PRO ZDROWIE 7 by DOBRY DOM

WYDANIE nr 1 (7) 2016

bezpĹ&#x201A;atny Magazyn szpitala specjalistycznego

Good Night

Cutie&Classy

Ines odwiedź nas na www.bellamy.pl i dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Bellamy ul. Składowa 4, 38-540 Zagórz, tel. +48 13 44 40 156, kom. 533 994 698, www.bellamy.pl. biuro@bellamy.pl

| OD REDAKCJI

nasi eksperci

dr n. med.

lek. med.

specjalista neonatologii i chorób dziecięcych, kierownik Oddziału Neonatologicznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie

specjalista chorób dziecięcych, nefrolog, kierownik Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Janusz Witalis

Czym jest apetyt? Według naukowców – psychologicznym zapotrzebowaniem na jedzenie. Podobno mają na niego wpływ nasze emocje. Istnieje również teoria, że skłonność do spożywania np. tłustych potraw jest uwarunkowana genetycznie. Osobiście jednak najbardziej podoba mi się myśl, że apetyt to nic innego jak nasza wewnętrzna siła i chęć, która popycha nas do poznawania rzeczy nowych, pięknych i... apetycznych! Jedno jest pewne – warto go rozwijać, a idealną okazją do tego będzie z pewnością I Festiwal Kulinarny dla Mam MAMY APETYT, który organizuje szpital PRO-FAMILIA. Rozpocznie się on już 1 kwietnia i potrwa cały miesiąc. Inspirujące spotkania, warsztaty, a w dwunastu rzeszowskich restauracjach specjalne karty menu, skomponowane z myślą o zdrowej, bezpiecznej i wartościowej diecie kobiet w ciąży i w okresie karmienia. Brzmi apetycznie, prawda? Dlatego już dziś z przyjemnością zapraszam Państwa do wzięcia udziału w tej wyjątkowej akcji, o której więcej przeczytacie na łamach najnowszego wydania magazynu PRO ZDROWIE. Życzę Państwu apetycznej wiosny!

Grzegorz SITEŃ

lek. med.

specjalista chirurgii plastycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

dermatolog, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

lek. dent.

lek. med.

MAREK PAUL

Małgorzata Tkaczuk-Płocica specjalista stomatologii dziecięcej ze Stomatologii PRO-FAMILIA

Barbara Piekło dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Aleksandra Szczepańska

MACIEJ WĘGLARZ specjalista kardiolog, ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Barbara Puk położna, Certyfikowany Doradca Laktacyjny ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Dominika Czapkowska redaktor naczelna magazynu PRO ZDROWIE

Ewelina Rusinek położna ze Szkoły Rodzenia PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Katarzyna Lew położna ze Szkoły Rodzenia PRO-FAMILIA w Rzeszowie

MARZENA JAROSZ

DAWID KISIEL

psycholog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

trener personalny, wicemistrz Polski w męskiej sylwetce „fitness”

gwarancja jakości

Salon Kuchni NOLTE Rzeszów, Al. Niepodległości 1 tel. 500 079 702

www.nolte-rzeszow.pl

| W NUMERZE

TEMAT NUMERU 20. Mleczaki na piątkę. Jak dbać o zęby najmłodszych?

Co nowego w PRO-FAMILII? 8. Silny głos poparcia. Starania o kontrakt z NFZ. 12. PRO-FAMILIA liderem regionu! Prestiżowe statuetki „Gazety Codziennej Nowiny” rozdane! 18. Nowoczesna diagnostyka wątroby. Pierwsza w regionie pracownia Elastografii SWE już otwarta.

DZIEJE SIĘ 14. Mamy apetyt.

1 kwietnia rusza I Festiwal Kulinarny dla Mam 78. Kulturalne co nieco. Co warto zobaczyć w Rzeszowie?

STREFA DZIECKA 24. Poród to dla dziecka

SPIS TREŚCI 6

rewolucja. Najważniejszy krok w dorosłość. 28. Bliskość kontra ból. Niefarmakologiczne sposoby na ból. 30. Sezon na infekcje. Jak skutecznie sobie z nimi radzić?

MISJA ZDROWIE

PSYCHOLOGIA

36. Do porodu przygotujesz

56. Sztuka kompromisu.

się w szkole rodzenia. Szkoła dla rodziców. 40. Nie ma lepszego pokarmu niż od mamy. Dlaczego karmienie naturalne jest tak istotne? 49. Komórki macierzyste nie tylko z krwi pępowinowej. Co skrywa sznur pępowiny? 54. Miażdżyca – choroba cywilizacyjna XXI wieku. Ważna profilaktyka.

Jak rozwiązywać konflikty?

BĄDŹ FIT! 58. Śniadanie idealne.

Źródło energii na cały dzień. 60. Rozkręć swój metabolizm na wiosnę! Jak przyspieszyć przemianę materii? 66. 6 faktów o jodze. Dla wszystkich, bez względu na wiek.

WARTO WIEDZIEĆ

MODA & URODA

34. Kiedy wybierasz się

62. Liposukcja Sposób na smukłą sylwetkę. 64. Cel: gładka skóra na dłużej. Jak przywrócić jej zdrowy wygląd?

na spacer. Jak się przygotować i co ze sobą zabrać na wyprawę z maluszkiem? 44. Karmienie. Akcesoria, które mogą ci się przydać. 68. Nowy rok – nowe przepisy dla rodziców. Zmiany w prawie, które warto znać. 80. Bestsellery. Produkty, na które musisz zwrócić uwagę.

KULINARIA 74. Odmieniony

smak świąt. Wielkanoc to idealny czas na kulinarne eksperymenty.

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? ŁÓDŹ

Silny głos poparcia Czym musi się wyróżniać szpital, aby pacjenci go lubili, co musi zrobić personel, aby zyskać ich zaufanie? Nasuwa się tu jedna odpowiedź: bezpieczeństwo i fachowa opieka medyczna! Czy jednak na pewno nie można zrobić więcej? Łódzka Pro-Familia nadal szuka sposobów, aby podnosić jakość prezentowaną przez szpital.

Bezpieczeństwo i fachowa opieka

– Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA w Łodzi to miejsce, gdzie pacjent jest najważniejszy – mówi prof. dr hab. Dariusz Borowski, dyrektor ds. medycznych. – Tak jest również w sprawie podpisania przez Łódzki Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia kontraktu z naszym szpitalem. W obronie prawa przyszłych mam do samodzielnego wyboru miejsca, w którym ma urodzić się nowy człowiek, licznie stanęły nasze pacjentki. Wszystkie panie podkreślają, że priorytetem jest bezpieczeństwo kobiety i dziecka. Słyszymy również, że nie bez znaczenia pozostaje komfort

w tym pięknym, acz trudnym okresie. Każdego dnia robimy wszystko, aby rodzące mamy czuły się u nas jak najlepiej. Tylko przez pierwsze pięć miesięcy działalności szpitala przywitaliśmy na świecie blisko 600 dzieci! To nasz największy sukces – dodaje prof. dr hab. Dariusz Borowski. Szpital działa na poziomie trzeciego stopnia referencyjności na wszystkich trzech oddziałach: położniczo-ginekologicznym, neonatologicznym z intensywną opieką medyczną oraz anestezjologicznym. Co oznacza, że posiada kompetencje do opieki nad najtrudniejszymi przypadkami. Pracują tu cenieni w regionie specjaliści mający opinię pasjonatów swojego zawodu, którzy do dyspozycji mają najnowocześniejszy sprzęt. Pacjentki to widzą. „I my chcielibyśmy podziękować całemu personelowi PRO-FAMILIA! Dzięki Wam Lenka przyszła na świat cała i zdrowa. To prawdziwa przyjemność witać nowego członka rodziny, będąc otoczoną tak wspaniałymi lekarzami, położnymi, pielęgniarkami i całym pozostałym personelem. Dzięki Wam czułam się bezpiecznie, a córka od narodzin była otoczona troskliwą opieką. Serdecznie dziękujemy!” - napisała do personelu szpitala pani Małgorzata. Takich opinii i podziękowań jest mnóstwo.

PRO-FAMILIĘ w staraniach o kontrakt licznie wspierają nie tylko pacjentki, lecz także

fundacje, które współpracują ze szpitalem.

Na zdjęciu prezes Fundacji Gajusz Tisa Żawrocka-Kwiatkowska, która swoje poparcie dla szpitala wyraziła w rozmowie z reporterem TVP INFO podczas programu interwencyjnego.

Na zdjęciu prof. Dariusz Borowski – dyrektor medyczny szpitala w rozmowie z Anną Leder – rzecznikiem łódzkiego oddziału NFZ.

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? ŁÓDŹ

Na zdjęciu mieszkająca pod Mediolanem pani Elena Da Ros ze swoją śliczną córeczką Esterką, która przyszła na świat w PRO-FAMILII.

Tylko przez pierwsze 5 miesięcy działalności szpitala

przywitano na świecie ponad 600 dzieci!

Pacjentki czekają na kontrakt

Czego więcej trzeba, aby każda kobieta bez względu na status społeczny i materialny mogła urodzić w jak najlepszych warunkach? – Potrzebujemy umowy z NFZ, aby każda kobieta mogła bezpłatnie korzystać z usług naszego szpitala w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Barierą nie do pokonania może być przecież dla wielu rodzin koszt, jaki musiałyby ponieść w innym przypadku. 16 lutego 2016 przekazaliśmy Narodowemu Funduszowi Zdrowia petycję podpisaną przez 4648 osób drogą internetową i 1245 podpisów papierowych. Tak silne poparcie dla szpitala upewnia nas, że nasza praca ma sens, że jeste-

śmy potrzebni mieszkankom województwa łódzkiego. To nasz ogromny sukces – przekonuje dyrektor szpitala Marta Skórzak.

Liczne sukcesy

Szpital PRO-FAMILIA ma na swoim koncie także inne sukcesy. Od początku działalności współpracuje z Fundacją Gajusz, wspierając ją w bardzo ważnej inicjatywie, jaką jest hospicjum perinatalne. Celem działalności fundacji jest pomoc rodzinom, w których wykryto u dziecka wadę letalną. – Każde dziecko zasługuje na imię, miłość, miejsce w rodzinie. Wszyscy są przerażeni, często pod presją czasu i nie zawsze przygotowanych ginekologów. Nie otrzymują informacji, dokąd mogą się zgłosić po pomoc. Nasza współpraca jest pięknym dopełnieniem – wyjaśnia prezes fundacji Tisa Żawrocka-Kwiatkowska. Personel szpitala wraz z fundacją stworzył w szpitalu specjalnie wyposażony pokój, gdzie rodziny mogą być z dzieckiem, przekazywać sobie miłość i wsparcie w godnych, intymnych warunkach. To niejedyna organizacja, z którą szpital współpracuje. Razem z Fundacją Rodzić po Ludzku w połowie marca wspólnie organizuje TYDZIEŃ GODNEGO PORODU (7–13.03.2016). W ramach tej inicjatywy odbędą się spotkania m.in. z kobietami w ciąży dotyczące standardów opieki okołoporodowej oraz praw pacjentów.

logicznego z intensywną opieką medyczną w PRO-FAMILII oraz członek Fundacji Wspierając Cud. Łódzka Pro-Familia nawiązała również współpracę z Polskim Związkiem Głuchych i wdraża procedury mające na celu stworzenie godnych warunków i jak najlepszej opieki okołoporodowej dla tej szczególnej grupy pacjentek, tj. pacjentek głuchych. Szpital planuje zadbać także o pacjentki niewidome i niedowidzące.

Wspierając cud

– Nie ustajemy w staraniach o dobro pacjentek i ich pociech. Dlatego podjęliśmy również współpracę z Fundacją Wspierając Cud – wyjaśnia dyrektor szpitala Marta Skórzak. Celem obranym wspólnie przez fundację i szpital jest bezpieczna ciąża, komfort psychiczny kobiety na jej każdym etapie oraz zapewnienie oparcia w sytuacji, gdy w rodzinie pojawia się wcześniak. Razem z fundacją organizują w każdy ostatni czwartek miesiąca spotkanie ze specjalistami w różnych dziedzinach ważnych dla kobiet ciężarnych i świeżo upieczonych rodziców. – Spotkania cieszą się ogromną popularnością, a to dla nas powód do dumy – mówi dr Paweł Krajewski, ordynator oddziału neonato-

Naprotechnologia – z myślą o rodzinie

Z myślą o rodzinie w szpitalu została otwarta Poradnia Naprotechnologii – nowoczesnej medycyny prokreacyjnej. Naprotechnologia to gałąź medycyny polegająca na indywidualnym podejściu do każdego pacjenta, spersonalizowaniu leczenia oraz na rzetelnej diagnostyce obejmującej różne układy naszego organizmu. Tekst: Aneta Juśkiewicz Zdjęcia: Agnieszka Bohdanowicz

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? RZESZÓW

PRO-FAMILIA

liderem regionu!

I miejsce w kategorii Medycyna – Wysoki Standard Opieki Pediatrycznej zdobywa... Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA w Rzeszowie – taki werdykt usłyszeli goście zebrani na uroczystej gali plebiscytu „Lider Regionu”, która 3 marca odbyła się w restauracji Lukr. Ten prestiżowy ranking od lat organizowany jest przez „Gazetę Codzienną Nowiny”.

odczas uroczystej gali Nowin statuetkami Lider Regionu zostało uhonorowanych 36 wyróżniających się znakomitymi osiągnięciami firm i instytucji, które przyczyniają się znacząco do rozwoju Podkarpacia, i z których wszyscy mieszkańcy Podkarpacia mogą być dumni. Wśród laureatów znalazł się również Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA, który został doceniony za wprowadzenie wysokiego standardu opieki pediatrycznej. Statuetkę z rąk redaktora naczelnego „Gazety Codziennej Nowiny” Stanisława Sowy odebrał doktor Grzegorz Siteń, ordynator Oddziału Pediatrycznego. – Jesteśmy niezwykle dumni, że PRO-FAMILIA zdobyła nagrodę w tak ważnej kategorii. Zwłaszcza że nasz oddział pediatryczny jest oddziałem stosunkowo młodym, a już, po tak krótkim czasie działalności wysunął się na prowadzenie, zdobywając 1. miejsce w regionie – mówił doktor Siteń.

Pediatria na medal

Komfortowe pokoje z łazienkami, pełne zaplecze diagnostyczne, zespół specjalistów i przestronna sala wypoczynkowa z huśtawką i ścianą do malowania – to z pewnością największe atuty Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA. – Nasza pediatria została stworzona z myślą o komforcie i samopoczuciu naszych najmłodszych pacjentów. Dlatego tak dużą wagę przywiązujemy do wprowadzanych standardów medycznych, które każdego dnia doskonalimy i na bieżąco dostosowujemy do potrzeb

naszych podopiecznych, aby wraz z rodzicami czuli się u nas jak najlepiej – przekonuje dyrektor szpitala Radosław Skiba. Kolorowy oddział ma 14 miejsc dla chorych dzieci. Połowa łóżek przeznaczona jest dla najmłodszych pacjentów do trzeciego roku życia, a druga część dla starszych dzieci. Każdy z pokoi ma osobną łazienkę. – Na oddziale zajmujemy się leczeniem większości chorób wieku dziecięcego. Ponadto naszym pacjentom zapewniamy również specjalistyczną opiekę nefrologiczną, która obejmuje nie tylko zakażenia dróg moczowych, lecz także trudne choroby, m.in. kłębkowe zapalenie nerek czy przewlekłą niewydolność nerek. Co ważne, oddział posiada pełne zaplecze laboratoryjne, gdzie wykonywane są badania biochemiczne, mikrobiologiczne, morfologiczne, a także obrazowe – tłumaczy ordynator.

Od 31 grudnia oddział z kontraktem NFZ

W ramach kontaktu z NFZ od 31 grudnia oddział zapewnia bezpłatną opiekę medyczną wszystkim dzieciom, które zostaną skierowane na leczenie szpitalne. – Oddział uruchomiliśmy przed rokiem i bardzo się cieszymy, że od dwóch miesięcy, dzięki umowie z NFZ, możemy zapewniać naszym małym pacjentom kompleksową opiekę w ramach ubezpieczenia – dodaje dyrektor. Tylko przez pierwszy miesiąc działalności w ramach kontraktu z NFZ na oddział zostało przyjętych blisko 100 pacjentów. – Wielu pacjentów, z powodu braku miejsc, zostało skierowanych do nas z innych rzeszowskich szpitali. To bardzo ważna informacja, gdyż pokazuje, że nowy oddział dla dzieci był w naszym mieście bardzo potrzebny – podkreśla doktor Siteń.

Partnerskie podejście do rodziców

Szpital stawia także na partnerskie podejście do rodziców, którzy mają prawo do stałej obecności przy chorym dziecku. Na rodziców chcących zostać ze swoją pociechą na noc czekają rozkładane łóżka oraz wygodne fotele. Są udostępniane bezpłatnie. Ważnym miejscem na oddziale jest kolorowa sala wypoczynkowa, w której znajduje się m.in. huśtawka, czytelnia i ściana do malowania lub wyświetlania bajek. Wszystko po to, aby zminimalizować stres i zapewnić pacjentom oraz ich rodzicom jak najlepsze warunki. Tekst: Dominika Czapkowska

FOT. krzysztof kapica

Statuetkę „Lider Regionu” z rąk Stanisława Sowy, redaktora naczelnego „Gazety Codziennej Nowiny”, odebrał doktor Grzegorz Siteń, ordynator Oddziału Pediatrycznego.

FOT. Dominika Czapkowska

PRO-FAMILIA została doceniona za wprowadzenie wysokiego standardu opieki pediatrycznej w regionie.

FOT. krzysztof kapica

– Jesteśmy niezwykle dumni, że PRO-FAMILIA zajęła nagrodę w tak ważnej kategorii – mówił podczas gali doktor Siteń.

Joanna Kielar | www. lullabeestudio.PL

Kolorowy Oddział Pediatryczny w PRO-FAMILII od 31 grudnia 2015 r. posiada kontrakt z NFZ.

| DZIEJE SIĘ

Rusza I Festiwal Kulinarny dla Mam! Dwanaście rzeszowskich restauracji, a w każdej z nich specjalne menu dla mam w ciąży i w okresie laktacji. 1 kwietnia rusza I Festiwal Kulinarny dla Mam MAMY APETYT, w ramach którego odbędą się również bezpłatne warsztaty edukacyjne i konkursy. Organizatorem akcji jest Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Mądra dieta pomaga nie tylko zaopatrzyć organizm mamy w ciąży we wszystkie niezbędne elementy, ale wpłynie także na rozwój i prawidłową masę urodzeniową dziecka – przekonują dietetyczki dr Barbara Piekło i Klaudia Bielak.

Weź udział w bezpłatnych warsztatach –

MAMY APETYT!

Mama fit – powrót do formy po porodzie Spotkanie poprowadzi: dr Barbara Piekło, dietetyk Cafe Powoli, ul. Mickiewicza 4 16.04., godz. 11:00

Smaki i zapachy

Mądra dieta pomaga nie tylko zaopatrzyć organizm mamy w ciąży we wszystkie niezbędne elementy, ale wpłynie także na rozwój i prawidłową masę urodzeniową dziecka. Nie można zapominać również o tym, że wartościowe żywienie w okresie ciąży ma wpływ na bezpieczne jej przebycie i uniknięcie problemów zdrowotnych, takich jak: anemia, cukrzyca ciążowa, poranne nudności, zmęczenie czy zgaga. – Dlatego kobieta już na etapie planowania ciąży powinna zadbać o to, aby jej codzienny jadłospis składał się z pięciu posiłków bogatych w węglowodany złożone, pełnowartościowe białka, tłuszcze nienasycone, witaminy i składniki mineralne – wyjaśnia koordynatorka akcji, dr Barbara Piekło, dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA. – Chcąc propagować zdrowe nawyki żywieniowe wśród kobiet, postanowiliśmy zorganizować miejską akcję kulinarną wraz z rzeszowskimi restauratorami. Nasz cel to świetna zabawa smakami i zapachami, aby pokazać paniom, że zdrowa kuchnia może być ciekawa i naprawdę pyszna – dodaje koordynatorka.

12 smacznych miejsc

W ramach akcji przez cały kwiecień, w dwunastu rzeszowskich restauracjach i kawiarniach dostępne będzie specjalne menu dla kobiet w ciąży i w okresie laktacji. – W każdej restauracji propozycje potraw znajdą się na specjalnej karcie menu, więc mamy z łatwością znajdą przygotowane dla nich smakołyki. Dodatkowo restauracje biorące udział w naszej akcji zostaną na drzwiach wejściowych oznaczone specjalnym znakiem – Mamy Apetyt – mówi dr Barbara Piekło. – Wszystkie potrawy, które znajdą się w festiwalowym menu, będą składać się z bezpiecznych dla mam produktów. Nie zabraknie też pomysłów na ciekawe koktajle i kawy w wersji bezkofeinowej lub zbożowej, których gdy byłam w ciąży, szczególnie mi brakowało – dodaje dietetyczka. Pełna lista restauracji biorących udział w akcji na kolejnej stronie.

Jestem w ciąży – jem zdrowo i smacznie Spotkanie poprowadzi: dr Barbara Piekło, dietetyk Kawiarnia Hola Lola, ul. Mickiewicza 3 17.04., godz. 11:00 Żywienie malucha do 3. roku życia Spotkanie poprowadzi: lek. Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych, nefrolog Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA, ul. Witolda 6b 23.04., godz. 11:00 ZAPISY: redakcja@pro-familia.pl

Produkty zbożowe to podstawa

Jak więc powinna wyglądać dieta przyszłej mamy? Różnorodność spożywanych produktów ma w okresie ciąży jeszcze większe znaczenie niż przed jej rozpoczęciem. Podstawą wartościowej diety są produkty zbożowe, zwłaszcza te z pierwszego przemiału: makarony, kasze, pieczywo. Powinny stać się głównym źródłem energii. Na zdrowym talerzu mamy w ciąży nie zabraknie również produktów wysokobiałkowych: drobiu, chudego mięsa i wędlin. Warto, aby w ciążowym menu przynajmniej raz w tygodniu znalazła się gotowana wołowina, która jest bogatym źródłem żelaza. Nieodłącznym elementem prawidłowego menu są także tłuste ryby morskie, które są skarbnicą nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i białka, mleko oraz warzywa i owoce. Tekst: Dominika Czapkowska

Wygraj vouchery do restauracji! Obserwuj w kwietniu profil szpitala PRO-FAMILIA na Facebooku. Do wygrania zaproszenia do restauracji biorących udział w akcji: www.facebook.com/dlarodziny.szpitalprofamilia.

| DZIEJE SIĘ

Restauracje i kawiarnie

BIORĄCE UDZIAŁ W AKCJI MAMY APETYT W tych miejscach od 1 do 30 kwietnia znajdziesz specjalne menu dla mam w ciąży i w okresie karmienia!

