IN_VITRO_39 by dimitris liras

IN VITRO

• h

OKTΩBΡIOΣ 2012

μηνιαια εκδοση με θεμα την υγεια • διανεμεται δωρεαν h

•

• h

Τ. 39

Παχυσαρκία

Βρείτε τι σας παχαίνει και «πολεμήστε» το! h Πώς να απαλαγείτε από τα απωθημένα σας

h Σ χολείο: Όταν η «προσαρμογή» αργεί

h Healthy tips για τα κατοικίδια

h Καταπολεμήστε τον τυμπανισμό

OKTΩBΡIOΣ 2012

4•in•vitro

Index Tης Βίκυς Καρατζαφέρη

Αδυνάτισμα από το μέλλον

24 H μάχη με τη ζυγαριά Υπάρχει περίπτωση να μην κινδυνεύουμε από την παχυσαρκία; Η απάντηση είναι «ναι» μόνο αν δεν έχουμε χοληστερίνη, ζάχαρο και γυμναζόμαστε. Διαφορετικά, για τη διατήρηση της υγείας μας χρειάζεται λίγη παραπάνω προσοχή σε αυτά που μας παχαίνουν, τρόφιμα ή συνήθειες. Κι αν όλα αποτύχουν, υπάρχει το νυστέρι…

10 ερωτήσεις Βασίλης Κάτσος Ο πρόεδρος και CEO της Pharmathen κ. Βασίλης Κάτσος μιλάει για τη ραγδαία ανάπτυξη της οικογενειακής επιχείρησης με την επικέντρωση στην έρευνα, λόγω προσωπικής… αγάπης στη φαρμακευτική, αλλά και για τις βραβεύσεις που ακολούθησαν από τη συλλογική, σκληρή δουλειά.

editorial

Review Καρκίνος Μαστού Μάστιγα του ανεπτυγμένου κόσμου είναι ο καρκίνος του μαστού, με 4000 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο στη χώρα μας. Ο τρόπος ζωής φαίνεται να είναι καθοριστικός για την πυροδότηση των καρκινογόνων γονιδίων μας, όμως με την έγκαιρη διάγνωση, η ασθένεια μπορεί ακόμη και να ιαθεί.

Μεταξύ πολλών ζοφερών e-mails που δέχομαι καθημερινά και μέσα στον κυκεώνα των απεργιακών κινητοποιήσεων, των ελλείψεων σε φάρμακα, των προβλημάτων του ΕΟΠΥΥ και άλλα πολλά, αυτή η είδηση μου τράβηξε το ενδιαφέρον. Παρασκευάστηκε, λέει, ενδογαστρικό μπαλόνι, που συμβάλλει αποτελεσματικά στην απώλεια παραπανίσιων κιλών και δεν μπαίνει στο στομάχι με ενδοσκόπιο. Η όλη διαδικασία διαρκεί ένα πεντάλεπτο. Πρόκειται για ένα μπαλόνι σιλικόνης που «κρύβεται» σε μία κάψουλα και μετά την κατάποση ο γιατρός το φουσκώνει με έναν πολύ λεπτό σωλήνα σαν κλωστή, που εξέχει από το στόμα του ασθενούς. Το μπαλόνι φουσκώνει μέχρι να φτάσει στο μέγεθος ενός μπέργκερ. Το κορδόνι τραβιέται από το στόμα του ασθενούς και το μπαλόνι κλείνει με τη βοήθεια μιας αυτοσφραγιζόμενης βαλβίδας. Μέσα σε 12 εβδομάδες επετεύχθη απώλεια βάρους 35,5%-50%. Χαράς ευαγγέλια, σκέφτηκα… Όμως πριν φθάσουμε εκεί και επειδή κάθε περίπτωση παχυσαρκίας είναι μοναδική, είναι καλύτερα να εντοπίσουμε τι παχαίνει εμάς τους ίδιους και τι φταίει στη δική μας περίπτωση που ο δείκτης της ζυγαριάς τραβάει ασθμαίνοντας την ανηφόρα. Στο βασικό μας θέμα αναλύονται εκτενώς τα νέα δεδομένα για την παχυσαρκία και μπορούμε, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, να αντλήσουμε δύναμη και να ξεκινήσουμε την προσπάθεια να αδυνατίσουμε. Τώρα που μύρισε φθινόπωρο και κάθε κατεργάρης γυρνάει στον πάγκο του είναι ευκαιρία!

JOEL BOOKS Α.Ε.

Eκδoτης

διευθυντρια

ART director

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Καφαντάρη 27, Αθήνα, 11631 Τηλ.: 210.68.56.700, Fax.: 210.68.51.008

Αντωνης Δελλατoλας

βικυ καρατζαφερη

Δημήτρης Λύρας

Ελένη Σαμπάνη

συμβουλος εκδοσησ

Αρχισυντακτρια

EΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ

βαγγελησ παπακωστασ

sabani@invitromagazine.gr

αννα παπαδομαρκακη

Μαίρη Δημητριάδου

υπευθυνος παραγωγησ - διανομης

Συνεργaτες: Ηλέκτρα Αλευρίτη, Σοφία Νέτα, Βασιλική Μανιάτη, Άννα Αλιμαντήρη, Iωάννα Αλεξίου

εμπορικο τμημα

Μάριος Φιλιππούσης

Μάνθος Καλούμενος Τηλέφωνα - Fax: 210 6898448 210 6898226

Εκτυπωση: IRIS AEBE

διορθωση: Κώστας Θέος Μαρία Παπαρρηγοπούλου

Σύνταξη 210 6856700, εσωτ. 311

Διαφήμιση 210 6847222

e-mail invitro@invitromagazine.gr

Φωτογραφιες: shutterstock.com Μηνιαία έκδοση για την υγεία Διανέμεται δωρεάν

Web www.issuu.com/invitromagazine

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•5

Publi Όπως οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί μεταξύ τους, έτσι είναι και οι ασθένειες. Γι’ αυτό η ίδια αγωγή δεν ταιριάζει πάντα σε όλους

ι άνθρωποι αντιδρούν διαφορετικά σε συγκεκριμένες θεραπείες, λόγω της μεταβλητότητας των γονιδίων τους. Έτσι, δύο ασθενείς που φαινομενικά πάσχουν από την ίδια ασθένεια και υποβάλλονται στην ίδια φαρμακευτική αγωγή, είναι δυνατόν να αντιδρούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Ο ένας ενδέχεται να ωφελείται πλήρως από την αγωγή, ενώ ο άλλος να εκδηλώνει ανεπιθύμητες ενέργειες ή να μην απολαμβάνει κανένα κλινικό όφελος. Εξατομικευμένη Θεραπεία σημαίνει προσαρμογή θεραπειών σε διαφορετικές ομάδες ασθενών. Το μέλλον της ιατρικής βασίζεται σε αυτή την παραμετροποίηση. Ο στόχος της Εξατομικευμένης Θεραπείας είναι να καταστήσει τη σύγχρονη ιατρική φροντίδα πιο συστηματική και πιο αποτελεσματική. Δίνει τη δυνατότητα να προσδιοριστούν οι διαφορές μεταξύ των ομάδων ασθενών και να βελτιωθεί η κατανόησή μας γύρω από τις υποκατηγορίες της νόσου. Αυτή η γνώση μπορεί να χρησιμοποιηθεί (α) για να εντοπισθούν οι καλύτεροι στόχοι για νέα φάρμακα και (β) να προταθούν νέοι βιοδείκτες και διαγνωστικές δοκιμασίες. Οι ασθενείς, οι ιατροί και οι ασφαλιστικοί οργανισμοί περιμένουν από εμάς να παρέχουμε νέες, ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπείες, γεγονός που καθιστά τη συστηματική επιδίωξη της Εξατομικευμένης Θεραπείας ακόμη πιο σημαντική για τη Roche. Είναι απαραίτητο λοιπόν για μας να: • βελτιστοποιήσουμε την αναλογία κινδύνου/οφέλους και κόστους-οφέλους των θεραπειών, • προτείνουμε εξαιρετικά διαφοροποιημένα φάρμακα που θα επιφέρουν σαφώς καθορισμένα οφέλη για τους ασθενείς. Επιθυμία μας είναι να βελτιώσουμε τη βασική κατανόησή μας για τις νόσους και τα αίτιά τους. Κατά την ανάπτυξη νέων διαγνωστικών δοκιμασιών και νέων φαρμάκων στον αγώνα ενάντια στις ασθένειες εφαρμόζουμε τα πιο πρόσφατα ευρήματα της σύγχρονης μοριακής ιατρικής. Οι στρατηγικές που εφαρμόζονται από τη Roche προκειμένου να ανταποκρίνεται σε αυτές τις νέες προκλήσεις είναι: • η καινοτομία, • η αξιοποίηση των βασικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μας, στους Κλάδους Φαρμάκων και Διαγνωστικών, ώστε να επικεντρωνόμαστε αποκλειστικά στα οφέλη για τους ασθενείς.

Roche: Πρωτοπόρος στην Εξατομικευμένη Θεραπεία

Το όραμά μας για Εξατομικευμένη Θεραπεία γίνεται πραγματικότητα

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Το ερευνητικό έργο των τελευταίων ετών έχει πολλές σημαντικές επιτυχίες στο ενεργητικό του. Σήμερα, πολλοί ασθενείς λαμβάνουν προσωπικές διαγνώσεις και στοχευμένες θεραπείες. Η ραγδαία πρόοδος των επιστημών που σχετίζονται με τη μοριακή βιολογία – γενετική, γονιδιωματική, πρωτεϊνωμική – διευρύνει τα θεμέλια για αυτού του είδους την πρόοδο, ώστε να είναι ασφαλές να προβλέψουμε ότι στο εγγύς μέλλον πολλοί περισσότεροι ασθενείς θα ωφεληθούν από τέτοιες νέες προσεγγίσεις. Η Roche, στη στρατηγική της Εξατομικευμένης Θεραπείας που εφαρμόζει: • Εντοπίζει υποομάδες ασθενών που παραδοσιακά θεωρούνται ότι έχουν το «ίδιο» νόσημα. Αυτή η γραμμή έρευνας επιτρέπει να διαπιστωθεί κατά πόσο το γενετικό προφίλ των ασθενών με καρκίνο εμφανίζει παρόμοια συμπτώματα, αλλά απαιτεί διαφορετικές θεραπείες. • Παρακολουθεί την επιτυχία μιας θεραπείας, για παράδειγμα τα αποτελέσματα της θεραπείας για την ηπατίτιδα C ή την οστεοπόρωση. • Προσαρμόζει τη διάρκεια της θεραπείας στις ατομικές ανάγκες ενός ασθενούς, για παράδειγμα στην περίπτωση της ηπατίτιδας C και Β. • Χορηγεί ένα φάρμακο (π.χ. ένα αντικαρκινικό φάρμακο) ακριβώς στη σωστή χρονική στιγμή. • Αναπτύσσει προϊόντα (διαγνωστικές δοκιμασίες και φάρμακα) συστηματικά και αποτελεσματικά. Ο διαγνωστικός έλεγχος βοηθά στο να πάρει την κατάλληλη θεραπεία ο κατάλληλος ασθενής και συνεπώς έχει τεράστιο δυναμικό να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και να εξοικονομήσει πόρους αναγνωρίζοντας υποομάδες ασθενών, οι οποίοι θα ωφεληθούν από συγκεκριμένες θεραπείες. Η Εξατομικευμένη Θεραπεία είναι η στρατηγική του μέλλοντος για τον καρκίνο αλλά και για άλλες νόσους. Η Roche, κατά τα τελευταία χρόνια, ανοίγει τον δρόμο της Εξατομικευμένης Θεραπείας παρουσιάζοντας ποικίλα παραδείγματα συνύφανσης της διαγνωστικής και της φαρμακευτικής τεχνογνωσίας στους παρακάτω τομείς: Ογκολογία: καρκίνος μαστού και στομάχου, μελάνωμα, μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (NSCLC). Ιολογία: HIV, ηπατίτιδα Β (HBV), ηπατίτιδα C (HCV), ιός ανθρώπινου θηλώματος (HPV). Φλεγμονώδεις Νόσοι: ρευματοειδής αρθρίτιδα. Μεταβολικές Νόσοι: διαβήτης, οστεοπόρωση.

OKTΩBΡIOΣ 2012

6•in•vitro

Επίκαιρα Ελλάδα

Γράφει η Ιωάννα Αλεξίου

Εδώ και δύο χρόνια

για τις σπ άν ιες πα θή σε ις

δεν έχουν κυκλοφορήσει στην ελληνική αγορά νέα φάρμακα, με αποτέλεσμα οι ασθενείς με πολύ σοβαρές και σπάνιες παθήσεις να στερούνται τη θεραπεία για τις απειλητικές για τη ζωή τους νόσους.

Αί τη μα ζω ής

FACTS

Στις αναπτυγ-

«Στηρίζουμε τις προσπάθειες της κυβέρνησης, που έχουν στόχο τον έλεγχο των δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων και των νοσοκομείων. Ωστόσο, θεωρούμε ευνόητο ότι τα ορφανά φάρμακα θα πρέπει να τύχουν διαφορετικής αντιμετώπισης προς όφελος των ασθενών, αλλά και της πολιτείας. Διαφορετικά, η επιδείνωση της υγείας των ασθενών αυτών, εκτός της επιπλέον επιβάρυνσης της τιμής (εάν εισάγονται μέσω ΙΦΕΤ), θα στοιχίζει πολύ περισσότερο στο κράτος λόγω αναγκαίας νοσηλείας, ειδικών εξετάσεων και άλλων επιπτώσεων».

Down Ε

ΕΙΠΑΝ Νικόλαος Δημάσης, Ουρολόγος, διευθυντής Θεαγένειου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Είναι μια νόσος με συχνότητα αυξανόμενη στον δυτικό κόσμο και σχετίζεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, δηλαδή με την έλλειψη άσκησης και τη διατροφή που είναι πλούσια σε λιπαρά και φτωχή σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Για να περιοριστεί ο κίνδυνος χρειάζεται υγιεινή διατροφή, άσκηση και περιοδικά προσυμπτωματικοί έλεγχοι, γιατί η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές».

νθαρρυντικά τα νέα για τους άντρες που διαγνώσθηκαν με καρκίνο του προστάτη σε αρχικό στάδιο, καθώς, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, μπορούν να θεραπευτούν 100%. Για την πλήρη ίαση των ασθενών αυτών, όμως, κρίνεται απαραίτητος ο περιοδικός έλεγχος των αντρών άνω των 50 ετών. Αυτό επισήμανε ο κ. Νικόλαος Δημάσης, διευθυντής στο Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της εθνικής εκστρατείας πρόληψης για τον καρκίνο του υπουργείου Υγείας, που πραγματοποιήθηκε με αφορμή το 45ο Ράλλυ με αγωνιστικό αυτοκίνητο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Στατιστικά ο καρκίνος του προστάτη είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου για τους άντρες μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και στην Ευρώπη ο πιο συχνός σε συμπαγείς όγκους σε ποσοστό 21,4%. Στόχος της εκστρατείας, η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση του κοινού, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη διανομή φυλλαδίων αλλά και με τη συμμετοχή αγωνιστικού αυτοκινήτου με λογότυπα του προγράμματος που διαδίδουν το μήνυμα «πάρε τη ζωή στα χέρια σου».

Κα ρκ ίνο ςπ ρο στ άτ η.

μένες χώρες η συχνότητα του καρκίνου του προστάτη ξεπερνά το 15%, σε σχέση με τη συχνότητα εμφάνισης της νόσου στις αναπτυσσόμενες χώρες, που είναι μόνο στο 4%.

Μαριάννα Λάμπρου, πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Σπανίων Παθήσεων

Δε νε ίνα ια ήτ τη το ς!

ΕΙΠΑΝ

FACTS

κκληση προς την πολιτεία ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση στις νέες θεραπείες απευθύνουν οι ασθενείς με σπάνιες παθήσεις, οι οποίοι αγωνιούν για το αν το υπουργείο Υγείας θα δώσει τιμή για νέα σκευάσματα στο νέο δελτίο τιμών. Η ανακάλυψη θεραπειών για σπάνιες παθήσεις δεν είναι συχνή, καθώς το κόστος παραγωγής και εμπορίας των συγκεκριμένων φαρμάκων, που χαρακτηρίζονται ως «ορφανά φάρμακα», είναι υψηλό και δεν θα μπορούσε να καλυφθεί από τις αναμενόμενες πωλήσεις τους. Για τον λόγο αυτό, από το 2000 έχουν θεσπιστεί ειδικά κίνητρα για τις φαρμακευτικές εταιρείες ώστε να αναπτύσσουν τέτοια φάρμακα. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι ο επιπολασμός των σπάνιων παθήσεων στην Ευρώπη είναι 5 κρούσματα ανά 10.000 άτομα. Ως εκ τούτου, η κυκλοφορία τους είναι υψίστης σημασίας τόσο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών αυτών όσο και για την επιβίωσή τους.

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•7

Το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι για τους μη καπνιστές Λίγες είναι οι έρευνες που έχουν στα χέρια τους οι επιστήμονες σχετικά με το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Η τελευταία, ωστόσο, ελληνικής προέλευσης, η οποία διενεργήθηκε από τη Δρα Γκράτζιου, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν απευθύνεται στους μη καπνιστές και δεν πρέπει να είναι επιλογή τους. Όπως τόνισε, μάλιστα, η ερευνήτρια «δεν γνωρίζουμε ακόμα το κατά πόσο τα μη εγκεκριμένα προϊόντα νικοτίνης, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, είναι ασφαλέστερα από τα κανονικά τσιγάρα». Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Επιχειρήσεων Ηλεκτρονικού Τσιγάρου, πάντως, επισημαίνει πως στις ερευνητικές προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει σύγκριση μεταξύ συμβατικού και ηλεκτρονικού τσιγάρου και αναμένεται περαιτέρω ενίσχυση των ερευνητικών προσπαθειών παγκοσμίως.

Βοήθεια σε διπολικούς ασθενείς Μια θεραπεία συμπεριφοράς, γνωστή ως γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, η οποία απευθύνεται σε ασθενείς με διπολική διαταραχή, φαίνεται πως μπορεί να λειτουργήσει εκπαιδευτικά σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ψυχική τους υγεία. Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι οι ασθενείς με διπολική διαταραχή, που ακολούθησαν τη συγκεκριμένη θεραπεία, κατάφεραν να μειώσουν τον αριθμό των υποτροπών και νοσηλειών τους και να αυξήσουν τη λειτουργικότητά τους και την ποιότητα της ζωής τους. Το κόστος της κάθε συνεδρίας κυμαίνεται από 70 - 100 ευρώ, ποσό απαγορευτικό για πολλούς ασθενείς, γι’ αυτό και η Ελληνική Διπολική Οργάνωση διοργανώνει μικρές ομάδες εργασίας ασθενών με κόστος 20 ευρώ ανά συνεδρία.

Τα πάντα για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα Στυτική δυσλειτουργία, εξωσωματική γονιμοποίηση αλλά και όλες οι εξελίξεις σχετικά με τη σεξουαλική υγεία και την αναπαραγωγή, τη σύγκρουση των φύλων αλλά και των εθνών πάνω στα θέματα αυτά, συζητήθηκαν στο 1ο Μεσογειακό Συνέδριο για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα και υγεία, που έγινε στην Πάφο. Το συνέδριο, διοργάνωσαν η Εταιρεία Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας και η Κυπριακή Ουρολογική Εταιρεία.

Εγκρίνεται από τον ΕΟΠΥΥ η εξωσωματική και σε μη συμβεβλημένα κέντρα. Ο Οργανισμός αποφάσισε να καλύψει τη δαπάνη, η οποία είναι μικρή και σύμφωνα με το κρατικό τιμολόγιο η αποζημίωση των ασφαλισμένων είναι 352,16 ευρώ.

Στην Τήνο πραγματοποιήθηκε το 3ο Διεθνές Σεμινάριο για τον καρκίνο του πνεύμονα από την ελληνική συνεργαζόμενη ογκολογική μονάδα με πρόεδρο τον διακεκριμένο ογκολόγο Πάρι Κοσμίδη.

Στο πλευρό των αθλητών των Παραολυμπιακών Αγώνων ήταν το Κέντρο Αποκατάστασης «Ανάπλαση», υποστηρίζοντάς τους με ιατρικό και θεραπευτικό προσωπικό και διαθέτοντας τον εξοπλισμό του για τις ανάγκες τους.

Οι επισχέσεις εργασίας των ιατρών στα δημόσια νοσοκομεία αλλά και η άρση της πίστωσης των φαρμακοποιών προς τους ασφαλισμένους σημάδεψαν τον μήνα.

Μαζί με το πρώτο κουδούνι της νέας σχολικής χρονιάς άρχισαν και οι πρώτοι έλεγχοι του ΕΦΕΤ στα σχολικά κυλικεία. Επιτρέπονται μόνο τα υγιεινά προϊόντα διατροφής, τονίζει ο πρόεδρος Γιάννης Μίχας.

FACTS

Το 2004 ο αριθ-

Άνοια. Μια οικογενειακή νόσος!

πληθυσμός της γης γηράσκει, διαπιστώνουν οι ειδικοί και ως εκ τούτου τα περιστατικά άνοιας αυξάνονται ραγδαία. Και η χώρα μας ακολουθεί αυτούς τους ρυθμούς με τα περιστατικά ανοϊκών ασθενών να φτάνουν στις 200.000 σήμερα. Μόνο το 41%, όμως, είναι διαγνωσμένοι και ακολουθούν κάποια θεραπεία. Αφανείς ήρωες οι οικογένειές τους, οι άνθρωποι που τους περιθάλπουν, οι λεγόμενοι και φροντιστές, μιας και οι δομές για την περίθαλψη αυτών των ατόμων στη χώρα μας είναι ελάχιστες. Μόλις 12 δομές Alzheimer, δυο ξενώνες, οκτώ κέντρα ημέρας και δύο υπηρεσίες φροντίδας στο σπίτι λειτουργούν και παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες υγείας στη χώρα μας, εξυπηρετώντας περίπου 5.000 περιστατικά σε σύνολο 200.000 που υπάρχουν στην Ελλάδα. Αυτές οι δομές λειτουργούν με την ευθύνη Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων που λειτουργούν στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη,

τον Βόλο, τα Χανιά και τη Ρόδο. Στην ελληνική κοινωνία οι ανοϊκοί ασθενείς παραμένουν στα σπίτια τους κατά 90% και απολαμβάνουν τη φροντίδα των οικείων τους, δηλαδή συζύγων, παιδιών, αδελφών. Οι αυξημένες απαιτήσεις φροντίδας τους, όμως, επιδρούν στην υγεία των φροντιστών, επηρεάζουν τη συμμετοχή τους σε κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες, περιορίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους και αποτελούν μια μόνιμη οικονομική πληγή. Τα καλά νέα είναι ότι η πολύ πρώιμη διάγνωση της νόσου Alzheimer είναι τώρα δυνατή, λένε οι ειδικοί. Κλινικά κριτήρια, ειδικές δοκιμασίες, νευροαπεικονιστικές μέθοδοι, ειδικές πρωτεΐνες στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, μεταλλάξεις του DNA, βοηθούν τους ειδικούς να διαγνώσουν τη νόσο πριν ακόμη εμφανιστούν τα συμπτώματα. Η έγκαιρη διάγνωση των ασθενών μπορεί να βοηθήσει τους ίδιους και τις οικογένειές τους αλλά και τα κράτη σε επίπεδο ασφαλιστικών ταμείων.

μός των ασθενών στην Ευρώπη ήταν 4 εκατομμύρια. Η άνοια παγκοσμίως πλήττει το 8% των ατόμων άνω των 65 ετών. Σήμερα ο αριθμός των ασθενών σε παγκόσμιο επίπεδο ξεπερνά τα 36 εκατομμύρια. Κάθε χρόνο προστίθενται 7,7 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ασθενών με άνοια.

ΕΙΠΑΝ Παρασκευή Σακκά, πρόεδρος Εταιρείας Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών και της Ελληνικής Εταιρείας Άνοιας «Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εξειδικευμένες δομές φιλοξενίας ασθενών με άνοια, δεν υπάρχουν επιδόματα για περιθάλποντες, ακόμη και στα προχωρημένα στάδια της άνοιας δεν διατίθενται κονδύλια για έρευνα και δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για θέματα που αφορούν ασθενείς με άνοια».

OKTΩBΡIOΣ 2012

8•in•vitro

Επίκαιρα Κόσμος

Γράφει η Σοφία Νέτα

FACTS

Όσον αφορά τους άνδρες, τα

ευρήματα δεν ήταν το ίδιο ενθαρρυντικά, καθώς αποκάλυψαν ότι οι άντρες που παντρεύονται νωρίς μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο χρόνιας φλεγμονής, η πιθανότητα της οποίας μειώνεται κατά 30% για κάθε 5 χρόνια καθυστέρησης του γάμου.

Έρευνα για το διαζύγιο, που

πραγματοποιήθηκε το 2009, έχει δείξει ότι ο χωρισμός μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα υγείας. Συγκεκριμένα, οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι οι διαζευγμένοι έχουν κατά 20% περισσότερα χρόνια προβλήματα υγείας από τους παντρεμένους.

ΕΙΠΑΝ Michael McFarland

Ερευνητής, Princeton University «Αν κάποιος παντρευτεί στην ηλικία των 17 ετών μπορεί ενδεχομένως να αφιερώσει λιγότερα χρόνια στις σπουδές του, το οποίο γνωρίζουμε ότι συνδέεται με υψηλότερο βιολογικό κίνδυνο».

γά μο ςσ ώζ ει

τη νκ αρ διά

τω νγ υν αι κώ ν

όσα χρόνια είστε παντρεμένη; Είκοσι; Τότε ο κίνδυνος να εμφανίσετε καρδιαγγειακά προβλήματα περιορίζεται κατά 26%. Τριάντα; Ακόμα καλύτερα… Το ποσοστό αυξάνεται περισσότερο, σύμφωνα με μια νέα έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας έριξαν φως στις επιπτώσεις της σχέσης γάμου - υγείας. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Πρίνστον ανακάλυψαν ότι ο γάμος μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας, αλλά αυτό ισχύει μόνο για τις γυναίκες. Όπως τόνισαν, όμως, απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο έγγαμος βίος, χωρίς διαζύγιο ή χηρεία. Στη μελέτη έλαβαν μέρος 528 γυναίκες και 534 άντρες, ηλικίας 57 έως 75 ετών, και αφού οι ερευνητές εστίασαν σε παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια και εξέτασαν τους συμμετέχοντες για την ύπαρξη φλεγμονής, ανακάλυψαν ότι όσο περισσότερο διαρκούσε ο γάμος τόσο λιγότεροι ήταν οι παράγοντες κινδύνου, με κάθε 10 χρόνια γάμου να σχετίζονται με 13% μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Τ α αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ήταν περισσότερο πιθανό να καπνίζουν και να έχουν υπέρταση, ενώ παράλληλα εμφάνιζαν ανωμαλίες στο αίμα, παράγοντες που αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες να εμφανίσουν αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ένα ποτήρι κόκκι-

νο κρασί την ημέρα κατά μέσον όρο μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου. Όμως, οι ειδικοί συμβουλεύουν όσους δεν πίνουν μην το ξεκινήσουν επειδή νομίζουν ότι έτσι θα προστατεύσουν την καρδιά τους και όσους πίνουν να μην υπερβάλουν.

Αλ κο όλ :Ε πικ ίνδ υν oγ ια εγ κε φα λικ ό

FACTS

Down Δ

εν είχαν άδικο οι παππούδες μας που εφάρμοζαν το «μέτρον άριστον»… στη ζωή τους και στο κρασάκι! Νέα έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει ότι όσοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ίσως να έχουν αυξημένες πιθανότητες να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο. Χωρίς να γνωρίζουν ακόμα τον λόγο, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι όσοι πίνουν όχι μόνο ένα ή δύο, αλλά τρία και περισσότερα ποτά κάθε μέρα, κινδυνεύουν να εμφανίσουν εγκεφαλικό επεισόδιο μέχρι και 15 χρόνια νωρίτερα από εκείνους που πίνουν λιγότερο. Κατέληξαν σ’ αυτό το συμπέρασμα αφού εξέτασαν 540 Γάλλους, μέσης ηλικίας 71 ετών με ενδοκρανιακή αιμορραγία και αφού ρώτησαν τους ίδιους ή τους συγγενείς τους για τις συνήθειές τους κατανάλωσης αλκοόλ. Από τις απαντήσεις προέκυψε ότι το 25% έπινε πολύ και ήταν περίπου 60 ετών όταν υπέστη εγκεφαλικό σε σύγκριση με το 74% που έπινε λίγο.

