PRO ZDROWIE 6 by DOBRY DOM

WYDANIE nr 5 (6) 2015

bezpłatny Magazyn szpitala specjalistycznego

? Noworoczne postanowienia

Pro-Familia w czołówce najlepszych szpitali w Polsce

| OD REDAKCJI

nasi eksperci

lek. med.

specjalista chorób dziecięcych, nefrolog, kierujący Oddziałem Pediatrycznym

specjalista chirurgii plastycznej

lek. stom.

stomatolog

Grzegorz Siteń

Czy istnieje zapach piękniejszy niż ten, który otacza nas w wigilijny wieczór? Aromat świeżo pieczonego chleba, zapach świątecznych ryb, kapusty i grzybów, który czujemy już od progu. Dziesiątki zapachów, które każdego roku w ten magiczny wieczór tworzą jedno – radosną i pełną miłości atmosferę. Ten wyjątkowy czas, który przeplata się z podsumowaniem tylu minionych wydarzeń, daje nam niezwykłą siłę i przekonanie, że wszystko można zacząć od nowa. Spełnić marzenia, choćby te najmniejsze, zmienić codzienne nawyki, wprowadzić w życie nowe postanowienia. Wykorzystajmy otaczającą nas świąteczną aurę, szczególnie że nasze noworoczne postanowienia wcale nie muszą zakończyć się porażką. Jak przekonuje w najnowszym numerze psycholog Marzena Jarosz, to, co pomoże nam wytrwać, to realne oczekiwania, konsekwencja i pomoc najbliższych. Dlatego świątecznie wraz z całą redakcją, Zarządem i pracownikami Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA życzę Państwu z całego serca: wytrwałości, pogody ducha i wiary, że wszystko jest możliwe.

Dominika Czapkowska redaktor naczelna magazynu PRO ZDROWIE

Joanna Wapińska

Mariusz Dereń

lek. med.

dermatolog, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej

dietetyk

Aleksandra Szczepańska

Agnieszka Dębosz fizjoterapeutka, dyplomowana terapeutka metody NDT-Bobath

Ewelina Rusinek położna

adw.

Marta Bartoń adwokat

MAREK PAUL

Barbara Piekło

Joanna Jędrzejek fizjoterapeutka, dyplomowana terapeutka metody Vojty

Marzena Jarosz psycholog

Dawid Kisiel trener personalny

| W NUMERZE

TEMAT NUMERU 20. Szczepić czy nie szczepić?

Wszystko, co warto wiedzieć na temat szczepień ochronnych.

Co nowego w PRO-FAMILII? 8. PRO-FAMILIA w czołówce najlepszych szpitali w Polsce! 9. Pediatria z kontraktem NFZ! Oddział Pediatryczny w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie wkrótce będzie przyjmował pierwszych pacjentów.

DZIEJE SIĘ 10. Sukcesy bez kontraktu Już 200 dzieci przyszło na świat w Szpitalu Pro-Familia w Łodzi. 14. Czuć się jak pretty woman II etap trzymiesięcznych metamorfoz zakończony! Czas na wielki finał! 78. Kulturalne co nieco Nowości muzyczne, kinowe i wydawnicze.

STREFA DZIECKA 26. Czekając na pierwszy krok

Rozwój psychoruchowy dziecka w pierwszych 12 miesiącach życia. 46. Monotonia wcale nie jest nudna! Pokój dziecka w wersji black & white.

SPIS TREŚCI 6

MISJA ZDROWIE

STOMATOLOGIA

34. Poród naturalny

58. Piękne zęby

krok po kroku Czyli mama na porodówce. 38. Smaczna i zdrowa dieta mamy karmiącej W trosce o siebie i maluszka. 52. Polisa na życie 9 pytań o krew pępowinową. 56. Życie po mastektomii Szansa dla tysięcy kobiet.

na całe życie Leczenie implantologiczne krok po kroku.

WARTO WIEDZIEĆ

moda & uroda

32. Upominek idealny

62. Zatrzymać czas Niezwykłe możliwości toksyny botulinowej. 64. Uroda na diecie To, co jesz, wpływa na to, jak wyglądasz.

dla niej Poradniki, które wywołują uśmiech na jej twarzy. 33. Prezent w sam raz dla niego Rarytasy dla wyjątkowych mężczyzn. 42. Torba do szpitala Co wziąć do porodu? 44. Wcześniak Mały człowiek – wielki cud. 70. Nowy rok, nowe przepisy dla rodziców Zmiany w prawie, których warto być świadomym. 81. Bestsellery Przydatne i interesujące przedmioty.

MĘSKA RZECZ 66. 30-dniowy trening na płaski brzuch Podejmij wyzwanie!

PSYCHOLOGIA

KULINARIA

30. Jak wytrwać w noworocznych postanowieniach? Co zrobić, by spełnić swoje marzenia?

74. Poznaj świąteczny

smak zdrowia Sprawdzone przepisy na wyśmienite wypieki.

| Co nowego w PRO-FAMILII?

PRO-FAMILIA

w czołówce najlepszych szpitali w Polsce! W ogólnopolskim rankingu „Bezpieczny Szpital 2015” Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA w Rzeszowie znalazł się w czołówce liderów, zajmując 8. miejsce w skali kraju oraz 1. wśród szpitali na Podkarpaciu. Specjaliści od monitorowania jakości, przyznając punkty, oceniali m.in. wysoką jakość bezpiecznej opieki, komfort pobytu pacjenta, diagnostykę oraz personel i jego kwalifikacje.

restiżowy ranking „Bezpieczny Szpital” od 12 lat organizowany jest przez jednostkę Ministerstwa Zdrowia – Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, a jego wyniki publikowane są na łamach dziennika „Rzeczpospolita”. Oceniana jest głównie wysoka jakość bezpiecznej opieki zdrowotnej. Organizatorzy biorą pod uwagę też m.in.: komfort pobytu pacjenta, poziom diagnostyki, analizę zdarzeń i skarg, jakość i standard opieki medycznej, personel i jego kwalifikacje, finanse czy zarządzanie majątkiem. – Jesteśmy niezwykle dumni, że nasz szpital uplasował się tak wysoko w ogólnopolskim rankingu. Od 5 lat każdego dnia doskonalimy wprowadzone standardy opieki medycznej, utrzymując je na światowym poziomie. Nasza codzienna, ciężka praca przekłada się na zaufanie pacjentów,

