για την άντληση περισσότερου φυσικού αερίου από το North Field. Το Κατάρ κατέχει τη θέση του μεγαλύτερου εξαγωγέα LNG στον κόσμο, μια θέση που διατηρεί από το 2007, έχοντας ως μοναδικό ανταγωνιστή στην κούρσα του LNG τις ΗΠΑ. Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, επιθυμεί να κρατήσει την πρωτιά αυτή και για τις ερχόμενες δεκαετίες.

Το Κατάρ κατέχει τη θέση του μεγαλύτερου εξαγωγέα LNG στον κόσμο, μια θέση που διατηρεί από το 2007, έχοντας ως μοναδικό Ο καινούργιος Θείος Σαμ ανταγωνιστή στην κούρσα του Η ανάπτυξη της τεχνολογίας, όμως, που με τη σειρά της επέτρεψε την επιτυχή εξόρυξη αερίου και πετρελαίου LNG τις ΗΠΑ από πετρώματα σχιστόλιθου (shale gas / shale oil) στο

υπέδαφος των ΗΠΑ, άλλαξε τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Οι ΗΠΑ, μετά την άρση της απαγόρευσης εξαγωγών υδρογονανθράκων, από ένας ιστορικά διψασμένος αγοραστής πετρελαίου και φυσικού αερίου μετατράπηκε, σε λιγότερο από μία δεκαετία, σε σημαντικό εξαγωγέα, που ψάχνει διακαώς αγοραστές για τον ορυκτό αυτό πλούτο. Η στρατηγική σύναψης συμφωνιών, όπως ορίζει το «Pivot to Asia» της Ρωσίας, έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ σε ένα αντίστοιχο «Pivot to Europe». Στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, η Ευρώπη είναι ένας φερέγγυος αλλά και συμμαχικός αγοραστής των πολυπόθητων υδρογονανθράκων.

Επί προεδρίας Τραμπ, η προσπάθεια σύναψης τέτοιων συμφωνιών, οδηγούμενη από την αφθονία του ορυκτού πλούτου, τις χαμηλές τιμές και τα λόμπι των πετρελαϊκών κολοσσών, ήταν εντονότερη και πασιφανής. Ως ένα παράδειγμα, ας θυμηθούμε την επίσκεψη του Τραμπ στις Βρυξέλλες, στις 18 Ιουλίου 2018. Εκεί συναντήθηκε με την τότε Γερμανίδα Καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ, και κατηγόρησε ανοιχτά τη Γερμανία για τη σύναψη συμφωνίας παροχής φυσικού αερίου με τη Ρωσία, μέσω του αγωγού Nord Stream 2, που κατασκευαζόταν κατά μήκος της Βαλτικής Θάλασσας. Σκοπός των επισκέψεων του Τραμπ ήταν η προώθηση του αμερικανικού LNG. Οι επισκέψεις συνεχίστηκαν και στις ασιατικές χώρες, όπως για παράδειγμα στην Ινδία, τον Φεβρουάριο του 2020. Η επίσκεψη αυτή επισφραγίστηκε με τη σύναψη συμφωνίας, αξίας $2,5 δισ., μεταξύ της Petronet, της κρατικής εταιρείας πετρελαίου της Ινδίας, και της αμερικανικών

Τα αποτελέσματα των επισκέψεων Τραμπ είναι πλέον ορατά.

συμφερόντων Tellurian, η οποία επενδύει στην ανάπτυξη τερματικών ΥΦΑ (LNG terminals) στη Λουιζιάνα των ΗΠΑ. Αρκετές παρόμοιες συμφωνίες υπογράφηκαν από το 2017 και μετά. Ανταγωνιστές της Tellurian, όπως οι Freeport, Sabine Pass, Cheniere, Dominion κ.ά., όλες αμερικανικών συμφερόντων, υπέγραψαν συμφωνίες πώλησης LNG με αγοραστές από ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, έχτισαν αρκετά καινούργια τερματικά υγροποίησης στις ΗΠΑ και μετέτρεψαν παλιά τερματικά εισαγωγής LNG σε εξαγώγιμες μονάδες. Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με το LNG, το 2012, κανένα αμερικανικό τερματικό υγροποίησης δεν είχε εξασφαλίσει άδεια εξαγωγών και το στοίχημα ήταν ποιος θα είναι πρώτος – τελικά ήταν η Cheniere, με το τερματικό Sabine Pass LNG. Σήμερα υπάρχουν 7 τερματικά LNG στις ΗΠΑ που ήδη ξεκίνησαν εξαγωγές και άλλα 5 τα οποία πήραν άδειες και κατασκευάζονται.

Τα παζλ στο τραπέζι Η ανάγκη των χωρών για ενέργεια οδηγεί στη συστημική εμπορική τους συνεργασία, η οποία συνήθως επεκτείνεται και σε ευρύτερους τομείς, όπως οι υπηρεσίες, η τεχνογνωσία, η άμυνα κ.ά. Ως εκ τούτου, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η δυνατότητα που παρέχει για εκμετάλλευση άλλοτε μη αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων, αλλάζουν ραγδαία τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, χαράζουν πολιτικές γραμμές και καθορίζουν οικονομικές συμμαχίες. Η διατήρηση άριστων διπλωματικών και εμπορικών σχέσεων

μεταξύ δύο κρατών στη σχέση πωλητή-αγοραστή αποτελεί θεμέλιο λίθο στη σύναψη οικονομικής συμμαχίας. Εάν παρομοιάσουμε τις χώρες με απλούς εμπόρους και τη σύναψη μιας εμπορικής συμφωνίας με ένα καινούργιο παζλ που οι εμπλεκόμενοι καλούνται να ολοκληρώσουν, θα μπορούσαμε με βεβαιότητα να πούμε ότι ο καθένας θα προσθέτει με τη σειρά του ένα κομματάκι στο παζλ, στο χρώμα και στη θέση που επιθυμεί, και αυτό θα αντικατοπτρίζει πάντα τα δικά του συμφέροντα, χωρίς όμως να εμποδίζει ή να προκαλεί τον άλλον.

Όσο πιο πολλή ώρα κάθονται τα δύο μέρη στο τραπέζι, τόσο πιο πολλή δουλειά θα γίνει στο παζλ. Στο τραπέζι Ρωσίας-Κίνας, το παζλ μετράει εδώ και μερικά χρόνια και η αποκάλυψη της τελικής εικόνας έχει ξεκινήσει να διακρίνεται. Το παζλ ΗΠΑ-Ευρώπης έχει δειλά-δειλά ξεκινήσει, αλλά για να παραμείνει στο τραπέζι θα υπάρξει μεγαλύτερη πίεση στην Ευρώπη, ώστε να σταματήσει ένα παλιό παζλ που ξεκίνησε χρόνια πριν και να το βάλει πίσω στο κουτί του, το παζλ με τη Ρωσία.

EconomyToday 57

cover story

Οι αιτίες

για τα «εύφλεκτα» σκαμπανεβάσματα του πετρελαίου Μια σειρά από αιτίες, με κυριότερη τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δημιουργούν ένα κοκτέιλ ανόδου των διεθνών τιμών του πετρελαίου, οι οποίες δεν φαίνεται να ξεφουσκώνουν σύντομα. Του ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ

παρατεταμένη ακρίβεια στα καύσιμα, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, πήρε εκ νέου δυναμική από τις 24 Φεβρουαρίου 2022. Την ημέρα που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, ακόμη και ο πιο αισιόδοξος αναλυτής έχασε κάθε ελπίδα για σύντομο ξεφούσκωμα των τιμών. Όλο το προηγούμενο διάστημα και ειδικά τις εβδομάδες πριν από την έναρξη της εισβολής, οι τιμές είχαν αρχίσει να επηρεάζονται από τα τεκταινόμενα και την προοπτική της στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία, η οποία δυστυχώς έγινε πραγματικότητα. Η τιμή του Μπρεντ ήταν λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα 90 δολάρια το βαρέλι. Συγκεκριμένα, λίγες ώρες πριν από την εισβολή, η τιμή βρισκόταν στα 94 δολάρια. Μάλιστα, είχε ατύπως τεθεί ως ψυχολογικό όριο η τιμή των 100 δολαρίων ανά βαρέλι. Κάτι που όχι μόνο ξεπεράστηκε κατά πολύ από τη στιγμή που ήχησαν οι ερπύστριες και οι σειρήνες στα σύνορα της Ουκρανίας, αλλά στο διάστημα του ενός και πλέον μήνα από την έναρξη της εισβολής η τιμή του βαρελιού δεν υποχώρησε κάτω απ’ αυτό το όριο, παρά μόνο για λίγες ώρες.

«Ασανσέρ» οι τιμές Μέσα σε περίπου έναν μήνα, η διεθνής τιμή του 58 EconomyToday

Μπρεντ σκαρφάλωσε πάνω από τα 140 δολάρια το βαρέλι, «ξεφούσκωσε» στα 99 δολάρια και συνεχίζει να κυμαίνεται στα 110 με 120 δολάρια. Παρά τις τάσεις για «ξεφούσκωμα» την εβδομάδα 14/3/22 με 21/3/22, οι τιμές σκαρφάλωσαν εκ νέου σε επίπεδα που προσεγγίζουν τα 120 δολάρια το βαρέλι. Συγκεκριμένα, στα μέσα της εβδομάδας 22/3/22 με 29/3/22, το πετρέλαιο Μπρεντ της Βόρειας Θάλασσας κατέγραψε άνοδο, με την τιμή του να διαμορφώνεται στα 119,1 δολάρια το βαρέλι, ενώ σημαντική αύξηση σημείωσε και το αμερικανικό αργό (WTI), με την τιμή του να φτάνει τα 114,9 δολάρια. Την εβδομάδα 14/3/22 με 21/3/22 οι τιμές κατέγραψαν τη μεγαλύτερη πτώση τους από τη μέρα έναρξης του πολέμου στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, στις 28 Φεβρουαρίου (4 μέρες μετά την έναρξη της εισβολής των Ρώσων) το πετρέλαιο Μπρεντ έφτασε μέχρι και τα 133 δολάρια το βαρέλι. Ωστόσο, την Τρίτη 15/3/22 υποχώρησε για πρώτη φορά κάτω από τα 100 δολάρια και συγκεκριμένα στα 99,1 δολάρια το βαρέλι. Παρομοίως, την ίδια μέρα και το αμερικανικό αργό WTI σημείωνε απώλειες που το έριξαν στα 95,98 δολάρια το βαρέλι.

Η πτώση που κατέγραψαν

οι τιμές την εβδομάδα 14/3/22 με 21/3/22 οφειλόταν σε δύο κυρίως παράγοντες: 1. Την προοπτική συνεννόησης για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. 2. Το γεγονός ότι οι συζητήσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εισήλθαν σε ακτίνα συμφωνίας. Όπως φαίνεται, ωστόσο, μια σειρά από λόγους, με κυριότερο τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα συμπαρομαρτούντα του, δημιουργούν εκ νέου δυναμική ανόδου στις τιμές του πετρελαίου και σίγουρα δεν προμηνύουν, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, ηρεμία των αγορών και πτώση των τιμών.

Οι αιτίες της αστάθειας Οι βασικοί λόγοι που ώθησαν και συντηρούν εκ νέου τις τιμές σε επίπεδα άνω των 110 δολαρίων ανά βαρέλι είναι: 1. Η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία Η συνθήκη του πολέμου δεν ευνοεί σε καμία περίπτωση τη χάραξη οικονομικού πλάνου και ευοίωνης προοπτικής, είτε σε θεσμικό είτε σε ιδιωτικό επίπεδο. Είναι ενδεικτικό το παράδειγμα της ΕΚΤ, η οποία, ενώ ετοιμαζόταν να προβεί σε αύξηση επιτοκίων εντός του 2022, επανεξετάζει το ενδεχόμενο αυτό. Επίσης, μια σειρά από πολυεθνικές εταιρείες αναθεωρούν τα πλάνα τους, με δεδομένη τη γενικότερη ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία. Το ζητούμενο σε αυτή την περίπτωση είναι η σύγκρουση να μην τραβήξει πολύ καιρό, πρώτον για να αποτραπεί περαιτέρω ανθρωπιστικό κόστος και κατ’ επέκταση για να σταθεροποιηθούν οι τιμές και να ορθοποδήσουν οι οικονομίες. 2. Οι σκέψεις της ΕΕ για εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο Σε παγκόσμια κλίμακα καταναλώνονται περίπου 99 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα. Αν η ΕΕ ακολουθήσει τις ΗΠΑ και «μπλοκάρει» το ρωσικό πετρέλαιο, τότε θα βγάλει εκτός αγοράς (άγνωστο για πόσο) περίπου 3 εκατομμύρια βαρέλια. Με δεδομένο ότι οι χώρες του ΟΠΕΚ, και κυρίως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που έχουν τη δυνατότητα κάλυψης αυτής της ενδεχόμενης απώλειας, δεν είναι πρόθυμες να αυξήσουν την παραγωγή, αυτομάτως η ζήτηση του παραγόμενου πετρελαίου (που θα είναι λιγότερο από 99 εκατ. βαρέλια την ημέρα) θα αυξηθεί και, όπως ορίζει ο νόμος της αγοράς, μαζί θα αυξηθούν και οι τιμές. Πάντως, η ΕΕ δεν φαίνεται να είναι κοντά σε μια τέτοια απόφαση. Είναι ενδεικτική η δήλωση του Γερμανού Υπουργού Οικονομικών, που, αν και εστίασε στην εξάρτηση της χώρας του και της ΕΕ γενικότερα από το ρωσικό φυσικό αέριο, υπογράμμισε ότι «λάθη δεκαετιών δεν διορθώνονται σε λίγες μέρες», υπονοώντας ότι η

Μέσα σε περίπου έναν μήνα, η διεθνής τιμή του Μπρεντ σκαρφάλωσε πάνω από τα 140 δολάρια το βαρέλι, «ξεφούσκωσε» στα 99 δολάρια και συνεχίζει να κυμαίνεται στα 110 με 120 δολάρια

ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία απαιτεί χρόνο και τρόπο. Από την άλλη, χώρες όπως η Πολωνία αλλά και τα κράτη της Βαλτικής πιέζουν προς την κατεύθυνση του μπλοκαρίσματος του ρωσικού πετρελαίου, αφού γνωρίζουν ότι, παρά τις επιπτώσεις που θα έχει η ΕΕ από μια τέτοια κίνηση, αυτό θα στριμώξει για τα καλά τη Ρωσία, το 1/5 του ΑΕΠ της οποίας αφορά τον ενεργειακό τομέα. Συγκεκριμένα δε για το 2021, οι εξαγωγές αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου αποτέλεσαν το 37% των ρωσικών εσόδων από εξαγωγές, σύμφωνα με το think tank Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες. 3. Οι συγκρούσεις των Χούθι στην Υεμένη Η παρατεταμένη σύγκρουση στην Υεμένη, αν και δεν έχει την προβολή που έχουν άλλα γεγονότα παγκόσμιας εμβέλειας, αποτελεί ανοιχτή πληγή για την ανθρωπότητα, με χιλιάδες θύματα και μια παρατεταμένη ακραία ανθρωπιστική κρίση. Επιπλέον, λόγω της γεωγραφικής πραγματικότητας, η σύγκρουση στην Υεμένη αποτελεί κομβικής σημασίας γεγονός για τη διαμόρφωση των τιμών του πετρελαίου, αφού ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορούν να πληγούν εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου από τις οποίες τροφοδοτείται όλος ο πλανήτης. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι στα μέσα Μαρτίου οι αντάρτες Χούθι έπληξαν εγκαταστάσεις της δημόσιας εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου της Σαουδικής Αραβίας, Saudi Aramco, με αποτέλεσμα μέσα σε λίγες ώρες οι διεθνείς τιμές να εκτοξευθούν. 4. Ένα διαφαινόμενο νέο πανδημικό κύμα της COVID-19 Λίγο η κόπωση εξαιτίας της πανδημίας και λίγο τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία, δεν αφήνουν την προσοχή να εστιαστεί στην εκ νέου εκτόξευση των κρουσμάτων σε μεγάλο μέρος του πλανήτη. Μέχρι στιγμής στις περισσότερες χώρες φαίνεται πως, λόγω του ότι τα συστήματα υγείας δεν επιβαρύνονται, παρά την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων, η οικονομία μένει ανοιχτή. Ωστόσο, στην Κίνα δεν ισχύει αυτό. Η πολιτική του Πεκίνου για «μηδενικά κρούσματα» έχει ως αποτέλεσμα να έχουν τεθεί σε περιορισμό δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι και να έχουν «κλείσει» πόλεις και λιμάνια κομβικής οικονομικής σημασίας, όπως η Σανγκάη και το Σενζέν. Πέρα από την αρνητική ψυχολογία που προκαλείται στην παγκόσμια αγορά, μια σειρά από αλυσιδωτά προβλήματα έχουν επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και στην απρόσκοπτη διεξαγωγή του παγκόσμιου εμπορίου. Η Platts Analytics, ο οίκος έρευνας της αγοράς εμπορευμάτων, σύμφωνα με τον Economist, πιστεύει ότι οι περιορισμοί στην Κίνα θα μπορούσαν να μειώσουν τη ζήτηση πετρελαίου κατά 650.000 βαρέλια την ημέρα τον Μάρτιο, ποσό περίπου ισοδύναμο με ολόκληρη την παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας, κάτι που θα αποσταθεροποιούσε την «κανονικότητα» της παγκόσμιας αγοράς.

EconomyToday 59

cover story

REPOWER-EU ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΣΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

ην απεξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030, ξεκινώντας από το φυσικό αέριο, υπό το πρίσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω ενός σχεδίου της που παρουσίασε στις αρχές Μαρτίου. Στο σχέδιο αυτό περιγράφεται επίσης μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη και για την αναπλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου για τον επόμενο χειμώνα. Εδώ και αρκετούς μήνες, οι τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη είναι αυξημένες, αλλά τώρα το πρόβλημα επιδεινώνεται με την αβεβαιότητα που επικρατεί για τον εφοδιασμό. Το σχέδιο REPowerEU θα επιδιώξει τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, την επιτάχυνση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την

60 EconomyToday

αντικατάσταση του φυσικού αερίου στη θέρμανση και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να μειωθεί η ζήτηση της ΕΕ για ρωσικό φυσικό αέριο κατά δύο τρίτα πριν από το τέλος του έτους. Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Πρέπει να απεξαρτηθούμε από το πετρέλαιο, τον γαιάνθρακα και το φυσικό αέριο της Ρωσίας. Απλούστατα δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε έναν προμηθευτή που μας απειλεί ρητά. Πρέπει να αναλάβουμε δράση τώρα για να μετριάσουμε τις επιπτώσεις της αύξησης των τιμών της ενέργειας, να διαφοροποιήσουμε τον εφοδιασμό μας με φυσικό αέριο για τον επόμενο χειμώνα και να επιταχύνουμε τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Όσο ταχύτερα στραφούμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στο υδρογόνο, σε συνδυασμό με αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, τόσο ταχύτερα θα είμαστε

πραγματικά ανεξάρτητοι και θα έχουμε τον έλεγχο του ενεργειακού μας συστήματος. Θα συζητήσω τις ιδέες της Επιτροπής με τους Ευρωπαίους ηγέτες στις Βερσαλλίες και στη συνέχεια θα συνεργαστώ με την ομάδα μου για την ταχεία υλοποίησή τους». Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε τα τρωτά μας σημεία και να γίνουμε πιο ανεξάρτητοι όσον αφορά τις ενεργειακές μας επιλογές. Πρέπει να στραφούμε στην ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές το συντομότερο δυνατόν. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν φθηνή, καθαρή και δυνητικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας και, αντί να χρηματοδοτούν τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων σε άλλα μέρη, δημιουργούν θέσεις εργασίας εντός Ευρώπης. Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία καταδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για επιτάχυνση της μετάβασής

μας στην καθαρή ενέργεια». Η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, δήλωσε: «Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει επιδεινώσει την ασφάλεια του εφοδιασμού και έχει ωθήσει τις τιμές της ενέργειας σε πρωτοφανή επίπεδα. Για τις υπόλοιπες εβδομάδες του χειμώνα, η Ευρώπη του φυσικού διαθέτει επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου, αλλά αερίου που πρέπει να αναπληρώσουμε επειγόντως τα αποθέματά καταναλώνει και το μας για το επόμενο έτος. Επομένως, η Επιτροπή θα προτείνει οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στην ΕΕ να έχουν πληρωθεί τουλάχιστον περίπου αυτών των εισαγωγών, σε διάφορα έως το 90% έως την 1η Οκτωβρίου. Παρουσιάσαμε επίσης δυνατά μέτρα για τη ρύθμιση των τιμών και τις επίπεδα στα κρατικές ενισχύσεις, καθώς και φορολογικά μέτρα κράτη-μέλη, για την προστασία των ευρωπαϊκών νοικοκυριών προέρχεται από και επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις των εξαιρετικά τη Ρωσία υψηλών τιμών».

