Max-wiskunde 6A - Module 1 Handig rekenen - Module

Page 1


Een wereld vol getallen

1.1 Natuurlijke getallen

In een positiestelsel kan je goed lezen uit welke cijfers de getallen bestaan.

miljoentallen honderdduizendtallen tienduizendtallen duizendtallen honderdtallen tientallen eenheden

HD TD D H T E

1 0 1 tiental, 0 eenheden

7 5 7 tientallen, 5 eenheden

3 8 1 3 honderdtallen, 8 tientallen, 1 eenheid

Het cijfer 1 heeft een verschillende waarde. Dat zie je in de tabel. Hoe verder het cijfer 1 naar links staat in het getal, hoe groter de waarde: één tiental is een groepje van 10 eenheden. Dat is meer dan één eenheid.

Op de Olympische Spelen lopen de atleten de marathon. Dat is een wedstrijd met een afstand van 42 km en 195 m.

Hoeveel meter is dat in totaal ?

m

Schrijf dit getal in de positietabel.

Het wereldrecord op de marathon is 2 uur 0 minuten en 5 seconden voor mannen en 2 uur 11 minuten en 53 seconden voor vrouwen.

Voor de meeste mannen zijn deze tijden niet haalbaar. Slechts 5 procent van de beste hardlopers krijgt het voor elkaar om binnen 3 uur een marathon uit te lopen. Voor mannen is drie uur of minder is een heel goede marathontijd. Voor vrouwen is dat drie uur en half.

Hoeveel minuten zijn de beste vrouwelijke hardlopers dan onderweg?

min

Schrijf dit getal in de positietabel hierboven.

M
M HD TD D H T E

1 Los op.

Schrijf:

het kleinste natuurlijk getal dat uit drie verschillende cijfers bestaat:

het grootste natuurlijk getal dat uit drie verschillende cijfers bestaat:

het wereldrecord marathonlopen bij de mannen in minuten:

het wereldrecord marathonlopen bij de vrouwen in minuten:

Plaats bovenstaande getallen in de positietabel.

ons talstelsel niet stopt bij 1 miljoen? Je kan het steeds uitbreiden.

1 miljard = 1 000 miljoen = 1 000 000 000 1 met 9 nullen de wereldbevolking elk jaar groeit? In 2023 leefden ruim 8 miljard mensen op aarde.

Natuurlijke getallen zijn positieve getallen zonder komma.

Zet een kring om de natuurlijke getallen.

We kunnen natuurlijke getallen op een getallenas plaatsen. Zo kunnen we deze getallen vergelijken.

De pijl geeft aan dat we de getallen van links naar rechts lezen. De getallen worden groter als je naar rechts gaat.

We vergelijken deze getallen en gebruiken deze symbolen:

< … is kleiner dan ….

> …is groter dan …

⩽ … is kleiner dan of gelijk aan …

⩾ … is groter dan of gelijk aan …

Wist je dat …

2 Waar of niet waar?

Wat is waar? Zet er een kruisje voor.

< 40

3 Kruis het juiste antwoord aan.

⩾ 120

⩽ 20

Hoeveel km per uur loopt de mannelijke recordloper ongeveer op de marathon? 10 km/u

km/u

4 Vul aan.

Welke natuurlijke getallen kunnen we op de plaats van het vraagteken zetten?

? < 100

80 ⩾ ?

140 < ?

5 Los op.

km/u

Emilie en Jules zijn al jaren vrienden. Ze gaan nu samenwonen. Op hun feestje krijgen ze een origineel cadeau. Van elk soort eurobiljet krijgen ze 1 biljet. Van elk soort euromunt krijgen ze 1 muntstuk (maar geen munten van 1 en 2 cent).

Hoeveel geld kregen Emilie en Jules samen? Schrijf dit als ‘cent’.

Welke natuurlijke getallen kunnen we op de plaats van het vraagteken zetten? Gebruik de getallen van de getallenas op pagina 4.

? < 60

Wist je dat …

we soms ook het Romeinse talstelsel gebruiken? Die getallen zie je soms op uurwerken. Het is kwart voor 11.

1.2 Gehele getallen

Natuurlijke getallen zijn positieve getallen. Voor elk positief geheel getal bestaat er een negatief geheel getal.

Temperaturen beneden 0 °C krijgen een minteken voor het getal. Dat is een toestandsteken

Bij positieve temperaturen wordt het toestandsteken (+) niet genoteerd.

De som van een positief geheel getal en het bijhorend negatief geheel getal is altijd 0.

VOORBEELDEN:

-5 + 5 = 0 12 + (-12) = 0

De natuurlijke getallen en de getallen met een minteken vormen samen de gehele getallen.

Trek een kring om de gehele getallen.

Om twee getallen te vergelijken, kan je ze op een getallenas plaatsen. Kijk goed naar de richting van de pijl.

2 is groter dan -1. We schrijven dit als 2 > -1 -5 is kleiner dan -3. We schrijven dit als -5 < -3

Bekijk de getallen uit de getallenas hierboven.

Welke gehele getallen zijn < 1?

Welke gehele getallen zijn ⩽ -3?

Welke gehele getallen zijn ⩾ -2?

Het is -5 °C Het is 5 °C

Geef de coördinaten van de punten:

A = ( , )

B = ( , )

C = ( , )

D = ( , )

in de digitale wereld men het binair of tweetallig talstelsel gebruikt? Het stelsel werkt enkel met de cijfers 0 en 1. Computersystemen maken gebruik van bits om informatie te onthouden. De werking van een bit kan je vergelijken met een lamp. Als de elektriciteit werkt, krijg je twee standen: aan (1) of uit (0).

Wist je dat …

1.3 Kommagetallen

Deze wortelen kosten 1 euro en 75 cent per kilogram.

In een kommagetal staan er cijfers voor en na de komma.

Hier zie je één geheel. Dit geheel is verdeeld in 10 gelijke delen.

Vier van de tien gelijke delen zijn gekleurd. Dat is 4 10 van het geheel, 4 tienden of 0,4.

Dit geheel is verdeeld in 100 gelijke delen.

Eén van de honderd vakjes is rood gekleurd.

Dit is 1 100 van het geheel, 1 honderdste of 0,01.

