Globo.mundo 4

w eb ve rs

ie

THEMA 3: WATER, BRON VAN LEVEN

4

ie

w eb ve rs Onze wereld is een wereld van verschil.

Geen twee mensen zijn gelijk.

Samenleven in diversiteit is de uitdagende maar verrijkende opdracht.

Zo groeit, voorbij de kleuren, verbondenheid en solidariteit.

Deze les werd gemaakt door Studio Globo.

Studio Globo is een ngo voor ontwikkelingssamenwerking, gespecialiseerd in mondiaal en intercultureel leren voor het onderwijs.

Studio Globo richt zich op het basis-, secundair- en hoger onderwijs met een aanbod van ervaringsgerichte werkvormen, leermiddelen en vormingen.

Je vindt een afdeling van Studio Globo in Antwerpen, Brussel, Genk, Gent en Roeselare.

Voor meer informatie en contactgegevens kan je terecht op www.studioglobo.be

4e leerjaar

thema 3 3

Water, bron van leven

Doelen

w eb ve rs

ie

1 De leerlingen kunnen het belang van water in het leven van de mens aangeven.

2 De leerlingen kunnen verwoorden waarom de aarde ‘de blauwe planeet’ wordt genoemd.

3 De leerlingen kunnen uitleggen waarom mensen in Bangladesh water als vriend en als vijand beschouwen.

4 De leerlingen kunnen de goede en slechte kanten van water onderscheiden.

5 De leerlingen kunnen een onderscheid maken tussen wateractiviteiten die te maken hebben met werken en ontspannen.

6 De leerlingen kunnen uitleggen waarom water zowel een vriend als vijand is.

7 De leerlingen kunnen een waterfilter maken aan de hand van een stappenplan.

8 De leerlingen leren samenwerken en met elkaars mening rekening te houden.

9 De leerlingen kunnen hun werk zelfstandig organiseren over een bepaalde tijdspanne.

Eindtermen en leerplandoelen

ET

GO!

6.9

OVSG

WO-RUI-77

1.12 1.24 1.26

3.2.6.13 3.2.6.14 3.2.8.12

WO-NAT-WKL-06.21 WO-NAT-MIL-08.04

7.17 7.23 7.26

2.13

3.3.3.17

WO-TEC-HAN-02.24

6.13

SV 1.5 3

3.1.2.2 3.1.2.5

WO-MNS-SV-2.5 WO-MNS-SV-2.6 WO-MNS-SV-2.12

0.5 4.9 4.10

2

0.8

Leermiddelen

-

De les in vogelvlucht

1

Instap

Bijlage 1

2

Kern

Kopieerblad 1 en 2 Bijlage 2-5

3

Afsluiter

Kopieerblad 3

(1 x 50’)

VVKBaO

Bijlage 1, afbeeldingen in verband met water Bijlage 2, spelkaartjes werk en ontspanning Bijlage 3, kwintet Bijlage 4, dominospel Bijlage 5, fotokaarten Kopieerblad 1, afspraken contractwerk Kopieerblad 2, contractwerk Kopieerblad 3, waterdruppel Wereldkaart of wereldbol Computer Geluidsfragmenten van de leraarskamer Teken- en knutselmateriaal Materiaal voor het maken van een waterfilter: een glazen bokaal, een plastic fles, water, een handjevol grond, watten, kiezelsteentjes, zand, een rond filterpapiertje - Woordenboeken

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

thema 3 4

Korte inhoud

w eb ve rs

ie

We weten allemaal dat water een belangrijke rol speelt in het leven van de mens. Maar op welke manier precies?

In deze les leren de kinderen via een contractwerk het belang van water in het dagelijkse leven kennen. Tijdens het contractwerk wordt water vanuit verschillende invalshoeken bestudeerd: watergeluiden, de goede en slechte kanten van water, waterrituelen ‌

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

thema 3 5

Contractwerk Modelcontract Opdrachten

Moetje

Magje

Materiaal

Computer of tv met dvd-speler dvd

w eb ve rs

1. Water, vriend en vijand *

ie

Achtergrondinformatie voor de leerkracht

2. Goede en slechte kanten van water 3. Leven op en rond het water 4. Werken en ontspannen

Kaartjes werken en ontspannen (bijlage 2)

5. Spreekwoorden rond water 6. Waterwoorden

7. Iedere dag water

Kwintetspel (bijlage 3)

8. Rituelen met water

Dominostenen (bijlage 4)

9. Watergeluiden *

Computer Geluidsfragmenten Afbeeldingen geluiden (bijlage 5)

10. Bouw een waterfilter *

Glazen bokaal Plastic fles Water Handjevol grond Watten Kiezelsteentjes Zand Rond filterpapiertje

* Deze opdrachten worden aan een projecttafel uitgevoerd.

Het contract is een persoonlijk document van elke leerling. Je kunt voor heel de klas dezelfde moetjes en magjes aanduiden. Je hebt ook de mogelijkheid om te differentiëren. Je kunt vooraf het contract voor elke leerling zelf invullen. Elke leerling kan dus een ander contract van moetjes en magjes afwerken, afhankelijk van zijn of haar capaciteiten.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

thema 3 6

Klasindeling en –organisatie

ie

Maak een materiaaltafel om het materiaal van volgende opdrachten uit te stallen. De leerlingen verplaatsen zich dus naar deze tafel om het materiaal te halen. Leg het materiaal per opdracht samen. Je steekt de materialen best per opdracht samen in een doosje of een mandje.