Η ΕΕ εισάγει το 90% 45%

EconomyToday 61

cover story

Μέτρα έκτακτης ανάγκης για τις τιμές της ενέργειας και την αποθήκευση φυσικού αερίου

Η «εργαλειοθήκη για τις τιμές της ενέργειας» της Επιτροπής του περασμένου Οκτωβρίου βοήθησε τα κράτη-μέλη να μετριάσουν τις επιπτώσεις των υψηλών τιμών στους ευάλωτους καταναλωτές και εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πλαίσιο για τη λήψη μέτρων σε εθνικό επίπεδο. Τώρα η Επιτροπή παρέχει πρόσθετη καθοδήγηση στα κράτη-μέλη, επιβεβαιώνοντας τη δυνατότητα ρύθμισης των τιμών σε εξαιρετικές περιστάσεις και καθορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη-μέλη μπορούν να ανακατανείμουν στους καταναλωτές τα έσοδα που προκύπτουν από υψηλά κέρδη του ενεργειακού τομέα και από την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών. Οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις μπορούν να προσφέρουν στα κράτη-μέλη τη δυνατότητα να παρέχουν βραχυπρόθεσμη στήριξη στις επιχειρήσεις που πλήττονται από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και να συμβάλουν στη μείωση της έκθεσής τους στην αστάθεια των τιμών της ενέργειας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Μετά από διαβούλευση σχετικά με στοχευμένες τροποποιήσεις των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής, η Επιτροπή θα πραγματοποιήσει επίσης διαβουλεύσεις με τα κράτη-μέλη σχετικά με τις ανάγκες και το πεδίο εφαρμογής ενός νέου προσωρινού πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, με σκοπό τη χορήγηση ενισχύσεων σε επιχειρήσεις που πλήττονται από την κρίση, ιδίως σε εκείνες που αντιμετωπίζουν υψηλό ενεργειακό κόστος. Η Επιτροπή σκοπεύει να υποβάλει νομοθετική πρόταση με την οποία θα απαιτεί οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ να έχουν πληρωθεί τουλάχιστον έως το 90% της χωρητικότητάς τους έως την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους. Η πρόταση συνεπάγεται την παρακολούθηση και τήρηση των επιπέδων πλήρωσης και τη σύναψη ρυθμίσεων αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών. Η Επιτροπή εξακολουθεί επίσης να διεξάγει έρευνα σχετικά με την αγορά φυσικού αερίου, ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες σχετικά με πιθανές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού από φορείς εκμετάλλευσης, ιδίως από την Gazprom. Για την αντιμετώπιση της εκτόξευσης των τιμών της ενέργειας, η Επιτροπή θα εξετάσει όλες τις πιθανές επιλογές για τη λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης, π.χ. θέσπιση προσωρινών ορίων τιμών, με σκοπό τον περιορισμό της δυνατότητας επηρεασμού των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας από τις τιμές του φυσικού αερίου. Θα αξιολογήσει επίσης επιλογές για τη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη την τελική έκθεση του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας της ΕΕ (ACER) και άλλες συνεισφορές σχετικά με τα οφέλη και τα μειονεκτήματα των εναλλακτικών μηχανισμών τιμολόγησης, με σκοπό η 62 EconomyToday

Το 25% περίπου

των εισαγωγών πετρελαίου και το

45% των εισαγωγών

γαιάνθρακα προέρχονται, επίσης, από τη Ρωσία

ηλεκτρική ενέργεια να παραμείνει οικονομικά προσιτή, χωρίς να διαταραχθεί ο εφοδιασμός και χωρίς να πραγματοποιηθούν περαιτέρω επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση.

Απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο πριν από το 2030

Η εξάρτηση της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας εκτιμάται ότι μπορεί να εξαλειφθεί σταδιακά πολύ πριν από το 2030. Για να επιτευχθεί αυτό, η Επιτροπή προτείνει την ανάπτυξη του σχεδίου REPowerEU, το οποίο θα αυξήσει την ανθεκτικότητα του ενεργειακού συστήματος σε επίπεδο ΕΕ με βάση δύο πυλώνες: - Τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, με την αύξηση των εισαγωγών Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου και των εισαγωγών μέσω αγωγών από προμηθευτές εκτός Ρωσίας, καθώς και με την

τρίτα της μείωσης αυτής μπορούν να επιτευχθούν εντός ενός έτους και, με τον τρόπο αυτό, θα λάβει τέλος η υπερβολική εξάρτηση της ΕΕ από έναν και μόνο προμηθευτή. Η Επιτροπή προτείνει να συνεργαστεί με τα κράτη-μέλη για τον προσδιορισμό των καταλληλότερων έργων για την επίτευξη αυτών των στόχων, με βάση τις εκτεταμένες εργασίες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Τα δεδομένα

αύξηση του όγκου παραγωγής και εισαγωγών βιομεθανίου και ανανεώσιμου υδρογόνου. - Την ταχύτερη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στις κατοικίες, τα κτίρια και τη βιομηχανία μας, καθώς και στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, με την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης, την αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του εξηλεκτρισμού, και την αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης στις υποδομές. Η πλήρης υλοποίηση των προτάσεων της Επιτροπής για την «προσαρμογή στον στόχο του 55%» («Fit for 55») θα μειώσει, έως το 2030, την ετήσια κατανάλωση ορυκτού αερίου κατά 30%, δηλαδή κατά 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm). Με τα μέτρα του σχεδίου REPowerEU, θα μπορούσε να μειωθεί σταδιακά η χρήση ορυκτού αερίου κατά τουλάχιστον 155 bcm. Αυτό ισοδυναμεί με τον όγκο που εισήχθη από τη Ρωσία το 2021. Σχεδόν τα δύο

Η νέα πραγματικότητα όσον αφορά τη γεωπολιτική και την αγορά ενέργειας καθιστά αναγκαία τη δραστική επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια και την αύξηση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης από αναξιόπιστους προμηθευτές και ασταθή ορυκτά καύσιμα. Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η ανάγκη για ταχεία μετάβαση στην καθαρή ενέργεια είναι επιτακτικότερη και σαφέστερη από ποτέ. Η ΕΕ εισάγει το 90% του φυσικού αερίου που καταναλώνει και το 45% περίπου αυτών των εισαγωγών, σε διάφορα επίπεδα στα κράτημέλη, προέρχεται από τη Ρωσία. Επίσης, το 25% περίπου των εισαγωγών πετρελαίου και το 45% των εισαγωγών γαιάνθρακα προέρχονται από τη Ρωσία. Η εργαλειοθήκη για τις τιμές της ενέργειας της Επιτροπής του Οκτωβρίου του 2021 βοηθά τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την αύξηση των τιμών της ενέργειας τους τελευταίους μήνες. 25 κράτη-μέλη έχουν θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την εργαλειοθήκη, τα οποία είχαν ήδη ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση των λογαριασμών ενέργειας για πάνω από 70 εκατομμύρια οικιακούς πελάτες και αρκετά εκατομμύρια μικρομεσαίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Η Επιτροπή εξακολουθεί να συνεργάζεται με τους γείτονες και τους εταίρους της στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Ενεργειακή Κοινότητα, οι οποίοι έχουν τις ίδιες εξαρτήσεις με την ΕΕ όσον αφορά τα ορυκτά καύσιμα και την ίδια έκθεση σε αυξήσεις των τιμών, ενώ έχουν επίσης δεσμευτεί για τους ίδιους μακροπρόθεσμους κλιματικούς στόχους. Όσον αφορά την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία, η ΕΕ είναι έτοιμη να παράσχει στήριξη για την εξασφάλιση αξιόπιστης και βιώσιμης ενέργειας. Η συνεχιζόμενη προσπάθεια για τον κατεπείγοντα συγχρονισμό των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας και της Μολδαβίας με το δίκτυο της ηπειρωτικής Ευρώπης αποτελεί σαφή ένδειξη αυτής της δέσμευσης.

EconomyToday 63

θ εμ co v eαr s t o r y

Η Διακήρυξη των Βερσαλλιών

για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου

ε αφορμή τη σημερινή κατάσταση στην Ουκρανία, κατά την πρόσφατη άτυπη σύνοδο των αρχηγών κρατών-μελών της ΕΕ μεταξύ 10 και 11 Μαρτίου 2022, συζητήθηκε διεξοδικά το θέμα της μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ από τρίτες χώρες και ιδιαίτερα από τις εισαγωγές ενέργειας που προέρχονται από τη Ρωσία. Οι ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ, αφού έλαβαν υπόψη τους φιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί τα τελευταία χρόνια για την κλιματική ουδετερότητα της ΕΕ έως το 2050, έχουν επανεκτιμήσει ότι με τα πρόσφατα γεγονότα στην Ουκρανία απαιτείται ενδελεχής εξέταση του τρόπου με τον οποίο θα διασφαλίζεται η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού των κρατών-μελών της ΕΕ. Γι’ αυτό, έχουν συμφωνήσει να καταργήσουν σταδιακά την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατόν. Αναφέρεται στη Διακήρυξη ότι αυτό θα γίνει κατορθωτό (α) με την επιτάχυνση της μείωσης της συνολικής εξάρτησης της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα, 64 EconomyToday

Η χώρα μας θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο δοκιμής και εφαρμογής ανανεώσιμων συστημάτων, μεγάλης και μικρής κλίμακας, και τεχνολογιών παραγωγής πράσινου υδρογόνου με χρηματοδότηση από σχετικά κονδύλια της ΕΕ

λαμβανομένων υπόψη των εθνικών συνθηκών και των επιλογών των κρατών-μελών για το ενεργειακό τους μείγμα, (β) με τη διαφοροποίηση των επιλογών εισαγωγών ενέργειας στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων μέσω της χρήσης υγροποιημένου φυσικού αερίου και της ανάπτυξης μεθόδων χρήσης βιοαερίου, (γ) με την ανάπτυξη και προώθηση της αγοράς υδρογόνου εντός της ΕΕ, (δ) με την επιτάχυνση της προώθησης χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της παραγωγής τέτοιων συστημάτων εντός της ΕΕ, καθώς επίσης με τον εξορθολογισμό των διαδικασιών αδειοδότησης για την επιτάχυνση των ενεργειακών έργων, (ε) με την ολοκλήρωση και βελτίωση της διασύνδεσης των ευρωπαϊκών δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού και τον πλήρη συγχρονισμό των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ, (στ) με την ενίσχυση του σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού και (ζ) με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της διαχείρισης της κατανάλωσης ενέργειας και την προώθηση κυκλικής προσέγγισης όσον αφορά τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης. Συνάμα με τα πιο πάνω, οι ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ έχουν καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει ολοκληρωμένες δράσεις έως τα τέλη Μαΐου 2022, στο πλαίσιο της πρόσφατης ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις 8 Μαρτίου 2022, για το σχέδιο RePowerEU - «Κοινή ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή οικονομικά, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια». Επιπλέον, στη Διακήρυξη αναφέρεται η δέσμευση των ηγετών των κρατών-μελών της ΕΕ (α) για την εξασφάλιση επαρκών επιπέδων αποθήκευσης φυσικού αερίου, (β) για την παρακολούθηση και βελτιστοποίηση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού, (γ) για την προώθηση συντονισμένων επενδύσεων σε ενεργειακά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών υγροποιημένου φυσικού αερίου, και (δ) για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας.

Τέλος, οι ηγέτες των κρατών-μελών έχουν καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει σχέδιο, έως τα τέλη Μαρτίου 2022, για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και των οικονομικά προσιτών τιμών της ενέργειας κατά την επόμενη χειμερινή περίοδο. Επίσης, κατά την επόμενη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 24-25 Μαρτίου 2022, θα εξετάσουν επειγόντως και θα υιοθετήσουν συγκεκριμένες επιλογές για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της αύξησης των τιμών της ενέργειας στους πολίτες και στις επιχειρήσεις, ιδίως στους ευάλωτους πολίτες και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στη βάση της πιο πάνω ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2022 (RePowerEU). Όλα τα θέματα που περιέχονται στη Διακήρυξη θα προωθηθούν για ενέργειες από το κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά και στη συνέχεια συλλογικά, ενώ οι ηγέτες των κρατών-μελών έχουν καλέσει τα θεσμικά όργανα να επιταχύνουν τις εργασίες για όλα τα θέματα που έχουν συζητηθεί και θα επανέλθουν στις προσεχείς συνόδους των ηγετών των κρατών-μελών. Λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες και τις επιλογές που έχει η Κύπρος για το ενεργειακό της μείγμα, η χώρα μας θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο

Μέχρι το έτος 2050, το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου

θα μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα έξυπνο, ψηφιοποιημένο, ευέλικτο, αποκεντρωμένο, ηλεκτρικά διασυνδεδεμένο και διασυνδεδεμένο με αγωγούς ή/και εικονικούς αγωγούς φυσικού αερίου ή/και υδρογόνου ενεργειακό σύστημα

δοκιμής και εφαρμογής ανανεώσιμων συστημάτων, μεγάλης και μικρής κλίμακας, και τεχνολογιών παραγωγής πράσινου υδρογόνου με χρηματοδότηση από σχετικά κονδύλια της ΕΕ. Θα μπορούσε να αποτελέσει κέντρο για την εκπαίδευση και την επίδειξη ολοκληρωμένων λύσεων ανανεώσιμων συστημάτων με αποθήκευση, καθώς και πόλο έλξης επιστημονικού ενδιαφέροντος, αφού μακροπρόθεσμα η Κύπρος θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα 100% αυτόνομο ενεργειακά κράτος-μέλος που θα τροφοδοτείται από ανανεώσιμη ενέργεια. Η Κύπρος με σωστό προγραμματισμό μπορεί να αξιοποιήσει στον μέγιστο βαθμό το ενεργειακό δυναμικό της και να μετατραπεί σε κράτος-παραγωγό για μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας με τη δημιουργία κατάλληλων ηλεκτρικών διασυνδέσεων, έτσι ώστε να αρθεί η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και συνάμα η χώρα να καταστεί κόμβος διακίνησης ηλεκτρισμού από και προς την ΕΕ και από και προς το Ισραήλ και την Αίγυπτο, αυξάνοντας παράλληλα την ενεργειακή μας ασφάλεια. Εν συντομία, μέχρι το έτος 2050, το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου θα μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα έξυπνο, ψηφιοποιημένο, ευέλικτο, αποκεντρωμένο, ηλεκτρικά διασυνδεδεμένο και διασυνδεδεμένο με αγωγούς ή/και εικονικούς αγωγούς φυσικού αερίου ή/και υδρογόνου ενεργειακό σύστημα, όπου θα γίνεται χρήση (α) υδρογόνου σε όλους τους ενεργειακούς τομείς, (β) ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, (γ) συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας και (δ) ηλεκτροκίνησης.

EconomyToday 65

Θ ΕΜ co v eΑr s t o r y

Επιχείρηση Ουκρανία Ο ρυθμιστικός ρόλος της ευρασιατικής Ρωσίας ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα

ΤΗΣ ΠΩΛΙΝΑΣ ΑΝΙΦΤΟΥ Αναλύτριας Εξωτερικής Πολιτικής και Επενδύσεων

66 EconomyToday

ΤΟΥ ΚΡΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Οικονομικού Επιστήμονα

Η Κίνα χρησιμοποιεί τη γεωοικονομία ως ένα εργαλείο για την καθιέρωσή της στο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα αλλά και για την ανάπτυξη σχέσεων που στηρίζονται στη διεύρυνση του ζωτικού της χώρου

ια την Κίνα και τη γεωοικονομία των επενδυτικών της στόχων η Ουκρανία είναι ο σταθμός για τη διαφύλαξη των ζωτικών της ορίων πριν από την έξοδο στη Δύση, ο δρόμος για την ανάπτυξη του Δρόμου του Μεταξιού χωρίς την εμπλοκή της Ρωσίας, αλλά και τα σύνορά της για τη διασφάλιση της εξωτερικής της πολιτικής ώστε η ίδια η Δύση να μην έχει άμεση διείσδυση στα τεκταινόμενα που την αφορούν. Ήδη από το 2010, η Κίνα επενδύει στο γειτονικό Καζακστάν, προσπαθώντας να ελέγξει το εμπόριο και τις μεταφορές τόσο διά ξηράς όσο και διά της Κασπίας Θάλασσας. Οι επενδύσεις της κινούνται σύμφωνα με κρατικές κινεζικές εταιρείες και πολλάκις προκαλούν τόσο για τη αδιαφάνεια όσο και για τη στόχευσή τους. Άλλωστε, οι επενδύσεις στο Καζακστάν ήταν ένας από τους λόγους που προκάλεσαν τις αιματηρές εξεγέρσεις τον Ιανουάριο του 2022 και έχουν ήδη γίνει στόχος στο Ιράν από ιδιωτικές πρωτοβουλίες στήριξης των ανθρωπίνων και εργατικών δικαιωμάτων. Η Ουκρανία συνοψίζει δύο στοιχεία που ενδιαφέρουν την Κίνα: 1. Τη γεωγραφική εγγύτητά της με την ΕΕ και το πλεονέκτημα ότι δεν είναι κράτος της ΕΕ ώστε να έχει τις ανάλογες δεσμεύσεις. Έτσι υπάρχει η δυνατότητα για επενδύσεις και για αποθήκευση και μετακίνηση προϊόντων στην Ευρασία και μετέπειτα στην Ευρώπη. 2. Η Ουκρανία έχει προσανατολίσει την εξωτερική και εσωτερική της πολιτική προς την Ευρώπη, ώστε να υπάρξουν αρκετά περιθώρια νέων επενδύσεων και από χώρες εκτός της πρώην ΕΣΣΔ, και δη μακριά από τη Ρωσία, που εξελίσσεται στον κύριο ανταγωνιστή της Κίνας στην περιοχή.

EconomyToday 67

Θ ΕΜ co v eΑr s t o r y

σήμερα για την Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία και την Υεμένη. Περαιτέρω, ο Πρόεδρος Xi εν καιρώ πολέμου δήλωσε έτοιμος το 2016 να αναπτύξει τις στρατιωτικές σχέσεις με τη Συρία σε εξοπλισμούς, αλλά και να παράσχει $1 τρισ. που ενδέχεται να χρειαστούν σε μια πιθανή ανοικοδόμηση της Συρίας. Όλα αυτά με εμπορικά και στρατηγικά ανταλλάγματα σε λιμάνια, τηλεπικοινωνίες και ενεργειακά έργα. Νοουμένου, πάντα, ότι η κυβέρνηση Άσαντ, το Ιράν και το κόμμα της Χιζμπολάχ θα εγγυόνταν Βηρυτό και Λαττάκεια για την εξαγωγή των κινεζικών προϊόντων στη Δύση, διά της 25ετούς συμφωνίας Ιράν-Κίνας που τελικώς υπογράφηκε το 2021. Η συμφωνία αυτή δημιουργεί βέβαια στρατιωτικό ανταγωνισμό στη Μεσόγειο από την αντιπαλότητα Ιράν-Ισραήλ, με χτυπήματα στο Ιράκ, σε πλοία στη Μεσόγειο και στην Αραβική Θάλασσα, αλλά και με την ανατίναξη του λιμανιού της Βηρυτού.

Ο δρόμος για την Ουκρανία περνά από τη Συρία του Άσαντ

Το 2010 είναι το έτος που μας φέρνει στο τέλος της Αραβικής Άνοιξης και σε όσα καθεστώτα στον αραβικό κόσμο δεν υπήρξε πολιτειακή αλλαγή, οδηγηθήκαμε σε μακροχρόνιους πολέμους, όπως στην Υεμένη και στη Συρία. Η Συρία από το 2008 ενεπλάκη στο αναπτυξιακό έργο της Κίνας και στην κάθοδό της στην αγορά της Δύσης διά της Μεσογείου. Μόνο μια ισχυρή Συρία θα μπορούσε να εγγυηθεί την Κίνα στο λιμάνι της Λαττάκειας και της Βηρυτού, χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες σιδηροδρομικές γραμμές από το Αφγανιστάν στην Τεχεράνη, τη Βαγδάτη και τη Δαμασκό, οδικώς προς τον Λίβανο. Το 2010 το εμπόριο μεταξύ Κίνας και Συρίας ανήλθε σε $2,2 δισ. και κινήθηκε κυρίως προς μία κατεύθυνση, από την Κίνα στη Συρία. Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη στη Στοκχόλμη, η Συρία αγόρασε από την Κίνα όπλα συνολικής αξίας $76 εκατ. από το 2000, ενώ η Ρωσία αγόρασε οπλισμό αξίας $2,1 δισ. την ίδια περίοδο. Όλα αυτά ενώ η μονοκρατορία των ΗΠΑ κατέρρεε στην περιοχή, με την αποχώρηση των στρατευμάτων της το 2021 από το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Η Κίνα χρηματοδοτούσε ανοικοδομήσεις στη Συρία, επένδυε σε αστικές και εμπορικές συγκοινωνίες, ενώ χρησιμοποιούσε υπό ρωσική σκέπη το λιμάνι της Λαττάκειας για την αποθήκευση προϊόντων, το οποίο όμως η Ρωσία δεν κατάφερνε ποτέ να «προστατέψει» από τις ισραηλινές επιθέσεις, με αποτέλεσμα απώλειες εκατομμυρίων δολαρίων για τους Κινέζους. Στις 10 Ιουλίου 2018, ο Κινέζος Πρόεδρος Xi υποσχέθηκε ένα πακέτο $20 δισ. σε δάνεια και περίπου $106 εκατ. οικονομική βοήθεια σε χώρες της Μέσης Ανατολής ως μέρος του ούτω καλούμενου μοντέλου «oil and gas plus» για την αναζωογόνηση της οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή. Δεν είναι σαφές ποιο ποσοστό του δανείου προοριζόταν για τη Συρία, αλλά μόνο $91 εκατ. έχουν διατεθεί ως

68 EconomyToday

Bypassing Russia: Απο-σοβιετοποίηση του εμπορίου στην Ευρασία

Το 2019,

η Ουκρανία εξήγαγε αγαθά αξίας

$3,59 δισ. στην Κίνα και εισήγαγε αγαθά αξίας

$9,2 δισ.

