DILEMMA Studentenblad van de Blandijn
2
Chaos & verval
Boekentoren, where art thou?
Interview met Tom Lanoye
5x Film Fest Gent
6
15
29
Gent
Editie 2
November 2017
V.U. : Youness Iken & Julie Vlaminck
DILEMMA II
2
www.filologica.be/dilemmaonline.php
De preses (s)preekt Is het eigen aan de student Taal- en Letterkunde dat we in onze boekenkast een plankje met allemaal lege notitieboekjes hebben of ben ik daar alleen in? Om verliefd rond te lopen op de Boekenbeurs maar niet te kunnen kiezen en niet genoeg geld te hebben voor alles, dus dan wordt het maar niks? Naast mijn bed ligt een hoge stapel, stuk voor stuk schatten, op me te wachten. Ik koop geen pareltjes meer tot ik al degene die ik al heb de aandacht kan geven die ze verdienen. Ik prop ze in mijn stille uurtjes; tijdens treinritten en op de bank met mijn hondje, maar wie heeft er ooit tijd genoeg om te lezen? De student Taal- en Letterkunde niet, dat is zeker.
Het is evenzeer voor mezelf als voor jullie, maar dat merkte je waarschijnlijk al. Doe vooral wat je graag doet en doe het nu. De grootste tip die ik jullie kan meegeven is: plezier vinden in je cursussen. Blok je cursus met het oog op de examenvragen maar niet om ervan af te zijn, nee, omdat je de richting gráág doet. Jij en ik, we zitten hier met een reden die ik enkel als ‘passie’ kan benoemen. Zie je het even niet meer zitten? Loop de berg naar beneden tot de Kouter, raak de ruggen van je lievelingsboeken aan in het Paard Van Troje en je kan er weer even tegen.
En ja, jullie voelen het ook, hé? Hoe dikker de sjaals, hoe groter het schuldgevoel. Ik heb zelf alweer vijftien verschillende markeerstiften in pastel gekocht, schutkaarten met én zonder lijntjes en natuurlijk ook van die smalle post-its om mijn hoofdstukken mee aan te duiden (ja, mama, ik heb dat echt allemaal nodig, ja, elk jaar opnieuw). Niets is verraderlijker dan een vals gevoel van productiviteit, want als mijn stationary er klaar voor is, dan ik ook. Toch? Mispak je niet bij het tellen van de weken. In één adem wordt week 3 week 6 en voor je het weet, hebben de weken twee cijfers maar moet jij nog steeds de naam van je prof correct leren schrijven. Uitstelgedrag is stresserender dan effectief bezig zijn, ook al is een planning maken leuker dan hem uitvoeren. Hoor je me preken, Dilemmalezers?
© Alexander Photokin
Aulikki Lefèvre Preses Filologica 2017-2018
CHAOS & VERVAL
3
Inhoudstafel INLEIDING 3
CULTURAMA
De preses (s)preekt Inhoudstafel Scriptoriaal Colofon
ta:lk nd 25 Etymologica 25 Nunc est scribendum 28 Benjamin de Roover 28 Cinématique 29 Film Fest Gent: 5 do’s en don’ts 29 Bühne 32 Recensie: 4.48 Psychosis - NTGent 32 Van vroeger en nu 33 Kupari: bitter litteken van The Homeland War 33
Boekentoren, where art thou?
6
INTERVIEW
14
Bijten door dilemma’s met Tom Lanoye
FILOLOGICA Activiteitenkalender Verslag doopcantus
15
20 21 22
v
FOCUS 6
e
3 4 5 5
AUW LA Poëzie
4
DILEMMA II
15
36 37
SPEAKER’S CORNER 40 Opinie Vergane glorie
EXTRA
6
24
Puzzelen Doolhof 20.0 Satire Boekentoren
41 41
42 43 43 44 44
29
Sc
p
r
r
l i o a t a
Allerliefste Dilemma-snoesjes, Heeft de chaos van de voorbije lesweken jullie leven volledig overgenomen? Verkeren jullie bureaus in een ware status van verval nu de blok- en examenperiode stilletjes aan dichterbij sluipen? Zijn jullie de inzinking nabij wanneer je denkt aan al die naderende deadlines? Geen nood: het Dilemma-team is er om je hiermee te helpen! Bij het horen van de woorden “Chaos & Verval” denkt elke Blandino ongetwijfeld aan de Boekentoren, en dan vooral aan die stellingen errond die maar niet weg worden genomen. Deze betreurenswaardige situatie inspireerde ons om op te zoek te gaan naar de diepere krochten van de Boekentoren. Nu ja, “krochten”: de delen die af zijn, zien er veelbelovend uit zoals je (net niet in het levensgroot) absoluut moet zien en lezen in onze focusreportage. Onze zoektocht ging verder op een feestelijke zondagmiddag tijdens de viering van Iedereen UGent waar we de kans kregen samen te zitten met alumnus en literair ondernemer Tom Lanoye. We legden hem enkele mooie dilemma’s voor, hadden het over zijn werk en genoten nadien van een indrukwekkende voordracht in Auditorium 5 (inderdaad, Jeanne Wiemer, we zullen het niet meer over haar hebben ...). Voor degenen die er niet bij waren: je hebt wat gemist. Wees echter niet getreurd! Je kan de opgelopen schade inhalen op dinsdag 5 december, met het debatduel tussen Charlotte Van den Broeck en Filip Rogiers, deze keer in Auditorium 2. Met deze geweldige avondactiviteit hopen wij jullie de nodige afleiding te bieden in tijden van diepe stress, zodat je niet in een totale psychose terechtkomt zoals Sarah Kane. Meer hierover in de recensie van haar stuk 4.48 Psychosis opgevoerd door NTGent. Onze zoektocht naar chaos en verval bracht Youness in Cerreto, proscriptor Michiel Verplancke in het Kroatische Kupari en Ilias naar niet zo heel ver hiervandaan: de Blandijntoiletten (maar gelukkig niet alleen dat). Verder hopen wij dat jullie intussen allemaal bekomen (lees: ontkaterd) zijn van onze doopcantus, waarvan je trouwens een verslag vindt op pagina 22, en helemaal klaar zijn voor onze seventies-themafuif donderdag in de Delta! See you there! Heel veel liefde, jullie scriptoren
COLOFON V.U. Youness Iken Julie Vlaminck Scriptoren Filologica Blandijnberg 2, 9000 Gent Hoofdredactie Youness Iken Julie Vlaminck Cover Youness Iken Links Impressie van de ruïnes in Rome, Italië Figures Conversing Among the Ruines, Gian Paolo Panini, olie op doek, ca. 1760 Rechts De ruïnes van Khalidiya in Homs, Syrië © UNHCR/Andrew McConnell, 2017 Vormgeving Abel Demuysere Youness Iken Correctoren Youness Iken Simon Lambrechts Luna Van Rillaer Julie Vlaminck Redactie Floris Ameel Shannon Collyns Jef Daeninck Benjamin De Roover Youness Iken Aulikki Lefèvre Lorin Renodeyn Tobias Santens Anke Tilley Emiel T’Kindt Jorge Van de Sompel Michiel Verplancke Ilias Vierendeels Julie Vlaminck Merel Waeyaert Wij bedanken Muriel Van den Bosch Lucien Lefèvre Walibi Wij vervloeken Charlatans Onverwachte faillissementen Vergeetachtige Germaniaprosenioren
Van links naar rechts: Youness (scriptor 1), Julie (scriptor 2)
De Belvedère
FOCUS
SYLVIA VAN PE
UNIVERSITEITSBIBL
“Het heeft voordat men de Boekentoren hee
Focus
BOEKENTOREN, WHERE ART THOU?
ETEGHEM
LIOTHECARIS
lang geduurd waarde van de eft leren inzien”
Wanneer
je naar de website van de Boekentoren surft, kom je op een hypermoderne welkompagina terecht. In een uithoek kun je alle details lezen over de verbouwingswerken. In rood onderaan wordt het einde van de sluiting van de Boekentoren aangekondigd: 2015. We zijn twee jaar later en een Filoloog meldt ergens te hebben gehoord dat de verwachte einddatum van de renovatie naar 2019 is verschoven. Hoe ver staan de zaken met de renovatie echt? Hoog tijd dat de gemiddelde voorbijganger een sneakpeek krijgt van het werk achter de schermen. We gingen langs bij universiteitsbibliothecaris Sylvia Van Peteghem om (bijna) letterlijk en figuurlijk dieper te graven in het gebouw: “Weinig mensen realiseren zich wat er zich hier binnen allemaal bevindt.” Onze mond viel alvast open.