- Opdracht 1: Water, vriend en vijand Materiaal: computer (Zet dit klaar op een tafel. De leerlingen komen aan de tafel zitten om die opdracht uit te voeren.)

w eb ve rs

- Opdracht 4: Werken en ontspannen Materiaal: bijlage 2 (kaartjes werken en ontspannen) - Opdracht 7: Iedere dag water Materiaal: bijlage 3 (kwintetspel)

- Opdracht 8: Rituelen met water Materiaal: bijlage 4 (dominostenen)

- Opdracht 9: Watergeluiden Materiaal: computer, geluidsfragmenten, bijlage 5 (Zet dit klaar op een tafel. De leerlingen komen aan de tafel zitten om die opdracht uit te voeren.)

- Opdracht 10: Bouw een waterfilter Materiaal: een glazen bokaal, een plastic fles, water, een handjevol grond, watten, kiezelsteentjes, zand, een rond filterpapiertje (Zet dit klaar op een tafel. De leerlingen komen aan de tafel zitten om die opdracht uit te voeren.)

Voor de overige opdrachten hebben de leerlingen geen extra materiaal nodig. Ze kunnen deze gewoon aan hun lessenaar uitvoeren.

De leerlingen krijgen een contract en een boekje waarin de verschillende opdrachten staan omschreven.

Ze kiezen welke activiteit ze zullen doen.

Afspraken

Het is belangrijk om aan het begin van het project afspraken te maken met de leerlingen. Belangrijk is dat de leerlingen het verschil kennen tussen moetjes en magjes. Moetjes moeten op het einde van de contractwerktijd zeker afgewerkt zijn. Magjes zijn extra activiteiten ter aanvulling. Die moeten niet allemaal uitgevoerd zijn.

Correctie

Je kunt zelf bepalen of je werkt met een correctiesleutel. Indien je dit wil doen, leg je een ingevuld boekje centraal in de klas. Je laat de leerlingen bij elke opdracht controleren of ze juist geantwoord hebben. Je kunt er ook voor kiezen om de opdrachten na de contractwerktijd klassikaal te verbeteren.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

thema 3 7

1

Instap

Hang de afbeeldingen die verband houden met water op het bord.

Onderwijsleergesprek

Wereldkaart of wereldbol

ie

Stel enkele vragen aan de klasgroep: - Wat hebben de afbeeldingen gemeenschappelijk?

- Wat staat er op de afbeeldingen?

- Wat is de relatie tussen de afbeelding en water?

Bijlage 1

Laat de wereldbol of wereldkaart zien. Stel de volgende vragen: - Wat is het groene deel? Wat is het blauwe deel?

- Is er meer water of is er meer land?

w eb ve rs

Teken een cirkel op het bord. Deze cirkel stelt de aarde voor.

Verdeel de cirkel in tien gelijke delen. Kleur drie delen groen en zeven delen blauw. Stel de volgende vragen: - Hoeveel delen zijn er groen?

- Hoeveel delen zijn er blauw?

- Waarom wordt de aarde ‘de blauwe planeet’ genoemd?

2

Kern

Contractwerk

Contractwerk

Zet in de klas een tafel waarop je al het materiaal legt. Dit is het materiaal dat de leerlingen nodig hebben om opdracht 4, 7, 8 en 10 uit te voeren. De leerlingen verplaatsen zich dus naar die tafels om het materiaal dat ze nodig hebben voor een bepaalde opdracht te halen.

Computer

Voor opdracht 1 en 9 hebben de leerlingen een computer nodig.

Voor opdracht 5 hebben de leerlingen een woordenboek nodig.

De overige opdrachten vereisen geen extra materiaal.

Woordenboek

Kopieerblad 1

Kopieerblad 2: waterboekje

Geef iedere leerling een contract en een waterboekje. Het waterboekje bestaat uit verschillende opdrachten.

Bijlage 2-5

Als je een modelcontract gebruikt, vul dat dan samen met de leerlingen in. Iedere leerling heeft dan dezelfde magjes en moetjes.

Als je elke leerling een aangepast contract geeft, vul je vooraf het contract van elke leerling in.

Laat de leerlingen per drie samenwerken. Dit is om praktische redenen het handigst. Ze overlopen samen het contract. Als je dit wenst, kunnen dit voor sommige opdrachten ook meer of minder leerlingen zijn.

Tip Om te starten, wijs je elk groepje zelf een opdracht toe. Daarna kiezen ze zelfstandig in welke volgorde ze de opdrachten willen doen.

Zie achtergrondinformatie voor meer uitleg over het verloop van het contractwerk en een voorbeeld van het modelcontract.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

thema 3 8

Afsluiter Individueel werk Kopieerblad 3

Geef de leerlingen de opdracht om een regendruppel te tekenen op een stuk karton of dikker papier. Je kunt ze eventueel een sjabloon geven van de druppel die ze zelf kunnen inkleuren, beplakken ... Zorg ervoor dat elke leerling zijn/haar druppel aan beide kanten inkleurt.

