ECONOMY TODAY JANUARY 2024 by diaspublications

TEΥΧΟΣ 91 / ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024 / €2,50

ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Οικονομία, τουρισμός, τράπεζες, πληθωρισμός, επιτόκια, βιωσιμότητα, ESG, startups, επιχειρήσεις, τεχνολογία, φορολογική μεταρρύθμιση, ΑΕΠ, ενέργεια, οικονομική κρίση, κυπριακή οικονομία, μεγέθυνση, κυρώσεις, γεωπολιτικές προκλήσεις, ακρίβεια, τιμές, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ανεργία, κατανάλωση, ΣΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ εξαγωγές, εισαγωγές, αγορές, παραγωγή, ανάπτυξη, αγορά εργασίας, παραγωγικότητα, κεφάλαια, χρηματοδότηση, επενδύσεις, αγοραστική δύναμη, ανάπτυξη, ΤΑ ΒΟΥΝΑ πληθωρισμός, νομισματική πολιτική, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, άνοδος επιτοκίων, δημοσιονομική πολιτική, δημοσιονομικό πλεόνασμα, παραγωγικότητα, εξυγίανση, Κυπριακή Οικονομία, πληθυσμιακή ανάπτυξη, αναπτυξιακές προοπτικές, πρόσληψη, ανθρώπινο κεφάλαιο, διεθνείς αγορές, δημοσιονομική πολιτική, ΑΛΑ…ΙΤΑΛΙΚΑ κεφαλαιαγορά, ξένες επενδύσεις, επιχειρηματι Oικονομία Kύπρος καινοτομία, ανταγωνιστικότητα, παραγωγική ικανότητα, πληροφοριακές τεχνολογίες, ψηφιακή μετάβαση, παροχή υπηρεσιών, απασχόληση, διαρθρωτικές αλλαγές, παγκοσμιοποίηση, οικονομική ιστορία, ρυθμίσεις, αγορά εργασίας, παγκόσμια αγορά, ανάπτυξη βιομηχανίας, εξωτερικές εμπορικές σχέσεις, επιστήμη των δεδομένων, παραγωγικές τεχνολογίες, διαχείριση ρίσκου, διακυβέρνηση, αειφορία, κοινωνική ένταξη, αγορές κεφαλαίων, οικονομικές ευκαιρίες, αγορά εργασίας, διεθνή οικονομία, παραγωγικότητα, καινοτομία, ροή κεφαλαίων, χρηματοπιστωτικές αγορές, αναδιάρθρωση, οικονομική σταθερότητα, απασχόληση, εξειδίκευση, διακυβέρνηση, ψηφιακή οικονομία, έρευνα και ανάπτυξη, παγκόσμια οικονομία, παραγωγή ενέργειας, καινοτόμες τεχνολογίες, Kαταναλωτικές τάσεις, ενεργειακή ασφάλεια, βιομηχανική παραγωγή, οικονομική πολιτική, ασφάλεια ενέργειας, ψηφιακή ανάπτυξη, κυβερνοασφάλεια, άνοδος επιτοκίων, δημοσιονομική πολιτική, Πλεόνασμα, παραγωγικότητα, εξυγίανση, πληθυσμιακή ανάπτυξη, Τραπεζικό Σύστημα, αναπτυξιακές προοπτικές, πρόσληψη, ανθρώπινο κεφάλαιο, διεθνείς αγορές, δημοσιονομική πολιτική, κεφαλαιαγορά, ξένες επενδύσεις, ΠΟΥεπιχειρήσεις, ΣΗΜΑΔΕΨΑΝ επιχειρηματικό κλίμα, Κυπριακή Οικονομία, Οικονομία, τουρισμός, τράπεζες, πληθωρισμός, επιτόκια, βιωσιμότητα, ESG, startups, τεχνολογία, φορολογική μεταρρύθμιση, , ενέργεια, οικονομική κρίση, κυπριακή οικονομία, μεγέθυνση, κυρώσεις, γεωπολιτικές προκλήσεις, ακρίβεια, τιμές, ισοζύγιο τρεχουσών ΤΟ 2023 σ Aκρίβεια, ανεργία, κατανάλωση, εξαγωγές, εισαγωγές, αγορές, παραγωγή, ανάπτυξη, αγορά εργασίας, παραγωγικότητα, κεφάλαια, χρηματοδότηση, επενδύσεις, αγοραστική δύναμη, ανάπτυξη, πληθωρισμός, νομισματική πολιτική, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, άνοδος επιτοκίων, δημοσιονομική πολιτική, δημοσιονομικό πλεόνασμα, παραγωγικότητα, εξυγίανση, Κυπρι αεπ, γεωπολιτικές,πληθυσμιακή ανάπτυξη, αναπτυξιακές προοπτικές, πρόσληψη, ανθρώπινο κεφάλαιο, διεθνείς αγορές, δημοσιονομική πολιτική, κεφαλαωωι Aγορά, ξένες επενδύσεις, επιχειρηματικό κλίμα, εξωτερικές σχέσεις, καινοτομία, ανταγωνιστικότητα, παραγωγική ικανότητα, πληροφοριακές τεχνολογίες, ψηφιακή μετάβαση, παροχή υπηρεσιών, απασχόληση, διαρθρωτικές αλλαγές, παγκοσμιοποίηση, οικονομική ιστορία, ρυθμίσεις, αγορά εργασίας, παγκόσμια αγορά, αεπ ανάπτυξη βιομηχανίας, εξωτερικές εμπορικές σχέσεις, επιστήμη των δεδομένων, παραγωγικές τεχνολογίες, διαχείριση ρίσκου, διακυβέρνηση, αειφορία, κοινωνική ένταξη, αγορές κεφαλαίων, οικονομικές ευκαιρίες, αγορά εργασίας, διεθνή οικονομία, παραγωγικότητα, καινοτομία, ροή κεφαλαίων, χρηματοπιστωτικές αγορές, αναδιάρθρωση, οικονομική σταθερότητα, απασχόληση, εξειδίκευση, διακυβέρνηση, ψηφιακή οικονομία, έρευνα και ανάπτυξη, παγκόσμια οικονομία, παραγωγή ενέργειας, καινοτόμες τεχνολογίες, καταναλωτικές τάσεις, ενεργειακή ασφάλεια, βιομηχανική παραγωγή, οικονομική πολιτική, ασφάλεια ενέργειας, Ψηφιακή ανάπτυξη, κυβερνοασφάλεια, άνοδος επιτοκίων, ακρίβεια πολιτική, δημοσιονομικό πλεόνασμα, παραγωγικότητα, εξυγίανση, πληθυσμιακή ανάπτυξη, αναπτυξιακές προοπτικές, πρόσληψη, ανθρώπινο κεφάιο, διεθνείς ESG, δημοσιονομική πολιτική, κεφα Επιτόκια επενδύσεις, επιχειρηματικό κλίμα, Κυπριακή Οικονομία, Τραπεζικό Σύστημα, Οικονομία, τουρισμός, τράπεζες, πληθωρισμός, επιτόκια, βιωσιμότητα, ESG, startups, επιχειρήσεις, τεχνολογία, φορολογική μεταρρύθμιση, ΑΕΠ, ενέργεια, οικονομική κρίση, κυπριακή οικονομία, μεγέθυνση, κυρώσεις, γεωπολιτικές προκλήσεις, ακρίβεια, τιμές, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ανεργία, κατανάλωση, εξαγωγές, εισαγωγές, αγορές, παραγωγή, ανάπτυξη, αγορά εργασίας, παραγωγικότητα, κεφάλαια, χρηματοδότηση, επενδύσεις, αγοραστική δύναμη, ανάπτυξη, πληθωρισμός, νομισματική πολιτική, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, άνοδος επιτοκίων, πολιτική, Eνέργεια, εξυγίανση, Κυπριακή Οικονομία, πληθυσμιακή ανάπτυξη, αναπτυξιακές προοπτικές, πρόσληψη, ανθρώπινο κεφάλαιο, διεθνείς αγορές, δημοσιονομική πολιτική, κεφαλαιαγορά, ξένες επενδύσεις, επιχειρηματικό κλίμα, εξωτερικές σχέσεις, καινοτομία, ανταγωνιστικότητα, παραγωγική ικανότητα, πληροφοριακές τεχνολογίες, ψηφιακή μετάβαση, παροχή υπηρεσιών, απασχόληση, διαρθρωτικές αλλαγές, παγκοσμιοποίηση, οικονομική ιστορία, ρυθμίσεις, αγορά εργασίας, παγκόσμια αγορά, ανάπτυξη βιομηχανίας, εξωτερικές εμπορικές σχέσεις, επιστήμη των δεδομένων, παραγωγικές τεχνολογίες, διαχείριση ρίσκου, διακυβέρνηση, αειφορία, κοινωνική ένταξη, αγορές κεφαλαίων, οικονομικές ευκαιρίες, αγορά εργασίας, διεθνή οικονομία, παραγωγικότητα, καινοτομία, ροή κεφαλαίων, χρηματοπιστωτικές αγορές, αναδιάρθρωση, οικονομική σταθερότητα, απασχόληση, εξειδίκευση, διακυβέρνηση, ψηφιακή οικονομία, έρευνα και ανάπτυξη, παγκόσμια οικονομία, οικονομία, Μεταρρυθμίσεις καινοτόμες τεχνολογίες, γεωπολιτικές τάσεις, ενεργειακή ασφάλεια, βιομηχανική παραγωγή, οικονομική πολιτική, ασφάλεια ενέργειας, ψηφιακή ανάπτυξη, κυβερνοασφάλεια, άνοδος επιτοκίων, δημοσιονομική πολιτική, δημοσιονομικό πλεόνασμα, παραγωγικότητα, εξυγίανση, πληθυσμιακή ανάπτυξη, Τραπεζικό Σύστημα, αναπτυξιακές προοπτικές, πρόσληψη, ανθρώπινο κεφάλαιο, διεθνείς αγορές, δημοσιονομική πολιτική, κεφαλαιαγορά, ξένες επενδύσεις, επιχειρηματικό κλίμα, Κυπριακή Οικονομία, Οικονομία, τουρισμός, τράπεπιτόκια, Πληθωρισμός, βιωσιμότητα, , startups, επιχειρήσεις, τεχνολογία, φορολογική μεταρρύθμιση, ΑΕΠ, ενέργεια, οικονομική κρίση, κυπριακή οικονομία, μεγέθυνση, κυρώσεις, γεωπολιτικές προκλήσεις, ακρίβεια, τιμές, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ανεργία, κατανάλωση, αγορές, παραγωγή, ανάπτυξη, αγορά εργασίας, παραγωγικότητα, κεφάλαια, χρηματοδότηση, επενδύσεις, αγοραστική δύναβιώσιμη ανάπτυξη, Ευρωπαϊκή Βιώσιμη Ανάπτυξη Τράπεζα, άνοδος επιτοκίων, δημοσιονομική πολιτική, δημοσιονομικό πλεόνασμα, παραγωγικότητα, εξυγίανση, Κυπριακή Οικαυξηση παραγωγικότητας προοπτικές, πρόσληψη, ανθρώπινο κεφάλαιο, διεθνείς αγορές, δημοσιονομική πολιτική, κεφαλαιαγορά, ξένες επενδύσεις, επιχειρηματικό κλίμα, εξωτερικές σχέσεις, καινοτομία, ανταγωνιστικότητα, παραγωγική ικανότητα, πληροφοριακές τεχνολογίες, ψηφιακή μετάβαση, παροχή υπηρεσιών, απασχόληση, διαρθρωτικές αλλαγές, παγκοσμιοποίηση, οικονομική ιστορία, ρυθμίσεις, αγορά εργασίας, παγκόσμια αγορά, ανάπτυξη βιομηχανίας, εξωτερικές εμπορικές σχέσεις, επιστήμη των δεδομένων, παραγωγικές τεχνολογίες, διαχείριση ρίσκου, διακυβέρνηση, αειφορία, ESG ένταξη, αγορές κεφαλαίων, οικονομικές ευκαιρίες, αγορά εργασίας, διεθνή οικονομία, ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ 2024 παραγωγικότητα, καινοτομία, ροή κεφαλαίων, χρηματοπιστωτικές αγορές, αναδιάρθρωση, οικονομική σταθερότητα, απασχόληση, εξειδίκευση, διακυβέρνηση, ψηφιακή οικονομία, έρευνα και ανάπτυξη, παγκόσμια οικονομία, παραγωγή ενέργειας, καινοτόμες τεχνολογίες, καταναλωτικές τάσεις, ενεργειακή ασφάλεια, βιομηχανική παραγωγή, οικονομική πολιτική, ασφάλεια ενέργειας, ψηφιακή ανάπτυξη, κυβερνοασφάλεια, άνοδος επιτοκίων, δημοσιονομική πολιτική, δημοσιονομικό πλεόνασμα, παραγωγικότητα, εξυγίανση, πληθυσμιακή ανάπτυξη, αναπτυξιακές προοπτικές, πρόσληεπενδύσεις, επιχειρηματικό κλίμα, Κυπριακή Οικονομία, Οικονομία, τουρισμός, τράπεζες, πληθωρισμός, επιτόκια, βιωσιμότητα, ESG, startups, επιχειρήσεις, τεχνολογία, φορολογική μεταρρύθμιση, ΑΕΠ, ενέργεια, οικονομική κρίση, κυπριακή οικονομία, μεγέθυνση, κυρώσεις, γεωπολιτικές προκλήσεις, ακρίβεια, τιμές, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ανεργία, κατανάλωση,

ΤΑ 10+1 ΓΕΓΟΝΟΤΑ

35+ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΣ 91 / ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024

30 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ

ΧΡΟΝΙΑΣ

FOCUS 30 COVER STORY: 2024 ΚΑΙ Η ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ 2023 35+ Προσωπικότητες της Οικονομίας καταγράφουν τις προβλέψεις και τις προκλήσεις του 2024 - Υπ. Οικονομικών: Να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να παραδώσουμε ένα καλύτερο αύριο - Υφ. Τουρισμού: Πρωταρχικός μας στόχος η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού - Τράπεζες: Η κανονικότητα της αβεβαιότητας - Η Ναυτιλία αναβαθμίζει την Κύπρο ως ένα διεθνές επιχειρηματικό κέντρο 14 10+1 Γεγονότα που σημάδεψαν το 2023 78 ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: Στα κυπριακά βουνά… αλά ιταλικά

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

10 Chambersfield Economides Kranos: Δέσμευση και προσήλωση στη νομική αριστεία 12 Ecommbx: Το 2024 θα συνεχιστεί η ραγδαία αύξηση του τομέα των Πληρωμών 22 Βρασίδας Νεοφύτου: Οι νομισματικές και γεωπολιτικές προκλήσεις του 2024 28 Τάσος Γιασεμίδης: Η νομισματική πολιτική το επόμενο έτος 70 Σταύρος Σταύρου: Να ανατρέψουμε την αρνητική εικόνα που δημιουργήθηκε για τη χώρα μας 74 Συνάντηση στο Γραφείο με τη Βασιλική Αδαμίδου 86 Ανδρέας Πουλικκάς: Η «μάχη» της Ε.Ε. για βιώσιμη ηλεκτρική ενέργεια 88 Ιωάννης Σιδηρόπουλος: Ο Picasso, η Ferrari και το Blockchain 92 Κυριάκος Ε. Γεωργίου: Απολογισμός του 2023 και προσδοκία για το 2024 98 Πωλίνα Άνιφτου: Το 2023 είναι η πρόβα των αμερικανικών εκλογών του 2024 σε παγκόσμιο επίπεδο

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 4 EDITORIAL 6 EI-KONOMIA 8 MARKETWATCH 112 ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 114 ΙΣΤΟΡΙΑ ενός brand

108

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ… 104 O φανταστικός κόσμος του Walt Disney 108 ΑΘΛΗΤΙΚΟ: Υποβιβασμός αλά νοτιοαμερικάνικα

EconomyToday 3

ΕDITORIAL

πορούμε μέσα σε ένα εντελώς κυνικό πλαίσιο να πούμε ότι η αλλαγή του χρόνου είναι ακόμη μια επανάληψη της πλήρους περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο και πάμε κανονικά για την επόμενη. Πέραν όμως αυτού του αναμφισβήτητου δεδομένου, οι άνθρωποι με την ολοκλήρωση αυτού του κύκλου, έχουμε την τάση ανασκόπησης για το τι πράξαμε στο διάστημα των τελευταίων 365 ημερών που έχουμε διανύσει. Πρόκειται για μια προσωρινή παύση που κάνουμε κυρίως για να κοιτάξουμε πιο προσεχτικά πίσω, ευελπιστώντας πως θα έχουμε μια πιο καθαρή ματιά για τη συνέχεια. Αυτό γίνεται σε όλα τα επίπεδα, από το πιο προσωπικό μέχρι και σε κρατικό επίπεδο. Αυτή την περίοδο, είναι κρίσιμο όταν θα δούμε πίσω να το πράξουμε με μια ειλικρινή διάθεση αυτοκριτικής, ίσως και αυστηρότερης από το κανονικό. Σαφώς, δεν πρέπει να γίνεται απόπειρα ξεπλύματος ή προσπάθεια να τοποθετηθούν τα λάθη κάτω από το χαλί, γιατί έτσι απλά ο νέος χρόνος ξεκινά με τον πιο λάθος τρόπο. Συνεπώς μέσα σε αυτό το ανορθολογικό πλαίσιο, της ανθρώπινης ανάγκης δηλαδή που δημιουργείται για ανασκοπήσεις και διορθώσεις, το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αντιληφθούμε ότι δεν δημιουργείται απλώς ακόμα μια κενή σελίδα που πρέπει να γραφτεί με την έναρξη του 2024, αλλά μια συνέχεια του έργου, ενδιάμεσα του 2023 και του 2025. Επαφίεται στην κάθε οντότητα, ως πολίτες ή ως οικονομικοί δρώντες ή ως επιχειρήσεις, να συνεχίσουμε ή να διορθώσουμε την πορεία που ακολουθούμε, για να βρεθούμε, στην τελική, στο ίδιο περίπου σημείο του σύμπαντος μετά από 365 μέρες, αλλά βελτιωμένοι και περήφανοι για το ό,τι πετύχαμε στο διάστημα που πέρασε.

ΔΙΆΘΕΣΗ

ΑΝΑΣΚΌΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

TEΥΧΟΣ 91 / ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024 / €2,50

ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΤΑ 10+1 ΓΕΓΟΝΟΤΑ

35+ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

4 EconomyToday

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675

ΑΡΧΙΣΥΝΤΆΚΤΗΣ: Ξένιος Μεσαρίτης ART DIRECTOR: Ελένη Νικολάου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Άγγελος Αγγελοδήμου, Ευδοκία Παπαδοπούλου, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Άννα Κριθαρίδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: άσος Γιασεμίδης, Βρασίδας Νεοφύτου, Πωλίνα Άνιφτου, Κυριάκος Ε. Γεωργίου, Ιωάννης Σιδηρόπουλος, Ανδρέας Πουλικκάς ΔΙΌΡΘΩΣΗ: Μαρία Ζερβού

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ SALES EXECUTIVE: Καρολίνα Νεοκλέους neocleousc@diasmedia.com 22580491 CLIENT SERVICE: Ελισάβετ Ηρακλέους iracleouse@diaspublishing.com 22580487 MARKETING EXECUTIVE: Κλέλια Γιασεμίδου CLIENT SERVICE SUPERVISOR: Μαρία Χαραλάμπους ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΊΟΥ: Οδυσσέας Κωνσταντίνου ΛΟΓΙΣΤΉΡΙΌ: Σάββια Αριστείδου

EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ ΙΔΡΥΤΉΣ: Κώστας Ν. Χατζηκωστής ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ: Χρύσανθος Τσουρούλλης ΕΚΤΎΠΩΣΗ: Proteas Press Ltd ΔΙΑΝΟΜΉ: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

.pdf 1 12/14/2023 12:30:36 PM

CMY

www.eklawyers.com

EI-KONOMIA

Η ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΏΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

+8,6%

-34,3%

ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΓΑΘΩΝ:

ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΓΑΘΩΝ:

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2023: €1.020,8 ΕΚ. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2022: €940,4 ΕΚ.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2023: €274,8 ΕΚ. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2022: €418,0 ΕΚ.

2,9%

ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΕΝΩΝ ΘΕΣΕΩΝ 3ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2023: 12.274 3ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2022: 3.100

+23,0% ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2023: €428,4 ΕΚ. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022: €348,3 ΕΚ.

+58,5%

ΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023: 3.997 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2022: 2.522 6 EconomyToday

-7,5%

ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2023: 5.274 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022: 5.701

ΚΑΘΕ ΒΡΑΔΥ ΣΤΙΣ 20:00

ΤΟΜΕΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΤΡΑ ΑΡΓΥΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΤΣΟΥΡΟΥΛΛΗ www.sigmatv.com

MARKET WATCH

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ 1

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΗΓΕΤΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΗΣ ASTROBANK

Ανακατατάξεις σημειώθηκαν στην ηγετική πυραμίδα της Astrobank, ένεκα και της αποχώρησης του Ανδρέα Βασιλείου από το δ.σ. Ο κ. Βασιλείου συνταξιοδοτείται μετά από σχεδόν 10 χρόνια στην τράπεζα. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Astrobank, ο Ανδρέας Βασιλείου αποχώρησε από το δ.σ. στις 04 Δεκεμβρίου 2023, σχεδόν μετά από 10 χρόνια υπηρεσίας. Ενόψει της συνταξιοδότησης του κ. Βασιλείου, το διοικητικό

συμβούλιο στη συνεδρίασή του στις 04 Δεκεμβρίου 2023 εξέλεξε τον Bassam Najib Diab ως αντιπρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου και τον Μιχαλάκη Σαρρή ως μέλος της Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων. Επιπρόσθετα, στην ετήσια γενική συνέλευση της τράπεζας, που πραγματοποιήθηκε στις 05 Δεκεμβρίου 2023, εγκρίθηκαν οι επαναδιορισμοί του Αριστείδη Βουράκη (εκτελεστικού διευθυντή), του Bassam Najib Diab (μη εκτελεστικού διευθυντή), της Μαρίας Διονυσιάδη (ανεξάρτητη διευθύντρια) και Κώστα Παρτασίδη (ανεξάρτητου διευθυντή).

ΝΕΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΚΕΒΕ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2023, η 96η Ετήσια Γενική Συνέλευση του ΚΕΒΕ. Μετά το πέρας της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης διεξήχθησαν εκλογές για τη θέση του προέδρου του Δ.Σ. του ΚΕΒΕ. Νέος πρόεδρος του ΚΕΒΕ εξελέγη ο κ. Σταύρος Σταύρου. Ο κ. Σταύρου δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στον τομέα της Ναυτιλίας, των Νεοφυών Επιχειρήσεων και της Ενέργειας. Μετά από πολυετή επιχειρηματική δράση στο εξωτερικό, με την επιστροφή του στην Κύπρο ενεπλάκη ενεργά στα επιχειρηματικά δρώμενα, στην αρχή ως μέλος του ΕΒΕ Λάρνακας και μετέπειτα ως πρόεδρος του δ.σ. του Επιμελητηρίου για την περίοδο 2017-2023. Παράλληλα ο κ. Σταύρου διετέλεσε μέλος της εκτελεστικής επιτροπής και του δ.σ. του ΚΕΒΕ για 6 συνεχόμενα χρόνια. Η εκλογή του νέου προέδρου και των 5 αντιπροέδρων έγινε από το εκλεκτορικό Σώμα το οποίο αποτελείται από 105 εκλέκτορες από τις 5 επαρχίες (24 Λευκωσία, 21 από τη Λεμεσό και 20 8 EconomyToday

THE BANKER: «ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΤΟ 2023, Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ»

Τράπεζα της χρονιάς στην Κύπρο για το 2023 ανακηρύχθηκε η Τράπεζα Κύπρου από το The Banker, ένα από τα κορυφαία διεθνή έντυπα που επικεντρώνεται στον Τραπεζικό και Χρηματοοικονομικό τομέα. Ανακοίνωση της Τράπεζας Κύπρου αναφέρει ότι το βραβείο αυτό, για το οποίο η περίοδος αξιολόγησης διήρκεσε από τον Ιούνιο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την τράπεζα, καθότι αναγνωρίζει τα ορόσημα που επιτεύχθηκαν κατά το προηγούμενο έτος για την ολοκλήρωση της δεκαετούς ανάκαμψης της τράπεζας, επεκτείνοντας παράλληλα την ψηφιακή προσφορά της στους πελάτες και προσφέροντας αξία στους μετόχους. Ανακηρύσσοντας την Τράπεζα Κύπρου ως την τράπεζα της χρονιάς στην Κύπρο, η Joy Macknight, συντάκτρια του The Banker, είπε ότι η Τράπεζα Κύπρου ολοκλήρωσε τον μετασχηματισμό της σε έναν καλά κεφαλαιοποιημένο, διαφοροποιημένο και βιώσιμα κερδοφόρο Τραπεζικό Όμιλο, που σηματοδοτήθηκε από την έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να επανεκκινήσει τις πληρωμές μερισμάτων από τα κέρδη του έτους 2022. Επιπρόσθετα, σημείωσε, «στο πλαίσιο του φιλόδοξου σχεδίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού της, η Τράπεζα Κύπρου εγκαινίασε το καινοτόμο ψηφιακό της κατάστημα, το Quickhub και επέτρεψε την ψηφιακή ένταξη νέων πελατών».

από τις επαρχίες Αμμοχώστου, Λάρνακας και Πάφου). Το νέο δ.σ. αποτελείται από 30 μέλη: πρόεδρος-Σταύρος Σταύρου, αντιπρόεδρος Εμπορίου-Ζήνωνας Αποστόλου, αντιπρόεδρος Βιομηχανίας-Κώστας Ζορπάς, αντιπρόεδρος Υπηρεσιών-Αυγουστίνος Παπαθωμά, αντιπρόεδρος Τουρισμού– Κώστας Γαλαταριώτης, αντιπρόεδρος Οικονομικών-Ανδρέας Δημητριάδης και 24 μέλη.

ΙΔΡΥΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ

Ιδρύθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2023 και λειτουργεί υπό την αιγίδα του Κυπριακού Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, ο Σύνδεσμος Συμβούλων Αφερεγγυότητας. Κατά την ιδρυτική συνέλευση εγκρίθηκε το Καταστατικό του Συνδέσμου και έγινε η σύσταση του διοικητικού συμβουλίου. Στους βασικούς σκοπούς του Συνδέσμου είναι η ανάπτυξη και καλλιέργεια υποστήριξης και συνεργασίας μεταξύ των μελών, όπως και η ρύθμιση των σχέσεων τους, τόσο μεταξύ τους όσο και με τις διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες και ιδιωτικές πρωτοβουλίες και συνδέσμους που ασχολούνται με την αφερεγγυότητα ή τις αναδιαρθρώσεις. Η διασφάλιση και προώθηση των επαγγελματικών, οικονομικών και κοινωνικών τους συμφερόντων, μέσα από την οργάνωση των μελών για συντονισμό των ενεργειών τους και η λήψη συλλογικών μέτρων, αποτελεί βασικό παράγοντα στις ενέργειες του Συνδέσμου.

ΑΙΤΗΜΑ ΠΡΟΣ ΚΟΜΙΣΙΟΝ ΓΙΑ ΕΚΤΑΜΙΕΥΣΗ €152,3 ΕΚΑΤ.

Δύο αιτήματα πληρωμής από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας συνολικού ύψους €152,3 εκατ. απέστειλε η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχοντας ολοκληρώσει με επιτυχία τα 38 ορόσημα και στόχους για τη δεύτερη και τρίτη δόση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η Κύπρος συγκαταλέγεται στα 10 πρώτα κράτη μέλη που έχουν υποβάλει και τρίτο αίτημα πληρωμής από τον Μηχανισμό, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών, «η υιοθέτηση

ΣΤΟ 4,91% ΤΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΓΙΑ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟ

Στο 4,91% σκαρφάλωσε τον Οκτώβριο το δανειστικό επιτόκιο για αγορά κατοικίας, την ίδια ώρα που το καταθετικό επιτόκιο για προθεσμιακές καταθέσεις ενός έτους νοικοκυριών μειώθηκε, σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, στο 1,58%, δείχνουν στοιχεία που δημοσίευσε αρχές Δεκεμβρίου η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΚΤΚ, τον Οκτώβριο 2023 το επιτόκιο για καταθέσεις προθεσμίας έως ενός έτους από νοικοκυριά σημείωσε μείωση στο 1,58%, σε σύγκριση με 1,59% τον προηγούμενο μήνα. Το αντίστοιχο επιτόκιο για καταθέσεις από μη χρηματοδοτικές εταιρείες παρουσίασε αύξηση στο 2,26%, σε σύγκριση με 1,67% τον προηγούμενο μήνα. Από την άλλη, το επιτόκιο που αφορά δάνεια για αγορά κατοικίας αυξήθηκε στο 4,91%, σε σύγκριση με 4,42% τον προηγούμενο μήνα. Ταυτόχρονα, το επιτόκιο που αφορά καταναλωτικά δάνεια σημείωσε αύξηση στο 6,27%, σε σύγκριση με 6,05% τον προηγούμενο μήνα. Το επιτόκιο που αφορά δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά μέχρι €1 εκ. παρουσίασε αύξηση στο 5,77%, σε σύγκριση με 5,72% τον προηγούμενο μήνα και το επιτόκιο που αφορά δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες για ποσά άνω του €1 εκ. κατέγραψε αύξηση στο 6,26%, σε σύγκριση με 5,59% τον προηγούμενο μήνα.

του αναθεωρημένου – του νέου μας Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που τέθηκε σε ισχύ στις 11 Δεκεμβρίου 2023 και η επιτυχής ολοκλήρωση των 16 και 22 στόχων και οροσήμων που περιλαμβάνονται, αντίστοιχα, στο 2ο και 3ο αίτημα πληρωμής, έχει ως αποτέλεσμα την υποβολή τους σήμερα για εκταμίευση των πρόσθετων €152,3 εκ. από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας». «Με τη νέα αυτή εκταμίευση και την έγκριση του νέου μας Σχεδίου, η Κύπρος θα εισπράξει σωρευτικά, μαζί με τα €242 εκ. που ήδη εκταμιεύθηκαν, ποσό πέραν των €400 εκατομμυρίων, περίπου το 40% της συνολικής κατανομής της χορηγίας για τη χώρα μας», προστίθεται.

EconomyToday 9

ADVERTORIAL

ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΗΛΩΣΗ

ΣΤΗ ΝΟΜΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΙΑ

Πώς μπορούμε να μετατρέψουμε τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Μια ενδιαφέρουσα νομική ανάλυση για την επένδυση στην κυπριακή αγορά ακινήτων μετά τις κυρώσεις και παρά τις προκλήσεις της νομικής συμμόρφωσης

τη συνεχώς εξελισσόμενη αρένα της παγκόσμιας ακίνητης περιουσίας, η Κύπρος αναδεικνύεται ως ένα ανθεκτικό προπύργιο για τους επενδυτές, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις που τίθενται από τις κυρώσεις και τα περίπλοκα τοπία συμμόρφωσης. Καθώς η διεθνής προσοχή συγκλίνει στις επενδυτικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην κυπριακή αγορά ακίνητης

10 EconomyToday

ιδιοκτησίας, οι νομικοί μας εμπειρογνώμονες στη Chambersfield Economides Kranos παρέχουν εκτεταμένη ανάλυση και νομική καθοδήγηση επί των πολύπλευρων ευκαιριών που παρουσιάζει η Κύπρος. Στόχος μας να παρέχουμε μια λεπτομερή κατανόηση για τις επιχειρήσεις που επιδιώκουν όχι απλώς να πλοηγηθούν αλλά να ευδοκιμήσουν στη δυναμική αγορά ακινήτων, εμβαθύνοντας σε στρατηγικές ιδέες για διαρκή επιτυχία.

Η ΒΑΘΙΆ ΚΑΤΑΝΌΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΎΣ ΔΙΚΑΊΟΥ ΧΡΗΣΙΜΕΎΕΙ ΩΣ ΠΥΛΏΝΑΣ ΚΑΘΟΔΉΓΗΣΗΣ, ΟΔΗΓΏΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΊΠΛΟΚΟ ΝΟΜΙΚΌ ΈΔΑΦΟΣ ΜΕ ΑΚΡΊΒΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΠΡΟΝΟΗΤΙΚΌΤΗΤΑ

Κύπρος - Ένας σύνδεσμος στρατηγικών επιχειρηματικών ευκαιριών Τοποθετημένη στο σταυροδρόμι Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, η Κύπρος ξεπερνά τα γεωγραφικά της όρια, καθιερώνοντας τον εαυτό της ως κεντρικό στρατηγικό επιχειρηματικό κόμβο. Με ένα δελεαστικό φορολογικό καθεστώς και ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο, η Κύπρος καλεί τους επενδυτές να ανακαλύψουν μια ευρωπαϊκή πύλη εμπλουτισμένη από μια ανθεκτική

αγορά ακινήτων. Τα στρατηγικά πλεονεκτήματα που είναι εγγενή στην Κύπρο θέτουν το υπόβαθρο για διαρκή επιχειρηματική ευημερία. Αντίκτυπος των κυρώσεων Στρατηγικές απαντήσεις για να ξεκλειδώσετε ευκαιρίες Ενόψει των γεωπολιτικών περιπλοκών και των κυρώσεων, η Κύπρος παραμένει σταθερή ως ελκυστικός προορισμός. Ο αναπόφευκτος έλεγχος των χρηματοοικονομικών συναλλαγών και των διαδικασιών δέουσας επιμέλειας γίνεται καταλύτης για τη στρατηγική Καινοτομία. Οπλισμένοι με τη σωστή νομική οξυδέρκεια, οι επενδυτές μπορούν όχι μόνο να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, αλλά να τις μετατρέψουν στρατηγικά σε ευκαιρίες, αξιοποιώντας τα διακριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει η Κύπρος. Προκλήσεις συμμόρφωσης Πλοήγηση ακριβείας μέσω της νομικής δυναμικής Σε μια εποχή όπου η συμμόρφωση με τους κανονισμούς είναι αδιαπραγμάτευτη, ο τομέας των Ακινήτων υπόκειται σε έντονο έλεγχο. Τα μέτρα κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AML) και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (CTF) έχουν γίνει προαπαιτούμενα, απαιτώντας αυστηρή δέουσα επιμέλεια και αταλάντευτη τήρηση των κανονισμών. Η Chambersfield Economides Kranos αναδεικνύεται ως στρατηγικός σύμμαχος, παρέχοντας στις επιχειρήσεις τη νομική τεχνογνωσία για να περιηγηθούν στο περίπλοκο τοπίο της συμμόρφωσης, διασφαλίζοντας ένα ασφαλές και συμβατό εγχείρημα ακίνητης περιουσίας. Στρατηγικές για νομική επιτυχία - ολιστική προσέγγιση για επιχειρηματικό θρίαμβο Νομική τεχνογνωσία: Στην Chambersfield Economides Kranos παρέχουμε εξειδικευμένη νομική τεχνογνωσία που συνδράμει και καθοδηγεί σε λήψη επενδυτικών αποφάσεων στον τομέα της Ακίνητης Ιδιοκτησίας. Η βαθιά κατανόηση

του Διεθνούς Δικαίου χρησιμεύει ως πυλώνας καθοδήγησης, οδηγώντας τις επιχειρήσεις στο περίπλοκο νομικό έδαφος με ακρίβεια και στρατηγική προνοητικότητα. Δέουσα επιμέλεια Οι εκτενείς έλεγχοι ιστορικού, η σχολαστική συμμόρφωση με τους κανονισμούς AML και CTF και η λεπτομερής αξιολόγηση του νομικού καθεστώτος του ακινήτου καθίστανται επιτακτικοί, δημιουργώντας τη βάση για ενημερωμένη λήψη αποφάσεων και μετριασμό του κινδύνου, διασφαλίζοντας ότι οι επιχειρηματικές στρατηγικές παραμένουν ευέλικτες και συμβατές με τα συνεχώς εξελισσόμενα πρότυπα. Κατάρτιση Συμβάσεων Πλοήγηση στις κυπριακές προκλήσεις ακίνητης περιουσίας, δημιουργία ευκαιριών με νομική εξειδίκευση Στο δυναμικό τοπίο της κυπριακής αγοράς ακινήτων μετά τις κυρώσεις, η δικηγορική μας εταιρεία, Chambersfield Economides Kranos, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, αντιμετωπίζοντας επιδέξια τις προκλήσεις νομικής συμμόρφωσης, μετατρέποντάς τις σε ευκαιρίες για τους πελάτες μας. Η ολοκληρωμένη νομική ανάλυσή μας εμβαθύνει στις περιπλοκές των συμφωνιών στο πεδίο των συναλλαγών ακινήτων, προσφέροντας στρατηγικές γνώσεις και καθοδήγηση από τη νομική μας ομάδα. Με δέσμευση για αριστεία, στην Chambersfield Economides Kranos, αξιοποιούμε την εκτεταμένη νομική μας γνώση, αποσκοπώντας να διασφαλίσουμε ότι οι πελάτες μας είναι δεόντως ενημερωμένοι καθ’ όλη τη διαδικασία επένδυσης στην αγορά ακινήτων της Κύπρου. Από τη σύνταξη και την αναθεώρηση συμβάσεων έως τη διαπραγμάτευση όρων και τον μετριασμό των κινδύνων, η ομάδα μας διαπρέπει στην παροχή εξατομικευμένων Νομικών Υπηρεσιών που δίνουν τη δυνατότητα στους πελάτες μας να λαμβάνουν ορθές επενδυτικές αποφάσεις σε ένα εξελισσόμενο νομικό τοπίο.

Η CHAMBERSFIELD ECONOMIDES KRANOS ΑΝΑΔΕΙΚΝΎΕΤΑΙ ΩΣ Η ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΉ ΕΠΙΛΟΓΉ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΗΓΟΎΝΤΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΊΠΛΟΚΟ ΤΟΠΊΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΑΓΟΡΆΣ ΑΚΙΝΉΤΩΝ ΜΕΤΆ ΤΙΣ ΚΥΡΏΣΕΙΣ. Η ΔΈΣΜΕΥΣΉ ΜΑΣ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΈΠΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΣΕ ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ ΕΝΙΣΧΎΕΤΑΙ ΑΠΌ ΈΝΑ ΕΚΤΕΤΑΜΈΝΟ ΚΑΙ ΈΜΠΕΙΡΟ ΦΆΣΜΑ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ

Η Chambersfield Economides Kranos αποτελεί έμπιστο συνεργάτη στη μετατροπή των προκλήσεων σε ευκαιρίες στην αγορά ακινήτων της Κύπρου. Από τις λεπτές διαπραγματεύσεις έως τον επιμελή μετριασμό του κινδύνου, η ομάδα μας στην Chambersfield Economides Kranos καθοδηγεί τους πελάτες μας στις πολυπλοκότητες των συναλλαγών ακινήτων με ακρίβεια και προνοητικότητα. Σε κάθε συνταχθείσα συμφωνία, αποτυπώνουμε τη δέσμευσή μας να ενδυναμώνουμε τους πελάτες στη λήψη ορθών επενδυτικών αποφάσεων, μετατρέποντας νομικές προκλήσεις σε ακμάζουσες ευκαιρίες στην κυπριακή αγορά ακινήτων. Χάραξη πορείας για βιώσιμη επιτυχία στο τοπίο ακινήτων της Κύπρου Στην εκτεταμένη σφαίρα της ακίνητης περιουσίας, η Κύπρος καλεί ως ένα δυναμικό έδαφος για ευκαιρίες. Παρά τις προκλήσεις που παρουσιάζουν οι κυρώσεις και το διαφοροποιημένο τοπίο συμμόρφωσης, η Κύπρος παραμένει ένας πολλά υποσχόμενος καμβάς για τους επενδυτές. Η Chambersfield Economides Kranos προσκαλεί τις επιχειρήσεις να ξεκινήσουν μια συνεργασία όπου η νομική τεχνογνωσία ενσωματώνεται άψογα με την επιχειρηματική οξυδέρκεια, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να περιηγηθούν στις πολυπλοκότητες και να ξεκλειδώσουν το πλήρες δυναμικό του τοπίου των ακινήτων της Κύπρου και τη σύναψη καλά καταρτισμένων συμβάσεων. Η Chambersfield Economides Kranos αναδεικνύεται ως η πρωταρχική επιλογή για τους επενδυτές που περιηγούνται στο περίπλοκο τοπίο της κυπριακής αγοράς ακινήτων μετά τις κυρώσεις. Η δέσμευσή μας να μετατρέπουμε τις προκλήσεις σε ευκαιρίες ενισχύεται από ένα εκτεταμένο και έμπειρο φάσμα υπηρεσιών. Από τη σχολαστική σύνταξη συμφωνιών έως τις στρατηγικές διαπραγματεύσεις και τη συνολική διαχείριση κινδύνων, η νομική μας ομάδα προσφέρει απαράμιλλη τεχνογνωσία σε κάθε πτυχή των συναλλαγών ακινήτων.

EconomyToday 11

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΤΟ 2024 ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΊ Η ΡΑΓΔΑΊΑ ΑΎΞΗΣΗ

ΤΟΥ ΤΟΜΈΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΩΜΏΝ

Γιώργος Παπαδόπουλος, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ECOMMBX, προβλέπει ότι οι τεχνολογικές Καινοτομίες και η Ψηφιακή Μετάβαση θα δώσουν ακόμη περισσότερη ώθηση στον τομέα των Πληρωμών. Αποκαλύπτει στο Economy Today τα πλάνα της ECOMMBX για επέκταση στην Ελλάδα αλλά και σε νέες αγορές εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ αναφέρει ότι η νομισματική πολιτική δεν επηρέασε τη λειτουργία της εταιρείας. Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τον τομέα των Πληρωμών και τι αναμένετε να αλλάξει μέσα στο 2024; Αναμένουμε ότι το 2024 θα συνεχιστεί η ραγδαία αύξηση του τομέα των Πληρωμών και η εξέλιξη των παραδοσιακών τρόπων πληρωμής όπου συνάδει με τις τάσεις που παρατηρούνται στον Χρηματοπιστωτικό 12 EconomyToday

Η ΝΈΑ ΓΕΝΙΆ ΤΗΣ ΟΠΟΊΑΣ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΕΊΝΑΙ ΜΈΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΆΣ ΤΗΣ, ΘΕΩΡΟΎΜΕ ΌΤΙ ΑΝΑΖΗΤΆ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΉ ΕΞΈΛΙΞΗ

τομέα. Οι τεχνολογικές Καινοτομίες, η Ψηφιακή Μετάβαση, καθώς και η αυξανόμενη Ψηφιακή Συνδεσιμότητα των Καταναλωτών συντελούν στη δημιουργία νέων προσεγγίσεων για τις πληρωμές. Η εξέλιξη των παραδοσιακών τρόπων πληρωμής συχνά περιλαμβάνει τη μετάβαση προς τις Ψηφιακές Πληρωμές, τις τεχνολογίες Βlockchain, τα Ψηφιακά Νομίσματα και άλλες Καινοτομίες στον χώρο της χρηματοπιστωτικής τεχνολογίας (FinTech). Αυτό μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ασφάλειας, της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας των συναλλαγών. Σημαντικοί παράγοντες που ενισχύουν αυτήν την τάση περιλαμβάνουν την αυξανόμενη υιοθέτηση των καταναλωτών για Ψηφιακές Πληρωμές, τη συνεχή ανάπτυξη των ηλεκτρονικών επιχειρήσεων και τον αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών FinTech.

Πρόσφατα μιλήσατε για επέκταση της επιχειρήσεις αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για εταιρείας σας. Ποια τα σημεία ορόσημα τη διασφάλιση της υγείας και της σταθερόκαι ποιες κινήσεις να περιμένουμε από τητας του Χρηματοοικονομικού συστήματος. την ECOMMBX για το 2024; Η ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ Η ανάπτυξη των εργασιών υπόκειται σε Αναμένουμε ότι εντός του 2024 θα υπάρξει συγκεκριμένους κανόνες και κανονιστικές FINTECH ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΈΧΕΙ ΤΗ επέκταση των εργασιών της ECOMMBX στην διατάξεις που έχουν ως στόχο την προστασία ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΝΑ ΟΔΗΓΉΣΕΙ ΣΕ Ελλάδα, καθώς αναμένουμε να αρχίσει τις του κοινού αλλά και τη σταθερότητα του ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΚΑΙ εργασίες της η εταιρεία του Ομίλου που θα Χρηματοοικονομικού συστήματος. ΕνισχύοΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΘΈΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΊΑΣ δραστηριοποιείται στον τομέα Πληρωμών. ντας τις πρακτικές του Χρηματοοικονομικού Επίσης εξετάζουμε άλλες αγορές εκτός τομέα με αυστηρούς κανονισμούς, διασφαΕυρωπαϊκής Ένωσης για επέκταση των λίζεται η βιώσιμη και υπεύθυνη ανάπτυξη εργασιών μας, διευρύνοντας έτσι τη στρατηγική ανάτων επιχειρήσεων, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα πτυξής μας σε αναδυόμενες αγορές. Μας ενδιαφέρει οικονομικά συμφέροντα της κοινωνίας ως σύνολο. ιδιαίτερα και ο τομέας των Επενδυτικών Προϊόντων, όπου αναμένουμε την ολοκλήρωση συγκεκριμένων Τα τελευταία χρόνια εδραιώνεται ένα οικοσύκινήσεων της εταιρείας που θα μας επιτρέψει να στημα στην Κύπρο με εταιρείες Fintech. Πώς προσφέρουμε σε πελάτες μας επενδυτικά προϊόντα. μπορεί να ενισχυθεί αυτό το οικοσύστημα και ποια είναι τα οφέλη για την τοπική οικονομία; Υπάρχουν προβληματισμοί για τον αποκλεισμό Η εδραίωση ενός οικοσυστήματος Fintech στην Κύατόμων από το χρηματοπιστωτικό σύστημα προ μπορεί να είναι επωφελές τόσο για τον τοπικό λόγω της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης. Χρηματοοικονομικό τομέα όσο και για την ευρύτερη Σας ανησυχεί το εν λόγω ζήτημα ή θεωρείτε οικονομία. Για να ενισχυθεί αυτό το οικοσύστημα, ότι στο μέλλον όλοι θα έχουν τις απαραίτητες μπορεί να ληφθούν μέτρα για ενίσχυση της νομοθετεχνολογικές δεξιότητες; σίας και του κανονιστικού πλαισίου, υποστήριξη της Το πρόβλημα αυτό κυρίως παρατηρείται σε πιο μεγάΈρευνας και Καινοτομίας, καθώς και της δημιουργίας λης ηλικίας άτομα τα οποία δεν είναι εξοικειωμένα με κοινότητας και συνεργασίας μεταξύ των τραπεζών την τεχνολογία. Η νέα γενιά της οποίας η τεχνολογία και των εταιρειών Fintech. Η ενίσχυση του οικοσυείναι μέρος της καθημερινότητάς της, θεωρούμε ότι στήματος Fintech στην Κύπρο έχει τη δυνατότητα να αναζητά την τεχνολογική εξέλιξη όπου απομακρυοδηγήσει σε οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία νόμαστε ακόμα περισσότερο από τις παραδοσιακές θέσεων εργασίας. μεθόδους μεταφοράς χρημάτων και πληρωμών. Η νομισματική πολιτική που εφαρμόζεται από τις Κεντρικές Τράπεζες για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού πλήττει θεωρητικά την κατανάλωση. Τα δεδομένα σας και οι όγκοι των συναλλαγών επιβεβαιώνουν αυτή τη θεωρία; Ο μεγαλύτερος όγκος πελατών της ECOMMBX είναι εταιρείες και Οργανισμοί, συνεπώς δεν υπήρξε άμεση επίδραση του πληθωρισμού στον όγκο συναλλαγών της εταιρείας μας και των πελατών μας. Ιδρύματα πληρωμών τα οποία εστιάζουν τις υπηρεσίες τους σε καταναλωτές σίγουρα θα έχουν παρατηρήσει κάποια μείωση στον όγκο συναλλαγών. Επίσης, δεν έχουμε Προϊόντα Δανεισμού όπου είναι ένας τομέας ο οποίος έχει επηρεαστεί αρνητικά από την αύξηση των επιτοκίων. Εδώ και μια δεκαετία το κανονιστικό πλαίσιο και οι απαιτήσεις συμμόρφωσης για τις χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις γίνεται ολοένα και πιο αυστηρό. Θεωρείτε ότι είναι ένα βήμα προς τα εμπρός για το μέλλον του Χρηματοοικονομικού τομέα ή αποτελεί τροχοπέδη; Η αυστηροποίηση του κανονιστικού πλαισίου και οι απαιτήσεις συμμόρφωσης για τις χρηματοοικονομικές

EconomyToday 13

Η ΧΡΟΝΙΆ ΤΩΝ CONFIDENTIAL,

ΘΕΜΑ

ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΞΌΔΟΥ ΑΠΌ ΤΑ «ΣΚΟΥΠΊΔΙΑ»

Ποια είναι τα 10 + 1 γεγονότα που σημάδεψαν την κυπριακή οικονομία το 2023. ΤΟΥ ΆΓΓΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΔΉΜΟΥ

14 EconomyToday

Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌΣ ΑΝΉΛΘΕ ΣΕ ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΥΨΗΛΌ ΕΠΊΠΕΔΟ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΤΟΝ ΙΟΎΛΙΟ ΤΟΥ 2022, ΌΤΑΝ ΚΑΤΈΓΡΑΨΕ ΑΎΞΗΣΗ 10,86%. ΈΝΑ ΠΕΡΊΠΟΥ ΧΡΌΝΟ ΜΕΤΆ, ΤΟΝ ΙΟΎΝΙΟ ΤΟΥ 2023, Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌΣ ΥΠΟΧΏΡΗΣΕ ΣΤΟ ΧΑΜΗΛΌΤΕΡΟ ΕΠΊΠΕΔΟ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΊΩΝ 25 ΜΗΝΏΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΏΘΗΚΕ ΣΤΟ 1,9%

2023! Μια χρονιά πλούσια σε γεγονότα τα οποία σημάδεψαν την οικονομική πραγματικότητα της χώρας μας. Από τα πρόσφατα Cyprus Confidential, στην έξοδο της χώρας μας αλλά και των δυο μεγάλων τραπεζών από την κατηγορία «σκουπίδια» μετά από 11 χρόνια, στο δυναμικό μπάσιμο της Eurobank στην Ελληνική, την απώλεια των Ισραηλινών τουριστών εξαιτίας του πολέμου και την υιοθέτηση εθνικού κατώτατου μισθού, η Κύπρος κατέγραψε σημαντικούς σταθμούς από πλευράς της οικονομίας. Ας δούμε τα 10 συν 1 γεγονότα που σημάδεψαν το 2023.

ΕΘΝΙΚΌΣ ΚΑΤΏΤΑΤΟΣ ΜΙΣΘΌΣ Να ξεκινήσουμε από το πρώτο χρονικά σημαντικό γεγονός της χρονιάς. Αν και η νομοθεσία ψηφίστηκε το 2022, ο εθνικός κατώτατος μισθός εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο την 1.1.2023. Με διάταγμα του Υπουργικού Συμβουλίου ο εθνικός κατώτατος μισθός ορίστηκε στα 940 ευρώ, ενώ για τους πρώτους έξι μήνες απασχόλησης ανέρχεται στα 885 ευρώ. Ο τότε υπουργός Εργασίας Κυριάκος Κούσιος, μετά την έκδοση του διατάγματος είχε κάνει λόγο για ιστορική μέρα, τόσο για το υπουργείο όσο και για το κοινωνικό κράτος. Στόχος, είχε σημειώσει ο κ. Κούσιος, είναι ο κάθε συμπολίτης μας να μπορεί να αμείβεται με εθνικό κατώτατο μισθό στην αρχή της επαγγελματικής του πορείας. Από τη θεσμοθέτηση του εθνικού κατώτατου μισθού επωφελούνται περίπου 40 χιλιάδες χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι. Ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένες εξαιρέσεις. Κατ’ αρχήν όσον αφορά στα επαγγέλματα, εξαιρούνται η γεωργοκτηνοτροφία, οι οικιακοί βοηθοί και η ναυτιλία. Επίσης εξαιρούνται όσοι τυγχάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρησης μέσα από σύμβαση ή άλλο διάταγμα. Αν προκύπτουν καλύτερα οφέλη από διάταγμα, με κανένα τρόπο τα οφέλη αυτά δεν επηρεάζονται. Επίσης υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις όταν πρόκειται για κατάρτιση ή εκπαίδευση για απόκτηση πτυχίου,

EconomyToday 15

ΘΕΜΑ

ενώ μετά από συμφωνία εργοδότη και εργοδοτούμενου μπορεί να υπάρξει αποκοπή 15% για σίτιση και 10% για στέγαση. Το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων είναι επιφορτισμένο με τον έλεγχο και την πιστή εφαρμογή του Διατάγματος.

ΠΛΑΊΣΙΟ ΕΚΠΟΙΉΣΕΩΝ Η Βουλή, προς το τέλος της κοινοβουλευτικής περιόδου, υπερψήφισε ένα πακέτο νομοσχεδίων και προτάσεων νόμου με το οποίο ρυθμίζεται το πλαίσιο των εκποιήσεων και προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό οι δανειολήπτες. Πρόκειται για πολύ σημαντική εξέλιξη που προήλθε μετά από μακροχρόνιες διαβουλεύσεις και την οποία χαιρέτισε με πλήρη ικανοποίηση το Υπουργείο Οικονομικών. Αναλυτικότερα, ψηφίστηκε νόμος που έχει ως στόχο τον ορισμό από το Ανώτατο Δικαστήριο αριθμού δικαστών για σκοπούς εκδίκασης υποθέσεων δανείων για κύρια κατοικία ύψους μέχρι €350.000. Ψηφίστηκε επίσης νόμος αναφορικά με τις αρμοδιότητες του Ενιαίου Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Διαφορών Χρηματοοικονομικής Φύσεως και έχει ως στόχο μεταξύ άλλων να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής της υφιστάμενης αρμοδιότητας του χρηματοοικονομικού επιτρόπου για διορισμό διαμεσολαβητή για σκοπούς αναδιάρθρωσης πιστωτικής διευκόλυνσης. Ο επίτροπος θα μεσολαβεί για πιστωτική διευκόλυνση που εξασφαλίζεται με κύρια κατοικία ή επαγγελματική στέγη ή τερματισμένη πιστωτική διευκόλυνση με ανώτατο όριο εκτιμημένης αξίας του ακινήτου τις €350.000 σε περίπτωση κύριας κατοικίας και τις €750.000 σε περίπτωση επαγγελματικής στέγης. Υπέρ ψήφισαν 38 βουλευτές ενώ υπήρξαν 15 αποχές. Περαιτέρω εγκρίθηκαν δύο προτάσεις νόμου από τα συμπολιτευόμενα κόμματα ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ, με τις οποίες ρυθμίζεται το δικαίωμα του οφειλέτη για υποβολή παραπόνου κατά αδειοδοτημένων ιδρυμάτων στον χρηματοοικονομικό επίτροπο για κύρια κατοικία. Με αυτές προνοείται ότι εφόσον δικαιωθεί από τον χρηματοοικονομικό επίτροπο ο δανειολήπτης, η διαδικασία εκποίησης του ακινήτου του αναστέλλεται μέχρι να δικαιωθεί από το δικαστήριο. Παράλληλα εγκρίθηκαν ομόφωνα έξι νόμοι που διευρύνουν τον ορισμό του όρου «αναδιάρθρωση» για να περιλαμβάνει και τη διάθεση και μεταβίβαση ακίνητης ιδιοκτησίας προς την Κυπριακή Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων Λτδ στο πλαίσιο εφαρμογής του σχεδίου «Ενοίκιο Έναντι Δόσης».

ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ E KALATHI Η δημιουργία του e-kalathi πέρασε από χίλια μύρια κύματα μέχρι να γίνει κατορθωτή η ψήφισή του από 16 EconomyToday

τη Βουλή. Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα, όπου οι υπεραγορές θα βάζουν καθημερινά τις τιμές ενός αριθμού προϊόντων. Ο καταναλωτής θα ετοιμάζει τη λίστα του και το e kalathi θα του βγάζει την πιο φθηνή υπεραγορά βάσει της λίστας που ετοίμασε ο καταναλωτής. Όπως έχει λεχθεί, το e kalathi δεν θα κτυπήσει την ακρίβεια, την αισχροκέρδεια και τον πληθωρισμό, αλλά θα προάγει τη διαφάνεια και τα συμφέροντα των καταναλωτών, ενώ ενδεχομένως θα ενισχύσει και τον ανταγωνισμό μεταξύ των υπεραγορών. Ειδικότερα, η ολομέλεια με 32 ψήφους υπέρ ενέκρινε το νομοσχέδιο για τη λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-kalathi, που αφορά στη ρύθμιση της διαδικασίας συλλογής και καταγραφής των τιμών λιανικής πώλησης συγκεκριμένων καταναλωτικών

προϊόντων από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή, καθώς και της διαδικασίας παροχής στον καταναλωτή συνεχούς πληροφόρησης για τις τιμές των σχετικών αγαθών. Με βάση το ν/σ και τις τροποποιήσεις που επήλθαν, αυξάνεται ο ελάχιστος ετήσιος κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων, η πραγματοποίηση του οποίου καθορίζει κατά πόσο η υπεραγορά υποχρεούται να υποβάλει τιμές πώλησης προϊόντων στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, από €2 εκατομμύρια σε €5 εκ. και προστίθεται ο ορισμός του όρου «κωδικός προϊόντος», ώστε να διασαφηνιστεί ότι η σύγκριση θα γίνεται στη βάση αυτού. Το Υπουργείο Εμπορίου διαβεβαίωσε ότι οι διαδικασίες ετοιμασίας της Ψηφιακής Πλατφόρμας «ekalathi» «θα προωθηθούν τάχιστα από την Υπηρεσία

Προστασίας Καταναλωτή, έτσι ώστε να τεθεί σε ισχύ το πρώτο εξάμηνο του 2024».

Η ΆΝΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΏΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΎ Η εκτίναξη του πληθωρισμού στα ύψη, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, ήταν ο κυριότερος λόγος που οδήγησε τις Κεντρικές Τράπεζες (ειδικότερα τη Fed και την ΕΚΤ) σε συνεχόμενες αυξήσεις των επιτοκίων. Στόχος κυρίως της ΕΚΤ ήταν να επαναφέρει τον πληθωρισμό στον στόχο του 2%, πράγμα που μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει, εξού και τα επιτόκια, αν και σταμάτησαν να αυξάνονται, εντούτοις παραμένουν σε ψηλά επίπεδα. Για να επανέλθουμε στα της Κύπρου, να υπενθυμίσουμε ότι ο πληθωρισμός ανήλθε σε ιστορικό υψηλό επίπεδο στην Κύπρο τον Ιούλιο του 2022, όταν κατέγραψε αύξηση 10,86%. Ένα περίπου χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2023, ο πληθωρισμός υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 25 μηνών και διαμορφώθηκε στο 1,9%, σε ετήσια βάση, λόγω κυρίως της μείωσης των τιμών τροφίμων. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) και κατ΄ επέκταση ο πληθωρισμός μειώθηκε τον Ιούνιο του 2023 κατά 0,34 μονάδες και έφτασε στις 114,38 μονάδες, σε σύγκριση με 114,72 μονάδες τον Μάιο του 2023. Ο πληθωρισμός τον Ιούνιο του 2023 αυξήθηκε με ρυθμό 1,9%, σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2022. Αυτό ήταν το χαμηλότερο ποσοστό πληθωρισμού από τον Μάιο του 2021. Η διαμόρφωση του πληθωρισμού τον Ιούνιο του 2023 στο 1,9% θέτει τον πληθωρισμό στην Κύπρο στον στόχο που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την Ευρωζώνη δηλαδή ο πληθωρισμός να βρίσκεται κοντά και κάτω του 2%.

ΕΠΙΤΌΚΙΑ: ΔΈΚΑ ΣΥΝΕΧΌΜΕΝΕΣ ΑΥΞΉΣΕΙΣ ΑΠΌ ΕΚΤ

TO E-KALATHI ΔΕΝ ΘΑ ΚΤΥΠΉΣΕΙ ΤΗΝ ΑΚΡΊΒΕΙΑ, ΤΗΝ ΑΙΣΧΡΟΚΈΡΔΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌ, ΑΛΛΆ ΘΑ ΠΡΟΆΓΕΙ ΤΗ ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΦΈΡΟΝΤΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΏΝ

Τον περασμένο Σεπτέμβριο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε τα επιτόκια στην Ευρωζώνη για δέκατη συνεχόμενη φορά, πραγματοποιώντας την επιθετικότερη εκστρατεία σύσφιγξης στην ιστορία της, σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει την αύξηση του πληθωρισμού. Την ίδια ώρα, η ΕΚΤ έστελνε σήμα ότι η συγκεκριμένη αύξηση ενδεχομένως να ήταν και η τελευταία, αν και τόνισε ότι τα επιτόκια θα διατηρηθούν υψηλά για μεγάλο διάστημα. Αναλυτικότερα, τον Σεπτέμβριο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αύξησε τα βασικά επιτόκιά της κατά 25 μονάδες βάσης, για δέκατη συνεχόμενη φορά, με το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων να διαμορφώνεται στο 4%, αλλά είχε στείλει σήμα ότι πιθανόν κλείνει ο ανοδικός κύκλος τους. Η ΕΚΤ τόνισε ότι ο πληθω-

EconomyToday 17

ΘΕΜΑ

ρισμός εξακολουθεί να μειώνεται αλλά αναμένεται πάλι να παραμείνει σε πολύ υψηλό επίπεδο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αναθεώρησε προς τα πάνω τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη για το 2023 στο 5,6% και το 2024 στο 3,2% κυρίως λόγω της ανοδικής πορείας των τιμών ενέργειας. Οι συνθήκες χρηματοδότησης έχουν γίνει πιο αυστηρές, περιορίζοντας όλο και περισσότερο τη ζήτηση, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα και για τον λόγο αυτό αναθεωρήθηκε προς τα κάτω η πρόβλεψη για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη στο 0,7% για το 2023 και 1% το 2024.