Η Κίνα χρησιμοποιεί τη γεωοικονομία ως ένα εργαλείο για την καθιέρωσή της στο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα, αλλά και για την ανάπτυξη σχέσεων που στηρίζονται στη διεύρυνση του ζωτικού της χώρου. Η Κίνα ναι μεν ιδεολογικά προσεγγίζει τη Ρωσία, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ όμως ήταν αυτή που υποβοήθησε το 1992 το Ιράν, στην απο-σοβιετοποίηση του Τατζικιστάν και στην είσοδο των αγγλικών επενδύσεων στο Ουζμπεκιστάν. Πέρυσι απέστειλε βοήθεια στην Αρμενία της κυβέρνησης Πασιανιάν εναντίον του Πούτιν. Η παρουσία της Κίνας στην περιοχή έχει άμεση σχέση με την επέκταση της πολιτικής και οικονομικής της επιρροής στην Ευρώπη και σχετίζεται με όλες τις πολιτειακές αλλαγές που έγιναν στην Ουκρανία από το 2010. Ήδη τον Σεπτέμβριο του 2009 ο τότε Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, επισκέφθηκε την Κίνα, όπου υπογράφηκαν 13 διμερείς

συμφωνίες. Παράλληλα, οι δύο χώρες συμφώνησαν η Κίνα να δανείσει στην Ουκρανία $1,5 δισ. για επενδύσεις στη γεωργία. Η Ουκρανία έπρεπε να αποπληρώσει σε εξαγωγές καλαμποκιού και με την είσοδό της στις χώρες του Μεταξιού και στον μεγάλο γεωστρατηγικό χάρτη συμμάχων της Κίνας. Η Κίνα μέχρι το 2013 είχε εκδώσει δάνεια συνολικού ύψους περίπου $10 δισ. για να βοηθήσει την ουκρανική οικονομία. Θέλοντας να δεσμεύσει την Ουκρανία αλλά και την υφήλιο ολόκληρη, ανέλαβε τεράστιες επενδύσεις στον αγροτικό τομέα της χώρας για τα επόμενα 50 χρόνια, έτσι ώστε να ελέγξει την παραγωγή αγροτικών προϊόντων και δη σιτηρών. Η Ουκρανία είναι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών παγκοσμίως και ένας από τους ανερχόμενους παραγωγικούς πόλους γεωργικών συσκευών και αγροτεχνολογίας σε συνεργασία με το Ισραήλ. Η Κίνα μπορεί να επέμεινε στην προσέγγιση με την Ουκρανία, διαφάνηκε όμως η αδυναμία των Κινέζων διπλωματών να αξιολογήσουν με ακρίβεια ποια επιρροή θα μπορούσε να έχει η Κίνα μακροχρόνια στην Ουκρανία, αλλά και να αντιληφθούν την εμπορική μεθοδολογία της Δύσης σε πολιτικό επίπεδο. Αυτό έγινε εμφανές με τη θεαματική πτώση του Γιανουκόβιτς στις αρχές του 2014, μερικές εβδομάδες μετά την επίσκεψή του στην Κίνα και τη σύναψη της συνθήκης φιλίας μεταξύ των δύο χωρών, για τη διασφάλιση $8 δισ. από κινεζικά δάνεια συμφωνημένα από το 2013. Οι μαζικές διαδηλώσεις κυρίως στην κεντρική πλατεία του Κιέβου από φιλοευρωπαϊστές, με δολοφονίες διαμαρτυρομένων και από το στρατόπεδο των Ανατολικο-Ουκρανών και των φιλοευρωπαϊστών, πράγμα που πιθανολογείται ότι ήταν «προϊόν» false flag attack, οδήγησε στην πτώση του φιλορώσου Ουκρανού Προέδρου και στον διορισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης. Ως επακόλουθο των πιο πάνω γεγονότων ήταν η κατάληψη και προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία με μεμονωμένα επεισόδια, χωρίς φυσικά την

Η ύπαρξη δύο μεγάλων δυνάμεων στον ίδιο γεωγραφικό, οικονομικό και πολιτικό χώρο δημιουργεί προστριβές

παγκόσμια κατακραυγή όπως συμβαίνει με τη σημερινή σύρραξη στην Ουκρανία. Το κομμάτι του παζλ δένει με την ανταλλαγή «έδαφος στη Ρωσία έναντι πολιτικής επιρροής στις ΗΠΑ στην Ουκρανία». Το Πεκίνο το 2014 βρέθηκε προ τετελεσμένων. Αν και οι κινεζικές κρατικές τράπεζες έχουν καλό ιστορικό συμμόρφωσης με τις κυρώσεις των ΗΠΑ, οι υπάρχοντες μηχανισμοί απο-δολαριοποίησης προσέφεραν, τότε, κάποια ανακούφιση για τη Ρωσία. Η Μόσχα από το 2014 έχει χρησιμοποιήσει τις γραμμές ανταλλαγής πολλές φορές και περίπου $77 δισ. από τα αποθέματά της είναι σε περιουσιακά στοιχεία που εκφράζονται στο εθνικό νόμισμα της Κίνας, δίνοντάς της έναν πρόσθετο λόγο στη ρωσική οικονομική σταθερότητα. Το εμπόδιο στην ανάπτυξη των εμπορικών δρόμων της ασιατικής χώρας έπρεπε να περάσει από μακρές διαδικασίες και να υπάρχουν διέξοδοι προς την αγορά της Δύσης. Ο πιο εύκολος δρόμος, διαμέσου της Ρωσίας, παρά τη μακρά φιλία και τις ιδεολογικές σχέσεις των δύο χωρών, δεν σήμαινε πως θα εξάλειφε και τον ανταγωνισμό. Η ύπαρξη δύο μεγάλων δυνάμεων στον ίδιο γεωγραφικό, οικονομικό και πολιτικό χώρο δημιουργεί προστριβές. Μοιράζονται, μάλιστα, την ίδια γεωοικονομική επιρροή. Αντιλαμβανόμενη η Κίνα ένα πιθανό αδιέξοδο στις σχέσεις της με τη Ρωσία, παρείχε στα τέλη Ιανουαρίου 2016 την επίσημη υποστήριξή της για ένα εμπορευματικό (cargo) τρένο από την Ουκρανία προς το Καζακστάν και την Κίνα, παρακάμπτοντας τη Ρωσία. Το τρένο θα αναχωρεί από το λιμάνι Illichivsk της Μαύρης Θάλασσας κοντά στην Οδησσό, με προορισμό τη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν και τελικά την Κίνα. Περιλαμβάνει πορθμεία σε όλη τη Μαύρη Θάλασσα και την Κασπία Θάλασσα (Illichivsk-Batumi και το λιμάνι Alat-Aktau) και αποτελεί μέρος της Trans-Caspian International Transport Route. Ολόκληρη η διαδρομή προς την Κίνα είναι 5.475 χλμ. Η πρώτη δοκιμαστική διαδρομή έφυγε από την Ουκρανία στις 15 Ιανουαρίου 2016 και σε 15 ημέρες έφτασε στα σύνορα Καζακστάν-Κίνας. Η ένταση όμως στις σχέσεις μεταξύ των χωρών, ειδικότερα μετά την απόφαση για παράκαμψη της Ρωσίας από τη μεταφορά πολλών κινεζικών προϊόντων, άφησε εκτεθειμένη την ίδια την Ουκρανία απέναντι σε ΕΕ και Ρωσία. Το

EconomyToday 69

Θ ΕΜ co v eΑr s t o r y

2019, η Ουκρανία εξήγαγε αγαθά αξίας $3,59 δισ. στην Κίνα και εισήγαγε αγαθά αξίας $9,2 δισ. Περαιτέρω, η συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας οδήγησε σε πτώση 65% το εμπόριο Ουκρανίας-Ρωσίας. Από $31 δισ. το 2013 περιορίστηκε στα $11,6 δισ. το 2018. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των κινεζικών εξαγωγών στην Ουκρανία. Από την άλλη, η ίδια η ΕΕ έθεσε προβληματισμούς για την πολιτική σταθερότητα στην Ουκρανία, αφού οι κινεζικές κρατικές εταιρείες επικεντρώνονται σε έργα υποδομής στη χώρα, προσφέρουν χαμηλότοκα δάνεια και δεν θέτουν όρους σχετικά με τη χρηστή διακυβέρνηση και τις διαδικασίες τους. Οι κινεζικές εταιρείες, όπως και στο Καζακστάν, κατηγορούνται για αδιαφανείς πρακτικές δανεισμού και τα δάνεια είναι συχνά πολύ υψηλότερα από τα ποσά που αναφέρονται επίσημα. Αυτό οδηγεί σ’ ένα κρυφό χρέος, με αποτέλεσμα την απώλεια ζωτικών και στρατηγικών εγκαταστάσεων σε χώρες όπου επενδύουν οι κινεζικές κρατικές εταιρείες. Για παράδειγμα, το 2013 η China National Complete Engineering Corporation επιλέχθηκε ως ο κύριος ανάδοχος για την κατασκευή του σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας που συνδέει το Διεθνές Αεροδρόμιο Κιέβου με το Boryspil, για περίπου $375 εκατ. Η κατασκευή είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει τον Μάιο του 2013 από τον Πρόεδρο Γιανουκόβιτς. Ωστόσο, το 2017 το έργο σταμάτησε μετά από σκάνδαλα διαφθοράς, που έφεραν παραιτήσεις και δημόσια κατακραυγή. Από την άλλη, η Ουκρανία άρχισε από το 2010 να εξαρτάται ζωτικά από την Κίνα σε δάνεια για κατασκευαστικούς τομείς. Το 2017, ο Vitali Klitschko, δήμαρχος του Κιέβου, υπέγραψε συμφωνία με δύο κινεζικές εταιρείες για την κατασκευή μιας νέας γραμμής μετρό για $2 δισ. Επίσης, το 2017, η κατασκευαστική εταιρεία China Road and Bridge Corporation υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας για την κατασκευή ενός δρόμου μεταξύ των πόλεων-λιμανιών της Οδησσού και του Μικολάιβ. Τον Ιανουάριο του 2018, η China Harbour Engineering Company ολοκλήρωσε τις εργασίες της με στόχο την εμβάθυνση του μεγαλύτερου εμπορικού λιμένα της Ουκρανίας, του διεθνούς θαλάσσιου λιμανιού Yuzhny, αφήνοντας πίσω τις διαμαρτυρίες από μέρους της Ρωσίας για το εν λόγω έργο που διεκδικεί σήμερα η Ρωσία.

Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)

Η Κίνα είναι ο δεύτερος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ μετά τις ΗΠΑ. Αντιπροσωπεύει το 14% του συνολικού εμπορίου της ΕΕ από το 2014. Οι εισαγωγές αγαθών της ΕΕ από την Κίνα αυξήθηκαν σημαντικά την τελευταία δεκαετία, από €129,2 δισ. ($141,7 δισεκατομμύρια δολάρια) το 2004 σε €302,5 δισ. το 2014. Οι εξαγωγές υπερτριπλασιάστηκαν το 2004-2014. Έφτασαν τα €164,7 δισ. το 2014, το χρονικό διάστημα που άρχισαν οι έντονες και αιματηρές προστριβές στην Ουκρανία με στόχο εργατικά και εμπορικά συνδικάτα και την ανακατανομή του πλούτου. Όλα αυτά μετά τις κινεζικές επενδύσεις. H Ουκρανία και η ΕΕ υπέγραψαν την 1/1/2016 την 70 EconomyToday

Οι εισαγωγές αγαθών της ΕΕ από την Κίνα αυξήθηκαν σημαντικά και από €129,2 δισ. το 2004 έφτασαν τα €302,5 δισ. το 2014

Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA). Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ουκρανίας: τους πρώτους 9 μήνες του 2015, το 32,9% όλων των ουκρανικών εξαγωγών αγαθών κατευθύνθηκε στην ΕΕ, η οποία με τη σειρά της παρείχε το 39,1% των εισαγωγών της Ουκρανίας. Οι κύριες αποστολές της Ουκρανίας προς την ΕΕ είναι σιδηρούχα μέταλλα, σιδηρομετάλλευμα, ηλεκτρικά μηχανήματα και δημητριακά. Οι κύριες εισαγωγές της από την ΕΕ είναι μηχανήματα, εξοπλισμός μεταφορών, χημικά, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ρούχα και γεωργικά προϊόντα. Ο όγκος του εμπορίου μεταξύ της Ουκρανίας και της ΕΕ ήταν €20,4 δισ. τους πρώτους εννέα μήνες του 2015, με σημαντικά περιθώρια αύξησης στο πλαίσιο της DCFTA. Η πρεσβεία της Ουκρανίας στο Πεκίνο εκτιμά ότι από την 1η Οκτωβρίου 2015, παρά τις πολιτικές ταραχές, τις Συμφωνίες του Μινσκ, που επισκίασαν τις σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας, τις διαδηλώσεις και το αιματοκύλισμα στη χώρα, ο όγκος των κινεζικών επενδύσεων στην ουκρανική οικονομία ήταν $22,6 εκατ. Ποσοστό 31% διοχετεύθηκε στη βιομηχανία, 23% στη γεωργία, 15% στις μεταφορές και 14% στο λιανικό και χονδρικό εμπόριο. Θεωρείται ότι υποβοηθήθηκε από την DCFTA, όπου πλέον Κίνα και ΕΕ προσεγγίστηκαν μέσω Ουκρανίας, απειλώντας την ισχύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ στις αγορές της Ευρώπης.

Πολυπολικό σύστημα στους εμπορικούς δρόμους, ο επίλογος του colpo grosso

Οι πιο πάνω εξελίξεις και η είσοδος της Κίνας στο βαθύ οικονομικό περιβάλλον της Δύσης οδήγησαν το 2016 την παγκόσμια οικονομία σε ένα μεταβατικό

Ο Ντόναλντ Τραμπ,

έχοντας καθαρά οικονομικούς προσανατολισμούς, αγνοούσε μεν τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες γεωπολιτικές προεκτάσεις των αποφάσεών του, αλλά υπό την ιδιότητα του επιχειρηματία αναγνώριζε τον κίνδυνο της επεκτατικής κινεζικής οικονομικής δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο

στάδιο, από τον διπολισμό ΗΠΑ-Ρωσίας στο νεοεισερχόμενο πολυπολικό σύστημα, με νέες ανερχόμενες υπερδυνάμεις έτοιμες να αδράξουν την ευκαιρία και να διεκδικήσουν θέση στην υπάρχουσα γεωπολιτική σκακιέρα που είναι μοιρασμένη στο δίπολο Ρωσίας-ΗΠΑ. Ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχοντας καθαρά οικονομικούς προσανατολισμούς, αγνοούσε μεν τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες γεωπολιτικές προεκτάσεις των αποφάσεών του, αλλά υπό την ιδιότητα του επιχειρηματία αναγνώριζε τον κίνδυνο της επεκτατικής κινεζικής οικονομικής δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Προσπάθησε να μεταβάλει τις σχέσεις Ουάσινγκτον-Μόσχας, με άμεση ανάγκη την αναχαίτιση του νέου μεγάλου και επικίνδυνου παίκτη στον διαμοιρασμό της παγκόσμιας οικονομίας και χρέους. Μέχρι τα μέσα του 2017, το συνολικό ποσό του επίσημου χρέους που οφειλόταν από τις ομοσπονδιακές, πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ ήταν πάνω από $19,4 τρισεκατομμύρια, ενώ σήμερα είναι $30 τρισεκατομμύρια από την 1η Φεβρουαρίου 2022, έχοντας ως κύριους δανειστές Ιαπωνία και Κίνα. Αποτέλεσμα της πιο πάνω τακτικής ήταν η επιδίωξη μιας πιο διευρυμένης συνεργασίας Ρωσίας και ΗΠΑ ώστε να αντιμετωπίσουν την Κίνα, που από το 2010, γαντζωμένη στους δρόμους της ενέργειας, προσέγγιζε Συρία, Ιράν, χώρες του Νείλου και Ουκρανία. Προσπάθησε με απλά λόγια να αποκτήσει όλες τις δυνατές διεξόδους στις μεγάλες αγορές της Δύσης. Η

εν λόγω στρατηγική εδράζεται στο πλαίσιο επιχειρήσεων που δημιουργήθηκαν από ΗΠΑ και Ρωσία στο όλο θέμα και στη δημόσια τοποθέτηση του μεγαλύτερου δασκάλου της διπλωματίας, Χένρι Κίσινγκερ, (το 2017) που ανέφερε επί λέξει: «Η Ρωσία θα πρέπει να γίνει αντιληπτή ως ένα ουσιαστικό στοιχείο της νέας παγκόσμιας ισορροπίας». Εννοούσε την ανάγκη συνεργασίας των δύο χωρών και την απαγκίστρωση από το παρελθόν που απομόνωσε ΗΠΑ και Ρωσία σε εχθρικό εθνικό και κοινωνικό πεδίο. Από το 2010, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας ξεπερνά τον υπόλοιπο κόσμο κατά 6,7%. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) βρισκόταν στα $10,9 τρισεκατομμύρια, μετά από αυτό των ΗΠΑ που ήταν στα $17,9 τρισεκατομμύρια. Η ίδια η Κίνα συμμετέχει σε οργανισμούς τους οποίους ελέγχει, όπως οι ASEAN, RCEP και Shanghai Cooperation Organisation, και διαθέτει τα μεγαλύτερα λιμάνια ανά το παγκόσμιο. Η πιο πάνω επεκτατικότητα της Κίνας οδήγησε από το 2010 ΗΠΑ και Ρωσία στην ανάγκη να συνεργαστούν ώστε: 1. Να προλάβουν στον διαμερισμό της νέας γεωπολιτικής σκηνής με αποτέλεσμα να γίνονται πιο κτητικές απέναντι σε συμμάχους και αντιπάλους (βλ. αντιπαλότητα Τουρκίας-ΗΠΑ για την αγορά των S-400 από την Τουρκία). 2. Να συμμαχήσουν έως τον βαθμό που επιτρέπεται για την «αναχαίτιση» των νέων παικτών. Τα πιο πάνω βέβαια δεν ανατρέπουν και τη στρατηγική των ΗΠΑ, που θέλουν, με αφορμή το θέμα της Ουκρανίας, να περιορίσουν την επιρροή της Ρωσίας. Έτσι, όταν ξεκαθαρίσει το όλο σκηνικό από τους «νέους παίκτες», θα υπάρχει η προεργασία στο θέμα της Ρωσίας και κατ’ επέκταση το «έργο» των ΗΠΑ θα είναι ευκολότερο. Διά τούτο και στον αθέατο κόσμο των κυρώσεων, η Δύση κινήθηκε αστραπιαία, με μέτρα που στην ουσία στόχευαν να πλήξουν τον Ρώσο Πρόεδρο και να δημιουργήσουν κλίμα έντασης στο εσωτερικό του μέτωπο. Στόχευσαν στον ξεσηκωμό του ρωσικού λαού «χτυπώντας» το κεφάλαιο και κατά συνέπεια στρέφοντας τους Ρώσους ολιγάρχες ενάντια στον Πούτιν. Όλα αυτά με τελικό σκοπό, όταν και αν τελικώς η Κίνα αναχαιτιστεί και μείνουν οι δύο υπερδυνάμεις, οι ΗΠΑ να έχουν απέναντι έναν διαχειρίσιμο αντίπαλο, τύπου Γέλτσιν, και όχι έναν απρόβλεπτο και δεινό σκακιστή όπως τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Η επόμενη μέρα και τα aftershocks στην παγκόσμια οικονομία θα μετρηθούν πολύ μετά το 2022. Είναι η ανεργία, οι εταιρείες ασφάλισης που θα ακολουθήσουν διεργασίες μη αποπληρωμής ζημιών και διαφυγόντων κερδών, τα νομικά και οικονομικά μέτρα που δεν θα μπορέσουν να σταθεροποιήσουν την κατάσταση. Απομένει να δούμε η μέρα μετά τη λήξη του πολέμου πού θα βρει τη Ρωσία, η οποία μοιάζει με το εκκρεμές μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Θα διαφανεί εάν θα αποτελέσει μέρος της Δύσης και του colpo grosso ή εάν η πολιτική των ΗΠΑ θα την φέρει έστω και βραχυπρόθεσμα κοντά στον ανταγωνιστή της, την Κίνα.

EconomyToday 71

Σ ΥΝ co v Εe Ν r ΤsΕtΥoΞrΗy

ΕΛΠΙΔΑ ΚΑΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Δύσκολη και η φετινή χρονιά αλλά οι προσπάθειες των τελευταίων ετών θα αρχίσουν να αποδίδουν, σύμφωνα με τα όσα μας αναφέρει ο Υφυπουργός Τουρισμού, Σάββας Περδίος. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

ε μια βαλίτσα στο χέρι βρίσκεται ο Υφυπουργός Τουρισμού, Σάββας Περδίος, προκειμένου η Κύπρος να καταφέρει να έχει μια καλή υπό τις περιστάσεις τουριστική χρονιά. Κρατώντας μικρό καλάθι και με στόχο να αγγίξουμε τουλάχιστον τα επίπεδα του 2021, ο κ. Περδίος εξηγεί ότι το κενό από τη Ρωσία είναι δύσκολο να αναπληρωθεί σε λίγες εβδομάδες, όμως διατηρεί την ελπίδα ότι θα έρθουν πτήσεις από νέες αγορές που έχουν ανοίξει για την Κύπρο. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Περδίος μιλά στο Economy Today για την ανατροπή που προκύπτει από τον πόλεμο στην Ουκρανία και για τη διαχείριση της κρίσης, ενώ καλεί σε συμπόρευση ώστε να μετριαστούν οι τουριστικές απώλειες.

72 EconomyToday

Αν στο τέλος της δεκαετίας η Κύπρος είναι σε θέση να αυξήσει τα έσοδα από τον τουρισμό χωρίς όμως να έχουν αυξηθεί οι αφίξεις, εμείς πάλι θα είμαστε ευχαριστημένοι

Πόσο ανατρέπει το πλάνο σας για τη νέα τουριστική χρονιά η κρίση που έχει ξεσπάσει μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία; Πώς θα γίνει η διαχείριση της κρίσης αυτής και πώς θα αντιμετωπιστούν οι απώλειες που δημιουργούνται κυρίως από την αγορά της Ρωσίας; Οπωσδήποτε πρόκειται για ανατροπή, γιατί, αν δεν είχαμε τον πόλεμο στην Ουκρανία και την κρίση που ακολουθεί, θα ήμασταν σε θέση να μιλάμε για μια πραγματικά πάρα πολύ καλή τουριστικά χρονιά. Μια χρονιά η οποία θα μας βοηθούσε να ανακάμψουμε σε αρκετά σημαντικό βαθμό, μετά τις απώλειες που δημιούργησε η κρίση της πανδημίας. Τώρα, λόγω της κρίσης που προκύπτει από τον πόλεμο στην Ουκρανία, χάθηκαν ουσιαστικά σε μια νύχτα 800 χιλιάδες αφίξεις… Εμείς κοιτάζουμε πάντα το χειρότερο σενάριο και κάτω από τις συνθήκες αυτές θεωρούμε ότι φέτος δεν θα έχουμε αφίξεις ούτε από την Ουκρανία αλλά ούτε και από τη Ρωσία, που είναι μια πολύ μεγάλη αγορά για την Κύπρο. Όπως είπα, οι απώλειες αυτές αντιστοιχούν σε 800.000 αφίξεις και στον υπολογισμό αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται και άλλες τυχόν απώλειες που μπορεί να προκύψουν από τη διάρκεια που θα έχει ο πόλεμος.

Αυτό που μας δίνει ελπίδα είναι το ότι, παρ’ όλες τις αυξήσεις που υπάρχουν στο κόστος ζωής και στην ενέργεια, η Κύπρος έχει αρχίσει να προσελκύει τουρισμό με πιο υψηλή εισοδηματική στάθμη

EconomyToday 73

Σ ΥΝ co v Εe Ν r ΤsΕtΥoΞrΗy Όσο πιο πολύ συνεχίζεται ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερη ανασφάλεια δημιουργείται και τόσο πιο πολύ μειώνεται το βιοτικό επίπεδο στις χώρες στις οποίες στοχεύουμε. Όπως αντιλαμβάνεστε, μπορεί να προκύψουν παραπλήσιες συνέπειες, για τις οποίες είναι δύσκολο να μιλήσουμε αυτή τη στιγμή με αριθμούς. Το σημαντικό είναι πως ο κυπριακός τουρισμός θα επηρεαστεί, αλλά, παρ’ όλες τις δυσκολίες που προκύπτουν φέτος, πιστεύουμε ότι δεν είναι όλα μαύρα. Λέγοντας το πιο πάνω, θα ήθελα να τονίσω και το εξής: Ο πρώτος στόχος που είχαμε θέσει για φέτος ήταν να έχουμε μια χρονιά η οποία θα ήταν τουλάχιστον στα ίδια επίπεδα με πέρσι. Ο δεύτερος στόχος ήταν να πάμε όσο πιο καλά γίνεται σε σχέση με το 2019. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει άμεσα τον δεύτερο στόχο, άρα δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για ανάκαμψη, ούτε όμως και να αγγίξουμε τα επίπεδα του 2019. Το 2019 πρέπει να διαγραφεί.