Teken- en knutselgerief

ie

3

Op de regendruppel schrijven de leerlingen enkele dingen die ze deze les hebben bijgeleerd over water.

w eb ve rs

Laat de leerlingen hun regendruppel uitknippen. Maak met al deze druppels een regenmobiel en hang ze op in de klas.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 1 THEMA 3 - AFSPRAKEN CONTRACTWERK

4e leerjaar

Afspraken contractwerk 1. Ik werk stil en probeer niet te luid te praten.

2. Tegen het einde van de contractwerktijd heb ik alle moetjes afgewerkt.

3. Ik kies zelf de volgorde waarin ik de activiteiten afwerk.

ie

4. Als ik met een activiteit klaar ben, duid ik op mijn contract aan of ik de activiteit leuk vond of niet.

5. Als ik iets niet begrijp, steek ik mijn vinger in de lucht. Ik wacht dan tot de leerkracht mij komt helpen.

6. Als ik materiaal nodig heb, neem ik dat uit mijn bank, uit de kast of van de materiaaltafel. Nadien zet ik alles op de juiste plaats, zonder anderen te storen.

w eb ve rs

7. Op mijn contract vind ik verschillende symbolen terug. De betekenis ervan is:

Moetje: die activiteit MOET ik tegen het einde van de contractwerktijd afgewerkt hebben.

Magje: die activiteit MAG ik tegen het einde van de contractwerktijd afgewerkt hebben.

J L

Ik vond het een leuke activiteit.

Ik vond het niet zo een leuke activiteit.

Ik ga akkoord met die afspraken:

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2A THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 1

Opdracht 1

4e leerjaar

Water, vriend en vijand

Voor de mensen in Bangladesh is water zowel een vriend als een vijand.

Maar wat bedoelen ze daar eigenlijk mee?

Extra materiaal: computer

ie

Hoe ga je te werk?

1. Ga naar de tafel waar de computer staat en bekijk het fragment ‘water als vriend en als vijand’. http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20051031_overstroming01 2. Heb je goed gekeken? Probeer nu onderstaande vragen te beantwoorden.

- In welk werelddeel ligt Bangladesh? Omcirkel het juiste antwoord.

Azië

Afrika

Noord-Amerika

w eb ve rs

Europa Antarctica

Australië

Zuid-Amerika

- Wat is de hoofdstad van Bangladesh? ____________________________________ - Vul de volgende woorden in: natte, koel, warm, droge, droog, regen.

In de winter is het _________ in Azië. Er stroomt droge lucht van het land naar de zee. Het is er dan heel _________. We noemen dat de __________ moesson.

In de zomer is het _________ in Azië. Er stroomt vochtige lucht van de zee naar het land. Er valt dan heel wat _______. We noemen dat de ________ moesson.

- Wat hoort bij elkaar? Verbind de zinnen met een lijn.

In Bangladesh zijn er twee grote rivieren:

een grote rivierdelta.

De rivieren ontstaan in

overstromingen.

Ze komen samen in

het Himalayagebergte.

Op het einde van de zomer ontstaan er

de Brahmaputra en de Ganges.

Deze wervelwinden zorgen voor

cyclonen.

- De overstromingen hebben zowel positieve als negatieve gevolgen.

Waarom is water er een vriend?_______________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Waarom is water er een vijand? ______________________________________________________ ________________________________________________________________________________

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2B THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 2

Opdracht 2

4e leerjaar

Goede en slechte kanten van water

Niemand kan zonder water leven.

Zijn er ook slechte kanten aan water? Wat zijn die dan?

Extra materiaal: /

ie

Hoe ga je te werk?

Kleur de druppels met een goede kant van water helderblauw en met een slechte kant grijs.

overstromingen

w eb ve rs

koken

wassen

vervuiling

watertekort

drinken

verdrinken

afkoeling

zwemmen

waterschade

groenten groeien

vis

waterput

modderstroom

verspilling

regenboog

leven

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2C THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 3

Opdracht 3

4e leerjaar

Wonen op en rond het water

Extra materiaal: / Hoe ga je te werk?

- Lees eerst de tekst over wonen op en rond het water.

- Vul daarna het kruiswoordraadsel in.

w eb ve rs

Woonboot

ie

Overal zien we water om ons heen: rivieren, grachten, meren, zeeën …

Het is dus niet gek dat er ook mensen op het water wonen.

Die mensen willen natuurlijk ook een dak boven hun hoofd.

Ze hebben heel wat manieren bedacht om op het water te kunnen wonen.

Wonen op het water is een heel aparte ervaring.

Een woonbootbewoner uit België vertelt: ‘Ik zie voortdurend beweging om mij heen en tegelijkertijd straalt het water rust en kalmte uit. ’s Morgens geef ik de zwanen eten. Ik kan ook voor enkele tientallen euro’s naar Gent of Brussel verhuizen. Ik neem mijn huis gewoon mee en betaal alleen het brandstofverbruik. In feite voel ik mij elke dag op reis, ook in de winter.’

Paalwoning

In de Filippijnen staan veel huizen op palen. Een visser uit een dorp in de Filippijnen vertelt: ‘Mijn huis staat heel dicht bij de zee. Laat de zee maar opkomen, in mijn huis zal geen water naar binnen stromen. De meeste van mijn buren die in paalwoningen wonen, zijn visser zoals ik. Mijn vissersbootje ligt de hele dag onder het huis te wachten tot ik ’s avonds vertrek om te vissen. Mijn kinderen nemen graag een duik vanaf het huis. Om naar school te gaan, nemen ze het bootje of springen ze van huis naar huis.’