Pełny raport rankingu „Bezpieczny Szpital 2015” dostępny jest na stronie internetowej: www.rankingszpitali2015.pl

www.lullabeestudio.pl

dlatego podjęliśmy decyzję o otworzeniu w Łodzi bliźniaczego szpitala, który od dwóch miesięcy przyjmuje pacjentów. Chcąc zapewnić każdej kobiecie z Łodzi i okolic możliwość bezpłatnego porodu w szpitalu świadczącym opiekę na najwyższym poziomie, ubiegamy się o kontrakt z NFZ – wyjaśnia Radosław Skiba, dyrektor Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie. W tym roku ocenie specjalistów od monitorowania jakości poddało się ok. 230 szpitali, czyli co trzecia placówka szpitalna funkcjonująca w naszym kraju. Maksymalna liczba punktów, jaką mogły zdobyć w rankingu, wynosiła 1000. Rzeszowska PRO-FAMILIA zdobyła 892 punkty, zajmując 8. miejsce w kraju oraz 1. na Podkarpaciu, zyskując tytuł najbezpieczniejszego szpitala w regionie. – W stosunku do ubiegłego roku poprawiliśmy nasz wynik o 37 punktów, awansując z 15. na 8. miejsce. To wielki sukces całego naszego zespołu. Zwłaszcza że po raz kolejny zostaliśmy ocenieni jako najbezpieczniejszy szpital w naszym regionie. Jednak najcenniejszą nagrodą są dla nas pozytywne opinie pacjentów, którzy w 99% są zadowoleni ze świadczonych przez szpital usług – dodaje dyrektor. Tekst: Dominika Czapkowska

PEDIATRIA

z kontraktem

NFZ!

olorowy Oddział Pediatryczny ma 15 miejsc dla chorych dzieci. Siedem łóżek przeznaczonych jest dla najmłodszych pacjentów do trzeciego roku życia, a osiem dla starszych. Każdy z pokoi ma łazienkę. To bardzo ważne w zapobieganiu zakażeniom, szczególnie w okresie występowania zachorowań wywołanych rotawirusem. – W ramach kontaktu z NFZ nasz oddział zapewni opiekę medyczną wszystkim dzieciom, które zostaną skierowane na leczenie szpitalne – zapewnia lek. med. Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych i nefrolog, kierownik Oddziału Pediatrycznego. – Na oddziale zajmujemy się leczeniem większości chorób wieku dziecięcego. Naszym pacjentom zapewniamy również specjalistyczną opiekę nefrologiczną, która obejmuje nie tylko zakażenia dróg moczowych, tak-

Komfortowe pokoje z łazienkami, kolorowe korytarze, pełne zaplecze diagnostyczne oraz przestronna sala wypoczynkowa m.in. z huśtawką i ścianą do malowania. W ramach kontraktu z NFZ Oddział Pediatryczny w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie już w najbliższym czasie będzie przyjmował pierwszych pacjentów. że wszystkie trudne choroby, m.in. kłębkowe zapalenie nerek czy przewlekłą niewydolność nerek – dodaje lekarz. Oddział ma pełne zaplecze laboratoryjne, gdzie wykonywane są badania biochemiczne, mikrobiologiczne, morfologiczne, a także obrazowe. Szpital stawia również na partnerskie podejście do rodziców, którzy mają prawo do stałej obecności przy chorym dziecku. – Dla rodziców chcących zostać ze swoją pociechą na noc przygotowaliśmy rozkładane łóżka oraz wygodne fotele – wyjaśnia dyrektor szpitala Radosław Skiba. – Czuwanie rodziców przy chorym dziecku jest oczywiście bezpłatne – podkreśla.

Kolorowa sala zabaw

www.lullabeestudio.pl

Nieodłączną częścią oddziału jest również kolorowa sala wypoczynkowa, w której znajduje się m.in. huśtawka, czytelnia i wielka ściana do malowania lub projekcji bajek. – Dziecko podczas pobytu w szpitalu potrzebuje jak najwięcej normalnych zajęć i zabaw, które nie tylko zrelaksują małego pacjenta, lecz także odwrócą jego myśli od choroby. Dlatego na oddziale przygotowaliśmy specjalne miejsce, w którym dzieci mogą spędzać czas z rodzicami, bawiąc się lub czytając książki – wyjaśnia doktor Siteń. Na korytarzu w pobliżu dyżurki pielęgniarek na podłodze wymalowana jest plansza do gry w klasy. Z kolei na ścianach w pokojach znajdują się wesołe wierszyki, które pomagają dzieciom przybliżyć tematykę anatomii człowieka. Wszystko po to, aby zminimalizować stres i zapewnić pacjentom oraz ich rodzicom jak najlepsze warunki. Tekst: Dominika Czapkowska Dowiedz się więcej na temat Oddziału Pediatrycznego: www.rzeszow.pro-familia.pl Rejestracja telefoniczna: Oddział Pediatryczny 17 773 58 40 Izba Przyjęć 17 773 57 03

www.lullabeestudio.pl

| dzieje się

Sukcesy bez kontraktu ‒ już 200 dzieci przyszło na świat w Szpitalu PRO-FAMILIA w Łodzi

Światowy standard jakości i bezpieczeństwa, komfortowe warunki pobytu, a przede wszystkim ceniony, doświadczony zespół medyczny i nowoczesny sprzęt najwyższej klasy. W Łodzi Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA działa już od dwóch miesięcy i w tym czasie zdobył zaufanie ponad 200 pacjentek. Aby móc zagwarantować każdej kobiecie możliwość bezpłatnego porodu w szpitalu świadczącym opiekę na najwyższym poziomie, placówka stale ubiega się o kontrakt z NFZ.

ięć sal operacyjnych i pięć porodowych, w tym dwie do cięć cesarskich, nowoczesny Oddział Neonatologiczny z Intensywną Terapią Noworodków, a dla pacjentek przestronne, dwuosobowe pokoje z łazienkami. Nowy szpital położniczo-neonatologiczny, wybudowany przy ul. Niciarnianej 49 w Łodzi, pomimo braku kontraktu z NFZ każdego dnia zyskuje grono zadowolonych pacjentek.

Poród – magiczny moment

W łódzkiej PRO-FAMILII przyszło na świat już ponad 200 dzieci. Na początku cały zespół medyczny niecierpliwie wyczekiwał otwarcia placówki i pierwszego porodu, dlatego narodziny Gabriela 7 października zapamiętają z pewnością wszyscy. Po kilkunastu chłopcach zaczęto wyczekiwać pierwszej dziewczynki. I wreszcie pojawiła się Antosia. Nie mogło zabraknąć również narodzin pierwszych bliźniaków, Kajetana i Leona, którzy przyszli na świat na początku listopada.

