ECONOMY TODAY MAY 2022 by diaspublications

ΤΕΥΧΟΣ 71 / ΜΑΪΟΣ 2022 / €2.50

κριση ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΚΤΟΞΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ

artemis credit bureau: ΕΤΟΙΜΗ ΓΙΑ ΝΕΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ: ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

Net Zero 2030

ȈĲȩȤȠȢ ȝĮȢ ĲȠ ȝȘįİȞȚțȩ ȚıȠȗȪȖȚȠ İțʌȠȝʌȫȞ ĮİȡȓȦȞ ĲȠȣ șİȡȝȠțȘʌȓȠȣ

www.pwc.com.cy 3ULFHZDWHUKRXVH&RRSHUV ȁĲį Ȃİ İʌȚĳȪȜĮȟȘ ȩȜȦȞ ĲȦȞ ȞȠȝȓȝȦȞ įȚțĮȚȦȝȐĲȦȞ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΣ 71 / ΜΑΪΟΣ 2022

FOCUS 34 COVER STORY: Ενεργειακή κρίση και πράσινη μετάβαση - ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Η πράσινη μετάβαση τροφοδοτεί τον πληθωρισμό - 38 ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑΣ: Αναγκαία η συντόμευση αδειοδότησης έργων ΑΠΕ - 40 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ Πράσινη Συμφωνία - 44 ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ – Στόχοι και δράσεις της Κύπρου - 48 ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Η αβέβαιη, μετέωρη στρατηγική της Κύπρου για την ενέργεια - 52 ΝΤΙΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ: Προτάσεις ΕΤΕΚ για την ενεργειακή πολιτική - 54 ΝΙΚΟΛ ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ: Η παγίδα του Greenwashing για τις επιχειρήσεις - 56 ΤΑΣΟΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Αλλάζει ο παγκόσμιος οικονομικός χάρτης - 58 «ΡΑΛΙ» ΑΝΟΔΟΥ στις τιμές των τροφίμων - 64 ΣΠΙΤΙΑ χτισμένα από «χρυσάφι»

40 68

94 102

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ 10 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ Αλφαβητισμός - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΗΡΟΔΟΤΟΥ: O ρόλος της ΚΤΚ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ: Μεταρρύθμιση-ορόσημο - ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: Στο εκπαιδευτικό σύστημα - ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ: Ύψιστης σημασίας η επιμόρφωση - ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ: Χρηματοοικονομική παιδεία - ΤΕΠΑΚ: Υπαρκτό πρόβλημα στην Κύπρο 66 ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΣΚΙΔΗΣ: Τι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η εικόνα των κτιρίων των πόλεων 68 Π. ΑΝΙΦΤΟΥ - ΚΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ: Κίνα – Το πολυπολικό σύστημα και η οικονομία 74 95 ΧΡΟΝΙΑ ΚΕΒΕ: Συνέντευξη του Γ.Γ. του Επιμελητηρίου, Μάριου Τσιακκή 78 ΜΙΝΩΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ: Η ψηφιακή επιτάχυνση επαναπροσδιορίζει το μέλλον 80 ARTEMIS CREDIT BUREAU: Νέα εικόνα, νέα αποστολή, ίδιες σταθερές αξίες 90 ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΙ στρατοί του κόσμου 94 ΜΠΟΥΝΙΕΣ εκατομμυρίων 98 ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ αντικείμενα εκατομμυρίων 102 ΑΚΡΙΒΕΣ ρομαντικές απάτες 104 ΣΙΛΒΙΟ Μπερλουσκόνι

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 4 EDITORIAL 6 MARKET WATCH 106 ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

EconomyToday 3

ΕDITORIAL

εν είναι πληθωρισμός ζήτησης, είναι πληθωρισμός κόστους. Θεωρείται η χειρότερη μορφή πληθωρισμού και με αυτήν καλούνται να πορευθούν η ΕΕ και η

Ευρωζώνη. Το αντίδοτο της αύξησης των επιτοκίων δεν είναι τόσο εύκολο να πιάσει στη συγκεκριμένη περίπτωση, εξού και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τηρεί στάση αναμονής. Η Φρανκφούρτη φαίνεται να φοβάται ότι, εάν προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων, στην ταλαιπωρημένη τόσο από την πανδημική όσο και από την ουκρανική κρίση οικονομία, θα επιδεινώσει την ύφεση η οποία πιθανώς έρχεται. Το φάντασμα της δεκαετίας του 1970, με την επικράτηση συνθηκών στασιμοπληθωρισμού –πληθωρισμός και οικονομική ύφεση μαζί–, σκιάζει την ηγεσία της ΕΚΤ, η οποία απεύχεται να βρεθεί αντιμέτωπη με αυτό που οι οικονομολόγοι χαρακτηρίζουν ως το χειρότερο σενάριο. Η ενεργειακή κρίση, η οποία από το περασμένο καλοκαίρι άρχισε να τροφοδοτεί τον πληθωρισμό, ήρθε κι έδεσε με τη μεγάλη προσπάθεια της πράσινης μετάβασης. Οι εξισώσεις για τις κυβερνήσεις, αλλά πολύ περισσότερο για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, κάθε άλλο παρά εύκολες είναι. Άπαντες καλούνται να επιβιώσουν σ’ ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον, βαρυφορτωμένο με γεωπολιτικές εντάσεις και μια οικονομική αναδιάταξη. Υπό αυτές τις συνθήκες η Κύπρος θα εισέλθει, πολύ σύντομα, στους έντονους ρυθμούς μιας προεκλογικής περιόδου για την ανάδειξη νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Τα θέματα της οικονομίας και δη της ακρίβειας βρίσκονται από τώρα στο «κάδρο» των αντιπαραθέσεων. Στον ελάχιστο χρόνο που απομένει είναι απαραίτητο να γίνουν πράξη σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα δώσουν εργαλεία και ευελιξία στην όποια κυβέρνηση ψηφιστεί το 2023. Ο πληθωρισμός, άλλωστε, προβλέπεται ότι θα είναι εδώ και τότε.

Το φάντασμα του ’70 ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΤΕΥΧΟΣ 71 / ΜΑΪΟΣ 2022 / €2.50

ΚΡΙΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΚΤΟΞΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ

ARTEMIS CREDIT BUREAU: ΕΤΟΙΜΗ ΓΙΑ ΝΕΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ: ΑΝΑΛΗΨΗ ∆ΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

4 EconomyToday

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675 Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Directors: Αναστασία Ερωτοκρίτου, Ελένη Νικολάου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Έλενα Καλυφόμματου, Ξένιος Μεσαρίτης, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Ναταλία Γεωργιάδου, Άννα Κριθαρίδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Κωνσταντίνος Ηροδότου, Κωνσταντίνος Πετρίδης, Πρόδρομος Γ. Προδρόμου, Γιώργος Θεοχαρίδης, Χριστόδουλος Ε. Αγκαστινιώτης, Τάσος Γιασεμίδης, Μιχάλης Αντωνίου, Νικόλ Φινοπούλου, Ανδρέας Πουλλικκάς, Βρασίδας Νεοφύτου, Πωλίνα Άνιφτου, Κυριακός Ε. Γεωργίου, Κρις Κωνσταντινίδης, Άλκης Χατζηττοφής, Ανδρέας Μιλιδώνης, Παναγιώτης Χ. Ανδρέου Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Εμπορική Διευθύντρια: Μαρία Τερεζοπούλου Sales Executive: Καρολίνα Νεοκλέους neocleousc@diasmedia.com 22580491 Client Service: Ελισάβετ Ηρακλέους iracleouse@diaspublishing.com 22580487 Marketing Executive: Κλέλια Γιασεμίδου Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Οδυσσέας Κωνσταντίνου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Proteas Press Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

market watch

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ 1

Στρατηγική συνεργασία EBO και KPMG Κύπρου

Η EBO, ένας ηγετικός οργανισμός στον αυτοματισμό αφοσίωσης πελατών που προωθεί την ενδυνάμωση των επιχειρήσεων μέσω των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, και η KPMG Κύπρου, ηγέτιδα εταιρεία στον τομέα των συμβουλευτικών υπηρεσιών διοίκησης και παροχής συμβουλών τεχνολογίας, συνάπτουν στρατηγική συνεργασία με σκοπό τον εντοπισμό και την επίλυση των προκλήσεων που στέκονται εμπόδιο στην εξέλιξη των οργανισμών. Ο δρ Gege Gatt, CEO της EBO, δήλωσε ότι είναι υπερήφανος για τη συνεργασία: «Πιστεύουμε ότι αυτή η συνεργασία ταιριάζει απόλυτα στους πελάτες μας οι οποίοι πρέπει να αυξήσουν τη λειτουργική τους αποδοτικότητα σε ταχέως μεταβαλλόμενα και απαι-

Τέσσερα βραβεία για την Τράπεζα Κύπρου στα «Digital Finance Awards 2022»

τητικά περιβάλλοντα». Εκ μέρους της KPMG Κύπρου, ο Γεράσιμος Ντούσκας, Διοικητικός Σύμβουλος, Management Consulting, δήλωσε ότι «η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, η αυτοματοποίηση των εργασιών και η επεξεργασία των πληροφοριών με ακρίβεια και ταχύτητα είναι κλειδιά για την κάλυψη, ακόμη και για την υπέρβαση, των αναγκών των πελατών. Προσβλέπουμε σε αυτή τη συνεργασία και στόχος μας είναι να δουλέψουμε μαζί, να επιτύχουμε τεχνική και πολιτιστική αριστεία». Μέσα από αυτή τη συνεργασία, και οι δύο οργανισμοί θα είναι σε θέση να βοηθήσουν τις εταιρείες να αντιμετωπίσουν τις πολλές προκλήσεις και ευκαιρίες που προκύπτουν μέσα από την ψηφιακή εξέλιξη και στη συνέχεια να καθορίσουν τις σωστές τεχνολογίες και τις στρατηγικές οδούς που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη.

H Τράπεζα Κύπρου επιβραβεύεται για την ψηφιακή της μεταμόρφωση και για τα καινοτόμα ψηφιακά συστήματά της, επιβεβαιώνοντας με τον καλύτερο τρόπο ότι παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και προϊόντα. Στα «Digital Finance Awards 2022», που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα, η Τράπεζα Κύπρου εξασφάλισε 4 βραβεία για τα πρωτοπόρα έργα και τις καινοτόμες πρωτοβουλίες της στον ψηφιακό μετα6 EconomyToday

σχηματισμό του χρηματοοικονομικού τομέα στην Κύπρο. Απέσπασε το Χρυσό Βραβείο για το: • Μost innovative branch in Cyprus • Digital Onboarding on BoC Mobile Banking App • Motor and Home Insurance via BoC Mobile Banking App Επίσης, έλαβε το Χάλκινο Βραβείο για το «BoC Mobile Banking App for Best Mobile App». Ο εκτελών χρέη Διευθυντή Διεύθυνσης Ψηφιακής Μεταμόρφωσης, Δημήτρης Νικολάου, δήλωσε πως «οι βραβεύσεις της Τράπεζας Κύπρου επιβεβαιώνουν τις συνεχείς προσπάθειές μας για

Μνημόνιο Συνεργασίας Medochemie Πανεπιστημίου Κύπρου

Μνημόνιο Συνεργασίας υπέγραψαν η φαρμακοβιομηχανία Medochemie και το Πανεπιστήμιο Κύπρου, με στόχο την από κοινού προώθηση της έρευνας και εκπαίδευσης σε τομείς της υγείας που σχετίζονται με τη φαρμακευτική και ιατρική επιστήμη. Το μνημόνιο υπέγραψαν εκ μέρους της Medochemie οι δρ Δάφνη Πίττα, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, και δρ Χριστάκης Σεργίδης, Διευθυντής Έρευνας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας και Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, και εκ μέρους του Πανεπιστημίου Κύπρου ο Πρύτανης, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης. Μεταξύ άλλων, το Μνημόνιο Συνεργασίας περιλαμβάνει την ανάπτυξη και συμμετοχή σε κοινά ερευνητικά προγράμματα, την υλοποίηση έργων κοινού ενδιαφέροντος, την ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών και δραστηριοτήτων, καθώς και τη διάδοση των επιστημονικών γνώσεων και του πολιτισμού, προς όφελος της κυπριακής κοινωνίας. Όπως δήλωσε ο Διευθυντής Έρευνας και Καινοτομίας της εταιρείας Medochemie, δρ Χριστάκης Σεργίδης, το Μνημόνιο Συνεργασίας αναμένεται να συμβάλει στην ανάπτυξη υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων και διαδικασιών. Από τη μια, είπε ο δρ Σεργίδης, θα ενδυναμώσει τις προσπάθειες που καταβάλλει η Medochemie για εμβάθυνση στους τομείς της έρευνας και ανάπτυξης, ενώ από την άλλη οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Κύπρου θα έχουν τη δυνατότητα να εστιάσουν στην εφαρμοσμένη έρευνα κοινού ενδιαφέροντος.

την υιοθέτηση καινοτόμων εργαλείων και υπηρεσιών/προϊόντων τα οποία οδηγούν το Συγκρότημα στην επόμενη μέρα της ψηφιακής μεταμόρφωσης».

market watch

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ 4

PwC Κύπρου: Τιμά τους εκπαιδευόμενους λογιστές της για τις παγκόσμιες διακρίσεις τους

Τους εκπαιδευόμενους λογιστές της, οι οποίοι πέτυχαν σημαντικές διακρίσεις και επιδόσεις στις διεθνείς εξετάσεις του ACCA τον Δεκέμβριο του 2021, τίμησε η PwC Κύπρου, στο πλαίσιο ειδικής τελετής που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 15 Απριλίου 2022. Η βράβευση των εκπαιδευόμενων λογιστών έγινε παρουσία του Διευθύνοντος Συμβούλου του οργανισμού, Φίλιππου Σώσειλου, και της Επικεφαλής Ανθρώπινου Δυναμικού, Άννας Λοΐζου. Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευόμενοι λογιστές της PwC Κύπρου οι οποίοι βραβεύτηκαν για τις επιδόσεις τους είναι οι Alice Simpson και Alexander Kabanov. Η Alice Simpson κατέκτησε την πρώτη θέση παγκύπρια και την έκτη θέση παγκόσμια στο μάθημα «Strategic Business Reporting (SBR)». Παράλληλα, κατέκτησε την πρώτη θέση παγκύπρια και τη δέκατη στον κόσμο στο μάθημα «Advanced Audit & Assurance (AAA)». O Alexander Kabanov κατέκτησε την πρώτη θέση παγκύπρια και την ενδέκατη παγκόσμια στο μάθημα «Financial Reporting (FR)».

Ελληνική Τράπεζα: Περισσότερο πράσινο στα δημοτικά σχολεία της Κύπρου

Ετήσια Γενική Συνέλευση του Invest Cyprus

Η στρατηγική, οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει ο Κυπριακός Οργανισμός Προώθησης Επενδύσεων (Invest Cyprus) παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσής του, η οποία πραγματοποιήθηκε στην παρουσία του Υπουργού Οικονομικών, Κωνσταντίνου Πετρίδη. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε στον ορισμό του Υπουργού Οικονομικών ως του εκπροσώπου που θα ενεργεί διά και εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας και προς τον οποίο θα αναφέρεται το Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού. Κατά τη διάρκεια της Συνέλευ8 EconomyToday

σης, ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, Γιάννης Μάτσης, είχε την ευκαιρία να αναπτύξει τους στόχους και τις επιδιώξεις του Οργανισμού, τα οποία είναι πλήρως ευθυγραμμισμένα με τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς και άμεσα συνυφασμένα με τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί για δημιουργία ισχυρών συνθηκών βιώσιμης και περιεκτικής ανάπτυξης.

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα της Γης, η Ελληνική Τράπεζα ανακοινώνει την ολοκλήρωση του «Προγράμματος φύτευσης αναρριχητικών φυτών στα ψηλά κάγκελα των δημοτικών σχολείων», το οποίο ξεκίνησε η Ελληνική Τράπεζα, σε συνεργασία με την Επίτροπο Περιβάλλοντος και το Τμήμα Δασών, πριν από περίπου έναν χρόνο, αναβαθμίζοντας τους περιβόλους 16 δημοτικών σχολείων σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου. Η Ελληνική Τράπεζα κάλυψε τα έξοδα φύτευσης αναρριχητικών φυτών και συστημάτων άρδευσης στα ψηλά κάγκελα 16 δημοτικών σχολείων σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, κάνοντας τα σχολεία αυτά όχι μόνο πιο πράσινα, προσιτά και φιλικά, αλλά και πιο ήσυχα, καθώς το πράσινο λειτουργεί και ηχομονωτικά, επενδύοντας στην ποιοτικότερη εκπαίδευση των μαθητών. Κατά τη διάρκεια του Προγράμματος φυτεύτηκαν περισσότερα από 1.535 αναρριχητικά φυτά και δέντρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιτυχής υλοποίηση της δράσης αυτής βασίστηκε στην ενεργή συμμετοχή της Ομάδας Εθελοντών της Ελληνικής Τράπεζας κατά τη διάρκεια των δεντροφυτεύσεων. «Η ομάδα εθελοντών της Ελληνικής Τράπεζας αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή αυτή την πρωτοβουλία και η συμβολή της ήταν καθοριστική για την επιτυχή υλοποίηση της ενέργειας», δήλωσε ο Επικεφαλής Μονάδας Ανθρώπινου Δυναμικού της Ελληνικής Τράπεζας, Γιώργος Χριστοδουλίδης.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

ΠΡΟΣ ΘΕΣΠΙΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟ Σύντομα αναμένεται να κατατεθεί ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου η πρόταση της Ad Hoc Επιτροπής. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ

το τελικό στάδιο βρίσκονται οι διαδικασίες για τη διαμόρφωση της τελικής πρότασης της Ad Hoc Επιτροπής που έχει συσταθεί από τον Δεκέμβριο του 2020 για θέσπιση Εθνικής Στρατηγικής για προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο. Στην Ad Hoc Επιτροπή, η οποία συστάθηκε μετά από εισήγηση της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής και εισήγηση της βουλευτού του ΔΗΣΥ Σάβιας Ορφανίδου, συμμετέχουν η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, η οποία έχει τον συντονιστικό ρόλο, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Βασικοί άξονες της πρότασης αυτής θα είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού, η καλλιέργεια της χρηματοοικονομικής παιδείας, η δημιουργία διαδικτυακών εργαλείων για διαχείριση των οικονομικών πόρων κ.ά. Πρόκειται για μια μεγάλη προσπάθεια και δουλειά αρκετών μηνών, η οποία εντάσσεται και ως ορόσημο στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου. Είναι μια μεταρρύθμιση με πολλαπλά οικονομικά αλλά και κοινωνικά οφέλη, αφού, όπως διαπιστώνεται, οι χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρούς οικονομικούς κινδύνους, σε αντίθεση με όσους είναι οικονομικά εγγράμματοι. Επιπλέον, αυτό που καταδεικνύουν οι έρευνες είναι πως στη χώρα μας υπάρχει πρόβλημα χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού και αυτό είναι κάτι που ατομικά αλλά και συλλογικά θα πρέπει να καταπολεμήσουμε. Πρωτίστως δε η πολιτεία είναι που θα πρέπει να δείξει τον δρόμο μέσα από την παιδεία και την εκπαίδευση. Έχει ευθύνη και υποχρέωση να θέσει γερές βάσεις, να εφοδιάσει 10 EconomyToday

€

και να προετοιμάσει τους μαθητές, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις μελλοντικές προκλήσεις. Πέραν όμως της μαθητικής κοινότητας, όπου γίνονται αρκετές δράσεις και προγράμματα σε συνεργασία με οικονομικούς και άλλους φορείς, είναι αναγκαίο να αρχίσει να δημιουργείται κουλτούρα και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Αρχίζοντας από το σπίτι μας αλλά και τον χώρο εργασίας μας, είναι σημαντικό να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στον τομέα της ενημέρωσης, να ενδιαφερόμαστε περισσότερο για οικονομικά ζητήματα που μας επηρεάζουν έμμεσα αλλά και άμεσα, και να γινόμαστε πιο σοφοί. Τα πρόσφατα λάθη του παρελθόντος στην Κύπρο αποτελούν ένα μεγάλο δίδαγμα που δεν πρέπει να ξεχνάμε και ειδικότερα σήμερα, που λόγω των συνθηκών που επικρατούν πάρα πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν ούτε στις οικονομικές πιέσεις ούτε στις υποχρεώσεις τους, πόσο μάλλον στις νέες προκλήσεις, γεγονός που συμβάλλει στη διάβρωση του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω και έχοντας ως πυξίδα τη βιώσιμη ανάπτυξη, είναι καιρός η χώρα μας να προχωρήσει μπροστά και να αναπτύξει ακόμα περισσότερες δράσεις προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.

€

ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΡΑΣΗΣ

Για τη μεγάλη σημασία του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, τις σημαντικές διαπιστώσεις για την υπάρχουσα κατάσταση στην Κύπρο, καθώς και για τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται σε επίπεδο πολιτείας αλλά και από άλλους φορείς, τοποθετούνται στο Economy Today οι: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΗΡΟΔΟΤΟΥ Διοικητής Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου ● ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ Υπουργός Οικονομικών ● ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ Υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας ● ΔΡ ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ Πρόεδρος Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου ● ΔΡ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΛΙΔΩΝΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου (και μέλος της Ad Hoc Επιτροπής) ● ΔΡ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Τμήμα Εμπορίου, Χρηματοοικονομικών και Ναυτιλίας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (και μέλος της Ad Hoc Επιτροπής) ● ΣΑΒΒΑΣ ΚΟΥΝΝΟΣ Διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων της Τράπεζας Κύπρου ● ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ ● ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Ε. ΑΓΚΑΣΤΙΝΙΩΤΗΣ Πρόεδρος του ΚΕΒΕ ● ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΜΜΑΣ Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου ● ΑΛΚΗΣ ΧΑΤΖΗΤΤΟΦΗΣ Επικεφαλής της Επιτροπής Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού του Κυπριακού Συνδέσμου Χρηματοοικονομικών Αναλυτών (CFA Society Cyprus) ●

EconomyToday 11

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

Ο ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου στην προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στη χώρα μας Η ΚΤΚ έχει οριστεί ως φορέας υλοποίησης για το σχετικό ορόσημο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού.

Του Κωνσταντίνου Ηροδότου Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθορίζουν τη χρηματοοικονομική ευημερία των πολιτών και παράλληλα συμβάλλουν στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα των χωρών. Ο συνδυασμός γνώσεων ή δεξιοτήτων, συμπεριφοράς ή νοοτροπίας που είναι απαραίτητα για την ορθολογική λήψη ατομικών οικονομικών αποφάσεων –όπως ορίζεται ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός– αυξάνει τις δυνατότητες των πολιτών να επιτύχουν τους προσωπικούς τους οικονομικούς στόχους και παράλληλα να αποφύγουν λανθασμένες οικονομικές επιλογές σε ατομικό ή οικογενειακό επίπεδο και να αντιμετωπίζουν ενδεχόμενους οικονομικούς κινδύνους, κάνοντας συνετή διαχείριση των 12 EconomyToday

Η πρόταση της Ad Hoc Επιτροπής για θέσπιση Εθνικής Στρατηγικής για την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της χρηματοοικονομικής παιδείας ολοκληρώνεται σύντομα και θα κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση και υιοθέτηση από την πολιτεία

οικονομικών τους. Βελτιώνει την ικανότητα λήψης αποφάσεων ως προς τη διαχείριση της περιουσίας τους, των οικονομικών υποχρεώσεών τους, τη διαμόρφωση του οικογενειακού προϋπολογισμού, τον προγραμματισμό του συνταξιοδοτικού τους προγράμματος κ.ά. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλλει στη μεγαλύτερη και ασφαλέστερη συμμετοχή του ατόμου στις χρηματοπιστωτικές αγορές και στη δημιουργία καλύτερων προοπτικών εργασίας. Με βάση τη διεθνή και την εγχώρια βιβλιογραφία, άτομα με χαμηλό επίπεδο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού είναι οικονομικά και κοινωνικά πιο ευάλωτα. Αντεπεξέρχονται με μεγαλύτερη δυσκολία σε μια αρνητική οικονομική συγκυρία και έχουν επίσης μεγαλύτερη πιθανότητα να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης ή εξαπάτησης. Διάφορες μελέτες εξετάζουν αυτά τα κοινωνικά προβλήματα σε σχέση και με συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, όπως μονογονεϊκές οικογένειες, άτομα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης ή/ και με χαμηλά εισοδήματα. Γι’ αυτό και χρήζουν ακόμα μεγαλύτερης προστασίας. Χαρακτηριστικά, οι μονογονεϊκές οικογένειες φαίνεται να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο οικονομικών δυσκολιών, που μπορεί να επηρεάσουν την ψυχολογική τους ευημερία, καθώς και την υγεία τους (Stack and Meredith, 2018)1.

Επιπλέον, σε μελέτη των Brown και Morgan (1997)2, που αφορ ούσε την οικογενειακή κατάσταση, τη φτώχεια και την κατάθλιψη σε γυναίκες μονογονεϊκών οικογενειών, διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες αυτές είχαν διπλάσιες πιθανότητες από τα αντίστοιχα παντρεμένα ζευγάρια να βρεθούν σε οικονομική δυσπραγία. Πέραν της σημασίας που έχει ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός σε ατομικό επίπεδο, η ενίσχυσή του επιφέρει πολλαπλά οφέλη για την κοινωνία στο σύνολό της. Το υψηλό επίπεδο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού συμβάλλει, λόγω σωστότερων ατομικών αποφάσεων, στην πιο ορθολογική κατανομή των πόρων, οδηγώντας έτσι την οικονομία σε ανάπτυξη, ενώ παράλληλα βοηθά και στον μετριασμό της εισοδηματικής ανισότητας. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός θεωρείται, μαζί με τη ρύθμιση και εποπτεία της χρηματοπιστωτικής αγοράς και την προστασία των καταναλωτών, σημαντικός παράγοντας για την εξασφάλιση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας σε μια χώρα. Ωστόσο, παρά τη σημασία του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού για την οικονομική ευημερία των πολιτών αλλά και τα οφέλη του για την οικονομία γενικότερα, τα επίπεδα χρηματοοικονομικής γνώσης ανά το παγκόσμιο είναι

χαμηλά. Σύμφωνα με σχετικές έρευνες 3 , μόνο το ένα τρίτο (1/3) του πληθυσμού διεθνώς κατέχει τις βασικές γνώσεις σε χρηματοοικονομικά θέματα, όπως η κατανόηση των εννοιών της διαφοροποίησης κινδύνου, του απλού τόκου, του ανατοκισμού και του πληθωρισμού. Δεδομένης της σημασίας του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού για την ευημερία των πολιτών μιας χώρας, αλλά και των χαμηλών επιπέδων του που χαρακτηρίζουν τους πολίτες ανά το παγκόσμιο, πολλές χώρες έχουν προχωρήσει στη θέσπιση Εθνικής Στρατηγικής για την ενίσχυσή του. Σύμφωνα με συστάσεις διεθνών φορέων όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, οι Εθνικές Στρατηγικές πρέπει να αναπτύσσονται, να υλοποιούνται και να παρακολουθούνται από μια αξιόπιστη και αμερόληπτη Αρχή, με τεχνογνωσία χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και κατάλληλη ευελιξία και πόρους.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΜΑΣ

Στην Κύπρο, πρωταγωνιστικό ρόλο στην προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ανέλαβε πρόσφατα η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ). Η Ad Hoc Επιτροπή για τη θέσπιση Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο λειτουργεί υπό την αιγίδα της ΚΤΚ. Η διαμόρφωση της Εθνικής Στρατηγικής βασίζεται κατά κύριο λόγο στα αποτελέσματα έρευνας της ΚΤΚ για τη μέτρηση του επιπέδου του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην Κύπρο. Η πρόταση της Ad Hoc Επιτροπής για θέσπιση Εθνικής Στρατηγικής για την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της χρηματοοικονομικής παιδείας ολοκληρώνεται σύντομα και θα κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση

Η χρηματοοικονομική επιμόρφωση των πολιτών αποτελεί κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, συμβάλλει στην ατομική χρηματοοικονομική ευημερία και συντείνει στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και υιοθέτηση από την πολιτεία. Η πρόταση περιλαμβάνει δράσεις και πρωτοβουλίες στη βάση των βέλτιστων διεθνών πρακτικών. Όπως, για παράδειγμα, εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού, την αναβάθμιση της χρηματοοικονομικής παιδείας ξεκινώντας από τα σχολεία, τη δημιουργία διαδικτυακών εργαλείων για εύκολη χρήση τους από το κοινό, σχετική ενημερωτική ιστοσελίδα και άλλα. Πέραν του ρόλου της στην Επιτροπή, η ΚΤΚ έχει στο παρελθόν συμμετάσχει σε διάφορες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, με παρουσία σε συνέδρια, ημερίδες και διαλέξεις σε σχολεία της Κύπρου, ενώ συμμετέχει επίσης και σε ομάδες εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες δουλεύουν για αυτόν τον σκοπό. Πρόσφατα, μάλιστα, εγκρίθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χρηματοδότηση σχετικών δράσεων, μετά από πρωτοβουλία της ΚΤΚ. Επιπρόσθετα, η ΚΤΚ έχει οριστεί ως φορέας υλοποίησης για το σχετικό ορόσημο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού.

Η ΚΤΚ ορίστηκε από το Δίκτυο ΟΟΣΑ/INFE 4 , την αρμόδια διεθνή αρχή, ως συντονιστής της διοργάνωσης Global Money Week (Παγκόσμια Εβδομάδα Χρήματος) στην Κύπρο τον Μάρτιο του 2022. Στη διοργάνωση συμμετείχαν πολλοί εμπλεκόμενοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων υπουργείων, πανεπιστημίων, εποπτικών αρχών, αλλά και επαγγελματικών συνδέσμων. Στο πλαίσιο του Global Money Week διοργανώθηκαν διάφορες δραστηριότητες στα σχολεία της Κύπρου, όπως εκπαιδευτικές προβολές, επισκέψεις, ανάγνωση ενημερωτικού υλικού, καθώς και διαλέξεις σε καθηγητές και μαθητές. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν διαδικτυακά σεμινάρια ανοικτά προς το ευρύ κοινό με σκοπό την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση σχετικά με τα πολυσχιδή οφέλη του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και τη συμβολή του στην ευημερία των πολιτών σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Δεδομένου ότι η χρηματοοικονομική επιμόρφωση των πολιτών αποτελεί κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, συμβάλλει

στην ατομική χρηματοοικονομική ευημερία και συντείνει στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η Κεντρική Τράπεζα και η πολιτεία γενικότερα, οφείλουν και πρέπει να συνδράμουν στην προσπάθεια αυτή. Οι προαναφερθείσες δράσεις ήταν τα πρώτα σημαντικά βήματα. Με την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού θα γίνουν πολλά ακόμα προς όφελος της κυπριακής κοινωνίας και των πολιτών της. Stack, R. J., & Meredith, A. (2018), “The Impact of Financial Hardship on Single Parents: An Exploration of the Journey from Social Distress to Seeking Help”, Journal of family and economic issues, 39(2), 233–242. 2 Brown GW, Moran PM (1997), “Single mothers, poverty and depression”, Psychological Medicine, 27(01):21–33. 3 Από τα αποτελέσματα της έρευνας Standard & Poor’s Ratings Services Global Financial Literacy Survey, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2014 με δείγμα 150.000 ατόμων, σε περισσότερες από 140 χώρες. 4 International Network on Financial Education (International Gateway for Financial Education - Organisation for Economic Co-operation and Development [oecd.org]) 1

EconomyToday 13

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ-ΟΡΟΣΗΜΟ Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ «Στόχος μας η ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής Εθνικής Στρατηγικής η οποία θα καλύπτει όλα τα επίπεδα, ατομικά και οικογενειακά, εταιρικά και κρατικά».

Του Κωνσταντίνου Πετρίδη Υπουργού Οικονομικών

ο Υπουργείο Οικονομικών, λαμβάνοντας υπόψη τα υψηλά ποσοστά υπερδανεισμού του ιδιωτικού τομέα, καθώς και τα υψηλά επίπεδα Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων που υπάρχουν στην κυπριακή οικονομία, κατάφερε να συμπεριλάβει ως ορόσημο στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) τη δημιουργία και υλοποίηση Στρατηγικής για την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Το ΣΑΑ αποτελεί ένα προσωρινό εργαλείο ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με στόχο την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας του COVID-19, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της οικονομίας της ΕΕ για διευκόλυνση των κρατών-μελών 14 EconomyToday

Η μεταρρύθμιση η οποία περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνει την πλήρη εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων της Στρατηγικής και η υλοποίησή της αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023

στην εξασφάλιση πόρων που θα τους επιτρέψουν την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, συμβατών με τις προτεραιότητες της ΕΕ. Στόχος του εν λόγω μέτρου είναι η προώθηση των χρηματοοικονομικών γνώσεων. Αποσκοπεί στην ενίσχυση της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης του γενικού πληθυσμού, στη βελτίωση της λήψης οικονομικών αποφάσεων, στη διόρθωση λανθασμένων στάσεων και προκαταλήψεων, στην υποστήριξη πιο ενημερωμένων και οικονομικά υπεύθυνων πολιτών και τέλος στη βελτίωση της πειθαρχίας όσον αφορά την αποπληρωμή του χρέους. Η εν λόγω μεταρρύθμιση συνίσταται στην εκπόνηση στρατηγικής για την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού μέσω του προσδιορισμού των ζητημάτων χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού, της ανασκόπησης της διεθνούς βιβλιογραφίας επί του θέματος και της κατάρτισης σχεδίου δράσης για υλοποίηση. Ιδιαίτερα σημαντικό επίτευγμα αποτελεί η δημιουργία, υπό την πρωτοβουλία και τον συντονισμό της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, περί τα τέλη του 2020, μιας Ad Hoc Επιτροπής για την ενίσχυση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο, στην οποία

συμμετέχει και το Υπουργείο Οικονομικών. Η Επιτροπή αποτελείται επίσης από μέλη του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, του Πανεπιστημίου Κύπρου, καθώς και του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Στόχος η διαμόρφωση μιας Εθνικής Στρατηγικής όπου θα αναλύεται το Σχέδιο Δράσης, για κατάλληλο και αποτελεσματικό συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων της πολιτείας, αλλά και για συνεργασία με την ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς και με διεθνείς οργανισμούς. Τονίζεται ότι η μεταρρύθμιση η οποία περιλαμβάνεται στο ΣΑΑ περιλαμβάνει την πλήρη εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων της Στρατηγικής και η υλοποίησή της αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Με συντονισμένες προσπάθειες, τα μέλη της Ad Hoc Επιτροπής πέτυχαν τη χρηματοδότηση αρκετών στόχων της Εθνικής Στρατηγικής μέσω τεχνικής

υποστήριξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Χαρακτηριστικό της σημασίας που αποδίδεται στην ενίσχυση της χρηματοοικονομικής παιδείας είναι πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί το έργο στο πλαίσιο του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης 2022 της Γενικής Διεύθυνσης Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (DG Reform), η οποία βοηθά τις χώρες της ΕΕ να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις ως μέρος των προσπαθειών τους για στήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Επιπλέον, μία ακόμη σημαντική παράμετρος για την επιτυχή διαμόρφωση της Εθνικής Στρατηγικής αποτελεί η συνεργασία της Ad Hoc Επιτροπής με επιστημονικούς συνεργάτες. Οι επιστημονικοί συνεργάτες υποβοηθούν την Επιτροπή να εμπλουτίσει την Εθνική Στρατηγική μέσω βέλτιστων πρακτικών στη βάση ακαδημαϊκής έρευνας, αλλά και μέσω εξειδικευμένων διεθνών εμπειριών.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ

Ποιες είναι όμως οι συνέπειες του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού; Οι πολίτες δεν έχουν επαρκείς γνώσεις για βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες, όπως το επιτόκιο, ο ανατοκισμός, η χρονική αξία του χρήματος και η διασπορά του κινδύνου. Διαπιστώνεται έλλειψη αποταμιευτικής, ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής συνείδησης, υπερχρέωση και αδυναμία κατανόησης των μακροπρόθεσμων επιπτώσεών της, περιορισμένη ικανότητα κατάρτισης ατομικού ή/και οικογενειακού οικονομικού προϋπολογισμού και άγνοια για τους ενδεχόμενους κινδύνους από επενδύσεις σε απλά και σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Αυτό οδηγεί σε κινδύνους όπως η απώλεια ή μείωση εισοδημάτων, ο υπερδανεισμός, η φτώχεια που πηγάζει από την έλλειψη αποταμίευσης και άρα τη μη ύπαρξη επαρκών εισοδημά-

των κατά τη συνταξιοδότηση του ατόμου, και ο λανθασμένος οικογενειακός προγραμματισμός που οδηγεί σε απουσία ετοιμότητας για διαχείριση έκτακτων οικονομικών αναγκών. Ένδειξη αυτού αποτελούν τα υψηλά επίπεδα δανεισμού των νοικοκυριών και επιχειρήσεων και τα υψηλά ποσοστά Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων. Επομένως, είναι κοινώς παραδεκτό ότι οι πολίτες οφείλουν να αναπτύξουν αποταμιευτική, ασφαλιστική και συνταξιοδοτική συνείδηση, να μην παρασύρονται από τη μόδα και να μην επιδεικνύουν μυωπική στάση, υπερβολική εμπιστοσύνη και άγνοια. Στόχος είναι οι πολίτες να είναι σε θέση να διευκολύνουν τον εαυτό τους στην κατανόηση του περίπλοκου οικονομικού περιβάλλοντος, στο πλαίσιο του οποίου καλούνται να λαμβάνουν αποφάσεις. Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Οικονομικών κρίνει ως επιτακτική την ανάγκη σχεδιασμού και ανάπτυξης πολυεπίπεδων δράσεων από

τους αρμόδιους φορείς, τόσο στο πλαίσιο της εκπαίδευσης όσο και στο ρυθμιστικό πλαίσιο των αγορών. Η χρηματοοικονομική παιδεία είναι ένα δημόσιο αγαθό που μπορεί να εξασφαλίσει την κοινωνική συνοχή και να αμβλύνει τις ανισότητες. Στόχος η ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής Εθνικής Στρατηγικής η οποία θα καλύπτει όλα τα επίπεδα, ατομικά και οικογενειακά, εταιρικά και κρατικά. Η καλλιέργεια του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού μπορεί να αποτελέσει έναν σημαντικό πυλώνα για την αντιμετώπιση μελλοντικών οικονομικών κρίσεων. Η δημιουργία οικονομικά εγγράμματων πολιτών, όλων των ηλικιών, στη σημερινή εποχή, θα αποτελέσει καταλυτικό ρόλο στην αποφυγή λαθών του παρελθόντος. Το Υπουργείο Οικονομικών πιστεύει ακράδαντα πως, με συλλογική προσπάθεια, είναι δυνατή η επίτευξη πολύ υψηλότερων επιπέδων χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο.

EconomyToday 15

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

Χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός στο εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα «Στόχος του Υπουργείου παραμένει η χρηματοοικονομική παιδεία και η επαφή και εξοικείωση των παιδιών και των νέων μας με χρηματοοικονομικές έννοιες και γνώσεις».

Η συμβολή της οικονομικής και πιο συγκεκριμένα της χρηματοοικονομικής παιδείας είναι νομίζω αυταπόδεικτη. Η οικονομική και χρηματοοικονομική παιδεία και ενημερότητα αποτελεί προϋπόθεση για την ευημερία του σύγχρονου πολίτη. Είναι γι’ αυτούς τους λόγους που το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ) συμπεριλαμβάνει από καιρό την οικονομική και χρηματοοικονομική παιδεία στα εκπαιδευτικά προγράμματά του, ενώ υιοθετεί και σειρά επιπρόσθετων δράσεων για την ανάπτυξη του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ευρύτερα.

Του Πρόδρομου Γ. Προδρόμου Υπουργού Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας

τον σημερινό κόσμο, μέσα στο γοργά μεταβαλλόμενο κοινωνικό περιβάλλον, με τα νέα δεδομένα επικοινωνίας και τεχνολογίας, οι πολίτες έχουν να αντιμετωπίσουν συνθήκες που αλλάζουν διαρκώς. Η άγνοια και ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός, εκτός του ότι δημιουργούν κάποτε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, μπορούν να οδηγήσουν και σε εξαιρετικά δυσάρεστες και αρνητικές οικονομικές συνέπειες σε προσωπικό επίπεδο ή και σε φαινόμενα μεγάλης ζημιάς και φτώχειας ακόμη. Στην Κύπρο, έχουμε, δυστυχώς, πολύ συγκεκριμένες τραυματικές βιωματικές εμπειρίες, μέσα από τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν την τελευταία εικοσαετία και σχετικά πρόσφατα ακόμα, με την κρίση χρέους κ.ά. 16 EconomyToday

Πρόσφατες έρευνες που έδειξαν σοβαρό πρόβλημα χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού, ειδικά στους νέους, δημιουργούν ανησυχία και καλούν σε εγρήγορση

ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΥΠΠΑΝ

Το σχολικό πρόγραμμα, ήδη από την Προδημοτική, προβλέπει ότι το παιδί μαθαίνει να αντιλαμβάνεται και να τηρεί καθορισμένα πλαίσια και όρια ή ακόμα ορίζεται ως στόχος να αποκτά ανεξαρτησία και δεξιότητες για να αναλαμβάνει την ευθύνη κάτω από συγκεκριμένες περιστάσεις. Έπειτα, στο σχολικό πρόγραμμα, από τις μικρές ηλικίες της Δημοτικής Εκπαίδευσης, συμπεριλαμβάνονται δραστηριότητες που αποσκοπούν στην ανάπτυξη της οικονομικής σκέψης και στην ενθάρρυνση μιας λογικής για επιχειρηματικότητα. Οι δράσεις μας περιλαμβάνουν τα προγράμματα «Ξοδεύοντας έξυπνα» και «Η Κοινότητά μας», τα οποία γίνονται

σε συνεργασία με τον θεσμικό συνεργάτη του ΥΠΠΑΝ, τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Junior Achievement Κύπρου, και τον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου. Στα προγράμματα αυτά, τα παιδιά λαμβάνουν μέρος σε ειδικά διαμορφωμένα παιχνίδια με στόχο να κατανοήσουν τον ρόλο του χρήματος στην καθημερινή ζωή και να μαθαίνουν πώς κερδίζουν, δαπανούν, μοιράζονται και εξοικονομούν χρήματα. Αξιοποιούμε έτσι και τη συμβολή εθελοντικών οργανώσεων και οργανισμών που προτείνουν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα ή και διαγωνισμούς παιδαγωγικής κατεύθυνσης. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορούν ωστόσο να γίνουν περισσότερα και μπορούμε να ευελπιστούμε σε μια κατεύθυνση αναβάθμισης και αναπροσαρμογής των αναλυτικών προγραμμάτων, που βρίσκεται σε εξέλιξη και που στοχεύει μεταξύ άλλων στην ένταξη συστηματικών «εργαστηρίων δεξιοτήτων» στο πλαίσιο του Ωρολόγιου Προγράμματος. Εξάλλου, στο πλαίσιο του «Ψηφιακού σχολείου του Σαββάτου», προγραμματίζεται να συμπεριληφθεί και ενότητα για τον Χρηματοοικονομικό Αλφαβητισμό. Στη Μέση Εκπαίδευση (Γυμνάσια), σε συνεργασία πάλι με τον Junior Achievement Κύπρου και τον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου, αναπτύσσεται το πρόγραμμα «Οικονομικά για την Επιτυχία», όπου οι μαθητές/τριες γνωρίζουν την έννοια του οικονομικού εγγραμμα-

τισμού μέσα από βασικά θέματα, όπως είναι οι επιλογές και η αυτογνωσία, ο προϋπολογισμός, η χρήση πιστωτικών μονάδων και ο οικονομικός κίνδυνος. Στα Λύκεια και τις Τεχνικές Σχολές συνεχίζεται με επιτυχία για ένατη χρονιά το πρόγραμμα «Μαθητική Επιχείρηση», μέσα από το οποίο αναπτύσσονται δεξιότητες επιχειρηματικότητας και οικονομικού εγγραμματισμού. Πρόσθετα, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου, γίνονται παρουσιάσεις με θέμα τον προσωπικό οικονομικό προγραμματισμό. Στα αναλυτικά προγράμματα του Υπουργείου συμπεριλαμβάνονται τόσο μαθήματα Οικονομικών όσο και εισαγωγή σε έννοιες και μηχανισμούς Χρηματοοικονομικής. Βασικός σκοπός του μαθήματος των Οικονομικών στο Λύκειο είναι η καλλιέργεια οικονομικής κουλτούρας και η κατανόηση από τους μαθητές βασικών οικονομικών εννοιών, μέσω κυρίως δραστηριοτήτων (πράξη/εφαρμογή) και όχι μόνο μέσω της θεωρίας. Συγκεκριμένα, υπογραμμίζεται η ανάγκη κατανόησης καθημερινών εννοιών και αναφορών σε «αποταμίευση, πληθωρισμό, ανεργία, τιμάριθμο, επενδύσεις, μείωση επιτοκίων κλπ.». Το μάθημα των Οικονομικών διδάσκεται στο Λύκειο. Σε επίπεδο βασικών αρχών για όλους και ενισχυμένο για τις δύο ομάδες που καλύπτουν τον μισό σχολικό πληθυσμό στην πρώτη Λυκείου. Ενώ στη συνέχεια υπάρχουν δύο κατευθύνσεις που απορροφούν περίπου τους μισούς μαθητές με ειδίκευση στα Οικονομικά και τα Εμπορικά. Αξίζει όμως να αναφερθεί και η πρωτοβουλία στην οποία συμμετέχει το Υπουργείο, μέσω της Επιθεώρησης Οικονομικών μαθημάτων, σε συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, το Υπουργείο Οικονομικών, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και ακαδημαϊκούς του Πανεπι-

στημίου Κύπρου και του ΤΕΠΑΚ, για την εισαγωγή για πρώτη φορά φέτος, στα Λύκεια και τις Τεχνικές Σχολές, του παγκόσμιου θεσμού «Global Money Week», την εβδομάδα 21-27 Μαρτίου. Στο πλαίσιο της εβδομάδας αυτής, οι μαθητές/τριες μαζί με τους/τις καθηγητές/τριες τους συμμετείχαν σε διάφορες δραστηριότητες ενδοσχολικά που σχετίζονταν με την οικονομία, όπως διεξαγωγή μικρών ερευνών, διαγωνισμών και παρουσιάσεων. Παρακολούθησαν διαλέξεις από οργανισμούς όπως ο Σύνδεσμος Ελεγκτών Κύπρου, ο Σύνδεσμος Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου και το Institute of Chartered Accountants in England & Wales Cyprus. Παράλληλα, είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν χώρους όπως η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, νομισματικά μουσεία, τράπεζες και τοπικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, σε συνεργασία με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Financial Wellbeing Institute και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, διεξήχθη με επιτυχία συζήτηση-πάνελ που απευθυνόταν σε εκπαιδευτικούς μέσης εκπαίδευσης με θέμα «Ο Χρηματοοικονομικός Αλφαβητισμός στην Κύπρο: Το πρόβλημα, οι συνέπειες και η αντιμετώπισή του».

ΚΕΝΑ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ

Παρ’ όλα αυτά, είναι αλήθεια ότι στη χώρα μας παρουσιάζουμε κενά και ελλείψεις ως προς τη χρηματοοικονομική παιδεία και ενημερότητα. Πρόσφατες έρευνες που έδειξαν σοβαρό πρόβλημα χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού, ειδικά στους νέους, δημιουργούν ανησυχία και καλούν σε εγρήγορση. Τις έρευνες αυτές πρέπει να τις διαβάζουμε σε συνδυασμό και με την αποδοτικότητα των προγραμμάτων της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα σήμερα που, μέσα από το νέο

Η χρηματοοικονομικά εγγράμματη κοινωνία είναι το προαπαιτούμενο της άσκησης σωστής και αποτελεσματικής δημοσιονομικής πολιτικής και αναπτυξιακής στρατηγικής σύστημα γραπτής αξιολόγησης, διαθέτουμε για πρώτη φορά αξιόπιστες ενδείξεις για την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας. Στη βάση αυτών των αποτελεσμάτων, φαίνεται καθαρά ότι χρειάζεται σημαντική βελτίωση της αποτελεσματικότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ειδικά στη σημερινή εποχή, που μετά από δεκαετίες γνωρίζουμε ξανά εμπειρίες πληθωρισμού, ενώ αυτός ο τόσο παράλογος πόλεμος σπρώχνει τον κόσμο σε μια επαπειλούμενη γενικευμένη οικονομική κρίση, την ίδια ώρα που ακόμα ακούμε ειδήσεις για το ειδικό πρόγραμμα «Εστία» ή για εκποιήσεις ακινήτων, πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση. Η χρηματοοικονομικά εγγράμματη κοινωνία είναι το προαπαιτούμενο της άσκησης σωστής και αποτελεσματικής δημοσιονομικής πολιτικής και αναπτυξιακής στρατηγικής. Οι οικονομικά εγγράμματοι πολίτες μπορεί να συμβάλουν και να βοηθήσουν διαμορφώνοντας μια κρίσιμη μάζα και ανάλογη κουλτούρα που θα σπρώχνει και τις αρχές της χώρας σε ορθολογικές και αποτελεσματικές πολιτικές στη δημόσια σφαίρα. Είναι όχι απλώς σημαντικό, αλλά απαραίτητο, στις μέρες μας ο πολίτης να μπορεί να κάνει σωστή προσωπική χρηματοοικονομική διαχείριση, συνετό ατομικό και οικογενειακό

προϋπολογισμό, υπολογισμό και διαχείριση εισοδήματος, περιουσιακών στοιχείων και κινδύνων. Πολίτες που θα αναπτύσσουν τέτοιες δεξιότητες και ικανότητες θα είναι περισσότερο ασφαλισμένοι απέναντι σε κινδύνους που ελλοχεύουν, όπως διαδικτυακές απάτες, κλοπή προσωπικών δεδομένων κλπ. Επομένως, στόχος του Υπουργείου παραμένει η χρηματοοικονομική παιδεία και η επαφή και εξοικείωση των παιδιών και των νέων μας με χρηματοοικονομικές έννοιες και γνώσεις. Στην προσπάθεια αυτή έρχεται μάλιστα να συμβάλει η Ad Hoc Επιτροπή που έχει στόχο τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο. Στην Επιτροπή αυτή, που έχει συσταθεί από τον Δεκέμβριο του 2020, συμμετέχει με εκπροσώπηση και το ΥΠΠΑΝ, μαζί με στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, του Πανεπιστημίου Κύπρου, του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και της Κεντρική Τράπεζας της Κύπρου, η οποία έχει και τον συντονιστικό ρόλο. Η πρόταση για τη θέσπιση Εθνικής Στρατηγικής βρίσκεται στο τελικό της στάδιο και θα κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για υιοθέτηση από την πολιτεία σύντομα. Περιλαμβάνει εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού, καθώς και εργαλεία που θα βοηθήσουν στη λήψη ενημερωμένων χρηματοοικονομικών αποφάσεων, όπως είναι η λήψη δανείου, ο προγραμματισμός για συνταξιοδότησή κ.ά. Ειδικότερα όσον αφορά τους νέους, η Επιτροπή υπογραμμίζει την ανάγκη για ενίσχυση της χρηματοοικονομικής παιδείας στα σχολεία, κάτι που μελετά και το Υπουργείο. Μπορούμε να αναμένουμε πιο συστηματική παρέμβαση και βελτίωση με την υιοθέτηση προτάσεων της Επιτροπής.

