Το ςφνδρομο τησ ςτρουθοκαμήλου Σου Κϊςτα θμίτθ (02/10/2011 – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)
Διάφοροι πολιτικοί και εμπειρογνϊμονεσ μάσ διαβεβαιϊνουν ότι ζξοδοσ τθσ Ελλάδασ από τθν Ευρωηϊνθ δεν είναι δυνατι, διότι δεν προβλζπεται από τισ υνκικεσ θ αποχϊρθςθ χϊρασ ι θ αποπομπι τθσ. Μασ κακθςυχάηουν, λοιπόν, λζγοντασ: μθ φοβάςτε, δεν ςυμφζρει τθν Ζνωςθ να αποχωριςουμε, δεν κα εμμείνουν ςτισ απαιτιςεισ τουσ, γιατί αλλιϊσ κα καταςτραφοφν και οι ίδιοι. Άλλοι ιςχυρίηονται ότι «καμιά από τισ ιςχυρζσ χϊρεσ τθσ Ευρϊπθσ δεν επικυμεί τθν ζξοδο τθσ Ελλάδασ από το ευρϊ, κάτι που αποςαφθνίςκθκε από τισ δθλϊςεισ Μζρκελ - αρκοηί». Ζχουμε άρα ελευκερία κινιςεων. Τπάρχουν επίςθσ εκείνοι που πιςτεφουν ότι θ Ευρωηϊνθ ζτςι κι αλλιϊσ κα καταρρεφςει. Δεν χρειάηεται λοιπόν να ακολουκοφμε περιοριςμοφσ. Σο κλίμα ότι ζχουμε πολφ μεγαλφτερα περικϊρια πρωτοβουλιϊν, απ’ ό,τι αρχικά πιςτεφαμε, οδιγθςε ςε εφθςυχαςμό. Επιβεβλθμζνα μζτρα με πολιτικό κόςτοσ αναβλικθκαν ι τροποποιικθκαν. Όταν δεν καταβλικθκε θ ζκτθ δόςθ του δανείου ςτα μζςα επτεμβρίου, διαπιςτϊςαμε ζκπλθκτοι ότι οι εταίροι μασ ζχουν αρκετά διαφορετικζσ απόψεισ από μασ ςε ςχζςθ με το τι πρζπει να γίνει. Οι κρίςεισ δεν αντιμετωπίηονται οφτε με αβάςιμεσ ελπίδεσ οφτε με φανταςιϊςεισ. Η γνϊςθ τθσ πραγματικότθτασ είναι προχπόκεςθ τθσ αντιμετϊπιςισ τουσ. τισ υνκικεσ πράγματι δεν προβλζπονται ριτρεσ αποπομπισ μιασ χϊρασ από τθν ΟΝΕ. Αλλά μόνον όςοι εκελοτυφλοφν μποροφν να πιςτεφουν ότι κατόπιν τοφτου δεν διατρζχει κίνδυνο θ Ελλάδα. Η πραγματικότθτα τθσ λειτουργίασ τθσ Ζνωςθσ κακορίηει το πλαίςιο για τθν παραμονι ι τθν ζξοδο μιασ χϊρασ. Γι’ αυτό και είναι ςθμαντικό να προβλζπουμε και να μθν εφθςυχάηουμε. Οι όποιεσ διαβεβαιϊςεισ θγετϊν τθσ Ζνωςθσ είναι δεςμευτικζσ ςτο μζτρο, που θ Ελλάδα τθρεί τισ υποχρεϊςεισ τθσ. Αν δεν ανταποκρίνεται ςτα ςυμφωνθκζντα -όπωσ ιςχυρίηονται ότι ςυμβαίνειδεν ιςχφουν. Η ςυμφωνία του Ιουλίου 2011 εξαςφάλιςε ςτθν Ελλάδα πρόςκετθ χρθματοδότθςθ και μερικι αναδιάρκρωςθ του χρζουσ τθσ, ϊςτε να διευκολφνει τθν επάνοδο τθσ χϊρασ ςτισ αγορζσ το 2014. Η ςυμφωνία αυτι υποδθλϊνει το ςχζδιο που