W całej zawodowej karierze doktor Paweł Krajewski dopiero po raz drugi zajmował się bliźniakami urodzonymi siłami natury. To rzadkość w przypadku bliźniaków.

Podwójna radość

Gdy mama zgłosiła się do szpitala o 8 rano, od razu została skierowana na salę porodową, gdzie opieką otoczyła ją położna Irena Rychta. – Najważniejsze to poznać i uszczegółowić oczekiwania rodzącej. Zminimalizować strach i jak najszybciej nawiązać pozytywną relację. Położna jest przewodnikiem i opiekunem porodu – podkreśla pani Irena. Po konsultacjach z prowadzącym poród dr. Piotrem Kaczmarkiem, ordynatorem Oddziału Neonatologicznego z Intensywną Opieką Medyczną, panie ustaliły, że poród odbędzie się siłami natury. I udało się! Kajetan jest starszy o 2 minuty od Leona. Razem mieli 103 cm wzrostu i ważyli 4840 gramów. – A już dwie minuty później chłopcy byli przy piersiach mamy. To było bardzo wzruszające – wspomina dr Piotr Kaczmarek. Dlaczego zgodził się, aby chłopcy przyszli na świat siłami natury? To rzadkość w medycznym świecie. – Dzieci były prawidłowo ułożone, nic nie zagrażało kobiecie. A sama mama chciała urodzić siłami natury, wiedząc, że jest to najzdrowsze dla dzieci. W ca-

łej zawodowej karierze dopiero po raz drugi opiekowałem się bliźniakami urodzonymi siłami natury – dodał ordynator. – W PRO-FAMILII obserwujemy renesans porodów siłami natury, co dla dzieci jest bardzo ważne. Profesjonalizm lekarzy, położnych, możliwość zastosowania znieczulenia jest gwarancją, że poród będzie dla kobiety pięknym wspomnieniem, a nie traumą – tłumaczy Irena Rychta.

Nad bezpieczeństwem i zdrowiem noworodków po porodzie oraz specjalistycznym leczeniem noworodków w stanach zagrożenia życia czuwa wysoko wykwalifikowany i doświadczony zespół medyczny, któremu przewodzi dr Paweł Krajewski.

| dzieje się

Na portalu

www.gdzierodzic.info

Mama Leona i Kajtka napisała: „Fantastyczny szpital z fantastycznymi lekarzami, położnymi, pielęgniarkami, doradcami laktacyjnymi i pozostałym personelem, na których pomoc, troskę i uśmiech zawsze mogłam liczyć. Dodam, że urodziłam bliźniaków siłami natury z ogromną pomocą cudownej położnej Pani Ireny”.

Szczęśliwi rodzice Leona i Kajtka.

Szpital czeka na kontrakt z NFZ

Dyrektor medyczny szpitala, prof. Dariusz Borowski, zwraca uwagę na inne ważne fakty z życia szpitala. – Pomimo tego, że w dalszym ciągu nie mamy jeszcze podpisanego kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, w naszym szpitalu przyszło na świat już ponad 200 dzieci. Wszystkie porody były nieodpłatne. Rodzice nie ponoszą żadnych kosztów z tytułu przyjścia ich dzieci na świat i opieki nad noworodkiem. Nasz Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną posiada III poziom referencyjny, oznaczający najwyższe uprawnienia do opieki nad najtrudniejszymi przypadkami. To bardzo ważne. Rodzice nam ufają, ponieważ mają pewność, że u nas jest bezpiecznie. Nasi neonatolodzy mogą zapewnić

profesjonalną opiekę nawet 500–600-gramowemu wcześniakowi. Najwyższej klasy sprzęt: inkubatory, pompy, respiratory oraz wiedza i doświadczenie kadry medycznej to gwarancja, że maluchy potrzebujące wsparcia na Oddziale Neonatologii i Intensywnej Opieki Medycznej będą całkowicie bezpieczne.

Jakość i bezpieczeństwo

Do dyspozycji mam zostało oddanych pięć sal porodowych, które wyposażono w sprzęt medyczny najwyższej klasy. Znajdują się tam m.in. fotele, które umożliwiają kobiecie rodzenie w każdej pozycji, oraz stanowiska dla noworodków. W salach przygotowano również wygodny fotel – miejsce dla bliskiej osoby, która może przez cały czas towarzyszyć kobiecie w tej magicznej chwili. Ponadto sale zostały urządzone tak, aby zapewnić kobiecie niemal domową atmosferę i komfortowe warunki, a jednocześnie bezpieczeństwo. Wystrój sal przypomina zacisze domowej sypialni, co wpływa na obniżenie stresu przyszłej mamy podczas porodu. Nie widać sprzętów medycznych, które zostały subtelnie ukryte w szafkach. Każda sala ma też prywatną łazienkę z kabiną prysznicową. Przeważa kolor fioletowy, nie brakuje również drewnianych akcentów. Łagodne, klimatyczne oświetlenie też ma znaczenie. Mimo że cała nowoczesna medycyna nie jest widoczna dla pacjentki, dla lekarzy i położnych dostępna jest na wyciągnięcie ręki, przez cały czas porodu.

PRO-FAMILIA to kompleksowa opieka medyczna

zarówno dla mamy, jak i jej dziecka

Poród bliźniaków prowadziła położna – Irena Rychta.

Jak w domu

Dla mamy i dziecka w szpitalu zostały przygotowane przestronne, klimatyzowane 2-osobowe pokoje z łazienkami, wyposażone m.in. w telewizor i bezpłatny dostęp do Internetu. W każdym z nich znajduje się specjalny kącik do pielęgnacji i kąpieli noworodka. W dbałości o samopoczucie pacjentów w każdym pokoju zastosowany został system rooming-in, co oznacza, że mama całą dobę przebywa ze swoim nowo narodzonym dzieckiem. Jeżeli będzie potrzebować odpoczynku, może liczyć na pomoc położnych, które zaopiekują się maleństwem – zarówno w dzień, jak i w nocy. Tekst i zdjęcia: Magdalena Majewska

Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Szpitala PRO-FAMILIA posiada III poziom referencyjny, oznaczający uprawienia do opieki nad najtrudniejszymi przypadkami.

| DZIEJE SIĘ

pretty woman

Czuć się jak

II etap trzymiesięcznych metamorfoz zakończony! Czas na WIELKI FINAŁ!

1 września Aneta i Monika rozpoczęły swoją trzymiesięczną przygodę, pełną pozytywnych emocji i nowych wyzwań. W osiągnięciu wymarzonej sylwetki i odzyskaniu utraconej pewności siebie miał im pomóc precyzyjny plan metamorfoz, który specjalnie dla nich przygotował zespół specjalistów ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA. Czy im się udało? Zobaczcie sami!