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•9

Ένα βραχιόλι για ασφαλή ηλιοθεραπεία Ασφαλή έκθεση στον καλοκαιρινό ήλιο υπόσχεται ένα «έξυπνο» βραχιόλι, που μετρά την υπεριώδη ακτινοβολία και αλλάζει χρώμα όταν αυτή ξεπεράσει τα όρια. Όταν η ακτινοβολία UV βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα το βραχιόλι είναι κίτρινο, ενώ όταν η ακτινοβολία ανέβει σε επικίνδυνα επίπεδα για την υγεία το βραχιόλι γίνεται ροζ. Η αλλαγή του χρώματος οφείλεται σε έναν παράγοντα απελευθέρωσης οξέων που μετρά την ακτινοβολία και μια βαφή που αντιδρά στα επίπεδα του pH. Ο παράγοντας αποσυντίθεται χάρη στο ηλιακό φως και το χρώμα στο βραχιόλι αλλάζει. Το βραχιόλι θα διατεθεί στην αγορά σε διαφορετικούς τύπους, ώστε να καλύπτει όλες τις κατηγορίες δέρματος.

Μελίγκρες: φωτοσυνθέτουν όπως τα φυτά! Η μελίγκρα δεν τρέφεται μόνο από τους χυμούς των φυτών, αλλά και από τον ήλιο, υποστηρίζουν Γάλλοι εντομολόγοι. Το συγκεκριμένο έντομο είναι το πρώτο ζώο στο οποίο ανακαλύπτεται ένας υποτυπώδης μηχανισμός φωτοσύνθεσης. Με δεδομένο ότι τα φυτά κατά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης παράγουν καροτενοειδή, οι ειδικοί μελέτησαν τη μελίγκρα του μπιζελιού, της οποίας το χρώμα οφείλεται σε καροτενοειδή και αλλάζει ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες.Τα πειράματα έδειξαν ότι οι πράσινες μελίγκρες, που συνθέτουν περισσότερα καροτενοειδή, παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα ATP, ενός μορίου που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά και αποθήκευση ενέργειας στους ζωντανούς οργανισμούς. Αντίθετα, οι άσπρες μελίγκρες, που δεν παράγουν σχεδόν καθόλου καροτενοειδή, παρουσίαζαν τα ελάχιστα επίπεδα ATP, ένδειξη μειωμένης παραγωγής ενέργειας.

Βηματοδότης όσο μια καρφίτσα Εμφυτεύσιμο βηματοδότη, μεγέθους… καρφίτσας, ανέπτυξαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, στις ΗΠΑ. Η μικροσκοπική και ενεργειακά αυτόνομη εμφυτεύσιμη συσκευή αντλεί την ενέργειά της από ραδιοκύματα εκτός του σώματος, με τη βοήθεια μιας εξωτερικής πηγής. Η συγκεκριμένη καινοτομία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια σειρά νέων ιατρικών αισθητήρων ή ακόμη και «έξυπνων» χαπιών, που θα λειτουργούν χωρίς μπαταρίες.

Όσοι ασθενείς με Πάρκινσον χορταίνουν τον βραδινό ύπνο τους, έχουν καλύτερη μνήμη, σε αντίθεση με όσους υποφέρουν από διάφορες διαταραχές ύπνου, όπως η υπνική άπνοια.

H πρώτη – χωρίς επιπλοκές – μεταμόσχευση μήτρας από μητέρα σε κόρη, παγκοσμίως, έγινε στο Πανεπιστήμιο του Gothenburg. Δύο γυναίκες 30 ετών έλαβαν μήτρα από τις μητέρες τους. Η μια λήπτρια είχε χάσει τη μήτρα της λόγω καρκίνου τραχήλου και η δεύτερη γεννήθηκε χωρίς μήτρα.

Οι έφηβοι που καπνίζουν μαριχουάνα κινδυνεύουν να εμφανίσουν βλάβη στον εγκέφαλο όταν μεγαλώσουν, καθώς η τακτική χρήση της, ιδιαίτερα σε ηλικίες που ο εγκέφαλος ακόμα οργανώνεται, επηρεάζει τη νοητική λειτουργικότητα.

Το μη αλκοολούχο κόκκινο κρασί ωφελεί περισσότερο την καρδιά των αντρών, γιατί το αλκοόλ μειώνει την επίδραση των πολυφαινολών, ενός αντιοξειδωτικού με αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Η αποχή από το κάπνισμα, η σωματική δραστηριότητα, ο έλεγχος του βάρους, η κοινωνική ζωή και οι δραστηριότητες αναψυχής προσθέτουν χρόνια ζωής ακόμα και σε όσους έχουν ξεπεράσει τα 75.

FACTS

Προγενέστερες

μελέτες έχουν δείξει ότι το μητρικό γάλα μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης διάρροιας, γρίπης και λοιμώξεων του αναπνευστικού κατά τη βρεφική ηλικία. Επίσης προστατεύει από τη μετέπειτα ανάπτυξη αλλεργιών, διαβήτη τύπου 1, σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλες ασθένειες.

Ένας επιπλέον λόγος για να θηλάσετε

φυσικός τρόπος διατροφής των βρεφών, ο θηλασμός, είναι γνωστό ότι προσφέρει πάρα πολλά οφέλη, τόσο στα μωρά όσο και στις μητέρες τους. Τελευταία όμως επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ακόμη έναν λόγο για τον οποίο η μητέρα θα πρέπει να θηλάζει το μωρό της. Ερευνητές από το Duke University Medical Center πραγματοποίησαν την πρώτη μελέτη που εξετάζει τις επιπτώσεις της διατροφής των βρεφών στον τρόπο που αναπτύσσονται τα βακτήρια και ανακάλυψε ότι τα μωράκια που τρέφονται με μητρικό γάλα αναπτύσσουν υγιέστερο έντερο σε σύγκριση με εκείνα που τρέφονται με βρεφικό. Εργαστηριακές εξετάσεις αποκάλυψαν ότι το μητρικό γάλα ενισχύει τις αποικίες της μικροβιακής χλωρίδας που ενισχύουν την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και την ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος.

Στη μελέτη τους, οι ερευνητές ανέπτυξαν βακτήρια σε δείγματα παρασκευασμάτων για βρέφη, σε αγελαδινό γάλα και σε μητρικό γάλα. Τα δείγματα επωάστηκαν με δύο στελέχη του Ε. coli – αναγκαίοι «κάτοικοι» του εντέρου που είναι χρήσιμα ξαδέλφια επικίνδυνων οργανισμών που σχετίζονται με την τροφική δηλητηρίαση. Μέσα σε λίγα λεπτά, τα βακτήρια άρχισαν να πολλαπλασιάζονται σε όλα τα δείγματα, αλλά υπήρξε μια άμεση διαφορά στον τρόπο που αυξήθηκαν. Στο μητρικό γάλα, τα βακτήρια κόλλησαν μεταξύ τους για να σχηματίσουν βιοφίλμ, έναν λεπτό υμένα βακτηρίων που λειτουργεί ως ασπίδα σε παθογόνους παράγοντες και λοιμώξεις. Τα βακτήρια στο βρεφικό παρασκεύασμα και το αγελαδινό γάλα πολλαπλασιάστηκαν, αλλά δεν συναθροίστηκαν για να σχηματίσουν προστατευτικό υμένα.

ΕΙΠΑΝ Dr William Parker Ερευνητή, Duke University Medical Center «Μόνο το μητρικό γάλα φαίνεται να προάγει έναν υγιή αποικισμό των ευεργετικών βιοφίλμ, και αυτή η γνώση δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν πιθανές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη υποκατάστατων που μιμούνται καλύτερα αυτά τα οφέλη, σε περίπτωση που το μητρικό γάλα δεν μπορεί να παρασχεθεί».

OKTΩBΡIOΣ 2012

10•in•vitro

Warning

Συνεργάστηκε ο Γεράσιμος Ι. Μάντζαρης, διευθυντής, Α’ Γαστρεντερολογική Κλινική, ΓΝΑ Ευαγγελισμός

Tυμπανισμός

Γράφει η Σοφία Νέτα

Τι είναι: Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο τυμπανισμός, δηλαδή η διάταση

tips

σχετικά με την κένωση του εντέρου. Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου ή σπαστική κολίτιδα είναι μια λειτουρτης κοιλιάς, οφείλεται σε λειτουργικές διαταραχές του πεπτικού, που επηρεγική διαταραχή του εντέρου που χαρακτηρίζεται από χρόνιο κοιλιακό άλάζονται άμεσα από τη διατροφή. γος, κοιλιακή δυσφορία, κοιλιακή διάταση (φούσκωμα) και αλλαγές στις Δεν ανησυχούμε όταν: Με τις κατάλληλες αλλαγές στο καθημερινό συνήθειες του εντέρου απουσία κάποιας οργανικής νόσου. μας διαιτολόγιο, τα συμπτώματα αρχίζουν και υποχωρούν. Δυσανεξία στη λακτόζη είναι η αδυναμία του οργανισμού να μεταβολίΑνησυχούμε όταν: Παρά τις βελτιώσεις στην καθημερινή διατροφή, σει τη λακτόζη, το βασικό σάκχαρο του γάλακτος, και οφείλεται στην τα συμπτώματα επιδεινώνονται. Κι αυτό γιατί ενδέχεται να αποτελεί έλλειψη του ενζύμου λακτάση, που κανονικά παράγεται από κύτταένδειξη σοβαρών νοσημάτων, όπως όγκοι της κοιλιάς, των ωοθηρα του λεπτού εντέρου. κών, ασκίτης, απόφραξη του εντέρου. Γενικότερα όμως, ο τυμπαΟι εμπειρογνώμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Γαστρεντερονισμός, ή αλλιώς και μετεωρισμός, έχει συνδεθεί με τη νευρι• Προτιμήστε περισσότελογίας (WGO) δηλώνουν ότι η ευημερία του πεπτικού συστήκή συνήθεια να «καταπίνουμε» αέρα. Επίσης συνδέεται με ρα φυτικά, φρούτα, λαχαματος συχνά αγνοείται, παρ’ ότι έχει σημαντικές επιπτώσεις τη δυσκοιλιότητα, το ευερέθιστο έντερο, τη δυσανεξία στη νικά και αρκετό νερό. στην ευεξία και την ποιότητα ζωής, ενώ συνδέεται και λακτόζη, την υπερφαγία, τη μερική εντερική απόφραξη ή • Μειώστε τα μεγάλα και υπερμε άλλες σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού μας. υπερανάπτυξη βακτηριδίων στο λεπτό έντερο και την αύβολικά λιπαρά γεύματα και τα Το πεπτικό σύστημα είναι σημαντικό για την εύρυθμη ξηση των εντερικών αερίων. αεριούχα ποτά.• Σταματήστε λειτουργία όλου του οργανισμού. Υπάρχει συνεχής Οι όγκοι κοιλιάς που προκαλούν τυμπανισμό αφορούν κάπνισμα και αλκοόλ. • Μασήστε αργά και μην αλληλεπίδραση μεταξύ του εγκεφάλου και του πεόλο το γαστρεντερικό, ξεκινώντας από πολύποδες ξαπλώνετε αμέσως μετά πτικού συστήματος. Ταυτόχρονα, όμως, το πεπτικό μέχρι κακοήθεις όγκους στο παχύ έντερο και το το γεύμα. έχει δική του νευρική αυτορρύθμιση, που είναι το ορθό, αλλά και στο στομάχι. • Καταναλώνετε συεντερικό νευρικό σύστημα. Αυτό δουλεύει αυτόΟ καρκίνος των ωοθηκών (στους γυναικείους στηματικά προβιονομα, ακόμη κι αν αποκοπεί η νευρική επικοιαναπαραγωγικούς αδένες όπου δημιουργούτικά, δηλαδή ειδικούς ζωντανούς νωνία του με το κεντρικό νευρικό σύστημα νται τα ωάρια) είναι είτε επιθηλιακά καρκιμικροοργανιτου οργανισμού. νώματα είτε κακοήθεις όγκοι των κυττάσμούς, αντίΗ κοιλιά μας όχι μόνο τροφοδοτεί τον ρων. στοιχους με οργανισμό μας με ενέργεια και θρεπτιΑσκίτης είναι η παθολογική συσσώρευτης εντερικά συστατικά, αλλά παίζει σημαντικό ση υγρών μέσα στην περιτοναϊκή κοικής χλωρίρόλο στη ρύθμιση της διάθεσής μας. δας, όπως. λότητα. Μπορεί να προκληθεί λόγω προβιΓι’ αυτό και το έντερο αναγνωρίμειωμένης φλεβικής επιστροφής, οτικά ζεται από πολλούς επιστήμονες όπως συμβαίνει στη συμφορητιγιαούρως δεύτερος εγκέφαλος του κή καρδιακή ανεπάρκεια, παρατια τα σώματος. κώλυση της ροής του αίματος ρευστά Στο πλαίσιο αυτό, ο Παγκόστην κοίλη ή στην πυλαία όξινα γάλασμιος Οργανισμός Γαστρεφλέβα, κίρρωση του ήπατα. • Αποφύγετε το ντερολογίας (WGO) ξεκίτος, κακοήθειες, περιτοκαλαμπόκι, το αγγούρι, τις πιπεριές, τα ραπανάκια, νησε ετήσια καμπάνια, νίτιδα κ.ά. όπως επίσης τα ρεβίθια, τις με τίτλο «Αγάπησε την Εντερική απόφραφακές, τα μήλα, το μπρόκοκοιλιά σου». Στόχο ξη προκαλείται από λο, το κουνουπίδι, τα ωμά έχει να ενθαρρύνει αδυναμία επιτελέσεκρεμμύδια και τα φατους ανθρώπους να ως της φυσιολογικής σόλια. βελτιώσουν την ευημερία προώθησης του εντερικού του πεπτικού τους και να πάψουν να δέχονται τις διαταραχές της πέψης ως φυπεριεχομένου μέσω του πεπτικού σωλήνα και αφορά τόσο τα στερεά όσο και τα υγρά και τα αέρια. Είναι η στένωση του λεπτού ή του παχέος εντέρου, λόγω συμ- σιολογικές. Έτσι, μέσω ενός τεστ, που ονομάζεται «Τύπος Κοιλιάς», οι ενδιαφερόμενοι μποφύσεων ύστερα από εγχείρηση στην κοιλιακή χώρα, λόγω συστροφής του παχέρούν να κατανοήσουν τα αίτια της διαταραχής της πέψης και να λάβουν τα μέος εντέρου, εκκολπωματίτιδας, κηλών, όγκων στο λεπτό έντερο, φλεγμονωδών τρα τους. Το τεστ υπάρχει στον διαδικτυακό τόπο www.loveyourtummy.gr, μαζί νόσων του εντέρου (νόσος του Crohn) κ.ά. με… συμβουλές για κάθε «τύπο κοιλιάς». Η δυσκοιλιότητα είναι συνέπεια της δυσλειτουργίας του πεπτικού συστήματος

Τρόπος ζωής που μας πρήζει… H ζυγαριά δείχνει τα ίδια κιλά, όμως τα ρούχα δεν κουμπώνουν! Στις διαταραχές της πέψης κυρίαρχο σύμπτωμα αποτελεί ο τυμπανισμός – το φούσκωμα της κοιλιάς –, η δυσκοιλιότητα, ενώ το 80% των γυναικών σε όλο τον κόσμο υποφέρει από δυσφορία του κατώτερου γαστρεντερικού συστήματος!

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•11

Εxperience Οκαμότο Η κόρη μου γεννήθηκε πρόωρα το 2004 με βαριά παθολογία. Στην εγκυμοσύνη το μόνο που ήξερα ήταν ότι είχε κάποια διάταση στο νεφρό. Μετά τη γέννησή της μπήκε σε μηχανική υποστήριξη, ταλαιπωρήθηκε πολύ και οι γιατροί πίστευαν πως μάλλον δεν θα τα καταφέρει. Έπαθα σοκ, ευχόμουν μόνο το αντίθετο...

Άννα Κυρώζη - Γερογιάννη

Μία στις τέσσερις στον κόσμο όλο! Η Άννα Κυρώζη - Γερογιάννη μας διηγείται την απίστευτη περιπέτεια υγείας της κόρης της, η οποία είναι ένα από τα τέσσερα παιδιά σε όλο τον κόσμο που έχουν διαγνωσθεί με το σύνδρομο Οκαμότο.

Η κόρη μου θέλει πολύ να ζήσει κι έτσι παίρνω δύναμη από αυτήν, παρόλο που βιώνουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση και δεν έχουμε βοήθεια από το κράτος

Σταδιακά άρχισε να καλυτερεύει το αναπνευστικό της. Έμεινε τρεις μήνες στη μονάδα πρόωρων. Κάθε μέρα, όμως, οι γιατροί εντόπιζαν και ένα καινούργιο πρόβλημα στα ζωτικά όργανα. Το πιο ψυχοφθόρο βέβαια ήταν, ότι μπορούσα να τη βλέπω μόνο για μισή ώρα. Ζούσα για αυτήν τη μισή ώρα που είχα τη δυνατότητα να τη δω… Έπειτα από αυτούς τους τρεις μήνες την πήραμε σπίτι, αλλά συνεχώς αρρώσταινε και, γενικά, δεν ήταν ένα φυσιολογικό μωρό. Δεν έκλαιγε πολύ, δεν στήριζε το κεφάλι της, δεν μπορούσε να πιει γάλα. Εφτά μηνών έγινε η πρώτη επέμβαση στο νεφρό της, κι έπειτα ακολούθησαν άλλες εννέα επεμβάσεις. Τα δύο πρώτα χρόνια, δεν μπορούσε να διαγνωσθεί η ασθένεια, ώσπου μια ομάδα γιατρών σε ιδιωτικό νοσοκομείο εντόπισε το σύνδρομο Οκαμότο. Δεν ξέραμε τι είναι και ήμασταν στο άγνωστο, λόγω της σπανιότητας του συνδρόμου. Τέσσερα παιδιά σε όλο τον κόσμο έχουν διαγνωσθεί με σύνδρομο Οκαμότο. Από αυτά ζουν μόνο η κόρη μου και άλλο ένα παιδί. Δεν υπάρχει θεραπεία, ούτε πρόγνωση. Χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι τα προβλήματα σε νεφρά, καρδιά και σπονδυλική στήλη και η ψυχοκινητική καθυστέρηση. Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι οι επεμβάσεις που διορθώνουν σχετικά κάποια οργανικά προβλήματα. Καταφέραμε, μάλιστα, να μιλήσουμε με τον ίδιο τον γενετιστή Οκαμότο και μας είπε ότι ως γονείς κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν, αλλά κανείς δεν ξέρει... Η Μαριλένα μου είναι πια οκτώ ετών, της παρέχεται όση βοήθεια είναι δυνατή και πάει σε ειδικό σχολείο. Έχω αφοσιωθεί ολοκληρωτικά σε αυτήν. Με την υποστήριξη των φίλων, του άνδρα μου και της δεύτερης κόρης μου, οι δυο τους έχουν αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση. Από το κράτος είμαστε πλήρως απογοητευμένοι, δεν μας βοηθά ουσιαστικά. Μέχρι και να ζήσουμε στο εξωτερικό έχουμε σκεφτεί. Έχουμε βιώσει τον ρατσισμό. Βλέμματα, ψιθύρους, σχόλια… Μέχρι και υπάλληλος σε δημόσια υπηρεσία κάποτε μου είπε ειρωνικά να κλείσω το παιδί μου σε ίδρυμα. Παλιά στενοχωριόμουν... Εκεί που πάω να νιώσω ότι δεν αντέχω άλλο, κάτι γίνεται και παίρνω δύναμη και ξαναρχίζω από την αρχή. Δεν πίστευα ποτέ ότι θα μπορούσα να αντεπεξέλθω σε κάτι τόσο δύσκολο και ότι θα έκανα ό,τι έχω κάνει μέχρι τώρα. Σκοπός μου είναι να μπορέσει να αυτοεξυπηρετηθεί η κόρη μου και να βρούμε βοήθεια από κάπου, καθώς από το κράτος έχουμε χάσει κάθε ελπίδα.

OKTΩBΡIOΣ 2012

12•in•vitro

Ρεπορτάζ Πολιτική υγείας

Γράφει η Άννα Παπαδομαρκάκη

Οι επιπτώσεις του μνημονίου Βασικά συμπεράσματα του συνεδρίου, όπως συνοψίστηκαν από τον καθηγητή Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης κ. Γιάννη Κυριόπουλο, είναι: • Οι επιπτώσεις του μνημονίου στον τομέα της υγείας, που δημιουργούν ασφυκτικές πιέσεις, οι προβλέψεις του, που στην πλειονότητα δεν είναι εφικτές, καθώς και οι προτεινόμενες πολιτικές του, που κρίνονται ατελέσφορες. • Η συμπίεση της δαπάνης για το φάρμακο δημιουργεί στρεβλώσεις στην αγορά και θα πρέπει άμεσα να προχωρήσουμε στην ευρύτερη εισαγωγή γενόσημων φαρμάκων. • Οι κρατικές επιχορηγήσεις και οι ασφαλιστικές εισφορές είναι υποδεέστερες των αναγκών χρηματοδότησης της ασφάλειας υγείας και του ΕΟΠΥΥ, με αποτέλεσμα να έχουμε φτάσει σήμερα σε έλλειμμα 2 δισ. • Επιτακτική ανάγκη νέας χρηματοδοτικής βάσης, που μπορεί να περιλαμβάνει ειδική φορολογία σε βλαπτικά προϊόντα, εισαγωγή κοινωνικού ΦΠΑ και συμμετοχή ασθενών στο κόστος. Τα χρέη στο ΕΣΥ και στον ΕΟΠΥΥ μεταφέρουν το κόστος στους πολίτες, και ευελπιστούμε ότι στην επόμενη δόση θα προβλεφθεί η αποπληρωμή τους. • Πρέπει να υπάρξουν κλειστοί προϋπολογισμοί στα νοσοκομειακά ιδρύματα, στα κέντρα υγείας και στις υγειονομικές περιφέρειες, ώστε ο έλεγχος των τιμών και του όγκου να δίνουν σταθερή δαπάνη για να αποφεύγονται τα ελλείμματα και τα χρέη.

Προτάσεις Ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας του London School of Economics κ. Πάνος Καναβός στην ομιλία του παρατήρησε ότι το κενό της χρηματοδότησης του τομέα υγείας απειλεί την οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Το ίδιο κενό διευρύνεται από την αύξηση της ζήτησης υπηρεσιών υγείας και τη χρήση των νέων τεχνολογιών από τη μία πλευρά των χρηστών, αλλά και από την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική από την πλευρά του κράτους στον βαθμό της συμμετοχής του στο σύστημα. Έτσι οι επιλογές για την αντιμετώπιση της κατάστασης που δημιουργείται περιλαμβάνουν μέτρα που αφορούν: Επιθετική συγκράτηση του κόστους μέσω των προκαθορισμένων προϋπολογισμών. Εξαίρεση παρεχόμενων υπηρεσιών και μετατόπιση του οικονομικού βάρους τους στους ασθενείς. Βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος υγείας. Ποιότητα φροντίδας με παροχή κινήτρων. Κίνητρα για τους παρόχους, οικονομικά και μη, και Εστίαση σε σημεία της υγειονομικής περίθαλψης όπου η εξοικονόμηση μπορεί να επιτευχθεί εύκολα.

> > > > > >

Στις περισσότερες χώρες η αύξηση των πραγματικών δαπανών υγείας και της πραγματικής φαρμακευτικής δαπάνης ξεπερνά την αύξηση του ΑΕΠ. Και η φαρμακευτική δαπάνη αυξάνεται ταχύτερα από τις δαπάνες υγείας, συνολικά. Στη Γερμανία, το 2005, η φαρμακευτική δαπάνη ήταν 10,1 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από την αύξηση του ΑΕΠ.

Οικονομική στενότητα = λιγότερες παροχές υγείας

απελευθέρωση της αγοράς φαρμάκου, αλλά και το σύνολο των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται στο σύστημα υγείας της χώρας, προκειμένου να επιτευχθούν και από τον τομέα υγείας οι εξοικονομήσεις που απαιτούν οι στόχοι του μνημονίου, έχουν διαμορφώσει νέα εικόνα στο σύστημα περίθαλψης. Ολοένα και περισσότεροι ασθενείς καταφεύγουν στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, όμως την ίδια στιγμή οι διαθέσιμες πιστώσεις περιορίζονται, με αποτέλεσμα να επικρατεί εκρηκτική κατάσταση, η οποία συζητήθηκε στο 11ο HealthWorld 2012 με θέμα «Επανεξετάζοντας και Αναθεωρώντας το Μνημόνιο – Οι Επιπτώσεις στην Υγεία και την Περίθαλψη». Το συνέδριο διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, υπό την αιγίδα του υπουργείου Υγείας. Κατά την ομιλία του στο συνέδριο, ο υπουργός Υγείας κ. Ανδρέας Λυκουρέντζος τόνισε ότι προτεραιότητα της κυβέρνησης αποτελεί η διασφάλιση της ποιότητας και πληρότητας των υπηρεσιών υγείας, καθώς και η άμεση πρόσβαση σε αυτές του συνόλου των πολιτών. Όμως αναγνώρισε τις δυσμενείς συνθήκες που επικρατούν στον χώρο της υγείας και υπογράμμισε την ανάγκη για μείωση των δαπανών, μέσω σειράς μεταρρυθμίσεων. Αναφέρθηκε, επίσης, σε φιλελευθεροποίηση της αγοράς φαρμάκων, η οποία είναι επιτακτική, αντιτιθέμενος στις αντιδράσεις των φαρμακοποιών. Στον χαιρετισμό του, ο πρόεδρος του Ελλη-

νοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου κ. Γιάννος Γραμματίδης τόνισε ότι το πρόβλημα της υγείας στη χώρα είναι συστημικό και ότι πρέπει να θεραπεύουμε το αίτιο της ασθένειας και όχι τα συμπτώματά της. Διαβλέποντας ότι το σύστημα υγείας καταρρέει, μαζί με την κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος, πρότεινε τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την Υγεία με ορίζοντα 20ετίας. Σχεδιασμός με «συμβόλαιο» Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος κ. Κωνσταντίνος Φρουζής επισήμανε πως τα χρέη του κράτους προς τις φαρμακευτιΟι κρατικές επιχορηγήσεις και οι κές επιχειρήσεις ασφαλιστικές εισφορές είναι υπο- ανέρχονται, πλέδεέστερες των αναγκών χρηματοδό- ον, στα 1,8 δισ. ευρώ και τόνισε τησης της ασφάλειας υγείας ότι θα πρέπει η κυβέρνηση να δεσμευτεί για την αποπληρωμή των υποχρεώσεών της μετά την καταβολή της δόσης του δανείου, που αναμένει η χώρα μας, αλλά και ότι χρειάζεται ένα Σύμφωνο Σταθερότητας μεταξύ φαρμακοβιομηχανίας και κυβέρνησης με σαφείς όρους υποχρεώσεων και δικαιωμάτων. Πρόσθεσε παράλληλα ότι οι στόχοι υπερσυμπίεσης του προϋπολογισμού του φαρμάκου για το 2013-2014 ισοδυναμούν με πλήρη κατάρρευση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης – στρέφει τους ασθενείς στα νοσοκομεία, οδηγώντας σε υπερδιπλασιασμό των δαπανών για την υγεία.

OKTΩBΡIOΣ 2012

Κύριε Κάτσο, πότε και πώς αναλάβατε τη διοίκηση της Pharmathen; Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1969 από τον πατέρα μας, και φαρμακοποιό στο επάγγελμα, Νικόλαο Κάτσο. Εγώ ανέλαβα την ηγεσία της επιχείρησης, μαζί με την αδελφή μου Νέλλη Κάτσου, το 1993. Ήμασταν και οι δύο σε νεαρή ηλικία και οι πρώτες μέρες που αναλάβαμε τη διοίκηση της εταιρείας ήταν πραγματικά αρκετά δύσκολες. Διότι εμείς δεν διαδεχτήκαμε μια διοίκηση, αλλά την κληρονομήσαμε μετά τον αναπάντεχο θάνατο του πατέρα μας. Μπαίνοντας κατευθείαν στα βαθιά και με τη βοήθεια των ανθρώπων μας θυμάμαι πως ξεπεράσαμε σιγά - σιγά το πρώτο σοκ και αρχίσαμε να ονειρευόμαστε τη Pharmathen του μέλλοντος. Ένα όνειρο που κάναμε πραγματικότητα, δημιουργώντας μια «ερευνοκεντρική» εταιρεία με πολυεθνική δραστηριότητα.

στον Βασίλη Κάτσο

10 ερωτήσεις

in•vitro•13

πρόεδρο και CEO της Pharmathen και γραμματέα της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας

όσο σημαντική για εσάς είναι η εναΠ σχόλησή σας με τα κοινά, μέσω των συνδέσμων στους οποίους μετέχετε; Η συμμετοχή μου στα κοινά είναι ιδιαίτερα σημαντική και σε κάποιες περιπτώσεις θεωρώ ότι είναι όχι μόνο απαραίτητη, αλλά και υποχρέωσή μου να συνεισφέρω με τις γνώσεις μου και την εμπειρία που έχω αποκομίσει στη βελτίωση των θεσμών και λειτουργιών τόσο του χώρου του φαρμάκου και των επιχειρήσεων όσο και γενικότερα της ευρύτερης κοινωνίας και οικονομίας.