Er zijn 25 van de honderd vakjes groen gekleurd.

Dit is 25 100 van het geheel, 25 honderdsten of 0,25.

We schrijven deze getallen in de positietabel

duizendtallen honderdtallen tientallen eenheden tienden honderdsten duizendsten

D H T E t h d

0, 4

0, 0 1

0, 2 5 1 2, 3 7 5 4 5 0, 8

We lezen de getallen in de positietabel als:

0,4 0 eenheden en vier tienden of korter: 4 tienden

0,01 0 eenheden en 1 honderdste of korter: 1 honderdste

0,25 0 eenheden en 25 honderdsten of korter: 25 honderdsten

12,375 12 eenheden en 375 duizendsten Dit getal bestaat uit 1T 2E 3t 7h 5d.

450,8 450 eenheden en 8 tienden Dit getal bestaat uit 4H 5T 0E 8t.

In de positietabel mag je een komma na het cijfer van de eenheden of gehelen zetten. € 1,75 per kg

Kommagetallen kunnen we ook op een getallenas plaatsen.

Het getal 2,5 ligt precies in het midden tussen 2 en 3.

Welk getal ligt precies in het midden tussen 2,1 en 2,3?

Welk getal ligt precies in het midden tussen 2,1 en 2,7?

1 Los op.

Welk getal noteer je op plaatsen A en B?

2 Getallen vergelijken

Plaats het juiste teken. Kies uit: <, >, =

3 Ziek

Mijn broertje Sinak voelde zich vanmorgen niet goed. Moeder nam om kwart over 8 zijn lichaamstemperatuur op (tijdstip 1).

Om 11 u voelde Sinak warm aan en mama nam opnieuw zijn lichaamstemperatuur (tijdstip 2). Hij kreeg meteen een geneesmiddel tegen de koorts.

Na drie kwartier nam mama opnieuw zijn lichaamstemperatuur (tijdstip 3).

Vul het schema aan.

1: 2: 3:

Bereken het temperatuurverschil tussen ...

Tijdstip 1 en 2:

Tijdstip 2 en 3:

1.4 Breuken

Ongeveer 21 van de 100 Vlamingen is ouder dan 65 jaar. Dat kunnen we afbeelden in een honderdveld.

Als een breuk noteren we dit als volgt: 21 100

We lezen: “éénentwintig honderdsten”

Bij deze breuk zie je een teller (21) en een noemer (100).

Hoe zet je een breuk waarvan de noemer te herleiden is naar 10, 100, 1 000… om in een kommagetal?

1 Deel de teller door de noemer.

2 Je kan ook proberen de noemer om te vormen naar 10, 100 of 1 000.

3 Dan lees je het getal af in de teller. Let goed op waar je de komma plaatst.

VOORBEELDEN:

Noemer is een veelvoud van 10: Noemer is geen veelvoud van 10 (eerst herleiden):

Een positietabel kan ook helpen!

1 Bereken.

Probeer om te zetten naar een breuk met noemer 10, 100, 1000.

Bepaal dan het kommagetal.

Hoe zet je een bepaald kommagetal om in een breuk?

1 Noteer het getal zonder komma in de teller.

2 Hoeveel cijfers kwamen er na de komma?

3 Zoveel nullen schrijf je na de 1 in de noemer.

4 Vereenvoudig de breuk.

VOORBEELDEN:

0,25 = 25 honderdsten = 25 100 = 1 4

6,2 = 62 tienden = 62 10 = 31 5

0,125 = 125 duizendsten = 125 1 000 = 1 8

2 Los op.

Een positietabel kan ook helpen!

Probeer onderstaande kommagetallen om te zetten naar een breuk met noemer 10, 100, 1000.

Vereenvoudig nadien de breuk.

2,25 =

0,7 =

0,845 = 1,006 = Rekenmachine

Hoe vereenvoudig je een breuk?

Via je rekenmachine kan je breuken omzetten in een kommagetal.

Om de breuk 15 2 om te zetten naar een kommagetal, tik je het volgende in:

1 5 ÷ 2 =

Je bekomt 7,5.

3 Bereken.

Zet de breuken om naar een kommagetal met behulp van je rekenmachine.

15 4 = 15 5 =

Geef de breuk en het kommagetal van ...

de gele figuur de groene figuur de rode figuur

VEREEN-

1.5 Procenten

Een percentage geeft de verhouding ten opzichte van 100 weer.

Per-cent of pro-cent = op 100, per 100, of honderdste

VOORBEELDEN:

In klas 6a zijn 6 van de 20 leerlingen ziek. In klas 6b zijn 7 van de 25 leerlingen ziek. In welke klas zijn er in verhouding de meeste zieken?

Maak breuken met gelijke noemers, dan kan je vergelijken.

Klas 6a: 6 20 = 30 100 = 30 op 100 = 30%

Klas 6b: 7 25 = 28 100 = 28 op 100 = 28%

Conclusie: In klas 6a zijn er in verhouding de meeste zieken.

• Het batterijpercentage van mijn smartphone geeft weer in welke mate de batterij opgeladen is.

BREUK

1.6 Relatie breuk – kommagetal –

procent

Een breuk kan je omzetten naar een kommagetal en naar een percentage.

VOORBEELD: 3 : 4 = 3 4 = 75 100 = 75 op 100 = 75% = 75 honderdsten = 0,75

Van percentage naar breuk of kommagetal

60% = 60 op honderd = 60 100 = 0,60

Van breuk naar percentage

10 25 = 40 100 = 40% Zet de breuk om naar een breuk met als noemer een veelvoud van 10.

Van kommagetal naar percentage

0,45 = 45 honderdsten = 45 100 = 45% 1,25 = 125 honderdsten = 125 100 = 125%

Omzettingen die je vaak tegenkomt:

Op de getallenas zie je duidelijk hoe de kommagetallen, breuken en procenten overeenkomen.

Rekenmachine

Procenten berekenen met een rekenmachine kan je op 2 manieren.

15% van 30 = zonder de % -toets

Tik in: 3 0 ÷ 1 0 0 x 1 5 = met de % -toets

Tik in: 3 0 x 1 5 % =

1 Bereken.

20% van 1500 = 60% van 820 = 120% van 80 = 200% van 550 =

2 Vakantie

Nadia en haar vriendinnen plannen een vakantie. Ze willen in de eerste week van november naar een bungalowpark met subtropisch zwembad.