Dla Moniki Jagieło i Anety Mroczki trzymiesięczna metamorfoza okazała się fantastyczną przygodą!

www.lullabeestudio.pl

META z magazynem

neta Mroczka, szczęśliwa mama blisko rocznego synka, zgłosiła się do programu metamorfoz za namową znajomych. Dziś nie żałuje swojej decyzji, twierdząc, że spędzony z nami czas należy do najlepszych w jej życiu. – Po urodzeniu mojego ukochanego synka miałam problem z powrotem do wagi sprzed porodu. Utrata zbędnych kilogramów okazała się bardzo trudnym wyzwaniem. Dlatego słysząc o całej akcji, pomyślałam „Dlaczego nie?”. Dziś wiem, że była to jedna z najlepszych decyzji w moim życiu. Wreszcie znalazłam motywację do zmiany, a wsparcie, jakie otrzymałam od całego zespołu specjalistów, okazało się bezcenne! Podczas trwania metamorfoz straciłam nie tylko zbędne kilogramy i pokochałam sport, lecz także zdobyłam cenną wiedzę o sobie. Jestem dziś znacznie silniejszą kobietą. Świadomą swoich atutów i zalet – opowiada z uśmiechem Aneta.

Uwierzyć w siebie

Pod okiem specjalistów

Trzymiesięczny program metamorfoz dla Anety i Moniki przygotował zespół specjalistów ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie. Tworzyli go: dietetyczki dr Barbara Piekło i Klaudia Bielak, trener personalny Dawid Kisiel, lekarz medycyny estetycznej Aleksandra Szczepańska, a także fryzjerka, wizażystka i stylistka Aleksandra Ziemba, mistrzyni wizażu. Ponadto STOMATOLOGIA PRO-FAMILIA przygotowała dla uczestniczek specjalny prezent w postaci zabiegu wybielania zębów.

www.lullabeestudio.pl

Monika Jagieło jest z kolei szczęśliwą mamą trzyletnich bliźniaków – Kuby i Kacpra. W przesłanym do redakcji zgłoszeniu napisała: „Pomimo wielkiego szczęścia, jakie dostałam od życia, nie do końca potrafię się nim cieszyć”. Jak na nią wpłynęła trzymiesięczna metamorfoza? – Przez całe życie nie usłyszałam tyle komplementów na swój temat, ile podczas trwania całego programu! Zwłaszcza po tym, jak doktor Szczepańska wykonała u mnie subtelny zabieg modelowania ust. To mnie bardzo wzmocniło, pozwoliło poczuć się pewnie i odkryć swoją kobiecość.

Nie bez znaczenia było też wsparcie całego zespołu, który każdego dnia motywował mnie do osiągnięcia upragnionych zmian. Wszystko zaczęło mieć sens i okazało się znacznie łatwiejsze. Nagle przekonałam się, że utrzymanie zdrowej diety wcale nie musi być takie trudne, a treningi mogą stać się źródłem przyjemności – z radością podsumowuje metamorfozy Monika.

Aneta i Monika na zakupach w CH PLAZA spotkały się z Aleksandrą Ziembą, specjalistką kreowania wizerunku, mistrzynią wizażu, która zaproponowała im kobiece i ponadczasowe stylizacje.

Monika i Aneta z trenerem personalnym Dawidem Kisielem.

Cel – miłość do sportu

Trening był nieodłącznym elementem trzymiesięcznej metamorfozy Anety i Moniki. Na drodze do osiągnięcia wymarzonej sylwetki wspierał je trener personalny – Dawid Kisiel, z którym spotykały się regularnie w klubie fitness City Fit. – Na samym początku wyznaczyliśmy wspólnie tzw. wymarzony efekt. To bardzo ważne, aby przed rozpoczęciem treningu uświadomić sobie swój cel – wyjaśnia trener personalny. Aneta i Monika swoją przygodę ze sportem rozpoczęły od dopasowanego do ich możliwości treningu aerobo-interwałowego, który miał podkręcić ich metabolizm. Po tym etapie dziewczyny rozpoczęły trening funkcjonalny, aby poprawić stabilizację mięśni posturalnych oraz wzmocnić i ujędrnić ciało. Efekty systematycznego treningu były zauważalne już po kilku tygodniach. – Skóra stała się jędrna, a sylwetka bardziej smukła. Najbardziej cieszą jednak utracone kilogramy – z uśmiechem opowiada Monika. – Z pewnością moja przygoda ze sportem szybko się nie skończy.

PRO-FAMILIA

Za nowe fryzury Anety i Moniki odpowiadała Anżelika Nuckowska ze Studia Fryzur SOHO w CH Plaza.

www.lullabeestudio.pl

| DZIEJE SIĘ

Na zdjęciu Monika z dr Aleksandrą Szczepańską, specjalistką medycyny estetycznej

Podkreślając piękno

Pozytywnych emocji nie zabrakło również podczas serii spotkań uczestniczek z lekarzem medycyny estetycznej – dr Aleksandrą Szczepańską ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie. – Pani Monika w wyniku procesu odchudzania straciła objętość środkowej części policzków. W związku z tym twarz nabrała smutnego wyrazu. Aby zniwelować ten efekt, wykorzystałam kwas hialuronowy, którym delikatnie uzupełniłam objętość policzków. Zabieg skutecznie wysmuklił twarz i spowodował, że stała się bardziej pogodna – wyjaśnia lek. med. Aleksandra Szczepańska. W wyniku rozrostu mięśni żwaczy dolna część twarzy Moniki uległa poszerzeniu. Dlatego aby ją wysmuklić, podczas kolejnej wizyty doktor Szczepańska zdecydowała się wykonać zabieg z wykorzystaniem botoksu. Piorunujący efekt przyniósł również zabieg modelowania ust, który podkreślił kobiecość Moniki. – Pani Monika miała wąskie, mało widoczne usta. Zabieg z wykorzystaniem kwasu hialuronowego pozwolił nam uzyskać subtelny i naturalny efekt. Użyłam 1 ml preparatu, którego większą cześć podałam w wargę górną, tym samym skutecznie wyrównując proporcje ust. Zabieg jednocześnie spowodował lekkie uwypuklenie i nawilżenie czerwieni wargowej, co podkreśliło kobiecość pani Moniki.

PRO-FAMILIA

Makijaż do sesji finalnej wykonała Katarzyna Bieńkowska z SEPHORA w CH PLAZA.