EconomyToday 17

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

Υψίστης σημασίας η επιμόρφωση του κοινού σε βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις Σειρά πρωτοβουλιών και δράσεων από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ Προέδρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου

επιμόρφωση του κοινού στις βασικές γνώσεις χρηματοοικονομικών αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες προκλήσεις στη σημερινή εποχή, λόγω και των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων στον τομέα της οικονομίας. Το οικονομικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από τη συνεχή ψηφιοποίηση των υπαρχουσών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, αλλά και τη διαρκή εμφάνιση νέων χρηματοοικονομικών προϊόντων και τεχνολογιών. Η ΕΚΚ αποδίδει τεράστια σημασία στην καλλιέργεια της χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο, με ιδιαίτερη βαρύτητα στα θέματα που άπτονται της κεφαλαιαγοράς. Γι’ αυτό κρίνει απαραίτητη τη θέσπιση Εθνικής 18 EconomyToday

Στρατηγικής για την προώθηση χρηματοοικονομικής παιδείας, η οποία επιβάλλεται για τη λήψη όλου του φάσματος των οικονομικών αποφάσεων από τους πολίτες, αποφάσεις οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους. Όπως έχει αποδειχθεί, ο καλά ενημερωμένος επενδυτής είναι σε θέση να λαμβάνει πιο ορθές αποφάσεις, ενώ οι πιθανότητες να αναλάβει υψηλό ρίσκο σε μια επένδυσή του μειώνονται σημαντικά. Προς αυτή την κατεύθυνση, η Επιτροπή ανέλαβε σειρά πρωτοβουλιών και προχώρησε στην υλοποίηση διαφόρων δράσεων, με στόχο την αντιμετώπιση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού στα θέματα που σχετίζονται με τις αρμοδιότητές της.

Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟ

Όπως έχει αποδειχθεί, ο καλά ενημερωμένος επενδυτής είναι σε θέση να λαμβάνει πιο ορθές αποφάσεις, ενώ οι πιθανότητες να αναλάβει υψηλό ρίσκο σε μια επένδυσή του μειώνονται σημαντικά

Η ραγδαία εξέλιξη, οι γρήγοροι ρυθμοί και η έντονη μεταβλητότητα των αγορών στο σύγχρονο περιβάλλον έχουν πολλαπλασιάσει τον αριθμό των ευκαιριών, αλλά ταυτόχρονα και τους κινδύνους, με αποτέλεσμα οι βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις και δεξιότητες να είναι πιο αναγκαίες από ποτέ. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός ορίζεται ως «ο συνδυασμός οικονομικών γνώσεων, δεξιοτήτων, συμπεριφοράς, στάσης

και νοοτροπίας, που είναι απαραίτητα για την ορθολογιστική λήψη ατομικών οικονομικών αποφάσεων και, κατ’ επέκταση, για την επίτευξη προσωπικής οικονομικής ευημερίας». Η σημασία της χρηματοοικονομικής παιδείας και κατ’ επέκταση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, όπως επίσης και η προτεραιότητα που πρέπει να δοθεί στον τομέα, αποτέλεσε ένα από τα κύρια αντικείμενα του κοινού συνεδρίου υψηλού επιπέδου που διοργανώθηκε στις αρχές του 2022 από τις τρεις πανευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές του Χρηματοοικονομικού Τομέα, ESMA, EBA και EIOPA. Σύμφωνα με διεθνείς επιστημονικές μελέτες, τα αποτελέ-

σματα των οποίων καταδεικνύουν την ανάγκη για την άμεση λήψη αποφάσεων, ένας μεγάλος αριθμός πολιτών δεν κατανοεί επαρκώς βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες, όπως τον τρόπο λειτουργίας του δανεισμού και των επενδύσεων, τη σημασία της αποταμίευσης και του οικογενειακού προγραμματισμού, καθώς επίσης και καλές πρακτικές για τη διαχείριση κινδύνων.

Η ανάγκη για άμεση δράση αποτυπώνεται επίσης και σε δύο έρευνες τις οποίες πραγματοποίησε η ΕΚΚ στο παρελθόν, που είχαν ως στόχο τη διερεύνηση του επιπέδου των χρηματοοικονομικών γνώσεων των πολιτών, κυρίως σε ό,τι αφορά θέματα κεφαλαιαγοράς.

Ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η αντιμετώπιση του οικονομικού αναλφαβητισμού στην Κύπρο κατά τρόπο δραστικό, μέσα από τη θέσπιση μιας Εθνικής Στρατηγικής, είναι θέση την οποία η ΕΚΚ έχει εκφράσει επανειλημμένως, μέσω διαφόρων εισηγήσεων προς την πολιτεία, μετά και την πραγματοποίηση μελέτης των παραδειγμάτων άλλων χωρών. Το πρώτο βήμα για τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στη χώρα μας έγινε τον Δεκέμβριο του 2020 με τη σύσταση Ad Hoc Επιτροπής, μετά από σχετική εισήγηση της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής. Η ΕΚΚ αποτελεί ένα από τα μέλη της Ad Hoc Επιτροπής. Σε αυτήν συμμετέχουν επίσης στελέχη της Κεντρικής Τράπεζας (η οποία ηγείται και συντονίζει τις εργασίες της), εκπρόσωποι των υπουργείων Οικονομικών και Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας και ακαδημαϊκά στελέχη από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο. Το έγγραφο της Εθνικής Στρατηγικής βρίσκεται στο τελικό στάδιο και αναμένεται να κατατεθεί σύντομα ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου.

Όπως αναδεικνύουν τα αποτελέσματα έρευνας της Κεντρικής Τράπεζας για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό στην Κύπρο, τα επίπεδα χρηματοοικονομικής γνώσης στον ευρύτερο πληθυσμό αξιολογούνται ως «χαμηλά», ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες ομάδες του, όπως για παράδειγμα στους νέους. Παράλληλα, ο μέσος όρος βαθμολογίας του ατομικού επιπέδου χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην Κύπρο είναι χαμηλότερος από τη βαθμολογία η οποία έχει οριστεί από τον ΟΟΣΑ ως το κατώτατο επίπεδο για να θεωρείται κάποιος ως χρηματοοικονομικά εγγράμματος. Άλλες έρευνες έχουν επίσης καταγράψει χαμηλά επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ανάμεσα στον γενικό πληθυσμό της χώρας μας, με δύο επιστημονικές μελέτες του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) να καταδεικνύουν πως –μόνο– τέσσερις στους δέκα Κύπριους έχουν τις κατάλληλες χρηματοοικονομικές γνώσεις και βασικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη διαχείριση καθημερινών οικονομικών ζητημάτων.

ΘΕΣΠΙΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ

Στο πλαίσιο των δικών της δράσεων μέσα στο 2022, η ΕΚΚ συμμετείχε στην Παγκόσμια Εβδομάδα Χρήματος (Global Money Week 2022), μια ετήσια παγκόσμια εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη σημασία της χρηματοοικονομικής παιδείας, η οποία διοργανώθηκε για 10η φορά από τον ΟΟΣΑ από τις 21 έως τις 27 Μαρτίου. Στο πλαίσιο αυτό και με στόχο τη διάδοση των βασικών μηνυμάτων της φετινής Παγκόσμιας Εβδομάδας Χρήματος, η ΕΚΚ προχώρησε, μεταξύ άλλων, σε μια σειρά από ενημερωτικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παράλληλα, η ΕΚΚ δημιούργησε ειδικό τμήμα στην ιστοσελίδα της, με επιμορφωτικό υλικό, συμβουλές και προειδοποιήσεις, για την ενημέρωση των επενδυτών και για το ευρύτερο κοινό. Η ιστοσελίδα ενημερώνεται τακτικά μέσω της έκδοσης και ανάρτησης οδηγών με εύχρηστες και πρακτικές συμβουλές σε σχέση με τις επενδύσεις. Τέλος, σε μια νέα πρωτοβουλία της, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ανακοίνωσε την πρόθεσή της να θεσμοθετήσει την ετήσια βράβευση φοιτητών Οικονομικών Τμημάτων των Πανεπιστημίων στην Κύπρο, με στόχο την ενθάρρυνση των φοιτητών/τριών να επιλέγουν να μελετήσουν και να διερευνήσουν ζητήματα που εμπίπτουν στους θεματικούς τομείς που σχετίζονται με τις αρμοδιότητες και το έργο της ΕΚΚ και τον τομέα τον οποίο εποπτεύει, με όλα τα θετικά συνεπακόλουθα της ακαδημαϊκής έρευνας στην αύξηση και διάχυση της γνώσης.

EconomyToday 19

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ Η χρηματοοικονομική εκπαίδευση πρέπει να εισαχθεί μέσω ενός υποχρεωτικού μαθήματος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

«Χ

ρειάζεται χρηματοοικονομική παιδεία, με προτεραιότητα στη νεότερη γενιά, για να μειωθούν τα λάθη των προηγούμενων γενεών», τονίζει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Εconomy Today ο Δρ Ανδρέας Μιλιδώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και μέλος της Ad-Hoc Επιτροπής για τη διαμόρφωση «Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο». Ως Πανεπιστήμιο Κύπρου, ποιες δράσεις έχετε εγκαινιάσει για χρηματοοικονομική παιδεία; Ως Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, είχαμε εισηγηθεί τον Σεπτέμβριο του 2015, με πρωτοβουλία του αείμνηστου συναδέλφου Γεώργιου Νησιώτη και του υποφαινόμενου, να ενισχυθεί η χρηματοοικονομική παιδεία στα σχολεία. Επιπλέον, το καλοκαίρι του 2016 είχαμε προσφέρει σχετικό καλοκαιρινό εργαστήρι στο Πανεπιστήμιο Κύπρου για μαθητές/τριες Λυκείων. Η πιο αποφασιστική παρέμβαση του Πανεπιστημίου Κύπρου έγινε τον Σεπτέμβριο του 2020 με την εισαγωγή υποχρεωτικού μαθήματος Προσωπικής Χρηματοοικονομικής για φοιτητές/ 20 EconomyToday

τριες του Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, αλλά και επιλεγόμενου μαθήματος Χρηματοοικονομικής Παιδείας για τα υπόλοιπα Τμήματα του Πανεπιστημίου. Η λογική ήταν ότι, αφού οι περίπου 8.300 απόφοιτοι/ες από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κάθε χρόνο δεν έχουν ευκαιρίες να παρακολουθήσουν μάθημα χρηματοοικονομικής, οι 1.200 περίπου που ξεκινούν τις σπουδές τους στο Πανεπιστήμιο Κύπρου θα μπορούν να το επιλέξουν. Αναφερθήκατε στην απουσία μαθήματος χρηματοοικονομικής παιδείας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και σε προσπάθεια του Πανεπιστημίου Κύπρου το 2015 να ενισχυθεί αυτό το θέμα. Σήμερα τι κάνουμε; Γίνονται αρκετές προσπάθειες από οργανωμένα σύνολα (π.χ. CFA Society Cyprus, Junior Achievement Cyprus, Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου, CARDET) για να ενισχυθεί η χρηματοοικονομική εκπαίδευση. Αυτές οι προσπάθειες γίνονται μέσα από σύντομες παρεμβάσεις (1-6 ώρες) σε επιλεγμένα ακροατήρια. Αν και οι εθελοντές/ τριες που τα παραδίδουν είναι άξιοι συγχαρητηρίων, και είμαι σίγουρος ότι αυτές οι παρεμβάσεις βοηθούν, εξακολουθούν να εντοπίζονται κενά, ιδιαίτερα σε άτομα που δεν έχουν επαφή με θέματα οικονομικών, ή έχουν γενικά χαμηλή ή καθόλου εκπαίδευση (μελέτη της

Η πιο αποφασιστική παρέμβαση του Πανεπιστημίου Κύπρου ήταν η εισαγωγή υποχρεωτικού μαθήματος Προσωπικής Χρηματοοικονομικής Κεντρικής Τράπεζας, Απρίλιος 2021). Το Πανεπιστήμιο Κύπρου προσεγγίστηκε από το ιδιωτικό σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Senior School, μαζί με τον Σύνδεσμο Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου, για να δημιουργήσει ολοκληρωμένο μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης από τον Σεπτέμβριο του 2021. Λαμβάνοντας υπόψη τα κενά που εντοπίστηκαν από τη μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας και μετά από πολύμηνες συζητήσεις μεταξύ του Senior School, του CFA Society και του Πανεπιστημίου, αποφασίσαμε να ξεκινήσει σε πιλοτική βάση υποχρεωτικό μάθημα, 30 περίπου εβδομάδων, με μία περίοδο διδασκαλίας την εβδομάδα, χωρίς εξετάσεις αλλά με πρακτικές εργασίες.

Ο ενθουσιασμός και η πολύ καλή ανατροφοδότηση από το Senior School μάς έσπρωξαν μαζί με το CFA Society να προωθήσουμε το μάθημα σε όλα τα ιδιωτικά σχολεία της Κύπρου. Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη, αφού, από τον Σεπτέμβριο του 2022, συνολικά 15 ιδιωτικά σχολεία στην Κύπρο, απο 5 επαρχίες, που αντιπροσωπεύουν περίπου 1.000 άτομα τον χρόνο (2/3 του πληθυσμού των ιδιωτικών σχολείων), δεσμεύτηκαν να εισαγάγουν τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση στο πρόγραμμά τους. Σε ποιους άξονες πιστεύετε ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση για περαιτέρω προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού; Χρειάζεται χρηματοοικονομική παιδεία, με προτεραιότητα στη νεότερη γενιά, για να μειωθούν τα λάθη των προηγούμενων γενεών. Χρειάζεται επίσης ενημέρωση για τις νέες προκλήσεις που βρίσκονται ενώπιόν μας (π.χ. κρυπτονομίσματα, ηλεκτρονικές απάτες κ.λπ.). Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η χρηματοοικονομική εκπαίδευση πρέπει να εισαχθεί μέσω ενός υποχρεωτικού μαθήματος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, βασισμένου σε απλές έννοιες και με πρακτικές εργασίες για όλα τα παιδιά (ανεξαρτήτως κατεύθυνσης).

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ Το μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης που θα προσφερθεί από τον Σεπτέμβριο του 2022 θα εφοδιάσει τα παιδιά με γνώσεις γύρω από τη χρονική αξία του χρήματος.

άθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης θα προσφερθεί, από τον Σεπτέμβριο του 2022, στην πλειοψηφία των παιδιών που φοιτούν στα ιδιωτικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, μετά από πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου (CFA Society Cyprus). Το μάθημα έχει ως στόχο να παρέχει τις βασικές γνώσεις και να ενθαρρύνει ορθολογικές συμπεριφορές σχετικά με τη διαχείριση του εισοδήματος ενός ατόμου (ή νοικοκυριού).

Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Στόχος του μαθήματος είναι να βελτιώσει τη λήψη αποφάσεων που θα ενισχύσουν τη χρηματοοικονομική μας ευημερία, σήμερα αλλά και σε βάθος χρόνου, ώστε να αντιμετωπίζουμε το χρήμα ως ένα εργαλείο που μπορεί να ευκολύνει την καθημερινότητά μας, αν αυτό χρησιμοποιείται με τα λιγότερα δυνατά σφάλματα. Το μάθημα δεν έχει ως στόχο να κάνει τα παιδιά μας πλούσια ή φιλάργυρα, αλλά να τα βοηθήσει να αναγνωρίζουν τις οικονομικές δυνατότητές τους και να αποφεύγουν παγίδες, απάτες ή αυταπάτες που σχετίζονται με το εύκολο κέρδος. Χτίζοντας τη γνώση γύρω από

έννοιες όπως η χρονική αξία του χρήματος, ο ανατοκισμός, ο πληθωρισμός, το επενδυτικό ρίσκο και η διαφοροποίηση, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έχουν το υπόβαθρο για να λάβουν πιο ενημερωμένες χρηματοοικονομικές αποφάσεις, που να αξιολογούν όχι μόνο το λογιστικό αλλά και το οικονομικό όφελος και κόστος αυτών των αποφάσεων. Το μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης θα βοηθήσει τα παιδιά να εξοικειωθούν με τις έννοιες της αποταμίευσης, της κατανάλωσης, του δανεισμού και των επενδύσεων. Θα βοηθήσει επίσης στην αναγνώριση πιθανών επενδυτικών παγίδων και απατών. Αξιολογώντας το ρίσκο γύρω από τέτοιες αποφάσεις και δρώντας με τα ελάχιστα δυνατά σφάλματα, τα παιδιά θα ενθαρρυνθούν να εκπληρώσουν μελλοντικούς στόχους, όπως περαιτέρω εκπαίδευση, αγορά αυτοκινήτου, αγορά στέγης, τη δημιουργία μιας νεοφυούς επιχείρησης, αλλά και πιο μακρινούς στόχους, όπως οικογενειακό προγραμματισμό και συνταξιοδότηση. Επιπρόσθετα, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν φόρους και αποκοπές σε μια αναλυτική κατάσταση μισθοδοσίας, και θα ενθαρρυνθούν να χρησιμοποιήσουν διαδικτυακά εργαλεία υπολογισμού μελλοντικής αποταμίευσης αλλά και δόσης ενός δανείου, ή ακόμα και να συμμετάσχουν σε

διαδικτυακά παιχνίδια με θέμα την προσωπική χρηματοοικονομική. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου θα προσφέρει την ύλη του μαθήματος δωρεάν, η οποία αναμένεται να καλύψει περίπου 25 εβδομάδες διδασκαλίας, μίας περιόδου ανά εβδομάδα. Η αξιολόγηση του μαθήματος θα περιλαμβάνει πρακτικές εργασίες, όπου θα αναμένεται συλλογή δεδομένων σχετικά με το κόστος αλλά και το πιθανό όφελος μιας απόφασης. Παραδείγματα τέτοιων εργασιών που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν περιλαμβάνουν τον προγραμματισμό για σπουδές και την αγορά αυτοκινήτου ή στέγης. Το μάθημα ετοιμάζεται από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Χρηματοοικονομικής Ανδρέα Μιλιδώνη του Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με τον Καθηγητή Λεωνίδα Κυριακίδη του

Στόχος ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ δεν είναι να κάνει τα παιδιά πλούσια Ή φιλάργυρα, αλλά να τα βοηθήσει να αναγνωρίζουν τις οικονομικές δυνατότητές τους και να αποφεύγουν παγίδες

Τμήματος Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Πέρα από τη διδακτέα ύλη, το μάθημα θα περιλαμβάνει και τρέχοντα θέματα της χρηματοοικονομικής επικαιρότητας, που θα παρουσιάζονται από επισκέπτες ομιλητές από τον χρηματοπιστωτικό τομέα της Κύπρου. Οι διδασκόμενοι/ες θα μπορούν επίσης να συζητήσουν με τους επισκέπτες ομιλητές/τριες και για άλλα θέματα, όπως ψηφιακά τραπεζικά προϊόντα. Στο μάθημα θα ενσωματωθούν επίσης διδάγματα από τις οικονομικές κρίσεις στην Κύπρο κατά τα τελευταία 25 χρόνια.

ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης, σημείωσε ότι το Πανεπιστήμιο στηρίζει ένθερμα την ελπιδοφόρα, κατά την έκφρασή του, προσπάθεια, η οποία θα έχει πάρα πολύ καλά αποτελέσματα για τη χώρα μας. Εξέφρασε παράλληλα την αισιοδοξία ότι το μάθημα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης θα επεκταθεί σύντομα και στα δημόσια σχολεία, αφού η πιο πρόσφατη μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου δείχνει κενά στον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, ιδιαίτερα σε νέα παιδιά και σε παιδιά που δεν έχουν ιδιαίτερη επαφή με τον κλάδο των οικονομικών.

EconomyToday 21

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

ΥΠΑΡΚΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ Το ΤΕΠΑΚ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες και εκπονεί πλάνο για την προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας ευρύτερα ανάμεσα στην κοινωνία.

«Ο

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι υπαρκτό πρόβλημα στην Κύπρο και η καλλιέργεια χρηματοοιικονομικής παιδείας πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα της Πολιτείας». Το πιο πάνω υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Εconomy Today ο δρ Παναγιώτης Ανδρέου, Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Τμήμα Εμπορίου, Χρηματοοικονομικών και Ναυτιλίας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και μέλος της Ad-Hoc Επιτροπής για τη διαμόρφωση «Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας». Γιατί ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός και η καλλιέργεια χρηματοοικονομικής παιδείας έχουν αποκτήσει τόσο μεγάλη σημασία; Ασχολούμαι συστηματικά με το ζήτημα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού από το 2016. Τα ευρήματα από τις έρευνές μου καταδεικνύουν ότι ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός υφίσταται ως έντονο πρόβλημα στην Κύπρο, τόσο σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων όσο

22 EconomyToday

και σε επίπεδο συμπεριφοράς. Οι έρευνες καταγράφουν επίσης τις εν δυνάμει αρνητικές επιπτώσεις του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Μεταξύ άλλων, δείχνουν ότι τα χρηματοοικονομικά αναλφάβητα άτομα τείνουν να μη διαχειρίζονται σωστά το χρέος τους, να έχουν αυξημένη πιθανότητα να πέσουν θύματα οικονομικής απάτης και να χρησιμοποιούν λιγότερο συχνά τη χρηματοοικονομική τεχνολογία, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα μικρότερη εμπιστοσύνη στις ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές. Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα ευρήματα της πιο πρόσφατης έρευνας που πραγματοποίησα, τα οποία δείχνουν ότι τα άτομα με χαμηλότερα επίπεδα χρηματοοικονομικών γνώσεων αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να βρεθούν σε οικονομική δυσπραγία και είναι λιγότερο πιθανό να διαθέτουν αποθεματικό για έκτακτες καταστάσεις (rainy day fund). Με άλλα λόγια, θα λέγαμε ότι ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός μπορεί να εμποδίσει τα άτομα να αντεπεξέλθουν αποτελεσματικά στις οικονομικές προκλήσεις και ιδιαίτερα σε περιόδους αυξημένης αβεβαιότητας, όπως είναι η σημερινή, κάτι που εγκυμονεί πολλαπλούς κινδύνους για τη μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική ευημερία τους. Αντιλαμβάνεστε ότι σήμερα, πε-

ρισσότερο από ποτέ, η καλλιέργεια χρηματοοικονομικής παιδείας στον ευρύτερο πληθυσμό, ειδικότερα όμως ανάμεσα στους νέους, πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα της πολιτείας. Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι η χρηματοοικονομική παιδεία, όπως δείχνει άλλωστε και η βιβλιογραφία, έχει πολλαπλά θετικά αποτελέσματα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των αρνητικών αποτελεσμάτων που δημιουργούνται από τα χαμηλά επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.

Περίπου έξι στα δέκα άτομα δεν έχουν βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις και δεν κατέχουν τις απαραίτητες δεξιότητες

ΚΥΠΡΙΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

Ποια είναι η υπάρχουσα κατάσταση στην Κύπρο; Πώς θα χαρακτηρίζατε τους Κύπριους πολίτες και ποιες ηλικιακές ομάδες/κατηγορίες ανθρώπων παρουσιάζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα; Τα αποτελέσματα των ερευνών που πραγματοποίησα δείχνουν ότι ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός είναι υπαρκτό πρόβλημα στην Κύπρο. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, δυστυχώς τα αποτελέσματα και των τριών ερευνών που εκπόνησα στο ΤΕΠΑΚ καταδεικνύουν ότι περίπου το 60% των Κυπρίων (στο ηλικιακό εύρος 18-64) είναι χρηματοοικονομικά αναλφάβητα άτομα. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 6 στα 10 άτομα δεν έχουν βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις και δεν κατέχουν τις απαραίτητες δεξιότητες. Το πρόβλημα παρουσιάζεται εντονότερο ανάμεσα στους νέους, αφού τα ευρήματα δείχνουν ότι ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός ανεβαίνει στο 70% ανάμεσα στους/στις πρωτοετείς φοιτητές/τριες που εισέρχονται στα πανεπιστήμια του τόπου μας.

Επιπλέον, το πρόβλημα εμφανίζεται εντονότερο ανάμεσα στον γυναικείο πληθυσμό, με τις εκτιμήσεις να δείχνουν ότι το χάσμα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες κυμαίνεται γύρω στο 10%. Ταυτόχρονα, το πρόβλημα παρουσιάζεται εντονότερο ανάμεσα στα νοικοκυριά με σχετικά χαμηλά εισοδήματα. Συγκεκριμένα, ένα εύρημα δείχνει ότι το 76% των ατόμων με δηλωθέν ετήσιο οικογενειακό ακαθάριστο εισόδημα μέχρι 20.000 ευρώ είναι χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό βρίσκεται μόνο στο 33% των ατόμων με ετήσιο οικογενειακό ακαθάριστο εισόδημα πάνω από 60.000 ευρώ. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του χρηματοοικονομικά αναλφάβητου ανθρώπου και πόσο επηρεάζει το γεγονός αυτό τη ζωή του; Θα σας μεταφέρω τα κύρια χαρακτηριστικά του χρηματοοικονομικά αναλφάβητου Κύπριου, όπως αυτά προκύπτουν μέσα από τις έρευνές μου. Πρώτον, αυτά τα άτομα αγνοούν βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες που αφορούν τη βιώσιμη διαχείριση των χρηματοοικονομικών πόρων που διαθέτουν, όπως είναι ο ανατοκισμός, η χρονική αξία του χρήματος, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού στις αποταμιεύσεις, η σωστή διαχείριση του χρέους κλπ. Δεύτερον, αγνοούν βασικές χρηματοοικονομικές αρχές σωστής διαχείρισης επενδύσεων, όπως είναι η σχέση μεταξύ της απόδοσης και του ρίσκου, καθώς και η διασπορά του επενδυτικού ρίσκου. Τρίτον, επιδεικνύουν μια λανθασμένη στάση απέναντι στη διαχείριση των χρημάτων τους, με την έννοια ότι, για παράδειγμα, πιστεύουν πως τα χρήματα υπάρχουν για να τα ξοδεύουμε και περιμένουν να συμβούν

περισσότερα θετικά γεγονότα στη ζωή τους παρά αρνητικά. Τέταρτον, εκφράζουν λανθασμένες συμπεριφορές, για παράδειγμα, δεν τηρούν μηνιαίο οικογενειακό προϋπολογισμό, επιδεικνύουν χαμηλή τάση για αποταμίευση και έλλειψη προνοητικότητας για τη δημιουργία χρηματικών αποθεματικών για έκτακτες ανάγκες, υπερδανείζονται, καθυστερούν στην υλοποίηση συνταξιοδοτικού πλάνου κ.ά. Πέμπτον, κάτι που ενδεχομένως κάποιος να μην περίμενε και έχει πολύ ενδιαφέρον είναι ότι τα χρηματοοικονομικά αναλφάβητα άτομα τείνουν να έχουν παράλληλα ελλείψεις σε βασικές ψηφιακές δεξιότητες που απαιτούνται για τη σωστή και υπεύθυνη αξιοποίηση των νεοεμφανιζόμενων χρηματοοικονομικών τεχνολογιών (FinTech), θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την επιτυχή ενσωμάτωσή τους στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Απλουστευμένα, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι ο χρηματοοικονομικά αναλφάβητος δεν χρησιμοποιεί το χρήμα με τρόπο ώστε να δημιουργεί νέο χρήμα, ενώ ο χρηματοοικονομικά εγγράμματος διαχειρίζεται τα οικονομικά του έξυπνα, έχοντας γνώση ότι η διαχείριση αυτή αφορά το μέλλον του, δηλαδή παίρνει σωστές αποφάσεις σήμερα που σταδιακά οδηγούν σε μεγαλύτερα εισοδήματα και διαχρονική συσσώρευση πλούτου. Από έρευνες προκύπτει πως οι γυναίκες υστερούν σημαντικά έναντι των ανδρών ως προς τις χρηματοοικονομικές γνώσεις. Πού οφείλεται αυτό; Πράγματι, παρόλο που στην Κύπρο οι γυναίκες έχουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο όσον αφορά τα προσόντα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που κατέχουν, τα στατιστικά από τις μελέτες μου δείχνουν ότι τα επίπεδα χρηματο-

οικονομικού αλφαβητισμού στις γυναίκες υστερούν έναντι των ανδρών. Τα στοιχεία όμως δεν μας επιτρέπουν να εξετάσουμε τον ακριβή λόγο για τον οποίο υπάρχει αυτό το χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι γυναίκες τείνουν να μη συμμετέχουν ενεργά στη λήψη σημαντικών οικονομικών αποφάσεων που αφορούν το νοικοκυριό, όπου τον κυριαρχικό λόγο σε θέματα οικονομικών αποφάσεων έχουν οι άνδρες. Αυτό έχει δυνητικά διπλό αρνητικό αποτέλεσμα στο επίπεδο του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού των γυναικών. Πρώτον, συχνά δεν εξοικειώνονται στην πράξη με σημαντικά θέματα που αφορούν τη διαχείριση του χρήματος, ώστε να μάθουν από τα λάθη τους και μέσα από ανατροφοδότηση στη συνέχεια να βελτιωθούν. Δεύτερον, αυτό συμβάλλει αρνητικά στην αυτοπεποίθηση των γυναικών να χειριστούν χρηματοοικονομικά ζητήματα, κάτι που φαίνεται και από τις απαντήσεις που δίνουν σε σχετική ερώτηση αυτο-αξιολόγησης χρηματοοικονομικών γνώσεων. Να σημειώσουμε εδώ ότι το χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα δεν είναι κυπριακό φαινόμενο, αφού καταγράφεται και σε πολλές άλλες χώρες. Κοιτάζοντας στη διεθνή βιβλιογραφία, η εξήγηση του χάσματος συνήθως αποδίδεται σε διάφορα κοινωνικά και έμφυλα στερεότυπα. Ποιος ο ρόλος της ακαδημαϊκής κοινότητας στην προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και ποιες δράσεις έχετε εγκαινιάσει ως ΤΕΠΑΚ; Πρωτίστως, η ακαδημαϊκή κοινότητα μπορεί να συμβάλει στη διεξαγωγή έρευνας και διάχυσης των αποτελεσμάτων σε κέντρα λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, οι έρευνες που διεξάγω στο ΤΕΠΑΚ αποτέλεσαν τον πυρήνα σειράς

επιστημονικών ευρημάτων για την καταγραφή του προβλήματος του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού και των συνεπειών του στην Κύπρο. Η κινητικότητα και η προσοχή στο εν λόγω πρόβλημα κλιμακώθηκε μετά την παρουσίαση των πρώτων επιστημονικών ευρημάτων μου σε εκδήλωση που διοργάνωσε το ΤΕΠΑΚ σε συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου τον Νοέμβριο του 2016. Από τότε στο ΤΕΠΑΚ εκπονήσαμε τρεις έρευνες και διοργανώσαμε μεγάλο αριθμό ανοικτών εκδηλώσεων και επιστημονικών ημερίδων για διάχυση αποτελεσμάτων και προώθηση εισηγήσεων για χάραξη πολιτικής προς αντιμετώπιση του προβλήματος. Επίσης, την παρούσα στιγμή, στο ΤΕΠΑΚ τρέχουμε δύο ερευνητικά/εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία άπτονται των θεμάτων της χρηματοοικονομικής παιδείας που αφορούν τους πολίτες αλλά και στελέχη μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Εξίσου σημαντική είναι και η συμβολή του ΤΕΠΑΚ στην προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο με την προσφορά του μαθήματος με τίτλο «Διαχείριση Προσωπικών Χρηματοοικονομικών Πόρων» ως επιλεγόμενου μαθήματος προς όλους τους φοιτητές του Πανεπιστημίου. Η εισαγωγή του μαθήματος αποτελεί εφαλτήριο προς αντιμετώπιση του προβλήματος του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού ανάμεσα στους νέους και νέες του τόπου, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι η χρηματοοικονομική εκπαίδευση προσφέρει τη δυναμική ώστε να επωφεληθούν τα άτομα, αλλά και η κοινωνία ως σύνολο. Το ΤΕΠΑΚ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες και εκπονεί πλάνο για την προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας ευρύτερα ανάμεσα στην κοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο, συνεργαζόμαστε με τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου και τα Κέντρα Πληροφόρησης Νέων, προσφέροντας σειρά διαλέξεων.

EconomyToday 23

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

Το ταξίδι στον κόσμο του χρήματος και της οικονομίας με την Τράπεζα Κύπρου Το αλφαβητάρι των χρηματοοικονομικών

α τηλεοπτικά κανάλια και οι ιστοσελίδες μάς βομβαρδίζουν καθημερινά με ειδήσεις και πληροφορίες για την ακρίβεια των τιμών, τον πληθωρισμό και τις οικονομικές επιπτώσεις της πολεμικής σύρραξης. Οι τιμές βασικών αγαθών αυξάνονται με ταχύτητα φωτός, οι τιμές των τίτλων στα χρηματιστήρια «παίζουν γιο-γιο» και ο κόσμος, χωρίς να γνωρίζει πολλά για τα παιχνίδια της οικονομίας και των χρηματιστηρίων, ανησυχεί και προβληματίζεται. Τα επιτόκια είναι χαμηλά, αλλά κάποιοι λένε ότι θα αυξηθούν, ενώ άλλοι έχουν αποταμιεύσεις αλλά εκφράζουν φόβους ότι, λόγω του πληθωρισμού, θα έχουν απώλειες. Δεν ξέρουν πώς να κινηθούν. Τα παιδιά στο σχολείο δεν είναι εξοικειωμένα με την πραγματική σημασία του χρήματος, αλλά ξέρουν πως παλιά αγόραζαν περισσότερα με 10 ευρώ από ό,τι τώρα. Όλα αυτά δεν θα συνέβαιναν εάν τα παιδιά από μικρή ηλικία μάθαιναν να κατανοούν σταδιακά βασικές έννοιες όπως, για παράδειγμα, το χρήμα, η εργασία, ο δανεισμός, ο προϋπολογισμός, η αποταμίευση κ.λπ.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Διάφορες μελέτες για τον χρη24 EconomyToday

ματοοικονομικό αναλφαβητισμό καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με τον ρόλο του χρήματος, το οικογενειακό εισόδημα και την ανάγκη να μην ξοδεύουν χωρίς σκέψη το χαρτζιλίκι τους. Είναι σημαντικό η εκπαίδευση των παιδιών να αρχίσει με την αναγνώριση των χαρτονομισμάτων και των κερμάτων, να μαθαίνουν ότι το χρήμα για να αποκτηθεί χρειάζεται να δουλέψουν και να ξοδεύουν με προσοχή όσα τους δίνουν οι γονείς τους για χαρτζιλίκι. Η χρηματοοικονομική εκπαίδευση σε μικρή ηλικία προετοιμάζει καλύτερα τους έφηβους πρώτα και τους νέους αργότερα για μια ζωή όπου το χρήμα δεν είναι ούτε εχθρός ούτε φίλος, εάν μάθουμε να το ξοδεύουμε με φειδώ και χωρίς απερισκεψία, ανάλογα με τις οικονομικές μας δυνατότητες.

ΒΑΣΙΚΑ ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ

Μαθαίνοντας αυτά τα βασικά αλλά σημαντικά για τη ζωή μας, θα είμαστε σε θέση να εντοπίζουμε πιθανούς κινδύνους κατά την πραγματοποίηση πληρωμών, τους κινδύνους από την υπερβολική χρήση μιας κάρτας, τις αρνητικές συνέπειες των αγορών μας εάν ψωνίζουμε χωρίς να έχουμε τα χρήματα, ή ακόμη χωρίς να κάνουμε βίωμά

Πόσα ξέρετε για τον πληθωρισμό, τα επιτόκια, τις επενδύσεις και την αποταμίευση;

μας την αποταμίευση. Οι πρόσφατες κρίσεις αποδεικνύουν ότι ο κόσμος ξοδεύει πολύ περισσότερα από όσα έχει, γι’ αυτό και δημιουργούνται δάνεια που δεν μπορεί να εξυπηρετήσει, προχωρεί σε αλόγιστες αγορές ή επενδύσεις χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους δύσκολους καιρούς και κυρίως δεν αντιλαμβάνεται πως υπάρχουν ηθικές και οικονομικές συνέπειες εάν αρνηθεί ή καθυστερήσει να αποπληρώσει τα χρήματα που δανείστηκε. Το ίδιο συμβαίνει και με τις επιχειρήσεις και τα στελέχη τους. Εάν δεν διαθέτουν από νωρίς κουλτούρα αποταμίευσης και

είναι χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι, θα αντιμετωπίσουν μεγάλες απώλειες, οικονομικές και προσωπικές. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να βοηθήσουμε τον κόσμο να έλθει σε επαφή με βασικές έννοιες του χρήματος, των χρηματοοικονομικών και γενικότερα της οικονομίας; Παρέχοντας επαρκείς γνώσεις για τις βασικές έννοιες, με παραδείγματα προσαρμοσμένα στην ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο, και κυρίως εκπαιδεύοντάς τον να κατανοήσει ότι το χρήμα, εάν το διαχειρίζεται σωστά, είναι ασφάλεια για το μέλλον.

ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

Η Τράπεζα Κύπρου έγκαιρα διαπίστωσε πως, στο σύγχρονο χρηματοοικονομικό περιβάλλον που εξελίσσεται, έχει υποχρέωση να βοηθήσει στη δημιουργία μιας νέας γενιάς χρηματοοικονομικά ενημερωμένων και υπεύθυνων πολιτών. Για να εξασφαλιστεί η μελλοντική τους

Σάββας Κούννος: «Θέλουμε ο κόσμος να εξοικειωθεί και να μπορεί να διαβάζει τους οικονομικούς όρους, ώστε να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις για το παρόν και το μέλλον του» Τροφή για μάθηση ευημερία, για να αισθάνονται ασφαλείς. Για όλους αυτούς τους λόγους, αποφάσισε να δώσει τροφή για γνώση και προβληματισμό, χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλα μέσα ενημέρωσης, με μια σειρά άρθρων, κειμένων και άλλου οπτικοακουστικού υλικού, τα οποία θα παρουσιάζουν με απλή και κατανοητή γλώσσα έννοιες που αφορούν ή σχετίζονται με τα χρηματοοικονομικά.

Όπως αναφέρει ο Σάββας Κούννος, Διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων της Τράπεζας Κύπρου, «η ανάγκη για εκπαίδευση σε σχέση με βασικές έννοιες των χρηματοοικονομικών και οικονομικών προκύπτει από τις συνεχείς και μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος και που αφορούν τον καθένα. Πλέον, έννοιες όπως ο πληθωρισμός, τα επιτόκια, η προσφορά και η ζήτηση, η ανάπτυξη, η κατανάλωση, το κόστος παραγωγής, το ΑΕΠ και τα ΜΕΔ δεν αφορούν μόνο όσους ασχολούνται με τα οικονομικά αλλά τον κάθε άνθρωπο. Η εκπαίδευση σε αυτά τα θέματα που αφορούν την καθημερινή μας ζωή, εκτός του ότι δημιουργεί ώριμους και ενήμερους πολίτες, μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες κρίσεις και προκλήσεις. Όταν ο άνθρωπος διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία, μπορεί να λαμβάνει καλύτερες αποφάσεις και να είναι σωστά προετοιμασμένος».

EconomyToday 25

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ Το να απαρτίζεται μια επιχείρηση από άτομα που κατέχουν όλες τις απαραίτητες γνώσεις γύρω από το θέμα αυτό, δημιουργεί συνθήκες για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία.

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Γενικού Διευθυντή της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ)

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός ορίζεται, από έρευνα που έγινε από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ως «ο συνδυασμός συνειδητότητας, γνώσης, δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών, στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για τη λήψη σωστών χρηματοοικονομικών αποφάσεων, με απώτερο στόχο την επίτευξη της ατομικής χρηματοοικονομικής ευημερίας». Ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται συχνά, τόσο στην Κύπρο όσο και σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με έρευνα των Standard & Poor’s του 2014 με 26 EconomyToday

θέμα «Ratings Services Global Financial Literacy Survey», ένας στους δύο Ευρωπαίους πολίτες χαρακτηρίζεται ως χρηματοοικονομικά αναλφάβητος, ενώ σε πιο πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Κύπρο από το ΤΕΠΑΚ, μόνο το 37% θεωρείται χρηματοοικονομικά εγγράμματο. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα ευρήματα, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας, καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα παρουσιάζεται ακόμα πιο έντονο στις γυναίκες. Η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), μέσω της δράσης της, πάντα πρωτοστατούσε στις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών, οπότε θεωρούμε επιτακτική ανάγκη για εξισορρόπηση και ως προς το φαινόμενο αυτό. Το πιο πάνω θέμα, εκτός του

Έρευνες δείχνουν ότι οι χρηματοοικονομικά εγγράμματοι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο ευτυχισμένοι στον χώρο εργασίας τους και με αυξημένη παραγωγικότητα

γεγονότος ότι αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο που χρειάζεται σωστή διαχείριση, τόσο για την εκπαίδευση των παιδιών όσο και των ενηλίκων που δεν έχουν τις απαραίτητες και βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις, είναι εξαιρετικά σημαντικό και ως προς την εύρυθμη λειτουργία της οικονομικής δραστηριότητας μιας χώρας. Άλλωστε, όπως παρατηρήθηκε στο «The Economic Importance of Financial Literacy: Theory and Evidence» από τις Annamaria Lusardi και Olivia S. Mitchell, βάσει του οικονομικού μοντέλου που ανέπτυξαν, το 82% των ατόμων νεαρής ηλικίας που αποκτούν τις απαραίτητες γνώσεις πριν μπουν στην αγορά εργασίας έχει καλύτερες προοπτικές για

Είναι ανάγκη να αγκαλιαστεί από όλους τους κλάδους επιχειρήσεων η προσπάθεια για την επιμόρφωση του κοινωνικού συνόλου και να καρπωθεί η οικονομία μας τα οφέλη από τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

καλύτερη οικονομική κατάσταση στο μέλλον. Συνεπώς, μπορούμε να αντιληφθούμε τη σημαντικότητα του χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού, τόσο ατομικά όσο και για το σύνολο της οικονομίας μιας χώρας.

ΥΓΙΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη θετική επιχειρηματική απόδοση, όπως δείχνουν όλα τα ευρήματα, συνεπώς είναι σημαντικό για τις επιχειρήσεις, και ειδικότερα τις μικρομεσαίες, να στελεχώνονται από άτομα με τις απαραίτητες γνώσεις. Ιδιαίτερα στην Κύπρο, όπου το 99% των επιχειρήσεων είναι μικρομε-

σαίες και οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες ασχολούνται με την καθημερινή οικονομική διαχείριση των επιχειρήσεών τους. Με την κατάλληλη εκπαίδευση θα μπορούσαν να διαχειρίζονται πιο σωστά και πιο αποτελεσματικά την ταμειακή τους ροή και να έχουν καλύτερη αντίληψη για τα φορολογικά θέματα και τον προϋπολογισμό τους, για την πρόβλεψη κερδών και γενικά για τον σχεδιασμό για μελλοντικά πλάνα των επιχειρήσεων. Η ΟΕΒ, ως ο κυριότερος εκπρόσωπος των επιχειρήσεων του τόπου, προωθεί τη συνεχή επιμόρφωση και εκπαίδευση και συμβάλλει στην εξάλειψη τέτοιων κοινωνικών φαινομένων, μέσω ημερίδων, σεμιναρίων, διαλέξεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Παράλληλα με τους ιδιοκτήτες / διοικητικούς συμβούλους, εξίσου σημαντικό είναι και για το υπόλοιπο προσωπικό. Έρευνες δείχνουν ότι οι χρηματοοικονομικά εγγράμματοι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο ευτυχισμένοι στον χώρο εργασίας τους και με αυξημένη παραγωγικότητα. Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο Επίκουρος Καθηγητής Χρηματοοικονομικών του ΤΕΠΑΚ δρ Παναγιώτης Ανδρέου, τα χρηματοοικονομικά εγγράμματα άτομα έχουν διπλάσιες πιθανότητες να απασχολούνται και σχεδόν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν υψηλότερους μισθούς από τον διάμεσο μισθό που λαμβάνουν άτομα με χαμηλές χρηματοοικονομικές γνώσεις και δεξιότητες. Οι επιχειρήσεις, ως εκ τούτου, είναι χρήσιμο να προωθούν ενημερωτικά και εκπαιδευτικά προγράμματα για τους υπαλλήλους σε σχέση με τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, κάτι το οποίο θα οδηγήσει και σε

υψηλότερη αποδοτικότητα. Το να απαρτίζεται μια επιχείρηση από άτομα που κατέχουν όλες τις απαραίτητες γνώσεις γύρω από το θέμα αυτό, δημιουργεί συνθήκες για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία και ως συνεπακόλουθο καλύτερο επίπεδο ζωής για το σύνολο της κοινωνίας. Ο επιχειρηματικός κόσμος της Κύπρου έχει αποδείξει πολλές φορές ότι μπορεί να ανταποκριθεί επάξια και με επιτυχία στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει, είτε αυτές ονομάζονται κρίσεις, είτε πόλεμος, είτε πανδημία. Όμως, θέματα όπως ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός μπορούν να αποτελέσουν ανασταλτικό παράγοντα για τη διατήρηση και εξέλιξη υψηλού επιπέδου στο επιχειρείν. Είναι ανάγκη να αγκαλιαστεί από όλους τους κλάδους επιχειρήσεων η προσπάθεια για την επιμόρφωση του κοινωνικού συνόλου και να καρπωθεί η οικονομία μας τα οφέλη από τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και πολλές χώρες-μέλη έχουν εγκύψει στο θέμα αυτό τα τελευταία χρόνια και θεσμοθετούν μηχανισμούς για τη διάδοση της χρηματοοικονομικής γνώσης και την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Η ΕΕ προωθεί με χορηγίες τη διεξαγωγή ειδικών σεμιναρίων και εκδηλώσεων, μέσω εμπλεκομένων οργανισμών και φορέων, για την επίτευξη της επιμόρφωσης όλων των ομάδων του πληθυσμού. Στην Κύπρο έχει δημιουργηθεί ειδική Ad Hoc Επιτροπή υπό την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας για δημιουργία Εθνικής Στρατηγικής Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, η οποία αναμένεται να υποβληθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο το επόμενο διάστημα.

EconomyToday 27

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

ΑΤΟΜΙΚΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ Το ΚΕΒΕ υποστηρίζει ότι, μέσω της σωστής εκπαίδευσης, ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός θα επιδράσει θετικά στην αύξηση της διαφάνειας της χώρας.

του ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟυ Ε. ΑΓΚΑΣΤΙΝΙΩΤΗ Προέδρου του ΚΕΒΕ

ετοχές, αξιόγραφα, συνάλλαγμα, κρυπτονομίσματα και πληθωρισμός είναι μερικές έννοιες που, ενώ όλοι τις αναγνωρίζουμε, μόνο μια μερίδα ανθρώπων μπορεί να τις κατανοήσει πλήρως, είτε την έννοιά τους είτε το πώς επηρεάζουν τα οικονομικά τους. Αυτό δείχνει το πρόβλημα του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού, ο οποίος επηρεάζει αρνητικά τόσο τα οικονομικά κάθε νοικοκυριού όσο και την οικονομία ευρύτερα. Πιο απλά, λόγω απουσίας οικονομικών γνώσεων, το ρίσκο vs κέρδος από την εμπλοκή σε τέτοιες δραστηριότητες δεν μπορεί να εκτιμηθεί σωστά από τη συντριπτική πλειοψηφία του 28 EconomyToday

Εξίσου σημαντική παράμετρος είναι η ενημέρωση για θέματα σωστού σχεδιασμού μακροχρόνιας αποταμίευσης για συνταξιοδότηση, για αποπληρωμή σπουδών ή και για κάλυψη πιθανών ιατρικών αναγκών

κόσμου, με τις περισσότερες περιπτώσεις να έχουν ως αποτέλεσμα αρνητικές επιπτώσεις. Στις μέρες μας, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός, η επαρκής γνώση οικονομικών εννοιών, δηλαδή, και η δεξιότητα αξιοποίησής τους, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη λήψη ορθών χρηματοοικονομικών αποφάσεων. Ο οικονομικός αλφαβητισμός, ουσιαστικά, είναι η διαδικασία κατά την οποία ένας πολίτης ή/και επιχειρηματίας έχει την ικανότητα να διαχειρίζεται αυτόνομα και σωστά τα οικονομικά του θέματα, να αντιδρά κατάλληλα στις οικονομικές εξελίξεις και προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί καθημερινά, και να μπορεί να προστατευτεί από διάφορες καταστάσεις, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ενέχουν μορφές οικονομικής εκμετάλλευσης ή εξαπάτησης. Δυστυχώς, τα επίπεδα χρηματοοικονομικής γνώσης είναι αρκετά χαμηλά ανά το παγκόσμιο, τόσο σε αναπτυσσόμενες όσο και σε ανεπτυγμένες χώρες, αποτελώντας ένα οξύ κοινωνικό πρόβλημα της σύγχρονης εποχής. Στα 62 χρόνια ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, η χώρα μας πέρασε από μεγάλες οικονομικές κρίσεις, οι οποίες με τη σειρά τους ανέδειξαν έντονα το θέμα της έλλειψης βασικών χρηματοοικονομικών

γνώσεων και ορθολογιστικών συμπεριφορών και αποφάσεων, για ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας όσον αφορά ογκώδη ποσά δανεισμού που έκαναν συμπολίτες μας ή και επιχειρήσεις και τα οποία δεν ανταποκρίνονταν στις οικονομικές τους δυνατότητες. Αρκετοί προέβησαν στην αγορά ακίνητης περιουσίας ή άλλων περιουσιακών στοιχείων, χωρίς να βασίζονται στις πραγματικές τους οικονομικές δυνατότητες, προχωρώντας μάλιστα σε αλόγιστο δανεισμό, γεγονός που κατέστησε πολλά από αυτά τα δάνεια μη εξυπηρετούμενα. Άλλοι επένδυαν στο Χρηματιστήριο σε μετοχές, σε ομόλογα ή σε άλλα σύνθετα χρηματοοικονομικά εργαλεία με στόχο το κέρδος, χωρίς όμως τις στοιχειώδεις γνώσεις για το αντικείμενο. Στη συνέχεια και λόγω άγνοιας σωστής διαχείρισης αυτών των επενδύσεων, βρέθηκαν ξαφνικά με σοβαρές απώλειες και χωρίς τη δυνατότητα αναστροφής των αρνητικών αυτών συνεπειών για τους ίδιους. Επιπρόσθετα, μια πολύ σημαντική χρηματοοικονομική έννοια που πρέπει να γνωρίζει ένας οικονομικά ενεργός πολίτης είναι ο πληθωρισμός και το πώς επηρεάζει την αγοραστική

του δύναμη, ειδικά τη δεδομένη περίοδο που η τιμή του έχει εκτοξευθεί και έχει κλονίσει ολόκληρη την αγορά. Δεδομένων των πιο πάνω και λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού για την ατομική και κοινωνική χρηματοοικονομική ευημερία, η ανάγκη για διαμόρφωση μιας Εθνικής Στρατηγικής για την καλλιέργεια χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ για την ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Η ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση μαθητών και φοιτητών από πολύ νωρίς σε θέματα οικονομικών εννοιών και όρων και η ικανότητα ορθής κατάρτισης ατομικού ή οικογενειακού προϋπολογισμού για διαχείριση των οικονομικών μιας οικογένειας ή μιας επιχείρησης είναι εκ των πραγμάτων πολύ καθοριστικά για την ποιότητα της μετέπειτα πορείας τους. Εξίσου σημαντική παράμετρος είναι και η ενημέρωση για θέματα σωστού σχεδιασμού

μακροχρόνιας αποταμίευσης για συνταξιοδότηση, για αποπληρωμή σπουδών ή και για κάλυψη πιθανών ιατρικών αναγκών, ενέργειες που θα καταστήσουν τον Κύπριο πολίτη χρηματοοικονομικά εγγράμματο. Το ΚΕΒΕ υποστηρίζει ότι, μέσω της σωστής εκπαίδευσης, ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός θα επιδράσει θετικά στην αύξηση της διαφάνειας της χώρας, κι αυτό γιατί πλέον οι πολίτες θα επεξεργάζονται καλύτερα τις χρηματοοικονομικές πληροφορίες και την εγκυρότητα των πηγών τους, θα αναλύουν με πιο σωστό και κριτικό τρόπο τα οικονομικά δεδομένα, αλλά το πιο σημαντικό όλων, θα αναγνωρίζουν πιο εύκολα το ρίσκο που ενέχουν οι διάφορες οικονομικές τους αποφάσεις. Ο Οργανισμός μας εφαρμόζει σειρά επιμορφωτικών προγραμμάτων για εκπαίδευση και κατάρτιση των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, το ΚΕΒΕ διοργανώνει το σεμινάριο «Πρακτική Εφαρμογή Διεθνών

Η ανάγκη για διαμόρφωση μιας Εθνικής Στρατηγικής για την καλλιέργεια χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ

Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης» (IFRS), μέσω του οποίου οι συμμετέχοντες εκπαιδεύονται, ώστε να μπορούν να επεξηγούν, να ανασκοπούν και να αναλύουν οικονομικές καταστάσεις στην ολότητά τους, να επιλύουν θέματα που δύνανται να εγερ-

θούν, και να κατανοούν απλές μεθόδους επεξήγησης των οικονομικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, διοργανώνουμε σεμινάρια με θέμα τη διαχείριση των οικογενειακών επιχειρήσεων, κατά τα οποία οι καταρτιζόμενοι εκπαιδεύονται, μεταξύ άλλων, στο θέμα της σωστής διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης και της ετοιμασίας και παρακολούθησης του προϋπολογισμού, της υποβολής των σωστών καταστάσεων προς τις τράπεζες για σκοπούς χρηματοδότησης κλπ. Την ίδια στιγμή, το ΚΕΒΕ προτρέπει τα μέλη του, πριν προχωρήσουν σε οποιεσδήποτε σοβαρές οικονομικές αποφάσεις ή ανοίγματα/επενδύσεις, να ζητούν την επαγγελματική καθοδήγηση ειδικών εμπειρογνωμόνων, για αποφυγή λανθασμένων αποφάσεων, ώστε να καθοδηγούνται σχετικά με τον οικονομικό τους προγραμματισμό ή τη διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων, προκειμένου να επιτύχουν τους χρηματοοικονομικούς τους στόχους.