Restauracja QCHNIA 13 ul. 3 Maja 13 tel. 531 169 125 www.qchnia13.pl

Cukiernia, Kawiarnia Słodkie Podarunki

ul. Kościuszki 5, tel. 17 871 33 62 www.facebook.com/cukierniaslodkiepodarunki/

Restauracja GRZESZNICY ul. 3 Maja 7 tel. 17 852 06 66 www.grzesznicy.eu

Restauracja RADOŚĆ

Rynek 2 tel. 17 773 12 20 www.restauracjaradosc.pl

Restauracja NIEBIESKIE MIGDAŁY

ul. 3 Maja 8, tel. 17 784 41 28 www.facebook.com/Niebieskie.Migdaly.Rzeszow

Kawiarnia STARY PIERNIK ul. Kościuszki 9 tel. 533 483 488 www.facebook.com/StaryPiernik-227082074166013

Restauracja KUK NUK ul. Matejki 4 tel. 533 219 000 www.kuknuk.pl

Kawiarnia Hola Lola

ul. Mickiewicza 3 tel. 730 119 180 www.facebook.com/holalolacafeandpub

Kawiarnia Powoli Cafe ul. Mickiewicza 4 tel. 608 772 400 www.powolicafe.pl

Kawiarnia Cafe Mimi ul. Strażacka 27 F tel. 884 061 600 www.mimicafe.pl

Restauracja Cafe&Restaurant PRO-FAMILIA ul. Witolda 6 b, tel. 17 773 58 96 www.rzeszow.pro-familia.pl/caferestaurant

Restauracja Chilita al. Rejtana 23 tel. 17 865 44 14 www.chilita.pl

PATRONAT MEDIALNY

MAMA 16

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? RZESZÓW

FOT. dominika czapkowska

Nowoczesna diagnostyka wątroby

Pierwsza w regionie pracownia Elastografii SWE już otwarta Nowoczesny aparat przeznaczony m.in. do badań marskości i włóknienia wątroby pozwala na bezpieczną i bezbolesną diagnostykę. Badanie od niedawna można wykonywać w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie. Badanie można wykonywać w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie. Koszt wykonania badania to 280 zł. Rejestracja: 17 773 57 00 www.rzeszow.pro-familia.pl

lastografia SWE nazywana bezinwazyjną biopsją wątroby jest przełomem w diagnostyce chorób wątroby – m.in. marskości i włóknienia. Badanie trwa zaledwie kilka minut, a po jego zakończeniu od razu znamy wyniki. Wykonywane jest specjalnie do tego przygotowanym aparatem USG wyposażonym w odpowiednią głowicę. – W odróżnieniu od inwazyjnej biopsji wątroby, której wykonanie obarczone jest ryzykiem groźnych powikłań, elastografia jest bezpieczna i zupełnie nieinwazyjna dla pacjenta – wyjaśnia chirurg Antoni Piwowoński, który wykonuje badanie w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA. Procedura elastografii SWE pozwala w sposób nieinwazyjny określić stopień włóknie-

nia wątroby w skali METAVIR, czyli tak samo jak biopsja. Na czym polega badanie? – Badanie nie różni się niczym od zwykłego badania USG. W trakcie jego wykonywania specjalna głowica emituje fale ultradźwiękowe. Na podstawie szczegółowej analizy prędkości rozchodzenia się fal, która zależy od sztywności narządu, lekarz ocenia stopień jego włóknienia, czyli poziom zaawansowania choroby – dodaje dr Piwowoński. Ważne jest, że podczas wykonywania badania lekarz dokładnie widzi miejsce poddawane analizie. Dzięki tak wnikliwemu obrazowaniu może wybrać najlepsze miejsce do wykonania pomiaru. Przekłada się to na większą wiarygodność testu oraz uniknięcie błędu – zaniżenia lub zawyżenia wyniku, powodowanego np. pulsującym naczyniem krwionośnym. – Dlatego elastografia SWE zarówno w Polsce, jak i na świecie uważana jest za jedną z najbardziej nowoczesnych, bezpiecznych, całkowicie nieinwazyjnych i wiarygodnych metod diagnostycznych. Z sukcesem wykorzystywana jest również w diagnostyce innych schorzeń, m.in. urazów ortopedycznych – podkreśla lekarz. Tekst: Dominika Czapkowska

| TEMAT NUMERU

Mleczaki na piątkę! Próchnica u dzieci i młodzieży to prawdziwa epidemia. Atakuje zęby mleczne, a potem przenosi się na zęby stałe. Jak pokazują najnowsze statystyki, z problemem boryka się aż 87% 6-latków! Podobnie sprawa wygląda u 12-latków. Co wpływa na rozwój choroby i jak można z nią walczyć? Rozmowa z lek. dent. Małgorzatą Tkaczuk-Płocicą, specjalistą stomatologii dziecięcej ze Stomatologii PRO-FAMILIA.

Pro Zdrowie: Co wpływa na rozwój próchnicy?

Małgorzata Tkaczuk: Próchnica jest chorobą twardych tkanek zęba i pojawia się w momencie, gdy procesy demineralizacji przeważają nad procesami remineralizacji. Na jej rozwój mają wpływ cztery czynniki,

które występują jednocześnie. Są nimi: podatność tkanek zęba, obecność bakterii w płytce nazębnej i na powierzchni zębów, substrat, czyli pożywka dla bakterii (najczęściej jest to cukier) oraz czas.

PZ: Na czym polega wspomniany proces zwany demineralizacją? M.T.: Bakterie obecne w jamie ustnej, dzięki pożywieniu, jakim jest sa-

charoza – dwucukier, produkują kwasy, które obniżają pH w jamie ustnej poniżej prawidłowego poziomu – 5,5. Ten kwaśny odczyn wywołuje demineralizację, czyli ucieczkę minerałów z zęba. Taki stan, wzmocniony brakiem prawidłowej higieny oraz częstym spożywaniem przez malucha słodyczy lub słodkich soków, prowadzi do próchnicy początkowej, a następnie do próchnicy zaawansowanej, która powoduje ubytek w tkance zęba.

lek. dent.

Małgorzata Tkaczuk-Płocica

specjalista stomatologii dziecięcej ze Stomatologii PRO-FAMILIA

Joanna Kielar | www. lullabeestudio.PL

PZ: Widoczne ubytki zwykle świadczą o bardzo zaawansowanej próchnicy.

M.T.: Tak, to prawda. Ubytki próchnicowe, które zauważa rodzic, zwykle są dużych rozmiarów i świadczą o bardzo dużym stopniu zaawansowania choroby. U dzieci i młodzieży cały okres rozwoju uzębienia trwa od niemowlęctwa do 15–16 roku życia. Przez cały ten czas zęby mleczne, a później zęby stałe w pierwszym okresie pobytu w jamie ustnej przechodzą proces dojrzewania i są o wiele bardziej podatne na próchnicę niż zęby starsze. Dlatego aby powstrzymać chorobę u swoich pociech, rodzice powinni już od najmłodszych lat dbać o odpowiednią dietę, prawidłową higienę jamy ustnej oraz fluoryzację wykonywaną regularnie w gabinecie stomatologicznym.

PZ:

Niestety, rodzice rzadko decydują się na leczenie mleczaków, w myśl zasady – przecież wypadną. M.T.: Czy mleczaki warto leczyć? To jedno z najczęstszych pytań, z którymi spotykają się specjaliści stomatologii dziecięcej. Odpowiedź jest tylko jedna – oczywiście! Zęby mleczne leczymy, i to

jak najszybciej. Próchnica w uzębieniu mlecznym ma bardzo dynamiczny przebieg i bardzo szybko prowadzi do powikłań, takich jak zapalenie miazgi zęba oraz ropnych stanów zapalnych tkanek otaczających, które nierzadko stają się źródłem bólu. Co więcej, stany zapalne wokół korzeni mogą uszkodzić zawiązki zębów stałych. Nie zapominajmy również o tym, że chore, nieleczone mleczaki są stałym siedliskiem bakterii, które rozsiewają się po całym organizmie. Ponadto już od 6 roku życia wyrzynają się zęby stałe, które mogą zarażać się próchnicą od chorych zębów mlecznych. To nie jest tak, że jesteśmy skazani na próchnicę. Jednak na zdrowe zęby trzeba pracować już od pierwszych dni życia dziecka.

| TEMAT NUMERU

PZ: Na co więc rodzice powinni zwracać szczególną uwagę, aby zapobiec rozwojowi choroby?

M.T.: Na każdą zauważoną zmianę w jamie ustnej dziecka. Wszelkie przebarwienia, plamki, a także zmiany pojawiające się na dziąsłach powinny być konsultowane z lekarzem stomatologiem. Dbajmy o profilaktykę, bo zawsze lepiej jest zapobiegać, niż leczyć. Zwracajmy szczególną uwagę na higienę jamy ustnej naszych pociech, ale również na to, co jedzą i piją.

PZ: Jak w takim razie powinna wyglądać prawidłowa profilaktyka? M.T.: Profilaktykę próchnicy rozpoczynamy już w okresie prenatalnym,

gdy mama jest w ciąży. Jak pokazują najnowsze badania, dziecko najszybciej zaraża się bakteriami od mamy i taty, m.in. poprzez pocałunek czy wzięcie do ust smoczka albo łyżeczki. Świadomi przyszli rodzice powinni więc zadbać o swoje zęby, aby zminimalizować ryzyko zarażenia dzieci próchnicą. Pamiętajmy, że leczenie stomatologiczne może być prowadzone przez cały okres ciąży. Dieta mamy w ciąży i w okresie karmienia też ma znaczenie. Młode mamy nie powinny spożywać słodyczy – to zły nawyk. Mleko matki ma aż 8 proc. cukru – stąd popularne stwierdzenie, że ochotę na słodycze wyssaliśmy z mlekiem matki – tak więc słodkości nasz maluch ma pod dostatkiem. Kolejnym ważnym krokiem profilaktyki jest oczywiście dieta dziecka oraz prawidłowa higiena.

PZ: Co powinno znaleźć się na czarnej liście, jeżeli chodzi o jadłospis dziecka?

M.T.: Pamiętajmy, że nawyki dietetyczne i smaki kształtujemy już od okresu niemowlęcego, dlatego warto zadbać o to, aby nie przyzwyczaić dziecka do słodkich pokarmów. Nie należy dosładzać herbatek, soków, deserów owocowych czy kaszek. Szukajmy w sklepach produktów bez dodatku cukru. Najbardziej szkodliwy, zarówno na zęby dzieci, jak i dorosłych, jest dwucukier – sacharoza, ponieważ jest idealną pożywką dla bakterii, które wywołują próchnicę. Szczególnie szkodliwe są często podjadane słodycze w lepkiej postaci. Na czarnej liście powinny znaleźć się również kolorowe soki, barwione napoje czy gazowane wody smakowe. Podczas picia zawarty w nich cukier dosłownie oblepia zęby i bez trudu dostaje się w przestrzenie międzyzębowe. To doskonała pożywka dla bakterii. Przyzwyczajajmy dziecko od najmłodszych lat do picia wody mineralnej, która zawsze powinna być w pobliżu. Natomiast w die-

cie przyjaznej dla zębów i kości nie może zabraknąć pokarmów bogatych w wapń, fosfor i fluor. W wapń bogate jest mleko i jego przetwory, ser biały i ser żółty. Z kolei fosfor znajdziemy w mięsie, rybach, jajach, grochu i fasoli. Natomiast dobrym źródłem fluoru jest woda mineralna i ryby morskie. Taka dieta wzmocni zęby i uchroni nas przed częstymi wizytami u stomatologa.

PZ:

Kolejnym krokiem jest prawidłowa higiena. Jak czyścić pierwsze ząbki? M.T.: O prawidłową higienę jamy ustnej rodzice powinni zadbać już od pierwszych dni życia dziecka. Pierwsze ząbki możemy myć na różne sposoby, np. bardzo miękką szczoteczką. Można też używać czystej szmatki z celulozy lub gazy. Najlepszym rozwiązaniem jest jednak szczoteczka nasadzana na palec, którą opracowano z myślą o pielęgnacji pierwszych ząbków. Ważne jest również, aby stosować odpowiednią pastę ze stosowną do wieku ilością fluoru. Pastę z fluorem możemy stosować u dziecka od 6. miesiąca życia. Wraz z wyrzynaniem się kolejnych ząbków trzeba zwiększać ilość pasty, aż do osiągnięcia maksymalnej wielkości ziarenka grochu. Ząbki malucha myjemy przynajmniej dwa razy dziennie. Warto pamiętać, że do 10 roku życia dziecka to rodzice odpowiadają za prawidłowe i regularne mycie zębów. Dzieci powinny uczyć się samodzielnego mycia zębów, ale zawsze pod czujnym okiem rodziców.

Sprzymierzeńcy w walce z próchnicą! • • • • • •

Unikajcie słodkich napojów. Sięgajcie po wodę niegazowaną. Nie dosładzajcie napojów i potraw. Wraz z pojawieniem się pierwszego ząbka sięgnijcie po specjalną szczoteczkę dla niemowląt. Przecierajcie ząbki minimum dwa razy dziennie. W ciągu dnia unikajcie podjadania. Próchnicy sprzyjają nie tylko słodycze, lecz także wszystkie produkty lepkie – np. pieczywo. Wprowadzajcie zdrowe nawyki. Dzieci warto uczyć od najmłodszych lat, że po wieczornym szczotkowaniu niczego już nie jemy. Dozwolona jest tylko woda. Pamiętajcie o regularnych wizytach kontrolnych u lekarza stomatologa.

Joanna Kielar | www. lullabeestudio.PL

PZ: Kiedy zgłosić się z dzieckiem na pierwszą wizytę u stomatologa? M.T. Pierwsza wizyta u stomatologa powinna się odbyć, zanim dziecko

ukończy pierwszy rok życia, gdy pojawią się pierwsze ząbki. Dentysta pokaże, jak prawidłowo zadbać o zęby malucha, sprawdzi, czy właściwie się wyrzynają, poinformuje, jak zaplanować prawidłową dietę zapobiegającą próchnicy. Następne regularne wizyty kontrolne powinny odbywać się co 3–6 miesięcy.

PZ: A co, jeżeli nie uda nam się powstrzymać choroby? M.T. W przypadku występowania próchnicy początkowej czy próchni-

pozycji nowoczesne metody leczenia skuteczne również w przypadku maluchów, które źle znoszą wizytę w gabinecie. W takich przypadkach lekarz może zastosować uspokajający syrop „Dormicum” lub wykonać zabieg w znieczuleniu ogólnym. Najważniejsze zadanie dla rodziców poza zachowaniem zasad odpowiedniej higieny i diety to przestrzeganie regularnych wizyt kontrolnych, które są bardzo ważne.

cy zaawansowanej potrzebne jest leczenie, podjęte możliwie jak najszybciej. Na szczęście w dzisiejszych czasach lekarze stomatolodzy mają do dys-

Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Wśród 6-latków próchnicę ma aż 87% dzieci! O tym, jak ważna jest profilaktyka i odpowiednie leczenie, świadczą m.in. alarmujące wyniki raportu, który na swojej stronie publikuje Ministerstwo Zdrowia. W ramach najnowszych badań „Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej” pod lupę wzięto stan uzębienia dzieci i nastolatków z siedmiu województw, w tym także z Podkarpacia. Co się okazało? Wśród 6-latków dziury w zębach miało aż 87% dzieci. Podobnie było wśród 12-latków. Natomiast zębami wolnymi od próchnicy mogło pochwalić się tylko nieco ponad 4% 18-latków z naszego regionu!

| strefa Dziecka

Por贸d

rewolucja! to dla dziecka

fot. KRZYSZTOF KAPICA

Konsultacja:

dr n. med.

Janusz Witalis specjalista neonatologii i chorób dziecięcych, ordynator Oddziału Neonatologicznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Opuszczenie przytulnego brzucha mamy to dla dziecka rewolucja. – Noworodek potrzebuje ciepła, ciszy, otulenia i mleka mamy – najlepiej w półmroku – wyjaśnia dr n. med. Janusz Witalis, specjalista neonatologii i chorób dziecięcych, ordynator Oddziału Neonatologicznego z Intensywną Opieką Medyczną w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Skala Apgar

Pierwszą informację o stanie zdrowia dziecka rodzice otrzymują już na sali porodowej, gdzie położna lub lekarz klika chwil po porodzie ocenia noworodka według skali Apgar. Noworodki urodzone w stanie dobrym otrzymują od 8 do 10 punktów. – Jednak warto pamiętać, że nie każde dziecko urodzone w stanie dobrym musi mieć w pierwszej minucie maksymalną liczbę punktów. U zdrowych dzieci wynik ten to najczęściej 9 pkt Apgar w pierwszej minucie, a w następnych jest już maksymalny – wyjaśnia dr n. med. Janusz Witalis. Jak tłumaczy lekarz, skala Apgar ważna jest szczególnie przy ocenie noworodków urodzonych po 38. tygodniu ciąży. Badanie standardowo wykonuje się w określonych przedziałach czasowych, najczęściej 4 razy: w pierwszej, trzeciej, piątej i dziesiątej minucie życia. Noworodka poddaje się ocenie wg pięciu ustalonych kryteriów: koloru skóry, napięcia mięśniowego, odruchów, czynności serca i czynności oddechowej. Za każde z nich może dostać od 0 do 2 pkt. Potem punkty są sumowane i w ten sposób powstaje ocena w skali Apgar, którą wykonuje położna lub lekarz neonatolog w zależności od sytuacji położniczej. – Liczba punktów może rosnąć albo maleć. Ocena wg skali Apgar daje uniwersalny, dynamiczny obraz sytuacji, w jakiej znajduje się dziecko bezpośrednio po porodzie. Zdarza się, że wydolność malucha jest bardzo dobra w pierwszej minucie, jednak w kolejnych stan się pogarsza i liczba punktów zmniejsza się. Oznacza to, że dzieje się coś niedobrego – dodaje lekarz.

chorowania włącznie! Dlatego tak ważna jest odpowiednia temperatura otoczenia po urodzeniu i dlatego osuszenie, wytarcie noworodka powinno odbywać się w objęciach szczęśliwej mamy. Ta procedura – skóra do skóry, tzn. przytulenie skóry nowo narodzonego dziecka do skóry mamy jest niezbędną i jedną z najważniejszych czynności w tzw. złotej godzinie, służącą bezpiecznej stabilizacji i adaptacji dziecka bezpośrednio po porodzie – podkreśla doktor Witalis. Zdarza się, że lekarze podejmują decyzję o obserwacji adaptacji wczesnej dziecka. W takich sytuacjach noworodek może trafić do inkubatora, który dzięki odpowiedniemu oprzyrządowaniu pozwala precyzyjnie i stosownie do potrzeb obserwować zachowanie noworodka oraz oceniać sprawność podstawowych funkcji życiowych. – Natomiast w przypadku dzieci, u których stwierdzamy jakiś większy problem, możemy realizować bezpieczne leczenie – dodaje lekarz. W inkubatorze ma być ciepło, cicho i niezbyt jasno – jak w łonie matki.

Maluch w inkubatorze

Poród to dla dziecka rewolucja. Opuszczając macicę, trafia do środowiska, w którym zamiast płynu owodniowego jest powietrze. Jest też jasno i o wiele chłodniej. Z 38oC w brzuchu mamy nagle następuje przeskok do zakresu temperatury otoczenia znacznie niższej – od 24oC do 27oC. – Taka zmiana warunków może spowodować zaburzenia termoregulacji oraz sprowokować wiele zła, do za-

| strefa Dziecka

Ciepło, cicho i ciemno jak w brzuchu mamy

Inkubator zapewnia maksymalny komfort w trudnych i skomplikowanych sytuacjach związanych ze zdrowiem dziecka. Umożliwia diagnozowanie, monitorowanie i leczenie. Dlatego tak ważne jest, by taki sprzęt był niezawodny, kompletnie wyposażony, cichy i jak najbardziej przyjazny dziecku. – Inkubator można porównać do komfortowego domu, w którym staramy się zapewnić dziecku wszystko, czego potrzebuje. Naśladujemy oczywiście warunki wewnątrzmaciczne, czyli staramy się, żeby było w nim odpowiednio do potrzeb ciepło, cicho i… ciemno (korygowane oświetlenie, np. półmrok) oraz by panowała właściwa wilgotność odpowiednia do aktualnych potrzeb dziecka poddanego obserwacji czy leczeniu. We właściwym komforcie powoli przyzwyczajamy dziecko do zupełnie nowego środowiska. Stopniowo przechodzimy od ciemności, poprzez półmrok, do normalnego oświetlenia, związanego z rytmem dobowym dzień – noc – wyjaśnia doktor Witalis.

Jedni to morsy, drudzy zmarzluchy

Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA posiada III poziom referencyjny, oznaczający najwyższe uprawnienia i kompetencje do opieki nad najtrudniejszymi przypadkami patologii noworodka.

Bardzo ważnym zadaniem dla rodziców jest dostosowanie temperatury otoczenia do możliwości termoregulacyjnych dziecka. Należy sprawić, by było mu ciepło, ale uważając, by go nie przegrzać. Zbyt wysoka temperatura może być czynnikiem ryzyka tzw. nagłej śmierci łóżeczkowej. – Każdy z nas ma zapis genetyczny optymalnej temperatury ciała i określoną umiejętność termoregulacji. Jedni to morsy, a inni zmarzluchy. Tak samo noworodki w pierwszych tygodniach mają różne potrzeby ter-

moregulacji własnej. Czasami zdrowy noworodek potrzebuje tego ciepła nieco więcej. Ważne, aby nie tracił energii na optymalizację własnej temperatury ciała, bo to będzie marnowaniem tak potrzebnych do wzrastania kalorii. Taki komfort cieplny nazywamy temperaturą neutralną. Dla zdrowego dziecka jest ona w zakresie od 18oC do 21oC i to należy osiągnąć po pewnym czasie w domu – podkreśla nasz ekspert.