ώς κάνετε… μάνατζμεντ στον Π επαγγελματικό και τον προσωπικό σας χρόνο; Με την ταχύτατη ανάπτυξη της Pharmathen τα τελευταία χρόνια η διαχείριση του χρόνου μου ίσως αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζω όλο και συχνότερα. Ευτυχώς, με καλή οργάνωση, τη στήριξη των ανθρώπων μου και πάνω απ’ όλα της οικογένειάς μου, καταφέρνω να διατηρώ – όχι πάντα εύκολα – μια ισορροπία στον επαγγελματικό και τον προσωπικό μου χρόνο.

οιο από τα δύο πτυχία σας ήταν Π προσωπική επιλογή και ποιο ήρθε λόγω της διαχείρισης της οικογενειακής επιχείρησης; Η κατεύθυνση των σπουδών μου επηρεάστηκε σημαντικά από τη δραστηριότητα της οικογενειακής επιχείρησης. Όμως ήταν περισσότερο αποτέλεσμα του ενδιαφέροντος και της αγάπης μου για το φάρμακο. Στα σχέδιά μου ήταν να συνεχίσω τις σπουδές μου, καθώς και να εργαστώ στο εξωτερικό, αποκτώντας την κατάλληλη εμπειρία ώστε κάποια στιγμή να αναλάβω τη διαχείριση της οικογενειακής επιχείρησης. Οι συνθήκες τα έφεραν έτσι, ώστε να αναλάβουμε τη διαχείρισή της πολύ νωρίτερα. Και τότε διαπίστωσα ότι το πιο σημαντικό πτυχίο που αποκτά κάποιος είναι αυτό που έρχεται μέσα από την εργασιακή εμπειρία.

Έ χετε βραβευτεί από την Ernst & Young ως Επιχειρηματίας της Χρονιάς. Πώς αισθανθήκατε; Η συγκεκριμένη βράβευση στο πρόσωπό μου ήταν η πρώτη μεγάλη δημόσια αναγνώριση - επιβράβευση των προσπαθειών και της σκληρής δουλειάς όλων των ανθρώπων της Pharmathen τα προηγούμενα χρόνια. Για τον λόγο αυτό νιώσαμε όλοι μέσα στην εταιρεία ιδιαίτερα χαρούμενοι και υπερήφανοι για τη διάκριση αυτή, παίρνοντας δύναμη για να συνεχίσουμε την πορεία μας με ακόμη μεγαλύτερη επιμονή και τόλμη.

Αυτή η βράβευση γέννησε «υποχρεώσεις»; Η μόνη «υποχρέωση» που γέννησε αυτή η βράβευση ήταν το να συνεχίσουμε απρόσκοπτα και δυναμικά, με συνέπεια και συνέχεια, την επιχειρηματική πορεία που έχουμε χαράξει. Νιώσαμε ότι επιβραβεύτηκαν οι ώς τότε επιχειρηματικές μας επιλογές και ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο. Έναν δρόμο τον οποίο ακολουθούμε ευλαβικά τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα ο κύκλος εργασιών της εταιρείας από 78 εκατ. ευρώ το 2009 να φτάσει φέτος τα 160 εκατ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 1% των ελληνικών εξαγωγών.

ελευταία η εταιρεία δέχεται Τ απανωτά… βραβεία. Πώς το καταφέρνετε; Δεν υπάρχει κάποιο μυστικό ή κρυφή συνταγή. Η επιχειρηματική μας στρατηγική, η σκληρή και μεθοδική δουλειά όλων μας και τα οικονομικά μεγέθη που έχουμε επιτύχει, μιλούν από μόνα τους. Φυσικά είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι για τη δημόσια αναγνώριση που προσφέρουν τα βραβεία αυτά, αλλά σίγουρα δεν αποτελούν αυτοσκοπό.

8 10

Πώς «κινούνται» οι πρόσφατες επενδύσεις εντός και εκτός της χώρας; Η στρατηγική ανάπτυξης της Pharmathen στηρίζεται στο τρίπτυχο Έρευνα - Εξαγωγές - Επενδύσεις. Επενδύοντας τα τελευταία 5 χρόνια πάνω από 80 εκατ. ευρώ σε έρευνα και ανάπτυξη, σε υποδομές και νέες δραστηριότητες, έχουμε καταφέρει να είμαστε σήμερα μια από τις κορυφαίες φαρμακευτικές βιομηχανίες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Η έντονη εξωστρέφεια μας επιτρέπει να συνεχίζουμε να επενδύουμε και να σηκώνουμε την ελληνική σημαία σε όλο και περισσότερες χώρες διεθνώς. Έτσι, το νέο επενδυτικό σχέδιο ώς το 2015 προβλέπει τη διάθεση περίπου 110 εκατ. ευρώ σε έρευνα και ανάπτυξη.

Τι καινούριες συνεργασίες ετοιμάζει η Pharmathen; Στα μελλοντικά πλάνα μας περιλαμβάνονται νέες σημαντικές συνεργασίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, που στόχο έχουν την περαιτέρω διεύρυνση και ενδυνάμωση των δραστηριοτήτων μας. Σύντομα πιστεύω θα μπορούμε να πούμε περισσότερα για αυτές τις συνεργασίες.

όγω και της οικονομικής κρίσης, Λ στρέφετε το βλέμμα σας στο εξωτερικό; H Pharmathen και πριν από την κρίση ήταν ήδη μια ιδιαίτερα εξωστρεφής επιχείρηση, αφού περίπου το 80% του κύκλου εργασιών της προέρχεται από τις εξαγωγές. Στην κατεύθυνση αυτή, τελευταία, δημιουργήσαμε νέα γραφεία στην Ιορδανία και την Κίνα, παραμένοντας πιστοί στην αναπτυξιακή μας στρατηγική. Ταυτόχρονα, όμως, δίνουμε και έμφαση στην περαιτέρω ενδυνάμωση των δραστηριοτήτων μας στην Ελλάδα.

OKTΩBΡIOΣ 2012

14•in•vitro

Με ενδιαφέρει

Συνεργάστηκε ο Νίκος Παπανικολάου, μαιευτήρας - γυναικολόγος - ουρογυναικολόγος, επίτιμος διευθυντής Γυναικολογίας Basingstoke & N. Hampshire Hospital NHS Trust UK

Γυναικολογία

Γράφει η Βασιλική Μανιάτη

Θεραπευτική προσέγγιση Αρχικά χρειάζεται σωστή καταγραφή των συμπτωμάτων, ώστε να συσχετισθεί η παρουσία τους με τον κύκλο. Αρκετές γυναίκες δεν είναι ενήμερες για την ύπαρξη του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου, οπότε απαιτείται σωστή ενημέρωση της ασθενούς ότι τα συμπτώματά της σχετίζονται με το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο και όχι με ψυχιατρική πάθηση. Επιπλέον στο προεμμηνορυσιακό σύνδρομο υπάρχει τάση για κατανάλωση υδατανθράκων, σοκολάτας και γλυκών. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στη σεροτονίνη. Με την κατανάλωση ζάχαρης ο οργανισμός προσπαθεί να ανεβάσει τα επίπεδα σεροτονίνης, η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε τρυπτοφάνη στον εγκέφαλο. Φυσιολογικά τα επίπεδα σεροτονίνης μεταβάλλονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Άνοδος της σεροτονίνης προκαλεί απορρόφηση πρωτεϊνών, οι οποίες με τη σειρά τους ελαττώνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης. Στο προεμμηνορυσιακό σύνδρομο, όμως, τα επίπεδα της σεροτονίνης δεν μπορούν να φτάσουν σε επίπεδα αρκετά υψηλά ώστε να προκληθεί απορρόφηση πρωτεϊνών, ούτε και με την κατανάλωση υδατανθράκων. Έτσι η ασθενής εξακολουθεί να λαχταρά γλυκίσματα και σοκολάτες.

Μικρές αλλά σωτήριες αλλαγές

αταναλώνετε επαρκή ποσότητα υγρών, Κ αλλά αποφύγετε αναψυκτικά, αλκοολούχα και καφέ. Με τον τρόπο αυτό ελέγχονται φαινόμενα που προκύπτουν από κατακράτηση υγρών. Καταναλώνετε μικρά συχνά γεύματα παρά λίγα και μεγάλα. Μην αφήνετε περισσότερες από 3 ώρες ανάμεσα στα σνακ. Βελτιώστε τη διατροφή σας με λαχανικά ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά και λιγότερο αλάτι και ζάχαρη. Κάντε αερόβια γυμναστική και βελτιώστε τον ύπνο σας.

> > >

Φαρμακολογικά χορηγούνται διάφορα σκευάσματα: • Φλουοξετίνη και Σπιρονολακτόνη. • Αναστολείς προσταγλανδινών (μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη όπως ιμπουπροφένη). • Σε περίπτωση που η ασθενής χρειάζεται κάποια μέθοδο αντισύλληψης, τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά δισκία αποτελούν μια καλή επιλογή για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Γενικά τα συμπτώματα αντιμετωπίζονται σε ικανοποιητικό βαθμό στις περισσότερες περιπτώσεις. Αυτό που χρειάζεται είναι να τεθεί η υπόνοια από τον θεράποντα γιατρό ή/και τη γυναίκα, ώστε να γίνουν οι αναγκαίες παρεμβάσεις για να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής της ασθενούς.

Περιγράφηκε πρώτη φορά το 1931. Ορίζεται ως η «έξαρση συμπτωμάτων που εμφανίζονται σε κάθε κύκλο, πάντοτε στην ίδια φάση του κύκλου, και επηρεάζουν τον τρόπο ζωής, ενόσω όλη η υπόλοιπη περίοδος του καταμήνιου κύκλου είναι ασυμπτωματική»

Περίoδος «εκτός ελέγχου»

ο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο είναι πολύ συχνό, καθώς αφορά 3 στις 4 γυναίκες. Τα συμπτώματα εμφανίζονται μια εβδομάδα πριν από την έναρξη της περιόδου και υποχωρούν με την έλευσή της. Σε κάποιες γυναίκες προκαλεί μικρή ενόχληση, ενώ αντίθετα σε άλλες επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της ζωής τους και αλλάζει την καθημερινότητά τους σε μεγάλο βαθμό. Εξάλλου, ακόμα και στην ίδια γυναίκα, τα συμπτώματα έχουν διαφορετική ένταση κάθε μήνα. Ποια είναι τα συμπτώματα Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σωματικά και ψυχικά. Σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν την πρόσληψη βάρους, τη διόγκωση μαστών και μασταλγία, αλλαγές στο δέρμα και ακμή, εξάψεις, κεφαλαλγία, πυελικό άλγος αλλά και διάρροια, δυσκοιλιότητα και αυξημένη τάση για κατανάλωση υγρών. Τα ψυχικά συμπτώματα είναι συνήθως πιο έντονα και περιλαμβάνουν ευεξαπτότητα, αϋπνία ή υπνηλία, κατάθλιψη, σύγχυση ή απώλεια συγκέντρωσης και μνήμης, νευρικότητα, αίσθημα κατωτερότητας, απελπισίας, κούραση, άγχος και ένα γενικό αίσθημα ότι η γυναίκα βρίσκεται «εκτός εαυτού». Πολλές γυναίκες περιγράφουν χαρακτηριστικά ότι δεν είναι «οι ίδιες», ότι μαλώνουν με τον σύντροφο ή τις φίλες τους, ότι «όλα τους φταίνε». Τι το προκαλεί Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες που ενοχοποιούν ορμονικές διαταραχές (οιστρογόνων και προγεστερόνης), διαταραχές υγρών και ηλεκτρολυτών (προλακτίνη, αλδοστερόνη, ρενίνη / αγγειοτενσίνη και βαζοπρεσίνη), νευρο-

διαβιβαστές (μονοαμίνες και ακετυλοχολίνη) και άλλες ορμόνες (ενδορφίνες, ανδρογόνα, γλυκοκορτικοειδή, μαλετονίνη και ινσουλίνη). Πρόσφατες έρευνες ενοχοποιούν τη δράση της σεροτονίνης. Γενετικοί παράγοντες φαίνεται πως επίσης παίζουν κάποιο ρόλο, καθώς η εκδήλωση του συνδρόμου είναι δύο φορές πιο συχνή στα μονοζυγωτικά δίδυμα σε αντίθεση με τα διζυγωτικά. Προκαταρκτικές έρευνες αναφέρουν πως το 40% των γυναικών που εμφανίζει συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου παρουσιάζει σημαντική μείωση στο επίπεδο κυκλοφορίας β-ενδορφίνης στο πλάσμα του αίματος. Η β-ενδορφίνη είναι ένας οπιούχος Με την κατανάλωση ζάχαρης ο ορνευροδιαβιβαστής γανισμός προσπαθεί να ανεβάσει τα που βρίσκεται στο ανθρώπινο σώμα, επίπεδα σεροτονίνης, η οποία στη συ- η έλλειψη του νέχεια μετατρέπεται σε τρυπτοφάνη οποίου προκαλεί στον οργανισμό τα ίδια αποτελέσματα με την έλλειψη ηρωίνης και άλλων οπιούχων από εξαρτημένα άτομα. Πώς γίνεται η διάγνωση Η διάγνωση του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου δεν μπορεί να επαληθευτεί μέσω κάποιας εργαστηριακής εξέτασης ή συγκεκριμένων φυσιολογικών ευρημάτων. Για να συγκεντρωθούν τα συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με το σύνδρομο, ο γιατρός ενδέχεται να ζητήσει από τη γυναίκα να σημειώσει σε ένα ημερολόγιο τα συμπτώματα για μία περίοδο δύο κύκλων. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διευκρινιστεί αν τα συμπτώματα αυτά οφείλονται στο προεμμηνορροϊκό σύνδρομο ή σε επιδείνωση ήδη υπαρχόντων προβλημάτων λόγω της εμμήνου ρύσεως.

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•15

Παιδκή βία

Γράφει η Ιωάννα Αλεξίου

Ο ισχυρότερος νικάει

Ένα στα δύο παιδιά πέφτει θύμα βίας

Το ερευνητικό πρόγραμμα BECAN αποτελεί τη μεγαλύτερη έρευνα πεδίου στα Βαλκάνια για τα θέματα της κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών. Η έρευνα έγινε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του γενικού παιδικού πληθυσμού, που ανήλθε σε 60.000 παιδιά και τους γονείς τους, μια έρευνα που επιπρόσθετα συμπεριέλαβε πάνω από 1.000 φορείς και οργανισμούς παιδικής προστασίας, που δέχονται καταγγελίες κακοποίησης παιδιών. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν Πανεπιστήμια και μη κυβερνητικές οργανώσεις βαλκανικών χωρών. Τα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος BECAN για την κακοποίηση και παραμέληση παιδιών σε Ελλάδα, Κροατία, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ, Σερβία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Ρουμανία, Τουρκία και Αλβανία παρουσιάστηκαν σε διεθνές συνέδριο με θέμα «Το φάσμα της κακοποίησης- παραμέλησης των παιδιών στα Βαλκάνια και τον κόσμο εν μέσω κρίσης» το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.

Γ ιατί η βία στην παιδική ηλικία είναι καταστροφική

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η άσκηση σωματικής βίας στα παιδιά δημιουργεί προβληματικούς ενήλικες. Στο παρελθόν η βία στο σχολικό περιβάλλον, από εκπαιδευτικούς κυρίως, ήταν συνηθισμένο φαινόμενο. Το ξύλο, όμως, δε βγήκε από τον παράδεισο, λένε εδώ και πολλά χρόνια οι ειδικοί που “αφορίζουν” τέτοιου είδους μεθόδους. Το χτύπημα με τη βέργα στα χέρια, τα χαστούκια, οι ξυλιές και οι λοιπές μεθόδοι, όχι μόνο δεν τα πειθαρχούν, αλλά μακροπρόθεσμα έχουν πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της ψυχικής τους υγείας. Η βία που ασκείται με στόχο να συνετιστεί ο ανήλικος, ο πιο αδύναμος, δηλαδή, καταλήγει τελικά να του διδάξει ακριβώς αυτό, ότι δηλαδή ο σωματικά δυνατός νικά και περνά την άποψή του. Ετσι, λοιπόν, στο μέλλον τα θύματα οδηγούναι σε παραβατικές συμπεριφορές καθώς τα παιδιά μαθαίνουν ότι είναι φυσιολογικό οι μεγάλοι να χτυπάνε τους μικρότερους το ξύλο εκλαμβάνεται ως μορφή επιβολής των απόψεων και των επιθυμιών του θύτη προς το θύμα του όταν χτυπάμε μας φοβούνται και έτσι δημιουργείται ένα αίσθημα απόλυτης κυριαρχίας και εξουσίας σε αυτόν που χτυπά! στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν και να κάνουν τελικά αυτό που θέλουν, τα παιδιά μαθαίνουν να δρουν κρυφά και παρασκηνιακά, λέγοντας ψέματα Δεν αποκλείεται, μάλιστα, σύμφωνα με τους ειδικούς, τα παιδιά που δέχονται σωματική βία, ως ενήλικες να αναπτύξουν όχι μόνο παραβατική συμπεριφορά αλλά και ροπή προς το έγκλημα. Ακόμη κι αν δε φτάσουν ως εκεί, όμως, τα παιδιά που έχουν πέσει θύματα σωματικής βίας έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν στο μέλλον δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις, αντικοινωνική συμπεριφορά, συναισθηματικά προβλήματα, όπως μειωμένη αυτοεκτίμηση, θλίψη, απάθεια, αυτοκτονικές τάσεις, να κάνουν χρήση ουσιών, να έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις ή μαθησιακές δυσκολίες.

> > > >

Στις περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης η πλειοψηφία των δαστών είναι άντρες και γνωστοί στο θύμα από το άμεσο ή έμεσο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον.

α στοιχεία του πορίσματος της έρευνας που συντόνισε η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Παιδιού του Ινστιτούτου Ψυχοκοινωνικής Υγείας μας θέτουν προ των ευθυνών μας. Ένας στους δύο μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Κρήτη έχει πέσει έστω και μία φορά θύμα βίας, ενώ ένα στα δέκα παιδιά έχει πέσει θύμα σεξουαλική βίας. Βία, όμως, καταγράφεται και στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον. Σύμφωνα με τα στοιχείας της έρευνας ένα στα δύο παιδιά παραδέχτηκαν ότι έχουν υποστεί σωματική βία μέσα στην οικογένειά τους ή στο κοντινό τους περιβάλλον ενώ ένα στα δέκα παιδιά υπέστη σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια της τελευταίας χρονιάς. Ιδιαίτερα ανησυχητικά ανεβαίνουν τα ποσοστά κακοποίησης, όταν τα παιδιά αναφέρονται στις εμπειρίες βίας που είχαν από τότε που θυμούνται τον εαυτό τους. Εκεί, το ποσοστό σωματικής βίας ανεβαίνει στο 76,8% ενώ στις περιπτώσεις σεξουαλικής βίας το ποσοστό αγγίζει το 16,2%. Εντυπωσιακό,

επίσης, είναι ότι τα παιδιά αναφέρουν πολλαπλές και διαφορετικών ειδών εμπειρίες σωματικής και σεξουαλικής βίας με θύματα τα ίδια. Ωστόσο μόνο το 1% των περιστατικών βίας ή παραμέλησης παιδιών καταγγέλθηκε στο αστυνομικό τμήμα, γεγονός που καταδεικνύει ότι τα συμβάντα που αποκρύπτοται είναι καθημερινά στη χώρα μας. Η παράλληλη έρευνα της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας έγινε σε συνεργασία με 153 φορείς υγείας, πρόνοιας, δικαιοσύνης και δημόσιας τάξης του δημόσιου ή μη κυβερνητικού τομέα σε Αττική και Κρήτη. Από την έρευνα αυτή προκύπτει ότι, μόνο το 2010, καταγράφηκαν περίπου 4.500 αναφορές κακοποίησης ή παραμέλησης ανηλίκων (μέχρι 18 ετών). Η έρευνα διεξήχθη στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος BECAN (Επιδημιολογική Μελέτη για την κακοποίηση και παραμέληση παιδιών στα Βαλκάνια). Στην Ελλάδα ρωτήθηκαν 12.000 παιδιά της ΣΤ’ Δημοτικού, της Α’ Γυμνασίου και της Α΄Λυκείου στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Κρήτη.

OKTΩBΡIOΣ 2012

16•in•vitro

(Α)σθενές φύλο

Η ανασφάλεια του πατέρα Η φυγή από τη συζυγική κατοικία από τον πατέρα πυροδοτεί συναισθήματα ανησυχίας, αμφιβολίας, αβεβαιότητας όσον αφορά τη σχέση του με το παιδί του. Η σύγχυση και ο φόβος δεν του επιτρέπουν να αξιολογήσει ότι η σχέση με το παιδί δεν επηρεάζεται από αυτό καθαυτό το διαζύγιο, αλλά από την ποιότητα που υπήρχε κατά τον έγγαμο βίο. Είναι συχνό φαινόμενο το παιδί να είναι θυμωμένο με αυτή τη νέα κατάσταση και να αρνείται να ακολουθήσει τον πατέρα του τις προκαθορισμένες ώρες και ήμερες. Ο πατέρας σε τέτοιες περιπτώσεις αισθάνεται ότι η σχέση με το παιδί του έχει πληγεί ανεπανόρθωτα και ότι δεν πρόκειται να επανέλθει σε φυσιολογικό πλαίσιο. Η πραγματικότητα, όμως, είναι διαφορετική. Το παιδί έχει τεράστια ανάγκη από την πατρική αποδοχή και τη συναισθηματική του διαθεσιμότητα. Υλικά αγαθά δίχως όριο αντί αγάπης Συχνά ο πατέρας, στην προσπάθειά του να κερδίσει την κατανόηση του παιδιού, να ενισχύσει τον ρόλο του αλλά και να ανταγωνιστεί ασυνείδητα ή συνειδητά τη μητέρα, η οποία περνά περισσότερο χρόνο με το παιδί, προσφέρει διασκέδαση χωρίς όρια και κανόνες: Ικανοποιεί όλα τα χατίρια του παιδιού, του προσφέρει ακριβά δώρα, ανέσεις και προνόμια που η μητέρα αδυνατεί να καλύψει ή απαγορεύει, προκειμένου να γίνεται αποδεκτός και αναγκαίος. Αυτή η στάση, όμως, μπορεί να αποβεί καταστρεπτική και για τις δύο πλευρές. Η σχέση του παιδιού με τον πατερά θα βασίζεται στην παροχή υλικών αγαθών και όχι στην αγάπη και στον αμοιβαίο σεβασμό. Από την άλλη πλευρά, η μητέρα

α β Σ βατο υ ο κ ςτ

Γράφει η Σοφία Νέτα

θα φαίνεται στα μάτια του παιδιού ως «κακός γονιός». Ο αδιάφορος πατέρας Υπάρχει και μια άλλη μερίδα πατεράδων, οι οποίοι στις εκρήξεις οργής του παιδιού τους απαντούν με απόρριψη και αδιαφορία. Συμπεριφορά που εκφράζεται με ποικίλους τρόπους: να μην έχουν τακτικές συναντήσεις με το παιδί, να αθετούν τις υποσχέσεις τους, να μην του τηλεφωνούν συχνά, να μην κατανοούν τα συναισθήματά του, να το «παρκάρουν» στους γονείς τους. Ο ρόλος της μητέρας είναι καταλυτικός στη σχέση πατέρα - παιδιού τόσο κατά τον έγγαμο βίο όσο και μετά το διαζύγιο. Αν ο πατέρας αποκλειστεί από τη μητέρα, θα παραμείνει εξίσου αποκλεισμένος και από το παιδί. Η μητέρα θα πρέπει να έχει κατά νου ότι ο πατέρας είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού.

ιακου ύρ

α τελευταία χρόνια ο θεσμός της οικογένειας πλήττεται κι ο αριθμός των διαζυγίων αυξάνεται με ραγδαίο ρυθμό. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών να μεγαλώνει χωρίς την πατρική παρουσία. Συνήθως μετά το διαζύγιο, η επιμέλεια του παιδιού δίνεται στη μητέρα, με αποτέλεσμα ο πατέρας να βλέπει το παιδί συγκεκριμένες ώρες και ημέρες την εβδομάδα (π.χ. Σαββατοκύριακο). Η αλλαγή αυτή είναι τεράστια και οδυνηρή για όλα τα μέλη της οικογένειας. Ο ψυχικός κόσμος του παιδιού θρυμματίζεται. Η μητέρα αναλαμβάνει και τον πατρικό ρόλο… Ο πατέρας, πάλι, ξαφνικά αισθάνεται να χάνει την αίγλη που είχε στην οικογενειακή εστία και γίνεται ο «μπαμπάς του Σαββατοκύριακου».

Ο μπαμ πά

Πατρότητα

Συνεργάστηκε η κλινική ψυχολόγος Αποστολία Ντέκοβα

Ο πολυάσχολος πατέρας Ο σύγχρονος και ταυτόχρονα εξοντωτικός τρόπος ζωής, αλλά και οι επαγγελματικές υποχρεώσεις, συχνά δεν επιτρέπουν σε κάποιους πατέρες, ενώ είναι παντρεμένοι, να αφιερώνουν χρόνο στο παιδί τους. Συνήθως νιώθουν αρκετά εξαντλημένοι (σωματικά ή ψυχικά ) και δεν έχουν τις αντοχές να ασχοληθούν με το παιδί τους. Αυτό έχει ως συνέπεια να απομακρύνονται από το παιδί και να δημιουργείται ένα τεράστιο χάσμα επικοινωνίας μεταξύ τους. Συχνά ο πατέρας αυτός συνειδητοποιεί αυτό το χάσμα και δρα είτε με υπερβολική ανεκτικότητα στις απαιτήσεις του παιδιού (θεωρώντας ότι με την προσφορά υλικών αγαθών μπορεί να εξασφαλίσει την αγάπη του), είτε με υπερβολική αυστηρότητα (νομίζοντας ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να ανακτήσει τον έλεγχο που έχει χάσει). Αν ο πατέρας αποτύχει να προσεγγίσει το παιδί του, αισθάνεται αποτυχημένος και απογοητευμένος στον ρόλο του. Η αποτυχία αυτή θα τον οδηγήσει στην απομόνωση. Θα βρει ως διέξοδο την εργασία του και θα σπαταλά ακόμα περισσότερες ώρες, γιατί εκεί νιώθει χρήσιμος. Επίσης είναι συχνό φαινόμενο ο πατέρας να αισθάνεται θυμωμένος και αδικημένος διότι το παιδί δεν αντιλαμβάνεται ότι εκείνος εργάζεται για να μη λείψει τίποτα σ’ αυτό. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ο πατέρας θα χρειαστεί να παραμερίσει τον θυμό του, να οπλιστεί με υπομονή και να εισακούσει τα τυχόν παράπονα του παιδιού του, αποφεύγοντας να δικαιολογήσει τον εαυτό του.

Ζωτικής σημασίας παράγοντας για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού είναι ο κοινός τρόπος διαπαιδαγώγησης από τους δύο γονείς. Η κοινή αντιμετώπιση, αλλά και η κοινή λήψη σημαντικών αποφάσεων που αφορούν το παιδί, θα του προσφέρουν πάντα ασφάλεια και σταθερότητα

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•17

Αντιγήρανση

Συνεργάστηκε ο καθηγητής Σπυρίδων Μεθενίτης, εργοφυσιολόγος της Base Training Academy, www.basetraining.gr

Γυμναστική

Γράφει η Σοφία Νέτα

Σύμφωνα με μελέτες, οι φαρμακευτικές αγωγές κατά της παχυσαρκίας δρουν στον οργανισμό μιμούμενες τις ευεργετικές επιδράσεις της άσκησης! Επομένως η σπουδαιότητα και η αναγκαιότητα της συστηματικής και μακροχρόνιας άσκησης στην καθημερινότητά μας είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη.