Η ΚΎΠΡΟΣ «ΕΚΤΌΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΏΝ» ΜΕΤΆ ΑΠΌ 11 ΧΡΌΝΙΑ Ακόμα και ιστορικό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το 2023 για την κυπριακή οικονομία, καθώς ο οίκος αξιολόγησης Moody’s αναβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, εντάσσοντας τη χώρα μετά από 11 χρόνια ξανά στην επενδυτική βαθμίδα. Υπενθυμίζεται ότι το 2012, ο οίκος αξιολόγησης Moody’s είχε κατατάξει πρώτος την κυπριακή οικονομία στην κατηγορία «σκουπίδια», ενώ είχαν ακολουθήσει και οι υπόλοιποι οίκοι την ίδια αξιολόγηση λόγω της δυσχερούς κατάστασης που βρισκόταν τότε η οικονομία. Έκτοτε, οι υπόλοιποι οίκοι αξιολόγησης είχαν επαναφέρει την κυπριακή οικονομία στην επενδυτική βαθμίδα και ο μόνος που δεν το είχε πράξει ήταν ο οίκος αξιολόγησης Moody’s. Οι μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις της Κύπρου αναβαθμίστηκαν σε Baa2 από Ba1. Ο Moody’s αναμένει ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,3% το 2023 και 2,8% το 2024. Επιπλέον, ο Moody’s αναμένει ότι η Κύπρος θα αναπτυχθεί κατά μέσο όρο 3,2% το 2025 έως το 2027 στο πλαίσιο σημαντικών εν εξελίξει έργων άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI), καθώς και επενδύσεων στο πλαίσιο της NGEU. Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης, οι προοπτικές μιας ταχύτερης από την αναμενόμενη βελτίωση των δημοσιονομικών μετρήσεων και του χρέους θα ασκούσαν ανοδική πίεση στην αξιολόγηση. Από την άλλη η πτωτική πίεση στην αξιολόγηση θα προέλθει από τις προοπτικές ουσιαστικά ασθενέστερων οικονομικών επιδόσεων από ό,τι προβλέπει επί του παρόντος, αναφέρει ο οίκος αξιολόγησης.

ΈΠΙΑΣΑΝ ΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΉ ΒΑΘΜΊΔΑ ΤΡΆΠΕΖΑ ΚΎΠΡΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΉ Μετά την αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας και την κατάταξή της σε επενδυτική βαθμίδα, ο οίκος Moody’s προχώρησε σε αναβάθμιση των αξιολογήσεων των δύο μεγαλύτερων κυπριακών τραπεζών, 18 EconomyToday

ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΕ ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΕΊ ΤΟ 2023 ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ, ΚΑΘΏΣ Ο ΟΊΚΟΣ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗΣ MOODY’S ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΉ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΤΉΣ ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑΣ, ΕΝΤΆΣΣΟΝΤΑΣ ΤΗ ΧΏΡΑ ΜΕΤΆ ΑΠΌ 11 ΧΡΌΝΙΑ ΞΑΝΆ ΣΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΉ ΒΑΘΜΊΔΑ ΚΑΙ ΒΓΆΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΠΌ ΤΑ «ΣΚΟΥΠΊΔΙΑ»

επαναφέροντάς τις σε επενδυτική βαθμίδα μετά από σχεδόν 12 χρόνια. Ο οίκος αξιολόγησης προχώρησε σε αναβάθμιση των αξιολογήσεων της Τράπεζας Κύπρου και της Ελληνικής τράπεζας, περιλαμβανομένων και των μακροπρόθεσμων αξιολογήσεων καταθέσεων κατά μία βαθμίδα από το Ba1 σε Baa3. Παράλληλα, ο οίκος διατήρησε την προοπτική σε θετική και για τις δύο τράπεζες. «Ο κύριος λόγος της αναβάθμισης είναι η συνεχιζόμενη ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας και των πιστωτικών συνθηκών, οι οποίες οδηγούν σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για τις κυπριακές τράπεζες», ανέφερε ο Moody’s σε ανακοίνωσή του. Η αναβάθμιση εμπερικλείει επίσης τις συνεχιζόμενες βελτιώσεις στα προφίλ φερεγγυότητας τής κάθε τράπεζας, την περαιτέρω σταδιακή βελτίωση στην ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού και στα κεφαλαιακά μεγέθη, καθώς και τη σημαντική ενίσχυση της κερδοφορίας των δύο τραπεζών, σημειώνουν οι Moody’s. Η θετική προοπτική αντανακλά την προσδοκία του οίκου «ότι οι δύο τράπεζες θα διατηρήσουν στέρεη κερδοφορία και κεφαλαιακά μεγέθη και θα συνεχίσουν τη μείωση των παλαιών κινδύνων ενεργητικού τους, αντισταθμίζοντας τα όποια νέα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) που θα προκύψουν από το περιβάλλον των υψηλότερων επιτοκίων και του ακόμη υψηλού πληθωρισμού».

ΣΤΑ ΔΊΚΤΥΑ ΤΗΣ EUROBANK Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ Δυναμικό μπάσιμο με στόχο τον πλειοψηφικό έλεγχο της Ελληνικής τράπεζας πραγματοποίησε μέσα στο 2023 η Eurobank. Συγκεκριμένα, μέσα από τρεις αλλεπάλληλες κινήσεις η Eurobank φαίνεται να σφραγίζει στην Ελληνική ένα ποσοστό της τάξης του 55%. Ειδικότερα, η Eurobank είχε συμφωνήσει στην αγορά ακόμα 17,3% των μετοχών της Ελληνικής τράπεζας εφαρμόζοντας με αυτόν το τρόπο το πλάνο της για εξαγορά της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας στην Κύπρο. Σύμφωνα με πληροφορίες που είχε δημοσιεύσει το Economy Today, η Eurobank είχε συμφωνήσει στην αγορά των μετοχών της Poppy Sarl, εταιρεία η οποία είναι διαχειριστής της Pimco. Μέχρι τότε, η Eurobank κατείχε το 29,2% του μετοχικού κεφαλαίου της Ελληνικής τράπεζας και με τις νέες κινήσεις το ποσοστό της ανήλθε στο 46,5% των συνολικών μετοχών. Στις 7 Ιουλίου του 2023, ο Σταύρος Ιωάννου αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος και επικεφαλής των διεθνών δραστηριοτήτων της Eurobank επεσήμανε ότι η Eurobank θέλει κάποια στιγμή να έχει τον πλήρη έλεγχο της Ελληνικής στην Κύπρο.

Ακολούθως, η Eurobank αύξησε τη συμμετοχή της στην Ελληνική στο 48,1%, αφού ανακοίνωσε ότι συμφώνησε με την Senvest Management LLC για απόκτηση μεριδίου 1,6% στο μετοχικό κεφάλαιο της Ελληνικής. Η συμφωνία είχε ανακοινωθεί δύο μέρες μετά τη συμφωνία με την Pimco για απόκτηση 17,3% στη δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Κύπρου. Σε μια τρίτη κίνηση, ανακοινώθηκε ότι η Wargaming είχε συμφωνήσει την πώληση προς την Eurobank ολόκληρου του ποσοστού (6,8% ή 28.023.767 μετοχές) που κατείχε στο μετοχικό κεφάλαιο της Ελληνικής τράπεζας, έναντι €65,9 εκατ. (€2,35 ανά μετοχή). Ταυτόχρονα ταμεία συνταξιοδοτικών παροχών της ανώτατης διεύθυνσης της Wargaming επίσης συμφώνησαν την πώληση ολόκληρου του ποσοστού μετοχών της Ελληνικής τράπεζας που κατέχουν (0,4% ή 1.686.245 μετοχές) έναντι €4,0 εκατ. (€2,35 ανά μετοχή) με τους ίδιους λοιπούς όρους.

ΣΤΟΥΣ ΡΥΘΜΟΎΣ ΤΩΝ CYPRUS CONFIDENTIAL Αρκετός ντόρος προκλήθηκε εντός και εκτός Κύπρου μετά και την κυκλοφορία των εγγράφων που αφορούσαν στις αποκαλύψεις με την επωνυμία Cyprus Confidential. Το πρότζεκτ ήταν προϊόν έρευνας του ICIJ (Διεθνής Κοινοπραξία Διερευνητικών Δημοσιογράφων) και αφορούσε τη ρωσική επιρροή στο νησί και τον ρόλο διάφορων παραγόντων στη διακίνηση

ρωσικού πλούτου και κεφαλαίων. Η έρευνα αποκαλύπτει πώς οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες στην Κύπρο βοήθησαν Ρώσους ολιγάρχες και δισεκατομμυριούχους να προστατεύσουν τον πλούτο τους για χρόνια μεταξύ άλλων από οικονομικές κυρώσεις. «Δεν είναι μυστικό ότι Ρώσοι ολιγάρχες και δισεκατομμυριούχοι έχουν διαρθρώσει εδώ και καιρό τις επενδύσεις τους μέσω της Κύπρου, απολαμβάνοντας έναν ελκυστικό φορολογικό συντελεστή, το εταιρικό απόρρητο (οι πληροφορίες για τους τελικούς δικαιούχους εταιρειών δεν είναι διαθέσιμες στο κοινό) και μέχρι πρόσφατα, ένα πρόγραμμα «χρυσής βίζας» που έδινε σε πολίτες τρίτων χωρών την κυπριακή υπηκοότητα εάν αγόραζαν ακίνητα στην Κύπρο». Αλλά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, ο πλούτος που οι Κύπριοι πάροχοι Υπεράκτιων υπηρεσιών βοήθησαν προσεκτικά να οικοδομήσουν τούς κάποτε λαμπερούς πελάτες τους έχει γίνει στόχος για τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο που προσπαθούν να αποδυναμώσουν το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν.

EconomyToday 19

ΘΕΜΑ

ΠΗΓΗ: EUROASIA-INTERCONNECTOR.COM

Για να διερευνήσει τα έγγραφα η ICIJ συγκέντρωσε και συντόνισε έναν διεθνή συνασπισμό 69 εταίρων μέσων ενημέρωσης (συμπεριλαμβανομένου του ICIJ) σε 54 χώρες και μία επικράτεια. Περισσότεροι από 270 δημοσιογράφοι συμμετείχαν στη συνεργασία, η οποία διήρκεσε οκτώ μήνες. Η ICIJ πραγματοποίησε εκτεταμένες εκπαιδευτικές συνεδρίες για συνεργάτες σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας ICIJ για την εξερεύνηση, την εξόρυξη και την καλύτερη κατανόηση των αρχείων. Τα αρχεία που διέρρευσαν περιλαμβάνουν διαγράμματα δομής εταιρειών, αιτήσεις τραπεζικών λογαριασμών, τεκμηρίωση «KYC», έντυπα φορολογικών δηλώσεων, πιστοποιητικά εταιρικού μητρώου και ανταλλαγές email. Αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για τις επενδύσεις που πραγματοποιούν Ρώσοι ολιγάρχες που έχουν υποστεί κυρώσεις, χρησιμοποιώντας κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα για να πλουτίσουν τους εαυτούς τους, τους επιχειρηματικούς εταίρους τους και τις οικογένειές τους — ενισχύοντας τη δύναμη του Πούτιν στη διαδικασία.

Η ΑΠΆΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΒΈΡΝΗΣΗΣ Απαντώντας σε ερωτήσεις του ICIJ, εκπρόσωπος της κυβέρνησης είπε ότι «από το 2013, η Κύπρος έχει καταβάλει επίμονες προσπάθειες και έχει καταφέρει να σταθεροποιήσει τον Τραπεζικό της τομέα και να καταστεί κορυφαία δικαιοδοσία τόσο για την 20 EconomyToday

ΘΕΤΙΚΆ ΦΑΊΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΈΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΈΡΓΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΉΣ ΔΙΑΣΎΝΔΕΣΗΣ ΙΣΡΑΉΛ, ΚΎΠΡΟΥ, ΚΡΉΤΗΣ, EUROASIA INTERCONNECTOR

καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος όσο και για την επιβολή κυρώσεων». Επιπρόσθετα, επισήμανε ότι η χώρα διαθέτει σήμερα «ένα ισχυρό πλαίσιο και ο Τραπεζικός μας τομέας εφαρμόζει ένα από τα πιο αυστηρά ρυθμιστικά πλαίσια διεθνώς», μια άποψη που υποστηρίζεται, όπως ανέφερε, από τις αξιολογήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2015 για την οικονομία και τον Χρηματοπιστωτικό τομέα της Κύπρου, αλλά και από μία αξιολόγηση του 2022 από την κύρια συμβουλευτική ομάδα του Συμβουλίου του Ευρώπης για θέματα καταπολέμησης ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, επικαλείται παράλληλα και πολλές αξιολογήσεις του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης και μίας που δημοσιεύθηκε πέρσι και η οποία διαπίστωνε ότι ο «παραδοσιακός Τραπεζικός τομέας της Κύπρου είναι σημαντικά λιγότερο ευάλωτος στο ξέπλυμα χρήματος από ό,τι πριν από λίγα χρόνια». Όπως αναφέρει η έρευνα, ο εκπρόσωπος, τον οποίο δεν κατονομάζει, σημείωσε επίσης πως η Κύπρος κατατάσσεται πλέον στο «top 25%» της διεθνούς κατάταξης για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ενώ το τραπεζικό σύστημα έχει «απομοχλευθεί σημαντικά», μειώνοντας την έκθεση στις ρωσικές καταθέσεις, οι οποίες στο τέλος του 2021 ανέρχονταν μόνο στο 4% περίπου των συνολικών καταθέσεων.

ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΈΣ ΣΕ ΑΝΑΣΤΑΣΙΆΔΗ Το δημοσίευμα συνεχίζει αναφέροντας «χαρακτηριστική η περίπτωση του Νίκου Αναστασιάδη». Ένας δικηγόρος που παρείχε υπηρεσίες offshore και προσέλκυε Ρώσους πελάτες, ενώ υπηρέτησε ως πρόεδρος της Κύπρου από το 2013 έως τις αρχές του 2023. Μια έρευνα του 2019 από τον συνεργάτη μέσων ενημέρωσης της ICIJ, OCCRP, διαπίστωσε ότι πριν αναλάβει ο Αναστασιάδης, εταίροι στο δικηγορικό του γραφείο υπηρέτησαν ως αξιωματούχοι σε offshore που συνδέονται με ύποπτες δραστηριότητες νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών που συνδέονται με συμμάχους του Πούτιν. Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Αναστασιάδης άφησε την εταιρεία στις δύο του κόρες και άλλους συνεργάτες και ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Πούτιν και εξασφάλισε συμφωνίες που προωθούσαν στενότερους οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δεσμούς.

ΑΥΤΟΊ ΠΟΥ «ΒΟΉΘΗΣΑΝ» Η έρευνα της Κοινοπραξίας στη συνέχεια κάνει αναφορά στην PwC. Όπως λέει το ρεπορτάζ, η έρευνα επικεντρώνεται στο πώς η PwC βοήθησε τον Alexey Mordashov, έναν από τους πλουσιότερους βιομηχάνους της Ρωσίας, να μεταφέρει μια επένδυση ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το όνομά του σε μια προσπάθεια να αποφύγει τις κυρώσεις της Ε.Ε.. Όπως δήλωσε τον Νοέμβριο στο ICIJ αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών, το υπουργείο είναι ενήμερο για την υπόθεση με τις μεταβιβάσεις μετοχών και βρίσκεται σε εξέλιξη ποινική έρευνα.

Ο ΠΌΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΏΛΕΙΑ ΤΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΝΏΝ ΤΟΥΡΙΣΤΏΝ Μετά την απώλεια των Ρώσων, ο κυπριακός τουρισμός δέχτηκε ακόμα ένα πλήγμα με τον πόλεμο στη Γάζα και την απώλεια και της ισραηλινής αγοράς, από τις μεγαλύτερες όπως εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια, για την Κύπρο. Σε αρμόδια υπουργεία και φορείς επικρατεί προβληματισμός από τη συγκεκριμένη εξέλιξη και ιδιαίτερα στο ενδεχόμενο ο πόλεμος να παραταθεί και να επηρεάσει και την επόμενη σεζόν. Αναφερόμενος στο Ισραήλ, ο υφυπουργός Τουρισμού Κώστας Κουμής σημείωσε ότι πρόκειται για μια ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά για την Κύπρο τα τελευταία χρόνια. Πέρσι οι τουρίστες από το Ισραήλ ξεπέρασαν τις 400.000, με αποτέλεσμα να θεωρείται πλέον μια από τις βασικότερες αγορές για την Κύπρο. Αν και οι αριθμοί ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικοί τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο, όσον αφορά σε έσοδα και αφίξεις, εντούτοις το ζήτημα με το Ισραήλ μάς έχει επηρεάσει υπό την έννοια ότι έχουμε χάσει τη δεύτερη μεγαλύτερή μας αγορά, με κίνδυνο, εάν δεν τερματιστεί

ΔΥΝΑΜΙΚΌ ΜΠΆΣΙΜΟ ΜΕ ΣΤΌΧΟ ΤΟΝ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΚΌ ΈΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΤΡΆΠΕΖΑΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΊΗΣΕ ΜΈΣΑ ΣΤΟ 2023 Η EUROBANK. ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΡΕΙΣ ΑΛΛΕΠΆΛΛΗΛΕΣ ΚΙΝΉΣΕΙΣ Η EUROBANK ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΝΑ ΣΦΡΑΓΊΖΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΈΝΑ ΠΟΣΟΣΤΌ ΤΗΣ ΤΆΞΗΣ ΤΟΥ 55%

σύντομα ο πόλεμος, να έχουμε σοβαρές απώλειες και τη νέα χρονιά. Για τον λόγο αυτό, ο υφυπουργός Τουρισμού και οι συνεργάτες του έχουν ξεκινήσει μια προσπάθεια αναπλήρωσης των απωλειών που προκύπτουν, με την προσέλκυση νέων αγορών ή και ενίσχυσης υφιστάμενων. Αξίζει πάντως να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με τον υπουργό Μεταφορών, Αλέξη Βαφειάδη, κατά το 2023 καταγράφηκε η υψηλότερη επιβατική κίνηση στα αεροδρόμια διαχρονικά, με 11,5 εκατ. επιβάτες, η οποία εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 13,7 εκατ. μέχρι το 2027, χάρη στην αυξημένη συνδεσιμότητα με 40 χώρες και 153 δρομολόγια, ως αποτέλεσμα των σχεδίων κινήτρων που προσέφεραν το Υπουργείο Μεταφορών και η διαχειρίστρια εταιρεία των αεροδρομίων.

ΝΈΑ ΔΥΝΑΜΙΚΉ ΓΙΑ EUROASIA INTERCONNECTOR Νέα δυναμική έχει προσδώσει η συμμετοχή του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ) στο μετοχικό κεφάλαιο της EuroAsia Interconnector. Στην πρόσφατη παρουσία του στην Κύπρο, όπου είχε επαφές με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον υπουργό Ενέργειας, τη ΡΑΕΚ και τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μάνος Μανουσάκης εμφανίστηκε βέβαιος ότι η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ θα γίνει. Ο κ. Μανουσάκης σημείωσε ότι η υλοποίηση του έργου έχει ήδη ξεκινήσει με την υπογραφή του συμβολαίου για την πόντιση του καλωδίου με συγκεκριμένο Οργανισμό, ενώ θα ακολουθήσει εντός του 2024 η υπογραφή συμβολαίου με τη γερμανική εταιρεία Siemens, η οποία θα αναλάβει να συνδέσει τους δύο μετασχηματιστές στην Κύπρο με αυτόν της Κρήτης. Με αυτό τον τρόπο ολόκληρο το έργο θα είναι συμβολαιοποιημένο. Θα χρειαστούν περίπου 4-5 χρόνια για την υλοποίησή του, επομένως αναμένεται να είναι έτοιμο το 2028-2029. Όπως αναφέρεται, η ολοκλήρωση του έργου θα σηματοδοτήσει την ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου – του τελευταίου μη διασυνδεδεμένου κράτους μέλους της Ε.Ε. – με το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς, διασφαλίζοντας την ισχυρή ενεργειακή θωράκιση του νησιού. Το δε Ισραήλ, που επίσης δεν διαθέτει καμία ηλεκτρική διασύνδεση με τους γείτονές του, θα ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού του, αποκτώντας τη δυνατότητα να αυξήσει, περαιτέρω και ταχύτερα, τη συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό του ισοζύγιο. Στο μεταξύ, θετικά φαίνονται τα αποτελέσματα της μελέτης για το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ, Κύπρου, Κρήτης, EuroAsia Interconnector, το οποίο έχει μετονομαστεί σε Great Sea Interconnector και η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας για συμμετοχή ή όχι στο έργο θα παρθεί μέχρι τέλος Ιανουαρίου, δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου.

EconomyToday 21

ΘΕΜΑ

ΟΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΈΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ

ΤΟΥ 2024 ΤΟΥ ΒΡΑΣΊΔΑ ΝΕΟΦΎΤΟΥ Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας στην Exclusive Capital

22 EconomyToday

ΤΟ BLOOMBERG ΠΡΟΒΛΈΠΕΙ ΌΤΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΚΕΝΤΡΙΚΉ ΤΡΆΠΕΖΑ (ECB) ΘΑ ΜΕΙΏΣΕΙ ΤΑ ΕΠΙΤΌΚΙΑ ΚΑΤΆ 150 ΜΟΝΆΔΕΣ ΒΆΣΗΣ ΜΈΧΡΙ ΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΟΥ 2024

ι οικονομικοί και νομισματικοί κίνδυνοι και οι γεωπολιτικές προκλήσεις θα βρίσκονται στο επίκεντρο του προβληματισμού της επενδυτικής κοινότητας και της πολιτικής σκηνής μέσα στο 2024. Με τη νέα χρονιά, αναμένεται να κυριαρχήσουν 2 τάσεις στην παγκόσμια οικονομία: 1. Η αισιοδοξία για την επικείμενη και πολυπόθητη μείωση των επιτοκίων από τις κυριότερες Κεντρικές Τράπεζες λόγω υποχώρησης του πληθωρισμού (νομισματική χαλάρωση). 2. Η αρνητική επίδραση στις χρηματαγορές από τις ένοπλες συγκρούσεις σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, η ένταση Βενεζουέλας-Γουιάνας και ο ανταγωνισμός για τα «Πράσινα» μέταλλα (γεωπολιτικός κίνδυνος).

EconomyToday 23

ΘΕΜΑ

ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΧΡΉΖΕΙ ΠΡΟΣΟΧΉΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΚΊΝΔΥΝΟΣ ΝΑ ΕΠΕΚΤΑΘΕΊ Η ΈΝΤΑΣΗ ΕΚΤΌΣ ΙΣΡΑΉΛ ΚΑΙ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΊ ΣΕ ΈΝΑΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΌ ΠΌΛΕΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΊΣΟΔΟ ΧΩΡΏΝ ΤΗΣ ΜΈΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΉΣ

ΕΥΝΟΪΚΌ ΤΟ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΊΩΣΗ ΕΠΙΤΟΚΊΩΝ Αν και κανένας κεντρικός τραπεζίτης δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι δεν θα χρειαστεί περαιτέρω σύσφιγξη (αύξηση επιτοκίων) για τον περιορισμό του πληθωρισμού ή για οποιοδήποτε άλλο απροσδόκητο λόγο, αυτό που διαφαίνεται είναι ότι ο κύκλος των επιτοκιακών αυξήσεων θα κλείσει μέσα στο 2024, χάρη στο ασθενές μακροοικονομικό περιβάλλον και στον μειωμένο πληθωρισμό. Τόσο στις ΗΠΑ, αλλά όσο και στην Ευρωζώνη και στο Ηνωμένο Βασίλειο, (οι 3 κύριες δυτικές οικονομίες) ο πληθωρισμός μειώθηκε δραστικά μεταξύ του 2%-4% (στόχος είναι το 2%), ενώ η οικονομική δραστηριότητα σε Ε.Ε. και ΗΒ δέχεται πιέσεις (Βιομηχανία και Υπηρεσίες), ενώ η αγορά εργασίας αδυνατεί. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve), η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ECB) και η Τράπεζα της Αγγλίας (BoE) θα αναγκαστούν να χαλαρώσουν τις αυστηρές πιστωτικές συνθήκες στους επόμενους μήνες. Το κατά πόσο θα υπάρξει πρόωρη έναρξη του κύκλου μείωσης των επιτοκίων θα εξαρτηθεί από τον ρυθμό μείωσης του πληθωρισμού και στις μακροοικονομικές αδυναμίες στους επόμενους μήνες. Η αγορά ήδη τιμολογεί έως και 4-6 μειώσεις επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ το 2024. Όμως αυτό το στοίχημα ίσως αποδειχθεί υπερβολικό, καθώς η οικονομία και η αγορά εργασίας των ΗΠΑ βρίσκονται σε πολύ ικανοποιητικό ρυθμό σε σύγκριση με τις υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες του κόσμου, ειδικά της Ευρώπης. Οι ΗΠΑ παρέμειναν ανθεκτικές απέναντι στην εντονότερη σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής των τελευταίων 40 ετών, ενώ οι χρηματιστηριακοί δείκτες 24 EconomyToday

της Wall Street ανέβηκαν σε υψηλά διετίας προεξοφλώντας τις μειώσεις επιτοκίων (ίσως από τον Μάρτιο) και τα υψηλά εταιρικά έσοδα κατά το 2023.

ΗΠΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΈΝΩΣΗ ΘΑ ΈΧΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΈΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΕΙΣ Η αμερικανική οικονομία έχει ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στηριζόμενη στην ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση, στην ανάκαμψη των επιχειρηματικών επενδύσεων, στη μειωμένη ανεργία και η υψηλή δημοσιονομική ώθηση, τα οποία θα σταθούν εμπόδιο στο έργο της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ για επιθετικές μειώσεις επιτοκίων. Εξού και η ταχύτητα μείωσης των επιτοκίων αναμένεται να είναι μεγαλύτερη στην Ευρώπη αντί στις ΗΠΑ λόγω αδύνατων μακροοικονομικών στοιχείων, καθώς οι οικονομίες της βόρειας Ευρώπης και ειδικά της Γερμανίας βρίσκονται ήδη στα πρόθυρα της ύφεσης. Η ευρωπαϊκή οικονομία επιδεινώνεται σταθερά

τους τελευταίους μήνες λόγω υψηλών επιτοκίων και πληθωρισμού, ενώ η ανάπτυξη της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης-Γερμανία, εμφανίζει αρνητικό πρόσημο, το οποίο θα αναγκάσει την ΕΚΤ να ξεκινήσει τον πιο επιθετικό κύκλο νομισματικής χαλάρωσης. Ενδεικτικό της οικονομικής ύφεσης στην Ευρωζώνη, είναι ότι η βιομηχανική ανάπτυξη στις τρεις ατμομηχανές της ηπείρου, Γερμανίας, Γαλλίας και Ιταλίας παρουσιάζει αρνητικό πρόσημο λόγω ενεργειακού κόστους και υψηλών πρώτων υλών, με αποτέλεσμα οι οικονομίες τους να μείνουν ουσιαστικά στάσιμες σε ρυθμούς ανάπτυξης το 2023 (σε τεχνική ύφεση μετά από 2 αρνητικά τρίμηνα στο ΑΕΠ τους). Το Bloomberg προβλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ECB) θα μειώσει τα επιτόκια κατά 150 μονάδες βάσης μέχρι το τέλος του 2024 (έως και έξι περικοπές 25 μονάδων βάσης), οι οποίες θα οδηγήσουν το καταθετικό επιτόκιο από το 4% στο 2,5%, αν οι συνθήκες το επιτρέψουν.

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ Οι γεωπολιτικοί προβληματισμοί θα βρίσκονται επίσης στο προσκήνιο και στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επενδυτών, καθώς οι συγκρούσεις τόσο στην Ουκρανία αλλά και όσο στη Μέση Ανατολή αναμένεται να δώσουν νέα αστάθεια στις τιμές του πετρελαίου και των υπόλοιπων εμπορευμάτων που η εφοδιαστική τους ασφάλεια βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω των συγκρούσεων. Ο ρόλος του γεωπολιτικού κινδύνου αναβαθμίστηκε τα τελευταία χρόνια στην οικονομική ανάλυση, καθώς η έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 προκάλεσε προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα προϊόντων της ενέργειας και τροφίμων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, σιτάρι, ηλιέλαιο κ.ά.), με αποτέλεσμα την εκτόξευση του παγκόσμιου πληθωρισμού σε υψηλά 40 ετών. Το αρνητικό για την παγκόσμια οικονομία είναι ότι βρίσκονται σε εξέλιξη πολεμικές συγκρούσεις και εντάσεις σε περιοχές στον πλανήτη κομβικές για

EconomyToday 25

ΘΕΜΑ

την εφοδιαστική αλυσίδα βασικών πρώτων υλών και ενέργειας. Η Ευρώπη ήταν εξαρτημένη από την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου και φθηνών πετρελαϊκών υποπροϊόντων (βενζίνη, νάφθα, κηροζίνη, ντίζελ, πετροχημικά, λιπάσματα και φυτοφάρμακα), ενώ η Ουκρανία ήταν ο σιτοβολώνας της Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Εντούτοις, το σημαντικότερο γεωπολιτικό μέτωπο για το 2024 θα είναι η ένταση στη Μέση Ανατολή, παρότι το Ισραήλ και η Γάζα δεν παράγουν πετρέλαιο ή σημαντικές ποσότητες τροφίμων όπως η Ρωσία και η Ουκρανία. Αυτό που θα χρήζει προσοχής είναι ο κίνδυνος να επεκταθεί η ένταση εκτός Ισραήλ και να εξελιχθεί σε ένα περιφερειακό πόλεμο με την είσοδο του Ιράν, Υεμένης, Λιβάνου και άλλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών της Μέσης Ανατολής. Γίνεται αντιληπτό, ότι ένα πιθανό κλείσιμο ενός από τα τρία κυριότερα ναυτικά περάσματα-διόδους στη Μέση Ανατολή, των Στενών του Ορμούζ (σύνδεση Περσικού Κόλπου-Ασία και παγκόσμιες αγορές, τα Στενά της Υεμένης και η Διώρυγα του Σουέζ (σύνδεση Ερυθράς Θάλασσας-Μεσόγειος) είναι πιθανόν να μπλοκάρει ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου και φυσικού αερίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πορεία των τιμών πολλών ενεργειακών προϊόντων και πληθωρισμού. Πέραν των πολέμων σε Ισραήλ και Ουκρανία, υπάρχουν εν εξελίξει συγκρούσεις και εντάσεις σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, οι οποίες μπορούν να παίξουν τον δικό τους ρόλο στην αγορά το 2024. Γεωπολιτικές εντάσεις που πολύ πιθανόν να μας απασχολήσουν ιδιαίτερα το επόμενο διάστημα είναι αυτές της Κίνας-Ταϊβάν, Βενεζουέλας-Γουιάνας, Σερβίας-Κόσοβο, η περιοχή του Σαχέλ, στο Νακόρνο Καραμπάχ και οι εμφύλιοι στη Λιβύη, Συρία, Σουδάν και Υεμένη.

ΈΝΤΑΣΗ ΜΕΤΑΞΎ ΒΕΝΕΖΟΥΈΛΑΣ-ΓΟΥΙΆΝΑΣ ΤΟ 2024; Η ένταση (proxy war) που αναμένεται να έχει παγκόσμιο ενδιαφέρον θα είναι αυτή μεταξύ της Βενεζουέλας και της μικρής-αλλά-πλούσιας σε κοιτάσματα πετρελαίου Γουιάνας στη Νότια Αμερική. Από τη μια, η Βενεζουέλα με δεκαετίες δυτικών κυρώσεων λόγω καλών σχέσεων με Ρωσία, Ιράν, Κούβας και Κίνας και από 26 EconomyToday

ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΊΕΣ ΓΙΑ ΜΕΓΆΛΕΣ ΜΕΙΏΣΕΙΣ ΕΠΙΤΟΚΊΩΝ ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΈΣ ΣΕ ΗΠΑ ΚΑΙ ΕΥΡΏΠΗ, ΚΑΘΏΣ Η ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΤΩΝ ΗΠΑ ΕΊΝΑΙ ΙΣΧΥΡΌΤΕΡΗ ΑΠΌ ΤΟ ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΟ

την άλλη η Γουιάνα, μια φιλοδυτική και πρώην βρετανική αποικία, η οποία θα είναι η νέα αναδυόμενη χώρα στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Η Γουιάνα είναι το μόνο έθνος της Νότιας Αμερικής στο οποίο τα αγγλικά είναι η επίσημη γλώσσα και μέρος της αγγλόφωνης Καραϊβικής, σε αντίθεση με τη Λατινική Αμερική που ομιλείται η ισπανική και η πορτογαλική γλώσσα (Βραζιλία). Το παρατσούκλι της Γουιάνας είναι το «Κουβέιτ της Λατινικής Αμερικής» λόγω του μικρού μεγέθους και του πληθυσμού της που δεν ξεπερνά το 1 εκατ. κατοίκους, που όμως ανακάλυψε πριν λίγα χρόνια τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου, σε μια αραιοκατοικημένη περιοχή που η Βενεζουέλα διεκδικεί εδώ και 120 χρόνια και η οποία ονομάζεται Essequibo, με τα πυκνά τροπικά δάση (ζούγκλα) και τα πολλά γλυκά νερά. Τα κοιτάσματα πετρελαίου ανακαλύφθηκαν από τις αμερικανικές Exxon και Hess (εξαγοράστηκε από την Chevron), με παραγωγή πέραν των 400.000 βαρελιών την ημέρα που καταλήγουν κυρίως στα αμερικανικά διυλιστήρια του Κόλπου του Μεξικού για επεξεργασία. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Γουιάνα αρνήθηκε πρόσφατα να ενταχθεί στον πετρελαϊκό καρτέλ του ΟΠΕΚ λόγω φιλοδυτικών σχέσεων, ενώ η Βενεζουέλα είναι ιδρυτικό μέλος του ΟΠΕΚ παρότι έχει χάσει την παλιά της αίγλη και παραγωγή λόγω των δυτικών κυρώσεων. Η ένταση αυτή ίσως να εξελιχθεί σε εισβολή από τη μεριά της Βενεζουέλας για ενδεχόμενη προσάρτηση (annexation) της επαρχίας Essequibo από τη Γουιάνα, όπως ακριβώς έκανε η Ρωσία με την Κριμαία της Ουκρανίας το 2014. Αυτό το γεγονός θα ξυπνήσει τα αντανακλαστικά των ΗΠΑ και της Βραζιλίας, οι οποίες έχουν απειλήσει

τη Βενεζουέλα με αποστολή στρατού και ναυτικού για την αποτροπή αυτού του σεναρίου, με απροσδόκητες συνέπειες για τις τιμές πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά.

ΝΈΟΣ «ΠΡΆΣΙΝΟΣ» ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌΣ ΧΆΡΤΗΣ Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και στην Πράσινη εποχή (COP 28) με τη χρησιμοποίηση φιλικές-προς-το περιβάλλον τεχνολογίες (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας-ΑΠΕ) θα ξανασχεδιάσει τον νέο ενεργειακό χάρτη για τα επόμενα 30 χρόνια. Ήδη, οι μεγάλες δυνάμεις καλοβλέπουν χώρες σε Αφρική και Λατινική Αμερική με πλούσια κοιτάσματα από τα λεγόμενα «Πράσινα» μέταλλα όπως ο χαλκός, λίθιο, κοβάλτιο, μαγκάνιο, νικέλιο, γραφίτης και οι σπάνιες γαίες, αναγκαία για τις Πράσινες τεχνολογίες. Μέσα στο 2024, αναμένεται να ενταθεί ο ανταγωνισμός για Πράσινους πόρους μεταξύ των δύο πόλων- δυτικοί σύμμαχοι (ΗΠΑ-Ε.Ε. -ΝΑΤΟ) εναντίον του τόξου Κίνας-Ρωσίας (BRICS), να

αναδιαμορφώνει τη γεωπολιτική και το εμπόριο και να επανασχεδιάζει τον χάρτη των ενεργειακών πόρων.

Η ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΉ ΈΝΤΑΣΗ, ΠΟΥ ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΝΑ ΈΧΕΙ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ, ΘΑ ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΉ ΜΕΤΑΞΎ ΤΗΣ ΒΕΝΕΖΟΥΈΛΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΉΣΑΛΛΆ-ΠΛΟΎΣΙΑΣ ΣΕ ΚΟΙΤΆΣΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΊΟΥ ΓΟΥΙΆΝΑΣ

ΕΠΊΛΟΓΟΣ Το 2024 θα είναι μια ενδιαφέρουσα χρονιά για τους υπεύθυνους χάραξης της νομισματικής πολιτικής των Κεντρικών Τραπεζών, καθώς θα πρέπει να ζυγίσουν σωστά τον κίνδυνο επανεμφάνισης των πληθωριστικών πιέσεων με το αδύναμο μακροοικονομικό περιβάλλον (επιδείνωση στην κατανάλωση και την απασχόληση). Οι προσδοκίες για μεγάλες μειώσεις επιτοκίων αναμένεται να είναι διαφορετικές σε ΗΠΑ και Ευρώπη, καθώς η οικονομία των ΗΠΑ είναι ισχυρότερη από το αναμενόμενο, σε σύγκριση με την αδύναμη οικονομία της Ευρωζώνης και ειδικά της Γερμανίας. Όμως, όλα τα σενάρια μπορούν να ανατραπούν το 2024, καθώς οι πιθανότητες ενός γεωπολιτικού ατυχήματος στη Μέση Ανατολή ή μιας πιο σοβαρής οικονομικής επιβράδυνσης σε Κίνα, Ευρώπη και ΗΒ θα είναι αυξημένες (καθώς οι επιπτώσεις των επιτοκιακών αυξήσεων γίνονται αισθητές με καθυστέρηση).

EconomyToday 27

ΑΡΘΡΟ

Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΤΟ ΕΠΌΜΕΝΟ ΈΤΟΣ

ΤΟΥ ΤΆΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΊΔΗ

δυσης περιουσιακών στοιχείων που απέκτησε η ΕΚΤ, μέσα από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης το τέλος του 2024.

Η ΕΚΤ ΒΛΈΠΕΙ ΚΑΙ ΠΡΆΤΤΕΙ

ι αγορές υποδέχθηκαν θετικά τις ανακοινώσεις μετά τις τελευταίες συνεδριάσεις των διοικητικών συμβουλίων της Ευρωπαϊκής (ΕΚΤ) και Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (FED), με το χρηματιστήριο στις ΗΠΑ να καταγράφει σημαντική άνοδο. Τα στατιστικά στοιχεία που αφορούσαν τον πληθωρισμό τον Νοέμβριο καταδεικνύουν σημαντική μείωσή του, κάτι που ενδεχομένως αφορά σε αλλαγή ρητορικής από τις Κεντρικές Τράπεζες. Πάντως ο διοικητικής της FED άφησε να νοηθεί ότι αναμένει τρεις μειώσεις επιτοκίων το επόμενο έτος. Η Κριστίν Λαγκάρντ ήταν πιο συγκρατημένη, τονίζοντας ότι κανένας δεν συζήτησε μείωση των επιτοκίων στη συνεδρίαση. Σημειώνεται ότι είναι η δεύτερη συνεχόμενη συνεδρίαση που η ΕΚΤ αφήνει τα επιτόκια αμετάβλητα. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η λήξη της επανεπέν28 EconomyToday

ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΜΈΡΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΒΡΆΔΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΎΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΙΜΏΝ ΟΦΕΊΛΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΊΑ ΤΩΝ ΤΙΜΏΝ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΎ ΚΑΙ ΠΑΡΌΜΟΙΩΝ ΑΓΑΘΏΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΊΣ ΑΓΟΡΈΣ

Υπενθυμίζεται ότι μέσα στα πλαίσια ενίσχυσης της ρευστότητας και διατήρησης του κόστους δανεισμού των χωρών της Ευρωζώνης σε χαμηλά επίπεδα, η ΕΚΤ προχώρησε σε σημαντικές αγορές τίτλων. Η απόφαση για τερματισμό των επανεπενδύσεων σκοπεύει, σύμφωνα με την ανακοίνωση, στον εξορθολογισμό του ισολογισμού της ΕΚΤ. Επισημάνθηκε όμως ότι, η ΕΚΤ έχει τα εργαλεία για έκτακτες παρεμβάσεις εκεί και όπου χρειαστεί για να βοηθήσει συγκεκριμένες χώρες της Ευρωζώνης με προβλήματα όσον αφορά το δημόσιο χρέος. Για παράδειγμα, η Ιταλία παραμένει σημαντικά υπερδανεισμένη και αυτός είναι ένας από τους λόγους που η κυβέρνησή της αντιτίθεται στην άμεση δημοσιονομική προσαρμογή μέσα από τις αλλαγές του Δημοσιονομικού Συμφώνου. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να μειώνεται, με βραδύτερο ρυθμό, κυρίως λόγω των αναπροσαρμογών στην αγορά

εργασίας και τους μισθούς. Σημαντικό μέρος στην επιβράδυνση της αύξησης των τιμών οφείλεται στην πορεία των τιμών του πετρελαιού και παρόμοιων αγαθών στις διεθνείς αγορές. Οι δηλώσεις του διοικητή της FED συνδυάστηκαν με θετικές ανακοινώσεις που αφορούν μακροοικονομικά στοιχεία των ΗΠΑ όπως η ανεργία, κάτι που έδωσε θετική ώθηση στις χρηματαγορές. Την ίδια στιγμή, αύξηση στις τιμές παρουσιάζουν πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός, με τους επενδυτές να προεξοφλούν ενδεχομένως τις μειώσεις των επιτοκίων το 2024 και να αναζητούν πιο «σκληρές» επενδύσεις λόγω της μεταβλητότητας που παρουσιάζει το διεθνές οικονομικό σκηνικό.

ΠΏΣ ΘΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΘΕΊ Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΚΉ;

ΠΑΡΆ ΤΟ ΌΤΙ ΤΑ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΎΜΕΝΑ ΔΆΝΕΙΑ ΔΕΝ ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΥΞΆΝΟΝΤΑΙ, ΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΆ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΝΑ ΈΧΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΆ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΆ ΤΟΥΣ

Είναι με ιδιαίτερη σημασία που αναμένονται τα στοιχεία για το 2023 για τις πορείες των οικονομιών και ειδικότερα της Ευρωζώνης. Πολλές από τις χώρες παρουσιάζουν αρνητικές αποδόσεις λόγω της σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής, τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων ημερών όμως, δίνουν την εικόνα της ομαλής μετάβασης και όχι της ύφεσης. Η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής και η αφαίρεση σημαντικής ρευστότητας από τις αγορές, οδηγεί αναπόφευκτα στη μείωση της κατανάλωσης και της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οπότε αν η πορεία των οικονομιών είναι χειρότερη από την αναμενόμενη ή υπάρξουν γεγονότα που να οδηγούν σε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενδεχομένως να δούμε τις μειώσεις των επιτοκίων γρηγορότερα. Θεωρείται δεδομένο, άλλωστε το ανέφερε και η κα. Λαγκάρντ, ότι θα υπάρξει μια σημαντική περίοδος αυξημένων επιτοκίων, ενώ οποιεσδήποτε μειώσεις δεν θα έχουν τον ίδιο ρυθμό με τις αυξήσεις που είδαμε τους τελευταίους δεκαοκτώ με είκοσι τέσσερις μήνες. Οι Κεντρικές Τράπεζες με τη μη στοχευμένη πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης και των μηδενικών επιτοκίων για μεγάλο χρονικό διάστημα ενδεχομένως να συνέτειναν στη δημιουργία του προβλήματος του αυξημένου πληθωρισμού. Όλοι θεωρούσαν δεδομένο ότι η περίοδος των χαμηλών και μηδενικών επιτοκίων θα λήξει, αυτό που δεν είχε υπολογιστεί ήταν η επιθετικότητα με την οποία είδαμε τις αυξήσεις. Οι αυξήσεις των επιτοκίων βελτίωσαν σημαντικά τις αποδόσεις των κεφαλαίων των τραπεζικών ιδρυμάτων και αυτό φαίνεται τόσο στα αποτελέσματα που ανακοινώνουν όσο και στα στοιχεία των ΕΚΤ.

ΔΕΝ ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΑΎΞΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΔ ΑΛΛΆ ΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΆ ΑΝΗΣΥΧΟΎΝ Την ίδια στιγμή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν αυξάνονται σημαντικά για δύο ενδεχομένως λόγους: πρώτο οι δανειολήπτες αντιλαμβανό-

μενοι την πορεία των επιτοκίων προχώρησαν σε αναδιαρθρώσεις / αναδιαπραγμάτευση των όρων των δανείων και φυσικά σε αναπροσαρμογή του οικογενειακού και επιχειρηματικού προϋπολογισμού και δεύτερο, χρησιμοποιήθηκε η συσσωρευμένη ρευστότητα από την περίοδο «αδράνειας» του κορωνοϊού για περιορισμό των δανειακών υποχρεώσεων. Σε κάθε όμως περίπτωση νοικοκυριά και επιχειρήσεις φαίνεται να έχουν σημαντικά προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Ο οικογενειακός προϋπολογισμός (βασικά η αγοραστική του δύναμη) συρρικνώθηκε σημαντικά μέσα από το πλέγμα της ακρίβειας και των υψηλών επιτοκίων, ενώ η μεταφορά των δανείων εκτός των ισολογισμών των τραπεζών (μπορεί να βελτίωσε τους δείκτες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων) δεν σημαίνει ότι περιόρισε το πρόβλημα του υψηλού ιδιωτικού χρέους για την κοινωνία. Φυσικά η πιο πάνω κατάσταση θα πρέπει να αξιολογείται σε συνεχή βάση τόσο από τα τραπεζικά ιδρύματα όσο και από τους δανειολήπτες, διότι μια παρατεταμένη περίοδος ακρίβειας και υψηλού κόστους δανεισμού πιθανώς να αυξήσει τα προβλήματα. Κάποιες ανάσες αναμένεται να δοθούν το επόμενο έτος, αλλά θα πάρει αρκετό χρόνο μέχρι να δούμε σημαντικές μειώσεις των επιτοκίων.

ΤΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΟΎΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉΣ

Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η πορεία των οικονομιών παρόλο που επιβραδύνεται, καταδεικνύει σημάδια καλής προσαρμογής. Οι προκλήσεις φυσικά παραμένουν σημαντικές, όπως και η μεταβλητότητα κυρίως όσον αφορά την Ευρώπη, με οικονομίες του πυρήνα της να παρουσιάζουν προβλήματα. Η ίδια η Ε.Ε. παρουσιάζει δομικά προβλήματα και ζητήματα συνεννόησης όπως φαίνεται από τις συζητήσεις για το Δημοσιονομικό Σύμφωνο. Επιβοηθητικά στις ευρωπαϊκές οικονομίες ενεργεί το Ταμείο Ανασυγκρότησης εφόσον χρηματοδοτεί αρκετά έργα και μεταρρυθμίσεις διατηρώντας έμμεσα τις κρατικές δαπάνες και ενισχύοντας την επιχειρηματική δραστηριότητα. Μπορεί η ενεργοποίηση του ιδιωτικού τομέα λόγω του υψηλού κόστους δανεισμού να είναι μικρότερη, εντούτοις δίνει τη δυνατότητα περιορισμού της οικονομικής επιβράδυνσης. Αυτό αναμένεται να συμβεί και στην Κύπρο, που σταδιακά αρχίζει να αντλεί τα κεφάλαια που δικαιούται. Σημειώνεται ότι, η μεταβλητότητα στο διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον παραμένει. Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, όπως και η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή. Είναι φυσιολογικό τέτοια γεγονότα να επιβαρύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα και να ενεργούν συνδυαστικά με το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης. Είναι γι΄ αυτούς τους λόγους που δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές θα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον το επόμενο έτος.

EconomyToday 29

COVER STORY

Η Σ Η Μ Ι Τ Ο ΑΠ

ΧΡΟΝΙΑΣ Ανθεκτική η κυπριακή οικονομία αλλά παραμένουν σημαντικές προκλήσεις

30 EconomyToday

πρωτοφανής ενεργειακή κρίση και η αύξηση του πληθωρισμού ως συνέχεια του 2022, η αύξηση των επιτοκίων και οι διεθνείς αναταραχές, όπως για παράδειγμα ο πόλεμος μεταξύ ΙσραήλΧαμάς μονοπώλησαν το ενδιαφέρον κατά τη διάρκεια του 2023. Στην Κύπρο, επιχειρήσεις και νοικοκυριά κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις, δέχθηκαν ισχυρές πιέσεις στα εισοδήματα, ενώ όλες αυτές οι αλλαγές που φέρνει η νέα τάξη πραγμάτων άλλαξαν και καθόρισαν σε σημαντικό βαθμό τους στόχους και τις προτεραιότητες όλων. Ειδικότερα στον τομέα των Επιχειρήσεων η νέα Ψηφιακή Εποχή και η ανάγκη για Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση, δημιουργούν ένα σύνθετο σκηνικό. Αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις έχουν ήδη προχωρήσει με τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό αλλά για κάποιες άλλες υπάρχει ακόμα δρόμος. Ενέργειες και μέτρα λαμβάνονται και στην κατεύθυνση της Πράσινης Μετάβασης, η οποία δεν θα έρθει χωρίς κόστος αρχικά. Σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις οι προκλήσεις συνεχίζονται και σε άλλους τομείς, αφού πέραν από τα θέματα Βιωσιμότητας που αποτελούν πλέον το άλφα και το ωμέγα προκύπτουν και άλλα θέματα, όπως για παράδειγμα τα εργασιακά που απαιτούν σωστούς αλλά προπάντων δίκαιους χειρισμούς. Επίσης η ευελιξία, η προσαρμοστικότητα και η ετοιμότητα είναι στοιχεία απαραίτητα, ώστε να αντιμετωπιστούν με επιτυχία όλες αυτές οι αλλαγές. Ωστόσο, παρά τα σημαντικά προβλήματα και τις πολλές προκλήσεις, η κυπριακή οικονομία κατέγραψε μια θε-

τική πορεία κατά τη διάρκεια του 2023. Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό, η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει σημαντική ανθεκτικότητα -θέση την οποία ασπάζεται και ο επιχειρηματικός κόσμος. Ελπίζουμε η κυπριακή οικονομία να συνεχίσει τις καλές επιδόσεις και να παραμείνει ανθεκτική, ώστε να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις που θα φέρει μαζί του το 2024 αλλά και μετέπειτα. Για να επιτευχθεί αυτό όμως, απαιτείται τόλμη και αποφασιστικότητα-κάτι που υπογραμμίζει στην παρέμβασή του και ο υπουργός Οικονομικών. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να επενδύσουμε σε τομείς που παρουσιάζουν δυναμική, να ενισχύσουμε το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης και να λαμβάνουμε αποφάσεις πιο γρήγορα και με γνώμονα το καλώς νοούμενο συμφέρον. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί το Economy Today επιχειρεί μια αποτίμηση της χρονιάς για την κυπριακή οικονομία και το επιχειρείν όπως αυτή καταγράφεται από τον καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργό Οικονομικών τον κ. Μάκη Κεραυνό. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει και τις εκτιμήσεις του υφυπουργού Τουρισμού Κώστα Κουμή για τον Τουρισμό, ως έναν τομέα με σημαντική συνεισφορά στο ΑΕΠ. Ακολουθούν εξίσου σημαντικές θέσεις, απόψεις και εκτιμήσεις από μια ομάδα υψηλόβαθμων διευθυντικών στελεχών του Ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται στους πιο σημαντικούς και δυναμικούς τομείς της κυπριακής οικονομίας.

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΕ 14 ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ FINTECH ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ ΑΚΙΝΗΤΑ & ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ-ΑΚΙΝΗΤΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ:

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ & ΝΟΜΙΚΟΙ

Να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να παραδώσουμε ένα καλύτερο αύριο Αυτό που απαιτείται για την πρόοδο και την ευημερία της οικονομίας μας, είναι αποφασιστικότητα και τόλμη για την εφαρμογή εκείνων των μέτρων και μεταρρυθμίσεων που θα μας ωφελήσουν, παρά το όποιο πολιτικό ή άλλο κόστος.

ίναι γεγονός ότι, διερχόμαστε μιας κρίσιμης περιόδου που χαρακτηρίζεται από γεωπολιτικές προκλήσεις, αβεβαιότητα και πρωτοφανείς διεθνείς ανακατατάξεις που επηρεάζουν όλους μας. Η πανδημία του κορωνοϊού, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, αποδεικνύουν τη ρευστότητα του διεθνούς περιβάλλοντος και ταυτόχρονα υπογραμμίζουν την ανάγκη για ισχυρά αντανακλαστικά για αποτελεσματική αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων κρίσεων. Το σκηνικό που διαμορφώνεται προκαλεί ποικίλες επιπτώσεις σε διάφορα επίπεδα και καλούμαστε να διαχειριστούμε, πάντα με υπευθυνότητα και ορθολογισμό μια ιδιαίτερα σύνθετη κατάσταση πραγμάτων, ειδικά στον τομέα της Oικονομίας.

ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η κυπριακή οικονομία, παρά τις προκλήσεις και παρά τον σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας, παρουσιάζει σημαντική ανθεκτικότητα. Συγκεκριμένα, για το 2023, παρά την επιβράδυνση που παρουσίασε σε σχέση με το 2022, λόγω των σημαντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία όπως ο ψηλός πληθωρισμός και τα επιτόκια, ο ρυθμός ανάπτυξης ξεπέρασε κατά πολύ τον μέσο όρο της Eυρωζώνης (πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,4% έναντι 0,6% στην Eυρωζώνη). Επίσης, κατά το 2023, παρουσιάστηκε σημαντική αποκλιμάκωση του πληθωρισμού σε σχέση με το 2022, ένεκα και της σταθεροποίησης των τιμών των καυσίμων και του ηλεκτρισμού (πρόβλεψη στο 4,1% έναντι 8,1% το 2022). Σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά, το 2023 εκτιμάται ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα παραμείνει πλεονασματικό ύψους 2,5% του ΑΕΠ, οριακά χαμηλότερο σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο. Ταυτόχρονα, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να παρουσιάσει σημαντική μείωση κατά 6,4 ποσοστιαίες μονάδες και να περιορισθεί στο 81,8%. 32 EconomyToday

Οι θετικές αυτές επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας επιβεβαιώνονται και από τις αξιολογήσεις και αποφάσεις των oίκων Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, με πρόσφατα παραδείγματα την απόφαση του oίκου Moody’s, για διπλή αναβάθμιση, με την Κύπρο να βρίσκεται πλέον στην επενδυτική βαθμίδα από όλους του oίκους, γεγονός που αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη για την οικονομία μας. Ως προς τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας, μεσοπρόθεσμα αναμένονται θετικές, ωστόσο με σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις και ιδιαίτερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της κυπριακής οικονομίας, αλλά και την παγκόσμια οικονομία γενικότερα. Σύμφωνα με το βασικό μακροοικονομικό μας σενάριο, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2024 προβλέπεται να ανέλθει στο 2,9%, αρκετά πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε., ο οποίος προβλέπεται στο 1,4%. Επιπλέον, ο πληθωρισμός αναμένεται να συνεχίσει την πτωτική του πορεία και να περιορισθεί στο 2,5%, ενώ το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 5,8% το 2024. Οι θετικές αυτές εξελίξεις για τον πληθωρισμό και την ανεργία αναμένεται να συνδράμουν στην ομαλοποίηση της οικονομίας. Όσον αφορά τα δημοσιονομικά μεγέθη, το 2024 το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να παραμείνει πλεονασματικό και να ανέλθει στο 2,8% του ΑΕΠ. Παράλληλα, το δημόσιο χρέος για το 2024 αναμένεται να περιορισθεί στο 74,7%, ως ποσοστό του ΑΕΠ και σε σύγκριση με το 2020 επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των χωρών μελών της Ε.Ε. κατά 40,3 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ σε περίοδο τεσσάρων ετών.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΑΣ ΤΑΞΗΣ

Οι θετικές αυτές δημοσιονομικές επιδόσεις θα μας επιτρέψουν από τη μια πλευρά να αντιμετωπίσουμε οποιεσδήποτε αρνητικές εξελίξεις στο μέλλον μέσω άσκησης κοινωνικής πολιτικής. Για εμάς, η ουσιαστική στήριξη της μεσαίας τάξης, η βελτίωση της καθημερινό-

ΤΟΥ ΜΑΚΗ ΚΕΡΑΥΝΟΥ Υπουργού Οικονομικών

τητας των πολιτών και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιπτώσεων της ακρίβειας αποτελούν τους άξονες ενός μοντέλου διακυβέρνησης με έντονο κοινωνικό και αναπτυξιακό πρόσημο. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ανταποκριθούμε στις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις ως προς τους δημοσιονομικούς κανόνες, ιδιαίτερα για μείωση του δείκτη χρέους στο 60% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα. Γενικότερα το πλαίσιο των αποφάσεων που λαμβάνουμε ως κυβέρνηση για την οικονομία, στηρίζεται στη δημοσιονομική υπευθυνότητα, στον υγιή Χρηματοπιστωτικό τομέα και στις διαρκείς και τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Μόνο μέσα από τέτοιες υπεύθυνες προσεγγίσεις διασφαλίζεται η ανάπτυξη, η πρόοδος και κατ΄ επέκταση η ικανότητα της κυβέρνησης να ασκεί αποτελεσματική και στοχευμένη κοινωνική πολιτική.

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Ειδικότερα, όσον αφορά το θέμα των μεταρρυθμίσεων, στις οποίες αυτή η κυβέρνηση προσδίδει ιδιαίτερη έμφαση, στοχεύουμε μέσω του Οράματος «2035» και του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μεταξύ άλλων, στην προώθηση της φορολογικής μεταρρύθμισης με στόχο την υιοθέτηση ενός διαφανούς και απλοποιημένου συστήματος, καθώς και στη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, με στόχο την ταχεία, ομαλή και απρόσκοπτη απονομή της δικαιοσύνης. Η μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας αποτελεί ακόμα μια σημαντική προτεραιότητα με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της παραγω-

γικότητας της Δημόσιας Υπηρεσίας, ώστε να διασφαλίζεται η αξιοκρατία και η εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτή.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

Σημαντικός στόχος αποτελεί επίσης για την κυβέρνηση η καλύτερη διασύνδεση Εκπαίδευσης με την Έρευνα και την Καινοτομία, καθώς και με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας γενικότερα. Μέσα από αυτά τα μεγαλεπήβολα σχέδια, στοχεύουμε επίσης στην εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων για τη διπλή μετάβαση στην Πράσινη και Ψηφιακή οικονομία. Θα ήθελα να τονίσω το γεγονός ότι, με την εφαρμογή όλων αυτών των μεταρρυθμίσεων που έχω αναφέρει, αναμένεται να βελτιωθεί το επιχειρείν στην Κύπρο, καθιστώντας ταυτόχρονα την Κύπρο πιο ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις. Καταληκτικά, αυτό που απαιτείται για την πρόοδο και την ευημερία της οικονομίας μας, είναι αποφασιστικότητα και τόλμη για την εφαρμογή εκείνων των μέτρων και μεταρρυθμίσεων που θα μας ωφελήσουν, παρά το όποιο πολιτικό ή άλλο κόστος. Το γεγονός ότι είμαστε μια μικρή και ανοικτή οικονομία που επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από εξωγενείς παράγοντες, σημαίνει ότι θα πρέπει να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση για αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν. Όλοι μας έχουμε την υποχρέωση να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να παραδώσουμε ένα καλύτερο αύριο. Και το αύριο δεν μπορεί παρά να βασιστεί στα διδάγματα που πρέπει να αντλούμε από το παρελθόν.

EconomyToday 33

Πρωταρχικός μας στόχος η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού Πολυσχιδείς και συγκεκριμένες δράσεις από το Υφυπουργείο Τουρισμού για επίτευξη των στρατηγικών στόχων.

