Poljoprivreda i turizam šansa za razvoj opštine Bač

Marina Balaban

Brojni su turistički resursi Opštine Bač. Kroz bačku opštinu Dunav protiče u dužini od 43 km. Na njegovim obalama podignute su reprezentativne čarde. Na jezeru Provala, podignuti su brojni sportski sadržaji i najlepše kupalište u opštini. U Opštini Bač su Bačka tvrđava iz XIV veka, Manastir Bođani i Franjevački samostan. Tursko kupatilo, gradska kapija „Šiljak“, pravoslavne crkve u Baču, Plavnoj, Vajskoj i Malom Baču, evangelistička crkva u Selenči, katoličke u Baču, Vajskoj, Selenči i Plavnoj, Bačkom Novom Selu, te Kapela Sv. Antuna na desnoj obali nekadašnje reke Mostonge, prava su riznica sakralnih i kulturnih spomenika na ovom području.

U Selenči se nalazi Centar za organsku proizvodnju koji je uticao na razvoj sektora organske poljoprivrede. Obezbeđivanje kvalitetnog proizvoda, usaglašenog sa savremenim svetskim standardima zdrave hrane, ekologije i zaštite životne sredine, misija su ovog centra. Metle proizvođača iz Selenče su u Srbiji među najznačajnijim domaćim izvoznicima sirkovih metli na evropsko tržište.

Opština Bač je domaćin jedinstvenih sportskih manifestacija „Triatlon“ i biciklističke trke „Ciklo Bač“ dužine 15 i 25 kilometara, čime je iskorišćen potencijal Bača koji se nalazi na ruti „EuroVelo 6“ za promociju kulturnog nasleđa i Dunava kao prirodnog kapaciteta za razvoj rekreativnog turizma.

Doskorašnje direktorica Turističke organizacije, danas zamenik predsednika Opštine Bač, diplomirani menadžer u turizmu sa dugogodišnjim stažom u turističkoj privredi, gospođa Marina Balaban, ne krije da se sve više otkrivaju potencijali Bača, kao i da će na novoj poziciji nastojati da ovu oblast privrede unapredi još boljim uvezivanjem svih resursa ovoga kraja. - Raduje me što je pokrenuto dosta značajnih pitanja vezanih za razvoj sela, pre svega o usporavanju odlaska mladih i povratka onih koji su otišli. Drago mi je da mogu da pozdravim ideju osnivanja turističkih zadruga, meni posebno dragu, jer sam iz turističke struke, i niz godina se bavim razvojem turizma u našoj opštini. Bač se ubraja u jednu od prioritetnih opština, s obzirom da je pogranična, na nepunih 15 km od Dunava, da ima prirodnu granicu sa Republikom Hrvatskom, i da je ozbiljan kandidati za upis na UNESCO-ovu listu za svetsku kuturnu baštinu. Predaja nominacionog dosijea je u završnoj fazi. Iskreno se nadam da je to šansa, a izazov je sigurno za ovu lokalnu zajednicu, koja je odavno prepoznala da je pored poljoprivrede kao osnovne delatnosti stanovnika opštine Bač, turizam ozbiljan faktor razvoja. Izuzetno mi je drago što imamo jednu novu ideju koju ćemo razraditi zajedno sa Nacionlnim timom za preporod sela, koju podržava Vlada Srbije, a podrška lokalne zajednice i svih građana ove opštine neće izostati - istakla je Marina Balaban.

Poslednjih godina težište turističkih aktivnosti Bačana su usmerene na promociju kulturnog turizma. Malo je poznata činjenica da je obala Dunava, koja pripada Opštini Bač jedna od najdužih u Vojvodini. Mogućnosti njenog korišćanja su velike, a do sada su samo neke od njih realizovane. Za izradu pristana i malih marina potrebna su velika ulaganja. Prvi korak koji je Opština Bač preduzela je rad na infrastrukturnim projektima radi oživljavanja Dunava i poteza kroz koji prolazi atraktivna staza „EvroVelo 6“ za čiju je rekonstrukciju Pokrajinska vlada izradila projektno-tehničku dokumentaciju.