άσκηση είναι το πιο φτηνό και το πιο αποτελεσματικό φάρμακο στην υπηρεσία του ανθρώπου, που έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση του επιπέδου της ποιότητας ζωής του. Κάθε 1 ευρώ που δαπανάται για άσκηση αντιστοιχεί σε 10 ευρώ εξοικονόμηση από την περίθαλψη, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του ΠΟΥ στην ετήσια έκθεσή του για το 2010. Ας δούμε λοιπόν λεπτομερώς, όχι μόνο τα οφέλη που μπορούμε να αποκομίσουμε, εφόσον γυμναζόμαστε, αλλά και το κατάλληλο είδος άσκησης, που ενδείκνυται για κάθε ηλικία. Παιδική - εφηβική ηλικία Η υποκινητικότητα που παρατηρείται στα παιδιά και τους εφήβους φαίνεται να σχετίζεται με όλα τα προβλήματα υγείας που παρουσιάζονται στην ενήλικη ζωή. Ειδικά τα κορίτσια σε αυτή την ηλικία χτίζουν την υγεία του σκελετικού τους συστήματος. Η βελτίωση της αερόβιας ικανότητας είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του καρδιοαναπνευστικού συστήματος, ενώ η ανάπτυξη «καλής» μυϊκής μάζας βελτιώνει τη λειτουργικότητα του σώματος και τον βασικό μεταβολισμό. Έτσι, το Αμερικανικό Κολέγιο Αθλητικής Ιατρικής προτείνει την καθημερινή φυσική δραστηριότητα ή ήπια άθληση, για τουλάχιστον 60 λεπτά, καθώς και τη συμμετοχή σε προγράμματα συστηματικής άσκησης 2 - 3φορές εβδομαδιαίως. Εκτός από τη χαμηλής - μέτριας έντασης αερόβια άσκηση, στην εφηβεία πρέπει προοδευτικά να εντάσσονται και χαμηλής έως μέτριας έντασης ασκήσεις υπερνίκησης εξωτερικού βάρους, αρχικά με το σωματικό βάρος και έπειτα με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού, ώστε να υπάρχει βελτίωση της μυϊκής δύναμης και αντοχής, αλλά και αύξηση της οστικής πυκνότητας.

Φάρμακο νεότητας η άσκηση

Ενήλικες Σε αυτή την ηλικία τα οφέλη της άσκησης επικεντρώνονται κυρίως στην εικόνα του σώματος, στη βελτίωση των παραγόντων ανάπτυξης καρδιαγγειακών και μεταβολικών προβλημάτων, του αναπνευστικού και μυοσκελετικού συστήματος, της ψυχολογίας, των επιπέδων άγχους, καθώς και στην πρόληψη ή αποκατάσταση χρόνιων παθήσεων, μέχρι και του καρκίνου! Η άσκηση σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία πρέπει να είναι πλήρως εξατομικευμένη, βασιζόμενη στις ανάγκες, τις απαιτήσεις, την καθημερινότητα, τους στόχους, το επίπεδο υγείας και φυσικής κατάστασης, τα προβλήματα και ενδιαφέροντα του ασκούμενου. Καθώς ο κάθε άνθρωπος διαφέρει, θα πρέπει να έχει ξεχωριστό ασκησιολόγιο, ειδικά σχεδιασμένο για εκείνον, από εργοφυσιολόγο και ειδικευμένο γυμναστή. Οι γυναίκες επιβάλλεται να πραγματοποιούν ασκήσεις αντιστάσεων για

τη διατήρηση της οστικής πυκνότητας. Τρίτη ηλικία Η ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών επωφελείται σημαντικά από τη συμμετοχή της σε προγράμματα συστηματικής άσκησης. Οι επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι μειώνεται ή ακόμα και αναστέλλεται η μείωση της οστικής πυκνότητας, της μυϊκής μάζας, της κινητικότητας, των μεταβολικών διεργασιών, περιορίζεται η αύξησης της λιπώδους μάζας, βελτιώνεται η πορεία των διάφορων χρόνιων παθήσεων, ενώ υπάρχει σημαντική μείωση στη χορηγούμενη ποσότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Παράλληλα, μειώνεται ο κίνδυνος ενός σοβαρού τραυματισμού (κάταγμα κ.τ.λ.), η περίοδος ανάρρωσης έπειτα από τραυματισμό, αυξάνεται η ψυχολογική διάθεση, η αυτονομία και το αίσθημα σιγουριάς προς τον εαυτό τους για την επιτυχή ολοκλήρωση των καθημερινών δραστηριοτήτων τους.

Tips Για τους ενήλικες οι κατευθυντήριες οδηγίες (ACSM, 2012) προτείνουν την πραγματοποίηση τρεις φορές εβδομαδιαίως αερόβιας άσκησης για τουλάχιστον 30 λεπτά, ενώ η άσκηση αντιστάσεων θα πρέπει να πραγματοποιείται τουλάχιστον δυο φορές την εβδομάδα. Το περιεχόμενο της προπόνησης ποικίλλει ανάλογα με τα ατομικά στοιχεία του κάθε ασκούμενου.

Ο μύθος ότι η άρση βαρών εμποδίζει την ανάπτυξη/φυσιολογική αύξηση του ύψους των παιδιών έχει καταρριφθεί εδώ και πολλά χρόνια από μια πληθώρα επιστημονικών ερευνών. Ωστόσο, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε περιβαλλοντικούς παράγοντες (θερμοκρασία, υγρασία κ.τ.λ.), καθώς και στο περιεχόμενο του ασκησιολογίου τους, έχοντας υπόψη το «παν μέτρον άριστον». Γι’ αυτό η άσκηση σε αυτές τις ηλικίες θα πρέπει να είναι εποπτευόμενη από ειδικό γυμναστή.

Για την τρίτη ηλικία, το ACSM συνιστά άσκηση μέχρι και τέσσερις φορές την εβδομάδα, με αερόβια άσκηση και άσκηση αντιστάσεων, το περιεχόμενο των οποίων θα είναι αυστηρά καθορισμένο στις ατομικές ανάγκες και χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου από τον θεράποντα ιατρό και τον εργοφυσιολόγο.

Όταν μια γυναίκα θέλει να χάσει την κυτταρίτιδα ή να μειώσει το ποσοστό σωματικού της λίπους, η άσκηση αντιστάσεων είναι σχεδόν μονόδρομος. Όλες οι έρευνες καταλήγουν στο ότι μέσω αυτής της προπόνησης μειώνεται το μέγεθος των λιπωδών κυττάρων, αυξάνεται ο μεταβολισμός, όπου σε συνδυασμό με την αερόβια άσκηση επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη ποσοστιαία συνεισφορά του λίπους στην παραγωγή ενέργειας, κυρίως κατά τις περιόδους ηρεμίας (ύπνος, εργασία κ.τ.λ.).

OKTΩBΡIOΣ 2012

18•in•vitro

Ρεπορτάζ

Συνεργάστηκε ο Χρήστος Κλωνάρης, επίκουρος καθηγητής αγγειοχειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Λαϊκό νοσοκομείο

Περιφερική Αγγειοπάθεια

Γράφει η Βασιλική Μανιάτη

Πιο επιρρεπείς οι βαρείς καπνιστές Η συσχέτιση μεταξύ της περιφερικής αγγειοπάθειας και του καπνίσματος αναφέρθηκε για πρώτη φορά στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, οπότε και παρατηρήθηκε ότι οι καπνιστές είχαν 6 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων της νόσου σε σχέση με τους μη καπνιστές. Έκτοτε, πολυάριθμες διεθνείς μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι βαρείς καπνιστές και ιδιαίτερα οι άνδρες, έχουν 8-10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν τη νόσο σε σχέση με τους μη καπνιστές. Επιπλέον, το παθητικό κάπνισμα θεωρείται επίσης ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της ασθένειας. Το κάπνισμα έχει σημαντικές επιπτώσεις και στην επιτυχία των εξειδικευμένων χειρουργικών επεμβάσεων, που πραγματοποιούνται με σκοπό την ύφεση των συμπτωμάτων και τη διάσωση του σκέλους. Έτσι, η χρήση καπνού φαίνεται ότι συμβάλλει στην επανεμφάνιση των συμπτωμάτων μετά από επεμβάσεις by pass των κάτω άκρων. Αντιθέτως, η διακοπή του καπνίσματος οδηγεί σε βελτίωση της ικανότητας βάδισης, ενώ μειώνει επίσης την πιθανότητα εξέλιξης της νόσου σε βαρύτερα στάδια που περιλαμβάνουν άλγος ηρεμίας ή ακόμα και γάγγραινα. Επιπλέον η διακοπή του καπνίσματος μειώνει το συνολικό κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων στους ασθενείς με ΠΑΝ, σε αντίθεση με αυτούς που συνεχίζουν να καπνίζουν οι οποίοι υπολογίζεται ότι έχουν πιθανότητα 40-50% να πεθάνουν εντός των επομένων 10 ετών.

Σημαντική η διατροφή Επόμενοι παράγοντες κινδύνου είναι η υπέρταση, η χοληστερίνη και ο διαβήτης, παθήσεις που εκτός από την καλή ρύθμισή τους με τις απαιτούμενες φαρμακευτικές αγωγές, είναι και παθήσεις που υπαγορεύονται από το σύγχρονο τρόπο ζωής. Καθώς λοιπόν η υγιεινή διατροφή αποτελεί καθοριστικό τρόπο πρόληψης, ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, με καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, περιορισμό των πλούσιων σε λιπαρά τροφών, βοηθάει σημαντικά στην προστασία των αγγείων. Επίσης, μόνο μισή ώρα άσκησης την ημέρα, είναι αρκετή για να μειώσει τον κίνδυνο αφού βοηθά στη ρύθμιση της χοληστερόλης και των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Έτσι, χρησιμοποιούμε λιγότερο το αυτοκίνητο, κατεβαίνουμε από το λεωφορείο μία - δύο στάσεις νωρίτερα από τον προορισμό μας και χρησιμοποιούμε τις σκάλες.

Όχι αδικαιολόγητα, η νόσος αναφέρεται ως «η νόσος της βιτρίνας», αφού οι πάσχοντες, όταν βαδίζουν, αναγκάζονται να σταματούν συχνά μπροστά στις βιτρίνες των καταστημάτων, για να ανακουφιστούν από τον πόνο στα πόδια τους.

Ο πόνος «σταματάει» στη βιτρίνα

εκινώντας για τις δουλειές του… σπιτιού, βαδίζουν και σταματούν στις βιτρίνες. Όχι για να ψωνίσουν. Κάνουν ότι «χαζεύουν», γιατί πονούν. Ο λόγος για την περιφερική αρτηριοπάθεια, είναι αρκετά συχνή, αφού προσβάλλει έως και 10% των ατόμων κάτω των 70 ετών, ενώ το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 20% μετά τα 70. Με άλλα λόγια, 1 στα 5 άτομα άνω των 70 ετών πάσχει από περιφερική αρτηριοπάθεια, ενώ υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες πάσχουν περισσότερα από 27 εκατομμύρια άνθρωποι. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η νόσος στα αρχικά στάδια εκδηλώνεται ως «διαλείπουσα χωλότητα», δηλαδή ως έντονο άλγος στα κάτω άκρα κατά τη βάδιση, το οποίο μειώνεται σημαντικά, όταν το άτομο σταματά να περπατάει. Δυστυχώς, η νόσος εξελίσσεται συχνά σε βαρύτερες μορφές, όπως η νέκρωση και η γάγγραινα του άκρου. Και τότε η αντιμετώπιση σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορεί να είναι άλλη από τον ακρωτηριασμό. Είναι επομένως σαφές, ότι η περιφερική αγγειοπάθεια αποτελεί μία πολύ σοβαρή ασθένεια, η οποία στα αρχικά στάδια έχει αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του πάσχοντος, κατά την

εξέλιξή της, όμως, είναι πολύ πιθανό να απειλήσει τη βιωσιμότητα των άκρων του και να θέσει σε σημαντικό κίνδυνο ακόμα και τη ζωή του Το προφίλ του ασθενή Αν θα έπρεπε να περιγράψουμε το τυπικό προφίλ του ατόμου, που κινδυνεύει να αναπτύξει ή πάσχει από περιφερική αρτηριοπάθεια, θα λέγαμε ότι είναι ένας άνδρας μέσης ηλικίας και άνω που του αρέσει το «καλό φαγητό», ιδιαίτερα τα «μεζεδάκια» και τα γλυκά, που απολαμβάνει το τσιγάρο ή το πούρο του, εκνευρίζεται συχνά με τα προβλήματα της δουλειάς του, με αποτέλεσμα να του «ανεβαίνει η πίεση» και σχεδιάζει τη ζωή του μετά τη σύνταξη. Είναι, θα έλεγε κάποιος, ο σύγχρονος καθημερινός άνθρωπος. Πράγματι, η ηλικία, το φύλο, η υπέρταση, η χοληστερίνη, ο διαβήτης, και το κάπνισμα αποτελούν τους βασικούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της περιφερικής αρτηριοπάθειας. Βέβαια, το φύλο και οπωσδήποτε η ηλικία αποτελούν σταθερές που δεν μπορούμε να αλλάξουμε, όμως η προσπάθεια τροποποίησης, ελέγχου και βελτίωσης, των υπόλοιπων μεταβλητών παραγόντων είναι ευνόητο ότι αποτελούν σοβαρή επένδυση για το μέλλον της υγείας μας.

OKTΩBΡIOΣ 2012

IN•VITRO•19

Ηealthy tips

ood g >

Λάβετε σοβαρά υπ’ όψιν τον οικονομικό παράγοντα. Οι καιροί είναι δύσκολοι και ένα κατοικίδιο, εκτός από φροντίδα, χρειάζεται και χρήματα. Οι κτηνίατροι, η τροφή, τα παιχνίδια και η άμμος (εάν πρόκειται για γάτα) είναι σημαντικά έξοδα.

Μεριμνήστε για το ενδεχόμενο το ζ ωάκι σας να χαθεί. Μπορείτε να βάλετε microchip πάνω τους και να φροντίσετε να καταχωριστεί στον Κτηνιατρικό Σύλλογο. Εναλλακτικός και πιο παραδοσιακός τρόπος είναι να έχουν πάντα πάνω τους μια ταυτότητα με το όνομά τους και τα στοιχεία σας.

Προετοιμάστε το σπίτι σας πριν έρθει ο μικρός σας φίλος. Βάλτε ένα άνετο κρεβατάκι ή μαξιλαράκι σε ένα δωμάτιο. Έχετε πάντα διαθέσιμο ένα μπολ με φρέσκο νερό, ενώ το μπολ του φαγητού πρέπει να είναι διαθέσιμο συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, για να τρώει την ποσότητα που πρέπει.

Επιλέξτε το σωστό κατοικίδιο για τον χαρακτήρα και την καθημερινότητά σας. Αν δουλεύετε πολύ και ζείτε μόνος, ένα κουτάβι ή ένα πολύ ενεργητικό σκυλί δεν είναι καλή επιλογή. Η γάτα, ένα ψάρι ή ένα καναρίνι ίσως είναι καλύτερη επιλογή στην περίπτωσή σας.

Αν έχετε κατοικίδια ζώα που πρέπει να τα βγάλετε έξω τον χειμώνα, μπορείτε να προστατεύσετε τις πατούσες τους από τις βρομιές των δρόμων, με ένα λεπτό στρώμα βαζελίνης, το οποίο σκουπίζετε με μια απορροφητική χαρτοπετσέτα πριν τα βάλετε στο σπίτι.

Σκεφτείτε την επίδραση των ζώων στην ψυχολογία των ανθρώπων. Έχει αποδειχθεί πως τα ζώα παρέχουν στα παιδιά συναισθηματική υποστήριξη και αίσθημα ασφάλειας, λιγότερο στρες και περισσότερες δραστηριότητες στους ηλικιωμένους, ενώ γενικά προσφέρουν συντροφιά και αγάπη.

Επιχείρηση κατοικίδια

Μην πιέζετε το σκύλο σας να τρέχει μαζί σας. Κατ’ αρχάς, πρέπει να έχετε τον έλεγχο του σκύλου όταν τρέχετε γιατί μπορεί να χρειαστεί να σταματήσετε σε κάποιο φανάρι ή εμπόδιο. Μόλις ξεκινήσετε, το σκυλί σας θα σας ακολουθήσει εύκολα. Αν δείτε, όμως, το ζώο να βαριέται ή να τραβά το λουρί με τα δόντια, ίσως δεν πρέπει να τον πιέσετε να τρέχει μαζί σας.

Αποφύγετε την αγορά ζώων από pet shops ή αγγελίες στο Διαδίκτυο. Επιλέξτε νόμιμο εκτροφείο ή καταφύγιο αδέσποτων, για να έχετε το κεφάλι σας ήσυχο.

Μην αμελήσετε να εξεταστείτε για τυχόν αλλεργίες. Αν έχετε γενικώς αλλεργικές αντιδράσεις, κάντε εξετάσεις μήπως έχετε αλλεργία προς το κατοικίδιο που θέλετε να πάρετε. Και, φυσικά, να τις κάνετε πριν το φέρετε σπίτι και το ταλαιπωρήσετε.

Μην δίνετε στο ζώο σας αποφάγια από το τραπέζι, κόκαλα και γλυκά. Είναι δεδομένο και γνωστό σε όλους πως κάνουν τόσο κακό στον

οργανισμό τους, που μπορεί να προκαλέσουν μέχρι και το θάνατό τους.

Εάν θέλετε να πάρετε ένα παράξενο ζώο για κατοικίδιο, όπως το ιγκουάνα, μην υποτιμήσετε τις ιδιαιτερότητες αυτού του ερπετού. Το ιγκουάνα εκπαιδεύεται δύσκολα, λόγω του χαρακτήρα του, και μπορεί με τον λάθος χειρισμό να γίνει πολύ δύστροπο ζώο. Με σωστή πληροφόρηση και ήρεμο χειρισμό, όμως, είναι σίγουρο ότι θα σας αγαπήσει και θα το λατρέψετε.

Αποφύγετε να έχετε τον σκύλο σας χωρίς λουρί στη βόλτα και να αφήνετε τη γάτα σας να περιφέρεται, ελπίζοντας ότι θα ξαναγυρίσει να φάει. Μία φορά συμβαίνει το κακό, δηλαδή το τροχαίο ή η φόλα.

Μην αποκλείετε τα κατοικίδιά σας από τα ταξίδια που θέλετε να πάτε. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να πάτε πρώτα ένα δοκιμαστικό ταξίδι, ώστε να δείτε την αντίδρασή του, να αγοράσετε το δικό του «μεταφορικό μέσο» (π.χ. ειδικά καλάθια μεταφοράς) και να κάνετε συχνές στάσεις.

Ένας έμπειρος εκπαιδευτής είναι η καλύτερη λύση εάν το κατοικίδιό σας έχει μόνιμα ή και περιστασιακά προβλήματα συμπεριφοράς, καθώς μπορεί να βρει τρόπο να εξηγήσει τι απασχολεί το ζώο και να το ηρεμήσει.

Αγοράστε παιχνίδια και αξεσουάρ στο ζώο ειδικά φτιαγμένα για τα ζώα, για να μην καταπιούν κάποιο κομμάτι. Καλό θα ήταν να τα επιθεωρείτε τακτικά και εάν οποιοδήποτε μέρος χαλαρώσει ή αποσπασθεί, φροντίστε να το αφαιρέσετε αμέσως.

bad

OKTΩBΡIOΣ 2012

20•in•vitro

Cover Story

Συνεργάστηκαν οι κ. Χάρης Δημοσθενόπουλος, ΜΜedSci.SRDκλινικός διαιτολόγος - βιολόγος, μέλος Δ.Σ. της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας και της Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα και Γεώργιος Σκρέκας, χειρουργός, διευθυντής χειρουργικής μονάδας παχυσαρκίας Βιοκλινικής Αθηνών, μέλος του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αριστείας στη Βαριατρική Χειρουργική (EAC-BS)

Παχυσαρκία

Γράφει η Βίκυ Καρατζαφέρη

ία παγκόσμια επιδημία, αυτή της παχυσαρκίας, εξελίσσεται ραγδαία σε πολλές κοινωνίες, προκαλώντας πολλές και απειλητικές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία. Καθημερινά όλο και περισσότερες επιστημονικές μελέτες σε όλο τον κόσμο συσχετίζουν τα παραπανίσια κιλά με τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών προβλημάτων υγείας, όπως καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου. Μόνο μία μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες μέρες στο European Heart Journal έδειξε ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι παχύσαρκοι, αλλά ταυτόχρονα σωματικά υγιείς και δραστήριοι, χωρίς να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής νόσου ή καρκίνου από τα άτομα με φυσιολογικό βάρος. Κι αυτό μπορεί να συμβεί, λένε οι Αμερικανοί ερευνητές, εάν εκείνος που έχει πολλά παραπάνω κιλά είναι «μεταβολικά σε φόρμα». Δηλαδή δεν έχει υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία ή αυξημένη συγκέντρωση σακχάρου στο αίμα και αθλείται. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, πάντως, η αυξημένη πρόσληψη τροφής και άρα θερμίδων, ιδιαίτερα η αυξημένη πρόσληψη λίπους και ο καθιστικός τρόπος ζωής, είναι οι κύριες αιτίες αυτής της σύγχρονης επιδημίας. Σημαντική παράμετρο, βέβαια, αποτελεί και το γεγονός ότι αυτοί οι εξωγενείς παράγοντες επιδρούν σε ένα γενετικά προδιατεθειμένο άτομο.

Ο «χάρτης» των κιλών στην Ευρώπη Η αύξηση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας στον ευρωπαϊκό ενήλικο πληθυσμό είναι άκρως ανησυχητική. Χαρακτηριστικό είναι πως, όταν ξεπεραστεί το όριο του υπέρβαρου των ενηλίκων, η θνησιμότητα αυξάνει απότομα. Τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά: Περισσότεροι από το 50% των Ευρωπαίων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Οι χώρες με τα χαμηλότερα, αλλά συνεχώς αυξανόμενα, ποσοστά είναι η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελβετία. Οι αριθμοί αλλάζουν, όταν μελετηθεί μόνο η παχυσαρκία χωρίς να συμπεριληφθούν οι υπέρβαροι. Στη Ρουμανία, την Ιταλία και την Ελβετία το ποσοστό παχυσαρκίας κυμαίνεται κάτω από το 10% του πληθυσμού, ενώ σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Ισλανδία και η Μάλτα το ποσοστό των παχύσαρκων ξεπερνά το 20%. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατά μέσο όρο εμφανίζει ποσοστό παχυσαρκίας 15,5%. Οι διαφοροποιήσεις στα ποσοστά ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες είναι μικρές. Τα ποσοστά και των δύο κυμαίνονται γύρω στο 15% κατά μέσο όρο. Επιπρόσθετα φαίνεται πως στη Νορβηγία, την Ιταλία και τη Μάλτα οι άντρες είναι πιο παχύσαρκοι από τις γυναίκες, ενώ οι τελευταίες αποδεικνύονται πιο παχύσαρκες από τους άντρες σε χώρες όπως η Τουρκία, η Ολλανδία και η Λιθουανία. Οι παραπάνω παρατηρήσεις κατέδειξαν τελικά πως στην Ευρώπη τα ποσοστά εμφάνισης παχυσαρκίας έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια. Αξιοσημείωτο είναι πως σε ορισμένες χώρες, όπως η Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα ποσοστά αυξήθηκαν περισσότερο από δύο φορές. Αυτή η αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας επηρέασε όλους τους πολίτες κάθε χώρας, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, φυλής, εισοδήματος και κοινωνικού επιπέδου.

Βγείτε νικητές

στη μάχη με τη ζυγαριά

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•21 Περισσότερες πληροφορίες για την παχυσαρκία στη σελίδα 37

ι παράγοντες που έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με την αύξηση του βάρους και την εμφάνιση παχυσαρκίας είναι πολλοί και έχουν σχέση τόσο με την ίδια τη διατροφή (ποσοτικά και ποιοτικά) όσο και με τον γενικότερο τρόπο ζωής και το ενεργειακό ισοζύγιο (σχέση θερμιδικής κατανάλωσης και θερμιδικής πρόσληψης). Κάποιοι από τους βασικότερους παράγοντες που… τρελαίνουν τη ζυγαριά είναι: Το άστατο πρόγραμμα διατροφής: Έχει βρεθεί ότι το τσιμπολόγημα μεταξύ των γευμάτων και οι μεγάλες μερίδες αποτελούν βασικό παράγοντα αύξησης του σωματικού βάρους. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί δεν γίνεται απόλυτα συνειδητό το πόσο τρώμε. Οι θερμίδες που καταναλώνουμε: Καταναλώνοντας είτε μεγάλο όγκο συνολικά φαγητού είτε τρόφιμα με μεγάλο ενεργειακό φορτίο καταλήγουμε να λαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καλύπτουν τις πραγματικές μας ενεργειακές ανάγκες.

αχαί ν ε ι ; ας π Τι μ

Μέγεθος μερίδας: Το πόσο μεγάλη μερίδα τρώμε και πόσο συχνά τρώμε μεγάλες μερίδες από επιβαρυντικά φαγητά επηρεάζει απόλυτα το βάρος μας. Έχει βρεθεί ότι τις τελευταίες δεκαετίες τόσο οι μερίδες στο σπίτι (μεγαλύτερα σερβίτσια και πιάτα) όσο και το φαγητό έξω βαραίνει με επιπλέον θερμίδες καθημερινά το διαιτολόγιό μας. Λίπος: Αποτελεί σίγουρα τον βασικό «ένοχο» για την αύξηση βάρους. Τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά, όπως είναι τα τηγανιτά, τα καπνιστά κρέατα, αλλαντικά, π.χ. ζαμπόν, λουκάνικα, τα πλήρη σε λιπαρά γαλακτοκομικά, λιπαρές σάλτσες, γλυκά, έτοιμα σνακ, όπως πατατάκια, αλλά και η μεγάλη ποσότητα ελαιο-

λάδου στα φαγητά και στις σαλάτες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αύξηση του λίπους στο σώμα και, τελικά, του βάρους. Έτοιμο φαγητό από έξω: Το φαγητό που τρώμε εκτός σπιτιού είναι συνήθως αρκετά υψηλό σε θερμίδες, με λιπαρά κυρίως κορεσμένα, υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, φτωχό σε φυτικές ίνες και συχνά πολύ πλούσιο σε σάκχαρα, όταν συνοδεύεται από αναψυκτικό, αλλά όχι μόνο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι από ένα πλήρες μενού ταχυφαγείου πολλές φορές καλύπτουμε τις συνολικές θερμίδες που θα έπρεπε να πάρουμε σε μία μέρα. Υψηλή πρόσληψη απλών υδατανθράκων: Αν και η ζάχαρη έχει πολύ λιγότερες θερμίδες από το λίπος, όταν λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες αποθηκεύεται στον οργανισμό μας σαν λίπος. Επίσης τα γλυκά ροφήματα και εδέσματα μας κάνουν να πεινάμε πολύ πιο γρήγορα. Περιορισμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών: Δεδομένου ότι είναι χαμηλά σε θερμίδες και πλούσια σε ίνες, η κατανάλωσή τους προσφέρει κορεσμό με χαμηλό θερμιδικό φορτίο. Έτσι, όταν δεν καταναλώνουμε συχνά τις μικρομερίδες που πρέπει, οδηγούμαστε στην αυξημένη κατανάλωση λιπαρών τροφίμων. Η ταχύτητα με την οποία καταναλώνουμε τροφή: Έχει βρεθεί ότι όσοι τρώνε γρήγορα καταναλώνουν τελικά περισσότερη ποσότητα φαγητού, δεδομένου ότι δεν δίνουν τον χρόνο στα κέντρα υποθαλάμου (πείνας - κορεσμού) να ενεργοποιηθούν και έτσι να σταματήσουν να τρώνε όταν πραγματικά χορτάσουν. Η κατανάλωση φαγητού μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή: Πολλές είναι οι μελέτες που συσχετίζουν την κατανάλωση φαγητού μπροστά από μια οθόνη με την αύξηση του βάρους και με την παιδική, ειδικά, παχυσαρκία. Άσκηση - σωματική δραστηριότητα: Ο παθητικός τρόπος ζωής και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα δημιουργούν ένα θετικό ισοζύγιο ενέργειας και προκαλούν αύξηση βάρους. Ώρες ύπνου: Τα τελευταία χρόνια ένας φαινομενικά ανεξάρτητος παράγοντας, όπως είναι η διάρκεια του ύπνου, έχει θεωρηθεί ως σημαντικός για μεταβολικά νοσήματα, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης. Για τον λόγο αυτόν, ένας ικανοποιητικός σε διάρκεια και ποιότητα ύπνος ξεκουράζει το σώμα και ρυθμίζει το ορμονικό σύστημα, ρυθμίζοντας κατ’ επέκταση και την ανάγκη για πρόσληψη τροφής.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η εφαρμογή ενός συστήματος διατροφικής επισήμανσης (διατροφικοί πίνακες στις ετικέτες των προϊόντων) σε όσο γίνεται περισσότερα τυποποιημένα διατροφικά προϊόντα είναι ένα πρώτο βήμα για την πρόληψη της παχυσαρκίας.