Cisza jest potrzebna

Warto pamiętać też o tym, aby chronić dziecko przed hałasem. Co nie oznacza, że w otoczeniu dziecka powinno być kompletnie cicho. W jego poprzednim środowisku, wewnątrz macicy, maluch otoczony był specjalnym zespołem dźwięków, słysząc np. szum związany z ruchem w płynie owodniowym czy bicie serca mamy. – Ważny dźwięk to głos mamy i taty i tych dźwięków powinno być jak najwięcej. Pamiętajmy, że dotyk, głos, zapach mamy i taty to fundament integracji rodziców z dzieckiem. Tzw. integracja sensoryczna to podstawowy i niezbędny element poznawania dziecka przez rodziców – przekonuje dr Witalis.

Żółtaczka – zjawisko fizjologiczne

Dwie trzecie noworodków ma po porodzie żółtaczkę. Jest ona zjawiskiem fizjologicznym, normalnym. Natomiast trzeba zapoznać się z możliwym wystąpieniem tzw. czynników ryzyka hiperbilirubinemii, czyli żółtaczki niefizjologicznej. W oparciu o różne parametry nadzoruje się czas trwania i jej nasilenie oraz określa rokowania związane z jej przebiegiem po wypisie do domu.

Ważny dźwięk dla noworodka to głos mamy i taty

i tych dźwięków powinno być jak najwięcej.

Joanna Kielar | www. lullabeestudio.PL

Badania po porodzie

Jeszcze w szpitalu dziecko zostanie poddane badaniom przesiewowym. Do obowiązkowych należą badania w kierunku: wrodzonej niedoczynności tarczycy, mukowiscydozy, fenyloketonurii. – Z tej samej próbki krwi można również wykonać badania przesiewowe w kierunku innych wrodzonych chorób metabolicznych. Są one odpłatne, ale rodzice coraz częściej się na nie decydują – mówi lekarz. Warto je wykonać, ponieważ pozwalają wykryć wady rozwojowe, które są praktycznie nierozpoznawalne podczas badania lekarskiego, a pozostawione bez leczenia mogą prowadzić do upośledzenia rozwoju umysłowego i fizycznego. Do testów obowiązkowych należy również pomiar saturacji, czy-

li utleniania krwi dziecka, który jest mierzony pulsoksymetrem na nodze dziecka. Daje to możliwość oceny układu krążenia i pozwala wykluczyć wrodzone wady serca. Dzięki Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy wszystkie noworodki w Polsce mają też badany słuch. Większość oddziałów wykonuje również badanie USG, podczas którego lekarz ocenia między innymi struktury ośrodkowego układu nerwowego, budowę i czynność serca oraz narządy jamy brzusznej.

| STREFA DZIECKA

SHUTTERSTOCK

Bliskość kontra ból

Tekst:

dr n. med.

Janusz Witalis specjalista neonatologii i chorób dziecięcych, ordynator Oddziału Neonatologicznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Jak pokazują najnowsze badania, bliskość rodziców, ich dotyk czy karmienie piersią mają znaczący wpływ nie tylko na zdrowie nowo narodzonego dziecka, lecz także na łagodzenie bólu w procedurach medycznych, takich jak szczepienie lub pobieranie krwi.

„Poboli i przestanie”, „małe dziecko, to i mało boli” – to tylko niektóre z błędnych i szkodliwych twierdzeń, utrwalanych przez wiele lat. W rzeczywistości jest zupełnie odwrotnie. Jak dowodzą liczne badania współczesnej medycyny, im mniejsze dziecko, tym większy odczuwa ból, a reakcje spowodowane bólem mogą doprowadzić nawet do powikłań zagrażających życiu. Dlatego tak ważna jest wiedza na temat likwidowania bólu u noworodków, bez potrzeby stosowania środków farmakologicznych podczas wykonywania procedur medycznych, takich jak szczepienie czy pobieranie krwi.

Nieocenione karmienie naturalne

Do niefarmakologicznych metod niwelujących ból zalicza się min. naturalne karmienie. Tuż po zakończeniu posiłku noworodek otrzymuje od mamy wystarczającą ilość endorfiny – naturalnej morfiny, która niweluje ból przez kilkanaście minut. To idealny czas, aby wykonać szczepienie lub pobrać potrzebną do badań krew, co zwykle wywołuje u malucha ból. W sytuacji, gdy mama nie karmi naturalnie, można zastosować tzw. cukierka. Ta metoda polega na podaniu tuż przed interwencją bólową na śluzówkę policzka lub bezpośrednio do mleka kilku milimetrów roztworu glukozy 20–25 % lub sacharozy. Dzięki temu u noworodka przez kilka minut zostanie zminimalizowane odczucie bólu lub całkowicie zniesione. Nie bez znaczenia jest również bliskość rodziców, która w każdym przypadku korzystnie

wpływa na dziecko. Noworodek w ramionach mamy, przytulony do jej piersi będzie czuł się bezpiecznie i spokojnie, co wpłynie łagodząco na odczuwany przez niego ból.

Przed wkłuciem smarujemy

Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu zwykle wzmacniane są dodatkowo postępowaniem miejscowym. Skutecznym rozwiązaniem jest zastosowanie równolegle pasty analgetycznej (zmniejszającej ból) np. Emla. Aby zminimalizować ból, wystarczy miejsce wkłucia posmarować pastą 40–45 minut przed planowaną procedurą.

„Drodzy rodzice! W imieniu wszystkich maluchów proszę was o stosowanie tych kilku prostych metod, których wykonanie tuż przed szczepieniem lub procedurą pobrania krwi pomoże zminimalizować ból i złagodzić stres waszych pociech”. – dr n. med. Janusz Witalis.

| STREFA DZIECKA

Sezon na infekcje

Konsultacja:

lek. med.

GRZEGORZ SITEŃ specjalista chorób dziecięcych, nefrolog, kierownik Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Katar, zatkany nos, ból gardła, gorączka. To tylko niektóre z objawów infekcji górnych dróg oddechowych, które zarówno w okresie zimowym, jak i wiosennym szczególnie często dokuczają maluchom. O to, jakie są ich przyczyny i jak sobie z nimi radzić, zapytaliśmy lek. med. Grzegorza Sitenia, specjalistę chorób dziecięcych, nefrologa, kierownika Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Katar, ból gardła i kaszel

Zima oraz wczesna wiosna to czas, kiedy występowanie infekcji górnych dróg oddechowych znacznie wzrasta. Zwykle chorują najsłabsi, czyli dzieci do 5 roku życia oraz osoby starsze. Najczęstszym problemem są przeziębienia, czyli grupa łagodnych chorób wywołanych przez wirusy różnego typu. Główne ich objawy to katar, ból gardła, kaszel, ogólne osłabienie. Czasem objawom może towarzyszyć niewielka temperatura, która w pierwszym okresie może być znacznie podwyższona, lecz zwykle po trzech dniach ustępuje. Jeżeli dzieje się jednak inaczej i gorączka się wciąż utrzymuje, najlepiej skonsultować się z lekarzem. – Nie bójmy się pierwszych złych symptomów. Warto wiedzieć, że katar leczony trwa około tygodnia, a nieleczony tylko… 7 dni. Maluchowi możemy ulżyć, stosując sprawdzone i skuteczne metody naszych babć, podając miód oraz herbatę z dodatkiem soku z malin. Jeżeli gorączka nie przekracza 38 stopni, to spacer na świeżym powietrzu jest również bardzo wskazany. Pamiętajmy jednak o tym, aby nie przegrzać malucha. Nie ma powodu, aby ubierać dziecko cieplej niż siebie – podkreśla lek. med. Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych, nefrolog.

Angina – bolesna dolegliwość

Inną, równie często występującą infekcją górnych dróg oddechowych jest ostre zapalenie gardła, które może być wywołane zarówno przez wirusy, jak i bakterie. Objawy to zazwyczaj ból gardła, trudność w przełykaniu, złe samopoczucie, czasami gorączka. – W przypadku anginy mamy do czynienia z dwoma rodzajami zapalenia migdałków. Pierwszy z nich to tzw. wirusowa herpangina, a druga – typowa angina bakteryjna, ropna, wywołana przez paciorkowce. W pierwszym przypadku wystarczy wprowadzić leczenie objawowe, niestety w drugim konieczne jest podanie antybiotyku, najlepiej penicyliny. W obu sytuacjach niezbędna jest wizyta u lekarza, który odpowiednio zdiagnozuje malucha i zaproponuje skuteczną terapię – wyjaśnia doktor Siteń.

Katar leczony trwa około tygodnia,

a nieleczony tylko… 7 dni.

www.lullabeestudio.pl

| STREFA DZIECKA

Odporność warto wzmacniać! • Zdrowe dziecko powinno jak najczęściej przebywać na świeżym powietrzu i mieć jak najwięcej ruchu. Spacerujcie codziennie, nawet zimą! • Zadbajcie o odpowiednią temperaturę w domu, która nie powinna przekraczać 18–20oC. Pamiętajcie również o regularnym wietrzeniu każdego pomieszczenia. • Ubierajcie dziecko właściwie do pogody! Nie przegrzewajcie swojego malucha – zarówno w domu, jak i podczas spacerów. Unikajcie też wyziębienia organizmu. • Wartościowa dieta to podstawa! Powinna opierać się na mleku, produktach zbożowych z pełnego przemiału, warzywach i owocach, chudym mięsie i jajkach. Nieodłącznym elementem rodzinnego jadłospisu powinny stać się również ryby morskie. Na odporność korzystnie wpływają także bogate w witaminę C kiszonki: kapusta i ogórki. Sięgajcie po warzywa i owoce dostępne w naszym regionie: czarne porzeczki, jeżyny, żurawinę i wiśnie. • Do każdego posiłku dodawajcie olej lniany, który jest skarbnicą wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. • Do naturalnych produktów, które wzmocnią odporność, zaliczają się również: sok malinowy, miód – najlepiej spadziowy, syrop z cebuli, a także czosnek, nazywany naturalnym antybiotykiem.

Ostre zapalenie krtani

Jeżeli oprócz bólu gardła występuje chrypka, zmieniona barwa głosu, uporczywy nocny kaszel, który nierzadko pojawia się z dusznością, możemy podejrzewać wystąpienie ostrego zapalenia krtani. W przypadku dzieci wyróżnia się dwa rodzaje zapalenia – podgłośniowe, wywołane przez wirusy i nagłośniowe, wywołane przez bakterie. W obu przypadkach, ze względu na ryzyko zamknięcia głośni przez obrzęk, wizyta u lekarza jest niezbędna. – Infekcyjne, ostre zapalenie krtani może wystąpić oczywiście w każdym wieku, jednak szczególnie ostry przebieg obserwuje się u małych dzieci. To dość poważny problem, ponieważ w najgorszym przypadku może doprowadzić nawet do śmierci przez uduszenie. Na szczęście dzięki szczepieniom przypadków podgłośniowego zapalenia krtani jest coraz mniej, jednak ryzyko wciąż

Joanna Kielar |www.lullabeestudio.pl

istnieje – przestrzega pediatra. Ostry atak duszności i szczekającego kaszlu może być skutecznie złagodzony przez zimne, wilgotne powietrze. Dlatego podczas ataku najlepiej owinąć dziecko w koc i wyjść z nim na świeże powietrze. Warto też odkręcić prysznic i inhalować malucha w łazience. – Często zdarza się, że przerażeni rodzice jadą z dzieckiem w nocy na szpitalny oddział ratunkowy, a gdy dojeżdżają na miejsce, dzięki działaniu chłodnego powietrza duszność malucha jest znacznie mniejsza – dodaje ekspert.

ODPORNOŚĆ DZIECKA BUDUJE SIĘ LATAMI

Układ odpornościowy dziecka kształtuje się latami. Proces ten rozpoczyna się już w brzuchu mamy, a później trwa przez wiele kolejnych lat. – Dziecko w wieku od 2 lat do wieku szkolnego może przechodzić nawet do sześciu ciężkich infekcji w ciągu roku i wciąż jest to normalne. Jakkolwiek to przewrotnie brzmi, przebyte infekcje wpływają korzystnie na budowanie odporności dziecka. Dlatego najlepszą profilaktyką częstych zachorowań jest ich przechorowanie. Nie bójmy się tych drobnych infekcji, bo dzięki nim nasze pociechy uodparniają się i w wieku szkolnym już nie chorują. – wyjaśnia nasz ekspert. Gdy organizm dziecka zaczyna walczyć z nowymi zarazkami, jego układ immunologiczny zaczyna wytwarzać przeciwciała. To naturalna szczepionka, która w późniejszym czasie chroni organizm przed wieloma infekcjami. – Jednak jeżeli dziecko choruje częściej niż sześć razy w roku, łapie infekcję za infekcją, które przebiegają nietypowo, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednią diagnostykę. Przyczyną osłabionej odporności mogą być m.in. alergie – dodaje. Tekst: Dominika Czapkowska

| WARTO WIEDZIEĆ

Kiedy wybierasz się na

SPACER ETUI

W pierwszym okresie życia małemu dziecku potrzebna jest dieta dostosowana do jego wieku i wagi, odpowiednia temperatura otoczenia i olbrzymia dawka świeżego, czystego powietrza. Niejednokrotnie jednak pierwszy spacer wzbudza czasem tyle samo emocji i pytań, co pierwsza kąpiel maluszka. Jak się przygotować i co ze sobą zabrać na wyprawę z maluszkiem?

WÓZEK LUNCH

Maximo. Wózek z mocną, aluminiową ramą i systemem obrotowych kół pompowanych z możliwością blokady do jazdy na wprost. Dzięki temu wózkiem niezwykle lekko się manewruje. To, co jeszcze go wyróżnia, to wentylowana, przestronna gondola i chowany podnóżek w spacerówce. 1499 zł, PARADISE BABY www.paradisebaby.pl

TORBY

Torba 3 w 1. Wielofunkcyjna, z matą do zmiany pieluch i pokrowcem termicznym na butelkę dopinanym metalowym karabińczykiem. Wewnątrz są dwa odpinane boczne przyborniki z elastycznymi kieszonkami i dwoma minikosmetyczkami na drobiazgi, które się nie przesuwają dzięki rzepom. Ma dodatkowe elastyczne kieszonki boczne i dwie dodatkowe taśmy z karabińczykami, które mogą służyć jako zaczepy do wózka. 170,85 zł, CANDIDE, www.babydeco.eu Termoopakowanie „Basic” z pojemnikiem na smoczek. Opakowania na butelkę i smoczek, oba z wygodnym uchwytem na rzep. Termoopakowanie dostosowane do dostępnych na rynku butelek standardowych oraz większości butelek szerokootworowych i słoiczków. 26,87 zł, BABYONO www.babyono.com

Torba Neckline Allover Fleur. W środku znajduje się kilkanaście kieszonek, które gwarantują utrzymanie porządku. 495 zł, LASSIG www.babymama.pl

Traveller Winnie the Pooh. W pojemniku pomieścisz i posegregujesz wszystkie dziecięce akcesoria – zarówno w domu, jak i podczas podróży. Wymiary: 40 x 24 x 21 cm. 26 zł, OKT KIDS www.okt-kids.pl

HIGIENA

Paklanki – woreczki na pieluszki. Wykonane z najwyższej jakości folii torebki na zużyte pieluszki. Dzięki Paklankom – szczelnym i delikatnie perfumowanym – pewne sprawy pozostaną tylko między maluchem a jego mamą. 6 zł, PACLAN www.paklanki.pl

Etui termiczne. Idealne na chłodne dni podczas wiosennych spacerów. Utrzymuje temperaturę płynu. Mocowane do wózka za pomocą uniwersalnych zaczepów. 29 zł, CHICCO www.chiccopolska.pl

PARASOLKA

Aquastop® Krem dla noworodków. Preparat przeznaczony do pielęgnacji i ochrony skóry przed utratą wody. Ma właściwości kojące i łagodzące podrażnienia, powodując ich szybkie ustąpienie. 11,06 zł, PF „ZIOŁOLEK” www.ziololek.pl

OCHRONA

Uniwersalna parasolka do wózka. Zapewnia pełną ochronę przed słońcem (UV 50+), chroniąc dziecko przed zbyt intensywnymi promieniami. Łatwa w montażu i kompatybilna ze wszystkimi wózkami Chicco. Dzięki giętkiemu przegubowi łatwo ją ustawić we właściwej pozycji. 77 zł, CHICCO www.chiccopolska.pl

Krem pielęgnacyjny do twarzy i ciała. Delikatny krem opracowany w trosce o bardzo wrażliwą skórę dzieci ze skłonnością do alergii, atopii i przesuszania. Składniki: masło shea (5%), gliceryna (4,8%), cucurbityna, kwasy omega-3 i omega-6. Polecany od pierwszych dni życia. 26,54 zł/75 ml, OILLAN www.oillan.pl Śpiworek do wózka THULE Chariot. Wiatro-, wodoi śniegoodporny, zapewnia odpowiednie warunki do spaceru. Uniwersalne otwory montażowe i specjalne pasy pozwalają dopasować go do każdego modelu wózka (nie tylko Thule). Ma regulowany kaptur, rozpinaną suwakiem dolną część. Długość: 110 cm, szerokość: 50 cm. 349 zł, THULE ww.scandinavianbaby.pl

REKLAMA

Jakie wózki są obecnie modne?

Wybór wózka dziecięcego to bardzo często długi i skomplikowany proces – mnóstwo modeli, firm, rozwiązań. Ale w ostatnich miesiącach zaobserwowaliśmy dużo większe zainteresowanie wózkami w stylu retro. Widać to po obecnym pokoleniu 30-latków, którzy właśnie na takich wózkach się wychowywali. Dlatego obecnie na rynku można zauważyć nowości nawiązujące wzornictwem do dawnych czasów, a funkcjonalnością do współczesnych. Łączą one w sobie funkcje dużej, przestronnej gondoli, ładnej spacerówki i fotelika z bardzo starannym wykonaniem. Taki wózek pozwala rodzicom na nostalgiczną podróż do czasów swojego dzieciństwa. Ewa Suder, właścicielka Paradise Baby www.paradisebaby.pl

| MISJA ZDROWIE

Do porodu

Szkole Rodzenia!

przygotujesz się w

Na zajęciach, które prowadzą świetnie wyszkolone położne, przygotujecie się do porodu, nauczycie się, jak rozpoznać jego początki, a mama w ciąży potrenuje różne pozycje rodzenia. Na kursie zdobędziecie również wiele cennych informacji, które ułatwią rodzicielski debiut i pomogą w opiece nad maluchem podczas pierwszych dni jego życia. Rozmowa z Eweliną Rusinek i Katarzyną Lew, położnymi ze Szkoły Rodzenia PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Pro Zdrowie:

Czego rodzice nauczą się podczas zajęć w Szkole Rodzenia? Ewelina Rusinek: Zanim na świecie pojawi się dziecko, rodzice nierzadko czują niepewność i obawy związa-

ne z nową sytuacją. Udział w zajęciach Szkoły Rodzenia ma im pomóc przygotować się do nowej roli, oswoić temat porodu i pielęgnacji noworodka. Na kurs kobieta może przyjść sama, w towarzystwie partnera lub przyjaciółki. Podczas zajęć, które odbywają się raz w tygodniu przez 11 tygodni, uczymy kobiety m.in., jak przygotować się do porodu oraz jak rozpoznać

jego początki. Szkoła Rodzenia pomaga również mężczyznom odnaleźć się w nowej roli. Staramy się przekazać rodzicom jak najwięcej istotnych informacji. Opowiadamy o różnych sposobach pielęgnacji malucha oraz pierwszym kontakcie rodziców z dzieckiem. Teoria przeplata się z praktyką. Kursanci ćwiczą na lalkach przebieranie, przygotowanie kąpieli, przewijanie czy pie-

kojna i wiedziała, które objawy są ważne, a którymi nie powinna się przejmować. Takim przykładem jest odejście czopu śluzowego. Wiele mam myśli, że to rozpoczęcie akcji porodowej i sygnał, aby udać się na porodówkę. W praktyce to tylko dobry znak, który świadczy o tym, że ciało przygotowuje się do porodu. W chwilach wątpliwości mama może zawsze do nas zadzwonić i porozmawiać. Rodzice obawiają się również bólu, który zwykle kojarzy się z porodem. Na zajęciach pokazujemy, że może być inaczej, a poród to nie tylko ból, ale przede wszystkim szczęśliwe i niezapomniane przeżycie.

Ewelina RUSINEK położna ze Szkoły Rodzenia PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Szkoła rodzenia daje fory! Przygotuj się do porodu z położnymi ze Szkoły Rodzenia PRO-FAMILIA. ZAPISY: Ewelina Rusinek – 793 364 224 Alicja Anna Marszał – 603 501 107 Katarzyna Lew – 609 922 020 Barbara Woźniak – 664 476 737

KATARZYNA LEW położna ze Szkoły Rodzenia PRO-FAMILIA w Rzeszowie

fot. MARZENA ARCISZEWSKA

PZ: Czy odpowiednie ćwiczenia przed porodem pomagają? Czy

lęgnację. Istotnym elementem naszych zajęć są również ćwiczenia fizyczne, które mają pomóc kobiecie przygotować organizm do akcji porodowej. Uczestnicy zajęć stanowią także dla siebie grupę wsparcia. Spotkania z innymi rodzicami są idealną szansą na rozmowę i wymianę doświadczeń.

PZ:

Kiedy najlepiej rozpocząć kurs? Katarzyna Lew: Do Szkoły Rodzenia najlepiej zapisać się podczas II trymestru ciąży, pomiędzy 22. a 27. tygodniem ciąży. Rozpoczynając kurs zbyt szybko, mama może zapomnieć wiele istotnych rzeczy. Kobiety chcące zapisać się na zajęcia po 30. tygodniu ciąży mogą skorzystać z możliwości odbycia kursu indywidualnego, który realizowany jest podczas dwóch spotkań.

PZ: Czego przyszli rodzice boją się najbardziej? Jakie obawy pojawiają się najczęściej wraz ze zbliżającym się terminem porodu?