Mezoterapia – sposób na gładką skórę

W przypadku Anety doktor Szczepańska zdecydowała się na wykonanie mezoterapii igłowej. – Zabieg mezoterapii ma profilaktyczne działanie przeciwstarzeniowe. Kwas hialuronowy zawarty w preparacie poprawia napięcie i nawilżenie skóry oraz odpowiada za stworzenie odpowiedniego środowiska do produkcji włókien kolagenowych. Na skórze pani Anety znajdowały się przebarwienia pozapalne, które pod wpływem dodatkowych substancji zawartych w preparacie uległy rozjaśnieniu. Twarz pani Anety wygląda teraz pogodnie i zdrowo. PRO-FAMILIA

W dzisiejszych czasach piękny i zadbany uśmiech jest wizytówką każdego z nas. Dlatego program metamorfoz nie mógł odbyć się bez wykonania zabiegu wybielającego, który miał przywrócić paniom blask uśmiechu. Taki prezent dla uczestniczek przygotowała Stomatologia PRO-FAMILIA. – Korzystając z profesjonalnych zabiegów wybielających, możemy odzyskać piękny uśmiech nawet podczas jednej wizyty. Bezpiecznie, szybko i bezboleśnie – wyjaśnia stomatolog Dominika Mikitka. – Jednak do wykonania zabiegu wybielania musi zostać spełniony jeden warunek – w jamie ustnej nie może być żadnych zmian chorobowych. Dlatego konieczna jest wizyta u stomatologa, który oceni stan zdrowia zębów i dziąseł – dodaje stomatolog Edyta Marlińska. Po zakończeniu konsultacji Monika i Aneta dostały od doktor Marlińskiej i doktor Mikitki zielone światło. Nadszedł czas na spotkanie z higienistką – Anną Zając, która wykonała zabieg wybielania.

Natychmiastowy efekt

– Przed zabiegiem wybielania wykonałam profesjonalne czyszczenie zębów. Nierzadko już samo usunięcie kamienia i osadu wpływa pozytywnie na estetykę uśmiechu - wyjaśnia higienistka Anna Zając. Dopiero tak przygotowane zęby są gotowe na zabieg wybielania. Jednowizytowa metoda polega na naświetlaniu specjalną lampą zębów, na które wcześniej nakładany jest preparat wybielający. Cała sesja trwa niecałe dwie godziny. – Efekt był natychmiastowy! Nie spodziewałam się, że jedna wizyta zakończy się dla mnie pięknym białym uśmiechem – z zachwytem opowiada Aneta.

Cała sesja wybielania zębów trwa niecałe dwie godziny.

Na tropie idealnego stylu

Specjalny upominek w postaci bonu na zakupy o wartości 300 zł uczestniczki akcji otrzymały od CH PLAZA RZESZÓW. Na zakupach spotkały się z Aleksandrą Ziembą, specjalistką kreowania wizerunku, mistrzynią wizażu. – Dobry wizerunek potrzebny jest każdemu. Dzięki niemu czujemy się pewniejsi siebie, bardziej zmotywowani – po prostu szczęśliwsi. Każda z nas musi poznać siłę swoich atutów, które należy podkreślać, oraz nauczyć się subtelnie kryć strojem delikatne mankamenty – wyjaśnia Aleksandra Ziemba. Zarówno Monika, jak i Aneta borykają się z pozostałym po ciąży wydatnym brzuszkiem oraz pełnymi biodrami i udami. Dlatego stylistka zdecydowała się zaproponować obu paniom kobiece i ponadczasowe stylizacje. Takie, które wysmuklą sylwetkę, odwrócą uwagę od mankamentów, w zamian skupiając zainteresowanie na górnych częściach ciała, które są ich największym atutem.

www.lullabeestudio.pl

Hollywoodzki uśmiech

Na zdjęciu od lewej: stomatolog Dominika Mikitka, Monika Jagieło, stomatolog Edyta Marlińska, Aneta Mroczka.

pr zed

po Aneta – czarne, eleganckie spodnie w połączeniu z wysokimi szpilkami wysmuklają całą sylwetkę oraz wyszczuplają nogi. Wzorzysta lejąca bluzka w kwiaty włożona w spodnie idealnie kamufluje wystający brzuszek, a dekolt w serek wysmukla szyję. Seksapilu dodaje makijaż – zawsze kobiece czerwone usta i delikatnie przydymione oczy w kolorze szarości. Pokręcone kosmyki włosów dodają całej stylizacji lekkości i wdzięku.

Nowe smaki i zapachy

Filarem trzymiesięcznej metamorfozy oprócz regularnego treningu była dieta, przygotowana i opracowana przez dwie dietetyczki ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA: dr Barbarę Piekło i Klaudię Bielak. – Naszym najważniejszym celem dietetycznym dla obu pań była zmiana nawyków żywieniowych, które w natłoku codziennych obowiązków zostały zepchnięte na drugi plan. Jadłospisy, które zostały przygotowane, były zbilansowane według zapotrzebowania na najważniejsze składniki odżywcze: białko, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne i witaminy – wyjaśnia dr Barbara Piekło. Już po pierwszych tygodniach stosowania diety Aneta i Monika przekonały się, że zdrowe posiłki mogą być nie tylko smaczne, lecz także atrakcyjne, zarówno w wyglądzie, jak i zapachu. Partnerzy akcji:

www.lull abeestud io.pl

pr zed

www.lull abeestud io.pl

| DZIEJE SIĘ

Monika – granatowe, delikatnie zwężające się jeansy w połączeniu z szafirowymi szpilkami wyszczuplają nogi i ładnie modelują pośladki. Granatowa luźna bluzka w połączeniu z kobiecą marynarką w kwiaty odwracają uwagę od wystającego brzuszka. Stylizacja sprawdzi się zarówno w pracy, jak i na popołudniowym spotkaniu z przyjaciółmi. Kobiecości, szyku i lekkości dodaje nowa, krótsza fryzura i odświeżający makijaż z akcentem na usta.

– Wynik końcowy naszych regularnych spotkań pokazał paniom, że ich ciężka praca zaowocowała! Efekt – utrata zbędnych kilogramów, obniżenie ilości tkanki tłuszczowej i lepsze samopoczucie! Monika zakończyła trzymiesięczny program utratą 8 kilogramów, Aneta – 6. To wielki sukces – podsumowuje dietetyczka.