De geschiedenis: de studie, het geld Het was al jaren lelijk duidelijk: de Boekentoren was dringend toe aan renovatie. De bruin-beige buitenkant vertoont afbrokkelingen en er zijn ook scheuren. Pas 20 jaar nadat Norbert Poulain aan de alarmbel trok en de Boekentoren tot beschermd erfgoed liet opwaarderen, ging de bal aan het rollen. Niet dankzij iemand van de UGent, maar met een privépersoon. De rijke jongeman André Singer kocht de plannen van de Boekentoren in Brussel en liet op 3 maanden tijd (!) een studie opmaken
CHAOS CHAOS&&VERVAL VERVAL
77
Focus
door een studiebureau. In 2001 kwam het resultaat: renovatie werd aanbevolen en de kostenraming werd opgemaakt. Dat plan ging even in de koelkast toen de UGent moest slikken bij het geraamde prijskaartje: 41 miljoen euro. Waarom de renovatie nooit eerder was begonnen, lag (zoals wel vaker) aan de centjes: de UGent beschikte lang niet over de financiële middelen om met het renovatieproject te starten. Blijkt dat de renovatie vooral niet op de prioriteitenlijst stond. Nog voor er sprake was van een masterplan, werden de voorbije jaren nochtans steeds kleine euvels verholpen. Die kleine ingrepen waren niet altijd even doordacht. Sylvia Van Peteghem is universiteitsbibliothecaris en stelde zich vragen bij de onbestaande tactiek: “Als het binnen regende, herstelde men dat. Als er iets kapot was, herstelde men dat. Kloeg er iemand over tocht, dan werd er een accordeondeur gezet, zonder rekening te houden met van de Velde.” Kortom: chaos en geen respectvolle langetermijnoplossing van het verval. In 2005 besliste de Raad van Bestuur dan toch om 40 miljoen euro in de renovatie te investeren. Vlaamse Bouwmeester Marcel Smets en andere instanties werden ingeschakeld. Architectenbureau Robbrecht en Daem ging na het winnende ontwerp bij de Open Oproep-wedstrijd aan de slag, liet hun masterplan in 2009 goedkeuren en in 2012 ging de eerste boor onverbiddelijk door het beton om het 64 meter hoge gebouw aan te pakken. Van Peteghem over het lange treuzelen: “Onze universiteit heeft altijd zorg gedra-
Het pleintje bij de ingang van de Sint-Hubertusstraat
88
DILEMMA DILEMMAIIII
gen voor het gebouw. Maar ik denk dat het lang heeft geduurd voordat men de kwaliteit van het gebouw heeft ingezien. We hadden toen het geluk dat we een rector hadden, André De Leenheer, die op het einde van zijn ambtstermijn kwam en daarom niets meer vreesde. De provincie, de burgemeester, … Er werd met iedereen gepraat. De Vlaamse overheid betaalt een percentage van de restauratie. André Singers werk werd door De Leenheer gewaardeerd: ‘Als ik met pensioen ga, dan krijgt gij uw geld.’ Luc Moens, toenmalig vicerector, steunde het gelukkig ook.” De studie van Singer, die online op dezelfde site kan geraadpleegd worden, is op zijn zachtst gezegd openbarend: “Singer was zo slim om in de studie een beeld van de Boekentoren en de universiteitsbibliotheek van Leuven naast elkaar te zetten. Die laatste was afgebrand en heropgebouwd met Amerikaans geld. Hij zei: ‘Je moet eens kijken hoe Gent durft.’ Verder laat hij in de studie zien wat er in de voorbije jaren allemaal fout is gegaan. De bedrading kwam eruit, er werden nieuwe epoxylagen gezet. Ronde ramen werden door rechthoekige ramen vervangen. ‘Dat lelijk hek lijkt meer op het kennel van mijn hond.’”, moet hij volgens Van Peteghem gezegd hebben toen ze wees naar de steunen bij de trappeningang. “Het prachtige arduin hebben ze gewoon met asfalt bedekt. Dat kun je gewoon niet meer proper krijgen.” Naast de grote plannen worden die kleine (en grote) recente vergissingen allemaal aangepakt in het renovatieplan.
Focus
VOOR
De Engelse koer
NA CHAOS CHAOS&&VERVAL VERVAL
99
Focus
De grote leeszaal met de iconische studieplaatsen
staat tot en met het heen-en-weer tijdens het digitaliseringsproject van Google en de ultieme verhuis naar het ondergrondse depot: de collectie heeft meer dan 100 jaar gereisd en talloze kilometers afgelegd. Op pagina 3 kun je zien dat alle boeken doos per doos via een medewerker in de lift vanuit de Boekentoren werd gehaald zonder dat er enige andere vorm van machinering aan te pas kwam.
De Boekentoren: haar beton, haar boeken Eerstejaarsstudenten zijn ermee wakker geworden, masters in spe gaan ermee naar bed: vorig jaar verdween de Boekentoren onder stellingen. De top van de kraan die de mastodont begeleidt, is nu het hoogste plekje in Gent. Het beton dat aan de buitenkant zit moet verwijderd worden, omdat er betonrot is. De wapening wordt zo blootgesteld aan wind en regen, roest en zet uit. Het is dat boorproces dat de geluidshinder veroorzaakt. Er wordt plaats gemaakt voor fris grijs, het grijs zoals architect Henry van de Velde dat gewild zou hebben.
De stand van zaken In welke fase zit de renovatie nu dan ongeveer? “Fase 3, 4 & 5 moeten nog gestart worden.” De 40 km lange collectie boeken is gestofzuigd, gerestaureerd en verhuisd naar het kelderdepot dat zelf ook is afgewerkt. De fusie van de meer dan 400 universiteitsbibliotheekjes verspreid over alle vakgroepen en faculteiten is nog volop in beweging. Wat het gebouw boven de grond betreft, tonen we hier enkele achtergrondbeelden. De westerhelft aan de Sint-Hubertusstraat met luifel, ingang en pleintje is af. Daarnaast is de Engelse koer met mezzanine af.
Niet alleen de buitenkant, maar ook het interieur krijgt een likje verf; dat blijkt erg zacht uitgedrukt als Van Peteghem met bescheiden fierheid foto’s van het faculteitsgebouw laat zien die we hier met veel dank mogen publiceren. Van zodra je de vernieuwde delen van de faculteit binnengaat, krijg je een prachtig schouwspel van licht, sereniteit en strakke architectonische praal te zien. Naast de architectonische verbouwing was het grootste werk achter de schermen de verhuis van de collectie: “Dat heeft ons ongelofelijk verrijkt. We hebben veel geleerd over de collectie zelf als over het onderhoud van boeken in het algemeen. De collectie is gelukkig nooit bedreigd geweest, noch door oorlog, noch door de Franstalige kwestie zoals dat in Leuven wel het geval is geweest.” Van de verhuis van Baudelo tot de ruimte waar nu de Holy Food Market
10
DILEMMA II
FASES 1
Ondergronds depot & studielandschap
2
Boekentoren & Belvedère
3
Leeszalen
4 5
Leescafé en HIKO met auditoria Kantoren & fietsenstalling
Focus
Toekomstmuziek Zal alles weer zoals tevoren zijn? Volgens de structureringswerken zal de nieuwe dienstverlening waarbij artikels gescand en gratis verkregen kunnen worden onverminderd blijven bestaan. De iconische studieplaatsen in de leeszaal zouden vanaf 2018 terug beschikbaar moeten zijn, maar die blijven gesloten tot 2020. Wat met de werknemers in en rond de Boekentoren? Volgens de website zou het personeel ook vanaf volgend jaar terug op zijn nieuwe werkplaats kunnen postvatten. Maar ook dat loopt vertraging op. En dat zal Van Peteghem zelf niet meer meemaken: “Mij gaan ze niet meer verhuizen, want ik ga op dat moment helaas op pensioen. In 2020 zouden de werken afgerond moeten zijn.” De andere plannen klinken veelbelovend: “Er wordt een doorgang gemaakt van de Sint-Hubertusstraat naar de bibliotheek. Vergaderingsruimtes kunnen binnenkort voor zowel intern als extern gebruik gereserveerd worden.” Verder zijn er in de Boekentoren ook plannen om een openbaar leescafé te bouwen, maar dat moet nog goedgekeurd worden door het bestuur. “Zo krijg je twee publieke ruimtes: het leescafé, de huidige Henry van de Veldezaal, en de Belvedère. Het zou niet ondenkbaar zijn als de Belvedère en het Vandenhovepaviljoen een gezamenlijke balie zouden kunnen hebben.” Wij zijn alvast fan van het idee.
Nog dieper graven? Wie meer info wil over de achtergrond en de opstart van de werken, kan terecht op www.boekentoren.be. Zij die een digitale rondleiding willen door de Boekentoren met de zeemzoete stem van Titus de Voogdt kunnen op www.vimeo.com/boekentoren hun gading vinden. Wie op de hoogte wil blijven van de voortgang van de werken kan de actuelere Facebookpagina van de Boekentoren “Boekentoren Bouwblog” liken. Benieuwd wanneer de paginabeheerders dat tweede woord kunnen schrappen. Onze Henry zal trots zijn.
Tekst: Youness Iken Met dank aan Shannon Collyns Foto’s: © Michiel Hendryckx & Geert Roels
CHAOS & VERVAL
11
advertentie
12
DILEMMA II
advertentie
CHAOS & VERVAL
13
Interview
INTERVIEW
14
DILEMMA II
Interview
EXCLUSIEF
BIJTEN DOOR DILEMMA’S MET TOM LANOYE
“
De echte strijd van de moderne mens is tegen
zichzelf
” CHAOS & VERVAL
15
Interview
BIJTEN DOOR Tijdens de viering van Iedereen UGent! kregen we de kans om een halfuurtje samen te zit-
ten met UGent-alumnus en ‘literaire multinational’ – zo noemt hij zichzelf – Tom Lanoye. Om te praten over zijn carrière, zijn nieuwste roman Zuivering en zijn studentenverleden, maar ook over literatuur, maatschappij en de mooie en minder mooie kanten van het leven. Om het met zijn woorden te zeggen: Shoot! DILEMMA: De eerste vraag: proza of theater? Tom Lanoye: “Proza is theater. (stilte) Da’s toch een antwoord?”
Zuivering of Ten Oorlog? “Daar zou ik mij gemakkelijk vanaf kunnen maken door te zeggen Ten Oorlog is Zuivering. Zuivering is denk ik, op Sprakeloos na, het belangrijkste dat ik ooit in proza gedaan heb, daar komt alles tezamen. Ten Oorlog en Sprakeloos zijn schrijfuniversiteiten geweest en Zuivering is een van de mooiste resultaten van die toegepaste kennis die ik daar heb opgedaan.” Hamlet vs Hamlet of Tom Lanoye vs Tom Lanoye? “Ja, Hamlet vs Hamlet dan. Kijk, Hamlet vs Hamlet is zo bijzonder, omdat dat voor een deel Tarantino avant la lettre is, maar niet zozeer omwille van de gewelddadigheid die er ook in zit. Tarantino doet met zekere genres ook iets, haalt er iets mee uit en eigenlijk is dat heel oud, zo oud als de straat. Hamlet is ook revenge play. De meeste mensen weten dat niet, maar bijna alle stukken van Shakespeare zijn bewerkingen en vaak bewerkingen van bewerkingen van bewerkingen. Ook Hamlet. Je krijgt bij Hamlet een action hero die geen actie onderneemt. En dat is de hele clue waarbij we niet weten: is dat nu om te entertainen, opdat mensen ermee lachen, of om te onderwijzen, opdat mensen zouden luisteren naar iemand die verstrikt geraakt is in zijn eigen hersenspinsels? Daarom heet mijn stuk Hamlet vs Hamlet: de echte strijd van de moderne mens is tegen zichzelf.