ΝΕΕΣ ΑΓΟΡΕΣ: • Γερμανία • Πολωνία • Αυστρία • Ελβετία • Ιταλία • Γαλλία • Σουηδία • Ουγγαρία

74 EconomyToday

ΕΦΙΚΤΟΣ Ο ΣΤΟΧΟΣ Πόσο εύκολος είναι ο στόχος να φτάσουμε στα ίδια επίπεδα με πέρσι, μια χρονιά που κάτω από τις συνθήκες που όλοι γνωρίζουμε κρίνεται ως μια καλή χρονιά; Ναι, υπό τις περιστάσεις το 2021 ήταν μια καλή χρονιά. Δύσκολη μεν, αλλά καλή. Πλέον ο στόχος μας εστιάζεται εξ ολοκλήρου στο να φτάσουμε στα ίδια επίπεδα με πέρσι. Θεωρώ ότι ο στόχος αυτός είναι εφικτός για διάφορους λόγους αλλά και στη βάση των δεδομένων που έχουμε σήμερα ενώπιόν μας. Ο πρώτος λόγος πηγάζει από το γεγονός ότι η κρίση αυτή έλαβε χώρα τον Μάρτιο και υπάρχει χρόνος αντίδρασης και έκτακτων κινήσεων προς κάποιες άλλες αγορές. Ο δεύτερος λόγος οφείλεται στο γεγονός ότι δύο πολύ σημαντικές αγορές για την Κύπρο, όπως είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ, έχουν αρχίσει φέτος πτήσεις για την Κύπρο από την 1η Μαρτίου. Πέρσι οι αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο άρχισαν ουσιαστικά τον Αύγουστο,

ενώ το Ισραήλ, το οποίο εμείς είχαμε δει ως μια πολύ σημαντική αγορά, αν και μας «ανοιγόκλεισε» αρκετές φορές, στην ουσία ουδέποτε ξεκίνησε. Η έγκαιρη εκκίνηση αυτών των δύο αγορών εκτιμώ ότι θα δώσει σημαντική ώθηση φέτος, καθώς και το πώς θα αντιδράσουμε εμείς, χωρίς να αναμένουμε ότι θα αναπληρωθεί εξ ολοκλήρου το κενό που αφήνει η Ρωσία αλλά και η Ουκρανία. Επίσης, υπάρχει μια «μαγιά», όπως την αποκαλώ, από αγορές στις οποίες έχουμε δώσει σημασία και τις οποίες έχουμε δει με λεπτομέρεια τα τελευταία τρία χρόνια, και ως Υφυπουργείο αλλά και όλοι οι φορείς του τουρισμού. Αναφέρομαι στις αγορές της Γερμανίας, της Πολωνίας, της Αυστρίας, της Ελβετίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Σουηδίας και της Ουγγαρίας. Υπάρχει λόγος που επενδύσαμε στις αγορές αυτές και που τις αποκαλώ ως μια «μαγιά». Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως φέτος, λόγω της δουλειάς που έχει γίνει από το Υφυπουργείο Τουρισμού, το Υπουργείο Μεταφορών και τη Hermes Airports, θα έχουμε μεταξύ 20 και 40 πτήσεων την εβδομάδα από την κάθε μια αγορά ξεχωριστά. Μια πολύ σημαντική εξέλιξη, αν το δούμε σε σχέση με πέρσι αλλά και σε σχέση με το τι αναμέναμε από τη Ρωσία, από όπου για φέτος θα είχαμε 100 πτήσεις την εβδομάδα. Είναι γι’ αυτό που αναφέρομαι σε μια «μαγιά» αγορών, γιατί –επαναλαμβάνω– θα έχουμε μεταξύ 20 και 40 πτήσεων την εβδομάδα από την κάθε αγορά. Είναι μεγάλο το στοίχημα για εμάς οι πτήσεις αυτές που θα έρθουν στην Κύπρο να είναι και γεμάτες. Να ξεπερνούν το 70%-80%, 85%, 90%. Πρέπει όμως όλοι μαζί οι φορείς του τουρισμού την επόμενη διμηνία να δουλέψουμε πάρα πολύ για να μπορέσουν οι πτήσεις αυτές και οι διαθέσιμες θέσεις να μεταφραστούν σε αφίξεις. Ποιες κινήσεις πρέπει να κάνουμε; Οπωσδήποτε εκ μέρους του Υφυπουργείου και όλων των φορέων του τουρισμού πρέπει να υπάρχει πιο έντονη και πιο στοχευμένη ψηφιακή διαφήμιση στις χώρες αυτές. Επιπλέον, ως Υφυπουργείο πρέπει να έχουμε έκτακτες συνεργασίες με οργανωτές ταξιδιών, ενώ από κοινού με το Υπουργείο Μεταφορών και τη Hermes Airports να επιδιώξουμε έκτακτες συνεργασίες με αεροπορικές εταιρείες. Αυτές είναι οι κατευθύνσεις στις οποίες κινούμαστε ώστε να μετριάσουμε τις συνέπειες που προκύπτουν από την κρίση. Δεν πρέπει όμως να περιμένουμε ότι θα αναπληρωθεί μια τεράστια αγορά όπως είναι η Ρωσία μέσα σε κάποιες εβδομάδες. Εξάλλου, δεν είναι μόνο η Κύπρος που επηρεάζεται και στοχεύει σε νέες αγορές, αλλά και άλλες χώρες. Για ποιους λόγους στοχεύσατε στις αγορές αυτές και πόσο μπορούν να εξυπηρετήσουν τον στόχο για ολόχρονο τουρισμό; Η επιλογή των χωρών αυτών δεν είναι συγκυριακή, ούτε λόγω των γεγονότων που συμβαίνουν στην Ουκρανία. Ο λόγος που έχουμε καταφέρει να έχουμε αυτή τη «μαγιά» αγορών οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν

επιλεχθεί στρατηγικά από το Υφυπουργείο Τουρισμού. Πρόκειται για αγορές που έχουν ενταχθεί στην Εθνική Στρατηγική Τουρισμού ως χώρες που έχουν τη δυνατότητα να φέρουν στην Κύπρο πιο ποιοτικό και ολόχρονο τουρισμό και γι’ αυτό έχουμε δουλέψει τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια. Όταν το Υφυπουργείο Τουρισμού άρχισε τη λειτουργία του, από τη Γαλλία είχαμε μηδενικό αριθμό πτήσεων, ενώ φέτος θα έχουμε τουλάχιστον 20 πτήσεις την εβδομάδα. Πρόκειται για μια τεράστια αύξηση, για την οποία χρειάστηκαν τρία χρόνια για να φτάσουμε ως εδώ. Και λέω ευτυχώς που αρχίσαμε να δουλεύουμε σε αυτές τις νέες αγορές-στόχους τρία χρόνια πριν, γιατί ποιο είναι το φλέγον θέμα της Εθνικής Στρατηγικής και της κατάστασης που βιώνουμε σήμερα; Να μπορεί ο τουρισμός να είναι πιο ανθεκτικός και να αντιμετωπίζει κρίσεις όπως η σημερινή ή η κρίση της πανδημίας. Το γεγονός ότι μας βρίσκουν σήμερα αυτές οι απανωτές κρίσεις, ενώ από τη μια δημιουργούν μια τεράστια δυσκολία και ανατρέπουν πλάνα, από την άλλη, διά του λόγου το αληθές, αν οι κρίσεις αυτές μας έβρισκαν συσσωρευμένες πριν από πέντε χρόνια, δεν πιστεύω ότι η Κύπρος είχε το τουριστικό εκτόπισμα, τον πλουραλισμό σε προϊόντα και τις επιλογές σε νέες αγορές ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει. Σήμερα, όλη αυτή η δουλειά που έχει γίνει για άνοιγμα νέων αγορών, για τουρισμό ειδικών ενδιαφερόντων, για δρομολόγια τον χειμώνα, για αύξηση των αεροπορικών εταιρειών στην Κύπρο και για εταιρείες κρουαζιέρας έχει δημιουργήσει ένα τουριστικό προϊόν το οποίο είναι πιο ανθεκτικό σε σχέση με το τι είχαμε στο παρελθόν, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε κρίσεις όπως η σημερινή. Πέρσι, παρά το γεγονός ότι πολλοί ήθελαν να παρουσιάσουν μια κατάσταση αρνητική, εντούτοις στο τέλος της ημέρας το 2021 οι αφίξεις που είχαμε στην Κύπρο έφθασαν σχεδόν το 50% των αφίξεων που είχαμε το 2019, την ίδια στιγμή που η Μεσόγειος είχε αφίξεις στο 45% των αφίξεων του 2019. Επίσης, στην Ευρώπη ο αριθμός των αφίξεων το 2021 ήταν στο 37% των αφίξεων του 2019 και για ολόκληρη την υφήλιο στο 27% του 2019. Οι μόνες χώρες από την Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο που πήγαν καλύτερα από την Κύπρο σε αριθμό αφίξεων το 2021 ήταν η Τουρκία, η οποία δεν είχε καν πρωτόκολλο εισόδου, καθώς και η Γαλλία, η Κροατία και η Βουλγαρία, που γειτνιάζουν με χώρες που μπορούσαν να κάνουν τουρισμό και οδικώς. Μόνο αυτές οι τέσσερις χώρες είχαν καλύτερες επιδόσεις από την Κύπρο σε αφίξεις το 2021 για τους λόγους που σας εξήγησα. Επίσης, πάρα πολύς κόσμος φοβόταν λόγω της πανδημίας να μπει στο αεροπλάνο, άρα η Κύπρος, εκτός του ότι είχε ένα από τα πιο αυστηρά πρωτόκολλα, είναι σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, αφού δεν έχει οδική ή σιδηροδρομική σύνδεση. Παρ’ όλα αυτά, πήγαμε καλύτερα από πάρα πολλές άλλες χώρες.

EconomyToday 75

Σ ΥΝ co v Εe Ν r ΤsΕtΥoΞrΗy Η αεροπορική συνδεσιμότητα είναι πάρα πολύ σημαντική για την Κύπρο. Πώς σχολιάζετε τις πρόσφατες ανακοινώσεις της Tus Airways; Όντως, η αεροπορική συνδεσιμότητα είναι πάρα πολύ σημαντική για την Κύπρο και είναι γι’ αυτό που το Υφυπουργείο Τουρισμού, σε συνεργασία με το Υπουργείο Μεταφορών και τη Hermes Airports, καταβάλλουν έντονες προσπάθειες για ανάπτυξη της συνδεσιμότητας. Τα τελευταία χρόνια έγιναν τεράστια βήματα προόδου. Οι πιο μεγάλες εταιρείες χαμηλού κόστους της Ευρώπης έχουν τη βάση τους στην Κύπρο και αναφέρομαι στη Wizz Air και στη Ryanair. Η Wizz Air ήρθε στην Κύπρο εν μέσω της πανδημίας του COVID-19. Επιπλέον αναπτύσσονται άλλες κυπριακές εταιρείες, όπως η Cyprus Airways, ενώ η Tus Airways ανακοίνωσε πρόσφατα πολύ σημαντικά δρομολόγια προς τη Γερμανία, προς το Βέλγιο με απευθείας πτήση στις Βρυξέλλες, σε πέντε πόλεις της Γαλλίας και στη Σαουδική Αραβία, μια χώρα που όπως είπα πολλές φορές έχει πάρα πολύ μεγάλη προοπτική για την Κύπρο. Συνεπώς, δεν είναι τυχαίο που γίνονται τόσες προσπάθειες για βελτίωση της αεροπορικής συνδεσιμότητας και ακόμα και τώρα, μεσούσης της κρίσης αυτής, θα προσπαθήσουμε να βρούμε τρόπο για να αξιοποιήσουμε κάποιες ευκαιρίες που μπορεί να παρουσιαστούν. Συνάμα, πρέπει να πούμε ότι το Υπουργείο Μεταφορών καταβάλλει προσπάθειες σε επίπεδο ΕΕ ώστε να μην τιμωρείται η Κύπρος με διάφορους φόρους. Όσον αφορά τις νέες αγορές-στόχους, αναφερθήκατε σε προσέλευση πιο ποιοτικού τουρισμού, κάτι που μεταφράζεται και ως υψηλότερη κατά κεφαλήν δαπάνη; Γιατί άλλο αφίξεις, άλλο έσοδα… Απώτερος στόχος μας μέσα από την Εθνική Στρατηγική Τουρισμού δεν είναι η αύξηση των αφίξεων αυτή καθ’ αυτή αλλά η αύξηση των εσόδων. Δηλαδή, αν στο τέλος της δεκαετίας η Κύπρος είναι σε θέση να αυξήσει τα έσοδα από τον τουρισμό χωρίς όμως να έχουν αυξηθεί οι αφίξεις, εμείς πάλι θα είμαστε ευχαριστημένοι. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Το 2021 οι αφίξεις ανήλθαν στο 50% των αφίξεων του 2019. Τα έσοδα από τον τουρισμό ήταν σχεδόν στο 57%. Άρα, το τι δαπάνησε ο κάθε επισκέπτης το 2021 σε σχέση με το 2019 ήταν υψηλότερο κατά 20%. Αυτό που μας δίνει ελπίδα είναι το ότι, παρ’ όλες τις αυξήσεις που υπάρχουν στο κόστος ζωής και στην ενέργεια, η Κύπρος έχει αρχίσει να προσελκύει επισκέπτες με πιο υψηλή εισοδηματική στάθμη. Είναι μια σημαντική επένδυση για το μέλλον και ακόμα και φέτος, αν καταφέρουμε να συνεχιστεί αυτή η ροή αφίξεων τουριστών από χώρες με πιο υψηλή εισοδηματική στάθμη, είναι κάτι που οπωσδήποτε θα βοηθήσει τον κυπριακό τουρισμό. 76 EconomyToday

Το θέμα είναι να μπορεί ο τουρισμός να είναι πιο ανθεκτικός και να αντιμετωπίζει κρίσεις όπως η σημερινή

Αναφερθήκατε πριν στο τουριστικό προϊόν που προσφέρει η Κύπρος και όντως βλέπουμε ότι έχουν εγκαινιαστεί αρκετές δράσεις. Ως Υφυπουργός Τουρισμού, πόσο σας ικανοποιεί το προϊόν και το επίπεδο παροχής υπηρεσιών; Έχουμε καταφέρει να ξεφύγουμε από το all inclusive; Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικότατες βελτιώσεις σε κάποιους τομείς, όπως για παράδειγμα στον τομέα της οινογαστρονομίας. Τα οινοποιεία, τα εστιατόρια, οι πρώτες ύλες βελτιώνονται συνέχεια. Σημαντική βελτίωση υπάρχει και στο κομμάτι των παρεχόμενων υπηρεσιών στα ορεινά, στην ύπαιθρο και στις απομακρυσμένες περιοχές. Στις περιοχές αυτές ο κόσμος έχει αρχίσει να προσφέρει πιο ποιοτικές εμπειρίες, πιο ποιοτική εξυπηρέτηση, και πιστεύουμε ότι αυτό είναι κάτι που θα συνεχιστεί λόγω και της δικής μας ενίσχυσης και των επιχορηγήσεων σε ορεινά και ύπαιθρο. Το μήνυμα όμως που θέλω να στείλω αναφορικά με το άνοιγμα των νέων αγορών, αλλά και λόγω της συγκυρίας που προκύπτει από τον πόλεμο στην Ουκρανία, είναι πως αυτοί που θα επιλέξουν να συμπορευθούν μαζί μας (γιατί δυστυχώς δεν θα επιλέξουν όλοι) πρέπει να βεβαιωθούν ότι έχουν ενημερωθεί για το τι θέλουν αυτοί οι επισκέπτες. Εννοείται ότι το Υφυπουργείο Τουρισμού θα προσπαθήσει να διοχετεύσει την πληροφόρηση κεντρικά. Κάθε επιχειρηματίας όμως θα πρέπει από μόνος του, στις αγορές στις οποίες θα επιλέξει να στοχεύσει, να βεβαιωθεί ότι είναι γνώστης του τι θέλει ο επισκέπτης και ποιο προϊόν θα πρέπει να προσφέρει. Την προηγούμενη δεκαετία, λόγω του ότι η στόχευση ήταν η αγγλική και η ρωσική αγορά, το προϊόν ήταν προς την κατεύθυνση αυτή. Φτάσαμε σε ένα εξαιρετικό επίπεδο παροχής υπηρεσιών για τις αγορές αυτές, αλλά ο Γάλλος, ο Γερμανός, ο Ελβετός, ο Σέρβος, ο Σαουδάραβας και ο Ισραηλινός δεν είναι αυτό το προϊόν που θέλουν. Κάθε αγορά θέλει κάτι διαφορετικό, έτσι ένα ξενοδοχείο που μέχρι σήμερα εργαζόταν με Ρώσους ή Βρετανούς επισκέπτες με all inclusive πακέτα δεν θα πληροί για παράδειγμα τα θέλω του Γάλλου επισκέπτη. Άρα, κάθε επαγγελματίας, πριν εισέλθει στην οποιαδήποτε αγορά, πρέπει να κατανοήσει τι ακριβώς θέλει η αγορά αυτή.

ΞΕΝΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Πώς σχολιάζετε τη θέση που εκφράζεται για πρόσληψη ξένου εργατικού δυναμικού αλλά και τις ανησυχίες που διατυπώνονται πως κάτι τέτοιο, εκτός των άλλων, θα στερήσει από τον επισκέπτη την εμπειρία της κυπριακής φιλοξενίας; Είναι δεδομένο ότι υπάρχει έλλειψη προσωπικού. Η Κύπρος είναι πολύ μικρή χώρα για να μπορεί να εξυπηρετήσει τον αριθμό των επισκεπτών που έχουμε από το εξωτερικό. Δεν είναι παράλογο το αίτημα των επιχειρηματιών του τουρισμού (όχι μόνο των ξενοδόχων) για προσωπικό από τρίτες χώρες και χαίρομαι

γιατί πρόσφατα η Υπουργός Εργασίας ανακοίνωσε πως όσοι σπουδάζουν στην Κύπρο, ανεξαρτήτως κλάδου, θα μπορούν να εργάζονται σε όλες τις θέσεις της τουριστικής βιομηχανίας. Προηγουμένως εργάζονταν μόνο σε back office θέσεις, ενώ τώρα θα εργάζονται και στην εξυπηρέτηση του πελάτη. Όσον αφορά δε το θέμα της φιλοξενίας, οι δύο στόχοι που περιλαμβάνει η Εθνική Στρατηγική Τουρισμού είναι: Ο πρώτος στόχος, ο οποίος εντάσσεται στο βραχυπρόθεσμο πλάνο δράσης του Υφυπουργείου Τουρισμού και ολοκληρώνεται φέτος ήταν να καλλιεργήσουμε την αντίληψη και να βοηθήσουμε στο να γίνει αντιληπτό ότι τουρισμός δεν είναι μόνο το ξενοδοχείο και το εστιατόριο αλλά η παροχή μιας αυθεντικής εμπειρίας και στην ύπαιθρο και στα ορεινά. Είναι η σύνδεση του τουρισμού με τη γεωργία, την οινοποιία, τη χειροτεχνία. Θελήσαμε να διευρύνουμε την αντίληψη του κόσμου και ιδιαίτερα των νέων για το τι εστί τουρισμός και με αυτή τη διεύρυνση πνεύματος να δημιουργήσουμε περισσότερο ενδιαφέρον για ένταξη των νέων στον τομέα αυτό. Ο δεύτερος στόχος μας, ο οποίος εντάσσεται στο μεσοπρόθεσμο πλάνο δράσης 2023-2025, δίνει μεγάλη έμφαση και σημασία στο θέμα της εκπαίδευσης για το τι εστί κυπριακή φιλοξενία. Μια εκπαίδευση που δεν θα γίνει μόνο στα ξενοδοχεία της παραλίας, αλλά ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στα ορεινά και στην ύπαιθρο. Διότι, από τη στιγμή που λες σε κάποιον ότι

η γεωργική του επιχείρηση μπορεί να παρέχει και τουριστικές υπηρεσίες, σίγουρα αυτός ο άνθρωπος θα πρέπει να εκπαιδευτεί. Πιστεύω ότι με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε αυτό που λέμε κυπριακή φιλοξενία, κάτι για το οποίο η Κύπρος είναι γνωστή.

ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας για το επόμενο διάστημα; Είχαμε κάποια προγραμματισμένα ταξίδια, ενώ λόγω της κρίσης έχουν προστεθεί και κάποια άλλα. Θα ταξιδέψουμε στη Γαλλία, στην Ελβετία, στη Σουηδία, στην Πολωνία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτά είναι τα άμεσα ταξίδια που έχουμε μέχρι το Πάσχα. Ακολούθως θα προσθέσουμε και άλλες χώρες, ανάλογα και με τις εξελίξεις. Τώρα θέλουμε να δώσουμε ακόμα περισσότερη σημασία στις χώρες αυτές και ελπίζουμε ότι θα μας βοηθήσουν να καλύψουμε μέρος από το χαμένο έδαφος.

Υπάρχουν σκέψεις για επαναφορά των περσινών σχεδίων εγχώριου τουρισμού; Θα αξιολογήσουμε το ενδεχόμενο ενός νέου σχεδίου τις επόμενες εβδομάδες. Γίνονται κάποιες σκέψεις και θα ενημερωθείτε για οτιδήποτε νεότερο. Ο εγχώριος τουρισμός απέδειξε ότι ξέρει να στηρίζει τη χώρα και είμαι βέβαιος πως, αν από δικής μας πλευράς υπάρξει κάτι νέο για φέτος το καλοκαίρι, πάλι ο εσωτερικός τουρισμός θα στηρίξει και θα βοηθήσει όσο μπορεί.

EconomyToday 77

Θ ΕΜ co v eΑr s t o r y

Νέες προκλήσεις

για την τουριστική βιομηχανία Εκτιμήσεις για τη φετινή τουριστική περίοδο, επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τρόποι αντιμετώπισης των προβλημάτων.