επιδιϊκει να εφαρμόςει ο θγετικόσ πυρινασ τθσ Ζνωςθσ. Επικυμεί, κατά τθν αρχι λειτουργίασ του Νζου Μόνιμου Μθχανιςμοφ τακερότθτασ (ESM) το 2013 ι και ακόμθ γρθγορότερα, να δϊςει τθν οριςτικι λφςθ του προβλιματοσ των υπερχρεωμζνων χωρϊν με βάςθ τισ καταςτατικζσ διατάξεισ του Μθχανιςμοφ. φμφωνα μ’ αυτζσ, όποια κράτθ ζχουν βιϊςιμο χρζοσ, όποια δθλαδι ζχουν τθ δυνατότθτα να αντλιςουν κεφάλαια από τισ αγορζσ, κα ςυνεχίςουν να υποςτθρίηονται. Σα άλλα, των οποίων το χρζοσ δεν είναι βιϊςιμο, κα πρζπει να τα βγάλουν πζρα μόνα τουσ. Νζα χρθματοδότθςθ δεν κα δοκεί παρά μόνο για εξαιρετικά περιοριςμζνο χρόνο. Όςεσ χϊρεσ δεν κα μπορζςουν να ξεπεράςουν τισ δυςκολίεσ τουσ, κα ενταχκοφν ςε μια διαδικαςία ελεγχόμενθσ χρεοκοπίασ. τόχοσ κα είναι να περιοριςκοφν οι αρνθτικζσ επιπτϊςεισ ςτο ευρωπαϊκό τραπεηικό ςφςτθμα. «Οικειοθελήσ αναςτολή» Ελεγχόμενθ χρεοκοπία ςθμαίνει ελεγχόμενθ ςυμπεριφορά των δανειςτϊν, ςυμφωνία μεταξφ των δανειςτϊν και τθσ οφειλζτριασ χϊρασ για τθν αναδιάρκρωςθ του χρζουσ, δθλαδι παράταςθ του χρόνου εξόφλθςθσ, περιοριςμόσ (κοφρεμα) των απαιτιςεων των τραπεηϊν, ρυκμίςεισ που εγγυϊνται τθν εξόφλθςθ, όπωσ εκχϊρθςθ των χρθμάτων των κοινοτικϊν προγραμμάτων ςτισ τράπεηεσ, νζοι κανόνεσ για το καταβλθτζο επιτόκιο. Η ελεγχόμενθ χρεοκοπία ςυνεπάγεται τθν οικειοκελι «αναςτολι» τθσ ςυμμετοχισ τθσ χϊρασ που χρεοκοπεί ςτθν Ευρωηϊνθ. Η παραμονι τθσ κα ςιμαινε ςυνζχιςθ των κλυδωνιςμϊν που προκαλεί θ αδυναμία τθσ ςτθν αξία του ευρϊ. Σο ευρϊ κα ζχανε αμζςωσ αξία απζναντι ςτο δολάριο ι τθ λίρα με αποτζλεςμα τθ φυγι των
επενδυτϊν προσ άλλα νομίςματα. Η Ευρωηϊνθ κα εγκατζλειπε τθ φιλοδοξία να είναι μια από τισ πιο ιςχυρζσ και ανταγωνιςτικζσ οικονομίεσ. Η Γερμανία, θ Γαλλία αλλά και άλλεσ χϊρεσ δεν είναι διατεκειμζνεσ να υποςτοφν μια τζτοια εξζλιξθ. Θα αντιδράςουν ςκλθρά ςε όςουσ δανείςτθκαν τεράςτια ποςά χωρίσ να εκπλθρϊςουν τισ υποχρεϊςεισ τουσ. Η «οικειοκελισ αναςτολι» είναι άλλωςτε το λογικό επακόλουκο ενόσ ςυςτιματοσ, όπου όλοι είναι υποχρεωμζνοι να τθροφν οριςμζνουσ κανόνεσ για να λειτουργιςει. Αν κάποιοσ αρνείται να τουσ εφαρμόςει και κάνει του κεφαλιοφ του, το ςφςτθμα