Het verblijf kost 530 euro, maar er is een vroegboekkorting.

Wanneer ze tot 6 maanden voor aankomst boeken, krijgen ze 20% korting.

Wanneer ze tussen 6 en 4 maanden voor aankomst boeken, krijgen ze 15% korting.

Wanneer ze tussen 4 en 2 maanden voor aankomst boeken, krijgen ze 10% korting.

Hoeveel moeten ze betalen voor het verblijf als ze …

op 15 september boeken?

op 3 augustus boeken?

op 20 juni boeken?

op 8 april boeken?

1.7 Machten

Een vlakke figuur heeft geen hoogte maar wel een lengte en een breedte (twee dimensies).

Bij een vierkant zijn alle zijden gelijk.

De oppervlakte van vierkant kan je vlug berekenen:

oppervlakte vierkant = zijde x zijde

Voor dit vierkant is de oppervlakte 6 cm x 6 cm = 36 cm2 (36 vierkante centimeter).

Je kan dit ook zo schrijven: 62

Een ruimtefiguur heeft een hoogte, een lengte en een breedte (drie dimensies).

Bij een kubus zijn deze afmetingen gelijk.

Het volume van een kubus kan je vlug berekenen:

volume kubus = oppervlakte grondvlak x hoogte

Voor deze kubus is het volume 5 cm x 5 cm x 5 cm = 125 cm3 (125 kubieke centimeter).

Je kan dit ook zo schrijven: 53

Wist je dat …

je 32 kan lezen als: → 3 tot de tweede macht → het kwadraat van 3 → 3 in het vierkant

1 Los op.

= 6 x 6 x 6

TIP

2 Gras

Hoeveel bedraagt de totale oppervlakte van de grond tussen het huis en de straat?

Thibo wil gras zaaien in de voortuin. Voor hoeveel m² moet hij graszaad kopen?

3 Waterton

Hoeveel liter kan in deze waterton?

1 dm3 = 1 liter

Opa wil een watervoorraad aanleggen om zijn groenten te gieten in de zomer.

Hij wil 4 750 liter water in totaal. Hoeveel tonnen moet hij voorzien?

TIP

Hoofdbewerkingen

2.1 De optelling en aftrekking

Gehele getallen optellen

Carlo koopt een smartphone van € 450 en daarbij een hoesje van € 70.

Hoeveel betaalt hij in totaal?

Op 6 januari is het overdag -3 °C. De volgende dag is het 8 graden warmer.

Hoeveel graden is het op 7 januari?

Gehele getallen aftrekken

Carlo had eerst € 690 op zijn rekening staan.

Hoeveel staat er na de aankoop van de smartphone en het hoesje op zijn rekening?

De Moeren is een uitgestrekt landschap op de grens tussen België en Frankrijk. In Vlaanderen ligt het 2 meter onder de zeespiegel. Aan de Franse zijde is het nog 2 meter lager.

Hoeveel meter onder de zeespiegel liggen De Moeren aan Franse zijde?

Kommagetallen optellen en aftrekken

Een wit brood kost € 3,45. Een meergranenbrood kost 60 cent meer.

Hoeveel kost een meergranenbrood?

De lengte van het klaslokaal is 7,80 m. De breedte is 6 dm minder.

Hoe lang is de breedte in meter?

© Lamiot, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Breuken optellen en aftrekken

Myriam heeft een spaarkaart bij de bakker. Die kaart is 12 vakjes verdeeld. Per gekocht brood krijgen de klanten een stempel. Voor een kaart die volgestempeld is, krijg je een gratis brood.

Myriam heeft al 5 stempels, ze koopt nu 3 broden bij. Wanneer is de kaart volledig vol?

B B B B B

Dries bakt een taart en verdeelt die in 8 stukken. Jules neemt één vierde van de taart mee naar zijn vriend.

Welk deel van de taart is weg?

Welk deel blijft er over?

1 Los op.

Elsie heeft een grote appelcake gebakken. 3 4 geeft ze aan haar zussen en 1 12 aan haar grootmoeder.

Hoeveel cake houdt ze nog over? Schrijf als een breuk.

Opa Jef wil € 600 verdelen onder zijn kleinkinderen. Hij geeft 3 10 aan Nadia en 1 3 aan Nora.

De rest geeft hij aan de tweelingbroers Dave en Nick. De broers krijgen evenveel.

Hoeveel geld krijgt Dave?

Emma verjaart en heeft drie taarten gekocht voor haar vrienden.

Aan het einde van het feest is dit nog over: 2 12 chocoladetaart, 1 6 kriekentaart, 8 24 kaastaart.

Hoeveel taart is dit samen? Schrijf als een breuk.

Spaarkaart

2 Los op.

Maak de noemers gelijk.

Reken uit.

2.2 De vermenigvuldiging

Gehele getallen vermenigvuldigen

Voor de renovatie van de badkamer hebben we 6 pakken tegels nodig. Elk pak kost € 120.

Hoeveel kosten de tegels ?

Breuken vermenigvuldigen met een geheel getal

Er zijn 5 vrienden op bezoek. Ze eten elk 1 3 van een pizza.

Hoeveel pizza’s moet ik voor hen kopen?

Een kommagetal vermenigvuldigen met een geheel getal

Een zak chips kost € 2,50.

Hoeveel kosten 4 zakken?

Een kommagetal vermenigvuldigen met een geheel getal

Sara heeft veel dorst na het sporten. Ze drinkt wel 4 flesjes water van 33 cl op.

Hoeveel liter is dat samen?

Los op.

De kok voegt per 3 4 liter soep één blokje kippenbouillon toe.

Hoeveel liter soep kan hij op smaak brengen met 20 blokjes?

De kok vriest soep in dozen van 3 2 liter in. Hij kan 5 dozen vullen. Hoeveel liter soep vriest hij in?

2.3 De deling

Gehele getallen delen

5 dozen met batterijen kosten € 120.

Hoeveel kost 1 doos?

Los op.