EconomyToday 29

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

Το θεμέλιο στη χρηματοοικονομική εκπαίδευση Ως Σύνδεσμος Τραπεζών θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε προγράμματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης.

ώρα, δεν έχουμε σταματήσει να αναζητούμε νέους τρόπους, νέα προγράμματα και νέες ιδέες για ενίσχυση αυτών που τα τελευταία επτά χρόνια έχουμε κτίσει στο πολύ σημαντικό πεδίο του χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

Του Μιχάλη Καμμά Γενικού Διευθυντή του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου

ριν από περίπου οκτώ χρόνια, ως Σύνδεσμος Τραπεζών διαπιστώσαμε πόσο σημαντικό ήταν το κενό που υπήρχε σε σχέση με τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση στη χώρα μας. Έτσι, σκεφτήκαμε ποιοι θα μπορούσαν να ήταν οι καλύτεροι τρόποι για να καλύψουμε –έστω– μέρος αυτού του κενού. Αυτό στο οποίο καταλήξαμε ήταν τα παιδιά, δηλαδή η βάση και το θεμέλιο της κοινωνίας μας. Με αυτήν ακριβώς την προσέγγιση, αναζητήσαμε τους καλύτερους δυνατούς τρόπους ένταξης προγραμμάτων χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στα σχολεία μας. Με συνοδοιπόρους τον οργανισμό Junior Achievement αλλά και το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, εφαρμόζουμε σήμερα δύο ετήσια προγράμματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση. Την ίδια 30 EconomyToday

Με απλά λόγια, ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός είναι η αντίληψη και η γνώση για βασικούς όρους που συναντούμε στην καθημερινότητά μας και δυνατόν να επηρεάζουν τη ζωή και συνεπώς τις οικονομικές μας αποφάσεις και συμπεριφορές. Ορισμένοι από αυτούς τους όρους περιλαμβάνουν τις έννοιες της αποταμίευσης, του δανεισμού, της συνετής οικονομικής διαχείρισης και του μηνιαίου προϋπολογισμού, αλλά και όρους που αφορούν ευρύτερα την αγορά, το εμπόριο, τη διαφήμιση και το κόστος βασικών προϊόντων ή υπηρεσιών.

Τα τελευταία επτά χρόνια εφαρμόζουμε το πρόγραμμα «Ξοδεύοντας Έξυπνα», που αφορά μαθήτριες και μαθητές Δημοτικών Σχολείων

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ

Η εξοικείωση με αυτές τις έννοιες δίνει στην ουσία ελευθερία κινήσεων και διευκολύνει τη λήψη μελετημένων αποφάσεων από τους πολίτες, είτε πρόκειται για μια αγορά που θέλει να κάνει ένα παιδί χρησιμοποιώντας τις οικονομίες του, είτε για οικονομικές αποφάσεις ενός ενήλικα, ενός νοικοκυριού ή και μιας μικρής επιχείρησης. Οι κοινωνίες και συνεπώς οι οικονομίες θα ήταν εντελώς διαφορετικές και σαφώς με λιγότερα οικονομικά προβλήματα, εάν οι πολίτες ήταν καλύτερα πληροφορημένοι και καταρτισμένοι σε σχέση με βασικούς όρους που αφορούν την οικονομία, την οικονομική διαχείριση και τις αποφάσεις που λαμβάνουν. Απαραίτητο στοιχείο για ενίσχυση του χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού αποτελούν βεβαίως οι δράσεις, τα προγράμματα και οι πρωτοβουλίες που ενισχύουν αφενός τη γνώση και την αντίληψη και αφετέρου την κουλτούρα σύνεσης, λογικής και ορθολογιστικών οικονομικών αποφάσεων.

ΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Στη βάση των πιο πάνω παραμέτρων και δεδομένων και έχοντας υπόψη τις οικονομικές περιπέτειες της Κύπρου κατά τα προηγούμενα χρόνια, καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως το θεμέλιο της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στη χώρα μας θα έπρεπε να τεθεί από το θεμέλιο της κοινωνίας, που

είναι βεβαίως η νέα γενιά. Πάνω σε αυτό το θεμέλιο επιδιώκουμε να κτίσουμε το αύριο του τόπου μας, το οποίο φιλοδοξούμε να είναι σε σαφώς πιο στέρεες βάσεις σε σχέση με το παρελθόν. Τα τελευταία επτά χρόνια εφαρμόζουμε το πρόγραμμα «Ξοδεύοντας Έξυπνα», που αφορά μαθήτριες και μαθητές Δημοτικών Σχολείων. Επίσης, τα τελευταία τρία χρόνια προωθούμε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Οικονομικά για την Επιτυχία», που απευθύνεται σε μαθήτριες και μαθητές Γυμνασίων. Και τα δύο προγράμματα, τα οποία έχουν πλέον καταστεί σημαντικοί θεσμοί χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στη χώρα μας, υλοποιούνται σε συνεργασία με το Junior Achievement και το Υπουργείο Παιδείας.

Το επόμενο, αποφασιστικό βήμα

Καταληκτικά, θα θέλαμε να επαναβεβαιώσουμε ότι ως Σύνδεσμος Τραπεζών θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε προγράμματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και ταυτόχρονα θα επιδιώξουμε να διευρύνουμε τα υφιστάμενα ή και να προωθήσουμε την εφαρμογή νέων προγραμμάτων. Πολύ πιο σημαντικό, ωστόσο, θεωρούμε το επόμενο, αποφασιστικό βήμα που πρέπει να γίνει από την κυπριακή πολιτεία. Αυτό το βήμα πρέπει να αφορά την εισαγωγή μόνιμων προγραμμάτων ή και την ένταξη στα αναλυτικά προγράμματα μαθημάτων χρηματοοικονομικών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Τι κάνει η Ευρώπη για την Λευκωσία:

şƍƌƇžƑŹƐƑžƐƄ ƑƄƏ ƂƊƑƙƏ ƑƖƊ ƑƂƆƔƛƊ ƍƙƈƄ ƉƂ ƐƒƀƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄ ƍƂƃƙƁƎƌƉƖƊ ƇžƆ ƍƈžƑƂƆƛƊ ƇžƆ žƊžƇžżƊƆƐƄ žƐƑƆƇƛƊ ƍƎƌƐƙƕƂƖƊ

ŰƒƀƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄ ƂƇžƑƌƉƉƒƎżƖƊ ƂƒƎƛ ƀƆž ƑƌƊ ƇƂƊƑƎƆƇƙ ƐƑžƅƉƙ ƈƂƖƓƌƎƂżƖƊ ƑƄƏ ŮƈžƑƂżžƏ ŰƌƈƖƉƌƚ ƇžƆ ſƂƈƑżƖƐƄ Ƒƌƒ ƁƆƇƑƚƌƒ žƐƑƆƇƛƊ ƇžƆ ƒƍƂƎžƐƑƆƇƛƊ ƈƂƖƓƌƎƂżƖƊ

ŰƒƀƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄ ƂƇžƑƌƉƉƒƎżƖƊ ƂƒƎƛ žƍƙ ƑƄƊ ţƒƎƖƍžƗƇŻ ŘƊƖƐƄ ƀƆž Ƒƌ ŨźƊƑƎƌ ŮƈƄƎƌƓƙƎƄƐƄƏ ƇžƆ ŠƆſƈƆƌƅŻƇƄ mŰƑźƈƆƌƏ ΢ƖŹƊƊƌƒ} Ƒƌƒ ŮžƊƂƍƆƐƑƄƉżƌƒ ŨƚƍƎƌƒ

ŰƒƀƔƎƄƉžƑƌƁƙƑƄƐƄ ƑƄƏ ţƒƎƖƍžƗƇŻƏ ŘƊƖƐƄƏ ƚƕƌƒƏ ƂƇžƑƌƉƉƒƎżƖƊ ƂƒƎƛ ƀƆž ƑƄ ƐƒƊƂƔƆƃƙƉƂƊƄ žƍƌƇžƑŹƐƑžƐƄ ƑƄƏ ŮƈžƑƂżžƏ ţƈƂƒƅƂƎżžƏ

ŮƄƀŻ KWWSV ZZZ ZKDW HXURSH GRHV IRU PH HX

¤Í ¹ÐÅÍ Ñ×ÅÖÐÆË¿ÒÍÂÍÒÃ»Ò¿Ç ¿Î¼ ÒÆÌ ×ÐÔÎ¿ÙÉº ¬ÌÔÑÆ Î¿ÐÍ¾Ñ¿ ÂÆËÍÑ»Ã×ÑÆ ÂÃÑË¹×ÃÇ Ë¼ÌÍ ÒÍÌ Ñ×ÌÒ ÉÒÆ ÒÆÕ 4Í ÍÇÌÍÀÍ¾ÊÇÍ ÂÃÌ Ã×Ó¾ÌÃÒ¿Ç ÅÇ¿ Ò×Ö¼Ì ÖÐºÑÆ ÒÔÌ ÎÊÆÐÍÄÍÐÇÏÌ ÎÍ× ÎÃÐÇ¹ÖÍÌÒ¿Ç ÑÃ ¿×ÒºÌ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός

ΕΠΕΝΔΥΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ο Άλκης Χατζηττοφής εξηγεί τι είναι ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός και αναφέρεται στις δράσεις που αναλαμβάνει ο CFA Society Cyprus.

«Ο

χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι το θεμέλιο της σχέσης ενός ατόμου με τα χρήματα και είναι ένα διά βίου ταξίδι μάθησης», σημειώνει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Εconomy Today ο Επικεφαλής της Επιτροπής Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού του Κυπριακού Συνδέσμου Χρηματοοικονομικών Αναλυτών, Άλκης Χατζηττοφής. Τι είναι ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός; Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι η ικανότητα κατανόησης και αποτελεσματικής χρήσης διαφόρων οικονομικών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής οικονομικής διαχείρισης του προϋπολογισμού και των επενδύσεων. Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι το θεμέλιο της σχέσης ενός ατόμου με τα χρήματα και είναι ένα διά βίου ταξίδι μάθησης.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Ποια είναι η εικόνα που παρουσιάζει η Κύπρος όσον αφορά το πρόβλημα του οικονομικού αναλφαβητισμού; Η Κύπρος έχει θέμα οικονομι32 EconomyToday

κού αναλφαβητισμού. Σε μια πρόσφατη έρευνα, που διενεργήθηκε από ιδιωτική εταιρεία το 2021 και στην οποία συμμετείχαν 900 περίπου άτομα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 51% των ερωτηθέντων είχε χαμηλό επίπεδο χρηματοοικονομικής παιδείας. Μάλιστα, το χαμηλό επίπεδο χρηματοοικονομικής παιδείας ήταν πιο εμφανές στους νεότερους ηλικιακά συμμετέχοντες. Από το δείγμα που ελήφθη, μόνο το 29% ένιωθε άνετα να λάβει τις δικές του οικονομικές αποφάσεις. Επιπλέον, λόγω γεγονότων του παρελθόντος (π.χ. κραχ του χρηματιστηρίου στις αρχές της δεκαετίας του 2000, κούρεμα του 2013 κ.λπ.), πολλοί άνθρωποι διστάζουν να επενδύσουν σε χρηματοπιστωτικές αγορές και χρηματοπιστωτικά μέσα. Το 60% των ερωτηθέντων είπε ότι δεν είχε αρχίσει καν να αποταμιεύει για συνταξιοδότηση. Την ίδια στιγμή, το 42% πιστεύει ότι δεν θα έχει επαρκή κεφάλαια για να συνταξιοδοτηθεί στα 65 (ηλικία που επιβάλλει η κυβέρνηση). Είναι ο οικονομικός αναλφαβητισμός πρόβλημα που αφορά μόνο την Κύπρο; Όχι, η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παρόμοια προβλήματα με τον οικονομικό αναλφαβητισμό, ωστόσο τα ζητήματα διαφέρουν από αυτά που

αντιμετωπίζει η Κύπρος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν υπάρχει μια χρυσή τομή για την εξάλειψη αυτού του ζητήματος.

Από έρευνα του 2021, με τη συμμετοχή 900 ατόμων, διαπιστώνεται πως το 51% έχει χαμηλό επίπεδο χρηματοοικονομικής παιδείας

Ποιες προσπάθειες έχουν γίνει σε τοπικό επίπεδο για την αντιμετώπιση του ζητήματος του οικονομικού αναλφαβητισμού; Μετά από σχετική εισήγηση στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής, τον Απρίλιο του 2021 συστάθηκε Ad Hoc Επιτροπή για τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας στην Κύπρο. Η Επιτροπή λειτουργεί υπό την αιγίδα της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και σε αυτήν συμμετέχουν στελέχη διαφόρων κυβερνητικών και ημικρατικών υπηρεσιών. Στόχος της Επιτροπής είναι να διαμορφώσει και να προτείνει Εθνική Στρατηγική για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και την καλλιέργεια της χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο, με στόχο

την ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Ως Σύνδεσμος CFA Κύπρου, χαιρετούμε την πρωτοβουλία αυτή και έχουμε ήδη μοιραστεί με την Επιτροπή τις εμπειρίες, τις γνώσεις αλλά και τις εισηγήσεις μας για την προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας στην Κύπρο. Παραμένουμε στη διάθεση της Επιτροπής για περαιτέρω συνεργασία τα επόμενα χρόνια για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος.

ΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΜΑΣ

Ποιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνει ο CFA Society Cyprus για προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας; Ο Σύνδεσμος CFA Society Cyprus ανέλαβε πρωτοβουλία για προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού από το 2018. Αποφασίσαμε αρχικά να επικεντρωθούμε σε μαθητές Γυμνασίου/Λυκείου, καθώς, λόγω της ηλικίας τους, έχουν τον μεγαλύτερο επενδυτικό ορίζοντα, έχουν τη μεγαλύτερη ικανότητα να αποκτούν νέες δεξιότητες και δεν επιβαρύνονται από οποιαδήποτε οικονομικά βάρη ή οικονομικά λάθη του παρελθόντος. Αρχίσαμε την προσπάθεια αυτή με παρουσιάσεις σε θέματα χρηματοοικονομικής παιδείας αρχικά σε ιδιωτικά σχολεία. Ακολούθως, τη σχολική χρονιά 2019-2020, μετά από συνεννόηση με το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, αρχίσαμε παρουσιάσεις και στα δημόσια σχολεία. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 2.500 μαθητές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα έχουν παρακολουθήσει διά ζώσης ή και διαδικτυακά τις παρουσιάσεις αυτές.

Οι παρουσιάσεις πραγματοποιούνται από την ομάδα των εθελοντών μας, οι οποίοι είναι όλοι κάτοχοι πιστοποίησης CFA. Οι παρουσιάσεις είναι διαθέσιμες τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά και έχουν διάρκεια 45 λεπτών η καθεμία (1 σχολική περίοδο) και καλύπτουν τέσσερις θεματικές ενότητες: • Προϋπολογισμός • Χρέος • Χρηματοοικονομικός Τομέας • Αποταμιεύσεις και Επενδύσεις Οι παρουσιάσεις γίνονται δεκτές με ενθουσιασμό από μαθητές και καθηγητές των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, αλλά και από το Υπουργείο Παιδείας. Να σημειώσουμε δε πως, σε συνέχεια των παρουσιάσεων αυτών, το ιδιωτικό σχολείο The Junior and Senior School στη Λευκωσία ζήτησε την εμπλοκή μας για να αναπτύξει ένα υποχρεωτικό μάθημα Χρηματοοικονομικής Παιδείας για τους τελειόφοιτούς του. Προσεγγίσαμε το Πανεπιστήμιο Κύπρου (UCY), το οποίο ήδη πρόσφερε μάθημα χρηματοοικονομικής παιδείας στους φοιτητές του, για να αναπτύξει το πρόγραμμα και την ύλη, και έτσι από τον Σεπτέμβριο του 2021 το μάθημα άρχισε να παραδίδεται σε πιλοτική βάση σε δόσεις των 40 λεπτών τη βδομάδα. Αυτό είναι το πρώτο υποχρεωτικό μάθημα Χρηματοοικονομικής Παιδείας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Κύπρο. Μετά την εισαγωγή του πιλοτικού προγράμματος, ακολούθησε μια κοινή προσπάθεια του Συνδέσμου μας και του Πανεπιστημίου Κύπρου για την προσέλκυση περισσότερων ιδιωτικών σχολείων στην εισαγωγή μαθήματος χρηματοοικονομικής παιδείας. Μέχρι στιγμής, αριθμός ιδιωτικών σχολείων έχει εκφράσει την πρόθεσή του να υιοθετήσει το μάθημα, με έναρξη το ακαδη-

μαϊκό έτος 2022-23. Τελικός μας στόχος είναι η υιοθέτηση υποχρεωτικού μαθήματος στα δημόσια σχολεία. Πώς βοήθησαν οι τοπικές αρχές στην προώθηση των προσπαθειών σας για οικονομική παιδεία; Το Υπουργείο Παιδείας έχει βοηθήσει πολύ στην προώθηση της πρωτοβουλίας μας και έχουμε αναπτύξει μια πολύ καλή σχέση μαζί με τα στελέχη του όλα αυτά τα χρόνια. Το πιο σημαντικό είναι ότι έχει αναθέσει σε συγκεκριμένο λειτουργό να διευθετεί το πρόγραμμα των παρουσιάσεών μας, κατόπιν συνεννόησης με τις διευθύνσεις διαφόρων δημοσίων σχολείων. Για τη σχολική χρόνια 2021-22 αναμένεται να έχουμε ολοκληρώσει 25 παρουσιάσεις σε διάφορα Γυμνάσια/Λύκεια σε όλη την Κύπρο. Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας για την αγαστή συνεργασία. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Πρωταρχικός μας στόχος είναι να επεκτείνουμε την προσφορά μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί προσφέροντας περισσότερο αριθμό παρουσιάσεων τόσο σε ιδιωτικά όσο και σε δημόσια σχολεία, ωστόσο είμαστε περιορισμένοι από τον αριθμό των διαθέσιμων εθελοντών. Οι εθελοντές μας είναι όλοι πλήρους απασχόλησης εργαζόμενοι και συχνά χρειάζονται άδεια από την εργασία τους για να παραστούν στις παρουσιάσεις. Πρέπει να αναφερθεί ότι, ως Σύνδεσμος, είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε τόσο μεγάλο ποσοστό συμμετοχής ενεργών μελών και είμαστε πολύ ευγνώμονες στους εθελοντές μας για τη συνεχή υποστήριξή τους.

Εκτός από την επέκταση της προσφοράς μας σε νέους/ νέες Γυμνασίων/Λυκείων, εξετάζουμε το ενδεχόμενο να επεκτείνουμε την εκστρατεία μας και σε άλλες δημογραφικές ομάδες, όπως είναι η εκπαίδευση ενηλίκων. Είναι σαφές ότι η επέκταση της προσφοράς μας συνοδεύεται από προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας φρέσκου υλικού και της αναγνώρισης νέων στόχων, αλλά μόλις επιλύσουμε αυτά τα δευτερεύοντα ζητήματα θα είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε.

CFA Society Cyprus O Κυπριακός Σύνδεσμος Χρηματοοικονομικών Αναλυτών (CFA Society Cyprus) είναι ο τοπικός σύνδεσμος στην Κύπρο του Ινστιτούτου CFA, το οποίο εδρεύει στις ΗΠΑ και αριθμεί πάνω από 175.000 μέλη σε όλο τον κόσμο, παρέχοντας σε εξειδικευμένους χρηματοοικονομικούς αναλυτές, κατόπιν απαιτητικών εξετάσεων, την κορυφαία πιστοποίηση CFA (Chartered Financial Analyst). Ο Σύνδεσμος ιδρύθηκε το 2003 και σήμερα αριθμεί περισσότερους από 200 πιστοποιημένους χρηματοοικονομικούς αναλυτές (CFA Charterholders) στην Κύπρο. Τα μέλη του Συνδέσμου είναι καταρτισμένα, σε θεωρητικό αλλά και πρακτικό επίπεδο, για να αναλύουν θέματα σχετικά με τη χρηματοοικονομική επιστήμη και ειδικότερα τις επενδύσεις.

EconomyToday 33

θ εμ co v eαr s t o r y

Η πράσινη μετάβαση τροφοδοτεί τον πληθωρισμό ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Υπεύθυνου Επενδυτικής Στρατηγικής Exclusive Capital

βιαστική υιοθέτηση ενός στρατηγικού σχεδιασμού όπως η Συμφωνία του Παρισιού για την ολοκλήρωση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης μέχρι το 2050 από τις κυριότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως των ΗΠΑ και της Ευρώπης, έχει βοηθήσει (άθελά τους) στην εκτίναξη των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και των λεγόμενων «πράσινων» μετάλλων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να πυροδοτηθεί η μεγαλύτερη ενεργειακή κρίση από το μακρινό 1970, η οποία με τη σειρά της έχει τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό, που εκτινάχθηκε σε επίπεδα-ρεκόρ 40 χρόνων. Η ιστορική στροφή στις πιο φιλικές προς το περιβάλλον πηγές ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια υψηλές τιμές ορυκτών καυσίμων, όπως του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του λιγνίτη. Το ίδιο όμως αποτέλεσμα δύναται να προκληθεί και στις τιμές μερικών σημαντικών μετάλλων που χρησιμοποιούνται τόσο για την παραγωγή και αποθήκευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όσο και στον βιομηχανικό και κατασκευαστικό κλάδο. Πρόκειται συγκεκριμένα για μέταλλα όπως ο χαλκός, το αλουμίνιο, το λίθιο, το παλλάδιο, το νικέλιο και ο σίδηρος. Η Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή τέθηκε σε ισχύ το 2016 με την υπογραφή σχεδόν 200 χωρών. Προνοεί ότι, μέχρι το 2030, το 60% 34 EconomyToday

της συνολικής παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (από το 35% το 2020), με τον απόλυτο στόχο να ανεβαίνει μέχρι το 90% το 2050. Το υπόλοιπο 10% της παραγόμενης ενέργειας θα προέρχεται από μπαταρίες, πράσινο υδρογόνο και άλλα.

Κορύφωση του πληθωρισμού μετά τη ρωσική εισβολή

Ο πληθωρισμός έχει κορυφωθεί μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Από τη μια, οι κυρώσεις σε εξαγωγές ρωσικών εμπορευμάτων περιόρισαν την προσφορά τους στην παγκόσμια αγορά εν μέσω αυξημένης ζήτησης. Από την άλλη, επηρέασε και η υπόσχεση των δυτικών χωρών ότι θα αυξήσουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιώντας περισσότερη πράσινη ενέργεια (ηλιακή, αιολική και ηλεκτρικά αυτοκίνητα), για να «θεραπεύσουν» την υπερβολική εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Αυτή όμως η «θεραπεία» θα είναι πολύ χειρότερη από την «ασθένεια», επειδή η τεράστια ζήτηση κρίσιμων «πράσινων» μετάλλων και ορυκτών καυσίμων από τις πράσινες τεχνολογίες θα ανατροφοδοτήσει τον πληθωρισμό τα επόμενα χρόνια. Επιπρόσθετα, η εκτόξευση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας έχει τριπλασιάσει και τις τιμές των λιπασμάτων, τα οποία χρειάζονται μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου ως καύσιμη ύλη για την παραγωγή τους. Αυτή η εξέλιξη επιταχύνει το ράλι στις τιμές των αγροτικών προϊόντων και του κρέατος. Τα λιπάσματα είναι αναγκαία για την αγροτική παραγωγή και τα σιτηρά, τα οποία είναι η κύρια τροφή των ζώων στην κτηνοτροφία. Σε συνδυασμό με τις περικοπές των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία λόγω της ρωσικής εισβολής, έχουν εκτοξευθεί οι τιμές των τροφίμων στα ύψη, προκαλώντας και επισιτιστικό πρόβλημα σε πολλές υπανάπτυκτες χώρες σε Μέση Ανατολή, Λατινική Αμερική και Βόρεια Αφρική.

Μείωση στις επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα

Η γρήγορη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ανάγκασε πολλές χώρες, τα τελευταία χρόνια, να ψηφίσουν νομοσχέδια για σταδιακή ελάττωση των επενδύσεων για ανεύρεση και εξόρυξη (βλαβερών για το περιβάλλον) ορυκτών καυσίμων, όπως πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα και λιγνίτη (Ελλάδα). Υπολογίζεται ότι η παγκόσμια πετρελαϊκή αγορά έχει στερηθεί περίπου το 1/3 των διαθέσιμων κεφαλαίων για επενδύσεις στον τομέα, ενώ έχουν σχεδόν μηδενιστεί οι επενδύσεις στους βλαβερούς άνθρακες και λιγνίτες. Συνεπεία τούτου, τα περισσότερα κεφάλαια εκτρέπονται αναγκαστικά προς τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών για μείωση των εκπομπών

EconomyToday 35

θ εμ co v eαr s t o r y

άνθρακα, όπως των μπαταριών, του πράσινου υδρογόνου και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η αρχική σκέψη για ανάδειξη του φθηνού (τότε) φυσικού αερίου και LNG από Ρωσία, Κατάρ, ΗΠΑ, Αυστραλία, Νορβηγία και άλλες χώρες ως βασικής «μεταβατικής» πηγής ενέργειας για στήριξη της ενεργειακής μετάβασης, γύρισε σαν μπούμερανγκ στις ίδιες τις χώρες και στις παγκόσμιες αγορές, δημιουργώντας μια πρωτοφανή ενεργειακή κρίση, παρόμοια με το εμπάργκο πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία - ΟΠΕΚ προς τις δυτικές χώρες μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973. Ο Πρόεδρος Πούτιν και η Ρωσία χρησιμοποίησαν την προμήθεια φυσικού αερίου προς την Ευρώπη σαν ένα πολιτικό και οικονομικό όπλο για την προώθηση των δικών τους συμφερόντων. Για παράδειγμα, δρομολόγησαν την έγκριση της λειτουργίας του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, που θα συνέδεε τα πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα της Σιβηρίας με τις διψασμένες για φυσικό αέριο, προσοδοφόρες αγορές της Γερμανίας και της κεντρικής Ευρώπης, και κατά δεύτερον την αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας από το ρωσικό κράτος. Το πρόβλημα της Ευρώπης πηγάζει από το γεγονός ότι βασίστηκε στο εισαγόμενο φυσικό αέριο ως ενδιάμεσο καύσιμο για την πράσινη μετάβαση, ενώ την ίδια στιγμή εισάγει το 90% των συνολικών αναγκών της. Περισσότερο από το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο προέρχεται από τη Ρωσία. Διοχετεύεται στην Ευρώπη μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 1 και των επίγειων αγωγών Yamal, που περνούν από Ουκρανία και Λευκορωσία προς την κεντρική Ευρώπη, και του Turkstream, ο οποίος περνά μέσω Μαύρης Θάλασσας στην Τουρκία προς την Ελλάδα και τις βαλκανικές οικονομίες. 36 EconomyToday

Ο κίνδυνος ύφεσης στην οικονομία επηρεάζει την πράσινη μετάβαση

Η ιστορική στροφή στις πιο φιλικές προς το περιβάλλον πηγές ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια υψηλές τιμές ορυκτών καυσίμων, όπως του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του λιγνίτη

Οι περισσότερες χώρες της κεντρικής Ευρώπης, και ειδικά η βιομηχανική Γερμανία, κινδυνεύουν με σοβαρή οικονομική συρρίκνωση μεταξύ 1%-3% το επόμενο διάστημα, εν μέσω ενός παρατεταμένου πολέμου στην Ουκρανία και από μια πιθανή διακοπή της παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Ήδη από τα τέλη Απριλίου, ο ρωσικός κρατικός ενεργειακός κολοσσός, Gazprom, ενημέρωσε ότι θα διακόψει την προμήθεια φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Yamal στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, αθετώντας τους όρους της σύμβασης μεταξύ τους. Επιπλέον, ο Ρώσος Πρόεδρος ζήτησε από τους υπόλοιπους αγοραστές να ολοκληρώνουν τις συναλλαγές σε ρωσικά ρούβλια αντί σε ευρώ ή δολάρια μέσω της Gazprombank. Πρόκειται για τράπεζα θυγατρική της Gazprom. Σε περίπτωση που οι αξιώσεις του δεν ικανοποιηθούν πλήρως, έχει απειλήσει ευθέως ότι θα κλείσει την «κάνουλα» του φυσικού αερίου. Παρά τη διαρκή προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ και το Κατάρ κατά τους χειμερινούς μήνες, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν πέραν των δύο χρόνων για να μπορέσει η Ευρώπη να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο. Θα πρέπει να κατασκευαστούν επιπλέον πλωτά λιμάνια και ικανοποιητικός αποθηκευτικός χώρος για την παράδοση του LNG. Μέχρι η Ευρώπη να βρει αξιόλογες ποσότητες φυσικού αερίου για να αντικαταστήσει την προμήθεια από τη Ρωσία, η ενεργειακή της ασφάλεια και η πορεία της προς μια πιο πράσινη οικονομία θα αμφισβητείται, αυξάνοντας το ενερ-

γειακό της κόστος, το οποίο θα επηρεάζει με τη σειρά του αρνητικά τους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωζώνη.

Εκτίναξη της ζήτησης και των τιμών των «πράσινων» μετάλλων

Σύμφωνα με τις μελέτες του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, για να επιτευχθεί η ενεργειακή μετάβαση έως το 2050, θα πρέπει να αυξηθεί το μερίδιο της ενέργειας που θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές, όπως η ηλιακή, η αιολική και η υδροηλεκτρική. Η αύξηση θα πρέπει να φτάσει από τα σημερινά επίπεδα του 10% στο 60%, και να μειωθεί εντυπωσιακά το μερίδιο από τα ορυκτά καύσιμα, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας, από σχεδόν 80% στο 20%. Το μεγάλο πρόβλημα που αναδύεται και θα μας απασχολήσει και στο μέλλον είναι ότι η συντονισμένη προσπάθεια για μια γρήγορη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα εκτινάξει τη ζήτηση για ορισμένα «πράσινα» μέταλλα τα οποία είναι αναγκαία για την ανάπτυξη μπαταριών και άλλων «πράσινων» τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Με τα τρέχοντα δεδομένα, θα απαιτηθεί οκταπλάσια αύξηση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να αντικατασταθούν τα ορυκτά καύσιμα. Αυτή η αύξηση επενδύσεων με τη σειρά της θα δεκαπλασιάσει, σε σύγκριση με σήμερα, τη ζήτηση για «πράσινα» μέταλλα, όπως ο χαλκός, το αλουμίνιο, το νικέλιο, το παλλάδιο, ο γραφίτης, το λίθιο, το κοβάλτιο, η πλατίνα και οι σπάνιες γαίες. Η προσπάθεια για να περιοριστούν οι ρύποι από τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα πρόκειται να ενισχυθεί τις επόμενες δεκαετίες, με στόχο το 85% των αυτοκινήτων να κινούνται με ηλεκτρισμό έως το 2050. Με τα δεδομένα αυτά, θα αυξηθεί η ζήτηση για ενέργεια από μπαταρίες ηλεκτρικού αυτοκινήτου κατά 80.000 φορές σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα. Για την ανάπτυξη αυτών των μπαταριών θα απαιτηθούν μεγαλύτερες ποσότητες χαλκού, λιθίου, νικελίου, μαγγανίου και κοβαλτίου. Η Ευρώπη, η Κίνα και οι ΗΠΑ σχεδιάζουν επίσης την ανάπτυξη ενός δικτύου 1.000.000 σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στην επικράτειά τους για να υποστηρίξουν τις απαραίτητες υποδομές ηλεκτροκίνησης, που βρίσκονται ακόμη σε νηπιακή κατάσταση. Για την κατασκευή αυτών των εγκαταστάσεων και των υποδομών θα απαιτηθούν μεγάλες ποσότητες χαλκού και αλουμινίου. Την ίδια στιγμή, για να παραχθεί πράσινη ενέργεια από ηλιακά πάνελ απαιτούνται μεγάλες ποσότητες χαλκού, πυριτίου, ασημιού και ψευδάργυρου. Οι ανεμογεννήτριες χρειάζονται επίσης μεγάλες ποσότητες από σιδηρομετάλλευμα, χαλκό και αλουμίνιο. Θα απαιτηθούν, επίσης, επιπλέον μέταλλα για την ανάπτυξη μπαταριών για αποθήκευση της ενέργειας από τις εν λόγω τεχνολογίες. Οι τιμές κάποιων «πράσινων» μετάλλων έχουν ήδη εκτιναχθεί σε επίπεδα-ρεκόρ δεκαετιών λόγω ανισορροπίας στη ζήτηση και την προσφορά τους, καθώς οι μελλοντικές ανάγκες, όπως τις αναλύσαμε πιο πάνω, δεν θα

Το μεγάλο πρόβλημα που αναδύεται και θα μας απασχολήσει και στο μέλλον

είναι ότι η συντονισμένη προσπάθεια για μια γρήγορη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα εκτινάξει τη ζήτηση για ορισμένα «πράσινα» μέταλλα

μπορούν να ικανοποιηθούν από τους τρέχοντες ρυθμούς παραγωγής και τα αποθεματικά που υπάρχουν. Η τιμή του χαλκού εκτινάχθηκε από τα $2/tn στις αρχές του 2020 στα $5/tn τον Μάρτιο του 2022. Το αλουμίνιο ανέβηκε από τα πανδημικά χαμηλά των $1.500/tn στις $3.800/tn πρόσφατα, ενώ παρόμοια άνοδο είχαν σιδηρομετάλλευμα, νικέλιο, παλλάδιο, κοβάλτιο και λίθιο. Η τεράστια ζήτηση θα αυξήσει σημαντικά την πίεση στην εφοδιαστική αλυσίδα των μετάλλων αυτών, καθώς η παραγωγή και η προσφορά τους βρίσκονται σε οριακά επίπεδα. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας: - της χρόνιας υπο-επένδυσης στον μεταλλευτικό κλάδο, - της μειωμένης παραγωγής λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, - της υπολειτουργίας των λιμανιών στην Κίνα, - των συνεχών εργατικών αναταραχών και των απεργιών στα μεγάλα ορυχεία της Χιλής και του Περού, - των κυρώσεων της Δύσης στη Ρωσία και των αντικυρώσεων του Κρεμλίνου.

Η περιορισμένη προσφορά των «πράσινων» μετάλλων

Υπάρχει ένα παράδοξο στον τομέα των μετάλλων. Ενώ η ζήτησή τους είναι ελαστική και θα μπορούσε να ανέβει πολύ γρήγορα λόγω της παγκόσμιας ανάπτυξης και της ευημερίας, η προσφορά συνήθως είναι ανελαστική, καθώς αντιδρά πολύ αργά στην αυξανόμενη ζήτηση και στην άνοδο των τιμών τους. Για παράδειγμα, μερικά κρίσιμα βιομηχανικά μέταλλα, όπως ο χαλκός, το νικέλιο και το κοβάλτιο, προέρχονται από ορυχεία τα οποία απαιτούν μεγάλες επενδύσεις και χρειάζονται κατά μέσο όρο 6-10 χρόνια από την ανακάλυψη έως την παραγωγή, λόγω περιβαλλοντικών κανονισμών και αδειών. Επίσης, χρειάζονται η εξεύρεση της κατάλληλης τεχνολογίας εξόρυξης και ο γρήγορος εφοδιασμός, καθώς πολλά από αυτά τα ορυχεία βρίσκονται σε μεγάλα υψόμετρα (Άνδεις) ή σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως Χιλή, Περού, Ινδονησία, Αυστραλία, Κονγκό (κοβάλτιο) και Αμαζόνιος. Επιπλέον, η προσφορά αλουμινίου, λιθίου και παλλαδίου, μερικών πολύ κρίσιμων μετάλλων για τις «πράσινες» τεχνολογίες, εξαρτάται από τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Ένα μεγάλο ποσοστό εξάγεται από τη Ρωσία, η οποία βρίσκεται σε οικονομικό εμπάργκο. Ένα άλλο σημαντικό ποσοστό εξάγεται από χώρες της Αφρικής με μακροχρόνιους εμφυλίους πολέμους, όπως η Νιγηρία, η Γουινέα (βωξίτης) και το Κονγκό (πρώην Ζαΐρ), και με πολιτική αστάθεια, όπως η Νότιος Αφρική. Έτσι, εύλογα δημιουργείται το ερώτημα κατά πόσον η μειωμένη παραγωγή «πράσινων» μετάλλων, τα λιγοστά υπάρχοντα αποθέματα και οι παρατεταμένα υψηλές τιμές ενέργειας και ηλεκτρισμού μπορούν να εξασφαλίσουν την πράσινη ενεργειακή μετάβαση μέχρι το 2050. Ταυτόχρονα, αυτή η μετάβαση θα ανατροφοδοτεί με τη σειρά της τον παγκόσμιο πληθωρισμό και τη διατροφική ακρίβεια.

EconomyToday 37

θ εμ co v eαr s t o r y

Αναγκαία η

συντόμευση διαδικασιών αδειοδότησης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου

ροϋπόθεση για την επιτάχυνση των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία περιλαμβάνεται στο σχέδιο για την απεξάρτηση της ΕΕ από συμβατικά καύσιμα RePowerEU - «Κοινή ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή οικονομικά, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια», που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 8 Μαρτίου 2022, είναι η απλούστευση και η συντόμευση της διαδικασίας αδειοδότησης από τα κράτημέλη. Οι χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες αδειοδότησης έχουν υποδειχθεί ως ένα από τα βασικά προσκόμματα για τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε συναφείς υποδομές, όπως συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι η διευκόλυνση της ταχύτερης αδειοδότησης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί (α) με την πλήρη και ταχεία μεταφορά της ισχύουσας οδηγίας της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

38 EconomyToday

Στην Κύπρο ήδη βρίσκεται στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφιση το εναρμονιστικό νομοσχέδιο για τη μεταφοραά της ισχύουσας οδηγίας της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο εθνικό δίκαιο

στο εθνικό δίκαιο, (β) με την εφαρμογή των αντίστοιχων μεταρρυθμίσεων και μέτρων στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας των κρατών-μελών και (γ) με τις διατάξεις σχετικά με την αδειοδότηση των διευρωπαϊκών ενεργειακών υποδομών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να διασφαλίσουν ότι (α) ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η λειτουργία των μονάδων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, (β) η σύνδεσή τους με το δίκτυο και (γ) τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής υπηρετούν το υπέρτερο δημόσιο συμφέρον και το συμφέρον της δημόσιας ασφάλειας και ότι υπόκεινται στην πλέον ευνοϊκή από τις διαδικασίες σχεδιασμού και αδειοδότησης που διαθέτουν τα κράτη-μέλη. Επίσης, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να χαρτογραφήσουν γρήγορα, να αξιολογήσουν και να διασφαλίσουν διαθεσιμότητα κατάλληλων εκτάσεων ξηράς και θάλασσας για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες θα είναι ανάλογες

Πρέπει όλοι να εργαστούν αποφασιστικά ώστε να πάψει η Κύπρος να ακολουθεί με μεγάλη χρονοκαθυστέρηση τα τεκταινόμενα σε άλλα κράτη-μέλη

με τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, με τη συμβολή τους για την επίτευξη του αναθεωρημένου στόχου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για το 2030, καθώς και με άλλους παράγοντες, όπως η διαθεσιμότητα πόρων, οι υποδομές δικτύου και οι στόχοι της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα. Τον Μάιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκδώσει σύσταση για την ταχεία αδειοδότηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θα εργαστεί για τη στήριξη της χρήσης όλων των δυνατοτήτων ευελιξίας που ήδη παρέχονται από τη νομοθεσία της ΕΕ και για την άρση των εναπομενόντων εμποδίων, ανεξαρτήτως της προέλευσής τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παράσχει επίσης κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το πώς και πότε χρειάζονται ρυθμιστικές διευθετήσεις για τη δοκιμή καινοτόμων τεχνολογιών, προϊόντων ή υπηρεσιών που αποσκοπούν στην προώθηση της συνύπαρξης της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

και της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα επικεντρωθούν στη διευθέτηση των ορίων των ρυθμιστικών διευθετήσεων, όπως στον καθορισμό του χρονοδιαγράμματος, του εδάφους και της συνεχούς ρυθμιστικής εποπτείας για την ελαχιστοποίηση τυχόν κινδύνων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα καταλήξουν το 2022 στους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς που θα ήταν οι πλέον κατάλληλοι για την προώθηση της ανάπτυξης των συμβάσεων αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Αυτοί θα περιλαμβάνουν την εξασφάλιση βελτιωμένης πρόσβασης στις συμβάσεις αγοράς ηλεκτρισμού για νέους αγοραστές, όπως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στην Κύπρο ήδη βρίσκεται στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφιση το εναρμονιστικό νομοσχέδιο για τη μεταφορά της ισχύουσας οδηγίας της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο εθνικό δίκαιο. Είναι ευκαιρία να εισαχθούν στο εν λόγω νομοσχέδιο σχετικές πρόνοιες για την απλούστευση και τη συντόμευση των διαδικασιών αδειοδότησης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και συναφών υποδομών, όπως συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και τα σχετικά δίκτυα σύνδεσής τους. Χρειάζεται η συστράτευση όλων των εμπλεκομένων φορέων στην προσπάθεια δημιουργίας ενός καινοτόμου πλαισίου αδειοδοτήσεων, που θα είναι ελκυστικό για τους επενδυτές, χωρίς να κάνει εκπτώσεις σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Χρειάζεται η απλούστευση των κριτηρίων, ώστε να περιοριστούν στα απολύτως αναγκαία, στο πλαίσιο που τίθεται από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, και η δημιουργία πληροφοριακού συστήματος που θα υποστηρίζει την απλοποιημένη διαδικασία χορήγησης αδειών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Πρέπει όλοι να εργαστούν αποφασιστικά ώστε να πάψει η Κύπρος να ακολουθεί με μεγάλη χρονοκαθυστέρηση τα τεκταινόμενα σε άλλα κράτη-μέλη και να γίνει η ίδια παράδειγμα χώρας με σύγχρονο, σύντομο και διαφανές πλαίσιο αδειοδότησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και συναφών υποδομών. Η απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και των συναφών υποδομών είναι κρίσιμη παράμετρος για να επιτευχθεί ο διπλός στόχος για μεγάλη αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας μέχρι το 2030 και για τη μετάβαση της χώρας μας προς την αειφορία.

EconomyToday 39

θ εμ co v eαr s t o r y

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Στόχος να κατευθυνθεί η μεγάλη βιομηχανία στη μακροπρόθεσμη πράσινη μετάβαση. Επιμέλεια: ΞΕΝΙΟΣ ΜΕΣΑΡΙΤΗΣ

40 EconomyToday

Η αναθεώρηση θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη επενδυτική βεβαιότητα, με τις πρώτες νέες υποχρεώσεις για τη βιομηχανία να αναμένονται

κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας

ροτάσεις για την επικαιροποίηση και τον εκσυγχρονισμό της οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές, η οποία αποτελεί βασική νομοθεσία για την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης, υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι επικαιροποιημένοι κανόνες θα αποτελέσουν γνώμονα για τις βιομηχανικές επενδύσεις που απαιτούνται για τον μετασχηματισμό της Ευρώπης σε μια ανταγωνιστική, κλιματικά ουδέτερη οικονομία μηδενικής ρύπανσης έως το 2050. Οι κανόνες αυτοί αποσκοπούν στην προώθηση της καινοτομίας και στην επιβράβευση των πρωτοπόρων, ενώ θα συμβάλουν στην εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στην αγορά της ΕΕ. Η αναθεώρηση θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη επενδυτική βεβαιότητα, με τις πρώτες νέες υποχρεώσεις για τη βιομηχανία να αναμένονται κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας. Η αναθεώρηση βασίζεται στη συνολική προσέγγιση της ισχύουσας οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές, η οποία καλύπτει σήμερα περίπου 50.000 μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις στην Ευρώπη. Οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να συμμορφώνονται με τους όρους για τις εκπομπές, εφαρμόζοντας ειδικές κατά δραστηριότητα «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές». Οι τεχνικές αυτές καθορίζονται από κοινού από τη βιομηχανία, τους εθνικούς εμπειρογνώμονες και τους εμπειρογνώμονες της Επιτροπής, καθώς και την κοινωνία των πολιτών. Οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν πιο συναφείς πηγές εκπομπών, θα καταστήσουν αποτελεσματικότερη την αδειοδότηση, θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, θα αυξήσουν τη διαφάνεια και θα στηρίξουν περισσότερο τις ρηξικέλευθες τεχνολογίες και άλλες καινοτόμες προσεγγίσεις.

EconomyToday 41

θ εμ co v eαr s t o r y

Φρανς Τίμερμανς

Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία «Έως το 2050 η οικονομική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα πρέπει πλέον να ρυπαίνει τον αέρα, τα ύδατα και το ευρύτερο περιβάλλον μας. Οι σημερινές προτάσεις θα επιτρέψουν σημαντικές μειώσεις των επιβλαβών εκπομπών που προέρχονται από βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τις μεγαλύτερες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της Ευρώπης. Με τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου της Ευρώπης για τις βιομηχανικές εκπομπές, υπάρχει τώρα βεβαιότητα σχετικά με τους μελλοντικούς κανόνες που θα αποτελούν γνώμονα για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, θα αυξήσουν την ανεξαρτησία της Ευρώπης στον τομέα της ενέργειας και των πόρων και θα ενθαρρύνουν την καινοτομία».

Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους

Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας «Οι νέοι αυτοί κανόνες θα δώσουν τη δυνατότητα στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες και στην εντατική κτηνοτροφία να διαδραματίσουν τον ρόλο τους στην επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της φιλοδοξίας της για μηδενική ρύπανση. Μόνο από τη δράση στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, τα οφέλη για την ανθρώπινη υγεία θα ανέρχονταν σε τουλάχιστον 5,5 δισ. ευρώ ετησίως. Οι αλλαγές θα δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας, όπως έχει αποδείξει με επιτυχία ο τομέας της οικολογικής καινοτομίας της ΕΕ στο παρελθόν. Τα μέτρα για την προδραστική αντιμετώπιση της κρίσης της ρύπανσης, του κλίματος και της βιοποικιλότητας μπορούν να καταστήσουν την οικονομία μας αποτελεσματικότερη και ανθεκτικότερη».