OKTΩBΡIOΣ 2012

22•in•vitro

Cover Story Παχυσαρκία

Επιπλοκές στην υγεία Η παχυσαρκία συνδέεται με την εμφάνιση αρκετών σοβαρών παθολογικών καταστάσεων, όπως: • Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 • Υπέρταση • Υπερχοληστερολαιμία και υπερτριγλυκεριδαιμία • Στεφανιαία νόσος και αγγειακές παθήσεις του εγκεφάλου • Παθήσεις της χοληδόχου κύστης και του ήπατος (λιπώδης διήθηση ήπατος) • Καρκίνος (π.χ. παχέος εντέρου/μαστού) • Αναπνευστικές διαταραχές και άπνοιες ύπνου

• Ο στεοπόρωση και κινητικά προβλήματα • Τ αυτόχρονα, στα άτομα με παχυσαρκία εμφανίζονται συχνά ψυχολογικές διαταραχές, π.χ. κατάθλιψη, ενώ το προσδόκιμο επιβίωσης είναι αρκετά χαμηλότερο. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από τον ΠΟΥ, η ύπαρξη της παχυσαρκίας σχετίζεται με το 7,8% των πρόωρων θανάτων στην Ευρώπη.

Οι αλλαγές στο πιάτο Η αυξημένη κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων κατά 100-130% τις τελευταίες δεκαετίες μετά το ’60, μαζί με την αυξανόμενη κατανάλωση πατάτας και τη μειωμένη κατανάλωση δημητριακών, οσπρίων και φρούτων, χαρακτηρίζουν, πλέον, τη σύγχρονη διατροφή στη χώρα μας. Παράλληλα παρατηρείται μία υψηλή κατανάλωση ελαιόλαδου, που, αν και αποτελεί καλή πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, αποτελεί και πλούσια πηγή θερμίδων, καθώς και ζάχαρης (WHO 2008), ενώ το έτοιμο φαγητό και τα γευματίδια (σνακ) αποτελούν βασική θερμιδική επιβάρυνση, υποκαθιστώντας το σπιτικό φαγητό. Στοιχεία του ΠΟΥ δείχνουν ότι από τη δεκαετία του ’60 μέχρι σήμερα παρατηρήθηκε μια αύξηση στη μέση ημερήσια κατά κεφαλή κατανάλωση θερμίδων κατά 25,9% (1961-3, 2003), στοιχείο που σχετίζεται με τον αυξανόμενο ρυθμό παχυσαρκίας σε παιδιά και ενήλικες στη χώρα μας. Αυτά, βέβαια, σχετίζονται με την εκθετική αύξηση πρόσληψης θερμίδων από έτοιμο φαγητό, λιπαρά σνακ και την υψηλή κατανάλωση ροφημάτων και ποτών με ζάχαρη.

«Μαγικά» σκευάσματα αδυνατίσματος Δυστυχώς μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν και αν και κάθε χρόνο ξεφυτρώνουν διάφορα «θαυματουργά» βοηθήματα (χάπια ή σιρόπια), κανένα από αυτά μέχρι τώρα δεν αποδείχτηκε ότι μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στο αδυνάτισμα. Άλλωστε ακόμα και φάρμακα από μεγάλες εταιρείες με πολυετείς έρευνες από πίσω δεν κατάφεραν ακόμα να έχουν τα αποτελέσματα που θα θέλαμε (κάποια από αυτά, αν και αποδοτικά, αποσύρθηκαν λόγω επιπλοκών). Άρα, όσο και αν λειτουργούν ως «κράχτες» και όσο και αν υπόσχονται

θεαματικά αποτελέσματα, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Το μόνο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι συμπληρώματα διατροφής, εγκεκριμένα, από μεγάλες και αξιόπιστες εταιρείες, που περιέχουν συστατικά, των οποίων η πρόσληψη, στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής και πάντα με την απαραίτητη άσκηση, μπορεί να συμβάλει σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα (CLA, L-καρνιτίνη, κατεχίνες και άλλα).

Προσοχή στα τρόφιμα με «κρυμμένη» ζάχαρη και «κρυμμένο» αλάτι Το μεγάλο πρόβλημα με το αλάτι είναι ότι βρίσκεται «κρυμμένο» ακόμα και σε τροφές που κανείς δεν φαντάζεται. Έτσι, σνακ και τρόφιμα έτοιμα ή συσκευασμένα, όπως μπισκότα, κρουασάν, ντόνατς, σοκολάτες, θέλουν ιδιαίτερη προσοχή. Ακόμη, όμως, και καθημερινά τρόφιμα, όπως το ψωμί και τα αρτοσκευάσματα, τα αλλαντικά, τα δημητριακά πρωινού, το τυρί, όπως π.χ. η φέτα, τα κονσερβοποιημένα γεύματα, οι έτοιμες σούπες, οι κατεψυγμένες πίτσες, η πάστα ελιάς και οι ελιές, πρέπει να αξιολογηθούν και να αποφύγουμε την υψηλή κατανάλωσή τους.

Η «κρυμμένη» ζάχαρη αποτελεί έναν, ακόμη, παράγοντα αύξησης του βάρους για τα άτομα που καταναλώνουν σύγχρονα προϊόντα διατροφής. Τέτοια τρόφιμα είναι πολλά, από τα δημητριακά πρωινού, που, αν και ολικής άλεσης, είναι πολύ πλούσια σε ζάχαρη, έτοιμα τρόφιμα, όπως το κέτσαπ, οι κύβοι ζωμού, τα τρόφιμα σε κονσέρβες, τα κριτσίνια και τα κράκερ, αλλά και πολλά παξιμάδια και φρυγανιές. Διαβάζοντας τις ετικέτες θα δούμε πως ακόμα και αν δεν περιέχει ζάχαρη, μπορεί να έχει σάκχαρα με άλλα ονόματα, όπως σακχαρόζη, δεκτρόζη, φρουκτόζη, καλαμοζάκχαρο ή σιρόπι γλυκόζης.

Τρόφιμα SOS Την επόμενη φορά που θα πάτε στο σούπερ μάρκετ προσέξτε τα παρακάτω τρόφιμα: • Επεξεργασμένα δημητριακά • Γ ιαούρτι με χαμηλά λιπαρά και γεύσεις φρούτων (έχουν 5-6 κουταλάκια ζάχαρη)

• • • • •

Κονσέρβες Προμαγειρεμένα φαγητά και κατεψυγμένες ζύμες Ντοματοχυμούς και κέτσαπ Κομπόστες και επιδόρπια γλυκού Χυμοί και αναψυκτικά

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•23

της παχυ σ α ώπιση ρ κ μετ ί α ς ντι ήα γικ υρ ιρο Χε

εραπευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι δύσκολη υπόθεση γιατί απαιτεί μακροχρόνια προσπάθεια και μόνιμες αλλαγές στη διατροφή και στις καθημερινές συνήθειες. Για τους λόγους αυτούς η συντηρητική αντιμετώπιση της κλινικά σοβαρής παχυσαρκίας συνήθως αποτυγχάνει. Σύμφωνα με στοιχεία του National Institute of Health των ΗΠΑ, τα άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) 40 ή περισσότερο, ανακτούν όλο το βάρος που χάνουν με δίαιτες ή φάρμακα μέσα σε διάστημα ενός ή δύο ετών. Η βαριατρική χειρουργική αποτελεί προς το παρόν τη μοναδική θεραπευτική προσέγγιση, που μπορεί να προσφέρει σημαντική και μόνιμη απώλεια βάρους, ανακούφιση από τις συνοδές παθήσεις και ελαχιστοποίηση των κινδύνων για την υγεία. Με τις βαριατρικές επεμβάσεις γίνονται μόνιμες αλλαγές στο πεπτικό σύστημα, που περιορίζουν την πρόσληψη τροφής και ενέργειας. Η χειρουργική απώλεια βάρους επιτυγχάνει ίαση ή βελτίωση του διαβήτη τύπου 2, της υπέρτασης, της υπνικής άπνοιας και μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο σε ποσοστό μέχρι και 90%. Το σύγχρονο «οπλοστάσιο» της βαριατρικής χειρουργικής περιλαμβάνει απλές αλλά και πολύπλοκες χειρουργικές τεχνικές, που ταξινομούνται συνήθως σε τρεις κατηγορίες. Α) Τις περιοριστικές, που μειώνουν μόνο τη χωρητικότητα του στομάχου. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται ο ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος, η κάθετη γαστρεκτομή - sleeve (γαστρικό μανίκι) και η διαμερισματοποίηση του στομάχου, που έχει, πλέον, εγκαταλειφθεί. Β) Τις δυσαπορροφητικές, που μειώνουν εκτός από τη χωρητικότητα του στομάχου και την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από το έντερο. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι τεχνικές της χολοπαγκρεατικής παράκαμψης (Scopinaro και Duodenal Switch). Γ) Τη γαστρική παράκαμψη κατά Roux en Y (γαστρικό by-pass). Η τεχνική αυτή αποτελεί μια ενδιάμεση μορφή, που συνδυάζει χαρακτηριστικά των δύο παραπάνω κατηγοριών.

Κάθε μια από τις παραπάνω επεμβάσεις έχει τις δικές της ενδείξεις, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Παράγοντες που επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο στο αποτέλεσμα είναι το αρχικό βάρος, οι διαιτολογικές προτιμήσεις, οι συνθήκες διαβίωσης και το καλό επίπεδο επικοινωνίας με τον γιατρό. Απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας, εκτός από την επιλογή της κατάλληλης για την περίπτωση τεχνικής και τη σταθερή επιθυμία του ασθενούς να απαλλαγεί από τα περιττά κιλά του, είναι και η μετέπειτα συστηματική παρακολούθηση και συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό.

Σύγκριση των βαριατρικών επεμβάσεων Ο γαστρικός δακτύλιος είναι η μόνη απολύτως αναστρέψιμη βαριατρική τεχνική. Δεν παρουσιάζει μεταβολικές παρενέργειες και έχει τον μικρότερο χειρουργικό κίνδυνο. Παράλληλα έχει τη μικρότερη αποτελεσματικότητα και τον μεγαλύτερο κίνδυνο μελλοντικών επιπλοκών (25-45%). Τα στατιστικά στοιχεία του ευρωπαϊκού προγράμματος Κέντρων Αριστείας για τη βαριατρική χειρουργική (EAC-BS) αποδεικνύουν ότι οι Ευρωπαίοι χειρουργοί εγκαταλείπουν σταδιακά αυτή την τεχνική και στρέφονται προς το γαστρικό by-pass και τη γαστρεκτομή sleeve. Αντίθετα, οι δυσαπορροφητικές επεμβάσεις είναι οι πιο αποτελεσματικές για τον έλεγχο του βάρους και τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2. Έχουν, όμως, τον μεγαλύτερο χειρουργικό κίνδυνο (θνητότητα μέχρι 1%) και μια μεγάλη πιθανότητα απώτερων μεταβολικών παρενεργειών, όπως πρωτεϊνική υποθρεψία και χρόνιες ελλείψεις βιταμινών και μικροθρεπτικών συστατικών. Το γαστρικό by-pass θεωρείται ως το gold standard της βαριατρικής χειρουργικής, πράγμα που κυρίως οφείλεται στην ισόρροπη σχέση χειρουργικού κινδύνου, αποτελεσματικότητας και μεταβολικών επιπλοκών. Το γαστρικό by-pass προσφέρει ικανοποιητική απώλεια βάρους, εξαιρετικά ποσοστά θεραπείας του διαβήτη τύπου 2 (65-85%) με αποδεκτό χειρουργικό κίνδυνο (θνητότητα μέχρι 0,5%) και σχετικά ήπιες μεταβολικές επιπλοκές. Η θέση του «απειλείται» σήμερα από τη γαστρεκτομή sleeve. Η γαστρεκτομή sleeve (γαστρικό μανίκι) είναι η πιο νέα βαριατρική τεχνική. Η επέμβαση αυτή μελετήθηκε και τυποποιήθηκε κατά την τελευταία πενταετία στο νοσοκομείο Mount Sinai των ΗΠΑ από τον καθηγητή Μ. Gagner. Η γαστρεκτομή sleeve προκαλεί απώλεια βάρους παραπλήσια με αυτή του γαστρικού by-pass, με λιγότερες χειρουργικές και μεταβολικές επιπλοκές. Έχει αποδειχθεί ανώτερη του γαστρικού δακτυλίου στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 και παρουσιάζει το πλεονέκτημα της καταστολής στην έκκριση της ορεξιογόνου γκρελίνης, πράγμα που τη διαφοροποιεί από τις άλλες περιοριστικές τεχνικές. Η γαστρεκτομή sleeve έγινε γρήγορα αποδεκτή από τη διεθνή βαριατρική κοινότητα και είναι σήμερα μια από τις πιο διαδεδομένες βαριατρικές τεχνικές. Μελλοντικές προοπτικές Υπάρχει θέση για τη βαριατρική χειρουργική στη θεραπεία του διαβήτη; Μια σειρά από πρόσφατες δημοσιεύσεις στα πιο έγκυρα ιατρικά περιοδικά δίνουν έμφαση στη δυνατότητα θεραπείας των δυσλιπιδαιμιών και του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, μέσω της βαριατρικής χειρουργικής. Το έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον για την πολλά υποσχόμενη παρέμβαση στη φυσιολογία των ιντεκρινών (εντεροορμόνες) με βαριατρικές επεμβάσεις φαίνεται ότι έχει, ήδη, ανοίξει τον δρόμο για τη δημιουργία μιας νέας σελίδας στη βαριατρική χειρουργική, που αφορά στις παθήσεις του μεταβολισμού.

24•IN•VITRO

OKTΩBΡIOΣ 2012

Συνέντευξη Επεμβατική ακτινολογία

Στην Άννα Παπαδομαρκάκη

Γόνος οικογένειας ακτινολόγων, μεταλαμπάδευσε τη γνώση της επιστήμης του και στην επόμενη γενιά της οικογένειας. Όμως δεν σταμάτησε εκεί. Η αγάπη του για την επεμβατική ακτινολογία τού έφερε φέτος την κορυφαία βράβευση με το χρυσό μετάλλιο της Ακτινολογίας στην Αμερική. Ο λόγος για τον Δημήτρη Κελέκη, ομότιμο καθηγητή Ακτινολογίας, διευθυντή του Τμήματος Επεμβατικής Ακτινολογίας στο Ευγενίδειο Νοσοκομείο

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΕΛΕΚΗΣ

Ψάχνοντας θεραπεία αναζητάς τον «ένοχο»

Κύριε Κελέκη, είστε µια ολόκληρη οικογένεια στον χώρο της Ιατρικής. Ποιος ήταν αυτός που ξεκίνησε; Πρώτος ήταν ο πατέρας µου, ο οποίος ήταν στρατιωτικός γιατρός, λοχαγός στον τουρκικό στρατό. Η οικογένεια προέρχεται από τη Μικρά Ασία. Το ’22 αυτοµόλησε στον ελληνικό στρατό και µε τη Μικρασιατική Καταστροφή έφυγε στη Βιέννη. Εκεί, πλάι στον καθηγητή Δηµήτρη Κηλαηδίτη, ίσως τον διασηµότερο ακτινολόγο της εποχής, παρακολούθησε την τότε αναδυόµενη ακτινολογία. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου άσκησε την ακτινολογία και την ακτινοθεραπεία, που τότε ήταν «µπλεγµένη» ειδικότητα, γιατί ήταν λίγες οι δυνατότητες που υπήρχαν. Εσείς γιατί ακολουθήσατε την ακτινολογία; Κατ’ αρχάς, µου άρεσε. Ταυτόχρονα, όµως, µεγάλωσα ανάµεσα στον πατέρα µου, που ήταν ακτινολόγος, και τους θείους µου, τους αδερφούς της µητέρας και του πατέρα µου, που ήταν και ακτινολόγος. Από παιδί θυµάµαι συζητήσεις για τα διάφορα περιστατικά. Από µωρό παιδί µπήκα σ’ αυτό τον ρυθµό. Και άµα ξέρεις έναν δρόµο, δεν τον αλλάζεις… Όµως και η ακτινολογία είναι σαν αστυνοµική ιστορία. Δηλαδή, ψάχνεις τον ένοχο. Και ψάχνεις. Δεν βλέπεις κάτι, βάζεις µια αλοιφή ή δίνεις ένα χαπάκι. Έχεις το ενδιαφέρον του ψαξίµατος, να δεις, µη σου ξεφύγει τίποτα. Και κάθε ασθενής είναι µια διαφορετική κατάσταση.

OKTΩBΡIOΣ 2012

Πρόσφατα πήρατε ένα βραβείο, από το επιστηµονικό περιοδικό «CVIR», για µια τελευταία µελέτη σας. Θέλετε να µας πείτε για τι ακριβώς πρόκειται; Ήταν µια ειδική µελέτη, µε τους συνεργάτες µου, τις κυρίες Μαλαγάρη, Ποµώνη και πολλούς άλλους στη µονάδα Έρευνας Ακτινολογίας του Ευγενιδείου και το Β’ εργαστήριο ακτινολογίας στο Αττικό Νοσοκοµείο. Αφορούσε το προφίλ ασφάλειας χηµειοεµβολισµού, µέσω καθετήρα, σε 237 ασθενείς µε ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Στη µελέτη έγινε εµβολισµός του όγκου µε συγκεκριµένο χηµειοθεραπευτικό φάρµακο και τα αποτελέσµατα ήταν πάρα πολύ καλά. Διαπιστώθηκε νέκρωση του όγκου και, επιπλέον, δεν πέρασε η χηµειοθεραπεία από ολόκληρο το σώµα του ασθενούς. Πετύχαµε έτσι, να δράσει το φάρµακο τοπικά, εξασφαλίζοντας καλύτερη ποιότητα ζωής, ταυτόχρονα µε τα θεραπευτικά αποτελέσµατα της χηµειοθεραπείας. Η µελέτη θεωρήθηκε η καλύτερη δηµοσίευση του 2011 και η βράβευση της οµάδας µε το Μετάλλιο του Συντάκτη έγινε στη Λισσαβώνα στις 17-18 Σεπτεµβρίου. Το «CVIR» είναι το καλύτερο περιοδικό επεµβατικής ακτινολογίας της Ευρώπης και εµείς καταφέραµε να σχολιάζεται θετικά η χώρα, παρά τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει τελευταία. Η µεγαλύτερη βράβευση, όµως, ήρθε φέτος στις αρχές καλοκαιριού, όταν βραβευτήκατε µε το χρυσό µετάλλιο της Ακτινολογίας, για την αναγνώριση της προσφοράς σας επί τέσσερις δεκαετίες. Πώς αισθανθήκατε; Αυτός ήταν ένας δεύτερος πολύ µεγάλος σταθµός στην καριέρα µου, όπου µου ανατέθηκε το χρυσό µετάλλιο της Ακτινολογίας. Πρόκειται για πολύ υψηλή διάκριση που µόνο 40 γιατροί στον κόσµο έχουν και µόνο οι τέσσερις είναι Ευρωπαίοι. Και ένιωσα πραγµατικά µεγάλη υπερηφάνεια, διότι δεν ήταν µόνο στον Δ. Κελέκη, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα προβλήθηκε σε όλα τα αµερικανικά µέσα. Ένα αντίστοιχο βραβείο µού δόθηκε λίγο αργότερα, από το ακτινολογικό τµήµα του Πανεπιστηµίου Πατρών, και τον καθηγητή Ακτινολογίας του Πανεπιστηµίου Δηµήτρη Σιαµπλή, για την προσφορά µου στην ελληνική ακτινολογία. Ο πρώτος µεγάλος σταθµός ήταν όταν βραβεύτηκα εδώ στην Αθήνα, στο πανευρωπα-

Όµως και η ακτινολογία είναι σαν αστυνοµική ιστορία. Δηλαδή, ψάχνεις τον ένοχο. Και ψάχνεις. Δεν βλέπεις κάτι, βάζεις µια αλοιφή ή δίνεις ένα χαπάκι. Έχεις το ενδιαφέρον του ψαξίµατος, να δεις, µη σου ξεφύγει τίποτα. Και κάθε ασθενής είναι µια διαφορετική κατάσταση.

IN•VITRO•25

ϊκό συνέδριο επεµβατικής ακτινολογίας το 2007. Πώς σας φαίνεται να σας χαρακτηρίζουν τον «πατέρα» της ακτινολογίας; Δεν είµαι πατέρας της ακτινολογίας, αλλά της επεµβατικής ακτινολογίας, διότι το 1969 που ήρθα στην Ελλάδα και στην Ιατρική Αθηνών από το εξωτερικό, ως πανεπιστηµιακός επιµελητής, ξεκίνησα την επεµβατική ακτινολογία, που ήταν στα σπάργανα. Όταν τότε έκανα την πρώτη εκλεκτική αρτηριογραφία – ντρέποµαι που το λέω –, ο καθηγητής την έβαλε ανάποδα… και µε ρωτούσε τι είναι αυτό. Έτσι ξεκίνησε η επεµβατική ακτινολογία στην Ελλάδα. Οι πρώτες αγγειοπλαστικές µε µπαλονάκι ήταν κι αυτές µια περιπέτεια. Πρώτος τις άρχισε το ’78 ο Γκρούντσιχ στη Ζυρίχη και το ’80, αφού πήγα στη Ζυρίχη και τις είδα, πήρα τους καθετήρες που έκανε την επέµβαση, τους έπλυνα, τους αποστείρωσα, και κάναµε την πρώτη αγγειοπλαστική στο Αλεξάνδρα, σε έναν ασθενή του καθηγητή Μουλόπουλου, µε τον καθηγητή αγγειοχειρουργικής κ. Μπάλα. Διανοίξαµε µια νεφρική αρτηρία και αυτός ο ασθενής απέκτησε φυσιολογική πίεση, γιατί ήταν υπερτασικός, και σώθηκε ο νεφρός του. Από τότε έχουµε κάνει χιλιάδες τέτοια και µέχρι σήµερα προστρέχουµε σε ό,τι πιο µοντέρνο υπάρχει και αφορά την επεµβατική ακτινολογία. Ποιοι είναι οι σταθµοί που σας καθόρισαν στην επαγγελµατική σας πορεία; Ένα έργο του Σαρλώ έδειχνε την εκπαίδευση του ανθρώπου να κάνει ένα συγκεκριµένο έργο. Ήταν κάτι που µου δηµιούργησε τεράστια απογοήτευση να κάθοµαι σε ένα τραπέζι και να βάζω σφραγίδες ή να κάθοµαι να γνωµατεύω εξετάσεις ή απλώς να κάνω τη ζωή µου µια ρουτίνα. Δεν πήγαινε στον χαρακτήρα µου. Μ’ αρέσει η δράση, η κίνηση, αυτό ήταν τότε η ανάδυση της νέας ιατρικής, που σήµερα επεκτείνεται σε όλους τους τοµείς. Η επεµβατική ακτινολογία µε γοήτευσε και έτσι έσπευσα κι εγώ, και αρχίσαµε τις πρώτες επεµβάσεις, που ήταν θεραπευτικές.

Έγινε εµβολισµός του όγκου µε συγκεκριµένο χηµειοθεραπευτικό φάρµακο και τα αποτελέσµατα ήταν πάρα πολύ καλά, αφού διαπιστώθηκε νέκρωση του όγκου και, επιπλέον, δεν πέρασε το χηµειοθεραπευτικό φάρµακο από ολόκληρο το σώµα του ασθενούς, αλλά τοπικά.

Η ειδικότητα είναι και θεραπευτική. Κάνει διάγνωση, βλέπει τη βλάβη, και από αρτηρία, φλέβα, δέρµα ή πλευρά, µπαίνουµε µέσα και κάνουµε την αντίστοιχη θεραπεία. Είναι η νέα ιατρική. Γι’ αυτό προσφάτως χαρακτηρίστηκε η επεµβατική ακτινολογία ως εξειδίκευση της ακτινολογίας, όπου οι γιατροί ασχολούµενοι άλλα δυο χρόνια πέραν της ειδικότητας παίρνουν τον τίτλο του επεµβατικού ακτινολόγου. Μπορούν έτσι να στελεχώσουν τα νοσοκοµεία και να εφαρµόζουν τεχνικές και θεραπείες µε τις οποίες επιταχύνεται η παραµονή αρρώστων στο νοσοκοµείο. Ταυτόχρονα γίνεται µεγάλη οικονοµία στο κράτος, γιατί η νοσηλεία είναι πολύ συντοµότερη και οι επεµβάσεις λιγότερο επίπονες. Ποιο ήταν το κεντρικό ερώτηµα κάθε φορά για τις µελέτες σας, ώστε να σας οδηγεί να αναζητάτε απαντήσεις; Η πάθηση που είχε ο άρρωστος και προσπαθούσαµε να βρούµε τη θεραπεία της. Όσο αυξάνουν οι δυνατότητες των θεραπειών, τόσο αυξάνουν τα µέσα. Και τελευταία τα υλικά (καθετήρες), αλλά και τα µηχανήµατα απεικόνισης (αξονικοί, µαγνητικοί τοµογράφοι, υπέρηχοι) παρουσιάζουν ραγδαία βελτίωση και αυξάνουν τις δυνατότητες παρέµβασης, µε χιλιοστοµετρική ακρίβεια. Βέβαια, βρισκόµαστε σε µια επανάσταση, διότι αλλάζει η ιατρική. Υπάρχουν ειδικότητες οι οποίες θα στερηθούν µελλοντικά των δυνατοτήτων εφαρµογής τους, διότι αν µια επέµβαση γίνεται από το δέρµα, ο χειρουργός δεν θα µπορεί να χειρουργεί. Και θα αρχίσει να αλλάζει το σκηνικό, οπότε ο χειρουργός ή ο οφθαλµίατρος, για παράδειγµα, θα θέλει να κάνει την επέµβαση ο ίδιος. Αλλάζει ο χάρτης της ειδικότητας και θα γίνουν αναπροσαρµογές. Θα δηµιουργηθούν τµήµατα µε επεµβατικούς ακτινολόγους για να λύνουν αυτά τα προβλήµατα. Οι χειρουργοί θα πρέπει να αλλάξουν και να προσαρµοστούν στον νέο τρόπο ιατρικής. Βλέπετε να «καταργείται» η χειρουργική; Όχι δεν βλέπω να καταργείται η χειρουργική, αλλά θα ελαττωθούν πάρα πολύ οι επεµβάσεις τους, γιατί θα γίνεται επεµβατικά πολύ µεγάλο µέρος των επεµβάσεων που αυτή την ώρα κάνουν µόνοι τους. Όπως

Μου ανατέθηκε το χρυσό µετάλλιο της Ακτινολογίας. Πρόκειται για πολύ υψηλή διάκριση που µόνο 40 γιατροί στον κόσµο έχουν και µόνο οι τέσσερις είναι Ευρωπαίοι. Και ένιωσα πραγµατικά µεγάλη υπερηφάνεια, διότι δεν ήταν µόνο στον Δ. Κελέκη, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα προβλήθηκε.

έγινε µε την καρδιοχειρουργική. Οι καρδιολόγοι τώρα µε τα στεντ κάνουν διανοίξεις στα στεφανιαία αγγεία και δεν χρειάζεται πια καρδιοχειρουργική επέµβαση για το συγκεκριµένο θέµα. Ή χειρουργούν πολύ λιγότερο, σε σύγκριση µε το τι γινόταν παλαιότερα. Γιατί η εξέλιξη φέρνει αλλαγές και οι αλλαγές είναι πάνω στον χάρτη της ιατρικής, των ειδικοτήτων της και σε όλες αυτές τις νέες δυνατότητες. Ποια είναι τα πιο συνήθη και τα πιο σπάνια περιστατικά που καταφεύγουν στην επεµβατική ακτινολογία; Τα πιο συνήθη είναι πολλές µορφές καρκίνου, ήπατος, παγκρέατος, θώρακος, θυρεοειδούς. Είναι επίσης οι βλάβες της σπονδυλικής στήλης (κατάγµατα, µεταστάσεις), όπου µπαίνουµε µε ενέσεις «τσιµέντου» και βοηθούµε τους ασθενείς µε ποιότητα ζωής και θεραπεία. Ακόµη, παρεµβαίνουµε στο µυοσκελετικό µε διάφορες τεχνικές σε αρθρώσεις, τη σπονδυλική στήλη, τους ώµους, τα ισχία, στη γυναικολογία, όπου θεραπεύουµε µητρορραγίες, διοχετεύουµε χηµειοθεραπείες, κάνουµε διάνοιξη σε σάλπιγγες. Μπορούµε επίσης να αποκαταστήσουµε γενετικές ανωµαλίες, αιµαγγειώµατα, αρτηριοφλεβικές επικοινωνίες, πράγµατα που αν γίνει χειρουργική επέµβαση, όχι µόνο δεν θεραπεύονται, αλλά επαυξάνονται. Επίσης παρεµβαίνουµε σε βλάβες των αγγείων όταν στενεύουν οι καρωτίδες και κινδυνεύει κανείς να πάθει εγκεφαλικό. Ή στα αγγεία των κάτω άκρων που δεν µπορεί ο ασθενής να περπατήσει, όπως είναι οι καπνιστές µε σακχαρώδη διαβήτη (ο συνδυασµός των δύο παραγόντων τριπλασιάζει τον κίνδυνο). Αντίστοιχα, τα σπάνια περιστατικά εµπίπτουν σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, όταν είναι τόσο βαριά που η ειδικότητα «σηκώνει τα χέρια ψηλά». Τότε έχει λόγο παρέµβασης η επεµβατική ακτινολογία. Όµως ταυτόχρονα χρειάζεται να λειτουργούµε ως οµάδα, γιατί για να γίνει η επέµβαση χρειάζεται να λειτουργούµε συνδυαστικά ο αναισθησιολόγος, ο καρδιοχειρουργός, ο χειρουργός, ο παθολόγος, ο παθολογοανατόµος, ο αιµατολόγος, για να µη χαθεί ο ασθενής.