600 : 3 =

690 : 3 = 693 : 3 = 609 : 3 =

Kommagetallen delen

: 2 =

An maakt 0,8 l thee voor zichzelf en haar drie vriendinnen. Ze verdeelt de drank gelijk in tassen.

Hoeveel liter thee krijgt ieder?

Los op.

0,8 : 2 =

0,8 : 4 =

0,8 : 10 =

0,5 : 10 =

: 5 =

Breuken delen door een geheel getal

Dries verdeelt de pizza in acht stukken. Er zijn 4 stukken over. Hij neemt daarvan de helft.

Hoeveel delen zijn dit?

Delen door een getal is gelijk aan vermenigvuldigen met zijn omgekeerde.

Los op.

Deel de breuken door een geheel getal.

3 6 : 3 =

4 6 : 2 =

3 4 : 2 =

3 5 : 2 =

2.4 De volgorde van de bewerkingen

Volgorde van de bewerkingen:

1 () Je rekent eerst de haakjes uit.

2 2 Daarna de machten

3 x/: Daarna vermenigvuldig en deel je van links naar rechts.

4 +/– En daarna tel je op en trek je af van links naar rechts.

VOORBEELD:

(12 + 8 : 4) : (10 – 6 : 2)

= (12 + 2) : (10 – 3)

= 14 : 7 = 2

Los op.

72 : (2 + 2 x 3) + 3

Rekenvaardigheden

3.1

Afronden

Afronden tot op het tiental

Een getal afronden is het getal herleiden tot het dichtstbijzijnde ronde getal.

VOORBEELD:

Eindigt het getal op 1, 2, 3 of 4 dan schrijven we het vorige ronde getal. Eindigt het getal op 5, 6, 7, 8 of 9 dan schrijven we het volgende ronde getal.

We ronden 161, 162, 163 en 164 af naar 160. We ronden 165, 166, 167, 168 en 169 af naar 170.

Om af te ronden op het tiental, kijken we naar de eenheden.

Afronden tot op het honderdtal

VOORBEELD: 629 → 600

629 afronden op het honderdtal: kijk naar het tiental (2) → schrijf het vorige ronde honderdtal (= 600)

VOORBEELD: 253 → 300

253 afronden op het honderdtal: kijk naar het tiental (5) → schrijf het volgende ronde honderdtal (= 300)

Afronden

tot op het duizendtal

VOORBEELD: 6 358 → 6 000 6 358 afronden op het duizendtal: kijk naar het honderdtal (3) → schrijf het vorige ronde duizendtal (= 6 000)

VOORBEELD: 2 896 → 3 000 2 896 afronden op het duizendtal: kijk naar het honderdtal (8) → schrijf het volgende ronde duizendtal (= 3 000)

Afronden doe je normaal op getallen die zinvol zijn. Je rondt af om te schatten, om een uitkomst te controleren, om te weten hoe groot een bedrag is, om getallen vlug te kunnen lezen ...

Emma vertrekt met haar fiets om kwart over 8 en komt om 11.15 u. aan. Ze heeft 43 km gereden.

Hoeveel reed ze gemiddeld per uur ? Rond af.

De hoogste berg van de wereld, de Mount Everest, is 8 849 m hoog.

Rond af: Dat is bijna m of km boven de zeespiegel.

De Mont Blanc, de hoogste top van de Alpen, is 4 807,81 meter hoog.

Rond af: Dat is ongeveer km lager dan de Mount Everest.

Wanneer niet afronden?

VOORBEELDEN:

Het is nu 8.15 u, de trein vertrekt om 9.10 u. Je mag niet zeggen dat je nog een uur de tijd hebt, want dan kom je te laat!

• Om een cake te bakken, heb je 150 g bloem nodig. Dit mag je niet afronden, anders mislukt de cake!

Afronden: ‘ongeveer’, ‘bijna’, ‘ruim’

Niet afronden: ‘precies’

Geldwaarden afronden

• Afronden om vlug te schatten

Om de som van geldwaarden af te ronden, ronden we bedragen af tot een rond getal.

VOORBEELD:

Ik koop een frisdrankje van € 4,65 en een pak wafels van € 5,15. Heb ik voldoende met een briefje van € 10 om te betalen?

→ Bedragen afronden naar de euro (kijk naar de tienden): frisdrank van € 5 en wafels van € 5. Ik heb wellicht voldoende met een briefje van € 10.

• Cash betalen in de winkel

Je kan in België niet meer betalen met muntstukken van 1 cent (€ 0,01) en 2 cent (€ 0,02).

Bij cash betalingen in de winkel worden de bedragen zo afgerond:

→ Als het totaalbedrag eindigt op 1 of 2 cent, wordt dat afgerond naar omlaag, tot 0.

→ Als het totaalbedrag eindigt op 3, 4, 6 of 7 cent, wordt afgerond naar 5.

→ Als het totaalbedrag eindigt op 8 of 9 cent, wordt afgerond naar omhoog, tot 0.

VOORBEELDEN:

12,91 → 12,90

12,92 → 12,90

12,93 → 12,95

12,94 → 12,95

12,95 → 12,95

12,96 → 12,95

12,97 → 12,95

12,98 → 13,00

12,99 → 13,00

Schat wat je moet betalen door de bedragen op het kasticket hieronder gepast af te ronden.

Ik schat: €

Bereken het totaalbedrag met je rekentoestel en rond correct af, je betaalt cash.

Juist geschat?

Wist je dat …

je veilig en makkelijk online kunt betalen? Dit kan onder andere met de Payconiq-app. Het minimumbedrag voor een betaling via het scannen van een QR-code is € 0,02. Het maximumbedrag voor een betaling bij een handelaar is € 1 500, en € 250 voor een betaling tussen vrienden.

Deze bedragen worden niet afgerond.

Dus: een pakje chips van € 2,28 kost bij cash betaling € 2,30. Bij een online betaling blijft dit € 2,28.

Bekijk de grafiek en rond de getallen in de tabel af.

Gemiddeld inkomen in € per provincie en voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest in 2020

Provincie Vlaams-Brabant 22 836

Provincie Waals- Brabant 22 482

Provincie Oost-Vlaanderen

21 372

Provincie West-Vlaanderen 20 619

Provincie Antwerpen 20 608

Provincie Limburg 19 876

Provincie Luxemburg 19 363

Provincie Namen 19 205

Provincie Luik 18 233

Provincie Henegouwen 17 118

Brussels Hoofdstedelijk Gewest 15 444 België 19 671 AANTAL: ROND AF OP ...