42 EconomyToday

Επικαιροποίηση μιας αποδεδειγμένης μακροπρόθεσμης προσέγγισης

Μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις με τη βιομηχανία και τα ενδιαφερόμενα μέρη και διεξοδική εκτίμηση επιπτώσεων, το υφιστάμενο πλαίσιο θα ενισχυθεί με νέα μέτρα για την ενίσχυση της συνολικής αποτελεσματικότητάς του. Στις βασικές αλλαγές συγκαταλέγονται οι ακόλουθες: • Αποτελεσματικότερες άδειες για εγκαταστάσεις. Αντί του συμβιβασμού με τα λιγότερο απαιτητικά όρια των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, γεγονός που είναι σήμερα η πραγματικότητα για περίπου το 80% των εγκαταστάσεων, η αδειοδότηση θα πρέπει να αξιολογεί το κατά πόσον είναι εφικτή η επίτευξη των βέλτιστων επιδόσεων. Θα αυστηροποιήσει επίσης τους κανόνες χορήγησης παρεκκλίσεων, εναρμονίζοντας τις απαιτούμενες αξιολογήσεις και διασφαλίζοντας την τακτική επανεξέταση των παρεκκλίσεων που χορηγούνται. • Περισσότερη βοήθεια για τους πρωτοπόρους της ΕΕ στον τομέα της καινοτομίας. Ως εναλλακτική λύση στις άδειες που βασίζονται σε καθιερωμένες βέλτι-

στες τεχνικές, οι πρωτοπόροι θα είναι σε πλέον αποδοτικών διαδικασιών παραγωγής θέση να δοκιμάζουν αναδυόμενες τεχνικές όσο και των μικρότερων δυνατών επιπτώσεκαι να επωφελούνται από πιο ευέλικτες ων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Βιομηχανικές άδειες. Ένα Κέντρο Καινοτομίας για τον Οι μηχανισμοί διακυβέρνησης της οδηγίας που δραστηριότητες όπως Βιομηχανικό Μετασχηματισμό και τις Εκποσυνδέουν στενά τους εμπειρογνώμονες της η παραγωγή ηλεκτρικής μπές (INCITE) θα βοηθήσει τη βιομηχανία βιομηχανίας με την ανάπτυξη συναινετικών στον εντοπισμό λύσεων για τον έλεγχο της και προσαρμοσμένων περιβαλλοντικών απαιενέργειας και τσιμέντου, η ρύπανσης. Τέλος, έως το 2030 ή το 2034, διαχείριση και η αποτέφρωση τήσεων θα στηρίξουν τη βιώσιμη ανάπτυξη οι φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να αυτών των δραστηριοτήτων στην Ένωση. αποβλήτων, καθώς και αναπτύξουν σχέδια μετασχηματισμού για Τέλος, οι νέοι κανόνες θα αυξήσουν τη διη εντατική κτηνοτροφία, τις εγκαταστάσεις τους προκειμένου να αφάνεια και τη συμμετοχή του κοινού στη επιτύχουν τους στόχους της ΕΕ για μηδεευθύνονται για τις εκπομπές διαδικασία αδειοδότησης. Επιπλέον, το ευνική ρύπανση έως το 2050, για κυκλική ρωπαϊκό μητρώο έκλυσης και μεταφοράς επιβλαβών ουσιών στην οικονομία και για απανθρακοποίηση. ρύπων θα μετατραπεί σε δικτυακή πύλη για ατμόσφαιρα, τα ύδατα • Στήριξη των επενδύσεων της βιομηχανίας τις βιομηχανικές εκπομπές της ΕΕ, όπου οι και το έδαφος στην κυκλική οικονομία. Οι νέες βέλτιστες πολίτες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε διαθέσιμες τεχνικές θα μπορούσαν να πεδεδομένα σχετικά με τις άδειες που εκδίδοριλαμβάνουν δεσμευτικά επίπεδα επιδόσεων όσον νται οπουδήποτε στην Ευρώπη και να κατανοούν με αφορά τη χρήση των πόρων. Το υφιστάμενο σύστημα απλό τρόπο τις ρυπογόνες δραστηριότητες στο άμεσο περιβαλλοντικής διαχείρισης θα αναβαθμιστεί ώστε περιβάλλον τους. να μειωθεί η χρήση τοξικών χημικών ουσιών. • Συνέργειες μεταξύ της απορρύπανσης και της απανΕπόμενα βήματα θρακοποίησης. Η ενεργειακή απόδοση θα αποτελεί Η πρόταση της Επιτροπής ορίζει ότι τα κράτη-μέλη αναπόσπαστο μέρος των αδειών και θα εξετάζονται θα έχουν στη διάθεσή τους 18 μήνες για να μετασε συστηματική βάση οι τεχνολογικές και επενδυτικές φέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο, μετά συνέργειες μεταξύ της απανθρακοποίησης και της την τελική έγκριση της πρότασης από το Ευρωπαϊκό απορρύπανσης κατά τον καθορισμό των βέλτιστων Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Στη συνέχεια, θα διαθέσιμων τεχνικών. αναπτυχθούν οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές και, μόλις εγκριθούν από την Επιτροπή, οι βιομηχανικοί φορείς θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερα έτη, ενώ Οι νέοι κανόνες οι γεωργοί θα έχουν στη διάθεσή τους τρία έτη για θα καλύπτουν να συμμορφωθούν. επίσης περισσότερες

εγκαταστάσεις, ιδίως τις ακόλουθες:

• Περισσότερες εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις μεγάλης κλίμακας. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι μεγαλύτερες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις βοοειδών, χοίρων και πουλερικών θα καλυφθούν σταδιακά: περίπου το 13% των εμπορικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων της Ευρώπης ευθύνεται για το 60% των κτηνοτροφικών εκπομπών αμμωνίας στην ΕΕ και το 43% εκπομπών μεθανίου. Τα οφέλη αυτής της διευρυμένης κάλυψης για την υγεία εκτιμώνται σε περισσότερα από €5,5 δισ. ετησίως. Δεδομένου ότι οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις έχουν απλούστερες δραστηριότητες από τις βιομηχανικές μονάδες, όλες οι καλυπτόμενες γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα επωφεληθούν από απλούστερο καθεστώς αδειοδότησης. Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την πρόταση θα αντικατοπτρίζουν το μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, καθώς και την πυκνότητα του ζωικού κεφαλαίου μέσω εξατομικευμένων απαιτήσεων. Η Κοινή Γεωργική Πολιτική παραμένει βασική πηγή στήριξης για τη μετάβαση. • Εξόρυξη βιομηχανικών ορυκτών και μετάλλων και μεγάλης κλίμακας παραγωγή μπαταριών. Οι δραστηριότητες αυτές θα επεκταθούν σημαντικά στην ΕΕ, ώστε να καταστούν δυνατές η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση. Αυτό απαιτεί να χρησιμοποιούνται οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές για τη διασφάλιση τόσο των

Ιστορικό

Οι βιομηχανικές δραστηριότητες, όπως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τσιμέντου, η διαχείριση και η αποτέφρωση αποβλήτων, καθώς και η εντατική κτηνοτροφία, ευθύνονται για τις εκπομπές επιβλαβών ουσιών στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος. Οι εκπομπές αυτές περιλαμβάνουν οξείδια του θείου, οξείδια του αζώτου, αμμώνιο, σκόνη και υδράργυρο και άλλα βαρέα μέταλλα. Η ρύπανση που προκαλείται από αυτές μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως άσθμα, βρογχίτιδα και καρκίνο, και δημιουργεί κόστος που υπολογίζεται σε δισεκατομμύρια ευρώ και εκατοντάδες χιλιάδες πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο. Οι βιομηχανικές εκπομπές βλάπτουν επίσης τα οικοσυστήματα, τις καλλιέργειες και το δομημένο περιβάλλον. Χάρη στην οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές, τα τελευταία 15 χρόνια οι εκπομπές πολλών ρύπων στην ατμόσφαιρα έχουν μειωθεί κατά 40% έως 75% από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές μονάδες και εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της Ευρώπης. Οι εκπομπές βαρέων μετάλλων στο νερό μειώθηκαν επίσης κατά 50% κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Παρά τις επιτυχίες στη μείωση των εκπομπών, οι περισσότερες από 50.000 βιομηχανικές εγκαταστάσεις που καλύπτονται εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, πάνω από το 50% των συνολικών εκπομπών οξειδίων του θείου, βαρέων μετάλλων και άλλων επιβλαβών ουσιών στην ατμόσφαιρα και περίπου το 30% των εκπομπών οξειδίων του αζώτου και λεπτών σωματιδίων, γεγονός που δικαιολογεί την ανάληψη περαιτέρω δράσης.

EconomyToday 43

θ εμ co v eαr s t o r y

ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ: Στόχοι και δράσεις της Κυπρου

Η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία και η επίτευξη περιβαλλοντικής αειφορίας και κλιματικής ουδετερότητας αποτελούν στόχο υψίστης σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και για την Κύπρο, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και να επιτευχθεί η ενίσχυση της οικονομίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία, ως κράτος-μέλος, έχει δεσμευτεί να προωθήσει την άμεση υλοποίηση των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής της ΕΕ. Επιμέλεια: Έλενα Καλυφόμματου

44 EconomyToday

το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, με το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε στον εαυτό της τον δεσμευτικό στόχο να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Αυτό που απαιτεί είναι να μειωθούν σε σημαντικό βαθμό, κατά τις επόμενες δεκαετίες, τα σημερινά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ως ενδιάμεσο βήμα προς την κλιματική ουδετερότητα, η ΕΕ αύξησε τη φιλοδοξία της για το κλίμα με ορίζοντα το 2030, δεσμευόμενη να μειώσει τις εκπομπές κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Έτσι, η ΕΕ επεξεργάζεται την αναθεώρηση της νομοθεσίας της όσον αφορά το κλίμα, την ενέργεια και τις μεταφορές, με την αποκαλούμενη δέσμη Fit for 55, ώστε να ευθυγραμμίσει το ισχύον δίκαιο με τις φιλοδοξίες για το 2030 και το 2050.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΤΑΜΕΙΑ

Η Κύπρος, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, έχει ήδη υιοθετήσει και υλοποιεί πολιτικές, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Το ποσό των συγκεκριμένων μέτρων, που ανέρχεται περίπου στο €1,5 δισ., προέρχεται από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία και περιλαμβάνει προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής (συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης – €784 εκατ.), το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (€491 εκατ.), το Ταμείο για

Η πράσινη μετάβαση θα προσφέρει ευκαιρίες βιώσιμης διαβίωσης στους πολίτες και προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης στις επιχειρήσεις

την Κοινή Αγροτική Πολιτική (περίπου €185 εκατ.) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (€52 εκατ.).

ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

Ο πράσινος ενεργειακός μετασχηματισμός αποτελεί έναν από τους πέντε πυλώνες του κυβερνητικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Κύπρος - το αύριο», το οποίο θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας μας τις επόμενες δεκαετίες. Ο άξονας 2 του ΣΑΑ επιδιώκει να συμβάλει σημαντικά στην ταχεία πράσινη μετάβαση και στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα μέσα από την επίτευξη των εθνικών στόχων για κλιματική ουδετερότητα, ενεργειακή απόδοση και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Υπουργός Ενέργειας, Νατάσα Πηλείδου, αναφερόμενη στο Σχέδιο Ανάκαμψης και στο όραμα του Υπουργείου, έκανε λόγο για μετάβαση σε ένα πράσινο ενεργειακό προφίλ, το οποίο θα προσφέρει ευκαιρίες βιώσιμης διαβίωσης στους πολίτες, προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης στις επιχειρήσεις, ευημερία και εξωστρέφεια στη χώρα. «Αυτό θα επιτευχθεί με αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας, με τη σταδιακή υιοθέτηση πράσινων και περιβαλλοντικά πιο φιλικών προτύπων ανάπτυξης από τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τον δημόσιο τομέα, και με την άρση της ενεργειακής απομόνωσης της χώρας μας», ανέφερε η κ. Πηλείδου.

EconomyToday 45

θ εμ co v eαr s t o r y

Στους σχεδιασμούς περιλαμβάνεται η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, η ενίσχυση της βιοποικιλότητας, όπως και η διαχείριση του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα και άλλων περιοχών NATURA. Μέσω του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης θα προωθηθούν επενδύσεις ύψους €168 εκατ., οι οποίες θα εστιαστούν σε έργα μετάβασης προς εναλλακτικές μορφές ενέργειας, καθώς και σε έργακίνητρα αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ.

Αναλύοντας τις ευκαιρίες και τα οφέλη από τη μετάβαση της Κύπρου σε μια οικονομία μηδενικού άνθρακα, η Υπουργός Ενέργειας έκανε λόγο, μεταξύ άλλων, για ένα πιο υγιές περιβάλλον για τους πολίτες, για τις νέες πράσινες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν, για τις αναδυόμενες ευκαιρίες για πράσινες επενδύσεις και για την παραγωγή φθηνότερου και περιβαλλοντικά φιλικότερου ηλεκτρικού ρεύματος, το οποίο θα καταστήσει και πιο ανταγωνιστικές τις κυπριακές επιχειρήσεις στις διεθνείς αγορές.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΠΕ

Πέραν των επενδύσεων, η κυβέρνηση προωθεί και σειρά μεταρρυθμίσεων, κυρίως μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που είναι απαραίτητες για τη μετάβαση στο νέο μοντέλο ανάπτυξης. Πιο συγκεκριμένα, μέσω του νέου Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑΛΕΙΑ» και του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προγράμματα τα οποία βρίσκονται υπό την ευθύνη του Υπουργού Οικονομικών, προωθούνται επενδύσεις ύψους €616 εκατ. και €491 εκατ. αντίστοιχα. Προωθούνται επενδύσεις στους τομείς της ενέργειας και του κλίματος. Οι παρεμβάσεις αφορούν, μεταξύ άλλων, την προώθηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης και μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ).

46 EconomyToday

Στόχος της Κύπρου είναι να φτάσει σε μια οικονομία χαμηλών έως μηδενικών ρύπων το 2050

Με στόχο η Κύπρος να φτάσει σε μια οικονομία χαμηλών έως μηδενικών ρύπων το 2050, όπως προνοεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το Υπουργείο Ενέργειας έχει καταρτίσει την ενεργειακή στρατηγική της χώρας για ταχεία μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία. Με βάση τους νέους στόχους της Κομισιόν στην αναθεωρημένη Πράσινη Συμφωνία, οι νέοι στόχοι αφορούν 39% μείωση της πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας και αύξηση της φιλοδοξίας κατά 9%. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της ενεργειακής στρατηγικής, η Υπουργός Ενέργειας ανέφερε ότι αυτό θα επιτευχθεί με 36% μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε σχέση με 32,5%. Το Υπουργείο έθεσε ως νέο υποχρεωτικό στόχο το 3% αναφορικά με ανακαίνιση ετησίως όλων των δημοσίων κτιρίων και 1,7% ετήσια εξοικονόμηση στα δημόσια κτίρια. Τέθηκε επίσης ως δεσμευτικός στόχος η αύξηση κατά 1,1% του μεριδίου ΑΠΕ ετησίως στη θέρμανση και ψύξη

που θα προκηρυχθεί σε σχέδια θα είναι υπερδιπλάσιο και θα ξεπερνά τα €90 εκατ., περισσότερα απ’ όσα είχαν προκηρυχθεί συνολικά την περίοδο 2015-2020. Συγκεκριμένα, το Υπουργικό Συμβούλιο, τον Μάρτιο, ενέκρινε το σχέδιο για ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, ύψους €40 εκατ., το σχέδιο για ενεργειακή αναβάθμιση τοπικών αρχών και φορέων ευρύτερου δημοσίου, το οποίο αγγίζει τα €9 εκατ., το σχέδιο για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος για φόρτιση ηλεκτρικού οχήματος, ύψους €1,5 εκατ., και το σχέδιο για εγκατάσταση ή αντικατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα, ύψους €450.000.

και η αύξηση του γενικού στόχου κατά 8%, δηλαδή στο 40% από 32%.

ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Με βάση στοιχεία του Υπουργείου Ενέργειας, η Κύπρος διαθέτει 430 MW εγκατεστημένη ισχύ από ΑΠΕ μέχρι 5/2021, 230 εμπορικά έργα ΑΠΕ υπό υλοποίηση και επιπλέον αιτήματα για έργα ΑΠΕ >400 MW στη ΡΑΕΚ για αδειοδότηση. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ το 2020 ήταν 625 GWh, 38% από αιολικά πάρκα, 52% από φωτοβολταϊκά συστήματα και 10% από βιομάζα. Υπήρξε επίσης διπλασιασμός συνεισφοράς ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας την περίοδο 2011-2018 (13,84%, ξεπερνώντας τον στόχο του 13% για το 2020). Το 35,1% ήταν η συνεισφορά του τομέα θέρμανσης και ψύξης, ξεπερνώντας το 23,5% που ήταν ο ενδεικτικός στόχος του Εθνικού Σχεδίου το 2020. Το 7,3% ήταν η συνεισφορά των ΑΠΕ από τις μεταφορές το 2020, ποσοστό χαμηλότερο από τον δεσμευτικό στόχο του 10%. Τέλος, πέραν των €350 εκατ. διατέθηκαν ως χορηγίες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά για επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ και σε σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας την περίοδο 2005-2020.

ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

Το επόμενο διάστημα αναμένεται να ανοίξουν και τα σχέδια, €7 εκατ., του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και θερμομόνωση οροφής, με συμπερίληψη και του virtual net metering και με αύξηση της χορηγίας ανά δικαιούχο στον τομέα των φωτοβολταϊκών. Στα τέλη του 2022 θα επαναπροκηρυχθεί, επίσης, το σχέδιο για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, για συνολικές χορηγίες €35 εκατ. Σε ό,τι αφορά τις μεγάλες επενδύσεις, προωθούνται δύο σχέδια για συστήματα αποθήκευσης σε συνδυασμό με ΑΠΕ, με το συνολικό κονδύλι που αναμένεται να διατεθεί μέχρι το 2029 να ξεπερνά τα €80 εκατ. Στόχος του Υπουργείου Ενέργειας είναι το πρώτο σχέδιο να προκηρυχθεί πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους.

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΣΧΕΔΙΩΝ

Το 2021, το αρμόδιο Υπουργείο εξήγγειλε σχέδια χορηγιών για ενεργειακή αναβάθμιση και εγκατάσταση ΑΠΕ πέραν των €40 εκατ. Φέτος, το συνολικό ποσό

ΦΙΛΟΔΟΞΙΕΣ

Το 2022 θα εξαγγελθούν σχέδια χορηγιών

για ενεργειακή αναβάθμιση και εγκατάσταση ΑΠΕ πέραν των

€90 εκατ.

Πέραν των στόχων που έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα για την πράσινη μετάβαση, το Υπουργείο Ενέργειας εξακολουθεί να εργάζεται, έτσι ώστε τα μέτρα και οι πολιτικές του να αποδώσουν. Οι κλιματικές φιλοδοξίες του Υπουργείου συνοψίζονται στους πιο κάτω άξονες: - Ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου. - Λειτουργία της ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού και λειτουργία εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου. - Ενίσχυση του ρόλου των καταναλωτών στην αγορά ενέργειας και μείωση του κόστους ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. - Παροχή κινήτρων για ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όσον αφορά τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν από νοικοκυριά και επιχειρήσεις προς μια πράσινη και κυκλική οικονομία, και προώθηση έργων ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. - Επένδυση σε έρευνα και νέες τεχνολογίες, όπως τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, η ψηφιοποίηση του ενεργειακού τομέα και η χρήση του υδρογόνου.

EconomyToday 47

θ εμ co v eαr s t o r y

Η αβέβαιη, μετέωρη στρατηγική της Κύπρου για την ενέργεια

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Εργάτη Γνώσης

ε τρία συνεχόμενα άρθρα την περίοδο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου 2020 έγινε εκτενής αναφορά στις ενεργειακές προκλήσεις της Κύπρου. Το θέμα επανέρχεται δυναμικά στην επικαιρότητα με την πρόσφατη επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας και την επάνοδο σε μια νέα καθημερινότητα, όπου θα πρέπει να μάθουμε να συμβιώνουμε με τον κορωνοϊό. Η κρίση έχει οξυνθεί ακόμη περισσότερο με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την εκτόξευση των τιμών ενέργειας, αλλά και τον στασιμοπληθωρισμό. Οι προκλήσεις αυτές έχουν αναλυθεί εκτενώς στα κείμενα που είχαν προηγηθεί αυτό το έτος. Η βασική θέση σε αυτό το άρθρο είναι ότι η στρατηγική της Κύπρου στα θέματα ενέργειας, για ακόμη μια φορά, αποδείχθηκε κατώτερη των προσδοκιών και των απαιτήσεων των καιρών. Η στρατηγική για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας αλλά και για πλήρη αξιοποίηση των φυσικών αποθεμάτων σε υδρογονάνθρακες, μέσα στον στενό χρονικό ορίζοντα που είναι διαθέσιμος, δεν τέθηκε ως αυτοσκοπός. Βεβαίως, είναι ένα πολυπαραγοντικό θέμα στο οποίο πολλοί δρώντες εντός και εκτός Κύπρου είχαν έναν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων, αλλά η πολιτεία δεν είχε μια σταθερή, διαχρονική και αποτελεσματική στρατηγική. Η κριτική αυτή δεν αφορά μόνο τη σημερινή κυβέρνηση αλλά και τις προηγούμενες που είχαν προηγηθεί κατά τον 21ο αιώνα. 48 EconomyToday

αξιοποίηση των διαθέσιμων ποσοτήτων φυσικού αερίου

Οι επιλογές ήταν από την αρχή περιορισμένες, δεδομένες και πάντα σε συνεργασία με την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Αυτές είναι αγωγός από την Ανατολική Μεσόγειο: ● προς την Κρήτη και μετά προς Ελλάδα

Είναι μεγάλη αποτυχία η μη αξιοποίηση των γνωστών κοιτασμάτων φυσικού αερίου από την Αφροδίτη, την Καλυψώ και τον Γλαύκο

και Ιταλία (EASTMED). Τεχνικά και οικονομικά πολύ δύσκολος αλλά εφικτός, ανάλογα και με τις τιμές του φυσικού αερίου. Αυξημένη στρατηγική σημασία για Κύπρο. 3-5 έτη για υλοποίηση. ● προς την Τουρκία και την Ευρώπη. Τεχνικά και οικονομικά εφικτός, πολιτικά πολύ δύσκολος για την Κύπρο και το Ισραήλ. 3 έτη για υλοποίηση. ● προς την Αίγυπτο και τα διαθέσιμα και υπολειτουργούντα εργοστάσια υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) για τοπική

Η παραγωγή ηλεκτρισμού από φυσικό αέριο, ιδιαίτερα κυπριακό, θα επιφέρει μείωση

15% - 25%

στο κόστος ηλεκτρισμού σε σχέση με την παραγωγή ηλεκτρισμού από υγρά καύσιμα

κατανάλωση και εξαγωγή στην Ευρώπη. Τεχνικά και οικονομικά εφικτός. Μπορεί να υλοποιηθεί πολύ γρήγορα. Μειωμένη στρατηγική αξία για Ισραήλ και Κύπρο. Αυξημένη για Αίγυπτο. ● προς την Αίγυπτο και από εκεί όδευση δυτικά, σύνδεση με Κρήτη και μετά Ελλάδα και Ιταλία. Τεχνικά και οικονομικά εφικτός, πολιτικά δύσκολος για την Κύπρο. 3-5 έτη για υλοποίηση. ● π ρος την Κύπρο για εσωτερική κατανάλωση και εφόσον υπάρχουν αρκετά αποθέματα, δημιουργία εργοστασίου υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) για εξαγωγή στην Ευρώπη. Τεχνικά και οικονομικά εφικτός. Για την τοπική αγορά ίσως 2-3 έτη για υλοποίηση, για εξαγωγή 3-5 έτη.

Οι ανακοινώσεις μετά την πρόσφατη τριμερή συνάντηση στο Ισραήλ παραπέμπουν σε μια κατ’ αρχήν στρατηγική με πολλές πιθανές επιλογές σε βάθος χρόνου. Ίσως να μην υπάρχει εμπιστοσύνη προς τον 4ο εταίρο, την Αίγυπτο, ίσως ο κάθε εταίρος να προσπαθεί να αυξήσει/βελτιώσει τη δική του συμμετοχή, στρατηγική αξία και κέρδος. Δυστυχώς, όμως, ο χρόνος σε αυτή την περίπτωση είναι περιορισμένος και η κάθε επιλογή έχει μεγάλο κόστος και απαιτεί πολύ χρόνο για να υλοποιηθεί. Τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα της Αφροδίτης, της τάξης των 4,5 X 109 m3 φυσικού αερίου, είναι τρεις φορές μεγαλύτερα από τις τοπικές ανάγκες. Η μεγάλη απορία είναι γιατί δεν έγινε προσπάθεια τόσα χρόνια να ικανοποιηθούν οι τοπικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών της τουρκοκυπριακής κοινότητας, και έτσι να σταματήσουν οι μεμψιμοιρίες και οι προφάσεις εν αμαρτίαις. Μετά από σχεδόν 12 χρόνια από την ανακάλυψη του κοιτάσματος Αφροδίτη, δεν υπάρχει κατάληξη ως προς το τι δέον γενέσθαι. Δεν έχει καν λυθεί το πρόβλημα της επικάλυψης των αποθεμάτων της Αφροδίτης με το παρακείμενο ισραηλινό κοίτασμα Yishai. Η επικάλυψη αφορά 2% σύμφωνα με τη θέση της κυπριακής πλευράς και 6% σύμφωνα με τη θέση της ισραηλινής πλευράς. Αν σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει κατάληξη, πώς θα υπάρξει κατάληξη στο ευρύτερο θέμα της μακροχρόνιας συνεργασίας; Είναι μεγάλη αποτυχία η μη αξιοποίηση των γνωστών κοιτασμάτων φυσικού αερίου από την Αφροδίτη, την Καλυψώ και τον Γλαύκο, τα οποία έχουν συνολικό μέγεθος και δικαιολογούν τη δημιουργία χερσαίου σταθμού υγροποίησης (τουλάχιστον 10 X 109 m3) για εξαγωγή μέσω αγωγών στις γείτονες χώρες και στην ΕΕ και μέσω πλοίων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην προσοδοφόρο περιοχή της Άπω Ανατολής. Βεβαίως, στην ανάλυση θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το υψηλό κόστος εξόρυξης και εκμετάλλευσης και οι τρέχουσες, ανά περίοδο, τιμές στις διεθνείς αγορές. Η ανάπτυξη των αποθεμάτων φυσικού αερίου αφέθηκε δυστυχώς στις δυνάμεις της αγοράς και δεν αναγνωρίστηκε ως στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο. Εντάχθηκε στα προβλήματα που αφορούν τη σχέση της Κύπρου με την Τουρκία και στην προσπάθεια επίλυσης του κυπριακού προβλήματος, με αποτέλεσμα να υπάρχει αδράνεια για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παγκόσμια υπάρχει μια συνεχώς αυξανόμενη προσπάθεια για μείωση της εξάρτησης από τους υδρογονάνθρακες, λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της κλιματικής αλλαγής. Εξελικτικά οδηγούμαστε σε μια

EconomyToday 49

θ εμ co v eαr s t o r y

οικονομία απεξαρτημένη από τους υδρογονάνθρακες με ορίζοντα το 2050 και επομένως η Κύπρος έχει ένα σχετικά σύντομο περιθώριο αξιοποίησης αυτών των πόρων. Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι οι ποσότητες των υδρογονανθράκων είναι πεπερασμένες και ότι κάποια στιγμή θα εξαντληθούν ή η εκμετάλλευση των ποσοτήτων που θα παραμείνουν δεν θα είναι οικονομικά συμφέρουσα. Η Κύπρος από το 2000 προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να δημιουργήσει τις υποδομές για επεξεργασία φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρισμού, αλλά η κατασκευή του τερματικού αποθήκευσης και αποϋγροποίησης φυσικού αερίου καθυστερεί και το κόστος αυξάνεται, λόγω και των αυξημένων απαιτήσεων του Κινέζου εργολάβου, με ορίζοντα λειτουργίας, στην καλύτερη περίπτωση, το καλοκαίρι του 2023. Η ίδια τακτική της αδράνειας ακολουθήθηκε και στην περίπτωση του εκσυγχρονισμού της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με αναβάθμιση των ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών, της δυναμικής εισαγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και της ελευθεροποίησης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ήδη υπάρχουν προβληματισμοί για την επάρκεια του συστήματος για τα καλοκαίρια του 2023 και του 2024. Και σε αυτό το δυναμικό και πολυεπίπεδο παιχνίδι, η Κύπρος παρέμεινε ουραγός, ακολουθώντας τις εξελίξεις, προσπαθώντας να προστατεύσει την ΑΗΚ και αγνοώντας τις ευρύτερες ανάγκες και προοπτικές. Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί ο αγωγός EuroAsia Interconnector, που περιλαμβάνεται στα έργα κοινού ενδιαφέροντος (PCI) και είναι επιλέξιμος για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο θα συνδράμει στον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, το ηλεκτρικό δίκτυο της οποίας θα διασυνδεθεί με τα αντίστοιχα δίκτυα του Ισραήλ και της Ελλάδας μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου υψηλής τάσης συνεχούς ρεύματος (HDVC), μήκους 1.208 χιλιομέτρων. Με αυτόν τον τρόπο, ηλεκτρισμός που θα παράγεται στο Ισραήλ θα μεταφέρεται μέσω της Κύπρου στην Ευρώπη, θα διασφαλιστούν η ενεργειακή ασφάλεια και η αδιάλειπτη παροχή στην Κύπρο και θα μειωθούν οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την παραγωγή ηλεκτρισμού από υδρογονάνθρακες. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από φυσικό αέριο, ιδιαίτερα κυπριακό, θα επιφέρει μείωση 15% - 25% στο κόστος ηλεκτρισμού σε σχέση με την παραγωγή ηλεκτρισμού από υγρά καύσιμα, με ευεργετικές επιπτώσεις στα οικονομικά των νοικοκυριών και με μείωση του κόστους για τις επιχειρήσεις. Με 4 την ίδια λογική, είναι εφικτή η αντικατάσταση των υγρών καυσίμων στις συγκοινωνίες, στη θέρμανση, στη βιομηχανία και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Το φυσικό αέριο, επίσης, έχει λιγότερο αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και συνεισφέρει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και 50 EconomyToday

οξειδίων του αζώτου και του θείου. Η Κύπρος μέχρι σήμερα αναγκάζεται να αγοράζει το κόστος της επιπρόσθετης επιβάρυνσης του περιβάλλοντος και κινδυνεύει με την επιβολή προστίμων από την ΕΕ. Έχουν προηγηθεί 20 χρόνια μελετών, ανατροπών, σκανδάλων, έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων οικονομικών συμφερόντων. Από το αρμόδιο Υπουργείο από τότε έχουν έλθει και παρέλθει 6 υπουργοί. Η ευθυγράμμιση των αστέρων επέρχεται με την 7η κατά σειρά υπουργό. Αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα πώς λειτουργούν, ή για την ακρίβεια δεν λειτουργούν, τα πράγματα στην Κύπρο και θα πρέπει να διδάσκεται στα πανεπιστήμια ως περίπτωση λανθασμένης στρατηγικής και ερασιτεχνικής πρακτικής εφαρμογής. Εξίσου θετική θα ήταν συμφωνία εκμετάλλευσης του κοιτάσματος της Αφροδίτης με Ισραήλ και Αίγυπτο και τροφοδοσίας της Κύπρου με το πλεόνασμα, ώστε να καλυφθούν άμεσα οι ανάγκες παραγωγής ηλεκτρισμού και, εν μέρει, κίνησης. Για να συμβεί το δεύτερο, θα πρέπει η κυβέρνηση να εξαγγείλει πρόγραμμα κινήτρων για τη μετατροπή συμβατικών αυτοκινήτων σε υβριδικά με κατανάλωση υγραερίου. Αυτό το μέτρο από μόνο του θα δημιουργήσει αγορά για την κατανάλωση υγραερίου και παράλληλη κάθετη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και των οξειδίων του αζώτου και του θείου και φυσικά χαμηλότερες τιμές κατά 15% - 25%. Επιπρόσθετη οικονομία θα προέλθει όταν η Κύπρος σταματήσει να αγοράζει το κόστος της επιπρόσθετης επιβάρυνσης του περιβάλλοντος και δεν θα κινδυνεύει με την επιβολή προστίμων από την ΕΕ. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν κάποιες τεχνικές δυ-

Τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα της Αφροδίτης, της τάξης των

4,5 X 109

κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, είναι τρεις φορές μεγαλύτερα από τις τοπικές ανάγκες

3 2 1 13 5

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν κάποιες τεχνικές δυσκολίες στην πλήρη μετατροπή των πετρελαιοκίνητων οχημάτων, αλλά η τεχνολογία παρέχει άλλες λύσεις που βρίσκονται υπό αξιολόγηση, όπως η συλλογή και αποθήκευση ή δέσμευση σε άλλα προϊόντα, όπως άσφαλτο και τούβλα, των ρύπων από οχήματα και εργοστάσια. Σε αυτή την τεχνολογία προσβλέπουν οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες στην προσπάθεια να μετεξελιχθούν σε περιβαλλοντικά φιλικές εταιρείες. Ένας τρόπος που αξιοποιούν είναι η παγίδευση του CO2 σε τεράστιες υπόγειες δεξαμενές και σπηλιές από ασβεστόλιθο, όπου παλαιότερα υπήρχαν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Βεβαίως, η μεσοπρόθεσμη προσπάθεια αξιοποίησης υγραερίου για κάλυψη των τοπικών αναγκών σε ενέργεια δεν είναι η μόνη λύση. Μια ολιστική αντιμετώπιση θα πρέπει να περιλαμβάνει τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και την παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές, όπως η ηλιακή, η αιολική, η καύση βιομάζας, το βιοαέριο και γιατί όχι με την αξιοποίηση του νερού με τη μορφή της υδροηλεκτρικής ενέργειας και της ενέργειας από τα κύματα της θάλασσας. H εξοικονόμηση ενέργειας είναι ένας βασικός στόχος και επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους, αρχίζοντας από την αγορά ηλεκτρικών, υβριδικών και με μικρότερο και καθαρότερο κινητήρα οχημάτων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η οδήγηση ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη μείωση της παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, ούτε και μείωση των παραγόμενων ρύπων, διότι για τη λειτουργία αυτών των οχημάτων απαιτείται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και η μεταφορά της εκεί όπου θα φορτιστούν οι μπαταρίες του οχήματος. Αυτό που έχει παρατηρηθεί στην Αμερική είναι η σημαντικά αυξημένη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια τα βράδια, όταν οι εργαζόμενοι επιστρέφουν στις οικίες τους. Λόγω της ώρας, η ενέργεια παράγεται από συμβατικές πηγές. Αντίθετα, τα υβριδικά οχήματα έχουν το πλεονέκτημα ότι οι μπαταρίες τους φορτίζονται από τον κινητήρα κατά την κίνηση, χωρίς την ανάγκη για επιπρόσθετη ενέργεια από το ηλεκτρικό δίκτυο. Επίσης, σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να προέλθει από τον σχεδιασμό και την οικοδόμηση/ανακαίνιση κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση και σχεδόν μηδενική ή πολύ χαμηλή κατανάλωση ενέργειας που καλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από ανανεώσιμες πηγές. Το κόστος παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Η κριτική αυτή δεν αφορά μόνο τη σημερινή κυβέρνηση αλλά και τις προηγούμενες που είχαν προηγηθεί κατά τον 21ο αιώνα

Το πρόβλημα που παραμένει είναι το υψηλό κόστος αποθήκευσης σε μπαταρίες ή άλλα μέσα. Οι μπαταρίες προς το παρόν έχουν υψηλό κόστος και σύντομο ωφέλιμο χρόνο λειτουργίας. Μια εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι η αποθήκευση ενέργειας σε άλλες μορφές, όπως η γεωθερμία ή η δυναμική, υδροηλεκτρική ενέργεια. Από δύο συγκοινωνούντα με διαφορετικό υψόμετρο φράγματα παράγεται ηλεκτρισμός το βράδυ με τη διοχέτευση νερού από το υψηλότερο στο χαμηλότερο σημείο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές μεταφέρει το νερό πίσω στο ψηλότερο φράγμα για να χρησιμοποιηθεί ξανά. Ως κατακλείδα, υπάρχει μια ακόμη σημαντική παράμετρος η οποία πρέπει να ληφθεί υπόψη. Στο υπό κατοχή μέρος της Κύπρου λειτουργούν δύο απαρχαιωμένοι, ρυπογόνοι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι δεν επαρκούν για τις ανάγκες ηλεκτροδότησης, και έτσι η Κυπριακή Δημοκρατία, στο πλαίσιο της διασύνδεσης των δύο συστημάτων, παρέχει ηλεκτρισμό στα κατεχόμενα. Αυτή την περίοδο υπάρχει μια προσπάθεια από την Τουρκία να παραχωρήσει την ηλεκτροδότηση μέσω ιδιωτικοποίησης σε Τούρκους ιδιώτες επενδυτές. Αυτή η εξέλιξη, η τιμολόγηση του ηλεκτρισμού και άλλα οικονομικά προβλήματα έχουν οδηγήσει στην κατάρρευση της «κυβέρνησης». Μια προχωρημένη στρατηγική θα ήταν με κυπριακούς και ευρωπαϊκούς πόρους να δημιουργηθεί ένας σύγχρονος ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός, ο οποίος να καλύπτει τις ανάγκες στα κατεχόμενα και να μειώσει τους περιβαλλοντικούς ρύπους και την επιρροή της Τουρκίας. Με την ίδια λογική, θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα για τη χρήση ΑΠΕ. Η Τουρκία εξακολουθεί να πιστεύει ότι είναι μια αυτοκρατορία. Οι Τούρκοι ηγέτες δεν αποδέχονται ότι η χώρα τους είναι μια μεσαίου μεγέθους χώρα στον 21ο αιώνα και ότι θα πρέπει να συμπεριφέρονται αναλόγως. Οι μεγάλοι και δυνατοί ανέχονται αυτή τη στάση στον βαθμό που δεν επηρεάζει τα συμφέροντά τους. Για τους γείτονές της, όμως, ιδιαίτερα την Κύπρο και την Ελλάδα, η Τουρκία εξακολουθεί να είναι ένας μεγάλος κίνδυνος και πρόβλημα και θα πρέπει να βρεθούν οι τρόποι για να ελεγχθεί η συμπεριφορά της. Με τους σωστούς χειρισμούς, η εξάρτηση των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία μπορεί να μειωθεί και η ενέργεια παρέχει αυτή την ευκαιρία. Θα πρέπει όμως και οι Τουρκοκύπριοι να μάθουν να βασίζονται στους εαυτούς τους και να αφήσουν πίσω τους τη μοιρολατρία και τον παρασιτισμό.

EconomyToday 51

α ρθ ο story co v eρ r

Προτάσεις ΕΤΕΚ για την

ενεργειακή πολιτική της Κύπρου

TΟΥ ΝΤΙΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ Dipl.Ing, MSc, Μηχανολόγου Μηχανικού, Eur.Ing, Μέλους Γενικού Συμβουλίου ΕΤΕΚ

αθώς η Ευρώπη καλείται να λύσει τον γρίφο για τον εφοδιασμό της με φυσικό αέριο (ΦΑ) σε σχέση με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, η Κύπρος χάνει από τα χέρια της άλλη μια χρυσή ευκαιρία που της άνοιξε το παγκόσμιο σκηνικό. Η ανικανότητα, των τελευταίων 20 χρόνων, εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που εντοπίσθηκαν στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου, είτε με συνεταιρισμούς με γειτονικές χώρες είτε με αυτόνομη εμπορευματοποίηση, μας αφήνει απλούς θεατές στα τεκταινόμενα, που υπό άλλες συνθήκες θα μας όριζαν ως ενεργειακούς πρωταγωνιστές. 52 EconomyToday

Την ίδια ώρα, η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να είναι και ένας από τους ουραγούς στην Ευρώπη ως προς τη γενική ενεργειακή πολιτική της και την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ), θέτοντας τον τομέα της ενεργειακής πολιτικής της Κύπρου ως έναν εκ των βασικότερων πυλώνων της στρατηγικής του για την τριετία 2020-2023, εκπόνησε ειδική επιστημονική μελέτη από ομάδα εργασίας την οποία απάρτιζαν μέλη του που ειδικεύονται στο θέμα. Τα αποτελέσματα της μελέτης ανέδειξαν ότι ο βραδύς ρυθμός υλοποίησης των έργων ΑΠΕ οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στα θεσμικά, τεχνικά και διοικητικά προβλήματα που συνεχίζουν να παρεμβάλλουν σοβαρά εμπόδια στην ταχύρρυθμη ανάπτυξη των ΑΠΕ, και ειδικότερα στις πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης. Όπως κατέδειξε η έρευνα του ΕΤΕΚ, παρόλο που οι εκάστοτε κυβερνήσεις δεσμεύονταν να εκπληρώσουν φιλόδοξους στόχους σχετικά με την ενέργεια γενικότερα (π.χ. χρήση ΦΑ μέχρι το 2009, 13% χρήση ΑΠΕ το 2020 κ.ο.κ.), λόγω διαφόρων πιέσεων (πολιτικών ή μη) γίνονται

Τα αποτελέσματα επιστημονικής μελέτης από ομάδα εργασίας του ΕΤΕΚ ανέδειξαν ότι ο βραδύς ρυθμός υλοποίησης των έργων ΑΠΕ οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά σε θεσμικά, τεχνικά και διοικητικά προβλήματα

εκπτώσεις με την πρόφαση ότι οι αποκλίσεις είναι μικρές και ότι θα επιτευχθούν εν τέλει οι στόχοι. Στο παρά πέντε, όμως, γίνεται αντιληπτό ότι οι στόχοι που τέθηκαν, οι οποίοι αποτελούν δέσμευση έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορούν να επιτευχθούν. Η εφαρμογή μιας επιτυχημένης ενεργειακής πολιτικής είναι πολυδιάστατη και απαιτεί πάνω απ’ όλα αναλυτική αποτύπωση της κατάστασης και ορθολογική στοχοθέτηση, ευλαβική προσήλωση στους στόχους και συνεπιτήρηση των διαδικασιών που οδηγούν στην επίτευξη των στόχων. Ακολουθώντας την πολιτική που έχει συμφωνηθεί σε επίπεδο ΕΕ στο πλαίσιο της υιοθέτησης του Εθνικού Σχεδίου Διακυβέρνησης για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΔΕΚ), της Πράσινης Συμφωνίας και των προηγούμενων στρατηγικών, η επίτευξη των στόχων του 2030 είναι ρεαλιστική, αφού οι τεχνολογίες που θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων μέχρι το 2030 είναι ήδη διαθέσιμες. Οι ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες έχουν, σε αρκετές περιπτώσεις, υψηλό αρχικό κόστος, κάτι που αποτρέπει την αποδοχή τους από την αγορά. Απαιτείται λοιπόν διττή προσέγγιση: αφενός, ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας για τη μεί-

ωση του κόστους και την αύξηση της απόδοσης και, αφετέρου, παροχή μέτρων ενίσχυσης για τη δημιουργία επιχειρηματικών ευκαιριών, την τόνωση της ανάπτυξης της αγοράς και την αντιμετώπιση των μη τεχνολογικών φραγμών που αποθαρρύνουν την καινοτομία και την εξάπλωση αποτελεσματικών τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην αγορά. Στη διαμόρφωση της στρατηγικής για το ενεργειακό μέλλον της Κύπρου θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη τις υποχρεώσεις μας που απορρέουν από το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο Ενεργειακών Τεχνολογιών (Σχέδιο SET). Ειδικότερα, θα πρέπει να μετατρέψουμε τις εθνικές υποχρεώσεις σε εθνικούς στόχους με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων: «Τα κράτη-μέλη πρέπει να αναλάβουν το μερίδιο που τους αναλογεί για να επιτευχθούν οι στόχοι του 55% που συμφωνήθηκαν για το 2030 και να εντάξουν τα ενεργειακά τους συστήματα σε πορεία για την απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Οι δράσεις των κρατών-μελών πρέπει να αποσκοπούν στην αύξηση των επενδύσεων, να στέλνουν σαφή μηνύματα στην αγορά να μειώσει τους κινδύνους και να ωθούν τη βιομηχανία να αναπτύξει περισσότερο αειφόρες τεχνολογίες. Τα φορολογικά κίνητρα και τα κοινοτικά χρηματοδοτικά μέσα, όπως λόγου χάρη το ταμείο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της ερευνητικής βάσης, την κλιμάκωση της ικανότητας καινοτομίας, την προώθηση της αριστείας και την αύξηση των ανθρωπίνων πόρων που διαθέτει ο τομέας. Θετικά θα μπορούσαν επίσης να επιδράσουν η ενίσχυση της υλοποίησης, της παρακολούθησης και της ανασκόπησης των εθνικών προγραμμάτων και μέτρων, καθώς και η επιδίωξη καλύτερης συνοχής και η ευθυγράμμιση με άλλες προσπάθειες των κρατών-μελών και της Κοινότητας». Η έρευνα του ΕΤΕΚ συμπεραίνει ότι η κατάστρωση μιας μακροπρόθεσμης ενεργειακής πολιτικής η οποία είναι βασισμένη στο σύνηθες σενάριο το οποίο θεωρεί ότι κεντρικό ρόλο στο ενεργειακό ισοζύγιο έχουν τα συμβατικά καύσιμα και δεν συνυπολογίζει τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις τάσεις και τα απανταχού μηνύματα τα οποία θεωρούν τις ΑΠΕ πρωταγωνιστή και όχι κομπάρσο κατά τη μεθεπόμενη δεκαετία, όπως επίσης και τις δράσεις για εξοικονόμηση ενέργειας (ΕΞΕ), είναι καταδικασμένη στην αποτυχία!

EconomyToday 53

θ εμ co v eαr s t o r y

Η παγίδα του

Greenwashing για τις επιχειρήσεις ΤΗΣ ΝΙΚΟΛ Κ. ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Δικηγόρου, Banking & Financial Services, LLB, LLM, LPC, CISL, University of Cambridge

Μπορεί να προκαλέσει ζημιά στη φήμη των επιχειρήσεων αλλά και να επιφέρει οικονομικό κόστος

ι ηγέτες σε όλο τον κόσμο επιβεβαιώνουν διαρκώς τη δέσμευσή τους για επιτάχυνση των μέτρων για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης. Αντίστοιχα, η Christine Lagarde, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), δήλωσε πρόσφατα ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής πρέπει να είναι ένα από τα ζητήματα που θα απασχολούν το Διοικητικό Συμβούλιο όταν καθορίζει τη νομισματική πολιτική της Ευρωζώνης. Την ίδια ώρα, μελέτες διεθνώς δείχνουν ότι οι εταιρείες που έχουν δεσμευτεί να αναπτύξουν ένα ισχυρό προφίλ σε θέματα Περιβάλλοντος, Κοινωνίας και Διακυβέρνησης (Environmental, Social, Governance - ESG) είναι πολύ πιο πιθανό να προσελκύσουν διεθνείς επενδύσεις. Οι επενδύσεις που είναι συνδεδεμένες με τα κριτήρια ESG έχουν αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία χρόνια. Υπολογίζεται ότι τα περιουσιακά στοιχεία ESG θα ξεπεράσουν τα $53 τρισεκατομμύρια μέχρι το 2025. Ωστόσο, δεν είναι όλα πράσινα σ’ αυτή την προ-

σπάθεια, καθώς οι καταγγελίες για το λεγόμενο «Greenwashing», αλλιώς «πράσινο ξέπλυμα», διαδέχονται η μια την άλλη. Το φαινόμενο Greenwashing, όπως έχει ονομαστεί, πρωταρχικά προκύπτει κατά κύριο λόγο από καταχρηστικές πρακτικές μάρκετινγκ, μέσω των οποίων μεγεθύνονται ή παραποιούνται τα βιώσιμα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος, μιας υπηρεσίας ή μιας στρατηγικής. Με την πάροδο του χρόνου αποδίδεται σ’ ό,τι αφορά κάθε πλαίσιο εμπορικής και επιχειρηματικής πρακτικής, π.χ. ένα νέο όχημα, ένα καταθετικό προϊόν, μια δέσμευση για μηδενικές εκπομπές ρύπων, ένα πράσινο κτίριο, προϊόντα μείωσης ρύπων (net zero products) κλπ. Αν η προώθηση και προβολή που λαμβάνουν αυτά τα προϊόντα ή υπηρεσίες δεν ανταποκρίνεται στο πραγματικό τους υπόβαθρο, τότε μπορεί να θεωρηθούν ως υπερβολικά και παραπλανητικά. Καθώς οι ενδιαφερόμενοι φορείς πιέζουν τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν διαδικασίες παραγωγής που θα μειώσουν το περιβαλλοντικό και αρνητικό κοινωνικό τους αποτύπωμα, πολλές από αυτές πέφτουν στην παγίδα του Greenwashing, είτε εσκεμμένα, είτε λόγω παράβλεψης ή ακόμη και αφέλειας. Δυστυχώς, επιχειρήσεις από πολλούς τομείς (ακόμα και αυστηρά εποπτευόμενους), στην προσπάθειά τους να επωφεληθούν από αυτή την αναπτυσσόμενη αγορά, προωθούν ιδιαίτερα έντονα τα «green» διαπιστευτήριά τους, με αποτέλεσμα αρκετές φορές να φτάνουν ή ακόμα και να ξεπερνούν τα όρια του αθέμιτου «washing» και αναγνωρισμένων κωδίκων δεοντολογίας. Αυτή η τάση για ανάδειξη βέλτιστων πρακτικών σε υπερθετικό βαθμό, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο κατηγοριών «Greenwashing». Ενδεικτικά

είναι τα ευρήματα σχετικής μελέτης, σύμφωνα με την οποία σχεδόν το 60% των ισχυρισμών περί βιώσιμων πρακτικών από ορισμένους οίκους μόδας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «αστήρικτοι» και «παραπλανητικοί». Οι επιπτώσεις του Greenwashing δεν αφορούν απλώς τη φήμη και το καλό όνομα ενός οργανισμού. Μπορεί να έχουν και άμεσες οικονομικές επιπτώσεις και να οδηγήσουν σε δικαστικές διαδικασίες μέσω αγωγών αλλά και σε ρυθμιστικές ποινές. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της οργάνωσης Client Earth (clientearth.org), ενός πρωτοποριακού μη κυβερνητικού οργανισμού που στελεχώνεται κυρίως από δικηγόρους και που στοχεύει μεταξύ άλλων στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω νομικών εργαλείων που παρέχει το Κράτος Δικαίου. Η οργάνωση, κατά το 2019, ισχυριζόμενη αναφορές παραπλανητικών ή δόλιων επικεφαλίδων διαφημίσεων (misleading or false representations), κατέθεσε την πρώτη στο είδος της νομική αξίωση κατά της πετρελαϊκής BP και πιο πρόσφατα κατά της Chevron. Είναι χαρακτηριστικό πως στις Ηνωμένες

Το φαινόμενο προκύπτει κατά κύριο λόγο από καταχρηστικές πρακτικές μάρκετινγκ, μέσω των οποίων μεγεθύνονται Ή παραποιούνται τα βιώσιμα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος, μιας υπηρεσίας Ή μιας στρατηγικής

Πολιτείες οι εταιρείες ExxonMobil, Wesson Oils και Tyson Foods Inc. βρίσκονται στο στόχαστρο τόσο μη κερδοσκοπικών οργανισμών όσο και σχετικών Αρχών, μετά από καταγγελίες για Greenwashing. Οι εν λόγω υποθέσεις παρακολουθούνται τόσο για την επιστημονική τους εξέλιξη στη βάση των ισχυουσών νομοθεσιών και κανονισμών, όσο και σε επίπεδο εφαρμογής μοντέλων και πρακτικών που θα κριθούν αναλόγως του αποτελέσματος. Επίσης, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, έχουν ξεκινήσει δικαστικές διαδικασίες από επενδυτές οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αγόρασαν επενδυτικά προϊόντα βασιζόμενοι σε παραπλανητικό «πράσινο» μάρκετινγκ ή σε στοιχεία που τους παρατέθηκαν και τα οποία δεν ήταν ακριβή ή ενδελεχή σε σχέση με κανονισμούς ESG και νομοθετικές υποχρεώσεις. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που οι εποπτικές Αρχές, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, γίνονται διαρκώς αυστηρότερες όσον αφορά τον έλεγχο και τις γνωστοποιήσεις πρακτικών ESG αλλά και γενικότερα προώθησης της βιώσιμης χρηματοδότησης (Sustainable Finance). Αναλυτικότερα με τις δράσεις των αρμόδιων εποπτικών Αρχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα ασχοληθούμε στο επόμενο άρθρο. Οι κυπριακές επιχειρήσεις, οι οποίες πλέον ασχολούνται πιο ενεργά με το ζήτημα της βιωσιμότητας (Sustainability) και της παρουσίασης πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών (Green Finance), θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές και να μην παρασύρονται ένεκα ενθουσιασμού ή ακόμα και σκόπιμα, γιατί η παγίδα και οι κίνδυνοι του Greenwashing ούτε εύκολα ούτε χωρίς νομικό ή οικονομικό κόστος ξεπερνιούνται.