E.R.: Mamy zwykle obawiają się, że nie zdążą dojechać do szpitala na czas, ponieważ nie rozpoznają prawidłowo sygnałów świadczących o rozpoczęciu porodu. Dlatego podczas zajęć dużo czasu poświęcamy na opisanie poszczególnych faz porodu. Wszystko po to, aby mama była spo-

regularna aktywność fizyczna przez 9 miesięcy wpływa na przebieg akcji porodowej? K.L.: Oczywiście! Ruch podejmowany podczas ciąży ma bardzo duże znaczenie. Mama w ciąży poprzez ćwiczenia przygotowuje się do maratonu, jakim jest poród. Udowodniono, że wydatek energetyczny podczas akcji porodowej porównywalny jest z wysiłkiem potrzebnym do pokonania drogi o długości 40–50 km. I to bez odpoczynku! Dlatego tylko regularne ćwiczenia mogą przygotować mamę do tego wyzwania. Ponadto dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom panie są bardziej pewne siebie oraz swojego ciała i co najważniejsze – zmniejsza się u nich lęk przed porodem. Regularne ćwiczenia podnoszą próg bólu, co oznacza, że kobieta lepiej toleruje wysiłek i sprawniej przechodzi przez poszczególne etapy porodu. Warto dodać, że aktywność fizyczna w ciąży zapobiega powstawaniu żylaków, powoduje wzrost pojemności płuc, a także rozciąga i uelastycznia mięśnie miednicy i brzucha. Ruch usprawnia przemianę materii, układ krążenia oraz układ oddechowy. Ćwiczące mamy mniej przybierają na wadze, a po porodzie szybciej wracają do pełnej sprawności. Lista korzyści jest bardzo długa. Ponadto zyskuje również maluszek, który rozwija się w brzuchu mamy. Gdy mama ćwiczy, usprawnieniu ulega także krążenie i układ oddechowy dziecka. Najnowsze badania wykazały, że dzieci aktywnych mam osiągają wyższą ocenę w skali Apgar, a także lepiej rozwijają się psychomotorycznie przez pierwsze 5 lat życia.

| MISJA ZDROWIE

PZ:

Przyszła mama podczas zajęć poznaje także m.in. pozycje, w których może urodzić dziecko. E.R.: Kobieta może rodzić w pozycji, która jest dla niej najlepsza. Rodzenie na łóżku porodowym nie jest obowiązkowe, chociaż wciąż wiele pań chce, aby poród przebiegał właśnie w ten sposób. Warto zaznaczyć, że nowoczesne szerokie łóżka pozwalają na rodzenie w każdej pozycji. Dziś kobieta w trakcie porodu może korzystać z piłek, worków sako, materacy, a nawet z wanny. Są to naturalne pozycje ciała, tzw. wertykalne, które przyjmuje kobieta podczas pierwszej i drugiej fazy porodu. Podczas zajęć w Szkole Rodzenia pokazujemy każdą z tych pozycji i uczymy, jak sobie w każdej radzić. Mamy zwykle obawiają się, że na sali porodowej zapomną o odpowiednim ułożeniu. Uspokajamy je i wyjaśniamy, że po to w trakcie porodu jest położna, która pokieruje całą akcją. Warto dodać, że każda pozycja jest indywidualnie dopasowana do potrzeb rodzącej, fazy porodu i sytuacji położniczej. Odpowiednio dobrana, usprawnia i przyśpiesza przebieg porodu.

PZ: Na kursie nie brakuje również tematów związanych z pielę-

gnacją maluszka oraz tych z zakresu karmienia piersią. Taki trening pomaga przyszłym rodzicom? K.L.: Po porodzie jest mnóstwo obowiązków związanych z dzieckiem, dlatego oprócz teorii kładziemy duży nacisk również na zajęcia praktyczne – np. kąpiel noworodka, która sprawia niedoświadczonym rodzicom sporo kłopotów. Przygotowujemy warunki, przybory, a kursanci kąpią lalkę, która wyglądem i rozmiarem przypomina noworodka. Wykorzystywane są prawdziwe kosmetyki, aby rodzice uczyli się zasad pielęgnacji i przewijania, a także prawdziwe ubranka. Istotnym elementem naszych spotkań jest nauka karmienia piersią, również podczas zajęć praktycznych. Pokazujemy różne pozycje karmienia, wyjaśniamy, jakie problemy mogą pojawić się podczas naturalnego karmienia i jak sobie z nimi poradzić. Rodzicom powtarzamy, że kluczem do sukcesu jest cierpliwość, instynkt oraz dużo praktyki. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

fot. MARZENA ARCISZEWSKA

Podczas zajęć przyszłe mamy uczą się również, jak oddychać. Czy to pomaga podczas trwania akcji porodowej? E.R.: W czasie ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na tlen. Jego zwartość we krwi można stopniowo zwiększać poprzez odpowiednie ćwiczenia oddechowe, które łączymy z relaksem. Takie ćwiczenia wzmacniają mięśnie oddechowe, szczególnie przeponę, co pozwala zwiększyć pojemność płuc. Co więcej – taki oddechowy relaks zmniejsza napięcie w ciele, pobudza krążenie, a także zapobiega niektórym dolegliwościom, np. bólom głowy. Oddech ma również znaczenie podczas akcji porodowej. W trakcie porodu kurcząca się macica wywiera ucisk na naczynia krwionośne, przez co zmniejsza się dopływ tlenu, którego poziom można skutecznie wyrównać, oddychając przeponą. Dzięki temu również dziecko jest lepiej dotlenione. Dodatkowo prawidłowy oddech połączony z relaksem pozwala na rozluźnienie mięśni brzucha i dna miednicy, co z kolei ułatwia rozwieranie się szyjki macicy.

| ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Ciąża to ważny czas w życiu kobiety. Podczas jej trwania powinny być wykonywane badania, aby na bieżąco kontrolować stan zdrowia.

ramach programu opieki okołoporodowej kobieta powinna regularnie – co 4–5 tygodni – odwiedzać lekarza. Na kolejnych wizytach będą jej zlecane różne badania, m.in. z zakresu diagnostyki laboratoryjnej.

Pierwsza wizyta odbywa się około 10 tygodnia ciąży. W zakresie laboratorium zlecane są badania takie jak: morfologia, badanie ogólne moczu. Będą one zlecane regularnie, gdyż wczesne stwierdzenie rozpoczynającej się anemii czy też zmian w moczu świadczących o upośledzeniu funkcji nerek lub zakażeniu pozwala na odpowiednio wczesną reakcję. Na początku ciąży zlecone będzie także badanie serologiczne oraz przesiewowe w kierunku ewentualnego zakażenia HIV, WZW, a także badanie poziomu przeciwciał przeciw toksoplazmozie. Pobrany zostanie także materiał na badania cytologiczne. Badania na początku ciąży służą zdiagnozowaniu najgroźniejszych ewentualnych wczesnych powikłań ciąży, które na tym etapie mogą wymagać interwencji lekarskiej. W przypadku niewykrycia niczego niepokojącego dalej rutynowo co kilka tygodni badane są morfologia i mocz.

względu na fakt, że częstym powikłaniem ciąży jest cukrzyca ciężarnych, której niekontrolowanie może mieć negatywne skutki dla płodu, wymagane jest zbadanie, czy u pacjentki nie występuje to powikłanie. Około 28 tygodnia ciąży zostanie zlecona próba obciążeniowa z glukozą: po pobraniu krwi do badania poziomu glukozy na czczo pacjentka musi wypić określoną dawkę glukozy i po 2 godzinach krew pobierana jest ponownie. To proste badanie pozwala określić, czy u ciężarnej nie występują zaburzenia poziomu glukozy i czy nie jest wymagana interwencja lekarska. Ostatnie tygodnie ciąży to diagnostyka w kierunku prewencji ewentualnego konfliktu serologicznego oraz badania mikrobiologiczne dróg rodnych. Powtarzane jest też badanie w kierunku HIV oraz WZW. Wszystkie badania wykonywane są w sieci laboratoriów ALAB, która oprócz ww. badań będących standardem w opiece nad kobietą w ciąży wykonuje także inne badania istotne dla zdrowia kobiety – np. w profilaktyce raka szyjki macicy. Więcej na ten temat: www.alablaboratoria.pl

W drugiej połowie ciąży diagnostyka kieruje się na sprawy mające znaczenie dla końcowego okresu ciąży i porodu. Ze

| MISJA ZDROWIE

Nie ma lepszego pokarmu niż

od mamy

Choć karmienie piersią to jedna z najbardziej naturalnych czynności, jej początki mogą wydawać się wyzwaniem. Jak przekonuje położna Barbara Puk, Certyfikowany Doradca Laktacyjny – karmienie to sztuka, której z czasem uczy się zarówno mama, jak i noworodek.

Tekst:

Barbara Puk

położna, Certyfikowany Doradca Laktacyjny ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

leko produkowane przez świeżo upieczoną mamę jest idealnym, indywidualnie przygotowanym pożywieniem dla dziecka, w którym znajdują się wszystkie najlepsze składniki odżywcze. Łatwo przyswajalne i lekkostrawne białko, immunoglobuliny, które zapewniają odporność organizmu, a także enzymy, które wpływają na prawidłowe trawienie. W mleku mamy nie brakuje również hormonów, które regulują pracę całego organizmu, a także wartościowych tłuszczów, które uczestniczą m.in. w procesie budowania układu nerwowego maluszka. W „pakiecie” takiego posiłku są także węglowodany, w tym laktoza, która chroni organizm przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, i związki mineralne.

Warto wiedzieć, że piersi przygotowują się do produkowania pokarmu jeszcze w czasie ciąży. A dzieje się to już około 16 tygodnia życia maluszka!

Pierwsze karmienie w kontakcie skóra do skóry powinno odbyć się

jak najwcześniej, najlepiej tuż po porodzie

Działanie hormonów

fot. MARZENA ARCISZEWSKA

Tajemnicą udanej laktacji jest prawidłowe działanie hormonów, które intensywnie pobudzają tempo produkcji mleka. Najpierw działają te związane z ciążą, dzięki którym następują zmiany w gruczole piersiowym. W późniejszym etapie kolejnym i ostatecznym sygnałem pobudzającym produkcję mleka jest poród, a dokładniej – oddzielenie się łożyska. Laktacja jest procesem ściśle powiązanym z ciążą, porodem i okresem macierzyństwa. Dlatego wiele mam niepotrzebnie martwi się, czy będzie miało pokarm. Odpowiedź jest tylko jedna – oczywiście! Ani rodzaj porodu, ani kształt czy wielkość piersi nie mają tutaj znaczenia. Za wszystko odpowiedzialne są hormony!

Kontakt skóra do skóry

Pierwsze karmienie w kontakcie skóra do skóry powinno odbyć się jak najwcześniej, najlepiej tuż po porodzie, gdy będziesz ze swoim maleństwem na sali porodowej albo sali pooperacyjnej, gdy poród zakończy się cesarskim cięciem (w Szpitalu Specjalistycz-

| MISJA ZDROWIE

Jak często karmić dziecko piersią? • Karmimy według potrzeb dziecka i mamy. Warto postawić tu znak równości. Nie tylko maluch woła, że jest głodny, ale i mama, czując wypełnione piersi, budzi malucha na jedzenie. • Na początku powinno być minimum 8 karmień, przeciętnie 10–12 w ciągu doby. W tym 1–2 karmienia nocne. • Przerwy pomiędzy karmieniami nie powinny być dłuższe niż 4 godziny, z jedną dłuższą przerwą nieprzekraczającą 6 godzin. • W czasie karmienia mama powinna słyszeć odgłos przełykania mleka przez maluszka.

nym PRO-FAMILIA noworodek przez pierwsze dwie godziny przebywa z mamą w kontakcie skóra do skóry również po porodzie zakończonym cesarskim cięciem). Ssanie piersi, przytulanie noworodka, jego płacz mają ogromne znaczenie dla dalszej produkcji pokarmu. Dzięki tym pierwszym chwilom aktywnie działać będą hormony, które są odpowiedzialne za syntezę mleka w piersiach i jego wypływ.

Siara – pierwszy posiłek

Na pierwszy posiłek maluch dostaje od mamy tzw. siarę, która m.in. stymuluje rozwój prawidłowej flory bakteryjnej w jego przewodzie pokarmowym. To bardzo ważne, ponieważ noworodek, przychodząc na świat, opuszcza sterylne warunki, jakie panowały w brzuchu mamy. Sterylna jest nie tylko skóra dziecka, lecz także przewód pokarmowy. Immunoglobulina sekrecyjna, która jest w mleku matki, pokrywa błonę śluzową przewodu pokarmowego i układu oddechowego, tworząc wyjątkową barierę ochronną przed zakażeniami. Siara bogata jest również w inne bardzo cenne składniki odżywcze: witaminy, sole mineralne oraz m.in. białka odpornościowe.

Nawał w pierwszym tygodniu

Efektem tej niezwykłej gry hormonalnej jest zwiększona produkcja mleka. W 2.–6. dobie po porodzie

piersi zaczynają wytwarzać 10-krotnie więcej pokarmu niż dotychczas. Jest to tzw. nawał mleczny – zwiastun udanej laktacji. Piersi robią się coraz pełniejsze i cięższe. Pomimo że nawał pokarmu dla świeżo upieczonej mamy może okazać się źródłem dyskomfortu, warto pamiętać, że jest to zjawisko fizjologiczne i prawidłowa odpowiedź organizmu na hormonalne zmiany. Podstawą sukcesu jest właściwe przystawienie noworodka do piersi. Maluch, który ssie pierś od pierwszych chwil po porodzie, już doskonale wie, jak uchwycić brodawkę, a mama instynktownie radzi sobie z przystawieniem dziecka do piersi. Jednak piersi w nawale mogą być mocno przepełnione, otoczka może stać się twarda, co zwykle utrudnia dziecku uchwycenie brodawki. W takiej sytuacji ukojenie przyniesie mamie gorąca kąpiel lub prysznic. Przed karmieniem warto zastosować również ciepły okład, a po karmieniu zimny, najlepiej ze schłodzonych w lodówce liści kapusty. Można też dwa razy dziennie napić się naparu z szałwii, która wpływa na zwolnienie napływu pokarmu.

Czas na karmienie

Kolejnym krokiem podczas trwania nawału mlecznego jest opróżnienie piersi. Najlepiej, jak pomoże ci w tym twoja pociecha. Jednak zanim rozpoczniesz karmienie, wybierz swoją ulubioną pozycję, która będzie komfortowa zarówno dla ciebie, jak i maluszka. Bezcenna może okazać się pomoc świeżo upieczonego taty, który przygotuje wygodne miejsce, poduszki, przyniesie szklankę wody, podnóżek pod stopy i inne potrzebne akcesoria. Zadbaj o to, aby noworodek w okresie nawału mleka ssał z dwóch piersi w czasie jednego karmienia. Dzięki temu rozluźnisz obie piersi i nie będziesz musiała korzystać z laktatora. W czasie karmienia ulgę przyniesie ci też delikatne głaskanie piersi w kierunku brodawki.

Gdy pokarmu jest zbyt dużo

Czasem trzeba odciągnąć niewielką ilość pokarmu do uczucia rozluźnienia piersi. Pamiętaj jednak o tym, aby nie odciągać zbyt dużych ilości mleka. Gdy piersi będą opróżnione do końca, organizm odczyta to jako sygnał, aby wytwarzać jeszcze więcej mleka. Jeśli jednak w piersi pozostanie mleko, organizm zacznie produkować go mniej, a ty unikniesz problemu z nawałem pokarmu.

| WARTo WIEDZIEĆ

KARMIENIE

Karmienie piersią to niezwykłe chwile, łączące dziecko i matkę magiczną więzią. Przedstawiamy produkty, które sprawią, że karmienie piersią stanie się jeszcze przyjemniejsze.

Przegląd przygotowała: Agnieszka Kępa ze Sklepu Medycznego PRO-FAMILIA

BUTELKI KOMPRES

Poduszka ciążowa bambusowa typu 7. Pozwala na wygodne karmienie dziecka. Wystarczy owinąć poduszkę wokół talii i umieścić na niej maluszka. Zapewnia maksimum komfortu podczas karmienia na siedząco, zapewniając wsparcie pleców oraz odpowiednie podparcie ramion. 199 zł, SUPER MAMI, www.supermami.pl

LAKTATORY

Butelka Calma. Butelka do karmienia odzwierciedlająca naturalne karmienie. Wspomaga odruch ssania. 79 zł, MEDELA www.sklep.pro-familia.pl

Amaryll. Ręczny laktator do sporadycznego stosowania. W zestawie znajdują się dodatkowe lejki oraz końcówka do masażu. 129 zł, ARDO MEDICAL www.sklep.pro-familia.pl

Vita-min plus®. Innowacyjna, kompleksowa kompozycja witamin i wysoko przyswajalnych składników mineralnych w postaci chelatów – uzupełniająca zwiększone zapotrzebowanie na mikroskładniki pokarmowe podczas ciąży i w okresie laktacji. ok. 19 zł, OLIMP LABS www.olimp-labs.com

LANOLINA

Butelka NaturalWave. Smoczek do butelki jest tak zaprojektowany, aby wspomagać naturalny rytm ssania u dziecka. Jest rozciągliwy i elastyczny. 24 zł (160 ml) / 27 zł (240 ml), Lansinoh www.sklep.pro-familia.pl

Herbatka Bocianek. Zbiór ziół wspomagających wywołanie i utrzymanie laktacji u kobiet karmiących. Herbatka dzięki zawartości owoców ma doskonały smak. 12,99 zł, MEDELA www.sklep.pro-familia.pl

WSPOMAGANIE

Single Electric. Laktator elektryczny służący do częstego stosowania. Urządzenie ma regulację mocy oraz dwa tryby pracy odzwierciedlające naturalne Butelka antykolkowa Dr Brown’s. Butelka z szeroką ssanie dziecka. szyjką 120 ml. Antykolkowe butelki Dr Brown’s zmniejszają 330 zł, LANSINOH występowanie kolek i odbijania po posiłku. Zachowują www.sklep.pro-familia.pl naturalny poziom witamin C, A i E w pokarmie. Idealne do naturalnego, jak i sztucznego mleka. od 28 zł, Handi-Craft Company USA www.qlue4her.pl

REKLAMA

PORADNIK

POMOCNE

„Warto karmić piersią. I co dalej?” Poradnik dla każdej karmiącej mamy. Odpowiada na wszystkie najczęściej zadawane pytania dotyczące karmienia piersią. Bogato ilustrowany. 29 zł, MEDELA www.sklep.pro-familia.pl

KOMPRESY

Purelan. Lanolina ochronna do stosowania na brodawki. Nie wymaga zmywania przed karmieniem. 52 zł / 37 ml, MEDELA www.sklep.pro-familia.pl

Akcesoria dla kobiet w ciąży oraz wspomagające karmienie i pielęgnację maluszka Produkty znanych i docenianych marek

Osłony Contact. Silikonowe, dobrze przylegające osłonki wspomagające naturalne karmienie. Opakowanie zawiera 2 sztuki wraz z pojemnikiem do przechowywania 39,99 zł, MEDELA www.sklep.pro-familia.pl

Kompresy żelowe. Kompresy do stosowania na ciepło oraz zimno. Możliwość podgrzania w mikrofalówce. W zestawie 2 szt. anatomicznych kompresów wraz z pokrowcami. 55 zł, LANSINOH www.sklep.pro-familia.pl

Sklep medyczny PRO-FAMILIA Koszula nocna. Urocza bawełniana koszula ciążowa na rękaw 3/4, przeznaczona dla kobiet w ciąży oraz mam karmiących. Wygodna dzięki odpinanemu na zatrzaski dekoltowi. Można ją łatwo dopasować do rosnącego brzuszka na każdym etapie ciąży. 59 zł, Italian Fashion www.limone.pl

ul. Witolda 6B 35-302 Rzeszów tel. 17 77 35 895 606 987 772

ul. Niciarniana 49 92-320 Łódź tel. 42 20 81 353 570 557 909

www.sklep.pro-familia.pl Sklep prowadzi również wypożyczalnię laktatorów i wag niemowlęcych.

[ T A R G I ]

MAMA D A Y S 23-24.04.2016 hotel Rzeszów / galeria, poziom +2 sobota / niedziela godz. 10:00-17:00

największe

na Podkarpaciu targi dla kobiet w ciąży i rodziców z dziećmi www.dobra-mama.pl/targi

10.

Główna atrakcja:

Spotkanie

z Dobrą Mamą

warsztaty sobota 14:00-17:00

nowości rynkowe, pokazy, konkursy z nagrodami, do wygrania M.In. wózek 2 w 1

www.dobra-mama.pl/spotkanie

tel. 17 85 25 220

Zarejestruj się już dziś! Liczba miejsc NA WARSZTATY ograniczona! Org a n i z ato r

MAMA patroni medialni

pa rt n e r zy st r at eg i c z n i

Pat ro n at h o n o row y

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

| misja ZDROWIE

Komórki macierzyste

nie tylko z krwi pępowinowej

O niesamowitych właściwościach komórek macierzystych pozyskiwanych z krwi pępowinowej słyszał niemal każdy. Mało kto wie jednak, że równie niezwykłe są komórki sznura pępowiny – materiału do niedawna niedocenianego i traktowanego jako odpad medyczny.

Niesamowite możliwości

Wnętrze pępowiny wypełnia tkanka zwana galaretą Whartona. Ma ona za zadanie uelastyczniać pępowinę, zapobiegając jej zginaniu i skutkom nadmiernego ciśnienia. Jak się okazuje, jest ona też doskonałym źródłem mezenchymalnych komórek macierzystych, które – dzięki niezwykłej zdolności przekształcania się m.in. w komórki kości czy mięśni – mogą mieć zastosowanie w hematologii, onkologii czy medycynie regeneracyjnej. Komórki sznura pępowiny wykorzystywane są również w leczeniu schorzeń neurologicznych (takich jak chociażby ALS, SM), w Polsce wykorzystywane są w ramach medycznych eksperymentów leczniczych. Trwają intensywne badania nad ich innymi możliwościami – m.in. w regeneracji chrząstki czy wspomagania procesów regeneracji naczyń krwionośnych. Komórki sznura pępowiny są też niezwykle cenne z punktu widzenia chorób autoimmunologicznych i stanów zapalnych – zastosowane w przypadku ciężkich przypadków choroby „przeszczep przeciw gospodarzowi” wzmacniają limfocyty, które hamują reakcję odrzucenia. Co więcej, mezenchymalne komórki macierzyste pozyskane ze sznura pępowiny mogą zwiększać potencjał transplantacyjny komórek krwi pępowinowej (można przeszczepić je łącznie z komórkami krwi pępowinowej). Mogą być użyte w leczeniu całej rodziny (nie jest wymagana zgodność tkankowa tak restrykcyjna, jak w przypadku krwi).