Η ειδικότητα είναι και θεραπευτική. Κάνει διάγνωση, βλέπει τη βλάβη και από αρτηρία, φλέβα, δέρµα ή πλευρά, µπαίνουµε µέσα και κάνουµε την αντίστοιχη θεραπεία. Είναι η νέα ιατρική.

OKTΩBΡIOΣ 2012

26•in•vitro

Review

Συνεργάστηκε ο Δρ Αννίβας Χ. Τσικκίνης (MD-PhD), χειρουργός - διευθυντής ΕΣΥ, Χειρουργική Κλινική Μαστού, Νοσοκομείο - Μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου»

Καρκίνος Μαστού

Γράφει η Σοφία Νέτα

Λύσεις υπάρχουν με έγκαιρη διάγνωση

τις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος του γυναικείου πληθυσμού, όπως καταδεικνύουν οι επιδημιολογικές μελέτες. Στην Ελλάδα αντιμετωπίζονται περίπου 4.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου μαστού κάθε χρόνο. Τα τελευταία 20 χρόνια η συχνότητά του έχει αυξηθεί δραματικά και παρουσιάζεται κυρίως σε γυναίκες 45-55 ετών. Η νόσος συνδέεται έντονα με τα γονίδιά μας, τα οποία όμως «ενεργοποιούνται» από τον τρόπο ζωής μας, είτε λόγω του περιβάλλοντος είτε λόγω των συνηθειών. Οι ειδικοί, όμως, υπογραμμίζουν την ανάγκη για τήρηση του προγράμματος «πρόληψης», με τακτικούς ελέγχους, αφού σε ποσοστό πάνω από 90% οι πρώιμες μορφές της νόσου μπορούν να νικηθούν μέχρι του σημείου να μιλάμε για ίαση.

Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες κινδύνου να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο του μαστού μπορεί να είναι: Γενετικοί, όπου έχει σημασία το φύλο, η ηλικία, το ύψος, ο οικογενής και κληρονομικός καρκίνος. Ορμονικοί, όπως η ηλικία εμμηναρχής και εμμηνόπαυσης, η ηλικία πρώτου τοκετού, η τεκνογονία, ο θηλασμός, η λήψη ορμονών, όπως τα αντισυλληπτικά και η ορμονι-

> >

κή θεραπεία υποκατάστασης. εριβαλλοντικοί, που σχετίζονται με την Π ημερήσια δίαιτα, την ιονίζουσα ακτινοβολία, την ψυχική ένταση και Μορφολογικοί, όπου σχετίζεται ο καρκίνος με την κυστική νόσο.

> >

Γενετικοί παράγοντες

Ο καρκίνος του μαστού είναι 200 φορές συχνότερος στη γυναίκα από τον άνδρα, ενώ η συχνότητα εμφάνισής του αυξάνει με την ηλικία και παρουσιάζει ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς αύξησης μεταξύ 40-55 χρόνων. Εδώ εντάσσεται και η οικογενειακή προδιάθεση, αφού οι γυναίκες που έχουν συγγενή πρώτου ή δεύτερου βαθμού προσβεβλημένη από καρκίνο του μαστού παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο. Ποσοστό 5-10% των καρκίνων των ωοθηκών και του μαστού μπορεί να αποδοθεί στην κληρονομικότητα του καρκινικού γονιδίου.

Ορμονικοί παράγοντες

Πολυσυζητημένο θέμα, που φαίνεται να έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, είναι η ηλικία στον πρώτο τοκετό. Μία γυναίκα που γέννησε πριν τα 20 έχει 3 φορές μικρότερο κίνδυνο από μία γυναίκα που απέκτησε το πρώτο της παιδί μετά τα 35. Η πολυτοκία συνδυάζεται με αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού σε γυναίκες κάτω των 40 ετών, ενώ σε μεγαλύτερες φαίνεται να παίζει προστατευτικό ρόλο. Στις περιπτώσεις αυτές, πέρα από

τη συσσωρευτική επίδραση πολλών κυήσεων, είναι πιθανό να επιδρούν προεμμηνοπαυσιακά και άλλοι παράγοντες. Η πρώιμη εμμηναρχή και καθυστερημένη εμμηνόπαυση θεωρούνται από καιρό παράγοντες κινδύνου. Η προγεννητική έκθεση σε οιστρογόνα φαίνεται να παίζει επίσης κάποιον ρόλο. Μειωμένος κίνδυνος για καρκίνο του μαστού έχει διαπιστωθεί σε γυναίκες που προήλθαν από προεκλαμπτικές μητέρες, γεγονός που πιθανώς οφείλεται στον συνδυασμό Η νόσος συνδέεται έντονα της προεκλαμψίας με μειωμέμε τα γονίδιά μας, τα οποία να οιστρογόνα. όμως «ενεργοποιούνται» Καρκινογόνο δράση είναι πιθανό από τον τρόπο ζωής να έχουν και τα ανδρογόνα, αφού η συχνότητα του καρκίνου είναι μεγαλύτερη στην εμμηνόπαυση. Για τη σχέση του καρκίνου του μαστού με τα αντισυλληπτικά, η βιβλιογραφία αφθονεί. Δεν αποδεικνύει, όμως, με πειστικότητα κάποιον αυξημένο κίνδυνο που προκύπτει από αυτά, πράγμα που ισχύει ακόμη και για ασθενείς με οικογενή καρκίνο ή με αποδεδειγμένες καλοήθεις παθήσεις. Ο θηλασμός, τέλος, δεν είναι προστατευτικός, ούτε όμως και η απουσία του είναι επιβαρυντική σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού.

> >

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•27 Περισσότερες πληροφορίες για τον καρκίνο του μαστού στη σελίδα 37

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Τι χρειάζεται για τη διάγνωση Στη διάγνωση ενός ψηλαφητού όγκου ακολουθείται η κλασική μέθοδος, που είναι: 1 Ιστορικό. 2 Κλινική εξέταση. 3Μ αστογραφία αναλογική ή ψηφιακή (με ή χωρίς υπερηχογράφημα και μαγνητική τομογραφία μαστών). 4Κ υτταρολογική εξέταση υλικού

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει τέσσερις χειρισμούς: χειρουργική αντιμετώπιση, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία και ορμονικούς χειρισμούς. Ανάλογα με την έκταση της χειρουργικής εκτομής, οι επεμβάσεις που μπορεί ο χειρουργός να εκτελέσει διακρίνονται σε συντηρητικές και ριζικές.

Συντηρητικές χειρουργικές επεμβάσεις Σαν όρος αναφέρεται στην ευρεία τοπική εκτομή (Wide Local Excision) και στην τεταρτεκτομή (Quadrantectomy), οι οποίες συνδυάζονται με πλήρη ή χαμηλό λεμφαδενικό καθαρισμό. Έχουν κερδίσει πολύ μεγάλο έδαφος τελευταία, διότι διατηρούν τον μαστό με καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα και συνδυαζόμενες με ακτινοθεραπεία, επιτυγχάνουν εξίσου καλά αποτελέσματα με τη μαστεκτομή, όσον αφορά και στην τοπική υποτροπή και τη συνολική επιβίωση. Πρόκειται για τις εξής: Βιοψία. Ισοδυναμεί με την ευρεία ογκεκτομή, κατά την οποία αφαιρείται μόνον ο ψηλαφητός όγκος. Μεγάλη σημασία πρέπει να δίνεται στην αφαίρεση επί υγιών ορίων. Ευρεία τοπική εκτομή. Είναι η εκτομή του όγκου μαζί με υγιές τμήμα μαστού τουλάχιστον 2 εκ. γύρω από αυτόν. Επέκταση της επέμβασης αυτής είναι η τεταρτεκτομή, κατά την οποία αφαιρείται όλο το τεταρτημόριο του μαστού στο οποίο υπήρχε ο όγκος. Ολική ή Απλή Μαστεκτομή. Είναι η αφαίρεση ολόκληρου του μαζικού αδένα μαζί με το δέρμα. Οι παραπάνω επεμβάσεις αναφέρονται μόνον στον μαστό. Μπορούν όμως να συνοδεύονται από λεμφαδενικό έλεγχο ή δειγματοληψία λεμφαδένων της συστοίχου μασχάλης, χαμηλό ή πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό. Ριζική Μαστεκτομή. Διαχωρίζεται στην κλασική Ριζική Μαστεκτομή, την Τροποποιημένη Ριζική Μαστεκτομή και την Εκτεταμένη Ολική Μαστεκτομή. Μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος. Στην επέμβαση αυτή αφαιρείται όλο το σύμπλεγμα θηλής-άλω, ο μαζικός αδένας με το περιεχόμενο της μασχάλης με διατήρηση όμως μεγάλου τμήματος του δέρματος. Υποδόριος Μαστεκτομή. Στην Υποδόριο Μαστεκτομή το υπερκείμενο δέρμα αποχωρίζεται από τον μαστό και αφαιρείται όσο το δυνατόν περισσότερος μαζικός αδένας, ούτως ώστε να φτάσει κανείς στην αφαίρεση ακόμα και του 95% του αδένα μέχρι και την ουρά του μαστού. Παραμένει ένα ελάχιστο τμήμα αδενικού ιστού κάτω από τη θηλή, με σκοπό τη διαφύλαξη της αιμάτωσης και αποφυγή τυχόν νέκρωσης της θηλής.

«Το 2008, ο καρκίνος του μαστού ήταν υπεύθυνος για το 23% όλων των νέων περιστατικών καρκίνου και για το 14% των θανάτων από καρκίνο στις γυναίκες, εκτός αυτών του δέρματος. Το 50% των περιστατικών και το 60% των θανάτων από καρκίνο μαστού συμβαίνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες».

που ανευρίσκονται σε προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία, για να τεκμηριωθεί η διάγνωση θα χρειαστεί οπωσδήποτε παρακέντηση ή βιοψία, με μαστογραφική ή υπερηχογραφική καθοδήγηση. Είναι βεβαίως πιθανό σε έναν αψηλάφητο καρκίνο στη μαστογραφία να αναδειχθεί και ένας δεύτερος καρκίνος στον ίδιο ή στον άλλο μαστό.

ύστερα από παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNAC) ή 5 Ι στολογική εξέταση υλικού βιοψίας με κόπτουσα βελόνη (Core biopsy). Ο συνδυασμός των παραπάνω έχει μεγάλη διαγνωστική ακρίβεια, η οποία στην περίπτωση του ψηλαφητού όγκου φτάνει το 98-99%. Σε περιπτώσεις αψηλάφητων όγκων

Περιβάλλον, δίαιτα

Από τους διαιτητικούς παράγοντες έχει ενοχοποιηθεί περισσότερο η κατανάλωση ζωικού λίπους. H παχυσαρκία, επίσης, ευνοεί τη μετατροπή της ανδροστενδιόνης σε οιστρόνη με δυσμενή επίδραση στον μαστό. Επιπλέον, όλα τα στερεά λιπαρά είναι επιβλαβή, ενώ το ελαιόλαδο φαίνεται να έχει ευεργετική δράση.

Λεμφαδένας φρουρός

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια να περιοριστεί η έκταση της επέμβασης στη μασχάλη, με την ανεύρεση άλλων μεθόδων ασφαλούς σταδιοποίησης, όπως η βιοψία του «λεμφαδένα φρουρού». Λεμφαδένας φρουρός ονομάζεται ο πρώτος λεμφαδένας, στον οποίο αποχετεύει η περιοχή του καρκινικού όγκου και ο οποίος πρώτος θα δεχθεί τη μετάσταση καρκινικών κυττάρων του όγκου. Με τη μέθοδο αυτή η νοσηρότητα του άνω άκρου, σε γυναίκες που υποβάλλονται σε εγχείρηση

για καρκίνο του μαστού, μειώνεται σημαντικά, γιατί αποφεύγεται περιττός λεμφαδενικός καθαρισμός σε γυναίκες που δεν έχουν διηθημένους λεμφαδένες.

Πότε η νόσος έχει προχωρήσει;

Στο αναγνωρισμένο Σύστημα Σταδιοποίησης του καρκίνου του μαστού, το οποίο προτάθηκε από την Αμερικανική Επιτροπή για τον Καρκίνο (American Joint Committee for Canc er), ο Προχωρημένος Καρκίνος του Μαστού περιλαμβάνει τα δυο πιο σοβαρά, από τα πέντε πιθανά στάδια της νόσου: Το Στάδιο ΙΙΙ, κατά το οποίο ο καρκίνος έχει επεκταθεί ευρέως στους λεμφαδένες και/ή σε άλλους ιστούς στην περιοχή του μαστού, αλλά όχι σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος. Το Στάδιο IV, το οποίο είναι γνωστό ως μεταστατικός καρκίνος του μαστού. Τα στάδια 0, Ι και ΙΙ είναι πιο πρώιμες μορφές της νόσου.

> >

OKTΩBΡIOΣ 2012

28•in•vitro

Γνωρίζεις ότι... Νέα φάρμακα Νέα θεραπεία για την Κυστική Ίνωση Στο 35ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για την Κυστική Ίνωση παρουσιάστηκε ένα νέο φάρμακο (Ivacraftor) για την αντιμετώπιση της Κυστικής Ίνωσης, το οποίο βοηθά στη λειτουργία της πρωτεΐνης CFTR όταν αυτή φθάσει στην κυτταρική επιφάνεια. Το φάρμακο είναι το πρώτο που μπορεί να καταπολεμήσει το υποκείμενο αίτιο της νόσου, είναι χάπι και απευθύνεται μόνο σε όσους ασθενείς φέρουν τη μετάλλαξη G551D, που εμποδίζει την πρωτεΐνη CFTR να λειτουργήσει κανονικά στην κυτταρική επιφάνεια. Έχει λάβει έγκριση από τον FDA, θετική γνωμοδότηση από την αρμόδια επιτροπή του ΕΜΑ και αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα στις χώρες της Ε.Ε.

Συνδυασμός τελαπρεβίρης στην ηπατίτιδα C O συνδυασμός τελαπρεβίρης με πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη άλφα και ριμπαβιρίνη είναι οικονομικά αποτελεσματικός, τόσο για τους πρωτοθεραπευόμενους όσο και τους επαναθεραπευόμενους ασθενείς με χρόνια HCV λοίμωξη για την οικονομική αποτελεσματικότητα ως προς το οριακό κόστος ανά πρόσθετο ποιοτικά προσαρμοσμένο έτος ζωής. Επίσης, στοιχεία κλινικών μελετών φάσης 3 έδειξαν ότι ο συνδυασμός βελτίωσε σημαντικά την παρατεταμένη ιολογική ανταπόκριση, σε σύγκριση με τον συνδυασμό μόνο πεγκυλιωμένης ιντερφερόνης και ριμπαβιρίνης, τόσο για τους πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς με χρόνια HCV λοίμωξη γονότυπου 1 όσο και για τους ανεπιτυχώς επαναθεραπευόμενους ασθενείς.

Δύο νέα φάρμακα για το μελάνωμα Έγκριση από το FDA των ΗΠΑ και το ΕΜΕΑ της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν λάβει δυο νέα φάρμακα για τη θεραπεία του μεταστατικού μελανώματος. Το πρώτο είναι το ipilimumab, το οποίο σε συγκριτική μελέτη με το εμβόλιο gp-100 μείωσε τον κίνδυνο θνησιμότητας κατά 32%, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό επιβίωσε πέραν της διετίας. Το δεύτερο φάρμακο είναι το vemurafenid, το οποίο σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία πέτυχε πολύ καλύτερες ανταποκρίσεις, μείωσε τη θνησιμότητα κατά 63% και αύξησε το ελεύθερο υποτροπής διάστημα κατά 73%. Η επιβίωση των αρρώστων έφτασε τους 16 μήνες.

Χάπι news Απλοποιείται η θεραπεία της ΧΑΠ Καλή ρύθμιση και βελτίωση της δύσπνοιας εμφανίζουν οι ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) με τη χορήγηση συγκεκριμένης θεραπείας μία φορά την ημέρα, θεμελιώνοντας το διπλό βρογχοδιασταλτικό QVA149. Το συμπέρασμα αυτό, έδειξαν πρόσφατες κλινικές μελέτες που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Αναπνευστικής Εταιρείας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, μία σειρά νέων θεραπειών (βρωμιούχο γλυκοπυρρόνιο, ινδακατερόλη / βρωμιούχο γλυκοπυρρόνιο (QVA), ινδακατερόλη) επιβεβαιώνουν τη σημαντική βελτίωση της εικόνας των πασχόντων, υπερέχοντας σε σύγκριση με τις υπάρχουσες θεραπείες. Συγκεκρι-

μένα, η χορήγηση 50 mcg γλυκοπυρρονίου άπαξ ημερησίως παρέχει ταχεία και σταθερή βρογχοδιαστολή και μείωση των παροξύνσεων και των συμπτωμάτων συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο. Το «QVA149» έδειξε ανώτερη βρογχοδιαστολή βελτιώνοντας σημαντικά την πνευμονική λειτουργία. Η μηλεϊνική ινδακατερόλη είναι ανώτερο του ανοιχτού τιοτροπίου στη βελτίωση των σοβαρών συμπτωμάτων δύσπνοιας. Οι ασθενείς ωφελούνται σημαντικά, καθώς οι συγκεκριμένες θεραπείες μπορούν να χορηγηθούν με τη συσκευή «breezhaler», που επιτρέπει στους ασθενείς να ακούν, να αισθάνονται και να βλέπουν ότι έχουν πάρει σωστά το φάρμακο.

«Λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών σε πολλά άτομα που κατανάλωσαν συμπληρώματα διατροφής με DMAA ο ΕΟΦ εφιστά την προσοχή στους καταναλωτές και τους προτρέπει να μην τα καταναλώνουν».

Γράφει η Σοφία Νέτα

Έγκριση θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το everolimus για τη θεραπεία μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με HR+/HER2- (ορμονοθετικό, αρνητικό στους υποδοχείς 2 ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα) καρκίνο του μαστού προχωρημένου σταδίου, σε συνδυασμό με εξεμεστάνη. Πιο συγκεκριμένα, η έγκριση αφορά σε γυναίκες χωρίς συμπτωματικές σπλαχνικές μεταστάσεις κατόπιν υποτροπής ή εξέλιξης της νόσου ύστερα από θεραπεία με αναστολείς αρωματάσης. Η έγκριση βασίστηκε στα αποτελέσματα της μελέτης BOLERO-2, μία πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλά-τυφλή μελέτη Φάσης III, η οποία διεξήχθη σε 189 κέντρα παγκοσμίως και στην οποία συμμετείχαν 724 ασθενείς. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το everolimus, σε συνδυασμό με την εξεμεστάνη, υπερδιπλασίασε την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου στους 11 μήνες έναντι 4,1. Βιταμίνη Β3 κατά σούπερ μικροβίων Αμερικανοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η βιταμίνη B3 ενδεχομένως να αποτελεί το νέο όπλο στη μάχη κατά των σούπερ μικροβίων, όπως ο MRSA, μετά την ανακάλυψη ότι ενισχύει την ικανότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού να εξουδετερώνουν βακτήρια. Τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν σε ζώα και σε ανθρώπινο αίμα, όχι όμως και σε ανθρώπους. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν εξαιρετικά υψηλές δόσεις της βιταμίνης και δήλωσαν ότι η B3 φαίνεται πως είναι ικανή να ενεργοποιεί ορισμένα αντιμικροβιακά γονίδια ενισχύοντας τη δύναμη εξουδετέρωσης των κυττάρων του ανοσοποιητικού.

OKTΩBΡIOΣ 2012

Γράφει η Βίκυ Καρατζαφέρη

Γενόσημα

Στα ελληνικά γενόσημα λένε ναι

²Â¾ ÂÆÅ½ ã±ÂÃã Ý´¿´ÂÅ¾¼¹æá½¾ºÞ

ην εμπιστοσύνη της στα ελληνικά επώνυμα φάρμακα δηλώνει η ελληνική κοινωνία, εκφράζοντας παράλληλα την πρόθεση να τα χρησιμοποιήσει περισσότερο. Αυτό είναι το εύρημα έρευνας της Focus-Bari για τα ελληνικά φάρμακα, τα γενόσηµα και τη χρήση τους, αφού ένας στους δύο Έλληνες εμφανίζεται πολύ ή αρκετά θετικός στη χρήση γενοσήμων, με τα ελληνικά επώνυμα γενόσηµα να αξιολογούνται θετικότερα –και με σημαντική διαφορά– στην πρόθεση χρήσης, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα τόσο από τα επώνυμα γενόσηµα που προέρχονται από το εξωτερικό, όσο και από τα «ανώνυμα» γενόσηµα. Όπως έδειξε η έρευνα, 7 στους 10 γνωρίζουν καλά ή σχετικά καλά τι σημαίνει ο όρος γενόσημα και αποδίδει στον όρο θετικό πρόσημο (ισοδύναμη θεραπευτική αξία, αλλά οικονομικότερα), αν και υπάρχουν και (λιγότερες) αρνητικές αναφορές (ποιοτικά και υποδεέστερα των πρωτότυπων). Το έλλειμμα επικοινωνίας με τη σύγχυση που είχε δημιουργηθεί στις αρχές του χρόνου πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν, αφού επιπλέον μόνο ένας στους 10 από όσους χρησιμοποιούν συστηματικά τουλάχιστον ένα φάρμακο γνωρίζει ότι καταναλώνει γενόσηµα φάρμακα. Επίσης, η έρευνα αποκάλυψε ότι η μεγά-

λη και γνωστή επωνυμία αποτελεί δικλείδα ασφαλείας και απόδειξη εγγύησης του φαρμάκου για την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών. Παράλληλα, οι μεγάλες επώνυμες ελληνικές εταιρίες έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη του Έλληνα ασθενή, σε μεγάλο βαθμό, μεγαλύτερο ακόμα και από τις παγκόσμιες γνωστές φαρμακοβιομηχανίες. Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, κ. Δέμος, σχολίασε τα αποτελέσματα της έρευνας ως εξής: «Πρόκειται για μια σαφή αναγνώριση τόσο των ποιοτικών προδιαγραφών που έχει το ελληνικό επώνυμο φάρμακο όσο και της διάθεσης της ελληνικής κοινωνίας να υποστηρίξει την εγχώρια παραγωγή. Η αναγνώριση αυτή αποτελεί για μας την επιβράβευση της επιλογής των επενδύσεων που έχουν γίνει σε παραγωγικές μονάδες, σε επιστημονικό δυναμικό, σε διαδικασίες, σε ποιοτικούς ελέγχους υψηλότατων προδιαγραφών και σε τεχνογνωσία. Όλα τα παραπάνω μας επιτρέπουν να εγγυόμαστε την παραγωγή ασφαλούς και ποιοτικού ελληνικού φαρμάκου με την υπογραφή μας. Αυτή η υπογραφή που αναγνωρίζεται σε 60 χώρες στον κόσμο, χάρη στην εξαγωγική δραστηριότητα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο να αναγνωριστεί εμπράκτως και όπως της αξίζει, από όσους παίρνουν αποφάσεις. Εμείς, την εμπιστοσύνη του ελληνικού κοινού θα την τιμήσουμε…»

¾ ÀµÂ¿ÇÃ» èãÄã ÃÇæÀÄÁæµÄµ ÃÇ Æ¾¿ÇÂ²µê ¾Ç¼Ä¿ÇÂ²µê ãÀ»Äµ¼Ä»¼±ê µ¾ ¹¼ºê ¹»µ ¿´ÂºÃº ± ¸»µ¼¿ÀÄ³æã¾ºê ¿´ÂºÃºê æÀ¿Âã² ¾µ áÆãÄã µ½¿±çº ¡ÀãÂÀ½µÃ²µ Ä¿Ç Â¿ÃÄ Äº ÃÄ¿Çê ¾¸Âãê ¾Å ÄÅ¾ ãÄÁ¾ ãæäµ¾² èã» æáÄÂ»µ áÅê Ã¿¶µÂ ÃÇæÀÄÁæµÄµ Äºê µ½¿±ç¿Çê ¡ÀãÂÀ½µÃ²µê Ä¿Ç Â¿ ÃÄ Äº ßÃÄ³Ã¿ æã á¹¼µ»Âº ¸» ¹¾ÅÃº ¼µ» æã Äº¾ á¾µÂåº ¼µÄ ½½º½ºê çãÂµÀã² µê æÀ¿Âã² ¾µ ãÀ»ÄãÇÆçã² ÄµÇÄ³ÆÂ¿¾µ ¶ã½Ä²ÅÃº ÄÅ¾ ÃÇæÀÄÅæ ÄÅ¾ ¼µ» Äºê À¿»³ÄºÄµê èÅ±ê µ½½ ¼µ» ÀÂ³½º·º ÄÅ¾ ãÀ»À½¿¼Á¾ æµ¼Â¿ÀÂ³çãÃæµ ¾ºæãÂÅçã²Äã µÀ³ Ä¿¾ ÇÂ¿½³¹¿ Ãµê

ã Äº¾ ÇÀ¿ÃÄ±Â»åº Äºê

OKTΩBΡIOΣ 2012

30•in•vitro

Η δίαιτα

Συνεργάστηκε ο Κωνσταντίνος Κούτσικας, διαιτολόγος - διατροφολόγος, M.Sc. Κλινικής Διατροφής, επιστημονικός συνεργάτης www.medNutrition.eu

Ενδεικτικό διαιτολόγιο Πρωινό

• 1 ποτήρι χυμός πορτοκάλι • 1 φ. ψωμί ολικής αλέσεως (από προζύμι) • 1 αυγό βραστό Δεκατιανό

•Φ ρουτοσαλάτα (κομμάτια ροδάκινου – με τη φλούδα – και αχλάδι) Γεύμα:

• Σ αρδέλες στο φούρνο με μαϊντανό, χυμό ντομάτας, κόκκινες πιπεριές και ελαιόλαδο • 1-2 φ. ψωμί πολύσπορο • Σ αλάτα καρότο, φύλλα ρόκας, ελαιόλαδο και χυμό λεμονιού Απογευματινό:

•1 γιαούρτι 2% με 2-3 καρύδια και 1 κ. γλ. μέλι Βραδινό:

• Σ αλάτα σπανάκι με τοματίνια, καλαμπόκι, 2-3 κ.σ. λιναρόσπορο, ελαιόλαδο • Τυρί φέτα τριμμένη • 1 κριθαρένιο κρητικό παξιμάδι

Τips > > > > > > >

Καθημερινή πρόσληψη τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών. Κατανάλωση ψαριού 1-2 φορές την εβδομάδα (σαρδέλα, σκουμπρί, γαύρος, σολομός, τόνος). Χρήση ελαιολάδου ως βασικού λαδιού μαγειρέματος. Καθημερινή κατανάλωση ως σνακ μιας χούφτας ωμών και ανάλατων ξηρών καρπών. Κατανάλωση χυμού καρότου 2-3 φορές εβδομαδιαίως. Συχνή προσθήκη λιναρόσπορου και καλαμποκιού στις σαλάτες. Αυξημένη πρόσληψη υγρών.