ι κα τον αποπζμψει ι κα αυτοαναιρεκεί. Αυτοαναίρεςθ τθσ Ευρωηϊνθσ λόγω μιασ μικρισ περιφερειακισ χϊρασ δεν πρόκειται να ςυμβεί. Σα άλλα κράτθ ζχουν επενδφςει τεράςτιουσ πόρουσ και προςπάκεια ςτθν ΟΝΕ, ϊςτε να αποδεχκοφν μοιρολατρικά τθν αδιαφορία ενόσ μζλουσ για τισ κοινζσ ρυκμίςεισ. Οι διαπιςτϊςεισ αυτζσ απαντοφν με ςαφινεια ςτον ιςχυριςμό ότι δεν επιτρζπεται «νομικά» θ αποχϊρθςι μασ από το ευρϊ. Οι νομικοί κανόνεσ για τθν ζξοδό μασ ζχουν ιδθ ουςιαςτικά κακοριςτεί. Σο αργότερο το 2014 λοιπόν κα κρικεί το μζλλον τθσ Ελλάδασ ςτθν Ευρωηϊνθ. Ο χρόνοσ που μασ μζνει για να αποφφγουμε τθν ζξωςθ είναι το πολφ τρία περίπου χρόνια και με τθν προχπόκεςθ ότι δεν κα ςυμβεί ςτο μεταξφ κάποιο ατφχθμα. Ασ ςθμειωκεί εδϊ, ότι ςτθν Ευρωηϊνθ άρχιςαν να κυκλοφοροφν ςενάρια επιτάχυνςθσ των διαδικαςιϊν. Επιδιϊκεται να λειτουργιςει ο Μθχανιςμόσ αντί το δεφτερο εξάμθνο του 2013 ιδθ από το πρϊτο εξάμθνο του 2012. Ο διακζςιμοσ χρόνοσ για τθν ανατροπι τθσ αρνθτικισ μασ πορείασ κα είναι ελάχιςτοσ ς’ αυτι τθν περίπτωςθ. Η αναςτολι τθσ ςυμμετοχισ μασ ςτθν Ευρωηϊνθ κα ςθμάνει πικανότατα επάνοδο ςτθ δραχμι. Η ιςοτιμία τθσ νζασ δραχμισ προσ το ευρϊ κα είναι πολφ κατϊτερθ εκείνθσ με τθν οποία πραγματοποιικθκε θ είςοδοσ ςτθν Ευρωηϊνθ (1 ευρϊ=340 δρχ.) Ζνα ευρϊ κα αντιςτοιχεί ςε εξακόςιεσ δραχμζσ ι και πολφ παραπάνω. Η οριςτικι τιμι τθσ δραχμισ κα κακοριςκεί τελικά από τισ αγορζσ φςτερα από αλλεπάλλθλεσ υποτιμιςεισ. Οι Ζλλθνεσ κα χάςουμε ζνα μεγάλο ποςοςτό τθσ αξίασ των χρθμάτων μασ, οι μιςκωτοί ζνα μεγάλο τμιμα τθσ αγοραςτικισ τουσ δφναμθσ. Οι τιμζσ των ειςαγόμενων ειδϊν κα αυξθκοφν κατά το φψοσ τθσ υποτίμθςθσ. Πολλά εγχϊρια αγακά κα ακολουκιςουν και αυτά τθν αλματϊδθ άνοδο των τιμϊν μια που οι περιςςότερεσ πρϊτεσ φλεσ προζρχονται από το εξωτερικό. Η ανάκαμψθ κα είναι εντελϊσ αβζβαιθ για πολφ καιρό γιατί οι μοχλοί ανάπτυξθσ που είναι ιδθ αςκενείσ κα παραμείνουν περιοριςμζνοι. Η ελεγχόμενθ χρεοκοπία, ζξωςθ, κα πραγματοποιθκεί, ίςωσ με υποςχζςεισ για ςφντομθ επάνοδο ςτο ευρϊ. Παρ’ όλα αυτά κα είναι πικανότατα εξίςου δραματικι με τθ μθ ελεγχόμενθ. Για τθν κυκλοφορία του ευρϊ ςτθν Ελλάδα είχαν