των οποίων και το κλείσιμο του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου για ρωσικά αεροσκάφη, γεγονός που επηρεάζει και τη χώρα μας, σε διάφορους τομείς της οικονομίας και κατ’ επέκταση και στον ευαίσθητο τομέα της τουριστικής μας βιομηχανίας. Πρώτιστα όμως, ως κοινωνία, μας συγκλονίζει η ΤΟΥ ΦΙΛΟΚΥΠΡΟΥ ΡΟΥΣΟΥΝΙΔΗ ανθρώπινη τραγωδία, η οποία παίρνει τεράστιες Γενικού Διευθυντή ΠΑΣΥΞΕ διαστάσεις στην Ουκρανία, με τις απώλειες αμάχων αλλά και τις προσφυγικές ροές. Η προστασία της ανθρώπινης ζωής προέχει και ευελπιστούμε ότι το συντομότερο θα επικρατήσουν συνθήκες ειρήνης. Οι επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία έχουν ήδη επιφέρει κραδασμούς στον τουρισμό. Η Ρωσία είναι η δεύτερη χώρα σε αφίξεις τουριστών στην α τελευταία δύο χρόνια η πανδημία έριξε Κύπρο – αναφέρουμε ενδεικτικά ότι, προ πανδηβαριά τη σκιά της πάνω στις οικονομίες μίας, το 2019, δεχθήκαμε σχεδόν 800.000 Ρώδιεθνώς, μη εξαιρουμένης και της κυπριασους τουρίστες. Σύμφωνα με τον Ρωσικό Σύνδεσμο κής, και τίποτα δεν θύμιζε την καθημερινή Τουριστικών Πρακτόρων, η Κύπρος το 2021 ήταν μας «κανονικότητα». Ειδικά η τουριστική ο τρίτος δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός βιομηχανία, που διαχρονικά λειτουργούσε ως βασικός για τους Ρώσους, μετά την Τουρκία και τα Ηνωμένα πυλώνας οικονομικής ανάπτυξης για την κυπριακή Αραβικά Εμιράτα. οικονομία, έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό, με Η Ουκρανία αποτελούσε επίσης μια πολύ υποσχόμεαποτέλεσμα το 2020 και το πρώτο εξάμηνο νη αγορά και προ πανδημίας βρισκόταν στην του 2021 να θεωρούνται ως μη γενόμενη πρώτη πεντάδα της τουριστικής αγοράς της περίοδος για τον τουρισμό. Κύπρου, με το 2019 να έχουμε πέραν των Μετά τη μερική ανάκαμψη των αφίξεων κατά 95.000 αφίξεων. Αμφότερες οι αφίξεις από τη το δεύτερο εξάμηνο του 2021, προσβλέπαμε Ρωσία και την Ουκρανία αποτέλεσαν το 2021 με αισιοδοξία ότι το 2022 θα ήταν μια μεταΗ Κύπρος το 2021 ήταν του 20% του συνολικού τουρισμού βατική χρονιά, μια χρονιά-γέφυρα που θα μας ο τρίτος δημοφιλέστερος πέραν της Κύπρου, ενώ είναι αξιοσημείωτο το ότι η οδηγούσε στην ανάκαμψη του τουρισμού τα τουριστικός προορισμός κατά κεφαλήν δαπάνη Ρώσων και Ουκρανών επόμενα χρόνια. για τους Ρώσους, μετά την είναι από τις υψηλότερες σε σύγκριση με τους Δυστυχώς το σοκ από την πανδημία διαδέχτηκε τουρίστες από άλλες χώρες. ο αντίκτυπος από τον πόλεμο στην Ουκρανία Τουρκία και τα Ηνωμένα Η δυναμική και οι θετικές προοπτικές που και οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, μεταξύ

Αραβικά Εμιράτα

78 EconomyToday

- Η ενίσχυση της αγοράς του Ηνωμένου Βασιλείου, που είναι η πρώτη σε αφίξεις τουριστών στην Κύπρο. - Η αύξηση των κονδυλίων διαφήμισης και προβολής, καθώς και η επιχορήγηση και παροχή κινήτρων για νέες πτήσεις. Η πανδημία ανέδειξε κάποιες από τις διαχρονικές αδυναμίες που υπήρχαν στην τουριστική μας βιομηχανία και επιπλέον επιτάχυνε την υλοποίηση στρατηγικών ούτως ώστε να τις διορθώσουμε σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό.

ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ

υπήρχαν για φέτος από τις δύο αυτές αγορές έχουν αποδυναμωθεί και, τουλάχιστον στο σύντομο μέλλον, δεν αναμένουμε ροή τουριστών. Οι παράγοντες στους οποίους επικεντρωνόμαστε για να κατανοήσουμε πώς θα εξελιχθεί η φετινή χρονιά, και ενδεχομένως και η επόμενη, είναι αστάθμητοι και έχουν ως ακολούθως: - Η χρονική διάρκεια του πολέμου, οι συνολικές κυρώσεις και κυρίως η απαγόρευση πτήσεων από τη Ρωσία στην ΕΕ. - Η ισοτιμία του ρουβλιού εξελίσσεται ως το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους Ρώσους τουρίστες. - Το μέγεθος του πλήγματος από την απώλεια των Ρώσων τουριστών είναι μεγάλο και αδύνατο να καλυφθεί από άλλες αγορές βραχυπρόθεσμα. - Η αύξηση του ενεργειακού κόστους και του πληθωρισμού στην ΕΕ αναμφίβολα επηρεάζει δραματικά την αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων τουριστών που σκόπευαν να κάνουν φέτος διακοπές και αυξάνει τα κόστη λειτουργίας της τουριστικής βιομηχανίας.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Ως Σύνδεσμος, αναλύουμε με ψυχραιμία όλα τα δεδομένα και προσπαθούμε να εξεύρουμε εναλλακτικούς τρόπους για να μετριασθεί αυτή η απώλεια, αν δεν αποκλιμακωθεί η κατάσταση. Επί τούτου ο Σύνδεσμος στηρίζει τις θέσεις και δράσεις του Υφυπουργείου Τουρισμού, όπως: - Η στροφή σε άλλες υποσχόμενες αγορές, όπως το Ισραήλ, η Γερμανία, η Αυστρία, η Πολωνία, η Ελβετία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Σουηδία και η Ουγγαρία, οι οποίες έχουν καλή αεροπορική συνδεσιμότητα με την Κύπρο.

Είμαστε μια τουριστική χώρα που διαθέτει όλα τα εχέγγυα για να καταστεί προορισμός 12 μηνών και όχι εποχιακός

Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα που αντιμετωπίζει η τουριστική βιομηχανία τα τελευταία χρόνια και το οποίο έχει επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είναι η σημαντική έλλειψη προσωπικού στον κλάδο, γεγονός που αποτελεί σοβαρή απειλή όχι μόνο για την ξενοδοχειακή βιομηχανία αλλά και ευρύτερα για την οικονομία του τόπου. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει άμεσα να γίνουν όλες εκείνες οι ενέργειες για να αμβλυνθεί το πρόβλημα, μη εξαιρουμένης και της στρατηγικής για εισαγωγή προσωπικού από τρίτες χώρες. Και τούτο ενόψει του ότι αναμένεται να λειτουργήσουν φέτος νέες ξενοδοχειακές μονάδες και άλλες τουριστικές επιχειρήσεις που θα απορροφήσουν πληθώρα εργαζομένων στον κλάδο. Ανάλογο σοβαρό πρόβλημα έλλειψης προσωπικού αντιμετωπίζουν οι πλείστοι κλάδοι της κυπριακής οικονομίας αλλά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πράγμα που καθιστά ακόμη δυσκολότερη την αντιμετώπισή του. Συνεπώς, μετά από δύο χρόνια πανδημίας, την απώλεια τουριστών λόγω του Ουκρανικού και τις έντονες προσπάθειες να φέρουμε τουρισμό στην Κύπρο για να καλύψουμε το κενό, το να έχουμε έλλειψη εργατικού δυναμικού για να εξυπηρετήσει τους τουρίστες είναι έντονα ανησυχητικό, αφού μειώνει το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών μας. Είμαστε μια τουριστική χώρα που διαθέτει όλα τα εχέγγυα για να καταστεί προορισμός 12 μηνών και όχι εποχιακός. Όμως η εποχικότητα και η έλλειψη εργατικού δυναμικού αποτελούν τροχοπέδη, με αποτέλεσμα την αναστολή της λειτουργίας ή την υπολειτουργία της πλειοψηφίας των ξενοδοχειακών μονάδων και την αδρανοποίηση σημαντικού μέρους του έμψυχου δυναμικού της βιομηχανίας μας κατά τη χειμερινή περίοδο, με όλες τις συνεπακόλουθες αρνητικές κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Η Κύπρος τα τελευταία 60 χρόνια στήριζε τις ελπίδες της στον τουριστικό και ξενοδοχειακό τομέα, μια πηγή εισοδήματος που κράτησε τη χώρα στη ζωή σε κάθε δύσκολη στιγμή της πορείας της ως ανεξάρτητου κράτους – ακόμα και το 1974. Ο κυπριακός τουρισμός κατέδειξε πολλές φορές και σε πολλές άλλες κρίσεις την ανθεκτικότητα και τη δυναμική του και, παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα ξεπεράσουμε και αυτή την κρίση, με τον τουρισμό να λειτουργεί για μια ακόμη φορά ως βαρόμετρο για την πορεία ανάκαμψης της οικονομίας.

EconomyToday 79

cover story

Από κρίση σε κρίση ο τουριστικός τομέας Ανάγκη στήριξης ενόψει μιας τρίτης προβληματικής χρονιάς

Του Σωκράτη Σολoμίδη Γραμματέα του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων Κύπρου

ίναι γεγονός πως, πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ενδείξεις για τον τουριστικό τομέα κατά την τρέχουσα χρονιά ήταν αρκετά θετικές και επικρατούσε αισιοδοξία για ουσιαστική ανάκαμψη, μετά το καταστροφικό 2020 και ένα ζημιογόνο 2021, με τις αφίξεις να μην ξεπερνούν το 50% των αφίξεων του 2019. Δυστυχώς η εισβολή, οι επακόλουθες κυρώσεις και ιδιαίτερα η απαγόρευση πτήσεων από τη Ρωσία έχουν ανατρέψει πλήρως το σκηνικό, δεδομένης της εξάρτησης του τουρισμού μας από τη ρωσική αγορά. Οι αφίξεις των 800.000 επισκεπτών από τη Ρωσία αποτελούν το 25% των συνολικών αφίξεων και θα πρέπει να θεωρούνται χαμένες, τουλάχιστον για τη φετινή χρονιά. Επιπρόσθετα, θα έχουμε απώλειες της τάξης των 100.000 αφίξεων από την ανερχόμενη ουκρανική αγορά. Είναι δε δύσκολο να εκτιμηθεί αν η παράταση του πολέμου και της αβεβαιότητας θα έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην προσέλκυση τουριστών από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, από όπου παρατηρείται επιβράδυνση στη ροή των κρατήσεων. Τα αρμόδια υπουργεία και η ξενοδοχειακή βιομηχανία καταβάλλουν προσπάθειες για προσέλκυση τουριστών από άλλες αγορές. Ωστόσο, με την

80 EconomyToday

Οι επιπτώσεις δεν είναι οριζόντιες, με την ελεύθερη Αμμόχωστο να εξαρτάται σε μεγαλύτερο βαθμό από τη ρωσική αγορά, ενώ υπάρχουν ξενοδοχεία ανά το παγκύπριο που εξαρτώνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την αγορά αυτή

τουριστική περίοδο να ξεκινά σε λίγες βδομάδες, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως δεν είναι εφικτό να αναπληρωθεί το κενό της ρωσικής αγοράς για φέτος. Οι επιπτώσεις δεν είναι οριζόντιες, με την ελεύθερη Αμμόχωστο να εξαρτάται σε μεγαλύτερο βαθμό από τη ρωσική αγορά, ενώ υπάρχουν ξενοδοχεία ανά το παγκύπριο που εξαρτώνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την αγορά αυτή. Επιπρόσθετα, ως αποτέλεσμα του πολέμου και των κυρώσεων, έχουν επιταχυνθεί οι πληθωριστικές πιέσεις που εμφανίστηκαν τους τελευταίους μήνες του 2021, με απρόβλεπτες συνέπειες στις τιμές της ενέργειας και των περισσότερων αγαθών. Με τις τιμές των τουριστικών πακέτων να καθορίζονται κυρίως από τα μέσα της προηγούμενης χρονιάς, τα οικονομικά αποτελέσματα της ξενοδοχειακής βιομηχανίας θα υποστούν ένα περαιτέρω σοβαρό πλήγμα. Οι πρόσφατες αρνητικές εξελίξεις έρχονται αμέσως μετά από δύο ιδιαίτερα δύσκολα και ζημιογόνα χρόνια, λόγω των προβλημάτων που προκάλεσε η πανδημία COVID-19, και απειλούν με χρεοκοπία και απώλεια θέσεων εργασίας ξενοδοχεία και τουριστικές επιχειρήσεις. Έχοντας υπόψη όλα αυτά τα αρνητικά δεδομένα, που αποτελούν force majeure για την τουριστική βιομηχανία, αναμένουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα στηρίξει οικονομικά τα κράτη-μέλη. Ως ΣΤΕΚ, έχουμε απευθυνθεί στο Υπουργείο Εργασίας με αίτημα να εξετάσει επειγόντως την επαναφορά σχεδίου στήριξης των εργαζομένων, παρόμοιου με εκείνο που ίσχυε για να απαμβλύνει τις επιπτώσεις της πανδημίας, για όσες ξενοδοχειακές μονάδες φιλοξενούν μεγάλο αριθμό τουριστών από τη ρωσική και την ουκρανική αγορά και αποδεδειγμένα θα επηρεαστούν από τις εξελίξεις. Περαιτέρω, χρήζει σοβαρής εξέτασης το ενδεχόμενο άμεσης οικονομικής στήριξης προς ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις που θα υποστούν σοβαρό πλήγμα, με σχέδιο παρόμοιο με εκείνο που εφαρμόστηκε από το Υπουργείο Οικονομικών στις αρχές του 2021.

Πλήγμα στις υπηρεσίες Ο πόλεμος, οι κυρώσεις και οι αντικυρώσεις χτυπούν τον τομέα ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

τη δίνη της ουκρανικής κρίσης και των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στροβιλίζεται και ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών. Ο εκ των στυλοβατών της κυπριακής οικονομίας έχει επίσης να διαχειριστεί μεγάλο όγκο προβλημάτων, που προκύπτουν από τις κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσική Ομοσπονδία και τις αντικυρώσεις της Μόσχας. Γ. ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ: «ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ»

Την εκτίμησή του ότι η ουκρανική κρίση «δημιουργεί επιχειρησιακά προβλήματα σε διάφορους οργανισμούς, αλλά σίγουρα θα έχει πιο μακροπρόθεσμες συνέπειες», διατυπώνει ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Οι μακροπρόθεσμες αυτές συνέπειες, κατά τον Γιώργο Θεοχαρίδη, «θα επηρεάσουν σίγουρα και την αγορά τη δική μας, καθώς και άλλες αγορές πέραν των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών». Εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και επενδυτικά ταμεία είναι αντιμέτωπα με τις επιπτώσεις του πολέμου και ειδικότερα με τις επιπτώσεις των κυρώσεων της Δύσης, καθώς υπάρχουν στην Κύπρο εταιρείες που διατηρούν σχέσεις με τη Ρωσία. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς διαχωρίζει σε δύο ομάδες τον επηρεασμό αυτών των εταιρειών και συγκεκριμένα σε αυτές ή τους ιδιοκτήτες τους που επηρεάζονται άμεσα από τις κυρώσεις και αυτές που επηρεάζονται έμμεσα. «Λίγοι είναι αυτοί που έχουν άμεσες επιπτώσεις από τις κυρώσεις. Εννοώ ότι είναι είτε ιδιοκτήτες τους είτε πελάτες τους κάτω από τις κυρώσεις», σημειώνει. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, έρχεται εμμέσως και πολλές εταιρείες είναι αντιμέτωπες με

προβλήματα ρευστότητας. «Οι αντισυμβαλλόμενοι, που μπορεί να είναι π.χ. διεθνείς τράπεζες, λόγω του ότι θέλουν να μειώσουν το ρίσκο τους, παρότι μια συγκεκριμένη εταιρεία μπορεί να μην είναι κάτω από τις κυρώσεις, να μην την περιλαμβάνουν αυτήν ή τους ιδιοκτήτες της οι κυρώσεις, βλέπουμε προς το παρόν να τους παγώνουν τους τραπεζικούς λογαριασμούς και να μην τους δίνουν τη ρευστότητα που χρειάζονται μέχρι να ξεκαθαρίσουν και τα θέματα των κυρώσεων», σημειώνει ο Γιώργος Θεοχαρίδης. Π. ΜΑΡΚΟΥ: «ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ»

Ο εκ των στυλοβατών της κυπριακής οικονομίας έχει επίσης να διαχειριστεί μεγάλο όγκο προβλημάτων

Στον αντίκτυπο της ουκρανικής κρίσης στην κυπριακή οικονομία και δη στον τομέα των υπηρεσιών αναφέρθηκε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών, Πιερής Μάρκου, σε συνέντευξή του στο ένθετο Economy Today στην εκπομπή του ΣΙΓΜΑ «Μεσημέρι και Κάτι». Επισήμανε ότι «η χώρα μας, ως μικρή οικονομία η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ξένες επενδύσεις και στις υπηρεσίες, είναι ευάλωτη στις διεθνείς εξελίξεις, είτε αυτές είναι θετικές είτε είναι αρνητικές». Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΣΕΛΚ, «στην προκειμένη περίπτωση αναμένεται ότι οι εξελίξεις θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις, κυρίως στις σχέσεις που διατηρεί η χώρα μας με τη Ρωσία και την Ουκρανία όσον αφορά τις υπηρεσίες». Ο κ. Μάρκου πρόσθεσε πως «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μοντέλο μας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Άρα, όταν αυτές οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να διεξάγουν εργασίες, είτε στη Ρωσία είτε στην Ουκρανία, αναπόφευκτα θα επηρεαστεί και ο τομέας των υπηρεσιών». Ο Πρόεδρος του ΣΕΛΚ στρέφει το βλέμμα και στην υπό εκκόλαψη φορολογική μεταρρύθμιση. «Δεν είναι σήμερα καιρός να συζητάμε για αυξήσεις εταιρικού φόρου, εκεί που θέλουμε να συνεχίσουμε να προσελκύουμε ξένες επενδύσεις, ενόψει και αυτών των δυσκολιών που σήμερα αντιμετωπίζει γενικά η οικονομία και ειδικά η περιοχή στην οποία και η Κύπρος έχει κάποιες ιδιαίτερες σχέσεις», δηλώνει ο Πιερής Μάρκου. Διατυπώνει παράλληλα την πάγια θέση του ΣΕΛΚ ότι μια φορολογική μεταρρύθμιση πρέπει να περιλαμβάνει όλο το φάσμα των φορολογιών.

EconomyToday 81

θεμα

Προχωρά ο

Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

82 EconomyToday

Έπειτα από μια περίοδο εντατικής προετοιμασίας και διαλόγου με κάθε κράτοςμέλος, η Επιτροπή διενήργησε διεξοδική και ταχεία αξιολόγηση των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας

Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη ετήσια έκθεσή της σχετικά με την εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που αποτελεί το κεντρικό στοιχείο του NextGenerationEU. Ο Μηχανισμός διαθέτει έως και €723,8 δισ. (σε τρέχουσες τιμές) με τη μορφή επιχορηγήσεων και δανείων στα κράτη-μέλη για τη στήριξη μετασχηματιστικών επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν στην ΕΕ να βγει ισχυρότερη από την πανδημία COVID-19. Ένα έτος μετά την εισαγωγή του Μηχανισμού, η έκθεση καταγράφει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή του, από την έκδοση του κανονισμού για τον Μηχανισμό τον Φεβρουάριο του 2021 έως την εκταμίευση της πρώτης τακτικής πληρωμής τον Δεκέμβριο του 2021. Η έκθεση δείχνει ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος και επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή του βρίσκεται σε καλό δρόμο. Η έκθεση περιγράφει αναλυτικά πολυάριθμα παραδείγματα επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που χρηματοδοτούνται από τον Μηχανισμό στα 22 σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής. Τα εν λόγω παραδείγματα παρουσιάζουν συγκεκριμένα μέτρα τα οποία συμβάλλουν στους έξι πυλώνες πολιτικής που ορίζονται στον κανονισμό, μεταξύ των οποίων η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Η έκθεση είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική για τα πρωτοφανή από πλευράς κλίμακας και αντικτύπου μέτρα που εφαρμόζονται σε ολόκληρη την ΕΕ χάρη στον Μηχανισμό.

EconomyToday 83

θεμα

Στα 22 εγκριθέντα σχέδια, οι συνολικές εκτιμώμενες δαπάνες έχουν ως εξής:

Η Επιτροπή και τα κράτη-μέλη, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, συνεργάστηκαν στενά για την επίτευξη αυτών των αποτελεσμάτων.

Πορεία εφαρμογής

Έπειτα από μια περίοδο εντατικής προετοιμασίας και διαλόγου με κάθε κράτος-μέλος, η Επιτροπή διενήργησε διεξοδική και ταχεία αξιολόγηση των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η Επιτροπή προέβη σε θετική αξιολόγηση 22 σχεδίων.

Πράσινη μετάβαση €224,1 δισ.

Συνολικά διατέθηκαν: €445 δισ. - €291 δισ. επιχορηγήσεις - €154 δισ. δάνεια Ψηφιακός μετασχηματισμός €130 δισ.

Μετά την έγκριση των εν λόγω 22 σχεδίων από το Συμβούλιο, η Επιτροπή εκταμίευσε ταχέως €56,6 δισ. σε πληρωμές προχρηματοδότησης στα 21 κράτη-μέλη που το είχαν ζητήσει. Μέχρι στιγμής, πέντε κράτη-μέλη έχουν υποβάλει στην Επιτροπή τις πρώτες αιτήσεις τακτικής πληρωμής τους και αναμένονται περισσότερες από 30 περαιτέρω αιτήσεις το 2022. Η πρώτη αίτηση πληρωμής είχε ως αποτέλεσμα την εκταμίευση €10 δισ. στην Ισπανία τον Δεκέμβριο του 2021 και αναμένεται να πραγματοποιηθούν περαιτέρω πληρωμές μόλις τα κράτη-μέλη επιτύχουν τα σχετικά ορόσημα και στόχους. Η Ένωση άντλησε επιτυχώς κεφαλαία από τις κεφαλαιαγορές για να χρηματοδοτήσει τον Μηχανισμό και εξέδωσε το πρώτο της πράσινο ομόλογο το 2021.

Έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη

(αντιπροσωπεύει περισσότερα από 1.000 μέτρα)

€223 δισ.

Μέτρα για τη στήριξη της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής €193 δισ.

Συμβολή στους κλιματικούς και ψηφιακούς στόχους και στους έξι πυλώνες

Ο κανονισμός του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προβλέπει ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται σε καθένα από τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας πρέπει να επιτυγχάνουν στόχους για τις δαπάνες για το κλίμα και τις ψηφιακές δαπάνες και να συμβάλλουν κατάλληλα στους έξι πυλώνες ή τομείς πολιτικής ευρωπαϊκής σημασίας. Η Επιτροπή ανέπτυξε μεθοδολογίες και για τους δύο στόχους, μία για την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τους στόχους και μία για τους έξι πυλώνες. Περίπου το 40% των συνολικών κονδυλίων των σχεδίων αφορά μέτρα για τη στήριξη των κλιματικών στόχων και όλα τα σχέδια υπερβαίνουν τον στόχο του 37% για το κλίμα που ορίζεται στον κανονισμό. Επιπλέον, τα εγκριθέντα σχέδια διαθέτουν το 26% του συνολικού ποσού στις ψηφιακές δαπάνες. Και πάλι, το ποσοστό αυτό υπερβαίνει κατά πολύ τον στόχο του 20% που ορίζεται στον κανονισμό. Η πρόοδος στην εφαρμογή των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να παρακολουθείται στον πίνακα αποτελεσμάτων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα, τη διαδικτυακή πύλη που δημιούργησε η Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2021. 84 EconomyToday

Μέτρα για τη στήριξη της υγείας και της οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής ανθεκτικότητας €78 δισ.

Η Ένωση άντλησε επιτυχώς κεφαλαία από τις κεφαλαιαγορές για να χρηματοδοτήσει τον Μηχανισμό και εξέδωσε το πρώτο της πράσινο ομόλογο το 2021

Μέτρα για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους €49 δισ.

Προστιθέμενη αξία και δευτερογενείς επιπτώσεις

Η έκθεση υπογραμμίζει την προστιθέμενη αξία του Μηχανισμού ως μοναδικού μέσου που βασίζεται στις επιδόσεις, το οποίο στηρίζει ένα άνευ προηγουμένου θεματολόγιο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προκλήσεων με τις οποίες αναμετρώνται τα κράτη-μέλη. Στην έκθεση προβλέπεται ότι ο Μηχανισμός θα προκαλέσει θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, ενώ παράλληλα θα στηρίξει την οικονομική σύγκλιση και την κοινωνική και εδαφική συνοχή.

Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

Πρόεδρος Κομισιόν «Έναν χρόνο μετά, είμαι πολύ περήφανη για τον τρόπο με τον οποίο ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας επιτυγχάνει τον στόχο μας. Αυτό το μέσο ανάκαμψης είναι ένα εργαλείο μετασχηματισμού των οικονομιών και των κοινωνιών μας. Το 40% περίπου της χρηματοδότησής του εστιάζεται σε κλιματικούς στόχους και το 26% στην ψηφιακή μετάβαση. Το αποτέλεσμα αυτό υπερβαίνει ακόμη και τον αρχικό μας στόχο και αποτελεί μεγάλη επιτυχία. Η Ευρωπαϊκή μας Ένωση θα αναδυθεί πιο σύγχρονη και πιο ανθεκτική από την κρίση της COVID-19».

Βάλντις Ντομπρόβσκις

Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων «Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι πραγματικά ο πρώτος του είδους του και θα ήταν αδιανόητος μόλις πριν από λίγα χρόνια. Η πρώτη έκθεση σχετικά με τον ΜΑΑ δείχνει ξεκάθαρα πόσο πολλά έχουμε επιτύχει σε έναν χρόνο. Αυτό το άνευ προηγουμένου θεματολόγιο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων αποδεικνύει την αξία του

σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι χώρες αρχίζουν να εφαρμόζουν τα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης. Μέχρι στιγμής είμαστε σε καλό δρόμο. Και ας μην ξεχνάμε ότι κάθε πληρωμή που πραγματοποιείται συνδέεται με μετρήσιμα αποτελέσματα. Ο Μηχανισμός είναι επίσης ιδιαίτερα διαφανής: οποιοσδήποτε μπορεί να συνδεθεί στο διαδίκτυο για να διαπιστώσει την πρόοδο μιας χώρας και να δει πώς δαπανώνται όλα αυτά τα χρήματα της ΕΕ. Είμαστε αποφασισμένοι να καταστήσουμε τον Μηχανισμό κοινή επιτυχία για όλους τους Ευρωπαίους. Καλύτερες κοινωνίες, ισχυρότερες οικονομίες και μια δίκαιη και διαρκής ανάκαμψη από την κρίση».

Πάολο Τζεντιλόνι

Επίτροπος Οικονομίας «Το πρώτο έτος του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μπορεί να συνοψιστεί με τον εξής τρόπο: “Ως εδώ, όλα καλά”. Στους δώδεκα μήνες από τη θέσπιση του ΜΑΑ, έχουν εγκριθεί 22 εθνικά σχέδια, τα οποία έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται στην πράξη. Οι φιλόδοξοι στόχοι χρηματοδότησης του ΜΑΑ στον κλιματικό και τον ψηφιακό τομέα έχουν ξεπεραστεί σε μεγάλο βαθμό και τα σχέδια περιλαμβάνουν περισσότερα από χίλια μέτρα που συμβάλλουν στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Το επόμενο έτος θα αποτελέσει κρίσιμη δοκιμασία της συλλογικής ικανότητάς μας να εφαρμόσουμε τις πρωτοφανείς επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί. Είμαι πεπεισμένος ότι θα σταθούμε στο ύψος της πρόκλησης και ότι θα αξιοποιήσουμε αυτή τη μοναδική ευκαιρία».

Ιστορικό

Η έκθεση είναι η πρώτη μιας σειράς ετήσιων εκθέσεων της Επιτροπής, οι οποίες θα καλύπτουν την εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας του, όπως απαιτείται από τον κανονισμό. Η έκθεση θα τροφοδοτήσει τον διάλογο μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ένωσης και με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με την εφαρμογή του. Οι πληροφορίες που παρέχονται στην έκθεση βασίζονται στο περιεχόμενο των εγκριθέντων σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, όπως αξιολογήθηκαν από την Επιτροπή, στα δεδομένα που υπέβαλαν τα κράτη-μέλη έως τα τέλη Νοεμβρίου 2021, στο πλαίσιο της υποχρέωσής τους για εξαμηνιαία υποβολή εκθέσεων, καθώς και στις εξελίξεις όσον αφορά την εφαρμογή του Μηχανισμού έως το τέλος Φεβρουαρίου 2022.

EconomyToday 85

αρθρο

4 χρόνια

Υφυπουργείο Ναυτιλίας

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ Υφυπουργού Ναυτιλίας

κυπριακή ναυτιλία είναι ένα success story το οποίο χτίστηκε τα τελευταία 40 χρόνια μέσα από στοχευμένες πολιτικές, μέσα από το μεράκι και τη σκληρή δουλειά όλων όσοι έθεσαν γερές βάσεις στα πρώτα της βήματα, καθώς και μέσα από τη στήριξη της οποίας έτυχε από ναυτιλιακούς παράγοντες που εμπιστεύθηκαν την κυπριακή σημαία στα πλοία τους και την Κύπρο ως βάση για τις δραστηριότητές τους. Η 1η Μαρτίου 2018 αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο, με την έναρξη της λειτουργίας του νεοσύστατου Υφυπουργείου Ναυτιλίας, μια πρωτοβουλία της κυβέρνησης Αναστασιάδη που έτυχε της ομόφωνης κοινοβουλευτικής έγκρισης, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα ότι η ναυτιλία αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για την Κύπρο. Τέσσερα χρόνια μετά, η απόφαση αυτή αποδεικνύεται πέρα για πέρα ορθή. Παρά τις δυσκολίες που πάντα παρουσιάζονται σε κάθε νέο εγχείρημα, παρά τις αντίξοες συνθήκες των τελευταίων δύο χρόνων, με την πανδημία να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην υλοποίηση των σχεδιασμών προβολής και προσέλκυσης πλοίων και ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο, η ναυτιλία μας αποδείχθηκε ανθεκτική, καταγράφοντας επιτυχίες και θετικές επιδόσεις. Η επανέγκριση του φορολογικού καθεστώτος που διέπει την κυπριακή ναυτιλία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2019 ενίσχυσε την ανταγωνιστικότητα του τομέα, δημιουργώντας συνθήκες σταθερότητας και αξιοπιστίας για τις ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται ή 86 EconomyToday

Ο εθνικός Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, αναμένεται να μεγιστοποιήσει τις προοπτικές αειφόρου ανάπτυξης της γαλάζιας οικονομίας

σχεδιάζουν να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο ή και να εγγράψουν πλοία στο κυπριακό νηολόγιο. Το κυπριακό νηολόγιο έχει ξεπεράσει τα 24,2 εκατ. ολική χωρητικότητα και ο αριθμός των ναυτιλιακών εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες στο Σύστημα Φόρου Χωρητικότητας καταγράφει τα τελευταία 4 χρόνια αύξηση που ξεπερνά το 60%. Την ίδια περίοδο (2018-2022), το Υφυπουργείο Ναυτιλίας καταγράφει 73% αύξηση στα εισπραχθέντα έσοδα. Στην ανθρωπιστική κρίση που ξέσπασε με τα πληρώματα των πλοίων εξαιτίας της πανδημίας, η κυβέρνηση ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά, επιδεικνύοντας την κοινωνική της ευαισθησία. Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας πήρε πρωτοβουλίες και έλαβε τα εύσημα από τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα. Συγκεκριμένα, η Κύπρος διευκόλυνε τις αλλαγές πληρωμάτων και τον επαναπατρισμό 60.000 ναυτικών, υιοθέτησε εθνικό πρόγραμμα εμβολιαστικής κάλυψης 40.000 ναυτικών και πρότεινε ένα παγκόσμιο εμβολιαστικό πρόγραμμα για τους ναυτικούς, που υιοθετήθηκε με ψήφισμα από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας. Πέρα από τις αριθμητικές επιδόσεις, το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, με απτές δράσεις και προληπτικές πολιτικές, έθεσε τις βάσεις για να καταστεί ο τομέας πιο ανθεκτικός στις κρίσεις, πιο ανταγωνιστικός και αειφόρος, δημιουργώντας συνθήκες αποτελεσματικής αντιμετώπισης των προκλήσεων. Ορόσημο προς αυτή την κατεύθυνση αποτέλεσε η διαμόρφωση του στρατηγικού οράματος για την κυπριακή ναυτιλία «SEAchange2030», που στοχεύει στο να καταστεί η Κύπρος πρωταγωνιστής στη διαμόρφωση ναυτιλιακής πολιτικής με θετική επιρροή στα παγκόσμια ναυτιλιακά δρώμενα και ένα ελκυστικό ναυτιλιακό κέντρο

με επίκεντρο την αειφόρο ανάπτυξη και την αριστεία. Με το «SEAchange2030» διαμορφώθηκε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας στο Υφυπουργείο, μια διαδραστική και συστηματική διαδικασία που θα στηρίξει την υλοποίηση του οράματος στη βάση του τρίπτυχου Εξωστρέφεια - Προσαρμοστικότητα - Αειφορία, με 35 στοχευμένες δράσεις και με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Σε σχέση με τον πράσινο μετασχηματισμό, η Κύπρος πρωτοπορεί με την υιοθέτηση και εφαρμογή Πράσινων Φορολογικών Κινήτρων σε πλοία, τα οποία μέσα από τις πρακτικές τους μειώνουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πέρα από τις διεθνείς κανονιστικές υποχρεώσεις, ενθαρρύνοντας και επιβραβεύοντας τη ναυτιλιακή βιομηχανία στη δύσκολη μεταβατική περίοδο που διέρχεται μέχρι να επιτευχθεί η πλήρης απεξάρτηση από τον άνθρακα. Προς αυτή την κατεύθυνση στρέφονται και οι προσπάθειες του Υφυπουργείου να στηρίξει ερευνητικές δράσεις μέσα από στοχευμένα προγράμματα, ενώ παράλληλα διευκολύνει και στηρίζει δοκιμές στη χρήση εναλλακτικών καυσίμων (π.χ. βιοκαυσίμων και υδρογόνου) σε πλοία υπό κυπριακή σημαία. Η άμεση και ποιοτική εξυπηρέτηση της ναυτιλιακής βιομηχανίας αποτελεί ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της κυπριακής ναυτιλίας που αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Υφυπουργείου. Μέσα από τη χρηματοδότηση που εξασφαλίστηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, το έργο έχει σχεδιαστεί και θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2023. Σε εξέλιξη βρίσκονται επίσης νομοθετικές πρωτοβουλίες και άλλες διεργασίες που θα συμβάλουν στη διαμόρφωση πλαισίου μονοθυριδικής

Το κυπριακό νηολόγιο έχει ξεπεράσει τα 24,2 εκατ. ολική χωρητικότητα και ο αριθμός των ναυτιλιακών εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες στο Σύστημα Φόρου Χωρητικότητας καταγράφει τα τελευταία 4 χρόνια αύξηση που ξεπερνά το 60%

εξυπηρέτησης (one-stop-shop). Το Υφυπουργείο καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για στήριξη του παράκτιου οικοσυστήματος, στηρίζοντας την ακτοπλοΐα μέσω Σχεδίου Κρατικής Ενίσχυσης, στην προσπάθεια να προσφέρει ποιοτικότερες υπηρεσίες στον θαλάσσιο τουρισμό. Σε πορεία υλοποίησης βρίσκεται επίσης η διαμόρφωση ολιστικού νομοθετικού και διοικητικού πλαισίου λειτουργίας σκαφών αναψυχής, αλλά και ο στόχος για εναλλακτική συνδεσιμότητα της Κύπρου με την ηπειρωτική Ευρώπη, με την επαναλειτουργία της Θαλάσσιας Επιβατικής Σύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας. Η Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική της Κύπρου αποτελεί μια εξίσου σημαντική προτεραιότητα. Ο εθνικός Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, αναμένεται να μεγιστοποιήσει τις προοπτικές αειφόρου ανάπτυξης της γαλάζιας οικονομίας. Το μέλλον της ναυτιλίας και της γαλάζιας οικονομίας στην Κύπρο είναι συνυφασμένο με το ανθρώπινο δυναμικό. Προς αυτή την κατεύθυνση, το Υφυπουργείο στρέφεται στη νέα γενιά, επιδιώκοντας την καλλιέργεια θαλάσσιας και ναυτιλιακής κουλτούρας, με διαδραστικές πρωτοβουλίες και εκστρατείες ενημέρωσης για τις προοπτικές των γαλάζιων και ναυτιλιακών σπουδών και επαγγελμάτων, τα οποία στηρίζει μέσα από εκπαιδευτικές χορηγίες και υποτροφίες. Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, στα 4 χρόνια ζωής του, έθεσε τις βάσεις για ακόμη μεγαλύτερη συνεισφορά της ναυτιλίας στην κυπριακή οικονομία. Επιπρόσθετα, η εκλογή της Κύπρου στο Συμβούλιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, συγκεντρώνοντας στις δύο τελευταίες εκλογικές διαδικασίες (2019 και 2021) τη συντριπτική πλειοψηφία των ψήφων, η ενεργός και πρωταγωνιστική παρουσία της Κύπρου στα διεθνή και ευρωπαϊκά ναυτιλιακά δρώμενα και ο πλούτος εμπειρογνωμοσύνης που διαθέτουν τα στελέχη του Υφυπουργείου, αποτελούν εργαλεία θετικής προβολής της Κύπρου μας διεθνώς. Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας απαρτίζεται από στελέχη που υπηρετούν με μεγάλο ζήλο και αγάπη την κυπριακή ναυτιλία. Έχουν κάθε λόγο να νιώθουν περήφανοι για τις επιδόσεις της Κύπρου, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης που θα πρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρο μέσα από την εθνική στρατηγική και τις δράσεις που έχουν δρομολογηθεί. Την ίδια στιγμή, η εκτίμηση και οι ευχαριστίες της πολιτείας προς τη ναυτιλιακή βιομηχανία, το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο και την Κυπριακή Ένωση Πλοιοκτητών είναι επιβαλλόμενες και οφειλόμενες για τη διαχρονική στήριξη και εμπιστοσύνη προς την κυπριακή ναυτιλία. Μαζί θα εργαστούμε για να αναπτύξουμε περαιτέρω το ναυτιλιακό μας σύμπλεγμα, καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να ανεβάσουμε την κυπριακή σημαία ακόμη πιο ψηλά σε αξιοπιστία και σε ποιότητα, αλλά και σε μεγαλύτερο αριθμό πλοίων, για να κυματίζει περήφανα ανά την υφήλιο. Τέσσερα χρόνια Υφυπουργείο Ναυτιλίας, με σταθερά και στοχευμένα βήματα ανάπτυξης του τομέα, ταγμένο για να υπηρετήσει τον σκοπό: «Δυνατή Ναυτιλία – Δυνατότερη Κύπρος».

EconomyToday 87

ΘΕΜΑ

Σκέψεις για θέσπιση

κατώτατου μισθού με διάταγμα ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ

ομολογία ιστορικής σημασίας θέσπιση ΕΚΜ από πιθανά μικροκομματικά παιχνίδια, ενόψει μάλιστα και των προεδρικών εκλογών. Αφετέρου, η λύση του υπουργικού διατάγματος αντί της κοινοβουλευτικής οδού θα παρέχει στην εκτελεστική εξουσία ευελιξία αναπροσαρμογής των διατάξεων του διατάγματος του ΕΚΜ όταν και όπου κρίνεται αναγκαίο. Με υπουργικό διάταγμα του 2011, εξάλλου, 9 επαγγέλματα προστατεύονται ήδη στην Κύπρο με κατώτατο μισθό: γραφείς, πωλητές/τριες, σχολικοί βοηθοί, βοηθοί παιδοκόμοι, βοηθοί βρεφοκόμοι, νοσηλευτικοί βοηθοί, φροντιστές/στριες σε ιδρύματα, φρουροί ασφαλείας και καθαριστές/στριες κτιριακών εγκαταστάσεων. Ωστόσο, ήδη υπάρχουν φωνές από το στρατόπεδο της αντιπολίτευσης που θεωρούν ότι «μια τέτοια κίνηση, σε συνδυασμό μάλιστα με την καθυστέρηση που παρατηρείται ενώ έχουμε ήδη μπει σε προεκλογική περίοδο –και ειδικά το κυβερνητικό κόμμα–, θα συνιστούσε εργαλειοποίηση του κατώτατου μισθού από μέρους της κυβέρνησης».

ι διεργασίες για θέσπιση Εθνικού Κατώτατου Μισθού (ΕΚΜ) συνεχίζονται κανονικά και απρόσκοπτα, παρά τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ξεκαθαρίζει το Υπουργείο Εργασίας. Κάτι με το οποίο συμφωνούν οι συντεχνίες των εργαζομένων, ενώ διαφωνούν οι εργοδοτικές οργανώσεις. Ωστόσο, τα χρονοδιαγράμματα που έχει θέσει η ίδια η κυβέρνηση, για ολοκλήρωση του διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους μέχρι το τέλος του 2021, έχουν κατά πολύ ξεπεραστεί. Μάλιστα, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, για μια σειρά από καθοριστικά ζητήματα για τη ρύθμιση του ΕΚΜ –για τα οποία γίνεται αναφορά πιο κάτω– πέρα από κατ’ αρχήν αποφάσεις δεν έχει ανοίξει ο διάλογος για τεχνικές πτυχές. Κάτι που σημαίνει πως η ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων του Υπουργείου Εργασίας με τους κοινωνικούς εταίρους και κατ’ επέκταση η εφαρμογή του Εθνικού Κατώτατου Μισθού μπορεί να μην είναι και τόσο κοντά...

Διάταγμα και παράκαμψη της Βουλής

Επιπλέον, στην εξίσωση μπαίνουν και οι πληροφορίες που θέλουν το Υπουργείο Εργασίας να προκρίνει τη θέσπιση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού μέσω υπουργικού διατάγματος και όχι μέσω νομοσχεδίου, παρακάμπτοντας ουσιαστικά τη Βουλή. Σε περίπτωση που επικρατήσει το υπουργικό διάταγμα έναντι του νομοσχεδίου, η κυβέρνηση αφενός θα εξοικονομήσει χρόνο και θα προστατεύσει την κατά γενική 88 EconomyToday

Εκτός χρονοδιαγραμμάτων η συζήτηση με τους κοινωνικούς εταίρους

Καμία διαφοροποίηση στους σχεδιασμούς λόγω Ουκρανίας

Από το Υπουργείο Εργασίας διαμηνύουν ότι καμία διαφοροποίηση δεν υπάρχει αναφορικά με τους σχεδιασμούς για τη θέσπιση του ΕΚΜ, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των επιπτώσεών του στην κυπριακή οικονομία. «Αυτό στο οποίο επικεντρωνόμαστε είναι να πετύχουμε μια ρύθμιση με τις μεγαλύτερες δυνατές

Δεν επηρεάζουν τις διαδικασίες ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις του

συγκλίσεις απ’ όλους τους κοινωνικούς εταίρους, με τους οποίους βρισκόμαστε σε ανοιχτό διάλογο. Κάτι που απαιτεί χρόνο. Κατά τ’ άλλα, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις που επιφέρει στην κυπριακή οικονομία δεν επηρεάζουν τις προσπάθειες και τις προθέσεις μας», ανέφερε η Υπουργός Εργασίας, Ζέτα Αιμιλιανίδου. Στην ίδια γραμμή και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, με τον Γενικό Γραμματέα της ΣΕΚ, Ανδρέα Μάτσα, να υπογραμμίζει ότι όχι μόνο δεν μπαίνει θέμα διαφοροποίησης των σχεδιασμών για θέσπιση ΕΚΜ, αλλά, «αντιθέτως, υπό τις περιστάσεις γίνεται επιβεβλημένη η θέσπιση κατώτατου μισθού, αφού μεταξύ άλλων θα δημιουργηθεί ένα δίχτυ ασφαλείας και συνθήκες εισοδηματικής δικαιοσύνης για τους εργαζομένους, που είναι το ζητούμενο σε τέτοιες συνθήκες γενικευμένης ρευστότητας». Αντίθετη άποψη εξέφρασε ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ, Μιχάλης Αντωνίου, ο οποίος ανέφερε ότι οι διαδικασίες θέσπισης ΕΚΜ πρέπει να παγώσουν μέχρι να επανέλθουν συνθήκες σταθερότητας στην παγκόσμια και την κυπριακή οικονομία.