16
DILEMMA II
met
Interview
DILEMMA’S Tom Lanoye Dat is existentieel. En dat is nog altijd zo. “Natuurlijk komt Lanoye vs Lanoye (Lanoyes zelfontwikkeling, nvdr.) eerder dan Hamlet vs Hamlet, maar het is wel die analyse die dan leidt tot: ‘Ik wil dat stuk zo schrijven voor die actrice als die regisseur mij zou vragen’. Een goede bewerking is altijd het resultaat van degene die ze maakt, degene die het gevraagd heeft en die groep errond. Daarom hou ik zo van toneel: ik kan voldoende kennis verwerven zonder mij te laten vastspijkeren. Dat toneel nog altijd ‘ik, hier en nu’ moet voorstellen en dat op een universele manier lijkt een contradictoir dilemma, maar dat is het niet.”
hier heel graag gewoond, gewerkt en gestudeerd heb, is dat dan toch een stap achteruit. Ik kom heel graag terug in Gent om dan lichtjes melancholisch weer weg te rijden van: ‘Het was toch geweldig.’, maar met de nadruk op de verleden tijd in ‘was’.” De hel of de hemel? “Ik ben een man van het theater dus de hemel is fucking boring. De hel is veel lastiger en dus interessanter. Maar het interessantste is natuurlijk tussen de twee in: zuivering, purgatorio. Mensen gaan niet naar geluk kijken; je gaat ook altijd kijken naar slechtheid op het podium. Theater is een soort van kruising tussen biecht en psychotherapie, in die zin dat je al de verleidingen en verlokkingen van wat lelijk en wat kwaad is, kan zien en ze zelf niet letterlijk moet bedrijven om er toch
Denkt u dat we van slechteriken uit de literatuur meer kunnen leren dan van mooie, filosofische pamfletten? “Ja, zonder overmoed en misdaad geen catharsis en ook geen interessant toneel of interessante literatuur. Omdat je dan niet voor morele vragen wordt geworpen, da’s heel bizar. Goedheid is fucking boring op toneel.” Verleden of toekomst? “Toekomst, altijd. Ik moet het beste nog schrijven; ik ben nog altijd aan het leren.”
Dag of nacht? “Nu, zoals ik nu in het leven sta, dag. Het heeft ook puur met fysieke dingen te maken. Ik ben nu met die tour bezig, da’s een Dat is de richting van literatuur vaak. uur en veertig minuten per voorstelling “Dat vind ik wel. Verhalen bestaan overal. alleen maar energie, dus ik moet zorgen Zuivering is een eeuwenoud verhaal van dat ik echt in vorm ben en dat ik mijn vriends chap, slaap haal. Het is twijfel, verraad, echt een zware tour liefde, hoop, met 24 voorstellinmislukking, … gen en het is heel “Ik ben een man van het theater dus de hemel Gegarandeerd leuk en fantastisch is fucking boring. De hel is veel lastiger en dus komen er een om te doen. Het is interessanter. Maar het interessantste is natuuraantal recentenslotte hier allijk tussen de twee in: zuivering, purgatorio” sies die zich lemaal begonnen: op het kadestijds met mijn der, de arena, eerste optreden gaan focussen in een klein auen denken dat het onderwerp de aansla- in die omstandigheden van te genieten laatje hier en dan nu in Auditorium E.” gen is en zo, maar dat is alleen maar de en ze dan toch enigszins ook van je af te drukketel waarbinnen heel oude, en heel kunnen schudden. Dezelfde functie zit in menselijke gevoelens kortsluiting gaan dromen. Dromen organiseren in je hersens Student of alumnus? veroorzaken met die van de ander. En iets waardoor alle zaken waar je mee bezig “Goh, alumnus, toch wel. Ik zou heel dat is toch literatuur: de oude verhalen bent een verhaal maken: van het kleinste graag een zwarte taal leren in Zuid-Afriopnieuw vertellen op een nieuwe manier. onnozelste tot de hele grote existentiële ka en dus terug student zijn, maar ik heb vragen, die van begeerte tot wijsbegeerte, nu al twee levens tekort om alle dingen Gent of Kaapstad? die van angst, liefde, hoop, conflict, ver- te doen die ik zou willen doen en ik ben (denkt na) In Gent ligt nog altijd een ka- val, aftakeling, de vrees ervoor, … Dromen heel positief jaloers op mensen die posimer van m’n hart, maar ik zou niet zonder maken een verhaal waardoor die spannin- tief student kunnen zijn. Doe dat, geniet die drie, vier maanden Kaapstad kunnen gen die er voor een deel zijn weer opge- ervan en ga niet alleen naar de les. Laat overleven, omdat we er zo veel vrienden lost geraken. Maar daarvoor moet je elke je niet alleen opleiden voor de arbeidsen een geweldig huis hebben. In Gent zou keer weer dromen, dus kunst is eigenlijk markt. Laat jezelf opvoeden en zoek ik mij veel te veel amuseren en terwijl ik nooit afgelopen, die heeft dezelfde functie. het ook zelf, voor de rest van je leven.”
CHAOS & VERVAL
17
Interview
BIJTEN DOOR DILEMMA’S met Tom Lanoye We zullen anders nog een kunstvraag stellen: film of muziek? “Toch muziek dan. Film vind ik heerlijk en daar laat ik mij door beïnvloeden. Scenario’s schrijven is dan weer een heel ander vak en muziek, dat maak ik als ik schrijf. Ik kan wel geen muziek op de achtergrond hebben. Literatuur, voor mij, is muziek: elke zin moet goed klinken.” Lezen of schrijven? “Je kan niet het ene zonder het andere hebben. Denken zonder taal is sowieso onmogelijk. Je kan niet blijven jarenlang schrijven zonder veel te lezen. Dat is onmogelijk. Je moet blijven lezen, ook als schrijver.” Bent u een pessimist of een optimist? “Ik zeg altijd van mezelf dat ik een montere pessimist ben, op lange en zeker op middellange termijn. Europa, ons samenlevingsmodel, de wereldeconomie, de wereldpolitiek, de oorlogsdreiging, … ik ben
heel pessimistisch. Maar monter omdat ik blijf doorwerken. Het geeft mij eerder meer energie, maar ik kan mijn bek niet houden als het gaat over politieke dingen. Het geloof dat we stappen kunnen blijven zetten is er wel nog altijd, maar ik vrees dat we nu toch naar een dal gaan om daarna
“Helemaal afgesneden zijn van wat mijn bread and butter is, taal tout court, daar heb ik het meeste schrik van”
flink weer naar boven te kunnen schieten. Wat mij door het hart en aan het hart gaat, is dat ik heel veel jonge afgestudeerde mensen zie die eigenlijk nog slechter af zijn dan wij in de post-punkperiode wat kansen betreft. Intussen is er een enorm gestegen rijkdom in Vlaanderen die mee gewekt is door een aantal mensen uit mijn generatie en het zijn eigenlijk diezelfde mensen die de reflex niet meer hebben om (voldoende) te investeren in kunst. Er is een desinvestering, een bestraffing; de markt moet alles maar oplossen.” Om af te sluiten: het eeuwige leven of het stervelingenleven? “Hm … Sterven is belangrijk. ‘If dying is all that’s left, it matters greatly.’ Vijfvoetige jambe, dat is zo Shakespeare, hè… Iemand die niks te verliezen heeft behalve zijn sterven, wil dan ook op een goede manier
18
DILEMMA II
sterven. En voor mij is het toch echt wel goed ouder worden: blijven leren, goede dingen blijven schrijven, dynamisch blijven, … Ik ben nog altijd zo trots op een van mijn grootste idolen, Claus, die van zijn dood echt een fucking donderslag heeft gemaakt door dan voor euthanasie te kie-
zen, op paasweekend bovendien. Ik weet niet of ik dat zo zou doen, maar ik vond zijn dood wel een geweldige enscenering. Als orgelpunt van je schrijversbestaan op het moment dat je alzheimer hebt, vind ik dat wel heel mooi. Alleen vrees ik er tegelijk wel voor. Ik vrees dat mij gaat overkomen wat mijn moeder overkomen is, die afasie, de beroerte waarbij je taal wegvalt: helemaal afgesneden zijn van wat mijn bread and butter is, taal tout court, daar heb ik het meeste schrik van. Dat we het eeuwige leven willen, is een hypothetische vraag en een goede ook, maar ja.”
U heeft in elk geval gezegd dat je niet kan leven zonder te sterven. “Dat geeft wel een urgentie. Ik word 60 volgend jaar. De dood wordt dan heel concreet omdat zo veel vrienden zijn weggevallen. Het leven staat op den duur in het teken van de dood met de genocide op vrienden en verwanten, maar dat geeft een nuttige urgentie die je niet zou hebben als die dood er niet zou zijn. Je wordt gewoon veel meer geconfronteerd. Ik kan niet zeggen dat ik daarvan houd, maar dat drijft je, dat dwingt je.”
LITERAIRE ALUMNI
Permanente Vorming Letterkunde
Openingslezing op 8 oktober tijdens IEDEREEN UGENT!
Tom Lanoye 14 u. tot 15 u.
Campus Boekentoren, Blandijnberg 2 Auditorium 5 Jeanne Wiemer
NOV
07
Pol Hoste & Heleen Debruyne
DEC
05
Charlotte Van den Broeck & Filip Rogiers
JAN
30
Stefan Hertmans & Jeroen Theunissen
FEB
Guido van Heulendonk & Ann De Craemer MRT Inge Braeckman, Caroline De Mulder, 06 Tom Van de Voorde & Sofie Verdoodt 20
MRT
27
Herman Brusselmans & Els Moors
APR
17
Annelies Verbeke & Erwin Mortier
MEI
08
Miriam Van hee & Johan de Boose
Deze permanente vorming biedt een platform aan schrijvers-alumni die aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Gent een opleiding volgden. De auteurs hebben intussen een literair oeuvre op hun naam of staan aan het begin van een literaire loopbaan. Zij reflecteren over de maatschappelijke rol van de universiteit toen en nu en lezen voor uit eigen werk.
Dinsdagavond van 20 u. tot 22 u.
De lezingen zijn vrij toegankelijk voor alle geĂŻnteresseerden. Wie een certificaat van aanwezigheid in de permanente vorming wil ontvangen, kan zich vooraf en tijdens de lezingen aanmelden bij elke.gilson@ugent.be
Campus Boekentoren, Blandijnberg 2 Auditorium 2 Franz Cumont
www.taalenletterkunde.ugent.be/permanentevorming V.U. vakgroep Letterkunde, Blandijnberg 2, 9000 Gent
19
Filologica
FILOLOGICA
20
DILEMMA II
Filologica
Activiteitenkalender
Walibi
21
Filologica
Filologica
VERSLAG DOOPCANTUS Op dinsdag 14 november vond in de Delta onze jaarlijkse doopcantus plaats. Zo’n 35 schach-
ten schreven zich in om het felbegeerde bordeaux-wit-bordeaux lintje te bemachtigen. Onder hen ook eerstejaarsstudent Shannon, die voor jullie hier een verslag neerpende.