Badanie FOOD ProfiL

Nieodłącznym elementem dietetycznej metamorfozy był specjalny test FOOD Profil, który uczestniczki wykonały w ALAB LABORATORIUM w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA. Celem badania było wykluczenie nadwrażliwości pokarmowej, która może być przyczyną problemów z utrzymaniem prawidłowej wagi. – Wynik testu był bardzo zaskakujący! Podczas pierwszego spotkania panie nie wspomniały o występowaniu dolegliwości, które mogą być wywołane przez spożycie nietolerowanych produktów. Jednak u pani Anety otrzymaliśmy wynik dodatni przy wielu podstawowych produktach: mleko i jego przetwory, gluten, jajka, czekolada, drożdże. Była to dla nas bardzo ważna informacja, ponieważ spożywanie nietolerowanych produktów może sprzyjać problemom z redukcją masy ciała, a w przyszłości być przyczyną różnych problemów zdrowotnych – wyjaśnia dr Barbara Piekło. Tekst: Dominika Czapkowska

| TEMAT NUMERU

Konsultacja:

lek. med.

GRZEGORZ SITEŃ specjalista chorób dziecięcych, nefrolog, kierujący Oddziałem Pediatrycznym w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Szczepić

nie szczepić ? czy

To pytanie, które zadaje sobie każdy rodzic. Zwłaszcza przed podjęciem decyzji o wykonaniu szczepień zalecanych. Warto jednak przedtem zapoznać się z faktami i opinią specjalistów.

Rozmowa z lek. med. Grzegorzem Siteniem, specjalistą chorób dziecięcych, nefrologiem, kierownikiem Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Pro Zdrowie: Przedstawiciele ruchów antyszczepionkowych przekonują, by rodzice rezygnowali z tej formy ochrony swoich dzieci. W odpowiedzi lekarze biją na alarm, informując, że szczepienia to konieczność. Temat wciąż wzbudza wiele kontrowersji, zwłaszcza że narosło wokół niego dużo mitów.

Lek. med. Grzegorz Siteń: Niestety, nie żyją już osoby, pamiętające choroby, których występowanie w dzisiejszych czasach wyeliminowaliśmy właśnie dzięki szczepionkom. Nie możemy bagatelizować tego problemu. Większość chorób, przeciw którym wykonywane są szczepienia, jest śmiertelna lub ich przebycie kończy się trwałym kalectwem. Jak opisywała to Maria Rodziewiczówna, w okresie,

www.lullabeestudio.pl

gdy szalała błonica, czworo z piątki dzieci w domu umierało. Jeszcze w latach 50. ubiegłego wieku występowały liczne zachorowania na poliomyelitis. Stąd zresztą decyzja o wybudowaniu pawilonu chorób zakaźnych w Łańcucie. Wystarczy w wyszukiwarkę internetową wpisać hasło „żelazne płuca”, aby przekonać się, jak straszna jest to choroba.

PZ: Można by powiedzieć – medycyna przecież stale się rozwija. Jest na znacznie wyższym i zaawansowanym poziomie niż kilkanaście lat

temu. G.S.: Prawda jest jednak taka, że chorób, na które szczepimy, nie można w całości wyleczyć. Ponadto współcześni lekarze pediatrzy nie potrafią prawidłowo ich rozpoznać. Pomimo prawidłowego postępowania śmiertelność wciąż jest duża. Osobiście odrę widziałem dwa razy w życiu, błonicy nigdy, a o polio wolę nawet nie myśleć. A przecież w krajach wschodnich występowanie tych chorób wciąż odnotowywane jest w licznych przypadkach. Gdy rozpoczynałem pracę w 1992 roku, bywało, że na jednym dyżurze diagno-

| TEMAT NUMERU

zowaliśmy u pięciorga dzieci zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, z czego jedno o etiologii HiB, które zwykle kończy się bardzo poważnymi powikłaniami. Dziś, dzięki szczepieniom, takie zapalenie praktycznie się nie zdarza. Jeżeli chodzi o dorosłych, byłem świadkiem podobnych tragedii, gdy umierali po banalnym skaleczeniu, chorując na tężec. Dlatego wykonywanie szczepień jest tak ważne dla całego społeczeństwa. Szczepienia są szansą na bezpieczne życie każdego z nas.

PZ:

Które szczepienia według pana warto wykonać u małego dziecka? G.S.: Powrócę na chwilę jeszcze do przeszłości. Gdy byłem dzieckiem, ojciec pokazywał mi zbiorowe mogiły w lesie, powstałe po „zarazie” z końca XIX wieku. Zmarłych, w większości dzieci, chowano z dala od ludzkich osiedli, nie na cmentarzu, a w lesie. Wszystkie te mogiły z czasem stały się zapomniane. My jednak nie możemy zapominać o tym, że wspomniane „zarazy” nie są częścią naszej codzienności tylko i wyłącznie dzięki obowiązkowym szczepieniom. Chciałbym tutaj powiedzieć również o ponad 80 procentach populacji Indian w obu Amerykach, którzy zmarli na ospę prawdziwą. To była grupa około 3,5 miliona ludzi! Wracając do pani pytania – na pewno bezwzględnie należy wykonać wszystkie szczepienia obowiązkowe. Więc w ciągu dwóch pierwszych lat przeciwko: gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, pałeczce HiB, polio, odrze, śwince i różyczce. Pamiętajmy, że przed każdym szczepieniem konieczna jest wizyta u lekarza, który wykona niezbędne badanie.

PZ: Na liście obowiązkowych szczepień znajduje się tzw. MMR – trójskładnikowa szczepionka

przeciw odrze, śwince i różyczce. To właśnie ona wzbudza największe kontrowersje, ponieważ krąży opinia, że może wywołać autyzm. G.S.: Tę kwestię powinniśmy już mieć dawno za sobą, ponieważ żadne z wiarygodnych badań publikowanych w renomowanych czasopismach medycznych nie potwierdziło związku między podaniem tej szczepionki i autyzmem. Dotychczasowe obserwacje naukowe wskazują, że to przypadkowa zbieżność zdarzeń. MMR podaje się w drugim roku życia, a autyzm, który jest chorobą dziedziczną, ujawnia się zwykle właśnie w tym samym okresie. Kontrowersyjny artykuł, który ukazał się w „Lancecie”, na temat występowania

Szczepienia są szansą na

bezpieczne życie każdego z nas.

www.lullabeestudio.pl

| TEMAT NUMERU

autyzmu po podaniu szczepionki, został napisany pod dyktando koncernu farmaceutycznego produkującego konkurencyjną szczepionkę. Lekarz, który napisał artykuł, po wykryciu kłamstwa został pozbawiony prawa wykonywania zawodu.