Wonen in de woestijn

Op plaatsen waar er geen water is, wonen de minste mensen. De woestijn is zo’n plaats. Een Masaïjongen uit Kenia vertelt: ‘De afstand naar poelen en waterputten is voor ons heel belangrijk. Wij bouwen huizen van hout en leem, maar toch verhuizen we regelmatig met onze koeien en geiten naar andere graasgebieden. Er zijn ook sommige bewoners in de woestijn die altijd rondtrekken op zoek naar voedsel en water. Zij bouwen zelfs nooit een stevig huis, maar wonen in tenten.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2D THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 3

4e leerjaar

Ik woon in Venetië. Wie heeft er nog niet van gehoord?

Het is een stad in Italië. Heel de stad ligt in het water, de stad zonder wielen. Er mogen bij ons geen auto’s rijden. Het is er dan ook heel rustig. Als wij naar school gaan of naar de winkel nemen we de gondel.

Daarmee varen we door de smalle steegjes van de stad. Ik vind Venetië heel romantisch. Het is gebouwd op 120 eilandjes.

Cruiseschip

w eb ve rs

Wil je weten hoe het is om te wonen op een cruiseschip met 350 andere bemanningsleden?

Dat wil zeggen dat ieder van ons een heel klein appartementje heeft. Met heel kleine ronde raampjes die niet open kunnen. Als we de Atlantische Oceaan moeten oversteken, zijn we soms twee weken aan het varen. Dan zien we enkel water, overal waar je kijkt. Soms zien we ook dolfijnen of vliegende vissen. Tijdens onze laatste Atlantische oversteek waren beide watermachines, die van het zeewater drinkwater maken, stukgegaan. We moesten vier dagen op ‘waterdieet’ totdat we in Zuid-Afrika waren aangekomen.

ie

Venetië

Werken op een booreiland

Ik werk op een booreiland op de Noordzee. Het booreiland steekt 55 meter hoog boven het water uit, maar soms zijn er ook golven die gemakkelijk 30 meter halen. Het is een heel spannende job! Overal staan buizen en gevaarlijke installaties waar heel wat mee mis kan gaan. Wij werken twaalf uur per dag.

Ik zit twee weken op zee, daarna heb ik drie weken verlof. Op een booreiland ben je geen moment alleen.

We slapen met drie of meer op één kamer, we eten allemaal samen … Het kan er ook heel gezellig zijn!

Drijvende tuinen

Ik woon in Myanmar. Ik woon dicht bij een heel groot meer, het Inlemeer. De boeren in ons dorp maken drijvende tuinen op het meer. Ze binden daarvoor een laag aarde vast met moerasplanten. De tuinen blijven echt drijven en hebben altijd water genoeg. Er worden allerlei groenten en bloemen op geteeld. Het hele jaar door oogsten ze er heel lekkere soorten fruit en groenten: tomaten, komkommers, kolen, bonen, aubergines … Er zijn ook sommige bewoners in de woestijn die altijd rondtrekken op zoek naar voedsel en water. Zij bouwen zelfs nooit een stevig huis, maar wonen in tenten.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2E THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 3

4e leerjaar

1

2

4

ie

3

5

w eb ve rs

6

Horizontaal: 1. Wat ging er kapot tijdens de Atlantische oversteek?

2. Welke dieren geef ik elke morgen eten?

3. In welke stad mogen geen auto’s komen?

5. Mijn huis wordt niet nat als de zee opkomt. In welk huis woon ik?

6. Ik slaap 55 meter boven het water. Hoe heet de plaats waar ik werk?

Vertikaal: 1. Waar woont de Masaï-jongen?

4. In welk land vind je drijvende tuinen?

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2F THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 4

Opdracht 4

4e leerjaar

Werken en ontspannen

Extra materiaal: bijlage 2 Hoe ga je te werk?

1. Leg alle kaarten op tafel.

ie

Mensen zijn heel blij met water.

Water is echt iets om plezier in te maken en van te genieten.

Maar het komt ook van pas in de industrie, de landbouw, de visserij …

Water bezorgt ons dus ook heel wat werk!

w eb ve rs

2. Neem om de beurt een kaart. Kijk naar de foto op de voorkant. Draai de kaart dan om en lees het stukje tekst. Hoort deze kaart bij ‘werken’ of ‘ontspannen’? Maak een stapeltje ‘werken’ en ‘ontspannen’. Leg de overige kaarten ook op één van die stapeltjes.

3. Heb je de kaarten juist verdeeld? Controleer. Op de achterkant van ieder kaartje staat een letter. Met deze letters kun je een woord vormen.

4. Schrijf de twee woorden hieronder op.

Welk woord kun je vormen met de letters van het stapeltje ‘werken’?

___________________________________________________________________________________ Welk woord kun je vormen met de letters van het stapeltje ‘ontspannen’?

___________________________________________________________________________________

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2G THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 5

Opdracht 5

4e leerjaar

Spreekwoorden over water

Er bestaan heel wat spreekwoorden over water.

Dat staat als een paal boven water! Maar ken jij ze al?

Extra materiaal: eventueel een woordenboek

ie

Hoe ga je te werk?

- Zoek de betekenis bij onderstaande spreekwoorden.