De
uren voor de doopcantus waren al spannend: ik was vol afwachting en zenuwen. Het was mijn eerste cantus en dan ineens al met een doop! Als een ietwat nerveus persoon was ik best geïntimideerd wanneer we binnenkwamen in de Delta. Ik had geen idee wat me te wachten stond en was best zenuwachtig om voor een groep onbekenden een opdracht uit te voeren. Op dat moment wist ik natuurlijk nog niet wat die precies zou zijn. Onze bachelor Leen gaf een goede uitleg van hoe de avond zou verlopen, van wat we wel en niet mochten doen en gaf duidelijk aan dat we haar, ook tijdens de cantus, vragen konden stellen, namelijk door een ‘V’ te maken met onze handen. Ook de andere gebaren werden uitgelegd en we leerden hoe we met manieren moesten drinken (d.i. het toedrinken van de aanwezige (pro)senioren en andere leden van de corona, nvdr.). De zaal begon al snel vol te lopen en het moment van de waarheid kwam steeds dichterbij. Het Io vivat werd ingezet. Met de teksten in de hand en omringd door vrienden werd de sfeer algauw wat losser. Bij elk lied riepen we (de schachten, nvdr.) uit volle borst: “Pagina 321, 321, 123, pagina 321” en werd er steeds door iemand voorgezongen. Hoe meer liederen gezongen werden, hoe plezanter de sfeer en hoe
22
DILEMMA II
zatter het volk. Als iemand die op water cantuste, stoorde ik me er helemaal niet aan; ik kon gewoon evengoed meegenieten zonder dat iemand er wat op tegen had. Uiteindelijk brak het doopmoment aan en gingen we met klamme handjes naar voren. Wij, enkele schachten en ik, waren de (on)gelukkigen die werden gevraagd een dubbele waterval uit te voeren. Met beide bekers in de hand goot ik gauw het water naar binnen (al ging de helft eerder over mijn kleren). De één dronk vlotter en properder dan de ander en daarna kon de cantus gewoon verdergaan. Dat wil zeggen: meer zuipen en zingen! Nadat we een tiental nummers gezongen hadden, en onze blazen sneller werden gevuld dan onze bekers, werd het tijd voor een plaspauze; een ‘tempus’, zoals dat blijkbaar wordt genoemd. Ondanks de overrompeling aan de toiletten slaagden we erin onze blazen te legen en konden de bekers weer gevuld worden: we konden er weer tegenaan. Na deze eerste tempus, konden er mopjes worden verteld en/of foto’s van (eigen) hondjes worden getoond om van Aulikki de goedkeuring te krijgen naar het toilet te gaan. Hoe verder op de avond we kwamen, hoe luider we zongen en hoe meer plezier we hadden. Dat leidde soms wel eens tot te-
genreacties in een deuntje van de corona zoals ‘Overenthousiast!’. Toen ook het tweede deel ten einde liep, werden we stilaan allemaal een beetje moe. Het begon moeilijker te worden om recht te staan en pagina’s uit te schreeuwen of zelfs nog mee te zingen. We verzorgden degenen die het nodig hadden, omdat ze te kapot waren om nog verder te gaan. Enkelen dropen af en keerden huiswaarts, maar de meerderheid beet door. Nadat de laatsten gedoopt waren, werden er kaarsjes op tafel gezet. Na nog een laatste nummer, gezongen met veel enthousiasme en met alles wat we nog hadden, gingen de lichten uit. We werden verzocht te knielen op de natte vloer, besmeurd met bier en water en god weet wat nog allemaal. Tijdens dit plechtig moment werd er voorgelezen door Leen. Wij zeiden haar na en zwoeren op onze eer dat we allen goede schachten zouden zijn voor Filologica. Na een lepel zout en een flinke slok drank, ontvingen we de langverwachte prijs: het bordeaux-wit-bordeaux lint van Filologica. Ik zal dit lint alvast op elk mogelijk moment dragen en met zeer veel trots ons kringlied meezingen op de volgende cantus: “Wij zijn de filologen / Wij lezen veel te veel!” Shannon Collyns
ACTIVITEITENKALENDER APRIL / MEI 2017 ACTIVITEITENKALENDER
Filologica
NOVEMBER / DECEMBER 2017
Poëzie Rendez-Vous
ZATERDAG 13 MEI 2017
Het Toreken
Boekvoorstelling ‘160 jaar LesKinderpoëzieprijs Fleurs du mal’
WOENSDAG 19 APRIL 2017 Elvis Peeters verhalen, romans, gedich ZATERDAG 18schrijft NOVEMBER 2017
Paukeslag
DONDERDAG 4 MEI 2017
Licht op Hadewijch
poëzieworkshops
muziek toneel en cabaret. Informer de geest van en deliteratuur, onvolprezen poëziecriticus Hij schreef drie dichtbundels: Watwordt overblijft is Hans Groenewegen (1956 – 2013) tweeverlangen (2008), Dichter (2008) en Nu (2015). jaarlijks een Hans Groenewegenlezing opgezet in Vlaanderen en Nederland. Na Anneke » Poëziecentrum // 12.3013.15 u. // Toegang: gratis Brassinga is de eer nu aan Erik Spinoy om een essay te schrijven en een lezing te geven in ZATERDAGen 29daarna APRIL 2017 de KANTL, deel te nemen aan een debat in Poëziecentrum. programma vindt ‘Poëzie verbindt’ op de Het planken een week later plaats inNerkiz de OBA en en bij Samen met hunook begeleiders Sahin Perdu in Amsterdam. Johan De Vos brengen talentvolle jongeren »hun lezing: KANTL, Koningstraat 18, 9000 Gentwordt // eigen poëzie op de planken. Tevens 14.30u. // toegang: gratis de gedichtenbundel Verbinding Gezocht gepre »senteerd, debat: Poëziecentrum, Vrijdagmarkt 36, waarin poëzie aan kunstwerken ge 9000 Gent // 16 u. // toegang: gratis // Stad Gent koppeld wordt. Een organisatie i.s.m. reserveren: de lezing via MIAT, Sint-PietersCultuur, Devoor Centrale, MSK, secretariaat@kantl.be abdij, Huis van Alijn, Vermeylenfonds, Instelling voor morele dienstverlening Oost-Vlaanderen, Historische Huizen Gent en Poëziecentrum. WOENSDAG 22 NOVEMBER 2017
Poëzieroute
stadsdichter Gent studiecentrum
jong talent VRIJDAG 5 MEI – ZATERDAG 13 MEI 2017 Brutaal
knipselmappen
Een gloednieuw literair stadsfestival in Brugge, georganiseerd doorFacebook het nieuwe kunstencen trum KAAP i.s.m. Brugse en nationale partners. Poëziecentrum zorgt uiteraard voor een dosis poëzie. website » Meer info over Brutaal: www.kaap.be
ZATERDAG 6 MEI 2017
» Poëziecentrum // 1417 u. // Toegang: gratis
Poëzie rendez-vous met Hans Tentije
‘Poëzie van uitzonderlijk niveau, die onmiddelDONDERDAG 4 MEI 2017vertaald zou moeten lijk in alle wereldtalen Licht op Hadewijch worden’ (Piet Gerbrandy – De Volkskrant). Hans Tentije debuteerde in 1975inmet Alles is er. Zijn Diverse partners zetten het voorjaar van poëzie werd bekroond met onderfestival meer op de 2017 samen een multidisciplinair Lucy enmiddeleeuwse C.W. Van der Hoogtprijs, rondB.de dichteres de en Herman mystica Gorterprijs en de Karel van de Woestijneprijs. Hadewijch. Poëziecentrum presenteert een Erpoëzieavond verscheen een bloemlezing uit met uitgebreide drie vrouwelijke dichters die zijn de titel Hoe hetwerk komt (2015). zichwerk latenonder inspireren door het van Hade Charlotte// Van Broeck, Annemarie »wijch: Poëziecentrum 12.30den – 13. 15 u. // toegang: Estor en Fatena AlGhorra. Auteur en muzikant vrije bijdrage Elvis Peeters brengt Henric van Veldekeliederen met de Bretoense zangeres Agnes de Graaff. I.s.m. Letterenhuis, KANTL, Theater Transparant en Universiteit Antwerpen.