EconomyToday 55

θ εμ co v eαr s t o r y

Αλλάζει ο παγκόσμιος

οικονομικός χάρτης

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Οικονομολόγου

εωρείται δεδομένο ότι η παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα διαφοροποιηθεί σημαντικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τη συνέχιση των επιχειρήσεων. Πολιτικά είναι ξεκάθαρο ότι η Ρωσία πλέον κινείται περισσότερο προς την Ανατολή, ενώ το ΝΑΤΟ ανασυντάσσεται και συμβαδίζει με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό ουσιαστικά οδηγεί σε αναδιάταξη της παγκόσμιας οικονομίας.

Δύο κινήσεις

Μετά την επέμβαση στην Κριμαία και την επιβολή των κυρώσεων στη Ρωσία, η χώρα προχώρησε σε δύο ουσιαστικές οικονομικές κινήσεις. Ενίσχυσε την εσωτερική οικονομία αντικαθιστώντας αρκετά από τα προϊόντα που εισάγονταν με υποκατάστατα δικής της παραγωγής και ενίσχυσε τους οικονομικούς δεσμούς με ανατολικές χώρες όπως η Κίνα – μια οικονομία που αναπτύσσεται με πολύ γρηγορότερους ρυθμούς από τη ρωσική και διεκδικεί ηγετικό ρόλο στον παγκόσμιο χάρτη, αμφισβητώντας την ίδια την πρωτοκαθεδρία του δολαρίου στις παγκόσμιες συναλλαγές.

Ενεργειακή δύναμη

Η Ρωσία αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους παίκτες στον τομέα της ενέργειας και στις εξαγωγές μετάλλων απαραίτητων για τη βαριά βιομηχανία και η τωρινή κατάσταση με τις κυρώσεις θα επηρεάσει σημαντικά τις χώρες που είναι άμεσα συνδεδεμένες οικονομικά 56 EconomyToday

Η εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου ενισχύει σημαντικά τις πληθωριστικές τάσεις, οι οποίες κατέγραφαν από πριν σημαντικές αυξήσεις

με αυτήν. Αν κάποιος αναλύσει τις κυρώσεις που επιβάλλονται, υπάρχει μεγάλη προσοχή για τον τομέα της ενέργειας. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, υπήρξε μια μεγάλη τάση φυγής, σε κεφάλαια, ανθρώπινο δυναμικό και ταλέντα, από όλες τις χώρες που αποτελούσαν την Ένωση (π.χ. πολλά άτομα που εργάζονται σε διεθνείς εταιρείες παραγωγής λογισμικών προέρχονται από την Ουκρανία). Μέσα από αυτή τη μαζική έξοδο ιδρύθηκαν εταιρείες στο εξωτερικό, κυρίως σε χώρες όπου υπήρχε ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, με τους πόρους της χώρας να διασκορπίζονται σε διάφορες δικαιοδοσίες. Υπενθυμίζονται τα κίνητρα για μηδενική φορολόγηση που δόθηκαν από τη ρωσική κυβέρνηση για επαναφορά των εταιρειών πίσω στη χώρα (de-offshorisation) και την επαναδιαπραγμάτευση όλων των «ελκυστικών» συμφωνιών αποφυγής διπλής φορολογίας, ώστε τα μερίσματα εισπρακτέα να φορολογούνται με 15%, την ώρα που στη Ρωσία φορολογούνται με 13%. Οι πιο πάνω πολιτικές, σε συνδυασμό με τα μέτρα που εφαρμόστηκαν διεθνώς για την απαίτηση δημιουργίας πραγματικής βάσης στις χώρες όπου φορολογείται μια εταιρεία, οδήγησαν σε μια πιο ορθολογιστική προσέγγιση. Θα ήταν διαφωτιστικό αν γινόταν μια μελέτη που να καταδείκνυε σε ποιες χώρες έγιναν οι επενδύσεις ρωσικών κεφαλαίων στον τομέα των ακινήτων αλλά και σε άλλους τομείς. Τώρα με τους περιορισμούς, ενδεχομένως οι ιδιοκτήτες να κάνουν σκέψεις για πώλησή τους. Σίγουρα η χρήση βίας καταδικάζεται από όπου κι αν προέρχεται, όπως και οποιεσδήποτε ενέργειες καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν αναλύσουμε την πορεία των γεγονότων, η σημερινή κατάσταση είναι αποτέλεσμα πολιτικών προστριβών μόνο ή υπήρχαν θέματα κυριαρχίας επί οικονομικών θεμάτων;

Το δίκοπο μαχαίρι των κυρώσεων

Οι κυρώσεις που επιβάλλονται προκαλούν ασφυξία στη Ρωσία και στον λαό της, αλλά την ίδια ώρα δημιουργούν σημαντικά προβλήματα και στις χώρες που τις επιβάλλουν, σε άλλες περισσότερο και σε άλλες

λιγότερο. Πέρα από τον πληθωρισμό, που αναμένεται να ενισχυθεί και να επηρεάσει την κοινωνία οριζόντια στο σύνολό της, προκύπτουν και ζητήματα σε άλλους τομείς, όπως ο τουρισμός, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, το λιανεμπόριο (εφόσον ένα μεγάλο μέρος του καταναλωτικού κοινού - τουριστών αποκλείεται), αλλά και η βαριά βιομηχανία. Η εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου ενισχύει σημαντικά τις πληθωριστικές τάσεις, οι οποίες κατέγραφαν από πριν σημαντικές αυξήσεις λόγω των προβλημάτων που προκάλεσε η εξάπλωση του κορωνοϊού στην εφοδιαστική αλυσίδα. Κύριο «όπλο» στη μείωση του πληθωρισμού αποτελεί η αύξηση των επιτοκίων και γενικότερα η απόσυρση των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αν και περιορίζει με τις τελευταίες αποφάσεις της κάποια από τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης, διατηρεί τα επιτόκια αμετάβλητα, στα ίδια χαμηλά επίπεδα. Οι κεντρικές τράπεζες καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην προσπάθεια απορρόφησης των αρνητικών συνεπειών από την κατάσταση στην Ουκρανία, ενισχύοντας τη ρευστότητα στις αγορές, και σε αυτήν που αφορά την τιθάσευση του πληθωρισμού. Από τις αποφάσεις φαίνεται να δίνεται προτεραιότητα στο πρώτο, αφήνοντας το δεύτερο προς διαχείριση σε μεταγενέστερο στάδιο, ευελπιστώντας στη μείωση του πληθωρισμού τον επόμενο χρόνο, αν η σημαντική αύξηση που παρουσιάζει τώρα επιβεβαιωθεί ότι είναι προσωρινό φαινόμενο.

Οι επιπτώσεις στην Ευρώπη

Επιπλέον, οι συγκλίνουσες απόψεις ότι η Ευρώπη είναι η περιοχή που αναμένεται να επηρεαστεί περισσότερο από την τωρινή κατάσταση οδηγούν την ΕΚΤ σε μια πιο συντηρητική πολιτική σε σχέση με τη Fed όσον αφορά την απόσυρση των μέτρων. Την ίδια στιγμή, ενισχύονται οι απόψεις για ενίσχυση του δολαρίου, εφόσον για τις ΗΠΑ οι αρνητικές συνέπειες του πολέμου είναι εύκολα διαχειρίσιμες.

Από εκεί και πέρα, αναδεικνύονται για ακόμη μια φορά οι δομικές αδυναμίες της EE, η οποία έδρασε σε κοινό επίπεδο όσον αφορά τη στήριξη της οικονομίας, αλλά αδυνατεί να δράσει ως ενιαίος μηχανισμός απορρόφησης κραδασμών (κάθε χώρα αφήνεται μόνη της να διαχειριστεί τις οποιεσδήποτε αρνητικές συνέπειες, με τις ανομοιομορφίες που υπάρχουν). Ίσως κάτι που χρήζει μεγαλύτερης ανάλυσης είναι η εξέταση της χώρας προέλευσης των εταιρειών που εγκαταλείπουν τη Ρωσία, με τις γαλλικές να φαίνεται να τηρούν στάση αναμονής, ενώ η επανεκλογή Μακρόν έχει τη δική της σημασία, πολιτικά και οικονομικά.

Κυριαρχεί η αβεβαιότητα

Αυτή τη στιγμή είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούν να εκτιμηθούν με ακρίβεια οι αρνητικές συνέπειες από τη ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία. Ούτε μπορεί κανένας να φανταστεί ότι η παγκόσμια οικονομία θα επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση. Μεγάλες διεθνείς εταιρείες, με πολλά χρόνια δραστηριοποίησης στη Ρωσία, σε μια νύχτα πήραν την απόφαση να φύγουν. Σίγουρα, οι πολιτικές και ακόμη περισσότερο οι πολεμικές συγκρούσεις, οι οποίες, πέρα από τα ζητήματα κυριαρχίας, τροφοδοτούνται και από οικονομικές πολιτικές και συμφέροντα, προκαλούν αβεβαιότητα στην παγκόσμια οικονομία. Το φαινόμενο, όπως είναι φυσικό, είναι ακόμη εντονότερο στις περιπτώσεις όπου οι στρατιωτικές και όχι μόνο συγκρούσεις αφορούν μεγάλες οικονομίες που διαδραματίζουν ισχυρό ρόλο στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη. Η αβεβαιότητα επηρεάζει την ψυχολογία των επενδυτών και των καταναλωτών και γενικότερα την κοινωνία, με επενδύσεις να αναβάλλονται και τη ζήτηση να περιορίζεται. Οι καταναλωτές γίνονται πιο προσεκτικοί με τις αγορές τους και οι επενδυτές περιμένουν να σταθεροποιηθεί η κατάσταση πριν προχωρήσουν σε επενδύσεις (προτιμούν να μην επενδύσουν στον πάτο αλλά όταν επιβεβαιώσουν την τάση της οικονομικής ανάπτυξης).

EconomyToday 57

θ εμ co v eαr s t o r y

«ΡΑΛΙ» ΑΝΟΔΟΥ

στις τιμές των τροφίμων

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει όλεθρο στην αλυσίδα εφοδιασμού παγκοσμίως, με τις τιμές να καταγράφουν ιστορικά υψηλά. Μέσα σε έναν χρόνο, ο γενικός δείκτης τιμών του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) κατέγραψε αύξηση 24%. Οι νέες ανατιμήσεις οφείλονται κυρίως στις ανατιμήσεις στα φυτικά έλαια και τα σιτηρά. της Έλενας Καλυφόμματου

58 EconomyToday

Πολλές χώρες επέβαλαν πλαφόν στην ποσότητα σιταριού και ηλιέλαιου

που μπορεί να αγοράσει ένας καταναλωτής, για να μη βρεθούν αντιμέτωπες με σοβαρές ελλείψεις

ρωσοουκρανική κρίση στην κρίσιμη περιοχή του σιτοβολώνα της Μαύρης Θάλασσας έχει ανατρέψει το παγκόσμιο εμπόριο, πυροδοτώντας τον πανικό για τυχόν ελλείψεις βασικών προϊόντων, όπως το σιτάρι και το ηλιέλαιο, εξαιτίας του γεγονότος ότι η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιτηρών στον κόσμο, ενώ η Ουκρανία ο πέμπτος. Τα λιμάνια της Ουκρανίας είναι κλειστά και πολλά πλοία αποφεύγουν την περιοχή, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο του συνόλου του εμπορίου σιτηρών. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), τον Μάρτιο, ανέφερε ότι οι τιμές των τροφίμων και των ζωοτροφών θα μπορούσαν να αυξηθούν έως και 20% λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αυξάνοντας τον κίνδυνο υποσιτισμού.

ΠΛΑΦΟΝ

Οι κυβερνήσεις αρκετών χωρών που εξάγουν σιτηρά αποφάσισαν να κρατήσουν τα αποθέματά τους για δική τους χρήση, λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί εξαιτίας του πολέμου. Συνεπεία τούτου, πολλές χώρες επέβαλαν πλαφόν στην ποσότητα σιταριού και ηλιέλαιου που μπορεί να αγοράσει ένας καταναλωτής, για να μη βρεθούν αντιμέτωπες με σοβαρές ελλείψεις που θα δημιουργήσουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα.

ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΑΥΞΗΣΗ

Οι ξέφρενες ανατιμήσεις αποδόθηκαν κυρίως στον δείκτη τιμών των δημητριακών του FAO, ο οποίος τον Μάρτιο σημείωσε άνοδο 17,1% σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο, εξαιτίας των

EconomyToday 59

θ εμ co v eαr s t o r y

ισχυρών αυξήσεων που επέφερε ο πόλεμος στις τιμές του σιταριού και όλων των χονδροειδών σιτηρών. Οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται επίσης από τα φυτικά έλαια, των οποίων ο δείκτης FAO εκτινάχθηκε κατά 23,2%, λόγω της αύξησης της τιμής του ηλιέλαιου, του οποίου ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο είναι η Ουκρανία. Ταυτόχρονα, οι τιμές του φοινικέλαιου, του σογιέλαιου και του κραμβέλαιου αυξήθηκαν επίσης κατακόρυφα, με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας να αποδίδει το γεγονός στην αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης εισαγωγών λόγω των διαταραχών στην προσφορά ηλιέλαιου.

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Το ράλι των τιμών των τροφίμων γίνεται περισσότερο αισθητό στις φτωχές χώρες και οι συνέπειες από την εισβολή της Ρωσίας έχουν εκτοξεύσει το κόστος των βασικών τροφίμων, όπως του ψωμιού, στα ύψη. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών ανέφερε πρόσφατα ότι τα ακριβά βασικά προϊόντα σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής που εξαρτώνται από τις εισαγωγές θέτουν την ανθεκτικότητα των ανθρώπων σε «οριακό σημείο».

ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Ο δείκτης των παγκόσμιων τιμών του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ έχει εκτιναχθεί περισσότερο από 50% από τα μέσα του 2020, επι60 EconomyToday

Ο πληθωρισμός συνεχίζει να ροκανίζει τους μισθούς, εξαιτίας των ανατιμήσεων στα πάντα, και κυρίως στα τρόφιμα

σκιάζοντας τα επίπεδα που καταγράφηκαν το 2008 και το 2011 και τα οποία συνέβαλαν σε παγκόσμιες επισιτιστικές κρίσεις. Ο ΟΗΕ έχει προειδοποιήσει ότι οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο. Οι αυξήσεις του κόστους, που προκύπτουν από τον πόλεμο και τις επακόλουθες κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας που επέβαλε η Δύση, θα ωθήσουν περισσότερους από 40 εκατομμύρια ανθρώπους στην ακραία φτώχεια.

ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2022

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων προβλέπει μείωση του εμπορίου των δημητριακών για την περίοδο 2021-22, καθώς οι αυξημένες εξαγωγές από την Αργεντινή, την Ινδία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να αντισταθμίσουν μόνο μέρος του προβλήματος με τις εξαγωγές από τη Μαύρη Θάλασσα. Όσον αφορά τα αποθέματα δημητριακών παγκοσμίως έως το τέλος του 2022, ο FAO κάνει λόγο για αύξηση κατά 15 εκατομμύρια τόνους, φτάνοντας έτσι τα 851 εκατομμύρια τόνους, κυρίως λόγω των προσδοκιών ότι η διακοπή των εξαγωγών θα οδηγήσει σε μεγαλύτερα αποθέματα στην Ουκρανία και τη Ρωσία.

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Η σύρραξη στην Ουκρανία θα προκαλέσει επισιτιστική κρίση και κατ’ επέκταση ανθρώπινη καταστροφή, προ-

learnaboutcap

Ενημερώσου για την

Κοινή Αγροτική Πολιτική

Χρήσιμες πληροφορίες για την εκστρατείας μας και για ευκαιρίες χρηματοδότησης:

Ακολούθησέ μας στα Μέσα Κοινωνικής ∆ικτύωσης:

@learnaboutcap Χρηµατοδότηση από το πρόγραµµα IMCAP της Ευρωπαϊκής Ένωσης Funded by the IMCAP Programme of the European Union

Το περιεχόµενο της παρούσας δηµοσίευσης απηχεί τις απόψεις του συντάκτη/της συντάκτριας µόνο, ο οποίος/η οποία φέρει την αποκλειστική ευθύνη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρει καµία ευθύνη για τη χρήση των πληροφοριών που περιέχει.

θ εμ co v eαr s t o r y

ειδοποίησε ο Πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ντέιβιντ Μάλπας, ο οποίος χτύπησε καμπανάκι για επερχόμενη κρίση χρέους. Η εκτόξευση στις τιμές των τροφίμων θα οδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια και στην πείνα, αν συνεχιστεί η κρίση στην Ουκρανία, δήλωσε ο Ντέιβιντ Μάλπας. «Είναι μια ανθρώπινη καταστροφή. Και παράλληλα αποτελεί μια πολιτική πρόκληση για τις κυβερνήσεις που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτήν, δεν την προκάλεσαν και βλέπουν τις τιμές να ανεβαίνουν. Θα δούμε τεράστια αύξηση, της τάξης του 37%, στις τιμές των τροφίμων – κάτι που θα έχει άμεσο αντίκτυπο στους φτωχότερους, οι οποίοι θα τρώνε λιγότερο και θα έχουν λιγότερα χρήματα για έξοδα σε όλους τους τομείς», επισήμανε ο Πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Τόνισε ότι «υπάρχει αρκετό φαγητό σε όλο τον κόσμο και τα παγκόσμια αποθέματα τροφίμων είναι σε αρκετά υψηλά επίπεδα. Χρειάζεται, όμως, να μοιραστούν ή να πωληθούν για να πάνε αυτά τα τρόφιμα εκεί όπου χρειάζεται». Ο Ντέιβιντ Μάλπας πρόσθεσε ότι «οι χώρες δεν πρέπει να μειώσουν την παραγωγή, ούτε να βάλουν πλαφόν στις τιμές. Αντίθετα, πρέπει να επικεντρωθούν στο να αυξήσουν την προμήθεια τροφίμων και λιπασμάτων παγκοσμίως, καθώς και στο να υπάρξουν στοχευμένα μέτρα για τους πιο φτωχούς». Τέλος, προειδοποίησε και για μια «κρίση μέσα σε κρίση» από την αδυναμία των αναπτυσσόμενων χωρών να πληρώσουν τα χρέη της πανδημίας, εν μέσω των αυξανόμενων τιμών τροφίμων και ενέργειας.

ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Ο πληθωρισμός συνεχίζει να ροκανίζει τους μισθούς, εξαιτίας των ανατιμήσεων στα πάντα, και κυρίως στα τρόφιμα. Τα νοικοκυριά ασφυκτιούν από τις ξέφρενες ανατιμήσεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά. Οι τιμές συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, την ώρα που οι μισθοί παραμένουν ίδιοι. Σύμφωνα με το παρατηρητήριο τιμών της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, που υπάγεται στο Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, παρατηρούνται αυξήσεις κυρίως στο κρέας και στα προϊόντα από αλεύρι.

και χοιρινό να στοιχίζουν σχεδόν €1,40 και €1,86 περισσότερο αντίστοιχα. Το ηλιέλαιο, τα αγγουράκια και οι ντομάτες συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, καταγράφοντας αύξηση κατά 47 σεντ τα 3 ltr και κατά €2,64 και €3,68 τα 2 kg αντίστοιχα, ενώ ο κύλινδρος υγραερίου έφτασε σχεδόν τα €17.

ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΨΩΝΙΣΜΑ

Βασικά προϊόντα 12/1/2022 (€) - 13/4/2022 (€)

Γάλα 1,5ltr (2) από €5,20 σε €5,40

Δημητριακά (2) από €4,88 σε €5,40

Ψωμί (2) από €2,78 σε €2,96

Κοτόπουλο (3kg) από €9,81 σε €11,22

Χοιρινό (3kg) από €13,80 σε €15,66

Μακαρόνια (2) από €2,34 σε €2,52

Ηλιέλαιο (3ltr) από €7,42 σε €7,89

Ντομάτες (2kg) από €2,10 σε €5,78

ΑΥΞΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ

Το εβδομαδιαίο ψώνισμα μιας τετραμελούς οικογένεια τον Ιανουάριο κόστιζε σχεδόν 67 ευρώ, ενώ τον Απρίλιο το ποσό ανεβαίνει σχεδόν στα 80 ευρώ. Στον παρακάτω πίνακα, βλέπουμε τα πιο συνηθισμένα προϊόντα που αγοράζει ένα νοικοκυριό για τα απολύτως απαραίτητα. Σε έναν μήνα, τα συγκεκριμένα προϊόντα θα κοστίζουν 50 ευρώ περισσότερα συγκριτικά με τον Ιανουάριο, επιβαρύνοντας κι άλλο τον προϋπολογισμό του κάθε νοικοκυριού. Συγκεκριμένα, 2 γάλατα κοστίζουν σήμερα 20 σεντ περισσότερα, 2 ψωμιά 18 σεντ περισσότερα, 2 πακέτα δημητριακών 52 σεντ περισσότερα και 2 πακέτα μακαρονιών 18 σεντ περισσότερα. Σημαντική αύξηση καταγράφει και το κρέας, με τα 3 kg κοτόπουλο 62 EconomyToday

Αγγουράκια χωραφιού (2kg) από €4,44 σε €7,08

Σύνολο από €67,31 σε €80,25 Πηγή: Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή

Κύλινδρος υγραερίου από €14,54 σε €16,34

Youtube @EP Your Voice Counts

Κράτος ∆ικαίου και

ΕυρωπαΪκή Ένωση ¤Í ¹ÐÅÍ Ñ×ÅÖÐÆË¿ÒÍÂÍÒÃ»Ò¿Ç ¿Î¼ ÒÆÌ ×ÐÔÎ¿ÙÉº ¬ÌÔÑÆ Î¿ÐÍ¾Ñ¿ ÂÆËÍÑ»Ã×ÑÆ ÂÃÑË¹×ÃÇ Ë¼ÌÍ ÒÍÌ Ñ×ÌÒ ÉÒÆ ÒÆÕ 4Í ÍÇÌÍÀÍ¾ÊÇÍ ÂÃÌ Ã×Ó¾ÌÃÒ¿Ç ÅÇ¿ Ò×Ö¼Ì ÖÐºÑÆ ÒÔÌ ÎÊÆÐÍÄÍÐÇÏÌ ÎÍ× ÎÃÐÇ¹ÖÍÌÒ¿Ç ÑÃ ¿×ÒºÌ

θ εμ co v eαr s t o r y

ΣΠΙΤΙΑ ΧΤΙΣΜΕΝΑ… ΑΠΟ «ΧΡΥΣΑΦΙ»

Η ανάκαμψη στην παγκόσμια δραστηριότητα, ύστερα και από τους περιορισμούς της πανδημίας του κορωνοϊού, εξέθεσε τις ελλείψεις σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, προκαλώντας πονοκέφαλο σε επιχειρήσεις και καταναλωτές. Σήμερα, πέραν της πανδημίας και των lockdowns της που δεν έχουν τελειώσει ακόμη σε κομβικά σημεία της Κίνας, ήρθε και ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος δημιούργησε την «τέλεια καταιγίδα». Το βαρύ κόστος από τις εξελίξεις αυτές πληρώνει και ο κατασκευαστικός κλάδος, καθώς οι τιμές των οικοδομικών υλικών καταγράφουν συνεχή αύξηση, προκαλώντας σωρεία προβλημάτων. της Έλενας Καλυφόμματου

κατάσταση σε όλο τον πλανήτη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς το ράλι τιμών στις πρώτες ύλες και τα βασικά προϊόντα και η εκτόξευση των τιμών στην ενέργεια συνεχίζονται, με τον οικονομικό αντίκτυπο να είναι ανυπολόγιστος. Στη δίνη της εκτίναξης των τιμών βρίσκονται και τα οικοδομικά υλικά, με αποτέλεσμα να εντείνεται η ανησυχία για τυχόν καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των έργων, προκειμένου ο κατασκευαστικός κλάδος να μπορέσει ν’ ανταποκριθεί στο «κοκτέιλ» ανατιμήσεων. Οι εμπλεκόμενοι αναμένουν από την πολιτεία να συνδράμει στην επίλυση των προβλημάτων του κλάδου, διότι, όπως αναφέρει ο Πρόεδρος των εργολάβων, Στέλιος Γαβριήλ, «ο τομέας των κατασκευών ανέκαθεν αποτελούσε έναν από τους κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας και γι’ αυτό η κυβέρνηση πρέπει να λάβει άμεσα μέτρα για να μην κλείσουν εταιρείες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται».

ΔΕΥΤΕΡΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

Σε έναν φαύλο κύκλο αυξήσεων βρίσκεται ο κατασκευαστικός κλάδος, που βλέπει το κόστος της ενέργειας και των πρώτων υλών, για την ανέγερση κατοικίας, να εκτοξεύεται. Μέσα σε έναν χρόνο, οι τιμές των πρώτων υλών αυξήθηκαν σημαντικά, με τους εργολάβους να ανησυχούν για την επόμενη μέρα. 64 EconomyToday

Οι πολίτες που θέλουν να χτίσουν τη δική τους στέγη κάνουν δεύτερες σκέψεις, εξαιτίας των εξωφρενικών ανατιμήσεων. Όπως καταγράφεται στα στοιχεία που δημοσίευσε η Στατιστική Υπηρεσία, τον Μάρτιο του 2022 οι τιμές των κατασκευαστικών υλικών αυξήθηκαν κατά 19,08% συγκριτικά με τον Μάρτιο του 2021. Συγκεκριμένα, στα μεταλλικά προϊόντα σημειώθηκε αύξηση 31,60%, στο ξύλο, τα μονωτικά, τα χημικά και τα πλαστικά 20,87%, στα ηλεκτρομηχανολογικά είδη 14,79%, ενώ στα ορυκτά και στα προϊόντα ορυκτών 7,38% και 6,68% αντίστοιχα.

ΜΕΤΡΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών (ΟΣΕΟΚ), Στέλιος Γαβριήλ, δήλωσε πως το συνολικό κόστος για ανέγερση των κατοικιών έχει αυξηθεί κατά 30%. «Ένα τόσο μεγάλο ποσό δεν μπορεί να το επωμιστεί ο εργολάβος και αναγκαστικά το επιπλέον κόστος θα μετακυλιστεί στον πελάτη», αναφέρει. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ανατρέψει τα δεδομένα, αφού ο κλάδος προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις από την πανδημία. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε βάρος της Ρωσίας από τη Δύση έχουν χτυπήσει σε μεγάλο βαθμό τον κατασκευαστικό τομέα. Σύμφωνα με τον κ. Γαβριήλ, αρκετά έργα χρηματοδοτούνταν από εταιρείες ρωσικών συμφερόντων και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διακοπεί η χρηματοδότηση, με τους εργολάβους να προχωρούν σε αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών.

Οι πολίτες που θέλουν να χτίσουν τη δική τους στέγη κάνουν δεύτερες σκέψεις, εξαιτίας των εξωφρενικών ανατιμήσεων

Γι’ αυτόν τον λόγο, η Ομοσπονδία Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου έχει προβεί σε εισηγήσεις στα αρμόδια Υπουργεία για τα έργα του Δημοσίου αλλά και για τα ιδιωτικά έργα με τη Μεικτή Επιτροπή Δομικών Συμβολαίων Κύπρου, για μετριασμό των επιπτώσεων. Στόχος της Ομοσπονδίας είναι να γίνουν οι ανάλογες ενέργειες, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και να αποφευχθεί η διακοπή συμβάσεων. Μεταξύ άλλων, η ΟΣΕΟΚ εισηγείται: - Αναθεώρηση της μεθοδολογίας υπολογισμού των αυξομειώσεων, τόσο των συντελεστών βαρύτητας όσο και της εισαγωγής νέων υλικών. Μεθοδολογία η οποία θα πρέπει να έχει αναδρομική ισχύ για να καλύψει όλη την περίοδο αυτή. - Επέκταση της εφαρμογής του άρθρου 11Β του περί ΦΠΑ νόμου (με μηδενικό συντελεστή) σε οριζόντια βάση σε όλα τα οικοδομικά υλικά/προϊόντα (εγχώρια ή εισαγόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση). - Παροχή έκτακτων φορολογικών ελαφρύνσεων, οι οποίες να περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μηνιαία υποβολή της φορολογικής δήλωσης για τον ΦΠΑ (αντί ανά τρίμηνο), επιμήκυνση της παράτασης πληρωμής του ΦΠΑ για ακόμη τρεις φορολογικές περιόδους και επίσπευση της επιστροφής του ΦΠΑ.

ΠΩΛΗΣΕΙΣ €1,3 ΔΙΣ.

Παρά τις υψηλές τιμές των ακινήτων, σύμφωνα με τα δεδομένα που παρουσίασε το Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών, το πρώτο τρίμηνο του 2022 κατα-

γράφηκαν παγκυπρίως συνολικά 5.258 πωλήσεις, αξίας πέραν του 1 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία, όπως ανέφερε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, Μαρίνος Κυναιγείρου, καταδεικνύουν πως η αγορά συνεχίζει να παρουσιάζει ανοδική τάση, παρά τις έντονες προκλήσεις που καταγράφονται τους τελευταίους μήνες. «Αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά η ανθεκτικότητα της αγοράς, αλλά και η εμπιστοσύνη που δείχνουν στον τομέα Κύπριοι και ξένοι αγοραστές ακινήτων», συμπλήρωσε.

ΠΟΥ ΚΙΝΗΘΗΚΕ Η ΑΓΟΡΑ;

Η Λεμεσός και η Λευκωσία συγκεντρώνουν τη μερίδα του λέοντος, ενώ αρκετά θετικά κινούνται και οι υπόλοιπες επαρχίες. Τα στοιχεία καταδεικνύουν επίσης το μεγάλο ενδιαφέρον που υπάρχει για απόκτηση γης, αφού χωράφια, οικόπεδα και άλλα τεμάχια βρίσκονται ιδιαίτερα ψηλά στις προτιμήσεις των αγοραστών, ενδεχομένως ως μια εναλλακτική πηγή επένδυσης. Στην επαρχία Λευκωσίας καταγράφηκαν συνολικά 1.574 πράξεις, συνολικής αξίας περίπου €313 εκατ. Στην επαρχία Λεμεσού, τόσο οι συνολικές πωλήσεις, αλλά κυρίως η αξία τους, που ξεπερνά τα €573 εκατ., ήταν μεγαλύτερες από κάθε άλλη επαρχία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον καταγράφηκε για χωράφια και οικόπεδα. Στην επαρχία Πάφου, οι πωλήσεις το πρώτο τρίμηνο έφτασαν τις 887, με συνολική αξία €187 εκατ. περίπου. Εντύπωση προκαλεί και το γεγονός ότι στην Πάφο καταγράφηκαν οι περισσότερες πωλήσεις σπιτιών, περισσότερες από κάθε άλλη επαρχία. Στη Λάρνακα, οι πωλήσεις ανήλθαν σε 958 και η συνολική τους αξία σχεδόν στα €145 εκατ. Τέλος, στην επαρχία Αμμοχώστου έγιναν 258 πράξεις, συνολικής αξίας €54 εκατ. περίπου, με το ενδιαφέρον να είναι έντονο για χωράφια. Φορείς της αγοράς ανέφεραν στο Economy Today ότι η αύξηση στις πωλήσεις σπιτιών και διαμερισμάτων στην Πάφο οφείλεται, εν πολλοίς, στη δημιουργία ή τη μεταφορά έδρας ξένων εταιρειών στην Κύπρο, για κάλυψη των αναγκών στέγασης των υπαλλήλων τους. Συγκεκριμένα, πρόκειται για υπαλλήλους τουλάχιστον τριών εταιρειών από Ρωσία και Ολλανδία.

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (Α΄ ΤΡΙΜΗΝΟ 2022) λευκωσια λεμεσος

παφος

λαρνακα

αμμοχωστος

οικιες

108

247

διαμερισματα

536

164

232

179

οικοπεδα

269

439

154

477

χωραφια

472

688

282

255

162

γραφεια

καταστηματα

γη

107

EconomyToday 65

θεμα

Τι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί

η εικόνα των κτιρίων των πόλεών μας

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΟΥΣΚΙΔΗ Προέδρου Κυπριακού Συνδέσμου Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΚΣΙΑ)

Η απάντηση είναι απλή. Το κυριότερο κίνητρο είναι επειδή προσβλέπουν σε οικονομικό όφελος. Δυστυχώς, σήμερα δεν μπορούν να αναμένουν οποιοδήποτε όφελος. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που οδηγούν σε αυτό το όφελος;

εριδιαβάζοντας τις πόλεις μας και βλέποντας το κέντρο τους αλλά και τις γειτονιές τους, νιώθεις ότι πρέπει να γίνουν πολλά ώστε να βελτιωθεί η εικόνα τους και κατ’ επέκταση η ποιότητα ζωής των κατοίκων τους. Ο βασικότερος τομέας για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι η κατάσταση των κτιρίων και γενικά των χώρων όπου κατοικούν οι πολίτες των πόλεων. Επικεντρωνόμενοι στα κτίρια, να τονίσουμε ότι για να βελτιωθεί η όψη τους απαιτείται σημαντική αναβάθμιση, πρώτον εμφανισιακά, δεύτερον όσον αφορά την ασφάλειά τους και τρίτον όσον αφορά την ενεργειακή τους απόδοση. Και όλα αυτά δεν αφορούν μόνο τα πολύ παλιά κτίρια, αλλά και κτίρια που έχουν κτιστεί την τελευταία εικοσαετία. Το ερώτημα είναι, γιατί οι ιδιοκτήτες να θέλουν να κάνουν αυτές τις αναβαθμίσεις στα κτίριά τους και να επενδύσουν σημαντικά ποσά;

66 EconomyToday

Ενοικιοστάσιο

Στατιστικά, ένας στους δέκα διαμένοντες δεν πληρώνει τα κοινόχρηστά του, παρασύροντας κι άλλους μαζί του, με αποτέλεσμα τα ταμεία των κτιρίων να είναι ελλειμματικά

Για τα κτίρια που κτίστηκαν μέχρι τις 31/12/1999, που όπως είναι γνωστό εμπίπτουν στο ενοικιοστάσιο, αναλαμβάνει το κράτος τον καθορισμό της μέγιστης αύξησης του ενοικίου. Συγκεκριμένα, τα τελευταία δέκα χρόνια, που λήγουν τον Απρίλιο του 2023, το κράτος αποφάσισε, εν τη σοφία του, μηδενικές αυξήσεις στα ενοίκια. Το αποτέλεσμα αυτής της απόφασης είναι ότι διαμερίσματα, καταστήματα, γραφεία και οικίες που εμπίπτουν στο ενοικιοστάσιο έχουν σημαντικά πιο χαμηλά ενοίκια από ό,τι εκείνα που κτίστηκαν μετά την 01/01/2000. Αυτή η πρόνοια του ενοικιοστασίου προκαλεί σημαντική αύξηση στα ενοίκια των υπόλοιπων ακινήτων, αφού τα ενοικιοστασιακά δεν βρίσκονται στην αγορά. Και ξέρετε ποιο είναι το τραγικό; Και να θέλει ένας ιδιοκτήτης να αναβαθμίσει το ακίνητό του, δεν μπορεί να το πράξει, αφού δεν υπάρχει τρόπος να ζητήσει κατοχή του ακινήτου του από τους ενοικιαστές για να γίνουν οι ανάλογες εργασίες.

Αδειοδοτήσεις και τιτλοποιήσεις

Με δυο λόγια, ο συγκεκριμένος νόμος δημιουργεί πολλές στρεβλώσεις, που επηρεάζουν και τις ανακαινίσεις των κτιρίων, κάτι που πρέπει άμεσα να καταργηθεί.

Κοινόχρηστα

Σε ό,τι αφορά τα κοινόκτητα κτίρια, δηλαδή οικοδομές με περισσότερες από πέντε μονάδες, επικρατεί ένα αλαλούμ, ιδιαίτερα όταν το κτίριο αρχίζει να χρειάζεται σημαντικές επιδιορθώσεις. Στατιστικά, ένας στους δέκα διαμένοντες δεν πληρώνει τα κοινόχρηστά του, παρασύροντας κι άλλους μαζί του, με αποτέλεσμα τα ταμεία των κτιρίων να είναι ελλειμματικά και οι διαχειριστικές επιτροπές ανίκανες να προχωρήσουν στην εκτέλεση των απαραίτητων έργων για βελτίωση της κατάστασης των συγκεκριμένων κτιρίων. Ένας λόγος για την ύπαρξη τέτοιων προβλημάτων είναι η έλλειψη κουλτούρας συλλογικής ιδιοκτησίας και διαβίωσης. Σημαντικότερος ακόμα λόγος είναι η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης όταν η διαχειριστική επιτροπή αποφασίσει να προχωρήσει δικαστικά για την είσπραξη των ανείσπρακτων κοινοχρήστων. Άμεσα πρέπει να προωθηθεί η τροποποίηση και βελτίωση της υφιστάμενης νομοθεσίας, η οποία κυκλοφορεί τα τελευταία δέκα χρόνια μεταξύ διαφόρων αρμοδίων τμημάτων και υπηρεσιών του κράτους, χωρίς να λαμβάνεται απόφαση.

Αντί με όλα αυτά που συμβαίνουν το κράτος να δίνει κίνητρα στους πολίτες για να προχωρούν σε αναβαθμίσεις των ακινήτων τους, η διαδικασία αδειοδοτήσεων, ιδιαίτερα για τα παλιά και διατηρητέα κτίρια, είναι δαιδαλώδης και χρονοβόρα. Το ίδιο ισχύει και για τις εκδόσεις τίτλων ιδιοκτησίας στις περιπτώσεις όπου ένας εκ των ιδιοκτητών μπορεί να έκανε μια παρανομία, αλλά τη νύφη την πληρώνουν όλοι. Με λίγες απλές αλλά ουσιαστικές ενέργειες, το κράτος θα μπορούσε να βελτιώσει την εικόνα των πόλεών μας και τη ζωή των κατοίκων τους, χωρίς να έχει κόστος, απλώς προωθώντας τα κατάλληλα μέτρα, πολλά από τα οποία προαναφέραμε. Αν ληφθούν αυτά τα μέτρα, σίγουρα θα βελτιωθεί η κατάσταση και θα δοθεί ώθηση ώστε να υπάρξουν περισσότερα ακίνητα προς ενοικίαση και το σημαντικότερο, ως άμεση συνέπεια, να μειωθεί το ύψος των ενοικίων.

Φόροι και τέλη

Άλλος ένας σημαντικός λόγος της κατάντιας των πόλεών μας είναι και οι φόροι. Οι ιδιοκτήτες έχουν κουραστεί να παρακολουθούν τις εισαγωγές νέων φόρων/τελών ή την αύξηση των υφιστάμενων. Συγκεκριμένα, πληρώνουν δημοτικό φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας, αποχετευτικά, φόρο ενοικίου, άμυνα, φόρο εισοδήματος, ΓεΣΥ, μεταβιβαστικά τέλη και φυσικά ΦΠΑ. Δεν φτάνει που η φορολογία είναι δυσβάσταχτη, οι φόροι είναι και πάρα πολλοί και πολύπλοκοι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί ιδιοκτήτες να μην καταφέρνουν να τους πληρώσουν στην ώρα τους και να καταβάλλουν πρόστιμο. Απαιτείται άμεσος περιορισμός των πολλών φορολογιών. Να καθοριστεί μία φορολογία όταν αγοράζει κάποιος ακίνητο, μία όταν κατέχει κάποιος ακίνητο και μία όταν πωλεί κάποιος ακίνητο. Το πιο τραγικό για τους ιδιοκτήτες είναι ότι δεν υπάρχει προστασία από το κράτος όταν ενοικιαστές εγκαταλείπουν τα ακίνητα αφήνοντας εκκρεμότητες, όπως λογαριασμούς νερού, ηλεκτρικού ρεύματος, κοινοχρήστων, και πολλές ζημιές και έξοδα που στο τέλος επιβαρύνουν τον ιδιοκτήτη. Με όλα αυτά τα προβλήματα, ποιος νουνεχής θα ήθελε να είναι ιδιοκτήτης ακινήτων, αφού το μόνο που θα κάνει είναι να πληρώνει, αντί να εισπράττει, έστω και ένα μικρό ποσό από την ενοικίαση του ακινήτου του;

EconomyToday 67

θεμα

Κίνα: Το πολυπολικό σύστημα και η οικονομία συναντούν την Τέχνη του Πολέμου

ΤΗΣ ΠΩΛΙΝΑΣ ΑΝΙΦΤΟΥ Αναλύτριας Εξωτερικής Πολιτικής και Επενδύσεων

68 EconomyToday

ΤΟΥ ΚΡΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Οικονομικού Επιστήμονα

ε μια εποχή που αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα οικονομικά και γεωπολιτικά τεκταινόμενα, η Κίνα εμφανίζεται στο προσκήνιο γνωρίζοντας την «Τέχνη του Πολέμου», ώστε να αναζητήσει μια θέση στα όσα διαδραματίζονται στην Ευρασία και στον Ειρηνικό. Και ενώ η προσοχή του πλανήτη εστιάζεται στο Ουκρανικό και στην οικονομία, με τις κυρώσεις και τις παρενέργειες στο ενεργειακό κομμάτι, στην Κίνα υπάρχει ιδιαίτερα αυξημένη και ασυνήθιστη οικονομική και πολιτειακή δραστηριότητα. Έχουμε δει το βίαιο lockdown στη Shanghai, με κατοίκους της να λιμοκτονούν και να χωρίζονται με απίστευτη βαναυσότητα από τους οικείους τους σε οιονεί στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Οι αναφορές στον δυτικό Τύπο για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα δεν πτοούν τη Λαϊκή Δημοκρατία. Η Κίνα ανακοινώνει ναυτικές ασκήσεις στα ανοιχτά της Ταϊβάν, ενώ διεκδικεί θέση στα Νησιά του Σολομώντα στον Ειρηνικό. Επιχειρεί με οικονομικές κυρώσεις και επενδύσεις να πλήξει το γεωοικονομικό

Η Κίνα είναι η δεύτερη χώρα ανάμεσα

στους μεγαλύτερους αγοραστές ρωσικών όπλων αξίας

$5,1 δις.

ανάχωμα της AUKUS, η οποία δεν φαίνεται να έχει άλλη επιλογή από το να εντάξει στους κόλπους της την Ιαπωνία, τη Νότιο Αφρική και τη Χιλή, ώστε να αντιμετωπίσει την κινεζική οικονομική και στρατιωτική επέλαση. Όσο κι αν το Ουκρανικό παραμένει στην επικαιρότητα και διαφαίνεται πως τίθεται θέμα επέκτασής του στη Μολδαβία (Υπερδνειστερία), η μειωμένη οικονομική ανταπόκριση της Βοσνίας, τα επενδυτικά ταμεία της Ταϊβάν στη Λιθουανία και η αύξηση της ακρίβειας επηρεάζουν τη γεωοικονομική πολιτική των κρατών.

EconomyToday 69

θεμα

Η Ταϊβάν παραμένει ένας χώρος ζωτικής ασφαλείας και το τρωτό σημείο γεωπολιτικά και γεω-ηθικά για την Κίνα

Κίνα - Ταϊβάν: Μια ενδοπολιτειακή διαμάχη

Η Κίνα στην εξωτερική της πολιτική ακολουθεί τη θεωρία του Realist Constructivism. Οι ρεαλιστικές της επιδιώξεις φέρουν την ιδεολογία όσων δημιούργησαν την ηθική πολιτειακή διάσταση της αυτοκρατορίας και σήμερα του κράτους-υπερδύναμης του Κομφούκιου και του στρατηγού-φιλοσόφου της «Τέχνης του Πολέμου», Σουν Τζου, εφαρμόζοντας τα δόγματα του πολέμου και της ειρήνης στην εξωτερική οικονομική πολιτική της χώρας. Έτσι, η Ταϊβάν παραμένει ένας χώρος ζωτικής ασφαλείας και το τρωτό σημείο γεωπολιτικά και γεω-ηθικά για την Κίνα. Το 1683 η κινεζική δυναστεία των Qing ένωσε για πρώτη φορά για 200 χρόνια την Ταϊβάν με την Κίνα και άρχισε η έξοδος των Κινέζων Χαν προς την Ταϊβάν εποικίζοντάς την. Μέχρι σήμερα η Ταϊβάν αποτελείται από 2% αυτόχθονες κατοίκους, Κινέζους Χαν που έφτασαν στο νησί από το 1683 ως το 1895, Κινέζους ακολούθους του εθνικιστικού κόμματος Kuomitang που εκδιώχθηκαν το 1947 από τους κομμουνιστές του Μάο (έως το 1987 με στρατιωτικό νόμο ήλεγχε την Ταϊβάν) και διάφορες άλλες εθνότητες που μεταφέρθηκαν στο νησί από τους Ιάπωνες μετά τη Συμφωνία Shimonoseki το 1894. Το τέλος του Σινο-Ιαπωνικού Πολέμου βρήκε την Κίνα να παραδίδει την Ταϊβάν στην Ιαπωνία μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, οπότε η Ταϊβάν έγινε ξανά κινεζικό έδαφος για δύο περίπου χρόνια με τη Συμφωνία του Καΐρου. Η Ταϊβάν έγινε κράτος μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από μια πολιτειακή ενδο-κινεζική διαμάχη μεταξύ του εθνικιστικού κόμματος του Chiang Kai-shek και των κομμουνιστών του Μάο. Οι κομμουνιστές νίκησαν τον Chiang Kai-shek. Ο τελευταίος αυτοεξορίστηκε στην Ταϊβάν με περισσότερους από δύο εκατομμύρια ακολούθους και έγινε ο πρώτος Πρόεδρος της χώρας, που ονομάστηκε Republic of China, σε αντίθεση με την ονομασία που φέρει μέχρι σήμερα η Κίνα, People’s Republic of China. Αυτό τονίζει την 70 EconomyToday

ιδεολογική αντίθεση των δύο καθεστώτων. Η Ταϊβάν έχει έκταση 36.197 τ.χλμ. και σχεδόν 24 εκατομμύρια πληθυσμό, ενώ η πρωτεύουσα και το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος βρίσκονται σε απόσταση 100 μιλίων, περίπου, από την Κίνα. Στην πραγματικότητα, η Ταϊβάν αποτελείται από πολλά νησιωτικά συμπλέγματα τα οποία διεκδικεί και η Κίνα. Πρόκειται για τα Pengu islands, Matsu και Kimmen islands. Tα νησιά απέχουν μόνο μερικά χιλιόμετρα από την Κίνα, με αποτέλεσμα να είναι εφαλτήρια συμπλοκών. Ταυτόχρονα, φράζουν την οικονομική έξοδο της Κίνας στα Στενά της Ταϊβάν, στο κανάλι του Bashi και τη θαλάσσια διακίνηση προς τις Φιλιππίνες και το Βιετνάμ. Τα νησιά Kimmen γεωγραφικά είναι μέρος της επαρχίας Fujian της Κίνας και βρίσκονται σε απόσταση μόνο 10 χλμ. από το λιμάνι της Xiamen, που είναι το 5ο μεγαλύτερο λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο. Το λιμάνι περιλαμβάνει 122 θέσεις ελλιμενισμού, συμπεριλαμβανομένων 37 θέσεων ελλιμενισμού βαθέων υδάτων που εξυπηρετούν 53 διεθνείς ναυτιλιακές γραμμές εμπορευματοκιβωτίων. Οι 20 κορυφαίες ναυτιλιακές εταιρείες του κόσμου έχουν δρομολόγια και δραστηριότητες στο Xiamen. Το λιμάνι δέχεται κατά μέσο όρο 469 κλήσεις πλοίων κάθε μήνα. Το 2021 η διακίνηση του τερματικού σταθμού Xiamen Port Hairun έφτασε το 1.001.300 TEU, σημειώνοντας αύξηση 2,16%.

Η στρατηγική της Κίνας για τη δημιουργία του Δρόμου του Μεταξιού άρχισε από πολύ νωρίς, τη δεκαετία του 1990, θέτοντας το λιμάνι της Xiamen ως κύριο μέσο για τη διπλωματία της θαλάσσης. Η διακίνηση φορτίων στο λιμάνι του Xiamen ξεπέρασε τα 13 εκατομμύρια τόνους το 1995, συμπεριλαμβανομένων 7,2 εκατομμυρίων τόνων ξένων εισαγωγών και εξαγωγών. Η διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων έφτασε τα 310 χιλιάδες TEU το 1995. Το 2003, το λιμάνι του Xiamen διακίνησε 34 εκατομμύρια τόνους φορτίου, συμπεριλαμβανομένων 2,3 εκατομμυρίων TEU φορτίου εμπορευματοκιβωτίων. Το λιμάνι του Xiamen είναι αναπόσπαστο μέρος του συστήματος μεταφορών της Κίνας και σημαντικός σταθμός για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που ταξιδεύουν από/προς το Χονγκ Κονγκ, την Ταϊβάν και τη Νοτιοανατολική Ασία. Μέχρι στιγμής, ως εφαλτήριο του Δρόμου του Μεταξιού για την Ινδοκίνα, τη Μέση Ανατολή και τον Ειρηνικό, οι κινεζικές επενδύσεις έχουν πραγματοποιήσει 72 γεωπολιτικά δρομολόγια συχνής φύσης και έχουν συνδέσει 96 λιμάνια στην Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ευρώπη. Το λιμάνι της Xiamen είναι περικυκλωμένο από τα θαλάσσια ύδατα της Ταϊβάν. Το 1996 δέχθηκε απειλές και αποκλεισμό από τον Μπιλ Κλίντον και τις ΗΠΑ ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες εναντίον της Ταϊβάν. Είναι όμως και το φυσικό λιμάνι όπου εφαρμόζεται η τακτική του πολέμου του Κινέζου φιλοσόφου Σουν Τζου, που ορίζει ότι «η άμυνα είναι ο σχεδιασμός μιας επίθεσης». Έχει εξοπλιστεί ώστε να απαντήσει σε τυχόν χτύπημα στη Shanghai. Εμπορικά και πολεμικά μπορεί να απαντήσει σε οποιαδήποτε απειλή από τις αμερικανικές βάσεις στο νησί της Okinawa (Yaeyama Islands) της Ιαπωνίας. Διαθέτει 26.000 άτομα προσωπικό και υπηρεσιακή δραστηριότητα σε όλο τον Ειρηνικό, σε απόσταση 500 χλμ. (όσο και οι ακτές της Κίνας) από την Ταϊβάν.