GEMIDDELD INKOMEN IN ... EEN HONDERDTAL EEN DUIZENDTAL

Provincie Vlaams-Brabant

Provincie Waals-Brabant

Provincie Oost-Vlaanderen

Provincie West-Vlaanderen

Provincie Antwerpen

Provincie Limburg

Provincie Luxemburg

Provincie Namen

Provincie Luik

Provincie Henegouwen

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

België

Met welke getallen kan je vlug een vergelijking maken tussen de provincies: de getallen van de tweede of van de derde kolom?

3.2 Schatten

Door getallen af te ronden, kan je handig schatten

Schatten en afronden bij delingen

VOORBEELD

4 523 : 5

Rond af naar de honderdtallen.

4 500 : 5 = Denk aan de tafel van 5.

4 500 : 5 = 900

Rond af en schat.

4 219 : 6 = =

4 769 : 8 = =

4 396 : 4 = =

Schatten door te verdelen

Schat hoeveel stenen er in deze muur zitten.

• Verdeel het geheel in gelijke delen.

Schat of tel de hoeveelheid van 1 deel

• Bereken: hoeveelheid 1 deel x aantal delen.

Ik schat dat er bakstenen in de muur zitten.

Hoeveel brandstof is er nog in de tank als je weet dat een volle tank 60 liter brandstof bevat? Schat met een breuk en geef je antwoord in liter.

Ik schat dat er nog brandstof in de tank is.

Dat is liter.

Op welke pagina steekt de bladwijzer ongeveer? Schat met een breuk.

Ik schat dat de bladwijzer steekt op van het boek.

Als het boek in totaal 560 pagina’s telt, op welke bladzijde ongeveer steekt dan de bladwijzer?

De bladwijzer steekt ongeveer op pagina

3.3 Handig rekenen

Splitsen bij x en :

1 Splits één van de factoren en noteer de opgave als een som (of verschil) van twee eenvoudige bewerkingen.

2 Reken de haakjes afzonderlijk uit.

3 Bereken de som (of het verschil).

VOORBEELDEN:

15 x 120 = 15 x ( 100 + 20) = (15 x 100) + (15 x 20) = 1 500 + 300 = 1 800

Reken uit.

7 x 330 =

x 11

1 575 : 5 = (1 500 + 75) : 5 = (1 500 : 5) + (75 : 5) = 300 + 15 = 315

Een natuurlijk getal x 4, x 5, x 20, x 25 en x 50

Een getal x 4 → x 2 en x 2

Een getal x 5 → x 10 en : 2

Een getal x 20 → x 2 en x 10

Een getal x 25 → x 100 en : 4

Een getal x 50 → x 100 en : 2

VOORBEELDEN:

18 x 5 = (18 x 10) : 2 = 180 : 2 = 90

Reken uit.

35 x 20 = = =

35 x 4 = = =

82 x 5 = = =

Een natuurlijk getal : 4, : 5, : 20 en : 50

Een getal : 4 → : 2 en : 2

Een getal : 5 → : 10 en x 2

Een getal : 20 → : 10 en : 2

Een getal : 50 → : 100 en x 2

VOORBEELDEN:

115 x 20 = (115 x 2) x 10 = 230 x 10 = 2 300

x 25 = = =

x

x 5 = = =

248 : 4 = (248 : 2) : 2 = 124 : 2 = 62 4 200 : 50 = (4 200 : 100) : 2 = 42 : 2 = 84

Reken uit.

320 : 20 = = =

450 : 5 = = = 5 060 : 4 = = = 1 800 : 50 = = =

Een natuurlijk getal x 10, x 100, x 1 000 en : 10, : 100, : 1 000 TD D H T E 2 5 2 5 0 2 5 0 0

2 5 0 0 0

25 x 10 = 250 1 nul toevoegen De E worden T, de T worden H.

25 x 100 = 2500 2 nullen toevoegen De E worden H, de T worden D.

25 x 1 000 = 25 000 3 nullen toevoegen De E worden D, de T worden TD.

25 000 : 10 = 2 500 1 nul verwijderen De TD worden D, de D worden H.

25 000 : 100 = 250 2 nullen verwijderen De TD worden H, de D worden T.

25 000 : 1 000 = 25 3 nullen verwijderen De TD worden T, de D worden E.

1 Reken uit.

321 x 10 =

75 x 100 =

231 x 1 000 = 640 : 10 = 5 400 : 100 = 9 000 : 1 000 =

2 Los op.

Tijdens een onweer is er veel regen gevallen. De kelder is onder water gelopen. Er is 6 m3 water in de kelder. Hoeveel emmers van 10 liter is dat?

Op de babyborrel van Thomas worden 100 mensen verwacht. De papa voorziet per persoon 6 frisdrankjes van 20 cl. Hoeveel liter frisdrank moet hij kopen?

Kommagetallen x 10, x 100 en x 1 000

Een getal wordt een kommagetal : 10, : 100 en : 1 000

TD E t h d

5 6, 5, 6

0, 5 6

0, 0 5 6

0,056 x 10 = 0,56 komma schuift 1 plaats naar rechts De d worden h, de h worden t.

0,056 x 100 = 5,6 komma schuift 2 plaatsen naar rechts De d worden t, de h worden E.

0,056 x 1 000 = 56 komma schuift 3 plaatsen naar rechts De d worden E, de h worden T.

56 : 10 = 5,6 komma schuift 1 plaats naar links De T worden E, de E worden t.

56 : 100= 0,56 komma schuift 2 plaatsen naar links De T worden t, de E worden h.

56 : 1 000 = 0,056 komma schuift 3 plaatsen naar links De T worden h, de E worden d.

Reken uit.