dichtbundels
De Leesrevolutie
Diverse partners zetten in het voorjaar van Boekvoorstelling Mark Insingel 2017 samen een multidisciplinair festival op rond de middeleeuwse dichteres en mystica Nederlandstalige poëzie in zijn poëzie een Mark Insingel ontwikkelde Hadewijch. Poëziecentrum presenteert een heel eigen vormgeving. Deze editie biedt het poëzieavond met drie vrouwelijke dichters die publiek voor het eerst de kans om het dicht zich laten inspireren door het werk van Hade werk in zijn volledigheid te lezen en te bestu wijch: Charlotte Van den Broeck, Annemarie deren. Met Leen Van Dijck, Carl De Strycker en interviews Estor endichters Fatena AlGhorra. Auteur en muzikant Lars Bernaerts. Elvis Peeters brengt Henric van Veldekeliederen » Letterenhuis, Minderbroederstraat 22, met de Bretoense zangeres Agnes de Graaff. 2000 Antwerpen // 14.30 u. // Toegang: gratis Maurice KANTL, Maeterlinckroute I.s.m. Letterenhuis, Theater Transparant en Universiteit Antwerpen. Gouden Poëziemedaille » Poëziecentrum // 20 u. // Toegang: € 6 / € 4
Uitgeverij
internationale dichters
Documentatiecentrum
Poëziesterren
non book-materiaal
lestips
collectie Ernst van Heerden
poëziecursussen
ten, theater en songs. Hij is de drijvende kracht
The achter offense of poetry – tweede muzikale cultformaties als Hans Aroma di Groenewegenlezing door Spinoy Amore en De Legende enErik vervlecht als per
poëzie
POËZIECENTRUMartikels OP LOCATIE
Poëzieweek
Samen met hun begeleiders Nerkiz Sahin en Johan De Vos posters brengen talentvolle jongeren hun eigen poëzie op de planken. Tevens wordt de gedichtenbundel Verbinding Gezocht gepre senteerd, waarin poëzie aan kunstwerken ge koppeld wordt. Een organisatie i.s.m. Stad Gent Cultuur, De Centrale, MSK, MIAT, Sint-Pietersabdij, Huis vanpostkaartjes Alijn, Vermeylenfonds, Instelling voor morele dienstverlening Oost-Vlaanderen, Historische Huizen Gent en Poëziecentrum. » Poëziecentrum // 1417 u. // Toegang: gratis
Activiteiten
‘Poëzie verbindt’ op de planken
poëziegadgets
Kinderpoëzieroute
boekvoorstellingen
Elvis Peeters schrijft verhalen, romans, gedich ten, theater en songs. Hij is de drijvende kracht TE GAST kinderpoëzie achter muzikale cultformaties als des Aroma di Dichter Vaderlands In 2017, het 150ste sterfjaar van Charles Amore en De Legende en vervlecht als per Baudelaire, is het ook 160 jaar geleden dat zijn Vlaanderen former muziek en literatuur, toneel en cabaret. bundel Les Fleurs du mal verscheen. Stichting Nederland Hij schreef drie dichtbundels: Wat overblijft is Spleen uit Amsterdam brengt voor die gelegen verlangen (2008), Dichter (2008) en Nu (2015). audiovisueel materiaal heid een tweetalige bundel uit met werk van » Poëziecentrum // 12.3013.15 u. // Toegang: gratis Baudelaire en reflecties op zijn werk van 40 Nederlandse en Belgische dichters. Vertalingen: Peter Verstegen. Redactie: Jos van Hest. ZATERDAG 29 APRIL 2017 » Poëziecentrum // 16 u. // Toegang: gratis recensies
poëzieleesgroep
Boekvoorstelling ‘160 jaar Les Fleurs du mal’
POËZIECENTRUM OP LOCATIE
TE GAST
In 2017, het 150ste sterfjaar van Charles ZONDAG 29 OKTOBER – ZONDAG Baudelaire, is het ook 160 jaar geleden dat zijn 5 NOVEMBER & DONDERDAG 9 NOVEMBER bundel Les Fleurs du mal verscheen. Stichting Spleen uit Amsterdam brengt2017 voor die gelegen – ZONDAG 12 NOVEMBER heid een tweetalige bundel uit met werk van BOEKENBEURS ANTWERPEN Baudelaire en reflecties op zijn werk van 40 Op de jaarlijkse hoogmisdichters. voor deVertalingen: boekenliefNederlandse en Belgische hebber is ook Poëziecentrum weer aanwezig Peter Verstegen. Redactie: Jos van Hest. in hal 1, stand 118. Op vrijdag 3. 1 1 en donder» Poëziecentrum // 16 u. // Toegang: gratis dag 9.11 is de beurs open tot 22 uur. Nieuw dit jaar: de beurs sluit 3 dagen op 6, 7 & 8.11. » Antwerp Expo, Jan Van Rijswijcklaan 191, 2020 Antwerpen // van tot 18 u.; nocturnes POËZIECENTRUM OP 10 LOCATIE op vrijdag 3.11 en donderdag 9.11 (tot 22 u.) // toegang + meer info: www.boekenbeurs.be
VRIJDAG 5 MEI – ZATERDAG 13 MEI 2017 Brutaal
VRIJDAG 8 DECEMBER 2017
Een gloednieuw literair stadsfestival in Brugge,
Boekvoorstelling Geachte afwezigen, georganiseerd door het nieuwe kunstencen Peter Lier trumvan KAAP i.s.m. Brugse en nationale partners.
Poëziecentrum zorgt uiteraard voor met een essays dosis In Geachte afwezigen, een bundel poëzie. over poëzie, onderzoekt dichter en essayist eigen poëtische fascinaties, »Peter Meer van info Lier over zijn Brutaal: www.kaap.be die hij vervolgens in een ruimere context plaatst. Het boek reflecteert over een gemis ZATERDAG MEIleegte 2017 die het geestesklimaat en bestrijdt6de Boekvoorstelling Mark Insingel van het postmodernisme heeft veroorzaakt. Een avondvullend programma over poëzie Mark Insingel ontwikkelde in zijn poëzie eenen mystiek metvormgeving. verschillende sprekers. heel eigen Deze editie biedt het publiek het eerst de 86, kans om hetCZ dicht » Perdu, voor Kloveniersburgwal NL–1012 werk in zijn volledigheid te lezen9 en bestu Amsterdam // 20 u. // toegang: € / € te 6 // meer info reservering: www.perdu.nl deren. Met&Leen Van Dijck, Carl De Strycker en Lars Bernaerts. » Letterenhuis, Minderbroederstraat 22, 2000 Antwerpen // 14.30 u. // Toegang: gratis
» Poëziecentrum // 20 u. // Toegang: € 6 / € 4
POËZIECENTRUM • EEN UNIEK HUIS VOL POËZIE POËZIE
POËZIECENTRUM • EEN UNIEK HUIS VOL POËZIE MAANDAG T.E.M. ZATERDAG VAN 10 TOTVOL 18 UUR • EEN UNIEK POËZIECENTRUM HUIS POËZIE
MAANDAG T.E.M. ZATERDAG VAN 10 TOT 18 UUR UUR WWW.POEZIECENTRUM.BE • 09/225.22.25 • WELKOM WELKOM PC stoepbord_v3.indd 1
ZATERDAG 13 MEI 2017
Poëzie rendez-vous met Elvis Peeters
stadsdichter Gent
Poëzieshop
Poëzie rendez-vous met Elvis Peeters
Poëziekrant
APRIL / MEI 2017
dichters op zolder
educatief aanbod Vers van het Mes WOENSDAG 19 APRIL 2017
bloemlezingen
tijdschriften ACTIVITEITENKALENDER vertaalde poëzie
• 09/225.22.25 WWW.POEZIECENTRUM.BE WELKOM MAANDAG T.E.M. ZATERDAG VAN 10 TOT• 18 UUR WWW.POEZIECENTRUM.BE • 09/225.22.25 • WELKOM 25/09/14 12:33
POE AFF activiteiten nov/december 2017.indd 1
POE_ADV_Dilemma_A5_nov/december.indd 1
10/10/17 07
10/10/17 10:48
advertentie
CHAOS & VERVAL
23
Culturama
CULTURAMA
24
DILEMMA II
e
ta:lk nd v
Cerreto di Spoleto
Culturama
Etymologica U
w vaste portie mindblowing facts is terug van weggeweest: de rubriek Etymologica! De oorsprong van een onverstaanbaar Gents woord? Een begrip uit je onmiddellijke omgeving waar je nog nooit over had nagedacht? Of heb je gewoonweg een beetje honger naar wat historisch-taalkundige context over een populair woord uit een platgelezen meme? Wij spitten hun vorm en betekenis soms letterlijk uit tot op het bot.
Clochard Het lijkt zo evident dat je er gewoon overheen kijkt: clochard is een Frans leenwoord afgeleid van cloche of ‘klok’ wat specifiek een groot uurwerk betekent, gaande van een hangklok tot een kerk- of stadsklok. (Voor de liefhebbers: cloche zelf is afgeleid van het Proto-Keltische *klokko- wat de betekenis ‘bel’ al moet gehad hebben. Het zou ook een onomatopee zijn; geen onlogische hypothese als je het eens snel achter elkaar uitspreekt.)
welteverstaan. ’s Nachts rondzwerven met onduidelijke motieven was in het antieke Rome tot in het middeleeuwse Antwerpen namelijk verboden. Om begrijpelijke redenen: vijandige steden of staten zouden met wijd open stadspoorten zomaar een aanval kunnen plegen tijdens de zonloze uurtjes. En ook voor de mensen die zich nog in de stad bevonden die niet uitgenodigd waren bij iemand thuis of een nachtje in de herberg niet konden betalen, kon men streng zijn: de enkelingen die een absint of een pint niet matigden, zouden overlast kunnen veroorzaken. Hoe zou jij je voelen als 15de-eeuwse Gentenaar mochten een paar zatte, struise Firmins met een kapot glas in de hand de hele leerlooiersbuurt onveilig maken? Een soort van Overpoortpreventie avant la lettre dus. En zo kwam het dat clochard een negatief geladen term werd voor een dakloos persoon die we (al te) vaak relateren aan drugs en alcohol.
schreef: “een genees-meester, of liever genees-swetser”. Haha, die Nederlandse voorouders hadden toch ook al een portie humor. Charlatan komt via het Frans van het Italiaanse ciarlatano ‘oplichter, reizende koopman’. Dat woord is waarschijnlijk onder invloed van het werkwoord ciarlare ‘babbelen, zwetsen’ voortgekomen uit cerretano ‘kwakzalver, verkoper van aflaten’. Dit cerretano is een afleiding van de plaatsnaam Cerreto (di Spoleto); dat Italiaanse stadje was in de Middeleeuwen blijkbaar berucht om zijn kwakzalvers en oplichters zoals u er hieronder een kan zien, tevens uit de 17de eeuw. Zo anekdotisch en exotisch kan het worden, dames en heren.
Charlatan Al eeuwenlang bestaat het concept van de avondklok, ook in de oudheid al. Wanneer mensen zonder dak boven hun hoofd, zowel daklozen als toeristen, belangrijke gasten en handelaars, niet voor de avondklok de stad verlieten, werden ze simpelweg buiten gesmeten; buiten de stadsomwallingen
Ja, ja, je ziet het, het wemelt hier van de te mijden figuren. Juist omdat het ook de naam van een niet te mijden iconisch café is in Gent, voel ik me verplicht de interessante oorsprong van het woord toe te lichten. In oudere teksten betekent charlatan vaak ‘kwakzalver’. Of, zoals een woordenboek uit de 17de eeuw het om-
CHAOS & VERVAL
25
ta:lk nd
e
v
Culturama
Gallemiezen Exotisch lijkt ook dit woord. Onze noorderburen schijnen het graag af en toe te gebruiken. Naar de gallemiezen gaan betekent zoveel als ‘kapotgaan’. Naar de kloten zoals wij het grager af en toe gebruiken. Het zou komen van de Hebreeuwse woorden challasj (‘zwak’) en mies (‘kwalijk’) of van gallamis dat ‘kiezels, puin, gruis’ betekent. Exotisch, it is. Dat wij ze minder gebruiken dan de Nederlanders terwijl het woord evenveel kilometers heeft afgelegd, komt door het Bargoens. Dat codetaaltje heeft veel woorden overgenomen uit het Jiddisch en het Hebreeuws, maar ontstond in de 20ste eeuw in Nederland. Het werd en wordt (in mindere mate) nog altijd als tweede taal gebruikt in bepaalde milieus en subculturen (denk aan dieven, kooplieden, zigeuners, …). Tegenwoordig zijn sommige woorden van het Bargoens al geklasseerd als archaïsmen. En toch: gabber, lef, gozer: ze lijken zo geplukt uit een aflevering van Extra Time, althans, als Johan Boskamp van de partij is. Dat de Boekentoren nooit meer naar de gallemiezen moge gaan.