Η στρατηγική της Κίνας για τη δημιουργία του Δρόμου του Μεταξιού άρχισε από πολύ νωρίς τη δεκαετία του 1990 θέτοντας το λιμάνι της Xiamen ως κύριο μέσο για τη διπλωματία της θαλάσσης

1970, η Ταϊβάν σταδιακά διεύρυνε τις εισαγωγές της από την Ιαπωνία. Το 1973, περίπου το 43% των εισαγωγών της Ταϊβάν προέρχονταν από την Ιαπωνία, ενώ τη δεκαετία του 1980 ήταν σχεδόν 30% των συνολικών της εισαγωγών. Πλέον, ο στρατιωτικός νόμος είχε καταργηθεί και η Ταϊβάν ανήκε στην πλουραλιστική πολιτειακή κοινότητα. Μπορούσε, λοιπόν, μακριά από το Εθνικιστικό Κόμμα (1947), να αποφασίσει ελεύθερα για τις εκλογές και την οικονομική της πολιτική. Η Shanghai, όμως, παρέμενε στον αντίποδα η κινεζική προσομοίωση της Ταϊβάν σε πληθυσμό (26 εκατ. έναντι 24 εκατ. της Ταϊβάν), σε αποστάσεις εντός πόλης, σε οχυρωματικά έργα, σε κλιματικές συνθήκες, στα ίδια αγαθά που αρέσουν σε κοσμοπολίτες, αλλά και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Το 1997 το αγγλικό Χονγκ Κόνγκ ενώθηκε με την Κίνα. Το 2005 το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο της Κίνας ψήφισε τον λεγόμενο «Anti-Secession law» και θεωρεί «ιερό καθήκον» την ενσωμάτωση με «κάθε μέσο» της Ταϊβάν στην Κίνα. Μια ανάλογη κίνηση απειλεί τον ζωτικό χώρο της Ιαπωνίας, αλλά και της Νοτίου Κορέας, που βρίσκεται εγκλωβισμένη στην οικονομική και ναυτική αντιπαλότητα των δύο χωρών. Έχει βεβαίως και τον φυσικό κίνδυνο μιας Βορείου Κορέας, που υπάρχει και συντηρείται από την Κίνα και τη Ρωσία με τεχνολογία, πτήσεις, σιδηροδρομική ανταπόκριση και στρατιωτική/πυρηνική έρευνα. Η Ταϊβάν βρίσκεται σε ίση απόσταση από το Χονγκ Κονγκ και τη Shanghai. Τα δύο λιμάνια έχουν να αντιμετωπίσουν τα θαλάσσια νησιωτικά συμπλέγματα της Ιαπωνίας που κλείνουν τη θαλάσσια έξοδο της Κίνας στον Ειρηνικό.

Shanghai: The perfect simulation για κατάληψη της Ταϊβάν

Ένεκα της αντιμαχίας με την Κίνα, η Ταϊβάν επιδίωκε επί μακρόν να μην έχει οικονομικές και πολιτικές εξαρτήσεις από τη χώρα του μεταξιού. Οι εξαγωγές της Ταϊβάν στις ΗΠΑ, ως ποσοστό των συνολικών εξαγωγών, αυξήθηκαν από 12% το 1960 σε 38% το 1970. Εκείνη τη δεκαετία, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζίμι Κάρτερ, υπό τις οδηγίες του Χένρι Κίσινγκερ, επανέφερε την έδρα του Πεκίνου στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αφαιρώντας την από την Ταϊβάν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, άνοιξε τον δρόμο στην Κίνα για να ενταχθεί στο πλέγμα ασφαλείας των ΗΠΑ, όπως ήταν μέχρι και το 1947, όταν ο Μάο ανέλαβε την εξουσία. Τη δεκαετία του 1980, οι μέσες εξαγωγές στις ΗΠΑ ήταν το 42% των συνολικών εξαγωγών της Ταϊβάν. Ειδικά από το 1984 έως το 1986, σχεδόν οι μισές εξαγωγές της Ταϊβάν στόχευαν στην αμερικανική αγορά. Όσον αφορά τις εισαγωγές, η κατάσταση ήταν αντίστροφη. Από το 1952 έως το

EconomyToday 71

θεμα

Η Κίνα έχει να αντιμετωπίσει την αμερικανική παρουσία στα νησιά Γκουάμ, την Αμερικανική Σαμόα, την Αυστραλία, που εμπλέκεται πλέον στον Ειρηνικό στην Τόγκα, τα Νησιά του Σολομώντα και τη Γαλλία, της οποίας τα υπερπόντια εδάφη φιλοξενούν 22.000 στρατιώτες στον Ινδο-Ειρηνικό. Οι δε οικονομικές κυρώσεις της Κίνας προς την Αυστραλία από το 2019 έχουν κοστίσει $5,4 δισ. στην Αυστραλία σε εξαγωγές και συνεργασίες. Το Πεκίνο έχει επιβάλει δασμούς και άλλες κυρώσεις κατά των αυστραλιανών εξαγωγικών τομέων, όπως το κριθάρι, το κρασί, τα θαλασσινά και ο άνθρακας. Πρόκειται για κινήσεις που δοκιμάζουν τις αντοχές της αυστραλιανής γεωοικονομίας στην περιοχή, μετά την απόφαση της χώρας να συμμετάσχει από το καλοκαίρι του 2019 στην Aukus deal με το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, προς αντιμετώπιση της κινεζικής απειλής στον Ινδο-Ειρηνικό. Η ύπαρξη της Aukus deal έχει αυξήσει την οικονομική και γεωπολιτική αυτοπεποίθηση της Ταϊβάν. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν εκ μέρους της Προέδρου της χώρας, Tsai Ing-wen, για επαναπροσέγγιση με την Κίνα, τελικά η άκαμπτη στάση του Πεκίνου οδήγησε σε μείωση των επενδύσεων της Ταϊβάν στην ηπειρωτική Κίνα κατά 14,5% και σε μείωση των κινεζικών επενδύσεων στην Ταϊβάν κατά 63,9% το 2021. Αντίθετα, οι επενδύσεις της Ταϊβάν στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία αυξήθηκαν κατά 115,6% τους πρώτους 11 μήνες του 2021. Μέσα σε όλο αυτό το πλέγμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας στις 23 Ιουλίου κλείνει 101 χρόνια και ήδη από τον Φεβρουάριο η Κίνα έχει εξαπολύσει ασκήσεις βαριάς κλίμακας σε θάλασσα και αέρα με σενάριο την κατάληψη της Ταϊβάν. Η κατάσταση στη Shanghai, η οποία βρίσκεται σε lockdown, την κάνει να φαίνεται τρωτή και εφαρμόζει την τακτική του «φαίνεσαι αδύναμος όταν είσαι δυνατός και δυνατός όταν είσαι αδύναμος». Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση της Ταϊβάν να προσπαθεί να αποφύγει την τακτική παραπλάνησης της Κίνας και να μην επιβάλει lockdown, ώστε να μην υπάρχει στον πληθυσμό της Ταϊβάν η αίσθηση αφενός της πολιτικοποίησης της όλης κατάστασης και αφετέρου του ότι βρίσκεται υπό κινεζική πολιτειακή απειλή. Σε αυτό συμβάλλει και το γεγονός ότι το lockdown στη Shanghai έχει σχηματιστεί υπό τη μορφή στρατιωτικού κέρφιου. Έχει μορφή κατάληψης πόλης και στρατιωτικών υποσιτιστικών μοντέλων ελέγχου του πληθυσμού. Όλα αυτά δίνουν μια νέα διάσταση, καθώς πιστεύεται ότι η Shanghai, η κινεζική πόλη που μοιάζει πιο πολύ από οτιδήποτε στον κόσμο με την Ταϊβάν, είναι οιωνός μιας επιχειρησιακής δοκι72 EconomyToday

Η ύπαρξη της Aukus deal έχει αυξήσει την οικονομική και γεωπολιτική αυτοπεποίθηση της Ταϊβάν

μής οικονομικού, στρατιωτικού και πληθυσμιακού ελέγχου σε περίπτωση επίθεσης στην Ταϊβάν. Ήδη, ο πρώην Αρχηγός των Μυστικών Υπηρεσιών του Αμερικανικού Στόλου στην περιοχή, James Fanell, έχει πολλάκις δηλώσει ότι μεταξύ 2020 και 2030 αναμένει μια στρατιωτική προσπάθεια κατάληψης της Ταϊβάν. Για εμάς, το καλοκαίρι του 2022, που σηματοδοτεί τα 101 χρόνια από την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, ένεκα και της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά διαβήματα για μια ενδεχόμενη επίθεση, με αιχμή την 23η Ιουλίου.

Ο Ειρηνικός, μια επέκταση της κρίσης των σχέσεων Ταϊβάν - Κίνας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία κόστισε στην Κίνα πάνω από $4 δισ. Μόνο το 2019, οι άμεσες επενδύσεις κινεζικών εταιρειών στην Ουκρανία ανήλθαν συνολικά στα $150 εκατομμύρια. Το 2021, η China Longyuan Power Group Corporation, ο μεγαλύτερος παραγωγός αιολικής ενέργειας της χώρας, κατασκεύασε και έθεσε σε λειτουργία ένα μεγάλο αιολικό πάρκο στην πόλη Yuzhne στην Ουκρανία. Η Κίνα το καλοκαίρι του 2021 διέθεσε $3 δισ. σε επενδύσεις σε σιδηροδρομικές γραμμές και υποδομές μεταφοράς των προϊόντων της στην Ευρώπη. Αυτές έχουν καταστραφεί από τον πόλεμο. Το γεγονός αυτό αφήνει εκτεθειμένη την Κίνα αλλά και τα γεωπολιτικά της σχέδια στην Ευρασία για το άνοιγμα του Δρόμου του Μεταξιού διαμέσου της Ουκρανίας. Τα σχέδιά της παρέκαμπταν την εμπόλεμη Μέση Ανατολή και πάγωναν τη συμφωνία των $440 δισ. με το Ιράν, που δεν κατάφερε να ελέγξει την περιοχή από την Καμπούλ ως τη Βηρυτό για την εφαρμογή της. Η επίθεση όμως της Ρωσίας στην Ουκρανία και η επαναφορά των «μεγάλων ιδεών» εδαφικά, καθώς και η αλλαγή των σφαιρών επιρροής και του συστήματος από διπολικό σε πολυπολικό, έφεραν και πολλούς πόλους ταυτόχρονης ανάφλεξης. Όλα αυτά φέρνουν τη διεθνή κοινότητα και την οικονομία σε αδιέξοδο, αφού δεν δύναται να υπάρξει άμεση και ταυτόχρονη ανταπόκριση σε όλες τις αναφλέξεις. Αν και τα ΜΜΕ δεν έδωσαν σημασία, και ενώ η Ρωσία αναγνώριζε την αυτονομία των Ντομπάς και Λουχάνσκ, οι Κινέζοι έστελναν μηνύματα στα κοινωνικά δίκτυα, ζητώντας πίσω το Βλαδιβοστόκ και την επανένωση της Ταϊβάν με την Κίνα. Η δε πύλη του Ειρηνικού βρήκε άμεση ανταπόκριση στην Ιαπωνία, που απέφυγε την τελευταία στιγμή μια διπλωματική σύγκρουση με τη Ρωσία για το καθεστώς των Κουρίλων Νήσων. Η Ρωσία, κατά την «Τέχνη του Πολέμου»,

διεξάγει επιχειρήσεις στο μαλακό υπογάστριό της και έναν αμυντικό πόλεμο με τον οποίο προσπαθεί να κλείσει τις «τρύπες στον φράχτη του σπιτιού της». Αποδεικνύει ότι η «επίθεση είναι το μυστικό της άμυνας», καθώς εισβάλλοντας στην Ουκρανία θέλησε να κρατήσει το σημείο αμυντικής καμπής της άθικτο. Πριν από τον Ψυχρό Πόλεμο, το σημείο επιθετικής διάταξης της άμυνας της Ρωσίας βρισκόταν στη νοητή γραμμή των Σαμάρα-Στάλινγκραντ. Εξού και η σκληρότερη μάχη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έλαβε χώρα στο Στάλινγκραντ. Σήμερα, με την κατάκτηση της Ουκρανίας και μια πιθανή αποξένωση της χώρας από τη θάλασσα, καταλαμβάνοντας το Νικολάγιεβ και την Οδησσό, ανοίγει τον δρόμο για επίθεση στην άοπλη ουσιαστικά Μολδαβία, μετακινώντας τη νοητή γραμμή αμυντικής επιφυλακής της Ρωσίας για πρώτη φορά στην ιστορία στο ύψος των Καλίνιγκραντ, Λευκορωσίας και Οδησσού σε ευρωπαϊκό έδαφος. Από την ίδια οπτική γωνία, το όλο ζήτημα με την Ταϊβάν, ειδικά με τους σχεδιασμούς της AUKUS, αποτελεί θέμα ζωτικής σημασίας για την άμυνα της Κίνας. Έτσι, αντιδρά σε έναν επερχόμενο ναυτικό «αποκλεισμό» της στον Ειρηνικό, που σε συνδυασμό με την κατάσταση στο Ουκρανικό, όπου και επηρεάζονται οι κινεζικές εμπορικές διαδρομές προς τη Δύση, μπορεί να αποτελέσει τον σπινθήρα, με ανυπολόγιστες συνέπειες και περιφερειακές αναφλέξεις σε παγκόσμιο επίπεδο στο άμεσο μέλλον. Η πιο μεγάλη σύγκρουση όμως επήλθε στα Νησιά του Σολομώντα στον Ειρηνικό. Η Ταϊβάν δεν έχει επίσημα αναγνωριστεί διεθνώς, ούτε και συμμετέχει στον ΟΗΕ, αλλά είναι μέλος πέραν των 40 περιφερειακών και άλλων οργανισμών. Τα Νησιά του Σολομώντα είχαν διπλωματικές σχέσεις με την Ταϊβάν και την αναγνώρισαν από το 1983. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Lowy, η Ταϊβάν ξόδεψε ετησίως περίπου $22 εκατ. σε επίσημες αναπτυξιακές επιχορηγήσεις στις Νήσους του Σολομώντα μεταξύ 2011 και 2017. Συνολικά οι επενδύσεις της Ταϊβάν εκτιμώνται πέραν των $500 εκατ. Η Κίνα ξόδεψε $39.000 σε επιχορηγήσεις στα Νησιά του Σολομώντα την ίδια περίοδο, ενώ αυτό άρχισε να αλλάζει από το 2018-2019. Σε απάντηση στο γεωπολιτικό οχυρό της AUKUS, η Κίνα στρατηγικά επέλεξε να επιφέρει πλήγμα στις σχέσεις Αυστραλίας - Νησιών του Σολομώντα με την αλλαγή διπλωματικής στάσης απέναντι στην αναγνώριση της Ταϊβάν. Γι’ αυτό, το 2018 η άλ-

Η διπλωματική προσέγγιση της Κίνας έχει ως απώτερο σκοπό τη χρήση των Νησιών του Σολομώντα ως πιθανής βάσης στάθμευσης εμπορικών και στρατιωτικών μέσων της Κίνας στον Ειρηνικό, πίσω από τις θαλάσσιες γραμμές της Αυστραλίας

λοτε αγγλική αποικία των Νησιών συνήψε οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με την Κίνα που οδήγησαν το 67% των εξαγωγών των Νήσων, αξίας $869 εκατ., στην Κίνα, ενώ μόνο το 3% εξάχθηκαν στην Ταϊβάν, σύμφωνα με τον OEC. Στο πλαίσιο της πλήρους εξαγοράς των Νησιών, τον Οκτώβριο του 2019, το Πεκίνο υποσχέθηκε στις Νήσους να χτίσουν ένα νέο στάδιο έναντι $54 εκατ. Το έργο είχε αρχικά δοθεί σε εταιρεία από την Ταϊβάν. Η διπλωματική προσέγγιση της Κίνας έχει απώτερο σκοπό τη χρήση των Νήσων ως πιθανής βάσης στάθμευσης εμπορικών και στρατιωτικών μέσων της Κίνας στον Ειρηνικό, πίσω από τις θαλάσσιες γραμμές της Αυστραλίας. Με αυτόν τον τρόπο, πλησίαζε επικίνδυνα τις αμερικανικές βάσεις στον Ειρηνικό, ενώ καθιστούσε πιθανή την εγκατάσταση κινεζικών αλλά και ρωσικών οπλικών συστημάτων στον Ειρηνικό. Η Κίνα είναι η δεύτερη χώρα ανάμεσα στους μεγαλύτερους αγοραστές ρωσικών όπλων, αξίας $5,1 δισ. Η Αυστραλία έχει ήδη απαντήσει πως δεν θα δεχθεί μια κινεζική παρουσία στις Νήσους, ενώ η πολιτεία της Malaita, που διατηρεί σχέσεις με την Ταϊβάν, σε αντίθεση με την επίσημη κυβέρνηση των Νήσων, ζήτησε, σε περίπτωση που οι σχέσεις Νήσων και Κίνας προχωρήσουν, την αυτονόμηση και την ανεξαρτησία της από την κυβέρνηση των Νήσων. Παρόμοιο δε συμβάν εκτυλίχθηκε στα τέλη Ιανουαρίου 2022 μεταξύ Κίνας και Λιθουανίας, όταν η τελευταία συμφώνησε με την Ταϊβάν να ανοίξει de facto πρεσβεία στο Βίλνιους. Σε αντιστάθμισμα του οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η οργή του Πεκίνου, η Ταϊβάν ανακοίνωσε ότι θα ιδρύσει επενδυτικό ταμείο $200 εκατ. στη Λιθουανία, ώστε η χώρα να αποσυμφορηθεί από την κινεζική αγορά και τις επενδύσεις.

Νησιά του Σολομώντος

EconomyToday 73

«Τ

ο μεγαλύτερο επίτευγμα του ΚΕΒΕ σε αυτή την 95χρονη πορεία του είναι η επιτυχία του να λειτουργεί ως ο κύριος θεσμός που εκπροσωπεί τις επιχειρήσεις», υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Economy Today ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ, Μάριος Τσιακκής. Εκφράζοντας περηφάνια για τον σχεδόν έναν αιώνα ζωής του Επιμελητηρίου, ο κ. Τσιακκής αναφέρεται στη διαχρονική προσφορά του στον τόπο μας, στους σημαντικότερους σταθμούς στην πορεία του, αλλά και στη στρατηγική του προσέγγιση για το μέλλον. Πότε ιδρύθηκε το ΚΕΒΕ και ποιοι ήταν οι εμπνευστές για τη δημιουργία του Επιμελητηρίου; Το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) ιδρύθηκε το 1927 κάτω από δύσκολες και αντίξοες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Μια ομάδα πρωτοπόρων και διακεκριμένων επιχειρηματιών της εποχής ξεχώρισε βλέποντας μπροστά και αναλαμβάνοντας την τολμηρή πρωτοβουλία να οργανώσουν τον επιχειρηματικό κόσμο, να του δώσουν φωνή και να συμβάλουν στη διαμόρφωση της οικονομικής πορείας της Κύπρου, με ουσιαστικούς τρόπους. Σε επίπεδο προσώπων, για την ίδρυση του Επιμελητηρίου πρωτοστάτησαν οι Ιωάννης Χ. Οικονομίδης, γενικός διευθυντής της Τράπεζας Κύπρου, Hugh Liewelyn Jones, γενικός διευθυντής της Οθωμανικής Τράπεζας, Κλεάνθης Χριστοφίδης, τραπεζίτης, και οι έμποροι Cecil D. Hay, Ν. Λ. Πετρίδης, Κώστας Χριστοδούλου, Α. Αρτέμης και Ahmed Bedevi Kanaan. Το ΚΕΒΕ, μέσα σε μια πορεία 95 χρόνων, χάραξε νέους δρόμους για την οικονομία της Κύπρου, διαμορφώνει το παρόν και σμιλεύει το μέλλον της επιχειρηματικής δραστηριότητας, στηρίζοντας τον επιχειρηματικό κόσμο.

95 ΧΡΟΝΙΑ

ΚΕΒΕ

Μάριος Τσιακκής: «Το Επιμελητήριο, ως η φωνή του επιχειρηματικού κόσμου, φροντίζει να είναι συνεχώς υπεύθυνο και δημιουργικό».

74 EconomyToday

Ποια ήταν τα κυριότερα γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία του ΚΕΒΕ; Το κυριότερο γεγονός που σημάδεψε και καθόρισε την πορεία του οργανισμού στα δρώμενα του τόπου είναι η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ΚΕΒΕ ήταν πρωτοστάτης στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Κύπρου και πρωταγωνίστησε στην υποβολή αίτησης ένταξης της χώρας μας το 1990 στην τότε ΕΟΚ και το 2008 στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). Το ΚΕΒΕ είχε δημιουργήσει στενές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πολύ πριν από την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σκοπό την παροχή αξιόπιστης πληροφόρησης και συμβουλών στα μέλη του αλλά και στο ευρύ κοινό σε θέματα ΕΕ, όπως επίσης την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ ευρωπαϊκών και κυπριακών επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, το ΚΕΒΕ λειτουργεί έναν μεγάλο αριθμό υπηρεσιών πληροφόρησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κύπρο. Και δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι το Επιμελητήριο είναι το κεντρικό σημείο παροχής σχετικών υπηρεσιών τόσο στις επιχειρήσεις όσο και σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Οι υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη Μονάδα Ενημέρωσης και Επιχειρηματικής Συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Επιχειρηματικής Στήριξης Κύπρου, που λειτουργεί στο πλαίσιο του Enterprise Europe Network, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης για την Κύπρο, το Γραφείο Πωλήσεων των Επίσημων Εκδόσεων της ΕΕ στην Κύπρο και τη σύνδεσή του με τις τράπεζες πληροφοριών της ΕΕ σε Βρυξέλλες και Λουξεμβούργο. Πέραν της γενικότερης συνεισφοράς του, το Επιμελητήριο προώθησε νέους θεσμούς, όπως είναι το Βραβείο Εξαγωγών, ένας θεσμός που ξεκίνησε το 1982, τα Diplomat Awards, τα KEBE Business Leaders Awards, όπως επίσης και τα Business Ethos Awards. Ιδιαίτερη δράση παρουσιάζει στα επαγγελματικάεπιμορφωτικά σεμινάρια, εξειδικευμένα συνέδρια, επιχειρηματικές αποστολές στο εξωτερικό και πολλά άλλα. Το ΚΕΒΕ σήμερα είναι ένας σύγχρονος οργανισμός που δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς και διαχειρίζεται πολλά θέματα. Πόσα άτομα εργοδοτούνται στο ΚΕΒΕ, πόσες εταιρείες ή Σύνδεσμοι στεγάζονται κάτω από την ομπρέλα σας και ποιοι είναι οι σημαντικότεροι τομείς δραστηριότητας; Το ΚΕΒΕ λειτουργεί ως Ομοσπονδία των τοπικών Επιμελητηρίων, με φυσική παρουσία και στις πέντε

Ο ΡΟΛΟΣ ΜΑΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ

Η διατήρηση της εργατικής ειρήνης αποτελεί σημαντικό παράγοντα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ως ΚΕΒΕ, πώς αντιλαμβάνεστε την πιο πάνω θέση και με ποιο τρόπο συμβάλλετε προς την κατεύθυνση αυτή; Όπως ίσως θα γνωρίζετε, το ΚΕΒΕ έχει έντονη εμπλοκή στα εργασιακά δρώμενα του τόπου. Συμμετέχει στο Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα και σε άλλες Επιτροπές για εργασιακά θέματα. Μέσα από αυτή τη συμμετοχή του, καταθέτει προτάσεις για εκσυγχρονισμό του εργασιακού περιβάλλοντος, για υιοθέτηση νέων εργασιακών θεσμών, για αποτροπή αναχρονιστικών ρυθμίσεων, για βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας και πολλά άλλα. Ο ρόλος του ΚΕΒΕ στα εργασιακά θα έλεγα ότι είναι εξισορροπητικός, με την έννοια ότι προσπαθεί να αποτρέπει ακραίες θέσεις, είτε από την πλευρά των εργοδοτών είτε των εργαζομένων. Συνήθως, είμαστε η φωνή της λογικής και της μετριοπάθειας, ώστε το αποτέλεσμα να εξυπηρετεί το σύνολο και όχι ταξικές διεκδικήσεις. Αυτός ο ρόλος αποδείχθηκε πολύ ευεργετικός για την οικονομία και τον τόπο και αυτό θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε.

πόλεις της Κύπρου, δηλαδή τη Λευκωσία, τη Λεμεσό, την Αμμόχωστο, τη Λάρνακα και την Πάφο. Συνολικά εργοδοτούνται 20 άτομα στα τοπικά Επιμελητήρια και 40 στα κεντρικά γραφεία στη Λευκωσία. Τα μέλη του ξεπερνούν τις 10.000 και προέρχονται από όλο το φάσμα της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αντιπροσωπεύοντας πέραν του 95% του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων παγκύπρια. Σήμερα, στη δύναμή του ανήκουν 163 Επαγγελματικοί Σύνδεσμοι από τους τομείς του εμπορίου, της βιομηχανίας και των υπηρεσιών (περιλαμβανομένου του τουρισμού). Από αυτούς, 43 Σύνδεσμοι ασχολούνται με την προώθηση της οικονομικής διπλωματίας και αντιστοιχούν σε ανάλογο αριθμό ξένων χωρών. Οι πολλές δράσεις του ΚΕΒΕ αφορούν μεταξύ άλλων την κατάθεση εισηγήσεων προς την κυβέρνηση, τη Βουλή και άλλους αρμόδιους φορείς, τη διαμόρφωση και προώθηση πολιτικών για την οικονομία, την επίλυση προβλημάτων των επιχειρήσεων, την παροχή συμβουλών προς τα μέλη του και την ανάπτυξη σχέσεων με διεθνείς οργανισμούς στους οποίους και συμμετέχει.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ

Ποιο είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα του ΚΕΒΕ σε αυτή τη μακρόχρονη πορεία; Θα έλεγα ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα του ΚΕΒΕ είναι η επιτυχία του να κεφαλαιοποιήσει και να μετουσιώσει σε πράξη αυτό που οι νομοθέτες τού εμπιστεύτηκαν με την ψήφιση της νομοθεσίας το 1968, να λειτουργήσει δηλαδή ως ο κύριος θεσμός που εκπροσωπεί τις επιχειρήσεις. Εκτιμώ ότι, μέσα από τη συλλογική αλλά και υπεύθυνη συμπεριφορά του όλα αυτά τα χρόνια, το ΚΕΒΕ κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό όλων των θεσμών του κράτους, των μελών του, των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας. Ακόμη, κατάφερε να αποδείξει, μέσα από τις διαχρονικές εποικοδομητικές θέσεις και προτάσεις του, ότι ο πραγματικός του στόχος είναι η εξυπηρέτηση των καλώς νοούμενων συμφερόντων των μελών του, με τρόπο που να συμπίπτουν και να εξυπηρετούν παράλληλα και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Μέσα απ’ αυτή την πολύπλευρη και υπεύθυνη δράση του, το ΚΕΒΕ κατάφερε να προωθήσει νέους θεσμούς στην Κύπρο, όπως το Χρηματιστήριο, να συμβάλει στον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου μας για ζωτικά θέματα (ελευθεροποιήσεις, απελευθέρωση επιτοκίων, εργασιακές προσαρμογές κλπ.) και να προωθήσει την εξωστρέφεια της οικονομίας μας.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΜΑΣ

Ποιες είναι οι υπηρεσίες που προσφέρει σήμερα το ΚΕΒΕ στα μέλη του; Το ευρύ φάσμα υπηρεσιών του ΚΕΒΕ περιλαμβάνει συμβουλές και πληροφόρηση σε θέματα εμπορίου, βιομηχανίας και υπηρεσιών, προώθηση εξαγωγών, υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και συλλογή και διανομή επιχειρηματικών πληροφοριών, όπως για παράδειγμα για ξένες αγορές, την

EconomyToday 75

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς συμφωνίες. Συμμετέχει σε εμπορικές εκθέσεις και στην οργάνωση εξειδικευμένων εκθέσεων, στη διοργάνωση εμπορικών αποστολών στο εξωτερικό και στην υποδοχή ξένων εμπορικών αποστολών στην Κύπρο. Παράλληλα, προσφέρει επιμορφωτικά προγράμματα και σεμινάρια σε θέματα επιχειρηματικής δραστηριότητας, περιλαμβανομένων και των εργασιακών θεμάτων. Είναι συνδεδεμένο με διεθνείς βάσεις δεδομένων επιχειρηματικού ενδιαφέροντος και, μεταξύ άλλων, παρέχει πληροφόρηση σε θέματα περιβάλλοντος που ενδιαφέρουν τις επιχειρήσεις και σε θέματα εργασιακών σχέσεων, έκδοση πιστοποιητικών προελεύσεως και ΑΤΑ CARNETS, διαιτησία και διαμεσολάβηση σε εμπορικές διαφορές. Ταυτόχρονα, εκπροσωπεί τις επιχειρήσεις και τα μέλη του σε διάφορες κυβερνητικές και άλλες επιτροπές, εκδίδει σειρά εμπορικών και άλλων επιχειρηματικών οδηγών και παρέχει πολλές άλλες υπηρεσίες. Επιπρόσθετα, είναι ενεργά αναμεμειγμένο και διαθέτει πλούσια εμπειρία σε σχέση με τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά σχέδια και προγράμματα, πολλά από τα οποία περιλαμβάνουν ερευνητικές δραστηριότητες. Γενικά, το ΚΕΒΕ είναι ένας οργανισμός που δραστηριοποιείται έντονα σε όλο το φάσμα της οικονομικής και επιχειρηματικής ζωής του τόπου. Ποια γεγονότα σηματοδότησαν τη μετεξέλιξη του ΚΕΒΕ; Μέσα από την 95χρονη παρουσία του στα οικονομικά και επιχειρηματικά δρώμενα της Κύπρου, το ΚΕΒΕ πέρασε μέσα από δύσβατα μονοπάτια που επηρέασαν και διαμόρφωσαν τη σημερινή μορφή του. Κομβικοί σταθμοί ήταν η συνένωση των επιχειρηματικών οργανώσεων και η ίδρυση του ΚΕΒΕ το 1927, η ενεργός συμμετοχή του στις προσπάθειες επαναδραστηριοποίησης της οικονομίας μετά την τουρκική εισβολή το 1974, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Κύπρου, η πρωταγωνιστική εμπλοκή του για διάσωση της οικονομίας κατά την κρίση του 2013, οι παρεμβάσεις του για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας και τώρα η προσπάθεια για περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όλα αυτά τα γεγονότα συνέβαλαν στην εξέλιξη του οργανισμού, στην αναζήτηση νέου ρόλου και στην προώθηση νέων πολιτικών για το καλό της οικονομίας και της επιχειρηματικής τάξης. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του στην προώθηση της εξωστρέφειας και της διεθνοποίησης της Κύπρου. Από τη δεκαετία του 1980, το ΚΕΒΕ, σε συνεργασία με το τότε Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, διοργάνωνε εμπορικές αποστολές ανά το παγκόσμιο, για προώθηση των εξαγωγών εγχώριων παραγόμενων προϊόντων (βιομηχανικών και γεωργικών). Στη συνέχεια, με τη σταδιακή ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών, μετά και από πρωτοβουλίες του ΚΕΒΕ, οι αποστολές συμπεριέλαβαν και την προώθηση της Κύπρου ως επιχειρηματικού κέντρου για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, με αποστολές σε Κίνα, Ρωσία, ΗΠΑ και σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. 76 EconomyToday

Τιμητική πλακέτα στο ΚΕΒΕ από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, σε αναγνώριση του ρόλου και της συμβολής του στην οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο της Κύπρου στα 90 χρόνια ζωής του Επιμελητηρίου

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

χρόνια ΚΕΒΕ

1927 ίδρυση

άτομα προσωπικό

10.000 μέλη 95%

του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων

163

επαγγελματικοί σύνδεσμοι

Ποια είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα και ποια η ευθύνη της ηγεσίας ενός Επιμελητηρίου που συμπληρώνει σχεδόν έναν αιώνα ζωής; Όπως αντιλαμβάνεστε, το ΚΕΒΕ, λόγω της μακρόχρονης πορείας του και της μεγάλης προσφοράς του στον τόπο, διακατέχεται από πολλά συναισθήματα. Κατ’ αρχήν αισθάνεται υπερηφάνεια για τη διαχρονική προσφορά του στον τόπο και στις επιχειρήσεις, ενώ εκτιμά την αναγνώριση που απολαμβάνει πρωτίστως από τις επιχειρήσεις-μέλη του, αλλά και από άλλους φορείς της χώρας. Επίσης, το ΚΕΒΕ νιώθει ικανοποίηση για τις σημαντικές πρωτοβουλίες που ανέλαβε, οι οποίες υλοποιήθηκαν και έγιναν πραγματικότητα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της οικονομίας, στη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών, στην πρόοδο των επιχειρήσεων και στην ευημερία των πολιτών. Ιδιαίτερη ικανοποίηση αισθάνεται από τον πρωταγωνιστικό ρόλο που είχε στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας μας, στην καθιέρωση νέων θεσμών, όπως η ίδρυση και λειτουργία της Αρχής Κρατικών Εκθέσεων, η ίδρυση του Χρηματιστηρίου Κύπρου, η Green Dot και τα Βραβεία Επιχειρηματικότητας, και τώρα στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της οικονομίας μας. Για το ΚΕΒΕ η λέξη ευθύνη είναι στην καθημερινότητά του. Για κάθε δράση που αναλαμβάνει και για κάθε πρωτοβουλία που προωθεί, υπάρχει ευθύνη. Γι’ αυτό, το ΚΕΒΕ, ως η φωνή του επιχειρηματικού κόσμου, φροντίζει να είναι συνεχώς υπεύθυνο και δημιουργικό. Ο οργανισμός μας καθημερινά έρχεται αντιμέτωπος

με πολλές προκλήσεις. Χειρίζεται δεκάδες θέματα επηρεάσει την οικονομία και το επιχειρείν το επόμενο και προβλήματα που απασχολούν τα μέλη του, την διάστημα. Καθοριστικό στοιχείο θα είναι η διάρκεια οικονομία, αλλά και την κοινωνία ευρύτερα, και τοτου πολέμου στην Ουκρανία, πτυχή που θα επηρεάσει ποθετείται με σοβαρότητα και σύνεση, και τις ανατιμήσεις στην ενέργεια και κατ’ θέτοντας πάντα ως προτεραιότητά του Εκτιμώ ότι, μέσα από τη συλλογική επέκταση στα άλλα προϊόντα. την εξυπηρέτηση των καλώς νοούμενων το τέλος του πολέμου, η παγκόσμια αλλά και υπεύθυνη συμπεριφορά του Με συμφερόντων της χώρας και του σωστού οικονομία θα αρχίσει σταδιακά να επαόλα αυτά τα χρόνια, το ΚΕΒΕ κατάφερε νέρχεται στην κανονικότητα, κάτι που θα επιχειρείν. Πάνω απ’ όλα θέτουμε το γενικό καλό έχει θετική αντανάκλαση και στην Κύπρο. να κερδίσει την εμπιστοσύνη και της οικονομίας και της κοινωνίας, κάτι Σε αντίθετη περίπτωση, θα επέλθουν τον σεβασμό όλων των θεσμών που εκτιμάται από όλους. κι άλλα προβλήματα και θα αρχίσουν του κράτους, των μελών του, των Όλα αυτά επιτυγχάνονται με τη συλλογική οι δυσκολίες. κοινωνικών εταίρων και εργασία και εμπειρογνωμοσύνη των Ως ΚΕΒΕ, μελετούμε καθημερινά όλες Διοικητικών Συμβουλίων των Τοπικών τις εξελίξεις και με την ανάλογη καθοτης κοινωνίας Επιμελητηρίων του ΚΕΒΕ, με τις απόδήγηση βοηθάμε τις επιχειρήσεις και ψεις των μελών μας (επιχειρήσεων και τα μέλη μας. Επαγγελματικών Συνδέσμων), με τις εμπειρίες μας Γι’ αυτό, θα εισηγηθούμε στην κυβέρνηση να εκαπό τη συμμετοχή μας σε διεθνείς και ευρωπαϊκούς πονήσει ένα συγκεκριμένο και στοχευμένο σχέδιο οργανισμούς και με την τεχνογνωσία των στελεχών δράσης που να περιέχει έκτακτα, αλλά και πιο μόνιμας. μα, στοχευμένα μέτρα για αντιμετώπιση όλων των προκλήσεων (πανδημία, πόλεμος, πληθωρισμός), Ποιο είναι το επιστέγασμα αυτής της 95χρονης τα οποία να καλύπτουν όλους τους επηρεαζόμενους πορείας δράσης; τομείς. Το επιστέγασμα της 95χρονης δράσης του ΚΕΒΕ είναι Η πρότασή μας θα στοχεύει στους εξής τρεις βασιαρχικά η αναγνώριση και η εκτίμηση των οποίων τυγκούς άξονες: χάνει ο οργανισμός από την πολιτεία στο υψηλότερο • Άμεση στήριξη των επιχειρήσεων και των πολιτών επίπεδο. Η συνεχής εγγραφή νέων μελών, αλλά και για αντιμετώπιση των απανωτών αυξήσεων σε βασικά οργανωμένων συνδέσμων στα Τοπικά Επιμελητήρια αγαθά και υπηρεσίες. και στο ΚΕΒΕ, αποτελεί την καλύτερη απόδειξη. • Ενίσχυση της ανθεκτικότητας της χώρας ώστε να Η προσφορά του στον τόπο δεν περιορίζεται στα διαχειριστεί με τα λιγότερα προβλήματα τις επιπτώσεις στενά όρια ενός Επιμελητηρίου, αλλά συμβάλλει της πανδημίας και του πολέμου. καθημερινά με τις προτάσεις και πρωτοβουλίες του • Στοχευμένες κινήσεις για σταδιακή βελτίωση της στη μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλει η κυβέρνηση αυτάρκειας της χώρας σε προϊόντα που θεωρούνται για να δημιουργήσει μια χώρα ασφαλή, ευημερούσα, στρατηγικής σημασίας για επιβίωση των επιχειρήσύγχρονη και αναπτυσσόμενη μέσα στο ευρωπαϊκό σεων και των πολιτών σε παρόμοιες μελλοντικές πλαίσιο. καταστάσεις. Το ΚΕΒΕ πιστεύει ότι η Κύπρος, όπως και στο πρόΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ σφατο παρελθόν, θα μπορέσει να ξεπεράσει και τη ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ σημερινή αρνητική συγκυρία. Για να γίνει όμως αυτό, Από την ανάληψη των καθηκόντων σας μέχρι απαιτούνται γρήγορες αποφάσεις και αποτελεσματικές και σήμερα, η κυπριακή οικονομία βρέθηκε πρωτοβουλίες, με την έμπρακτη υλοποίηση αυτών αντιμέτωπη πρωτίστως με την οικονομική κρίση των αποφάσεων. και, εκτός από την κρίση της πανδημίας, καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ποια είναι η εικόνα που επικρατεί στον τομέα των επιχειρήσεων; Η σημερινή εικόνα στην οικονομία δεν είναι η καλύΠοια είναι η στρατηγική σας προσέγγιση για τη βιώσιμη ανάπτυξη; τερη. Μετά τα πολλαπλά πλήγματα που δεχθήκαμε Κάθε εισήγηση και κάθε πρωτοβουλία του ΚΕΒΕ στηρίζεται στην ανάγκη για από την πανδημία, είμαστε τώρα αντιμέτωποι με τις βιώσιμη ανάπτυξη. Μέσα από τις δράσεις και τις ενέργειές μας, στοχεύουμε επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς και με στην ενίσχυση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας κάθε χρόνο. Για να το την εκτόξευση του πληθωρισμού στα ύψη. Το τριπλό πετύχουμε αυτό, προωθούμε νέες ιδέες για το επιχειρείν, προβάλλουμε νέους αυτό κοκτέιλ προβλημάτων προκαλεί αποσυντονισμό τομείς, όπως η καινοτομία, η έρευνα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η ενέρκαι ανατροπές στην κυπριακή οικονομία, που χρήζουν γεια, η ιδιωτική ιατρική και εκπαίδευση, η αειφορία και η πράσινη και γαλάζια σοβαρής διαχείρισης. ανάπτυξη, διευρύνουμε τις προσπάθειες για εξωστρέφεια της οικονομίας Ήδη, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά ταλανίζονται μας, ζητούμε πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική και γενικά κάνουμε ό,τι από τις μεγάλες αυξήσεις στα ενεργειακά προϊόντα, μπορούμε για να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη. στον ηλεκτρισμό και στα τρόφιμα, ενώ οι επαγΠολλές φορές αυτό δεν εξαρτάται από εμάς, αφού η Κύπρος, ως μικρή και γελματίες στους τομείς των επενδύσεων και των ευάλωτη οικονομία, επηρεάζεται από έξωθεν αρνητικές εξελίξεις, όπως είναι ακινήτων άρχισαν να ανησυχούν από τις επιπτώσεις η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις προσπατου πολέμου στις εργασίες τους, όπως και οι φορείς θούμε να καταθέτουμε προτάσεις για μετριασμό των όποιων επιπτώσεων. του τουρισμού.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Θεωρούμε ότι το μείγμα αυτών των προβλημάτων θα

EconomyToday 77

θεμα

Η ψηφιακή επιτάχυνση

επαναπροσδιορίζει το μέλλον

ΤΟΥ ΜΙΝΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΗ Επιχειρησιακού Διευθυντή Συμβουλευτικών Υπηρεσιών Τεχνολογίας, PwC Κύπρου

ε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο και αβέβαιο περιβάλλον, όπως αυτό που διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια, οι οργανισμοί καλούνται να λειτουργούν με ταχύτητα, να καινοτομούν και να συμβαδίζουν με τις τεχνολογικές και βιομηχανικές εξελίξεις, ενώ ταυτόχρονα οφείλουν να ενισχύουν συνεχώς την ανθεκτικότητά τους. Οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν, εδώ και χρόνια, θέσει ως στόχο τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, ωστόσο η πανδημία ανέδειξε ως επιτακτική την ανάγκη επίσπευσης αυτής της προσαρμογής, για όλους ανεξαιρέτως τους οργανισμούς. Η στροφή, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σ’ ένα περιβάλλον όπου τα πάντα λειτουργούν ψηφιακά, επιτάχυνε ακόμη περισσότερο τη συγκεκριμένη τάση. Η προσαρμογή σ’ αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον απαιτεί από τους οργανισμούς προσεκτικό σχεδιασμό και άμεση δράση. Σε αντίθετη περίπτωση, κινδυνεύουν να μείνουν εκτός παιχνιδιού. Η ψηφιακή επιτάχυνση (digital acceleration) είναι η διαδικασία μέσω της οποίας οι εταιρείες υιοθετούν τεχνολογίες ψηφιοποίησης των δραστηριοτήτων τους και αναδιαμόρφωσης της ροής 78 EconomyToday

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι ζωτικής σημασίας, ωστόσο η επιτυχία στον σημερινό κόσμο απαιτεί περισσότερα από μια απλή ψηφιοποίηση

εργασιών τους, ώστε να ανταποκρίνονται στις τρέχουσες απαιτήσεις. Κάποιοι ίσως σπεύσουν να επισημάνουν ότι ο ορισμός αυτός παραπέμπει στον ψηφιακό μετασχηματισμό (digital transformation). Υπάρχει ωστόσο μια βασική διαφορά μεταξύ των δύο διαδικασιών: ο ρυθμός υιοθέτησης των τεχνολογιών. Ποιες οι διαφορές μεταξύ ψηφιακού μετασχηματισμού και ψηφιακής επιτάχυνσης; Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, όπως τον αντιλαμβάνονται οι πλείστες επιχειρήσεις, περιλαμβάνει τον μετασχηματισμό μιας ψηφιακής διαδικασίας κάθε φορά, όποτε υπάρχει διαθέσιμος χρόνος και όταν συντρέχουν οι ανάλογοι πόροι και ο απαραίτητος προϋπολογισμός. Πρόκειται για έναν βραχυπρόθεσμο στόχο, σε αντίθεση μ’ ένα ταξίδι σε βάθος χρόνου. Ωστόσο, έφτασε η στιγμή όπου οι οργανισμοί καλούνται να επανεξετάσουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο επιταχύνουν το ταξίδι τους στον ψηφιακό μετασχηματισμό, αν επιθυμούν να τον αξιοποιήσουν ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Από την άλλη, η ψηφιακή επιτάχυνση είναι μια επιχειρηματική στρατηγική που καθοδηγεί το μέλλον του οργανισμού. Μετατοπίζει την εστίαση από την ψηφιοποίηση μιας διαδικασίας στην υιο-

θέτηση των πιο πρόσφατων τεχνολογιών άμεσα. Τεχνολογίες όπως οι υπηρεσίες cloud, η τεχνολογία 5G, η εικονική πραγματικότητα, το blockchain, η μηχανική μάθηση (ML) και η τεχνητή νοημοσύνη έχουν οδηγήσει στην αυτοματοποίηση και στην ψηφιοποίηση κρίσιμων επιχειρηματικών διεργασιών, παρέχοντας παράλληλα νέες γνώσεις και ευκαιρίες. Οι επιχειρήσεις μπορούν να επιτύχουν περισσότερα όταν εστιάσουν στην ψηφιακή επιτάχυνση και αγκαλιάσουν τις νεότερες τεχνολογίες. Κατά συνέπεια, η ψηφιακή επιτάχυνση είναι μια συνεχής διαδικασία που απαιτεί από τις εταιρείες να εξελίσσονται συνεχώς, ώστε να αξιοποιούν τις πλέον προηγμένες τεχνολογίες. Δεδομένου ότι η ψηφιακή επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη, η ψηφιακή επιτάχυνση θα συνεχίσει να αναδιαμορφώνει την οικονομία στο άμεσο μέλλον. Πρόκειται για ένα ταξίδι που δεν τελειώνει ποτέ. Οι μελλοντικοί νικητές θα εξελίσσονται συνεχώς όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο επιδιώκουν την ανάπτυξη και την κερδοφορία, προσεγγίζοντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό σαν να μην υπάρχει γραμμή τερματισμού. Ωστόσο, η πραγματική δύναμη του ψηφιακού μετασχηματισμού δεν περιορίζεται στη συνεχή ανάπτυξη

Έφτασε η στιγμή που οι οργανισμοί καλούνται να επανεξετάσουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο επιταχύνουν το ταξίδι τους στον ψηφιακό μετασχηματισμό

των ψηφιακών δυνατοτήτων. Η δέσμευση σε μια στρατηγική που τοποθετεί την ψηφιακή τεχνολογία στον πυρήνα της, με βαθιά κατανόηση του τι μπορεί αυτή να επιτύχει, και η οποία υπογραμμίζει τις ψηφιακές προτεραιότητες με τους στρατηγικούς στόχους, είναι αυτό που θα ενισχύσει τους οργανισμούς, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να διαμορφώσουν και να διασφαλίσουν το μέλλον τους σε έναν αβέβαιο κόσμο. Η συγκεκριμένη προσέγγιση μπορεί να λειτουργήσει και στην περίπτωση του ψηφιακού μετασχηματισμού, ωστόσο για την ψηφιακή επιτάχυνση κρίνεται απολύτως αναγκαία. Ακόμη και πριν από την πανδημία, η σύγχρονη οικονομία μεταβαλλόταν με γοργούς ρυθμούς. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, αλλά οι γενικές τάσεις είναι σαφείς: Το μέλλον θα έχει έντονα ψηφιακό χαρακτήρα και ο ψηφιακός αυτός κόσμος πιθανόν να καθιερωθεί νωρίτερα από ό,τι εκτιμούν οι περισσότεροι από εμάς. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι ζωτικής σημασίας, ωστόσο η επιτυχία στον σημερινό κόσμο απαιτεί περισσότερα από μια απλή ψηφιοποίηση. Ήρθε η ώρα να κινηθούμε ακόμη πιο γρήγορα. Υιοθετήστε μια στρατηγική επιτάχυνσης σήμερα!

EconomyToday 79

ΝΕΑ ΕΙΚΟ θεμα

ARTEMIS CREDIT BUREAU

Άννα Στυλιανού

Άννα Βασιλείου

Διευθύντρια

Έλενα Σωφρονίου

Γραμματέας

Νικόλας Βιολάρης Λειτουργός Διαχείρισης Συστημάτων & Πληροφοριών

Γραφέας Εξυπηρέτησης Πελατών

Μανόλης Διακουράκης

Γιάννης Τομασίδης Γενικός Διευθυντής

Ανώτερος Λειτουργός Πληροφορικής

Ειρήνη Κωνσταντίνου Λειτουργός Εξυπηρέτησης Πελατών

ΚΟΝΑ Μιχάλης Ζουβάνης

Λειτουργός Ανάπτυξης Λογισμικού

Μάρκος Χριστοφίδης

Λειτουργός Ασφάλειας Πληροφοριών

Νεκταρία Σταύρου

Λειτουργός Ανάπτυξης Λογισμικού

ΝΕΑ ΕΙΚΟΝΑ, ΝΕΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ, ΙΔΙΕΣ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΑΞΙΕΣ Με νέα εταιρική ταυτότητα και νέα αποστολή, ο οργανισμός Artemis Credit Bureau εισέρχεται σε μια νέα εποχή. Τα έμπειρα στελέχη του δηλώνουν έτοιμα να ανταποκριθούν στις ολοένα και αυξανόμενες προκλήσεις, με τη δέσμευση να υλοποιήσουν τους στρατηγικούς στόχους που έχουν τεθεί. Ένας από τους βασικούς στόχους, όπως αναφέρει και ο Γενικός Διευθυντής του οργανισμού, Γιάννης Τομασίδης, «είναι η προσφορά μεγαλύτερης αξίας στην οικονομία με νέα έργα στον χρηματοπιστωτικό κλάδο αλλά και σε άλλους κλάδους της οικονομίας». EconomyToday 81

θεμα

Με νέο όραμα και αποστολή, προσβλέπουμε σε ένα ελπιδοφόρο μέλλον

ε τ ά α π ό δ ώ δ ε κα χρόνια επιτυχημένης παρουσίας στην κυπριακή αγορά, το Credit Bureau της Κύπρου αλλάζει όνομα, ανανεώνει την εταιρική του ταυτότητα και επανακαθορίζει το όραμα και την αποστολή του. Το νέο όνομα του οργανισμού, «Artemis Credit Bureau», δηλοί τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται ο οργανισμός.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ CREDIT BUREAUS

Ι σ τ ο ρ ι κά , τ α π ρ ώ τ α C re d i t Bureaus απαντώνται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής μετά την οικονομική κρίση του 1837. Μέχρι τότε, η παροχή πίστωσης σε έναν καταναλωτή από έναν έμπορο βασιζόταν στην προσωπική γνώση του έμπορα για το αξιόχρεο του καταναλωτή. Στην Ευρώπη, τα Credit Bureaus εμφανίστηκαν το 1860 στην Αγγλία και πάλι για την ανταλλαγή πληροφοριών πιστοληπτικής συμπεριφοράς πελατών, αρχικά των πελατών με επισφάλειες. Με την πάροδο του χρόνου και με την ανάπτυξη της παροχής πιστώσεων για προϊόντα και υπηρεσίες στις οικονομίες των διαφόρων χωρών, η ανταλλαγή πληροφοριών μέσω των Credit Bureaus κάλυψε πολλούς τομείς της οικονομίας, μηχανογραφήθηκε και αυτοματοποιήθηκε. Σήμερα, Credit Bureaus υπάρχουν στις πλείστες χώρες του κόσμου. Τα πιο μεγάλα και γνωστά είναι η αμερικανική FICO, η αγγλική Experian και η ιταλική CRIF.