- Schrijf in de tabel de letter van de betekenis die bij het spreekwoord hoort. Wanneer je dat goed hebt gedaan, komt er een woord tevoorschijn.

- Gebruik je woordenboek.

Spreekwoorden:

Zich als een vis in het water voelen.

Water bij de wijn doen.

Veel beekjes maken een groot water.

Stille waters hebben diepe gronden.

Het is in het water gevallen.

Een storm in een glas water.

Water en vuur zijn.

w eb ve rs

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Betekenissen:

U E P D R L P

Veel kleine dingen samen kunnen iets groot maken.

Een ruzie om niets.

Het is niet door kunnen gaan. Het is mislukt.

Het naar zijn zin hebben.

Zoeken naar een oplossing.

Tegengesteld zijn. Elkaar niet kunnen verdragen.

Stille mensen hebben vaak diepe gedachten.

1

2

3

4

5

6

7

Welk woord komt tevoorschijn? ________________________________ Schrijf het woord op de ontbrekende plaats in de volgende zin.

Als twee __________________-s water op elkaar lijken.

Ken je de betekenis van het spreekwoord? Schrijf het hier op.

______________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2H THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 6

Opdracht 6

4e leerjaar

Waterwoorden

Extra materiaal: eventueel een woordenboek

paraplu

dopen

regen

douche

visser

drinken

wassen

droogte

zee

w eb ve rs

boot

ie

Hoe ga je te werk?

- Zoek in de puzzel onderstaande woorden.

- Ze zitten horizontaal, verticaal of diagonaal verstopt en ze kunnen zowel van links naar rechts als van rechts naar links verstopt zijn. Veel succes!

R

E

S

S

I

V

I

T

E W D N

E

S

S

A W

G

P

O

E

B

O

E

N N

E

I

U

T

O N R

E

D

N D

C

G

O

F

K

P

F

O

A

H

O

T

N

I

O

A

Z

E

E

O

I

Z

E

D M

C

P

A

R

A

P

L

U H

G

D

D

D

V

T

I

N H

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

P

KOPIEERBLAD 2I THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 7

Opdracht 7

4e leerjaar

Iedere dag water

Elke dag heb je water nodig: om eten te maken, om te drinken, om je te wassen, om je tanden te poetsen … Speel het spel en kom te weten hoe Maria, Heng, Lien, Fatou en Boyet water gebruiken.

Extra materiaal: bijlage 3, kwintetspel

w eb ve rs

ie

Hoe ga je te werk?

Speel het kwintetspel rond het dagelijkse gebruik van water.

1. Ga naar de tafel waar het kwintetspel ligt. Het spel bestaat uit zeven kwintetten. Een kwintet bestaat telkens uit vijf kaarten.

2. Schud de kaarten en verdeel ze onder de spelers.

3. De jongste speler begint.

4. Vraag aan een willekeurige andere speler een kaart van het kwintet waarvan je al één of meerdere kaarten hebt. Als de speler deze kaart heeft moet hij/zij die aan jou geven. Je bent dan nog een keer aan de beurt. Je mag nu ook een andere speler om een kaart vragen.

5. Wanneer de speler de kaart niet in handen heeft, is je beurt over. De gevraagde speler is nu aan de beurt.

6. Zodra een speler een kwintet (= vijf kaarten uit dezelfde reeks) heeft verzameld, legt hij/zij deze open voor zich op tafel.

7. Wanneer een speler geen kaarten meer heeft, is zijn/haar beurt over.

8. Het spel eindigt als geen enkele speler nog kaarten in zijn of haar handen heeft. De speler met de meeste kwintetten wint het spel.

Opgelet! Wanneer je het spel met twee spelers speelt, is er een ‘pot’ nodig. Beide spelers krijgen een aantal kaarten en de rest gaat in de pot. Als een speler een kaart vraagt die de ander niet heeft, moet hij/ zij een kaart uit de pot halen.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2J THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 8

Opdracht 8

4e leerjaar

Rituelen met water

Een ritueel is een belangrijk gebruik of handeling binnen een cultuur.

Er bestaan heel wat rituelen rond water.

Nogal logisch, water is toch zo belangrijk?!

Extra materiaal: bijlage 4, dominospel

ie

Speel het dominospel en kom erachter welke rituelen er zoal bestaan rond water.

w eb ve rs

Hoe ga je te werk?

1. Leg de dominostenen op tafel. Iedere speler neemt een gelijk aantal dominostenen die hij/zij op een rijtje voor zich legt.

2. De overgebleven dominostenen worden met de afbeelding naar onder op een stapeltje gelegd.

3. Eén dominosteen wordt op tafel gelegd met de afbeelding naar boven. Dit is de startsteen.

4. De jongste speler begint. Hij/zij kijkt of hij één van de eigen dominostenen aan één van beide uiteinden van de startsteen kan leggen. Als dat niet lukt, neemt hij/zij een kaart van de stapel. Als hij/zij deze kaart wel aan één van beide kanten van de startsteen kan leggen, mag die dat doen. Als hij/zij die kaart ook niet kan aanleggen, dan legt hij/zij deze dominosteen bij de eigen rij dominostenen.