Jedyna szansa na pobieranie

Dzięki współczesnej medycynie komórki sznura pępowiny, podobnie jak krew pępowinową, można pobierać bezpośrednio po porodzie i z powodzeniem przechowywać. Pobranie jest bezin-

wazyjne i bezbolesne, zarówno dla mamy, jak i noworodka, wymaga jednak oddzielnego zestawu pobraniowego. Trafia do niego ok. 10-centymetrowy odcinek pępowiny, z którego po przeprowadzeniu odpowiednich badań odseparowuje się komórki macierzyste i zamraża w ciekłym azocie. Tak mogą być przechowywane, podobnie jak krew pępowinowa, przez kilkanaście lat.

Tylko w PBKM!

Jak dotąd, jedynym bankiem w Polsce, który ma prawne możliwości pobierania, przechowywania i przetwarzania komórek ze sznura pępowiny, jest Polski Bank Komórek Macierzystych. Usługa jest dostępna dla rodziców od września 2014 r.

Dlaczego warto przechowywać komórki sznura pępowiny? • wzmacniają potencjał transplantacyjny komórek macierzystych [można przeszczepić je łącznie z komórkami krwi pępowinowej]; • mogą być użyte w leczeniu całej rodziny [nie jest wymagana zgodność tkankowa tak restrykcyjna, jak w przypadku krwi]; • w przyszłości być może będą z powodzeniem wykorzystywane w regeneracji stawów, wiązadeł czy mięśni.

Tekst: Joanna Kelman Konsultacja: Aleksandra Olearczyk, specjalista Polskiego Banku Komórek Macierzystych

| ARTYKUŁ SPONSOROWANY

ŻELAZNE ZASADY

zdrowia kobiety Żelazo to minerał bardzo istotny dla zdrowia każdego człowieka. Jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza u kobiet, które w szczególności narażone są na jego niedobory. Deficyt żelaza może prowadzić do osłabienia, a nawet do anemii, dlatego nasza dieta powinna być zbilansowana i zawierać produkty, które są źródłem tego mikroelementu.

FUNKCJE ŻELAZA

Ten niepozorny i często niedoceniany pierwiastek uczestniczy w wielu procesach zachodzących w organizmie: ∙ jako składnik czerwonego barwnika – hemoglobiny pełni kluczową rolę w transporcie życiodajnego tlenu z płuc do tkanek; ∙ jego obecność w mioglobinie umożliwia magazynowanie i wykorzystywanie tlenu przez komórki tkanki mięśniowej; może wydawać się to mało ważne, jednak mięśnie stanowią 40% ciała mężczyzn oraz około 35% ciała kobiet – są strukturalnym i funkcjonalnym elementem ruchu, bez którego utrzymanie prawidłowej postawy ciała byłoby niemożliwe; ∙ wchodzi w skład białek, enzymów przyśpieszających reakcje fizjologiczne zachodzące w organizmie, zawierających cząsteczkę hemu; ∙ uczestniczy w procesach odpornościowych poprzez wpływ na powstawanie kwasu podchlorawego, związku o wła-

ściwościach bakteriobójczych i przeciwwirusowych; to dlatego jego częsty niedobór u kobiet i małych dzieci sprzyja częstym zakażeniom różnymi czynnikami patogennymi; ∙ odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, budując i utrzymując właściwe funkcjonowanie osłonek mielinowych, dzięki którym impulsy nerwowe przewodzone są szybciej. Niedobór żelaza we wczesnych okresach rozwoju dziecka może spowodować nawet opóźnienie w rozwoju psychomotorycznym, zaburzenia rozwoju umysłowego i procesów poznawczych. Stąd jego suplementacja w okresie ciąży i prawidłowa podaż w okresie niemowlęcym jest konieczna. Żelazo potrzebne jest nam już od urodzenia. W ustroju urodzonego noworodka znajduje się około 0,5 g żelaza, natomiast u osoby dorosłej wartość ta waha się od 3,8 g do 4 g. Całkowita ilość pierwiastka w organizmie zależy

m.in. od puli spożywanej w pożywieniu, stanu jego magazynów czy strat ustrojowych. Przeważającą jego część stanowi tzw. żelazo funkcjonalne zawarte we wcześniej wspomnianych: hemoglobinie, mioglobinie i enzymach oddechowych (ok. 75%). Żelazo zapasowe stanowi ok. 25% tego mikroelementu. Magazynami są rozpuszczalna ferrytyna i nierozpuszczalna hemosyderyna. Najmniejszą pulę żelaza w organizmie, około 0,5%, stanowi frakcja transportowa w postaci transferryny – białka regulującego stężenie jonów żelaza w osoczu krwi i transportującego je do tkanek.

PRZYSWAJALNOŚĆ ŻELAZA

Ustrój każdego człowieka dąży do wyregulowania bilansu żelaza. Proces ten odbywa się w przewodzie pokarmowym, jest skomplikowany i precyzyjnie kontrolowany. Jelito cienkie jest najdłuższą częścią

ZALECANE DZIENNE SPOŻYCIE ŻELAZA Niemowlęta

Dzieci

Dziewczęta

Chłopcy

0,5–1 roku – 11 mg

1–3 – 7 mg

10–12 – 10 mg

4–9 – 10 mg

13–18 – 15 mg

13–18 – 12 mg

Kobiety

Kobiety ciężarne

Mężczyźni

27 mg

19 i więcej lat – 10 mg

19–50 – 18 mg 51 i więcej lat – 10 mg

Normy żywienia człowieka. Instytut Żywności i Żywienia.

układu pokarmowego, która ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego. Żelazo jest przyswajane na całej jego długości, zwłaszcza w początkowej części. Podstawowym warunkiem do jego wchłonięcia musi być jego właściwy stan, tj. występowanie w postaci rozpuszczalnej i zredukowanej. Cały mechanizm wchłaniania odbywa się przy pomocy przenośników jonów żelaza. Problem w tym, że transportują one także inne jony, m.in.: cynku, miedzi, wapnia, które są również niezbędne do właściwego funkcjonowania komórek i narządów. Powstają zatem trudno wchłaniane związki, których nie można wykorzystać. Jednak istnieje rozwiązanie! Na rynku są już dostępne preparaty oparte na opatentowanym żelazie Ferrochel®, które nie reaguje z innymi substancjami odżywczymi, charakteryzuje się wysoką przyswajalnością, a co najważniejsze, niespotykaną tolerancją ze strony przewodu pokarmowego. Podczas absorpcji żelaza z przewodu pokarmowego część dostaje się bezpośrednio do krwiobiegu, a reszta łączy się natychmiast ze specyficznym białkiem i magazynowana jest w postaci wcześniej wspomnianej ferrytyny. Chelat aminokwasowy żelaza Albion® jest przyswajany praktycznie na całej długości jelita, albowiem w porównaniu do większości minerałów z rozpuszczalnych soli ma dużo lepszą stabilność.

PRAWIDŁOWA PODAŻ ŻELAZA W DIECIE

Odpowiednia podaż żelaza ważna jest już od najmłodszych lat życia. Niedobory żelaza u kobiet ciężarnych, w zależności od okresu ciąży, w którym się znajdują, mogą powodować różnorakie zaburzenia jej przebiegu, np.: poronienia, przedwczesne porody, zahamowanie wewnątrzmacicznego rozwoju płodu i wiele innych. Niektórzy uważają, że suplementacja żelazem w okresie ciąży zwiększa punktację noworodków w skali Apgar. Przyjmuje się, że kobieta w ciąży powinna przyjmować około 30 mg pierwiastka na dobę w diecie bądź w postaci suplementów diety.

SKUTKI NIEDOBORU ŻELAZA: osłabienie, drażliwość, apatia, anemia, utrudniona koncentracja, uczucie duszności, zawroty głowy, bladość cery, wypadanie włosów, przyspieszenie rytmu serca, osłabienie odporności, pogorszenie koordynacji ruchowej oraz wzrokowej.

GROŹNE NIEDOBORY

Niedobory żelaza mogą powodować wiele niekorzystnych skutków zdrowotnych. O dodatkowej suplementacji preparatami z żelazem powinny pomyśleć szczególnie kobiety w ciąży oraz osoby nieprzywiązujące większej wagi do diety, zwłaszcza że w tej chwili na rynku dostępne są suplementy wyróżniające się na tle innych. Cechuje je: duża biodostępność, lepsza tolerancja ze strony przewodu pokarmowego, wysoka skuteczność działania i przede wszystkim bezpieczeństwo stosowania. Warto zapytać o nie w aptece swojego farmaceutę.

Krzyżówka

Litery z ponumerowanych pól wpisane w kratki pod krzyżówką utworzą rozwiązanie. Aby wziąć udział w losowaniu atrakcyjnych nagród, należy przesłać rozwiązanie na adres: redakcja@pro-familia.pl, podając swoje imię, nazwisko i nr telefonu kontaktowego.

z PRO ZDROWIEM

Film Barei Kaleka

Miasto w Mazowieckiem nad Wilgą

Np. obraz z jeleniem na rykowisku

Rodzaj spółki Król lub naczynie

Na loterii

Jego Powyżej dopływem kolan Wisłok Wulkan na Sycylii Edgar Allan

Paznokcie świnki Rosyjska domena

Rzymski cesarz piroman Desperat, kamikaze

Uczeń, terminator Rodzaj ubezpieczenia

Żabka drzewna

Większa od emki

Egipski bóg słońca

Po siódemce

Nad nią zielone wzgórza

Amerykański grosz

Gott, czeski piosenkarz Rodzaj rachunku

Chroni szyję przed chłodem

Pokrywają rybę

Jednostka częstotliwości Imię Gilowskiej

Szwedzki grosz

Czesław, poeta

Stragan Pełne zwierząt

Placówka medyczna

Wszystko gra

Krawiecki zatrzask

Mała Renata

Atrybut Apolla Chińska gra Biały koń w ciapki Mała Elżbieta

Wieszana na żabkach

...-Familia Baggio, piłkarz Jednostka liczności materii

Po sol

Kraj w Afryce Dramat Witkacego

Inskrypcja Ivanović Domena Rwandy

Nie dzień

Lokalna na miejscu zbrodni

Roentgen Brodaty ludzik

Cyfrowy identyfikator Domena 7 Niemiec

6 Agnieszka dla znajomych

Nagrody dla autorów prawidłowych rozwiązań

Niedopałek papierosa

Szwedzki koncern

Przyszkolne boisko

Kocyk bawełniany marki Motherhood

Opera Verdiego

Konieczna do USA

9 Zaimek osobowy w tytule noweli Prusa

Aleksander Milne

Może być czarny w karate

Numer podatnika Gotycki ornament

Bakteria lub hobby

Hackman, aktor

Autor „Solaris” Polski film z Oscarem Syn Piasta

Do wbicia lub wypicia

Bryka medyka

Auto z Hiszpanii Einar, norweski biatlonista

3 Strażacka baza

Indeks glikemiczny

Płaszcz Beduina

Egzekutor w kapturze

Dbałość Benzyna

2 Przewodzi bodźce

Amant lochy

Bliski elipsy

U stóp Wezuwiusza Długi u Pinokia

Obiekt w ruchu obrotowym Tori, amerykańska piosenkarka

Pielgrzymka, tułaczka

Stolica Podkarpacia

Większa od skrzypiec

Gra magnetyczna Książka Książka „Tato, jakiego The Purple Cow „Być mądrą mamą” potrzebują twoje dzieci”

Kamień dla Agaty

Zwycięzcy poprzedniej edycji: - Elżbieta Borowiec (wielofunkcyjna saszetka Multi Use Bag marki Mon Petite Bleu) - Sylwia Kunysz (dwustronny kocyk marki Amy) - Magdalena Chrzanowska (butelka marki Twist Shake od Stokkids)

Odzież ciążowa, w której poczujesz się dobrze.

fb.com/sklep.limone

Zakupy online: www.limone.pl

| MISJA ZDROWIE

Miażdżyca choroba cywilizacyjna XXI wieku Miażdżyca jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się długo i bezobjawowo. Może ujawnić się dopiero w postaci chorób nagłych, zagrażających życiu, takich jak zawał czy udar mózgu. – Dlatego tak ważna jest profilaktyka, której fundamentem jest zdrowa dieta i ruch – przekonuje lek. med. Maciej Węglarz, specjalista kardiolog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

PZ:

Choroba rozwija się latami. Czy istnieją objawy, które powinny nas zaalarmować? M.W.: Miażdżyca jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się długo i bezobjawowo. Bardzo często przebiega powoli i skąpoobjawowo. Choroba może ujawnić się dopiero w postaci chorób nagłych, zagrażających życiu, takich jak zawał czy udar mózgu. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, czyli eliminowanie czynników ryzyka i okresowe kontrole lekarskie. Ogromną rolę w walce z miażdżycą odgrywa świadomość społeczna, znajomość objawów. Dolegliwości, które powinny nas zaalarmować, możemy podzielić na trzy grupy. Pierwsza grupa to objawy kardiologiczno-wieńcowe takie jak: bóle zamostkowe towarzyszące chodzeniu, uczucie pieczenia lub ucisku w mostku, a także m.in. bóle promieniujące do boków klatki piersiowej, gardła czy żuchwy. Kolejna grupa to objawy neurologiczno-mózgowe. Zaliczamy do nich m.in. zaburzenia równowagi, mowy, zawroty głowy czy utratę przytomności. Trzecia, ostatnia grupa to objawy dotyczące miażdżycy tętnic kończyn dolnych. Jeżeli przy wysiłku czujemy ból łydek, który wymaga okresowego odpoczynku, oraz narastające uczucie ziębnięcia i zauważamy blednięcie skóry, zwłaszcza w okolicy łydek i stóp, powinniśmy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

PZ: Co możemy powiedzieć o miażdżycy? M.W.: Miażdżyca zaliczana jest do chorób przewlekłych, dotyczących całego układu sercowo-naczyniowego. Jest to proces zapalny ścian tętnic, czyli naczyń, które doprowadzają krew do poszczególnych narządów. W miarę rozwoju choroby dochodzi do stopniowego bądź gwałtownego ograniczenia przepływu krwi, co skutkuje niedokrwieniem np. serca. Dzieje się tak, ponieważ w ścianach tętnic odkładają się złogi „złego” cholesterolu, które tworzą blaszki miażdżycowe, co w konsekwencji powoduje ich usztywnienie, zwężenie, a w perspektywie ich zamknięcie. Mogą pojawić się w każdej tętnicy, ale najczęściej obecne są w naczyniach serca, mózgu czy kończyn dolnych. Konsekwencją takiego stanu może być choroba wieńcowa, zawał serca czy udar mózgu. Chorobie sprzyjają: podwyższony poziom cholesterolu i triglicerydów, nadciśnienie tętnicze i szczególnie istotny czynnik sprawczy – palenie papierosów.

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

Pro Zdrowie:

Jak pokazują statystyki, miażdżyca tętnic wieńcowych stanowi w Polsce główną przyczynę nadumieralności mężczyzn, którzy żyją 9 lat krócej od kobiet. Niestety czasy, w których żyjemy, zdają się narzucać styl życia, który sprzyja tej chorobie. Lek. med. Maciej Węglarz: Tak, to prawda. Miażdżyca to schorzenie, które coraz częściej kojarzone jest z ujemnymi skutkami trybu życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji. Zanieczyszczenie środowiska, rosnące tempo życia, stres, znikoma aktywność fizyczna, niewłaściwa dieta, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu – lista czynników stymulujących powstanie choroby jest naprawdę długa. Nie możemy zapominać również o tych czynnikach, na które wpływu nie mamy. Są nimi przekazane w genach predyspozycje oraz takie schorzenia, jak cukrzyca, podwyższony poziom cholesterolu lub nadciśnienie tętnicze.

PZ: Do czego może prowadzić nieleczona choroba? Jakie mogą być konsekwencje?

MACIEJ WĘGLARZ specjalista kardiolog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

PZ: Kogo najczęściej dotyczy problem miażdżycy?

M.W.: Tak naprawdę miażdżyca dotyczy każdego z nas. Jest to proces ogólnoustrojowy i postępuje w miarę starzenia się organizmu. Nasze działania powinny skoncentrować się na wyeliminowaniu bądź ograniczeniu czynników jej sprzyjających. Miażdżycy sprzyjają choroby takie jak cukrzyca, nadciśnienie, podwyższony cholesterol. Dlatego tak istotne znaczenie ma ich szybkie wykrycie i skuteczne leczenie.

PZ: Jak temu zaradzić? M.W.: Najlepszą metodą ochrony przed chorobą

oraz jej rozległymi skutkami jest szeroko rozumiana profilaktyka. Istotne znaczenie ma nasz styl życia. Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta oraz brak stresu i unikanie używek, zwłaszcza palenia papierosów, to fundament sukcesu. Warto w życie wprowadzić regularny trening aerobowy: spacer, bieganie, pływanie, nordic walking, jazda na rowerze. Powinniśmy uprawiać sport co najmniej 2–4 razy w tygodniu przez minimum 30 minut. Zadbajmy też o prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego oraz właściwy poziom cholesterolu i glukozy.

PZ:

A jaka dieta sprzyja w walce z miażdżycą? M.W.: W profilaktyce miażdżycy i chorób jej sprzyjających bardzo ważne znaczenie ma odpowiednia dieta. Z naszego jadłospisu powinniśmy kategorycznie wyeliminować produkty wysokoprzetworzone: fast-foody, chipsy czy słodkie napoje. Z reguły bowiem, poza wysoką zawartością cukru i nadmierną ilością kalorii, zawierają również sól, szkodliwe kwasy tłuszczowe typu trans oraz utlenione formy cholesterolu. Powinniśmy sięgać po nabiał, wędliny i chude mięso: wołowina, kurczak, indyk oraz ryby, które są bogatym źródłem kwasów omega-3. Nie zapominajmy też o codziennej dawce warzyw i owoców, szczególnie surowych.

SCHUTTERSTOCK

lek. med.

M.W.: Konsekwencje uzależnione są od stopnia zaawansowania oraz lokalizacji miażdżycy. Nieleczona choroba prowadzi do postępującego upośledzenia ukrwienia poszczególnych narządów i związanych z tym objawów. Jeśli dotyczy naczyń wieńcowych, prowadzi z biegiem czasu do powstania zawału serca, niewydolności serca, zaburzeń rytmu czy nagłego zgonu sercowego – niestety, niekiedy jest to pierwszy i jedyny objaw miażdżycy naczyń wieńcowych. Z kolei proces chorobowy, który dotyczy naczyń mózgowych, może w konsekwencji prowadzić do udaru i jego następstw.

Rozmawiała: Dominika Czapkowska

| psychologia

Sztuka

kompromisu Tekst:

Marzena Jarosz

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

psycholog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Kiedy emocje sięgają zenitu, a w grę wchodzą kwestie sporne, niełatwo o umiejętność słuchania oraz otwartość na partnera i jego racje. Co zrobić, aby kłótnie zamienić na otwartą i szczerą dyskusję, której finałem jest kompromis? Podpowiada psycholog Marzena Jarosz.

Szczerość i otwartość

Nie zgadzacie się z partnerem, dodatkowo czujecie złość i poirytowanie, nie wytrzymujecie i zaczynacie krzyczeć. Znany scenariusz? Najprostsza droga do kłótni to taki natłok uczuć, który trudno już zatrzymać i z dystansem mu się przyjrzeć. Kiedy emocje sięgają zenitu, a w grę wchodzą kwestie sporne, niełatwo o umiejętność słuchania oraz otwartość na partnera i jego racje. Większa część kłótni w związku prawdopodobnie w ogóle nie miałaby miejsca, gdybyście słuchali siebie uważnie, ale też otwarcie mówili o swoich uczuciach. Szczerość i otwartość to w relacji cechy nie do przecenienia. Jeśli wpadniecie w pułapkę my-

ślenia „on powinien wiedzieć, o co mi chodzi”, „ona zawsze ma o to pretensje” i nie będziecie ze sobą o tym rozmawiali, prędzej czy później wybuchnie konflikt.

Rozmowa o emocjach jest ważna

Sami musicie pilnować poziomu waszych sprzeczek. Jeśli przekraczacie granice drugiej osoby, pojawiają się zachowania, których na co dzień nie akceptujecie, powiedzcie stop i wycofajcie się. Taka wymiana ognia niewiele wniesie, a może poważnie zaszkodzić waszej relacji. Niektó-

rych słów nie da się już cofnąć. Warto w takich sytuacjach dać sobie czas, pozwolić sobie spojrzeć na sprawę z dystansu i wrócić do tematu za jakiś czas, gdy emocje nieco opadną. Rozmawiając z partnerem, szczerze mówcie o swoich emocjach. Jednak pamiętajcie o tym, aby unikać słów takich jak „przez ciebie znowu czuję się źle”. W zamian otwarcie mówicie, co konkretnie sprawia wam przykrość, co was złości, a co smuci. Starajcie się używać komunikatów takich jak: „ja czuję złość, to mnie denerwuje”. Nie bójcie się pytać. Nie interpretujcie po swojemu słów partnera, jeśli nie macie pewności, co miał na myśli. Lepiej dopytać i dowiedzieć się, o co mu chodzi, poruszając różne kwestie.

Zamiast kłótni – dyskusja

W chwilach kryzysu postarajcie się zamienić kłótnie na dyskusję i pewnego rodzaju mediację. Przedstawcie swoje racje, zachowując szacunek dla drugiej strony, powiedzcie szczerze i otwarcie, co was boli i na czym wam zależy. Co chcecie zmienić i dlaczego. Pamiętajcie, że nawet w dojrzałych i zgodnych związkach także będą pojawiać się trudne tematy i sporne kwestie.

„Dobra kłótnia”

Wartością „dobrej kłótni” jest to, że na jej zakończenie znajdujecie wspólny mianownik, wspólnie coś ustalacie. Potraficie z czegoś zrezygnować i dać z siebie więcej, nie broniąc na oślep swoich racji tylko po to, by wygrać spór. Jeśli czeka was dyskusja o bardzo ważnych dla was sprawach i musicie wspólnie coś przeanalizować, a niekoniecznie jesteście zgodni co do tego, jak rozwiązać trudności, spróbujcie wybrać taki czas na rozmowę, który będzie komfortowy dla was obojga. Zmęczeni po pracy, przytłoczeni codziennymi trudnościami nie będziecie dobrymi partnerami do merytorycznej dyskusji.