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ CREDIT BUREAUS

Η παρουσία του Credit Bureau σε μια οικονομία επιλύει το σημαντικό πρόβλημα της ασυμμετρίας ή του χάσματος της πληροφόρησης μεταξύ του πιστωτή και 82 EconomyToday

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΜΑΣΙΔΗ

Γενικού Διευθυντή της Artemis Credit Bureau

του δανειολήπτη: Κατά κανόνα, ο ίδιος ο δανειολήπτης γνωρίζει πολύ περισσότερα για το οικονομικό του προφίλ από τον πιστωτή στον οποίο απευθύνεται για δανειοδότηση. Έτσι, μέσω του Credit Bureau, ο πιστωτής αποκτά σφαιρική εικόνα για το αξιόχρεο και την πιστοληπτική ικανότητα του δανειολήπτη, διοχετεύει πιστωτικές διευκολύνσεις στους δανειολήπτες οι οποίοι έχουν πραγματικά την ικανότητα αποπληρωμής και έτσι μειώνει τον πιστωτικό κίνδυνο που διαχειρίζεται στο χαρτοφυλάκιό του, ενώ ταυτόχρονα προστατεύει και τον δανειολήπτη από την παραχώρηση μιας διευκόλυνσης την οποία, βάσει των διαθέσιμων εισοδημάτων του, δεν μπορεί να εξυπηρετήσει. Έτσι, σε μακροοικονομικό επίπεδο, προλαμβάνεται ο υπερδανεισμός του ιδιωτικού τομέα. Επιπρόσθετα, ο θεσμός των Credit Bureaus βοηθά και τους ίδιους τους δανειολήπτες να διαχειρίζονται αποδοτικά τις δανειακές τους υποχρεώσεις,

Με την οικονομική κρίση του 2013 και τον ερχομό της Τρόικας στην Κύπρο, ο ρόλος της Άρτεμις Τραπεζικά, ως του πρώτου Credit Bureau στην Κύπρο, θεσμοθετήθηκε και ενδυναμώθηκε περαιτέρω

συμβάλλοντας έτσι, σε μακροοικονομικό επίπεδο, στην εμπέδωση κουλτούρας υπεύθυνης δανειοληψίας ανάμεσα στους καταναλωτές (ιδιώτες και επιχειρήσεις). Ως εκ τούτου, είναι αντιληπτό γιατί θεσμοί όπως η Παγκόσμια Τράπεζα στηρίζουν τη θεσμοθέτηση της ανταλλαγής δεδομένων πιστοληπτικής ικανότητας πελατών στις εθνικές οικονομίες. Γε ν ι κό τ ε ρ α , τ α Σ υ σ τ ή μ α τ α Ανταλλαγής Δεδομένων αποδεδειγμένα επιτελούν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της υποδομής του χρηματοπιστωτικού συ-

στήματος και κατ’ επέκταση της οικονομίας μιας χώρας και γι’ αυτό αποτελούν έναν από τους τρεις βασικούς πυλώνες ενός αποτελεσματικού οικονομικού συστήματος, συνεισφέροντας στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα μιας χώρας.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ARTEMIS CREDIT BUREAU

Λίγο μετά το 2000, η Κύπρος, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα ήταν οι μοναδικές χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) που δεν διέθεταν μηχανισμούς ανταλλα-

γής δεδομένων πιστοληπτικής συμπεριφοράς πελατών στον τραπεζικό κλάδο. Η σταδιακή ανάπτυξη του τραπεζικού συστήματος και οι νομοθετικές εξελίξεις σε επίπεδο Ε.Ε. καθιστούσαν επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας ενός τέτοιου μηχανισμού ανταλλαγής δεδομένων, καθότι η εμπειρία στις χώρεςμέλη της Ε.Ε. είχε αποδείξει ότι ο μηχανισμός συμβάλλει στην ανάπτυξη και προστασία του θεσμού της τραπεζικής πίστης, στη μείωση του πιστωτικού κινδύνου, στην εξυγίανση των οικονομικών συναλλαγών και στην ομαλή λειτουργία της χρηματοπιστωτικής αγοράς. Το όραμα του Γενικού Διευθυντή του Συνδέσμου Τραπεζών, κ. Μιχάλη Καμμά, για δημιουργία του πρώτου Γραφείου Πίστης στην Κύπρο άρχισε σιγά-σιγά να παίρνει σάρκα και οστά. Η δημιουργία της Άρτεμις Τραπεζικά Συστήματα Πληροφοριών Λτδ ξεκίνησε το 2008 ως πρωτοβουλία του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου. Έγινε πραγματικότητα με τη στήριξη των τραπεζώνμελών του Συνδέσμου και με την αγαστή συνεργασία του

Συνδέσμου Τραπεζών με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και το Γραφείο της Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Η Άρτεμις χτίστηκε με πλήρη σεβασμό στο νομοθετικό πλαίσιο και στην προστασία των προσωπικών δεδομένων που διαχειρίζεται και έτσι στηρίχθηκε από την αρχή σε στέρεες βάσεις. Πρώτος Γενικός Διευθυντής ανέλαβε ο κ. Αχιλλέας Αμβροσίου, συνεπικουρούμενος από μια μικρή ομάδα προσωπικού. Χτίστηκε στρατηγική συνεργασία με την JCC Payment Systems, η οποία ανέλαβε το κομμάτι της πληροφορικής, και συστάθηκαν τεχνικές θεματικές επιτροπές με τη συμμετοχή τεχνοκρατών από τις μεγαλύτερες τράπεζες για να στηρίξουν τη λειτουργία του οργανισμού. Το πληροφορικό σύστημα της Άρτεμις άρχιζε τη λειτουργία του με την εθελοντική συμμετοχή των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών, με το Αρχείο να περιλαμβάνει δεδομένα δικαστικών μέτρων εναντίον των πελατών τραπεζών που αθέτησαν την υποχρέωση αποπληρωμής των πιστωτικών διευκολύνσεων

που τους παραχωρήθηκαν. Το ημερολόγιο έδειχνε 11 Δεκεμβρίου 2009. Στην πορεία του χρόνου, το Αρχείο της Άρτεμις εμπλουτίστηκε σταδιακά με τα δεδομένα και των υπολοίπων τραπεζών-μελών του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, οι οποίες αναγνώρισαν την αξία των πληροφοριών του Αρχείου στη διαδικασία αξιολόγησης του αξιόχρεου των πελατών, ενώ ταυτόχρονα δρομολογήθηκε ο εμπλουτισμός του Αρχείου με νέες κατηγορίες τραπεζικών δεδομένων αθέτησης υποχρεώσεων πελατών. Το 2012, λόγω της αναγνώρισης της Άρτεμις ως Private Credit Bureau από την Παγκόσμια Τράπεζα, η Κύπρος έλαβε τις πρώτες μονάδες στο Δείκτη «Εξασφάλιση Πίστωσης – Εύρος και διάθεση πληροφοριών πιστοληπτικής ικανότητας» της Έκθεσης «Doing Business» της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία μετρά την ανταγωνιστικότητα των εθνικών οικονομιών. Με την οικονομική κρίση του 2013 και τον ερχομό της Τρόικας στην Κύπρο, ο ρόλος της Άρτεμις Τραπεζικά Συστήματα Πληροφο-

WHO IS WHO O Γιάννης Τομασίδης ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία το 2002 στον διεθνή συμβουλευτικό οίκο παροχής υπηρεσιών έρευνας αγοράς Synovate ως Research Executive, αρχικά στο περιφερειακό γραφείο της Κύπρου και αργότερα στο γραφείο της εταιρείας στη Σαουδική Αραβία. Το 2006 ανέλαβε τη θέση του Vice President - Head of Marketing Research στην επενδυτική τράπεζα NCB Capital. Επέστρεψε στην Κύπρο το 2009 και ανέλαβε τη θέση του Associate Research Director στον συμβουλευτικό οίκο παροχής υπηρεσιών έρευνας αγοράς MEMRB. Το 2010 εργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα ως Κοινοβουλευτικός Συνεργάτης του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, προτού αναλάβει τη θέση του Λειτουργού Διαχείρισης Συστημάτων & Πληροφοριών στην Artemis. Στην πορεία του χρόνου προάχθηκε σε Ανώτερο Λειτουργό και αργότερα σε Διευθυντή. Ανέλαβε Γενικός Διευθυντής την 1η Ιανουαρίου 2019.

H ARTEMIS CREDIT BUREAU ΣΗΜΕΡΑ Σήμερα, η Artemis Credit Bureau είναι ένα πλήρες Credit Bureau που βαδίζει στα χνάρια των πιο επιτυχημένων και εδραιωμένων αντίστοιχων οργανισμών του εξωτερικού. Σημειώνεται ότι, από την αρχή της λειτουργίας της, η Artemis Credit Bureau είναι πλήρες μέλος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Credit Bureaus - ACCIS (www. accis.eu). Ο οργανισμός είχε από την αρχή της λειτουργίας του ένα ξεκάθαρο στρατηγικό πλάνο. Αξιοποιήσαμε τα πρώτα χρόνια της ζωής μας για να χτίσουμε τις υποδομές, τις πολιτικές και τις διαδικασίες μας σε στέρεα βάση και πλέον είμαστε έτοιμοι για το επόμενο μεγάλο βήμα στην πορεία της Artemis Credit Bureau. Θέλουμε να προσφέρουμε ακόμη μεγαλύτερη αξία στην οικονομία, με νέα έργα στον χρηματοπιστωτικό κλάδο

αλλά και σε άλλους κλάδους της οικονομίας, και ήδη δουλεύουμε στην προετοιμασία τους. Θέλουμε να μεγαλώσουμε το αποτύπωμά μας στην οικονομία προς όφελος της. Υπό αυτή την έννοια, η εισαγωγή της νέας εταιρικής ταυτότητας στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο, μόνο τυχαία δεν είναι. Με την επικαιροποίηση του στρατηγικού πλάνου του οργανισμού το 2019, στηρίξαμε το νέο όραμα και την αποστολή μας, η οποία επεκτείνεται πλέον πέραν του χρηματοπιστωτικού κλάδου: Όραμά μας είναι η Artemis Credit Bureau να αποτελεί την κορυφαία και πιο αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης πιστωτικών δεδομένων στην Κύπρο, για την υποστήριξη των πελατών της και των καταναλωτών, με πάγιο στόχο την ευημερία της κυπριακής οικονομίας. Εκτιμούμε ότι αυτό θα επιτευχθεί μέσω

της συνέχισης παροχής υψηλού επιπέδου αξιόπιστης πληροφόρησης, στην οποία τόσο οι πελάτες του οργανισμού όσο και οι καταναλωτές να μπορούν να βασίζονται για σκοπούς λήψης πιο τεκμηριωμένων αποφάσεων. Με τη σταδιακή υλοποίηση του στρατηγικού μας πλάνου, οι πελάτες μας θα μπορούν να είναι οργανισμοί κλάδων οι οποίοι έχουν ανάγκη από την ανταλλαγή πληροφοριών πιστωτικής συμπεριφοράς πελατών για σκοπούς μείωσης του πιστωτικού κινδύνου που αναλαμβάνουν – ακριβώς ό,τι συμβαίνει και στο εξωτερικό. Μέσω της αλλαγής του ονόματός μας, θέλουμε να εισαγάγουμε τον θεσμό του Credit Bureau στην ευρύτερη οικονομία και στους καταναλωτές, αποδεικνύοντάς τους την αξία του θεσμού και για αυτούς.

EconomyToday 83

θεμα

Θέλουμε να προσφέρουμε ακόμη μεγαλύτερη αξία στην οικονομία,

με νέα έργα στον χρηματοπιστωτικό κλάδο αλλά και σε άλλους κλάδους της οικονομίας

ριών Λτδ, ως του πρώτου Credit Bureau στην Κύπρο, θεσμοθετήθηκε και ενδυναμώθηκε περαιτέρω: Μέσω της χρήσης των υποδομών της Άρτεμις, ικανοποιήθηκε εμπρόθεσμα και σε χρονικό διάστημα μόλις εννέα μηνών σχετική πρόνοια στο Μνημόνιο Συναντίληψης της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Τρόικα, σύμφωνα με την οποία η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου επωμιζόταν την ευθύνη δημιουργίας Κεντρικού Αρχείου Δανειοληπτών - πελατών των τραπεζών και των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων (ΣΠΙ). Βάσει σχετικής απόφασης, η Άρτεμις διασυνδέθηκε με τον Μηχανισμό Ανταλλαγής Δεδομένων του Συνεργατισμού, «Αίαντα», και έτσι καλύφθηκε το 100% της αγοράς, καθότι βάσει σχετικής νομοθεσίας όλα τα Αδειοδοτημένα Πιστωτικά Ιδρύματα υποχρεούνταν να αποστέλλουν δεδομένα στην Άρτεμις. Οι υφιστάμενες κατηγορίες Δεδομένων της Άρτεμις εμπλουτίστηκαν σημαντικά με επιπρόσθετες κατηγορίες «αρνητικών τραπεζικών δεδομένων» (δηλαδή, ασυνεπούς συμπεριφοράς πελατών) αλλά και θετικών τραπεζικών δεδομένων (δηλαδή, εξυπηρετούμενων χορηγήσεων). Έτσι, η Άρτεμις απέκτησε ένα πλήρες Αρχείο που δεν είχε να ζηλέψει σε εύρος πληροφοριών Αρχεία πιο προηγμένων Credit Bureaus του εξωτερικού. Η απαίτηση της δημιουργίας του Κεντρικού Αρχείου Δανειοληπτών από την Τρόικα απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας τη σημαντικότητα του ρόλου του Credit Bureau στην εύρυθμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος 84 EconomyToday

μιας χώρας. Η ανάπτυξη της Άρτεμις συνεχίστηκε με γοργούς ρυθμούς τα επόμενα χρόνια. Με το κλείσιμο του Συνεργατισμού και την κατάργηση του «Αίαντα», τα δεδομένα της ΣΕΔΙΠΕΣ/ΚΕΔΙΠΕΣ ενσωματώθηκαν στο Αρχείο της Άρτεμις. Ταυτόχρονα, οι Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων που δημιουργήθηκαν μεταγενέστερα, έστειλαν αμέσως τα δεδομένα τους στην Άρτεμις και έτσι η 100% πληρότητα του Αρχείου της διασφαλίστηκε, με όλα τα θετικά συνεπακόλουθα για τους συμμετέχοντες οργανισμούς και τον ίδιο τον μηχανισμό. Ταυτόχρονα, η Άρτεμις προχώρησε σε πολλαπλές αναβαθμίσεις στο πληροφοριακό της σύστημα, επένδυσε στις τεχνολογικές υποδομές της και μεγάλωσε το ανθρώπινο δυναμικό της, επενδύοντας το 2021 στη δημιουργία Τμήματος Πληροφορικής μέσω της ενσωμάτωσης της λειτουργίας της ανάπτυξης λογισμικού. Η Artemis Credit Bureau, μέσω του υψηλού επιπέδου των εργασιών της, επιτελεί αποτελεσματικά τον ρόλο της, διατηρώντας αγαστή συνεργασία με τις αρμόδιες Αρχές. Απόδειξη της εμπιστοσύνης της οποίας χαίρει σήμερα η Artemis Credit Bureau από τις Αρχές και τον χρηματοπιστωτικό κλάδο είναι η ανάθεση στην εταιρεία της φιλοξενίας των δεδομένων και του πληροφοριακού συστήματος του κυβερνητικού σχεδίου ΕΣΤΙΑ το 2019, έργο το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη.

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

Όσον αφορά το πλαίσιο δράσης της Artemis Credit Bureau,

πιστεύουμε πως, για να επιτύχουμε στην αποστολή μας, πρέπει να έχουμε ως πάγια επιδίωξή μας τη συνεχή διεύρυνση της βάσης δεδομένων μας, αλλά πάντοτε με απόλυτη στοχοπροσήλωση στη διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων που επεξεργαζόμαστε, στην παροχή καινοτόμων υπηρεσιών στους πελάτες μας και στους καταναλωτές, πάντοτε μέσω υψηλών επιπέδων εξυπηρέτησης, και στην επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό του οργανισμού. Είμαι περήφανος γιατί, ήδη, η Artemis Credit Bureau στελεχώνεται από μια ομάδα άρτια καταρτισμένων επαγγελματιών που μοιράζονται το πάθος για τον οργανισμό και την αξία που προσφέρει στην κυπριακή οικονομία. Έχουμε την υποδομή, την τεχνογνωσία, το ανθρώπινο δυναμικό και συνάμα το όραμα για να προχωρήσουμε ακόμη πιο μπροστά για το καλό της κυπριακής οικονομίας. Ταχθήκαμε να υπηρετούμε, ως οργανισμός, έναν συστημικό ρόλο, και αυτό θα συνεχίσουμε να πράττουμε. Θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε με γνώμονα τις αρχές και αξίες στις οποίες στηρίζονται τα θεμέλια του οργανισμού μας: το υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού, τη διαφάνεια, την αξιοπιστία, τη συνεργασία, την υπευθυνότητα, την εμπιστοσύνη και την επιχειρηματική ηθική. Είμαστε περήφανοι για το παρελθόν μας και προσβλέπουμε σε ένα ελπιδοφόρο μέλλον για τον οργανισμό. Υπάρχει η προοπτική, υπάρχει ταυτόχρονα και η θέληση για να υλοποιήσουμε το όραμά μας.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ CREDIT BUREAU Ένα ιδιωτικό νομικό πρόσωπο που επεξεργάζεται πληροφορίες πελατών ενός πιστωτή προκειμένου να υποστηρίξει τους πιστωτές στη διαδικασία αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του πελάτη.

ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ:

Οι πληροφορίες στο Αρχείο ενός Credit Bureau είναι επικουρικού χαρακτήρα για τον πιστωτή και δεν τον υποχρεώνουν να πραγματοποιήσει ή όχι μια συναλλαγή. Τον βοηθούν όμως να λάβει μια πιο τεκμηριωμένη απόφαση.

Έχουμε την υποδομή, την τεχνογνωσία, το ανθρώπινο δυναμικό και συνάμα το όραμα για να προχωρήσουμε ακόμη πιο μπροστά για το καλό της κυπριακής οικονομίας

Μικρός αλλα αποδοτικος και ευέλικτος οργανισμός Το 2020 εφαρμόστηκε η νέα στρατηγική Ανθρώπινου Δυναμικού.

ποτελώ μέρος του ανθρώπινου δυναμικού του οργανισμού από την έναρξη της λειτουργίας του. Από την αρχή, πίστεψα στο όραμα και στην προοπτική του νεοσύστατου τότε οργανισμού. Έτσι, πήρα την απόφαση να ενταχθώ στο δυναμικό του. Βίωσα την εξέλιξή του βήμα-βήμα και χαίρομαι για την επιτυχία του. Ως Διεύθυνση αλλά και γενικότερα ολόκληρη η ομάδα, αντιλαμβανόμαστε τις προκλήσεις που τίθενται ενώπιόν μας σε ό,τι αφορά την περαιτέρω εξέλιξη του οργανισμού. Συνειδητοποιούμε ότι οι προσδοκίες των ενδιαφερόμενων μερών είναι υψηλές, αλλά αυτό μας δίνει τη δύναμη για να συνεχίσουμε το έργο μας.

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Το 2020 εφαρμόστηκε η νέα στρατηγική Ανθρώπινου Δυναμικού, ως μέρος του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού του οργανισμού. Στο πλαίσιο αυτής, το 2021 υιοθετήθηκε το νέο οργανόγραμμα σε πλήρη ταύτιση με τη διεύρυνση του προσωπικού. Έτσι, τέθηκε κάτω από την ευθύνη μου το Τμήμα Λειτουργιών του οργανισμού και το Γραφείο Εξυπηρέτησης Κοινού. Παράλληλα, έχουν αναβαθμιστεί οι εσωτερικές πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού και έχει εφαρμοστεί Σχέδιο Επιβράβευσης Απόδοσης των εργαζομένων.

Ο οργανισμός μας δίνει βαρύνουσα σημασία

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ

Λόγω του μεγέθους του οργανισμού, δίνουμε μεγάλη έμφαση στη διαδικασία πρόσληψης προσωπικού. Ως εκ τούτου, στην τελική μας απόφαση αναφορικά με την επιλογή του κατάλληλου υποψηφίου για πρόσληψη, συνεκτιμούμε τις τεχνοκρατικές γνώσεις και δεξιότητές του, την προσωπικότητα και τη στάση έναντι της εργασίας του. Στοιχεία τα οποία αξιολογούνται αν συνάδουν με την κουλτούρα του οργανισμού, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της καλής λειτουργίας του. Με την πρόσληψη, δίνεται βαρύτητα στη συνεχή αξιολόγηση της απόδοσής του στη βάση προσωπικών στόχων που καθορίζονται. Η αναγνώριση και η επιβράβευση του προσωπικού για τα αποτελέσματα και τη συνεισφορά του στην υλοποίηση των στόχων της εταιρείας είναι ύψιστης σημασίας. Η Artemis Credit Bureau επενδύει επίσης στη συστηματική παροχή εκπαίδευσης στο προσωπικό για ανάπτυξη των επαγγελματικών και ατομικών τους δεξιοτήτων, όπως επίσης και στην αποδοτική επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ του προσωπικού. Θέλουμε να αξιοποιούμε όλα τα θετικά στοιχεία μιας σχετικά μικρής ομάδας. Χτίσαμε από την αρχή της λειτουργίας του οργανισμού ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον, το οποίο επιτρέπει στην Artemis Credit Bureau να

στον σεβασμό και την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη

ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Διευθύντριας Artemis Credit Bureau

είναι ευέλικτη και αποδοτική, ενώ ταυτόχρονα να προσφέρει στους συναδέλφους προοπτικές επαγγελματικής ανέλιξης.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Η Artemis Credit Bureau διαχρονικά προσαρμόζεται άμεσα και αποτελεσματικά σε οποιαδήποτε εξέλιξη ή διαμόρφωση του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου και δίνει μεγάλη βαρύτητα στην πιστή τήρηση των νομοθεσιών που διέπουν τη λειτουργία της. Αυτό περιλαμβάνει φυσικά και την προστασία των προσωπικών δεδομένων που επεξεργάζεται ο οργανισμός. Δίνουμε βαρύνουσα σημασία στον σεβασμό και την

προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη και ως οργανισμός συμμορφωνόμαστε πλήρως με τις πρόνοιες των νομοθεσιών που αφορούν τα προσωπικά δεδομένα, εφαρμόζοντας πιστά τις σχετικές οδηγίες και υποδείξεις του Γραφείου της Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και τις πρόνοιες του κείμενου νομοθετικού πλαισίου για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

WHO IS WHO

Η Άννα Στυλιανού είναι στον οργανισμό από την αρχή της λειτουργίας του. Ξεκίνησε ως Λειτουργός Διοίκησης στην εταιρεία και σταδιακά προάχθηκε σε Ανώτερο Λειτουργό και από το 2018 είναι Διευθύντρια στην Artemis Credit Bureau. Σήμερα, ως μέρος της Διεύθυνσης του οργανισμού, έχει πολυεπίπεδο ρόλο, ο οποίος καλύπτει την επίβλεψη των λειτουργιών της εταιρείας και του Γραφείου Εξυπηρέτησης Κοινού, τη διαχείριση των νομικών θεμάτων και των θεμάτων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, σε πλήρη συνεργασία με την εσωτερική νομική σύμβουλο και την εξωτερική νομική σύμβουλο του οργανισμού και τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού και τη διαχείριση των οικονομικών δραστηριοτήτων της Artemis Credit Bureau.

EconomyToday 85

θεμα

ΠΕΛΑΤΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Το επίπεδο ικανοποίησης των πελατών μας και η εταιρική πίστη αποτελούν τους δύο βασικούς πυλώνες της λειτουργίας του οργανισμού.

ποστολή και στρατηγικός στόχος του Τμήματος Λειτουργιών της Artemis Credit Bureau είναι η εφαρμογή της πελατοκεντρικής προσέγγισης που χαρακτηρίζει τον οργανισμό. Η προσέγγιση αυτή, η οποία στηρίζεται σε δύο πυλώνες, εδράζεται αφενός στη δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών που να ανταποκρίνονται στις εξελισσόμενες ανάγκες των πελατών μας και να βοηθούν στη λήψη πιο τεκμηριωμένων αποφάσεων. Αφετέρου, στο υψηλό

επίπεδο εξυπηρέτησης των πελατών μας, μέσω της εύρυθμης λειτουργίας του οργανισμού. Και οι δύο πυλώνες εντάσσονται στο πλαίσιο του επιπέδου ικανοποίησης και της εταιρικής πίστης.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Φροντίζουμε να καταμετρούμε το επίπεδο ικανοποίησης των οργανισμών που εξυπηρετούμε μέσω ετήσιων ερευνών μέτρησης ικανοποίησης. Ταυτόχρονα, είμα-

στε ικανοποιημένοι γιατί, μέσω των αποτελεσμάτων των εν λόγω ερευνών μέτρησης ικανοποίησης, διαπιστώνουμε ότι τα ήδη υψηλά επίπεδα εξυπηρέτησης συνεχίζουν να βελτιώνονται περαιτέρω, χρόνο με τον χρόνο. Αυτό λειτουργεί ως επιβράβευση του έργου μας αλλά και της προσέγγισης που ακολουθούμε. Είμαστε δίπλα στους πελάτες μας ανά πάσα στιγμή, διατηρώντας ανοικτό κανάλι επικοινωνίας με το εκάστοτε στέλεχος συνεργασίας που έχει οριστεί σε κάθε οργανισμό, στο πλαίσιο του επιτυχημένου μοντέλου συνεργασίας που εφαρμόζουμε από την αρχή της λειτουργίας μας.

ΤΑΥΤΙΣΗ ΑΞΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΒΙΟΛΑΡΗ

Λειτουργού Διαχείρισης Συστημάτων και Πληροφοριών

Διαφυλάττουμε τις αξίες μας ως κόρην οφθαλμού

και δεσμευόμαστε να τις διατηρήσουμε όσο και να μεγαλώσει ο οργανισμός

86 EconomyToday

Οι αξίες του οργανισμού βρίσκονται σε πλήρη εναρμόνιση με το επιχειρησιακό του μοντέλο. Έτσι, επιτυγχάνεται η εμπιστοσύνη των πελατών του οργανισμού, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της επιτυχίας του. Διαφυλάττουμε τις αξίες μας ως κόρην οφθαλμού και δεσμευόμαστε να τις διατηρήσουμε όσο και να μεγαλώσει ο οργανισμός. Σημαντικός παράγοντας της διασφάλισης της αποδοτικής επιχειρησιακής λειτουργίας του οργανισμού αποτελεί η λειτουργία του Διασυνδεδεμένου Συστήματος Διαχείρισης που βασίζεται στα Πρότυπα ISO 9001 για τις λειτουργίες και ISO 27001 για την Ασφάλεια Πληροφοριών. Ως Συντονιστής του Διασυνδεδεμένου Συστήματος Διαχείρισης, καθήκον μου είναι τόσο η επίβλεψη της ορθής εφαρμογής και τήρησής του όσο και η εξέλιξή του βάσει της προσαρμογής του στις νέες συνθήκες του οργανισμού. Στόχος μας είναι το Διασυνδεδεμένο Σύστημα Διαχείρισης να εμπλουτιστεί και με άλλα πρότυπα ISO, προκειμένου να συνεχίσει να εξυπηρετείται αποτελεσματικά και αποδοτικά η εξέλιξη του οργανισμού.

WHO IS WHO Ο Νικόλας Βιολάρης εντάχθηκε στον οργανισμό το 2018 προερχόμενος από τον τραπεζικό κλάδο. Η θέση του Λειτουργού Διαχείρισης Συστημάτων και Πληροφοριών τού δίνει την ευκαιρία να ασχοληθεί με ολόκληρο το φάσμα των λειτουργιών της Artemis Credit Bureau. Αυτό περιλαμβάνει κυρίως τη μελέτη των απαιτήσεων των πελατών και γενικότερα της τοπικής και διεθνούς αγοράς στον κλάδο των Credit Bureaus και στη βάση αυτής της γνώσης τον σχεδιασμό νέων προϊόντων και υπηρεσιών, την κατάρτιση των σχετικών επιχειρηματικών πλάνων, την ανάπτυξη λειτουργικών προδιαγραφών σε συστήματα του οργανισμού, την εξυπηρέτηση των πελατών του οργανισμού, τη διαχείριση Επιχειρησιακών Επιτροπών σε κλάδους στους οποίους δραστηριοποιείται ο οργανισμός, την εύρυθμη λειτουργία του κύριου πληροφοριακού συστήματος της εταιρείας, τη διαχείριση των πληροφοριών στο Αρχείο της Artemis Credit Bureau, καθώς και την προετοιμασία, επίβλεψη και διεκπεραίωση Έργων στον οργανισμό. Ταυτόχρονα, συνεισφέρει στις προωθητικές ενέργειες προβολής του οργανισμού, ενώ στα καθήκοντά του εμπίπτει και η συμβολή στην προώθηση των προϊόντων και υπηρεσιών του οργανισμού στην αγορά.

Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ Βοηθάμε τους καταναλωτές να πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο του πιστωτικού τους προφίλ

νώ η λειτουργία του Γραφείου Εξυπηρέτησης Κοινού (ΓΕΚ) της Άρτεμις ικανοποιεί νομική υποχρέωση που πηγάζει από τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ο οποίος παρέχει δικαιώματα στους καταναλωτές να έχουν πρόσβαση στα προσωπικά τους δεδομένα, η αξία της λειτουργίας της Υπηρεσίας δεν περιορίζεται εκεί. Το Γραφείο Εξυπηρέτησης Κοινού της Artemis Credit Bureau είναι πάντοτε δίπλα σε κάθε ιδιώτη και επιχείρηση. Μέσω της ορθής και άμεσης ενημέρωσης, ιδιώτες πελάτες και επιχειρήσεις μπορούν να λαμβάνουν πληροφόρηση για τις πιστωτικές τους διευκολύνσεις στην αγορά. Οι πληροφορίες αυτές παρέχονται στην Artemis Credit Bureau από τράπεζες και εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και μπορούν να τους αφορούν ως πρωτοφειλέτες, ως εγγυητές ή ως παρόχους εξασφαλίσεων. Σε κάθε περίπτωση, αυτό προσμετράται στην πιστωτική τους έκθεση, αφού όλες οι πληροφορίες περιέχονται στο Credit Report του πελάτη. Με τον τρόπο αυτό, η γνώση της οικονομικής εικόνας του καταναλωτή-πελάτη είναι η απαρχή για μια οικονομική συμπεριφορά που να του διασφαλίζει ένα υγιές οικονομικό προφίλ. Μέσω του οργανισμού βοηθούμε έμμεσα τον καταναλωτή να εφαρμόζει υπεύθυνη δανειοληψία. Δηλαδή, να δανείζεται αρχικά στη βάση των πραγματικών οικονομικών του δυνατοτήτων και επίσης να τηρεί τη δέσμευσή του για συνεπή αποπληρωμή των υποχρεώσεών του. Βασικό μέρος της αποστολής ενός Credit Bureau είναι η συνετή διαχείριση των οικονομικών των καταναλωτών με τεκμηρίωση μέσω των δεδομένων που τηρούνται στο Αρχείο, επομένως

ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

WHO IS WHO

Λειτουργού Γραφείου Εξυπηρέτησης Κοινού

Προτεραιότητά μας

είναι η άμεση ανταπόκριση στα αιτήματα που λαμβάνουμε

και στην Artemis Credit Bureau. Πιο συγκεκριμένα, βοηθάμε τους καταναλωτές να πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο του πιστωτικού τους προφίλ.

ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΤΟ ΓΕΚ

Στο Γραφείο Εξυπηρέτησης Κοινού της Artemis Credit Bureau παραλαμβάνονται και διεκπεραιώνονται αιτήσεις από ιδιώτες και επιχειρήσεις είτε μέσω προσωπικής επίσκεψης είτε μέσω ταχυδρομείου. Η συντριπτική πλειοψηφία αφορά αιτήσεις παροχής πληροφοριών. Υπάρχει και ένας πολύ μικρός αριθμός αιτήσεων διόρθωσης πληροφοριών, οι οποίες υποβάλλονται σε περίπτωση εντοπισμού σφάλματος στα δεδομένα κάποιου κατανα-

λωτή. Οι περιπτώσεις αυτές είναι σπάνιες, κάτι που αντικατοπτρίζει την υψηλή ποιότητα των δεδομένων του Αρχείου της Artemis Credit Bureau. Οι τράπεζες και οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων που συνεισφέρουν τα δεδομένα στο Αρχείο μας καταβάλλουν συστηματική προσπάθεια και αφιερώνουν πόρους ώστε να διατηρούν τα δεδομένα τους ορθά και επικαιροποιημένα. Επιπλέον, μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας με το Γραφείο Εξυπηρέτησης Κοινού μπορούν να δοθούν αναγκαίες και βοηθητικές πληροφορίες για την ορθή υποβολή αιτήσεων, καθώς και κατευθυντήριες γραμμές ώστε να επιλυθούν τυχόν θέματα που αφορούν τους καταναλωτές. Προτεραιότητά μας είναι η άμεση

Η παρουσία της Ειρήνης στον οργανισμό είναι ταυτισμένη με το Γραφείο Εξυπηρέτησης Κοινού (ΓΕΚ) της Artemis Credit Bureau, αφού ξεκίνησε την καριέρα της ως Γραφέας του ΓΕΚ το 2009 και το 2021 προάχθηκε σε Λειτουργό. Στην πορεία του χρόνου τα καθήκοντα και οι ευθύνες της αναβαθμίστηκαν.

ανταπόκριση στα αιτήματα που λαμβάνουμε. Σήμερα το Τμήμα μας στελεχώνεται από δύο άτομα για να μπορεί να ανταποκρίνεται αποδοτικά στον συνεχώς αυξανόμενο όγκο εργασίας. Μάλιστα, κατά τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των αιτήσεων καταναλωτών που διεκπεραιώνει το Γραφείο Εξυπηρέτησης Κοινού της Artemis Credit Bureau έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το παρελθόν. Αυτή η ανοδική τάση μπορούμε να πούμε ότι είναι διαχρονική και αυτό είναι κάτι που μας ικανοποιεί, αφού αυτό που προκύπτει είναι πως η προσδιδόμενη αξία της Artemis Credit Bureau για τους καταναλωτές, και κατ’ επέκταση την οικονομία, αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου.

EconomyToday 87

θεμα

WHO IS WHO ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ ΔΙΑΚΟΥΡΑΚΗ Ανώτερου Λειτουργού πληροφορικης

ΔΙΑΡΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ

Βρίσκεται υπό μελέτη η επέκταση των προσφερόμενων υπηρεσιών με υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και αρχιτεκτονικών υλοποίησης.

ς Credit Bureau, επεξεργαζόμαστε δεδομένα και η τεχνολογία είναι αυτή που μας επιτρέπει να το πράττουμε αποδοτικά και πάντοτε σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις εξειδικευμένες ανάγκες και απαιτήσεις των πελατών μας. Οι υπόλοιπες λειτουργίες που σχετίζονται με την πληροφορική, οι οποίες αφορούν κυρίως τη διαχείριση της υποδομής η οποία φιλοξενεί το κύριο πληροφοριακό σύστημα της Artemis Credit Bureau (Artemis Credit System), καθώς και άλλες υποστηρικτικές υπηρεσίες, προσφέρονται από την JCC Payment Systems Ltd (JCC). Η Artemis Credit Bureau δημιουργήθηκε το 2009, με τη σημαντική συνεισφορά της JCC, η οποία ανέλαβε από την αρχή το κομμάτι της πληροφορικής. Η JCC είναι γνωστή στην αγορά για τη συσσωρευμένη τεχνογνωσία και το υψηλό επίπεδο υπηρεσιών και ασφάλειας των πληροφοριακών συστημάτων

88 EconomyToday

που διαχειρίζεται. Γι’ αυτό επιλέγηκε από την αρχή από την Artemis Credit Bureau και έκτοτε αποτελεί σταθερό εταίρο μας, ο οποίος συνέβαλε στην ανάπτυξη της εταιρείας μας.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Στο στρατηγικό πλάνο που ανέπτυξε το Τμήμα Πληροφορικής, τέθηκε ως όραμα η παροχή δυνατότητας στους χρήστες των συστημάτων πληροφορικής να εργάζονται αποδοτικότερα και να εξασφαλίζουν πάντα τη μέγιστη αξία από τα συστήματα του οργανισμού, είτε είναι εξωτερικοί χρήστες είτε είναι εσωτερικοί χρήστες του οργανισμού. Έχουμε ως αποστολή την προώθηση και υποστήριξη της αποτελεσματικής χρήσης πληροφοριακών συστημάτων σε όλες τις λειτουργίες και προσφερόμενες υπηρεσίες της εταιρείας, αποσκοπώντας στην επέκταση του εύρους και βάθους των επιχειρηματικών

λειτουργιών της εταιρείας. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω παροχής τεχνολογικών λύσεων υψηλού επιπέδου, οι οποίες ακολουθούν μια διαρκή πορεία βελτίωσης για να ανταποκρίνονται στις υψηλές απαιτήσεις ποιότητας και ασφάλειας πληροφοριών. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να προσαρμόζουμε συνεχώς τα πληροφοριακά μας συστήματα στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών μας αλλά και στις συνεχείς τεχνολογικές εξελίξεις. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η εταιρεία αποφάσισε να δημιουργήσει ομάδα προγραμματιστών αφοσιωμένων αποκλειστικά στη δημιουργία, βελτίωση και συντήρηση των συστημάτων. Δημιουργήσαμε μια εξαιρετική ομάδα επαγγελματιών στο Τμήμα Πληροφορικής, η οποία εργάζεται αποδοτικά προς όφελος του οργανισμού, ακολουθώντας τυποποιημένες διαδικασίες βάσει των προτύπων διασφάλισης ποιότητας και ασφάλειας πληροφοριών (ISO9001 και ISO27001) που τηρεί η εταιρεία. Διαχρονικά

Ο Μανόλης Διακουράκης εντάχθηκε στον οργανισμό το 2020, με μακρά προϋπηρεσία στον τομέα της πληροφορικής αναλαμβάνοντας την υλοποίηση της νέας στρατηγικής του οργανισμού στον τομέα της πληροφορικής. Προϋπόθεση ήταν η δημιουργία Τμήματος Πληροφορικής στην εταιρεία. Ως εκ τούτου, τον Ιανουάριο του 2022 ολοκληρώθηκε η μετάβαση από μοντέλο εξωτερικής ανάθεσης των λειτουργιών ανάπτυξης προγραμμάτων σε μοντέλο εσωτερικής λειτουργίας. Η εξέλιξη αυτή πραγματοποιήθηκε με τη στελέχωση του Τμήματος Πληροφορικής από ομάδα δύο προγραμματιστών και με την υιοθέτηση εξελιγμένων εργαλείων ανάπτυξης και διαχείρισης λογισμικού.

σταθερή προτεραιότητα του Τμήματος και κατ’ επέκταση του οργανισμού είναι η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, μέσω παροχής τεχνικής εκπαίδευσης σε γλώσσες προγραμματισμού και νέες μεθοδολογίες στον κλάδο της πληροφορικής.

νεες τεχνολογιες, ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ

Σημειώνεται ότι ήδη βρίσκεται υπό μελέτη η επέκταση των προσφερόμενων υπηρεσιών με υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και αρχιτεκτονικών υλοποίησης, πάντοτε με διασφάλιση του υψηλού επιπέδου ασφάλειας πληροφοριών. Για τους εσωτερικούς χρήστες του οργανισμού, η αυτοματοποίηση διαδικασιών για αύξηση της παραγωγικότητας και μείωση του λειτουργικού κόστους, με απώτερο στόχο τη μετάβαση σε ένα εργασιακό περιβάλλον χωρίς χρήση χαρτιού (paperless environment), είναι ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων του Τμήματος Πληροφορικής.

Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ARTEMIS Credit Bureau Στα μελλοντικά πλάνα του Τμήματος περιλαμβάνεται η υλοποίηση ολοκληρωμένης πλατφόρμας διαχείρισης κινδύνου διακυβέρνησης.

ασφάλεια πληροφοριών αποτέλεσε, από την ίδρυσή της, στρατηγική προτεραιότητα της Artemis Credit Bureau, λόγω της φύσης των εργασιών του οργανισμού και της σημασίας που αποδόθηκε στον τομέα αυτό. Για τον λόγο αυτό, η θέση του Λειτουργού Ασφάλειας Πληροφοριών ήταν από την αρχή στο οργανόγραμμα του οργανισμού. Στην πορεία του χρόνου, τα καθήκοντα και οι απαιτήσεις της θέσης αναβαθμίστηκαν, για να συνάδουν πλήρως με το όραμα της Artemis Credit Bureau για στρατηγική ανάπτυξη.

ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Η αποστολή του Τμήματος Ασφάλειας Πληροφοριών της Artemis Credit Bureau είναι η διασφάλιση της εμπιστευτικότητας, ακεραιότητας και διαθεσιμότητας των στοιχείων ενεργητικού και των πληροφοριών που συλλέγει, διατηρεί και επεξεργάζεται η εταιρεία. Προς επίτευξη της αποστολής του, το Τμήμα Ασφάλειας Πληροφοριών αξιολογεί και συστήνει την υλοποίηση αποτελεσματικών μέτρων ελέγχου για μείωση και διαχείριση του ρίσκου που προκύπτει από τις εργασίες της εταιρείας σε αποδεκτά επίπεδα, καθώς και την κανονιστική συμμόρφωση του οργανισμού με το σχετικό νομικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της. Αποτέλεσμα της ανωτέρω υλοποίησης είναι η διατήρηση της ασφάλειας των πληροφοριών στον μέγιστο βαθμό σε σχέση με την προστασία κατά τη μεταφορά τους, την επεξεργασία τους και την αποθήκευσή τους και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης στα πληροφοριακά συστήματα, τις επικοινωνίες και τους ανθρώπινους πόρους που χειρίζονται, διατηρούν και αποθηκεύουν το σύνολο των πληροφοριών. Ακόμη, το Τμήμα Ασφάλειας Πληροφοριών είναι

υπεύθυνο για την εφαρμογή και περαιτέρω ανάπτυξη του πλαισίου ασφάλειας πληροφοριών, για να υποστηρίξει τις προσπάθειες του οργανισμού για απόλυτη προστασία των πληροφοριών που διαχειρίζεται.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Σημειώνεται ότι η Artemis Credit Bureau κατέχει και διατηρεί εν ισχύι πιστοποίηση με το Πρότυπο ISO 27001 για το Σύστημα Διαχείρισης της Ασφάλειας Πληροφοριών από το 2012, ενώ σήμερα η εταιρεία βρίσκεται στη διαδικασία πιστοποίησης με το Πρότυπο ISO 22301 για διαχείριση του Συστήματος Διαχείρισης της Επιχειρηματικής Συνέχειας. Στα μελλοντικά πλάνα του οργανισμού είναι επίσης η πιστοποίηση με το Πρότυπο ISO 27701 στο πλαίσιο ανάπτυξης του Συστήματος Διαχείρισης Προσωπικών Δεδομένων. Τα πρότυπα βοηθούν στην αποδοτική λειτουργία του οργανισμού μας και έχουν αποδείξει την αξία τους στην πράξη. Κάθε νέο πρότυπο εντάσσεται ως μέρος του Διασυνδεδεμένου Συστήματος Διαχείρισης του οργανισμού και αυτό συμβάλλει στην αποδοτική εφαρμογή του. Ενδυναμώνουν επίσης ακόμη περισσότερο την κουλτούρα στον οργανισμό για τον σεβασμό στην ασφάλεια των πληροφοριών. Προς περαιτέρω ενίσχυση αυτής της κουλτούρας, διοργανώνονται εκπαιδευτικά σεμινάρια εντός του οργανισμού για το θέμα της ασφάλειας πληροφοριών, ενώ επιπρόσθετα το προσωπικό παρακολουθεί σε μηνιαία βάση σεμινάρια μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Το υψηλό επίπεδο ασφάλειας στη διαχείριση των πληροφοριών στον

ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗ

Λειτουργού Ασφάλειας Πληροφοριών

οργανισμό πιστοποιείται και μέσω πολλαπλών εξωτερικών ελέγχων που διενεργούνται ετήσια από ανεξάρτητους εξωτερικούς φορείς τόσο στην Artemis Credit Bureau όσο και στον Διαχειριστή των πληροφοριακών της συστημάτων, την JCC Payment Systems Ltd. Δεχόμαστε αριθμό ανεξάρτητων εξωτερικών ελέγχων κάθε χρόνο, τα αποτελέσματα των οποίων αξιοποιούνται πλήρως, αφού τα ευρήματα που προκύπτουν αποτελούν ευκαιρία για περαιτέρω βελτίωση των διαδικασιών μας και ισχυροποιούν την ασφάλεια των συστημάτων μας. Στα μελλοντικά πλάνα του Τμήματος περιλαμβάνεται επίσης η υλοποίηση ολοκληρωμένης πλατφόρμας διαχείρισης κινδύνου διακυβέρνησης, επιχειρηματικών διαδικασιών και περιουσιακών στοιχείων, η οποία θα είναι προσαρμοσμένη στις εξειδικευμένες ανάγκες της Artemis Credit Bureau.

WHO IS WHO Ο Μάρκος Χριστοφίδης κατέχει τη θέση του Λειτουργού Ασφάλειας Πληροφοριών στην Artemis. Μετά την πολυετή καριέρα του στον τραπεζικό κλάδο, εντάχθηκε πρόσφατα στην οικογένεια της Artemis Credit Bureau.

Κάθε νέο πρότυπο εντάσσεται

ως μέρος του Διασυνδεδεμένου Συστήματος Διαχείρισης του οργανισμού EconomyToday 89

ΘΕΜΑ

Οι μεγαλύτεροι

στρατοί του κόσμου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΕΝΙΟΣ ΜΕΣΑΡΙΤΗΣ

90 EconomyToday

Για πολλές χώρες, η συγκέντρωση στρατιωτικού προσωπικού αποτελεί προτεραιότητα, ωστόσο υπάρχουν και άλλα έθνη που δεν έχουν καθόλου στρατούς

αρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία του πλανήτη δεν ζει σε εμπόλεμες ζώνες και ζει ειρηνικά, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία επαναφέρει στο προσκήνιο τη σημασία του στρατού στα σύγχρονα κράτη. Είτε λόγω των συνεχιζόμενων ένοπλων συγκρούσεων σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη είτε λόγω της προληπτικής οικοδόμησης άμυνας από τα πλείστα κράτη, έχουν συγκεντρωθεί σημαντικοί αριθμοί στρατιωτικού προσωπικού στον πλανήτη. Η ομάδα του Visual Capitalist, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το World Population Review, χαρτογραφεί όλο το στρατιωτικό προσωπικό του πλανήτη, ενώ σημειώνει ότι εξελίσσονται πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία, στην Υεμένη και στην Αιθιοπία.

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ

Ποιος έχει τον μεγαλύτερο στρατό;

Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή και ως εκ τούτου το Visual Capitalist έχει ταξινομήσει το στρατιωτικό προσωπικό σε τρεις κατηγορίες: 1. Ενεργός στρατός: Στρατιώτες που εργάζονται με πλήρη απασχόληση για τον στρατό. Χώρα με τον μεγαλύτερο ενεργό στρατό: Κίνα, με πάνω από 2 εκατομμύρια στρατιωτικό προσωπικό. 2. Εφεδρικός στρατός: Άτομα που δεν εργάζονται στον στρατό με πλήρη απασχόληση, αλλά έχουν στρατιωτική εκπαίδευση και μπορούν να κληθούν και να αναπτυχθούν ανά πάσα στιγμή. Χώρα με τον μεγαλύτερο εφεδρικό στρατό: Βιετνάμ, με 5 εκατομμύρια έφεδρους στρατιώτες. 3. Παραστρατιωτικοί: Ομάδες που δεν είναι επίσημα στρατιωτικό προσωπικό αλλά λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο, όπως η CIA ή οι ομάδες SWAT στις ΗΠΑ. Χώρα με τον μεγαλύτερο «παραστρατιωτικό στρατό»: Βόρεια Κορέα, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για 5 εκατομμύρια άτομα. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, από τις πιο πάνω κατηγορίες στρατιωτικού προσωπικού, το παραστρατιωτικό είναι το λιγότερο καλά καθορισμένο σε όλες τις χώρες του κόσμου και επομένως δεν περιλαμβάνεται στο γράφημα.

Ποια χώρα έχει τον μεγαλύτερο στρατό; Εξαρτάται ποιος κάνει την καταμέτρηση

Αν συμπεριλάβουμε τις παραστρατιωτικές δυνάμεις, δείτε πώς συγκεντρώνονται οι κορυφαίες χώρες όσον αφορά το στρατιωτικό προσωπικό: Εάν δούμε τους αριθμούς συνολικά και με τους τρεις τύπους, το Βιετνάμ βρίσκεται στην κορυφή, με πάνω από 10 εκατομμύρια προσωπικό. Στους πίνακες κατατάσσονται οι 10 μεγαλύτεροι στρατοί στον κόσμο, εξαιρουμένων των παραστρατιωτικών ομάδων: Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, η Βόρεια Κορέα παραμένει κοντά στην κορυφή της λίστας συγκριτικά με ισχυρά κράτη του πλανήτη. Εξαιρουμένων των εκτιμήσεων των παραστρατιωτικών δυνάμεων, το κατά πολλούς «ερημιτικό βασίλειο» έχει σχεδόν 1,9 εκατ. ενεργούς και εφεδρικούς στρατιώτες.

Χτίζοντας στρατιωτικό προσωπικό

Οι λόγοι για τα τεράστια στρατιωτικά μεγέθη είναι προφανείς σε ορισμένες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, στο Βιετνάμ, τη Βόρεια Κορέα και τη Ρωσία, οι πολίτες

92 EconomyToday

μεγαλύτεροι στρατοί Source: World Population Review

Ενεργός στρατός

Εφεδρικός στρατός

υποχρεούνται να υπηρετήσουν για μια υποχρεωτική περίοδο της ζωής τους στον στρατό. Η Βόρεια Κορέα και η Νότια Κορέα, δύο χώρες που εξακολουθούν να βρίσκονται ουσιαστικά σε πόλεμο, και οι δύο στρατολογούν πολίτες για τον στρατό τους. Στη Βόρεια Κορέα, τα αγόρια επιστρατεύονται στην ηλικία των 14. Ξεκινούν την ενεργό υπηρεσία στα 17 και παραμένουν στον στρατό για άλλα 13 χρόνια. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις επιστρατεύονται και γυναίκες. Στη Νότια Κορέα, ένας άνδρας πρέπει να καταταγεί κάποια στιγμή στον στρατό μεταξύ 18 και 28 ετών. Οι περισσότεροι όροι υπηρεσίας είναι λίγο περισσότερο από ένα έτος τουλάχιστον. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις: το συγκρότημα K-Pop BTS έλαβε πρόσφατα νόμιμα δικαιώματα να καθυστερήσει τη στρατιωτική του θητεία, χάρη στον Υπουργό Πολιτισμού της χώρας. Ανάμεσα στις χώρες που οι γεωπολιτικοί και ιστορικοί παράγοντες τις αναγκάζουν να έχουν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία των πολιτών είναι η Αυστρία, η Βραζιλία, η Μιανμάρ, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ουκρανία και η Ρωσία, όπως επίσης η Κύπρος και η Ελλάδα. Στις ΗΠΑ, πολλοί και διαφορετικοί είναι οι παράγοντες

Παραστρατιωτικοί

Βόρεια Κορέα

nοτια Κορέα

ινδια

1.280.000

599.000

1.455.550

600.000

3.100.000

1.155.000

5.889.000

3.013.500

συνολο 7.769.000

2.526.950

συνολο 6.712.500

συνολο

βιετναμ

482.000

5.000.000

5.040.000 συνολο 10.522.000

5.137.500

που συμβάλλουν στο ότι η χώρα διαθέτει τόσο μεγάλη στρατιωτική δύναμη. Πρώτον, η στρατιωτική βιομηχανία τροφοδοτεί τον στρατό των ΗΠΑ. Μια μακρόχρονη παράδοση στενής συνεργασίας της αμερικανικής κυβέρνησης με την αμυντική βιομηχανία και τη βιομηχανία όπλων δημιουργεί οικονομικά κίνητρα για στρατιωτικές υποδομές, κάτι που μεταφράζεται και σε ανάγκη για περισσότερο στρατιωτικό προσωπικό. Επιπλέον, ο στρατός των ΗΠΑ προσφέρει ασφάλεια εργασίας και δίχτυ ασφαλείας και μπορεί να είναι μια ελκυστική επιλογή σταδιοδρομίας. Πολιτιστικά, ο στρατός χαίρει επίσης μεγάλης εκτίμησης στη χώρα, σημειώνει η ομάδα του Visual Capitalist.