της όρασης

Γράφει η Βασιλική Μανιάτη

Αετίσιο βλέμμα

ισορροπημένη διατροφή μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντική για την υγεία των ματιών. Ακόμη και μια μικρή βελτίωση στις διατροφικές συνήθειες είναι δυνατόν να επηρεάσει εξαιρετικά θετικά την όραση. Επειδή το σώμα μας δεν μπορεί να παράγει από μόνο του όλα τα θρεπτικά συστατικά, είναι απαραίτητο να τα πάρει μέσω της καθημερινής διατροφής. Ολοένα και περισσότερες έρευνες συνδέουν την πρόληψη παθολογικών διαταραχών των ματιών, όπως καταρράκτη, εκφύλιση ωχράς κηλίδας λόγω ηλικίας, ξηροφθαλμία, με την πρόσληψη συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών και υιοθέτηση σωστότερων διατροφικών συνηθειών. Πάνω από 25 εκατομμύρια άνθρωποι σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν προσβληθεί από εκφύλιση ωχράς κηλίδας και καταρράκτη. Μάλιστα, η εκφύλιση ωχράς κηλίδας λόγω ηλικίας σε ανθρώπους άνω των 55 ετών είναι η κυριότερη αιτία τύφλωσης και ο αριθμός αυτός αναμένεται να τριπλασια-

στεί μέχρι το έτος 2025. Η ίδια δίαιτα που μπορεί να προστατέψει την καρδιά και τις αρτηρίες είναι δυνατόν να διαφυλάξει τα μάτια και την όραση. Η όραση εξαρτάται από πολύ μικρά τριχοειδή αγγεία, τα οποία τροφοδοτούν τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Η προστασία αυτών των αγγείων για τη συνολική υγεία των ματιών είναι ζωτικής σημασίας. Ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους που προκαλούνται βλάβες στα αγγεία είναι η λεγόμενη οξειδωτική καταστροφή. Για τον λόγο αυτό, από μικρή ηλικία θα πρέπει να λαμβάνουμε εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που προφυλάσσουν από την οξειδωτική καταστροφή. Η ανάγκη αυτή για την πρόσληψη των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών γίνεται ακόμη πιο επιτακτική, εάν αναλογιστεί κανείς πως ο αμφιβληστροειδής έχει έναν εξαιρετικά αυξημένο μεταβολικό ρυθμό, που σημαίνει ότι πρέπει να προμηθεύεται με τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά και με οξυγόνο σε τακτά χρονικά διαστήματα.

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•31

Καθρεφτίζουν την υγεία

Σπανάκι ωμό 100 γρ. (23 Kcal, 469 μg Βιταμίνη Α 59% ΣΗΔ, 5626 μg β-καροτένιο 52% ΣΗΔ, 12198 μg λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, 28 mg βιταμίνη C 34% ΣΗΔ, 2 mg βιταμίνης Ε 13% ΣΗΔ)

Καρότα ωμά 100 γρ. (41 Kcal, 835 μg Βιταμίνη Α 104% ΣΗΔ, 8285 μg β-καροτένιο 77% ΣΗΔ, 256 μg λουτεΐνη και ζεαξανθίνη)

Ντομάτα ωμή 100 γρ. (18 kcal, 42 μg Βιταμίνη Α 5% ΣΗΔ, 14mg βιταμίνη C 17% ΣΗΔ, 123 μg λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, 9,27 mg λυκοπένιο)

Μπρόκολο ωμό 100 γρ. (34 Kcal, 31 μg Βιταμίνη Α 4% ΣΗΔ, 361 μg β-καροτένιο 3% ΣΗΔ, 1121μg λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, 82,9 mg βιταμίνη C 107% ΣΗΔ, 0,41 mg ψευδάργυρο 4% ΣΗΔ)

Αρακάς ωμός 100 γρ. (81 Kcal, 48 μg Βιταμίνη Α 5% ΣΗΔ, 449 μg β-καροτένιο 4% ΣΗΔ, 40 mg βιταμίνη C 48% ΣΗΔ, 1,2 mg ψευδάργυρο 13% ΣΗΔ, 2593 μg λουτεΐνη και ζεαξανθίνη)

Φρούτα και λαχανικά στα χρώματα ενός φωτεινού σηματοδότη (πράσινο, πορτοκαλί, κόκκινο) προστατεύουν την υγεία των ματιών μας. Όσο πιο έντονο είναι το χρώμα, τόσο μεγαλύτερη η προστασία των ματιών

Ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό, του οποίου η προστατευτική δράση στα μάτια είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια, είναι η βιταμίνη Α. Θεωρείται απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία του αμφιβληστροειδούς και ιδιαιτέρως για την προσαρμογή της όρασης στο σκοτάδι και τη βρίσκουμε στις τροφές είτε ως ρετινόλη ή ως προβιταμίνη Α (β-καροτένιο). Κύριες πηγές ρετινόλης είναι τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως το ψάρι, τα ιχθυέλαια, το συκώτι, το γάλα και ο κρόκος αυγού. Αντιθέτως, το β-καροτένιο εντοπίζεται κυρίως σε βαθυπράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως σπανάκι, μπρόκολο, σε πορτοκαλοκίτρινα φρούτα, όπως βερίκοκο, μάνγκο και μανταρίνια, καθώς και σε πορτοκαλοκίτρινα λαχανικά, όπως καρότο και γλυκοπατάτα. Μια σημαντική κατηγορία θρεπτικών συστατικών που προστατεύουν τα μάτια είναι τα αντιοξειδωτικά. H βιταμίνη C είναι το πιο γνωστό αντιοξειδωτικό θρεπτικό συστατικό, ανήκει στην κατηγορία των υδατοδιαλυτών βιταμινών και προστατεύει τα αγγεία των ματιών. Σπουδαίο αντιοξειδωτικό αποτελεί επίσης και η βιταμίνη Ε. Προστατεύει τις κυτταρικές μεμβράνες στα μάτια και θωρακίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, μέσω του οποίου διασφαλίζεται και η υγεία των ματιών. Η βιταμίνη Ε περιέχεται στους ξηρούς καρπούς, στις γλυκοπατάτες και κυρίως στο ελαιόλαδο. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα για την υγεία των ματιών έχει επικεντρωθεί σε δύο νέα ισχυρά αντιοξειδωτικά, τη λουτεΐνη και τη ζεαξανθίνη. Η κατανάλωσή τους έχει σχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο καταρράκτη και ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας. Τις βρίσκουμε στο λάχανο, στο σπανάκι, στο μαρούλι, στο μπρόκολο, στα καρότα, στο καλαμπόκι, στις κόκκινες πιπεριές, στην πάπρικα, στη σπιρουλίνα και στον κρόκο αυγού. Επίσης, σημαντική αντιοξειδωτική δράση παρέχει το λυκοπένιο, συστατικό της ντομάτας και του καρπουζιού, καθώς και η ασταξανθίνη, μια φυσική χρωστική που συναντάμε στον αστακό, στον σολομό και στις γαρίδες Σημαντική προστασία από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αλλά και της ξηροφθαλμίας και των φλεγμονών παρέχουν και τα ω-3 λιπαρά οξέα. Tα ω-3 λιπαρά οξέα είναι το α-λινολενικό οξύ (ALA), το εικοσαπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA). Το α-λινολενικό οξύ (ALA) περιέχεται κυρίως σε ξηρούς καρπούς, στα καρύδια και στο λιναρόσπορο, ενώ τα EPA και DHA απαντώνται σε λιπαρά ψαριών (π.χ. σολομό, σαρδέλα, σκουμπρί, ρέγκα, τόνος). Στα θρεπτικά συστατικά που συντελούν στην υγεία των ματιών θα πρέπει να αναφερθεί και ένα ιδιαίτερα σημαντικό ιχνοστοιχείο, ο ψευδάργυρος. Περιέχεται κυρίως στα θαλασσινά, στα σύκα, στα μανιτάρια και στους ξηρούς καρπούς. Ανεπάρκεια σε ψευδάργυρο έχει συνδυαστεί με χαμηλής ποιότητας όραση και καταρράκτη.

OKTΩBΡIOΣ 2012

32•IN•VITRO

Baby boom

Συνεργάστηκε η Μαρία Πρωτοπαπά, σύµβουλος ψυχικής υγείας, συµβουλευτική ψυχολόγος παιδιού και οικογένειας

Σχολείο

Γράφει η Βίκυ Καρατζαφέρη

Πώς να το χειριστούν οι γονείς

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ είναι ουσιώδης και καθορίζεται από την ετοιµότητά τους να αποχωριστούν το παιδί αλλά και να διαχειριστούν τις ενοχές που τους κατακλύζουν, στη σκέψη ότι το αφήνουν στη φροντίδα τρίτων. Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να προσφέρουν τον σεβασµό, την κατανόηση και την υποστήριξη που χρειάζεται σε αυτή του την προσπάθεια. Το παιδί θα «καθρεφτίσει» τη δική τους εµπιστοσύνη, δύναµη και αποδοχή και θα προχωρήσει µπροστά. Μερικά βήµατα θα διευκολύνουν περισσότερο αυτή τη µετάβαση: Φροντίστε να έχετε αρκετό χρόνο µαζί του στο πρωινό ξύπνηµα για να το χαϊδέψετε, να παίξετε, ακόµα και να διαπραγµατευτείτε µαζί του θέµατα όπως το φαγητό ή το ντύσιµο. Αποχαιρετήστε το µε αγάπη και σταθερότητα. Μην παρατείνετε τον αποχωρισµό. Αγκαλιάστε το, φιλήστε το, διαβεβαιώστε το ότι θα έρθετε να το πάρετε και τι ώρα (αν δεν το πάρετε εσείς, ενηµερώστε το για το ποιον να περιµένει). Επιτρέψτε του να πάρει µαζί του κάποιο αγαπηµένο αντικείµενο, που θα το συνδέει µε το οικείο περιβάλλον από το οποίο αποµακρύνεται. Όταν το πάρετε, δείξτε αποδοχή στις οποιεσδήποτε αντιδράσεις του. Επαινέστε την προσπάθειά του, ρωτήστε το για τη µέρα του, πείτε του πόσο σας έλειψε. Αφιερώστε του αποκλειστικό χρόνο το Σαββατοκύριακο.

> > > > >

Δεν είναι πάντα εύκολο ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΑ ΠΑΙΔΙΑ η µετάβαση αυτή γίνεται οµαλά, για κάποια άλλα συνοδεύεται από διαφορετικές αντιδράσεις: • Διαταραχή στον ύπνο. • Δυσκολία στο φαγητό. • Ξεσπάσµατα θυµού ή ζήλιας (ειδικά αν στο σπίτι υπάρχουν µικρότερα παιδιά). • Υπερβολική ενεργητικότητα. • Παλινδρόµηση σε συµπεριφορές που έχουν ήδη αναπτυξιακά ξεπεράσει (π.χ. να «βρέχεται» ή να «λερώνεται», να παρουσιάζει υπερβολική προσκόλληση στη µητέρα ή σε κάποιο αντικείµενο, αδικαιολόγητο κλάµα, πιπίλισµα του δαχτύλου). Τίποτα από αυτά δεν είναι ανησυχητικό, αν έχει µικρή διάρκεια. Συνδέεται µε την τάση του παιδιού να οπισθοχωρεί σε πρώιµα αναπτυξιακά στάδια, προκειµένου, συγκεντρώνοντας τη γονεϊκή στήριξη και ασφάλεια, να ενδυναµωθεί και να αντιµετωπίσει αποτελεσµατικά τη νέα πρόκληση. Ο γονέας καλείται να το βοηθήσει, να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του, αναγνωρίζοντας το συναίσθηµά του, συζητώντας και αποµυθοποιώντας τους φόβους του µέσα σ’ ένα περιβάλλον σταθερότητας. Παιδιά που ενδεχοµένως θα αντιµετώπιζαν προβλήµατα προσαρµογής είναι αυτά που παρουσιάζουν: • Καθυστέρηση στη σωµατική ανάπτυξη ή/και κινητική ανωριµότητα. • Δυσκολία στις κοινωνικές συµπεριφορές. • Δυσκολία συγκέντρωσης. • Προσκόλληση στον ένα ή και στους δύο γονείς. • Αδυναµία ανεξαρτητοποίησης.

Στην περίπτωση που οι αντιδράσεις επιµένουν και η προσαρµογή καθυστερεί, καλό είναι να αναζητείται η καθοδήγηση ενός ειδικού.

µετάβαση του παιδιού από τη νηπιακή στην παιδική ηλικία ενέχει κάποιο είδος µαγείας… Οι γονείς το βλέπουν να µεταµορφώνεται σε έναν µικρό – αλλά ολοκληρωµένο – άνθρωπο, που είναι, περισσότερο από ποτέ, έτοιµος να διαχειριστεί τον κόσµο και τον εαυτό του. Η κοινωνικοποίηση του παιδιού προσχολικής ηλικίας είναι, για τον λόγο αυτό, µια πρόκληση, που επικεντρώνεται στην ένταξη και στην προσαρµογή του στη σχολική πραγµατικότητα. Καθώς η προσπάθεια αυτή αποτελεί την πρώτη απόπειρα του νέου ατόµου να ξεφύγει από το στενό πλαίσιο του οικογενειακού περιβάλλοντος και την προσκόλληση προς τους γονείς, η επιτυχία της είναι ουσιώδης για την περαιτέρω ανάπτυξη της ικανότητας του παιδιού να αντιµετωπίζει τις αναπτυξιακές αλλαγές που ακολουθούν στην πορεία του προς την ενηλικίωση. Η ετοιµότητα του παιδιού να ανταποκριθεί αποτελεσµατικά στις απαιτήσεις αυτού του µεταβατικού σταδίου έγκειται κυρίως στη διαχείριση των συναισθηµάτων, που κινητοποιούνται µέσα από αυτή τη διαδικασία, και πολύ λίγο αφορά την ικανότητά του να προσλαµβάνει γνώσεις

και να είναι ανταγωνιστικό – στοιχεία που χαρακτηρίζουν περισσότερο το πέρασµα στο δηµοτικό σχολείο. Αλλαγές και απαιτήσεις Η είσοδος του παιδιού στη σχολική πραγµατικότητα ακολουθείται από µια σειρά αλλαγών. Αφήνει ένα περιβάλλον, µέσα στο οποίο οι κανόνες και τα όρια Το παιδί θα «καθρεφτίσει» ήταν γνωστά ή την εµπιστοσύνη των γονέων, προβλέψιµα, και τη δύναµη και την αποδοχή και καλείται να ενταχθεί σε µια διευθα προχωρήσει µπροστά ρυµένη οµάδα, που αποτελείται από άγνωστα πρόσωπα και διέπεται από απρόβλεπτες απαιτήσεις και δοµηµένους κανόνες, που σχετίζονται µε τη συγκέντρωση και την προσοχή, τη συνεργασία και το µοίρασµα, την ολοκλήρωση έργου και την ευθύνη του εαυτού. Με δεδοµένο ότι ο χρόνος ανάπτυξης των δεξιοτήτων εκείνων, που θα το βοηθήσουν να ανταποκριθεί αποτελεσµατικά σε αυτή τη διαδικασία, διαφέρει σε κάθε παιδί, είναι αναγκαίος ο σεβασµός του προσωπικού του ρυθµού – τόσο από γονείς όσο και από παιδαγωγούς – µε στόχο την επιτυχηµένη προσαρµογή του, γεγονός που θα ενισχύσει τη θετική εικόνα του εαυτού και την αυτοεκτίµησή του.

Κάνει ακόµα προσαρµογή…

OKTΩBΡIOΣ 2012

IN•VITRO•33

Συνεργάστηκε η Άννα Χατζηδηµητρίου, BA, MSc, CPsychol, Ψυχολόγος Υγείας - Ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτιδα Ιατρικού Κέντρου Αθηνών

Απωθημένα

Γράφει η Άννα Αλιμαντήρη

Πώς δηµιουργούνται τα απωθηµένα; ΤΑ ΑΠΩΘΗΜΕΝΑ δηµιουργούνται από ένα πολύπλοκο σύστηµα αιτιών, που αλληλεπιδρούν και µας επηρεάζουν, που δεν είναι πάντα στον έλεγχό µας ή που δεν ξέρουµε πώς να τις αντιµετωπίσουµε. Τις αιτίες αυτές µπορούµε να αναζητήσουµε σε: Διαταραγµένες σχέσεις προσωπικές, οικογενειακές, ερωτικές ή εργασιακές ή ακόµα και µε τον ίδιο µας τον εαυτό. Συναισθήµατα που δεν εκδηλώθηκαν σωστά από σχέσεις ή γεγονότα που µας πλήγωσαν – ζήλια, θυµός, απόρριψη, δυσαρέσκεια, πικρία, µίσος. Ανοιχτά θέµατα, προσδοκίες, ανάγκες, όνειρα που αφήσαµε και δεν «κλείσαµε» µέσα µας: αν είχα σπουδάσει..., αν παντρευόµουν…, αν δεν είχε συµβεί αυτό… Αρνητικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, έλλειψη διεκδικητικότητας, αποφευκτικότητα, εγωισµός κ.λπ. Άσχηµες παιδικές εµπειρίες από απόρριψη, κακοποίηση ή εγκατάλειψη. Κληρονοµικότητα: προβλήµατα υγείας, δοµή της προσωπικότητας κ.λπ. Τυχαία γεγονότα των οποίων δεν µπορούµε να έχουµε τον έλεγχο (ατυχήµατα, αρρώστιες και άλλες δυσµενείς συνθήκες). Όλα αυτά µπορούν να δηµιουργήσουν σειρά προβληµάτων ψυχικών αλλά και σωµατικών, όπως κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, άγχος, διατροφικές διαταραχές, παχυσαρκία, καρδιακές παθήσεις, κατάχρηση ουσιών, πονοκεφάλους, γαστρεντερολογικά προβλήµατα.

1 2 3 4 5 6 7

Οδηγίες «απεµπλοκής» ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΑ, µπορεί να µην µπορούµε να αλλάξουµε ό,τι έχει συµβεί, αλλά η προσαρµογή κάνει τη διαφορά. Ποτέ δεν είναι αργά για αλλαγές, αν πρόκειται για την ευτυχία µας. Και εδώ, ένας ειδικός µπορεί να µας «εκπαιδεύσει» να αποκτήσουµε τις απαιτούµενες δεξιότητες, που είναι: Αναγνωρίστε ποια πραγµατικά είναι τα απωθηµένα σας. Προσπαθήστε να κατανοήσετε τους λόγους για τους οποίους έγιναν απωθηµένα. Ψάξτε τη δύναµη της συγχώρεσης µέσα σας για ό,τι έγινε. Αποδεχθείτε ό,τι έγινε και δεν µπορεί ν’ αλλάξει. Εκφράστε τα συναισθήµατά σας για ό,τι έγινε ή δεν έγινε. Προστατευτείτε από «τοξικές» σχέσεις στη ζωή σας. Προσδιορίστε τι κερδίσατε και τι χάσατε από ό,τι έχετε ζήσει. Βάλτε στόχους για το τι θέλετε από εδώ και εµπρός να κάνετε, να προσπαθήσετε ξανά για ό,τι έµεινε σαν απωθηµένο. Δηµιουργήστε νέα όνειρα, προχωρήστε µπροστά, αλλά µε τον τρόπο που πραγµατικά θέλετε. Γιατί δεν είµαστε υπεύθυνοι γι’ αυτά που µας συµβαίνουν, είµαστε όµως απόλυτα υπεύθυνοι για το πώς τα αντιµετωπίζουµε.

> > > > > > > > >

Ψυχολογία

Η ζωή που δεν έζησα… Σε δύσκολες στιγµές, διλήµµατα, σταυροδρόµια επιλογών, σε περίοδο κρίσης οικονοµικής, ηθικής ή προσωπικής ή σε µια απρόσµενη στιγµή, µε ασήµαντη αφορµή, µπορεί να ξεσπάσει το απωθηµένο σαν χείµαρρος. Είναι ο θυµός, η πικρία, η θλίψη που παρέµειναν µέσα µας κλεισµένα για χρόνια

εκινάµε τον «κύκλο της ζωής µας», µια διαδροµή µε φάσεις και σταθµούς ανάλογα µε την ηλικία µας. Σχολείο, πανεπιστήµιο, εργασία, καριέρα, ερωτικός σύντροφος, σχέσεις, οικογένεια, εγγόνια, αλλά και όνειρα και προσδοκίες που βάζουµε στόχο να πετύχουµε µέσα από τη διαδροµή που ο καθένας επιλέγει να κάνει. Η διαδροµή οδηγεί σε επιλογές, ανάλογα µε τον κάθε σταθµό. Όµως το τι ακολουθεί τελικά κανείς, εξαρτάται από εσωτερικούς παράγοντες, όπως η προσωπικότητα, οι δεξιότητες, η νοηµοσύνη, η διεκδικητικότητα, αλλά και εξωτερικούς, από τον έλεγχο του ατόµου, όπως η κοινωνία, η κουλτούρα, ο πολιτισµός στον οποίο µεγαλώνει, η οικογένειά του, τα γεγονότα της ζωής µε τα οποία θα έρθει αντιµέτωπος. Ένας έρωτας που δεν οδήγησε σε γάµο, το παιδί που τόσο θέλαµε και δεν ήρθε, η φιλοδοξία για καριέρα που κατέρρευσε, όνειρα, προσδοκίες, ανάγκες, κοινωνικά πρότυπα που δεν ακολουθήθηκαν σε δεδοµένη χρονική στιγµή, γίνονται κατάλοιπα ή απωθηµένα αν δεν αντιµετωπιστούν (εφόσον µας δόθηκε η ευκαιρία) ή αν ποτέ δεν τα αποδεχτούµε (αν δεν γινόταν διαφορετικά) ώστε να προχωρήσουµε. Έτσι, «καταχωνιάζονται» στα συρτάρια του µυαλού µας και επανέρχονται στη ζωή µας

σε ανύποπτο χρόνο. Κατάλοιπα είναι τα ανεκπλήρωτα όνειρα και οι επιθυµίες που µας επηρεάζουν µε αρνητικά συναισθήµατα και τα οποία δεν έχουµε αντιµετωπίσει ακόµα. Απωθηµένα είναι οι άσχηµες εµπειρίες από το παρελθόν, που εξακολουθούν να µας επηρεάζουν στο παρόν, χωρίς να καταλαβαίνουµε την πηγή. Ποια είναι συχνότερα; Αυτά που δεν ζήσαµε στη ζωή µας και τα κρύψαµε καλά µέσα µας… Ασθενείς τελικού σταδίου που συµµετείσε έρευνα Κατάλοιπα είναι τα ανεκπλήρωτα χαν και έκαναν την αυτοκριτική και όνειρα και οι επιθυµίες τον απολογισµό που µας επηρεάζουν τους, ανέφεραν µε αρνητικά συναισθήµατα τα 5 πιο συχνά «λάθη» που θα ήθελαν να ήταν αλλιώς: • «Να είχα ζήσει τη ζωή µου όπως την ήθελα εγώ και όχι αυτήν που άλλοι διαλέξανε για εµένα». • «Να µη δούλευα τόσο πολύ και να µην είχα αφήσει τη ζωή να περνά». • «Να είχα το κουράγιο να λέω αυτό που αισθάνοµαι και να µοιράζοµαι ό,τι νιώθω». • «Να µοιραζόµουν πιο πολλά µε τους ανθρώπους που αγαπώ και µ’ αγαπούν». • «Να απολαµβάνω τη ζωή και να είµαι χαρούµενος µ’ αυτά που έχω»

OKTΩBΡIOΣ 2012

34•in•vitro

Εναλλακτικά

Συνεργάστηκαν ο Νίκος Βλασσόπουλος, φαρμακοποιός, πρόεδρος της Φαρμακευτικής Εταιρείας Ελλάδος, και ο Ανέστης Αναστασιάδης, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιαματικών Πηγών και Λουτροπόλεων Ελλάδας

Ποσιθεραπεία

Γράφει η Άννα Αλιμαντήρη

Μεταλλικό νερό ο ευεργέτης «Ζωτικότερον γης, ύδωρ» είπε ο Αριστοτέλης. Ο Μέγας Αλέξανδρος ξεδιψούσε από το νερό των πηγών της περιοχής και προετοίμαζε με το νερό αυτό τον οργανισμό του για τη σκληρή ζωή του πολεμιστή. Από την εποχή του Βυζαντίου μέχρι και την Τουρκοκρατία, όσοι έπασχαν από στομαχικά νοσήματα, νεφρίτιδες και άλλες ασθένειες, προσέτρεχαν στις ιαματικές πηγές. Μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Γάλλος Φρανσέ Ντ΄ Εσπερέ, αρχιστράτηγος των συμμαχικών στρατευμάτων στη Μακεδονία, χαρακτήρισε τα ιαματικά νερά της περιοχής τουλάχιστον εφάμιλλα, αν όχι ανώτερα, των πλουσίων μεταλλικών νερών της Γαλλίας. Η ποσιθεραπεία είναι γνωστή στη χώρα μας από την αρχαιότητα και εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα σε αρκετές λουτροπόλεις της χώρας, όπως στα Λουτρά Περαχώρας Κορίνθου, Αριδαίας, Κυλλήνης, Πλατυστόμου, Νιγρίτας, Μεγάλης Βρύσης Κιλκίς, Κόκκινου Νερού του Δήμου Ευρυμενών και Καϊάφα του Δήμου Ζαχάρως. Σε περιβάλλον πηγής Η ποσιθεραπεία στηρίζεται στην εσωτερική υδροθεραπεία, με την πόση ιαματικού νερού για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων του γαστρεντερικού κυρίως συστήματος, γίνεται στο περιβάλλον της πηγής και συνδυάζεται με το περπάτημα και την απόλαυση του ήρεμου τοπίου στο οποίο αναβλύζει το ιαματικό νερό, καθώς και με διατροφή που ορίζει ο γιατρός του θερμαλιστικού κέντρου. Οι ποσότητες νερού που χρειάζονται, κυμαίνονται από 250 ml μέχρι ένα λίτρο την ημέρα. Ένας κύκλος ποσιθεραπείας διαρκεί 3-4 εβδομάδες και συνήθως χρειάζονται δύο κύκλοι και πλέον.

Εξαίρεση αποτελούν τα μεταλλικά νερά που περιέχουν θείο, και τα οποία μόλις χορηγηθούν έχουν άμεση δράση ως καθαρτικά. Εμπλουτισμός μετάλλων Η επίδραση των ιαματικών νερών οφείλεται στα μεταλλικά στοιχεία, στα κολλοειδή και στα άλατα, τα οποία με την κυκλοφορία φθάνουν στα διάφορα όργανα του οργανισμού όπου ασκούν φαρμακευτική και βιολογική επίδραση. Το νερό αποτελεί μία από τις κύριες πηγές τροφοδοσίας του οργανισμού μας σε ανόργανα άλατα, απαραίτητα για την καλή λειτουργία του. Μάλιστα, η έλλειψή τους δημιουργεί πολλές επιπλοκές. Το ιαματικό νερό, λόγω των συστατικών του, είναι υπότονο σε σχέση με τον ορό του αίματος και γι’ αυτό απορροφάται ευκολότερα και απεκκρίνεται από τους νεφρούς γρήγορα. Με τη γρήγορη διέλευση του νερού από τις χολιφόρους και ουροφόρους οδούς, συμπαρασύρονται και αποβάλλονται άλατα και μικροί λίθοι. Το ανθρακικό οξύ που περιέχεται σε πολλά ιαματικά νερά προκαλεί διέγερση της λειτουργίας του στομάχου και αύξηση της εκκριτικής λειτουργίας. Ταυτόχρονα αυξάνει τις κινήσεις του εντέρου και

τη δυνατότητα συστολής της χοληδόχου κύστεως. Αυτό που έχει σημασία είναι η χημική σύνθεση των νερών, αφού, με ορισμένα μεταλλικά νερά, εμπλουτίζουμε τον οργανισμό μας με ένα ή περισσότερα μέταλλα ή μπορεί τα μέταλλα αυτά να εμπλουτίσουν ένα συγκεκριμένο όργανο. Επίσης, μια μεταλλική ουσία μπορεί να εκτοπίσει από συγκεκριμένο σημείο του οργανισμού ένα μέταλλο ή να γίνει αιτία για την απέκκριση ενός άλλου. Τα μεταλλικά νερά μεταβάλλουν την περιεκτικότητα του ορού του αίματος. Με βρόμιο αποβάλλεται χλώριο, με αλάτι αποβάλλεται κάλιο και με ασβέστιο διώχνουμε το μαγνήσιο. Τα μέταλλα μπορούν να αναστείλουν τη μεταβολή ουσιών. Έτσι, κατακράτηση ασβεστίου πετυχαίνουμε με χλωριούχα, διττανθρακικό νάτριο (σόδα) και κάλιο. Δύο μελέτες που έγιναν στην Ιταλία, και έχουν δημοσιευθεί στο ιατρικό περιοδικό «Clinica Terapeutica», επικυρώνουν τη χρησιμότητα της πόσης μεταλλικού νερού. Η πρώτη μελέτη αφορούσε την αποτελεσματικότητα της ιαματικής θεραπείας στις γαστρεντερολογικές ασθένειες. Η μελέτη σε 965 ασθενείς έδειξε εκπληκτικά σύντομη βελτίωση στα συμπτώματα δυσπεψίας και χρόνιας

δυσκοιλιότητας, μείωσε τη λήψη γαστρεντερικών φαρμάκων, αλλά και τις χαμένες εργάσιμες ημέρες. Η δεύτερη μελέτη αφορούσε προβλήματα χολής, οπότε χρησιμοποιήθηκε θειικό άλας ως συμπληρωματική θεραπεία στη θεραπεία χολικής στάσης. Έπειτα από 3 εβδομάδες θεραπείας με ιαματικό νερό μειώθηκαν στο κανονικό τα επίπεδα χολερυθρίνης των ασθενών. Η ποσιθεραπεία δρα σε τοπικό και σε γενικό επίπεδο. Έτσι, με την πόση ιαματικών νερών πετυχαίνουμε: • Αύξηση της διούρησης • Βελτίωση της πεπτικής λειτουργίας • Ρύθμιση της λειτουργίας της χοληδόχου κύστης • • Βελτίωση της λειτουργίας των εντέρων. Τι αντιμετωπίζει: Η ποσιθεραπεία βοηθά στην αντιμετώπιση: 1. Δυσπεπτικών καταστάσεων, 2. Ουρικής αρθρίτιδας, 3. Ψαμμίασης - λιθίασης- κρυσταλλουρίας, 4. Χρονίων φλεγμονών στο κατώτερο ουροποιητικό σύστημα, 5. Δυσκοιλιότητας, 6. Ελαφράς ηπατοπάθειας 7. Γενικότερων γαστρεντερικών διαταραχών - παθήσεων του στομάχου, του εντέρου και της χοληδόχου κύστεως, αλλά και 8. Εκζεματοειδών δερματίτιδων Αντενδείξεις Είναι αυτονόητο ότι η κακή λειτουργία της καρδιάς ή των νεφρών αποτελεί βασική αντένδειξη για κάθε είδος ποσιθεραπείας, ενώ παράλληλα η ποσιθεραπεία δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε περίπτωση βαριάς και χρόνιας ηπατοπάθειας, υπερτροφίας του προστάτη και στην περίπτωση που υπάρχουν έλκη στο στομάχι ή τον πυλωρό.