W poszukiwaniu korzyści

Pamiętajcie, że konflikty naprawdę mogą być konstruktywne i warto uczyć się ich rozwiązywania w taki sposób, aby przyniosły wam jak najwięcej korzyści – motywację do zmian, których potrzebujecie, lub znalezienie kompromisu, który wpłynie na jakość wspólnego życia. Każdego dnia uczcie się mówić o swoich uczuciach, dbajcie o swoje granice, ale także wyrażajcie swoje potrzeby. Dzięki temu będziecie mieli szansę zamienić wybuchowe kłótnie na konstruktywne spory, które w rezultacie przyniosą coś dobrego. Pamiętajcie również o tym, że nie będzie wam łatwo wyjść z konfliktu w sposób konstruktywny, jeśli nie będziecie gotowi do ustępstw, a każdy krok w stronę partnera będziecie uważać za słabość. Nie traktujcie sporu jak wojny na argumenty i złośliwości, którą za wszelką cenę trzeba wygrać. Przecież w tym wszystkim chodzi o coś zupełnie innego. O kompromis, zrozumienie, szczerość i szacunek, a przede wszystkim rozwiązanie problemu. Pamiętajcie, że gniew, kłotnia lub zniechęcenie wcale nie musi oznaczać pretensji czy wzajemnej niechęci. Przyczyną może być sytuacja w pracy lub po prostu zmęczenie.

Nie kłóćcie się przy dziecku

Unikajcie sytuacji, gdy świadkiem waszych sperzeczek będzie wasza pociecha. A jeśli już taka sytuacja zaistnieje, porozmawiajcie od razu ze swoim dzieckiem. Wytłumaczcie mu, że dorośli, nawet jak bardzo się kochają, mogą się nie zgadzać w jakiejś sprawie. Dziecko powinno też wiedzieć, że po kłótni rodzice się przytulają. Rozumie wtedy, że można okazywać złość, ale tak, by nikogo nie skrzywdzić.

Jak rozładować swoje emocje? Czyli kilka zasad dobrej dyskusji. • Gdy czujesz gniew, twoje mięśnie natychmiast się napinają, a poziom adrenaliny we krwi wzrasta. Wtedy czujesz, że musisz coś zrobić – np. krzyczeć. W takiej chwili postaraj się rozluźnić swoje mięśnie, poczekaj aż emocje opadną. Pomocne będą głębokie, spokojne oddechy. Licz każdy z nich. • Gdy czujesz, że zaczyna w tobie narastać złość i poirytowanie, zatrzymaj się, nic nie mów. Pozwól przeminąć myślom, które podsycają twój gniew. Poproś partnera o krótką przerwę. Wróćcie do rozmowy dopiero wtedy, gdy emocje opadną. • Nie tłumcie swoich uczuć, nie zostawiajcie rozmowy na inny, „lepszy” moment. W zamian uczcie się każdego dnia rozmawiać o swoich uczuciach i potrzebach. • Nie oceniaj postępowania partnera, tylko mów o swoich uczuciach. Zamiast słów „znowu sprawiłeś mi przykrość, nigdy mi nie pomagasz” powiedz „ jest mi przykro, że musiałam sama wszystko przygotować”. • Unikaj porównywania zachowania partnera do innych osób, typu „bo mąż Kaśki zawsze jej pomaga..”. • Podczas rozmowy skupcie się na temacie aktualnej sytuacji kryzysowej, która was dotknęła. Nie wracajcie do sytuacji z przeszłości tylko po to, by udowodnić swoje racje. • Bądźcie ze sobą szczerzy. Brak zaufania i kłamstwa zaszkodzą nawet najlepszej relacji.

| bądź FIT!

Tekst:

Barbara Piekło dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Śniadanie...

idealne!

Napędza metabolizm, wzmacnia koncentrację i działa pozytywnie na nasze samopoczucie. Spożywane regularnie wpływa również na naszą odporność, lepsze samopoczucie i wydajność w pracy. Śniadanie – źródło energii na cały dzień.

ŹRÓDŁO ENERGII

Śniadanie jest fundamentem prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu i powinno zapewnić nam aż 30–35 procent dziennego zapotrzebowania na energię. Gdy wstajemy rano, organizm nie ma odpowiedniej dawki energii potrzebnej do pracy. Po nocnej przerwie wszystkie zasoby są wyczerpane. Jeżeli zabraknie pierwszego posiłku, poziom glukozy we krwi znacznie spadnie. Poczujemy się zmęczeni i senni, a także odczujemy problem z koncentracją. Zwykle w takich sytuacjach ratujemy się kilka godzin później, sięgając po coś słodkiego albo czekamy do obiadu, który będzie znacznie większy niż zazwyczaj. To w konsekwencji skutkuje spożyciem większej ilości kalorii, a co za tym idzie, zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej. Warto pamiętać, że brak śniadania zwalnia nasz metabolizm – jeżeli pierwszy posiłek spożywamy dopiero około południa, nasz organizm dostaje sygnał, że powinien zmagazynować kalorie, które otrzymał.

Lista korzyści

Z licznych badań wynika, że rozpoczynając dzień od śniadania, poprawiamy odporność, zapobiegamy otyłości, a także poprawiamy nasz nastrój i jesteśmy bardziej odporni na stres. Co więcej, dzięki śniadaniu efektywniej pracujemy, ponieważ pierwszy posiłek poprawia koncentrację i ułatwia skupienie w pierwszych godzinach pracy. Lekarze i dietetycy podkreślają, że zaczynając dzień od zdrowego posiłku, przyzwyczajajmy się do jedzenia mniejszych porcji, za to regularnie. W efekcie możemy zaobserwować niższy poziom złego cholesterolu we krwi oraz lepszą pracę układu pokarmowego.

Śniadanie idealne

Pełnowartościowy posiłek powinien składać się z trzech grup składników: węglowodanów, białek i tłuszczów. Węglowodany stopniowo podnoszą poziom cukru we krwi i dostarczają energii na kilka godzin. Bogatym źródłem węglowodanów złożonych jest np. pieczywo razowe, żytnie lub płatki owsiane. Pełnowartościowe białko z kolei dostarcza organizmowi cennego wapnia. Znajdziemy je w produktach takich jak: wędlina – najlepiej gotowana, ser twarogowy, jajko, mleko i jogurty. Warto też samemu upiec w domu filet z kurczaka lub indyka i w cienkich plasterkach dodawać do kanapek. To smaczna i zdrowa alternatywa dla sklepowych wyrobów. A czym posmarować kanapkę? Jeśli nie mamy problemów z chorobami układu krążenia, to możemy użyć masła. Idealnie sprawdzi się również chudy serek homogenizowany, który będzie zdrowszą wersją. Zwłaszcza dla osób, które szczególnie dbają o linię i właściwy poziom cholesterolu. Jak w każdym posiłku, również na naszym porannym zdrowym talerzu nie może zabraknąć warzyw. Sięgajmy po pomidory, ogórki, paprykę, sałatę, rzodkiewkę i szczypiorek.

Pełnowartościowy posiłek powinien składać się z trzech grup składników: węglowodanów, białek i tłuszczów.

fot.

D O MINIKA

CZAPK OWSKA

Produkty zbożowe Dodatki do pieczywa Napoje

Na śniadanie wybieraj

Ograniczaj lub zrezygnuj

Pieczywo razowe, pełnoziarniste z dodatkiem nasion, płatki owsiane, jaglane, orkiszowe.

Białe bułki, białe pieczywo, pieczywo tostowe, drożdżówki, croissanty, słodkie płatki śniadaniowe.

Ser twarogowy, twarożki naturalne, chude wędliny bez konserwantów, wędliny drobiowe, jajka, pasty rybne i warzywne, masło, dżem niskosłodzony, marmolada niskosłodzona, miód pszczeli.

Twarożki smakowe gotowe, sery żółte, sery pleśniowe, serki topione, tłuste wędliny, kiełbasy, parówki, konserwy mięsne, salceson, pasztety, dżem wysokosłodzony, marmolada wysokosłodzona.

Mleko z zawartością tłuszczu 2% i poniżej, jogurt naturalny, kefir, maślanka naturalna, woda mineralna niegazowana, słaba herbata, herbata owocowa, herbata ziołowa, kawa zbożowa, domowe soki owocowe, soki warzywne, napoje mleczno-owocowe, napoje mleczno-warzywne.

Woda mineralna smakowa, wody gazowane smakowe, napoje energetyzujące, mocna herbata (zielona, czerwona, czarna), soki dosładzane, czekolada.

| bądź FIT!

Rozkręć swój

metabolizm

na wiosnę!

Wprowadzając w życie 5 prostych zasad, skutecznie przyśpieszysz tempo przemiany materii i znacznie szybciej pożegnasz dodatkowe kilogramy.

Śniadanie to podstawa!

Czy wiesz, że wartościowe śniadanie spożywane regularnie każdego dnia, może pomóc ci zwiększyć tempo spalania nawet o 20 procent? Poranny posiłek, po nocnym spowolnieniu metabolizmu rozkręca proces trawienia na nowo. Zadbaj o to, aby twoje śniadanie składało się z pełnowartościowych, kompletnych makroskładników: białka ( nabiał, ryby), węglowodanów (pieczywo, pełnoziarniste – orkiszowe, żytnie, mieszane typu graham, płatki owsiane) oraz tłuszczów (żółtka jaj, sery, orzechy, oliwy i oleje). Pamiętaj, że brak śniadania powoduje, że nasz organizm przestawia się na tryb oszczędnościowy i zaczyna trawić wolniej.

Jedz regularnie!

Metabolizm kocha pełnowartościowe posiłki, spożywane systematycznie. Dzięki regularnym porom spożywania posiłków organizm wie, na jak długo wystarczy mu energii oraz kiedy doczeka się następnej porcji. Każda dłuższa przerwa to dla niego sygnał do magazynowania tłuszczu. Problemem jest również to, że zwykle właściwe posiłki zamieniamy na słodkie przekąski, które zawierają pokaźne ilości tzw. cukrów prostych lub tłuszczów. Dodatkowo, zbyt obfite, jednorazowe porcje powodują duży wzrost poziomu cukru we krwi, a wraz z nim insuliny, co jest sygnałem, że nadmiar spożytych kalorii odłoży się na później, w postaci dodatkowej tkanki tłuszczowej.

Warto wiedzieć! Metabolizm to całokształt przemian biochemicznych i energetycznych, jakie zachodzą w naszym organizmie. Jest to obrót energii, którą z jednej strony dostarczamy w postaci pożywienia, a z drugiej wydatkujemy na procesy funkcjonowania naszego organizmu. Może pracować prawidłowo lub być zaburzony, m.in. przez brak regularnej aktywności fizycznej i złą dietę.

REKLAMA

Konsultacja:

Dawid Kisiel trener personalny, wicemistrz Polski w męskiej sylwetce „fitness”.

Unikaj fast foodów!

Na czarnej liście znajduje się również tzw. żywność wygodna, która oprócz dużej ilości pustych kalorii i soli dostarczy nam także sporej dawki niekorzystnych dla naszego organizmu tłuszczów trans – kosztem witamin i składników mineralnych, których bardzo potrzebujemy. Spowoduje to, że nasz organizm będzie ich poszukiwał w kolejnych posiłkach, co jeszcze bardziej napędzi nasz apetyt.

Pokochaj wodę!

Odpowiednie nawodnienie organizmu ma ogromny wpływ na prawidłowe tempo przemiany materii. Wodę warto pić zaraz po przebudzeniu oraz do każdego posiłku. Powinni o tym pamiętać szczególnie miłośnicy kawy. Nie zapominajmy również o tym, że wszystkie napoje z zawartością kofeiny odwadniają nasz organizm.

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

Ruch na zdrowie!

Aktywność fizyczna jest motorem napędowym naszego metabolizmu. Jednak aby ruch przynosił efekty, musi być przede wszystkim regularny. Dlatego ćwicz co najmniej 3–4 razy w tygodniu, przez minimum 45 minut. To bardzo ważne, ponieważ przez pierwsze 20 minut treningu nawet 80 procent zużywanej energii pochodzi głównie z węglowodanów. Dopiero po tym czasie nasz organizm zaczyna czerpać „moc” z rezerw tkanki tłuszczowej, którą chcemy spalić. Nasz metabolizm polubi z pewnością trening aerobowy i trening interwałowy.

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

| MODA & URODA

Liposukcja sposób na szczupłą sylwetkę

Dzięki zabiegowi możemy precyzyjnie wymodelować ramiona, brzuch, pośladki, a nawet policzki czy podbródek. Liposukcja – na czym polega i jak wpływa na naszą sylwetkę? Na nasze pytania odpowiada dr Marek Paul, chirurg plastyczny ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

FOT. ANNA TOKARSKA

lek. med.

MAREK PAUL specjalista chirurgii plastycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie ordynator Oddziału Chirurgii Plastycznej Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. Marciniaka, asystent na Oddziale Chirurgii Plastycznej w szpitalu Uniwersytetu Harvarda w Bostonie

Rozmowa z dr Markiem Paul, chirurgiem plastycznym ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Pro Zdrowie: Na czym polega zabieg liposukcji?

Dr Marek Paul: Zabieg liposukcji poprzez precyzyjne usunięcie nadmiaru tłuszczu, pomaga odchudzić i wymodelować wybrane rejony ciała, poprawić kontury i proporcje sylwetki. Jednak liposukcja nie jest procedurą odchudzającą, a jedynie metodą, która umożliwia wymodelowanie tych rejonów ciała, które nie poddają się diecie czy podjętej aktywności fizycznej.

PZ: Jak wygląda zabieg? M.P.: Liposukcję przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, co sprawia, że zabieg jest praktycznie bezbolesny. Do wykonania zabiegu stosowane są specjalne kaniule, które lekarz wprowadza przez kilka minimalnych, kilkumilimetrowych nacięć na skórze. Podczas pierwszego etapu lekarz wprowadza kaniulę infiltrującą wraz ze znieczuleniem miejscowym. Ma to wpływać na bezpieczeństwo i skuteczność zabiegu. W kolejnym etapie wykorzystywane są inne kaniule, o zróżnicowanych średni-

Pierwsze efekty widoczne

są już po miesiącu!

cach i budowie, co z kolei zapewnia dokładne usunięcie tkanki tłuszczowej z warstwy płytkiej, jak i głębokiej, tłuszczu oraz równomiernego modelowania danego rejonu ciała. Warto podkreślić, że po zakończeniu zabiegu na ciele pozostają jedynie małe, kilkumilimetrowe blizny w miejscu wkłuć, które z czasem bledną i pozostają prawie niezauważalne.

PZ: Czy po zakończeniu zabiegu konieczny jest pobyt w szpitalu?

M.P.: Jedną z największych zalet liposukcji jest to, że jest to procedura jednego dnia i nie wymaga dłuższego pobytu w szpitalu. Po zakończeniu zabiegu pacjent po upływie ok. 2 godzin opuszcza szpital. Oczywiście po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, który wraz z wypisem przekazuje dokładne zalecenia. Bardzo ważne są wizyty kontrolne, dlatego lekarz zwykle od razu ustala ich termin.

PZ: Jakie miejsca możemy wymodelować za pomocą tej metody?

M.P.: Zabieg liposukcji z sukcesem wykorzystywany jest w celu wymodelowania m.in. ud, pośladków, talii, brzucha, ramion, klatki piersiowej oraz kolan, łydek, policzków, a nawet podbródka. W Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie stosujemy najnowocześniejszą technikę liposukcji przy użyciu energii infradźwiękowej, wykorzystując nowoczesny aparat NIL. Ta technika różni się od wcześniejszych tym, że zastosowano w niej kaniule aktywowane sprężonym powietrzem. To daje nam możliwość bardziej efektywnego

usuwania tłuszczu, poprzez uzyskanie ruchów nutacyjnych 3D. Co więcej, uzyskany tłuszcz możemy wykorzystać do modelowania innych rejonów ciała, m.in. w celu powiększenia pośladków lub piersi.

PZ: A jak wygląda powrót do sprawności po zabiegu? Kiedy wi-

doczne są pierwsze efekty? M.P.: Po liposukcji konieczne jest noszenie ubrań uciskowych. To ważne, ponieważ kontrolują obrzęki oraz zapobiegają występowaniu krwiaków i przyśpieszają gojenie miejsc poddanych zabiegowi. Tkanki w ciągu 5 dni po zabiegu zwykle ulegają opuchnięciu, jednak obrzęk stopniowo zanika. Pierwsze efekty u większości pacjentów są już widoczne po ok. 4 tygodniach. Realny efekt możemy ocenić dopiero po upływie 3–6 miesięcy. Tyle organizm potrzebuje, aby w pełni przebudować rejony poddane terapii. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

„Dzięki liposukcji NIL możemy uzyskać pięknie wymodelowaną sylwetkę oraz ujędrnioną skórę” - dr Marek Paul

| MODA & URODA

Konsultacja:

lek. med.

Aleksandra Szczepańska dermatolog, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

cel:

shutterstock

Gładka skóra na dłużej! Po zimie nasza skóra zwykle jest przesuszona i pozbawiona blasku. Podpowiadamy, co zrobić, by przywrócić jej zdrowy wygląd i cieszyć się gładką skórą przez długi czas.

Słońce pod kontrolą

Wiosenną pielęgnację powinniśmy przede wszystkim rozpocząć od ochrony naszej skóry przed słońcem. Nierzadko myślimy, że tylko letnie słońce może jej zaszkodzić. Nic bardziej mylnego. Dlatego w naszej kosmetyczce nie powinno zabraknąć kremu z odpowiednio dobranym filtrem. Wartość filtra określa się międzynarodowym wskaźnikiem SPF (Sun Protectiv Factor – stopień ochrony przeciwsłonecznej). Im wyż-

szy wskaźnik SPF, tym większa ochrona. Wybierajmy te kremy, które chronią nie tylko przed promieniami UVB, ale także UVA. To ważne, ponieważ promienie zaostrzają choroby i powodują powstanie trudnych do usunięcia przebarwień pozapalnych. O taką ochronę powinny szczególnie zadbać osoby z nadwrażliwością na słońce, ze skórą naczyniową, z trądzikiem i z wszelkimi przebarwieniami. Warto pamiętać, że odpowiednia ochrona przeciwsłoneczna to przede wszystkim skuteczna profilaktyka starzenia się skóry. Nasza skóra pod wpływem intensywnego słońca staje się szorstka, pojawiają się zmarszczki, zaskórniki posłoneczne, a cera staje się mniej jędrna i traci swoją elastyczność. Jak dowodzą najnowsze badania – nawet niewielkie, codzienne dawki promieniowania mają duży wpływ na naszą skórę.

Mezoterapia skutecznie nawilża, odżywia

i stymuluje do produkcji kolagenu i elastyny.

Pielęgnacja skóry

Nieodłącznym elementem właściwej pielęgnacji skóry jest prawidłowy demakijaż. Ważne jest też odpowiednie nawilżenie skóry. Wybieraj kremy z zawartością antyoksydantów, witamin A, E i C. Najlepiej wchłania się witamina A, która doskonale wzmacnia skórę i pomaga jej się zregenerować, rozjaśnia przebarwienia, zmiękcza naskórek i przeciwdziała trądzikowi. Z kolei witamina C pobudza wzrost włókien kolagenowych w skórze właściwej i tym samym dba o jej jędrność i elastyczność. W towarzystwie witaminy E jest też świetnym przeciwutleniaczem, chroniącym skórę przed wolnymi rodnikami. W składzie warto szukać też witaminy B5, która pobudza komórki do odnowy i chroni naskórek przed podrażnieniem. Dla osób starszych idealnie sprawdzi się krem z zawartością retinolu i kwasu hialuronowego.

Czas na gładką skórę

Raz w tygodniu warto wykonać w domu peeling skóry twarzy. W aptece dostępne są m.in. peelingi z zawartością kwasu migdałowego, który działa rozjaśniająco na przebarwienia, a także pomaga w leczeniu trądziku. Skutecznie wygładzi skórę i ją zregeneruje. Pozbędziemy się także martwego naskórka. Raz w tygodniu warto sięgnąć także po maseczki typu peel-off. Mają działanie nie tylko ściągające, lecz także oczyszczające i pobudzające krążenie. Dla osób z łojotokiem najlepsze będą te z zieloną glinką.

Domowe SPA

Domowa mezoterapia nie tylko korzystnie wpłynie na nasze krążenie, ale przede wszystkim pobudzi naszą skórę do produkcji kolagenu i elastyny. Aby zabieg mezoterapii igłowej wykonać w domu, wystarczy zaopatrzyć się w specjalny derma roller, którym będziemy wykonywać delikatny masaż twarzy. Dla zwiększonego efektu warto po zabiegu wklepać w skórę specjalne ampułki odżywcze, które znajdziemy w każdej dobrej drogerii lub aptece.

Stymulujemy kolagen

W skutecznej regeneracji i pielęgnacji skóry pomocny będzie również m.in. zabieg lekarski – mezoterapia igłowa. Dzięki niej możemy poprawić kondycję skóry twarzy, ale także dekoltu, szyi i dłoni. Zabieg przeznaczony jest dla posiadaczek wszystkich rodzajów skóry z wyjątkiem takiej, na której toczą się stany zapalne, jak np. trądzik, opryszczka, stany ropne czy alergiczne. Mezoterapia skutecznie nawilża, odżywia i stymuluje do produkcji kolagenu i elastyny. Może być stosowana jako profilaktyka starzenia się skóry albo w celu redukcji już istniejących zmarszczek. Jak wygląda zabieg? Za pomocą delikatnych nakłuć skóry, podawane są różne substancje, w zależności od zapotrzebowań pacjenta. Cała procedura trwa zaledwie 15–20 minut. Do pielęgnacji twarzy wykorzystuje się najczęściej preparaty z zawartością kwasu hialuronowego. W przeciwieństwie do tych, które stosuje się do wypełniania zmarszczek, są one bardziej rzadkie i miękkie. Mają za zadanie nawilżyć skórę od wewnątrz, uzupełnić naturalny kwas hialuronowy, który jest tracony w procesie starzenia, poprawić metabolizm skóry i dostarczyć jej niezbędnych witamin i aminokwasów. Zabieg jest praktycznie bezbolesny dla pacjenta, ponieważ wcześniej skóra znieczulana jest miejscowo za pomocą specjalnego kremu. Tekst: Dominika Czapkowska

Pokochaj naturalne piękno na wiosnę! W Gabinecie Medycyny Estetycznej w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA możesz skorzystać z wielu profesjonalnych zabiegów, które przywrócą twojej skórze blask, jędrność i odpowiednie nawilżenie. Podczas szczerej konsultacji dr Aleksandra Szczepańska precyzyjnie dobierze odpowiedni zabieg, aby naturalnie i subtelnie podkreślić największe atuty twojej urody. Zadzwoń i dowiedz się więcej: 886 606 880.

| BĄDŹ FIT!