PZ:

Rodzice często zastanawiają się również nad tym, czy jest sens szczepienia dzieci przeciwko odrze, skoro nie jest ona ciężką chorobą. G.S.: Choć u większości dzieci przebieg choroby nie jest ciężki, trudno określić, czy po jej przebyciu nie wystąpią groźne komplikacje, m.in. zapalenie mózgu, które może prowadzić do śmierci. W przypadku tych chorób, które zwykle nie są groźne – różyczki, świnki czy ospy, – celem szczepienia jest ochrona właśnie przed poważnymi powikłaniami.

PZ: A co z zawartością szkodliwej rtęci w szczepionkach? G.S.: To kolejny mit, z którym chciałbym się rozprawić. To prawda,

w szczepionkach są śladowe ilości tego pierwiastka – ale musimy pamiętać, że ta ilość odpowiada mniej więcej ilości rtęci wdychanej przez człowieka w ciągu doby w uprzemysłowionym mieście, jak np. Katowice. Porównywalne, śladowe ilości rtęci zjadamy wraz z owocami morza.

PZ:

Szczepionka może wywołać tzw. odczyny poszczepienne. To częste przypadki? G.S.: Jeżeli występuje taka reakcja, najczęściej jest to miejscowy odczyn zapalny: obrzęk, zaczerwienienie i ból. Wymaga zastosowania miejscowo okładów z kwaśnej wody, które przynoszą ukojenie. W przypadku wystąpienia poważniejszych objawów czy nawet postaci zakażenia – konieczny jest kontakt z lekarzem i odpowiednie leczenie. Jeżeli chodzi o reakcje uczuleniowe, to w mojej ocenie jest to problem zbyt rozdmuchany. Właściwie wszyscy jesteśmy na coś uczuleni. Dlatego alergia na mleko czy jajka nie powinna być przeciwwskazaniem do wykonania szczepienia. W razie wątpliwości najlepiej porozmawiać z lekarzem, który rozwieje wszystkie obawy.

PZ:

Panie doktorze, a co ze szczepionkami zalecanymi? Dla rodziców wykupienie całego pakietu może okazać się zbyt dużym wydatkiem. Wykonanie których warto szczególnie wziąć pod uwagę? G.S.: Na pewno jest to szczepienie przeciwko pneumokokom. Te bakterie mogą wywołać ciężkie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz groźną sepsę – zakażenie całego organizmu. Często też wywołują zapalenie płuc. Są szczególnie niebezpieczne dla dzieci do 2 roku życia. Największe ryzyko zachorowania jest w grupie wcześniaków oraz u dzieci przebywających w żłobkach i przedszkolach.

PZ: A co ze szczepionką przeciw rotawirusom i okresowej grypie? G.S.: Rodzice powinni pomyśleć o wykonaniu szczepionki przeciwko grypie, gdy dziecko ma problem z obniżoną odpornością, jest chore na cukrzycę, oraz m.in. gdy boryka się z przewlekłymi chorobami płuc, serca, wątroby czy nerek. Rotawirusy to najczęstsza przyczyna ostrej biegunki u dzieci, stąd wskazanie do tego szczepienia, zwłaszcza w rejonach, gdzie dostępność do leczenia szpitalnego jest ograniczona. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Lista szczepień Szczepienia obowiązkowe: - gruźlica - wirusowe zapalenie wątroby typu B - błonica - tężec - krztusiec - pałeczka HiB - polio - odra, świnka, różyczka Szczepienia zalecane: - rotawirusy - pneumokoki - meningokoki - ospa wietrzna - wirusowe zapalenie wątroby typu A

KALENDARZ SZCZEPIEŃ 2016 szczepienia obowiązkowe

szczepienia zalecane

gruźlica

WZW B

0 miesięcy

WZW B

5w1*

2 miesiąc

rotawirusy

pneumokoki

meningokoki

5w1*

3-4 miesiąc

rotawirusy

pneumokoki

meningokoki

5w1*

5-6 miesiąc

rotawirusy

pneumokoki

meningokoki

WZW B

7 miesiąc

pneumokoki

meningokoki

po 12 miesiącu

meningokoki

MMR**

13-14 miesiąc

ospa wietrzna

5w1*

16-18 miesiąc

ospa wietrzna

24 miesiąc

WZW A

2,5-3 rok

WZW A

Powyższy kalendarz szczepień ma charakter poglądowy i nie stanowi porady lekarskiej. Decyzja o każdym szczepieniu powinna być podjęta w konsultacji z lekarzem pediatrą.

meningokoki

* błonica, tężec, krztusiec, polio, HiB ** odra, świnka, różyczka

| STREFA DZIECKA

CZEKAJĄC NA

PIERWSZY KROK

Pierwszy rok życia dziecka to czas, gdy mały

człowiek zdobywa całe

AgnieszkA Dębosz

JoannA JĘdrzejek

fizjoterapeutka, dyplomowana terapeutka metody NDT-Bobath ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

fizjoterapeutka, dyplomowana terapeutka metody Vojty ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

mnóstwo nowych umiejętności.

Rozmowa z fizjoterapeutkami: Joanną Jedrzejek, dyplomowaną terapeutką metody Vojty i Agnieszką Dębosz, dyplomowaną terapeutką metody NDT-Bobath.

www.lullabeestudio.pl

Pro Zdrowie:

Rozwój psychoruchowy – takim mianem określa się początkowy proces rozwoju dziecka. Niekiedy bywa on jednak zaburzony, np. na skutek nieprawidłowości w napięciu mięśniowym, asymetrii, trudnego porodu. Jakie objawy mogą sygnalizować problemy? Agnieszka Dębosz: W pierwszych tygodniach życia sygnałem alarmowym mogą być duże trudności podczas karmienia, gdy dziecko nie radzi sobie ze ssaniem nie tylko piersi, ale i butelki. Karmienie, podczas którego niemowlę powinno aktywnie ssać, zwykle trwa do 20 minut. Górna granica to 30 minut. Jeżeli po takim czasie maluch nie jest najedzony, warto skonsultować się z pediatrą, specjalistą rehabilitacji medycznej lub fizjoterapeutą. Należy także zwrócić uwagę, czy dziecko nie układa głowy tylko na jedną stronę. Czy występuje drżenie bródki, języka lub drżenie kończyn dolnych.