Ξεπεράστηκαν κατά πολύ τα χρονοδιαγράμματα

Ήδη από τις 6 Οκτωβρίου 2021, και συγκεκριμένα από το βήμα του 29ου Συνεδρίου της ΣΕΚ, η Ζέτα Αιμιλιανίδου έθετε ως χρονικό όριο για την ολοκλήρωση του διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους το τέλος του 2021. Θέση την οποία εξέφρασε και στη συνεδρία του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, παρουσία

και του Υπουργού Οικονομικών, στις 4 Νοεμβρίου, λέγοντας τότε ότι «έχουμε βάλει ένα χρονοδιάγραμμα μέχρι το τέλος του χρόνου, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αποφασίσουμε πώς θα υιοθετηθεί ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός». Χρονοδιάγραμμα το οποίο έχει κατά πολύ ξεπεραστεί. Μάλιστα, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, φαίνεται πως υπάρχουν πολλά κομβικά ζητήματα και πτυχές τα οποία ο διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων δεν τα έχει καν ακουμπήσει. «Κατά τη γνώμη μας, ο διάλογος όχι μόνο δεν κοντεύει να τελειώσει, αλλά δεν έχουμε μπει ακόμη στην ουσία του πράγματος», ανέφερε ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ, συμπληρώνοντας πως «ακόμη δεν έχουμε μιλήσει ούτε για τις παραμέτρους που θα λαμβάνονται υπ’ όψιν, ούτε για τη μεθοδολογία βάσει της οποίας θα καθοριστεί ο κατώτατος μισθός, ούτε για τη φόρμουλα και τον μηχανισμό αναθεώρησης του κατώτατου μισθού, ούτε για τους μηχανισμούς αναπροσαρμογής σε καταστάσεις κρίσεων, όπως αυτή που διανύουμε». Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας της ΣΕΚ υπογραμμίζει πως τα τεχνικά ζητήματα μπορούν να συμφωνηθούν σύντομα και εύκολα, νοουμένου ότι υπάρχει η θέληση απ’ όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. «Αυτό που έχει σημασία είναι αφενός η πολιτική βούληση για θέσπιση του ΕΚΜ –που βλέπουμε να είναι δεδομένη– και αφετέρου η κατ’ αρχήν συμφωνία σε σημαντικές πτυχές». Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον κ. Μάτσα, από τη στιγμή που συμφωνήθηκε ότι θα υπάρχει ένας μηχανισμός αναπροσαρμογής, τα τεχνικά επιμέρους ζητήματα του μηχανισμού αυτού με καλή διάθεση και στοχοπροσήλωση μπορούν να συμφωνηθούν σύντομα και εύκολα.

Τα μέχρι στιγμής δεδομένα

Αναφορικά με τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας το προηγούμενο διάστημα για το ύψος του Εθνικού Κατώτατου Μισθού αλλά και για τον τρόπο υπολογισμού του, «είναι μόνο σχέδια επί χάρτου», αναφέρουν χαρακτηριστικά από το Υπουργείο Εργασίας. «Τίποτα δεν ισχύει αν πρώτα δεν συζητηθεί και συμφωνηθεί με όλους τους κοινωνικούς εταίρους, με τους οποίους είμαστε σε ανοιχτό διάλογο», ανέφερε η Υπουργός Εργασίας. Ως εκ τούτου, το μόνο δεδομένο (;) που υπάρχει μέχρι αυτή τη στιγμή είναι ότι ο κατώτατος μισθός θα είναι ένας και οριζόντιος για όλα τα επαγγέλματα, όπως εξάλλου προκρίνει και η μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO) για τον ΕΚΜ στην Κύπρο. Μελέτη η οποία αποτελεί, μαζί με σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οδηγό στην προσπάθεια της κυβέρνησης για θέσπιση Εθνικού Κατώτατου Μισθού. Επιπλέον, το ύψος του κατώτατου μισθού δεν μπορεί να αποκλίνει πολύ από το 55% με 60% του διάμεσου μισθού, βάσει της υπό αναφορά Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Ενδεικτικά στην Κύπρο, σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο διάμεσος μισθός το 2020 ήταν €1.573, το 2019 €1.556 και το 2018 €1.519.

EconomyToday 89

αρθρο

Ανάλυση δεδομένων και ευφυείς αποφάσεις

ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΛΟΪΖΟΥ Διευθύνοντος Συμβούλου WiRE FS

τεχνολογία έχει αναπτυχθεί τόσο πολύ που ουσιαστικά έχει καταργήσει τον παραδοσιακό τρόπο λήψης επιχειρηματικών αποφάσεων. Οι επιχειρηματίες που «έβλεπαν μπροστά», που «διάβαζαν τις εξελίξεις», σήμερα έχουν αντικατασταθεί από τους επιχειρηματίες που αξιοποιούν τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους και μέσω της ορθής επεξεργασίας λαμβάνουν στοχευμένες, μετρήσιμες και με περιορισμένο ρίσκο αποφάσεις. Στα αγγλικά έχει επικρατήσει ο όρος Decision Intelligence. Εμείς θα τις πούμε Ευφυείς Αποφάσεις (μερικές φορές νιώθουμε ότι η πλούσια και ωραία ελληνική γλώσσα έχει μείνει λίγο πίσω σε σχέση με τους τεχνολογικούς όρους της εποχής). Επί της ουσίας, πρόκειται για τη διαδικασία που παντρεύει τη λήψη αποφάσεων στρατηγικής φύσης με την αξιοποίηση πλατφορμών ανάλυσης διαθέσιμων δεδομένων. Εφόσον η διαδικασία εφαρμοστεί σωστά, δημιουργεί σημαντικά οφέλη στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, οι οποίες: βασίζονται σε ποιοτικά στοιχεία, είναι πιο γρήγορες, λαμβάνουν υπόψη όλα τα δεδομένα ενός οργανισμού, μειώνουν τους επιχειρησιακούς κινδύνους. Οι Ευφυείς Αποφάσεις, λοιπόν, βασίζονται στο σημαντικότερο άυλο περιουσιακό στοιχείο που έχουν στη διάθεσή τους σήμερα οι επιχειρήσεις, τα δεδομένα. Σύμφωνα με τη McKinsey, μέχρι το 2025 η σημασία των δεδομένων που συλλέγει

90 EconomyToday

Τους χαρισματικούς ηγέτες που προέβλεπαν τις εξελίξεις αντικαθιστούν εξειδικευμένα λογισμικά αναλύσεων. Κυνικό; Μπορεί, αλλά αυτό είναι το μέλλον

και επεξεργάζεται κάθε επιχείρηση θα είναι τόσο σημαντική που ουσιαστικά θα καθορίζει βασικές πτυχές της λειτουργίας της. Μάλιστα, εκτιμάται πως οι επιχειρήσεις δεν θα αξιοποιούν απλώς τα δικά τους δεδομένα, αλλά θα συνεργάζονται μέσω κοινών πλατφορμών για μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων. Αποτέλεσμα; Οι Chief Data Officers και οι ομάδες τους θα είναι τόσο σημαντικοί για την αύξηση των εσόδων μιας επιχείρησης όσο και οι Εμπορικοί Διευθυντές και οι Διευθυντές Μάρκετινγκ. Τα δεδομένα δεν θα είναι πλέον απλώς δεδομένα ή έστω αναλύσεις, αλλά θα αποτελούν, για πολλούς τομείς, προϊόντα τα οποία θα αναβαθμίζονται και θα βελτιστοποιούνται διαρκώς με την προσθήκη νέων, μέσω αυτοματοποιημένων διαδικασιών. Μέχρι το 2025, η επεξεργασία των δεδομένων θα γίνεται σε πραγματικό χρόνο, μέσω πολλών συσκευών ταυτόχρονα, και θα παράγει άμεσα ισχυρές τελικές πληροφορίες. Οι επιχειρήσεις που θα ασπασθούν την αναγκαιότητα για ορθή αξιοποίηση των δεδομένων θα μπορούν να επιλύουν προβλήματα μέσα σε μερικές ώρες και να βελτιώνουν σχεδόν άμεσα την αποδοτικότητά τους. Όλα αυτά, βέβαια, συνεπάγονται και αυξημένους κινδύνους για την ιδιωτικότητα, για τα προσωπικά δεδομένα και για θέματα ηθικής και ασφάλειας. Η αξιοποίηση των δεδομένων δεν πρέπει να είναι ανεξέλεγκτη και χωρίς σεβασμό στα πρόσωπα, φυσικά και νομικά. Αλλιώς, ελλοχεύει ο κίνδυνος για καταστροφικές συνέπειες στη φήμη και την ίδια τη βιωσιμότητα αυτών των οργανισμών. Αναγνωρίζοντας τη διαρκώς αυξανόμενη σημασία των δεδομένων και της ορθής ανάλυσής τους, η WiRE εντατικοποιεί τις προσπάθειές της για να αυξήσει τη διαφάνεια και την ορατότητα του τομέα των ακινήτων στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Το όραμά μας ασπάστηκαν πρόσφατα σημαντικοί θεσμικοί επενδυτές, οι οποίοι αναγνώρισαν το κενό που υπάρχει στην αγορά. Οι λύσεις που αναπτύσσουμε συλλέγουν, αντιπαραβάλλουν και αναλύουν δεδομένα από πολλαπλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων κυβερνητικών βάσεων, και τα συνδυάζουν με δυναμικά δεδομένα από δορυφόρους. Με αυτόν τον τρόπο, βοηθούμε επενδυτές ακινήτων, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ασφαλιστικές εταιρείες και εταιρείες που προωθούν προϊόντα σε νοικοκυριά να λαμβάνουν στοχευμένες και Ευφυείς Αποφάσεις. Το μέλλον είναι πιο κοντά από ό,τι υπολογίζουμε. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, αυτό που θεωρούμε ως το μέλλον μπορεί να είναι ήδη εδώ.

αρθρο

Αναβίωση του Συνεργατισμού:

Η απάντηση βρίσκεται στις ρίζες του

TOY ΔΡΟΣ ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΛΑΤΗ Διδάκτορα Χρηματοοικονομικών του Πανεπιστημίου του Cambridge

ίδαμε πρόσφατα την πρωτοβουλία αναβίωσης του Συνεργατισμού. Μια κοινωνικά ωφέλιμη και απαραίτητη πρωτοβουλία. Ιδιαίτερα ενόσω βρισκόμαστε στη δίνη ενός παγκόσμιου οικονομικού πολέμου, που δυστυχώς ενδέχεται να οδηγήσει πολλούς συνανθρώπους μας σε ανέχεια και σε απελπιστικές καταστάσεις. Οφείλουμε να είμαστε δίπλα τους. Όχι όμως στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας, αλλά της στήριξης, για να μπορούν να δημιουργήσουν και να σταθούν ξανά. Έτσι, ο συνεργατισμός, η αλληλεγγύη και η συλλογική αυτοβοήθεια/στήριξη είναι έννοιες επίκαιρες σήμερα όσο και σε κάθε κρίση που καταρρακώνει τις έννοιες του δικαίου, του κοινωνικού κράτους και της αξιοπρέπειας. Γι’ αυτό, ο Συνεργατισμός δεν μπορεί να δομηθεί (ξανά) ως απλά μια άλλη εμπορική τράπεζα. Κάπου στην κατανοητή επιθυμία του να καταστεί βιώσιμος, τόσο το συνεργατικό κίνημα στην Κύπρο, αλλά κυρίως η πολιτεία μετά την κρατικοποίησή του, ακολούθησαν ένα επιχειρηματικό μοντέλο που σταδιακά τον αποξένωσε από το όραμά του και τον αληθινό του σκοπό. Και εδώ ακριβώς ήταν το πρόβλημα. Διότι, πάνω απ’ όλα, η κρίση του Συνεργατισμού στον τόπο μας ήταν κρίση ταυτότητας. Έτσι, η όλη συζήτηση αναβίωσής του οφείλει να αναπτυχθεί γύρω από μια τάση που αναπτύχθηκε σε Ευρώπη και Αμερική, παντρεύοντας τις αρχές του Συνεργατισμού με την

Υπάρχει το μοντέλο της «Triodos Bank»,

μιας από τις κορυφαίες αειφόρες τράπεζες στον κόσμο, με σχεδόν 1 εκατομμύριο πελάτες σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες, με καταθέσεις (2020) γύρω στα

€12 δισ., δάνεια

€9 δισ.

και καθαρά κέρδη

€27 εκατ.

ιδέα της Αναπτυξιακής Τράπεζας προς όφελος των μελών του. Το αποτέλεσμα: μια Ηθική Αναπτυξιακή Τράπεζα που πραγματικά δουλεύει, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία. Ανάμεσα σε πολλά παραδείγματα, μπορούμε να αναφέρουμε το μοντέλο της «Triodos Bank», μιας από τις κορυφαίες αειφόρες τράπεζες στον κόσμο, με σχεδόν 1 εκατομμύριο πελάτες σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες, με καταθέσεις (2020) γύρω στα €12 δισ., δάνεια €9 δισ. και καθαρά κέρδη €27 εκατ. Η τράπεζα αυτή, η οποία θεωρείται πρότυπο διαφάνειας, δραστηριοποιείται στους τομείς φύση-περιβάλλον, πολιτισμός-κοινωνία και κοινωνικές επιχειρήσεις, επενδύοντας σε σχετικές αειφόρες εταιρείες. Πέραν αυτού, το εν λόγω μοντέλο δουλεύει και σε συλλογικό επίπεδο, διατηρώντας πάντοτε τις βασικές αξίες του. Μέσω της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ηθικών Τραπεζών, μια ομάδα Ηθικών Τραπεζών προβαίνει σε διασυνοριακές επενδύσεις μέσω της SEFEA – της χρηματοδοτικής συνεργατικής εταιρείας της FEBEA. Τα μεγέθη μιλούν από μόνα τους. Με 30 τράπεζες και χρηματοδοτικά ιδρύματα ως μέλη, η FEBEA διατηρεί πέραν των 300 υποκαταστημάτων σε 15 χώρες (11 εντός της ΕΕ). Με συλλογικό ενεργητικό άνω των €40 δισ., ο οργανισμός αυτός εξελίσσεται σε αναπτυξιακό κολοσσό αλλά και σε ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσουμε ως Κύπρος. Επιπλέον, οι εν λόγω τράπεζες-μέλη δρουν πολυδιάστατα και καταλυτικά σε τοπικό κυρίως επίπεδο, βαθιά συσχετισμένες με τη φύση και τις ιδιαιτερότητες των μελών τους. Έτσι, όχι μόνο καθίστανται ικανές για αντικειμενική αξιολόγηση της κάθε περίπτωσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες, συνυφασμένες με τον αντίκτυπο που θα έχει το προτεινόμενο προς δανειοδότηση έργο, αλλά μπορούν να προσφέρουν και τις κατάλληλες συμβουλευτικές υπηρεσίες, όπως και πρωτοπόρα χρηματοδοτικά εργαλεία. Ανάμεσα σε αυτά είναι και μια πληθώρα ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως για παράδειγμα τα COSME, INTERREG, EaSI, HORIZON EUROPE και EuSEF, τα οποία και θα δύναται να προσφέρει συμβουλευτικά στους πελάτες της – κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο για την Κύπρο, αφού μέχρι στιγμής δεν υφίσταται κάποιος ανάλογος φορέας που να προσφέρει ουσιαστικά αυτού του είδους τις υπηρεσίες, ιδιαίτερα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Έτσι, ο Συνεργατισμός, αναβαθμισμένος πια σε Ηθική Αναπτυξιακή Τράπεζα, μέλος της FEBEA, θα τελεί ουσιαστικά υπό την εποπτεία μιας ανεξάρτητης ευρωπαϊκής ιδιωτικής οντότητας που απέδειξε την αξιοπιστία της στην καρδιά της ΕΕ από το 2001, προσφέροντας και μια έξωθεν καλή μαρτυρία για το κυπριακό συνεργατικό κίνημα και το μέλλον του. Πέραν αυτού, η ΣΤΚ όχι μόνο θα έχει πρόσβαση ρευστότητας στη SEFEA, αλλά πρωτίστως θα ακολουθεί ως πολιτική τον «Ηθικό Δανεισμό» μέσα από τις ωφέλιμες ηθικές τραπεζικές πρακτικές που ακολουθούν τα μέλη της FEBEA – με καταλυτική και αναπτυξιακή παρουσία στην κυπριακή κοινωνία. Δηλαδή, χρηματοδότηση σε τομείς όπως η πράσινη οικονομία, η αειφόρα και βιώσιμη ανάπτυξη, οι κοινωνικές επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις επανένταξης ευπαθών ομάδων στην αγορά εργασίας, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κοινωνική οικονομία, η κοινωνική αλληλεγγύη και το δίκαιο και κοινωνικά ωφέλιμο εμπόριο, συμβαδίζοντας απόλυτα με τον σκοπό του Συνεργατισμού.

EconomyToday 91

αρθρο

Προκλήσεις στο κατώφλι του 2022 (ΙΙΙ)

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Εργάτη Γνώσης

ξελικτικά προς το τέλος του 20ού και πιο δυναμικά από την αρχή του 21ου αιώνα, έχουμε περάσει από έναν κόσμο που ήταν κατά βάση νευτώνειος και ακολουθούσε τους νόμους της κλασικής μηχανικής, ακόμη και σε συστήματα κοινωνικά, σε έναν κόσμο κβαντικό (όπου για παράδειγμα το φως είναι σχεδόν ταυτόχρονα ύλη και ενέργεια και μπορεί να μεταπίπτει από τη μια μορφή στην άλλη), πολύ πιο γρήγορο, δυναμικό, απρόβλεπτο και με απόλυτη αβεβαιότητα. Η αναφορά στον φυσικό κόσμο γίνεται ώστε αφενός να δοθεί παραστατικά η σημερινή κατάσταση και αφετέρου να γίνει κατανοητό πως σε ένα ανώτερο επίπεδο τα φυσικά και τα κοινωνικά συστήματα συγκλίνουν. Άλλωστε, και η κλασική μηχανική γίνεται πλέον αντιληπτή μέσα από την κβαντική μηχανική. «Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν», κατά τον Ηράκλειτο. Η παγκοσμιοποίηση και η δημιουργία του παγκόσμι-

92 EconomyToday

Η αδυναμία της Κύπρου να αξιοποιήσει τα υφιστάμενα –επιβεβαιωμένα– κοιτάσματα και να προχωρήσει στη διερεύνηση των υπόλοιπων πιθανών κοιτασμάτων δεν είναι κατανοητή

ου χωριού έχουν δημιουργήσει αλληλεξαρτήσεις όπου γεγονότα, κρίσεις, πόλεμοι και πανδημίες μεταφέρονται πολύ γρήγορα σε όλες τις χώρες του κόσμου και επηρεάζουν τοπικές κοινωνίες και οικονομίες. Η χρηματοπιστωτική κρίση στις ΗΠΑ στις αρχές του αιώνα οδήγησε σε μια παγκόσμια κρίση, με τραγικές συνέπειες για την Κύπρο, την Ελλάδα και άλλες χώρες. Η πανδημία του COVID-19 ξεκίνησε αρχικά ως ένα περιορισμένο πρόβλημα δημόσιας υγείας στην Κίνα αλλά εξελίχθηκε πολύ γρήγορα σε μια παγκόσμια πανδημία, με χιλιάδες νεκρούς και σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια κοινωνία και οικονομία. Η εγκληματική και καταστροφική ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προβλέπεται να έχει αντίστοιχες μακροχρόνιες επιπτώσεις στις διεθνείς σχέσεις, την παγκόσμια οικονομία και το εμπόριο. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα του πολέμου, οι σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία έχουν διασαλευθεί ριζικά και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς και πότε θα αποκατασταθούν. Η εξάρτηση των χωρών της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο έχει αποδειχθεί αχίλλειος πτέρνα και θα πρέπει άμεσα να γίνει ένας ενεργειακός ανασχεδιασμός για απεξάρτηση από τη Ρωσία. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και οι διαδικασίες ανεύρεσης, εξόρυξης και εμπορικής αξιοποίησης θα πρέπει να επιταχυνθούν. Η αδυναμία της Κύπρου να αξιοποιήσει τα υφιστάμενα –επιβεβαιωμένα– κοιτάσματα και να προχωρήσει στη διερεύνηση των υπόλοιπων πιθανών κοιτασμάτων δεν είναι κατανοητή.