γίνει προετοιμαςίεσ ενόσ ζτουσ. Για τθν επανακυκλοφορία τθσ δραχμισ δεν κα μπορεί να γίνει οφτε μιασ μζρασ προπαραςκευαςτικι δουλειά. Μόλισ μακευτεί ότι είναι ςε εξζλιξθ θ εγκατάλειψθ του ευρϊ κα κυριαρχιςει πανικόσ ςτθν αγορά. Σράπεηεσ και κατακζτεσ κα προςπακιςουν να εξαςφαλίςουν αμζςωσ όςο το δυνατό περιςςότερα ευρϊ για να τα ςτείλουν ςτο εξωτερικό ι να αποκθκεφςουν. Ο βζβαιοσ πανικόσ δεν κα είναι θ μόνθ δυςκολία ςτθν αλλαγι του νομίςματοσ. Σο τραπεηικό μασ ςφςτθμα ζχει προςανατολιςτεί ςτο ευρϊ, όςον αφορά τθ διαχείριςι του, λογιςμικό, υπολογιςτζσ, εκπαίδευςθ. Η αλλαγι του ϊςτε να εργαςκεί με το νζο νόμιςμα απαιτεί τεράςτιο κόςτοσ και αρκετό χρόνο. Κερδοςκοπία, απάτεσ, αβεβαιότθτα κα κυριαρχιςουν. Σα χρζθ μασ προσ το εξωτερικό, που κα πρζπει να αποπλθρωκοφν ςε ευρϊ, αυτομάτωσ κα αυξθκοφν κατά το ποςοςτό τθσ υποτίμθςθσ. Ελλθνικζσ επιχειριςεισ που ςυναλλάςςονταν με το εξωτερικό κα βρεκοφν ίςωσ ςε μια νφχτα με διπλάςια χρζθ. Σο δθμόςιο χρζοσ κα φτάςει δυςκεϊρθτα φψθ. Όποια και αν είναι θ ζκταςθ τθσ αναδιάρκρωςισ του, θ εξόφλθςι του κα παραμζνει
προβλθματικι. Σο 1996, θ Ελλάδα αποπλιρωνε ακόμθ οφειλζσ που προζκυψαν πριν από το 1900. Σα εγγόνια μασ κα εξοφλοφν και αυτά πικανότατα δάνεια, που κα ζχουν ςυμφωνθκεί δεκαετίεσ πριν γεννθκοφν. Θα πραγματοποιθκεί ανακατανομι του ειςοδιματοσ και πλοφτου χωρίσ κανόνεσ και θκικι δικαιολόγθςθ. Η κοινωνικι αναταραχι κα είναι ζντονθ, θ οργι ανάλογθ τθσ χωρίσ προθγοφμενο φτϊχειασ και ανεργίασ. Θα υπάρξουν διςταγμοί, αναςτολζσ, προςπάκειεσ τθσ τελευταίασ ςτιγμισ για να αποτραπεί από τθν ίδια τθν Ευρωηϊνθ ο εξοςτρακιςμόσ μιασ χϊρασ-μζλουσ με καταςτροφικζσ ςυνζπειεσ για τθν οικονομία τθσ. Δεν κα εφαρμοςτεί όμωσ θ ίδια ςυνταγι διάςωςθσ που ίςχυςε μζχρι τϊρα: νζα δάνεια, νζεσ υποςχζςεισ τθσ Ελλάδοσ, νζεσ εγγυιςεισ, νζα παρακολοφκθςθ εκ μζρουσ τθσ τρόικασ. Σο τελευταίο βιμα κα είναι ο αναγκαςτικόσ διαχειριςτισ, ο ςφνδικοσ τθσ πτϊχευςθσ. Θα παίρνει αυτόσ τισ αποφάςεισ που μασ αφοροφν, κα ορίηει ποια χριματα κα περιζρχονται ςτουσ δανειςτζσ και ποια ςτθ χϊρα, κα κακορίηει διαδικαςίεσ ϊςτε να ολοκλθρωκεί θ φςτατθ προςπάκεια με το