5. De beurt gaat naar de volgende speler.

6. Het spel eindigt zodra een speler al zijn kaarten heeft aangelegd. Hij/zij is de winnaar van het spel.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2K THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 9

Opdracht 9

4e leerjaar

Watergeluiden

Extra materiaal: bijlage 5, fotokaarten geluidsfragmenten: watergeluiden computer

ie

Het gekletter van regen op het dak, iemand die een glas water opslokt, het geluid van een druppende kraan ‌ je hebt het ongetwijfeld wel al eens gehoord.

Maar kun je de verschillende watergeluiden van elkaar onderscheiden?

Doe de test!

w eb ve rs

Hoe ga je te werk?

1. Leg alle kaarten, met de afbeelding naar boven op de tafel. Verspreid de kaarten over de tafel.

2. Luister naar het eerste geluid. Bekijk de afbeeldingen. Zoek de juiste afbeelding bij het juiste geluid.

Neem de kaart en leg ze bij je.

3. Ga zo verder met de andere geluiden.

4. Diegene die op het einde de meeste kaarten heeft, wint het spel.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 2L THEMA 3 - CONTRACTWERK OPDRACHT 10

Opdracht 10

4e leerjaar

Water filteren

w eb ve rs

Extra materiaal: - een glazen bokaal - een plastic fles - water - een handjevol grond - watten - kiezelsteentjes - zand - een rond filterpapiertje

ie

Water dat bij je thuis uit de kraan komt, is drinkbaar water. Het water is gezuiverd in waterzuiveringsinstallaties. Het is dus perfect proper. In veel landen is dit water echter niet gezuiverd.

Mensen en dieren kunnen ziek worden van ongezuiverd water. Niet zo leuk dus! Het is erg belangrijk dat water op voorhand gezuiverd wordt. Dat kan op verschillende manieren: - Je kunt water 20 minuten koken.

- Je kunt een speciaal tablet in het water doen om de ziektekiemen te doden.

- Je kunt het water ook op een eenvoudige manier filteren zoals hieronder omschreven. Het enige dat er niet uitgezuiverd wordt op deze manier zijn ziektekiemen.

Hoe ga je te werk?

1. Vermeng een handjevol grond met het water, zodat het niet meer proper is.

2. Neem de plastic fles en snijd er de bodem uit. Houd ze ondersteboven zodat je een trechter krijgt.

3. Leg laagjes in de trechter: watten, zand, kiezels.

4. Bovenaan leg je een filterpapiertje.

5. Giet het vervuild water in de trechter en wacht af.

6. Wat is er gebeurd? Schrijf het hieronder neer.

________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

KOPIEERBLAD 3 THEMA 3 - WATERDRUPPEL

w eb ve rs

ie

4e leerjaar

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

w eb ve rs ie

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1A THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1B THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1C THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1D THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1E THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1F THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1G THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1H THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1I THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 1J THEMA 3 - AFBEELDINGEN IN VERBAND MET WATER

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 2A THEMA 3 - SPELKAARTJES WERK EN ONTSPANNING

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

L

w eb ve rs

P

ie

Diepzeeduiken doe je voor de kick, maar natuurlijk ook om te zien wat er allemaal onder water te beleven is. Het is er prachtig! Er zijn heel wat vissen, planten en mooie kleuren te zien. Zeker geen saaie bedoening!

Surfen is de meest coole watersport die er bestaat. Er is alleen een plankje nodig, wat water en jezelf natuurlijk!

Dansen in de regen? Dat kunnen wij ons misschien niet echt voorstellen, maar op sommige plekken in de wereld valt er niet zo veel regen. Als het dan nog eens heel erg warm is, ben je wel heel blij dat het regent. Reken maar dat de mensen daar gaan dansen van plezier in de regen!

Pamukkale, een heel moeilijk woord voor een prachtig stukje natuur in Turkije. Warm water met heel wat kalk in, stroomt via een groot aantal terrassen van een helling. Hierdoor ziet de helling er heel bijzonder uit. Het lijkt wel een kasteel van katoen! Op de terrassen zijn allemaal baden ontstaan met heerlijk warm water. Zalig om in te liggen!

E

Z

Een hammam is een Turks badhuis. Het is een plek waar mensen zich kunnen wassen.

Mannen en vrouwen apart natuurlijk! Meestal staat er ook een stoombad. Eigenlijk is de hammam een plek waar mensen elkaar ontmoeten. Ze lachen en praten met elkaar. Het is er altijd heel gezellig!

Overal ter wereld zijn er mensen die gaan vissen. Dat doen ze niet alleen om hun brood te verdienen. Het is ook gewoon leuk en ontspannend! Met een hengel in het water uren op de oever van een vijver of rivier zitten. En dan geduldig blijven kijken of er iets beweegt in het water.

I

E

In AziĂŤ worden er vaak wedstrijden met drakenboten gehouden. Het gaat er allemaal heel feestelijk aan toe. De toeschouwers krijgen heel veel lekkers om te eten. De deelnemers houden ondertussen een spannende wedstrijd.

In iedere boot zitten heel wat roeiers, een stuurman en een trommelaar. De trommelaar slaat op een grote trom en geeft zo het ritme aan.

R

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

BIJLAGE 2B THEMA 3 - SPELKAARTJES WERK EN ONTSPANNING

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

W

w eb ve rs

Z

In Thailand zie je heel wat drijvende markten.