ωρίς αμφιβολία το 2023 αποτελεί, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, ένα πολύ καλό έτος από τουριστικής άποψης. Σε επίπεδο αφίξεων μέχρι στιγμής καταγράφεται αύξηση της τάξης του 21% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ σε επίπεδο εσόδων καταγράφεται αύξηση της τάξης του 25% (περίοδος Ιανουαρίου – Αυγούστου). Από τα δεδομένα που έχουμε ενώπιον μας, είναι πολύ πιθανόν να έχουμε νέο ρεκόρ εσόδων με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι γνωστό ότι ο τουρισμός επηρεάζεται τόσο από τους ενδογενείς όσο και από τους εξωγενείς παράγοντες. Η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία είχαν πλήξει σε μεγάλο βαθμό τον τουρισμό της χώρας μας τα τελευταία χρόνια. Ο μεγάλος μας στόχος για το 2023 ήταν η κάλυψη του κενού της ρωσικής αγοράς με την άνοδο αρκετών άλλων αγορών και είμαστε εξαιρετικά ικανοποιημένοι που το πετύχαμε. Ουσιαστικά το κενό της ρωσικής αγοράς σε απόλυτους αριθμούς έχει καλυφθεί.

ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ

Αυτή τη στιγμή έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία άλλη μεγάλη πρόκληση που πηγάζει από τα τελευταία πολύ δυσάρεστα γεγονότα στο γειτονικό Ισραήλ, που αποτελεί και τη 2η μας μεγαλύτερη αγορά. Το πιο σημαντικό βεβαίως, είναι να τεθεί ένα τέλος σ’ όλα αυτά τα δυσάρεστα γεγονότα και να επικρατήσει η ειρήνη σε όλο τον κόσμο, όχι επειδή ο τουρισμός ευδοκιμεί σε περιβάλλον ειρήνης, αλλά επειδή δεν υπάρχει πιο δυσάρεστο από την απώλεια ανθρώπινων ζωών. Για το 2024, πρωταρχικός στόχος του Υφυπουργείου Τουρισμού είναι η περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τομέα, με στόχο τη συνέχιση της μεγάλης συνεισφοράς του στην οικονομία της χώρας μας.

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ

Για την επίτευξη των πιο πάνω στρατηγικών στόχων, το υφυπουργείο έχει καθορίσει για το 2024 τους ακόλουθους επιμέρους στόχους: (α) Την επικαιροποίηση της Εθνικής Στρατηγικής 34 EconomyToday

Τουρισμού με ορίζοντα το 2035, με ιδιαίτερη έμφαση πλέον στις αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης, της Πράσινης Μετάβασης, του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και της περαιτέρω βελτίωσης των υποδομών προσβασιμότητας. (β) Την αναβάθμιση και τον εμπλουτισμό των υποδομών και των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους εγχώριους και αλλοδαπούς επισκέπτες της χώρας. (γ) Τη χάραξη στρατηγικής προβολής και προώθησης του τουριστικού προϊόντος της χώρας, με απώτερο σκοπό την ενίσχυση της διακριτής ταυτότητας του προορισμού. (δ) Την περαιτέρω ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού. (ε) Τη διασφάλιση της ποιότητας και τη βελτίωση του πλαισίου αδειοδότησης των τουριστικών επιχειρήσεων. (στ) Την επίλυση των χρόνιων προβλημάτων που απασχολούν τον τουρισμό της χώρας μας, με την κατάθεση νομοσχεδίων ή τροποποίηση σχετικών κανονισμών. (ζ) Τη συνεχή ανάπτυξη και αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και την καλλιέργεια τουριστικής συνείδησης. (η) Την προώθηση μεγάλων έργων υποδομής. (θ) Την όσον το δυνατό επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, με απώτερο σκοπό και όραμα τη μετατροπή της χώρας μας σ’ ένα ολόχρονο βιώσιμο προορισμό. Στον προϋπολογισμό του υφυπουργείου για το 2024 περιλαμβάνονται πολυσχιδείς και συγκεκριμένες δράσεις για την επίτευξη των στόχων που έχουν καθοριστεί. Είμαστε αισιόδοξοι ότι, παρά τους αρνητικούς παράγοντες που επηρεάζουν δυσμενώς τις διεθνείς ροές τουριστών, ο τουρισμός θα συνεχίσει να είναι εξαιρετικά παραγωγικός για την οικονομία της χώρας μας, δημιουργώντας την ίδια στιγμή και πολλαπλασιαστικά οφέλη για την κοινωνία.

ΤΟΥ ΚΏΣΤΑ ΚΟΥΜΉ Υφυπουργού Τουρισμού

Μάλλιασε η γλώσσα μας Τι γίνεται όταν ο προσανατολισμός και οι σχεδιασμοί του Πανεπιστημίου Κύπρου συγκρούονται με επιφανειακές προσεγγίσεις, που καμία σχέση δεν έχουν με τον τρόπο λειτουργίας της σύγχρονης ακαδημίας;

αρέμβαση. Επίδραση. Ουσιαστική συνεισφορά. Οι προσδοκίες για τον ρόλο των δημόσιων πανεπιστημίων είναι πολλές. πρώτα από την ηγεσία των Οργανισμών, αλλά κι από την πολιτεία, τους δημόσιους φορείς, τους εταίρους μας και την κοινωνία. Δικαιολογημένα βέβαια, καθώς η διαχρονική κρατική χρηματοδότηση απαιτεί από τους χρηματοδοτούμενους ανάλογη και γιατί όχι μεγαλύτερη ανταπόδοση. Ποια είναι λοιπόν η συνεισφορά των πανεπιστημίων σήμερα στη χώρα μας; Πρώτα από όλα από τον Ιούνιο του 1996, δημιούργησε και δημιουργεί μία δυναμική κοινότητα αποφοίτων που αποτελούν ζωτικό μέρος του κοινωνικού ιστού της χώρας. Οι πρώτες γενιές των αποφοίτων του πανεπιστημίου μας πρωταγωνιστούν, συμμετέχουν, προσφέρουν στην οικονομία, τον πολιτισμό, την πολιτική του τόπου. Το πρώτο δημόσιο πανεπιστήμιο έθεσε εξαρχής γερά θεμέλια για τη λειτουργία και ανάπτυξή του. Με επιδίωξή του να αποτελέσει πρότυπο ανώτερης εκπαίδευσης, διδασκαλίας και έρευνας τόλμησε να ανοίξει τους ορίζοντες της κοινότητας και της κοινωνίας στην οποία λειτουργεί. Αναγνώρισε ότι ο ανταγωνισμός είναι διεθνής και έκτισε ένα γερό δίκτυο διεθνών συνεργασιών στον τομέα της Έρευνας και της Διδασκαλίας. Στο πανεπιστήμιό μας έχουμε ακαδημαϊκούς με παγκόσμια απήχηση του επιστημονικού έργου τους. Αναφέρω μόνο ενδεικτικά τη συμπερίληψη της καθηγήτριας Δέσπως Φάττα – Κάσινου στη λίστα με τις/ ους πιο επιδραστικούς/ες ακαδημαϊκούς για έκτη χρονιά.

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ…

Σε μία εποχή – πρόκληση για την πορεία των πανεπιστημίων ανά το παγκόσμιο καλούμαστε να δηλώσουμε με σαφήνεια τον προσανατολισμό και τις επιδιώξεις μας. Τι γίνεται όμως όταν ο προσανατολισμός και οι σχεδιασμοί του Πανεπιστημίου Κύπρου συγκρούονται με επιφανειακές προσεγγίσεις, που καμία σχέση δεν έχουν με τον τρόπο λειτουργίας της σύγχρονης ακαδημίας; Ανά το παγκόσμιο, αναγνωρίζεται η ποικιλότροπη συνδρομή της έρευνας στην κοινωνική ανάπτυξη, με έμφαση στην ποιότητα, στη διασύνδεση με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, στη διεπιστημονικότητα και στη συνέργεια των ανθρωπιστικών και θετικών επιστημών. Στην Κύπρο, συ-

ζητάμε -εμμέσως πλην σαφώς- εάν πρέπει να περιοριστεί η οικονομική στήριξη στη βασική έρευνα! Σε μία χώρα που ακόμα πασχίζει (ίσως επικοινωνιακά και μόνο και όχι ουσιαστικά) να ανακαλύψει τρόπους διασύνδεσης της αγοράς εργασίας με την επιστήμη, επιλέγεται η κοντόφθαλμη, φαινομενικά εύκολη στην επεξήγηση, εστίαση στη στήριξη της εφαρμοσμένης έρευνας έναντι της βασικής. Ξέρετε, όμως, τα δύο ποτέ δεν ανταγωνίζονταν το ένα το άλλο. Τουναντίον. Τα πανεπιστήμια εκ φύσεως υπηρετούν και τη βασική έρευνα, η οποία μπορεί τη στιγμή που διεξάγεται να μην είναι εφαρμόσιμη, αλλά βρίσκει εφαρμογές σε μεταγενέστερο στάδιο και ίσως όταν η ανθρωπότητα τις χρειάζεται περισσότερο. Αναφέρω ενδεικτικά δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα βασικής έρευνας που βρήκαν σημαντική εφαρμογή σε μεταγενέστερο στάδιο: • Η τεχνολογία mRNA, θεμελιώθηκε πολλά χρόνια πριν. Όμως έτυχε αξιοποίησης και μπήκε σε εφαρμογή μόλις πρόσφατα για την κατασκευή εμβολίων για την αντιμετώπιση της νόσου covid-19. • Η θεωρία των αριθμών, κλάδος των θεωρητικών μαθηματικών άρχισε να θεμελιώνεται από τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς, αλλά σχετικά πρόσφατα, χρησιμοποιήθηκε στην κρυπτογραφία και στην ασφαλή διεξαγωγή συναλλαγών στο διαδίκτυο. Γιατί χρειάζεται να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε ελέφαντες; Μάλλιασε η γλώσσα μας εδώ και χρόνια. Ίσως να συμπληρώνεται σχεδόν δεκαετία και ακόμα αναγκαζόμαστε να πείσουμε για τα αυτονόητα. Χρειαζόμαστε, χθες, την προσφορά ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων, ανταγωνιστικών, ικανών να προσελκύσουν υποψήφιους/ ες από όλο τον κόσμο. Είναι αναγκαία η ψήφιση του νόμου για τη λειτουργία των πανεπιστημιακών κλινικών. Αν ανατρέξει κανείς στα δημοσιεύματα, πίσω από την προβολή και προώθηση συγκεκριμένων ενεργειών ή/ και ιδιωτικών πρωτοβουλιών, μπορεί ίσως να διαβάσει – αποκωδικοποιήσει – τα συμφέροντα, που αναχαιτίζουν την ουσιαστική πρόοδο των δημόσιων πανεπιστημίων και του Πανεπιστημίου Κύπρου. Προβληματίζει ότι εδώ και χρόνια επαναλαμβάνουμε την έκκλησή μας για υλοποίηση των αυτονόητων και των αναγκαίων. Ωστόσο, για όσο χρειάζεται, εδώ θα είμαστε για να προασπιζόμαστε την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου Κύπρου, που είναι στενά συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της χώρας μας και την ανταγωνιστικότητά της στον τομέα της Εκπαίδευσης, της Έρευνας και της Καινοτομίας.

ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΤΆΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΊΔΗ Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου

EconomyToday 35

Με θετικό αποτύπωμα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και σημαίνοντα έργα για την κοινωνία Το 2024, η ευρεία επέκταση της Ψηφιακής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, την οποία το ΑΠΚΥ υπηρετεί από την ίδρυσή του, επαναπροσδιορίζει ριζικά τον εκπαιδευτικό χώρο.

ε μια κρίσιμη συγκυρία που οι οικονομίες βασίζονται ολοένα και περισσότερο στη γνώση και με σημαντικές προκλήσεις για τη διεθνή κοινότητα, όπως οι εμπόλεμες συρράξεις, οι κλιματικές κρίσεις, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, το μεταναστευτικό, κ.ά., τα πανεπιστήμια είναι σημεία τομής, προώθησης της Εκπαίδευσης, της Έρευνας και της Καινοτομίας, με στόχο τη διαμόρφωση ανθεκτικών και αειφόρων οικονομιών και βιώσιμων πράσινων, συμπεριληπτικών και ψηφιακών κοινωνιών. Υπ’ αυτό το πρίσμα, τα πανεπιστήμια καλούνται, ως χώροι παιδείας, να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες και προσδοκίες των κοινωνιών τις επόμενες δεκαετίες και να παρέχουν υψηλής ποιότητας, προσιτή εκπαίδευση σε ευρύτερα κοινά. Το δημόσιο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ) είναι ένα εξωστρεφές διεθνές πανεπιστήμιο, το οποίο εξειδικεύεται στην ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Υποστηρίζει, έτσι, αποτελεσματικά το «άνοιγμα της εκπαίδευσης» προσφέροντας σε κάθε ενδιαφερόμενο την ευκαιρία και πολύτιμη δυνατότητα να σπουδάσει.

ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ

Το 2023 το αφήνουμε πίσω μας με θετικό αποτύπωμα στην κοινωνία και σημαίνοντα έργα, όπως για παράδειγμα: α) Την ίδρυση του Κέντρου Επαγγελματικής και Διά Βίου Μάθησης με στόχο την προσφορά προγραμμάτων (επανα) κατάρτισης σύντομης διάρκειας και την εξέλιξη του Ανθρώπινου Δυναμικού, β) Την προσφορά νέων προγραμμάτων σπουδών σε προπτυχιακό (Νομική) και σε μεταπτυχιακό επίπεδο (Ποινική Δικαιοσύνη) και άλλων που βρίσκονται σε στάδιο αξιολόγησης και πιστοποίησης, γ) Την εγκαθίδρυση στο πανεπιστήμιο ακαδημαϊκών και ερευνητικών εδρών UNESCO, Commonwealth of Learning και Jean Monnet που ενισχύουν το επιστημονικό του προφίλ και τη δυνατότητά του να αναλαμβάνει φιλόδοξες ερευνητικές δράσεις σε καινοτόμα θέματα με γνώμονα την αριστεία και τη μετάδοση της γνώσης στην κοινωνία, δ) Την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και εμπειρίας του ΑΠΚΥ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και των τεχνολογικών μας υποδομών από εγχώριους φορείς, όπως για παράδειγμα το Κέντρο Παραγωγικότητας της Κύπρου, το οποίο υποστηρίζουμε στην εξ αποστάσεως παροχή Προγραμμάτων για Επαγγελματική 36 EconomyToday

Ανάπτυξη και Κουλτούρα με έμφαση στην Πράσινη και τη Ψηφιακή Μετάβαση.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Το 2024, η ευρεία επέκταση της Ψηφιακής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, την οποία το ΑΠΚΥ υπηρετεί από την ίδρυσή του, επαναπροσδιορίζει ριζικά τον εκπαιδευτικό χώρο. Η υιοθέτηση ψηφιακών εκπαιδευτικών εμπειριών με εργαλεία τηλεκπαίδευσης που να καθιστούν τη διαδικασία της μάθησης διαδραστική και αποτελεσματική, με εξατομικευμένες και ευέλικτες επιλογές φοίτησης, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Διαχρονική πρόκληση για τα πανεπιστήμια αποτελεί η διασύνδεση με την αγορά εργασίας, αλλά και με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι φοιτητές, παράλληλα με την ακαδημαϊκή γνώση, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να βελτιώνουν επαγγελματικά αξιοποιήσιμες δεξιότητες και να καταρτίζονται σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. Η χρονίζουσα οικονομική κρίση επηρεάζει τα ακαδημαϊκά χαρτοφυλάκια των πανεπιστημίων και μπορεί να οδηγεί σε οδυνηρές περικοπές για κλάδους, όπως οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες, των οποίων η αξία είναι πιο δύσκολο να μετρηθεί, αλλά και τους ρυθμούς προσέλκυσης νέων φοιτητριών. Παράλληλα, η τριτοβάθμια εκπαίδευση καθίσταται ολοένα και πιο πολυπολιτισμική και πολύγλωσση, ενώ η συμπερίληψη και η ανοικτή πρόσβαση για όλους είναι θεμελιώδης ανάγκη. Η περαιτέρω διεθνοποίηση και εξωστρέφεια είναι άλλη μια πρόκληση, η οποία απαιτεί πόρους, ανθρώπινους και οικονομικούς, αλλά και στρατηγικές συνεργασίες τόσο εντός των εθνικών συνόρων, όσο και εκτός, με εγνωσμένου κύρους πανεπιστήμια του εξωτερικού. Απαιτούνται, λοιπόν, γέφυρες για συνεργασία στο πλαίσιο των «ευρωπαϊκών πανεπιστημίων» και ευκαιρίες για μεγιστοποίηση της κινητικότητας των μελών των πανεπιστημιακών κοινοτήτων. Η Πολιτεία καλείται να ενισχύσει τα δημόσια πανεπιστήμια του τόπου μας και να τα ενδυναμώσει διότι είναι φορείς θετικών και ανατρεπτικών αλλαγών προς την Πράσινη, Αειφόρο, Ψηφιακή Μετάβαση και Βιώσιμη Οικονομία. Στα καθ’ ημάς, ο στόχος μας για το 2024 είναι ο εξής διαχρονικός: Να μετεξελιχθεί το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου στο Edupreneurial Πανεπιστήμιο που απαιτεί η σημερινή εποχή και να ενισχυθεί η προσαρμοστικότητά μας στα νέα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα, ώστε να λειτουργήσουμε ως μοχλός κοινωνικής και οικονομικής ανάτασης και εξέλιξης.

ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΠΈΤΡΟΥ ΠΑΣΙΑΡΔΉ Πρύτανη Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου

Οι επιτυχίες του 2023 βάση για αντιμετώπιση των προκλήσεων το 2024 Δύο πολύ σημαντικές προκλήσεις πηγάζουν από την Τεχνητή Νοημοσύνη και τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού χώρου της Ανώτερης Εκπαίδευσης.

επιτυχής πορεία του Πανεπιστημίου Λευκωσίας συνεχίστηκε και το 2023 με πολλές σημαντικότατες διακρίσεις, από τις οποίες ξεχώρισαν οι διεθνείς κατατάξεις του και η συμμετοχή του σε μια νέα Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πανεπιστημίων.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Διεθνής Κατάταξη από το THE World University Rankings 2024: Η πρώτη διάκριση του Πανεπιστημίου Λευκωσίας αφορά στην κατάταξή του από το Times Higher Education World University Rankings (THE WUR) 2024. Η συνεχής και μεγάλη του επένδυση στην έρευνα ανέδειξε το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας 1ο σε Κύπρο και Ελλάδα (μαζί με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), 155ο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ανάμεσα στα 501-600 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Εντυπωσιακή είναι και η κατάταξη του Πανεπιστημίου Λευκωσίας σε δύο από τα πέντε πεδία αξιολόγησης, την Ποιότητα της Έρευνας και τη Διεθνοποίηση, όπου έλαβε την υψηλότερη βαθμολογία απ’ όλα τα κυπριακά πανεπιστήμια που έχουν καταταχθεί από το THE WUR. Συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πανεπιστημίων NEOLAiA: Η δεύτερη διάκριση αφορά στη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Πανεπιστημίων NEOLAiA (https://neolaiacampus. eu/). Η Συμμαχία NEOLAiA επιλέχτηκε μαζί με άλλες 6, ανάμεσα σε 39 νέες συμμαχίες που το 2023 υπέβαλαν αίτηση για χρηματοδότηση, με ποσοστό επιτυχίας 18%. Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας είναι το πρώτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο που συμμετέχει σε μια χρηματοδοτούμενη νέα (όχι υφιστάμενη του 2019 και 2020) Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πανεπιστημίων, αναλαμβάνοντας μάλιστα ηγετικό ρόλο για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό και την Ψηφιακή μετάβαση τής εν λόγω Συμμαχίας, μέσα από τη χρήση τελευταίας αιχμής τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης, Εικονικής Πραγματικότητας και Επαυξημένης Πραγματικότητας. Στη συμμαχία NEOLAiA συμμετέχουν άλλα οκτώ πανεπιστήμια: Bielefeld Γερμανίας, Örebro Σουηδίας, Salerno Ιταλίας, Jaen

Ισπανίας, Tours Γαλλίας, Ostrava Τσεχίας, Siauliai State University of Applied Sciences Λιθουανίας και Stefan Cel Mare Suceava Ρουμανίας.

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Παρά τις σημαντικές επιτυχίες του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, ενώπιον μας, όπως και ενώπιον κάθε πανεπιστημίου της Κύπρου, υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις. Δύο πολύ σημαντικές προκλήσεις είναι οι ακόλουθες: Τεχνητή Νοημοσύνη: Οι ανατρεπτικές τεχνολογίες και ειδικά η Τεχνητή Νοημοσύνη, επιτάσσουν στα πανεπιστήμια να ανασχεδιάσουν τη στρατηγική τους προκειμένου να διαπλάσουν τον αυριανό ψηφιακό πολίτη και να τον ετοιμάσουν για τις προκλήσεις τού συνεχώς μεταβαλλόμενου εργασιακού χώρου και της κοινωνίας γενικότερα. Η ενσωμάτωση εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης στο μαθησιακό περιβάλλον, στη διδασκαλία, στη μάθηση, στην αξιολόγηση και στις διοικητικές, υποστηρικτικές υπηρεσίες, προτάσσουν σειρά ερωτημάτων, προκλήσεων αλλά και ευκαιριών. Τα πανεπιστήμια, οι επιχειρήσεις και οι Οργανισμοί που θα αγνοήσουν το κάλεσμα της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι σίγουρο ότι δεν θα τα καταφέρουν να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Εκσυγχρονισμός του ελληνικού χώρου Ανώτερης Εκπαίδευσης: Η ψήφιση του νόμου 4957/2022 «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των Α.Ε.Ι. με την κοινωνία και λοιπές διατάξεις» τον Ιούλιο του 2022 στην Ελλάδα, αποτέλεσε την αρχή του εκσυγχρονισμού των ελληνικών Α.Ε.Ι. Το υπό δημιουργία νέο νομοθετικό πλαίσιο, που θα προνοεί την ίδρυση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα και την αναβάθμιση των κολεγίων σε Ανώτατα Ιδρύματα ή την ακαδημαϊκή αναγνώριση των προγραμμάτων που προσφέρουν μέσω δικαιόχρησης, θα αποτελέσει ακόμα μια βάση για την ανάπτυξη της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Αυτό σίγουρα θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στα πανεπιστήμια της Κύπρου, αφού ένας μεγάλος αριθμός Ελλαδιτών φοιτητών σπουδάζουν στη χώρα μας. Όπως και με τις υπόλοιπες προκλήσεις, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας είναι έτοιμο να απαντήσει και σε αυτή τη πρόκληση και να τη διαχειριστεί ως μεγάλη ευκαιρία για ανάπτυξη.

ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΦΊΛΙΠΠΟΥ ΠΟΥΓΙΟΎΤΑ Πρύτανη Πανεπιστημίου Λευκωσίας

EconomyToday 37

Χρειάζεται Εθνική Στρατηγική για την ανάπτυξη του Πανεπιστημιακού τομέα Ο Πανεπιστημιακός τομέας στην Κύπρο στην ολότητα του αντιπροσωπεύει περίπου το 7% του ΑΕΠ και είναι ένας τομέας της Οικονομίας με άριστες προοπτικές ανάπτυξης

ο 2023 ήταν μια χρονιά γεμάτη προκλήσεις, που μετά και τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή έχει γίνει ακόμη πιο δύσκολη χρονιά, τόσο για την κυπριακή όσο και για την παγκόσμια οικονομία. H χώρα μας όμως έχει αποδείξει ακόμη μια φορά την ευελιξία και την ανθεκτικότητά της, καθώς και την ικανότητά της να μετατρέπει τις κρίσεις σε ευκαιρίες. Ο ρυθμός ανάπτυξης που προβλέπεται να κλείσει γύρω στο 2,5% είναι άκρως ενθαρρυντικός, λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρωζώνη δεν θα ξεπεράσει το 1%. Εκτίμησή μου είναι ότι ο ρυθμός ανάπτυξης τής κυπριακής οικονομίας το 2024 θα είναι θετικός και θα ξεπεράσει το 3%. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, το νέο σχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση για προσέλκυση ξένων επενδύσεων, η αναμενόμενη θετική πορεία στους τομείς του Τουρισμού, των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, της Εκπαίδευσης, της Υγείας και του κλάδου των Κεφαλαίων όσο και η αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης προσδίδουν καλές προοπτικές για την πορεία της οικονομίας μέσα στο 2024. Η μεγαλύτερη πρόκληση για την κυπριακή οικονομία είναι η ανταγωνιστικότητα, λόγω του υψηλού κόστους της ενέργειας και του δανεισμού, αλλά και οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού με συγκεκριμένες δεξιότητες. Στόχος είναι να πετύχουμε ένα καλό ρυθμό ανάπτυξης το 2024, αλλά ταυτόχρονα να θέσουμε τέτοια θεμέλια με τα οποία η ανάπτυξη που θα επιτευχθεί να είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Η κυπριακή οικονομία έχει τις δυνατότητες να αναπτύξει ένα σύγχρονο, ανταγωνιστικό, ανθεκτικό, Πράσινο και Ψηφιακό αναπτυξιακό μοντέλο, εστιάζοντας σε παραγωγικές επενδύσεις και σε νέους τομείς. Αυτό μπορεί να γίνει κατορθωτό κυρίως μέσω της αξιοποίησης των σύγχρονων Τεχνολογιών και της Ψηφιοποίησης της Οικονομίας, τη Διασύνδεση της Εκπαίδευσης, της Έρευνας και της Καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα και τέλος την προώθηση 38 EconomyToday

της Πράσινης Ανάπτυξης. Πρέπει να εργαστούμε συστηματικά και συλλογικά για τον άμεσο εκσυγχρονισμό των θεσμών και την επίσπευση των μεταρρυθμίσεων.

ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Ο Πανεπιστημιακός τομέας θα αναπτυχθεί και το 2024 με ρυθμούς που θα ξεπερνούν τον μέσο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Ο Πανεπιστημιακός τομέας στην Κύπρο στην ολότητά του αντιπροσωπεύει περίπου το 7% του ΑΕΠ και είναι ένας Οικονομικός τομέας με άριστες προοπτικές ανάπτυξης. Στη δεκαετία που πέρασε, τα πανεπιστήμια μας είχαν έναν αξιοζήλευτο ρυθμό ανάπτυξης, κατέβαλαν τεράστια προσπάθεια και προχώρησαν σε μεγάλες επενδύσεις για να φτάσουν σε ένα ποιοτικό ακαδημαϊκό επίπεδο και στήριξαν αποτελεσματικά και έμπρακτα πολλούς άλλους τομείς της Οικονομίας όπως τον Κατασκευαστικό τομέα, την Εστίαση και τις Υπηρεσίες. Χρειάζεται όμως μια εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη του Πανεπιστημιακού τομέα η οποία θα πρέπει να εστιάσει στην Ποιότητα και την Ακαδημαϊκή Αριστεία, την Έρευνα και την Καινοτομία και όχι απλώς στην προσέλκυση περισσότερων πανεπιστημίων. Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου πρέπει να αναφέρω ότι τα τελευταία χρόνια με μια ολοκληρωμένη στρατηγική με πυρήνα τη διεθνοποίηση, τη σύνδεση με την κοινωνία-βιομηχανία και την κουλτούρα Καινοτομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, εδραιώσαμε τη φήμη του πανεπιστημίου ως Περιφερειακού Κέντρου Ποιοτικών Πανεπιστημιακών Σπουδών και Έρευνας. Οι συνεχόμενες επενδύσεις της Galileo Global Education μάς επιτρέπουν να αναπτύξουμε φιλόδοξους στρατηγικούς σχεδιασμούς, που θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο την πετυχημένη πορεία μας, καθώς και να υλοποιήσουμε τους νέους μας στόχους. Στις άμεσες επίσης προτεραιότητές μας είναι η ενίσχυση της διεθνοποίησης, η ανάπτυξη νέων καινοτόμων προγραμμάτων, η ενίσχυση του ερευνητικού μας αποτυπώματος, η εδραίωση των προγραμμάτων Διά Βίου Μάθησης, η προσέλκυση ακαδημαϊκών και ερευνητών υψηλής ακαδημαϊκής στάθμης, αλλά και η Ψηφιακή μεταρρύθμιση όλων των υπηρεσιών του πανεπιστημίου.

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΌΦΟΡΟΥ ΧΑΤΖΗΚΥΠΡΙΑΝΟΎ CEO και προέδρου του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου

Πυρήνας μας ο άνθρωπος και η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του Προχωράμε στη νέα χρονιά, με την προσδοκία για ένα ασφαλέστερο 2024 από πανδημίες και πολέμους, από την ανεξέλεγκτη και λανθασμένη χρήση της τεχνολογίας, από περιβαλλοντικές, ενεργειακές και άλλες κρίσεις.

ροσπαθώντας να ξεπεράσουμε την πανδημία, αφομοιώνοντάς την στην καθημερινότητά μας και με την ελπίδα ο πόλεμος στην Ουκρανία να σταματήσει σύντομα, η χρονιά που μόλις μας άφησε, κατέγραψε ακόμη έναν πόλεμο, δοκιμάζοντας ακόμη περισσότερο τα όρια και τις αντοχές των χωρών, εντείνοντας τις κοινωνικόοικονομικό-πολιτικές κρίσεις παγκοσμίως. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το Ινστιτούτο συνέχισε απρόσκοπτα την αποστολή του, καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια διατηρώντας την ποιότητα και την αριστεία μας ακέραια – ακέραια, προς τους ασθενείς μας, τους συμπολίτες μας, τη νεολαία μας… την κοινωνία μας γενικότερα. Παράλληλα, το 2023 στιγματίστηκε και από την εμφάνιση του AI! Σε ένα κόσμο όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη αρχίζει να παίρνει τη μεγαλύτερη μερίδα του λέοντος σε όλους τους τομείς, η πρόκληση για εμάς είναι να την εκμεταλλευτούμε σωστά προς όφελός μας αλλά και της χώρας μας και μέσα από τους νέους τομείς Υγείας που θα αναδυθούν με την εξέλιξη της επιστήμης, να αποτελέσει το εργαλείο για την περαιτέρω αναβάθμιση των δραστηριοτήτων μας ή ακόμη και τη δημιουργία νέων. Ο πόλεμος στη γειτονική μας χώρα, δεν μας αφήνει αδιάφορους, όμως είναι μια πραγματικότητα την οποία θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε μέσα από αυτή, όπως κάναμε και με την πανδημία. Και στις δύο περιπτώσεις χάθηκαν και εξακολουθούν να χάνονται ζωές. Όμως, θα πρέπει ΚΑΙ πρέπει να συνεχίσουμε. Άλλωστε δραστηριοποιώντας στον χώρο της υγείας για 34 χρόνια, κατανοούμε καλύτερα από τον καθένα, ότι το έργο μας δεν σταματά ποτέ, κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη.

ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

Η διασφάλιση της δημόσιας υγείας και η φροντίδα των ασθενών είναι οι λόγοι που στεκόμαστε δίπλα στην πολιτεία στηρίζοντάς την, παρόλες τις δυσκολίες που προκύπτουν διαχρονικά, ιδιαίτερα δε μετά και την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας. Τεσσεράμισι χρόνια μετά και τα προβλήματα από την εφαρμογή του ΓεΣΥ εξακολουθούν να υπάρχουν. Το Ινστιτούτο θα μπορούσε να λειτουργεί πιο στοχευμένα ως εξειδικευμένο κέντρο, με την αναγνώρισή του ως τέτοιο. Αυτή είναι και η πάγια απαίτησή μας και

παρόλες τις θετικές ανταποκρίσεις όλων των υπουργών Υγείας, αφού αναγνωρίζουν τη συγκεκριμένη ανάγκη, για την καλύτερη αξιοποίηση ενός κέντρου που όμοιό του δεν υπάρχει στη χώρα μας, ακόμη να γίνει πραγματικότητα. Έπρεπε ήδη να υπάρχουν τα Κέντρα Αριστείας! Έπρεπε ήδη να έχουν καθοριστεί τα Κέντρα Αναφοράς! Ευελπιστώ πως αυτό θα πραγματοποιηθεί με τη νέα χρονιά! Το τρίπτυχο του Ινστιτούτου είναι αυτό που το ισορροπεί. Η ανάγκη του ενός τομέα αποτελεί πρόκληση και ευκαιρία για την ανάπτυξη του άλλου. Το μεγαλύτερό του πλεονέκτημα είναι η συνύπαρξη ερευνητικών ομάδων, ακαδημαϊκών προγραμμάτων και η κλινική πρακτική, όπου στόχος είναι η παραγωγή νέας γνώσης και δεδομένων, μεθοδολογιών, υπηρεσιών και αποτελεσματικότερων τρόπων παροχής υπηρεσιών. Αφήνοντας στην άκρη τις παγκόσμιες ανησυχίες και βλέποντας πως εμείς μπορούμε να προσφέρουμε, μόνο θετικά έχουμε να προσμένουμε. Με τη δημιουργία του νέου μας κτηρίου, που αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2025, θα σημάνει και την έναρξη λειτουργίας νέων ερευνητικών ομάδων, ενισχύοντας τόσο το επιστημονικό προσωπικό όσο και τους φοιτητές του Ινστιτούτου, οι οποίοι θα δραστηριοποιηθούν σε τομείς αιχμής στον ευρύτερο τομέα της Υγείας, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της εφαρμοσμένης Έρευνας και Καινοτομίας, με τελικό αποδέκτη τους ασθενείς, τους πολίτες και το ίδιο το κράτος, με τα κοινωνικο-οικονομικά οφέλη που θα επιφέρει μια τέτοια ανάπτυξη. Παράλληλα, προχωρούν και οι διαδικασίες για τη δημιουργία ενός μικρότερου κτηρίου, δίπλα από το υφιστάμενο, για να στεγάσει τις υπηρεσίες της φυσιοθεραπείας, προσφέροντας ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών, με την εισαγωγή υδροθεραπείας σε ειδική για τους ασθενείς θεραπευτική πισίνα, που επίσης θα συμβάλουν ευεργετικά στη χώρα μας. Κάθε πρόκληση αποτελεί πεδίο διερεύνησης όπως και κάθε προοπτική, χώρος για εξέλιξη. Σε όλα, ο κεντρικός πυρήνας είναι ο άνθρωπος και η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του. Αυτός είναι και ο οδηγός μας. Προχωράμε στη νέα χρονιά, με την προσδοκία για ένα ασφαλέστερο 2024 – ασφαλέστερο από πανδημίες και πολέμους, από την ανεξέλεγκτη και λανθασμένη χρήση της τεχνολογίας και από περιβαλλοντικές, ενεργειακές κ.ά. κρίσεις.

ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΛΕΩΝΊΔΑ ΦΥΛΑΚΤΟΎ Γενικού εκτελεστικού διευθυντή & ιατρικού διευθυντή Ινστιτούτου Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου

EconomyToday 39

Περήφανοι για την προσφορά μας στην Εκπαίδευση και στην Κοινωνία Τα τελευταία χρόνια το πανεπιστήμιό μας πέτυχε σημαντικούς στόχους στην προσπάθειά του για κατάκτηση της αριστείας και κατάφερε να αναδειχθεί ως ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της Κύπρου αλλά και της ευρύτερης περιοχής και διεθνώς.

ποστολή του πανεπιστημίου είναι η παροχή ευκαιριών μάθησης μέσω της διδασκαλίας και της έρευνας στους τομείς της Επιστήμης, της Τεχνολογίας, των Γραμμάτων και των Τεχνών, καθώς και η γενικότερη προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Είμαστε περήφανοι που έχουμε να επιδείξουμε ουσιαστικό έργο και στους τρεις αυτούς πυλώνες. Τα τελευταία χρόνια, μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, το πανεπιστήμιό μας πέτυχε σημαντικούς στόχους στην προσπάθειά του για κατάκτηση της αριστείας και κατάφερε να αναδειχθεί ως ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της Κύπρου αλλά και της ευρύτερης περιοχής και διεθνώς. O τομέας της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε διαδικασία μετασχηματισμού και είναι αντιμέτωπος με τεράστιες προκλήσεις. Αναμένω ότι ο ρόλος των πανεπιστημίων θα γίνει ακόμη πιο σημαντικός σε έναν κόσμο που προσφέρει όλο και πιο εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία, γιατί απλά η πληροφορία από μόνη της δεν αρκεί. Η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι εφαρμογές της είναι πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας και πρέπει να αξιοποιούνται.

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΣ

Γι’ αυτό συνεχίζουμε την προσπάθεια ενσωμάτωσης καινοτόμων μεθόδων διδασκαλίας, καθώς επιβάλλεται η ανάπτυξη πολύπλευρων δεξιοτήτων από τους/ τις φοιτητές/τριές μας για να είναι οι ενεργοί και παραγωγικοί πολίτες του αύριο. Ένας από τους στόχους μας για τη νέα χρονιά είναι η πλήρης εφαρμογή του πιλοτικού μας προγράμματος Frederick University Living Lab (FULL) που ενσωματώνει στα μαθήματα δράσεις που αναπτύσσονται σε συνεργασία με την κοινωνία και τον επιχειρηματικό κόσμο, ώστε οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να έρθουν σε επαφή με 40 EconomyToday

ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΓΙΏΡΓΟΥ ΔΗΜΟΣΘΈΝΟΥΣ Πρύτανη Πανεπιστημίου Frederick

πραγματικά προβλήματα και να δίνουν λύσεις σε αυτά. Όλα αυτά στηρίζονται με επενδύσεις στην τεχνολογία αλλά και στην αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, τόσο στη Λευκωσία όσο και στη Λεμεσό. Στη Λεμεσό παραδόθηκε η πρώτη φάση επέκτασης των εγκαταστάσεών μας, που περιλαμβάνει υπερσύγχρονα εργαστήρια, νέες αίθουσες διδασκαλίας, αμφιθεατρική αίθουσα εκδηλώσεων και μοντέρνα βιβλιοθήκη. Σχεδιάζουμε την πρώτη Ιατρική Σχολή στη Λεμεσό, ενώ τον Σεπτέμβριο ξεκίνησε η προσφορά του νέου πτυχίου Φυσικοθεραπείας. Στη Λευκωσία έχουν δημιουργηθεί νέα ερευνητικά και εκπαιδευτικά εργαστήρια, ενώ έχουν ξεκινήσει οι εργασίες για τις νέες μας φοιτητικές εστίες, οι οποίες αναμένεται να παραδοθούν εντός του 2024.

ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ

Η Διά Βίου Μάθηση είναι επίσης μέγιστη προτεραιότητα για εμάς. Η ίδρυση της Έδρας UNESCO για τη Διά Βίου Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων στο πανεπιστήμιό μας, ανοίγει προοπτικές περαιτέρω δραστηριοποίησης σε τομείς μη Τυπικής Εκπαίδευσης και Άτυπης Μάθησης τόσο στον ευρωπαϊκό χώρο όσον και σε τρίτες χώρες. Επιπρόσθετα, ιδρύθηκε και λειτουργεί εδώ και χρόνια το Κέντρο Διά

Μέλος του Ανώτατου Εκτελεστικού Συμβουλίου του EU-CONEXUS European University for Smart Urban Coastal Sustainability Πρώην υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού

άκρως ανταγωνιστικές διαδικασίες, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, εξασφαλίζοντας δημοσιεύσεις με ισχυρό αντίκτυπο. Ενδεικτικά αναφέρω ότι τα τελευταία 16 χρόνια, συμμετείχαμε σε 347 ερευνητικά έργα με συνολικό προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 165 εκ. ευρώ.

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΟΙ 17 ΣΤΟΧΟΙ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Βίου Μάθηση Frederick σε συνεργασία με την Έδρα UNESCO, για την Οργάνωση, ανάπτυξη και παροχή προγραμμάτων επιμόρφωσης, μη τυπικής μάθησης, συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, επανειδίκευσης, αναβάθμισης δεξιοτήτων, καθώς και για την παροχή μικροδιαπιστευτηρίων (microcredentials), που θα επιτρέπουν μία πιο ευέλικτη διαδικασία εκπαίδευσης, χωρίς αποκλεισμούς και σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ως το πρώτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο της Κύπρου που πέτυχε τη συμμετοχή του ως πλήρες μέλος σε δίκτυο 9 πανεπιστημίων της πρωτοβουλίας «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το EU-CONEXUS, είμαστε περήφανοι για τις πολλές προοπτικές που ανοίγονται. Η Ε.Ε. θεωρεί πως αυτά είναι τα πανεπιστήμια του μέλλοντος, αφού θα υλοποιήσουν το φιλόδοξο όραμα ενός καινοτόμου Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και Έρευνας, που θα δίνει τη δυνατότητα σε φοιτητές και φοιτήτριες να αποκτούν πτυχίο συνδυάζοντας σπουδές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Στο επίπεδο της έρευνας, επιστήμονες του πανεπιστημίου μας υλοποίησαν και υλοποιούν ένα πολύ μεγάλο αριθμό ερευνητικών έργων αιχμής, σε ένα ευρύ φάσμα τομέων που εξασφαλίστηκαν μέσα από

Μέγιστη προτεραιότητά μας είναι η συμβολή μας στην επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Η δέσμευσή μας για ένα καλύτερο αύριο αποδεικνύεται και φέτος από τα εξαιρετικά αποτελέσματά μας στα Times Higher Education Impact Rankings, τη μοναδική κατάταξη που αξιολογεί τα πανεπιστήμια σε σχέση με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η φετινή κατάταξη τοποθέτησε το Πανεπιστήμιο Frederick στα πρώτα 201-300 πανεπιστήμια, στην υψηλότερη θέση από όλα τα πανεπιστήμια που συμμετείχαν από την Κύπρο και την Ελλάδα. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η επιτυχία του σε σχέση με τον στόχο που αφορά στην Ποιοτική Εκπαίδευση, αφού κατατάχθηκε στην 44η θέση παγκοσμίως. Είναι γνωστό ότι διαχρονικός στόχος της πολιτείας είναι να καταστήσει την Κύπρο περιφερειακό κέντρο Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Με μεγάλη ικανοποίηση παρατηρήσαμε ότι στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης έχουν περιληφθεί φιλόδοξα μέτρα για στήριξη των πανεπιστημίων, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Αυτά τα μέτρα, όπως έχω αναφέρει στον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, αναμένουμε να μετατραπούν σε έργα. Αναμένουμε να ολοκληρωθεί η προσπάθεια για τη δημιουργία ενός Φορέα για την προώθηση της πανεπιστημιακής μας εκπαίδευσης και αναβάθμισης της εικόνας της Κύπρου διεθνώς ως εκπαιδευτικού προορισμού. Αναμένουμε επίσης, να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο οικοσύστημα υποδοχής και στήριξης φοιτητών/τριών του εξωτερικού, ώστε να επιλέγουν την Κύπρο για τις πανεπιστημιακές τους σπουδές. Η προσέλκυση φοιτητών/τριών από το εξωτερικό με σοβαρό ακαδημαϊκό υπόστρωμα είναι η αναγκαία συνθήκη για να επιτευχθεί αυτός ο κοινός και φιλόδοξος στόχος. Αναμένουμε, επίσης, από την κυβέρνηση να εφαρμόσει σχέδιο ουσιαστικών κινήτρων που θα συμβάλουν στην περαιτέρω στήριξη των νέων της πατρίδας μας για να επιλέγουν να σπουδάσουν σε πανεπιστήμια της Κύπρου - με ισότιμη αντιμετώπιση των φοιτητών/τριών δημοσίων και ιδιωτικών πανεπιστημίων.

EconomyToday 41

Η κανονικότητα της αβεβαιότητας Οι προκλήσεις για τον Τραπεζικό τομέα είναι πολύ-επίπεδες και ιδιαίτερα δύσκολες, αφού μοιάζει σχεδόν αδύνατον να προκύψει σύντομα ομαλότητα στα πολλά ανοικτά μέτωπα που πιέζουν τις οικονομίες.

ε ένα περιβάλλον το οποίο χαρακτηρίζεται και καθορίζεται από την αβεβαιότητα, οι τράπεζες της χώρας διαδραματίζουν τον κυριότερο -ίσως- ρόλο της σταθερότητας που συνδράμει στην οικονομική ανάπτυξη και δίνει ώθηση στην Ψηφιακή και Πράσινη Μετάβαση, σε συνδυασμό με την ευαίσθητη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής. Τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες πλέουν στα ταραγμένα νερά τεράστιων παγκόσμιων γεγονότων, που απλώνονται από την πανδημία με όλα τα συνεπακόλουθά της μέχρι τον πληθωρισμό και από γεωπολιτικές αναταράξεις μέχρι πολεμικές συρράξεις με διεθνή αντίκτυπο. Ταυτόχρονα, οι λεπτές ισορροπίες μεταξύ ανάπτυξης, απασχόλησης, κατανάλωσης και κόστους έχουν διασαλευθεί σε τέτοιο βαθμό που έχουν -στην ουσία- αναγκάσει κράτη και αρμόδιες Εποπτικές Αρχές να λαμβάνουν ή να στοχεύουν σε εφαρμογή αλληλοσυγκρουόμενων πολιτικών. Εν πολλοίς αυτά είναι τα δεδομένα με τα οποία πορεύεται ο Τραπεζικός τομέας και η οικονομία ευρύτερα και εντός του 2024. Συνεπώς, οι προκλήσεις για τον Τραπεζικό τομέα είναι πολύ-επίπεδες και ιδιαίτερα δύσκολες, αφού μοιάζει σχεδόν αδύνατον να προκύψει σύντομα ομαλότητα στα πολλά, ανοικτά μέτωπα που πιέζουν τις οικονομίες.

ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ESG

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον απαιτείται σύνεση, αλληλοκατανόηση και συνεργασία μεταξύ θεσμών, πολιτείας, οικονομικών φορέων και άλλων συμβαλλόμενων μερών στα της οικονομίας. Για τις τράπεζες ιδιαίτερη πρόκληση απαιτεί η μετάβαση στην εποχή με όλα τα απαιτούμενα που φέρνει μαζί του το ESG. Και μάλιστα αυτά συνοδεύονται από προσαρμογές και υποχρεώσεις που δεν αφορούν μόνο τις ίδιες τις τράπεζες ως επιχειρήσεις, αλλά τις χιλιάδες των πελατών τους, καθώς και την κοινωνία ολόκληρη. Θα 42 EconomyToday

γίνουν μεγάλα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση και οι τράπεζες έχουν ήδη ξεκινήσει την προετοιμασία για ώθηση της κυπριακής οικονομίας προς την οδό υλοποίησης των παραμέτρων του ESG.

ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΕΝΑΝΤΙ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΕΣΕΩΝ

Ταυτόχρονα, ένα μεγάλο στοίχημα αποτελεί η απρόσκοπτη παροχή Τραπεζικών υπηρεσιών μέσω εναλλακτικών καναλιών, με αμεσότητα, ευελιξία και κυρίως ασφάλεια. Πρόσφατα παραδείγματα κυβερνοεπιθέσεων και μάλιστα σε κρατικούς φορείς ή υπηρεσίες, αναδεικνύουν τη σημαντικότητα της ασφάλειας πληροφοριών και της θωράκισης των συστημάτων από το έγκλημα του κυβερνοχώρου. Ως τράπεζες επενδύουμε, εξελισσόμαστε και δημιουργούμε το καλύτερο δυνατό επίπεδο ασφαλείας έναντι κυβερνοεπιθέσεων.

ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Πολλές φορές ορισμένα σημαντικά θέματα οδηγούν στο περιθώριο τον πυρήνα των τραπεζικών εργασιών, που εδράζεται στους πυλώνες της υγιούς χρηματοδότησης της αγοράς και της ασφάλειας στις καταθέσεις. Με όσα έχουν πετύχει τα τελευταία χρόνια οι τράπε-

ΤΟΥ ΜΙΧΆΛΗ ΚΑΜΜΆ Γενικού διευθυντή στον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου

ζες αποτελούν τον κύριο παράγοντα ανάπτυξης της οικονομίας, μέσω του νέου δανεισμού σε συνδυασμό με τη μεγάλη μείωση του προβληματικού, δανειακού χαρτοφυλακίου. Ταυτόχρονα, έχοντας βελτιώσει τα οικονομικά τους αποτελέσματα και το μοντέλο λειτουργίας τους διασφαλίζουν στο μέτρο των δικών τους δυνατοτήτων την απαραίτητη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η ραγδαία άνοδος των επιτοκίων σε μικρό χρονικό διάστημα, σε μια προσπάθεια των Κεντρικών Τραπεζών να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό αποτελεί επίσης άλλη μία πηγή προκλήσεων για το νέο έτος. Προσβλέπουμε σε σταθερότητα σε κάθε δυνατό επίπεδο, προκειμένου οι δανειολήπτες να συνεχίσουν να αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους χωρίς δυσκολίες και οι τράπεζες να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την ανάπτυξη.

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΙΕΘΝΩΣ

Τα αλλεπάλληλα δημοσιεύματα των τελευταίων ετών, που έχουν πλήξει το όνομα της Κύπρου, σε σχέση με ζητήματα νομιμότητας και διαφάνειας, αποτελούν ένα στοίχημα το οποίο η πολιτεία επιβάλλεται να κερδίσει. Ο Τραπεζικός τομέας, έχοντας στο παρελθόν, βρεθεί σε αντίστοιχη κατάσταση επένδυσε τόσο στην ουσία όσο και στην επικοινωνία των ορθών μηνυμάτων.

Αυτή η προσπάθεια έχει πλέον αναγνωριστεί με ουσιαστικά, απτά αποτελέσματα. Μάλιστα, στο πεδίο της καταπολέμησης νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες έχουν κάνει τέτοια βήματα που όχι απλώς βελτιώνουν το όνομα των κυπριακών τραπεζών διεθνώς, αλλά ενισχύουν τον ρόλο της Κύπρου ως Kέντρου Παροχής Υπηρεσιών και προσέλκυσης επενδύσεων. Μπορούμε να διαβεβαιώσουμε κάθε ξένο εταίρο για αυτά που εφήρμοσαν και συνεχίζουν να εφαρμόζουν οι κυπριακές τράπεζες, ενώ είμαστε έτοιμοι να συνδράμουμε ουσιαστικές ενέργειες της πολιτείας προς την ορθή κατεύθυνση. Στον Τραπεζικό τομέα της χώρας μας είμαστε αφοσιωμένοι στο όραμα που εδράζεται στο τρίπτυχο της οικονομικής ανάπτυξης, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της κοινωνικής ευημερίας. Με εφόδια τη σύνεση, την εφαρμογή καλών πρακτικών, τη βελτίωση, τον διάλογο και με όπλα την αποφασιστικότητα και την αξιοποίηση κάθε νέας τεχνολογίας και κυρίως του ανθρώπινου δυναμικού στις τράπεζες, είμαστε πεπεισμένοι ότι -παρά τις προκλήσεις- θα συνδράμουμε τα μέγιστα προκειμένου η κυπριακή οικονομία και κοινωνία να αντεπεξέλθουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο των πιέσεων που δέχονται.

EconomyToday 43

Δέσμευσή μας η συνεχής στήριξη της κυπριακής οικονομίας Γνωρίζουμε καλά τον καθοριστικό και πολυσύνθετο ρόλο που έχουμε να επιτελέσουμε. Να αποτελέσουμε δηλαδή τον χρηματοδότη, τον σύμβουλο και πρωτίστως τον συνεργάτη των κυπριακών νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

ναντίλεκτα το 2023 ήταν ένα έτος πολλών προκλήσεων, κατά τη διάρκεια του οποίου συνέβησαν πολλά θετικά και αρνητικά. Το βέβαιο είναι ότι με την πάροδο των μηνών επιβεβαιωνόταν η εκτίμηση ότι θα ήταν άλλο ένα έτος με κεντρικό χαρακτηριστικό γνώρισμα την αβεβαιότητα και τη μεταβλητότητα των συνθηκών εντός και εκτός συνόρων. Τρανή απόδειξη, είναι για παράδειγμα ο πόλεμος στο γειτονικό Ισραήλ και τη Λωρίδα της Γάζας, κάτι που δεν αναμέναμε και το οποίο δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί και πόσο θα κρατήσει. Το οικονομικό περιβάλλον είναι πλέον τόσο διεθνοποιημένο που οποιοδήποτε γεγονός ευρείας έκτασης οπουδήποτε στον κόσμο, μπορεί να μας επηρεάσει έμμεσα ή άμεσα. Ως εκ τούτου το ζητούμενο είναι να γίνεται όσον το δυνατό καλύτερη προετοιμασία και η οικονομία μας, παρά το ότι επηρεάζεται από διεθνείς εξελίξεις όντας ιδιαίτερα εξωστρεφής, να συνεχίσει να επιδεικνύει ισχυρή ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα.

ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΛΑΤΕΣ ΜΑΣ

Κατά τη διάρκεια του έτους η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε μια σειρά από αυξήσεις των επιτοκίων συνεχίζοντας την προσπάθεια τιθάσευσης του υψηλού πληθωρισμού. Η αλλαγή δεδομένων μετά από μια μακρά περίοδο χαμηλών επιτοκίων είναι φυσιολογικό να δημιουργεί αντιδράσεις και ανησυχίες. Η Τράπεζα Κύπρου βρίσκεται διαχρονικά και αποδεδειγμένα στο πλευρό των πελατών της για να τους υποστηρίξει στα εύκολα και στα δύσκολα. Γνωρίζουμε καλά τον καθοριστικό και πολυσύνθετο ρόλο που έχουμε να επιτελέσουμε. Να αποτελέσουμε δηλαδή τον χρηματοδότη, τον σύμβουλο και πρωτίστως τον συνεργάτη των κυπριακών νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το εννιάμηνο του 2023, ο νέος δανεισμός που παραχώρησε η τράπεζα ανήλθε σε €1,6 δισ., περίπου, παρά το περιβάλλον αυξανόμενων επιτοκίων. Επιπλέον, έχουμε εισάγει νέα σχέδια με ελκυστικά επιτόκια για αγορά στέγης με πολλές επιλογές επιτοκίων. Μια τέτοια επιλογή είναι και το στεγαστικό δάνειο με σταθερό επιτόκιο και δόση για 25 χρόνια, γεγονός που προστατεύει τα νεαρά ζευγάρια από τις διακυμάνσεις των επιτοκίων. 44 EconomyToday

Αναλάβαμε όμως και πρωτοβουλίες, σε σχέση με τα υφιστάμενα μας δάνεια δεδομένων των αυξήσεων επιτοκίων από την ΕΚΤ. Ως τράπεζα προχωρήσαμε σε επαναδιαπραγμάτευση των όρων δανείων ύψους €2 δισ. το 2023, ενώ έχουμε ανακοινώσει σχέδιο επιβράβευσης περίπου 19.000 συνεπών πελατών μας με στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας, αξίας μέχρι €350.000 μέσω του προγράμματος «Ανταμοιβή», με κόστος περίπου €4 εκατ.. Επιπρόσθετα, δώσαμε τη συναίνεσή μας στις συνεχείς αναστολές των εκποιήσεων, παρόλο που είναι μία πρακτική ιδιαίτερα επιζήμια τόσο για τις τράπεζες όσο και για την οικονομία γενικότερα. Την ίδια ώρα, συνεχίζουμε να είμαστε με διαφορά η τράπεζα που εμπιστεύονται περισσότερο για τις καταθέσεις τους οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Δεν πρέπει να διαφεύγει πως όταν τα επιτόκια της ΕΚΤ ήταν αρνητικά, οι τράπεζες, όπως η δική μας με μεγάλο όγκο καταθέσεων, αναγκάζονταν να πληρώνουν μεγάλα ποσά για τη φύλαξη των χρημάτων των πελατών τους. Η κερδοφορία μιας τράπεζας είναι δείκτης υγείας. Για να το θέσω απλά, όταν μία τράπεζα ή η όποια επιχείρηση δεν κάνει κέρδος σημαίνει ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα. Ειδικά για τις τράπεζες, οι οποίες έχουν την ευθύνη να διαχειρίζονται τα χρήματα άλλων, οι απαιτήσεις είναι τεράστιες. Άρα, η κερδοφορία ενισχύει και θωρακίζει τα κεφάλαια, τη ρευστότητα και γενικότερα τον ισολογισμό της τράπεζας, ειδικά σε περιόδους τόσο μεγάλης αβεβαιότητας. Την ίδια ώρα, θα πρέπει να δημιουργούμε απόδοση και για τους μετόχους μας, οι οποίοι για πολλά χρόνια στήριξαν την τράπεζα χωρίς να έχουν κάποιο όφελος. Δεδομένου ότι το 2023 φεύγει, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν, η δέσμευσή μας για διαρκή και ουσιαστική στήριξη των πελατών μας και του συνόλου των πολιτών παραμένει ισχυρή κι αδιαπραγμάτευτη και για το 2024. Θα συνεχίσουμε να παρέχουμε νέα, καινοτόμα, ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες προσαρμοσμένα στις σύγχρονες απαιτήσεις, διατηρώντας παράλληλα τον ηγετικό μας ρόλο στην αγορά, στην Ψηφιακή Μετάβαση και στη μετεξέλιξη της κυπριακής οικονομίας σε μια βιώσιμη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη σύγχρονη οικονομία.

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΧΆΡΗ ΠΟΥΑΓΚΑΡΈ Αναπληρωτή διευθύνοντα συμβούλου & διευθυντή Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων, Τράπεζας Κύπρου

Η Ελληνική Τράπεζα συνεχίζει τα ψηφιακά άλματα με όραμα και συνέπεια Εφαρμόζοντας τραπεζικές πρακτικές, που αξιοποιούν τις πιο σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, η τράπεζα θέτει στο επίκεντρο της λειτουργίας της τη «phygital» εμπειρία

λείνοντας μια ιδιαίτερα παραγωγική χρονιά, η Ελληνική τράπεζα υποδέχεται το νέο έτος με το ίδιο σταθερό αίσθημα συνέπειας και δέσμευσης απέναντι στους πελάτες της και την κυπριακή κοινωνία ευρύτερα. Σ’ αυτό το πλαίσιο, στον πυρήνα της δράσης της θα βρίσκεται και τη νέα χρονιά ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός, πεδίο στο οποίο ήδη έγιναν πολύ σημαντικά βήματα τα τελευταία χρόνια. Εφαρμόζοντας τραπεζικές πρακτικές, που αξιοποιούν τις πιο σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, η τράπεζα θέτει στο επίκεντρο της λειτουργίας της τη «phygital» εμπειρία, η οποία συναρμόζει τη φυσική παρουσία (physical) με την Ψηφιοποίηση (digital). Παράλληλα, διευρύνει και ενισχύει διαρκώς τις αμιγώς Ψηφιακές υπηρεσίες, παρέχοντας στους πελάτες της ένα εξαιρετικά διευρυμένο σύνολο επιλογών και εναλλακτικών, που ικανοποιούν διαφοροποιημένες ανάγκες. Ειδικότερα η νέα ιστοσελίδα και η ανανεωμένη εμφάνιση του Online Banking, στα πρότυπα Διεθνών Χρηματοπιστωτικών Οργανισμών, καθιστούν τις Ψηφιακές συναλλαγές ακόμη πιο άνετες και φιλικές για τους χρήστες, προσφέροντας μια ιδιαίτερα ποιοτική και ταχεία τραπεζική εμπειρία. Κομβικής σημασίας ψηφιακό άλμα της τράπεζας είναι και οι πιστωτικές διευκολύνσεις που παρέχονται πλέον και από το κινητό μέσω του Hellenic Bank Mobile App. Εγγραφόμενοι στο Hellenic Bank Mobile App και ακολουθώντας μερικά απλά βήματα, οι πελάτες της Ελληνικής μπορούν τώρα να αιτηθούν για «Προσωπικό Δάνειο», «Πιστωτική Κάρτα» ή «Λογαριασμό με Όριο», απολαμβάνοντας επιλογές που καλύπτουν βασικές πιστωτικές ανάγκες με τη μέγιστη ευελιξία.

ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ

Ακόμη, τη βέλτιστη εξυπηρέτηση και εξοικονόμηση χρόνου των πελατών εξασφαλίζει και η εφαρμογή «Book a Meeting», στην ιστοσελίδα της Ελληνικής, η οποία δίνει τη δυνατότητα να προγραμματίσετε ραντεβού με λειτουργό της τράπεζας, προκειμένου να πραγματοποιηθούν ενέργειες, όπως πιστωτικές διευκολύνσεις, άνοιγμα λογαριασμού, επικαιροποίηση στοιχείων, ασφαλιστικά σχέδια, επενδυτικές επιλογές και άλλα.