OKTΩBΡIOΣ 2012

IN•VITRO•35

Βοοkmarks Προτείνουμε

IN VITRO

•

To «In Vitro» και σε ηλεκτρονική μορφή

Πλέον µπορείτε να διαβάσετε το «In Vitro» και µέσω Διαδικτύου. H διαδικασία είναι πολύ απλή. Πληκτρολογήστε την παρακάτω διεύθυνση issuu.com/invitromagazine και θα εµφανιστούν στην οθόνη σας όλα τα τεύχη του περιοδικού. Πατώντας στο εξώφυλλο του ενός θα µπορέσετε να το ανοίξετε και να το ξεφυλλίσετε σε πραγµατικό χρόνο. Aν θέλετε µπορείτε να το κατεβάσετε σε µορφή PDF στην επιφάνεια του υπολογιστή σας. Έτσι δηµιουργείτε το προσωπικό σας αρχείο από τεύχη του «In Vitro». Προσοχή όµως διότι απαγορεύεται η αναπαραγωγή και αναδηµοσίευση των θεµάτων του περιοδικού.

Γεννημένη νικήτρια Η Τζωρτζίνα Ξένου, πρωταθλήτρια του καράτε, σε ηλικία 11,5 ετών έδωσε έναν µεγάλο αγώνα. Για τη ζωή της. Πάλεψε τον καρκίνο και, αφού τον νίκησε, γύρισε πίσω στη ζωή της και στον τον αθλητισµό, όπου διαπρέπει σε κάθε πρωτάθληµα καράτε. Η περιπέτεια της υγείας της περιγράφεται στο βιβλίο, µέσα από τα µάτια της ίδιας, αλλά και της µητέρας της, Μαρίζας Σουµπασάκη. Η Τζωρτζίνα βραβεύτηκε ως Γυναίκα της Χρονιάς 2010 ως Πρωταθλήτρια Ζωής. Η ιστορία της πρόκειται σύντοµα να γίνει ταινία από τον οργανισµό MakeA-Wish Ελλάδος.

Μαγειρεύοντας για νεφρική ανεπάρκεια Οι δίαιτες για την αντιµετώπιση της νεφρικής ανεπάρκειας δεν είναι κατ’ ανάγκη δυσάρεστες και σίγουρα δεν είναι δίαιτες πείνας. Ο σύγχρονες θεραπείες για τη νεφρική ανεπάρκεια αποτελούν µια πρόκληση σωστής διατροφής µε διαιτολόγιο επιστηµονικά σχεδιασµένο για τις ανάγκες κάθε ασθενούς. Η συλλογή των συνταγών της Αγγελικής Τσαρούχη, διαιτολόγου – διατροφολόγου, προέρχεται όχι µόνο από τη βιβλιογραφία, αλλά και από τη δηµιουργική εµπλοκή πολλών ασθενών της µε τη µαγειρική όπως και του περιβάλλοντός τους.

Business mail Έκλεισε τα «10» η Ευρωκλινική Παίδων

Διεθνής διαπίστευση της Biohellenika και πάλι

Δέκα χρόνια λειτουργίας έκλεισε φέτος η Ευρωκλινική Παίδων και γιόρτασε το γεγονός µε πλήθος εκδηλώσεων και happenings, καθώς και σηµαντικές προσφορές υγείας για τα παιδιά. Από το 2002, η Ευρωκλινική Παίδων, µία πρότυπη αµιγώς παιδιατρική κλινική, έχει απαλύνει τον πόνο σε 250.000 παιδιά και έχει νοσηλεύσει 40.000 παιδιά, αριθµοί µοναδικοί για τα ελληνικά δεδοµένα, όσον αφορά την ιδιωτική παροχή υπηρεσιών υγείας για το παιδί. Παρέχει άριστη ιατρική φροντίδα από κορυφαίο επιστηµονικό προσωπικό, όλων των παιδιατρικών ειδικοτήτων και υποειδικοτήτων, µε υψηλού επιπέδου νοσηλευτικό προσωπικό, εξειδικευµένο στη φροντίδα των παιδιών, σε ένα ευχάριστο, φιλικό και ζεστό περιβάλλον για τα παιδιά, στο κέντρο της Αθήνας.

Τη διαπίστευσή της από την Αµερικανική Ένωση Τραπεζών Αίµατος (ΑΑΒΒ) ανανέωσε η ελληνική εταιρεία οικογενειακής φύλαξης βλαστοκυττάρων Biohellenika. Όπως ανακοίνωσε η Biohellenika, η εταιρεία είχε λάβει πριν από δύο χρόνια τη διεθνή διαπίστευση της Αµερικανικής Ένωσης Τραπεζών Αίµατος, η οποία και ανανεώνεται κάθε δύο έτη. Η διαπίστευση αυτή, κάνει αποδεκτές σε όλο τον κόσµο τις µονάδες βλαστοκυττάρων που φυλάσσονται στην εταιρεία, καθώς αποτελεί τη διεθνή εγγύηση ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχει η Biohellenika κατά την επεξεργασία και φύλαξη των µονάδων, αλλά και κατά την αποδέσµευση για θεραπευτικές εφαρµογές σε κλινικές και νοσοκοµεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Σηµειώνεται ότι η Biohellenika είναι η µόνη ελληνική εταιρεία που έχει µε επιτυχία αποδεσµεύσει µονάδες για θεραπεία τόσο στις Ηνωµένες Πολιτείες όσο και στην Ευρώπη.

Τα οφθαλµολογικά CIBA Vision ανέλαβε η Γερολυµάτος Int Συµφωνία αποκλειστικής διάθεσης και διανοµής των οφθαλµολογικών προϊόντων της Alcon, που εξαγοράστηκε από τη Novartis, υπέγραψε η Γερολυµάτος International ΑΕΒΕ. Η νέα δραστηριότητα της Γερολυµάτος Ιnternational αφορά προϊόντα της CIBA Vision (που υπάγεται στην Alcon). Η Γερολυµάτος International δραστηριοποιείται από το 1923, εξάγει τα δικά της προϊόντα σε 45 χώρες µέσω 5 θυγατρικών και διεθνούς δικτύου αντιπροσώπων της. Στην Ελλάδα παράγει ή αντιπροσωπεύει OTC προϊόντα, κτηνιατρικά ως αποκλειστικός αντιπρόσωπος της Merial, θυγατρικής της Sanofi, και παρέχει υπηρεσίες logistics για καλλυντικά, φαρµακευτικά και παραφαρµακευτικά προϊόντα.

Νέος επικεφαλής στην Pfizer Hellas Ο Erik Nordkamp ανέλαβε από την 1η Αυγούστου νέος επικεφαλής της Pfizer Hellas και Διευθυντής της Επιχειρησιακής Μονάδας του Primary Care. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε συνέχεια της απόφασης του Pierre Gaudreault να αποχωρήσει από την Pfizer, έπειτα από 15 χρόνια στην εταιρεία. Όπως ανακοίνωσε η Pfizer Hellas, ο Erik Nordkamp είναι 43 ετών και διαθέτει 13 χρόνια εµπειρίας στη φαρµακευτική αγορά. Από τον Οκτώβριο του 2010 µέχρι σήµερα, είχε καθοριστικό ρόλο στην Pfizer, ως Head of Strategy/ Senior Director στο τµήµα του Primary Care σε Ευρώπη και Καναδά. Από τη θέση αυτή, είχε ηγετικό ρόλο στη στρατηγική αξιολόγηση και την αναβάθµιση του λειτουργικού µοντέλου της εταιρείας. Πριν από την ένταξή του στην Pfizer, εργάστηκε στην εταιρεία Elli Lilly σε µια σειρά από ηγετικές επιχειρησιακές θέσεις σε επίπεδο χώρας (Επικεφαλής Επιχειρησιακών Μονάδων στη M.Βρετανία και στη Γερµανία), αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο (εγκατέστησε τη µεθοδολογία Lean Six Sigma στον οργανισµό και ηγήθηκε της µετατροπής του ευρωπαϊκού εµπορικού µοντέλου). Ο Εrik Nordkamp κατάγεται από την Ολλανδία και έχει πτυχίο Επιστηµών Υγείας από το πανεπιστήµιο Nijmegen της Ολλανδίας, MBA από το πανεπιστήµιο Erasmus του Ρότερνταµ στην Ολλανδία και µεταπτυχιακό στη Διαχείριση Περιβάλλοντος από το πανεπιστήµιο του Varese της Ιταλίας.

OKTΩBΡIOΣ 2012

36•in•vitro

Ομορφιά

Συνεργάστηκε ο Ευάγγελος Κουτής, δερματολόγος - αφροδισιολόγος

Ιδρώτας

Κίνηση ματ στην εφίδρωση

Γράφει η Ιωάννα Αλεξίου

σο ενοχλητικός κι αν είναι, όσο κι αν προδίδει την αγωνία, το στρες, την αμηχανία μας, ο ιδρώτας είναι, όχι μόνο απαραίτητος, αλλά ζωτικής σημασίας για κάθε άνθρωπο. Αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι η εφίδρωση αποτελεί το «κλιματιστικό» του ανθρώπινου οργανισμού, ώστε να διατηρείται η πολύ σημαντική λειτουργία του, που ονομάζεται ομοιόσταση. Χάρη στους ομοιοστατικούς μηχανισμούς, εκ των οποίων και ο ιδρώτας, το σώμα μας διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του στους 36,5 βαθμούς Κελσίου. Με την εξάτμισή του το δέρμα δροσίζεται. Στη συνέχεια οι νευροδιαβιβαστές που υπάρχουν στο δέρμα μας στέλνουν το σήμα στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να προλαμβάνεται η υπερθέρμανση του σώματος. Μια άλλη πολύ σημαντική λειτουργία που επιτελεί ο ιδρώτας είναι ότι δρα αποτοξινωτικά. Ο ανθρώπινος οργανισμός τοξινώνεται από πολλούς παράγοντες. Σε αυτούς περιλαμβάνονται πολλές τροφές, το κάπνισμα, τα φάρμακα, το αλκοόλ αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Ένας από τους μηχανισμούς αποβολής αυτών των τοξινών είναι ο ιδρώτας. Ο ιδρώτας, πάντως, κατά κοινή επιστημονική ομολογία, είναι άοσμος. Η δράση των βακτηρίων που κατοικούν στο δέρμα είναι αυτή που ευθύνεται για την κακοσμία. Οπότε, πώς απαλλάσσεται κάποιος από αυτό το πρόβλημα; Οι επιλογές ποικίλλουν και οι απόψεις διίστανται... Αποσμητικά: αθώα ή ένοχα; Το θέμα της αντιμετώπισης της κακοσμίας και των προϊόντων που κυκλοφορούν στο εμπόριο έχει φέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση σχετικά με τα υγιεινά και μη υγιεινά προϊόντα για την αντιμετώπισή της. Αν και δεν έχει αποδειχθεί η απόλυτη σχέση της χρήσης αποσμητικών αντιιδρωτικών προϊόντων για τις μασχάλες με την πρόκληση καρκίνου του μαστού, ωστόσο μια μεγάλη μερίδα της επιστημονικής κοινότητας βοά πως κάποια συγκεκριμένα συστατικά είναι δυνητικά βλαβερά. Και τα συστατικά αυτά που ενοχοποιούνται δεν είναι άλλα από τα γνωστά, πια, parabens και τα άλατα αλουμινίου. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, τα συστατικά αυτά ενοχοποιούνται για πρόκληση καρκίνου του μαστού, καθώς μπορούν να σταματήσουν τη διαδικασία εφίδρωσης του σώματος. Μπορούν, επίσης, να συρρικνώσουν τους ιδρωτοποιούς αδένες και να μπλοκάρουν τους πόρους τους, με αποτέλεσμα τη διατάραξη της φυσικής λειτουργίας της εφίδρωσης. Πώς μπορεί, όμως, να αναγνωρίσει κανείς τα

βλαβερά για την υγεία αποσμητικά για τον ιδρώτα; Τα αποσμητικά που είναι γνωστά ως deodorant απλώς βελτιώνουν τη μυρωδιά, εξουδετερώνοντας ή αρωματίζοντας τις οσμές. Περιέχουν συνήθως αλκοόλη και άρωμα και δεν σταματούν τη διαδικασία της εφίδρωσης. Τα αντιιδρωτικά γνωστά ως antiperspirants λειτουργούν φράσσοντας τους ιδρωτοποιούς αδένες με μικροσκοπικούς κόκκους αλάτων αλουμινίου, οι οποίοι λειτουργούν και ως αντιβακτηριδιακή προστασία. Βασανιστική υπεριδρωσία Όταν το σώμα στάζει μονίμως από τον ιδρώτα, όταν ο πάσχων δεν μπορεί να πιάσει ούτε το τιμόνι του αυτοκινήτου, να ανταλλάξει μια χειραψία κι όταν το πρόβλημα είναι μονίμως εμφανές στις μπλούζες και στα πουκάμισα, τότε μιλάμε για υπεριδρωσία. Στις περιπτώσεις αυτές ο οργανισμός εκκρίνει πολύ πιο μεγάλες ποσότητες απ’ ό,τι χρειάζεται το σώμα για να δροσιστεί. Όταν, μάλιστα, αυτό συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια του ύπνου, τότε μπορεί να υποκρύπτονται, σύμφωνα με τους ειδικούς, κι άλλες αιτίες, όπως ο υπερθυρεοειδισμός, ο διαβήτης, η εμμηνόπαυση ή η λήψη κάποιων φαρμάκων. Σε κάθε περίπτωση ο πάσχων πρέπει να απευθυνθεί στον δερματολόγο, καθώς υπάρχουν θεραπείες για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η πιο διαδεδομένη από αυτές είναι η θεραπεία με βοτουλινική τοξίνη τύπου Α (ΒΟΤΟΧ), η οποία, όταν υπάρχει ένδειξη υπεριδρωσίας, καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία. Η «πράσινη» λύση Το πρόβλημα της κακοσμίας δεν συναντάται μόνο στις σύγχρονες κοινωνίες. Παλαιότερα οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν την κακοσμία χρησιμοποιώντας φυσικά αντιιδρωτικά, όπως το λεμόνι και το ξίδι. Σήμερα οι μέθοδοι αυτές δεν είναι τόσο διαδεδομένες. Όσοι θέλουν να χρησιμοποιήσουν φυσικά αντιιδρωτικά μπορούν να επιλέξουν εκχυλίσματα φυτών βιολογικής καλλιέργειας ή φυσικούς αποσμητικούς κρυστάλλους. Πρόκειται για ορυκτό άλας σε στερεά ή υγρή μορφή, που αντιμετωπίζει το πρόβλημα χωρίς να φράζει τους πόρους μπλοκάροντας τη διαδικασία της εφίδρωσης.

Tips

ότανα και αρωματικά φυτά, όπως μαϊΒ ντανός, δεντρολίβανο, φασκόμηλο, καννέλα μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κακοσμίας του ιδρώτα. Για να αντιμετωπίσετε τον ιδρώτα των ποδιών κάνετε μασάζ με λεμόνι που είναι ιδιαίτερα στυπτικό και περιορίζει τον ιδρώτα. Η σάουνα βοηθά στην αποτοξίνωση του οργανισμού και δημιουργεί αίσθημα ευεξίας. Εφαρμόστε τα αποσμητικά πάντα σε καθαρό δέρμα.

> > >

OKTΩBΡIOΣ 2012

in•vitro•37

Χρηστικά Κέντρα Παχυσαρκίας ΑΘΗΝΑ-ΠΕΙΡΑΙΑΣ > Γενικό Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», Υψηλάντου 45-47, Αθήνα, τηλ.: 210-72.01.000 > Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ιπποκράτειο», Βασιλίσσης Σοφίας 114, Αθήνα, τηλ.: 210-77.93.720 > Γενικό «ΛαΪκό» Νοσοκομείο Αθηνών, Αγίου Θωμά 17, Αθήνα, τηλ.: 210-74.56.778, 210-74.56.682 > Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς», Μεσογείων 154, Χολαργός, τηλ.: 213-20.32.000 > «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» Νοσοκομείο, Ερυθρού Σταυρού 1, Αμπελόκηποι, τηλ.: 210-64.14.926 > Περιφερειακό Γενικό Νοσοκομείο Νέας Ιωνίας «Αγία Όλγα», Αγίας Όλγας 3-5, Νέα Ιωνία, τηλ.: 210-27.76. 612-17 > Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», Ρίμινι 1, Χαϊδάρι, τηλ.: 210-58.31.100 > Γενικό Νοσοκομείο Αττικής «ΚΑΤ», Νίκης 2, Κηφισιά, τηλ.: 210-62.80.100-200 > Γενικό Νοσοκομείο Μελισσίων «Αμαλία Φλέμινγκ», 25ης Μαρτίου 14, Μελίσσια, τηλ.: 210-80.38.200 > Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο», Τζανή και Αφεντούλη 1, Πειραιάς, τηλ.: 210-45.92.188, 210-45.92.194, 210-45.92.195 > Γενικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Πειραιά

«Μεταξά», Μποτάση 51, Πειραιάς, τηλ.: 210-42.85.000, 210- 42.84.444 > Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας, Μαντούβαλου 3, Νίκαια, τηλ.: 213-20.76.200 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ > ΓΠΝΘ «Ιπποκράτειο», Κωνσταντινουπόλεως 49, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310-850.850 > Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ», Σ. Κυριακίδη 1, Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310-993.111 > Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Άγιος Δημήτριος», Ελ. Ζωγράφου 2, τηλ.: 2310-201.221 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚ> > Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας, Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού 11, Καβάλα, τηλ.: 2510-833.990 > Γενικό Νοσοκομείο Σερρών, Αγίας Σοφίας 3, Σέρρες, τηλ.: 23210-94.637, 23210-94.500 > Γενικό Νοσοκομείο Γιαννιτσών, Λ. Κατσώνη, Γιαννιτσά, τηλ.: 23820-56.555, 23820-56.200 > Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, Δήμητρας 19, Αλεξανδρούπολη, τηλ.: 25510-74.000 > Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής «Σισμανόγλειο», Σισμανόγλου 45, Κομοτηνή, τηλ.: 25310-57.529

ΗΠΕΙΡΟΣ > Π ανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, Λεωφ. Πανεπιστημίου, Δουρούτης Ιωαννίνων, τηλ.: 26510-99.507 ΚΡΗΤΗ > Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου, Βούτες Ηρακλείου, τηλ.: 2810-392.387 ΠΕΛOΠOΝΝΗΣOΣ > Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Κορίνθου, Λεωφ. Αθηνών 53, Κόρινθος, τηλ.: 27410-84.101

Κέντρα Μαστού > Αγ. Σάββας Λ. Αλεξάνδρας 171 Αθήνα, τηλ. 210 6409397-8, 210 6409406 > Ιασώ Λ. Μεσογείων 264 Χολαργός τηλ. 2106185227 > Υγεία Ερυθρού Σταυρού 4 και Κηφισίας Μαρούσι τηλ. 2106867280 > Ερρίκος Ντυνάν Μεσογείων 108 Αθήνα, τηλ. 210 6972062 > Metropolitan Εθνάρχου Μακαρίου και Ελ. Βενιζέλου 1 Ν. Φάληρο, τηλ. 210 4809157 > Λαϊκό Αγ. Θωμά 17 Αθήνα, 210 7456000 > Μητέρα Ερυθρού Σταυρού 6 και Κηφισίας Μαρούσι τηλ. 2106869320-645 > Κυανούς Σταυρός Βας. Σοφίας 102 Πλ. Μαβίλη, Αθήνα 2107468817, 2107468800

> Α λεξάνδρα Βας. Σοφίας 80, Αθήνα, τηλ. 210 3381171, 210 3381100 > Ι πποκράτειο Βας. Σοφίας 114 Αθηνα, τηλ. 2107772331, 2132088000 > Π ΕΠΑΓΝΗ Βούτες Ηράκλειο Κρήτης, τηλ. 2810392674, 2810 392265 > Λητώ Μουσών 7-13 Αθήνα τηλ 210 6902076-7 > Κ λινική Γένεσις Τέρμα 17ης Νοεμβρίου, Πυλαία Θεσσαλονίκης, τηλ. 2310984000 > Ε υρωκλινική Αθανασιάδου 9 πάροδος Σούτσου Αθήνα, 210 6416305

Λουτροπόλεις ποσιθεραπείας > Λ ουτρακίου - Περαχώρας Κορινθίας τηλ. : 2384091300 > Λ ουτρά πόζαρ δήμου Αριδαίας τηλ. 23840-91300 > Σ ουρωτής Δήμου Βασιλικών τηλ. 23960-41590, 23960-41182, > Ξ ινού Νερού Φλώρινας τηλ. 2386024333 > Κ αϊάφα του δήμου Ζαχάρως τηλ. 2625031710 > Λ ουτρά Πλατυστόμου τηλ. 2236022510 > Λ ουτρά Κυλλήνης τηλ. 2623092234 > Λ ουτρά Νιγρίτας τηλ. 2322022892 > Λ ουτρά Μεγάλης Βρύσης Κιλκίς τηλ. 23410-39101 > Σ ύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Ιαματικών Πηγών www.thermalsprings.gr

Πού θα μας βρίσκετε... Noσοκομεια > ΑττικHΣ ΑθΗνα > Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» (Γενικό Κρατικό Αθηνών) Μεσογείων 154, Χολαργός > Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Η Ελπίς» Δημητσάνης 7, Αμπελό κηποι > Ερρίκος Ντυνάν, Μεσογείων 107 > Γενικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Αθηνών «Άγιος Σάββας», Λ. Αλεξάνδρας 171 > Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ιπποκράτειο», Βασ. Σοφίας 114 > Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Λαϊκό», Αγ. Θωμά 17 > Μαιευτήριο Αθηνών «Έλενα Βενιζέλου», πλ. Έλενας Βενιζέλου 2 > Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο Ε.Ε.Σ» (Ερυθρός Σταυρός), Αθανασάκη 1 > Γ.Ν. Νοσημάτων Θώρακος «Σωτηρiα», Μεσογείων 152 > Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ευαγγελισμός», Υψηλάντου 45 > Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Aγλαΐα Κυριακού, Θηβών και Λεβαδεί-

ας, Αμπελόκηποι > Νοσοκομείο Αφρ. & Δερμ. Νόσων Αθηνών «Ανδρέας Συγγρός», Δραγούμη 5 > Ιασώ General, Λεωφ. Μεσογείων 264, Xολαργός > Γενικό Νοσοκομείο «Ασκληπιείο Βούλας», Βασ. Παύλου 1 Πειραιάς > Γενικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Μεταξά, Μπότσαρη 51 > Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο», Zαννή και Αφεντούλη ΧαΐδΑρι > Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσο κομείο «Αττικό», Ρίμινι 1 ΚαλλιθΕα > Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Λ. Συγγρού 356 Φάληρο > Metropolitan Hospital, Εθνάρχου Μακαρίου & Ελ.Βενιζέλου

1 Ν. Φάληρο ΚηφισιΑ > Γ.Ν. Αττικής ΚΑΤ, Νίκης 2 Μαρούσι > Ι ασώ, Κηφισίας 37 > Γ.Ν. Σισμανόγλειο, Σισμανoγλείου 1 Ν. Ιωνία > Γ.Ν.Ν. Αγία Όλγα, Αγ. Όλγας 3 Νίκαια > Γ .Ν. Νίκαιας, Μαντούβαλου Δημ. 3 Βριλησσια > Σισμανόγλειο, Σισμανόγλου 1 φαρμακεια > ΑττικHΣ > Κολοκούρη Ελένη Μεσογείων 117, εντός εμπορικού κέντρου, > Γρηγορόπουλος Σωτήρης Δευ τέρας Μεραρχίας 2 & Ακτή Μιαούλη, Πειραιάς, > Πλυτάς Νικόλαος Κηφισίας 125-127, Ν. Ψυχικό, > Λουράντος Κώστας Ομήρου 6, Ν. Σμύρνη,

> Μπακάκος Αγ. Κων/νου 3, Ομόνοια > Λένα Τριανταφύλλη Μπακάκου, Λεωφ. Κηφισίας 281, Κηφισιά > Βλάχος Κων/νος Στουρνάρη 53 (δίπλα στο θέατρο Αλάμπρα), Αθήνα, > Βλάχος Παντελής Θεοτοκο πούλου 6, Χαλάνδρι, (πλησίον AGORA CENTER), > Αντωνόπουλος Νίκος Περικλέους 79, Κηπούπολη Περιστέρι, > Μαρούλης Γεώργιος Πανεπιστη μίου 6, Αθήνα, > Κούβαρης Κώστας Ηρώων Πολυτεχνείου 37, Πειραιάς, > Λαζαρίδου-Παπαδοπούλου Ευγενία Τραλέων 61, Γαλάτσι, > Λύγδας Νικόλαος Παναγή Τσαλδάρη 37, Περιστέρι, > Μαραγκού Βασιλείου - Μαραγκού Ιωάννη Ακαδημίας 76, Αθήνα, > Μώρος Δημήτρης 2ας Μαίου, 26, Ν. Σμύρνη, > Ραφτόπουλος Γιώργος Κηφισίας 5, Αμπελόκηποι, > Σαμαράς Ανδρέας Αλεξάνδρας

146Β & Λουκάρεως, Αμπελόκηποι, > Σταματίου-Βέρου Μαρία Ε. Βενιζέλου 126, Ν. Ερυθραία, > Σταυροπούλου Αικατερίνη Μεσογείων 437 & Αγ. Παρασκευής, Αγ. Παρασκευή, > Σκρέκα Αθανασία, Αττικής 94, Άνω Γλυφάδα > Τσιροπούλου Σοφία Σπερχειού 61, Χρυσούπολη Περιστέρι, > Γιαννακάκου-Σκουμπουρδή Αγγελική Περικλέους 11, Μαρούσι > Μπακογιάννη Πολυξένη, Δωδεκανήσου 39, Άλιμος > Αικατερίνη Παγιαύλα- Ευαγγέλου, Κώστα Βάρναλη 38, Χαλάνδρι Θα μας βρείτε επίσης: > Hiltonia Spa Βασιλίσσης Σοφίας 46, Αθήνα > Εμπορικό κατάστημα Public Καραγεώργη Σερβίας 1, Πλατεία Συντάγματος, Αθήνα.

OKTΩBΡIOΣ 2012

38•IN•VITRO

Last page Ο ανθρώπινος οργανισμός

Δοµή κυττάρου

Παρά τις διαφορές τους ως προς τη µορφή και τη λειτουργία, τα πιο πολλά κύτταρα έχουν παρόµοιες εσωτερικέ δοµές. Ο πυρήνας (το µεγάλο πορφυρό οβάλ) περιέχει το γενετικό υλικό του κυττάρου και διαθέτει έναν τουλάχιστο πυρηνίσκο (σφαίρα, χαµηλά στο κέντρο), ο οποίος ελέγχει τη σύνθεση των πρωτεϊνών στα ριβοσώµατα (αλυσίδες µικρών κίτρινων σφαιρών) στο ενδο-

πλασµατικό δίκτυο (διπλωµένες δοµές επάνω και δεξιά από τον πυρήνα). Οι πρωτεΐνες αποθηκεύονται στις πεπλατυσµένες µεµβράνες της συσκευής Golgi (επάνω και δεξιά απο το ΕΔ). Ενέργεια για τις δραστηριότητες του κυττάρου παράγεται από τα µιτοχόνδρια (κύλινδροι, ένας κάτω). [καλλιτεχνική απεικόνιση]