0,6 x 10 =

0,056 x 100 =

0,458 x 1 000 = 6,8 : 10 = 8,6 : 100 = 68 : 1 000 =

Wiskundetaal

x 10 = het tienvoud

x 100 = het honderdvoud

x 1000 = het duizendvoud

: 10 = het tiende

: 100 = het honderdste

: 1 000 = het duizendste

Los op.

het tienvoud van 6,4 is

het honderdvoud van 2,04 is

het duizendvoud van 7,9 is

het tiende van 81 is

het honderdste van 641 is

het duizendste van 8 is

Een percent van een getal nemen

10% van 200 = 1 10 van 200 = 200 : 10 = 20 →

20% van 200 = 1 5 van 200 = 200 : 5 = 40 →

25% van 200 = 1 4 van 200 = 260 : 4 = 50 →

50% van 260 = 1 2 van 200 = 200 : 2 = 100 →

Los op.

50% van 240 =

Deel door 10.

Deel door 5.

Deel door 4.

Deel door 2.

20% van 500 = 25% van 600 = 10% van 8,5 =

Handig x 9 en x 11

Een getal x 9 → : 10 en – 1 keer het getal

Een getal x 11 → : 10 + 1 keer het getal

VOORBEELDEN:

9 x 15 = 150 - 15 = 135

9 x 66 = 660 - 66 = 594

Los op.

11 x 15 = 150 + 15 = 165

11 x 66 = 660 + 66 = 726

De hond van Sara eet gemiddeld 100 g brokken per dag. In één zak brokken zit 4 kg. Hoeveel porties van 100 g zitten in 1 zak?

Jules trakteert voor zijn verjaardag. Hij koopt 9 dozen waarin telkens 12 zakjes chips zitten. Hoeveel zakjes chips heeft hij gekocht?

Opa bakt 11 pizza’s. Elke pizza verdeelt hij in 8 stukken. Hoeveel stukken heeft hij?

Twintig vrienden hebben met de lotto samen € 24 860 gewonnen. Ze verdelen het bedrag eerlijk. Hoeveel euro krijgt ieder?

Oefeningen

1 Schrijf de getallen in de positietabel. Zet een kruisje voor het getal waar het cijfer 3 de grootste waarde heeft. 4 236 6 213 16 321 3 012 4 333

2 Schrijf in cijfers: 3 miljoen

3 Op 1 januari 2023 telde België elf miljoen zeshonderdzevenennegentigduizend vijfhonderdzevenenzeventig inwoners.

Schrijf het aantal inwoners in de positietabel van oefening 1.

4 Bereken de volgende machten. Controleer ook telkens je resultaat. 22 =

5 Reken uit.

de oppervlakte van een vierkant ZIJDE VIERKANT

het volume van een kubus ZIJDE GRONDVLAK

6 Reken uit. Controleer ook telkens je resultaat.

-100 : 2 =

200 + (-130) =

145 + (-25) =

-2 x 3 =

120 : 2 =

7 Welk getal ligt in het midden …

tussen 4 en 5:

tussen 20 000 en 30 000:

tussen 450 en 550:

8 Temperatuur

+ 18 =

– 355 =

x 33 =

x 33 =

– 23 =

Een getallenas kan je helpen! TIP

tussen 0,03 en 0,04:

tussen 21,1 en 22,7:

tussen 235 en 249:

In 2022 was de gemiddelde temperatuur in juni 19,4 °C. In 2023 was dit 17,3 °C. Hoeveel bedraagt het verschil?

9 Zet om van breuk naar kommagetal. Controleer ook telkens je resultaat.

10 Reken uit. Controleer ook telkens je resultaat.

320 + 80 =

320 + 190 =

200 – 22 =

320 – 80= 1 500 – 15 =

11 Kommagetallen optellen en aftrekken

Reken uit. Controleer ook telkens je resultaat.

2,2 – 0,2 =

2,2 – 2 =

40,5 + 0,5 =

40,5 + 0,05 =

405 + 5,5 =

+ 101 =

+ (-101) =

000 – 222 =

500 – 155 =

+ 99 =

2,2 – 0,02 =

2,2 – 0,22 = 10 – 0,01 = 4 005 + 405,5 = 4 005 + 55,5 =

12 Breuken optellen en aftrekken

Reken uit. Controleer ook telkens je resultaat.

13 Gehele getallen vermenigvuldigen.

Reken handig uit. Controleer ook telkens je resultaat.

320 x 4 =

15 x 11 =

22 x 5 =

56 x 10 =

650 x 20 =

99 x 100 =

250 x 50 =

280 x 3 =

600 x 25 =

525 x 1 000 =

14 Een kommagetal vermenigvuldigen met een geheel getal

Reken uit. Controleer ook telkens je resultaat.

1,2 x 4 =

1,2 x 5 =

1,25 x 4 =

1,25 x 10 =

6,35 x 100 =

2,58 x 1 000 =

50,2 x 4 =

4,5 x 5 =

123,321 x 100 =

2,5 x 50 =

15 Breuken vermenigvuldigen en delen

Reken uit. Controleer ook telkens je resultaat.

1 2 x 3 = = 1 2 x 4 = = 3 5 x 4 = = 3 4 x 6 = = 5 3 x 9 = =

16 Gehele getallen delen.

Reken handig uit. Controleer ook telkens je resultaat.

260 : 4 =

230 : 5 =

824: 4 =

560 : 10 =

2 200 : 50 =

900 : 4 =

760 : 20 =

1 : 5 =

2 : 5 =

6 : 5 =

17 Kommagetallen delen

Reken uit. Controleer ook telkens je resultaat.

1,2 : 2 =

50,5 : 5 =

50,6 : 100 =

100,1 : 2 =

100,1 : 100 =

18 Een procent van een getal nemen

Vul de tabellen aan.

Neem 10% van ...

Neem 20% van ...

Neem 25% van ...

Neem 50% van ...

1,2 : 6 =

50,6 : 5 = 100,1 : 4 =

: 5 = 1,2 : 5 =

19 Zeshoek

Op elk hoekpunt van een zeshoek staat een getal. Sommige getallen zijn niet zichtbaar. De som van de 6 getallen van elke zeshoek is gelijk aan 30. Welk getal hoort op de plaats van het vraagteken?

20 Afronden

Rond de getallen af naar ..

21 Bladwijzer

Dit boek telt 890 pagina’s. Schat tussen welke pagina’s de bladwijzer steekt.

22 Zetels

Jo en Julia gaan naar de cinema. In de zaal is 80% van de zetels bezet. Er zijn in totaal 250 zetels.