Την προτίμηση των πελατών για τις Ψηφιακές υπηρεσίες επιβεβαιώνουν και τα στατιστικά στοιχεία, καθώς τον Νοέμβριο του 2023 μόλις το 9% των συναλλαγών πραγματοποιήθηκαν στο ταμείο κάποιου καταστήματος, ενώ το 91% των συναλλαγών διεκπεραιώθηκε μέσα από τα εναλλακτικά κανάλια της τράπεζας. Συγκεκριμένα, το 48% πραγματοποιήθηκε μέσω Online Banking και το 43% στις ΑΤΜ, επιπλέον το 99% των μεταφορών χρημάτων πραγματοποιείται μέσω του Online Banking. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι από τις αρχές του 2021 οι χρήστες του Online Banking αυξήθηκαν κατά 93%, οι χρήστες του Hellenic Bank Mobile App κατά 108% και οι συναλλαγές στο Contact Pay κατά 504%. Αξιολογώντας την ψηφιακή στροφή αλλά και την ανάγκη ορισμένων πελατών για υποστήριξη στη χρήση των εναλλακτικών καναλιών, η Ελληνική έχει καθιερώσει και τον θεσμό των Meeters-Greeters, οι οποίοι υποδέχονται στα καταστήματά τους πελάτες – ιδιαίτερα τους πολίτες τρίτης ηλικίας– και τους διευκολύνουν στη χρήση των Ψηφιακών Καναλιών Εξυπηρέτησης. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στις νέες χρεώσεις που θα θέσει η Ελληνική τράπεζα σε εφαρμογή από τις αρχές του νέου έτους, παρέχοντας σημαντικές διευκολύνσεις σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Προσμετρώντας τις προκλήσεις και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ορισμένοι από τους συμπολίτες μας, η τράπεζα προχωρά στη στήριξη χαμηλοσυνταξιούχων, θεσπίζοντας μηδενικά έξοδα διατήρησης λογαριασμού, καθώς και νέες χαμηλότερες χρεώσεις για συναλλαγές στο ταμείο για τους πολίτες άνω των 65 ετών. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες με αναπηρίες να πραγματοποιήσουν συναλλαγές στο ταμείο χωρίς καμία απολύτως χρέωση, ενώ οι λήπτες Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος μπορούν να αποκτήσουν λογαριασμό Basic χωρίς χρέωση και έξοδα συντήρησης. Επιπλέον, η επέκταση του ορίου δωρεάν μεταφοράς εμβασμάτων SEPA μέσω του Online Banking από τα €1.000 στις €5.000 που προβλέπεται από τη νέα χρονιά αποτελεί ένα μέτρο από το οποίο θα επωφεληθούν όλοι οι πελάτες. Είναι σαφές ότι και τη νέα χρονιά η Ελληνική τράπεζα θα συνεχίσει να υλοποιεί ένα συνολικό και συμπεριληπτικό πρόγραμμα Ψηφιακού Μετασχηματισμού, στο επίκεντρο του οποίου συνεχίζουν να βρίσκονται οι πελάτες και οι ανάγκες τους.

ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΣΚΛΆΒΟΥ Επικεφαλής Εταιρικής Επικοινωνίας και Ταυτότητας της Ελληνικής Τράπεζας

EconomyToday 45

Οι προκλήσεις του 2023 και οι προοπτικές του 2024 Το 2024 αναμένεται να είναι μια χρονιά-σταθμός όσον αφορά τη χρήση της τεχνολογίας στον Τραπεζικό τομέα και ιδιαίτερα της Τεχνητής Νοημοσύνης.

ο 2023 ήταν μια χρονιά γεμάτη αρκετές προκλήσεις, αλλά και τεράστιες προοπτικές για τον Τραπεζικό τομέα. Ιδιαίτερα με τις πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις, για ακόμη μια φορά αποδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος των τραπεζών στη διασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ

Το 2023 παρατηρήθηκε μια συνεχόμενη πορεία αύξησης των επιτοκίων στην Ευρωζώνη, με στόχο να τιθασευτεί ο αυξανόμενος πληθωρισμός. Πράγματι, ο πληθωρισμός έχει μειωθεί, αλλά είναι ακόμα ψηλότερος από το 2%, που έχει στόχο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η αύξηση των επιτοκίων επηρέασε δυσμενώς τόσο τους δανειολήπτες όσο και αυτούς που σχεδίαζαν να δανειστούν, αφού αυξάνοντας τις δόσεις συρρικνωνόταν και η δυνατότητα αποπληρωμής. Ταυτόχρονα, όμως, η αύξηση των επιτοκίων ευνόησε τους καταθέτες, εφόσον προσέφερε καλύτερη απόδοση, σε περίπτωση που οι τράπεζες είχαν επιλέξει να αυξήσουν τα καταθετικά τους επιτόκια. Σ’ αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ως Ancoria Bank ήμασταν η πρώτη τράπεζα στην Κύπρο που αύξησε σημαντικά τα καταθετικά της επιτόκια και είναι ιδιαίτερα ευχάριστο το γεγονός ότι και άλλες τράπεζες ακολούθησαν αυτήν την πρακτική. Όσον αφορά το 2024 και το θέμα των επιτοκίων, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις αναλυτών, αναμένεται μια σταθεροποίηση μέχρι και τον Απρίλιο κι έπειτα μειώσεις, οι οποίες θα φέρουν το βασικό καταθετικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας λίγο κάτω από το 3% μέχρι το τέλος του έτους. Παρόλα αυτά οι εκτιμήσεις αλλάζουν τακτικά και θα πρέπει να αναμένουμε τις εξελίξεις για τη λήψη οποιωνδήποτε στρατηγικών αποφάσεων.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Η τεχνολογία αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και έχει επηρεάσει κάθε πτυχή της καθημερινότητας. 46 EconomyToday

Το 2024 αναμένεται να είναι μια χρονιά-σταθμός όσον αφορά τη χρήση της τεχνολογίας στον Τραπεζικό τομέα και ιδιαίτερα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αν αναλογιστεί κανείς πόση επίδραση έχει ασκήσει για παράδειγμα το chatGPT, με αποτέλεσμα τη διευκόλυνση των καθημερινών ζητημάτων και τη μείωση του χρόνου που αναλώνεται σε τέτοια θέματα, δεν είναι καθόλου παράξενο κάτι παρόμοιο να χρησιμοποιηθεί και στις οικονομικές συναλλαγές και μάλιστα πιο γρήγορα απ’ ό,τι κάποιος θα περίμενε. Άλλωστε, τα τεχνολογικά άλματα είναι τόσο μεγάλα, ώστε ο Τραπεζικός τομέας θα πρέπει να συμδαβίζει υλοποιώντας νέα προϊόντα και υπηρεσίες κι όχι να μένει ένας απλός παρατηρητής. Συγκεκριμένα, η Τεχνολογία Δημιουργικής Τεχνητής Νοημοσύνης, η οποία προϋπήρχε, αλλά αναδείχθηκε μέσω της εφαρμογής chatGPT κι έγινε ευρέως διαδεδομένη, έδωσε στους χρήστες τη δυνατότητα να έχουν άμεση επαφή με την τεχνολογία αξιοποιώντας τη σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες, αντίληψη και κώδικα επικοινωνίας. Αυτό το γεγονός δημιουργεί πολλές προοπτικές ανάπτυξης στον Τραπεζικό τομέα, με απώτερο σκοπό να αυξηθεί η παραγωγικότητα, η ποιότητα, καθώς και η ικανοποίηση, τόσο των υπαλλήλων όσο και των πελατών. Παράλληλα, νέες ανάγκες δημιουργούνται για τη σωστή χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως η εκπαίδευση ατόμων σε τεχνικές prompt engineering, τα οποία θα κατανοούν τις δυνατότητες και τους σχετικούς κινδύνους. Λαμβάνοντας τα πιο πάνω υπόψη, η Ancoria Bank αναβαθμίζεται συνεχώς, βρίσκοντας τρόπους να ενισχύσει τις Ψηφιακές υπηρεσίες και τα προϊόντα της, διατηρώντας ταυτόχρονα τη πελατοκεντρική προσέγγιση. Εν κατακλείδι, το μεγάλο στοίχημα που θα πρέπει να θέσει ο Τραπεζικός τομέας και αποτελεί στόχο για την Ancoria Bank, είναι να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον, φιλικό και ασφαλές, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες αιχμής, όπου ο κάθε πελάτης θα μπορεί να διαχειρίζεται τα οικονομικά του με διάλογο στο δικό του επίπεδο κατανόησης, χωρίς να πρέπει να αντιλαμβάνεται σε βάθος όλη την ομολογουμένως δυσνόητη τραπεζική ορολογία.

ΤΟΥ ΝΙΚΌΛΑ ΠΡΈΝΤΖΑ Αναπληρωτή εκτελεστικού διευθυντή & διευθυντή Επιχειρηματικών Λειτουργιών, Ancoria Bank

Θετική η πορεία της οικονομίας, απαγορευτικός ο εφησυχασμός Η αντιμετώπιση των προκλήσεων απαιτεί από τις τράπεζες να έχουν ευελιξία, ισχυρές στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων και χαρτοφυλάκια ποικίλης σύνθεσης.

πό το 2013 και εντεύθεν, η κυπριακή οικονομία έχει επιβεβαιώσει σε μια σειρά από δύσκολες περιστάσεις την ανθεκτικότητά της: στις έντονες πιέσεις της περασμένης δεκαετίας, προστέθηκαν διαδοχικά οι κρίσεις της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, στη διάρκεια των οποίων η οικονομία όχι μόνο αντεπεξήλθε αποτελεσματικά στις προκλήσεις, αλλά πέτυχε και αξιοσημείωτους ρυθμούς ανάπτυξης. Η πρόσφατη αναβάθμισή της στην επενδυτική βαθμίδα από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s, ο οποίος πρώτος την είχε κατατάξει στη μη επενδυτική βαθμίδα το 2012, επιβεβαιώνει την πορεία αυτή. Η αναβάθμιση είναι το αποτέλεσμα κυρίως των δημοσιονομικών και τραπεζικών μεταρρυθμίσεων, καθώς και της σημαντικής μείωσης των επισφαλών δανείων. Σημαντική είναι άλλωστε και η αναθεώρηση από τον οίκο Fitch, της προοπτικής της κυπριακής οικονομίας από σταθερή σε θετική, επικαλούμενος την ανθεκτικότητα της οικονομίας, των καλών δημοσιονομικών, αλλά και τη βελτίωση των τραπεζικών δεικτών. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας προβλέπεται να ξεπεράσει τον μέσο όρο της Ε.Ε. Φέτος, αναμένεται να ανέλθει στο 2,4% ενώ το 2024 οι προβλέψεις βλέπουν άνοδο στο 2,9% και πέρα του 3% το 2025 και 2026. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να περιοριστεί στο 2,5% το 2024, ενώ το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί στο 5,8%, από 6,4% φέτος. Παρόλα αυτά, ο εφησυχασμός δεν επιτρέπεται. Η όποια παρέκκλιση από τη δημοσιονομική πειθαρχία, στην παρούσα χρονική συγκυρία, με την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, μπορεί εύκολα να θέσει σε κίνδυνο όσα έκτισε η Κύπρος με επίμονη προσπάθεια και δύσκολες αποφάσεις. Ο πόλεμος στη Γάζα έχει ήδη επηρεάσει τη χώρα μας, κυρίως στον τομέα του Τουρισμού. Ο αντίκτυπος στην κυπριακή οικονομία μπορεί να έχει διαβαθμίσεις ανάλογα με τη διάρκεια και την ένταση της σύγκρουσης, καθώς και την ικανότητα της χώρας μας να μετριάσει τις επιπτώσεις. Σ’ αυτό το πλαίσιο είναι μείζονος σημασίας να παραμείνουμε εστιασμένοι στον μεγάλο στόχο: να μπει η οικονομία σε μια βιώσιμη βάση δίνοντας έμφαση σε συγκεκριμένους τομείς και υλοποιώντας μεταρρυθμίσεις που θα μας επιτρέψουν να επιταχύνουμε την Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση και να αντιμετωπίσουμε απρόβλεπτες καταστάσεις και κινδύνους.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της πρέπει επίσης να βρίσκεται στην κορυφή των στοχεύσεών μας. Η επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι Διεθνείς Υπηρεσίες Εφοδιαστικής Αλυσίδας είναι μονόδρομος για την κυπριακή οικονομία. Οι ΑΠΕ αποτελούν κλειδί μείωσης κόστους, υποστήριξης επενδύσεων και ενεργειακής αυτονομίας, βελτιώνοντας κατακόρυφα τις οικονομίες κλίμακας. Επιπρόσθετα, η γεωγραφική θέση της Κύπρου και η ιδιότητά της ως κράτος μέλος της Ε.Ε. προσφέρει εξαιρετικές ευκαιρίες για ανάπτυξη του τομέα των Ναυτιλιακών και Αεροπορικών Μεταφορών. Η Υγεία, η Παιδεία, ο Πρωτογενής τομέας και η τεχνολογική εξέλιξη είναι επίσης κεφαλαιώδους σημασίας για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας, με σημαντική προοπτική. Οι τράπεζες μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο προς επίτευξη των μεγάλων στόχων επειδή διαθέτουν τους αναγκαίους χρηματοοικονομικούς πόρους και τεχνογνωσία. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί από τις τράπεζες να έχουν ευελιξία, ισχυρές στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων και χαρτοφυλάκια ποικίλης σύνθεσης. Ενσωματώνοντας τη Βιωσιμότητα στις βασικές επιχειρηματικές πρακτικές τους και υποστηρίζοντας ενεργά πρωτοβουλίες ESG, οι τράπεζες μπορούν να συμβάλουν στην παγκόσμια μετάβαση προς μια πιο περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνη οικονομία. Ως ένας από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας, η AstroBank παραμένει προσηλωμένη στην υλοποίηση υπεύθυνων επιχειρηματικών πρακτικών, την προστασία του περιβάλλοντος και στήριξης της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιείται. Τα τελευταία τρία χρόνια καταρτίσαμε ένα επιχειρηματικό σχέδιο που έχει οδηγήσει σε σημαντικές λειτουργικές βελτιώσεις και ποιοτικότερη εξυπηρέτηση πελατών, ενώ καταγράφεται συνεχόμενη κερδοφορία και ενίσχυση της κεφαλαιακής θέσης της τράπεζας. Παράλληλα μια σειρά άλλων ποιοτικών δεικτών παρουσίασαν σημαντική βελτίωση, όπως οι δείκτες κόστος προς έσοδα και μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων. Η AstroBank έχει το κρίσιμο οικονομικό μέγεθος για να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας και κοινωνίας.

ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΊΔΗ ΒΟΥΡΆΚΗ CEO, AstroBank

EconomyToday 47

Το ηλεκτρονικό χρήμα είναι μέρος της ανάπτυξης της Κύπρου Οι εταιρείες ηλεκτρονικού χρήματος στην Κύπρο πλέον είναι αρκετές για να την καταστήσουν ένα από τα σημαντικά κέντρα ανάπτυξης του τομέα στην Ευρώπη.

ο 2023 ήταν μια χρονιά που έδειξε τη σταθερότητα, την ανθεκτικότητα και την προοπτική της Κύπρου. Ήταν η χρονιά που αναβαθμίστηκε η κυπριακή οικονομία και πλέον όλοι οι οίκοι την κατατάσσουν σε επενδυτική βαθμίδα. Ήταν η χρονιά που δόθηκε πραγματική έμφαση από το κράτος και τις επιχειρήσεις στην αλλαγή του επιχειρηματικού μοντέλου, ώστε να δοθεί έμφαση στον τομέα της Τεχνολογίας, ο οποίος ήδη προσθέτει ένα πολύ σημαντικό ποσοστό στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν.

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Ο νέος πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης έχει θέσει ένα μεγάλο στόχο. Την ψηφιοποίηση του κράτους. Αυτό δυνητικά μπορεί να έχει δυο αποτελέσματα. Πρώτον τη διευκόλυνση και ευημερία των πολιτών, όπου πλέον θα μπορούν να ζουν και να συναλλάσσονται σε ένα σύγχρονο περιβάλλον και δεύτερον θα σηματοδοτήσει την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου της Κύπρου, που έμφαση θα έχει πλέον η ψηφιοποίηση, η έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων αλλά και η προσέλκυση τεχνολογικών εταιρειών και εξειδικευμένου Ανθρώπινου Δυναμικού από το εξωτερικό. Εδώ, ο τομέας του Ηλεκτρονικού Χρήματος μπορεί να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο. Όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού μας δίνεται η δυνατότητα ως κράτος μέλος της να συναλλασσόμαστε σε 27 χώρες χωρίς ουσιαστικούς περιορισμούς. Το 2023 ήταν μια καλή χρονιά για τον τομέα. Αυξήθηκαν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, αναπτύχθηκαν νέες τεχνολογίες, μπήκαμε στη φάση όπου το ηλεκτρονικό ευρώ δοκιμάζεται από Οργανισμούς και επιχειρήσεις με σκοπό να καθοριστούν οι κανόνες που θα ρυθμίσουν την κυκλοφορία του σε μερικά χρόνια αλλά το πιο σημαντικό για εμάς είναι, ότι οι εταιρείες ηλεκτρονικού χρήματος στην Κύπρο πλέον είναι αρκετές για να την καταστήσουν ένα από τα σημαντικά κέντρα ανάπτυξης του τομέα στην Ευρώπη. 48 EconomyToday

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Ποιο είναι όμως το μέλλον του ηλεκτρονικού χρήματος; Αυτό θα διαμορφωθεί από τη σύγκλιση των διαφόρων τεχνολογιών και της προσέγγισης των Ρυθμιστικών Αρχών. Η αντικατάσταση των παραδοσιακών μεθόδων πληρωμών με πιο αποτελεσματικές, ασφαλείς και καινοτόμες λύσεις που δίνουν οι νέες πλατφόρμες πληρωμών, αναμένεται να διαμορφώσει ένα οικοσύστημα χρηματοοικονομικών συναλλαγών που θα αντικατοπτρίζει την εξέλιξη της τεχνολογίας και τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Τα ψηφιακά πορτοφόλια και οι συσκευές πληρωμών αναμένεται να χρησιμοποιούνται όλο και από περισσότερους. Μέσω της χρήσης smartphones, η ενσωμάτωση τεχνολογιών NFC (Near Field Communication) επιτρέπει στους καταναλωτές να πραγματοποιούν αγορές με ένα απλό άγγιγμα. Αυτή η ευκολία και η ταχύτητα αναμένεται να αυξήσει την αποδοχή των ψηφιακών πληρωμών και το 2024.

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Επιπλέον, η χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης στον τομέα των Πληρωμών ανοίγει νέους ορίζοντες. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα χρησιμοποιηθεί περισσότερο από ποτέ, αφού μπορεί να ανιχνεύει ανωμαλίες στις συναλλαγές, ενώ η αυτόματη επεξεργασία και η πρόβλεψη των συνηθισμένων συναλλαγών μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία πληρωμών. Η εφαρμογή του blockchain από την άλλη σε διάφορους τομείς των Πληρωμών αναμένεται να αυξήσει τη διαφάνεια και την ταχύτητα των συναλλαγών. Το blockchain διασφαλίζει την ακεραιότητα των δεδομένων και την ανταλλαγή πληροφοριών χωρίς την ανάγκη ενδιάμεσων φορέων. Θεωρώ, λοιπόν, ότι το 2024 θα φέρει μια μικρή επανάσταση στον τομέα των Ηλεκτρονικών Πληρωμών αφού θα εφαρμοστούν τεχνολογίες που ακούμε ότι υπάρχουν αλλά δεν τις έχουμε χρησιμοποιήσει. Εμείς εδώ στην Κύπρο έχουμε την ευκαιρία να γίνουμε μέρος αυτής της επανάστασης. Με μεθοδικότητα, σύνεση και πίστη στις ικανότητές μας είναι βέβαιο ότι θα καταφέρουμε να συμβάλουμε στην περαιτέρω ανάπτυξη μέσα στο 2024.

ΤΟΥ ΓΙΆΝΝΗ ΓΕΩΡΓΟΎΛΑ Προέδρου του Κυπριακού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Χρήματος και Ιδρυμάτων Πληρωμών (ΑCEMPI)

Να δημιουργηθούν σωστές υποδομές για προσέλκυση και διατήρηση των ξένων επενδύσεων Η επένδυση σε ακίνητα στην Κύπρο είναι ακόμα ενεργή, ειδικότερα όσον αφορά τα οικιστικά και τα τουριστικά ακίνητα.

ι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων και ειδικότερα του 2023 για τον τομέα των Ακινήτων αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας, ήταν αξιοσημείωτες. Η οικονομική αναταραχή και οι πολεμικές συγκρούσεις που διανύουμε επηρεάζουν την Κύπρο σε ένα βαθμό, αλλά δεν ανέκοψαν προς το παρόν τη δυναμική πορεία που είχε τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα, οι εξελίξεις βοήθησαν να αναπτυχθεί περαιτέρω ανταγωνιστικά ο τομέας των Ακινήτων, ενώ παρουσιάστηκε η ανάγκη για τη δημιουργία ενός τολμηρού οράματος και σχεδιασμού για το μέλλον. Τα πιο πάνω, σε συνδυασμό με την τεχνολογική πρόοδο των τελευταίων ετών, αλλά και τις προοπτικές για περαιτέρω τεχνολογική αναβάθμιση θα βοηθήσουν στον εκσυγχρονισμό του τομέα των Ακινήτων.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Οι κύριες προκλήσεις στον τομέα των Ακινήτων αυτή την εποχή είναι οι πολεμικές συγκρούσεις σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή που επηρεάζουν τον Τουριστικό τομέα και έμμεσα τον Κτηματικό. Επιπρόσθετα, η απότομη αύξηση στα δανειστικά επιτόκια, το αυξημένο κατασκευαστικό κόστος που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για νοικοκυριά και επιχειρήσεις που αναβάλλουν τις μελλοντικές τους αποφάσεις αλλά και η πρόσφατη αλλαγή του ΦΠΑ στην πρώτη κατοικία, θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις μελλοντικές αναπτύξεις. Κρίνουμε όμως ότι ο επηρεασμός της αλλαγής του ΦΠΑ θα φανεί μεσοπρόθεσμα, εφόσον υπάρχουν αρκετά έργα στα σκαριά που θα υπόκεινται στην περασμένη νομοθεσία του ΦΠΑ - έργα τα οποία κατατέθηκαν για Πολεοδομική άδεια πριν τις 31/10/2023. Όπως είναι γνωστό όμως, κάθε πρόκληση δημιουργεί και ευκαιρίες. Η επένδυση σε ακίνητα στην Κύπρο είναι ακόμα ενεργή, ειδικότερα όσον αφορά τα οικιστικά και τα τουριστικά ακίνητα. Αυτό που παρατηρούμε είναι πως η δυναμική ζήτησης και προσφοράς είναι πολύ ελκυστική για τους επενδυτές και αυτό φαίνεται από

την ανοδική τάση του Δείκτη Ακινήτων Κύπρου που συνεχίστηκε και το τρίτο τρίμηνο του 2023, αλλά και το συνεχιζόμενο πολύ χαμηλό απόθεμα οικιστικών μονάδων, ιδιαίτερα στις παραλιακές πόλεις. Τέλος, η αλλαγή στον ΦΠΑ θα προκαλέσει ένα παράθυρο ευκαιριών για μεταχειρισμένα ακίνητα, ιδιαίτερα εκείνα μεγάλου εμβαδού και αξίας, όπου συγκρίσιμα καινούργια ακίνητα θα υπόκειται σε 19% ΦΠΑ.

ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Το νησί μας διαθέτει κάποια εντυπωσιακά χαρακτηριστικά για την προσέλκυση ξένων επενδυτών, εντός ή εκτός της Ε.Ε. και οι προτεραιότητές μας θα πρέπει να βασίζονται στη δημιουργία των σωστών υποδομών για την προσέλκυση και διατήρηση των ξένων επενδύσεων. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε στις οποιεσδήποτε προκλήσεις μπορεί να έχουμε. Με βάση τα στοιχεία που έχουμε ενώπιον μας, τα οποία δείχνουν τον βαθμό ζήτησης που υπάρχει, η Altia στον πρώτο χρόνο λειτουργία της, κατέγραψε πάνω από 2,5 εκ. προβολές στην ιστοσελίδα της σε ακίνητα, με τους επισκέπτες να προέρχονται από 45 και πλέον χώρες. Με στοχευμένο marketing και σε συνδυασμό με τον επαγγελματισμό και την εμπειρία της ομάδας μας, καταφέραμε να πετύχουμε πωλήσεις πέρα των €100 εκ., ποσό που ξεπερνά κατά πολύ τις πωλήσεις που σημείωσε οποιαδήποτε άλλη εταιρεία του τομέα μας τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της. Προκλήσεις πάντα θα υπάρχουν εφόσον ένα πράγμα είναι σίγουρο στον τομέα των Ακινήτων: ότι τίποτε δεν είναι ποτέ σίγουρο. Αλλά όπως μας έχει υποδείξει πολλές φορές το παρελθόν, η επένδυση στα ακίνητα όταν γίνεται σωστά και με μακροχρόνιο ορίζοντα μπορεί να προσφέρει ικανοποιητικά επενδυτικά αποτελέσματα.

ΤΟΥ ΚΡΊΤΩΝΑ ΟΝΗΣΙΦΌΡΟΥ Διευθυντή πωλήσεων Altia

EconomyToday 49

Η ανάπτυξη απαιτεί συστηματική παρακολούθηση και συγκεκριμένο πλάνο δράσης Για να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε σε ένα αβέβαιο περιβάλλον με μη προβλεπόμενες εξελίξεις στο παγκόσμιο σκηνικό, η Κύπρος χρειάζεται να διατηρήσει υγιή οικονομικά δεδομένα και να δημιουργήσει ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον

ι εκτιμήσεις για την κυπριακή οικονομία είναι ότι θα παρουσιάσει ρυθμό ανάπτυξης τον ίδιο περίπου με την τρέχουσα χρονιά, νοουμένου φυσικά ότι θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στο μείγμα προκλήσεων που παρουσιάζεται κυρίως από το εξωτερικό περιβάλλον.

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

Οι κίνδυνοι για την οικονομία της Κύπρου προκύπτουν από δυσμενείς εξωτερικές εξελίξεις, τα επιτόκια που αναμένονται να παραμείνουν υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε συνδυασμό με την ακρίβεια, τη γεωπολιτική αστάθεια και από χαμηλότερες από τις αναμενόμενες επιδόσεις στον τομέα των Εξαγωγών εξαιτίας των διάφορων κυρώσεων. Επιπλέον, η κυπριακή οικονομία καλείται να παραμείνει ανταγωνιστική προχωρώντας στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Την ίδια στιγμή διαφαίνεται ότι η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας αναμένεται να συνεχιστεί και το επόμενο έτος απόρροια της νομισματικής σύσφιγξης, της αύξησης του ενεργειακού κόστους και του περιορισμού της παγκόσμιας κατανάλωσης. Σημαντικό σημείο αναφοράς και προβληματισμού για την πορεία της εγχώριας αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας αποτελούν οι πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, οι οποίες αναμένεται να επιβαρύνουν την κατάσταση αναφορικά με τις τιμές της ενέργειας και την εφοδιαστική αλυσίδα. Την ίδια στιγμή σημειώνεται ότι το γειτονικό Ισραήλ τα τελευταία χρόνια αποτελεί μια σημαντική αγορά για τον κυπριακό Τουρισμό και τον τομέα των Ακινήτων. Για να μπορέσει η κυπριακή οικονομία να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις του 2024 αλλά και μακροπρόθεσμα, είναι αναγκαίο να συνεχίσει να επικεντρώνεται στα δυνατά της σημεία, στην αναβάθμιση των παραδοσιακών Οικονομικών τομέων που διαχρονικά στηρίζουν το ΑΕΠ της χώρας (Τουρισμός, τομέας Ακινήτων, Ναυτιλία) και στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης με την προσέλκυση εταιρειών Τεχνολογίας, Εκπαίδευσης, Έρευνας και Επενδύσεων στον τομέα της Υγείας και της Ναυτιλίας. Η 50 EconomyToday

αναβάθμιση των Δημόσιων Υπηρεσιών με τη μείωση της γραφειοκρατίας και τις διαφανείς διαδικασίες αναμένεται να ενισχύσει τη χώρα μας ως επενδυτικό προορισμό και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών.

ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΣΤΑ ΤΑΜΕΙΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο θεωρώ ότι αποτελεί πρόκληση για την κυβέρνηση αλλά λειτουργεί και ως ευκαιρία για την προώθηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, κυρίως αυτών που αφορούν την Πράσινη Μετάβαση και τον Τεχνολογικό Μετασχηματισμό. Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της χώρας διαμέσου της σωστής εκμετάλλευσης των ευκαιριών που παρουσιάζει το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το ζητούμενο παραμένει ο σωστός προγραμματισμός. Το διαχρονικό ζητούμενο για την Κύπρο, είναι η προώθηση και διατήρηση μιας οικονομίας που στηρίζει την Ψηφιοποίηση και την Πράσινη Ανάπτυξη, με ενισχυμένο Εκπαιδευτικό Σύστημα και σύγχρονο Σύστημα Υγείας, το οποίο δεν επιβαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Είναι καίριας σημασίας να υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου και λογοδοσίας, ενώ οι υπηρεσίες που προσφέρονται από τον κρατικό μηχανισμό πρέπει να είναι ποιοτικές και εύκολες στην πρόσβασή τους. Για να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε σε ένα αβέβαιο περιβάλλον με μη προβλεπόμενες εξελίξεις στο παγκόσμιο σκηνικό, η Κύπρος χρειάζεται να διατηρήσει υγιή οικονομικά δεδομένα και να δημιουργήσει ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον, το οποίο θα τους δίνει χώρο να αναπτυχθούν για να στηριχθεί η εθνική οικονομία. Είναι σημαντικό να συσταθούν ομάδες με ειδικούς, τόσο στον Δημόσιο όσο και στον Ιδιωτικό τομέα, για την κατάρτιση σχεδίων ανάπτυξης των τομέων που θέλουμε να αναπτύξουμε και να προστατεύσουμε. Πρέπει να έχουμε ως πρώτιστη σκέψη ότι η ανάπτυξη απαιτεί συστηματική παρακολούθηση και συγκεκριμένο πλάνο δράσης, ούτως ώστε να δρούμε προς αυτό.

ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Διευθύνοντα σύμβουλου, KPMG Κύπρου

Καίριας σημασίας η Ψηφιακή Μετάβαση στον τομέα των Επαγγελματικών Υπηρεσιών Η επιδίωξη της Κύπρου να καταστεί ένα Διεθνές, Χρηματοοικονομικό και Επιχειρηματικό Κέντρο συνεπάγεται όχι μόνο οφέλη και προνόμια, αλλά κόστος και υποχρεώσεις.

ι προοπτικές για τον τομέα των Eπαγγελματικών Yπηρεσιών συνεχίζουν να είναι θετικές, αν και οι επιχειρήσεις πρέπει να παραμείνουν ευέλικτες και προσαρμόσιμες σε ένα γρήγορα μεταλλασσόμενο περιβάλλον. Γενικά, η Κύπρος είναι αντιμέτωπη με πολλές παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η αβεβαιότητα λόγω γεωπολιτικών τάσεων, η διατήρηση του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα και οι διακυμάνσεις στις αγορές. Παρόλα αυτά, ο τομέας των Eπαγγελματικών Yπηρεσιών έχει αποδείξει ότι διαθέτει αντοχές και θα πρέπει να εκμεταλλευτεί τις μοναδικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται για Aνάπτυξη και Kαινοτομία. Η επιδίωξη της Κύπρου να καταστεί ένα Διεθνές, Χρηματοοικονομικό και Επιχειρηματικό Κέντρο συνεπάγεται όχι μόνο οφέλη και προνόμια, αλλά κόστος και υποχρεώσεις. Κατά τη διάρκεια του 2023 η Κύπρος και συγκεκριμένα ο τομέας των Επαγγελματικών Υπηρεσιών βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο, προκαλώντας αρνητικές εντυπώσεις στις διεθνείς αγορές. Είναι πλέον σαφές ότι βαδίζουμε σε μια νέα εποχή, η οποία είναι πιο περίπλοκη και απαιτεί την ανάλογη σοβαρότητα του ιδιωτικού τομέα, των Εποπτικών Αρχών αλλά και της πολιτείας. Εν κατακλείδι, η διατήρηση και ενίσχυση της αξιοπιστίας της Κύπρου και της ελκυστικότητάς της ως επενδυτικός προορισμός θα πρέπει να είναι στην κορυφή των προτεραιοτήτων όλων.

ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Η υιοθέτηση Τεχνολογιών όπως Τεχνητή Νοημοσύνη, Αυτοματοποίηση και Cloud Computing συνεχίζει να αναδιαμορφώνει τις επιχειρησιακές διαδικασίες και να ενισχύει την παραγωγικότητα και πρέπει να είναι ψηλά στις προτεραιότητες όλων των επιχειρήσεων. Η Ψηφιακή μετάβαση στην Κύπρο είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη του τομέα των Επαγγελματικών Υπηρεσιών, όπου η ενσωμάτωση Τεχνολογιών μπορεί να ανοίξει

νέες διαδρομές για Καινοτομία και αποδοτικότητα. Η ταχεία ψηφιακή εξέλιξη απαιτεί από τις εταιρείες Συμβουλευτικών Υπηρεσιών να διατηρήσουν τον ρόλο του καθοδηγητή για τις επιχειρήσεις που είναι αντιμέτωπες με τον δικό τους Τεχνολογικό Ψηφιακό Μετασχηματισμό. Η εργασιακή αγορά παραμένει δυναμική, με αυξημένη ζήτηση για εξειδικευμένες δεξιότητες. Η ευελιξία και η δυνατότητα τηλεργασίας είναι κρίσιμα στοιχεία που επηρεάζουν την εργασιακή κουλτούρα. Η επένδυση στην εκπαίδευση και την εξειδίκευση των εργαζόμενων είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του τομέα. Η προσέλκυση και η διατήρηση ταλέντων είναι απαραίτητη για την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου. Στο πλαίσιο της σύγχρονης επιχειρηματικής πραγματικότητας, η Πράσινη Οικονομία αποτελεί κρίσιμη πτυχή για τον τομέα μας. Η ενσωμάτωση της Πράσινης Οικονομίας στον τομέα των Επαγγελματικών Υπηρεσιών απαιτεί αλλαγές στις επιχειρηματικές πρακτικές και στον τρόπο λειτουργίας των εταιρειών. Οι επιχειρήσεις πρέπει να επενδύσουν σε Πράσινες Τεχνολογίες, να μειώσουν τον οικολογικό τους αντίκτυπο και να αναπτύξουν βιώσιμες στρατηγικές. Η υιοθέτηση περιβαλλοντικών κατευθυντηρίων γραμμών, καθώς η προσαρμογή σε βιώσιμες πρακτικές αποτελούν ζωτικούς παράγοντες για την ανταπόκριση στις παγκόσμιες προκλήσεις, καθώς μπορούν να ανοίξουν νέες δυνατότητες για Ανάπτυξη και Καινοτομία στον τομέα. Η προσήλωση σε περιβαλλοντικά πρότυπα αποτελεί όχι μόνο υποχρέωση, αλλά και ευκαιρία για τη δημιουργία μιας οικονομίας που σέβεται το περιβάλλον, προσελκύοντας ταυτόχρονα επενδύσεις και ενισχύοντας την εικόνα της Κύπρου στον διεθνή χάρτη.

ΤΟΥ ΣΆΒΒΑ Μ. ΚΛΕΊΤΟΥ Regional managing partner, head of Tax Services στην Baker Tilly South East Europe

EconomyToday 51

Στην πρώτη γραμμή της οικονομίας ο τομέας παροχής Eπαγγελματικών Yπηρεσιών Θεωρούμε ότι οι προοπτικές για τη νέα χρονιά είναι θετικές και από εμάς εξαρτάται πώς θα αξιοποιήσουμε το νέο οικονομικό περιβάλλον για περαιτέρω πρόοδο και ανάπτυξη.

ο 2023, παρά τα πολλά προβλήματα που δημιούργησε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η πρόσφατη κρίση στο Ισραήλ, φαίνεται ότι θα κλείσει με θετικό πρόσημο για την οικονομία μας. Ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται ότι θα κυμανθεί γύρω στο 2% – 2,5 % του ΑΕΠ, τα δημόσια οικονομικά είναι πλεονασματικά, ο πληθωρισμός βρίσκεται γύρω στο 4%, η ανεργία περιορίστηκε στο 6% και το δημόσιο χρέος μειώθηκε κοντά στο 85% του ΑΕΠ. Την ίδια ώρα, οι παραδοσιακοί τομείς του Τουρισμού και των Ακινήτων κινήθηκαν ιδιαίτερα θετικά το 2023, ενισχύοντας και τους υπόλοιπους τομείς του Εμπορίου, της Βιομηχανίας, της Γεωργίας και των Υπηρεσιών. Κατά την άποψή μας, υπό τις περιστάσεις, οι επιδόσεις αυτές είναι ικανοποιητικές και δημιουργούν συγκρατημένη αισιοδοξία για τη νέα χρονιά. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να υποτιμούμε τη συνεχιζόμενη ρευστότητα του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος, τις πληθωριστικές πιέσεις που είναι πιθανόν να ενταθούν λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης στο Ισραήλ, τη διατήρηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα και τις εσωτερικές διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας μας.

ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΜΑΣ

Με βάση αυτό το σκηνικό, ο τομέας των Επαγγελματικών Υπηρεσιών βρίσκεται ενώπιον νέων προκλήσεων. Από τη μία θα πρέπει να ξεπεράσει υφιστάμενα προβλήματα και δυσκολίες και από την άλλη να κυνηγήσει τις όποιες νέες ευκαιρίες παρουσιαστούν. Η διαχείριση αυτής της διττής πρόκλησης απαιτεί εκ μέρους μας συγκεκριμένες και στοχευμένες κινήσεις, αν ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι η διεθνής εικόνα της χώρας μας υπέστη πρόσφατα σοβαρά πλήγματα από τα δημοσιεύματα για παραβίαση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Ο τομέας των Επαγγελματικών Υπηρεσιών έχει τα εφόδια, την εμπειρία, την τεχνογνωσία και τον απαραίτητο επαγγελματισμό για να προσφέρει άρτιες υπηρεσίες σε ντόπιες και ξένες επιχειρήσεις. Είμαι βέβαιος ότι ο τομέας μας θα παραμείνει στην πρώτη γραμμή της οικονομίας 52 EconomyToday

και θα συνεχίσει να έχει ηγετικό ρόλο. Έχουμε αποδείξει ότι ο κλάδος των Υπηρεσιών στο σύνολό του είναι πολύ ευέλικτος, με εκπληκτική ικανότητα προσαρμογής και υιοθέτησης αλλαγών. Αυτό δεν αφορά μόνο την ανταπόκριση σε εξωτερικές προκλήσεις, αλλά και τη δημιουργία και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και την επέκταση υπηρεσιών.

ΝΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Ο τομέας μας έχει αντιληφθεί από καιρό ότι το μέλλον του κλάδου μας βασίζεται στην ικανότητα να αγκαλιάσουμε την τεχνολογία και να προσφέρουμε άρτιες υπηρεσίες και εξυπηρέτηση αξιοποιώντας την τεχνολογία. Στο μέλλον, η εφαρμογή νέων τεχνολογιών και τεχνικών προόδων στην εργασία θα γίνει αναγκαιότητα. Στην Deloitte έχουμε αναγνωρίσει από καιρό ότι το μέλλον μας περιστρέφεται γύρω από την τεχνολογία και έχουμε επενδύσει από νωρίς στον Ψηφιακό μας Μετασχηματισμό. Θεωρούμε ότι οι προοπτικές για τη νέα χρονιά είναι θετικές και από εμάς εξαρτάται πώς θα αξιοποιήσουμε το νέο οικονομικό περιβάλλον για περαιτέρω πρόοδο και ανάπτυξη. Η Deloitte ως ένα σύγχρονο και δυναμικό παγκόσμιο δίκτυο Επαγγελματικών Υπηρεσιών στηρίζει τη συνεχή ανάπτυξη και μελετά και προσαρμόζεται πάντα στις απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες τής κάθε εποχής. Αυτό που κάνει την Deloitte να ξεχωρίζει είναι η ικανότητά μας να είμαστε ευέλικτοι μετατρέποντας τις προκλήσεις σε ευκαιρίες, ακόμη και σε περιόδους μεγάλης αναταραχής. Έτσι και τώρα, παραμένουμε σε εγρήγορση και μελετούμε όλα τα δεδομένα και είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε σε κάθε πρόκληση και με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες θα συνεχίσουμε τον πρωταγωνιστικό μας ρόλο στα οικονομικά και επιχειρηματικά δρώμενα της Κύπρου.

ΤΟΥ ΠΙΕΡΉ ΜΆΡΚΟΥ Aνώτατου εκτελεστικού διευθυντή της Deloitte Κύπρου

Το τέλος του 2023 μάς βρίσκει σε συγκυρία προκλήσεων Η χώρα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα τα οποία είναι ισχυρά θεμέλια και στα οποία μπορεί να συνεχίσει να οικοδομεί

ατά το 2023 έχουν ομολογουμένως αυξηθεί οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις για την οικονομία και για τον τομέα Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών. Οι ψηλές τιμές αγαθών και ο πληθωρισμός, η αύξηση των επιτοκίων, οι ένοπλες συρράξεις και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι ειδικά σε αγορές που παραδοσιακά τροφοδοτούσαν την Κύπρο με επενδύσεις αποτελούν παραδείγματα. Παρόλα αυτά, το έτος κύλησε αρκετά καλά υπό τις περιστάσεις για την οικονομία, αφού σε επίπεδο τουρισμού το χαμένο έδαφος από Ρώσους αντικαταστάθηκε εγκαίρως, οι Επαγγελματικές υπηρεσίες αντικατέστησαν τις αγορές που χάθηκαν με άλλες – Ηνωμένο Βασίλειο και Μέση Ανατολή κυρίως – ενώ είχαν λάβει μέτρα απεξάρτησης προηγουμένως από συγκεκριμένες αγορές υψηλότερου κινδύνου, δόθηκε έμφαση στον τομέα της Τεχνολογίας, ο οποίος απέδωσε με μετεγκαταστάσεις στη χώρα, έγιναν επενδύσεις στον τομέα της Υγείας, ενώ ο τομέας των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών συνέχισε να συνεισφέρει απορροφώντας τους όποιους κραδασμούς.

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΡΥΘΜΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Το τέλος του 2023 μάς βρίσκει σε συγκυρία προκλήσεων. Η κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία, ο πληθωρισμός και τα υψηλά επιτόκια επηρεάζουν αρνητικά τον ρυθμό ανάπτυξης, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και την ψυχολογία, δημιουργούν αντικίνητρο για την κατανάλωση και τις επενδύσεις και την ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου, με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων επενδυτικές αποφάσεις να αναβάλλονται. Ο Τουριστικός τομέας αντιμετωπίζει ανταγωνιστικές αγορές σε αρκετά χαμηλότερες τιμές, συχνά λόγω υποτίμησης νομισμάτων ανταγωνιστικών κρατών. Η κατάσταση στο Ισραήλ δημιουργεί ανησυχίες σε διάφορους τομείς, αφού αποτελεί μια σημαντική αγορά που συνεισφέρει πολλαπλώς. Η αρνητική δημοσιότητα δε που έχει σημειωθεί εσχάτως για τη χώρα σε διεθνή μέσα δεν βοηθά καθόλου στην προώθηση επενδύσεων και της Κύπρου ως αξιόπιστο Επιχειρηματικό και Χρηματοοικονομικό Κέντρο. Αυτό είναι ιδιαιτέρως

σημαντικό για τον τομέα των Επενδυτικών Ταμείων, έναν πυλώνα ανάπτυξης που βασίζεται στην εμπιστοσύνη, στη σταθερότητα, την προβλεψιμότητα και την αξιοπιστία.

ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Αυτών λεχθέντων, η χώρα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα τα οποία είναι ισχυρά θεμέλια και στα οποία μπορεί να συνεχίσει να οικοδομεί. Έμπειρο και ειδικευμένο προσωπικό με γνώσεις στην τεχνολογία, κίνητρα μετεγκατάστασης επιχειρήσεων και προσωπικού από το εξωτερικό, ποιοτικές υποδομές, δίκτυο Επαγγελματικών υπηρεσιών, με δυνατότητα αποτελεσματικής υποστήριξης, ιδιότητα μέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) που παρέχει τη δυνατότητα δραστηριοποίησης εντός της ενιαίας Ευρωπαϊκής αγοράς, νομοκανονιστικό πλαίσιο εκσυγχρονισμένο και εναρμονισμένο με το κοινοτικό κεκτημένο, ανταγωνιστική τιμολόγηση, στρατηγική θέση και αποτελεσματικό φορολογικό πλαίσιο. Όλα αυτά έχουν υποστηρίξει την ανάπτυξη μέχρι σήμερα και θα συνεχίσουν να την υποστηρίζουν.

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 2024

Όσον αφορά τον τομέα των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών μια σημαντική εξέλιξη, που αναμένεται εντός του 2024, είναι η εφαρμογή των προνοιών του νέου Κανονισμού της Ε.Ε. για την εποπτεία των αγορών κρυπτοστοιχείων / κρυπτονομισμάτων. Ο Κανονισμός εισάγει πλέον ευρεία εποπτεία για τα κρυπτοστοιχεία σε αντίθεση με τη μέχρι σήμερα πρακτική της εποπτείας των συγκεκριμένων αγορών μόνο για σκοπούς ξεπλύματος παράνομου χρήματος. Θα επιτρέπει δε τη δραστηριοποίηση και επιχειρήσεων παροχής Επενδυτικών υπηρεσιών στις αγορές κρυπτοστοιχείων, φέρνοντας πιο κοντά την παροχή Επενδυτικών υπηρεσιών σε χρηματοοικονομικά μέσα με τις υπηρεσίες σε κρυπτοστοιχεία. Με ανυπομονησία αναμένεται επίσης και η ψήφιση της νομοθεσίας που αφορά την παροχή Διοικητικών υπηρεσιών σε Επενδυτικά Ταμεία, κάτι που θα αναβαθμίσει τις εν λόγω Υπηρεσίες και τα Επενδυτικά Ταμεία ευρύτερα ως προϊόν. Καταλήγοντας, θα ήθελα να τονίσω τη σημασία του τρίπτυχου – αποτελεσματική εποπτεία, καλή εικόνα της χώρας διεθνώς και επικαιροποιημένο νομοκανονιστικό πλαίσιο – για το μέλλον του Χρηματοοικονομικού τομέα, ενός τομέα που βασίζεται στην εμπιστοσύνη και στην αξιοπιστία.

ΤΟΥ ΔΗΜΉΤΡΗ ΤΑΞΙΤΆΡΗ CEO, MAP S.Platis

EconomyToday 53

Σε τροχιά ανάπτυξης οι υπηρεσίες Στην EY Κύπρου πιστεύουμε ότι ο κλάδος των Επαγγελματικών Υπηρεσιών θα παραμείνει βασικός μοχλός ανάπτυξης και Καινοτομίας στην Κύπρο του 2024.

ολλές είναι οι αλλαγές που χαρακτηρίζουν το 2023 από την έναρξή του μέχρι και σήμερα. Ο πληθωρισμός σταθεροποιείται σταδιακά στις περισσότερες ευρωπαϊκές οικονομίες, παρόλο που εξακολουθεί να είναι αυξημένος, τα επιτόκια έχουν σχεδόν φτάσει στο αναμενόμενο υψηλότερο επίπεδό τους, οι τιμές της ενέργειας μειώνονται και η ανησυχία για χρηματοοικονομικές αναταράξεις σιγά σιγά υποχωρεί. Οι πιο ανθεκτικές αγορές εργασίας είναι αυτές που συνεχίζουν να υποστηρίζουν την καταναλωτική ζήτηση, ενώ η παγκόσμια οικονομία δεν επιβραδύνθηκε με την ταχύτητα που αναμενόταν. Υπάρχει θα λέγαμε θετικό κλίμα σε ό,τι αφορά τα τελευταία στοιχεία για το ΑΕΠ, καθώς η Ευρωζώνη κατέγραψε μέτρια άνοδο το δεύτερο τρίμηνο του 2023, μειώνοντας τις πιθανότητες μεγάλης ύφεσης. Η οικονομία της Κύπρου αποτελεί μια από τις ευρωπαϊκές οικονομίες που έχει επιδείξει ανθεκτικότητα και αναμένεται να σημειώσει πραγματική αύξηση του ΑΕΠ μέχρι και το τέλος του 2023.

ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΥΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ICT

Η ανάπτυξη αυτή προκύπτει από μια ευρεία ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης, υποστηριζόμενη από τη συνεχή εφαρμογή διαρθρωτικών μέτρων και μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, τα οικονομικά του κράτους έχουν βελτιωθεί, με την κυβέρνηση να εφαρμόζει με επιτυχία μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, που στόχο έχουν να θέσουν τη χώρα σε μια βιώσιμη και σταθερή δημοσιονομική πορεία. Διαφαίνεται πως οι τομείς του Τουρισμού και των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ICT) ήταν οι πρωτοπόροι της ανάπτυξης που σημειώθηκε. Ενόψει του 2024, η οικονομία της Κύπρου προβλέπεται να συνεχίσει μια μέτριας κλίμακας τάση ανάπτυξης, παρά τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει. Ενώ η διαχείριση μιας επιχείρησης γίνεται όλο και πιο περίπλοκη, είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι για την οικονομία, σε σύγκριση με το 2023. Ωστόσο, οι ρυθμιστικές πιέσεις, η πίεση για την επίτευξη των στόχων Βιωσιμότητας, όπως επίσης και οι ραγδαίες αλλαγές που επιφέρουν οι αναδυόμενες τεχνολογίες, θεωρούνται σημαντικές προκλήσεις που δύναται να επηρεάσουν την απόδοση μιας επιχείρησης. Συγκεκριμένα, προβλέπουμε ότι το 2024 θα τονισθεί 54 EconomyToday

η σημασία της διατήρησης των διαδικασιών AML και οι ρυθμιστικές απαιτήσεις θα ενταθούν, ενώ παράλληλα οι αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το Βlockchain και η Τεχνητή Νοημοσύνη, θα συνεχίσουν να επαναπροσδιορίζουν τα επιχειρηματικά μοντέλα. Τέλος, ο πληθωρισμός θα επεκτείνει περαιτέρω την περίοδο κατά την οποία σημειώνονται υψηλά επιτόκια, δυσχεραίνοντας πιθανόν την οικονομική θέση των επιχειρήσεων. Παρά τις προκλήσεις, η οικονομία και το επιχειρηματικό τοπίο της Κύπρου θα συνεχίσουν να παρέχουν πολλές ευκαιρίες εντός του 2024, ιδιαίτερα στον τομέα των Επαγγελματικών Υπηρεσιών. Η κυβέρνηση, όπως έδειξε μέχρι τώρα, επιθυμεί να ενδυναμώσει τομείς όπως η Τεχνολογία, η Εκπαίδευση και η Έρευνα και Καινοτομία, που θα επιφέρουν περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη. Ο τομέας Δραστηριότητάς μας αναμένεται να συνεχίσει την τροχιά ανάπτυξής του, ως αποτέλεσμα της συνεχούς ζήτησης των Υπηρεσιών του κλάδου, στον απόηχο ενός αυστηρότερου ρυθμιστικού ελέγχου, της κλιματικής ανησυχίας και των αναδυόμενων τεχνολογιών. Είμαστε βέβαιοι ότι ιδιαίτερα περιζήτητη θα είναι η εμπειρογνωμοσύνη και τεχνογνωσία μας σε τομείς όπως η Προσέλκυση Ξένων Επενδύσεων, η Πράσινη Φορολογία, η Στρατηγική και ο Επιχειρηματικός Μετασχηματισμός, η Υιοθέτηση Αναδυόμενων Τεχνολογιών, η Βιωσιμότητα και οι Νομικές Απαιτήσεις. Στην EY Κύπρου πιστεύουμε ότι ο κλάδος των Επαγγελματικών Υπηρεσιών θα παραμείνει βασικός μοχλός Ανάπτυξης και Καινοτομίας στην Κύπρο του 2024. Σε γενικές γραμμές, ενώ το 2023 ήταν μια χρονιά μεστή γεγονότων, η ανθεκτικότητα της οικονομίας του νησιού προμηνύει τη σταθερή αναπτυξιακή πορεία που θα ακολουθήσει το προσεχές έτος. Οι επιχειρήσεις στην Κύπρο οφείλουν να εστιάσουν περαιτέρω στην Καινοτομία, την εξυπηρέτηση πελατών και τη συνεργασία, παραμένοντας ωστόσο ευέλικτες στον τεχνολογικό μετασχηματισμό τους, με απώτερο στόχο την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ευκαιριών που προκύπτουν. Η ΕΥ δεσμεύεται και αυτή τη χρονιά να παραμείνει αφοσιωμένη στη κινητήρια δύναμή της, στους πελάτες της, με τους έμπειρους επαγγελματίες της να συνεχίζουν να παρέχουν μια εξαιρετική εξυπηρέτηση και να δημιουργούν καθημερινά ένα καλύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον.

ΤΟΥ RONALD ATTARD Country managing partner, EY Cyprus

Τομέας Ανάπτυξης Γης: Οι δυσκολίες και οι προκλήσεις του 2024 Η προσιτή στέγαση είναι ένα πολυδιάστατο πρόβλημα και δεν μπορεί να υπάρξει λύση αν δεν υπάρξει ολοκληρωμένος ολιστικός σχεδιασμός.

άν είχα να επιλέξω ένα μόνο οριζόντιο και σημαντικό ζήτημα - σχετικό με τον τομέα Ανάπτυξης Γης και με την Κατασκευαστική Βιομηχανία - ως πρόκληση για το 2024, αυτό θα ήταν το θέμα της προσιτής στέγης. Οι τιμές των κατοικιών έχουν εκτοξευτεί, ένεκα πολλών και διαφορετικών παραγόντων. Ως αποτέλεσμα, η απόκτηση ή ενοικίαση κατοικίας αποτελεί για τους περισσότερους άπιαστο όνειρο. Το θέμα της προσιτής στέγης είναι πολυδιάστατο και δεν μπορεί να λυθεί εάν δεν υπάρχει ένας ολοκληρωμένος ολιστικός σχεδιασμός, ο οποίος να περιλαμβάνει και τη σύσταση αποτελεσματικού ενιαίου φορέα. Προφανώς, ο κλάδος Ανάπτυξης Γης είναι σημαντικός εταίρος σ΄ αυτή τη δύσκολη εξίσωση. Η λύση δεν βρίσκεται μόνο στα κίνητρα, χρειάζονται και έξυπνα αντικίνητρα (π.χ. η φορολόγηση μεγάλων εκτάσεων ώριμης αδρανούσας γης) για να βρεθεί η λύση σε ένα ούτως ή άλλως δύσκολο γρίφο. Είναι πεποίθησή μας ότι εάν δεν βρεθούν σύντομα λύσεις στο στεγαστικό, τότε οι επιπτώσεις του θα εξαπλωθούν και σε άλλους τομείς, καθώς αφενός το δικαίωμα στη στέγη αποτελεί από μόνο του κορυφαίας σημασίας ζήτημα και αφετέρου, η προσιτή στέγη είναι συνυφασμένη με την αγορά εργασίας. Εάν δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης σε προσιτή στέγη, τότε η αγορά εργασίας γίνεται πιο δύσκαμπτη και αυτό επηρεάζει με τη σειρά του, το σύνολο της οικονομίας. Η δυσκαμψία αυτή δημιουργεί προβλήματα στην αρμονική λειτουργία των πόλεών μας. Η Λεμεσός αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα, καθώς έχει αρχίσει ήδη να βιώνει τη θλιβερή αυτή πραγματικότητα. Σε ό,τι αφορά ειδικά τον τομέα, ο κλάδος Ανάπτυξης Γης και η συνυφασμένη με αυτόν Οικοδομική Βιομηχανία, ήταν και θα συνεχίσει να είναι σημαντικός πυλώνας της οικονομίας, που προσφέρει θέσεις εργασίας και σημαντική οικονομική δραστηριότητα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η δική μας επιδίωξη είναι να υπάρχει ένας υγιής και ανθεκτικός κλάδος, που να πατά γερά στα πόδια του και να έχει στέρεες βάσεις. Να στοχεύει στην ποιότητα και να αυξάνει την παραγωγικότητά του, αποφεύγοντας την παγίδα των καιροσκοπικών προσεγγίσεων και πρόσκαιρου οφέλους εις βάρος της μελλοντικής ευημερίας του τόπου και της κοινωνίας. Σε αυτό φυσικά έχει ρόλο κυρίως η πολιτεία…

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Ο κλάδος Ανάπτυξης Γης σήμερα, όπως τουλάχιστον δεικνύουν τα ποσοτικά δεδομένα, βαίνει καλώς. Δεν στερείται όμως δυσκολιών και προκλήσεων. Αναμφίβολα, το μέλλον του Κατασκευαστικού τομέα είναι Πράσινο και Ψηφιακό. Ναι, ακόμη πιο Πράσινο, καθώς από τα κτήρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, οδηγούμαστε στα κτήρια μηδενικών εκπομπών. Και αν στο Πράσινο έχουμε κάνει σημαντικά βήματα, στον Ψηφιακό έχουμε μείνει πολύ πίσω… Δυστυχώς το κράτος, το οποίο θα έπρεπε να είναι το φωτεινό παράδειγμα σε ό,τι αφορά την Ψηφιοποίηση του τομέα, είναι, ίσως, παράδειγμα προς αποφυγήν. Θα ήταν, βεβαίως, παράλειψή μου να μην αναφερθώ στο πρόβλημα των ψηλών τιμών ηλεκτρισμού και της ενεργειακής φτώχειας, που πρέπει να είναι εκ των κορυφαίων προτεραιοτήτων της πολιτείας. Κύμα ενεργειακών ανακαινίσεων, οικιακά φωτοβολταϊκά στις στέγες και ενεργειακές κοινότητες αποτελούν μέρος της λύσης, στο ζήτημα αυτό. Κατά την άποψή μου, τρεις είναι οι βασικές προκλήσεις που θα κληθεί ο τομέας των Ακινήτων να αντιμετωπίσει άμεσα και αποφασιστικά, εντός του 2024: 1. Περαιτέρω εκσυγχρονισμός του συστήματος αδειοδότησης και ελέγχου της ανάπτυξης και επανεστίαση, ώστε να μετατεθεί η προσοχή από τον εξονυχιστικό και χρονοβόρο έλεγχο των αιτήσεων, στον έλεγχο τού τι γίνεται στην πράξη, δηλαδή στο εργοτάξιο.

ΤΟΥ ΚΩΝΤΑΝΤΊΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΉ Aρχιτέκτονα, προέδρου ΕΤΕΚ

2. Ψηφιοποίηση και περαιτέρω διείσδυση του e-government ως μέσο για διαφάνεια, ταχύτητα, τυποποίηση, αποτελεσματικότητα και πιο έξυπνη αξιοποίηση των πεπερασμένων πόρων εις όφελος του κοινού καλού. 3. Τ έλος, η δομή, οργάνωση και λειτουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης. Θέλουμε ορθά στελεχωμένους, φιλικούς προς το διοικούμενο, ταχείς και αποτελεσματικούς νέους Οργανισμούς, που να αξιοποιούν στο μέγιστο την Τεχνολογία. Οργανισμούς με βέλτιστη εταιρική διακυβέρνηση, όπου η τεχνοκρατική άποψη θα έχει τη βαρύτητα που της αναλογεί. Ο χρόνος τρέχει (η νομοθεσία προνοεί εφαρμογή το καλοκαίρι του 2024) και πρόκειται για δύσκολο εγχείρημα. Η βέλτιστη υλοποίηση της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ένα στοίχημα που δεν μπορεί και δεν πρέπει, επ’ ουδενί, να χαθεί.

EconomyToday 55

Αξιοσημείωτη η ανθεκτικότητα και η αντοχή του τομέα των Aκινήτων Η Κύπρος μπορεί να διαδραματίσει ένα νέο περιφερειακό ρόλο σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την οικονομική ανάπτυξη του τόπου.

οιτάζοντας πίσω στο 2023, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα, ότι ο τομέας των Ακινήτων διατήρησε και ενίσχυσε ακόμα περισσότερο τον ρόλο του, ως ένας σημαντικός πυλώνας της κυπριακής οικονομίας. Παρά τις συνεχείς προκλήσεις και αλλαγές, ο κλάδος της Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και αντοχή. Απόδειξη τούτου, τα θετικά αποτελέσματα του 2023: συνεισφορά στο ΑΕΠ σε ποσοστό πέραν του 15%, 19% αύξηση στις πωλήσεις ακινήτων σε σχέση με το 2022, με το 46% να προέρχεται από ξένους αγοραστές. Αποτελέσματα που οφείλονται από τη μια στις γερές βάσεις του κλάδου και από την άλλη στην ευελιξία και τα αντανακλαστικά των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Τα κίνητρα που παραχωρήθηκαν από πλευράς του κράτους για την προσέλκυση ξένων εταιρειών στην Κύπρο και τη μεταφορά της έδρας τους, γνωστό ως headquartering, αποδίδουν καρπούς με εμφανή πλέον αποτελέσματα. Την ίδια ώρα, το νέο προφίλ της Κύπρου, που συνθέτουν τα σύγχρονα και με θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα οικιστικά και εμπορικά ακίνητα, τα γήπεδα γκολφ, οι μαρίνες και οι μοντέρνοι γραφειακοί χώροι, έχουν δημιουργήσει ένα ελκυστικό περιβάλλον, με προοπτικές ευημερίας για τους ντόπιους, τους επισκέπτες και τους επενδυτές. Προοπτικές οι οποίες μπορούν να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο, εάν καταφέρουμε να επιλύσουμε σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών.

ΒΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

Το 2023 καταγράφηκαν ορισμένα μικρά βήματα που κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση για αντιμετώπιση ανοικτών ζητημάτων. Νομοσχέδια που για χρόνια βρίσκονταν στο συρτάρι προωθήθηκαν στη Βουλή για συζήτηση. Όπως αυτό για τις κοινόκτητες οικοδομές, το οποίο αναμένεται να εκσυγχρονίσει πτυχές της νομοθεσίας και να επιλύσει προβλήματα που χρονίζουν. Σημαντική είναι επίσης και η εξαγγελθείσα από 56 EconomyToday

το Υπουργείο Εσωτερικών νέας στεγαστικής πολιτικής, που έρχεται να αντιμετωπίσει ένα υπαρκτό πρόβλημα. Μια πολιτική ωστόσο, που θα κριθεί στην εφαρμογή της. Την ίδια ώρα, προς αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος υπάρχουν κι άλλα που πρέπει να γίνουν. Ανάμεσα σε αυτά, η δημιουργία ενός Ενιαίου Φορέα Στεγαστικής Πολιτικής, καθώς και η αναθεώρηση των περιορισμών που ισχύουν για τα ελάχιστα εμβαδά και την αναλογία μονάδων. Είναι ισχυρή πεποίθησή μας, ότι μέσα από τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων Φορέων και του Υπουργείου Εσωτερικών, μπορούμε να πετύχουμε ακόμη περισσότερα το 2024. Ο στόχος μας άλλωστε είναι κοινός: Η ανάδειξη της Κύπρου σε περιφερειακό επιχειρηματικό και επενδυτικό κόμβο και κατ’ επέκταση η ευημερία για την Κύπρο και τους ανθρώπους της. Προκειμένου να το πετύχουμε αυτό, χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε όμως και σοβαρά προβλήματα και παθογένειες που αντιμετωπίζει ο κλάδος. Το χρονοβόρο σύστημα αδειοδοτήσεων και τιτλοποίησης ακινήτων χρήζει αλλαγής χθες, αφού αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Η εισαγωγή νέων, σύγχρονων, γρήγορων και ψηφιακών διαδικασιών πρέπει να είναι άμεση προτεραιότητα. Την ίδια ώρα, χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε το σοβαρότατο ζήτημα της έλλειψης εργατικού δυναμικού, με την κατάρτιση μίας νέας στρατηγικής για εργαζόμενους από τρίτες χώρες. Παράλληλα, χρειάζεται να ενισχύσουμε τη στροφή προς τις πράσινες κατασκευές, καθώς και την προσπάθεια για επίτευξη των στόχων του Fit for 55. Με το 2024 να πλησιάζει, πιστεύουμε πως, από τη μία με τη συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων και από την άλλη με τα εφόδια που διαθέτουμε οι επιχειρηματίες του κλάδου, μπορούμε να οδηγήσουμε την Κύπρο ένα βήμα πιο κοντά στον επιθυμητό στόχο: να καταστεί ικανή να διαδραματίσει ένα νέο περιφερειακό ρόλο σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Ο κλάδος Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών δηλώνει «παρών» για να συνεχίσουμε να δημιουργούμε ανάπτυξη, να δημιουργούμε θέσεις εργασίας, να προσελκύουμε επενδύσεις. Να συνεχίσουμε να οικοδομούμε την Κύπρο. Να οικοδομούμε το μέλλον.

ΤΟΥ ΜΙΧΆΛΗ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΏΤΟΥ Προέδρου Παγκυπρίου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών/ CEO Cybarco Development Ltd

Το 2024 αναμένεται να είναι μια καλή χρονιά για τα ακίνητα Το 2024 αναμένω να είναι μια χρονιά στην οποία οι παραλιακές πόλεις θα διατηρήσουν τα ηνία στις πωλήσεις των ακινήτων, με τη ζήτηση να παραμένει σε ψηλά επίπεδα.

κτηματαγορά στην Κύπρο σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το 2023 κινήθηκε σε σταθερά ψηλά επίπεδα τόσο σε ζήτηση αλλά και αξίες, κυρίως όσον αφορά τα οικιστικά ακίνητα (διαμερίσματα και σπίτια) αλλά και γραφειακούς χώρους κατηγορίας Α. Συγκεκριμένα οι πωλήσεις οικιστικών ακινήτων ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, μιας και διενεργήθηκαν οι περισσότερες πωλήσεις από το 2009. Σημαντική αύξηση των πωλήσεων είχαμε σε όλες τις παραλιακές πόλεις με πρωτοπόρα τη Λάρνακα και ακολούθως την Πάφο. Όσον αφορά όμως σε απόλυτους αριθμούς η Λεμεσός πρωταγωνιστεί τόσο σε αριθμό πωλήσεων αλλά και σε αξίες.

ΖΗΤΗΣΗ ΣΤΑ ΠΑΡΑΛΙΑ

Το 2024 αναμένω να είναι μία χρονιά στην οποία οι παραλιακές πόλεις θα διατηρήσουν τα ηνία στις πωλήσεις των ακινήτων, με τη ζήτηση να παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Η αβεβαιότητα στη Μέση Ανατολή θα ωθήσει όλο και περισσότερους ξένους και κυρίως Ισραηλίτες να επιδιώξουν να αποκτήσουν κατοικία στη χώρα μας για μόνιμη εγκατάσταση ή/και για το λεγόμενο Plan B. Επίσης, αναμένω η κάθοδος εταιρειών από τη γείτονα χώρα αλλά και από την Ουκρανία να συνεχιστεί, κάτι που θα ωθήσει τις τιμές προς τα πάνω και των καλών γραφειακών χώρων. Η εν λόγω μετεγκατάσταση εταιρειών θα διατηρήσει και τις τιμές των ενοικίων στα ίδια ψηλά επίπεδα αλλά δεν αναμένω περαιτέρω αύξησή τους. Σ’ αυτή τη νέα συγκυρία, σε συνδυασμό με τα έργα που αναμένονται να γίνουν, φαίνεται πως η Λάρνακα θα συνεχίσει να προσελκύει μεγάλο αριθμό ξένων εταιρειών που θέλουν να εγκατασταθούν στη χώρα μας. Η έλλειψη όμως πολλών γραφειακών χώρων καλής ποιότητας ίσως στερήσει από τη χώρα την ευκαιρία να αξιοποιήσει αυτή τη συγκυρία.

ΛΑΡΝΑΚΑ

Επίσης, αν η Λάρνακα θέλει να προσελκύσει μεγάλες ξένες εταιρείες-αντίστοιχα της Λεμεσού-θα πρέπει να δημιουργήσει τις υποδομές και κτηριακά συγκροτήματα

γραφείων, διαφορετικά θα μείνει «ο φτωχός συγγενής» στον τομέα αυτό.

ΛΕΜΕΣΟΣ-ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Η Λεμεσός θα διατηρήσει την αφρόκρεμα των εταιρειών, αλλά λόγω των ψηλών τιμών ενοικίασης δεν αναμένω πολλές νέες εταιρείες να την επιλέξουν. Όσον αφορά στην πρωτεύουσα αναμένω σταθεροποίηση στη ζήτηση και στις πωλήσεις ή και μικρή μείωση για δύο κυρίως λόγους. Τα πολύ ψηλά επιτόκια κάνουν την επένδυση ή και την αγορά πρώτης κατοικίας πλέον ασύμφορη και επίσης, λόγω του ότι η αγορά είναι καθαρά κυπριακή τα τελευταία δύο χρόνια η ζήτηση ικανοποιήθηκε με τις πολλές πωλήσεις που έχουν γίνει. Η Λευκωσία θα πρέπει να δώσει έμφαση στην προσέλκυση ξένων μεγάλων εταιρειών, οι οποίες θα φέρουν μαζί και το προσωπικό τους, ώστε να μην εξαρτώνται μόνο από τους ντόπιους και τους φοιτητές. Αυτή θα είναι μια εξέλιξη η οποία θα δημιουργήσει πολλαπλά οφέλη ευρύτερα στην οικονομία της πόλης. Σε γενικές γραμμές παρόλο που στην Ευρώπη και στην Αμερική η αγορά ακινήτων αντιμετωπίζει προβλήματα, θεωρώ ότι το 2024 θα είναι μία καλή χρονιά για την Κύπρο μας, κυρίως όμως για τις παραλιακές πόλεις. Ως χώρα όμως θα πρέπει να δημιουργήσουμε τις υποδομές για προσέλκυση περισσοτέρων ξένων μόνιμων εργαζομένων και να καταστήσουμε την Κύπρο Περιφερειακό Εκπαιδευτικό, Τεχνολογικό και Ιατρικό Κέντρο, ούτως ώστε να παραμείνει η ζήτηση σταθερή και να μην επωφελούμαστε μόνο από συγκυρίες. Η έλλειψη ιδιωτικών ξενόγλωσσων σχολείων αποτελεί τροχοπέδη σε αυτό το εγχείρημα και στην επίλυση αυτού του προβλήματος θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο άμεσο μέλλον. Η δημιουργία σχολείων θα προσελκύσει άτομα με οικογένειες που θα επιθυμούν να εργαστούν στη χώρα μας σε εταιρείες τεχνολογίας. Επίσης, η γραφειοκρατία στερεί τη χώρα μας από μεγάλες αναπτύξεις που θα συνεισφέρουν πολύ στην οικονομία της. Η καθυστέρηση στην έκδοση αδειών εκτός του ότι στερεί από τη χώρα μεγάλες αναπτύξεις είναι και λόγος για αύξηση των τιμών των ενοικίων που την πληρώνει ο πολίτης.

ΤΟΥ ΠΌΛΥ ΚΟΥΡΟΥΣΊΔΗ Προέδρου του Δ.Σ. του Συνδέσμου Επιστημόνων Εκτιμητών Κύπρου

EconomyToday 57

Καλή χρονιά το 2023 για Ακίνητα-Κατασκευές Για το 2024 προβλέπεται ότι ο Κατασκευαστικός τομέας θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία λόγω της συνεχιζόμενης ζήτησης ακινήτων από διεθνείς επενδυτές, καθώς και λόγω της υλοποίησης προγραμματισμένων έργων.

ο 2023 ήταν μια καλή χρονιά για τον Κατασκευαστικό τομέα και την Ανάπτυξη Γης, καθώς υπάρχει αρκετή ζήτηση και πωλήσεις τόσο από εγχώριους αγοραστές όσο και από διεθνείς επενδυτές. Συγκεκριμένα, η ζήτηση παρατηρήθηκε σε διάφορες κατηγορίες ακινήτων, όπως κατοικίες, εμπορικούς χώρους και γραφειακές εγκαταστάσεις. Ο τομέας των Εργολαβιών ενισχύθηκε μέσω της δημοπράτησης πολλών έργων από το κράτος, καθώς και της συνέχισης εργασιών από προηγούμενα έτη, ενώ παράλληλα η αυξημένη ζήτηση από τον ιδιωτικό τομέα ενίσχυσε περαιτέρω τη δυναμική της αγοράς.

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗΣ

Ωστόσο, η έντονη αυτή ανάπτυξη οδήγησε σε κάποια φαινόμενα υπερθέρμανσης, με αρνητικές επιπτώσεις όπως: η έλλειψη ειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού, η έλλειψη τεχνικού προσωπικού και εργατών, η αύξηση των τιμών στις κατασκευές, πληθωρισμός και καθυστερήσεις σε έργα. Αυτή η υπερθέρμανση, έχει ως αποτέλεσμα τις ακόλουθες προκλήσεις: Η έλλειψη επαρκούς επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού έχει οδηγήσει σε αυξημένη εισαγωγή ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού στον κλάδο, κάτι που ενδέχεται να επηρεάσει την ποιότητα και την αποδοτικότητα των έργων. Επιπλέον, η αύξηση των τιμών και κατά συνέπεια ο πληθωρισμός, επιβαρύνουν το κόστος των έργων και αυξάνουν την οικονομική πίεση στις εταιρείες και τους καταναλωτές, με αποτέλεσμα να υπάρχουν αυξημένες κεφαλαιουργικές επενδύσεις με αμφίβολη συνέχεια. 58 EconomyToday

ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2024

Για το 2024 προβλέπεται ότι ο Κατασκευαστικός τομέας θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία λόγω της συνεχιζόμενης ζήτησης ακινήτων από διεθνείς επενδυτές, καθώς και λόγω της υλοποίησης προγραμματισμένων έργων. Αναγνωρίζεται η ανάγκη για απλούστευση της διαδικασίας πρόσληψης εργαζομένων από τρίτες χώρες, τόσο στο επίπεδο τεχνικού όσο και επιστημονικού προσωπικού, όπως τοπογράφοι και πολιτικοί μηχανικοί. Η ενίσχυση του επιστημονικού προσωπικού, πέρα από τη βελτίωση της διαχείρισης των έργων, θα φέρει εμπειρία και τεχνογνωσία. Αυτή η στρατηγική θα ενδυναμώσει τις κυπριακές εταιρείες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αναλαμβάνουν πιο περίπλοκα έργα και να μειώσουν την εξάρτηση από ξένες εταιρείες. Με την ενίσχυση των τοπικών εταιρειών, αναμένεται ότι στο μέλλον αυτές θα μπορούν να διεκδικήσουν έργα στο εξωτερικό, συμβάλλοντας έτσι στην επιστροφή κεφαλαίων που θα σταθεροποιήσουν την κυπριακή οικονομία. Επιπλέον, οι Κύπριοι εργαζόμενοι θα εξαρτώνται από εισοδήματα που προέρχονται από το εξωτερικό, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, συνεισφέροντας στην ευστάθεια της οικονομίας.

ΤΟΥ ΚΥΡΙΆΚΟΥ ΧΡΥΣΟΧΟΎ Ιδρυτή Ομίλου Cyfield

«Φως στο τούνελ» το ενδιαφέρον ξένων αγοραστών για τα ακίνητα Η αγορά ακινήτων ήταν και παραμένει, εκτός από βασική ανάγκη για τον άνθρωπο, μια διαχρονικά ασφαλής και επικερδής επένδυση.

ο 2023 ήταν ακόμα μια δύσκολη χρονιά, με καινούργιες προκλήσεις, σημαδευμένη από αρνητικές εξελίξεις σε σημαντικά ζητήματα. Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις και οι εντάσεις στην ανατολική Ευρώπη και ο νέος πόλεμος στο Ισραήλ, έχουν εντείνει την οικονομική αβεβαιότητα και εκτίναξαν το κατασκευαστικό κόστος στα ύψη. Ταυτόχρονα οι πολλαπλές διεθνείς κυρώσεις και αρνητικές δημοσιεύσεις για την Κύπρο αύξησαν τον ήδη εξονυχιστικό έλεγχο των τραπεζών, με αποτέλεσμα και οι πιο απλές τραπεζικές συναλλαγές να έχουν γίνει τρομακτικά χρονοβόρες και περίπλοκες. Παρόλα αυτά για την Pafilia το 2023 είναι ακόμα μια χρονιά ορόσημο. Τελειώσαμε με επιτυχία όλες τις υποδομές του Minthis, το Spa, την πλατεία με το εμπορικό κέντρο με καταστήματα, κάβα γκαλερί, το εστιατόριο, το μπαρ και τις αθλητικές εγκαταστάσεις, παραδώσαμε άλλες 50 επαύλεις, ολοκληρώνοντας έτσι το όραμα που ξεκίνησε πριν 15 χρόνια για ένα βιώσιμο, ολιστικό προορισμό ευεξίας και πολυτέλειας, διεθνών προτύπων. Παραδώσαμε επίσης 3 μεγάλα έργα σε Λεμεσό και Πάφο και λανσάραμε αρκετά νέα έργα, με το Konia Greens στην Πάφο και το Enscape στη Λεμεσό να κατέχει εξέχουσα θέση στο πορτφόλιο των αστικών αναπτύξεων μας. Αν και οι γεωπολιτικές εντάσεις και η οικονομική αβεβαιότητα εκτιμώ πως θα συνεχιστούν, το αμείωτο ενδιαφέρον κυρίως από το ξένο αγοραστικό κοινό, αποτελεί «φως στο τούνελ». Αυτή η δυναμική αποδεικνύει ότι, η αγορά ακινήτων ήταν και παραμένει, εκτός από βασική ανάγκη για τον άνθρωπο, μια διαχρονικά ασφαλής και επικερδής επένδυση.

ΠΑΓΙΑ ΑΝΑΓΚΗ Η ΣΤΕΓΑΣΗ

Οι πελάτες μας που αναζητούν ακίνητα για επένδυση, αντιλαμβάνονται την πάγια ανάγκη των ανθρώπων για

κατοικία. Ιδιαίτερα με τη ραγδαία ανάπτυξη των αστικών περιοχών η ζήτηση ακινήτων προς ενοικίαση εκτοξεύτηκε, παρέχοντας ένα σταθερό, ρευστό εισόδημα ακόμα και σε ασταθείς οικονομικά περιόδους. Εμείς σαν Pafilia, αντιδράσαμε έγκαιρα και ανταποκριθήκαμε στις νέες προοπτικές, λανσάροντας μοντέρνες αστικές αναπτύξεις σε αστικές περιοχές-κλειδιά, όπως το Pafilia Plaza στην Πάφο. Αυτή η μεγάλη αστική ανάπτυξη αποτελείται από τρία 8ώροφα κτήρια μοναδικής αρχιτεκτονικής, δύο οικιστικά και ένα εμπορικό, σε κεντρική τοποθεσία κοντά στα καινούργια πανεπιστήμια και το Kings Avenue Mall. Εδώ και 45 χρόνια η Pafilia καλλιεργεί διεθνείς συνεργασίες και προωθεί την Κύπρο σαν ασφαλή και πολυτελή lifestyle προορισμό. Με το Minthis και το ONE να φιγουράρουν σε πολλές εκδόσεις, γραφεία και μεσίτες του εξωτερικού, έχουμε καταφέρει να προβάλουμε την Κύπρο και την εταιρεία μας σε αγοραστές που εκτιμούν την πολυτέλεια και αναζητούν μια κατοικία που θα τους προσφέρει ασφάλεια και σταθερότητα, θα τους επιτρέπει να εργάζονται από ένα περιβάλλον με λιγότερο στρες ή να μεγαλώσουν την οικογένειά τους ή να αποσυρθούν κοντά στη φύση, χωρίς να θυσιάζουν τις σύγχρονες ανέσεις. Σε αυτή την επιχειρηματική τακτική θα επιμείνουμε και τη νέα χρονιά και θέλω να ελπίζω πως το 2024 θα είναι καλύτερο, με περισσότερες καλές ειδήσεις, αγάπη και υγεία για όλους, καινοτόμες ιδέες, αναπτυξιακές ευκαιρίες και επιτυχημένες συνεργασίες.

ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ ΗΛΙΑΔΗ Executive director, Pafilia Property Developers

EconomyToday 59

Η Ναυτιλία αναβαθμίζει την Κύπρο ως ένα διεθνές επιχειρηματικό κέντρο Η Ναυτιλιακή Βιομηχανία στην Κύπρο αναδεικνύεται σαφώς ως ένας από τους ισχυρότερους τομείς της κυπριακής οικονομίας Η κυπριακή σημαία θεωρείται σημαία κύρους και αξιοπιστίας.

Ναυτιλία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους του παγκόσμιου εμπορίου, παρέχοντας τη μεταφορά αγαθών σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρότι διατηρεί σταθερά τις αξιόπιστες υπηρεσίες της προς τον κόσμο αλλά και στο ΑΕΠ της Κύπρου με 7%, με προοπτικές για ακόμη πιο δυναμική συνεισφορά, η Nαυτιλία αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία προσαρμογής, ενόψει ρυθμιστικών και παγκόσμιων γεωπολιτικών εξελίξεων.

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

Κατά το 2023 ο τομέας της Ναυτιλίας διατήρησε την ανταγωνιστικότητά του παρά τις διάφορες επιρροές από παγκόσμιες οικονομικές, πολιτικές και περιβαλλοντικές εξελίξεις. Αναμφισβήτητα, τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, προκάλεσαν αναταράξεις σε διεθνές επίπεδο επηρεάζοντας αναπόφευκτα και τον τομέα της Ναυτιλίας. Το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο, συνέχισε να έχει σημαντικό ρόλο και ουσιαστική συνεισφορά στη δημιουργία μίας σύγχρονης και δυναμικής Ναυτιλιακής Βιομηχανίας στην Κύπρο, η οποία μπορεί και αντιμετωπίζει με επιτυχία τις διεθνείς προκλήσεις και ανταγωνισμό. Ως στενός συνεργάτης και τεχνικός σύμβουλος του κράτους, σε θέματα που άπτονται της Nαυτιλίας, συμμετείχε ενεργά στη διαμόρφωση ναυτιλιακής πολιτικής, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τα συμφέροντα των εταιρειών-μελών του και την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής Ναυτιλίας ευρύτερα. Η κυπριακή Ναυτιλιακή Βιομηχανία συνέχισε να αποτελεί σημαντικό τομέα Οικονομικής Δραστηριότητας στην Κύπρο, ο οποίος τροφοδοτεί την κυπριακή οικονομία, την Κοινωνία και άλλες Βιομηχανίες, καθώς μεταφέρει το 98% όλων των πρώτων υλών και αγαθών πρώτης ανάγκης στη χώρα μας. 60 EconomyToday

Ο τομέας της Ναυτιλίας, διατηρεί σταθερή την εξαίρετη επίδοσή του, αναβαθμίζοντας την Κύπρο σαν χώρα και ανταγωνιστικό επιχειρηματικό κέντρο, καθώς δραστηριοποιείται επιτυχώς χωρίς την ανάγκη κρατικών επενδύσεων έχοντας άριστη εικόνα, με την κυπριακή σημαία να θεωρείται σημαία κύρους και αξιοπιστίας και η Κύπρος ένα διεθνές, μοντέρνο και ανταγωνιστικό ναυτιλιακό κέντρο που προσφέρει πολυάριθμα πλεονεκτήματα και οφέλη στους χρήστες, τόσο από άποψη ποιότητας και υπηρεσιών, καθώς και οικονομικά οφέλη. Επίσης, συνέχισε να αντιμετωπίζει σαν τρέχουσες προκλήσεις και ως προτεραιότητα για το 2023, τον Πράσινο και Ψηφιακό Μετασχηματισμό του, αλλά και τις διάφορες γεωπολιτικές εξελίξεις. Η Ναυτιλιακή Βιομηχανία παρότι έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην προετοιμασία ως προς την εναρμόνισή της με τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς, έχει σοβαρούς προβληματισμούς ως προς τη βιώσιμη εφαρμογή τους. Η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Ναυτιλίας συνεπάγεται επενδυτικές αποφάσεις, ναυτιλιακή χρηματοδότηση και αυξημένο λειτουργικό κόστος γενικότερα. Για την ομαλή μετάβασή της, είναι σημαντικό τα όποια μέτρα λαμβάνονται να είναι βιώσιμα και να έχουν παγκόσμια εφαρμογή, μειώνοντας έτσι τις όποιες δυσμενείς επιπτώσεις και αθέμιτο ανταγωνισμό. Είναι, επίσης ζωτικής σημασίας να βρεθούν τα ασφαλή και κατάλληλα εναλλακτικά καύσιμα και τεχνολογίες, τα οποία δεν είναι ακόμα διαθέσιμα και να υπάρχουν σε επαρκείς ποσότητες παγκοσμίως.

ΤΟΥ ΘΩΜΆ Α. ΚΑΖΆΚΟΥ Γενικού διευθυντή του Κυπριακού Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου

Ώθηση στην Πράσινη Μετάβαση, αναμένεται να δώσει ο τομέας της Τεχνολογίας και ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός, που επίσης είναι ύψιστη προτεραιότητα για τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Είναι ξεκάθαρο, ότι η εφαρμογή νέων Τεχνολογιών/Ψηφιοποίηση θα φέρει ουσιαστική περαιτέρω πρόοδο στις ναυτιλιακές και επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως επίσης ότι είναι απαραίτητη για τη γρήγορη και βιώσιμη Πράσινη Μετάβαση της Ναυτιλιακής Βιομηχανίας και απανθρακοποίησή της.

ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Σε εθνικό επίπεδο, ένας από τους κυριότερους στόχους του 2023, ήταν οι προσπάθειες προς την άμεση υλοποίηση του εξειδικευμένου Μονοθυριδικού Ναυτιλιακού Κέντρου Εξυπηρέτησης (One-Stop-ShippingCentre) στο Υφυπουργείο Ναυτιλίας, το οποίο θα αναβαθμίσει περαιτέρω τις παρεχόμενες υπηρεσίες του στην κυπριακή Ναυτιλιακή Βιομηχανία, σε βαθμό που να ικανοποιούν τις συνεχώς μεταλλασσόμενες λειτουργικές ανάγκες του 11ου παγκοσμίως και 3ου μεγαλύτερου εμπορικού στόλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αναμένεται να υλοποιηθεί επίσης και η ολική Ψηφιοποίηση/

Αυτοματοποίηση των Υπηρεσιών του Υφυπουργείου Ναυτιλίας μέχρι το 2024. Επίσης, προχώρησαν οι διαδικασίες για τη δημιουργία της «Ναυτιλιακής Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης» (Ν.Ε.Π.Ε.) και η οποία θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής σημαίας στη Διεθνή Ναυτιλία, καθώς θα απλουστεύει τις διαδικασίες και το καθεστώς λειτουργίας των κυπριακών Ναυτιλιακών Εταιρειών που είναι ιδιοκτήτες κυπριακών πλοίων. Το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο πιστεύει ότι η Ναυτιλιακή Βιομηχανία στην Κύπρο αναδεικνύεται σαφώς ως ένας από τους ισχυρότερους τομείς της κυπριακής οικονομίας και σοβαρός οικονομικός πυλώνας που αναβαθμίζει το γόητρο της Κύπρου σαν χώρα. Απαραίτητη προϋπόθεση για την περαιτέρω ανάπτυξη της κυπριακής Ναυτιλιακής Βιομηχανίας, είναι η συνεχής έμπρακτη συμμετοχή του Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου στη λήψη αποφάσεων ναυτιλιακής πολιτικής από τις Κρατικές Υπηρεσίες προς τη διατήρηση των υπαρχουσών επιτυχιών της και υλοποίηση νέων βελτιωτικών μέτρων για να διασφαλιστεί έτσι ένα αρκετά ελπιδοφόρο μέλλον με προοπτικές σταθερής, διάφανης και θετικής ανάπτυξης για την κυπριακή Ναυτιλία.

EconomyToday 61

Οι αλλαγές και οι τάσεις στο μοντέλο της νομικής εκπαίδευσης Η μεταβαλλόμενη δυναμική του νομικού συστήματος αποτελεί πρόκληση για τους επαγγελματίες του Νομικού κλάδου.

ο 2023 το τοπίο της Νομικής Εκπαίδευσης υποβλήθηκε σε σημαντικές αλλαγές, οι οποίες οφείλονται στην αυξανόμενη ζήτηση για ποιοτικές και πρακτικές μαθησιακές εμπειρίες. Καθώς το νομικό επάγγελμα εξελίσσεται, οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες στο πλαίσιο της Νομικής Εκπαίδευσης γίνονται όλο και πιο εμφανείς.

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΝ

Μία από τις αξιοσημείωτες τάσεις στη Νομική Εκπαίδευση είναι η αυξημένη έμφαση στην παροχή όχι μόνο επικαιροποιημένων πληροφοριών, αλλά και στη διασφάλιση υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης. Ο καταναλωτής στον τομέα της Εκπαίδευσης αναζητά περισσότερα από απλή θεωρητική γνώση- αποζητά πρακτικές δεξιότητες που μπορούν να εφαρμοστούν σε πραγματικά νομικά σενάρια. Το παραδοσιακό μοντέλο της Νομικής Εκπαίδευσης, που επικεντρώνεται σε διαλέξεις, αμφισβητείται, καθώς οι εκπαιδευόμενοι δίνουν όλο και μεγαλύτερη προτεραιότητα σε προγράμματα που προσφέρουν πρακτικές εμπειρίες και δεξιότητες σχετικές με τη δυναμική φύση του νομικού επαγγέλματος. Μια συνακόλουθη εξέλιξη είναι η αύξηση του αριθμού των εκπαιδευτικών κέντρων που προσφέρουν Νομική Εκπαίδευση. Ενώ αυτός ο πολλαπλασιασμός καλύπτει την αυξανόμενη ζήτηση, αναδεικνύει επίσης την επιτακτική ανάγκη να διατηρηθεί έντονη εστίαση στην ποιότητα. Η αυξημένη προσφορά προγραμμάτων κατάρτισης δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ουσία της Νομικής Εκπαίδευσης και οι ενδιαφερόμενοι στον τομέα πρέπει να προσαρμόζονται με τις εξελισσόμενες ανάγκες της αγοράς. Η άποψη των καταναλωτών καθίσταται υψίστης σημασίας, καθώς η κατανόηση των προτιμήσεων και των προσδοκιών τους είναι σημαντική για τη διαμόρφωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων που ανταποκρίνονται στα υψηλότερα πρότυπα. Η πρακτικότητα και η εμπειρογνωμοσύνη αναδεικνύονται σε βασικούς παράγοντες διαφοροποίησης της Νομικής Εκπαίδευσης. Το νομικό σύστημα βιώνει έναν επιταχυνόμενο μετασχηματισμό, υιοθετεί σύγχρονες τεχνολογίες και εξελίσσεται όλο και περισσότερο προς ένα τεχνολογικά προηγμένο πλαίσιο. Οι δικηγόροι αναμένεται όχι μόνο να κατανοήσουν αυτές τις αλλαγές αλλά και να προσαρμοστούν και να αξιοποιήσουν την τεχνολογία στην πρακτική τους. Έτσι, η Νομική Εκπαίδευση πρέπει να εξελιχθεί ώστε να παράγει απόφοιτους που δεν είναι μόνο καλά 62 EconomyToday

καταρτισμένοι στη νομική θεωρία, αλλά είναι επίσης εξοπλισμένοι με τις πρακτικές δεξιότητες που απαιτούνται σε ένα νομικό τοπίο με γνώμονα την τεχνολογία. Η μεταβαλλόμενη δυναμική του νομικού συστήματος αποτελεί πρόκληση για τους επαγγελματίες του Νομικού κλάδου, οι οποίοι πρέπει να παρακολουθούν τις εξελίξεις αυτές. Η συνεχής μάθηση και η επαγγελματική ανάπτυξη δεν είναι πλέον προαιρετικές αλλά απαραίτητες για τους δικηγόρους, ώστε να παραμένουν αποτελεσματικοί στους ρόλους τους. Ο τομέας της Νομικής Εκπαίδευσης πρέπει να ανταποκριθεί παρέχοντας προγράμματα που προωθούν την προσαρμοστικότητα και την ευελιξία των επαγγελματιών, προετοιμάζοντάς τους για τις απαιτήσεις ενός σύγχρονου νομικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, είναι σημαντικό να διευρύνουμε την εστίασή μας πέρα από τους έμπειρους επαγγελματίες νομικούς και να συμπεριλάβουμε τους ασκούμενους δικηγόρους. Το γενικότερο τοπίο υποδηλώνει ότι οι ασκούμενοι δικηγόροι, μπορεί να επωφεληθούν από ενισχυμένους μηχανισμούς υποστήριξης και από μια συλλογική επαναξιολόγηση της συνολικής ποιότητας της πρακτικής άσκησης. Τα προγράμματα κατάρτισής τους θα πρέπει να στοχεύουν όχι μόνο στη μετάδοση γνώσεων αλλά και στην προώθηση των πρακτικών δεξιοτήτων και των ηθικών προβληματισμών, που είναι απαραίτητες για μια επιτυχημένη νομική σταδιοδρομία. Σ’ αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, ο πρωταρχικός στόχος είναι η δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος που διασφαλίζει ότι οι ασκούμενοι δικηγόροι λαμβάνουν ευκαιρίες υψηλής ποιότητας για ανάπτυξη και εξέλιξη.

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ

Μια αποτίμηση της Νομικής Εκπαίδευσης το 2023 αντανακλά ένα τοπίο σε εξέλιξη, με αυξανόμενη ζήτηση για ποιότητα, πρακτικότητα και εμπειρογνωμοσύνη. Ο αυξανόμενος αριθμός εκπαιδευτικών κέντρων απαιτεί στενή ευθυγράμμιση με τις εξελισσόμενες νομικές ανάγκες. Ο εκσυγχρονισμός του νομικού συστήματος υπογραμμίζει την ανάγκη προσαρμογής της εκπαίδευσης, ώστε να παράγει επαγγελματίες έτοιμους για ένα μεταβαλλόμενο τοπίο. Προκειμένου να ανταποκριθούμε στο μέλλον, είναι ζωτικής σημασίας να ληφθούν υπόψη οι απαιτήσεις των καταναλωτών, να ενισχυθούν οι εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και να δοθεί προτεραιότητα στην ποιότητα για την αντιμετώπιση των επερχόμενων προκλήσεων και ευκαιριών.

ΤΗΣ ΑΝΤΡΟΎΛΑΣ ΠΟΥΤΖΙΟΥΡΉ Ιδρύτριας και εκτελεστικής διευθύντριας του European Legal Training Center

Σε θετική τροχιά η οικονομία αλλά οι ανισότητες παραμένουν Οι εργαζόμενοι έχουν κάθε δικαίωμα να διεκδικήσουν το δίκαιο μερίδιο από αυτή την ανάπτυξη.

ο 2023 σε ό,τι αφορά τα οικονομικά και εργασιακά πράγματα καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τη συνέχιση των έντονων πληθωριστικών πιέσεων και τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις των πολιτικών απορρύθμισης στους όρους και στις συνθήκες απασχόλησης των εργαζομένων. Αποτιμώντας λοιπόν το 2023, η αφετηρία του απολογισμού μας ξεκινά από το τι πετύχαμε σε αυτούς του δυο τομείς.

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ 2023

Η επιβεβαίωση του ρόλου της ΑΤΑ ως μηχανισμού αναπλήρωσης της αγοραστικής αξίας των μισθών, η αποτροπή της νέας προσπάθειας των εργοδοτών για κατάργηση του θεσμού, η βελτίωση της παραχώρησης ΑΤΑ στα 2/3 του ΔΤΚ με ανοικτή την προοπτική πλήρους απόδοσης της ΑΤΑ, στοιχεία που εμπεριέχονται στη νέα συμφωνία για την ΑΤΑ, είναι ένα σημαντικό στοιχείο της αποτίμησης του 2023. Σημαντικός ήταν ο αγώνας που προηγήθηκε της κατάληξης σε συμφωνία, με τη μαχητική παναπεργία του Ιανουαρίου 2023. Ακολούθως, στον τομέα της Ανανέωσης των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, στις 205 συμβάσεις που ανανεώθηκαν το 2023 πετύχαμε κατά μέσο όρο αυξήσεις και βελτιώσεις κατά 2,5%. Το 2023 κλείνει και με την επιτυχή κατάληξη του δεκαετούς αγώνα των εργαζομένων στα προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας. Με την υπογραφή της πρώτης Συλλογικής Σύμβασης αναγνωρίστηκε από πλευράς κυβέρνησης το αυτονόητο, ότι δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι είναι εργαζόμενοι και όχι αυτοεργοδοτούμενοι αποκτώντας αξιοπρεπείς όρους απασχόλησης.

ΑΝΟΙΚΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

Τα μεγάλα ανοικτά ζητήματα καθορίζουν ωστόσο τις προτεραιότητές μας για το 2024. Η εισαγωγή μέτρων που να θέτουν φραγμό στην απορρύθμιση της εργασίας, μέτρων που θα στηρίζουν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και θα οδηγούν στη διεύρυνση της κάλυψης των εργαζομένων με Συλλογικές Συμβάσεις εργασίας είναι βασική προτεραιότητα για εμάς και αναμένουμε από την κυβέρνηση να λάβει συγκεκριμένα μέτρα. Ένα άλλο μεγάλο θέμα που είναι ανοικτό αφορά τα κριτήρια και τις διαδικασίες εργοδότησης εργαζομένων

από τρίτες χώρες. Χρειαζόμαστε μια ολοκληρωμένη στρατηγική απασχόλησης και ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού που να δίνει κίνητρα για κατάρτιση και εργοδότηση ντόπιου εργατικού δυναμικού σε τομείς που έχουν ανάγκη. Πρέπει, επίσης, να θεσμοθετηθούν τα Πρότυπα Επαγγελματικά Προσόντα και να διασυνδεθούν με τις μισθολογικές επαγγελματικές κατατάξεις των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Η απασχόληση ξένου εργατικού δυναμικού να γίνεται υπό την προϋπόθεση ότι πραγματικά δεν μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες με ντόπιο προσωπικό και με βασικό κριτήριο ότι εφαρμόζονται Συλλογικές Συμβάσεις. Τα ψηλά επιτόκια και ο πληθωρισμός θα παραμείνουν και το 2024, γι’ αυτό χρειάζεται να ληφθούν περαιτέρω μέτρα στήριξης των χαμηλομεσαίων νοικοκυριών, ιδιαίτερα στα στεγαστικά δάνεια. Θα πρέπει επίσης να εμπλουτιστεί η κοινωνική πολιτική για στήριξη των νέων και των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Αρχές του 2024 αναμένουμε να ολοκληρωθεί η συζήτηση για το 12%. Είναι γνωστό ότι η ΠΕΟ δεν συμφωνεί με την πρόταση της κυβέρνησης και ως εκ τούτου θα καταθέσουμε τις δικές μας εισηγήσεις με στόχο να αντιμετωπιστεί πιο δίκαια, ισορροπημένα και ολοκληρωμένα το θέμα. Ταυτόχρονα είναι η ώρα να ξεκινήσει δομημένος κοινωνικός διάλογος και να ληφθούν μέτρα για το ζήτημα της δημιουργίας πραγματικού αποθεματικού του ΤΚΑ και για τη διεύρυνση των Ταμείων Προνοίας. Σε ό,τι αφορά τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας που θα βρίσκονται υπό ανανέωση, η ΠΕΟ καθόρισε ως βασικό στόχο τη διεκδίκηση αυξήσεων που θα βελτιώνουν τους πραγματικούς μισθούς. Ιδιαίτερη προσοχή θα δώσουμε στους χαμηλόμισθους και στη βελτίωση των μισθών πρόσληψης. Επιβάλλεται μια ουσιαστική αύξηση του κατώτατου μισθού, όπως και εισαγωγή ρυθμίσεων στο διάταγμα για το ωράριο και την ωριαία απόδοση του κατώτατου μισθού για να ενισχυθεί το πλαίσιο προστασίας των πιο ευάλωτων εργαζομένων. Από το 2015 και μετά με εξαίρεση την περίοδο του κορωνοϊού, η οικονομία βρίσκεται σε θετική αναπτυξιακή πορεία, οι ανισότητες όμως δεν σμικρύνθηκαν ουσιαστικά. Οι εργαζόμενοι έχουν κάθε δικαίωμα να διεκδικήσουν το δίκαιο μερίδιο από αυτή την ανάπτυξη και είναι επιτέλους καιρός να μπει φραγμός στην αντίληψη και στις πολιτικές που στηρίζουν την ανάπτυξη βασισμένη στην υποτίμηση της εργασίας.

ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΟΎΛΑΣ ΧΑΡΑΛΆΜΠΟΥΣ Γ.Γ. της ΠΕΟ

EconomyToday 63

Με ισχυρή ανθεκτικότητα και το βλέμμα στο μέλλον αποχαιρετά το 2023 η Τουριστική Βιομηχανία Το 2024 αναμένεται ιδιαίτερα απαιτητικό για την Ξενοδοχειακή Βιομηχανία, η οποία έχει να αντιμετωπίσει επίσης, σημαντικές προκλήσεις όπως το Εργατικό αλλά και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

ην ισχυρή ανθεκτικότητά του απέδειξε για άλλη μια φορά ο τομέας του Τουρισμού καθώς, σε μία χρονιά γεμάτη πολυεπίπεδες προκλήσεις, ανταποκρίθηκε με επιτυχία στα δύσκολα εμπόδια που είχε ενώπιον του, συμβάλλοντας καταλυτικά στην ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας. Ο Τουριστικός τομέας κατάφερε να σημειώσει αρκετά ικανοποιητικά νούμερα, με τα έσοδα και τις αφίξεις να πλησιάζουν τα επίπεδα του 2019 (χρονιά ρεκόρ), παρόλο που η βιομηχανία αντιμετώπισε ένα ασταθές οικονομικό περιβάλλον, λόγω του ενεργειακού, του υψηλού πληθωρισμού, των αυξημένων επιτοκίων, αλλά και των γεωπολιτικών εξελίξεων της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης και του πολέμου στο Ισραήλ. Το 2023, σε μία χρόνια όπου οι κυρώσεις στη Ρωσία έθεσαν εκτός τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά, ο Τουριστικός τομέας σημείωσε κατά τους πρώτους εννιά μήνες του χρόνου έσοδα που υπολογίζονται σε €2.456,1 εκ. σε σύγκριση με €1.965,4 εκ. της αντίστοιχης περιόδου του 2022, πετυχαίνοντας αύξηση 25,0%. Όσον αφορά τις αφίξεις τουριστών, για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2023, αυτές ανήλθαν σε 3.562.417 σε σύγκριση με 2.941.182 της αντίστοιχης περίοδου του 2022, καταγράφοντας αύξηση 21,1%.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ

Ο πρόσφατος πόλεμος στο Ισραήλ αποτελεί αναμφίβολα μία ακόμη τεράστια ανθρωπιστική πληγή που ήρθε να προστεθεί σε αυτή της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή μας δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστη τη χώρα μας, με τον τουρισμό να δέχεται ένα ακόμη μεγάλο πλήγμα, καθώς μετά τη ρωσική αγορά υπάρχει σημαντικό ενδεχόμενο να χάσει διαδοχικά τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά του, το Ισραήλ. Ήδη τα αποτελέσματα του πολέμου, άφησαν τον αντίκτυπό τους στις αφίξεις των τελευταίων τριών μηνών του 2023, με ακυρώσεις ταξιδιών από το Ισραήλ, αλλά και από άλλους προορισμούς που επέλεξαν να 64 EconomyToday

ταξιδέψουν σε κάποια ασφαλέστερη περιοχή μακριά από τον πόλεμο. Σήμερα, δεν μπορούμε να προβλέψουμε με βεβαιότητα τη χρονική έκταση που θα λάβει ο πόλεμος στη γειτονιά μας, ούτε επίσης και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που θα υπάρξουν στην οικονομία του Ισραήλ και κατ’ επέκταση στην κοινωνία της χώρας και την αγοραστική δυνατότητα των πολιτών του. Αναμφίβολα όμως, αναμένουμε πως θα υπάρξει κάποια μείωση στις αφίξεις από τον συγκεκριμένο προορισμό, αλλά και στην τουριστική ροή γενικότερα.

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

Ο Τουριστικός τομέας, είχε αντιμετωπίσει ανάλογες κρίσεις και στο παρελθόν, κατάφερε όμως να ανταποκριθεί προς όφελος της οικονομίας αλλά και των κυπριακών νοικοκυριών. Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να στραφούμε σε παραδοσιακές αγορές όπως η βρετανική, αλλά και σε αγορές που τα τελευταία χρόνια έχουν επιδείξει θετικές τάσεις όπως η Πολωνία, η Γαλλία, αλλά και η Γερμανία. Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ξενοδόχων (ΠΑΣΥΞΕ), αξιολογεί τα δεδομένα και από την πλευρά του αναλαμβάνει πρωτοβουλίες τόσο σε τοπικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ήδη, από την έναρξη του πολέμου βρεθήκαμε σε σημαντικά φόρουμ με διεθνή επιρροή στον τουρισμό και συγκεκριμένα σε Μάλτα, Λονδίνο, Αθήνα και Ντουμπάι, όπου διαβεβαιώσαμε στους εταίρους μας, την ασφάλεια που προσφέρει η χώρα μας, παρότι βρίσκεται σε μία περιοχή με έντονες γεωπολιτικές εξελίξεις. Το 2024, αναμένεται ιδιαίτερα απαιτητικό για την Ξενοδοχειακή Βιομηχανία, η οποία έχει να αντιμετωπίσει επίσης, σημαντικές προκλήσεις όπως το εργατικό αλλά και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Από την πλευρά μας αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες αυτές ως μία καλή ευκαιρία για περαιτέρω ανάπτυξη τού τομέα μας σε όλα τα επίπεδα.

ΤΟΥ ΘΆΝΟΥ ΜΙΧΑΗΛΊΔΗ Προέδρου Παγκύπριου Συνδέσμου Ξενοδόχων (ΠΑΣΥΞΕ)

Η ερμηνεία πίσω από τους αριθμούς του 2023 για την Ξενοδοχειακή Βιομηχανία Τα σχετικά καλά αποτελέσματα της χρονιάς και η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου ως προορισμού, δεν ήταν χωρίς σοβαρές επιπτώσεις στην επικερδότητα της Ξενοδοχειακής Βιομηχανίας.

ο 2023 γνωρίζαμε εξαρχής ότι θα ήταν ένα έτος με πολλές ιδιαιτερότητες, δεδομένων των συσσωρευμένων προκλήσεων που κληρονόμησε από το 2022 και με τις οποίες μοιραία θα ερχόταν αντιμέτωπος ο Τουριστικός μας τομέας. Η αστάθεια στο εξωτερικό περιβάλλον συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια του έτους, καθώς μετά τα σοκ της πανδημίας της περιόδου 2020-21 και του πολέμου στην Ουκρανία το 2022, οι πληθωριστικές πιέσεις συνέχισαν να δοκιμάζουν τις αντοχές τόσο των τουριστών, όσο και των ξενοδόχων. Εσχάτως προστέθηκε στην εξίσωση της αστάθειας άλλη μια σύγκρουση, αυτή στο γειτονικό μας Ισραήλ, η διάρκεια και η έκταση τής οποίας μπορεί να έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στον τομέα. Πλησιάζοντας προς το τέλος του έτους εάν επιλέξει κανείς έναν επιφανειακό απολογισμό, τότε θα πει ότι η τουριστική σεζόν πήγε αρκετά καλά, δεδομένων όλων αυτών των προκλήσεων και του διαχρονικού προβλήματος της αεροπορικής συνδεσιμότητας της χώρας. Το δεκάμηνο του 2023 οι τουριστικές αφίξεις είναι αυξημένες κατά 21% σε σύγκριση με το 2022 και μόλις -3,6% χαμηλότερες από του 2019, που ήταν η καλύτερη χρονιά στην ιστορία του κυπριακού τουρισμού. Την ίδια ώρα τα έσοδα θα ξεπεράσουν το τρέχον έτος αυτά του 2019. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία το εννιάμηνο του 2023 τα έσοδα ανήλθαν σχεδόν στα €2,5 δισ. σε σύγκριση με €2,2 δισ. την αντίστοιχη περίοδο του 2019.

ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΤΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

Όμως η οικονομική απόδοση στο επίπεδο των επιχειρήσεων πόρρω απέχει, δυστυχώς, από αυτή την οπτική. Στα αυξημένα έσοδα θα πρέπει να συνυπολογιστεί ο αντίκτυπος του πληθωρισμού, αλλά και της αύξησης των δανειστικών επιτοκίων. Δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης για παράδειγμα του λειτουργικού κόστους των ξενοδοχειακών μονάδων το 2023 με αυτό του 2019. Το εργατικό και το ενεργειακό κόστος έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, όπως και αυτό των προϊόντων και των πρώτων υλών γενικότερα. Όμως η απροσδόκητη απώλεια της ρωσικής αγοράς, εκτός του ότι ήταν καταστροφική για αριθμό ξενοδοχείων, ιδιαίτερα σε κάποιες περιοχές που η εξάρτηση ήταν μεγαλύτερη, είχε αρνητικό αντίκτυπο και στη δυνατότητα των υπόλοιπων ξενοδοχείων να πετύ-

χουν τιμές που να αντισταθμίζουν τις μεγάλες αυξήσεις στο κόστος λειτουργίας τους. Τα σχετικά καλά αποτελέσματα της τουριστικής χρονιάς και η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου, ως τουριστικού προορισμού, δεν ήταν χωρίς σοβαρές επιπτώσεις στην επικερδότητα της Ξενοδοχειακής Βιομηχανίας και αν οι συνθήκες δεν επιτρέψουν ανατροπή αυτή της τάσης τα επόμενα χρόνια θα απειληθεί η όλη βιωσιμότητά της. Η εικόνα είναι πολύ διαφορετική για την Ξενοδοχειακή Βιομηχανία και στο σκέλος των τουριστικών αφίξεων. Ναι μεν καταγράφεται μεγάλη αύξηση σε σύγκριση με πέρυσι, όμως συνεχίζεται η ασυδοσία με ιδιοκτήτες σπιτιών και διαμερισμάτων να χρήζουν εαυτούς ξενοδόχους και να διαθέτουν τα υποστατικά τους σε βραχυχρόνιες μισθώσεις. Όπως έχουμε τονίσει πολλές φορές η αχαλίνωτη ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων, χωρίς σωστή φορολόγηση και ελέγχους προκαλεί και θα προκαλέσει ακόμη πιο μεγάλα προβλήματα και εντεινόμενο άνισο ανταγωνισμό, εάν αφεθεί να λειτουργεί χωρίς φραγμούς. Ταυτόχρονα, έχουμε παρατηρήσει ότι έχουν αυξηθεί οι τουριστικές ροές προς τα κατεχόμενα, από ταξιδιώτες που φτάνουν στη χώρα μέσω των νόμιμων σημείων εισόδου της Δημοκρατίας. Είμαστε σίγουροι ότι το κράτος αντιλαμβάνεται τη σημαντικότητα του Τουριστικού τομέα για την κυπριακή οικονομία μέσω της άμεσης και έμμεσης συνεισφοράς του στην ανάπτυξη, αλλά και τη σημασία της συμπόρευσης με τις επιχειρήσεις, ώστε οι προσπάθειές μας να είναι κοινές για να αντεπεξέλθουμε σ’ ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον, για το καλό της οικονομίας του τόπου. Η πρόσφατη συνάντησή μας με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν ιδιαίτερα εποικοδομητική και αναμένουμε την υλοποίηση όσων ζητημάτων ο πρόεδρος ζήτησε να δρομολογηθούν, θέτοντας μάλιστα και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Έχουμε μπροστά μας τεράστιες προκλήσεις, τις οποίες καλούμαστε να υπερβούμε, όπως είναι η Πράσινη Μετάβαση, η μείωση του ενεργειακού κόστους και η ψηφιοποίηση. Έχουμε όμως και διαχρονικά προβλήματα, όπως της ηχορύπανσης και της οπτικής ρύπανσης, τα οποία θα έπρεπε να έχουν επιλυθεί εδώ και καιρό. Γι’ αυτό είναι καθοριστικής σημασίας η παρέμβαση του κράτους, ώστε με καλό συντονισμό, συνεργασία και αποφασιστικότητα να λύσουμε αυτά τα θέματα και να επικεντρωθούμε στο ζητούμενο της ανάπτυξης και του εκσυγχρονισμού του τουριστικού μας προϊόντος.

ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΊΜΙΛΗΣ ΨΗΛΟΓΈΝΗ Γενικής διευθύντριας ΣΤΕΚ

EconomyToday 65

Χρονιά σταθμός για την Κύπρο το 2024

Ορόσημο για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού η νέα χρονιά

αρά τα πλήγματα από την πανδημία, την κρίση από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ανάφλεξη στο Ισραήλ, την άνοδο στον πληθωρισμό και αύξηση στο κόστος ενέργειας, τις γεωπολιτικές εξελίξεις και το δύσκολο οικονομικό κλίμα που επικρατεί παγκόσμια, η κυπριακή οικονομία συνέχισε κατά το 2023 την ανοδική της πορεία, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμα φορά τη δυναμικότητα και ανθεκτικότητά της. Από την άλλη, οι τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και το ενδεχόμενο κλιμάκωσής τους σε ευρύτερη σύγκρουση, προκαλεί σοβαρές ανησυχίες και εντείνουν την αβεβαιότητα στην περιοχή, με ενδεχόμενο να δυσχεράνουν μίαν ήδη επιβαρυμένη κατάσταση σε σχέση με τις διεθνείς τιμές της ενέργειας και της εφοδιαστικής αλυσίδας.

ΠΙΟ ΔΥΣΚΟΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ 2024

Το 2024 αναμένεται να είναι μια ακόμα πιο δύσκολη χρονιά, με θετικές όμως προοπτικές. Δραματική πρόκληση παραμένει η έλλειψη εργατικού δυναμικού σε όλους τους τομείς της Οικονομικής Δραστηριότητας. Οι κυπριακές επιχειρήσεις αδυνατούν να εξεύρουν από την Κύπρο ή την Ε.Ε. προσωπικό σε ένα ευρύτατο φάσμα επαγγελμάτων. Ψηλά στην ατζέντα της ΟΕΒ είναι η βελτίωση του Επιχειρηματικού Οικοσυστήματος, η προώθηση του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και της Καινοτομίας, η Πράσινη Μετάβαση, η απλοποίηση των διαδικασιών, η αποτελεσματική εξυπηρέτηση των διαφόρων αιτημάτων από επιχειρήσεις ιδιαίτερα Αναπτυξιακού Προσανατολισμού, η Μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας, του Δικαστικού Συστήματος και η βελτίωση της ταχύτητας απονομής Δικαιοσύνης. Καταλύτης για την υλοποίηση όλων των μεταρρυθμίσεων που θα συνεισφέρουν στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας, αποτελεί το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ανάμεσα στις σημαντικότερες εξελίξεις του 2023 στον τομέα των Εργασιακών Σχέσεων, ήταν η εισαγωγή του Εθνικού Κατώτατου Μισθού (ΕΚΜ) την 1 Ιανουαρίου. Παρά τις αντιδράσεις της ΟΕΒ, ο ΕΚΜ καθορίστηκε σε ψηλό επίπεδο χωρίς μάλιστα να διεξαχθεί μελέτη αντικτύπου (impact assessment) για το πώς η εισαγωγή του επηρεάζει την απασχόληση και την ανεργία, τους μισθούς γενικότερα και τις επιχειρήσεις σε σχέση και με τα μεγέθη τους. Η επικείμενη αναπροσαρμογή του ΕΚΜ που θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2024, θα αποτελέσει εξίσου σημαντική εξέλιξη για τη νέα χρονιά και μια ενδεχόμενη αύξηση δυσανάλογη των δυνατοτήτων της οικονομίας, θα έχει αλυσιδωτές συνέπειες. Σημειώνεται ότι από 1/1/2024 αυξάνονται οι εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. 66 EconomyToday

Το συνεχώς αυξανόμενο εργατικό κόστος και το μεγάλο πρόβλημα έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού, έχουν οδηγήσει από τη μια σε μη ανταγωνιστικό μισθολογικό κόστος για τις επιχειρήσεις, με τις αυξήσεις των μισθών να μη συνάδουν με την παραγωγικότητα και από την άλλη σε ακύρωση επενδύσεων λόγω προβλημάτων στελέχωσης. Καθώς έχει πλέον επιβεβαιωθεί ότι οι ανάγκες σε προσωπικό δεν μπορούν να καλυφτούν από Κύπριους και Ευρωπαίους πολίτες, θα πρέπει να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση των επιχειρήσεων σε ανθρώπινο δυναμικό από τρίτες χώρες. Το 2024 θα είναι επίσης ορόσημο για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που αποτελεί ζήτημα ύψιστης σημασίας για την ΟΕΒ, καθώς η διασφάλιση επαρκών συνταξιοδοτικών παροχών και η αξιοπρεπής διαβίωση των συνταξιούχων αφορούν όλους τους πολίτες, εργοδότες και εργαζόμενους του τόπου. Αναμένονται τα αποτελέσματα και οι εισηγήσεις των μελετών που διεξάγει το Διεθνές Γραφείο Εργασίας για να αρχίσει ο κοινωνικός διάλογος.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Με την έλευση του 2024 οι επιχειρήσεις στην Κύπρο βρίσκονται αντιμέτωπες με νέες προκλήσεις και προοπτικές στον τομέα της Ενέργειας και του Περιβάλλοντος. Από τα διδάγματα του 2023 προκύπτει η ανάγκη ενίσχυσης των προσπαθειών για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και προώθησης πιο βιώσιμων πρακτικών στον Ενεργειακό τομέα. Η σταθεροποίηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας εμφανίζεται ως κύρια πρόκληση, με αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία, καθιστώντας αναγκαίες τις μεταρρυθμίσεις στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Η πίεση για τη μείωση των εκπομπών επιβάλλει την υιοθέτηση νέων πρακτικών και την επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το περιβαλλοντικό κόστος στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει υψηλό, αναγκάζοντας τις επιχειρήσεις να αναζητήσουν λύσεις που θα συμβάλουν στη μείωση αυτού του κόστους. Με τις τιμές δικαιωμάτων εκπομπών CO2 να αυξάνονται, η ανάγκη για επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, γίνεται επιτακτική. Επιπρόσθετα, η εφαρμογή της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, ο εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου, η ενσωμάτωση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας και η έλευση φυσικού αερίου αποτελούν τις κυριότερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η πολιτεία για την επίτευξη ενός πιο βιώσιμου ενεργειακού μέλλοντος. Το 2024, αποτελεί χρονιά σταθμό για τη χώρα, όπου θα πρέπει να εφαρμοστούν στρατηγικές επενδύσεις, μεταρρυθμίσεις και συνεργασίες που θα οδηγήσουν σε ένα πιο βιώσιμο και ανταγωνιστικό μέλλον για τις επιχειρήσεις μας.

ΤΟΥ ΜΙΧΆΛΗ ΑΝΤΩΝΊΟΥ Γενικού διευθυντή της ΟΕΒ

Με σωρεία προκλήσεων ανατέλλει το 2024 Οι Κύπριοι επιχειρηματίες με τη στήριξη των ενσυνείδητων εργαζόμενων τους τα καταφέρνουν στα δύσκολα.

αρά τα προβλήματα και τις δυσκολίες που υπάρχουν, η οικονομία μας το 2023 έδειξε αντιστάσεις και κινήθηκε σχετικά ικανοποιητικά. Ο ρυθμός ανάπτυξης, παρά την επιβράδυνσή του στο 2,0% – 2,5 % του ΑΕΠ, θεωρείται ικανοποιητικός, με τις συνθήκες που επικράτησαν, λόγω κυρίως των επιπτώσεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ως θετική εξέλιξη το 2023, μπορεί να θεωρηθεί και η μείωση του δημόσιου χρέους, που περιορίστηκε περίπου στο 85% του ΑΕΠ. Την ίδια ώρα, η ανεργία έδειξε τάσεις αποκλιμάκωσης και μειώθηκε στο 6% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Πολύ καλές επιδόσεις είχαμε το 2023 και στους δύο βασικούς παραδοσιακούς κλάδους της Οικονομίας μας, που είναι ο Τουρισμός και τα Ακίνητα. Σημαντικό συν για την οικονομία μας το 2023 είναι επίσης η αναβάθμιση του οίκου αξιολόγησης Moody’s, ο οποίος επανέφερε την Κύπρο στην επενδυτική βαθμίδα. Στα αρνητικά του απερχόμενου έτους είναι σίγουρα ο πληθωρισμός που κινείται γύρω στο 4%, αλλά προκαλεί αλυσιδωτές επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών και στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, η Κύπρος (όπως και όλος σχεδόν ο πλανήτης) βιώνει μια περίοδο με πολύ υψηλά επιτόκια, τα οποία προκαλούν πολλές παρενέργειες στην οικονομία, όπως η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος για τους δανειολήπτες, η μείωση της ρευστότητας στην αγορά, η μείωση του ενδιαφέροντος για νέα δάνεια, η προσωρινή και σε κάποιες περιπτώσεις η πλήρης αναστολή των επενδύσεων και βεβαίως ο κίνδυνος αύξησης των «κόκκινων» δανείων. Όλα αυτά είναι προβλήματα που θα συνεχίσουν να μας ταλαιπωρούν και τη νέα χρονιά.

ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Μάλιστα, το 2024, οι προκλήσεις αναμένεται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω, αφού στα υφιστάμενα ανοικτά προβλήματα που παραμένουν από το 2023, θα προστεθούν και οι επιπτώσεις που δημιουργεί η νέα κρίση στο Ισραήλ, ιδιαίτερα αν αυτός ο πόλεμος δεν τερματιστεί σύντομα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις αναταράξεις που προκαλεί στις τιμές του πετρελαίου διεθνώς, καθώς και άλλες παρενέργειες, φαίνεται ότι το 2024 θα μας δημιουργήσει νέους πονοκεφάλους. Ήδη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (αλλά και άλλες Κεντρικές Τράπεζες) δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να μειώσουν

σύντομα τα επιτόκια, γιατί δεν κρίνουν στο παρόν στάδιο ότι διαμορφώνονται οι συνθήκες για συνεχή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Άρα, τη νέα χρονιά προβλέπεται ότι θα κληθούμε να συνεχίσουμε να ζούμε με υψηλό κόστος χρήματος ενδεχομένως και με υψηλές τιμές του πετρελαίου. Τη νέα χρονιά, όμως, δεν θα έχουμε μόνο αυτή την πρόκληση. Θα πρέπει να εφαρμόσουμε σωστά και ολοκληρωμένα τις εγκριθείσες μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη, στη Δημόσια Υπηρεσία και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το πρόβλημα της γραφειοκρατίας προβάλλει ως το μεγαλύτερο εμπόδιο που συναντούν καθημερινά οι επιχειρήσεις για τη διεκπεραίωση των εργασιών τους. Το στοίχημα αυτό είναι μεγάλο, γιατί χωρίς αποτελεσματική μείωση της γραφειοκρατίας και μια ολιστική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων δεν θα πετύχουμε τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας μας, που αποτελεί πρώτιστο στόχο όλων μας. Ακόμα, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την αρνητική εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό, που προήλθε από τα δημοσιεύματα για παραβίαση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα, καθώς πλήττεται η ελκυστικότητα της χώρας μας στη προσέλκυση ξένων επενδύσεων αλλά και ο πιο μακροπρόθεσμος στόχος μας για μετατροπή της Κύπρου σε Περιφερειακό Κέντρο δραστηριοποίησης ξένων επιχειρήσεων. Επιπρόσθετα, μέσα στο 2024, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με σοβαρές αποφάσεις και για τα ενεργειακά. Ζητήματα, όπως η αξιοποίηση των κοιτασμάτων της ΑΟΖ, η εισαγωγή φυσικού αερίου, η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού, η ευρύτερη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και γενικά η ενεργειακή μας μετάβαση, χρήζουν οριστικών αποφάσεων, που θα καθορίσουν το μέλλον του τόπου. Δεν πρέπει τέλος να ξεχνούμε τις δυσκολίες που προκαλεί η συνεχιζόμενη έλλειψη κατάλληλα καταρτισμένου εργατικού δυναμικού για κάλυψη των αναγκών των επιχειρήσεων για επίτευξη του στόχου για την Ψηφιακή και Πράσινη μετάβασή τους. Μπροστά σ’ αυτά τα δεδομένα, οι επιχειρήσεις μας θα πρέπει να είναι σωστά προετοιμασμένες να συνεχίσουν την αναπτυξιακή τους πορεία. Το εγχείρημα φαίνεται δύσκολο, όμως η προϊστορία δύσκολων συγκυριών, δείχνει ότι οι Κύπριοι επιχειρηματίες με την ευσυνείδητη στήριξη των εργαζόμενων τους, τα καταφέρνουν στα δύσκολα.Εμείς, ως ΚΕΒΕ, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια στήριξης των επιχειρήσεων, ώστε να διευκολύνουμε την πορεία της προς την ανάπτυξη. Με στοχευμένες δράσεις προσδοκούμε ότι θα μπορέσουμε και πάλι να μετατρέψουμε τις προκλήσεις σε ευκαιρίες και το 2024 σε έτος ευκαιριών για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες αυτής της χώρας.

ΤΟΥ ΜΆΡΙΟΥ ΤΣΙΑΚΚΉ Γ.Γ. του ΚΕΒΕ

EconomyToday 67

Είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις του 2024 Δεν μπορούμε παρά να νιώθουμε αισιόδοξοι ότι το έτος 2024 θα μας βρει και πάλι μπροστά, προσδίδοντας αξία στους πελάτες μας όταν το έχουν περισσότερο ανάγκη.

Ασφαλιστική Βιομηχανία αντιμετωπίζει διαρκείς προκλήσεις και εξελίξεις οι οποίες επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας της. Καθώς εισερχόμαστε στο 2024, αξιολογούμε την τρέχουσα κατάσταση, ώστε σε κάποιο βαθμό να προβλέψουμε τις ενδεχόμενες προκλήσεις και προοπτικές που θα επηρεάσουν το μέλλον της Ασφαλιστικής Βιομηχανίας. Το 2023 ήταν ένα έτος στο οποίο σημειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις. Η παγκόσμια οικονομία κινήθηκε σε θετική τροχιά, αλλά μέσα σε ένα εύθραυστο κλίμα στο οποίο σημαντικά ζητήματα παρέμειναν άλυτα. Η αστάθεια στα επιτόκια, οι μειώσεις μισθών και η αβεβαιότητα για τις τιμές των καυσίμων ήταν ορισμένες από τις προκλήσεις, οι οποίες σε συνδυασμό με άλλες εξελίξεις έπλασαν ένα ενδιαφέρον πεδίο δράσης για τις επιχειρήσεις. Η Ασφαλιστική Βιομηχανία στην Κύπρο συνέχισε να κινείται θετικά, ανεξαρτήτως των ιδιαίτερων συνθηκών της παγκόσμιας οικονομίας και των τοπικών εξελίξεων. Η εισαγωγή του λογιστικού προτύπου IFRS 17, η περαιτέρω συρρίκνωση του κλάδου της Ιδιωτικής Ιατρικής και η αύξηση στο κόστος αποκατάστασης των υλικών ζημιών πίεσαν σε κάποιο βαθμό την Ασφαλιστική Βιομηχανία. Ωστόσο, αυτά δεν στάθηκαν αρκετά για να εμποδίσουν την περαιτέρω αύξηση των ασφαλίστρων τα οποία το έτος 2022 είχαν υπερβεί το όριο του €1 δις, ενώ το 2023 αναμένεται να ξεπεράσουν το €1,1 δις. Έχοντας θέσει ψηλά τον πήχυ, οι διευθύνσεις των ασφαλιστικών εταιρειών θα κληθούν σε ένα περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις να αντιμετωπίσουν μια σειρά από δύσκολα θέματα μέσα στο 2024.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟ

Η ασφάλεια στον Κυβερνοχώρο θεωρείται ένας από τους ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς. Οι ασφαλιστικές 68 EconomyToday

εταιρείες αξιολογούν συνεχώς τους νέους κινδύνους και προσαρμόζουν τα ασφαλιστικά προϊόντα τους, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των πελατών τους. Ταυτόχρονα, ως ένας από τους σημαντικότερους Οργανισμούς που επεξεργάζονται πληροφορίες και δεδομένα πελατών, οι ασφαλιστικές εταιρείες πρέπει να ενισχύουν συνεχώς τα μέτρα κυβερνοασφάλειας τους, έτσι ώστε να προστατεύσουν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα των πελατών που διαχειρίζονται.

ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Ο ραγδαία μεταβαλλόμενος Ψηφιακός κόσμος αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση σε μια βιομηχανία η οποία βασίζεται στον ανθρωποκεντρισμό της και απαιτεί τη γρήγορη ενσωμάτωση της τεχνολογικής Καινοτομίας, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί τις αυξανόμενες απαιτήσεις των πελατών. Με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, τις μεθόδους ανάλυσης δεδομένων και την ανάγκη για γρήγορη ανταπόκριση απαιτείται από τις ασφαλιστικές εταιρείες να προχωρήσουν σε επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και να προσαρμόσουν τις εσωτερικές διαδικασίες στους νέους τρόπους λειτουργίας.

ΤΟΥ ΑΝΔΡΈΑ ΑΘΑΝΑΣΙΆΔΗ Γενικού διευθυντή Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ)

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο Ασφαλιστικός κλάδος είναι ένας από τους πιο ρυθμιζόμενους κλάδους στον κόσμο. Η εισαγωγή νομοθετικών ρυθμίσεων και αυξημένων απαιτήσεων σε θέματα συμμόρφωσης είναι συνεχής και απαιτεί αδιάκοπη προσαρμογή και παρακολούθηση. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 2019 υπήρχαν 21 κείμενα με ευρωπαϊκές νομοθετικές ρυθμίσεις για τις ασφαλιστικές εταιρείες, ενώ το 2023 ο αριθμός αυτός εκτοξεύθηκε στα 63. Επιπρόσθετα, η εθνική νομοθεσία κάθε κράτους περιέχει και επιπλέον κανονιστικές ρυθμίσεις οι οποίες προέρχονται από τις τοπικές Εποπτικές Αρχές. Ο χρόνος και οι πόροι που απαιτούνται σε θέματα συμμόρφωσης αυξάνεται συνεχώς και οι ασφαλιστικές εταιρείες οφείλουν να προσαρμόζονται χωρίς καμία καθυστέρηση. Η καθημερινότητα μιας ασφαλιστικής εταιρείας απαιτεί τακτική επαφή με τους πελάτες, μελέτη των εξελίξεων στην αγορά, κατανόηση των συνηθειών των καταναλωτών και την προσαρμογή στις ανάγκες των καιρών. Όλα αυτά αποτελούν αναγκαιότητα, έτσι ώστε η ασφάλιση να μπορεί να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες του πελάτη, προσφέροντας πιο εξελιγμένα και εξατομικευμένα προϊόντα.

ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

H Βιωσιμότητα και η Κλιματική Αλλαγή αγγίζουν όλες τις οικονομικές δραστηριότητες και ως ένας από τους κύριους πυλώνες της οικονομίας, η Ασφαλιστική Βιομηχανία δεν εξαιρείται. Η αυξανόμενη επίγνωση για την Κλιματική Αλλαγή απαιτεί από τις εταιρείες να αναπτύξουν βιώσιμες πρακτικές λειτουργίας αλλά και ασφαλιστικά προϊόντα τα οποία δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλεί η Κλιματική Αλλαγή αυξάνουν τον κίνδυνο και το κόστος των ζημιών και η ασφάλιση οφείλει να προσαρμοστεί, αξιολογώντας με διαφορετικό τρόπο τις νέες παγκόσμιες καιρικές συνθήκες. Καταλήγοντας, είναι βέβαιο ότι η Ασφαλιστική Βιομηχανία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο της εξέλιξής της. Λαμβάνοντας υπόψη την ικανότητα προσαρμογής που διαθέτει, τα εργαλεία που προσφέρει η Ψηφιακή Εποχή στην οποία ζούμε και το άρτιο ανθρώπινο δυναμικό που τη στελεχώνει, δεν μπορούμε παρά να νιώθουμε αισιόδοξοι ότι το έτος 2024 θα μας βρει και πάλι μπροστά, προσδίδοντας αξία στους πελάτες μας όταν το έχουν περισσότερο ανάγκη. Ο Ασφαλιστικός κλάδος είναι έτοιμος να ανταποκριθεί με επιτυχία στις προκλήσεις του 2024 και να οικοδομήσει με προοπτική την επιτυχία της νέας δυναμικής χρονιάς που αναμένουμε.

EconomyToday 69

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΝΑ ΑΝΑΤΡΈΨΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΡΝΗΤΙΚΉ ΕΙΚΌΝΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΘΗΚΕ

ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ ΓΙΑ ΤΗ ΧΏΡΑ ΜΑΣ Ο Σταύρος Σταύρου, ο νέος ισχυρός άνδρας του ΚΕΒΕ ανοίγει τα χαρτιά του στο Economy Today. ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΥΔΟΚΊΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ

ι εκλογές ανήκουν πλέον στο παρελθόν και ο νέος πρόεδρος του KEBE σηκώνει μανίκια. Έτοιμος να γράψει τη δική του σελίδα στην ιστορία του Επιμελητηρίου, ο Σταύρος Σταύρου, μιλά στο Economy Today για τους στόχους του και δηλώνει έτοιμος να συμβάλει στην επίτευξη σταθερότητας στην οικονομία. Επιπρόσθετα, αναλύει τις εξωγενείς και εσωγενείς προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το κυπριακό επιχειρείν και περιγράφει πώς το «επιχειρηματικό δαιμόνιο» των Κυπρίων λειτουργεί ως ανάχωμα. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζει όσα πρέπει να γίνουν για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον, τονίζοντας πως τα αντικίνητρα που υπάρχουν σήμερα δεν έχουν πλέον χώρο, ενώ κάνει λόγο για αναγκαίο «λίφτινγκ» σε Θεσμούς, Νομοθεσία και Δημόσιες Υπηρεσίες. Εστιάζει, παράλληλα, στο γιατί αποτελεί προτεραιότητα να ανατρέψουμε την αρνητική εικόνα της Κύπρου στο εξωτερικό, εξηγώντας πως το ΚΕΒΕ μπορεί να συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση. Με φόντο την πολυετή 70 EconomyToday

του πείρα στον τομέα της Ενέργειας, τοποθετείται ακόμη και για τα όσα τεκταίνονται στον συγκεκριμένο κλάδο και διαμηνύει πως δεν δικαιολογούνται άλλες καθυστερήσεις στο κεφάλαιο «Φυσικό Αέριο», αναδεικνύοντας επίσης, τη σημασία της προώθησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

ΓΙΑ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΘΕΊ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌ ΚΛΊΜΑ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΓΕΝΙΚΌ «ΛΊΦΤΙΝΓΚ» ΣΕ ΘΕΣΜΟΎΣ, ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ ΚΑΙ ΔΗΜΌΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ

Στις 4 Δεκεμβρίου παραλάβατε τη σκυτάλη από τον επί έξι χρόνια πρόεδρο του ΚΕΒΕ, Χριστόδουλο Αγκαστινιώτη. Πλέον και για τα επόμενα τρία χρόνια θα βρίσκεστε εσείς στο τιμόνι του Επιμελητηρίου. Ποιοι οι σημαντικότεροι στόχοι σας με την ανάληψη των καθηκόντων σας; Η διαχρονική κεντρική στόχευση του ΚΕΒΕ είναι η προώθηση τού καλώς νοούμενου επιχειρείν για ενίσχυση της κυπριακής οικονομίας και της κοινωνίας και φυσικά η καλύτερη εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων μελών του. Η πάγια αυτή θέση του ΚΕΒΕ αποτελεί προτεραιότητα και για μένα, που μαζί με τους συναδέλφους στην εκτελεστική επιτροπή και στο διοικητικό συμβούλιο θα προσπαθήσουμε να κάνουμε πράξη. Όπως γνωρίζετε, σήμερα η οικονομία βιώνει μια ιδιότυπη συγκυρία με δύο εμπόλεμες ζώνες (Ουκρανία και Ισραήλ) και ένα αβέβαιο και ρευστό διεθνές οικονομικό

ΤΑ ΑΝΤΙΚΊΝΗΤΡΑ ΠΟΥ έρευνας που ανήγγειλε ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης. ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΣΉΜΕΡΑ Απ’ εκεί και ύστερα, θα πρέπει να προχωρήσουμε στις μεταρρυθμίσεις και στις αναγκαίες τομές, ώστε ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΛΆ ΚΑΙ να εκσυγχρονίσουμε το κράτος και την οικονομία μας ΣΧΕΤΊΖΟΝΤΑΙ ΜΕ για να καταστήσουμε τη χώρα μας πιο ελκυστική στους ΤΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΊΑ, ξένους επενδυτές. ΤΙΣ ΠΟΛΛΈΣ Όσον αφορά το επιχειρηματικό περιβάλλον απαιτούνται νέα μέτρα, ώστε να ενθαρρύνουν τους επιχειρηματίες ΦΟΡΟΛΟΓΊΕΣ, ΤΗΝ ΑΝΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΌΤΗΤΑ να προβούν σε νέες επενδύσεις. Τα αντικίνητρα που ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ υπάρχουν σήμερα είναι πολλά και σχετίζονται με τη ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΊΩΝ Ποιες θεωρείτε πως θα είναι οι σημαντικότερες γραφειοκρατία, με τις πολλές φορολογίες, με την ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ, ΜΕ ΤΙΣ αναποφασιστικότητα των Δημοσίων Υπηρεσιών, με προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει το κυπριακό ΚΑΘΥΣΤΕΡΉΣΕΙΣ επιχειρείν το 2024 και ποιες οι ευκαιρίες που τις καθυστερήσεις στις αποφάσεις της δικαιοσύνης, ΣΤΙΣ ΑΠΟΦΆΣΕΙΣ ΤΗΣ στις καθυστερήσεις έκδοσης αδειών από τρίτες χώρες ενδεχομένως, να διανοίγονται; Όπως είπα και προηγουμένως, οι προκλήσεις είναι και άλλα. Χρειάζεται, λοιπόν, ένα γενικό «λίφτινγκ» σε ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ… περιβάλλον. Ταυτόχρονα, η δική μας οικονομία τελεί υπό την πίεση του πληθωρισμού, της ακρίβειας, των υψηλών επιτοκίων και άλλων επιμέρους προβλημάτων. Στόχος μας είναι η καλύτερη αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και η διαχείριση των προβλημάτων. Άρα, στόχος μας σήμερα είναι η επίτευξη σταθερότητας στην οικονομία, ώστε να συνεχίσει την αναπτυξιακή της πορεία.

πολλές, τόσο εξωγενείς, όσο και εσωγενείς. Στις εξωγενείς περιλαμβάνονται ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία και η πρόσφατη κρίση στο Ισραήλ, το ρευστό οικονομικό τοπίο στη διεθνή οικονομία, οι δυσλειτουργίες στις εφοδιαστικές αλυσίδες προϊόντων και άλλα. Στις εσωγενείς είναι ο υψηλός πληθωρισμός, τα υψηλά επιτόκια, οι δυσκολίες δανειοδότησης με τις τράπεζες, η έλλειψη εργατικού δυναμικού σε συγκεκριμένους κλάδους, το μεταναστευτικό, οι στρεβλώσεις στο ΓεΣΥ, οι αδυναμίες στο «επιχειρείν» και άλλα. Σίγουρα, οι αναταράξεις στην οικονομία δημιουργούν και νέες ευκαιρίες και αυτό αποδείχθηκε στις τρεις μεγάλες κρίσεις που πέρασε η οικονομία μας από το 2013 μέχρι σήμερα. Οι Κύπριοι με το επιχειρηματικό δαιμόνιο που τους χαρακτηρίζει, είμαι βέβαιος ότι θα εντοπίσουν ευκαιρίες και θα τις αξιοποιήσουν, είτε στην Κύπρο, είτε στο εξωτερικό.

Θεσμούς, Νομοθεσία και Δημόσιες Υπηρεσίες για να βελτιωθεί το επιχειρηματικό κλίμα στην Κύπρο.

ΌΣΑ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΓΊΝΟΥΝ Πού θα πρέπει να επικεντρωθούν κυβέρνηση και οικονομικοί / επιχειρηματικοί φορείς προκειμένου να βελτιωθεί το επενδυτικό και ευρύτερα, το επιχειρηματικό περιβάλλον της Κύπρου; Με βάση τα σημερινά δεδομένα, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε ως Κύπρος είναι να ανατρέψουμε την αρνητική εικόνα που δημιουργήθηκε στο εξωτερικό για τη χώρα μας. Τα πρόσφατα δημοσιεύματα έχουν προκαλέσει μεγάλη ζημιά στην οικονομία μας, αφού οι ξένοι επενδυτές μας βλέπουν με επιφύλαξη. Το ΚΕΒΕ εισηγήθηκε την οργάνωση μιας μεγάλης εκστρατείας στο εξωτερικό για να βελτιώσουμε την εικόνα της χώρας μας, κάτι που μαθαίνουμε ότι προωθείται από την κυβέρνηση και τον Invest Cyprus. Το δεύτερο είναι να προωθήσουμε στο εσωτερικό μας τις κατάλληλες ασφαλιστικές δικλείδες για να μην υπάρξουν άλλες περιπτώσεις παραβίασης των κυρώσεων. Και γι’ αυτό το θέμα πληροφορούμαστε ότι προωθείται μια σειρά από μέτρα, περιλαμβανομένης της γνωστής

EconomyToday 71

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΦΆΚΕΛΟΣ «ΕΝΈΡΓΕΙΑ»: ΔΕΝ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΟΎΝΤΑΙ ΆΛΛΕΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΉΣΕΙΣ Δεδομένης της μεγάλης εμπειρίας σας στον τομέα της Ενέργειας, πώς αξιολογείτε το κεφάλαιο «φυσικό αέριο», αλλά και τις προσπάθειες που γίνονται για διείσδυση των ΑΠΕ; Το θέμα του φυσικού αερίου κρατά χρόνια. Έχουν περάσει σχεδόν 12 χρόνια από τον εντοπισμό του κοιτάσματος «Αφροδίτη» και ακόμα να καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε αυτόν τον πλούτο από τη θάλασσά μας. Κατανοώ και αντιλαμβάνομαι όλες τις δυσκολίες και προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην πορεία αυτών των χρόνων (περιλαμβανομένων και των αντιδράσεων της τουρκικής πλευράς) για να υλοποιήσουμε τους ενεργειακούς στόχους μας. Όμως, τώρα έχουν προχωρήσει αρκετά όλα τα θέματα, όπως η επίτευξη νέας αναθεωρημένης συμφωνίας με τη Chevron για το «Αφροδίτη», επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις από τις άλλες εταιρείες, νέες γεωτρήσεις και ούτω καθεξής. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση δήλωσε επανειλημμένα ότι επιδιώκει την άμεση εισαγωγή φυσικού αερίου για τις ανάγκες της Κύπρου, ενώ ξεκαθάρισε και το ζήτημα 72 EconomyToday

ΟΙ ΑΝΑΤΑΡΆΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΝ ΚΑΙ ΝΈΕΣ ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ ΚΑΙ ΑΥΤΌ ΑΠΟΔΕΊΧΘΗΚΕ ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΜΕΓΆΛΕΣ ΚΡΊΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΈΡΑΣΕ Η ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΜΑΣ ΑΠΌ ΤΟ 2013 ΜΈΧΡΙ ΣΉΜΕΡΑ

της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Ισραήλ-Ελλάδας, με την ανάληψη του έργου από τον ΑΔΜΗΕ Ελλάδας. Όλα αυτά δημιουργούν την ευθύνη για εμάς να πάρουμε τις τελικές μας αποφάσεις και να τις υλοποιήσουμε. Δεν δικαιολογούνται άλλες καθυστερήσεις και ταλαντεύσεις. Όσον αφορά την προώθηση των ΑΠΕ, πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητη η χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας που θα απεγκλωβίσουν τη χώρα μας από τα συμβατικά καύσιμα. ΑΠΕ, φωτοβολταϊκά συστήματα και άλλες εναλλακτικές μορφές θα πρέπει να αυξήσουν τη συνεισφορά τους στο ενεργειακό δυναμικό της Κύπρου για να έχουμε εξοικονομήσεις, να προστατεύσουμε το περιβάλλον και να συμβάλουμε στην ενεργειακή μετάβαση, που περιλαμβάνεται στους στόχους του σχεδίου «Όραμα 2035».

ΕΙΣ ΑΝΑΖΉΤΗΣΗ ΛΎΣΗΣ ΓΙΑ «ΠΑΚΈΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΆΤΩΝ» Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου 43 στελέχη της οικονομίας κατέταξαν ως τους τέσσερις σημαντικότερους κινδύνους για την κυπριακή οικονομία:

WHO WHO

• τις κυβερνοεπιθέσεις • τη μαζική εισροή μεταναστών • την επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών και • την επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών και σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους

Ο Σταύρος Σταύρου γεννήθηκε στην Αλάμπρα, το 1959. Είναι απόφοιτος της Αγγλικής Σχολής Λευκωσίας και κατέχει πτυχίο BA (Hons 1st class) στη Λογιστική και τα Χρηματοοικονομικά από το Middlesex Polytechnic. Από το 1983 μέχρι το 1986 εργάστηκε στη Moore Stephens στο Λονδίνο, ενώ το 1985 έγινε δεκτός ως μέλος του Institute of Chartered Accountants in England and Wales (ICAEW). Είναι μέλος του Συνδέσμου Ορκωτών Λογιστών Κύπρου και μέλος του Chartered Institute of Internal Auditors (UK and Ireland). Από το 1987 έως το 2010 διετέλεσε διευθυντικό στέλεχος του Ομίλου Εταιρειών International Group of Companies Oilinvest BV (Netherlands με έδρα το Μονακό), ο οποίος ασχολείται με τη διύλιση και εμπορία πετρελαιοειδών. Υπηρέτησε, μεταξύ άλλων, ως οικονομικός διευθυντή του Ομίλου για μία δεκαετία (1993-2003), καθώς και ως διευθύνοντας σύμβουλος από το 2003 μέχρι και το 2010. Το 2013 του απονεμήθηκε το βραβείο του Non-Executive Director Diploma από τους «Financial Times» του Λονδίνου. Ο κ. Σταύρου είναι ιδρυτικό μέλος, μέτοχος και πρόεδρος της Oceanfleet Shipping Ltd, πλοιοκτήτριας εταιρείας που εκμεταλλεύεται αριθμό πλοίων μεταφοράς χύδην φορτίου διαφόρων μεγεθών. Είναι επίσης μέλος του διοικητικού συμβουλίου διαφόρων άλλων εταιρειών. ΜΕΤΑΞΎ ΑΥΤΏΝ:

Ποια η δική σας άποψη; Δεν έχω να διαφωνήσω με την άποψη των 43 στελεχών της οικονομίας, απλώς θα έλεγα υπάρχουν και άλλοι κίνδυνοι που είναι ίσως πιο άμεσοι. Αναφέρομαι στις επιπτώσεις του πληθωρισμού και των υψηλών επιτοκίων που συμπιέζουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και δημιουργούν δυσκολίες στις επιχειρήσεις. Επίσης για εμάς ως ΚΕΒΕ είναι σοβαρά τα προβλήματα με την αύξηση των κρατικών δαπανών, με τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, με τις στρεβλώσεις του ΓεΣΥ, την ανάγκη για Φορολογικό και Ψηφιακό Μετασχηματισμό και την έλλειψη εργατικού προσωπικού. Το πακέτο αυτών των προβλημάτων, αποτελεί και τις μεγάλες προκλήσεις για το 2024 και όλοι μαζί θα πρέπει να προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις για το καλό των πολιτών, των επιχειρήσεων και της οικονομίας.

• Σε θυγατρικές εταιρείες του αμερικανικού ιδιωτικού επενδυτικού κεφαλαίου Advent Holdings Ltd, που δραστηριοποιείται σε Ινδία και Κίνα, κυρίως στους κλάδους των φαρμακευτικών προϊόντων, των υφασμάτων και των τραπεζών. • Σε θυγατρικές εταιρείες του βελγικού Ομίλου Constructions Group Ghelamco, ο οποίος δραστηριοποιείται στην Πολωνία. • Της The London P&I Insurance Company (Europe) Ltd. • Της Aegean Airlines Cyprus Ltd. Συμμετέχει επίσης ως μέτοχος και ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου σε

διάφορες νεοσύστατες εταιρείες που ειδικεύονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη, στο Εdutech, στη Φιλοξενία και στην Ψηφιοποίηση της Ναυτιλιακής Βιομηχανίας, ενώ από τον Ιανουάριο του 2024 θα βρίσκεται στο διοικητικό συμβούλιο της Schoeller Holding Ltd, μέλος της Columbia Group. Είναι μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής της σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου στη Λευκωσία. Διορίστηκε ως επίσημος διαιτητής από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, από 1η Ιανουαρίου του 2014, σε σχέση με τις διαφορές στη Βιομηχανία Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου. Το 2017 εξελέγη πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λάρνακας. Στο παρελθόν υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου και πρόεδρος επιτροπών διαφόρων διεθνών εταιρειών στους (ρυθμιζόμενους και μη ρυθμιζόμενους) σε διάφορους τομείς, μεταξύ αυτών: • Καταπιστεύματα, Κύπρος. • Αντασφάλιση: Trust RE (Μπαχρέιν), OMAN RE (Ομάν). • Τράπεζες και Επενδύσεις: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (Κύπρος) Λτδ, EFG Bank (Lux) SACyprus, υποκατάστημα. • Ανάπτυξη Λογισμικού και ΥπηρεσίεςCiklum Group Holdings Ltd. • Εκπαίδευση- Διεθνές Σχολείο του Μονακό. • Φαρμακευτικά Προϊόντα-Augment Investments Ltd. Επιπρόσθετα, τον Αύγουστο του 2012, μετά από εισήγηση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, διορίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο ως πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου των Κυπριακών Αερογραμμών. Το 2013 ο κ. Σταύρου συμμετείχε ακόμη, στη διαπραγματευτική ομάδα της Κυπριακής Δημοκρατίας για τις διαπραγματεύσεις με διεθνείς κοινοπραξίες για την κατανομή των δικαιωμάτων έρευνας υδρογονανθράκων αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Διετέλεσε επίσης πρώτος αντιπρόεδρος της Κυπριακής Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Λτδ (ΚΡΕΤΥΚ). Είναι νυμφευμένος και πατέρας δύο παιδιών.

EconomyToday 73

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ

ΘΕΛΩ ΝΑ ΔΙΚΑΙΩΝΩ ΤΙΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΑΓΑΠΗΣ «Όλα όσα συνθέτουν την εικόνα της Lidl Κύπρου είναι η πρώτη και σημαντικότερη φροντίδα για εμένα και τους συνεργάτες μου» τονίζει η διευθύντρια Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας της Lidl Κύπρου, ΒΑΣΙΛΙΚΉ ΑΔΑΜΊΔΟΥ

κανοποίηση και περηφάνια για όλα όσα έχουν επιτευχθεί, κατά τη διάρκεια του 2023, εκφράζει η διευθύντρια Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας της Lidl Κύπρου, Βασιλική Αδαμίδου. Σε συνέντευξη που παραχώρησε, στο περιοδικό Εconomy Today, η κα Αδαμίδου μάς περιγράφει μια μέρα από τη ζωή της στο εργασιακό της περιβάλλον και μάς μιλά για τους επαγγελματικούς και προσωπικούς της στόχους.

Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα μιας μέρας στο γραφείο; Σίγουρα ένα δύσκολο πρωινό ξεκίνημα, μια και κάθε μέρα κρύβει μέσα της μια σημαντική αλλαγή ρόλων. Το συναίσθημα και η προσφορά της μητέρας μέσα στο σπίτι δίνουν τη θέση τους στη δημιουργικότητα και την αποφασιστικότητα της γυναίκας σε θέση επαγγελματικής ευθύνης. Ενημέρωση, συντονισμός, συναντήσεις μέσα και έξω από την εταιρεία, εκπροσώπηση της εταιρείας σε εκδηλώσεις και πολύ συχνά αντιμε-

WHOIS WHO 74 EconomyToday

τώπιση απρόβλεπτων γεγονότων, είναι τα στοιχεία που συνθέτουν τον καμβά των υποχρεώσεών μου. Διαχειρίζομαι καθημερινά τη φήμη, την εικόνα και τη φωνή ενός δυνατού, ηγετικού brand, που συνομιλεί με διαφορετικούς stakeholders, σε διαφορετικό επίπεδο ή και περιβάλλον κάθε φορά. Και αυτό είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη άσκηση, για την ομάδα μου και για εμένα προσωπικά.

Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζετε ως διευθύντρια Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας της Lidl; Στη Lidl Κύπρου εδώ και σχεδόν 13 χρόνια βαδίζουμε με συνέπεια και πάθος στον δρόμο για ένα καλύτερο αύριο. Δεν είναι εύκολος δρόμος, αλλά επιμένουμε στους στόχους και τις προτεραιότητές μας. Παράγουμε θετικό αποτέλεσμα στο σήμερα και αφήνουμε κοινωνικό απόθεμα για τις επόμενες γενιές. Είμαστε ένας μεγάλος, πολυεθνικός Οργανισμός που έχει τη Βιωσιμότητα και την υπευθυνότητα βαθιά ριζωμένες στο DNA του. Όλα αυτά συνθέτουν μια ισχυρή υπόσχεση που η Lidl Κύπρου οφείλει να υπηρετεί καθημερινά, επιστρέφοντας όφελος στην κοινωνία.

Η Βασιλική Αδαμίδου σπούδασε Αγγλική Φιλολογία κι έπειτα ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Επικοινωνία και στο Μάρκετινγκ. Πριν 13 χρόνια άρχισε να εργάζεται στη Lidl Ελλάς, έναν ιδιαίτερα σημαντικό σταθμό για την επαγγελματική και προσωπική της ανάπτυξη. Τα τελευταία οκτώ χρόνια έχει τη χαρά να ηγείται μίας υπέροχης ομάδας, όπως την χαρακτηρίζει, ως διευθύντρια Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας για Ελλάδα

Ταυτόχρονα, προσφέρουμε στήριξη, σύγχρονη αντίληψη και πρόσθετη αξία στους δικούς μας ανθρώπους, αλλά και τους εξωτερικούς συνεργάτες μας. Αναγνωρίζουμε υποχρεώσεις, ανάγκες και προσδοκίες για κάθε έναν τους ξεχωριστά. Οι προκλήσεις επομένως είναι πολλές και σύνθετες, αφορούν το σύνολο των stakeholder. Θα έλεγα με μια φράση επομένως, ότι όλα όσα συνθέτουν την εικόνα της Lidl Κύπρου είναι η πρώτη και σημαντικότερη φροντίδα για εμένα και τους συνεργάτες μου.

Πώς αποτιμάτε το έργο που έχει επιτευχθεί κατά τη διάρκεια του 2023 στο Τμήμα Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας; Αφουγκραζόμαστε την κοινωνία, παρακολουθούμε το περιβάλλον και προσαρμοζόμαστε αδιάκοπα σε κάθε νέα συνθήκη. Θέλουμε να ευαισθητοποιούμαστε με πράξεις, με δράσεις που έχουν και στοχευμένο και άμεσο όφελος, αν όχι για όλες και όλους, πάντως για τη μεγάλη πλειονότητα των συνανθρώπων μας. Φυσικά, πάντα δίνουμε προβάδισμα στους περισσότερο ευάλωτους συμπολίτες μας. Η νέα στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης της Lidl Κύπρου επιτυγχά-

και Κύπρο. Για τη Βασιλική Αδαμίδου, όπως η ίδια αναφέρει, είναι τιμή της να εργάζεται σε μια εταιρεία κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη. Αλλά και πρωτοπόρα στη βιώσιμη ανάπτυξη. Σε όλη τη διάρκεια της πορείας της δεν σταμάτησε ποτέ να πιστεύει στη δύναμη της επικοινωνίας. Πιστεύει πως, είναι ταυτόχρονα τέχνη αλλά και το «κλειδί» που δίνει λύσεις, αλλά και νοηματοδοτεί τις ανθρώπινες σχέσεις.

ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΕΝΑ

ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΒΙΒΛΊΟ:

Ο Μικρός Πρίγκιπας, γιατί όλοι κρύβουμε μέσα μας το παιδί που δεν θέλει πότε του να μεγαλώσει

ΑΓΑΠΗΜΈΝΗ ΤΑΙΝΊΑ:

Επαναστάτης Χωρίς Αιτία. ‘Όταν ο ρομαντισμός στέκεται απέναντι στο (διαχρονικό) κατεστημένο

ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΤΗΤΑ ΠΟΥ ΘΑΥΜΆΖΩ:

Τις γυναίκες του Ιράν, που αγωνίζονται για το αυτονόητο, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τις ατομικές ελευθερίες

ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΘΑ ΉΘΕΛΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΉΣΩ:

Περισσότερο ελεύθερο χρόνο

ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΠΟΧΩΡΊΖΟΜΑΙ ΠΟΤΈ: Την οικογένειά μου

EconomyToday 75

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ σε κάθε τομέα ορθής διαχείρισης των φυσικών πόρων, αλλά και στη μείωση τόσο της σπατάλης, όσο και της απώλειας τροφίμων. Έχουμε ήδη δεσμευτεί για 50% λιγότερη σπατάλη τροφίμων στο πλαίσιο της επιχειρησιακής μας λειτουργίας.

Ποιους προσωπικούς στόχους έχετε θέσει για τη νέα χρονιά; Θέλω πάνω απ’ όλα να είμαι περισσότερο αποτελεσματική στους στόχους που βάζω κάθε φορά, στο πλαίσιο των εταιρικών μου υποχρεώσεων. Να δικαιώνω τις επιλογές μου και τις επιλογές όσων με εμπιστεύονται. Αλλά και να μπορώ να προσφέρω πλεόνασμα αγάπης και φροντίδας στα αγαπημένα μου πρόσωπα. Δύσκολη η ισορροπία, μεγάλη η πρόκληση, ακόμα μεγαλύτερη η βούληση να σταθώ ψηλότερα από τους τοίχους των στερεοτύπων και τις κοινωνικές ταμπέλες.

ΤΟ ΜΟΤΟ ΜΟΥ

Το κεφάλι ψηλά, η ματιά μακριά και μη σταματάς μέχρι να τα καταφέρεις

76 EconomyToday

νει ακριβώς αυτό. Να διαχέεται με συγκεκριμένα μηνύματα, στόχους και δράσεις στους αποδέκτες της. Έχουμε διαμορφώσει ένα δυναμικό τρίγωνο στρατηγικών δράσεων: «Καλό για τον πλανήτη», «Καλό για τους ανθρώπους» και «Καλό για σένα». Είμαστε πραγματικά υπερήφανοι για όλα όσα έχουμε πετύχει, όχι μόνο μέσα στο 2023, αλλά τα τελευταία χρόνια γενικότερα. Ως ενεργός παράγοντας βιώσιμης επιχειρηματικότητας έχουμε βάλει κρίσιμες προτεραιότητες στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Σήμερα κάνουμε 100% χρήση πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας σε όλες τις εγκαταστάσεις μας και χρησιμοποιούμε 100% λαμπτήρες LED στους χώρους πώλησης των καταστημάτων, ενώ επιγραμματικά μπορούμε να αναφέρουμε τη συνεργασία μας με τον μη κερδοσκοπικό Οργανισμό Junior Achievement Κύπρου (πρόγραμμα Mind REset σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία παγκύπρια), τη συνεργασία και τη στήριξη του Κέντρου Έρευνας και Μελετών «ΑΚΤΗ», την ενίσχυση του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου και την πλήρη κάλυψη του επισιτιστικού προγράμματος της Αροδαφνούσας, τη Βραδιά αλλά και τις Συναυλίες Αγάπης, τη στήριξη του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού κ.ά..

Τι περιλαμβάνει το στρατηγικό σας πλάνο για το 2024; Θα κινηθούμε με έμφαση στις κοινωνικές ανάγκες και γενικότερα θα υλοποιήσουμε δράσεις που πηγάζουν από τους πυλώνες της εταιρικής μας υπευθυνότητας. Εστιάζουμε κυρίως στους περισσότερο ευπαθείς συμπολίτες μας, φυσικά και στο περιβάλλον, με περισσότερη πράσινη επιχειρηματικότητα. Συνεχίζουμε την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στα καταστήματά μας, ενώ στην αποθήκη μας έχει τεθεί ήδη σε λειτουργία. Έως το τέλος του τρέχοντος οικονομικού έτους θα έχει προστεθεί 1 νέα εγκατάσταση στις υπάρχουσες 5, ενώ προγραμματίζουμε μέχρι το τέλος του οικονομικού έτους 2024 να έχουμε ολοκληρώσει την προσθήκη 2 επιπλέον φωτοβολταϊκών συστημάτων σε καταστήματα, φτάνοντας συνολικά τα 9. Παράλληλα, βάζουμε προτεραιότητα στην εγκατάσταση σταθμών ηλεκτρικής φόρτισης στα καταστήματά μας. Σήμερα λειτουργούμε σταθμούς σε 4 καταστήματα και στα κεντρικά μας γραφεία, ενώ αναμένεται να εγκατασταθούν σταθμοί ηλεκτρικής φόρτισης στο 100% των καταστημάτων μας μέσα στο 2024. Πρωτοπορούμε όμως και

Ποιοι σταθμοί καθόρισαν την επαγγελματική σας πορεία; Το γεγονός ότι ξεκίνησα να εργάζομαι από μικρή ηλικία παράλληλα με τις σπουδές μου και εξασφάλισα τη δυνατότητα των δικών μου επιλογών και συνεπειών, με αποτέλεσμα να οδηγηθώ νωρίτερα στην αυτόνομη και υπεύθυνη ζωή. Η κοινωνική πτυχή της ωριμότητας μαζί με την επαγγελματική εμπειρία περιλαμβάνουν δεξιότητες πολύ σημαντικές για την επαγγελματική εδραίωση, όπως αποφασιστικότητα, ανάληψη ευθυνών, ικανότητα συμβιβασμού και προσαρμοστικότητας, άσκηση ρόλων, συνεργασία αλλά και υπευθυνότητα, ευελιξία, ψυχική ανθεκτικότητα στις αλλαγές, διαχείριση χρόνου και ετοιμότητα πάντα για νέες εμπειρίες. Ποιες νέες συνήθειες έχετε αποκτήσει στη μετά Covid-19 εποχή; Όπως και οι περισσότεροι από εμάς, είμαι πλέον περισσότερο «συνδεδεμένη». Έχω «ψηφιοποιήσει» τη ζωή μου με ταχύτερους ρυθμούς, απ’ ό,τι θα συνέβαινε κανονικά. Και σίγουρα είμαι περισσότερο ευαισθητοποιημένη στα θέματα υγείας και το ευ ζην γενικότερα.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΤΙΣ 06:45

ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ

www.sigmatv.com

ΘΕΜΑ

ΣΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΑ ΒΟΥΝΆ ΑΛΆ... ΙΤΑΛΙΚΆ Πώς η αξιοποίηση της κυπριακής υπαίθρου και των ορεινών περιοχών αποτελεί απάντηση για δύο μεγάλα στοιχήματα του τουρισμού ΤΗΣ ΕΥΔΟΚΊΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΥ

78 EconomyToday

ταν οι Ιταλοί αποφάσιζαν να μυήσουν τους απανταχού λάτρεις των ταξιδιών στην καταπράσινη περιοχή της Τοσκάνης, δεν πρόδιδαν ούτε τις τιρκουάζ ακτές του Αμάλφι, ούτε φυσικά το ατελείωτο υπαίθριο μουσείο της Αιώνιας Πόλης. Αντιθέτως, ήταν ένα εγχείρημα, μέσω του οποίου θα κατάφερναν να αναζωογονήσουν την αγροτική ζωή της χώρας, να διαφοροποιήσουν και να εμπλουτίσουν το τουριστικό προϊόν τους, αξιοποιώντας το μεγαλύτερο ίσως πλεονέκτημα ενός προορισμού, τη φύση. Την ίδια ώρα και ενδεχομένως, χωρίς να το επιδιώκουν, έδιναν σάρκα και οστά σε αυτό που έμελλε να καταστεί μία από τις πλέον υποσχόμενες μορφές εναλλακτικού τουρισμού, τον αγροτουρισμό. Τεράστιες εκτάσεις με αμπέλια και ελαιώνες, θα καλωσόριζαν κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες, που θα ξυπνούσαν σε πέτρινες αγροικίες, θα γεύονταν εξαιρετικά κρασιά και θα βίωναν την αυθεντική εμπειρία της ιταλικής υπαίθρου. Μάλιστα, το 1985 η Ιταλία θα γινόταν η πρώτη χώρα που θα ρύθμιζε με εθνική νομοθεσία τον αγροτουρισμό ή agriturismo όπως ονομάζεται, θεσπίζοντας, μεταξύ άλλων, ειδικές πρόνοιες γύρω από τις δραστηριότητες, της πηγές εισοδημάτων, την προώθηση των τοπικών προϊόντων, τη διατήρηση της τοπικής παράδοσης και φυσικά, ζητήματα που αφορούσαν την προστασία του περιβάλλοντος. Πρόνοιες που στη συνέχεια, αυστηροποιήθηκαν προκειμένου να διασφαλίζουν πως το ανθρώπινο χέρι δεν θα χρησιμοποιούσε τα όπλα του πολιτισμού, της παράδοσης και της φύσης για να αυτοπυροβοληθεί. Έκτοτε, η γενέτειρα του Μιχαήλ Άγγελου και του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ήκμασε, μαζί της και η τοπική οικονομία, που είδε τους νέους να ανθούν στις.. ρίζες τους. Να μένουν στην ύπαιθρο, να καλλιεργούν τη γη, να υποδέχονται ταξιδιώτες και πάνω από όλα να διατηρούν μία κληρονομιά διαγενεακή.

ΣΤΑ ΒΉΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΣΚΆΝΗΣ.. ΜΠΟΥΣΟΥΛΏΝΤΑΣ Με την πυξίδα να δείχνει ανατολικά, περίπου 2.000 km μακριά από την Τοσκάνη, ένας άλλος προορισμός, πάλι στα καταγάλανα νερά της Μεσογείου, καλωσορίζει, κάθε χρόνο εκατομμύρια επισκέπτες. Η Κύπρος. Με τις δεκάδες βραβευμένες, με γαλάζια σημαία, παραλίες, τις χρυσές αμμουδιές και τη διαρκή ηλιοφάνεια, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Όσοι διαβάζουν τώρα αυτές τις γραμμές, εν τω μέσω του χειμώνα, πιθανόν να επαναφέρουν έστω και νοερά την αίσθηση της αλμύρας στα χείλη τους από τις τελευταίες καλοκαιρινές τους διακοπές. Εντούτοις, κατά τους χειμερινούς μήνες, οι εξορμήσεις στα βουνά έχουν την τιμητική τους και αφορμής δοθείσης επιλέγουμε να θέσουμε αυτή τη φορά στο κάδρο την κυπριακή ύπαιθρο και τις ορεινές περιοχές της χώρας μας.

Στην περίπτωση της Κύπρου, όντας νησί, το δίπτυχο ‘‘ Ήλιος και Θάλασσα’’, παραμένει αναμφίβολα προμετωπίδα του τουριστικού της προϊόντος. Χωρίς όμως και πάλι καμία αμφιβολία θα μπορούσαμε επίσης να πούμε πως το τοπίο της κυπριακής υπαίθρου, κρύβει μοναδικές ομορφιές. Πλούσια δάση και άγρια βλάστηση συνθέτουν το σκηνικό στην οροσειρά του Τροόδους, την «πράσινη καρδιά» του νησιού, την ώρα που γραφικά χωριά, όπως τα Λεύκαρα, τα οποία είχαν βραβευθεί και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού ως best tourism village, ανάμεσα σε εκατοντάδες συμμετοχές από διάφορες χώρες, δίνουν ακόμα πνοή σε μερικές από τις παλαιότερες παραδόσεις του τόπου μας. Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο υφυπουργός Τουρισμού, Κώστας Κουμής. «Η χώρα μας διαθέτει μία καταπληκτική ενδοχώρα», αναφέρει στο Economy Today, ο κ. Κουμής, «με μοναδικές τοπικές παραδόσεις, γεύσεις και αρώματα ξεχωριστά, με αυθεντική φιλοξενία, η οποία είναι πραγματικά αυθεντική και πολύ έντονη στις εν λόγω περιοχές». Τα ερωτήματα λοιπόν, που εγείρονται, σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο αγροτουρισμός είναι, κατά την άποψή μας, δύο. • Πρώτον εάν η Κύπρος μπορεί να διεκδικήσει μερίδιο από μία βιομηχανία δισεκατομμυρίων - σύμφωνα με έκθεση της αμερικανικής εταιρείας Allied Market Research, το 2023 η παγκόσμια αγορά αγροτουρισμού επέφερε 33,8 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ μέχρι το 2032 αναμένεται να δημιουργήσει 111,1 δισεκατομμύρια δολάρια. • Δεύτερον, εάν κάνει κάτι -και τι- για να το καταφέρει. Η απάντηση στο πρώτο είναι σίγουρα καταφατική, αφού η Κύπρος διαθέτει και με τη σύμφωνο γνώμη του υφυπουργού, την πολύτιμη πρώτη ύλη που απαιτείται. Σε ό,τι αφορά το δεύτερο είναι βέβαιο πως το στοίχημα αφενός για την ενίσχυση της κυπριακής υπαίθρου και των ορεινών περιοχών και αφετέρου της επέκτασης της τουριστικής περιόδου και κατά τους χειμερινούς μήνες, βρίσκεται διαχρονικά στην ατζέντα των αρμοδίων. Παράλλα, οι κινήσεις που γίνονται τα τελευταία χρόνια μαρτυρούν πως γίνονται -τουλάχιστον κάποιαβήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Μάλιστα, ο υφυπουργός Τουρισμού αποκάλυψε στο Economy Today πως εδώ και μερικές ημέρες έχει ξεκινήσει ειδική εκστρατεία για την προώθηση της ορεινής Κύπρου σε γειτονικές χώρες και αναμένει πως σύντομα θα δούμε αποτελέσματα.

ΤΟ SWOT ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΉΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ Τον Απρίλιο του 2021, έρευνα που διενήργησε το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κατέγραφε την υφιστάμενη κατάσταση της κυπριακής γεωργίας και των αγροτικών περιοχών.

EconomyToday 79

ΘΕΜΑ

Σκοπός της έρευνας ήταν η σύνταξη μίας ανάλυσης SWOT στη βάση των εννέα ειδικών στόχων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η οποία θα συνέβαλε στο να προσδιοριστούν οι τύποι των παρεμβάσεων, η χρηματοδοτική κατανομή καθώς και η τεκμηρίωση για μια ενδεχόμενη μεταφορά πόρων μεταξύ των Πυλώνων, στη βάση των συμπερασμάτων. Η, 300 σελίδων, έκθεση η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, σημείωνε πως οι αγροτικές περιοχές μπορούν να ενισχύσουν τους πόρους ανάπτυξής τους μέσω της διαφοροποίησης της αγροτικής οικονομίας. Επεσήμαινε δε, πως μια επιπρόσθετη διέξοδο παρέχει και ο τουρισμός, αξιοποιώντας το μεγάλο τουριστικό ρεύμα που επιτυγχάνει διαχρονικά η Κύπρος και τη σημαντική της θέση ως τουριστικός προορισμός στη Μεσόγειο. Το τουριστικό πρότυπο της Κύπρου, περιέγραφε, βασίζεται στην αξιοποίηση του δίπολου «Ήλιος – Θάλασσα» ενώ τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της υπαίθρου δεν έχουν αξιοποιηθεί επαρκώς, στοιχείο που αποδεικνύεται και από τα στατιστικά δεδομένα των τουριστικών αφίξεων και διαμονών. Συγκεκριμένα, κατέγραφε η έκθεση, με βάση στοιχεία του Υφυπουργείου Τουρισμού ο συνολικός αριθμός ξένων τουριστών στην Κύπρο το 2018 ήταν 3.938.625, εκ των οποίων μόνο οι 23.836 επέλεξαν να διαμείνουν σε καταλύματα στην ύπαιθρο, δηλαδή ποσοστό 0,6% του συνόλου. Η εικόνα σήμερα, δεν διαφέρει ιδιαίτερα, με τους αριθμούς να κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα. Στο πλαίσιο της έρευνας, καταδεικνύονταν τα δυνατά και αδύναμα σημεία γύρω από τη διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας, καθώς επίσης οι διάφορες ευκαιρίες και απειλές που ενδεχομένως να προέκυπταν. Για σκοπούς της δικής μας ανάλυσης, θεωρήσαμε χρήσιμο, να παραθέσουμε τα εν λόγω σημεία, τα οποία παρουσιάζονται κάτω από τον ειδικό στόχο για την προώθηση της απασχόλησης, της κοινωνικής ένταξης και της τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές.

Η ΕΙΚΌΝΑ ΣΉΜΕΡΑ «Σίγουρα κατά τους χειμερινούς μήνες οι μονάδες στα ορεινά έχουν την τιμητική τους», λέει στο Economy Today ο γενικός διευθυντής του ΠΑΣΥΞΕ, Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης, ο οποίος εξηγεί πως κατά τη χειμερινή περίοδο παραμένουν ανοιχτά γύρω στο 30% με 35% του συνόλου των καταλυμάτων. Προσθέτει παράλληλα, πως σε ό,τι αφορά τις επιλογές των συμπατριωτών μας, οι περιοχές του Τροόδους, αλλά και η ύπαιθρος της Πάφου αναδεικνύονται ως οι δημοφιλέστερες. Με βάση ακόμη, τα στοιχεία της Κυπριακής Εταιρείας Αγροτουρισμού, που ιδρύθηκε το 1996, από τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού (νυν Υφυπουργείο Τουρισμού), με σκοπό να εντάξει κάτω από μια ομπρέλα τους μικρούς ιδιοκτήτες των παραδοσιακών οικοδομών στην ύπαιθρο, σήμερα υπάρχουν πάνω από 80 EconomyToday

ΠΛΗΓΉ, ΥΠΟΔΟΜΈΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΏΘΗΣΗ ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΌΠΩΣ ΑΠΟΤΥΠΏΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΙΟ ΚΆΤΩ ΠΊΝΑΚΑ, ΞΕΧΩΡΊΖΟΥΝ ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ, ΟΙ ΕΛΛΕΊΨΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΣΤΟ ΚΟΜΜΆΤΙ ΤΗΣ ΠΡΟΏΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΜΏΝ, ΕΝΏ ΠΑΡΆΛΛΗΛΑ, ΑΝΑΓΝΩΡΊΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙΘΏΡΙΑ ΑΞΙΟΠΟΊΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΥΠΑΊΘΡΟΥ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΎ ΔΙΑΦΌΡΩΝ ΜΟΡΦΏΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ. ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΏΡΑ, ΚΑΤΑΓΡΆΦΟΝΤΑΙ ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΝΟΊΓΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΆΤΕΥΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΜΈΣΩ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΏΝ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΩΓΕΝΕΊΣ ΚΊΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΕΛΛΟΧΕΎΟΥΝ.

ΔΥΝΑΤΆ ΣΗΜΕΊΑ

ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ

• Η πεδινή ύπαιθρος έχει πετύ-

• Οι ιδανικές κλιματολογικές συνθή-

χει τη διαφοροποίηση και τη μετάβαση από μια οικονομία γεωργίας σε μια οικονομία υπηρεσιών λόγω των θέσεων απασχόλησης που δημιουργεί ο τουρισμός (στις παραθαλάσσιες περιοχές) και οι άλλες υπηρεσίες στα αστικά κέντρα.

• Η ύπαρξη καταλυμάτων με

σημαντικό περιθώριο αναξιοποίητης δυναμικότητας.

• Το ελκυστικό φυσικό και ανθρωπογενές αγροτικό περιβάλλον για ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού (θρησκευτικός, αθλητικός, φυσιολατρικός) • Η ανάπτυξη επισκέψιμων οινοποιείων και άλλων βιοτεχνιών. • Η δημιουργία μεγάλου αριθμού μονοπατιών μελέτης της φύσης. • Η ύπαρξη τοπικών Εταιρειών Τουριστικής Ανάπτυξης συνδεδεμένων με το Υφυπουργείο Τουρισμού. • Ύπαρξη γηγενών ποικιλιών αμπελιών, ιστορία και παράδοση στην παραγωγή οίνων. • Ιστορία και παράδοση στην παραγωγή ελαιολάδου, παραγωγή ελαιόλαδου με υψηλές πολυφαινόλες.

κες καθώς και το περιβαλλοντικό και πολιτιστικό στοιχείο της υπαίθρου μπορούν να αποτελέσουν τη βάση της διαμόρφωσης μιας νέας στρατηγικής για τη διαφοροποίηση του κυπριακού τουριστικού προϊόντος.

• Η μεγαλύτερη δυνατότητα που παρέχει το διαδίκτυο για προσέλκυση τουριστών ειδικών ενδιαφερόντων.

• Η ύπαρξη καταλυμάτων με σημαντικό περιθώριο αναξιοποίητης δυναμικότητας.

• Η μεταποίηση των γεωργικών προϊ-

όντων θα αυξήσει την προστιθέμενη αξία των προϊόντων που παράγονται στην ύπαιθρο, δίνοντας την ευκαιρία στις γεωργικές επιχειρήσεις να ακολουθήσουν μια στρατηγική διαφοροποίησης.

• Συνεργασία μεταξύ ερευνητικών ιν-

στιτούτων πανεπιστημίων με τοπικούς φορείς για εντοπισμό και προώθηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των τοπικά παραγόμενων προϊόντων .

• Αύξηση της ζήτησης των τοπικά παραγόμενων προϊόντων (καταναλωτική τάση from farm to fork).

• Η αύξηση των τοπικών φεστιβάλ και

η ψηλή τους επισκεψιμότητα αποτελεί μια νέα μορφή «λαϊκής αγοράς» που αξιοποιείται και μπορεί να ενισχυθεί από τους τοπικούς παραγωγούς.

• Η εφαρμογή Στρατηγικών Τοπικής

Ανάπτυξης σε όλες τις αγροτικές περιοχές θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας καθώς και την ενίσχυση των υφιστάμενων.

ΑΔΎΝΑΜΑ ΣΗΜΕΊΑ • Διαπιστωμένη αδυναμία

προσέλκυσης τουριστών στην ύπαιθρο, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της μέσης ετήσιας πληρότητας των κλινών στο 25% (2018), διαμορφώνοντας την πληρότητα των αγροτουριστικών καταλυμάτων στο 0,34 του μέσου όρου της πληρότητας των ξενοδοχειακών υποδομών της χώρας.

• Η απουσία δημιουργίας και προώθηση στις αγορές του εξωτερικού «διακριτού αγροτουριστικού προϊόντος».

Άγρος

100 καταλύματα σε περίπου 60 χωριά της Κύπρου. Παράλληλα, λειτουργούν άλλες συναφείς επιχειρήσεις που ολοκληρώνουν, όπως αναφέρει η ίδια η εταιρεία, την τουριστική εμπειρία και που δραστηριοποιούνται στην ύπαιθρο όπως, μουσεία, ταβέρνες, οινοποιεία, αγροκτήματα, εργαστήρια παραδοσιακών προϊόντων και άλλες δραστηριότητες οι οποίες εμπλουτίζουν την εμπειρία του επισκέπτη. Αξίζει να σημειωθεί πως σήμερα η εταιρεία αριθμεί πάνω από 130 μέλη από όλες τις επαρχίες.

• Σημαντική υστέρηση των

αγροτικών περιοχών σε θέματα διατήρησης και προστασίας του φυσικού και πολιτισμικού τοπίου ως στοιχείο διαμόρφωσης «ταυτότητας» προορισμού.

• Αδυναμία αξιοποίησης των

δημόσιων υποδομών τουρισμού ως στοιχείο ανάπτυξης τουριστικού προϊόντος.

• Έλλειψη επιμόρφωσης των

τουριστικών πρακτόρων για τις υποδομές οικοτουρισμού των ορεινών θέρετρων.

ΟΙ ΚΙΝΉΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΦΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ ΣΤΗΝ «ΠΡΆΣΙΝΗ ΣΚΑΚΙΈΡΑ»

• Απουσία θεσμικού πλαισίου που να καθορίζει την έννοια «επισκέψιμο αγρόκτημα».

• Απουσία ενός πλαισίου συ-

νεργασιών για διαμόρφωση κοινών τουριστικών πακέτων εμπειριών που να στηρίζεται στον πολυλειτουργικό ρόλο της αγροτικής οικονομίας.

• Η μεγάλη εξάρτηση του κυ-

πριακού τουρισμού από τους διεθνείς TOUR OPERATORS.

ΑΠΕΙΛΈΣ • Το χαμηλό ποσοστό πληρότητας των υποδομών.

• Κίνδυνος καταστροφής πολιτιστικών, φυσικών πόρων και της τοπικής παραδοσιακής τεχνογνωσίας εάν δεν εξευρεθούν μέθοδοι και τρόποι διαφύλαξης, διατήρησης και προβολής.

Κάτω Λεύκαρα

Το Υφυπουργείο Τουρισμού κατέγραφε στην ετήσια έκθεσή του για το 2022 πως στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του τομέα Ειδικών Προϊόντων του Τμήματος Στρατηγικής, Προβολής και Διεθνών Σχέσεων σχεδιάζονται και υλοποιούνται ενέργειες, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη, αναβάθμιση / εμπλουτισμό και προβολή των ειδικών μορφών τουρισμού. Απώτερος στόχος, σημείωνε, είναι, αφενός, να καταστεί η Κύπρος ελκυστική σε στοχευμένες ομάδες τουριστών με ειδικά ενδιαφέροντα και αφετέρου, να εμπλουτιστεί η τουριστική εμπειρία των τουριστών πέρα από το δίπτυχο του «Ήλιος και Θάλασσα». «Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το Υφυπουργείο Τουρισμού υλοποιεί λεπτομερή Σχέδια Δράσης, ξεχωριστά για κάθε μια από τις ειδικές μορφές τουρισμού που έχει επιλέξει να αναπτύξει, οι οποίες είναι ο Αθλητικός (προπονήσεων, αθλητικών εκδηλώσεων, ποδηλατικός, σκοποβολής, τοξοβολίας κ.λπ.), Συνεδριακός, Πολιτιστικός και Θρησκευτικός, Οινογαστρονομικός, Ρομαντικός Τουρισμός (γάμων και γαμήλιων εκδηλώσεων), Αργός Τουρισμός (slow tourism), Υγείας (ιατρικός και ευεξίας), Υπαίθρου (περιλαμβανομένου

EconomyToday 81

ΘΕΜΑ

του περιπατητικού και του τουρισμού φύσης), Κρουαζιέρων και Υγρού Στοιχείου (παραλίες, θαλάσσια σπορ, μαρίνες, yachting κ.ά.) και ο Καταδυτικός Τουρισμός. Τα Σχέδια Δράσης περιλαμβάνουν εξειδικευμένες και στοχευμένες δράσεις για ανάπτυξη, προώθηση και προβολή των ειδικών προϊόντων, όπως Σχέδια Στήριξης για αναβάθμιση του παρεχόμενου τουριστικού προϊόντος, η συμμετοχή σε εξειδικευμένες εκθέσεις, η διοργάνωση ταξιδίων εξοικείωσης για τουριστικούς πράκτορες, δημοσιογράφους και άλλες προσωπικότητες, η πραγματοποίηση διαφημιστικών εκστρατειών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλα.