De marktkraampjes bevinden zich niet op een plein, maar op bootjes. Het is een overbijfsel van vroeger. Toen waren er bijna geen wegen.

Tegenwoordig is het heel erg in trek bij toeristen.

ie

In India wordt heel veel kledij gemaakt van kleurrijke zijde. Zijde wordt gemaakt door rupsen. De draden worden eerst gewassen met water. Daarna wordt de zijde tot stof geweven.

Voordat er kledij van wordt gemaakt, wordt de stof terug gewassen. Hiervoor is opnieuw heel wat water nodig.

De boeren in de Filippijnen zijn best wel slim.

Ze maken terrassen in de flanken van de hellingen. Op die kleine platte stukjes grond komt regenwater terecht. De rijst kan hierdoor goed groeien.

De zee zit boordevol vis. Omdat de Filippijnen omringd is door heel wat water, zijn er ook heel wat vissers. Ze gebruiken hun banca of vissersboot om uit te varen. Met grote netten vangen ze heel wat vis. Achteraf wordt de vis verkocht en lekker opgegeten. Mmm!

O

E

Tegenwoordig gebruiken we water om elektriciteit op te wekken. Dat gebeurt als volgt: water wordt in grote hoeveelheden acher een dam opgeslagen. De druk wordt steeds groter.

Het water stroomt dan door een tunnel naar een groot rad die een as doet draaien. Deze as drijft een dynamo aan die elektriciteit opwekt.

In het Amazoneregenwoud liggen weinig wegen. Dat kan niet want er zijn heel wat planten en bomen. Het transport gebeurt er via de rivier. Er varen heel wat boten rond die de bewoners tegen betaling naar een andere plek brengen.

E

G

Voor het maken van één velletje A4-papier is maar liefst één liter water nodig! De houtsnippers worden afgebroken tot vezels door ze te verwarmen en op te lossen in water.

De vezels worden op een plat vlak met kleine gaatjes opgevangen. Daar wordt water uit geperst. Het papier blijft over!

N

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

En wat doen Fatou, Heng, Maria en Lien?

En wat doen Boyet, Heng, Maria en Lien?

De was

De was

Boyet doet de was met putwater.

En wat doen Fatou, Heng, Maria en Lien?

En wat doen Boyet, Heng, Maria en Lien?

Fatou doet de was in de rivier.

Boyet pompt water uit de tank.

Fatou stapt naar de waterput.

Water halen

En wat doen Fatou, Boyet, Maria en Lien?

Heng gaat naar het wassalon.

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Lien?

Maria doet de was bij de warmwaterbron.

Water halen

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Maria?

Lien steekt de was in de wasmachine.

De was

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Maria?

Lien draait aan de kraan.

ie

De was

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Lien?

En wat doen Fatou, Boyet, Maria en Lien?

De was

Maria stapt naar de pomp.

Water halen

Heng draait aan de kraan.

Water halen

w eb ve rs

Water halen

BIJLAGE 3A THEMA 3 - KWINTET 4e leerjaar

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

En wat doen Boyet, Heng, Maria en Lien?

Fatou geeft de planten water.

Water doet leven

En wat doen Boyet, Heng, Maria en Lien?

Fatou maakt muziek met de waterdrum.

Heng kookt rijst.

En wat doen Fatou, Boyet, Maria en Lien?

En wat doen Fatou, Heng, Maria en Lien?

Water doet leven

En wat doen Fatou, Boyet, Maria en Lien?

Heng wast de buffel in de rivier.

Water is leuk

Boyet gaat vissen.

Water doet leven

En wat doen Fatou, Heng, Maria en Lien?

Boyet speelt in de zee.

Water is leuk

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Lien?

Maria geeft het schaap te drinken.

Water is leuk

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Maria?

Lien drinkt water van de kraan.

Water doet leven

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Maria?

Lien stapt met haar laarzen in de plassen.

ie

Water doet leven

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Lien?

Maria zwemt in het warmwaterzwembad.

Water is leuk

w eb ve rs

Water is leuk

BIJLAGE 3B THEMA 3 - KWINTET 4e leerjaar

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

En wat doen Boyet, Heng, Maria en Lien?

Fatou speelt in de eerste regen.

Water op school

En wat doen Boyet, Heng, Maria en Lien?

Fatou wast zich in de rivier

En wat doen Fatou, Heng, Maria en Lien?

Boyet wast de bekers af.

En wat doen Fatou, Boyet, Maria en Lien?

Heng giet de planten op de speelplaats.

Water op school

En wat doen Fatou, Boyet, Maria en Lien?

En wat doen Fatou, Heng, Maria en Lien?

Water op school

Heng neemt een douche (50 liter).

Ik was me

Boyet wast zich met een emmer (10 liter).

Ik was me

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Lien?

Maria wast haar handen.

Ik was me

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Maria?

Lien drinkt van het kraantje.

Water op school

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Maria?

Lien neemt een ligbad (150 liter).

ie

Water op school

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Lien?

Maria wast zich aan een lavabo (10 liter).

Ik was me

w eb ve rs

Ik was me

BIJLAGE 3C THEMA 3 - KWINTET 4e leerjaar

Boyet raapt afval van het strand.

En wat doen Fatou, Heng, Maria en Lien?

Fatou bouwde een dammetje rond de akkers.

En wat doen Boyet, Heng, Maria en Lien?