λιγότερο δυνατό κόςτοσ για όλουσ. Οριςμζνα ςενάρια Τπάρχουν βζβαια και άλλεσ πικανζσ εξελίξεισ. Εξαρτϊνται ςθμαντικά από τθν πορεία τθσ ευρωπαϊκισ και τθσ διεκνοφσ οικονομίασ, τουσ περιοριςμοφσ που επιβάλλει ι τισ ευχζρειεσ που παρζχει. Κριτιρια τθσ κάκε λφςθσ είναι κυρίωσ το κόςτοσ τθσ για τα κράτθ τθσ Ευρωηϊνθσ, οι ηθμιζσ για τισ τράπεηζσ τουσ, οι δυνατότθτεσ ανακεφαλαίωςθσ των τραπεηϊν. Οριςμζνθ λφςθ μπορεί να ενδείκνυται για ςυγκεκριμζνθ ςτιγμι, αλλά να είναι απρόςφορθ ςε άλλθ ςυγκυρία. Ασ δοφμε οριςμζνα ςενάρια. Ζςτω ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι μασ και το ΔΝΣ αρνθκοφν να πλθρϊςουν δφο ι τρεισ ςυνεχόμενεσ δόςεισ, διότι δεν εκτελοφμε ανειλθμμζνεσ υποχρεϊςεισ. Σι κα ςυμβεί; Σο Δθμόςιο κα προςφφγει ςτισ διεκνείσ αγορζσ για να εξαςφαλίςει χρθματοδότθςθ. Δεν κα μπορζςει όμωσ να δανειςκεί γιατί οι ξζνεσ τράπεηεσ κα ηθτοφν επιτόκια ανϊτερα του 40%. Δεν κα ζχει επομζνωσ χριματα οφτε για να εξοφλιςει τα λθξιπρόκεςμα δάνεια οφτε για να καλφψει τισ τρζχουςεσ ανάγκεσ του. Η ςυνζχεια κα εξαρτθκεί από τθ ςτάςθ που κα ακολουκιςει θ Ευρωηϊνθ. Θα ζχει διάφορεσ δυνατότθτεσ. Αν κζλει να μθν προκλθκεί αναταραχι από μια χρεοκοπία χϊρασ-μζλουσ, αλλά και ταυτόχρονα να φανεί ςυνεπισ θ ίδια ςτθν τιρθςθ των όρων που κζτει, κα προχωριςει προσ τθν τελικι εκκακάριςθ του κζματοσ δίνοντασ μια τελευταία ευκαιρία ςτθν Ελλάδα. Θα αποφαςίςει τθν εκτεταμζνθ αναδιάρκρωςθ του χρζουσ δθλαδι, τον δραςτικό περιοριςμό του ελλθνικοφ χρζουσ κατά ποςοςτό πολφ μεγαλφτερο εκείνου του 21% που προζβλεπε θ ςυμφωνία του Ιουλίου. Σο Ευρωπαϊκό Σαμείο Χρθματοπιςτωτικισ τακερότθτασ (EFSF) κα δϊςει ςτουσ κατόχουσ ελλθνικϊν ομολόγων νζα ομόλογα των οποίων θ τιμι κα ανταποκρίνεται ςτθν κατά πολφ κατϊτερθ τθσ ονομαςτικισ πραγματικισ τουσ αξία. Σθν αποπλθρωμι τουσ κα εγγυάται όμωσ το ίδιο. Τποχρζωςθ τθσ Ελλάδοσ κα είναι να καταςτιςει, υπό τθν αυςτθρι εποπτεία του EFSF, το χρζοσ τθσ βιϊςιμο μζχρι τθν οριςτικι κρίςθ του 2013/2014. Η εποπτεία κα ςυνεχιςκεί, αν κρικεί το χρζοσ βιϊςιμο, για αρκετά χρόνια για να εξαςφαλιςκεί θ δυνατότθτα εξόφλθςισ του. Οι τράπεηεσ κα υποςτοφν πλιγμα από