στο ορεινό κομμάτι του νησιού μας. Σύμφωνα με τα όσα μας ανέφεραν «τo Υφυπουργείο Τουρισμού ενεργεί προς την κατεύθυνση του συνεχούς εμπλουτισμού και της ποιοτικής βελτίωσης των υποδομών και του τουριστικού προϊόντος της Κύπρου, ειδικότερα σε ύπαιθρο και ορεινές περιοχές, ενισχύοντας κατά τον καλύτερο τρόπο την επισκεψιμότητα και κατ’ επέκταση την τοπική οικονομία του τόπου μας». Σε ό,τι αφορά τα Σχέδια Χορηγιών, επικεντρωθήκαμε σε τρία που στοχεύουν ακριβώς στην αύξηση της επισκεψιμότητας στις εν λόγω περιοχές.

καταλύματα της Κύπρου, δεν είναι το ίδιο δημοφιλή με τα θέρετρα που βρίσκονται στις παραθαλάσσιες περιοχές. Ωστόσο, ο κ. Κουμής επισημαίνει πως υπάρχει εκσυγχρονισμός και ότι έχει αυξηθεί η επισκεψιμότητα στην κυπριακή ύπαιθρο που πλέον, όπως συμπληρώνει, αποτελεί επιλογή για αρκετούς συμπολίτες μας αλλά και ξένους επισκέπτες. Εξηγεί δε, πως ο ήλιος και η θάλασσα, έχουν επικρατήσει διεθνώς και ότι συγκριτικά θεωρείται πιο δημοφιλές τουριστικό προϊόν. Εντούτοις, η Κύπρος, όπως διαβεβαιώνει, έχει προχωρήσει σε διάφορες ενέργειες ως προς την αναβάθμιση του αγροτουριστικού της προϊόντος, δίνοντας έμφαση πως πρόκειται για ένα κομμάτι το οποίο προβάλλεται. Πέρα από την ειδική εκστρατεία που ξεκίνησε σε γειτονικές χώρες, ο Κώστας Κουμής τονίζει πως το αγροτουριστικό σκέλος προβλήθηκε εντόνως και κατ’ αντιστοιχία με το τι προσφέρει, τόσο στη Διεθνή Τουριστική Έκθεση του Λονδίνου, World Travel Market, όσο και στη μεγάλη τουριστική έκθεση του Παρισιού IFTM 2023. Ωστόσο, όπως εξήγησε, η δυναμικότητα των εν λόγω περιοχών, από άποψης κλινών, είναι μικρότερη σε σχέση, με τις παραθαλάσσιες περιοχές και κατ’ επέκταση η προώθηση από τις ίδιες τις μονάδες.

συνολικά 23 αιτήσεις από ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα, με προτεινόμενες επενδύσεις ύψους €4,5 εκατομμυρίων. Όπως μας επισήμαναν, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον έδειξαν επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις επαρχίες Πάφου και Λεμεσού. Παράλληλα, μας υπέδειξαν πως το ποσοστό χορηγίας, καθορίζεται από την περιοχή εφαρμογής, καθώς και από τον κανονισμό που επιλέγει ο αιτητής για παραχώρηση της χορηγίας.

ΥΦ. ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ: «Η ΧΏΡΑ ΜΑΣ ΔΙΑΘΈΤΕΙ ΜΊΑ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΉ ΕΝΔΟΧΏΡΑ ΜΕ ΜΟΝΑΔΙΚΈΣ ΤΟΠΙΚΈΣ ΠΑΡΑΔΌΣΕΙΣ, ΓΕΎΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΏΜΑΤΑ Η ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ ΞΕΧΩΡΙΣΤΆ, ΒΟΥΝΌ Ή ΘΆΛΑΣΣΑ Η πρώτη πρόσκληση του Σχεδίου Χορηγιών για Έργα Ο νυν υφυπουργός Τουρισμού, Αναβάθμισης Ξενοδοχείων και Τουριστικών ΚαταΜΕ ΑΥΘΕΝΤΙΚΉ ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα ΦΙΛΟΞΕΝΊΑ, Η ΟΠΟΊΑ λυμάτων σε Ύπαιθρο, Ορεινές και Απομακρυσμένες τον Μάρτιο του 2023 και ΕΊΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ Περιοχές, πραγματοποιήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου μετά τη δημοσιοποίηση της του 2023, με συνολικό προϋπολογισμό €4,7 εκατομΑΥΘΕΝΤΙΚΉ ΚΑΙ παραπάνω έκθεσης, είναι μύρια. Η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων έληξε ΠΟΛΎ ΈΝΤΟΝΗ ΣΤΙΣ την 1η Δεκεμβρίου. ειλικρινής όταν λέει πως σίγουρα τα αγροτουριστικά ΕΝ ΛΌΓΩ ΠΕΡΙΟΧΈΣ» Σύμφωνα με το Υφυπουργείο Τουρισμού, λήφθηκαν

ΚΕΦΆΛΑΙΟ «ΣΧΈΔΙΑ ΧΟΡΗΓΙΏΝ» Παρόλα αυτά, το Economy Today ζήτησε λεπτομέρειες από το Υφυπουργείο Τουρισμού, προκειμένου να διαπιστώσει πως αποτυπώνεται η διακήρυξη στην πράξη, σε σχέση με το χρηματοδοτικό σκέλος που διοχετεύεται 82 EconomyToday

Καλοπαναγιώτης

Σχολιάζοντας τα επίπεδα ανταπόκρισης από πλευράς περιοχών για το συγκεκριμένο Σχέδιο, ο υφυπουργός Τουρισμού, χαρακτήρισε ως έντονο το ενδιαφέρον και στάθηκε ιδιαίτερα στο κομμάτι της απορρόφησης. Όπως εξήγησε, για τα έργα που βρίσκονται σε φάση ολοκλήρωσης, γίνεται επιτόπιος έλεγχος, κατόπιν ειδοποίησης από πλευράς δικαιούχων, με τους αρμόδιους να προβαίνουν στις αναγκαίες επιθεωρήσεις. Ακολούθως, αποδεσμεύονται τα ποσά, επομένως εντός του επόμενου έτους αναμένεται πως θα υπάρξει ισχυρή απορρόφηση.

THUMBS UP ΑΠΌ ΠΑΣΥΞΕ Σχολιάζοντας τα Σχέδια Χορηγιών του Υφυπουργείου, ο γενικός διευθυντής του Παγκύπριου Συνδέσμου Ξενοδόχων (ΠΑΣΥΞΕ) τους αποδίδει θετικό πρόσημο. «Τα τελευταία χρόνια είδαμε να γίνονται πάρα πολλές αναβαθμίσεις όσον αφορά τις υποδομές, αλλά και ειδικότερα σε σχέση με τις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις», διαπιστώνει, επισημαίνοντας πως χρόνο με τον χρόνο η βελτίωση γίνεται αισθητή.

Φικάρδου

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΆΤΙΚΑ ΧΩΡΙΆ ΚΑΙ Ο ΠΑΡΆΓΟΝΤΑΣ ΣΥΝΈΠΕΙΑ

Οίκος

Η ΑΝΑΒΊΩΣΗ Το δεύτερο Σχέδιο Χορηγιών αφορά την αναβίωση περιοχών της υπαίθρου, ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών μέσω της Δημιουργίας Αυθεντικών Εμπειριών για Εμπλουτισμό και Αναβάθμιση του Τουριστικού Προϊόντος. Από την 1η Πρόσκληση που έληξε αρχές του 2022, συνολικά έχουν υπογραφεί Παγκύπρια 86 Συμφωνίες Δημόσιας Χρηματοδότησης συνολικού ύψους €3,9 εκατομμυρίων, εκ των οποίων καταβλήθηκαν μέχρι στιγμής περίπου €0,8 εκατομμύρια. Τα υπόλοιπα έργα, όπως μας πληροφόρησαν, είναι σε φάση ολοκλήρωσης.

Ο ΣΥΝΟΛΙΚΌΣ ΑΡΙΘΜΌΣ ΞΈΝΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΏΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΤΟ 2018 ΉΤΑΝ 3.938.625 ΕΚ. ΤΩΝ ΟΠΟΊΩΝ ΜΌΝΟ ΟΙ 23.836 ΕΠΈΛΕΞΑΝ ΝΑ ΔΙΑΜΕΊΝΟΥΝ ΣΕ ΚΑΤΑΛΎΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΎΠΑΙΘΡΟ, ΔΗΛΑΔΉ ΠΟΣΟΣΤΌ 0,6% ΤΟΥ ΣΥΝΌΛΟΥ

Με στόχο τη δημιουργία χριστουγεννιάτικου κλίματος τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο και Ιανουάριο, προκειμένου να δοθεί επιπλέον κίνητρο σε άτομα διαφόρων ηλικιών να επισκεφθούν τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές της Κύπρου ή ακόμη και κάποιες που δεν απολαμβάνουν υψηλή επισκεψιμότητα, συμβάλλοντας στην αναζωογόνησή τους, το Υφυπουργείο Τουρισμού προκήρυξε το Σχέδιο Επιχορήγησης Χριστουγεννιάτικων Χωριών 2023 - 2024. Μέσω του Σχεδίου, το Υφυπουργείο στοχεύει τα Χριστουγεννιάτικα Χωριά να εμπλουτίζονται κάθε χρόνο, να καταστούν θεσμός, να διαφοροποιηθούν από αυτά των πόλεων της Κύπρου και του εξωτερικού, ούτως ώστε να ταυτιστούν με τα ορεινά, την ύπαιθρο, τις ακριτικές και απομακρυσμένες μας περιοχές και να καταστούν ένα διακριτό τουριστικό προϊόν για τους χειμερινούς μήνες. Δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση είχαν Κοινοτικά Συμβούλια και Δήμοι που βρίσκονται σε καθορισμένες περιοχές, ενώ το ύψος της χορηγίας έφτανε το 70% του ολικού επιλέξιμου προϋπολογισμού της πρότασης με μέγιστο ποσό τις €70.000. Σύμφωνα με τα στοιχεία που εξασφαλίσαμε από το Υφυπουργείο για το 2023 έχουν εγκριθεί 7 Δήμοι/Κοινότητες, οι οποίες είναι: Δερύνεια, Αγρός, Κυπερούντα, Λεύκαρα, Καλοπαναγιώτης, Φικάρδου, Λαϊκή Γειτονιά Δήμου Λευκωσίας.

EconomyToday 83

ΘΕΜΑ

Πάνω Λεύκαρα

Κακοπετριά

Ο υφυπουργός Τουρισμού παρουσιάζεται, πάντως, ιδιαίτερα ικανοποιημένος από την ανταπόκριση που υπήρξε. «Υπήρξε τεράστιο ενδιαφέρον από τους δικαιούχους φορείς για το συγκεκριμένο Σχέδιο Χορηγιών, το οποίο, όπως θα έχετε δει, έχει υλοποιηθεί με αποτέλεσμα να απολαμβάνουμε όλοι την εορταστική ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί στις περιοχές όπου λειτούργησαν Χριστουγεννιάτικα Χωριά», αναφέρει στο Economy Today. «Πρόκειται αναμφίβολα για ένα σχέδιο που βοηθά τις περιοχές – στόχους και που προκαλεί αυξημένες επισκέψεις στις συμμετέχουσες περιοχές», σημειώνει ο διευθυντής Τουρισμού, της Διεύθυνσης Οικονομικού Σχεδιασμού και Συντονισμού του Υφυπουργείου, Μιχάλης Χαϊλής.

ΤΗΝ ΆΠΟΨΉ ΤΟΥ ΣΥΜΜΕΡΊΖΕΤΑΙ ΚΑΙ Ο Κ. ΡΟΥΣΟΥΝΊΔΗΣ «Σίγουρα, η λειτουργία Χριστουγεννιάτικων Χωριών, δημιουργεί περαιτέρω ενδιαφέρον και αυξημένη κίνηση», επισημαίνει, προσθέτοντας πως εάν καταστεί θεσμός, δηλαδή να υπάρχουν εορταστικά χωριά κάθε χρόνο θα μπορούσαν να κερδίσουν μία μερίδα του κοινού. Απαραίτητη προϋπόθεση 84 EconomyToday

ΔΎΟ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΕΡΩΤΉΜΑΤΑ ΜΠΟΡΕΊ Η ΚΎΠΡΟΣ ΝΑ ΑΝΤΛΉΣΕΙ ΜΕΡΊΔΙΟ ΑΠΌ ΤΟΝ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΌ ΚΑΙ ΤΙ ΚΆΝΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΦΈΡΕΙ;

ωστόσο, τονίζει ο κ. Ρουσουνίδης είναι η συνέπεια, καθώς όπως λέει θα πρέπει κάθε χρόνο να γίνονται στην ίδια περιοχή, προκειμένου το κοινό να μπορεί να κάνει την ταύτιση. Από πλευράς πάντως ΠΑΣΥΞΕ, ο κ. Ρουσουνίδης διαβεβαιώνει πως προχωρούν και οι ίδιοι σε προωθητικές ενέργειες, στηρίζοντας σε κάποιο βαθμό τον θεσμό.

Η ΦΕΤΙΝΉ ΧΕΙΜΕΡΙΝΉ ΠΕΡΊΟΔΟΣ Αναφερόμενος στην κίνηση που καταγράφεται φέτος στην ύπαιθρο και τις ορεινές περιοχές, ο κ. Ρουσουνίδης εκτιμά πως η πληρότητα θα αγγίξει το 60% των ανοικτών καταλυμάτων, κυρίως τα τριήμερα μεταξύ Παρασκευής - Κυριακής. Παράλληλα, εκφράζει την άποψη πως, παρά τις προκλήσεις που παρουσιάζονται, η φετινή χειμερινή σεζόν θα είναι μία αντανάκλαση της προηγούμενης χρονιάς. Ερωτηθείς για τις αφίξεις επισκεπτών από το εξωτερικό, σημειώνει πως δεν υπάρχει μεγάλη και ουσιαστική τουριστική εισροή από άλλες αγορές. Για το σημείο αυτό ο υφυπουργός Τουρισμού δίνει μία λίγο διαφορετική εικόνα, με μία πιο αισιόδοξη νότα. Ειδικότερα, ο κ. Κουμής αποκαλύπτει πως σε σύγκριση με πέρσι οι αφίξεις κατά την περίοδο Δεκεμβρίου - Φεβρουαρίου αναμένονται αυξημένες κατά περίπου 20% με 25%. Σε ό,τι αφορά πάντως τις τιμές ο κ. Ρουσουνίδης

• την αναβάθμιση ξενοδοχείων και τουριστικών καταλυμάτων σε ύπαιθρο, ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, για τον εκσυγχρονισμό και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος • την αναβάθμιση παραδοσιακών χώρων εστίασης ή πώλησης παραδοσιακών προϊόντων διατροφής με τη δυνατότητα ένταξής τους στο σύμφωνο «Taste of Cyprus» • τη δημιουργία και εμπλουτισμό εγκαταστάσεων και υπηρεσιών Τουρισμού, Υγείας, Ευεξίας, Αποκατάστασης και Αυτόνομης υποβοηθούμενης διαβίωσης σε ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα, με στόχο την προσέλκυση τουρισμού υγείας και ευεξίας. • την αναβίωση περιοχών της υπαίθρου, ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών μέσω της δημιουργίας αυθεντικών εμπειριών.

Όμοδος

σημειώνει πως δεν αναμένεται να υπάρξουν ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις, ενδεχομένως, ωστόσο, να είναι ελαφρώς αυξημένες.

ΟΙ ΜΠΟΝΑΜΆΔΕΣ ΤΟΥ 2024 Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υφυπουργείου Τουρισμού, στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2024, υπάρχουν πρόνοιες που στοχεύουν ακριβώς στον εμπλουτισμό και την ποιοτική βελτίωση των υποδομών της υπαίθρου και των ορεινών και ημιορεινών περιοχών. Συγκεκριμένα, πέραν των €75.000 που θα δοθούν ως χορηγία για την πραγματοποίηση δράσεων από την Κυπριακή Εταιρεία Αγροτουρισμού, περιλαμβάνονται σχέδια επιχορηγήσεων, που αφορούν κυρίως την προώθηση των ειδικών μορφών τουρισμού και την αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχόμενων υπηρεσιών, συνολικής πρόνοιας €11.241.000. Από αυτά, τα €8.100.000 αφορούν το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα €3.141.000 εθνικούς πόρους. Όπως μας εξήγησαν, στα σχέδια χορηγιών από εθνικούς πόρους, περιλαμβάνεται η διοργάνωση εκδηλώσεων Οινογαστρονομίας και Τοπικών Προϊόντων σε κοινότητες, αλλά και η χρηματοδότηση των Χριστουγεννιάτικων Χωριών. Παράλληλα, τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα διοχετευθούν για:

ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΤO 8ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΣΥΝΈΔΡΙΟ

ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΊΑΣ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΎ RURAL TOUR ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΉΘΗΚΕ ΣΤΙΣ ΠΛΆΤΡΕΣ, ΑΠΌ 22 ΜΈΧΡΙ 24 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 2023 Το Συνέδριο, το οποίο διοργάνωσαν η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Rural Tour και η Κυπριακή Εταιρεία Αγροτουρισμού προσέλκυσε συμμετοχές από 10 ευρωπαϊκές χώρες και επικεντρώθηκε στην παρουσίαση καλών πρακτικών αειφορίας στον αγροτουρισμό. Στις εργασίες συμμετείχαν επίσης, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Rural Tour, Agne Vaitkuviene, ο γενικός γραμματέας Klaus Ehrilich και άλλοι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Αγροτουρισμού. Το Συνέδριο ήταν δομημένο σε τέσσερις θεματικές ενότητες με έμφαση στα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του υπεύθυνου ταξιδιώτη «responsible traveler». H πρόεδρος της Κυπριακής Εταιρείας Αγροτουρισμού και διευθύντρια Τουρισμού στο Υφυπουργείο Τουρισμού, Αννίτα Δημητριάδου, είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει σφαιρικά την πολιτική και τις δράσεις που υλοποιήθηκαν για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού στην Κύπρο. Οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να βιώσουν το πολυδιάστατο τουριστικό προϊόν της υπαίθρου με επισκέψεις πεδίου σε μονοπάτια της φύσης, οινοποιεία και χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς. Ειδική έμφαση δόθηκε στην προβολή της γαστρονομικής παράδοσης της Κύπρου και των τοπικών προϊόντων.

EconomyToday 85

ΘΕΜΑ

Η «ΜΆΧΗ» ΤΗΣ Ε.Ε.

ΓΙΑ ΒΙΏΣΙΜΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΉ ΕΝΈΡΓΕΙΑ Το σχέδιο δράσης της Ε.Ε. για τον βιώσιμο εκσυγχρονισμό των ηλεκτρικών δικτύων. ΤΟΥ ΔΡΑ ΑΝΔΡΈΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΆ Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου

κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 60% από σήμερα έως το 2030. Παράλληλα, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, τη διασφάλιση προσβάσιμης και οικονομικά προσιτής ενέργειας για όλους, καθώς και την αντιμετώπιση της εξάρτησης τής Ε.Ε. από τα ορυκτά καύσιμα, είναι απαραίτητος ένας σε βάθος ψηφιακός και βιώσιμος εκσυγχρονισμός του ενεργειακού συστήματος των κρατών μελών της Ε.Ε.. Για παράδειγμα, για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% και την επίτευξη μεριδίου ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές 45% μέχρι το 2030 έχουν τεθεί σε επίπεδο Ε.Ε. στόχοι για (α) εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις στέγες όλων των εμπορικών και δημόσιων κτηρίων έως το 2027 και σε όλα τα νέα οικιακά υποστατικά έως το 2029, (β) εγκατάσταση 10 εκατομμυρίων αντλιών θερμότητας έως το 2028, (γ) αντικατάσταση 30 εκατομμυρίων αυτοκινήτων με οχήματα μηδενικών εκπομπών έως το 2030 και (δ) αυξανόμενες ανάγκες παραγωγής υδρογόνου. Οι πιο πάνω στόχοι μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο, εάν το ενεργειακό σύστημα της Ε.Ε. είναι έτοιμο γι’ αυτό τον 86 EconomyToday

ΩΣ ΤΟ 2030 Η ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΉΣ ΕΝΈΡΓΕΙΑΣ ΘΑ ΑΥΞΗΘΕΊ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΚΑΤΆ ΠΕΡΊΠΟΥ 60%

σκοπό. Γι΄ αυτό, η Ε.Ε. χρειάζεται να μετασχηματίσει και να εκσυγχρονίσει το ενεργειακό της σύστημα σε ένα πολύ πιο έξυπνο, διαδραστικό, ευέλικτο, αποκεντρωμένο και ψηφιοποιημένο. Η όσο το δυνατόν πιο έξυπνη χρήση του ενεργειακού δικτύου της Ε.Ε. θα διασφαλίσει την αύξηση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με βάση στοιχεία της Ε.Ε. μεταξύ 2020 και 2030 θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους περίπου 584 δισεκατομμυρίων ευρώ στα ηλεκτρικά δίκτυα (δίκτυο μεταφοράς και δίκτυο διανομής). Σήμερα, το 40% των ηλεκτρικών δικτύων διανομής έχουν ηλικία άνω των 40 ετών. Συνάμα η διασυνοριακή δυναμικότητα μεταφοράς ηλεκτρισμού αναμένεται να διπλασιαστεί έως το 2030. Ειδικά για το δίκτυο διανομής ηλεκτρισμού θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους περίπου 170 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ψηφιοποίηση από το συνολικό ποσό περίπου 400 δισεκατομμυρίων ευρώ σε επενδύσεις στο ηλεκτρικό δίκτυο διανομής κατά την περίοδο 2020-2030.

ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΆ ΔΊΚΤΥΑ Η ΡΑΧΟΚΟΚΑΛΙΆ ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΎ ΤΗΣ Ε.Ε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε πρόσφατη πρότασή της,

ΘΑ ΑΠΑΙΤΗΘΟΎΝ ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ €170 ΔΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΊΚΤΥΟ ΔΙΑΝΟΜΉΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΎ ΚΑΙ €400 ΔΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΟΠΟΊΗΣΉ ΤΟΥ

της Ε.Ε. για το έτος 2030, όπως: (α) επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων κοινού ενδιαφέροντος και παράλληλα ανάπτυξη νέων ενεργειακών υποδομών, (β) βελτίωση του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού των ηλεκτρικών δικτύων για την ενσωμάτωση περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τεχνολογιών υδρογόνου στο ενεργειακό σύστημα της Ε.Ε., (γ) θέσπιση κινήτρων σχετικά με τις προληπτικές επενδύσεις και τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους για υπεράκτια έργα, (δ) παροχή κινήτρων για καλύτερη χρήση των ηλεκτρικών δικτύων με αυξημένη διαφάνεια και βελτιωμένα τιμολόγια δικτύου για έξυπνα δίκτυα, αποδοτικότητα και καινοτόμες τεχνολογίες και λύσεις, (ε) βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση για έργα ηλεκτρικών δικτύων μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ε.Ε., ιδίως για τα έξυπνα δίκτυα και τον εκσυγχρονισμό των ηλεκτρικών δικτύων διανομής, (στ) ταχύτερη αδειοδότηση για την ανάπτυξη ηλεκτρικών δικτύων και (ζ) βελτίωση των διαδικασιών σύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο συστημάτων παραγωγής και συστημάτων απόκρισης ζήτησης.

ΤΑ ΟΦΈΛΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΈΣ

ημερομηνίας 28 Νοεμβρίου 2023, με τίτλο «Grids, the Μissing Link - An EU Action Plan for Grids» αναφέρει ότι τα διασυνδεδεμένα και αξιόπιστα ηλεκτρικά δίκτυα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού της Ε.Ε. και είναι καίριας σημασίας για την Πράσινη Μετάβαση. Για να συμβάλει στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σχέδιο δράσης για να διασφαλιστεί ότι τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας θα λειτουργούν αποδοτικότερα και θα αναπτυχθούν περαιτέρω και ταχύτερα. Με τις αγορές ηλεκτρισμού της Ε.Ε. πλήρως ενοποιημένες, ένα εκσυγχρονισμένο διασυνδεδεμένο ηλεκτρικό δίκτυο θα διασφαλίσει ότι οι καταναλωτές μπορούν να επωφεληθούν από φθηνότερη και καθαρότερη ενέργεια.

ΤΟ ΣΧΈΔΙΟ ΔΡΆΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌ Το σχέδιο δράσης προσδιορίζει συγκεκριμένες και εξατομικευμένες δράσεις που θα συμβάλουν στην αποδέσμευση των αναγκαίων επενδύσεων για την επιτάχυνση του μετασχηματισμού των ηλεκτρικών δικτύων της Ε.Ε.. Οι δράσεις επικεντρώνονται στην ταχεία υλοποίηση, ώστε να μπορούν να υλοποιηθούν έγκαιρα οι ενεργειακοί στόχοι

Αναμένεται ότι ο βιώσιμος εκσυγχρονισμός των ηλεκτρικών δικτύων θα αποφέρει οφέλη στους καταναλωτές με τη μορφή Καινοτόμων Υπηρεσιών, για παράδειγμα να διαχειρίζονται καλύτερα τους λογαριασμούς τους, να γνωρίζουν την ενεργειακή τους κατανάλωση σε πραγματικό χρόνο, να μοιράζονται την ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν με τους γείτονές τους ή να την εμπορεύονται στην αγορά ηλεκτρισμού ή να εξοικονομούν ενέργεια (και χρήματα), πρακτική που αποτελεί έναν από τους φθηνότερους, ασφαλέστερους και καθαρότερους τρόπους αντιμετώπισης των υψηλών τιμών. Οι ψηφιακές πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας των συσκευών μέσω έξυπνων μετρητών θα μπορούν να βοηθήσουν τους καταναλωτές στην προσπάθειά τους να μειώσουν τη χρήση ηλεκτρισμού, με την προϋπόθεση ότι τα εν λόγω ψηφιακά εργαλεία διατίθενται σε όλους τους καταναλωτές σε προσιτή τιμή. Με τη διευκόλυνση της συμμετοχής των μικρών καταναλωτών ηλεκτρισμού στην απόκριση ζήτησης θα μπορούν να μειώσουν την ιδία κατανάλωση ενέργειας κατά 15% και κατά συνέπεια τους λογαριασμούς ηλεκτρισμού τους. Τα ηλεκτρικά δίκτυα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ενεργειακού συστήματος της Ε.Ε. για την ενεργειακή μετάβαση. Το προτεινόμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχέδιο δράσης θα εξασφαλίσει καλύτερη στήριξη στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη λειτουργία των ηλεκτρικών υποδομών, κεντρικά βήματα για την ταχύτερη σύνδεση των αναπτυσσόμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της Ε.Ε. με τους τελικούς χρήστες που τις χρειάζονται, από τα νοικοκυριά έως τους παραγωγούς υδρογόνου. Μέσω συντονισμένων προσπαθειών όλων των κρατών μελών της Ε.Ε., μπορούν να αναπτυχθούν αποδοτικότερες, εξυπνότερες και πιο ολοκληρωμένες ενεργειακές υποδομές, διασφαλίζοντας έτσι την παροχή καθαρής ενέργειας που χρειάζεται για την επίτευξη της Πράσινης Μετάβασης.

EconomyToday 87

ΘΕΜΑ

Ο PICASSO Η FERRARI ΚΑΙ ΤΟ ΒLOCKCHAIN ΔΙΑΣΦΑΛΊΖΟΝΤΑΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΊΑ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΈΣ ΈΡΓΩΝ ΤΈΧΝΗΣ ΤΟΥ ΙΩΆΝΝΗ ΣΙΔΗΡΌΠΟΥΛΟΥ LL.M LSE Δικηγόρου

88 EconomyToday

ι κύκλοι των συλλεκτών έργων τέχνης και των ιστορικών/κλασικών αυτοκινήτων αποτελούν σημαντικό κομμάτι της αγοράς των προσώπων με τοποθετήσεις υψηλής αξίας (High Net Worth Individuals), ενώ δεν είναι καθόλου ασύνηθες τα προαναφερθέντα περιουσιακά στοιχεία να αποτελούν μέρος τοποθετήσεων και εταιρικών οντοτήτων. Ενώ η αξία των σχετικών συναλλαγών ανέρχεται σε δισεκατομμύρια κάθε χρόνο (ενδεικτικά, μόνο ο Οίκος Δημοπρασιών Sotheby’s ανακοίνωσε συναλλαγές σχεδόν 1 δις, μόνο για το τμήμα ιστορικών αυτοκινήτων του, για το 2022) και οι επενδυτικοί σύμβουλοι ενθαρρύνουν όλο και περισσότερο τους πελάτες τους προς αντίστοιχες επιλογές, η συγκεκριμένη αγορά αντιμετωπίζει διαχρονικές προκλήσεις σχετικά με την επαλήθευση και τη διατήρηση στοιχείων και πληροφοριών περί

των αντικειμένων των συναλλαγών. Η τεχνολογία του Βlockchain φαίνεται να μπορεί να βοηθήσει καθοριστικά στον τρόπο με τον οποίο τεκμηριώνονται και εκτιμώνται τα έργα τέχνης, εποχούμενα ή μη.

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΤΟΥ ΒLOCKCHAIN ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΝΑ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΒΟΗΘΉΣΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΆ ΣΤΟΝ ΤΡΌΠΟ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΤΕΚΜΗΡΙΏΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΏΝΤΑΙ ΤΑ ΈΡΓΑ ΤΈΧΝΗΣ

ΠΟΙΟΣ ΚΑΘΟΡΊΖΕΙ ΤΗΝ ΑΞΊΑ; Πώς προσδιορίζεται η αξία ενός πίνακα ζωγραφικής ή ενός κλασικού αυτοκινήτου και ποιος αποφασίζει τελικά εάν αντιστοιχεί μια συγκεκριμένη αποτίμηση; Υπάρχει μια κοινότητα που καθορίζει, σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα της αξιολόγησης: συλλέκτες, ιδιοκτήτες, αγοραστές, επενδυτικοί σύμβουλοι, ειδικοί μηχανικοί ή εκτιμητές τέχνης (κατά περίπτωση) ασφαλιστές, καλλιτέχνες, κυβερνητικές υπηρεσίες (π.χ. σε ό,τι αφορά τη φορολογική μεταχείριση) διαμορφώνουν συλλογικά το τοπίο και τις γενικές τάσεις της αγοράς. Και ενώ η συνολική αξία επηρεάζεται αναμφίβολα

EconomyToday 89

ΘΕΜΑ

από τις δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης, πρόσθετη δυναμική εμφανίζεται όταν ένα έργο τέχνης ή ένα όχημα παρουσιάζεται στην ανοικτή αγορά και υπόκειται στην κρίση ενός ευρύτερου κοινού το οποίο έχει, πλέον, τη δυνατότητα πρόσβασης σε μια πληθώρα πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των σύγχρονων εργαλείων επικοινωνίας και του διαδικτύου.

ΤΟ ΚΥΡΙΌΤΕΡΟ ΖΗΤΟΎΜΕΝΟ ΕΊΝΑΙ Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΌΤΗΤΑ Όσες πληροφορίες όμως και αν υπάρχουν ευρύτερα διαθέσιμες, τα κρίσιμα ζητούμενα όταν το αντικείμενο έχει φτάσει πλέον στη φάση της συναλλαγής/πώλησης είναι η αυθεντικότητα και η κυριότητα. Η απόδειξη ότι αυτό ανταποκρίνεται στις ισχυριζόμενες ποιότητες και χαρακτηριστικά και ότι έχει κτηθεί νόμιμα είναι καθοριστικής σημασίας. Διαφορετικά, ο πωλητής, αν δεν αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο της ακύρωσης και ακόμα χειρότερα, των ποινικών διώξεων (σε ό,τι αφορά στην κυριότητα), σίγουρα θα αναγκαστεί να συμβιβαστεί με ένα δραματικά χαμηλότερο τίμημα (λόγω μη αυθεντικότητας). Αυτή η ανάγκη, σε συνδυασμό με τον εγγενή συντονισμό εντός της κάθε κοινότητας, οδηγεί στην ενσωμάτωση του Βlockchain στην αρχιτεκτονική των συναλλαγών ως μια εύλογη λύση.

Ο «ΦΆΚΕΛΟΣ» ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΏΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΆΘΕ ΈΡΓΟ Σε ό,τι αφορά έργα τέχνης, όπως οι πίνακες ζωγραφικής, είναι σημαντικό οι κάτοχοι/πωλητές να απευθύνονται σε πιστοποιημένους εκτιμητές τέχνης. Αν οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες μπορούν να εισάγουν τις επαγγελματικές πιστοποιήσεις τους στην αλυσίδα του Βlockchain, τόσο το καλύτερο. Από κει και μετά, η δημιουργία του «φακέλου» για το έργο θα μπορεί να περιλαμβάνει επιβεβαιώσιμες πληροφορίες από προηγούμενους κατόχους, τυχόν άλλους αναλυτές που βεβαίωσαν γνησιότητα, καθώς και πιθανές παρουσιάσεις σε μουσεία ή χώρους έκθεσης που αποδέχτηκαν την παρουσία του έργου κατόπιν των δικών τους τυποποιημένων ελέγχων. Και βεβαίως, συμπερίληψη όλων των συμβολαίων/εγγράφων κτήσης κυριότητας με ηλεκτρονικές υπογραφές επικύρωσης από αρμόδιες Αρχές. Αντιστοίχως, οι ιδιοκτήτες κλασικών αυτοκινήτων μπορούν να επιδιώξουν τη συμμετοχή αξιόπιστων συνεργείων και εκτιμητών, να συμπεριλάβουν πιστοποιητικά για την τεκμηρίωση της αντιστοίχισης 90 EconomyToday

του αυτοκινήτου με τα εργοστασιακά στοιχεία του και την απόδειξη της γραμμής κτήσης κυριότητας.

ΟΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΈΣ ΧΡΗΜΆΤΩΝ

ΠΏΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΊΖΕΤΑΙ Η ΑΞΊΑ ΕΝΌΣ ΠΊΝΑΚΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΉΣ Ή ΕΝΌΣ ΚΛΑΣΙΚΟΎ ΑΥΤΟΚΙΝΉΤΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΑΠΟΦΑΣΊΖΕΙ ΤΕΛΙΚΆ ΕΆΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΊ ΜΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΗ ΑΠΟΤΊΜΗΣΗ;

Δύο διαφωτιστικά παραδείγματα από την πραγματικότητα των συναλλαγών: O Οίκος Sotheby’s απεδείχθη επιστροφή χρημάτων προς τον αγοραστή ενός πορτρέτου του Frans Hals, Ολλανδού ζωγράφου των αρχών του 17ου αιώνα, που πωλήθηκε το 2011 σε ιδιωτική πώληση έναντι 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Η Orion Analytical, μια εταιρεία με έδρα τη Μασαχουσέτη που ερευνά έργα τέχνης, βρήκε σύγχρονα υλικά στον καμβά, αποδεικνύοντας ότι ο πίνακας ήταν πλαστός. Προσφάτως, μια ιστορία κλοπής ταυτότητας (car forgery) αυτοκινήτου αποκαλύφθηκε στη Γερμανία. Πρόκειται για μια Mercedes-Benz 300SL Roadster του 1961, κατασκευασμένη σε ένα ασυνήθιστο χρώμα που ονομάζεται Fantasy Yellow ή Fantasiegelb. Για άγνωστους λόγους, λίγο αργότερα το αυτοκίνητο βάφτηκε κόκκινο. Ο αρχικός Ελβετός ιδιοκτήτης του το κράτησε μέχρι το 1969.

πλαισίου. Οι Αρχές συμπέραναν από την έρευνά τους ότι ένα ψεύτικο αυτοκίνητο δημιουργήθηκε και ενεγράφη στη Γερμανία, χρησιμοποιώντας τον αριθμό πλαισίου από το παραπάνω «ελβετικό» SL, το οποίο δεν βρισκόταν ούτε στην κυκλοφορία, ούτε είχε εμφανιστεί στην αγορά εδώ και δεκαετίες και εικαζόταν ότι είχε χαθεί/καταστραφεί. Η περίπτωση αυτή υπενθυμίζει ένα σπάνιο αλλά υπαρκτό και σίγουρα όχι πρωτοφανές σενάριο, που υπογραμμίζει τη σημασία της επαλήθευσης των πιστοποιητικών και όλων των ταυτοποιητικών στοιχείων γνησιότητας και κτήσης ενός ιστορικού οχήματος με αδιάβλητα μέσα.

ΤΟ BLOCKCHAIN ΜΕΤΡΙΆΖΕΙ ΚΑΙ ΕΞΑΛΕΊΦΕΙ ΤΙΣ ΑΝΗΣΥΧΊΕΣ

Mercedes-Benz 300SL Roadster του 1961

Ο δεύτερος ιδιοκτήτης, επίσης Ελβετός, διατήρησε στη συνέχεια το αυτοκίνητο στη συλλογή του μέχρι το 2022. Το πούλησε σε έναν έμπορο κλασικών αυτοκινήτων, από το Koblenz στη Γερμανία, έναντι 1,6 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, όταν ο τελευταίος ιδιοκτήτης προσπάθησε να το καταχωρήσει στο αντίστοιχο γερμανικό μητρώο, η αίτησή του απορρίφθηκε. Ένα άλλο 300SL του 1961, βαμμένο στο ίδιο αρχικό χρώμα, ήταν ήδη ταξινομημένο στη Γερμανία με τον ίδιο αριθμό

Το πορτρέτου του Ολλανδού ζωγράφου Frans Hals

Οι εγγραφές που γίνονται στο Βlockchain σχετικά με την ιστορία ενός συλλεκτικού αντικειμένου είναι αδιαμφισβήτητες, χάρη στα πρωτόκολλα που εφαρμόζει η τεχνολογία αυτή και στην επικύρωση προφίλ με πραγματικές ταυτότητες. Όσο πιο αξιόπιστα άτομα ή επιχειρήσεις συμμετέχουν στην τεκμηρίωση, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εμπιστοσύνης που επιτυγχάνεται. Ουσιαστικά, το Βlockchain επιτρέπει στους ιδιοκτήτες να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες σχετικά με την αξιοπιστία της τεκμηρίωσης και πιθανόν περαιτέρω εργασιών που έγιναν στα έργα τέχνης ή στα κλασικά αυτοκίνητά τους. Η πιστοποίηση των βεβαιώσεων των επαγγελματιών που εμπλέκονται στις τεχνικές διαδικασίες και τις (οικο)νομικές συναλλαγές επί του έργου, μέσω του Βlockchain, θέτει ένα στιβαρό σημείο αναφοράς για τις συναλλαγές αυτές, μετριάζοντας ή και εξαλείφοντας τις όποιες αμφιβολίες. Ενώ ένα απλό έγγραφο μπορεί να παράσχει διαβεβαιώσεις πεπερασμένης αξιοπιστίας για γνησιότητα και κυριότητα, όντας αναπόφευκτα εκτεθειμένο σε κακόβουλες (ή και μη) παρεμβάσεις, το ίδιο έγγραφο, πιστοποιημένο από έναν επαγγελματία εγνωσμένου κύρους και ενσωματωμένο στις διασφαλιστικές δικλείδες της τεχνολογίας Βlockchain ενισχύει την εμπιστοσύνη και μειώνει τις όποιες διαφορές. Έτσι, ο συγκερασμός της Καινοτόμου αυτής τεχνολογίας και της αγοράς έργων τέχνη και κλασικών αυτοκινήτων, όχι μόνο διαφυλάσσει τους θησαυρούς της πνευματικής και βιομηχανικής κληρονομιάς, αλλά ενισχύει και τη συλλογική γνώση της αντίστοιχης κοινότητας συλλεκτών, επενδυτών και συμβούλων στον καθορισμό της αξίας τους και στην ασφάλεια και ακεραιότητα των συναλλαγών τους κάτι που μπορεί να έχει και μια σημαντική συμβολή στην περαιτέρω αύξηση της αξίας τους.

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΌΣ ΤΟΥ 2023 ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΊΑ ΓΙΑ ΤΟ 2024

ΚΥΡΙΆΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΊΟΥ Εργάτης Γνώσης

ΣΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΗΣ ΗΜΈΡΑΣ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΊΜΑΣΤΕ ΉΣΥΧΟΙ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΊΔΗΣΉ ΜΑΣ ΌΤΙ ΈΧΟΥΜΕ ΚΆΝΕΙ ΤΗΝ ΚΑΛΎΤΕΡΗ ΔΥΝΑΤΉ ΕΠΙΛΟΓΉ ΚΑΙ ΌΧΙ ΤΟ «ΜΗ ΧΕΊΡΟΝ ΒΈΛΤΙΣΤΟ»

ε την αλλαγή του έτους είθισται να γίνεται ένας απολογισμός του απερχόμενου και μια εκτίμηση για το επερχόμενο. Οι μόνες σταθερές των καιρών είναι η αβεβαιότητα και η αλλαγή και με αυτές θα πρέπει να πορευτούμε. Η απαισιόδοξη επιστήμη των οικονομικών για ακόμη μια φορά αποτελεί ταυτόχρονα μια πυξίδα και ένα εργαλείο ανάλυσης των δεδομένων και αναζήτησης των δεομένων. Παρά τις νότες αισιοδοξίας από διάφορες πλευρές θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και λίγο συντηρητικοί ως προς τις προβλέψεις και έτσι να είμαστε λίγο πιο ασφαλείς. Φαίνεται ότι βρισκόμαστε για ακόμη μια φορά μπροστά σε μια νέα δομική αναδιάταξη της παγκόσμιας οικονομίας και ίσως μιας νέας φάσης της παγκοσμιοποίησης και της τάξης πραγμάτων. Στο κείμενο αυτό γίνεται μια αναδρομή σε θέματα που έχουν απασχολήσει τη στήλη μέσα στο 2023 και οι προσδοκίες για το 2024.

EconomyToday 93

ΘΕΜΑ

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΌΣ Από τον Μάρτιο του 2023 έχουμε μια νέα κυβέρνηση, η οποία εν πολλοίς είναι συνέχεια της προηγούμενης. Ο νέος πρόεδρος ηγείται της χώρας σε μια περίοδο γεμάτη προκλήσεις και ευκαιρίες και έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει την ημερήσια διάταξη για τα επόμενα 5, ίσως και περισσότερα, έτη. Τα θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, το Κυπριακό Πρόβλημα, την Κλιματική Κρίση, την Αξιοκρατία και την Πάταξη της Διαφθοράς, την Οικονομία, την Υγεία, την Παιδεία και την Ενέργεια. Οι τελευταίοι μήνες αποδεικνύονται ιδιαίτερα ενδιαφέροντες και ανατρεπτικοί. Πολλοί θεσμοί και σταθερές έχουν ανατραπεί και το πολιτικό σκηνικό παρουσιάζεται ασταθές, αβέβαιο και με έντονες διεργασίες και αναταράξεις. Αυτή η αστάθεια και αβεβαιότητα δεν είναι θετικές για την ομαλή ανάπτυξη της οικονομίας και του επιχειρείν. Η κατάσταση επιβαρύνεται, ακόμη περισσότερο, από την αδράνεια και απροθυμία των τέως και νυν προέδρων της Δημοκρατίας να επιλύσουν ώριμα και χρονίζοντα προβλήματα που ταλανίζουν την κοινωνία και την οικονομία. Ο Peter Drucker (1909 -2005) συμβούλευε ότι για κάθε θέση εργασίας αναζητούμε ανθρώπους καλούς, έντιμους, έξυπνους ικανούς και εργατικούς. Έδιδε μεγάλη σημασία στην καλοσύνη και την εντιμότητα. Αν ο εργαζόμενος δεν είναι καλός και έντιμος, καλύτερα να είναι βλάκας και τεμπέλης, έτσι ώστε να κάνει τη λιγότερη δυνατή ζημιά. Η Κύπρος πλήρωσε μεγάλο τίμημα, γιατί στο παρελθόν είχε όχι τόσο έξυπνους, ικανούς, καλούς και έντιμους ηγέτες. Στο τέλος της ημέρας θα πρέπει να είμαστε ήσυχοι με τη συνείδησή μας ότι έχουμε κάνει την καλύτερη δυνατή επιλογή και όχι το «μη χείρον βέλτιστον».

ΤΑ ΤΗΣ ΥΓΕΊΑΣ Στον χώρο της υγείας εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις σε σχέση με τη λειτουργία του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) και του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ). Μετά από τέσσερα χρόνια λειτουργίας το ΓεΣΥ έχει αγκαλιασθεί από το σύνολο της κοινωνίας των πολιτών που απολαμβάνουν Υπηρεσίες Υγείας, στις οποίες δεν είχαν πρόσβαση προηγουμένως. Ο ΟΑΥ έχει να διαχειριστεί το βασικό πρόβλημα των οικονομικών, αυτό της σπανιότητας των πόρων και το κόστος ευκαιρίας. Εκ του αποτελέσματος, τόσο οι πάροχοι Υγείας όσο και οι ασθενείς εκμεταλλεύονται το σύστημα απαιτώντας αυξημένες και αχρείαστες υπηρεσίες ( προκλητή ζήτηση). Ως εκ τούτου, ο ΟΑΥ θα πρέπει να αποφύγει τον ηθικό κίνδυνο και να 94 EconomyToday

Η ΠΑΝΔΗΜΊΑ ΈΧΕΙ ΑΠΟΔΕΊΞΕΙ ΌΤΙ ΤΑ ΔΗΜΌΣΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΉΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟΙ Σ΄ ΑΥΤΆ ΕΊΝΑΙ ΣΕ ΘΈΣΗ ΝΑ ΑΝΤΕΠΕΞΈΛΘΟΥΝ ΣΤΑ ΔΎΣΚΟΛΑ ΚΑΙ ΝΑ ΣΗΚΏΣΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΏΜΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΟ ΒΆΡΟΣ ΚΡΊΣΕΩΝ

ελέγξει την παροχή υπηρεσιών, ώστε αυτή να γίνεται στο πλαίσιο της βέλτιστης ιατρικής πρακτικής. Ο ΟΚΥπΥ έχει να διαχειριστεί θέματα που άπτονται της χρηστής και ανταγωνιστικής διοίκησης και διεύθυνσης δημόσιων Οργανισμών Υγείας σε ένα περιβάλλον ιδιωτικής πρωτοβουλίας και ανοικτής οικονομίας. Αν έχει αποδείξει κάτι η πανδημία είναι ότι τα δημόσια νοσηλευτήρια και εργαζόμενοι σ΄ αυτά είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στα δύσκολα και να σηκώσουν στους ώμους τους το βάρος κρίσεων. Όμως εξακολουθούν να υπάρχουν συμπεριφορές και νοοτροπίες οι οποίες παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Προβλήματα φαίνεται να υπάρχουν και στο επίπεδο της διοίκησης και της αδυναμίας κατανόησης του τρόπου λειτουργίας δημόσιων νοσηλευτηρίων, δημιουργίας της σωστής οργανωσιακής κουλτούρας και καθοδήγησης των εργαζομένων. Δυστυχώς προβλήματα υπάρχουν και στη συνεργασία των δύο δημόσιων Οργανισμών.

την πείρα των προγόνων μας, ήταν τρόπος ζωής και τις οποίες η δική μου γενιά έχει ζήσει ως τρόπο ζωής. Στα χωριά της Πιτσιλιάς τίποτε δεν πήγαινε χαμένο. Κάθε οικογένεια είχε οικόσιτα ζώα, κότες, αίγες και γαϊδούρι, τα οποία αφενός εξασφάλιζαν τροφή και αφετέρου ανακύκλωναν τροφή. Οι κότες έτρωγαν τα υπολείμματα της τροφής της οικογένειας με αντάλλαγμα αυγά και κρέας. Οι αίγες ζούσαν από τα αγριόχορτα που φύτρωναν στα περβόλια με αντάλλαγμα γάλα, κρέας και κοπριά. Το γαϊδούρι πήγαινε στο περιβόλι φορτωμένο κοπριά και λίπασμα και επέστρεφε φορτωμένο γεννήματα και από πάνω τροφή για τις αίγες. Η ανάπτυξη της οικονομίας μετά την ανεξαρτησία είχε στηριχθεί στη μετεξέλιξή της από τον Πρωτογενή στον Δευτερογενή τομέα και στην ανάπτυξη μιας ισχυρής τριμερούς συνεργασίας, η οποία εμπέδωσε τη στενή συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και την εργατική ειρήνη. Η ισορροπία αυτή με το πέρασμα του χρόνου έχει ανατραπεί, κυρίως γιατί η οικονομία έχει γίνει πιο ανταγωνιστική, ανοικτή και εξωστρεφής. Σε κοινωνικό επίπεδο οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί στο πλαίσιο της οικογένειας, της κοινότητας και του χώρου εργασίας έχουν ατονήσει και οι άνθρωποι έχουν γίνει πιο εσωστρεφείς και ατομικιστές.

ΤΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΆ

Η ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΑΚΤΙΚΈΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΌΝΤΟΣ Η Βιώσιμη Ανάπτυξη και η Μετάβαση στην Πράσινη Κυκλική Οικονομία είναι ίσως η μεγαλύτερη παγκόσμια πρόκληση. Σε ένα μεγάλο βαθμό επιβάλλεται η επιστροφή στο μέλλον. Δυστυχώς έχουμε εγκαταλείψει πρακτικές του παρελθόντος, τότε που οι όροι Βιώσιμη Ανάπτυξη και Κλιματική Κρίση δεν ήταν γνωστοί και οι οποίες γεννήθηκαν μέσα από

Ως αποτέλεσμα την τελευταία δεκαετία και ως απότοκο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, της πανδημίας και της αναστάτωσης στην οικονομία, την οποία επέφερε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έχουν ανατραπεί ισορροπίες εις βάρος των εργαζομένων. Δυστυχώς οι εργοδότες, με την ανοχή της κυβέρνησης, παραγνωρίζοντας το επιτυχημένο μοντέλο της τριμερούς συνεργασίας έχουν επιβάλει εργασιακές συνθήκες που παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Οι Συνδικαλιστικές Οργανώσεις φαίνονται αποφασισμένες να επαναφέρουν την ισορροπία σε μια σειρά από θέματα, όπως την κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, της αποκατάστασης της ΑΤΑ, της επαναφοράς του δικαιώματος της σύνταξης στα 63 χρόνια χωρίς αναλογιστική αποκοπή 12% και του ορισμού του κατώτατου μισθού σε ωριαία βάση στο όριο του 60% του ενδιάμεσου εισοδήματος, ως η σχετική εισήγηση εκ μέρους του καθ’ ύλην αρμόδιου επιτρόπου της Ε.Ε.. Βεβαίως η προσπάθεια αυτή δημιουργεί κινδύνους για την εργατική ειρήνη και την ανάπτυξη της οικονομίας. Η ανατροπή στην ισορροπία υπάρχει και στο επίπεδο των εισοδημάτων των εργαζομένων σε σχέση με τη συσσώρευση πλούτου εκ μέρους των εργοδοτών, των επιχειρηματιών και των επενδυτών. Αυτή η διαφορά

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

είναι ιδιαίτερα αισθητή με τη δραματική αύξηση στον πληθωρισμό τα δύο προηγούμενα έτη. Οι εργαζόμενοι ζητούν αποκατάσταση των μισθών τους, το οποίο όμως συνεπάγεται μεγάλο κόστος για τους εργοδότες. Ο τέως υπουργός Εργασίας σε αρκετές περιπτώσεις υιοθέτησε πολιτικές που ευνοούσαν τους εργοδότες και την κυβέρνηση, ως εργοδότη, σε βάρος των εργαζομένων. Επίσης, επέδειξε απροθυμία να εξαντλήσει τον κοινωνικό διάλογο σε μια προσπάθεια να δώσει λύσεις σε χρονίζοντα θέματα, όπως τον κατώτατο εθνικό μισθό και την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ). Η Κύπρος ήταν πάντα ένας χώρος συνύπαρξης ανθρώπων από πολλές χώρες, με διαφορετικές πολιτιστικές παραδόσεις και θρησκείες. Οι Έλληνες Κύπριοι όντας η μεγαλύτερη κοινότητα είχαν ανέκαθεν την ικανότητα αφενός να διατηρούν την εθνική, πολιτιστική και θρησκευτική τους ταυτότητα και αφετέρου να ενσωματώνουν τους νέους κατοίκους προσλαμβάνοντας θετικά στοιχεία από αυτούς. Θα πρέπει να συνεχίσουμε να αγκαλιάζουμε τη διαφορετικότητα και την αξία που προσφέρουν οι ξένοι που έρχονται να ζήσουν στην Κύπρο. Χρειαζόμαστε τους μετανάστες που προσφέρουν στην οικονομία με τις επενδύσεις, επιχειρήσεις και εργασία τους. Το θέμα της αστυφιλίας από τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα, το οποίο δημιουργεί ευρύτερους οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους. Η απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης για την εξαγγελία στρατηγικής και διορισμό επιτρόπου για τις ορεινές περιοχές δεν είχε συνέχεια. Αυτή είναι μια αρνητική εξέλιξη, γιατί σημαίνει ότι η νέα κυβέρνηση δεν αξιολογεί θετικά το έργο που προηγήθηκε και δεν θέλει να το συνεχίσει. Σε κάθε περίπτωση οι ορεινές κοινότητες του Τροόδους συνεχίζουν να είναι τα θύματα λανθασμένων πολιτικών από εγκαθιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΌΣ ΓΎΡΩ ΑΠΌ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌ Μια άλλη διάσταση που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η φύση του πληθωρισμού και συγκεκριμένα το γεγονός ότι ο πληθωρισμός δεν αφορά αυξημένη, υπερβάλλουσα ζήτηση (πληθωρισμός ζήτησης) αλλά πληθωρισμό προσφοράς, ο οποίος προκύπτει από μείωση της προσφοράς εμπορευμάτων ή και υπηρεσιών. Η μείωση αυτή μπορεί να οφείλεται σε ταχύτερη αύξηση μισθών από την αύξηση της παραγωγικότητας εργασίας, στην αύξηση των κερδών που υπερβαίνουν την αύξηση της αποδοτικότητας του κεφαλαίου, στην ανατίμηση των εισαγόμενων πρώτων υλών, στην αύξηση των συντελεστών έμμεσης φορολογίας ή και στην αύξηση του κόστους δανεισμού κεφαλαίων. Ενίοτε ο 96 EconomyToday

πληθωρισμός προσφοράς με τη συνύπαρξη ανεργίας, σταθερής παραγωγής με υψηλά επίπεδα πληθωρισμού, αναφέρεται και ως Στασιμοπληθωρισμός. Αυτή την περίοδο δεν υπάρχει ουσιαστική αύξηση αμοιβών ή έμμεσης φορολογίας. Αυτό που παρατηρείται είναι ανατίμηση των εισαγόμενων πρώτων υλών, αύξηση του κόστους δανεισμού κεφαλαίων και φυσικά αύξηση κερδών ( η οποία γίνεται προσπάθεια να συγκαλυφθεί από την αύξηση στους άλλους δύο παράγοντες). Τη θέση αυτή φαίνεται να συμμερίζεται και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, έκθεση του οποίου τον Μάιο του 2023 δείχνει ότι το 2022 οι τιμές εισαγόμενων αγαθών (ενέργεια, τρόφιμα) ευθύνονταν για την άνοδο του πληθωρισμού κατά 45%, η αύξηση των κερδών κατά 45%, ενώ το κόστος εργασίας κατά 10%. Αυτό δεν συμβαίνει στο σύνολο της αγοράς, αλλά κυρίως στα προϊόντα που έχουν ανελαστική ζήτηση όπως τα τρόφιμα, τα φρούτα και τα κηπευτικά αλλά και βασικά είδη κατανάλωσης από τις υπεραγορές. Έχουν περάσει δέκα χρόνια από τον μοιραίο Μάρτιο

του 2013 και την καταστροφή η οποία ακολούθησε, όμως οι συνέπειες της συνεχίζουν να μας ταλαιπωρούν. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με εαυτούς και αλλήλους. Η διεθνής συγκυρία και η χρηματοπιστωτική κρίση συνέτεινε στην επίσπευση της καταστροφής που ήταν ορατή, όμως η ευθύνη για αυτήν μας ανήκει ατομικά και συλλογικά. Ευθυνόμαστε γιατί φανήκαμε άπληστοι, καλομάθαμε στο εύκολο κέρδος και γιατί ανεχόμαστε ανίκανους και διεφθαρμένους ηγέτες. Το Μνημόνιο Συναντίληψης που υπογράψαμε με τους διεθνείς δανειστές, έμπορους των εθνών και εταίρους μας ήταν/είναι εγκληματικά καταστροφικό και περιλάβανε τιμωρητικά μέτρα (punitive measures τα αποκαλούν οι οικονομολόγοι). Η αρνητική εξέλιξη του «Κυπριακού Πειράματος» όπως έχει ονομασθεί ίσως να έσωσε άλλες χώρες μέλη της Ε.Ε. από παρόμοια τύχη. Ευτυχώς, είμαστε πεισματάρηδες, εργατικοί και νοικοκύρηδες και έτσι γλυτώσαμε από τα χειρότερα και την αλληλεγγύη των εταίρων μας. Η ενέργεια είναι ένα σημαντικό θέμα άρρηκτα συνδεδεμένο με την οικονομική ανάπτυξη και την κλιματική

ΔΥΣΤΥΧΏΣ ΈΧΟΥΜΕ ΕΓΚΑΤΑΛΕΊΨΕΙ ΠΡΑΚΤΙΚΈΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΌΝΤΟΣ, ΤΌΤΕ ΠΟΥ ΟΙ ΌΡΟΙ ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΚΡΊΣΗ ΔΕΝ ΉΤΑΝ ΓΝΩΣΤΟΊ ΚΑΙ ΟΙ ΟΠΟΊΕΣ ΓΕΝΝΉΘΗΚΑΝ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΕΊΡΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΌΝΩΝ ΜΑΣ

κρίση. Δυστυχώς η στρατηγική που ακολουθείται από αλλεπάλληλες κυβερνήσεις είναι αδιέξοδη, ανερμάτιστη, επιβαρύνει το περιβάλλον και την οικονομία. Ενώ έχουν περάσει πάνω από 10 χρόνια από την ανακάλυψη κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ, δεν αναμένεται η αξιοποίησή του πριν από το 2028, ένας στόχος που συνεχώς μετακινείται προς το μέλλον. Την ίδια τύχη έχει και η κατασκευή τερματικού υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Παράλληλα η ΑΗΚ, αγνοώντας τα σημεία των καιρών και τον δρόμο του ανταγωνισμού τον οποίο επέλεξε η CYTA, συνεχίζει να συμπεριφέρεται ως φυσικό μονοπώλιο και να προσπαθεί να διατηρήσει ένα καθεστώς λειτουργίας και παραγωγής, το οποίο είναι αδιέξοδο και αυξάνει αδικαιολόγητα το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.

ΠΡΟΣΔΟΚΊΕΣ Για το νέο έτος προσδοκώ ότι θα επέλθει ειρήνη και ασφάλεια και ότι ο Καλός Θεός θα βοηθήσει όπως οι άνθρωποι να συνειδητοποιήσουν ότι η βία παράγει βία και η αδικία και η απληστία παράγουν αδικία και ότι ο πόλεμος δεν λύνει προβλήματα. Τα προβλήματα επιλύονται με τον διάλογο και τις αμοιβαίες υποχωρήσεις. Η Ύβρις η οποία προέρχεται από την αδικία, την αλαζονεία, την υπέρμετρη φιλοδοξία και την απληστία επιφέρει τη Νέμεσιν, η οποία επαναφέρει τα πράγματα στη σωστή τάξη, αφαιρώντας τα «εύσημα» που με αθέμιτα και άνομα μέσα αποκτήθηκαν. Ο λαός, πολύ σοφά λέει ότι «όλα εδώ πληρώνονται». Το μέτρο είναι μια βασική αρετή και πυξίδα στην ιδιωτική και τη δημόσια σφαίρα. Προσδοκώ ότι η δημοκρατία και η αξιοκρατία θα εμπεδωθούν σε μια ανεξάρτητη, ελεύθερη και ενωμένη Ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία όπου θα κυβερνούν, θα διοικούν και θα διευθύνουν οι άριστοι ( έντιμοι, καλοί, έξυπνοι, ικανοί και εργατικοί). Προσδοκώ ένα κράτος ευνομίας, ισονομίας, ισοκρατίας, χωρίς διαφθορά και πελατειακές σχέσεις, όπου οι πολίτες θα είναι ελεύθεροι να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους ανεξάρτητα της φυλής, του φύλου, της ηλικίας, της θρησκείας ή του σεξουαλικού προσανατολισμού τους. Προσδοκώ ένα κράτος όπου τα βασικά δημόσια αγαθά της Ασφάλειας, της Υγείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης και της Παιδείας θα είναι διαθέσιμα σε όλους του πολίτες. Ένα κράτος που θα προστατεύει και θα περιθάλπει τους αδύνατους και θα τους καθοδηγεί και ενθαρρύνει να επανεντάσσονται στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας. Προσδοκώ, ακόμη, ότι θα υπάρχει ένα μεγάλο δίχτυ ασφάλειας για αυτούς που δεν μπορούν να επανενταχθούν. Προσδοκώ ένα καλύτερο έτος 2024!!