Najveći čuvar starih i autohtonih rasa Srbije

Slobodan Simić

„Iskusite svet za koji ste pretpostavljali da je nestao pre najmanje 50 godina. Otvorite oči i vidite netaknutu krivudavu reku kako teče kroz široku niziju. Njen mirni tok označava opušteni tempo života. Drvena kula osmatračnica je obeležje ovog područja sa koje pogled ide preko reke i preko ogromnog pašnjaka, gde stare rase kao što su svinja mangulica i impresivni podolski bik pasu u divljini. Sama priroda daje ukusnu, zdravu hranu koja se priprema na otvorenoj vatri. Meštani vam sa osmehom služe domaće poslastice kao što su gulaš od podolca ili nenadmašni riblji paprikaš. Prodaja kulena, slanine, kobasica i dobre domaće rakije omogućava vam da ukus Zasavice ponesete sa sobom kući“, reči su kojima domaćini, iz „Pokreta gorana“ Sremske Mitrovice, pozivaju goste da posete čudesno mesto Zasavicu, jedan od 75 specijalnih rezervata prirode u Srbiji, po mnogo čemu jedinstven. Slučaj je hteo da gospodin Slobodan Simić, predsednik „Pokreta gorana“, kao gost u Zasavici, umesto „neke“ bare uoči rečicu dugu 33 kilometra i prostor prebogat životom. Prelomna godina za Zasavicu je naredna, 1997., i njeno stavljanje pod zaštitu države kao prirodno dobro od izuzetnog značaja za Republiku - I kategorije, sa površinom od 671 ha u drugom režimu zaštite i zaštitnom zonom od 1.150 ha. Za upravljače ovog područja proglašeno je UG „Pokret gorana“, prva nevladina organizacija koja upravlja jednim specijalnim rezervatom i baveći se zaštitom prirode i kao staraoci i upravljači. Očuvanje starih i authotnih rasa u svetu je odavno prepoznato kao jedno od najvažnijih u sferi očuvanja i razvoja biodiverziteta. Prvi koji je ovim počeo da se bavi u Vojvodini, još 1998., bio je „Pokret gorana“ sa njegovim čelnim čovekom, gospodinom Slobodanom Simićem, i da osim brige o starim rasama posvećeno radi na širenju svesti o njihovom očuvanju i brojčanom uvećanju. Ove rase nastale na našoj teritoriji, uprkos skromnim proizvodnim parametrima krase otpornost na bolesti i nezahtevni uslovi držanja i ishrane. Ovakve rase čine i kulturno-istorijski kontinuum jednog naroda, pa se njihovo očuvanje nameće kao prioritet, a oni koji se ovim plemenitim poslovima bave, dobijaju na značaju, kako u zemlji Srbiji, tako i u međunarodnim intitucijama i organizacijama.

Zahvaljujući toj i takvoj filozifiji, ali i ljubavi, nužnog preduslova za ovu delatnost, ovo područje već dve decenije ima značajnu ulogu u očuvanju autohtonih vrsta. Program zaštite genetičkih resursa starih rasa domaćih životinja je iz perspektive razvoja turizma posebno interesantan zbog domaćih tradicionalnih prozvoda, njihovog specifičnog ukusa i kvaliteta mesa, kao i sve veće tražnje za ekološkim proizvodima.

Projekat je započet dolaskom prvih primeraka mangulica iz Poljoprivredne škole u Rumi. Rezultat toga je ne samo od nestanka sačuvana mangulica - sremska crna lasa, već i mnogostruko uvećanje broja

Najveći čuvar starih i autohtonih rasa Srbije

jedinki širom Vojvodine. Programom očuvanja životinjskih vrsta obuhvaćeni su i podolci, a prvi primerci stigli su tokom proleća kao poklon ekologa iz Mionice Pece Petrovića. Podignuta je druga u svetu farma muznih magarica (reč je o autohtonom balkanskom magarcu), koja je zahvaljujući proizvodnji magarećeg sira - za sada najskupljeg na svetu, postala dobro poznata na svim meridijanima. Prvi pastuv bosansko brdskog konja na Zasavicu je stigao pre desetak godina iz Bosilegrada, a ženka iz banatske Bele Crkve. Danas na pašnjaku Valjevac živi oko 1.000 jedinki različitih životinja i preko osamdeset domaćih brdskih konja. Pašnjak životinjama obezbeđuje sve, od ishrane do hlada. Čovek je intervenisao kopanjem arterskog bunara, kako bi njegovim stanovnicima obezbedio vodu u svim uslovima.

Zaštićeno područje je sastavni deo ruralnog predela. Lokalni poljoprivrednici uključenji u upravljanje, imaju koristi od Rezervata preko ponude svih vrsta usluga za turiste.

SRP Zasavica je stanište za 310 vrsti gljiva, 46 vrsti mahovina, preko 800 vrsti viših biljaka, od kojih se neke nalaze u Crvenoj knjizi flore Srbije. Zasavica je stanište i za 190 vrsta ptica, 25 vrsta riba (poseban raritet rezervata je prisustvo globalno ugrožene vrste Umbra krameri), 56 vrsta dnevnih leptirova, 27 vrsta vodozemaca i gmizavaca i za preko 500 vrsta različitih beskičmenjaka. Sisari su zastupljeni sa 65 vrsta, od čega je 60 u kategoriji ugroženisti na nivou Evrope, dve su ranjive, a pet ugrožene vrste. Od 2004., u okviru projekta povratka iščezle vrste u Srbiju, reintrodukovan je evropski dabar. Broj dabrova prisutnih oko tokova velikih reka Dunava, Save i Morave, već je početkom XIX veka bio u opadanju. Početkom XX veka odstreljen je poslednji primerak, čime je ova evropska vrsta nestala sa teritorije Srbije. Zahvaljujući projektu realizovanom u saradnji Biološkog fakulteta u Beogradu, Asocijacije iz Bavarske i SRP Zasavica, u Zasavicu, i delom Obedsku baru, puštene su četiri porodice i singlovi, ukupno 31 dabar.

U Zasavici je novootkrivena 21 vrsta (20 invertebrata i jedna alga) za Srbiju i Balkan, dok se četiri vrste nalaze na Svetskoj crvenoj listi, 37 vrsta su na Evropskoj crvenoj listi kao i veliki broj endemičnih vrsta. Sva dosadašnja istraživanja su pokazala da je prostor rezervata značajno mesto za očuvanje nacionalnog i međunarodnog specijskog diverziteta. Zbog svojih prirodnih vrednosti Zasavica je na međunarodnom planu proglašena za IBA područje (među 43 značajna područja za ptice), za PBA područje (jedan od 40 odabranih područja za dnevne leptirove), kao i za IPA područje (jedno od 61 značajnih botaničkih područja) u Srbiji.