Hoeveel zetels zijn er nog vrij?

23 Taart

Jana wil een taart bakken voor 12 personen

Recept voor 4 personen:

340 g bloem

340 g boter

1

5 kg suiker

1 10 kg vanillesuiker

6 eieren

Hoeveel ingrediënten heeft ze nodig voor een taart voor 12 personen?

24 Snoeper

Nadia eet twee weken lang elke dag 1 4 van een reep chocolade. Hoeveel repen moet ze kopen om voldoende chocolade te hebben?

25 Hoeveel?

Mo schenkt 1 5 deel van een literfles in mijn glas. Ik drink mijn glas voor de helft leeg.

Hoeveel liter zit er nog in mijn glas?

26 Een procent van een getal nemen

Vul de tabellen aan.

Neem 10% van ...

27 Kersencocktail

Ingrediënten 50 cl kersencocktail:

1 10 is appelsap, 40% is kersensap, 1 5 is sinaasappelsap en de rest is water.

Bereken de delen in cl.

1 10 van 50 cl is appelsap = cl

40% van 50 cl is kersensap = cl

1 5 van 50 cl is sinaasappelsap = cl

Hoeveel cl water bevat het drankje?

28 Breuk-kommagetal-procent

Reken uit en vul in.

29 Handig rekenen

Reken handig uit. Controleer ook telkens je resultaat.

25 x 9 =

360 x 11 =

250 x 25 =

120 x 50 =

1 050 x 5 =

1 050 : 5 =

170 x 5 =

170 : 5 =

68 : 4 =

251 x 4 =

30 Rekensliert

Vul de rekensliert aan.

31 Spaarboekje

Ik open een spaarboekje en zet er 1 500 euro op. De bank belooft mij een interest van 3% na een jaar.

Hoeveel euro zal er na 1 jaar op mijn spaarboekje staan? : 5 x 1 000

32 Volgorde van de bewerkingen

Reken uit door rekening te houden met de volgorde van de bewerkingen.

(16 + 52) x (25 – 42)

7 10 – ( 2 5 –1 4 )

33 Camping

Schat hoeveel tenten er op de camping staan. Leg uit hoe je schat.

34 Apotheek

De apotheker maakt een grote fles hoestsiroop van 2 l.

Hoeveel lepeltjes van 0,005 l kun je daarvan nemen?

35 Zagen

Emma heeft een plank van 2 m. Ze zaagt die in stukjes van 0,025 m.

Hoeveel stukjes heeft ze?

36 Bakstenen

Schat hoeveel bakstenen er te zien zijn in deze muur. Leg uit hoe je schat.

37 Auto’s

Er zijn 72 auto’s in voorraad in de garage. Verkoper Ahmad verkocht 5 12 van de voorraad. Verkoper

Mauro verkocht 3 8 van de voorraad.

Hoeveel auto’s zijn er verkocht? Noteer met een breuk en met een getal.

Hoeveel auto’s zijn er nog in voorraad?

38 Solden

In winkel ONNI zijn er solden. De eerste week van de solden vroeg men nog 3 4 van de prijs van een

kledingstuk. De tweede week nog 2 5 van de oorspronkelijke prijs.

Keano wil een trui kopen. Eerst kostte die € 100. Wat is de prijs na de eerste korting en wat is de prijs na de tweede korting?

Hoeveel korting geeft men extra in week 2? Noteer met een breuk.

39 Atletiek

Ella en Noor lopen rondjes op de atletiekpiste. Ella doet 6 minuten over een rondje en Noor 7 minuten.

Na hoeveel minuten lopen ze naast elkaar?

40 Satelliet Suzy

Drie satellieten draaien rond de aarde. Ze vertrekken samen. De eerste satelliet doet 9 dagen over een ronde, de tweede 15 dagen en de derde 30 dagen.

Na hoeveel dagen komen ze elkaar weer tegen?

41 Vierkanten

In een vierkant zijn 3 kleinere vierkanten getekend. Wat is de lengte aangeduid met het vraagteken?

Kangoeroewedstrijd - Koala 2020 opgave 22

42 Plooien

Burak heeft een vierkanten blad met een zijde van 10 cm. Hij vouwt de hoeken naar het middelpunt van het vierkant. Zo maakt hij een klein vierkant. Wat is de oppervlakte van het kleine vierkant?

Kangoeroewedstrijd - Koala 2016 opgave 16

43 Cijfers

6 4 8 1 0 9

Maak met deze cijfers het grootst en het kleinst mogelijke getal.

Grootste getal:

Kleinste getal:

44 Muntstukken

Opa heeft 278 muntstukken van € 1. Hij verdeelt ze eerlijk onder zijn 9 kleinkinderen.

Hoeveel muntstukken krijgt ieder kleinkind? Hoeveel houdt opa over?

45 Airco

Er is een probleem met de airco van de auto.

Ofwel herstellen de garagisten de airco, wat € 250 kost aan werkuren en € 185 kost aan materiaal. Ofwel wordt er een nieuwe airco geïnstalleerd. Die kost € 702, maar Sara krijgt er 8% korting op.

Wat is de voordeligste keuze?

46 Kaasblokjes

Deze kaasblokjes hebben elk als zijde 3 cm.

Hoeveel cm3 hebben ze elk als volume?

Hoeveel cm3 is dat samen?

47 Potgrond

In een zak potgrond zit 40 liter grond.

Hoeveel dm3 is dit? dm3

Ik heb 1 m3 potgrond nodig. Hoeveel zakken moet ik kopen?

Als ik zakken potgrond van 30 liter koop, hoeveel zakken moet ik dan kopen om zeker 1 m3 te hebben?

48 De KIX-code

Soms staan er onderaan een briefomslag een hele reeks streepjes.

Die streepjes zijn een code voor het adres van de bestemmeling van de brief. Als de afzender de KIX-code onder het adres op de envelop afdrukt, kan de sorteermachine van de post het adres machinaal lezen.

De KIX-code is een code die bestaat uit 4 verticale streepjes om cijfers en letters voor te stellen.

Hieronder kan je zien welke symbolen gebruikt worden.

Los de code op. Wat kan je lezen ?

Schrijf je voornaam in KIX-code.