EconomyToday 97

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΤΟ 2023 ΕΊΝΑΙ Η ΠΡΌΒΑ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΏΝ ΕΚΛΟΓΏΝ

ΤΟΥ 2024 ΣΕ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΕΠΊΠΕΔΟ

Η Πωλίνα Άνιφτου, Σύμβουλος Εξωτερικής Πολιτικής και Επενδύσεων μιλά στο Economy Today για τη «νεκρή ζώνη» στη Λωρίδα της Γάζας και τις επιδιώξεις του Νετανιάχου, τις εξελίξεις στην περιοχή, τον δυνητικό ρόλο της Κύπρου και τις συνέπειες των Cyprus Confidential, αναφέροντας ότι τα γεγονότα του 2023 εγκαινιάζουν την πρόβα τζενεράλε για τις αμερικανικές εκλογές του 2024. ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΞΈΝΙΟ ΜΕΣΑΡΊΤΗ

σχολείστε με τις σχέσεις Ιράν και Ισραήλ σε ακαδημαϊκό και επαγγελματικό επίπεδο, πώς θα κρίνατε σήμερα την εξωτερική πολιτική των δύο αυτών κρατών; Το Ιράν έχει μια πιο στρατηγικά και πολιτικά σχεδιασμένη εξωτερική πολιτική που χαρακτηρίζεται σε ιδιαίτερα σημεία από τους δύο πυλώνες του Ιράν στην εξωτερική του διακυβέρνηση, τον Σιισμό και την περσική παράδοση. Διά τούτο και το Ιράν έχει διαφορετικές προσεγγίσεις ανάλογα με το υποκείμενο στις διεθνείς σχέσεις που στοχεύει: στη Μέση Ανατολή χρησιμοποιεί τη θρησκεία και δη τον Σιισμό, 98 EconomyToday

Η ΚΎΠΡΟΣ ΈΧΕΙ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΘΕΊ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΌ ΚΑΙ ΈΧΕΙ ΕΔΡΑΙΩΘΕΊ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΕΣ ΑΓΟΡΈΣ ΠΟΥ ΟΙ ΕΞΩΓΕΝΕΊΣ ΚΡΊΣΕΙΣ ΜΆΣ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΆΜΕΣΑ

ώστε να δημιουργήσει ένα κλίμα ακολούθων από τους Σιίτες Άραβες, ώστε να εξαρτώνται από το ίδιο το Ιράν και στην Κεντρική Ασία ασκεί την εξωτερική του πολιτική βάσει των παραδόσεων της πρώην Περσικής Αυτοκρατορίας. Το δε Ισραήλ σχεδίασε το πρώτο στρατηγικό του πλάνο τη δεκαετία του 1960, υπό τον πρώτο πρωθυπουργό τον Μπεν Γκιουριόν στο πλέγμα της ανάπτυξης του Ισραήλ διαμέσου του Δόγματος της Περιφέρειας, όπου οι ΗΠΑ αποφάσισαν ότι για να διατηρηθεί η ύπαρξη του Ισραήλ χρειάζεται και επιτόπια στήριξη εκτός από τις ΗΠΑ. Έτσι το Δόγμα της Περιφέρειας ενσαρκώθηκε από την Τουρκία και το Ιράν του Σάχη που ήταν σε πρόοδο εκμοντερνισμού και εκδυτικοποίησης των χωρών τους βάσει των οδηγιών των ΗΠΑ και στήριξαν για δεκαετίες το Ισραήλ: το Ιράν μέχρι το 1970 όπου πια ο Σάχης δεν μπορούσε να δικαιολογήσει την αποχή του Ιράν από τους ισραη-

EconomyToday 99

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

λο-αραβικούς πολέμους και η Τουρκία διατηρεί μέχρι σήμερα σχέσεις με το Ισραήλ όσο της επιτρέπουν οι βλέψεις της στον ισλαμικό κόσμο. Το ζήτημα με το Ισραήλ είναι πως δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του για το τι επιδιώκει στην εξωτερική του πολιτική, αν δηλαδή το ενδιαφέρει το Μεγάλο Ισραήλ μέχρι το Σινά, ώστε πλέον θα διαταραχθούν οι σχέσεις με την Αίγυπτο ή απλά επιζητεί να κατοχυρώσει τα σημερινά του σύνορα από τις εξωτερικές απειλές. Aναφερθήκατε δημόσια στη δημιουργία «νεκρής ζώνης» στη Γάζα στις 12 Οκτωβρίου, πέντε μέρες μετά την επίθεση της Χαμάς, τι σημαίνει «νεκρή ζώνη»; Ναι αυτό ήταν κάτι που πρωτοανάφερα από τις αρχές του πολέμου στο Ισραήλ τον Οκτώβρη. Το Ισραήλ μετά τους τρεις πολέμους με τους Άραβες (1949, 1967, 1973) ποτέ δεν αποδέχθηκε το καθεστώς στη Γάζα, η οποία και δεν ελέγχεται από την Παλαιστινιακή Αρχή. Το Ισραήλ μετά τους τρεις πολέμους με τους

100 EconomyToday

Άραβες (1949, 1967, 1973) ποτέ δεν αποδέχθηκε το καθεστώς στη Γάζα, η οποία και δεν ελέγχεται από την Παλαιστινιακή Αρχή. Υπήρχε στο Νταβός το 2014 μια πρόταση από τις ΗΠΑ, το λεγόμενο «Σχέδιο Κέρρυ» για τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους και απορρίφθηκε από τον κ. Νετανιάχου, τότε η ισραηλινή αντιπολίτευση και ο κ. Εχούντ Μπάρακ (μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ 1999-2001) ανέφερε πως πρόκειται για μια ιστορική ευκαιρία που δεν θα δοθεί ξανά και ίσως να έχει και δίκαιο. Οπότε το Ισραήλ διείδε πως μια δημιουργία κοινού παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική όχθη και στη Γάζα, θα περικύκλωνε το Ισραήλ και δη τα κοιτάσματα της Γάζας θα δημιουργούσαν ένα νέο αραβικό κράτος επίσης ισχυρό σε ενέργεια. Ως εκ τούτου, για να υπάρχει πάντα πίεση απέναντι στους Παλαιστίνιους μετακινούσε εβραϊκούς πληθυσμούς σε Κιμπούτζ κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, που παρεμπιπτόντως ήταν και οι κύριοι στόχοι της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου. Όταν μετακινείς πληθυσμό κοντά σε σύνορα παραπέμπει σε δύο βασικά σενάρια,

ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ, ΜΕ ΤΙΣ ΧΕΡΣΑΊΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ, ΘΈΛΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΕΙ ΜΙΑ ΖΏΝΗ ΑΚΤΊΝΑΣ ΠΕΡΊΠΟΥ ΣΤΑ 25 ΧΛΜ ΑΠΌ ΤΟ ΑΣΚΕΛΌΝ, ΏΣΤΕ ΝΑ ΜΗ ΔΙΑΤΑΡΆΖΕΤΑΙ Η ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΝΑΥΣΙΠΛΟΐΑ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΉΣΕΙ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΆ ΔΙΚΑΙΏΜΑΤΑ ΣΤΑ ΚΟΙΤΆΣΜΑΤΑ ΣΤΗ ΘΑΛΆΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΉΣ ΤΗΣ ΓΆΖΑΣ

αφενός ότι ενισχύεις την κυριαρχία σου και αφετέρου ότι ετοιμάζεσαι και να την αυξήσεις. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, οι δύο πόλεις του Ισραήλ που δέχθηκαν τα άμεσα πλήγματα από τη Χαμάς είναι το Ασντόντ και το Ασκελόν και τα δύο λιμάνια. Το λιμάνι Ashkelon είναι ο μεγαλύτερος τερματικός σταθμός πετρελαίου στο Ισραήλ και η γεωγραφική του θέση είναι εξαιρετικά σημαντική, μιας και απέχει μόνο 12 χλμ από τη Γάζα. Σχεδιάστηκε με τη βοήθεια του Ιράν και του Σάχη, τη δεκαετία του 1960, ο αγωγός Eilat Ashkelon που εκτείνεται από το Εϊλάτ και τον Κόλπο της Άκαμπα στην Ερυθρά Θάλασσα έως τη Μεσόγειο, μήκους 254 χιλιομέτρων και 42 ιντσών και έχει ημερήσιο όγκο μεταφοράς εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου. Ο αγωγός ανήκει και λειτουργεί από την Eilat Ashkelon Pipeline Company (EAPC), η οποία εκμεταλλεύεται επίσης πολλούς άλλους αγωγούς πετρελαίου στο Ισραήλ και η ανάπτυξή του σηματοδοτεί μια νέα χερσαία εμπορική δίοδο από την Ανατολή στη Δύση παρακάμπτοντας τη διώρυγα του Σουέζ που αποτελεί τη βασική πλωτή οδό για όλους τους τύπους εμπορικών πλοίων, συμπεριλαμβανομένων των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και αποτελεί μια από τις «αρτηρίες» του παγκόσμιου ναυτιλιακού εμπορίου. Το 25% του παγκόσμιου εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων ολοκληρώνεται μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, με όλες τις μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων μεταξύ Ασίας και Ευρώπης να διέρχονται από τη Διώρυγα. Επιπλέον, τα πλοία που μεταφέρουν το 8% του υγροποιημένου φυσικού αερίου και περίπου το 10% του πετρελαίου παγκοσμίως μέσω θαλάσσης διέρχονται από τη Διώρυγα του Σουέζ, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από την περιοχή του Περσικού Κόλπου. Οπότε το Ισραήλ με τις χερσαίες επιχειρήσεις θέλει να δημιουργήσει μια ζώνη ακτίνας περίπου στα 25 χλμ από το Ασκελόν, ώστε να μη διαταράσσεται η παγκόσμια ναυσιπλοΐα και να διεκδικήσει κυριαρχικά δικαιώματα στα κοιτάσματα στη θαλάσσια περιοχή της Γάζας. Αυτό προϋποθέτει τη μετακίνηση των Παλαιστινίων στη νότια Γάζα, τη μετακίνηση των Κιμπούτζ μακριά από τα σύνορα με τη Γάζα και τη στρατιωτικοποίηση της περιοχής. Πώς θα μπορέσει το Ισραήλ να γίνει πυλώνας στην παγκόσμια ενέργεια και ναυσιπλοΐα; Ο μόνος τρόπος είναι να θέσει το πέρασμα από το Εϊλάτ στο Ασκελόν απέναντι από τη Γάζα υπό καθεστώς διεθνούς προστασίας, όπου την προστασία αυτή θα την αναλάβει ο ΟΗΕ και οι ανάλογοι Διεθνείς Οργανισμοί ή με τη δημιουργία μιας αμερικανικής βάσης στην περιοχή. Ενδιαφέρει τις ΗΠΑ να εμπλακούν περισσότερο στη Μέση Ανατολή; Οι ΗΠΑ προχώρησαν στη δημιουργία των Συμφωνιών του Αβραάμ τον Αύγουστο του 2020 και στη δημιουργία μιας βραχύχρονης κυβέρνησης στο Ισραήλ

(Ιούνιος 2021- Δεκέμβριος 2022) υπό τον κ. Μπένετ και για πρώτη φορά με τη συμμετοχή του αραβικού κόμματος του RAAM για τη στήριξη των Συμφωνιών που ουσιαστικά κόντεψαν να τιναχθούν στον αέρα και πάλι υπό την πρωθυπουργία του κ. Νετανιάχου στη δίμηνη σύγκρουση με τη Χαμάς τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2021, όπου η Χαμάς κατάφερε να κτυπήσει στόχους στο Τελ Αβίβ παρακάμπτοντας το Iron Dome. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ ήταν μια επέκταση του Δόγματος της Περιφέρειας που δημιουργήθηκε από τις ΗΠΑ το 1960 με νέους παίκτες, τις αραβικές μοναρχίες που θα αναγνώριζαν το Ισραήλ και θα δημιουργούνταν επίσημες διπλωματικές σχέσεις. Και αυτό επιτεύχθηκε, τους πρώτους οκτώ μήνες του 2023. Το Ντουμπάι υποδέχτηκε σχεδόν 230.000 ταξιδιώτες από το Ισραήλ, 73% περισσότεροι από ό,τι την ίδια περίοδο πέρυσι, είχε επίσης διαθέσει 10 δισεκατομμύρια δολάρια για επενδύσεις στο Ισραήλ το 2021, καθώς το επίκεντρο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΑΕ μετατοπίζεται στις επιχειρήσεις. Επίσης, το Μπαχρέιν έχει θέσει υπό προστασία τη μικρή εβραϊκή κοινότητα της χώρας απέναντι στους Σιίτες που στηρίζονται από το Ιράν και η Σαουδική Αραβία αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο στις κρίσεις μεταξύ των Αράβων και του Ισραήλ. Οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να υπάρχει ένα δυνατό Ισραήλ που θα μπορεί να προδικάζει την αμερικανική εξωτερική πολιτική στην περιοχή, όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά ούτε και ένα Ισραήλ που θα διαταράζει τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, όπως τη μη εφαρμογή των Συμφωνιών του Αβραάμ. Οπότε, οι ΗΠΑ στηρίζουν δημόσια το Ισραήλ αλλά η παρούσα κατάσταση ή η όποια αλλαγή συνόρων ή η ενδυνάμωση του Ισραήλ δεν θα είναι κάτι που επιθυμούν οι ΗΠΑ. Για τούτο ακριβώς τον λόγο και οι ΗΠΑ έχουν αντικαταστήσει το ασταθές και φιλόδοξο Ισραήλ με τη Σαουδική Αραβία στη χώρα «κλειδί» του άξονα της αμερικανικής στρατηγικής στην περιοχή. Όπου η Σαουδική Αραβία πλησιάζει με εντολές ΗΠΑ το Ιράν, ώστε να το αποκολλήσει από την εξάρτηση της Κίνας με τη συμφωνία των 440 δις δολαρίων και της Ρωσίας που ρωσοποιεί το εξοπλιστικό πρόγραμμα του Ιράν, η Σαουδική Αραβία έχει γίνει μέλος των BRICS για να επιβλέπει τις όποιες κινήσεις αποδολαριοποίησης και αν γίνουν. Ποια θα είναι η θέση της Κύπρου στα όσα συμβαίνουν στην περιοχή; Η Κύπρος μετά το bail in του 2013 πρέπει να είναι αρκετά προσεκτική στις οικονομικές συναλλαγές της και πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι οικονομικές συναλλαγές και οι επενδύσεις είναι μέρος της άσκησης της εξωτερικής πολιτικής. Οι πρόσφατες αναφορές στα Cyprus Confidential είναι υποδείξεις πως η Κύπρος τραπεζικά και επενδυτικά θα πρέπει να χρησιμοποιεί

EconomyToday 101

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ τα διεθνή νομοκανονιστικά και εθιμοτυπικά πρότυπα και όχι να αποδέχεται συναλλαγές που μπορούν να διαταράξουν την πολιτική ισορροπία παγκοσμίως. Εννοείτε πώς τα Cyprus Confidential έχουν σχέση με την εμπόλεμη κατάσταση στο Ισραήλ; Θεωρώ ότι είναι αυτονόητο πως υπάρχει μια σχετική προειδοποίηση από τις ΗΠΑ πως δεν θα δεχθεί η Κύπρος να μετατραπεί με τη μετοίκηση Ισραηλινών στο νησί σε τραπεζικό δίαυλο που θα χρηματοδοτηθούν καμπάνιες ή άλλα μεγέθη ώστε νόμιμα ή όχι να επηρεαστούν οι αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου 2024. Ο κ. Νετανιάχου επιμένει σε ένα μακροχρόνιο πόλεμο κατά της Χαμάς, με την ελπίδα πως ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ θα είναι ξανά ο κ. Τραμπ, που υπήρξε και για προσωπικούς λόγους ο μεγαλύτερος υπερασπιστής του Ισραήλ κατά τη θητεία του και έτσι θα βγει και από τη δύσκολη θέση με τη δικαιοσύνη ο ίδιος ο κ. Νετανιάχου. Όλα όσα έγιναν το 2023, είναι μια πρόβα για τις επόμενες εκλογές στις ΗΠΑ που θα επηρεάσουν την παγκόσμια σκακιέρα σύντομα. Πώς μπορεί η Κύπρος να γίνει αρωγός οικονομικής συνεργασίας στην περιοχή; Για να υπάρξει οικονομική συνεργασία στην περιοχή πρέπει να υπάρξει και «οικονομική ειρήνη» και η ειρήνη αυτή δεν έχει την ίδια ερμηνεία για όλα τα κράτη της περιοχής, μιας και όλα τα κράτη είναι οιονεί ανταγωνιστές. Η Αίγυπτος είναι ανταγωνιστής του Ισραήλ στην ενέργεια και στις μεταφορές, η Τουρκία είναι ανταγωνιστής και των δύο αυτών χωρών στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική και στην Κεντρική Ασία. Για παράδειγμα με επίκεντρο τη Βόρεια Αφρική και ορισμένα μέρη της Υποσαχάριας Αφρικής, τουρκικά δικηγορικά γραφεία έχουν παράσχει συμβουλές για μεγάλα έργα υποδομής που έχουν υπερβεί τη συνολική αξία των 70 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οπότε οι δυνάμεις του πυρήνα της Μέσης Ανατολής έχουν δικούς τους ανταγωνισμούς αλλά έχουν να ανταγωνιστούν και χώρες εκτός της γεωγραφικής τους διαμέτρου, όπως την Υεμένη που δεν αποδέχεται την εμπορική χροιά του Ασκελόν στο Ισραήλ και την παρουσία του στο Σουδάν και παρενοχλεί πλοία στην Ερυθρά θάλασσα. Παραπέρα υπάρχουν και οι μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Η.Β., Γερμανία που παρόλες τις συγκλίσεις έχουν και εσωτερικούς ανταγωνισμούς που δημιουργούν οικονομικές και πολεμικές συγκρούσεις. Γι’ αυτό η Κύπρος πρέπει να ενδυναμωθεί, ώστε να παραχθεί εξωτερική πολιτική και ως το μικρότερο κράτος στην περιοχή να εξελιχθεί σε διεθνή κοινωνό της περιφερειακής σταθερότητας. Ποιες είναι αυτές οι κινήσεις που η Κύπρος επιβάλλεται να πράξει για να γίνει ανταγωνιστική στην περιοχή; Παρόλο που είμαστε ένα κράτος που η οικονομική του 102 EconomyToday

ΜΈΧΡΙ ΣΉΜΕΡΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΎΜΕ ΑΓΟΡΈΣ ΠΟΥ ΒΡΊΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΜΆΤΙ ΤΟΥ ΚΥΚΛΏΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΆ ΚΑΙ ΑΥΤΌ ΕΠΗΡΕΆΖΕΙ ΤΗ ΦΉΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ ΜΑΣ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΟ ΜΈΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΓΟΡΏΝ ΠΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΎΜΕ

δραστηριότητα ανήλθε στο 5,6% το 2022, είδαμε την επιβράδυνση της οικονομίας λόγω πληθωρισμού αλλά και κακής διασποράς των οικονομικών μας πόρων. Δηλαδή η Κύπρος έχει επικεντρωθεί στις Υπηρεσίες και στον Τουρισμό και έχει εδραιωθεί σε συγκεκριμένες αγορές που οι εξωγενείς κρίσεις μάς επηρεάζουν άμεσα. Το κύριο μέτρο που θα μπορούσαμε να πάρουμε είναι ο συσχετισμός του δημοσίου χρέους, που αναμένεται το 2024 να μειωθεί στο 72,5% του ΑΕΠ με έξυπνους συσχετισμούς που θα δημιουργήσουν μακροχρόνιους συμμάχους. Μέχρι σήμερα εξυπηρετούμε αγορές που βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα πολιτικά και αυτό επηρεάζει τη φήμη της οικονομίας μας αλλά και το μέγεθος των αγορών που εξυπηρετούμε. Ως εκ τούτου, θα πρέπει η Κύπρος να επεκταθεί σε κέντρο επενδύσεων ή διευκόλυνσης επενδύσεων σε μεγάλες οικονομίες που θα επιτρέπουν τραπεζικές μετακινήσεις που θα αφήνουν κέρδος, ακόμη και αν αυτές οι επενδύσεις δεν συντελούνται στην Κύπρο. Και φυσικά υπάρχουν εναλλακτικές όπως η παροχή νομικής συμβουλευτικής, αφού είμαστε μέρος του Common Law στο οποίο και στηρίζονται και οι περισσότερες συμβάσεις διεθνών έργων παγκοσμίως, επίσης υπάρχει η διάθεση το νησί να γίνει κέντρο

αεροπορικής και ναυτικής εκπαίδευσης, τα κυπριακά πανεπιστήμια μπορούν να μπουν στη διεθνή αγορά με παραρτήματα σε χώρες σημαντικές στη διεθνή ανάπτυξη. Πρέπει λοιπόν η οικονομία μας να μπει σε πορεία εξυπηρέτησης της εξωτερικής μας πολιτικής, ώστε η Κύπρος να καταστεί ένας αξιοπρεπής συνεργάτης των περιφερειακών και διεθνών δυνάμεων για να μπορέσουμε να αξιολογηθούμε ορθά από τις αγορές. Το Ανθρώπινο Δυναμικό στην Κύπρο μπορεί να στηρίξει μια ανάλογη αλλαγή; Το πρόβλημα στην Κύπρο εδράζεται στην αξιοκρατία και στη διαφάνεια των κρατικών θεσμών και στη θεσμοποίηση της ελευθερίας. Ως εκ τούτου, όταν σε γειτονικές χώρες τα υπουργεία και οι κρατικές δομές στελεχώνονται όχι μόνο βάσει των κυβερνητικών εξετάσεων αλλά και βάσει των δραστηριοτήτων των ατόμων, των προσόντων, του έργου τους είναι αδιανόητο στην Κύπρο να μην υπάρχει μια υπηρεσία όπου να γίνεται απορρόφηση ταλέντων που έχουν γνώση θεμάτων ασφαλείας, επενδύσεων και πολιτικής, ώστε να προσφέρουν στη χώρα μας. Το να επιμένουμε στην «αξιοκρατία» των εξετάσεων και στη διαδοχή θέσεων χωρίς να υπάρχει ένας στρατηγικός σχεδιασμός για το πώς θέλουμε να εξελίξουμε την

ΟΙ ΠΡΌΣΦΑΤΕΣ ΑΝΑΦΟΡΈΣ ΣΤΑ CYPRUS CONFIDENTIAL, ΕΊΝΑΙ ΥΠΟΔΕΊΞΕΙΣ ΠΩΣ Η ΚΎΠΡΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΆ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΆ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΊ ΤΑ ΔΙΕΘΝΉ ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΆ ΚΑΙ ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΚΆ ΠΡΌΤΥΠΑ

Κύπρο αλλά και πού θέλουμε να φτάσουμε, μας θέτει αυτομάτως στη μειονεκτική θέση να ακολουθούμε τα τεκταινόμενα στην περιοχή και να μην είμαστε μια δύναμη υπολογίσιμη. Ανάλογη είναι και η θέση του Ιδιωτικού τομέα, όπου πρέπει να ακολουθείται η πορεία νομιμότητας σε θέματα διακυβέρνησης, συμμετοχής γυναικών στα οικονομικά δρώμενα, ανάπτυξη σε νέες εταιρείες και εμπλοκή ακόμη και των εφήβων σε προγράμματα Καινοτομίας για να περιοριστεί η μετανάστευση δυναμικών ταλέντων. Και όταν αναφέρομαι σε ταλέντα, δεν είναι απαραίτητο να αφορούν την τεχνολογία αλλά και εκείνους που μπορούν να αυξήσουν την ισχύ της χώρας μέσα από τον πολιτισμό, την επιρροή της Κύπρου σε Πνευματικά Κέντρα, όπως στη Λογοτεχνία και τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Φτάνοντας στο τέλος αυτής της συνέντευξης, τι μήνυμα θα δίνατε για τη νέα χρονιά; Το 2024 θα έχει και τις καλές και τις κακές στιγμές για την περιοχή μας, πρέπει να παραμείνουμε δυνατοί και να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την πατρίδα μας, όπως θα αγωνιζόμαστε και για την προσωπική και κοινωνική δικαιοσύνη και ευτυχία. Εύχομαι σε όλους καλό νέο έτος, με υγεία και χαμόγελα!

EconomyToday 103

ΘΕΜΑ

Ο ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΌΣ ΚΌΣΜΟΣ

ΤΟΥ WALT DISNEY Επί χρόνια το όνομα του Walt Disney ήταν συνώνυμο με τις ταινίες κινουμένων σχεδίων, που ξυπνούσαν τα όνειρα των παιδιών και ζωντάνευαν τον κόσμο του παραμυθιού. Ο Walt Disney ήταν ο άνθρωπος που άλλαξε για πάντα τη σφαίρα της φαντασίας. Ποιος είναι όμως στα αλήθεια αυτός ο παραμυθάς που έδωσε σάρκα και οστά στα παιδικά μας όνειρα; ΤΗΣ ΆΝΝΑΣ KΡΙΘΑΡΊΔΟΥ

104 EconomyToday

ΜΙΑ ΦΟΡΆ ΚΙ ΈΝΑΝ ΚΑΙΡΌ...

Ο Walt Disney γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου του 1901, στο Σικάγο και ήταν ένα από τα πέντε παιδιά του Ιρλανδοκαναδού Elias Disney και της Γερμανοαμερικανίδας Flora Call. Μετά τη γέννησή του, η οικογένεια Disney, μετακόμισε στο Marceline του Missouri, όπου εκεί ο Walt έζησε μέχρι τα εφηβικά του χρόνια. Από μικρός έδειξε το ενδιαφέρον και το ταλέντο του στη ζωγραφική, συνήθιζε μάλιστα να πουλάει σχέδια στους γείτονές του, για να εξασφαλίσει το χαρτζιλίκι του. Η μητέρα του και ο μεγάλος του αδερφός Roy ήταν εκείνοι που τον ενθάρρυναν να καλλιεργήσει αυτό το ταλέντο του και να συνεχίσει τις σπουδές του στη ζωγραφική και στη φωτογραφία, στo McKinley High School στο Σικάγο. Εκεί ο Walt ανακάλυψε ένα ακόμη ταλέντο του, αυτό της υποκριτικής, μιμούμενος αρχικά τον ήρωά του, Charlie Chaplin και φτιάχνοντας ιστορίες με καρικατούρες των συμμαθητών του στον μαυροπίνακα. To 1918, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Walt αποφάσισε να καταταγεί στον στρατό, ωστόσο, απορρίφθηκε λόγω ηλικίας. Ήταν μόλις 16 χρονών, έτσι κατετάγη στον Ερυθρό Σταυρό, όπου σαν οδηγός ασθενοφόρου, ταξίδεψε στη Γαλλία για να προσφέρει τη βοήθειά του, στους χιλιάδες τραυματίες στα πεδία των μαχών.

EconomyToday 105

ΘΕΜΑ

Η WALT DISNEY ΚΑΤΈΧΕΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΆ ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΑΞΊΑΣ $ 203,6 ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΊΩΝ

Όταν επέστρεψε από τη Γαλλία, ασχολήθηκε με τη διαφήμιση φτιάχνοντας μια μικρή εταιρεία, την Laugh – o – Grams, η οποία όμως χρεοκόπησε. Η αποτυχία του, στον τομέα της Διαφήμισης, στάθηκε η αφορμή για να φύγει, με μια βαλίτσα και 20 δολάρια, προς αναζήτηση νέας καριέρας στο Hollywood αυτή τη φορά. Το πρώτο του πόνημα ήταν μια σειρά ιστοριών, που σαν κεντρική ηρωίδα είχε ένα κορίτσι μέσα σ’ έναν κόσμο με ζωγραφιές, κάτι σαν την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», που είχε και τον παρόμοιο τίτλο «Alice Comedies». Μεταγενέστερα, άρχισε να ασχολείται αποκλειστικά με τη δημιουργία ιστοριών, που είχαν σαν πρωταγωνιστές εκπροσώπους του ζωικού βασιλείου, με πρωτότυπα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η αγάπη του για τα ζώα ήταν εκείνη που τον ώθησε να δημιουργήσει τα πρώτα του σκίτσα, που μετέπειτα τον καθιέρωσαν στον χώρο της 7ης τέχνης.

O MICKEY MOUSE ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΊΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΊΑ

Ο Mickey Mouse ήταν το πρώτο του σκίτσο, αρχικά ασπρόμαυρο σχέδιο, που σήμανε «συναγερμό» στο Hollywood και του πρόσφερε αυτόματα, την αναγκαία αναγνώριση για να μπορέσει να δημιουργήσει τη δική του εταιρεία παραγωγής 106 EconomyToday

ταινιών με κινούμενα σχέδια. Στα 1932, η συνεχώς αναπτυσσόμενη εταιρεία των Disney studios, βραβεύτηκε με το Όσκαρ της Ακαδημίας Αμερικάνικου Κινηματογράφου, για την παραγωγή του «Flowers and Trees», της πρώτης ταινίας μικρού μήκους, με έγχρωμα κινούμενα σχέδια. Το 1937 κυκλοφόρησε και το «The Οld Mill» η πρώτη ταινία μικρού μήκους, με την τεχνική της κάμερας των πολλαπλών πλάνων, κάτι που στην ουσία εφηύρε ο ίδιος ο Walt Disney. Λίγους μήνες αργότερα, στο Carthay Theater του Los Angeles, έκανε πρεμιέρα το πρώτο μεγάλου μήκους μιούζικαλ κινουμένων σχεδίων, που δεν είναι άλλο από το γνωστό παραμύθι «Η Χιονάτη και οι Επτά

Νάνοι». Η ταινία, ούτε λίγο ούτε πολύ, στοίχισε $1.500.000. Μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, τα στούντιο του Disney ολοκλήρωσαν τα γυρίσματα κι άλλων, κλασικών πια, μεγάλου μήκους ταινιών με κινούμενα σχέδια. Παρόλα αυτά, μεσολάβησε, η τραγική περίοδος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, όπου τα στούντιο του Disney, τέθηκαν μερικώς στην υπηρεσία της προπαγάνδας για τη στελέχωση του στρατού και την ψυχαγωγία των νοσηλευόμενων τραυματιών. To 1945, για πρώτη φορά, τα στούντιο του Disney συνδύασαν σε μια ταινία, κινούμενα σχέδια με ζωντανή δράση, με το «The Three Caballeros». Το όνειρό του ήταν να φτιάξει ένα τεράστιο οργανωμένο πάρκο, που οι μικροί επισκέπτες του να φιλοξενούνται και να ξεναγούνται σ’ αυτό, από τους ήρωες των ταινιών του και το κατάφερε καθώς, το 1955, άνοιξε τις πύλες της η Disneyland.

Η «ΣΚΟΤΕΙΝΉ» ΠΛΕΥΡΆ

Λέγεται ότι ο Disney υπήρξε από τους πιο πρόθυμους συνεργάτες της επιτροπής μυστικών ενεργειών του McCarthy. Μάλιστα, στις 10 Νοεμβρίου του 1940, «χρίστηκε» μυστικός πράκτορας και πληροφοριοδότης του FBI. Στις 24 Οκτωβρίου του 1947 κατέθεσε στην επιτροπή αντιαμερικανικών δραστηριοτήτων, καταδεικνύοντας ως κομμουνιστές καλλιτέχνες του Χόλιγουντ, εξυπηρετώντας συμφέροντα και απότερους σκοπούς του διευθυντή του FBI. Μάλιστα, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα έφτασε στο σημείο να καταδίδει ακόμα και τους έμπιστους υπαλλήλους του στις Ομοσπονδιακές Αρχές. Ακόμη, λέγεται ότι ήταν κακός εργοδότης και σκληρός ως άνθρωπος. Όσοι δούλεψαν πλάι του έχουν να θυμούνται μόνο κακές στιγμές. Πολλοί

ΣΤΙΣ 10 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ ΤΟΥ 1940 «ΧΡΊΣΤΗΚΕ» ΜΥΣΤΙΚΌΣ ΠΡΆΚΤΟΡΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΟΔΌΤΗΣ ΤΟΥ FBI

από τους υπαλλήλους του τον χαρακτήριζαν μεγαλομανή και ρατσιστή. Φημολογείται, ακόμη, ότι όταν χρεοκόπησε το πρώτο στούντιο της Disney, ξεκίνησε το Disney Brothers Studio, με τη συνδρομή του μεγαλύτερου αδελφού του Roy. O Disney άλλαξε το όνομα σε Walt Disney Studio λίγο αργότερα και αυτό δεν ήταν το πρώτο σημάδι ότι τα αδέρφια δεν αντάλλασσαν κουβέντα. Κάποιες φορές τους έβλεπαν υπάλληλοι να μαλλώνουν έντονα και μετά να μην κοιτάει ο ένας τον άλλον στα μάτια επί μήνες.Aκόμη, οι σχέσεις του Walt με τον πατέρα του ήταν πάντα τεταμένες. Η κακή σχέση με τον πατέρα του τον στοίχειωνε σε όλη τη ζωή του. Όσο ψηλά κι αν έφτασε, ο πατέρας του δεν του αναγνώρισε ποτέ την αξία του.Τέλος, υποστηρίζεται ότι το σώμα του μπήκε στην κατάψυξη και ότι τα τελευταία του λόγια ήταν «Kurt Russell», το όνομα του ηθοποιού που τότε έπαιρνε μέρος σε ταινίες ως 15χρονος έφηβος, χωρίς ποτέ κάποιος να καταλάβει το γιατί.

ΤΟ ΚΡΥΦΌ ΔΡΆΜΑ ΤΟΥ DISNEY

Στις αρχές της δεκαετίας του ’40, ο Walt αγόρασε ένα σπίτι για τους γονείς του. Είχε βάλει τους εργάτες από το στούντιο να πάνε να τους φτιάξουν τον φούρνο, αλλά όταν οι γονείς του μετακόμισαν στο σπίτι, ο φούρνος είχε διαρροή και η μητέρα του πέθανε. Δεν μιλούσε ποτέ για εκείνη την περίοδο, γιατί ένιωθε προσωπικά υπεύθυνος που τους είπε, «αφήστε με να σας αγοράσω ένα σπίτι». Υπάρχει η άποψη ότι αυτό το γεγονός τον είχε πραγματικά στοιχειώσει.Φημολογείται ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι περισσότεροι ήρωες του Disney, είναι ορφανοί ή χάνουν τους γονείς τους κατά τη διάρκεια της ταινίας.

EconomyToday 107

ΘΕΜΑ

ΥΠΟΒΙΒΑΣΜΌΣ ΑΛΆ...

ΝΟΤΙΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΆ ΤΟΥ ΘΕΌΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΊΔΗ

108 EconomyToday

Σάντος έγινε η 10η από το BIG 12 της Βραζιλίας που υποβιβάστηκε, πληρώνοντας το φαινόμενο του «απότομου ασανσέρ». Στην Αργεντινή και στις υπόλοιπες χώρες οι πτώσεις μεγάλων ομάδων οφείλονται κυρίως σε διάφορους οικονομικούς λόγους. Πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση αυτής της Αμέρικα Κάλι.

Ο ΥΠΟΒΙΒΑΣΜΌΣ…Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉ ΓΙΑ ΚΆΘΕ ΟΠΑΔΌ Ο ΠΕΛΈ ΈΦΥΓΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΙΏΝΙΟ ΤΑΞΊΔΙ ΤΟΝ ΔΕΚΈΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2022 ΚΑΙ Η ΣΆΝΤΟΣ ΈΠΕΣΕ ΓΙΑ ΠΡΏΤΗ ΦΟΡΆ ΣΤΗ 2η ΚΑΤΗΓΟΡΊΑ ΣΤΑ 111 ΧΡΌΝΙΑ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΤΗΣ

Δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα για τον οπαδό μίας ομάδας που διαχρονικά ή για κάποιο διάστημα κυριάρχησε και κέρδισε τρόπαια, να τη βλέπει να υποβιβάζεται. Αναλόγως χώρας βέβαια Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Ατλέτικο Μαδρίτης, Γκλάντμπαχ, Αμβούργο, Μίλαν και Γιουβέντους (αμφότερες για σκάνδαλα), Τορίνο, Σεντ Ετιέν, Ναντ, Μαρσέιγ (για σκάνδαλο), ΑΕΚ Αθηνών, ΑΕΛ, Γκρασχόπερς, Ντιναμό Βουκουρεστίου, ΤΣΣΚΑ Σόφιας (για χρέη), Χόνβεντ. Υπάρχουν και άλλες. Αφορμή για την εισαγωγή μας είναι ο υποβιβασμός της Σάντος στη Βραζιλία. Είναι η γέφυρά μας για να περάσουμε τον Ατλαντικό και να πάμε στο κεφάλαιο υποβιβασμός μεγάλων ομάδων στη Νότιο Αμερική. Η ιστορία έχει ομοιότητες με την Ευρώπη, αλλά και πολλές διαφορές. Η Σάντος είναι όμως μία από τις ειδικές περιπτώσεις.

Η ΣΆΝΤΟΣ ΠΟΥ ΈΒΓΑΛΕ ΑΠΌ ΤΑ ΣΠΛΆΧΝΑ ΤΗΣ ΤΟΝ ΠΕΛΈ Η Σάντος είναι μεγάλος σύλλογος στη Βραζιλία. Δεν είναι όμως τεράστιος. Σαφέστατα δεν έχει το εκτόπισμα της Σάο Πάολο, της Κορίνθιανς, της Φλαμένγκο, της Φλουμινένσε και της Παλμέιρας σε μέγεθος οπαδικής βάσης. Σε τίτλους όμως είναι στα πολύ ψηλά. Είχε όμως την ευλογία να βγάλει από τα σπλάχνα της τον Πελέ. Και επειδή ο Πελέ (πέρα από την παρουσία του για μερικά χρόνια στις ΗΠΑ όταν πήγε να πάρει σύνταξη) φορούσε σε όλη τη διάρκεια τής φοβερής του καριέρας την μπλούζα της Σάντος, ο σύλλογος του Ρίο απέκτησε μυθικό στάτους. Η κάθοδός της στην Ευρώπη για ακόμη και για φιλικά (πήγε και Ελλάδα και έχασε από τον Ολυμπιακό), ήταν ένα τεράστιο γεγονός. Ο Πελέ συμπαρέσυρε μαζί με τον μύθο του και την ομάδα. Ήταν βέβαια και το αγωνιστικό. Η Σάντος κατέκτησε την τότε εποχή έξι πρωταθλήματα Βραζιλίας και άλλα 12 της

EconomyToday 109

ΘΕΜΑ

πολιτείας του Σάο Πάολο. Σήκωσε δύο τρόπαια του Κόπα Λιμπερταδόρες (65,63) και τις ίδες χρονιές το Διηπειρωτικό κύπελλο. Λογικά και σταδιακά, έχασε την αγωνιστική της ισχύ, πολλές φορές αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα. Είχε τις εκλάμψεις της (πρωταθλήματα 2002, 2004), σήκωσε άλλο ένα Λιμπερταδόρες το 2011. Έβγαλε επίσης ορισμένα σπουδαία ταλέντα. Ρομπίνιο και μετά ο Νεϊμάρ τα πιο χαρακτηριστικά. Πέρα από τον Πελέ, είχε άλλο ένα μεγάλο πράγμα να υπερηφανεύεται. Μέσα σε ένα χρόνο αποχαιρέτησε και τα δύο. Ο Πελέ έφυγε για το αιώνιο ταξίδι τον Δεκέμβριο του 2022 και η Σάντος έπεσε για πρώτη φορά στην 2η κατηγορία στα 111 χρόνια της ιστορίας της. Ήταν η μοναδική μαζί με τις Φλαμένγκο και Σάο Πάολο που δεν είχαν πέσει ποτέ στο παρελθόν. Να σημειώσουμε βέβαια ότι στη Βραζιλία το Εθνικό πρωτάθλημα δημιουργήθηκε μόλις το 1960. Προηγουμένως υπήρχαν τα πρωταθλήματα Πολιτειών (Ρίο, Σάο Πάολο κ.τλ.). Τα οποία υφίστανται, υπάρχει τρόπαιο, αλλά έχει πλέον μία τυπική μορφή.

ΤΡΑΓΙΚΌ ΑΛΛΆ Η ΣΆΝΤΟΣ ΣΊΓΟΥΡΑ ΔΕΝ ΉΤΑΝ Η ΠΡΏΤΗ Πάντως ο υποβιβασμός της Σάντος δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη. Ας πάρουμε τη λίστα με τις πρωταθλήτριες από το ’60. Τις 12 πρώτες. Παλμέιρας, Φλαμένγκο, Σάντος, Σάο Πάολο, Κορίνθιανς, Φλουμινένσε, Κρουζέιρο, Μποταφόγκο, Γκρέμιο, Ατλέτικο Μινέιρο, Ιντερνασιονάλ, Βάσκι Ντα Γκάμα. Θεωρούνται οι κλασικές ομάδες της χώρας, οι μεγάλες στις τρεις μεγάλες Πολιτείες, οι ιστορικές. Ναι, κατά καιρούς η Μπάια, η Ατλέτικο Παραναένσε, η Γκοϊάς, η Μπραγκαντίνο, η Κοριτίμπα, η Γκαουρανί, η Σαπεκοένσε δημιουργούν καλές ομάδες και κάνουν πρωταγωνιστικές πορείες, 110 EconomyToday

ΈΝΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΈΝΟ ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ ΣΤΟ ΒΡΑΖΙΛΙΆΝΙΚΟ ΠΡΩΤΆΘΛΗΜΑ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΣΑΝΣΈΡ. ΔΗΛΑΔΉ ΤΗ ΜΊΑ ΧΡΟΝΙΆ ΜΊΑ ΟΜΆΔΑ ΕΊΝΑΙ ΣΤΑ ΨΗΛΆ ΚΑΙ ΤΗΝ ΆΛΛΗ ΣΤΑ ΧΑΜΗΛΆ

αλλά η ιστορική ντουζίνα είναι εκεί. Ιδού όμως που οι 10 από τις 12 έχουν πλέον υποβιβαστεί. Κάποιες και δυο και τρεις φορές, τη γλύτωσαν σε ορισμένες περιπτώσεις στο τσακ. Ένα συνηθισμένο φαινόμενο στο βραζιλιάνικο πρωτάθλημα είναι το φαινόμενο του ασανσέρ. Δηλαδή τη μία χρονιά μία ομάδα είναι στα ψηλά και την άλλη στα χαμηλά. Συμβαίνει και το ανάποδο. Μιλάμε για φαινόμενο, επειδή συμβαίνει με πολύ μεγάλη συχνότητα.

Η ΕΞΉΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΚΑΜΠΑΝΕΒΑΣΜΆΤΩΝ Έχει τη λογική του και η πρώτη εξήγηση ονομάζεται «εξαγωγή». Μέχρι το 1982, ελάχιστοι Βραζιλιάνοι ποδοσφαιριστές έφευγαν από τη χώρα. Οι φίρμες, οι παικταράδες, έμεναν σταθερά και για χρόνια στις ομάδες τους (οι εσωτερικές μετακινήσεις ήταν ελάχιστες). Άρα τα ρόστερ δεν άλλαζαν πολύ, άρα οι παραδοσιακές ομάδες επωφελούνταν και παρέμεναν ισχυρές ή έστω ασφαλείς. Από το 1982 και μετά άρχισε η έξοδος προς την Ευρώπη. Αυξητική, μαζική και σιγά σιγά κατά κύματα. Ειδικά μετά την υπόθεση Μποσμάν και το άνοιγμα των συνόρων στην Ευρώπη. Οι κοινοτικoί δεν καταλαμβάνουν θέση ξένου, άρα υπάρχουν περισσότερες για Αργεντινούς, Βραζιλιάνους κ.τλ.. Μην

επιλογές, αφού οι ισορροπίες είναι λεπτές. Κάπως έτσι υποβιβάστηκε κάποτε η Μποταφόγκο.

ΆΜΑ ΔΕΝ ΈΧΕΙΣ ΧΡΉΜΑΤΑ Φυσικά ο υποβιβασμός της Σάντος και των 10 ομάδων από την κλασική ντουζίνα της Βραζιλίας είναι πολύ μικρός σε σχέση με το τι συνέβη πριν μερικά χρόνια στη Αργεντινή και τη Ρίβερ Πλέιτ. Η δική της πτώση άφησε ίσως τον μέγιστο γδούπο της ιστορίας. Πέρασαν ήδη 11 σεζόν, αλλά ούτε ξεχνιέται, ούτε και θα ξεχαστεί. Άλλωστε οι οπαδοί της Μπόκα Τζούνιορς θα της το θυμίζουν κάθε χρόνο στο μεγάλο ντέρμπι του Μπουένος Άιρες. Στην Αργεντινή υπάρχει επίσης μεγάλη ετήσια εξαγωγή ποδοσφαιριστών και αλλαγή στα ρόστερ, αλλά όχι όσο στη Βραζιλία. Επίσης, η ιστορική ισορροπία δυνάμεων είναι διαφορετική, ενώ θα πρέπει να μετράμε στην εξίσωση το κουφό σύστημα με τους τίτλους φθινοπώρου και άνοιξης (καταργήθηκε). Υπάρχουν οι δύο τιτάνες Ρίβερ (38 πρωταθλήματα) και Μπόκα (35). Από εκεί και πέρα ένα γκρουπ ομάδων με μεγάλο ή και σημαντικό αριθμό. Ράσινγκ με 18 πρωταθλήματα, Ιντεπεντιέντε με 16, Σαν Λορένζο με 15, Βέλεζ με 9, Εστουδιάντες με 6 και Ουρακάν με 5. Με εξαίρεση τη Σαν Λορένζο όλες υποβιβάστηκαν στην 2η κατηγορία κάποια στιγμή, αλλά πιο πρόσφατες ήταν η πτώση της Ιντεπεντιέντε. Ο λόγος ήταν τα πολλά οικονομικά προβλήματα που την ανάγκασαν σε χαμηλό προϋπολογισμό και όπως αποδείχτηκε κακό προγραμματισμό. Ρίχνοντας μία ματιά και στις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής ξεχωρίσαμε στη Χιλή τον υποβιβασμό της Κομπρελόα (η 4η πιο επιτυχημένη ομάδα με 8 τίτλους), που φαλίρισε, κεσάτια τα ταμεία της. Στη χώρα όπου το «θηρίο» η Κόλο Κόλο έφτασε προ μερικών ετών μισό βήμα από τον γκρεμό και γλύτωσε την τελευταία μέρα. Η Κόλο Κόλο είχε φτάσει ένα βηματάκι από τη χρεωκοπία και την έσωσαν οι οπαδοί της.

ψάχνετε ηλικίες. Ό,τι καλό, όποιο ταλέντο προκύψει στη Βραζιλία, παίρνει τη βαλίτσα του και έρχεται στη «Γηραιά Ήπειρο». Από τη Μαδρίτη μέχρι τη Λευκωσία. Καλύτερα λεφτά, καλύτερη ζωή. Η εξαγωγή του 2022-23 ήταν τόσο μεγάλη που ανάγκασε τις ομάδες του ’20 πρωταθλήματος να αλλάξουν το ρόστερ τους κατά 43% σε μέσο όρο. Από το 1998 το ποσοστό αυτό είναι 41%. Άρα τέσσερις στους δέκα παίκτες κάθε ομάδας είναι κάθε χρόνο άλλοι. Άρα είναι εύκολο να την πατήσεις ή να πετύχεις διάνα στις επιλογές σου από τη μία χρονιά στην άλλη. Από πρώτος να βρεθείς δέκατος και από δέκατος Η ΠΕΡΊΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΜΈΡΙΚΑ πρώτος. Από τα σαλόνια να πέσεις στα αλώνια. Η ΚΆΛΙ ΤΩΝ ΚΑΡΤΈΛ Κορίνθιανς πήρε πρωτάθλημα και αμέσως μετά Κλείνουμε με την Αμέρικα Κάλι. Η 15 φορές (3 υποβιβάστηκε. Βάλτε στην εξίσωση τις οικονομικές καλύτερη επίδοση) πρωταθλήτρια Κολομβίας ήταν η συνθήκες της χώρας που πολλές φορές επηρεάζουν αγαπημένη του βαρόνου των ναρκωτικών Ορεχουέλα. και τα ταμεία των συλλόγων. Σε τέτοιες περιπτώσεις Ολόκληρο το διοικητικό της συμβούλιο μπήκε στη συνήθως πουλάνε όσο όσο και δυναμώνουν λίστα 1000 ατόμων που ετοίμασε η αμεριτους αντιπάλους τους. Στρέφονται ξανά στις κανική κυβέρνηση στον οικονομικό πόλεμο ΟΛΌΚΛΗΡΟ ΤΟ Δ.Σ. ακαδημίες τους. Και εκεί υπάρχει το ακόλουκατά των καρτέλ. Ουσιαστικά παγοποιήθηΤΗΣ ΑΜΈΡΙΚΑ ΚΆΛΙ ΜΠΉΚΕ θο θέμα. Ταλέντο απερίγραπτο. Ποσότητα καν λογαριασμοί, συναλλαγές, εμπορικές ΣΤΗ ΛΊΣΤΑ 1000 ΑΤΌΜΩΝ ΠΟΥ και ποιότητα. Ποιον όμως 17άρη ή 16άρη συμφωνίες. Το ταμείο της Αμέρικα άρχισε να ΕΤΟΊΜΑΣΕ Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΉ ανεβάζεις στην 1η ομάδα, ποιον αφήνεις αδειάζει, η ομάδα από νο1 στην Κολομβία ΚΥΒΈΡΝΗΣΗ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ στην 2η ακόμη λίγο και ποιον αφήνεις άρχισε να πέφτει σταδιακά και στα 2011 ελεύθερο. Μπορεί εύκολα να κάνεις λάθος ΠΌΛΕΜΟ ΚΑΤΆ ΤΩΝ ΚΑΡΤΈΛ υποβιβάστηκε.

EconomyToday 111

Ν Ε Α Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν ΤΑ

ΚΟΥΝΙΕΣ ΑΓΑΠΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

Στιγμές χαράς και ασφάλειας επιδιώκει να προσφέρει η Παγκυπριακή Ασφαλιστική προς όλα τα παιδάκια, συμβάλλοντας στον εμπλουτισμό του πάρκου «Σπύρου Κυπριανού», στην Αγλαντζιά, με ειδικά παιχνίδια για παιδιά με αναπηρίες. Η προσφορά πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Παγκυπριακής Ασφαλιστικής, υπό την εκστρατεία «Κούνιες Αγάπης /Κανένα Παιδί Χωρίς Παιχνίδι». Η τελετή παράδοσης διοργανώθηκε από τον Παγκύπριο Σύνδεσμο «Μικροί Εθελοντές» και τον Δήμο Αγλαντζιάς, το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου, στην παρουσία της πρώτης κυρίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Φιλίππας Καρσερά Χριστοδουλίδη και του δημάρχου Αγλαντζιάς κ. Ανδρέα Κωνσταντίνου.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΓΙΑ KORANTINA HOMES

Παγκόσμια διάκριση απέσπασε η εταιρεία Korantina Homes, η οποία πρωταγωνιστεί στον κλάδο των Ακινήτων στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, η Korantina Homes βραβεύθηκε, για δεύτερη συνεχή χρονιά, στο πλαίσιο των Luxury Lifestyle Awards, κερδίζοντας μία θέση στις 100 κορυφαίες εταιρείες Real Estate Brokers and Developers στον κόσμο. Αναγνωρίζοντας την αριστεία και την ανώτερη ποιότητα των υπηρεσιών της, οι διοργανωτές του θεσμού κατέταξαν την Korantina Homes, η οποία θέτει συνεχώς νέα πρότυπα στον κλάδο, στους «Top 100 Best of the Best of the World» για το 2023. Στόχος του θεσμού των Top 100 είναι να επιβραβεύει την «ελίτ των εταιρειών», αυτές που αποτελούν τους άριστους των αρίστων. Οι βραβευθέντες επιλέγονται έπειτα από μία μακρά διαδικασία αξιολόγησης, που περιλαμβάνει πολυάριθμες πηγές του κλάδου, λαμβάνοντας υπόψη τη φήμη, την αξιοπιστία και την αναγνωρισιμότητα μίας εταιρείας, καθώς επίσης και τα επίπεδα της πολυτελούς εμπειρίας και αριστείας των υπηρεσιών που παρέχονται.

112 EconomyToday

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ MOVEMBER CYPRUS

Για ακόμα μια χρονιά η Ελληνική Τράπεζα έγινε MO – Bank και υποδέχτηκε τα μουστάκια του Movember Cyprus, στηρίζοντας τον θεσμό ως Μέγας χορηγός. Με διάφορες δράσεις ο Όμιλος στηρίζει διαχρονικά την πρόληψη, τη σωστή ενημέρωση και τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, των όρχεων και της ψυχικής υγείας των ασθενών. «Πρόληψη του Καρκίνου του Προστάτη» ήταν το θέμα του σεμιναρίου/ συζήτησης που διοργανώθηκε στο κτήριο διοίκησης της Ελληνικής Τράπεζας, τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου, με τον γιατρό δρα Λοΐζο Λοΐζου, καθηγητή Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και τον δρα Χρίστο Πουλλή, ουρολόγο, οι οποίοι μοιράστηκαν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους γύρω από το θέμα. Οι γιατροί ενημέρωσαν τους συμμετέχοντες για την πρόληψη του καρκίνου του προστάτη, όπως επίσης και για μέτρα για την υγεία του προστάτη. Σημειώνεται ότι μέσα στα πλαίσια της στρατηγικής ESG του Οργανισμού, η Ελληνική Τράπεζα πρόσφερε δωρεάν αιματολογικές εξετάσεις PSA προς όλους τους άνδρες υπαλλήλους, άνω των 45 ετών παγκύπρια.

ΚΕΒΕ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ Με στόχο την ευρύτερη προώθηση των σχέσεων μεταξύ των επιχειρηματικών κοινοτήτων Κύπρου και Αυστρία, το ΚΕΒΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και τον Επιχειρηματικό Σύνδεσμο Κύπρου-Αυστρίας, διοργάνωσαν επιχειρηματική αποστολή, Φόρουμ και δεξίωση δικτύωσης στη Βιένη, στις 6 Δεκεμβρίου 2023. Το Φόρουμ προσφώνησε ο αντιπρόεδρος του ΚΕΒΕ, κύριος Όθωνας Θεοδούλου, ο οποίος υπέδειξε την ελκυστικότητα της Κύπρου ως επενδυτικού προορισμού, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στην παροχή Υπηρεσιών και στον Τουρισμό. Κατά τη διάρκεια του Φόρουμ παρουσιάστηκαν οι ευκαιρίες που προσφέρει η Κύπρος ως επενδυτικός προορισμός σε Επενδυτικά Ταμεία, σε Ακίνητα, σε Πράσινη Ενέργεια και στο ICT, ενώ ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη γεωστρατηγική θέση της χώρας μας, η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως Περιφερειακή και Διεθνής Βάση για επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα αναλύθηκε εις βάθος η υπογεγραμμένη σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας μεταξύ Κύπρου και Αυστρίας. Η εν λόγω επιχειρηματική αποστολή εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια που καταβάλλει το ΚΕΒΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, καθώς και τις κατά τόπους πρεσβείες και εμπορικά κέντρα της Δημοκρατίας, με απώτερο στόχο την προώθηση της Κύπρου και των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της σε σημαντικές αγορές του εξωτερικού.

ΕΤΑΠ ΠΑΦΟΥ: ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2024

Το δ.σ. της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Περιφέρειας (ΕΤΑΠ) Πάφου ενέκρινε κατά την τελευταία του συνεδρία τον προϋπολογισμό και το σχέδιο δράσης της Εταιρείας για το 2024 και εξέτασε σωρεία θεμάτων και πρωτοβουλιών συνυφασμένων με τον τομέα της Προβολής και τη γενικότερη στρατηγική της ΕΤΑΠ. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Εταιρείας, στο σχέδιο δράσης του 2024 έμφαση συνεχίζει να δίδεται στην αναβάθμιση του προϊόντος και της εμπειρίας που προσφέρονται, στην Ψηφιοποίηση πληροφόρησης και στη χρήση νέων τεχνολογιών, καθώς και στην εντατική εκστρατεία και στις δημόσιες σχέσεις εντός και εκτός Κύπρου για προώθηση της Πάφου ως τουριστικού προορισμού.

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ»

Για τέταρτη συνεχή χρονιά στελέχη από τράπεζες της Κύπρου, αφήνουν τον χώρο εργασίας και επισκέπτονται σχολικές τάξεις Γυμνασίων σε όλη τη χώρα, στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος «Οικονομικά για την Επιτυχία». Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού υλοποιείται από τον Οργανισμό JA Cyprus με τη διαχρονική στήριξη του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου. Σημειώνεται μάλιστα, ότι το φετινό πρόγραμμα υλοποιείται σε 20 Γυμνάσια απευθυνόμενο συνολικά σε 777 μαθήτριες και μαθητές, οι οποίοι αποκτούν ουσιαστική ενημέρωση από 36 έμπειρα και καταρτισμένα στελέχη τραπεζών, που συμμετέχουν στα «Οικονομικά για την Επιτυχία» εθελοντικά. Το πρόγραμμα «Οικονομικά για την Επιτυχία», το οποίο διδάσκεται σε μαθήτριες και μαθητές Γυμνασίου, παρέχει στα παιδιά πρακτικές πληροφορίες σχετικά με την προσωπική χρηματοδότηση και τη σημασία του προσδιορισμού των στόχων εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας με βάση τις δεξιότητες, τα ενδιαφέροντα και τις αξίες τους. Το πρόγραμμα «Οικονομικά για την Επιτυχία» περιλαμβάνει έξι ενότητες, διάρκειας 45 λεπτών η καθεμιά και η εφαρμογή του γίνεται σε μία μονοήμερη συνάντηση.

EconomyToday 113

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1948 Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΜΑΣ ΑΡΧΊΖΕΙ ΤΟ 1948, ΕΚΕΊ ΌΠΟΥ ΑΡΧΊΖΕΙ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΩΝ ΑΛΛΑΝΤΙΚΏΝ ΣΤΟΝ ΤΌΠΟ ΜΑΣ.

2001 ΤΟ 2001 ΕΊΝΑΙ ΣΤΑΘΜΌΣ-ΟΡΌΣΗΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΑΦΟΎ ΜΕΤΆ ΤΗ ΣΥΓΧΏΝΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΛΛΑΝΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΏΝ ΧΡΥΣΟΣΤΌΜΟΥ ΚΑΙ ΙΔΑΛΊΟΥ ΙΔΡΎΘΗΚΕ Η ΧΡΥΣΟΔΆΛΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΛΤΔ.

2016 Με την τεχνογνωσία και την εμπειρία των ανθρώπων της εταιρείας να μεταφέρεται από πατέρα σε παιδί για τέσσερις γενιές η ΧρυσοΔάλια εξελίχθηκε σε μια από τις πιο σύγχρονες μονάδες αλλαντοβιομηχανίας ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Η συνεχής πρόοδος και ανάπτυξη της εταιρείας μας σε συνάρτηση με τη χάραξη στρατηγικής, μας επέτρεψαν να απολαμβάνουμε ηγετική θέση στον τομέα των αλλαντικών στην Κύπρο.

114 EconomyToday

2018

Το 2018 τα προϊόντα μας παράγονται κάτω από άριστες συνθήκες υγιεινής, με συνεχείς μικροβιολογικές και χημικές αναλύσεις και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Όλες οι διαδικασίες παραγωγής παρακολουθούνται και ελέγχονται αυστηρά, με τη χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού για έλεγχο της ποιότητας και ασφάλειας. Ως επιβράβευση των προσπαθειών μας για την εξασφάλιση του υψηλότερου επιπέδου υγιεινής αποτελεί η πιστοποίηση των συστημάτων ασφαλείας και ποιότητας τροφίμων BRC, IFS, ISO 22000 και ISO 9001.

2020

ΛΑΝΣΆΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΣΕΙΡΆΣ ΑΛΛΑΝΤΙΚΏΝ GOLDEN ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΈΣ ΕΠΙΛΟΓΈΣ. ΤΑ PREMIUM QUALITY ΑΛΛΑΝΤΙΚΆ ΘΑ ΤΑ ΒΡΕΊΤΕ ΣΕ ΧΟΙΡΙΝΌ ΚΟΤΌΠΟΥΛΟ ΚΑΙ ΓΑΛΟΠΟΎΛΑ.

2021

ΑΠΌ ΤΟ 2021 Η ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΜΑΣ ΠΑΡΈΧΕΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΉ ΔΙΑΝΟΜΉ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΤΟΥ ΛΙΑΝΙΚΟΎ ΕΜΠΟΡΊΟΥ.

There are new competitors with a fresh vision. Is your company agile enough to outpace them?

Using innovative tools, thinking and frameworks, KPMG can help adapt your business in the face of constant disruption. Learn more at kpmg.com.cy

©2024 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved. The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.