Poznaj

6 faktów o JODZE! Odpręża, harmonizuje działanie naszych układów i narządów wewnaętrznych, a także zwiększa gibkość i elastyczność ciała. Jak przekonuje nauczycielka hatha jogi metodą Iyengara Agnieszka Limberger-Bichajło, joga jest dla wszystkich, bez względu na wiek.

Tekst:

Agnieszka Limberger-Bichajło

SCHUTTERSTOCK

certyfikowana i dyplomowana nauczycielka hatha jogi metodą Iyengara

Historia jogi sięga aż 2 tysięcy lat p.n.e.

Słowo joga w sanskrycie – języku starożytnych Indii „yuj” ma wiele znaczeń: łączyć, scalać, ujarzmiać, skupiać uwagę. Wiedza o nauce jogi sięga aż 2 tysięcy lat przed naszą erą, a usystematyzował ją i zebrał w jedno dzieło o nazwie „Jogasutry” naukowiec tamtych czasów – Patańdżali. Joga składa się z ośmiu stopni: jama (praktyka kontroli siebie), nijama (praktyka swoich zachowań w stosunku do innych), asana (dyscyplina fizyczna ciała i umysłu), pranajama (nauka o kontroli oddechu), prathyhara (nauka kontroli zmysłów postrzegania), dharana (prowadzi umysł do koncentracji), dhyana (odkrywanie głębi świadomości), samadhi (integracja świadomości). Warto wiedzieć, że do XIX wieku joga była praktycznie nieznana na Zachodzie. Pionierem jogi w Polsce był prof. Wincenty Lutosławski – stryj znanego Witolda Lutosławskiego, który praktykował jogę dla zdrowia. Wyleczył się sam z ciężkiej nerwicy, praktykując asany, co opisał w pierwszym podręczniku do jogi z 1909 r. Jednak dopiero w latach 60. Michalina Michalska upowszechniła jogę. Założyła własną szkołę i napisała książkę „Hatha joga dla wszystkich”. Najpopularniejszą obecnie jogę metodą Iyengara przywiózł do Polski w 1984 r. Sławomir Bubicz, który przebywał w Indiach 8 lat, poszukując technik wspomagających zdrowie i rozwój człowieka.

Joga - korzyści dla całego ciała

Korzyści z praktykowania jogi (hatha jogi) odczuwamy na wielu poziomach. Po pierwsze – zwiększa się gibkość i elastyczność naszego ciała. Mówiąc obrazowo - możemy zawiązać sznurówki, nie zginając przy tym kolan i nie odczuwając bólu pleców, a także możemy wyprostować i unieść ręce – co wcale nie jest takie proste i oczywiste. Po drugie – zyskujemy wiedzę o naszych „nierównościach” w ciele, nawykach, np. staniu i obciążaniu zawsze jednej nogi, pochylaniu głowy zwykle tylko w jednym kierunku. Hatha joga praktykowana regularnie harmonizuje działanie narządów wewnętrznych i naszych układów. Korzystnie wpływa na układ: szkieletowy, mięśniowy, trawienny, oddechowy, nerwowy, jak i hormonalny. Joga pomaga również regulować ciśnienie krwi i zrelaksować ciało oraz umysł, jak i odnaleźć wewnętrzny spokój. Nie bez znaczenia jest również nauka kontroli oddechu. Dzięki regularnym ćwiczeniom nasza sylwetka mimowolnie rzeźbi się i uelastycznia, a poziom napięcia w systemie nerwowym zostaje powoli zmniejszony.

Asany są bardzo różnorodne

Rodzaje ćwiczeń – asany są bardzo różnorodne. Możemy wyróżnić kategorie pozycji i podzielić je na: pozycje stojące, siady, skłony do przodu, skręty, pozycje odwrócone, wygięcia do tyłu, czy np. asany na mięśnie brzucha. I tak jak różnorodne są poszczególne asany, tak różny wpływ mają na nasze ciało. Jedne powodują, że rozgrzewamy się, tracąc kalorie, inne schładzają, a kolejne stymulują lub wyciszają organizm. Każda z nich ma swoje zadanie i określoną kolejność wykonywania. Najważniejszym celem dla osób ćwiczących jest poznanie swojego ciała i umysłu, swojej wrażliwości oraz siły i elastyczności.

Ćwiczyć może każdy, bez względu na wiek

Jogę praktykować może każdy, bez względu na wiek. Zdarza się, że jogę ćwiczy cała rodzina – 12-letnia córka, jej 30-letnia mama i babcia w wieku 60 lat. Przeciwwskazaniami do ćwiczeń nie są również schorzenia bądź dysfunkcje. Jeżeli ktoś nie może np. z powodu nadciśnienia wykonywać stania na głowie – „sirsasany”, wykonuje podczas zajęć pozycję zastępczą, którą proponuje nauczyciel. Asany – pozycje jogi są takie same dla wszystkich, jednak warto pamiętać, że poziom trudności dla każdego może okazać się inny. Dlatego ćwiczenia podczas zajęć dostosowywane są indywidualnie do stopnia zaawansowania i możliwości konkretnej osoby.

Regularność ma znaczenie

Zajęcia grupowe trwają 90 minut i odbywają się 2–3 razy w tygodniu. To bardzo ważne, ponieważ dzięki regularnym ćwiczeniom nasze ciało zapamiętuje pracę w pozycjach i systematycznie je pogłębia. Ćwiczenia najlepiej wykonywać z „pustym” żołądkiem, dlatego ostatni posiłek najlepiej zjeść najpóźniej 3 godziny przed rozpoczęciem zajęć. Podczas zajęć instruktor prowadzi uczestników krok po kroku przez wybrane asany. To bardzo ważne, ponieważ zwykle, aby zbudować prawidłowo jedną pozycję, muszą zostać zaangażowane różne partie mięśni. Dlatego jogę najlepiej praktykować pod okiem doświadczonego instruktora.

Joga w ciąży

Jogę uprawiać mogą również kobiety ciężarne, a na kurs najlepiej zapisać się po 3 miesiącu ciąży. Szczególnie korzystna jest joga wykonywana metodą Iyengara, w której każda pozycja wykonywana jest w zależności od zaawansowania ciąży. Jeżeli lekarz wyrazi zgodę i mama cieszy się dobrym samopoczuciem, ćwiczenia można wykonywać aż do rozwiązania. Ważne jest, aby na kurs zapisać się do nauczyciela, który jest doświadczony i posiada wiedzę na ten temat.

KURS DLA POCZĄTKUJĄCYCH w szkole „Praktyka JOGI” w Rzeszowie.

Najbliższy kurs dla początkujących w szkole jogi Agnieszki Limberger-Bichajło rozpocznie się 15 kwietnia! Dowiedz się więcej, odwiedź stronę internetową szkoły lub profil na facebooku: www.praktykajogi.pl, facebook.com/praktykajogi

| WARTO WIEDZIEĆ

NOWY ROK

nowe przepisy dla rodziców Część II: finanse

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

Nowy rok poza zmianami ułatwiającymi życie świeżo upieczonym rodzicom w zakresie urlopów macierzyńskich, rodzicielskich czy ojcowskich przyniósł także szereg zmian w zakresie uprawnień finansowych związanych z rodzicielstwem. Można śmiało pokusić się o określenie ich mianem bonusów finansowych.

Bonusy finansowe

Z pewnością na miano bonusu finansowego zasługuje wprowadzona Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw, świadczenie rodzicielskie określane potocznie „kosiniakowym”. Na czym polega? Otóż najprościej rzecz ujmując, od 1.01.2016 r. mamy lub ojcowie, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego, a więc osoby bezro-

botne, studiujące czy pracujące na umowach cywilnoprawnych mogą otrzymać kwotę 1000 zł przez wskazany w ustawie okres. Przykładowo dla mam, które urodziły jedno dziecko lub przyjęły jedno do rodziny zastępczej, jest to okres 52 tygodni, dla mam z dwójką dzieci 65 tygodni, zaś dla np. rodzin, które przysposobiły 5 i więcej dzieci, aż 71 tygodni. Istotne jest, by wskazać, iż świadczenie rodzicielskie przysługuje w jednej wysokości i jest udzielane raz, niezależnie od liczby urodzonych czy przyjętych pod opiekę dzieci. Ponadto na to samo dziecko i jego wychowanie wypłacane jest jedynie raz. Podobnie w przypadku nabycia przez daną matkę prawa do dwóch świadczeń z systemu wsparcia rodziny, jakie deklaruje nasze państwo, np. zasiłku opiekuńczego i świadczenia rodzinnego, matka zobowiązana będzie wybrać jedno.

REKLAMA

Tekst:

adw.

MARTA BARTOŃ adwokat z kancelarii adwokackiej „Kancelaria 24” w Rzeszowie

Artystyczna fotografia:

newborn, dziecięca, ciążowa, również w waszym domowym zaciszu

Już prawdopodobnie od kwietnia wiele rodzin skorzysta z dodatkowego finansowania w ramach programu „500 PLUS”.

Ubiegły rok też się liczy

Ważne jest również to, iż pomimo że zmiana weszła wraz z nowym rokiem, ze świadczenia rodzicielskiego mogą skorzystać rodziny, których pociecha pojawiła na świecie w ubiegłym roku w proporcjonalnym okresie do czasu, w jakim pobierałyby zasiłek macierzyński, gdyby były do tego uprawnione. Przykładowo, w przypadku urodzenia jednej pociechy będą one pobierały świadczenie do ukończenia przez nią 52 tygodnia życia lub np. dwóch – 65 tygodnia życia. W przypadku osób bezrobotnych, które nabyły prawo do wypłaty zasiłku dla bezrobotnych i urodziły dziecko lub np. urodziły miesiąc po zakończeniu jego pobierania, świadczenie rodzicielskie przysługuje jednemu z rodziców w wysokości różnicy między kwotą świadczenia rodzicielskiego a kwotą pobieranego przez kobietę zasiłku dla bezrobotnych pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Program 500 plus

W momencie pisania artykułu ustawa została uchwalona jedynie przez sejm. Niemniej jeżeli ustawa przejdzie proces legislacyjny, od kwietnia powinien ruszyć program wypłat – 500 zł w ramach ww. programu uchwalonego ustawą pod nazwą „O pomocy państwa w wychowaniu dzieci”. Według programu rodziny wychowujące jedno dziecko, których dochód na osobę nie przekracza kwoty 800 zł, a w przypadku wychowywania niepełnosprawnego dziecka – 1200 zł, otrzymają rzeczone świadczenie, które funkcjonować będzie w obrocie prawnym pod nazwą świadczenie wychowawcze. Niezależnie od powyższego, na drugie i kolejne dziecko rodzina niezależnie od kryterium dochodowego otrzyma również 500 zł na każde z nich. O ostatecznej wersji ustawy na ten moment ciężko dywagować na temat propozycji opozycji np. zniesienia kryterium dochodowego przy pierwszym dziecku lub wdrożenia owego kryterium przy przekroczeniu dochodu na osobę na określoną kwotę przy drugim i kolejnym dziecku w rodzinie. Niemniej prognozy wskazują, iż od kwietnia prawdopodobnie gro osób wychowujących dzieci uzyska taką pomoc.

tel. 509185505 www.foto-grafka.eu www.facebook.com/fotografka.eu

serdecznie zapraszamy

Nowoczesna stomatologia Implanty Protetyka Ortodoncja Znieczulenie ogólne Stomatologia dziecięca Stomatologia PRO-FAMILIA Ul. Witolda 6B, 35-302 Rzeszów www.stomatologia.pro-familia.pl 17 773 57 57 / 58 / 59 Godziny otwarcia: pon., wt., czw.: 8.00 – 20.30 śr., pt.: 8.00 – 24.00 sobota: 8.00 – 15.00

| ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Co to jest DHA i jakie ma znaczenie podczas ciąży? Dieta podczas ciąży musi być zbilansowana i różnorodna, ponieważ przyszła mama musi dostarczyć dziecku niezbędnych do rozwoju składników. Jednym z nich jest DHA – kwas dokozaheksaenowy. Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć wystarczających ilości DHA, ponieważ nie posiada odpowiednich enzymów, dlatego należy pozyskiwać go z diety. Polacy ciągle zbyt mało mówią i piszą o ogromnym znaczeniu suplementacji tym kwasem. Warto więc uzupełnić swoją wiedzę na ten temat. Zobacz, na co wpływa DHA i jak wzbogacić swoją dietę w ten dobroczynny kwas.

kres ciąży i karmienia piersią to dla każdej kobiety czas, w którym wzrasta zapotrzebowanie na składniki odżywcze, dlatego prawidłowe odżywianie zarówno przed zajściem w ciążę, jak i w jej trakcie i podczas okresu karmienia piersią ma zapewnić prawidłowy rozwój dziecka. Zrównoważone uzupełnianie diety poszczególnymi składnikami odżywczymi zwiększa szansę na prawidłowy przebieg ciąży, rozwój dziecka i zdrowie kobiety. Jednymi z niezbędnych składników są kwasy tłuszczowe i choć w przeciętnej diecie polskiej nie brakuje tłuszczu, to często pojawiają się niedobory dotyczące niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych – NNKT z rodziny omega-3. Zaliczamy do nich kwas alfa-linolenowy – ALA, kwas eikozapentaenowy – EPA i najbardziej nas interesujący kwas dokozaheksaenowy – DHA. Pierwszy z nich, ALA, występuje przede wszystkim w pokarmach roślinnych, tj. siemieniu lnianym, pestkach dyni, orzechach włoskich, dwa kolejne natomiast możemy znaleźć tylko i wyłącznie w rybach morskich, niektórych owocach morza, krylu, glonach i wodorostach. Poziom EPA i DHA oraz ich proporcje zależą w dużej mierze od gatunku ryb, pory roku i akwenu. Najwięcej DHA zawierają ryby z akwenów południowych, jak również te żyjące dziko. Sposób odżywiania, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, charakteryzuje się zbyt małym spożyciem kwasów tłuszczowych omega-3, a zbyt dużym omega-6. Ich nieprawidłowe proporcje mogą prowadzić do wielu chorób, dlatego tak dużą wagę przykłada się do suplementacji kwa-

sami tłuszczowymi z grupy omega-3. Warty uwagi jest fakt, że nasz mózg zbudowany jest z kwasów tłuszczowych omega-3, zwłaszcza kwasów ALA i DHA. Stanowią one aż 20%–40% całkowitej ilości kwasów tłuszczowych znajdujących się w fosfolipidach błon komórkowych układu nerwowego i siatkówki oka.

DHA W MLEKU MATKI

Mleko matki bardzo często uważa się za pokarm doskonały i do dziś jeszcze nikomu nie udało się go upodobnić do idealnego wzorca. Wątpliwe jest też to, że kiedykolwiek uda się skopiować naturę. Do tłuszczów mleka kobiecego zaliczamy glicerydy, cholesterol i fosfolipidy. Pełnią one nie tylko funkcje energetyczne, lecz także budulcowe. Trójglicerydy występujące w mleku ludzkim są bardzo dobrze tolerowane i wysoko przyswajalne, dzięki swoistej gatunkowo estryfikacji kwasu palmitynowego. Mleko kobiece cechuje również wysoka zawartość cholesterolu. Ułatwia on najprawdopodobniej proces mielinizacji układu nerwowego u dzieci i działa ochronnie przed wysokim poziomem cholesterolu we krwi w dorosłym wieku. Mielinizacja – to proces tworzenia osłonki tłuszczowej (mielinowej) wokół włókien nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym przebiegający w życiu płodowym, warunkuje efektywny przebieg impulsów nerwowych i jest wskaźnikiem dojrzałości układu nerwowego. Oprócz trójglicerydów równie istotną rolę w procesach mielinizacyjnych pełnią fosfolipidy i nienasycone kwasy tłuszczowe. Szczególną uwagę należy zwrócić na wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym DHA. Jest to jeden z materiałów budulcowych błon komórkowych. Okazuje się też, że jest niezbędny do prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, tkanki płucnej, szczególnie u wcześniaków, a także rozwoju siatkówki i ostrości widzenia. Podejrzewa się, że kwas dokozaheksaenowy ma rów-

Polskie Towarzystwo Pediatryczne zaleca łączne spożycie

1 do 1,5 g KWASÓW OMEGA-3 DZIENNIE!

nież wpływ na rozwój funkcji poznawczych i uczenia się. Ciekawostką jest też, że w mleku matek, które wcześnie urodziły dzieci, zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych wzrasta. Oczywiście, żeby zapewnić dziecku odpowiednią ilość DHA, należy dbać o prawidłowe odżywianie i dietę. Gromadzenie DHA w obszarze ośrodkowego układu nerwowego najwyższe jest po 20 tygodniu ciąży i trwa aż do 4 roku życia, dlatego suplementację kwasami omega-3 należy podtrzymywać przez jak najdłuższy czas. Tylko kwas DHA – nie jego prekursory, może być transportowany przez ludzkie łożysko do płodu. Istnieją przypuszczenia, że kwasy tłuszczowe omega-3 mogą zapobiegać nerwowym zachowaniom u dzieci i zmniejszać ich agresywność, dlatego suplementację omega-3 zaleca się także przy ADHD.

ODPOWIEDNIA DAWKA DHA W CIĄŻY

Zalecenia co do spożycia kwasów tłuszczowych omega-3 ciągle się zmieniają. Obecnie proponuje się, by konsumpcja n-3 u kobiet w ciąży i karmiących była wyższa o 50% w sto-

NAJLEPSZE ŹRÓDŁA DHA » algi, dzięki którym niektóre ryby mają wysoką zawartość DHA » olej z kryla » tłuste ryby: śledź, łosoś, makrela » olej z ryb

sunku do poziomu optymalnego, czyli ok. 1 g omega-3 dziennie. Dodatkowo oczywiście należy pamiętać, żeby zachować prawidłowy stosunek omega-6 do omega-3, który nie powinien przekraczać 5:1. Mając na uwadze fakt, że ryby drapieżne mogą kumulować duże ilości dioksyn i metali ciężkich, kobiety ciężarne powinny ograniczać spożycie takich gatunków, jak: makrela, miecznik, łosoś i tuńczyk. W przypadku kłopotów z zaspokojeniem dziennego zapotrzebowania na DHA poleca się stosowanie sprawdzonych i bezpiecznych suplementów diety, które są wolne od zanieczyszczeń. W dzisiejszych czasach suplementy diety są bowiem cennym uzupełnieniem prawidłowo skomponowanej diety. Dobrze, żeby uzupełnienie diety o DHA było konsultowane z dietetykiem bądź lekarzem prowadzącym. Aby zapewnić naszemu organizmowi odpowiednią ilość kwasów EPA i DHA, zaleca się spożycie co najmniej 300 g tłustych ryb tygodniowo!

WPŁYW KWASÓW OMEGA-3 NA ORGANIZM Działanie kwasów omega-3 jest wszechstronne. Liczne badania kliniczne wskazują na to, że ich suplementacja może wpływać na: • zmniejszenie się stężenia trójglicerydów w osoczu krwi, • normalizację ciśnienia krwi, • działanie przeciwzakrzepowe, • hamowanie rozwoju choroby niedokrwiennej serca, • działanie przeciwmiażdżycowe, • działanie przeciwzapalne, • hamowanie prawdopodobieństwa rozwoju cukrzycy typu II, • ochronę układu immunologicznego, • działanie przeciwdepresyjne, • działanie przeciwnowotworowe. Natomiast rozporządzenie komisji Unii Europejskiej nr 432/2012 z 16 maja 2012 roku ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci, dopuszcza stwierdzenia, że kwas dokozaheksaenowy przyczynia się do utrzymania prawidłowego funkcjonowania mózgu, do utrzymania prawidłowego widzenia, a wraz z EPA przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania serca.

Prawidłowy poziom kwasów tłuszczowych w diecie i odpowiednie proporcje pomiędzy omega-6 i omega-3 w diecie matki oraz dziecka zapobiegają przedwczesnym porodom, a nawet niskiej masie urodzeniowej. Dodatkowo pozytywnie wpływają na rozwój centralnego układu nerwowego u dzieci.

| KULINARIA

Przepisy i zdjęcia:

Monika Homa coach i trener zdrowia, autorka bloga kulinarnego www.vegazdrowie.pl

Propagatorka świadomego i zdrowego stylu życia. Dyplomowany pedagog, coach i trener zdrowia, diagnosta nietolerancji pokarmowych. Praktyki prozdrowotne postrzega nie jako chwilowy trend, ale pasję harmonijnie łączącą wszystkie aspekty życia. Autorka przepisów i artykułów na temat zdrowia, które publikuje na stronie www.vegazdrowie.pl. Organizuje i prowadzi warsztaty kulinarne Poznaj Smak Zdrowia.

Odmieniony

smak świąt Co powiecie na świąteczny sernik bez sera albo domowy majonez bez jajek? Jedno jest pewne – Wielkanoc to idealny czas na kulinarne eksperymenty! Zaskoczcie domowników nowymi smakami, przyrządzając tradycyjne przysmaki w zupełnie odmienionej wersji! Do kuchni pełnej zdrowia zaprasza nas Monika Homa, coach i trener zdrowia, autorka bloga kulinarnego www.vegazdrowie.pl. 74

Waniliowy sernik jaglany

Składniki

1 szklanka suchej kaszy jaglanej około 2 szklanek mleka roślinnego, np. ryżo-

wego, waniliowego 1 puszka mleka kokosowego 400 ml 1 kostka tofu naturalnego (180 g) 1/2 szklanki ksylitolu budyń waniliowy (o jak najprostszym składzie) 1 cytryna „bio” (sok i skórka) owoce z puszki lub domowe przetwory: śliwki, figi, brzoskwinie, gruszki itp.