Verkerven “Die kerel heeft het toch echt verkorven bij de VRT.” We bedoelen niemand specifieks, maar ook deze uitdrukking is niet heel gebruikelijk. Ach, we mogen toch iets bijleren, nietwaar. Het verbruid hebben of het verpest hebben; het betekent allemaal hetzelfde. Verkerven bestaat uit twee delen: het voorvoegsel ver- geeft (zoals wel vaker) iets negatiefs aan terwijl het werkwoord kerven gewoon op ‘snijden, insnijden’ doelt. Verkerven betekent dus zoiets als ‘op een verkeerde manier kerven’, ‘verpesten bij/door het kerven’. Er is onzekerheid over de ware oorsprong, maar OnzeTaal meldt ons dat het mogelijk is dat het ooit sloeg op verkeerd gekerfd hout, wat vroeger in specifieke contexten tot grote frustratie moet geleid hebben en eeuwen later de zoveelste koddige metafoor extra in onze woordenboeken verschafte.
Youness Iken
26
DILEMMA II
Volgens sommigen is deze persoon uit het verkeerde hout gesneden. Hij heeft het in elk geval verkorven bij de VRT.
advertentie
CHAOS & VERVAL
27
Culturama
Nunc est scribendum
Brief aan een zanger Lieve C
Ik wil ge schrijven ik wil omdat ik hier wel wat tijd heb maar ik wil minder tijd hier. We eten om 7, om 1 en nog eens op 7, wanneer eet gij? Vast meer, meer diner met de andere mooie mensen of de koning want die ken je he de koning? Ge hebt er nog voor gezongen, ik heb dat gezien op teevee, ik lieg niet. Die van psychitapie, die liegt en kijkt naar mij en ze schrijft. Ik weet niet wat ze schrijft, ze schrijft over denk ik, ze schrijft over uit mijnogen. Dat is zo met mensen die overoverdenken die doen dat zo. Liegt gij? Nee gij liegt niet, daar zijt ge te schoon en te schijn voor. Ik lieg ook niet, nooit. Die van psyichitapie, die trien, die liegt die zegt zelfs dat ik zot ben. Maar ik ben niet zot. Ik ben een vrouw. Ik ben een vrouw, eenvoudig. Ik heb bruin haar en bruine ogen en ik heb borsten, grote. en ik had twee kleine jongen, ook ooit, geen tweeling nee. Als ik niet om 7, om 1 en nog eens op 7 en niet bij die van pshychtrapie zit, zit ik hier in mijn kamer en ik zing liedjes, die van gij en ik luister naar de liedjes op mijn toestel en dan zingt gij die zo mooi, kan bekan niet mooier. Ik ken al de liedjes. Ik lieg niet, nooit en zeker niet tegen gij want gij zijt schoon en mooi, kan bekan niet mooier. Ik zing ook mooi maar niet zo overmooi als gij met uw blond haar en uw blauwe ogen en mooie tanden waarmee gij zo schoon zingt. Ik denk dat gij naar appelsien ruikt. Ik ruik dat graag appelsien. Zeg kunt gij ook schrijven naar de koning die ge kent dat ik minder tijd wil hier of naar de andere mooie mensen of ge kunt zingen voor die van psychtrapie, die trien en dat ze weet dat ze liegt, dat ik niet zot ben zeg. Kom gij dan komen zingen bij mij in mijn kamer? En ge zult zien dat het ruikt naar appelsien hier. Ik neem altijd een appelsien mee om 1. Ik ruik dat graag, appelsien. Mijn poep lijkt ook soms op appelsien, ruikt zo niet. Gaat ge dat erg vinden? nee gij vind dat niet erg, gij zijt zo overschoon. Dus komen zingen en vragen gaan koning en mooie mensen dat ik wil minder tijd hier en dat ik ge graag zie. Ik lieg niet, nooit.
Benjamin De Roover
28
DILEMMA II
Cinématique
Culturama
Film fest gent 5 do’s en don’ts Voor degenen onder jullie (eerstejaars-
studenten…) die niet bekend zijn met het fenomeen: het Film Fest Gent is een jaarlijkse hoogmis van speelfilms, series, documentaires en kortfilms. Gedurende een kleine twee weken wordt onze studentenstad overspoeld met de crème de la crème van de (artistieke) filmwereld. Om zich te onderscheiden in de grote kleurrijke massa die de filmfestivals van de wereld vormen, hebben ze in Gent besloten zich toe te leggen op filmmuziek, met een speciale prijs, de World Soundtrack Awards, en een reeks concerten. Daarnaast zijn er ook een reeks randactiviteiten. Zo
1
organiseert de Vooruit lezingen en voorstellingen die verband houden met film. En dan zijn er natuurlijk de films. Ieder jaar wordt er een ander land in de kijker gezet (dit jaar was het Italië) en worden er een aantal klassiekers opnieuw vertoond. Alle films zijn “artistiek”, waarmee bedoeld wordt dat je de nieuwste Marvel niet zult vinden – maar comicfans, niet gevreesd, dit jaar was er een film over de bedenker van Wonder Woman. Het niveau gaat van “perfect verstaanbaar maar wat speciaal gefilmd” tot “kramp in mijn wenkbrauwen van het verbaasd fronsen”. In de vier jaar dat
ik ging, ben ik nog nooit teleurgesteld naar buiten gedrenteld – wel al een aantal malen zeer verward. Maar vele keren meer was ik verrukt en huppelde ik naar de uitgang, of botste ik tegen mensen en muren (altijd “excuseer” mompelend) omdat de film nog steeds mijn gedachten in beslag nam. Ook dit jaar heb ik weer enkele prachtfilms gezien, die ik hieronder voor jullie vermaak en vertier kort heb samengevat en gerecenseerd. Ik heb ook iedere keer aangeduid wie deze film interessant kan vinden en wie niet.
Merel Waeyaert
The Fixer (2016, Adrian situru)
Een ‘fixer’ is een lokaal contactpersoon van een journalist, iemand die de taal spreekt, hotels boekt en interviews regelt. Deze fixer, Radu, wil echter opklimmen en journalist worden. Hij denkt hiervoor de perfecte scoop te hebben gevonden: een interview met een minderjarig meisje dat juist ontsnapt is uit een mensensmokkelnetwerk. Hoever wil hij echter daarvoor zijn eigen geweten opzij schuiven? Dit is de minst indrukwekkende film in het rijtje. Het verhaal is goed en de morele dilemma’s zijn interessant, maar de verhaallijn rond de zoon van Radu’s vriendin is niet echt nodig en het einde voelt onaf.
DO
DON’T
Als je geïnteresseerd bent hoe het eraan toegaat achter de schermen van de journalistiek en wat er allemaal komt kijken bij een 5 min-item op het journaal.
Als je Primary Colors goed vond – wat een beetje de betere versie van deze film is.
2
Ciao Ciao (2017, Chuan Song)
Ciao Ciao, een stadse twintiger, bezoekt haar ouders op het Chinese platteland. Hoewel er niets lijkt te zijn om haar ter plekke te houden, lukt het haar niet om weer te vertrekken. De beweegredenen van het personage gaan eerlijk gezegd mijn petje wat te boven, maar het Chinese landschap wordt prachtig in beeld gebracht. Het is zo mooi, de kleuren zijn zo helder, dat de vraag rijst of Ciao Ciao er misschien niet gehypnotiseerd door wordt. Het is de enige reden die ik kan bedenken voor haar onwilligheid om te vertrekken, want ze lijkt zich dood te vervelen. (Dat zou ik ook doen – ik ben waarschijnlijk te veel een stadsjuffer om deze film echt naar waarde te appreciëren. Ik kan niet gelukkig zijn zonder supermarkten met eetrijpe avocado’s.) Waarschijnlijk is dit een diepzinnige metafoor, maar het is er een die aan mij ontsnapt. De plot is dus een minpunt voor ondergetekende, maar het decor maakt dit meer dan goed. Als je het geld niet hebt om je een trip naar China te veroorloven, maar wel het landschap wilt zien.
Als je nooit hebt begrepen waarom mensen per se terug willen naar hun geboortegrond – ik bedoel, er is geen enkele koffiebar in de buurt! Hoe word ik geacht zo te functioneren?!
CHAOS & VERVAL
29
Culturama
Cinématique
All hail Cocteau, Kurosawa and Loach: het filmfestival is terug!
3
wonderstruck (2017, Todd haynes)
Twee kinderen lopen weg naar Manhattan, een in 1927 en een in 1977. Meer dan dat wil ik eigenlijk niet vertellen over het verhaal van dit moderne sprookje over verlies en communicatie, gebaseerd op een jeugdroman van Brian Selznick. Verwacht je niet aan een triestige film, al zitten er ernstige stukken in en zijn de thema’s serieus. Mensen die bekend zijn met ander werk van Todd Haynes (Carol, Mildred Pierce), zullen het met mij eens zijn dat je het werk van deze man moet bekijken vanwege de cinematografie. Ieder beeld kun je stilzetten en inkaderen. Er wordt gespeeld met camerahoeken, beeldkwaliteit (let op de flou kwaliteit van bepaalde scènes) en kleuren. De beelden zijn van een adembenemende schoonheid en het mooiste is dat alles hiervan het verhaal ondersteunt. Zo zijn bijvoorbeeld de scènes in 1927 in “stille film” stijl gefilmd en baadt het Manhattan van 1977 in seventies-sfeer. In een woord: prachtig.
Als je je beledigd voelt door films die niet deprimerend zijn.
Altijd. Ja, echt, gewoon doen.
Hitler’s Hollywood (2017, Rüdiger suchsland)
4
Een documentaire over films onder Hitler. Interessant (al soms misselijkmakend) door de propaganda in de films, verbazingwekkend door het talent dat sommige acteurs en regisseurs hadden. Een aantal slaagden er zelfs in kritiek op het regime in hun films te verwerken. Een van de meer fascinerende aspecten is het “onderhuidse” effect, de manier waarop de regisseurs soms perfect de tijdsgeest in hun werk kunnen verwerken. Suchsland heeft ervoor gekozen de films chronologisch te rangschikken. Dit maakt het effect van het verloop van de oorlog.
Iedereen die nazifilms beu is.
Voor geïnteresseerden in filmtheorie en –geschiedenis.