τθν αναδιάρκρωςθ γιατί κα χακεί ζνα μεγάλο τμιμα τθσ αξίασ των ομολόγων που κατζχουν. Θα ζχουν όμωσ ιδθ ανακεφαλαιωκεί ι κα χρθματοδοτθκοφν από το EFSF, για να καλφψουν μζροσ τθσ ηθμιάσ τουσ. Σο μεγάλο όφελοσ τθσ Ευρωηϊνθσ κα είναι ο τερματιςμόσ τθσ αναςφάλειασ, θ αποτελεςματικι περιχαράκωςθ του κινδφνου. Πικανό είναι επίςθσ θ Ευρωηϊνθ να αποφαςίςει να πλθρϊνει εφεξισ τισ δόςεισ, όχι ςτθν Ελλάδα απευκείασ αλλά ςτισ τράπεηεσ που μασ δάνειςαν ϊςτε να εξοφλοφνται τα χρζθ μασ. τθν περίπτωςθ αυτι δεν κα υπάρξει άμεςθ και μόνιμθ ςτάςθ πλθρωμϊν αφοφ τα χρζθ κα
εξυπθρετοφνται κανονικά. Με τθ μζκοδο αυτι κα επιτευχκεί θ απαλλαγι των τραπεηϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ από το τοξικό ελλθνικό χρζοσ και θ ανάλθψι του από τα κράτθ-μζλθ. Ο κίνδυνοσ ότι θ ελλθνικι χρεοκοπία κα προκαλζςει κλυδωνιςμοφσ ςτο ευρωπαϊκό τραπεηικό ςφςτθμα κα ζχει ελεγχκεί. Aναταραχή ςτο εςωτερικό Η λφςθ αυτι δεν κα αποφφγει τθν αναταραχι ςτο εςωτερικό τθσ χϊρασ. Σο ελλθνικό Δθμόςιο πικανόν να μθν ζχει επαρκι χριματα να πλθρϊςει μιςκοφσ, ςυντάξεισ και άλλεσ υποχρεϊςεισ του για να δουλζψει θ κρατικι μθχανι. Για να αντιμετωπίςει τθν ζκτακτθ αυτι κατάςταςθ πικανόν να πλθρϊνει με πιςτοποιιςεισ οφειλισ (ομόλογα) τουσ υπαλλιλουσ, οι δθμόςιεσ επιχειριςεισ τουσ εργαηομζνουσ, οι ιδιωτικζσ επιχειριςεισ τουσ προμθκευτζσ τουσ. Πικανόν να υπάρξει τότε επζμβαςθ εκ μζρουσ είτε του προςωρινοφ μθχανιςμοφ (EFSF) είτε τθσ Ευρωπαϊκισ Κεντρικισ Σράπεηασ για τθ χρθματοδότθςθ των τραπεηϊν και εμμζςωσ του ελλθνικοφ Δθμοςίου. τόχοσ τθσ κα είναι να οδθγθκεί ομαλά θ Ελλάδα ςτθν προβλεπόμενθ από το Μόνιμο Μθχανιςμό (ESM) διαδικαςία που κα αποφαςίςει οριςτικά για τθ μελλοντικι εξζλιξθ. Εάν, τζλοσ, θ Ευρωηϊνθ δεν ςυμφωνιςει ςε παρζμβαςθ, όπωσ ςτισ παραπάνω περιπτϊςεισ, και ςυνεχίςει να αρνείται τθν πλθρωμι των δόςεων, θ Ελλάδα κα κθρφξει ςτάςθ πλθρωμϊν και κα διαπραγματευτεί τουσ όρουσ τθσ χρεοκοπίασ τθσ. Θα είναι μια μθ ελεγχόμενθ χρεοκοπία. Οι δανειςτζσ κα απαιτοφν το ςφνολο του οφειλόμενου ποςοφ χωρίσ εκπτϊςεισ και αναβολζσ με κάκε δυνατό τρόπο. Η Ελλάδα κα αποκοπεί από τισ διεκνείσ ςυναλλαγζσ για