Wykonanie Kaszę prażymy w suchym garnku, następnie płuczemy pod wodą. Wlewamy mleko roślinne i gotujemy do miękkości (kasza może być lekko rozgotowana). Do ostudzonej kaszy jaglanej dodajemy mleko kokosowe, tofu, ksylitol zmielony w młynku elektrycznym, budyń oraz sok i skórkę z cytryny. Całość miksujemy na gładki krem blenderem kielichowym. Masę wlewamy do małej tortownicy wyłożonej papierem do pieczenia. Na wierzchu układamy owoce odsączone z zalewy. Pieczemy w 180 stopniach około 45 min – 1 godz. Po wystudzeniu ciasto możemy polać roztopioną gorzką czekoladą (min. 70% kakao).

fot. MONIKA HOMA

Składniki

szklanka ugotowanej fasoli lub puszka fasoli białej (może być ostra) 4-5 łyżek oleju z pestek winogron ny sól himalajska pieprz

2-3 łyżeczki musztardy 2-3 łyżki soku z cytry-

Wykonanie Fasolę odcedzamy z wody, w której się gotowała, lub zalewy. Wodę z fasoli zachowujemy. Blenderem ręcznym miksujemy fasolę z sokiem z cytryny, musztardą i przyprawami. Na koniec powoli wlewamy olej i całość łączymy. Jeśli majonez jest zbyt gęsty, dolewamy trochę wody z fasoli.

Majonez z fasoli białej fot. MONIKA HOMA

| KULINARIA

Składniki

1/2 szklanki komosy ryżowej awokado ogórek kilka różyczek brokułu łyżka oliwy z oliwek sól himalajska różowa pieprz mielony kminek garść sezamu, pestek słonecznika i dyni natka pietruszki lub koperek opcjonalnie: możemy dodać smażone na oleju kokosowym kawałki piersi z kurczaka

Sałatka z komosy ryżowej

Wykonanie Komosę ryżową gotujemy w wodzie ze szczyptą soli himalajskiej. Awokado oraz ogórka obieramy i kroimy w kostkę. Brokuły gotujemy na parze kilka minut. Sezam i pestki prażymy przez chwilę na suchej patelni. Do miski wrzucamy wystudzoną komosę, dodajemy warzywa i pestki. Wlewamy oliwę i doprawiamy do smaku szczyptą mielonego kminku, odrobiną soli i pieprzu. Mieszamy i dekorujemy posiekaną natką pietruszki lub koperkiem.

fot. MONIKA HOMA

Składniki

200 g orzechów nerkowca 150 g daktyli 3 łyżki oleju kokosowego nierafinowanego 1 cytryna „bio” wiórki kokosowe suszone morele, figi, rodzynki kostka gorzkiej czekolady z min. 70% kakao gaza

Wykonanie Orzechy nerkowca namaczamy w wodzie przez całą noc. Daktyle moczymy w ciepłej wodzie około godziny. Odlewamy wodę, w której moczyły się orzechy, i przekładamy je do miski. Dodajemy odsączone daktyle, olej kokosowy oraz skórkę i sok z cytryny. Całość dokładnie blendujemy do uzyskania gładkiej konsystencji „sera”. Do gotowej masy dodajemy łyżkę wiórków kokosowych oraz pokrojone na kawałki bakalie. Mieszamy. Miseczkę wykładamy gazą, wlewamy masę i przykrywamy końcami gazy. Na wierzchu kładziemy talerzyk, a na nim coś ciężkiego, np. słoik, wstawiamy do lodówki na kilka godzin. Gdy „pascha” jest schłodzona, miskę odwracamy do góry dnem na talerzu, delikatnie zdejmujemy gazę i deser posypujemy startą czekoladą.

„Pascha” z nerkowców z bakaliami fot. MONIKA HOMA

fot. MONIKA HOMA

Koktajl zielony

Składniki

kilka liści jarmużu dojrzały banan

jabłko 1/4 ananasa szklanka mleka roślinnego (np. migdałowego, sojowego, ryżowego) lub wody

Wykonanie Do blendera kielichowego wrzucamy kawałki liści jarmużu, banana, ananasa pokrojonego na kawałki oraz pokrojone jabłko razem ze skórką. Wlewamy mleko roślinne lub wodę. Miksujemy na gładki koktajl. Wypijamy bezpośrednio po przygotowaniu.

Zielony koktajl nie tylko oczyści, ale i odkwasi nasz organizm po świątecznym biesiadowaniu. Więcej zdrowych kulinarnych inspiracji znajdziesz na stronie: www.vegazdrowie.pl

Światowy lider w produkcji żagli, rolet i pergoli żagle przeciwsłoneczne żagle wodoodporne rolety rzymskie rolety pionowe pergole

NESLING.PL INFOLINIA: 530 509 110

| Dzieje się

Kulturalne CO NIECO

Zebrała: Dominika Czapkowska 24 maja, godz. 19:00, Sala Balowa Mizuem Zamku w Łańcucie Recital fortepianowy Kate Liu – fortepian W programie: utwory m.in. F.Chopina

25 maja, godz. 18:00, Sala Balowa Muzeum Zamku w Łańcucie Poslak Filharmonia Kameralna Sopot Wojciech Rajski – dyrygent | Julian Rachlin – skrzypce W programie: W. A. Mozart, A. Dvorak

25 maja, godz. 21:00, Sala Koncertowa Filharmonii Podkaprac-

[ T A R G I ]

MAMA D A Y S

Targi DOBRA MAMA days! Największe na Podkarpaciu targi dla kobiet w ciąży i rodziców z dziećmi

23–24 kwietnia 2016 r. Hotel Rzeszów ul. Piłsudskiego 44, Rzeszów godz. 10:00–17:00 Wyjątkowe, niepowtarzalne, jedyne w swoim rodzaju targi dla kobiet w ciąży, młodych rodziców i dzieci. W programie m.in. prezentacje nowości rynkowych, pokazy i konkursy z nagrodami, ciekawe prelekcje, bezpłatne konsultacje z ekspertami. Zapraszamy! www.dobra-mama.pl/targi

kiej „Atramentowa” Stanisława Celińska – wokal W programie: utwory z najnowszej płyty wokalistki

55. Muzyczny Festiwal w Łańcucie Ceny biletów: od 50 zł do 100 zł Karnet: 8 koncerów – 320 zł

27 maja, godz. 18:00, Sala Balowa Muzeum Zamku w Łańcucie

Program:

Węgierska Filharmonia Kameralna Antal Barnas – dyrygent | Katerina Beranova – sopran | Klemens Sander – baryton W programie: J. Ch. Bach, J. S. Bach, W. A. Mozart

21 maja, godz. 19:00, plener – park przed zamkiem w Łańcucie

27 maja, godz. 21:00, Sala Koncertowa Filharmonii Podkar-

Inauguracja 55. Muzycznego Festiwalu w Łańcucie Orkiestra, Chór i Balet Opery Krakowskiej W programie: Opera„Straszny Dwór” Stanisława Moniuszki

22 maja, godz. 19:00, plener – park przed zamkiem w Łańcucie

packiej „Podwójne Solo” Jan Peszek – aktor W programie: spektakl teatralny

„Feelharmony” Kroke & Elbląska Orkiestra Kameralna wokal – Anna Maria Jopek W programie: kompozycje z pogranicza muzyki klasycznej i rozrywkowej

28 maja, godz. 19:00, Sala Koncertowa Filharmonii Podkar-

23 maja, godz. 19:00, Sala Balowa Muzeum Zamku w Łańcucie

29 maja, godz. 19:00, Sala Koncertowa Filharmonii Podkar-

Orkiestra Kameralna Polskiego Radia Amadeus Agnieszka Duczmal – dyrygent | Karolina Jaroszewska-Rajewska – wiolonczela W programie: utwory W. A. Mozarta, J. Haydna, B. Smetany

packiej Zespół Janoska Ensemble W programie: artystyczne opracowania melodii ludowych oraz utwory klasyczne w rozrywkowych aranżacjach

packiej Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej Case Scaglione – dyrygent | Michael Barenboim – skrzypce W programie: J. Brahms, C. Debussy

WARTO BYĆ!

Charlie Winston w Warszawie!

12 kwietnia, godz. 19:00, PROXIMA, Żwirki i Wigury 99 a, Warszawa, cena biletów: 85 zł Charlie Winston swoją karierę zaczął od intensywnego koncertowania. Podróżował po Europie i grał we wszystkich miejscach, w których chciano go słuchać – od Niemiec przez Francję, Włochy czy Hiszpanię. Szybko zyskał uwagę zarówno słuchaczy jak i…Petera Gabriela! Muzyk usłyszał Winstona i zaprosił go na wspólną trasę koncertową. Dzięki znajomości z Gabrielem o Winstonie usłyszała publiczność na całym świecie, a sam Charlie zyskał możliwość tworzenia nowego materiału w jego własnym studio.

Bobby McFerrin na dwóch koncertach!

28 czerwca, godz. 20:00, Arena Ursynów, ul. R.Pileckiego 122, Warszawa, cena biletów: 120 do 260 zł 29 czerwca, godz. 20:00, Sala Ziemi | MTP – Poznań Congress Center, cena biletów: 120 do 260 zł Bobby McFerrin, nazywany jednym z cudów światowej muzyki, jest zdobywcą 10 nagród Grammy, uznawanym za jednego z najsłynniejszych na świecie innowatorów i improwizatorów wokalnych, jest wybitnym dyrygentem, twórcą jednej z najpopularniejszych piosenek końca XX wieku („Don’t Worry, Be Happy”), a także zapalonym rzecznikiem edukacji muzycznej. Jego płyty sprzedały się w nakładzie ponad 20 milionów egzemplarzy.

Metamorfozy z Kinem Kobiet – Wygraj Nową Siebie!

Wszystkie Panie zapraszamy 14 lub 17 marca na spotkania Kina Kobiet w kinie Helios. To właśnie tam będzie można zgłosić się do III edycji programu. Wybrane Panie zostaną zaproszone na rozmowy kwalifikacyjne, po których zostaną wyłonione 3 finalistki programu. Od 1 kwietnia uczestniczki będą pod dwumiesięczną opieką zespołu sepcjalistów, m.in. dr Aleksandry Szczepańskiej, certyfikowanego lekarza medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie. Szczegóły wydarzenia na stronie kina Helios – www.helios.pl zakładka – Rzeszów.

Maroon 5 po raz pierwszy w Polsce!

1 czerwca, godz. 18:00, Tauron Arena, ul. S.Lema 7, Kraków, cena biletów: od 220 zł Na ten moment czekali fani w całym kraju! Wspaniali Maroon 5 wreszcie pojawią się w Polsce. Amerykańska grupa wystąpi po raz pierwszy w Polsce. Muzycy pojawią się 1 czerwca w Tauron Arenie w Krakowie. To część światowej trasy zespołu, która rozpoczęła się w lutym 2015 roku. Adam Levine wie jak zrobić show, więc na pewno będzie na co popatrzeć. Grupa odpowiada za takie hity, jak „This Love”, „Moves Like Jagger” czy „Sugar”. Ostatnie dzieło muzyków to krążek „V”, który miał swoją premierę jesienią 2014 roku.

Teatr „Maska” ul. Mickiewicza 13, Rzeszów, tel. 17 86 26 808 www.teatrmaska.pl

Czasoodkrywanie

Spektakl adresowany dla dzieci od 2. do 4. lat Cena biletów: rodzic i dziecko - 25 zł, kolejne dziecko - 15 zł | dwóch dorosłych i dziecko - 45 zł 3, 10, 24 kwietnia, godz. 12:00 Czas na spotkanie z władcą zegarów, wskazówek i przesypującego się piasku. „Czasoodkrywanie” to pierwsze w Rzeszowie przedstawienie przygotowane w nurcie teatru inicjacyjnego (pierwszy kontakt dziecka z teatrem). Spektakl w prosty i przystępny sposób o skomplikowanym zjawisku, jakim jest czas.

Najmniejszy samolot na świecie

materiał teatru Maska

Magiczny świat teatru dla najmłodszych!

Spektakl adresowany dla dzieci od 4. lat Cena biletów: 15 zł 21, 22 kwietnia, godz. 9:00 Bohaterem tej historii jest samolot. Takich, jakich wiele, tylko nieduży. Właściwie to zupełnie mały, a wręcz najmniejszy na świecie. Jego koledzy - duże i trochę zarozumiałe samoloty - często dokuczają mu z tego powodu. Spektakl uczy, że każdy z nas jest ważny i może dokonać wielkich rzeczy, jeśli tylko uwierzy w siebie.

Piotruś Pan

Spektakl dla publiczności od lat 7. do 107. Cena biletów: 17 zł 17 kwietnia, godz. 16:30 | 18, 19, 20 kwietnia, godz. 9:00 Piotruś Pan - wieczny chłopiec, zabiera zagubione dzieci w przepiękną podróż do świata przygody, do .... Nibylandii! Przedstawienie ujęte zostało w ramy spektaklu muzycznego z elementami tańca. Myśl, atmosfera i reżyseria należą do Anny Nowickiej, laureatki nagrody za najlepszy spektakl w teatrach lakowych w Łodzi. REKLAMA

| WARTO WIEDZIEĆ

BESTsellery Propozycje czołowych producentów, którymi warto się zainteresować podczas zakupów.

Deser mleczno-owocowy Nestlé Jogolino Jagoda. Pomysł na pożywną przekąskę na wiosennym spacerze. Uzupełnienie diety malucha w produkty mleczne. Tego deserku nie trzeba przechowywać w lodówce. Zawiera wapń i magnez potrzebny do rozwoju kości u dzieci oraz cynk potrzebny do prawidłowego wzrostu dzieci. Przeznaczony do spożycia po 6. miesiącu życia. ok. 9,95 zł, NESTLÉ, www.zdrowystartwprzyszlosc.pl

Żagiel przeciwsłoneczny COOLFIT®. Pozwala sterować cieniem przez cały sezon letni. Wykonany z wysokiej jakości materiału HDPE, łatwego w czyszczeniu i odpornego na pleśń, zapewnia 90–95% ochrony przed szkodliwym promieniowaniem UV, w wielu kolorach oraz w kształtach trójkątów lub kwadratów. Dostępny również w wersji wodoodpornej żagiel Dreamsail®. od 251 zł, NESLING, www.nesling.pl

Bluzka Inka, spódnica Sofi. Bluzka ma półokrągły dekolt, reglanowy rękaw 3/4 oraz marszczenia, które zapewnią komfort noszenia przez 9 miesięcy. Do tego proponujemy wygodną i elegancką spódniczkę z cienkiego jeansu w delikatne kropeczki. Zakładki z przodu nadają jej elegancję i zapewniają swobodę ruchu. Bluzkę, jak i spódniczkę można nosić też po ciąży. 45 zł/bluzka, 69 zł/spódnica, LIMONE, www.limone.pl

Kojec dla noworodka bambusowo-algowy. Rozwiązanie dla rodziców śpiących razem z maluszkiem, którzy nie muszą już się obawiać przygniecenia dziecka. Noworodek w kojcu, otulony ze wszystkich stron, czuje się bezpiecznie. Kojec wykonany z tkaniny (60% CV z bambusa i 40% algi), która ma właściwości prozdrowotne. 199 zł, SUPER MAMI, www.supermami.pl

Paradise. Nowoczesny polski wózek o wielu zaletach. Jego wygodne użytkowanie zapewnia regulowana wysokość rączki, prosty mechanizm składania, duży kosz w podwoziu i skrętne przednie koła. Innowacyjne zapięcie„click and go” pozwoli łatwo zamontować każdy element wózka: spacerówkę, gondolę i fotelik, przodem lub tyłem do kierunku jazdy. od 1299 zł, paradise baby, www.paradisebaby.pl

Kwas foliowy 400 µg. Suplement diety w formie tabletek zawierający kwas foliowy w dawce odpowiadającej zaleceniom Zespołu Ekspertów Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie zapobiegania wadom wrodzonym cewy nerwowej u potomstwa. ok. 6 zł, OLIMP LABS, www.olimp-labs.com

Materac Sensillo Supreme Seasons. Seasons (120 x 60 x 14 cm) to materac na każdą porę roku. Posiada pokrowiec o właściwościach termoregulacyjnych. Jego czerwona strona grzeje, a błękitna chłodzi skórę. Wnętrze kryje: sprężystą piankę HR i dwie warstwy maty kokosowej otulone włókniną puszystą. Objęty jest 3-letnią gwarancją door-to-door. 300 zł, Sensillo, www.sensillo.pl

Smoczki Prevent Dr Brown’s kolekcja świecąca w ciemności. Zaprojektowane przez dziecięcego stomatologa. Unikalna budowa pozwala na prawidłowy rozwój jamy ustnej dziecka bez problemów związanych np. z krzywym zgryzem. Wyprofilowana tarczka pozostawia dużo miejsca na nosek i policzki maleństwa. Bezpieczne podświetlenie ułatwia odnalezienie smoczka w nocy. od 26 zł/2 szt., Handi-Craft Company USA, www.qlue4her.pl

Komoda Cutie&Classy. Delikatny, lekki design zamknięty w klasycznej, harmonijnej formie. Wykonana w całości z drewna sosnowego lakierowanego na kolor biały o matowym wykończeniu. Bardzo wygodna w użytkowaniu, ma wysokiej jakości prowadnice z funkcją samodomyku oraz pojemne szuflady, w których zmieści się wiele dziecięcych ubranek. 905 zł, BELLAMY, www.bellamy.pl

Zestaw do pozyskania krwi pępowinowej. W 3. trymestrze ciąży zgłoś się do Polskiego Banku Komórek Macierzystych, żeby omówić możliwości zdeponowania krwi pępowinowej. Zestaw do pobrania krwi pępowinowej zabierz ze sobą na porodówkę, żeby zabezpieczyć życiodajne komórki. 680 zł, POLSKI BANK KOMÓREK MACIERZYSTYCH www.pbkm.pl

Materac Sensillo Supreme PushUP PushUP (120 x 60 x 16 cm) to materac stworzony, by zapewnić wysoki komfort snu. Idealnie dopasowuje się do kształtu ciała dzięki połączeniu oryginalnego wkładu kieszeniowego i maty lateksowej. Posiada delikatny pokrowiec o zwiększonej odporności na zabrudzenia. Objęty jest 3-letnią gwarancją door-to-door. 375 zł, SENSILLO, www.sensillo.pl

Sok 100% Bobo Frut Pomidorek. Skład dostosowany do potrzeb niemowląt i małych dzieci – zawiera miedzy innymi przecier pomidorowy, sok z winogron i marchew. Warzywa w smacznej formie soku, który można zabrać na wiosenny spacer. Wysoka zawartość witaminy C, która pomaga wspierać układ odpornościowy. Przeznaczony dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia. 3,42 zł, Nestlé, www.zdrowystartwprzyszlosc.pl

Miejsca, które warto odwiedzić Salon sprzedaży projektów gotowych

Najlepsze domy i mieszkania na całym Podkarpaciu

ul. Litewska 10, 35-302 Rzeszów tel. 17/852 52 30, 601 213 376

ul. Olbrachta 14, 35-614 Rzeszów tel. 17/85 86 412, 605 151 882

www.DOBRY-DOM.pl

www.szerbud.pl

Żagle przeciwsłoneczne, żagle wodoodporne, rolety pionowe i rzymskie, pergole ul. Litewska 10, 35-302 Rzeszów tel. 17/852 52 30, 601 213 376

al. Tadeusza Rejtana 65, 35-959 Rzeszów tel. 17 865 41 54

www.NESLING.pl

www.plazarzeszow.pl REKLAMA

| WAŻNE NUMERY

www.pro-familia.pl RZESZÓW

Joanna Kielar | www. lullabeestudio.PL

ul. Witolda 6b 35-302 Rzeszów www.pro-familia.pl

Rejestracja Główna Izba Przyjęć Stomatologia

17 773 57 00/01/02 17 773 57 03 17 773 57 58/59

Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Ginekologiczno-Położniczy Oddział Pediatryczny Oddział Urologiczny Oddział Chirurgii Ogólnej Oddział Okulistyczny Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Chirurgia Plastyczna i Rekonstrukcyjna Pracownia USG Poradnie Specjalistyczne Medycyna Estetyczna Stomatologia

ŁÓDŹ

Oddział Ginekologiczno-Położniczy Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Poradnie Specjalistyczne

Magdalena Majewska

ul. Niciarniana 49 92-320 łódź www.pro-familia.pl

WYDAWCA

Infolinia Rejestracja Główna Izba Przyjęć REDAKTOR NACZELNA Dominika Czapkowska dominika.czapkowska@pro-familia.pl REDAKTOR PROWADZĄCA Joanna Kelman

DOBRY DOM Sp. z o.o. Sp. Komandytowa 35-302 Rzeszów, ul. Litewska 10 tel./fax: (17) 852 52 20 www.prozdrowie.pro-familia.pl

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

OPRACOWANIE GRAFICZNE Michał Węgrzyn | Grzegorz Piwko Rafał Koziarz | Marek Koszuta

Chcesz otrzymać bezpłatne egzemplarze magazynu? Skontaktuj się z nami: prozdrowie@grupadobrydom.pl tel. 17 852 52 20 wew. 4

FOTOGRAFIE Joanna Kielar, www.lullabeestudio.pl Marzena Arciszewska | Krzysztof Kapica Agnieszka Bohdanowicz | Monika Homa

Edyta Duda | Joanna Lubiniecka Katarzyna Kotecka prozdrowie@grupadobrydom.pl | tel. 17 852 52 20 wew. 4

DZIAŁ IT Anna Zimych | Joanna Zembroń

FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Joanna Kielar, www.lullabeestudio.pl

Opracowanie graficzne i merytoryczne magazynu stanowi własność Wydawcy. Kopiowanie oraz wykorzystywanie w jakikolwiek sposób materiałów bez pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca nie odpowiada za treść reklam oraz artykułów sponsorowanych zamieszczonych w katalogu. Ceny prezentowanych produktów są uaktualnione w okresie redagowania pisma (marzec 2016). Przewodnik Pro Zdrowie ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Jest zbiorem wielu przydatnych informacji o medycynie i zdrowym stylu życia, które nie mogą być traktowane jako zalecenia, ale wyłącznie jako pomoc w dbaniu o własny organizm. Zaistniałe problemy czy wątpliwości dotyczące konkretnych przypadków należy bezzwłocznie konsultować ze stosownym specjalistą w danej dziedzinie. DOBRY DOM nie odpowiada za treść reklam, nie ponosi również żadnych konsekwencji prawnych ani odpowiedzialności za następstwa mogące wyniknąć na skutek zastosowania podanych informacji bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.