Schrijf het postnummer van je woonplaats in KIX-code.

49 Gebarentaal cijfers

Je kan letters maar ook cijfers voorstellen in gebarentaal. Dat doe je met je hand.

Welk getal kan je hier lezen? Vul de tabel en daarna de zin aan.

De hoogste berg van Amerika, Mount McKinley, ligt in Alaska. Hij is m hoog.

50 Morse-code

Morse is een communicatiecode bestaande uit signalen. Bij deze code worden 2 mogelijke signalen gebruikt, namelijk lange en korte signalen. De combinaties die gevormd worden met deze lange en korte signalen vormen letters, cijfers en leestekens die het morse alfabet voorstellen.

Reken uit. Hoeveel is …

Schrijf het product in Morse-code.

51 Suguru

Deze logische puzzel bestaat uit blokken in verschillende formaten.

Als je vijf vakjes in een blok ziet, dan moeten de getallen 1, 2, 3, 4 en 5 erin geplaatst worden.

Als je vier vakjes in een blok ziet, dan moeten de getallen 1, 2, 3 en 4 erin geplaatst worden.

Als een blok maar één vakje telt, dan weetje onmiddellijk dat daar een 1 in staat.

Dit is de spelregel: als je een getal in een vakje invult, dan zullen de 8 vakjes errond, dit getal niet bevatten. Slaag je erin om alle vakjes correct in te vullen?

Vul nu zelf de Suguru’s aan.

52 Welk getal?

Een getal van vier cijfers voldoet aan de volgende omschrijving:

Het laatste cijfer is een 7.

Het getal is kleiner dan 1500.

De som van de cijfers is 12.

Er staan geen gelijke cijfers naast elkaar.

· Het getal bevat geen nul.

Welk getal zoeken we?

53 Sausjes

In een frituur kost een kinderfriet 2,50 euro, een kleine friet 3,25 euro, een medium friet 3,95 euro. Mayonaise kost 10 cent, ketchup kost 15 cent, andalouse kost 25 cent, cocktailsaus kost 30 cent en speciaalsaus kost 40 cent.

Mira bestelt een pak friet met saus en betaalt met munten van 1 euro en een muntstuk van 5 cent. Ze krijgt een muntstuk van 50 cent terug. Welke saus heeft ze besteld?

54 Nonogram

Een nonogram is een logische puzzel waarbij je een afbeelding moet onthullen door cellen in een raster te kleuren of leeg te laten, op basis van tips die langs de randen van het raster zijn gegeven. De tips geven aan hoeveel aaneengesloten cellen in elke rij of kolom moeten worden ingekleurd. Kleur nu zelf het nonogram in. We starten met een makkelijke, daarna een iets moeilijkere.

55 Wie is de eigenaar van de krokodil?

Zoek uit wie de eigenaar van de krokodil is met behulp van onderstaande aanwijzingen.

Ga als volgt te werk:

· Begin met de aanwijzingen die directe informatie geven en vul deze in de tabel in.

Als er maar één optie overblijft voor een bepaalde categorie, vul deze dan in.

Vijf meisjes zitten naast elkaar. Er wordt gevraagd naar hun lievelingskleur, lievelingsdessert, hobby en huisdier. Ze vertellen ook waar ze op reis gaan deze zomer.

De tips:

Hazel houdt van chocomousse.

De persoon die een hamster bezit, houdt van zwemmen.

Hannah eet graag een ijsje als dessert.

Lily zit links van Cilou.

Lucy is de eerste van links.

De eerste persoon rechts houdt van zwemmen.

De persoon die graag een moelleux eet als dessert, heeft een paard.

De persoon in het midden eet graag een ijsje als dessert.

Het lievelingskleur van Lily is groen.

De persoon links van de middelste persoon gaat naar Turkije op reis.

De persoon die naar Mallorca op reis gaat, heeft als lievelingskleur geel.

De persoon die graag chocomousse eet, zit naast de persoon die naar Florida op reis gaat.

De persoon die houdt van roze, gaat naar Florida op reis.

De persoon die op de eerste plaats zit, heeft als lievelingskleur geel.

Het meisje die graag blauw ziet, heeft een hond.

De persoon die graag aan skiën doet, zit naast de persoon die een hamster heeft.

De persoon die rechts zit van het meisje die tennist, doet aan paardrijden.

De persoon die naast het meisje zit die graag moelleux eet, houdt van crème brulée.

De persoon met als lievelingskleur paars gaat naar Frankrijk op reis.

De persoon die graag tiramisu eet, heeft een konijn.

De persoon die aan skiën doet, zit naast het meisje die bowling speelt.

Lily gaat naar Nederland op reis.

dessert huisdier hobby vakantie

Wie is de eigenaar van de krokodil?

Ik kan

getallen ordenen op een as. een breuk omzetten naar een kommagetal. een kommagetal omzetten naar een breuk. een getal verheffen tot een macht. gehele getallen optellen en aftrekken. breuken optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. de volgorde van bewerkingen toepassen. schatten. regels van handig rekenen toepassen. een wiskundetaak begrijpen.

Woordenlijst

natuurlijke getallen: getallen, zoals 0, 1, 2, 8, 25 ...

gehele getallen: getallen zoals -12, -7, -2, 0, 5, 13 ...

kommagetallen: getallen zoals 7,5; 3,4; -22,75 ...

breuk: bestaat uit een teller, een breukstreep en een noemer

Colofon

Auteur Willy De Herdt

Design & Lay-out die Keure

Eerste druk 2024/506

ISBN 978 90 4864 938 9 - KB D/2024/0147/182

Bestelnummer 90 850 0070 - NUR 127 - Thema YPMF

Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge

RPR 0405 108 325 - © Copyright by die Keure, Brugge

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No parts of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. De uitgever heeft naar best vermogen getracht de publicatierechten volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die niettemin menen nog aanspraken te kunnen doen gelden, kunnen dat aan de uitgever kenbaar maken.

Die Keure wil het milieu beschermen. Daarom kiezen wij bewust voor papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council® (FSC®) draagt. Dit product is gemaakt van materiaal afkomstig uit goed beheerde, FSC®-gecertificeerde bossen en andere gecontroleerde bronnen.

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.