πάρα πολφ χρόνο. Σθν εικόνα των πικανϊν εξελίξεων κα πρζπει να ςυμπλθρϊςει θ διαπίςτωςθ, ότι θ Ελλάδα κα είναι ςυνεχϊσ εκτεκειμζνθ ςτον κίνδυνο ενόσ απρόβλεπτου ι τυχαίου γεγονότοσ. Μια νζα διεκνισ φφεςθ, μια νζα διεκνισ τραπεηικι κρίςθ, ζντονεσ διαφορζσ μεταξφ των μελϊν τθσ Ζνωςθσ για τθν οικονομικι διακυβζρνθςθ τθσ Ευρωηϊνθσ κα αυξιςουν το αίςκθμα τθσ αναςφάλειασ και κα επθρεάςουν αρνθτικά τθ ςυμπαράςταςθ ςτα προβλιματά μασ. Σο ςυμπζραςμα από τθν εξζταςθ των διαφόρων ςεναρίων είναι ότι θ ομαλι πορεία τθσ χϊρασ προχποκζτει τθν ομαλι καταβολι των δόςεων από τουσ δανειςτζσ και τθν ανταπόκριςι μασ ςτουσ όρουσ που μασ ζχουν τεκεί. Κάκε παραςπονδία μάσ οδθγεί ςε αυςτθρότερθ εποπτεία. Κάκε βελτίωςθ που πετυχαίνουμε αυξάνει τθ διαπραγματευτικι μασ δφναμθ. Η ςυνάντθςθ τθσ κ. Μζρκελ με τον πρωκυπουργό τθν περαςμζνθ Σρίτθ το επιβεβαίωςε. «Εάν κζλετε να ςασ ςτθρίξουμε πάρετε όλα τα μζτρα», ιταν θ επωδόσ τθσ καγκελαρίου, φιλικι αλλά αποφαςιςτικι. Αποτελοφν, τζλοσ, δονκιχωτιςμοφσ οι απόψεισ, ότι πρζπει να απεγκλωβιςτοφμε από τθ ςυμπαράςταςθ τθσ Ευρωηϊνθσ, να μιμθκοφμε το παράδειγμα τθσ Αργεντινισ «που τα πάει καλά», να «ποφμε όχι» ςτουσ δανειςτζσ μασ, να επαναδιαπραγματευτοφμε το ςφνολο του προβλιματοσ με τθν Ευρωηϊνθ. Η ζξοδοσ από τθν ΟΝΕ πρζπει να αποφευχκεί με κάκε τρόπο. Θα είναι καταςτροφικι. Σο ερϊτθμα, αν μποροφμε να αλλάξουμε τουσ καταπιεςτικοφσ όρουσ, ϊςτε να περιορίςουμε τθ δυςτυχία που προκαλοφν, ζχει απαντθκεί μζχρι ςιμερα από τισ εξελίξεισ. Σόςο θ ςυμφωνία του Ιουλίου όςο και θ άρνθςθ αποδοχισ των ελλθνικϊν κζςεων τον επτζμβρθ ζδειξαν ότι κάκε διαπραγμάτευςθ χρειάηεται επιδόςεισ που πείκουν και μελετθμζνα ςχζδια. Αν αυτό δεν ςυμβαίνει, οδθγείται ςε αδιζξοδο. Θα πρζπει με τθν κατάλλθλθ προετοιμαςία να επιδιϊξουμε μια ςυμφωνία, που μπορεί να εκπλθρωκεί ςε όφελοσ όλων, αλλά και τθσ χϊρασ μασ. Η ανάπτυξθ να αποκτιςει πολφ μεγαλφτερθ ςθμαςία. Σα μζτρα να είναι δικαιότερα για τα χαμθλότερα ειςοδιματα. Χρειάηεται μια διαφορετικι προςζγγιςθ από εκείνθ που ακολουκιςαμε μζχρι τϊρα.