Ik draag zorg voor water

En wat doen Fatou, Boyet, Maria en Lien?

Heng giet de planten met regenwater.

Ik draag zorg voor water

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Maria?

Lien en haar zusje gaan samen in bad.

Ik draag zorg voor water

ie

En wat doen Fatou, Boyet, Heng en Lien?

Maria gebruikt hetzelfde water twee keer.

Ik draag zorg voor water

w eb ve rs

Ik draag zorg voor water

BIJLAGE 3D THEMA 3 - KWINTET 4e leerjaar

BIJLAGE 4A THEMA 3 - DOMINOSPEL

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

In India stroomt een heilige rivier. Het is de Ganges. Deze rivier wordt vereerd als een godin. Miljoenen mensen komen naar de Ganges om te bidden en om zich er in te wassen. Hindoes geloven dat baden in de Ganges je zonden wegwast. Indiërs komen van heel ver om de as van dierbare overledenen in het water van de Ganges te verstrooien. Ze geloven dat de assen dan naar de hemel gaan.

Iedereen kent het: het ritueel van ‘handen wassen voor het eten’. In Ethiopië giet de gastvrouw water over ieders handen. Handen wassen voor het eten is een heel goede manier om verspreiding van ziektes tegen te houden.

Songkran is het Thaise Nieuwjaarsfeest. In Thailand wordt Nieuwjaar gevierd op 13 april.

De Thai komen op straat om te dansen met potjes water en waterpistolen. Ze maken iedere voorbijganger nat. Het is een echt watergevecht. Ook voorbijrijdende auto’s worden nat gegooid. Elke familie wast zijn eigen boeddhabeeldje dat thuis staat en ook het huis zelf krijgt een grote schoonmaak. Met het water wordt al het slechte weggewassen.

In Haïti wordt de god van de zee geëerd.

Een houten bootje of een houten vlot wordt volgepropt met eten. De mensen stappen ook in het bootje en varen het water op. Daar wordt het eten overboord gegooid en champagne in het water gegoten om de god van de zee te eren. Als de offers terug naar het strand spoelen, betekent dit dat de god van de zee de offers niet heeft aangenomen. Dan moet er nog een ritueel gedaan worden voor deze god.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

BIJLAGE 4B THEMA 3 - DOMINOSPEL

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

Iedereen kent het: het ritueel van ‘handen wassen voor het eten’. Moet jij dat thuis ook?

Handen wassen voor het eten is een heel goede manier om verspreiding van ziektes tegen te houden.

Wanneer op het platteland in Botswana de verwanten van een bruidegom op bezoek komen bij zijn aanstaande bruid, vragen zij een ‘kalebas met water’. Dit is een symbolische uitdrukking voor wat er gaat gebeuren, want deze bruid wordt de waterdraagster van haar familie.

Op een Thais trouwfeest is er een waterceremonie. De bruid en bruidegom zitten naast elkaar. Alle gasten gooien één voor één water uit een schelp over de handen van het koppel. Dit doen ze om hun zegen te geven.

Het water loopt door de handen van de bruid en de bruidegom en wordt opgevangen in een blinkende schaal vol bloemen.

Een moslim wast zich voordat hij gaat bidden.

Deze wassing wordt 'woedoe' genoemd en bestaat uit vier onderdelen. Het wassen vanaf de haargrens tot onder de kin en van oor tot oor. De armen tot en met de ellebogen wassen. Minstens een vierde deel van het hoofd nat maken, door met natte handen erover te strijken. De voeten tot en met de enkels wassen.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

BIJLAGE 4C THEMA 3 - DOMINOSPEL

4e leerjaar

w eb ve rs

ie

In Japan zijn watervallen heilig. Japanners geloven dat wie onder een waterval gaat staan, wordt gezuiverd.

Timkat in Ethiopië is het herdenkingsfeest van de doop van Jezus. Priesters dragen kruisen mee onder veelkleurige paraplu's. 's Nachts om twee uur wordt er een mis gehouden aan een dichtbijgelegen waterpoel. Als de mis gedaan is, springen de jongeren allemaal tegelijk in het water. Omstanders steken hun armen uit, iedereen wil tenminste één druppel van het gezegende water. Een watergevecht ontstaat, maar iedereen is verrukt.

Op nieuwjaarsdag nemen mensen in de winterse kou een duik in de Noordzee. Deze duik wordt de Nieuwjaarsduik genoemd. Vooral in Nederland is het een traditie geworden. Ook in Oostende duiken er elke nieuwjaarsdag een paar duizend mensen in de ijskoude zee. Brrrr.

In de katholieke kerk worden baby’s gedoopt.

Er wordt een beetje heilig wijwater over het hoofdje gegoten. Het water reinigt en zuivert het kind voor God. Door water over het hoofdje van het kind te gieten, wordt het kind aanvaard in de geloofsgemeenschap. De baby draagt meestal een wit doopkleedje.

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

BIJLAGE 5A THEMA 3 - FOTOKAARTEN

w eb ve rs

ie

4e leerjaar

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

BIJLAGE 5B THEMA 3 - FOTOKAARTEN

w eb ve rs

ie

4e leerjaar

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN

BIJLAGE 5C THEMA 3 - FOTOKAARTEN

w eb ve rs

ie

4e leerjaar

THEMA 3 | WATER, BRON VAN LEVEN