Έθνη χωρίς στρατούς

Για πολλές χώρες, η συγκέντρωση στρατιωτικού προσωπικού αποτελεί προτεραιότητα, ωστόσο υπάρχουν και άλλα έθνη που δεν έχουν καθόλου στρατούς (εξαιρουμένου του παραστρατιωτικού κλάδου). Ενδεικτικά αναφέρονται η Κόστα Ρίκα, η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και ο Παναμάς. Η Κόστα Ρίκα δεν έχει στρατό, καθώς ο στρατός της δια-

κινα

λύθηκε μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα τη δεκαετία του 1940. Τα κονδύλια για τον στρατό ανακατευθύνθηκαν σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες, όπως η εκπαίδευση. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά τα έθνη ζουν σε μια κατάσταση συνεχούς ειρήνης. Τα περισσότερα έχουν βρει εναλλακτικά μέσα για να συγκεντρώσουν δυνάμεις ασφαλείας. Σύμφωνα με τη Διαμερικανική Συνθήκη Αμοιβαίας Βοήθειας, άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ είναι τεχνικά υποχρεωμένες να παρέχουν στρατιωτικές υπηρεσίες στην Κόστα Ρίκα, για παράδειγμα, εάν υπάρχει ανάγκη.

Χώρες με υποχρεωτική στρατιωτική θητεία είναι η Αυστρία, η Βραζιλία, η Μιανμάρ, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, Κύπρος και Ελλάδα η Ουκρανία και Σύμφωνα πάντως με την ιστοσελίδα World Population Review, η Κύπρος έχει ενεργό στρατιωτικό προσωπικό η Ρωσία, όπως που κυμαίνεται στις 15.000 άτομα, ενώ με τον εφεδρικό επίσης η Κύπρος στρατό το στρατιωτικό προσωπικό ανέρχεται συνολικά και η Ελλάδα στα 65.000 άτομα.

βραζιλια

Σχετικά με την Ελλάδα, η ίδια ιστοσελίδα αναφέρει ότι η χώρα έχει 142 χιλιάδες ενεργό στρατιωτικό προσωπικό, ενώ ο εφεδρικός στρατός κυμαίνεται στις 221,3 χιλιάδες, ανεβάζοντας το σύνολο του στρατιωτικού προσωπικού στις 368,1 χιλιάδες άτομα.

ΗΠΑ ρωσια

ταϊβαν

πακισταν

163.000

654.000

1.657.000

550.000

11.800

291.000

συνολο 1.831.800

συνολο 1.495.000

366.500 1.388.000 2.185.000 1.014.000 1.340.000 844.950 1.170.000 2.000.000 395.000 δεν αποκαλύπτεται

660.000 συνολο 4.015.000

554.000 συνολο 3.568.000

συνολο 2.233.050

συνολο 2.101.500

EconomyToday 93

θεμα

Μπουνιές

εκατομμυρίων ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

94 EconomyToday

H έμπνευση του Σιλβέστερ Σταλόνε να δημιουργήσει τον Ρόκι Μπαλμπόα στα 1976 αποδείχθηκε χρυσή και ιστορική

που να ’ναι βγαίνει στους κινηματογράφους το Creed 3. O Σιλβέστερ Σταλόνε έρχεται να δώσει συνέχεια στη σειρά ταινιών του Ρόκι Μπαλμπόα, με πρωταγωνιστή τον γιο του μεγάλου του αντιπάλου και φίλου (αφού έσπασαν πρώτα στο ρινγκ ο ένας τα μούτρα του άλλου), Απόλλο Κριντ. Ο Σταλόνε από υποκριτικής άποψης δεν λέει πολλά ή μάλλον πάρα πολλά. Όταν προσπάθησε να ξεφύγει λίγο από το προφίλ του αγαθού γίγαντα (Ρόκι) ή του φοβερού πολεμιστή (στα Ράμπο και στους Expendables), απέτυχε από πλευράς υποκριτικής. Ειδικά όταν το γύρισε σε κωμωδία (όπως το Όσκαρ) ή στον ρόλο του αδιάφθορου αστυνομικού. Μην δείτε ούτε το Tango and Cash, ούτε βέβαια το Κόμπρα. Και αν το Cop Land είναι ταινιάρα, αυτό οφείλεται στις ερμηνείες του υπόλοιπου καστ. Η δε απόπειρα για ταινία F1 απέφερε το τραγικό Driven. Στο δε ποδοσφαιρικό Victory, ο Πελέ ίσως κάνει καλύτερη θεατρική ερμηνεία. Αλλά ένα πράγμα μπορείς να αποδώσεις στον Σταλόνε από την ημέρα που είχε την έμπνευση να γράψει το σενάριο του Ρόκι 1. Πριν από 46 χρόνια. Ότι στις πλείστες περιπτώσεις ξέρει πώς να αποταθεί στο κοινό και να κάνει επιτυχία (οικονομική κυρίως).

Χρυσή έμπνευση Πολλοί λένε πως έμπνευση για το πρώτο Ρόκι ήταν η ιστορία του Τζέιμς Μπράντοκ (πυγμάχος από τα αζήτητα που έγινε παγκόσμιος πρωταθλητής – η ιστορία του έγινε ταινία με τον Ράσελ Κρόου). Άλλοι πως εμπνεύστηκε από τον Ρόκι Μαρσιάνο, τον θρυλικό μποξέρ. Κυρίως όμως εμπνεύστηκε από τον Τσακ Γουέπνερ (ποιον;). Ο Γουέπνερ ήταν ένας σκληρός μποξέρ, αλλά έξω καρδιά και με αγάπη για τις μπιρίτσες. Λόγω διαφόρων συγκυριών είχε την ευκαιρία να αγωνιστεί για τον παγκόσμιο τίτλο απέναντι στον Μοχάμεντ Άλι. Κόντρα στα προγνωστικά (οι προβλέ-

EconomyToday 95

θεμα ψεις μιλούσαν για νοκ-ντάουν στον 3ο γύρο), άντεξε. Με πρησμένα μάτια και σπασμένη μύτη, άντεξε μέχρι τέλους και έπεσε μόλις 19 δευτερόλεπτα πριν από το τέλος του 15ου γύρου και του αγώνα. Ο Σταλόνε δεν παραδέχτηκε ποτέ ότι εμπνεύστηκε τον Ρόκι από τον αγώνα του Γουέπνερ, αλλά… έγραψε το σενάριο αφού είδε στο στάδιο τον αγώνα Άλι-Γουέπνερ. Και πλήρωσε ένα γερό ποσό στον Γουέπνερ για να αποσύρει την αγωγή στα δικαστήρια, όπου υποστήριξε ότι ο Σταλόνε «έκλεψε» την ιστορία του και την έκανε φιλμ. Η ιστορία του Ρόκι 1 είναι πάνω-κάτω η ιστορία του Γουέπνερ. Πυγμάχος χωρίς μέλλον, απλά δυνατός σαν… ταύρος, λόγω συγκυριών δίνει αγώνα για τον παγκόσμιο τίτλο με τον Απόλλο Κριντ και αντέχει (με κλειστά, πρησμένα από τις γροθιές, μάτια και σπασμένη μύτη) μέχρι την τελευταία μπουνιά του αγώνα. Ο Ρόκι θα χάσει στα σημεία, αλλά ο Σταλόνε θα κερδίσει στα Όσκαρ (η ταινία πήρε τρία και προτάθηκε για άλλα επτά), στα ταμεία και στις καρδιές των φίλων του κινηματογράφου. Από εκείνη τη στιγμή, το νερό μπήκε στ’ αυλάκι. Μια απρόσμενη επιτυχία και ένας τόσο αγαπητός χαρακτήρας θέλουν αμέσως και 2ο φιλμ. Το Ρόκι 2 έρχεται με τον Σταλόνε να ξαναμπαίνει στο ρινγκ μαζί με τον Απόλλο Κριντ και το τέλος να είναι φυσικά ίδιο σε εικόνα, ανάποδο σε αποτέλεσμα. Με τον καλοκάγαθο Μπαλμπόα να κερδίζει στην τελευταία μπουνιά.

Πόνταρε στην αγάπη των Αμερικανών για το μποξ, αλλά άνοιξε και τον δρόμο για άλλες ταινίες με θέμα το ίδιο άθλημα οι οποίες άφησαν εποχή

Δύο επιτυχίες σε τρία χρόνια. Ο Ρόκι (και μαζί ο Σταλόνε) γίνεται σήμα κατατεθέν και τρυπώνει στις καρδιές των Αμερικανών. Που ως γνωστόν λατρεύουν το μποξ και περιμένουν (όπως και εκατομμύρια θεατές) την επόμενη ταινία. Ο παγκόσμιος πλέον πρωταθλητής Ρόκι έρχεται ενώπιον του θηριώδους διεκδικητή. Ο Σταλόνε επέλεξε τον Mr. Τ όταν τον είδε στο τηλεοπτικό σόου «Ο πιο σκληρός Αμερικανός σεκιουριτάς» και τον βάφτισε Κλάμπερ Λανγκ. Βάζει στην εξίσωση και ένα τραγούδι σάουντ-τρακ. Να σου το θρυλικό «Eye of the Tiger», να σου δύο τρομεροί αγώνες με τον Mr. T σε δύο ώρες, να σου η φιλία και η συνεργασία με τον Απόλλο Κριντ και τα ταμεία σπάνε… Και πριν καλά-καλά κοπάσει η σκόνη από το Ρόκι 3, ο Σταλόνε έχει άλλη έμπνευση. Από τον… Γκορμπατσόφ. Ο νέος ηγέτης της ΕΣΣΔ στέλνει ήδη τα πρώτα μηνύματα για νέο αέρα στα σοσιαλιστικά κράτη, αλλά και για… μείωση της έντασης με τη Δύση. Ο Σταλόνε αρπάζει το πνεύμα των ημερών. Νιώθει ότι υπάρχει ακόμη περιθώριο για λίγο ψυχροπολεμικό κλίμα, φτάνει να προσθέσει στην πορεία και λίγη… αύξηση της θερμοκρασίας. Έτσι δημιουργεί τον Ιβάν Ντράγκο. Τον σούπερ Σοβιετικό μποξέρ που πάει στις ΗΠΑ αντάμα με την πανέμορφη σύζυγό του. Σκοτώνει στο ρινγκ τον Απόλλο και αναγκάζει τον Ρόκι να τον αντιμετωπίσει. Ο Μπαλμπόα προπο-

1976 1979 1982 1985 1990 ΡΟΚΙ

ΡΟΚΙ 3

ΡΟΚΙ 5

ΕΞΟΔΑ

$0,95 εκατ. ΕΣΟΔΑ

$225 εκατ.

ΡΟΚΙ 2 ΕΞΟΔΑ

$7 εκατ. ΕΣΟΔΑ

$200 εκατ.

96 EconomyToday

$17 εκατ. ΕΣΟΔΑ

$127 εκατ.

$42 εκατ.

ΡΟΚΙ 4 ΕΞΟΔΑ

$28 εκατ. ΕΣΟΔΑ

$304 εκατ.

ΕΣΟΔΑ

$120 εκατ.

νείται σκληρά στη Σιβηρία και διαλύει τον Ντράγκο μέσα στη Μόσχα. Στο τέλος, όλο το σοβιετικό κοινό και η ηγεσία (στο βάθος πίσω από τζάμια χειροκροτεί κάποιος που μοιάζει στον Γκορμπατσόφ) τον αποθεώνουν. Κάποια στιγμή ο Ρόκι έπρεπε να αποσυρθεί. Αλλά έλα που λίγο τα τρομερά οικονομικά προβλήματα και λίγο η ανάγκη να μυριστεί το ρινγκ, τον επαναφέρουν. Ρόκι 5, άστε καλύτερα. Απογοήτευση. Ο Σταλόνε δεν μπήκε στο ρινγκ, αλλά έριξε μερικές γροθιές στο τέλος, όταν σε μάχη στον δρόμο πλάκωσε τον μέχρι προ ολίγων μηνών αθλητή και πουλέν του, Τόμι Γκαν. Ταινία-άστε, αλλά πούλησε. Με το έμπα του 21ου αιώνα και στη μέση της πρώτης δεκαετίας του, άρχισε η τάση για την αναβίωση των ’80s. Ο Σταλόνε ήταν από τους πρωτεργάτες. Στα 60 του πλέον, αλλά κινηματογραφικά στα 50, παρουσιάζει το «Ρόκι Μπαλμπόα». Ο Ρόκι επανέρχεται στο ρινγκ, αφού τα κομπιούτερ έβγαζαν ότι θα ήταν ο ιδανικός διεκδικητής τίτλου. Τα βάζει στα ίσα με τον έχοντα τα μισά του χρόνια πρωταθλητή και αποθεώνεται. Έμοιαζε κουφό ένας πενηντάρης να κάνει τέτοια πράγματα με τα γάντια, αλλά και εδώ ο Σταλόνε είχε παράδειγμα. Τον Τζον Φόρμαν, που έγινε δύο φορές παγκόσμιος πρωταθλητής. Από την πρώτη μέχρι τη

Με οκτώ ταινίες και την 9η καθ’ οδόν, ο Σταλόνε δημιούργησε ένα απόλυτα επιτυχές franchise

2006 2015 2018 ΚΡΙΝΤ

ΡΟΚΙ ΜΠΑΛΜΠΟΑ ΕΞΟΔΑ

$24 εκατ. ΕΣΟΔΑ

$156 εκατ.

Ας είναι καλά ο Ρόκι

ΕΞΟΔΑ

$37 εκατ. ΕΣΟΔΑ

$174 εκατ.

δεύτερη μεσολάβησαν 21 χρόνια. Και αφού, μετά τον Μπαλμπόα του 2006, ήταν πλέον αδύνατο ο Ρόκι να ξαναβάλει γάντια και να σταθεί μπροστά στα σχοινιά, ο Σταλόνε έβαλε το μυαλό του να δουλέψει. Με κύρια πηγή τα προηγούμενα έργα, είπε… εύρηκα. Και ανακάλυψε τον γιο του Απόλλο Κριντ. Που τον προπονεί, του γίνεται 2ος πατέρας και τον καθοδηγεί προς την κορυφή. Το Κριντ 1 σκίζει, ο Σταλόνε ψάχνει έμπνευση για το δεύτερο και φέρνει στη σκηνή τον Ιβάν Ντράγκο και τον γιο του. Σε ό,τι αφορά το Κριντ 3, ο Σταλόνε, που δεν θα υποδυθεί λένε τον Ρόκι, άφηνε να νοηθεί ότι θα έβαζε στο ρινγκ τον γιο του Κλάμπερ Λανγκ! Πρωτότυπο. Δεν επιβεβαιώθηκε ούτε και διαψεύστηκε. Επτά μήνες πριν από την προβολή… Εννοείται ότι ο Σταλόνε έπιασε κορυφή στην επιτυχία και στα ταμεία. Απλά μαθηματικά με στοιχεία. Το Ρόκι 4, που έβγαλε $300 τόσα εκατομμύρια, φιγουράρει σε αρκετές λίστες ως η αθλητική ταινία με τις μεγαλύτερες εισπράξεις (αναφέρεται το ποσό την εποχή της κυκλοφορίας της). Και οι 8 ταινίες Ρόκι και Κριντ είναι σίγουρα στις πρώτες 40. Απλά με επίσημα στοιχεία δείτε και καταλάβετε τι ξόδεψε και τι έβγαλε ο άνθρωπος. Μόνο με τα έσοδα από την πρώτη ταινία, τα $225 εκατ. του Ρόκι 1 (που αν έβγαινε σήμερα θα του απέφερε κατ’ αναλογία $1 δισ.), καλύπτει (υπερκαλύπτει για να είμαστε ακριβείς) όλα τα έξοδα και των οκτώ ταινιών που είδαμε μέχρι σήμερα με τον Μπαλμπόα. Ο Σταλόνε είδε τις ταινίες να χρειάζονται συνολικά $196 εκατομμύρια, την ώρα που οι εισπράξεις έφτασαν το $1,5 δισ. Δηλαδή τα έσοδα ήταν δέκα φορές παρά κάτι περισσότερα από τα έξοδα.

ΚΡΙΝΤ 2 ΕΞΟΔΑ

$50 εκατ. ΕΣΟΔΑ

$214 εκατ.

Ο Σταλόνε δεν έγινε μόνο σταρ, δεν έβγαλε μόνο τα μαλλιοκέφαλά του. Με τον Ρόκι, έβαλε σε λειτουργία τον μηχανισμό του Χόλιγουντ ώστε να παράξει σπουδαίες ταινίες με θέμα το μποξ. Αλλά και σπουδαίους ηθοποιούς να επιλέξουν αυτού του είδους τους ρόλους μετά από χρόνια. Από το «Τhe harder they fall» του 1956 με τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ. Αμέσως μετά τα δύο πρώτα Ρόκι, βγαίνει το δραματικό «The Champ» με τον Γιον Βόιτ. Στα 1980 έρχεται το επικό «Raging Bull», ελληνιστί «Μαινόμενος Ταύρος», με την επική ερμηνεία του Ντε Νίρο στον ρόλο του Τζέικ Λα Μότα. Ο εκπληκτικός Ντάνιελ Ντέι-Λιούις κάνει ρεσιτάλ στο «The Boxer» και ο Ντένζελ Ουάσινγκτον στο «Hurricane». Ο Γουίλ Σμιθ υποδύθηκε πολύ καλά τον Μοχάμεντ Άλι στο «Ali», ο Ράσελ Κρόου ήταν πολύ καλός στο «Cinderella Man». Ποιος δεν κοκκάλωσε από δέος στην ερμηνεία του Κρίστιαν Μπέιλ στο «The Fighter». H δε ασύλληπτη ερμηνεία της Χίλαρι Σουάνκ στο «Μillion Dollar Baby» μάς άφησε άφωνους. Φοβερές ταινίες με πολλά βραβεία και μπόλικα κέρδη. Όσο για την έμπνευση του Σταλόνε, τον Τσακ Γουέπνερ, έγινε ταινία και μάλιστα ο Λιβ Σράιμπερ έδωσε ρεσιτάλ.

EconomyToday 97

θεμα

Συλλεκτικά αντικείμενα

ε κ α τ ο μ μ υ ρ ίω ν Υπάρχουν συλλέκτες διαφόρων αντικειμένων οι οποίοι έχουν ως σκοπό τον εμπλουτισμό της εκάστοτε συλλογής τους. Αν και η συγκεκριμένη δραστηριότητα εγκυμονεί κινδύνους και παγίδες, η χαρά της απόκτησης αντικειμένων αποτελεί για πολλούς μια καλή διέξοδο από τη ρουτίνα της καθημερινότητας. Πιο κάτω θα επιχειρήσουμε να συγκεντρώσουμε τις πωλήσεις συλλεκτικών αντικειμένων που μας έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

98 EconomyToday

Νομίσματα Τα σπάνια κέρματα και χαρτονομίσματα που έχουν σταματήσει να κυκλοφορούν εδώ και αρκετά χρόνια, αποκτούν μεγάλη αξία χρόνο με τον χρόνο. Ένα τέτοιο σπάνιο νόμισμα είναι το Flowing Hair Silver Dollar του 1794. Πρόκειται για το πρώτο νόμισμα αυτής της ονομαστικής αξίας που εκδόθηκε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ένα από αυτά τα νομίσματα δημοπρατήθηκε το 2013 στην τιμή των $10.016.875, ενώ το αμερικανικό νόμισμα των $10 που εκδόθηκε το 1795 πωλήθηκε έναντι $2.585.000.

Βιβλία κόμικ Σε αυτή την κατηγορία, οι συλλέκτες είναι αρκετά αυστηροί και προσεκτικοί, καθώς η παραμικρή ζημιά ή ελάττωμα μπορεί να μειώσει αρκετά την αξία τους. Πάντως, με την απελευθέρωση χαρακτήρων κόμικ στην ποπ κουλτούρα μέσω του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, η αξία αυτών των κλασικών κόμικ αυξήθηκε σημαντικά.

Κλασικά αυτοκίνητα

Πρόκειται για ένα ακριβό σπορ, αλλά οι λάτρεις των κλασικών μοντέλων οχημάτων τα φυλάνε ως κόρη οφθαλμού και προσπα- θούν να συγκεντρώσουν όλα τα αυτοκίνητα αντίκες στο γκαράζ τους. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 2020 πωλήθηκε μια Porsche 911 Carrera RS του 1973 έναντι $560.000. Με τα σημερινά δεδομένα, η τιμή της εκτοξεύτηκε στο $1.200.000.

Έργα τέχνης, πλέον και ψηφιακά

Οι άνθρωποι που διατηρούν τέτοιες συλλογές συνήθως επιλέγουν έργα με βάση το τι τους αρέσει περισσότερο και όχι με βάση αυτό που αξίζει τα περισσότερα χρήματα. Αδιαμφισβήτητα, ένας συλλέκτης τέχνης ή κοσμημάτων θα αναζητήσει σπάνια κομμάτια, με γνώμονα την αισθητική του. Για παράδειγμα, ένα ψηφιακό έργο τέχνης με το πορτρέτο του Donald Trump πωλήθηκε έναντι $6.600.000, και αυτό αποτελεί ποσό-ρεκόρ για ένα NFT.

EconomyToday 99

θεμα

σημ Γραμματό

Η συλλογή γραμματοσήμων φαντάζει ξεπερασμένη, αλλά είναι εκπληκτικό το πόσοι συλλέκτες εξακολουθούν και τα μαζεύουν φανατικά. Όσον αφορά τα γραμματόσημα ξένων χωρών, συλλεκτικά θεωρούνται μόνο τα ασφράγιστα. Το σημαντικότερο, πάντως, είναι η αξιοπιστία και η εξειδικευμένη γνώση που έχει ο εκτιμητής, καθώς και η εμπορική του πείρα, έτσι ώστε να υπάρξει ορθή τιμολόγηση. Πάντως, οι Κύπριοι φιλοτελιστές προτιμούν στις πλείστες των περιπτώσεων να ασχολούνται μόνο με τα κυπριακά γραμματόσημα, εν αντιθέσει με τους ξένους, οι οποίοι συνηθίζουν να έχουν συλλογές και από άλλες χώρες. Το παλαιότερο κυπριακό γραμματόσημο είναι εκείνο της Βασίλισσας Βικτωρίας του 1880.

Δίσκοι βινυλίου

Η καλή μουσική ακόμη δεν έχει «πεθάνει» κι αυτό το επιβεβαιώνουν αρκετοί λάτρεις της μουσικής, οι οποίοι επέστρεψαν στην ακρόαση βινυλίων. Αυτό, αντί να ρίχνει την αξία τους, τα καθιστά ακόμη πιο συλλεκτικά και γι’ αυτό παλιές, σπάνιες κυκλοφορίες έχουν τεράστια αξία.

Φορέματα Αρκετές γυναίκες είναι λάτρεις των καλαίσθητων ενδυμάτων και αρκετές φορές πιάνουν τον εαυτό τους να ζηλεύουν φορέματα που φορούσαν θρυλικές γυναίκες σε άλλες εποχές. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί το φόρεμα της Μέριλιν Μονρόε που φορούσε στα γενέθλια του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι (1962). Το αστραφτερό και αποκαλυπτικό της φόρεμα πωλήθηκε το 1999 έναντι $1.270.000 στη Νέα Υόρκη, κάνοντας ρεκόρ στον χώρο της δημοπρασίας ενδυμάτων.

100 EconomyToday

Πρώτες και

σπάνιες

εκδόσεις Αρκετοί είναι εκείνοι που έχουν στην κατοχή τους σπάνιες εκδόσεις βιβλίων. Μάλιστα, εάν είναι λάτρεις των βιβλίων, τότε σίγουρα θα έχουν πρώτες εκδόσεις. Για παράδειγμα, η πρώτη έκδοση του θρυλικού «Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος» της J.K. Rowling εκδόθηκε σε 500 αντίτυπα. Σήμερα πρόκειται για μια σπάνια έκδοση, η οποία πωλήθηκε σε πλειστηριασμό για £43.500.

Παλιές

παιχνιδοσυσκευές

Τη δεκαετία του ’90, μεσουρανούσαν οι συσκευές με τα βιντεοπαιχνίδια. Κάποιοι από εμάς έχουν ακόμη τις πρώτες συσκευές παιχνιδιών και τις πωλούν ακριβά. Για την ιστορία, οι πιο δημοφιλείς είναι τα Tamagotchi ($2.000), το φορητό Game Boy ($6.500), αλλά και το Νintendo NES με τα τηλεχειριστήρια ($8.000).

Κινητά Όταν αρχίσαμε να ασχολούμαστε με τα κινητά, είχαμε ξετρελαθεί με τις νέες δυνατότητες που προσέφεραν. Ωστόσο, με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας αντικαταστήσαμε τα παλαιά κινητά με τα smartphones. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι διόλου άχρηστα, καθώς από αυτά μπορεί κάποιος να βγάλει αρκετά χρήματα. Μάλιστα, οι συλλέκτες αναζητούν το πρώτο μοντέλο μιας εταιρείας. Σύμφωνα με το Antech, μερικά από τα ακριβότερα vintage κινητά είναι το Nokia 7700, το οποίο αξίζει περίπου £1.000, το Ericsson R290 Satellite Phone, που αξίζει περίπου £550, και το Blackberry Curve, που κυμαίνεται γύρω στις £400.

Δισεκατομμυριούχοι Έλληνες

συλλέκτες

Ανάμεσα στους δισεκατομμυριούχους που επενδύουν σε συλλογές αντάξιες μουσείων συγκαταλέγονται και Έλληνες εφοπλιστές. Η οικογένεια Νιάρχου φημολογείται ότι έχει στην κατοχή της μια από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές του κόσμου όσον αφορά την ιμπρεσιονιστική και μοντέρνα τέχνη. Μια από τις μεγαλύτερες αγορές του Σταύρου Νιάρχου ήταν το περίφημο έργο «Yo, Picasso» (1901) του Πάμπλο Πικάσο, το οποίο είχε αποκτήσει το 1989 έναντι $47.800.000. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 1989 ο Φίλιππος Νιάρχος αγόρασε διάσημο έργο τέχνης του Βίνσεντ Βαν Γκογκ σε μια δημοπρασία πολυεκατομμυριούχων και το ποσό άγγιξε τα $71.500.000. Θεωρείται, μάλιστα, ότι από την ίδια δημοπρασία πέρασε στα χέρια του και μια αυτοπροσωπογραφία του Ζαν Μισέλ Μπασκιά με χρονολογία το 1982, έναντι $3.300.000. Ένας άλλος ισχυρός Έλληνας φιλότεχνος θεωρείται και ο Δάκης Ιωάννου. Είναι ο άνθρωπος που επέβαλε στη διεθνή σκηνή τέχνης τον Τζεφ Κουνς αλλά και που είδε τα έργα της συλλογής του να φιλοξενούνται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. Τέλος, ο δισεκατομμυριούχος χρηματομεσίτης και συλλέκτης πορσελανών, Δημήτρης Μαυρομμάτης, φημολογείται ότι έχει στην κατοχή του 70 πορσελάνινα βάζα Σεβρών του 18ου αιώνα, μικροαντικείμενα υψηλής τέχνης και τεράστιας αγοραστικής αξίας. Όλα αυτά βρίσκονται στο σπίτι του στο Παρίσι. Παρά το γεγονός όμως ότι έχει τόσο στενό δέσιμο με πολλά από τα κομμάτια της συλλογής του, δεν διστάζει από την άλλη να βγάζει σε δημοπρασία κάποια από αυτά. Όπως ένα ρουμπίνι 8,62 καρατίων, διάσημο για την κόκκινη απόχρωση «αίματος του περιστεριού», όπως έχει ειπωθεί, δεμένο σε δαχτυλίδι. Το κόσμημα, που δημοπρατήθηκε από τους Sotheby’s με τιμή εκτίμησης τα $6,5 εκατ., πωλήθηκε τελικά στα $9 εκατ. στον οίκο Graff, που το είχε αρχικά κατασκευάσει.

EconomyToday 101

ΘΕΜΑ

Ακριβές ρομαντικές απάτες ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

ερωτοχτυπημένη, έστειλε στον εν λόγω άνδρα το υπέρογκο ποσό, χωρίς να γνωρίζει ότι όλο αυτό ήταν ένα απατηλό ψέμα. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, η ίδια αντιλήφθηκε ότι όλο αυτό ήταν ένα ψέμα και προσπάθησε να πάρει πίσω τα χρήματά της από την τράπεζα από την οποία πήρε δάνειο, ωστόσο αυτό δεν ήταν εφικτό. Μάλιστα, η ίδια ακόμη και μετά από τόσα χρόνια βρίσκεται σε απόγνωση και προσπαθεί να ξεχρεώσει το δάνειο που πήρε.

αθημερινά, χιλιάδες άνθρωποι ανά το παγκόσμιο στρέφονται σε dating apps με σκοπό να γνωρίσουν κάποιον. Όμως, αντί να βρουν τον ρομαντισμό ή τον αγαπημένο που αναζητούν, ορισμένοι έρχονται αντιμέτωποι με απατεώνες, οι οποίοι προσπαθούν να τους εξαπατήσουν και να τους αποσπάσουν υπέρογκα ποσά. Οι εν λόγω απατεώνες επιλέγουν τη μέθοδο της «ρομαντικής απάτης» για να αποσπάσουν από τα υποψήφια θύματα αστρονομικά ποσά, ως δανεικά, χρησιμοποιώντας τη γοητεία και την πειθώ τους.

Απατηλές ιστορίες Κατά καιρούς, ακούμε διάφορες ιστορίες γυναικών που εξαπατήθηκαν σε site γνωριμιών και τους απέσπασαν υπέρογκα ποσά. Μία εξ αυτών υπήρξε και η Βρετανίδα Rachel Elwell, η οποία, σύμφωνα με την «Daily Mail», ήρθε αντιμέτωπη με την πτώχευση, καθώς μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα έχασε 113.000 βρετανικές λίρες. Ο δικός της γολγοθάς άρχισε όταν μπήκε σε κάποιο site γνωριμιών, όπου ερωτεύτηκε έναν άνδρα ο οποίος υποστήριζε ότι ήταν στρατιωτικός και χρειαζόταν δάνειο, καθώς την έπεισε ότι η ζωή του βρισκόταν σε κίνδυνο. Η 50χρονη γυναίκα, όντας 102 EconomyToday

Το FBI προειδοποίησε ότι από την τεράστια αύξηση στις διαδικτυακές ρομαντικές απάτες οι Αμερικανοί έχουν χάσει περισσότερα από

$113 εκατ. από τις αρχές του 2021

Ο Νιγηριανός απατεώνας Ο Ramon Abbas θεωρείται από το FBI ως ένας από τους μεγαλύτερους (ρομαντικούς) απατεώνες στον κόσμο, αντιμετωπίζοντας ποινή φυλάκισης έως και 20 ετών στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το BBC, πηγή έμπνευσης του Abbas ήταν η φτώχεια που βίωσε στα παιδικά του χρόνια στη Νιγηρία. Έτσι, δημιούργησε τους «yahoo boys», οι οποίοι είναι γνωστοί ως «ρομαντικοί απατεώνες».

Ένα από τα μεγαλύτερα «ρομαντικά εγκλήματά» του ήταν όταν, το 2020, πήρε την ταυτότητα ενός τραπεζίτη στη Νέα Υόρκη για να «εγκλωβίσει» το θύμα του, έναν επιχειρηματία από το Κατάρ που αναζητούσε δάνειο $15 εκατ. για να χτίσει ένα νέο σχολείο. Μεταξύ Δεκεμβρίου 2019 και Φεβρουαρίου 2020, ο Αbbas και μια συμμορία μεσαζόντων στη Νιγηρία και στις ΗΠΑ έκλεψαν από το θύμα περισσότερα από ένα $1 εκατ. Κάποια από αυτά «ξεπλύθηκαν» με την αγορά ενός ρολογιού αξίας $230.000, ωστόσο οι «ρωγμές» μεταξύ της συμμορίας άρχισαν να φαίνονται. Ένα μέλος της συμμορίας απείλησε να αποκαλύψει την απάτη, καθώς ήταν δυσαρεστημένος για τα χρήματα που έπαιρνε. Έτσι, ο Αbbas πήρε δραστικά μέτρα και αποφάσισε να του κλείσει το στόμα, στέλνοντας μήνυμα στην επαφή του –τον Νιγηριανό αστυνομικό Αbba Ciari– λέγοντας: «Θέλω να τον δείρετε!». Εικάζεται ότι ο Ciari συνέλαβε παράνομα και κρατούσε τον μεσάζοντα για έναν μήνα σε ένα άθλιο νιγηριανό κελί. Το διάστημα αυτό, αναζητείται στις ΗΠΑ με τις κατηγορίες της απάτης, της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της κλοπής ταυτότητας. Πάντως, ο ίδιος αρνείται οποιαδήποτε εγκληματική σχέση με τον Αbbas.

Έρευνες FBI Το FBI προειδοποίησε –πολλάκις– ότι μια τεράστια αύξηση στις διαδικτυακές ρομαντικές απάτες έκανε τους Αμερικανούς να χάσουν περισσότερα από $113 εκατ. από τις αρχές του 2021 και όλα αυτά γίνονται με την εξής απλή μέθοδο: οι απατεώνες βρίσκουν διαφόρων ειδών θύματα σε dating apps, τα δελεάζουν και εκμεταλλεύονται την ψευδαίσθηση μιας ρομαντικής σχέσης για να αποσπάσουν χρήματα. Πάντως, οι αναφορές εγκλημάτων στο διαδίκτυο για το 2019 και το 2020, που δημοσιεύτηκαν από το Internet Crime Complaint Center του FBI, καταδεικνύουν ότι οι ρομαντικές απάτες έχουν κάνει δεκάδες χιλιάδες Αμερικανούς να χάσουν περισσότερα από $1 δισ. ($475 εκατ. το 2019 και περισσότερα από $600 εκατ. το 2020). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το FBI και το FTC έχουν εκδώσει κι άλλη προειδοποίηση για αύξηση της εν λόγω απάτης, που επικεντρώνεται σε μέλη της κοινότητας LGBTQ+, τα οποία χρησιμοποιούν εφαρμογές και ιστοτόπους γνωριμιών.

Ο βασιλιάς των διαμαντιών Το Netflix έχει προχωρήσει στην παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ που αναφέρεται στον καταζητούμενο Simon Leviev, ο οποίος παρουσιαζόταν ως γόνος μιας πλούσιας ισραηλινής οικογένειας που ασχολείτο με διαμάντια και αλίευε θύματα μέσω του Tinder. Στην εν λόγω πλατφόρμα, γνώρισε μια κοπέλα από τη Νορβηγία που έκανε μεταπτυχιακό στο Λονδίνο. Εκείνος της παρουσιάστηκε ως δισεκατομμυριούχος playboy και κάπως έτσι άρχισε το παραμυθένιο

Το Netflix έχει προχωρήσει στην παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ που αναφέρεται στον καταζητούμενο Simon Leviev, ο οποίος παρουσιαζόταν ως γόνος μιας πλούσιας ισραηλινής οικογένειας που ασχολείτο με διαμάντια και αλίευε θύματα μέσω του Tinder

ειδύλλιο που γρήγορα εξελίχθηκε σε «ρομαντική απάτη», καθώς άφησε εκτεθειμένη την εν λόγω κοπέλα και με χρέη άνω των $200.000. Ο Simon εκμεταλλευόταν οικονομικά τις γυναίκες που γνώριζε μέσω Tinder, κάνοντας μαζί τους πολυτελή ταξίδια, χρησιμοποιώντας χρήματα που είχε πάρει από άλλες γυναίκες. Έπειτα, τους ζητούσε πολλά χρήματα με διάφορα προσχήματα, συνήθως επικαλούμενος λόγους ασφαλείας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μία εκ των απατημένων γυναικών τού την «έφερε», μιας και τον κατέδωσε στην Interpol, με αποτέλεσμα την ημέρα της πτήσης του, με προορισμό την Αθήνα, να συλληφθεί για πλαστογραφία. Αφότου εξέτισε την ποινή του, ο Simon εγκαταστάθηκε στο Ισραήλ, όπου εργάζεται ως χρηματοοικονομικός σύμβουλος, ενώ διατηρεί σχέση με ένα μοντέλο. Τα θύματα μοιράζονται την ιστορία τους σε ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ στο Netflix με τίτλο «The Tinder Swindler».

Rom-Com συμβουλές Χωρίς αμφιβολία, η πανδημία COVID-19 ενίσχυσε αυτού του είδους τις απάτες, καθώς περιόρισε τη δυνατότητα των ανθρώπων να αναζητούν γνωριμίες τετ-α-τετ, με αποτέλεσμα αρκετοί να στραφούν σε διαδικτυακές πλατφόρμες γνωριμιών. Όλο αυτό εγκυμονεί κινδύνους και γι’ αυτό θα ήταν καλό να γνωρίζετε κάποιες ειδικές συμβουλές για να αποφευχθεί το «μοιραίο». Παρακάτω θα βρείτε μερικούς από τους κυριότερους παράγοντες που θα σας κάνουν να αντιληφθείτε ότι κάποιο κοντινό σας πρόσωπο έπεσε θύμα διαδικτυακής απάτης.

- Εάν αρνείται να μιλήσει για το άτομο που γνώρισε στο διαδίκτυο και βρίσκει δικαιολογίες για ποιο λόγο δεν έχουν συναντηθεί ακόμα ή δεν έχουν κάνει βιντεοκλήση. - Φαίνεται να έχει εμμονή με κάποιο άτομο που γνώρισε στο διαδίκτυο πρόσφατα. - Εάν ταράζεται όποτε κάνετε πολλές ερωτήσεις σχετικά με τον ρομαντικό σύντροφό του/της, ενώ συχνά δεν ξέρει και τι να σας απαντήσει. - Εάν αναφέρει ότι έχει στείλει χρήματα ηλεκτρονικά σε κάποιο πρόσωπο το οποίο δεν έχει γνωρίσει από κοντά.

EconomyToday 103

Ο Ι Β ΣΙΡΛΛΟΥΣΚΟΝΙ

ΘΕΜΑ

ΜΠΕ

Το 1962, ίδρυσε την πρώτη του κατασκευαστική εταιρεία με την επωνυμία «Εντιλνόρντ», επωφελούμενος από τη ραγδαία οικοδομική έξαρση στο Μιλάνο. ΤΗΣ ANNAΣ KΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

104 EconomyToday

ΝΙ

τέλεσε Πρωθυπουργός της Ιταλίας τρεις φορές, απέσυρε την υποψηφιότητά του. Ένας από τους κυριότερους λόγους για αυτό ήταν τα σοβαρά προβλήματα υγείας που τον ταλανίζουν τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Μάλιστα, όπως ο ίδιος αποκάλυψε πρόσφατα, η πιο επικίνδυνη πρόκληση στη ζωή του ήταν η μάχη με τον κορωνοϊό, ενώ εδώ και μήνες δίνει μάχη με τον καρκίνο του προστάτη.

νά τακτά χρονικά διαστήματα, αναδύονται αρκετές πολυδιάστατες προσωπικότητες, οι οποίες διαγράφουν τη δική τους πορεία στο ευρύ φάσμα του πολιτικοοικονομικού τομέα. Μια ιδιάζουσα περίπτωση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εκείνη του πρώην Ιταλού Πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι, η ζωή του οποίου έχει γίνει πρωτοσέλιδο στα μεγαλύτερα tabloid ανά το παγκόσμιο, όχι τόσο για τη στρατηγική που ασκούσε στα έδρανα της Βουλής, όσο για τα σκάνδαλα και τις δικαστικές διαμάχες όπου ήταν αναμεμειγμένος.

«Μπούνγκα Μπούνγκα» πάρτι

Βίος και πολιτεία Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1936 στο Μιλάνο και ήταν γόνος αστικής οικογένειας. Μάλιστα, ο πατέρας του δούλευε ως διευθυντής σε μεγάλη τράπεζα της Ιταλίας. Ο ίδιος μεγάλωσε μέσα στα πλούτη. Ο πατέρας του είχε διακρίνει την κλίση του στις τέχνες, αλλά τον έβαζε να διαβάζει αρκετά βιβλία ώστε να αλλάξει βλέψεις και να ακολουθήσει μια διαφορετική καριέρα. Έτσι, όταν τελείωσε το σχολείο, αποφάσισε να σπουδάσει στη νομική σχολή. Το 1962, ίδρυσε την πρώτη του κατασκευαστική εταιρεία με την επωνυμία «Εντιλνόρντ», επωφελούμενος από τη ραγδαία οικοδομική έξαρση στο Μιλάνο. Στη δεκαετία του ’70 επιχείρησε τις πρώτες του επενδύσεις στα ΜΜΕ, εκμεταλλευόμενος την απελευθέρωση της τηλεοπτικής αγοράς. Μέσα σε 15 χρόνια, κατάφερε να αποκτήσει το 80% της ιταλικής ιδιωτικής τηλεόρασης, ενώ την ίδια περίοδο έγινε ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Μίλαν. Εν συνεχεία, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι απέκτησε τον μεγαλύτερο ιταλικό εκδοτικό οίκο («Μονταντόρι»), καθώς επίσης και μια από τις κορυφαίες ιταλικές εφημερίδες, την «Il Giornale». Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι άλλες 150 περίπου εταιρείες υπάγονται στον έλεγχο της «Fininvest», της μητρικής εταιρείας του οικονομικού κολοσσού του. Μετά από τόση δόξα, φήμη και χρήματα, ο Μπερλουσκόνι βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα», καθώς μια ακολουθία από χρέη και δικαστικές έρευνες για φοροδιαφυγή, δωροδοκίες, λογιστικές απάτες, μέχρι και για διασυνδέσεις με την ιταλική μαφία, είχε κυριολεκτικά σχηματίσει έναν κλοιό γύρω από τον Ιταλό μεγιστάνα. Το όνομά του, πάντως, απασχολεί την κοινή γνώμη ακόμη και εν έτει 2022, καθώς συνεργάτες του Μπερλουσκόνι τον πίεζαν να κατέβει ως υποψήφιος στις ιταλικές προεδρικές εκλογές. O Μπερλουσκόνι είναι ο ιδρυτής του κόμματος Forza Italia.

FORZA ITALIA ΜΕ ΜΠΕΡΛΟΥΣΚΟΝΙ; Πριν από μερικούς μήνες, είχε δημοσιευτεί το πρώτο άρθρο που ήθελε τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι να κατεβαίνει ως υποψήφιος στις ιταλικές προεδρικές εκλογές. Αρκετοί συνεργάτες του τού ασκούσαν πίεση για να διεκδικήσει το ύπατο αξίωμα στις εκλογές. Ένας από αυτούς που ήθελαν για Πρωθυπουργό τον Μπερλουσκόνι ήταν ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος και στενός σύμμαχος του Σίλβιο, Αντόνιο Ταγιάνι. Ωστόσο, ο Μπερλουσκόνι, ο οποίος διε-

Ένας από αυτούς που ήθελαν για Πρωθυπουργό τον Μπερλουσκόνι ήταν ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος και στενός σύμμαχος του Σίλβιο, Αντόνιο Ταγιάνι

Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι γνωστός για τα σκάνδαλα, τα πάρτι και τις αιθέριες υπάρξεις που τον περιτριγυρίζουν. Μια κοπέλα, όμως, τον κυνήγησε δικαστικά και κατάφερε να γράψει τη δική της ιστορία σε παγκόσμια εμβέλεια: Η «Ρούμπι Ρουμπακουόρι», ή κατά κόσμον Καρίμα ελ Μαχρούνγκ, είχε επιφέρει πλήγμα στην αξιοπιστία της κυβέρνησης συνασπισμού του Ενρίκο Λέτα, η οποία βασιζόταν στην υποστήριξη του κεντροδεξιού κόμματος του Μπερλουσκόνι. Το 2013, τα ιταλικά δικαστήρια έκριναν ένοχο τον παντοδύναμο άνδρα, διότι πλήρωνε τη «Ρούμπι» για τις ερωτικές τους περιπτύξεις όταν αυτή ακόμη δεν είχε κλείσει τα 18. Μάλιστα, η μαρτυρία-σοκ από την τότε 20χρονη Ιταλίδα νικήτρια των καλλιστείων, Κιάρα Ντανέζε, κατάφερε να ισοπεδώσει τον Μπερλουσκόνι, καθώς έφερνε στο φως τις σκανδαλώδεις πράξεις του. Ακόμη, ο Μπερλουσκόνι κρίθηκε ένοχος για κατάχρηση εξουσίας, καθώς παρενέβη στη δουλειά της ιταλικής αστυνομίας, έτσι ώστε να καταφέρει να αθωώσει τη «Ρούμπι» καθώς την είχαν συλλάβει για κλοπή. Σήμερα, η Καρίμα είναι δεσμευμένη και μάλιστα πέρυσι είχε επισκεφτεί το νησί των ανέμων για ολιγοήμερες διακοπές. Τα VIP πάρτι που έκανε ο Μπερλουσκόνι ονομάζονταν «Μπούνγκα Μπούνγκα» και πραγματοποιούνταν σε πολυτελείς βίλες με τη συμμετοχή της ιταλικής ελίτ!

ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ Ο «Mr. Forza Italia» φαίνεται ότι ακόμη και σε μεγάλη ηλικία ασχολείται με το κυνήγι των γυναικών. Ιταλική εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο σύμφωνα με το οποίο ο Μπερλουσκόνι χώρισε επίσημα από τη σύντροφό του, Φραντζέσκα Πασκάλε (36 ετών), για χάρη μιας γυναίκας 54 χρόνια νεότερής του! Η Πασκάλε είχε εξομολογηθεί ότι ζητούσε κάθε μέρα από τον πανίσχυρο άνδρα να την παντρευτεί αλλά αντ’ αυτού εκείνος την εγκατέλειψε για μια άλλη κοπέλα. Η ίδια πάντως φαίνεται ότι δεν του κράτησε κακία, καθώς σε συνέντευξή της του ευχήθηκε όλη την ευτυχία του κόσμου και ευελπιστεί ότι η άλλη κοπέλα θα τον φροντίζει όπως έκανε εκείνη. O Μπερλουσκόνι έχει στο ενεργητικό του δύο γάμους.

Καλλιτεχνικές ανησυχίες O Μπερλουσκόνι παλαιότερα είχε αναδείξει το κρυφό του ταλέντο στη μουσική. Ο πρώην Ιταλός Πρωθυπουργός έχει γράψει διάφορα τραγούδια, με πιο γνωστό το τραγούδι «Με την καρδιά στο στόμα» («Col Cuore In Gola»), το οποίο, σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα «Il Libero», το είχε γράψει το 2003, σε συνεργασία με τον κιθαρίστα Μαριάνο Απιτσέλα, για ένα CD single το οποίο περιείχε επτά τραγούδια.

EconomyToday 105

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1965 Όταν η κυρία Σωτηρούλα ήταν νεαρό κορίτσι, υπήρχε μια οικογενειακή παράδοση. Κάθε χρόνο, στις 15 Δεκεμβρίου, έφτιαχναν αλλαντικά για όλο τον χρόνο. Έτσι, βοηθώντας τη μητέρα της, έμαθε την τέχνη των παραδοσιακών αλλαντικών.

1975

Μερικά χρόνια αργότερα, η κυρία Σωτηρούλα άρχισε να φτιάχνει τα δικά της παραδοσιακά αλλαντικά (λουκάνικα, ποσυρτή, λούντζα), βελτιώνοντας συνεχώς τις συνταγές της μητέρας της.

1978

Την περίοδο αυτή, ο σύζυγός της, Αντρέας Κυριάκου, εργαζόταν ως οδηγός λεωφορείου για το δρομολόγιο Δύμες-Λεμεσός. Άρχισε να διανέμει τα γνωστά πλέον παραδοσιακά αλλαντικά Δύμες σε φίλους και γνωστούς του στη Λεμεσό.

1981

Το 1981 αποτελεί μια σημαντική χρονιά για τα αλλαντικά Δύμες. Τότε, ένας από τους καλούς φίλους του κυρίου Αντρέα –λάτρης των παραδοσιακών αλλαντικών Δύμες– που είχε δική του φρουταρία, ζήτησε από τον κύριο Αντρέα να συνεργαστούν.

1982

Τα παραδοσιακά αλλαντικά Δύμες άρχισαν να γίνονται όλο και πιο γνωστά και ειδικότερα στην περιοχή Λεμεσού. Ο κύριος Αντρέας και η κυρία Σωτηρούλα είδαν την απήχηση των προϊόντων τους και άρπαξαν την ευκαιρία για να δημιουργήσουν τη δική τους οικογενειακή επιχείρηση.

1983

Αγόρασαν για πρώτη φορά εξοπλισμό και εργαλεία για την παραγωγή. Περίπου την ίδια εποχή προσέλαβαν και την πρώτη τους υπάλληλο, ενώ οι γιοι τους βοηθούσαν και αυτοί στην επιχείρηση.

1992

Τα παραδοσιακά αλλαντικά Δύμες ιδρύθηκαν ως εταιρεία.

1993

Η εταιρεία συνέχισε να μεγαλώνει και να παράγει προϊόντα υψηλής ποιότητας. Με την ολοκλήρωση της στρατιωτικής τους θητείας, εντάχθηκαν στην οικογενειακή επιχείρηση και τα παιδιά τους.

106 EconomyToday

1995

Τα παραδοσιακά αλλαντικά Δύμες απέκτησαν μεγάλη φήμη σε όλη τη χώρα και η διανομή επεκτάθηκε και στην περιοχή Λευκωσίας. Τα μέλη της οικογένειας δούλευαν το βράδυ για την παραγωγή των αλλαντικών και τη μέρα για τη διανομή.

2000

Ανεγείρεται το πρώτο εργοστάσιο αλλαντικών και οινοποιείο σύμφωνα με τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση για τα παραδοσιακά αλλαντικά Δύμες.

2004

Η εταιρεία έγινε μια από τις πρώτες εταιρείες παγκύπρια που απέκτησαν την πιστοποίηση HACCP.

2010

Οι εγκαταστάσεις της επιχείρησης επεκτείνονται, ενώ τίθενται τα πρότυπα για την ποιότητα, κρατώντας την παράδοση.

2015

Οι Ρένος και Μάριος Κυριακίδης, οι γιοι της οικογένειας, αποφασίζουν να δημιουργήσουν μια καινούργια εταιρεία, την RMK TRADING, η οποία αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου τη διανομή των παραδοσιακών αλλαντικών Δύμες σε παγκύπρια πλέον κλίμακα.

2021

Μερικά από τα προϊόντα των Παραδοσιακών Αλλαντικών Δύμες, ειδικά τα λουκάνικα, το χοιρομέρι και η λούντζα Πιτσιλιάς, φέρουν τη σήμανση Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ).

2022

Η εταιρεία παράγει μια μεγάλη γκάμα αυθεντικών και χωριάτικων προϊόντων που περιλαμβάνει 15 διαφορετικά είδη. Τα Παραδοσιακά Αλλαντικά Δύμες είναι πλέον διαδεδομένα σε ολόκληρη την Κύπρο και διανέμονται σε ολόκληρο το νησί. Οι μελλοντικοί στόχοι της εταιρείας περιλαμβάνουν περαιτέρω επέκταση, δίνοντας έμφαση σε θέματα βιωσιμότητας.

Shape your future Your Digital journey starts with us

Connected. Powered. Trusted.

©2022 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved. The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.