Δεν υπάρχουν γζφυρεσ; Οι ςυνεχείσ διαςκζψεισ πρωκυπουργϊν και υπουργϊν Οικονομικϊν δεν μποροφν να οδθγιςουν ςε αλλαγζσ πολιτικισ. τα υμβοφλια δεν υπάρχει χρόνοσ ςυηιτθςθσ. Όλα ζχουν ςχεδόν λεπτομερειακά προετοιμαςτεί. Για οτιδιποτε καινοφργιο οι ςυμμετζχοντεσ κρατοφν τα χαρτιά τουσ κλειςτά. Κοινά ςχζδια προκφπτουν όταν οι υψθλοφ επιπζδου κφριοι ςυνεργάτεσ των πολιτικά υπευκφνων ςυηθτοφν βάςει οδθγιϊν ελεφκερα, μακριά από κάμερεσ, χωρίσ δθλϊςεισ, αλλά με εξονυχιςτικι διερεφνθςθ όλων των δυνατοτιτων. Βζβαια ςυηθτοφν ςυγκεκριμζνα ςχζδια και όχι αόριςτεσ επικυμίεσ ι πολιτικά ευχολόγια. Για να ενταχκεί θ χϊρα ςτθν ΟΝΕ υπιρχε μια ςυνεχισ προπαραςκευαςτικι άτυπθ επαφι και ελεφκερθ ςυηιτθςθ των ςυνεργατϊν και των υπουργϊν επί χρόνια. ιμερα μοιάηει να μθν υπάρχουν γζφυρεσ. Γζφυρεσ υπάρχουν, όταν αναγνωρίηεισ το πρόβλθμα του ςυνομιλθτι ςου. Σο κζμα που απαςχολεί τισ χϊρεσ του Βορρά είναι ο ορατόσ κίνδυνοσ να τισ παραςφρουν οι χϊρεσ τθσ περιφζρειασ ςτθν κρίςθ τουσ. Πρζπει να τισ πείςουμε, ότι μασ ενδιαφζρει να αντιμετωπίςουμε αποτελεςματικά τθν κρίςθ. Είχαμε υποςχεκεί τον Φεβρουάριο του 2010 αποκρατικοποιιςεισ. Δεν προχϊρθςαν ακόμθ. Είχαμε προτείνει πωλιςεισ περιουςιακϊν ςτοιχείων φψουσ 50 δις. Δεν ζχουμε καταφζρει να ςυμπλθρϊςουμε το ποςό του 1 δις. Δεν αξιοποιιςαμε το ΕΠΑ. Η Ελλάδα ζχει δθμιουργιςει τθν πεποίκθςθ ςτουσ δανειςτζσ τθσ ότι δεν τθρεί τισ υποςχζςεισ τθσ ελπίηοντασ να βολευτοφν τα πράγματα κατά τον ζνα ι άλλο τρόπο χωρίσ τομζσ. Χρειάηονται ζκτακτεσ διαδικαςίεσ και ζκτακτθ προςπάκεια. Εάν προωκοφνται τα κζματα με τισ ςυνθκιςμζνεσ γραφειοκρατικζσ μεκόδουσ το αποτζλεςμα κα παραμείνει μθδενικό. Μθδενικι όμωσ κα είναι και θ ςυμπαράςταςθ ςε μασ. Η προοπτικι τθσ ανάκαμψθσ κα παραμείνει ηωντανι αν δουλζψουμε με ςυνζπεια, ςχζδιο και κζλθςθ. Είναι καιρόσ λοιπόν να ςταματιςουν οι αυταπάτεσ για τισ δυνατότθτζσ μασ, οι νομικιςμοί, οι επικλιςεισ των αρχϊν και αξιϊν τθσ Ζνωςθσ, για τισ οποίεσ πρϊτοι εμείσ αδιαφοροφμε. Δεν μασ ταιριάηει το ςφνδρομο τθσ ςτρουκοκαμιλου που κρφβει το πρόςωπό τθσ γιατί δεν αντζχει να βλζπει τθν πραγματικότθτα. Ασ δοφμε με ειλικρίνεια και αυτογνωςία τθν κατάςταςθ. Μόνο ζτςι κα διαμορφϊςουμε τα μζςα να τθν αντιμετωπίςουμε.