Ένα άλλο σημαντικό θέμα που άπτεται του πολέμου και επηρεάζει την κυπριακή αγορά, δημιουργώντας αλυσιδωτές αρνητικές επιπτώσεις και αύξηση των τιμών, αφορά το γεγονός ότι η Ρωσία και η Ουκρανία παράγουν το 30% της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών για ανθρώπινη και ζωική κατανάλωση. Με τον πόλεμο οι εξαγωγές έχουν σταματήσει, η παραγωγή θα μειωθεί σημαντικά λόγω καταστροφής και φυσικά οι τιμές των διαθέσιμων αποθεμάτων έχουν αυξηθεί. Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ θα πρέπει ακόμη να ανασχεδιάσουν την αμυντική τους πολιτική γύρω από την ανάγκη προστασίας από τις αναθεωρητικές δράσεις της Ρωσίας. Ήδη η Γερμανία έχει ανακοινώσει σημαντική αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και η Φινλανδία και η Σουηδία προβληματίζονται ως προς την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Το όνειρο για μια ειρηνική Ευρώπη μάλλον περνά μέσα από έναν νέο ψυχρό πόλεμο και ένα νέο σιδηρούν παραπέτασμα. Όπως η χρηματοπιστωτική κρίση μεταμόρφωσε το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, η πανδημία αλλάζει ριζικά τον τρόπο ζωής, την καθημερινότητα και τον τρόπο αλληλεπίδρασης των ανθρώπων. Επηρέασε επίσης τον τρόπο και τον χρόνο εργασίας αλλά και την παγκόσμια οικονομία ευρύτερα. Ως απότοκο της πανδημίας και του αναγκαστικού εγκλεισμού, η παγκόσμια παραγωγή και διανομή προϊόντων είχε ανασταλεί ή περιοριστεί, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των τιμών και κατ’ επέκταση του πληθωρισμού. Ο φόβος του στασιμοπληθωρισμού ή πληθωρισμού προσφοράς, ο οποίος δεν προέρχεται από την αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής αλλά είτε από την ολιγοπωλιακή είτε από τη μονοπωλιακή οργάνωση

της οικονομίας, έχει θέσει τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες σε εγρήγορση και επιφυλακή. Ήδη προγραμματίζονται αυξήσεις επιτοκίων και μείωση της ρευστότητας μέσω πώλησης ομολόγων, ώστε να περιορισθεί ο πληθωρισμός, κάτι που αναπόδραστα θα επηρεάσει την ανάπτυξη της οικονομίας και θα επιφέρει αύξηση της ανεργίας. Η απόφαση και ο τρόπος υλοποίησης δεν είναι αυτονόητα, λόγω της φύσης του στασιμοπληθωρισμού. Στα μέσα Μαρτίου το Υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι το 2022 προβλέπεται ετήσιος αναθεωρημένος πληθωρισμός ύψους 4%, ενώ στον προϋπολογισμό είχε υπολογιστεί στο 1,5% και o Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για το 2021 ήταν 2%. Αυτή η εξέλιξη θα έχει αλυσιδωτές αρνητικές επιπτώσεις στην αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, στην καταβολή της ΑΤΑ τον ερχόμενο χρόνο και φυσικά στην αξία των καταθέσεων που έχουν επιτόκιο μικρότερο του 1% και χάνουν σημαντική αξία. Ο στασιμοπληθωρισμός οφείλεται γενικά σε διαστρέβλωση της οικονομίας που επιβάλλεται για ικανοποίηση συμφερόντων είτε των παραγωγών είτε των εργαζομένων. Κλασικό παράδειγμα η αύξηση των τιμών πετρελαίου και η προσπάθεια ελέγχου της αγοράς με τη δημιουργία του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ). Σε δύο περιπτώσεις, το 1973-74 και το 1979, ο ΟΠΕΚ προκάλεσε σοβαρές κρίσεις στη διάθεση και τιμολόγηση του πετρελαίου. Το 1973-74 η τιμή του αργού πετρελαίου ανήλθε στα 12 δολάρια το βαρέλι από τα 2,5 δολάρια, μια αύξηση περίπου 300%. Η Ιρανική Επανάσταση αλλά και η εισβολή της τότε Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν το 1979 δημιούργησαν τη δεύτερη πετρελαϊκή κρίση. Η τιμή του αργού πετρελαίου έφθασε στα 35-40 δολάρια το βαρέλι. Οι κρίσεις αυτές προκάλεσαν ύφεση στην οικονομική δραστηριότητα σε όλο τον κόσμο. Η παρούσα αύξηση του πληθωρισμού οφείλεται στη σημαντική αύξηση των τιμών της ενέργειας και των δημητριακών και στα προβλήματα στις αλυσίδες παραγωγής και διανομής λόγω της πανδημίας. Η ευχή όλων είναι για γρήγορη λήξη του πολέμου και για διπλωματική λύση στα προβλήματα που έχουν προκύψει. Από την άλλη, όμως, θα πρέπει επιτέλους η κρίση να αποτελέσει έναυσμα για μια ουσιαστική αλλαγή στον τρόπο θεώρησης του κόσμου και μέσα στο νέο περιβάλλον που προβάλλει, με έναν βίαιο τρόπο, να επιλεγεί η πορεία που διασφαλίζει τα συμφέροντα της Κύπρου και του λαού της. Χρειάζεται άμεσα αλλαγή υποδείγματος. Υ.Γ.: Η προτροπή του προηγούμενου μήνα «κάτω τα χέρια από το χαλλούμι», ώστε να μην υπάρξει αλλοίωση της σύστασης του χαλλουμιού ΠΟΠ, έχει φέρει κάποιο αποτέλεσμα, γιατί η κυβέρνηση απέσυρε τη σχετική πρόταση. Βεβαίως, η εξέλιξη αυτή, αν και πολύ θετική, δεν προήλθε από τη δύναμη της στήλης να επιβάλλει το σωστό, αλλά από την απροθυμία των εμπλεκομένων να συζητήσουν για επίλυση των προβλημάτων. Δημοσιογραφικές πληροφορίες φέρουν την κυβέρνηση να είναι έτοιμη να αρχίσει συστηματικούς ελέγχους και επιβολή του προτύπου.

EconomyToday 93

θεμα

Athletic Bilbao

Πάνω απ’ όλα

το έμβλημα ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

Η ειδική από όλες τις απόψεις εικόνα της Αθλέτικ Μπιλμπάο, η τσιμεντωμένη «καντέρα», η ανομβρία σε πρωταθλήματα και κύπελλα, η εξαιρετική οικονομική διαχείριση και το γεμάτο ταμείο

94 EconomyToday

ο θυμάμαι πολύ καλά πιτσιρίκος. Στις πρώτες μας οπτικές επαφές (τα ευρωπαϊκά ματς τη δεκαετία του ’70 στο ΡΙΚ), αλλά περισσότερο με τα αυτοκόλλητα της Panini (θησαυρός για ένα ποδοσφαιρόφιλο παιδί). Το ίδιο όνομα, η παρόμοια μπλούζα και μόνο το διαφορετικό σορτσάκι. Η Ατλέτικο Μαδρίτης και η Ατλέτικο Μπιλμπάο. Η όποια διαφορά των δύο ομάδων, αλλά και η όποια διαφορά με οποιαδήποτε άλλη ομάδα (σε σχέση με την Μπιλμπάο) δεν είχε και τόση σημασία. Αλλά ήταν και είναι ένας πολύ ξεχωριστός σύλλογος. Καταρχήν το Ατλέτικο Μπιλμπάο ήταν προσωρινό. Αθλέτικ (αγγλικό) ήταν η ομάδα και Αθλέτικ είναι και σήμερα. Από το 1941 όμως μέχρι και το τελευταίο τρίτο της δεκαετίας του ’70, έφερε το όνομα Ατλέτικο, με διάταγμα του δικτάτορα Φράνκο, που ήθελε, ειδικά στις «ζόρικες» επαρχίες (Βαρκελώνη, Βισκάια), να αφαιρεθούν τα όποια ξενόφερτα στοιχεία, έστω και αν αυτά ήταν ονόματα. Όπως η απαγόρευση του καταλανικού ονόματος Ζόρντι (την οποία απαγόρευση αψήφησε ο Κρόιφ και ονόμασε έτσι τον γιο του). Η Αθλέτικ ήταν και είναι σημείο αναφοράς για τη Χώρα των Βάσκων. Αν θέλετε, είναι το καμάρι του πιο σκληροπυρηνικού κομματιού, αυτού της επαρχίας Βισκάια. Με σαφείς διαφορές από άλλες περιοχές και ομάδες, όπως η Σοσιεδάδ (στο Σαν Σεμπαστιάν) ή η Οσασούνα (Παμπλόνα), που «μαλάκωσαν» από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Το «μαλάκωσαν», ποδοσφαιρικά ομιλούντες, αφορά την αλλαγή πλεύσης στο να χρησιμοποιούν μη Βάσκους ποδοσφαιριστές, αλλά και αλλοδαπούς. Η Αθλέτικ, αν και στις πρώτες ιστορικά ομάδες είχε Άγγλους παίκτες (την ίδρυσαν Άγγλοι εργάτες και Βάσκοι φοιτητές που σπούδασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο), έχει κανόνες απαράβατους (η πολιτική «καντέρα»). Χρησιμοποιεί Βάσκους ποδοσφαιριστές. Γεννημένους στις 4 επαρχίες της Χώρας των Βάσκων ή στις βασκικές περιοχές της Γαλλίας. Αλλά και ποδοσφαιριστές που έμαθαν τα μυστικά της μπάλας σε ακαδημίες ομάδων στη Χώρα των Βάσκων. Παράδειγμα ο Αντουάν Γκριεζμάν, το πέρασμα του οποίου από ακαδημίες της Σοσιεδάδ τον καθιστά «έγκυρο» για να παίξει στην Αθλέτικ. Χρώματα δέρματος και τέτοια δεν έχουν θέση στην πολιτική της «καντέρα». Δεν έχει σημασία αν είσαι Αφρικανός, Ασιάτης, Ινδός ή Ινδιάνος. Αν πληροίς τα δύο κριτήρια, παίζεις, με πιο τρανό παράδειγμα τον Ινάκι Ουίλιαμς. Αστέρι της ομάδας, από Αφρικανούς γονείς, που γεννήθηκε όμως στο Μπιλμπάο. Η πολιτική της ομάδας (που έχει φυσικά κόστος σε θέματα επιτυχιών) αποτελεί σημείο θαυμασμού και κριτικής. Πήρε τον τελευταίο τίτλο πρωταθλήματος ή κυπέλλου το 1984 (σε μια εποχή που μαζί με τη Σοσιεδάδ κυριάρχησαν στην Ισπανία). Όσο το όριο ξένων παικτών στην Ισπανία δεν ξεπερνούσε τους τρεις, δεν είχε κανένα πρόβλημα να ανταγωνίζεται για δεκαετίες τις Ρεάλ και Μπαρτσελόνα. Αλλά τα τελευταία 35 χρόνια έχει φοβερά σκαμπανεβάσματα. Ακούμπησε κύπελλα,

EconomyToday 95

θεμα ρευστού €200 εκατ. και αποθεματικό άλλων €90 εκατ. Το να βγάζεις κέρδος στην περίπτωση της Μπιλμπάο είναι απλό. Στη θεωρία. Πουλάς ποδοσφαιριστές με το αζημίωτο. Αλλά ακριβοί για πώληση ποδοσφαιριστές σημαίνει ποιότητα. Και την ίδια ώρα σημαίνει και ικανότητα αναπλήρωσης. Ένα μεγάλο κονδύλι (ίσως και το μεγαλύτερο στην Ευρώπη) του συλλόγου πάει στα τμήματα υποδομής. Όπου, παράλληλα με τη διδαχή της λατρείας στο έμβλημα, παιδιά και νεαροί προοδεύουν με την μπάλα στα πόδια. Η Μπιλμπάο έχει τεράστια παράδοση. Από τα πρώτα χρόνια της ιστορίας της με τον θρυλικό Πιτσίτσι. Μέσα από τις δεκαετίες θα θυμηθούμε τους Γκοροστίζα, Σουμπιέτα, Γκαΐνθα, Ρόχο, Ιρίμπαρ, Θουμπιθαρέτα, Γκερέρο, Αλκόρτα. Αλλά και τους σύγχρονους Ερέρα, Χάβι Μαρτίνεθ, Λαπόρτ.

ακούμπησε Γιουρόπα Λιγκ, αλλά έφτασε και μια ανάσα από τον υποβιβασμό της. Αποκλείστηκε από τον ΑΠΟΕΛ σε ευρωπαϊκή αναμέτρηση. Πριν από 30 χρόνια, παραλίγο να την αποκλείσει η Ανόρθωση. Τα μοναδικά της τρόπαια είναι το σούπερ καπ του 2021 και αυτό του 2015.

Απόλυτη αφοσίωση Αλλά η ιστορία δεν αλλάζει. Οι οπαδοί της την λατρεύουν μέχρι τελευταίας ανάσας. Το παλαιό «Σαν Μαμές» θεωρείτο για δεκαετίες η πιο αφιλόξενη έδρα της Ευρώπης. Αυτή η αφοσίωση στα ιδανικά του συλλόγου και στο έμβλημα είναι η κινητήριος δύναμη. Αυτό που κρατάει την Αθλέτικ όρθια, κόντρα στις σύγχρονες τάσεις. Καλή η αφοσίωση, αλλά είναι και τα χρήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Αθλέτικ δίνει γερά συμβόλαια προκειμένου να μην έχει μαζικές αποχωρήσεις των κορυφαίων της παικτών. Ο Ινάκι Ουίλιαμς είναι από τους πιο ακριβοπληρωμένους Ισπανούς παίκτες. Και παρόλο που εδώ και 5-6 χρόνια έφτασε πολλές φορές κοντά στη μετακόμιση, παραμένει κάτοικος Μπιλμπάο. Δεν είναι ο μόνος παίκτης της ελίτ. Για να πληρώνεις, πρέπει να έχεις γερό ταμείο. Και δόξα τω Θεώ, η Αθλέτικ είναι από τους πλέον υγιείς οικονομικά συλλόγους στον κόσμο. Οπότε πάμε και στο οικονομικό. Πριν από μερικά χρόνια, όταν κινδύνεψε με υποβιβασμό, είχε δυνατότητα άμεσης χρησιμοποίησης

Top5

€233 εκατ.

Εμερίκ Λαπόρτ Κέπα Αριθαμπαλάγα

€80 εκατ.

€65 εκατ.

Μοσχοπούλησε

πωλήσεις

Χάβι Μαρτίνεθ

€40 εκατ.

Πρέπει να έχουμε αντίληψη της κατάστασης ανά χρονική περίοδο. Τα ποσά με τα οποία έφυγαν παλαιότερα παίκτες μπορεί να φαντάζουν μικρά σήμερα. Τότε όμως ήταν χρήματα που έπιαναν τόπο. Δηλαδή τα €2 εκατ. (κάνουμε την αντιστοιχία με τις τότε πεσέτες) που έλαβε από την Μπαρτσελόνα το 1986 για τον τερματοφύλακα Θουμπιθαρέτα ήταν τεράστιο ποσό. Όπως και τα 2,3 εκατομμύρια για τον αμυντικό Αλκόρτα (πήγε στη Ρεάλ) το 1993, αλλά και τα 4,5 εκατ. που έδωσε η Μπάγερν για τον Βισέντε Λιζαραζού στα 1997 (η Μπιλμπάο τον

Άντερ Ερέρα

€36 εκατ.

ΑΣΙΕΡ ΝΤΕΛ ΟΡΝΟ

€12 εκατ.

Ίνιγκο Μαρτίνεζ

€32 εκατ.

Top5

αγορες

€90 εκατ.

Άλεξ Μπερενγκέρ

€12 εκατ.

εκατ. ήταν το συμβόλαιό της για τα τηλεοπτικά δικαιώματα. Αλλά την ίδια ώρα έρχονται εδώ και 13 χρόνια χρήματα από άλλη πηγή. Η Αθλέτικ αρνείτο πεισματικά για πάρα πολλά χρόνια να βάλει χορηγό στη φανέλα της. Τελικά, στα 2008, πήρε μια ιστορική απόφαση και έκανε συνεργασία από τον επόμενο χρόνο με την πρώτη εταιρεία. Έβαλε στην μπλούζα της την Petronor, εταιρεία διαχείρισης πετρελαίου και υγραερίου. Εννοείται πως η βάση της Petronor είναι στη Χώρα των Βάσκων. Στα 2013 χορηγός έγινε η τράπεζα Kutxabank, η οποία, όπως δείχνει και το όνομα, είναι βασκική και έχει έδρα την πόλη του Μπιλμπάο. H Kutxabank δίνει €2,5 εκατ. ανά έτος. Την ίδια ώρα, τρέχει και το επταετές συμβόλαιο με τη New Balance για το αθλητικό υλικό, αξίας €24 εκατ. Και στις δύο συμφωνίες υπάρχουν ειδικά μπόνους σε περίπτωση πρόκρισης σε ευρωπαϊκούς ομίλους, κατάκτησης κυπέλλου κτλ. Ήταν η 2η ιστορικά στροφή μακριά από την παράδοση. Προηγήθηκε η απόφαση πρόσληψης αλλοδαπών τεχνικών. Εννοείται πως έσοδα έρχονται και μάλιστα μπόλικα από τα εισιτήρια διαρκείας. Το γήπεδο έχει γεμίσει boxes, με την τιμή του πλέον φτηνού εισιτηρίου (με φαγητό, ξενάγηση κτλ.) για τη σεζόν να είναι στις €2.500. Ένα εισιτήριο κανονικό, για έναν αγώνα δηλαδή, κυμαίνεται μεταξύ €80 και €120. Και συνήθως τα διαρκείας φεύγουν αμέσως, ενώ τα μεμονωμένα είναι δυσεύρετα. Είπαμε, το κοινό είναι αφοσιωμένο μέχρι τελευταίας ανάσας.

Ραούλ Γκαρσία

€10 εκατ.

Γιούρι Μπερτσίτσε

€24 εκατ.

Ρομπέρτο Ρίος

€12 εκατ.

φωτογραφιες EPA

είχε πάρει σχεδόν τζάμπα ένα χρόνο πριν). Όπως και τα 6 εκατομμύρια για τον αμυντικό Καράνκα που πήγε στη Ρεάλ το 1998. Τα €12 εκατ. που έδωσε η Τσέλσι για τον επίσης αμυντικό Ντελ Όρνο στα 2006, μόνο λίγα δεν ήταν. Για να πάμε βέβαια στα πιο πρόσφατα. Ο Χάβι Μαρτίνεθ (€40 εκατ.) έφυγε για την Μπάγερν το 2013. Ο Άντερ Ερέρα πήγε στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ το 2014 για €36 εκατ., δεκαοκτώ φορές περισσότερα από όσα έδωσε η Μπιλμπάο για να τον αγοράσει από τη Σαραγόσα. Στα 2017 το ρεκόρ μετακίνησης διαλύεται. Στα €65 εκατ. η τιμή πώλησης του Εμερίκ Λαπόρτ στη Μάντσεστερ Σίτι. Ο Λαπόρτ προωθήθηκε στην 1η ομάδα της Μπιλμπάο από τη 2η ομάδα. Ακολούθως το λαχείο. Η μεταγραφή που έκανε μπαμ (για τα χρήματα). Ο τερματοφύλακας Κέπα πάει στην Τσέλσι για €80 εκατ. Φυσικά η Αθλέτικ έκανε και κάποιες μεταγραφές. Ξόδεψε χρήματα (€32 εκατ.) για να πάρει το 2017 (ως αντικαταστάτη του Λαπόρτ) τον Ίνιγκο Μαρτίνεζ από τη Σοσιεδάδ. Έδωσε €24 εκατ. για τον Μπερτσίτσε (από Παρί Σ.Ζ.) το 2018, ενώ καλά λεφτά (€12 εκατ.) πήγαν το 2020 για τον Μπερενγκέρ και €10 εκατ. για τον Γκαρσία. Πήρε διπλάσια από όσα έδωσε στις μετακινήσεις και στο πάρε-δώσε. Γενικά, αν πάρουμε την τελευταία δεκαετία, η Αθλέτικ έβαλε στο ταμείο της από πωλήσεις κοντά στα €260 εκατ. και έδωσε πάνω-κάτω €120 εκατ. Τα έσοδά της βέβαια αυξάνονται κατακόρυφα από τον καλύτερο «χορηγό». Στα €71

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1986 Η αρχή έγινε το 1986, όταν η ανάγκη για δουλειά ώθησε την κ. Νίκη Αγαθοκλέους να δημιουργήσει ένα μικρό εργαστήριο παρασκευής παραδοσιακών προϊόντων σε ένα ορεινό χωριό, τον Αγρό της περιοχής Τροόδους, σε υψόμετρο 1.100 μ.

1989 Τρία χρόνια αργότερα, το 1989, η προτίμηση του κόσμου αλλά και η ζήτηση για τα προϊόντα οδήγησαν στη δημιουργία του πρώτου εργαστηρίου και στην ίδρυση της εταιρείας Νίκη Αγαθοκλέους Λτδ.

1992 Το 1992 η εταιρεία προχώρησε στη δημιουργία ενός δεύτερου και μεγαλύτερου εργαστηρίου, ακολουθώντας πάντοτε την παραδοσιακή ποιότητα και εφαρμόζοντας όλους τους κανόνες υγιεινής.

1996 Το 1996 η εταιρεία επεκτάθηκε στη δημιουργία νέων προϊόντων, όπως κομπόστα, τοματοπολτός, συσκευασμένα αμπελόφυλλα, αλλά και γλυκά και μαρμελάδες χωρίς πρόσθετα σάκχαρα, κατάλληλα για διαβητικούς. Επίσης, πρόσθεσε μια πολύ παλιά συνταγή βγαλμένη από το χωριό του Αγρού, τη συνταγή του γλυκού τριαντάφυλλου Αγρού.

2003 Το 2003, μετά από αυξημένη ζήτηση των προϊόντων και λόγω και της έλλειψης χώρου, η εταιρεία μεταφέρεται σε νέες κτιριακές εγκαταστάσεις στον Αγρό που πληρούν όλες τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές συστήματος Υγιεινής και Ασφάλειας Τροφίμων HACCP και ISO 22000.

98 EconomyToday

2004

Το 2004 επιτυγχάνεται η πρώτη εξαγωγή των προϊόντων στην Αυστραλία. Σήμερα η εταιρεία εξάγει τα προϊόντα της σε περισσότερες από 6 χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Αγγλίας, της Αυστραλίας, της Αμερικής, της Ιαπωνίας, της Γαλλίας, της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

2005

Η εταιρεία επεκτείνει την γκάμα της με καινούργια προϊόντα, με τον παραδοσιακό Σουτζιούκο να αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά προϊόντα, προσθέτοντας επίσης το Χαρουπόμελο, το Έψημα και το Κιοφτέρι.

2016

Το 2016, μετά από προσπάθειες αρκετών χρόνων, η εταιρεία πετυχαίνει να εγγράψει το Γλυκό Τριαντάφυλλο Αγρού ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης, ένα προϊόν που η ιστορία του ξεκινά από τις αρχές του 20ού αιώνα, με την καλλιέργεια της ποικιλίας τριανταφυλλιάς Rosa Damascena στον Αγρό.

2017-2022

Μετά από 35 χρόνια παρουσίας στον χώρο των παραδοσιακών κυπριακών προϊόντων, η βιοτεχνία απασχολεί σήμερα 25 άτομα προσωπικό και παράγει περισσότερα από 60 διαφορετικά είδη προϊόντων, πάντα βασισμένη στις παραδοσιακές συνταγές, παρότι εκσυγχρονισμένες και εναρμονισμένες με τις εθνικές και κοινοτικές νομοθεσίες και κανονισμούς.

Actualizing the ESG proposition The journey towards sustainability, resilience and purpose.

Antonis Bargilly Board Member, Head of Management Consulting and KPMG IMPACT E: abargilly@kpmg.com Eleni Damianou Senior Manager, Management Consulting and KPMG IMPACT E: edamianou@kpmg.com

Find out more at KPMG IMPACT https://home.kpmg/cy/impact

©2022 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved. The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.