5
The killing of a sacred deer (2017, yorgos lanthimos)
Een dokter raakt bevriend met de zoon van een van zijn overleden patiënten. De jongen wordt uitgenodigd bij het gezin, schiet goed op met de dochter en alles lijkt zijn gangetje te gaan. Tot … Voor de classicisten onder ons: het verhaal is gebaseerd op de mythe van Iphigenia, dus verwacht je niet aan een komedie. Voor iedereen die Lanthimos’ vorige film, The Lobster, gezien heeft: tis weer vannedadde. Voor alle anderen: fasten your seatbelts and hang on to your underwear, you’re in for a ride. Lanthimos is een van de vertegenwoordigers van The Greek Weird Wave, waar personages houterig acteren, de filmografie koud en afstandelijk is en de dialogen absurd zijn. (Ter illustratie: in de wereld van The Lobster werden mensen in een dier van hun keuze veranderd indien ze geen geliefde vonden. Dus zie je gedurende de hele film af en toe een dier voorbij slenteren, waaronder een kameel.) Dit alles wordt aangevuld met flinke morele dilemma’s. Waar The Lobster over liefde ging, gaat The Killing of a Sacred Deer over schuld en boete, met opnieuw een einde om ‘u’ tegen te zeggen. Een absolute aanrader. Als je zin hebt in een goede mindfuck.
30
DILEMMA II
Als nadenken tijdens films je ding toch niet is.
advertentie
CHAOS & VERVAL
31
Culturama
Bühne
RECENSIE
4.48 Psychosis - NTGent
Op 26 september 2017 begaf ik me rich-
ting de Minardschouwburg. Het stuk 4.48 Psychosis van Britse toneelschrijfster Sarah Kane werd er die avond opgevoerd in een productie door het Gentse KASK School of Arts, in samenwerking met het NTGent. 4.48 Psychosis is het laatste werk dat Sarah Kane schreef voor ze zichzelf drie dagen later van het leven beroofde in 1999. Het hele stuk is dan ook een interne monoloog, gevoerd door het hoofdpersonage, die lijdt aan een klinische depressie. Geïnspireerd door haar depressieve geest, liet ze een prachtig script na dat tegelijk een confronterend en amuserend effect heeft op elke lezer en toeschouwer. In deze productie, geregisseerd door Jan
32
DILEMMA II
Steen, werd het hoofdpersonage vertolkt door twee acteurs. Voor de pauze, kreeg het publiek NTGent-actrice Lien Wildemeersch aan het werk te zien; na de pauze was het de beurt aan (eveneens NTGent-acteur) Benjamin Cools. Een origineel concept met als sturend idee dat, wanneer je hetzelfde stuk achtereenvolgens door twee verschillende acteurs laat spelen, je geen twee keer hetzelfde stuk gezien hebt. Hoewel ik de dagen en weken nadien verschillende lovende kritieken en recensies gelezen heb, en bovendien al langer fan ben van het script, vond ik de acteerprestaties gedurende het eerste deel weinig geloofwaardig. Met de initiële hoop op een oprechte en serene uitbeelding van
© NTGent
pure wanhoop en depressie, bleef ik op mijn honger zitten. Mijn verwachtingen bleken helemaal niet overeen te stemmen met de realiteit die maar al te vaak op het randje van overacting balanceerde. Van ingetogenheid dus weinig sprake; van teleurstelling helaas veel. Zelfs van die aard dat mijn gezelschap het in de pauze voor bekeken hield. Aan Benjamin Cools’ deel zijn we dus nooit geraakt. Het kan goed zijn dat daardoor de hele clue van de opvoering aan ons voorbij is gegaan. Spijt van de beslissing om de zaal vroegtijdig te verlaten heb ik echter niet. We waren overigens niet de enige bezoekers die ze hadden genomen.
Een teleurgestelde bezoeker
Van vroeger en nu
Culturama
KUPARI Littekens van The Homeland War
“D
e eerste straat rechts en dan rechtdoor. Maximaal 10 minuten.” Het was 40° Celsius. Het zweet plakte op onze rug en we wilden absoluut naar de zee. De Airbnb-uitbaatster had ons op weg gestuurd, maar ofwel begrepen we haar – relatief simpele – instructies niet, ofwel had ze hoegenaamd geen tijdsbesef. We weken dan maar resoluut van de route af, staken onze vinger in de lucht en gingen tegen de zoute wind in.
Zo’n 5 minuten later arriveerden we op een nogal louche uitziende parkeerplaats tussen het groen en het vuil. Koekjesverpakkingen en flessen wodka lagen tussen de struiken, een halfnaakte man stond verderop te bellen. Een vervallen gebouw vormt er het decor. Eens moet het enorme grandeur hebben uitgestraald. Het is lang en statig, gestut door romaanse bogen. Verschillende vleugels van het gebouw vertakken naar links en rechts. Maar veel schiet er niet van over. Er zitten gaten in de muren, in de daken, in de gaten waar eens ramen zaten. Lelijke graffiti met flauwe mopjes – bombing for peace is like fucking for virginity – ontsiert de muren. We volgden de palmbomen naar het strand. Daar stonden nog vier andere hotels te blinken in de avondzon. Maar zij ondergingen blijkbaar hetzelfde lot als het hotel op de parkeerplaats. Totale verwoesting. Een trap die van het strand naar de straat leidde, lag in twee gebroken. Brokstukken die vanuit de muren van de hotels waren gevallen, lagen nog op straat te wachten om opgeruimd te worden. Maar geen enkele Kroaat leek er een probleem mee te hebben. Net zoals bij de andere stranden van de Dalmatische kust was het hier goedgevuld. We legden onze handdoek op een oud terras met een hoekig, verwoest hotel
in onze rug. Met onze voeten in het water zoeken we op waar we zijn, en wat hier gebeurd is. Gelukkig is roaming afgeschaft.
Grabbelende Tito Kupari was in de jaren ’60 een paradijs op aarde, met vijf hotels, een kampeerplaats en verschillende villa’s langs het azuurblauwe water. Het is perfect gelegen op nauwelijks 8 kilometer van Dubrovnik. Het statige hotel met de romaanse bogen stamt uit 1919 en was daarmee een van de eerste hotels in Dalmatië. De naam: The Grand Hotel. Tijdens de jaren ’60 maakte Kroatië deel uit van het communistische Joegoslavië onder leiding van Tito. Hij maakte van Kupari een resort voor de elite van het Joegoslavisch leger. Hij grabbelde in de spaarpot van defensie en spendeerde het equivalent van wat nu bijna 500 miljoen euro zou zijn. Officieren konden er met hun familie tot rust komen. Op zich was het ook open voor lagere militairen, maar omdat een kamer in Kupari zo gewild was, kon je er enkel binnen als je iemand kende. Pas vanaf de jaren ’80 mochten ook buitenlandse toeristen hun geld komen spenderen in het resort. Er was plaats voor zo’n 4.500 gasten als je de kampeerplaats meerekent.
CHAOS & VERVAL
33
Culturama
Van vroeger en nu
Dansen op glas en beton Maar in juni 1991 riep Kroatië de onafhankelijkheid uit en begon The Homeland War. Alle aandacht van de Kroaten ging naar Dubrovnik, een stad die strategisch misschien weinig waarde had, maar symbolisch des te meer. De verdediging van Kupari lag in de handen van een kleine Kroatische politiemacht. Op 4 oktober 1991 richtte het Joegoslavisch Volksleger zijn pijlen op de baai. Hun oorlogsschepen bombardeerden de hotels waar ze nog niet zo lang geleden zelf de gasten van waren. Nauwelijks 20 dagen later, lag Kupari in puin, maar was het wel weer in handen van het Volksleger. Vanuit de baai van Kupari hadden ze een handige uitvalsbasis naar Dubrovnik. Een reporter van United Press International, Jonathan S. Landay, beschrijft het bizarre tafereel van vierende soldaten tegen een grimmige achtergrond: “Een groep soldaten stond in de glas- en betonscherven van een zwaar beschoten huis strijdliederen te zingen uit de tijd van de Turkse verovering van Montenegro (nvdr; buurland van Kroatië) … be-
34
DILEMMA II
geleid door een vrolijke accordeon. De feestvreugde was ongepast tussen de verwoesting die het leger had aangebracht in de Dubrovnik Riviera. Duizenden huizen, restaurants, winkels en hotels zijn herleid tot lege, zwartgeblakerde omhulsels. Daken zijn weggeblazen door artillerie en muren doorzeefd door kogelregens.” De schuld ligt daarvoor niet alleen bij het Volksleger, zegt een van zijn soldaten: “Toen de Kroaten de plaats verlieten, hebben ze hier mijnen gelegd. Je ziet de schade.” Sommige soldaten lezen een boekje in de Adriatische zon, maar de meesten plunderen de hotels: koelkasten, bedden en radio’s werden op de boot geladen. Daarna vernietigden ze hele verdiepingen met fosforbommen. Wij niet naar zee, niemand naar zee, dachten ze.
Zonnebaden tussen de brokstukken In mei heroveren de Kroaten het vakantieoord terug op het communistische leger. Later, in 1998, maakt het Kroatische leger er een legerbasis van. Voor het eerst in zeven jaar krijgen drie hotels weer gasten.
Maar veel beter dan buiten kamperen is het niet. Drie jaar later vertrekken ze weer. En dan is het de beurt aan de Kroatische burgers. Alles wat nog overschoot, haalden zij uit de hotels: tegels, koperen buizen, elektriciteitsdraden … De bevrijding betekende de totale vernietiging van Kupari. Meer dan 20 jaar lang is er niets gebeurd met het vakantieoord. Maar de Kroaten druppelden wel terug naar de kust. Kindjes spelen tussen de ruïnes van de hotels. Een clubje mannen zit op de trap naar de bootjes te staren. Vrouwen liggen te zonnebaden. Het blijft een bizar zicht. De overheid is naarstig op zoek naar investeerders om de oude hotels plat te smijten en er opnieuw een paradijs van te maken. Er zou al een Merriot hotel komen en een Ritz Carlton, maar de plannen vielen beide keren in het water. Enkel The Grand Hotel blijft staan, als testament voor de vergane glorie van Kupari en vooral als een blijvend litteken van The Homeland War.
Michiel Verplancke
Van vroeger en nu
Culturama
Meer dan 20 jaar lang is er niets meer gebeurd met het vakantieoord. Maar de Kroaten druppelden wel terug naar de kust
advertentie
35
Auw La
Auw La
36
DILEMMA I
Auw La
POĂ‹ZIE ik leef in een dictatuur van semantiek -Dat kan steedstussen los verwoven verhalen verweven voel ik mijn voeten op losgehapte draad zakken en zwemmen zakken en zweven Het is mooi zo, mooi zo ja Lossedradenmozaik! Lossedradenmozaik, turkentapijt of, misschien, semantiekpolemiek Dacht je dan PaisleyPatroon, gedruppeld en gedreven? Dat u zo elke dag kon leven? Wie weet lopen de Perzen bloot gaan ze morgen iets anders heten! Nee, allen verhalen boven mij gedogen Lossedradenmozaik weet ik wel te betogen
U en ik
kunnen dan zalig vergeten
lopen de Perzen morgen bloot, niemands dood lopen de Perzen morgen dood, wij niet bloot Heerlijk vergeten Hoe weinig we weten tussen los verwoven verhalen verweven
hoe weinig we weten
Jef Daeninck
CHAOS & VERVAL
37
Auw La
Laat me Laat me je zien of kijk me direct aan. Laat me je stem horen of neem zelf het woord. Laat me luisteren naar elke klank die je maakt en laat me zelf spreken tegen de wind. Laat me dit negeren en dwing me door te gaan. Laat me kwijnen voor de intimiteit die je vlug gaf en even snel weer ontnam. Zo. Laat alles zo in vuur en rook opgaan, of steek het zelf allemaal in brand. Laat me achteraf de onschuld en onwetendheid in je ogen zien, of zeg me dat ik het niet begreep. Laat me met de assen achter, de schaamte en de ondankbaarheid, de wens naar meer en de drang om voor alles op te draaien, de toekomst die er niet uit zal herrijzen en de jonge hoop dat het door jou ontdaan zal worden. Laat dit alles bij mij achter of duw het in mijn strot. Ik ben de man, en jij de kleine meid. Laat me. 11 oktober 2017
Jorge Van De Sompel
beter gedicht kinderen komen wel eens naar mij en zeggen niets
het zou leuker zijn als ze af en toe komen en wel iets zeggen iets als ‘enkel saaie mensen zijn eenzaam’ of ‘doodgaan is als onder een trein springen’ het had veel betere gedichten opgeleverd als kinderen wat meer zouden spreken nu staan ze daar zo maar te kleuteren met hun snottebel
Tobias Santens
38
DILEMMA II
Auw La Ashes falling Ashes falling, drifting slowly like snowflakes, melting mem'ry remnants of things that were no longer here now, but here before by heat transformed of state like condense turned into snow flakes instead of condense black fumes by fire destructed, consumed But unlike the snow flakes That which fire takes cannot change back to solid shape once it's become ash like snow flakes it was something once but gone now How it became this way I don't know now As if the things i knew about Got by that dark cloud obscured somehow Lorin Renodeyn
Een man en vrouw in koper Zijn gegroefd gezicht kijkt neer op hem en zijn eeuwige muze, verenigd in hun beeltenis, dat zwijgt wanneer zij elkaar heimelijk toefluisteren, dat blijft staan als zij ooit sneuvelen. Een man en vrouw, Kronkelend langs elkaar in koper. Geschapen uit leren handen, die langzaam hun glorie verliezen. Sculpturen die dansen zoals zij ooit deden, in de keuken bij de geur van pas geopende wijn. Zij die liefde kennen tussen puin en as der kinderen, Zij die hartstocht hoog houden, al smelt hun lichaam met de tijd. Een man en vrouw, Kronkelend langs elkaar in koper. Verscholen tussen bestoft wandtapijt en beschilderd doek.
Hij die haar nog steeds ziet zoals voorheen In de klei die aan zijn handen kleeft, In de verf die van de wanden drupt, Waarmee hij haar silhouet onder zijn vingertoppen vormt. Een man en vrouw, Kronkelend langs elkaar in koper. Geschapen voor zij die schoonheid zien in vergane tijden. Anke Tilley
CHAOS & VERVAL
39
SPEAKER'S CORNER
40
Speaker’s corner
Opinie
Vergane glorie Een negental jaar geleden heb ik een dure eed gezworen: Nooit zou ik mijn bruine gevoeg op een toilet van gelijk welke onderwijsinstelling, in gelijk welk land, in gelijk welk melkwegstelsel doen. Je kan dat raar vinden, maar dat is een kwestie van principe. Het toiletbezoek is een moment van de grootste intimiteit en individualiteit, vind ik. Zodoende ben ik nog nooit verder dan de urinoirs in de kelder geweest, en dus heb ik ook in mijn derde academiejaar aan de Blandijn nog nooit een deurtje naar de grote wc opengetrokken, zelfs niet in de vrouwentoiletten. Hashtag ‘I don’t have’. Nu, er doen wel wilde verhalen de ronde over de zittoiletten in de kelder. Zo zouden ze loci amoeni zijn, die zielenroerselende muurschilderingen herbergen, en zowel menig uitwerpsel als menig groots en beroemd idee hebben gebaard. Ik voelde van binnenuit dus de drang opborrelen om toch eens zo’n deurtje te openen. Dat ik net ‘chili con carne’ in de Brug had gegeten, had daar ook een hand in. Nood breekt wet, en eed, en bijna een weerbarstige deur in de kelder van de Blandijn.
Ik zat nog geen halve minuut neer, of ik besefte meteen vanwaar al die verhalen kwamen. De sfeer in het kabinetje was, naast schier claustrofobisch, op z’n minst markant te noemen. Dat de gecombineerde geur van een halve dag menselijke ‘stoelgegang’ en de Mister Proper van de kuisploeg tot trance leidt, had ik ook snel door. Het kon niet anders, of hier moesten wel producten van menselijke creativiteit te vinden zijn. Ik liet mijn ogen over het deurvlak glijden, op zoek naar de allerindividueelste expressies van de allerindividueelste emoties. De wc is de plaats bij uitstek voor dergelijke romantiek; het toiletbezoek als moment van uiterste individualiteit, weet je nog wel. Ik vond niets, niet op de deur althans. De houder van het wc-pa-
pier stond wel garant voor kunst van het zuiverste water. ‘RAFC till I die’, stond er. Particuliere passie in een universele taal, een wonderlijke symbiose. Daaronder las ik ‘Nobody expects the Spanish Inquisition’. Nu kan het bijna niet anders dan dat John Cleese en co ooit op hetzelfde toilet als ik hebben gezeten, en zo tot hun beroemde sketch zijn gekomen (i.e.: https://www.youtube.com/ watch?v=7WJXHY2OXGE). Het grappige is nu dat je als lezer niets bent met die link, want je kan er niet op klikken en het duurt allicht langer om alles over te typen dan om gewoon ‘Spanish Inquisition Monty Python’ in te geven. Maar bon, wat ten slotte nog op de wc-rolhouder stond, was het hoofd van Che Guevarra. Het perspectief was wat twijfelachtig, maar de boodschap van het werk kwam daar niet minder door naar voren: revolutie, heldenmoed en blinde, communistische propaganda zijn en blijven onderwerpen des Blandijns. Maar met de tekening van Che Guevarra had ik ook de laatste sporen van menselijke aanwezigheid gezien. (De wc-borstel heb ik wijselijk laten zitten.) De verhalen over talrijke slogans, tekeningen en uitroepen van wanhoop en vreugde op deur en muur bleken gelogen te zijn. Teleurgesteld stapte ik weer de trap op. Het kwartiertje pauze was over, en de les begon weer. Over Don Quijote. ’s Avonds vertelde ik aan oudere vrienden die ook op de Blandijn hebben gezeten over mijn toiletbezoek; iets wat ik wel vaker doe. Zij keken vol onbegrip. ‘Ongeloof ’ past hier eigenlijk beter, want dat geeft de verassing en de ontzetting in hun ogen beter weer. Zij keken vol ongeloof, dus. Ze vroegen ter verduidelij-
king of er echt nog zo weinig opschriften en beschilderingen waren. Ik knikte. Er viel een stilte, en het begon te regenen. De ene boog het hoofd naar beneden, de andere keek zwaarmoedig uit het raam. Die avond werd er aan lang vervlogen tijden gedacht. Het besef daagde langzaam maar zeker: Dat wat de Blandijn haar eigenheid en authenticiteit gaf, is niet meer. Verf en javel hebben het door de jaren heen van alcoholstift en bic-inkt gehaald. De maagdelijke deur van mijn toilet was daar de stille getuige van; de kleine artefacten, die ik nog vond op de wc-papierhouder, niet te na gesproken. Zij zijn de laatste moedige restanten, maar tegelijk tonen ze ook hoe onverbiddelijk oude glorie vergaat.
Ilias Vierendeels
Foto: © YouTube, Monty Python
CHAOS & VERVAL
41
Speaker’s corner
Extra muros
EXTRA
42
DILEMMA VI
Tabloid
Extra
DOOLHOF 20.0
45 by 45 orthogonal maze Het is nu eenmaal een editie over chaos en daarom maakten wij voor u het moeilijkste doolhof ter wereld. Serieus. Echt waar.
Emiel T’Kindt
CHAOS & VERVAL
43
Extra
Satire
Boekentoren
Floris Ameel
44
DILEMMA II
Jouw satire hier? D Nog altijd bereikbaar.
f /tijdschriftdilemma dilemma@filologica.be
advertentie
46
DILEMMA II
FILOLOGICA Dankt haar ereleden Prosenioren
Ereleden
Freek Braeckman 98-99 (Germania) Katrijn D’Herdt 02-03 (Germania) Koen Goossens 02-03 (Romania) Elisabeth Ghysels 03-04 (Romania) Bart Peeters 03-04 (Germania) Anne Bosman 04-05 Jeroen Meuleman 05-06 Benoît Lagae 06-07 Robin Van Cleemput 07-08 Aäron Maes 08-09 Tom Van Steendam 09-10 Stephanie Lannoo 10-11 Edouard De Prez 11-12 Maxim Mommerency 12-13 Madelon Bakx 13-14 Joachim Schol 14-15 Jan Bogaert 15-16 Tina Hottinger 16-17
Chanel Baert Charlotte Binnemans Tatjana Ceuterick Arne Chys Karen Cruyt Jelle De Groote Guinevere De Raymaeker Charlien De Sutter Elodie Deceuninck David Ginsberg Thijs Goethals Joyce Goossens Sander Laridon Jorn Lelong Astrid Leuridan Anne-Cathérine Neirinck Tim Piens Inneke Plasschaert Lucas Rabaey Arthur ‘T Kindt Karel Van Ooteghem Tom Vandevelde Timo Verhulst Michiel Verplancke
Bevriende kringen Babylon KHK KK KMF Lingua OAK Slavia Veto V.G.K.
Peter Jelle De Groote
Academisch personeel Lars Bernaerts Benjamin Biebuyck Marc Boone Kristoffel Demoen Yves T’Sjoen Jacques Van Keymeulen Wim Verbaal
3