PZ: Jak podkreślają specjaliści, wiele zaburzeń rozwoju podczas pierwszego roku życia dziecka wynika

z błędów w pielęgnacji. Na co rodzice powinni szczególnie uważać? Joanna Jędrzejek: Do najczęstszych błędów popełnianych przez rodziców należy układanie zabawek w łóżeczku dziecka zawsze po tej samej stronie. W efekcie uwaga maluszka skupia się stale na lewej lub prawej stronie. Dziecko zwraca głowę i ciało tylko w jednym kierunku, co może sprzyjać asymetrii ułożeniowej. Dlatego tak ważne jest, aby dostarczać bodźców z każdej strony. Kolejnym częstym błędem jest zbyt wczesne sadzanie dziecka. Odpowiedni czas na tę umiejętność przychodzi po zakończeniu około 8 miesiąca. Unikać należy również zbyt częstego układania dziecka w leżaczku. To zaburza rozwój motoryczny, np. naukę obrotów. Maluch powinien spędzać jak najwięcej czasu na podłodze, na macie. W ten sposób trenuje mięśnie, zdobywa siłę.

| STREFA DZIECKA

Każde dziecko rozwija się we własnym tempie.

Jedne szkraby szybciej osiągają kolejne poziomy rozwoju, inne nieco później.

PZ:

Zdarza się, że maluch potrzebuje stymulacji rozwoju. Jak wygląda terapia? A.D.: Z tak małymi dziećmi pracuje się najczęściej przy użyciu dwóch metod: NDT Bobath i metody Vojty. Z interwencją czekamy zazwyczaj do 2 dekady 3 miesiąca życia. Chyba że dziecko przyszło na świat z wadami, chore lub przed czasem. Trzeba pamiętać, że każdy maluch rozwija się we własnym tempie. Jedne szkraby szybciej osiągają kolejne poziomy rozwoju, inne nieco później. Literatura fachowa zakłada, że dziecko powinno chodzić w 12 miesiącu życia. Pamiętajmy jednak o tym, że nawet gdy maluch zdobywa tę umiejętność pół roku później, to wciąż jest to norma. Nie warto ponaglać dziecka, zwłaszcza gdy raczkuje. Ruchy naprzemienne stymulują współpracę pomiędzy półkulami mózgu, uczą koordynacji ruchu, wyrabiają zdolności chwytne ręki.

musimy zapewnić mu jak najwięcej swobody. Czyli nie krępować jego naturalnego wzorca rozwojowego poprzez chodzik czy też np. źle dobrane obuwie. W prawidłowym rozwoju ruchowym dziecko zaczyna stawać przy meblach w wieku około 8–10 miesiąca życia, a następnie zaczyna chodzić, podtrzymując się mebli. Taki spacer, dzięki naprzemiennemu obciążaniu brzegu bocznego i przyśrodkowego stopy, wspomaga prawidłowe wysklepienie stóp i zapobiega płaskostopiu w przyszłości. Stopy dziecka włożonego w chodzik ulegają nieprawidłowym obciążeniom, bo dziecko stawia je na palcach, stawy kolanowe oraz stawy kręgosłupa ulegają nadmiernym obciążeniom, co w przyszłości może skutkować wadami postawy. Maluch, który stawia swoje pierwsze kroki w chodziku lub jest przedwcześnie prowadzony za rączki, nie uczy się prawidłowych reakcji równoważnych i obronnych. Dziecko w trakcie chodu musi mieć wolne rączki, aby potrafiło podeprzeć się i ochronić przed upadkiem.

PZ: A co z tzw. pchaczem? J.J.: To jedyny dozwolony sprzęt wspomagający chód dziecka.

Nie powinniśmy go jednak stosować przez cały czas i uczyć chodzenia z jego pomocą, a także stosować go zbyt wcześnie – tuż po przyjęciu przez dziecko pozycji pionowej. Dobrym momentem przejściowym na zastosowanie pchacza jest czas, kiedy nasz maluszek opanował już chód do boku, stoi samodzielnie w przestrzeni i boi się postawić pierwszy kroczek.

PZ: Nasz maluch stawia już pierwsze kroki. SamodzielPZ: A czy dziecku możemy nie pokonuje coraz większe odległości. Na co rodzice powinpomóc postawić pierwszy krok? Rodzice często pytają o przydatność np. chodzików. J.J.: Przyrządy takie jak chodzik są bardzo szkodliwe dla układu ruchu dziecka i mogą w poważny sposób zakłócić jego prawidłowy rozwój. Chcąc zadbać o prawidłowy rozwój układu ruchu malucha,

Weź udział w warsztatach dla rodziców i dowiedz się, jak wykonywać terapeutyczny masaż swojemu dziecku. Naukę masażu prowadzą doświadczone fizjoterapeutki: Joanna Jędrzejek, terapeutka metody Vojty i Agnieszka Dębosz, terapeutka medtody NDT-Bobath. Zajęcia odbywają się w 4-osobowych grupach w Gabinecie Rehabilitacji Dzieci w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie. Rezerwacja miejsc: 501 316 114 lub 606 493 344

ni zwracać szczególną uwagę na tym etapie rozwoju? A.D.: Gdy dziecko już samodzielnie chodzi, szczególnie ważny jest prawidłowy dobór obuwia. Bucik przede wszystkim musi mieć właściwy rozmiar, czyli nie może być za krótki i zbyt wąski. Powinien być ok 8–10 mm dłuższy niż stopa dziecka, gdyż paluszki w bucie powinny mieć swobodę ruchu i miejsce do przesunięcia się do przodu. Buty najlepiej mierzyć po południu i zawsze oceniać, czy rozmiar jest dobry, w pozycji stojącej. Wybierajmy produkty, które mają elastyczne śródstopie i wyższy zapiętek, obejmujący kostkę dziecka. Dobrze, jeżeli nosek buta jest lekko zadarty. Bardzo ważne jest, aby dziecku kupić nowe buty, nienoszone przez inne dzieci. Pamiętajmy, że dziecko, które dopiero zaczyna chodzić, powinno jak najczęściej poruszać się boso, ponieważ w ten sposób wzmacniają się mięśnie wysklepiające stopę. Obuwie najlepiej kupić dopiero w momencie, gdy wychodzimy z maluchem na spacery. Z kolei w mieszkaniu idealnie sprawdzą się skarpetki antypoślizgowe, w których maluch będzie miał swobodę. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

www.lullabeestudio.pl

| PSYCHOLOGIA

Jak wytrwać

w noworocznych postanowieniach? Świąteczny czas oraz rozpoczęcie nowego roku dają magiczne poczucie, że wszystko można zacząć od nowa. Zmienić codzienne nawyki, wprowadzić w życie nowe postanowienia, spełnić marzenia. Jak przekonuje psycholog Marzena Jarosz, wcale nie jesteśmy skazani na porażkę. To, co pomoże nam wytrwać w noworocznych postanowieniach, to realne oczekiwania, konsekwencja i pomoc najbliższych.

oda na zdrowe odżywianie, bycie „eko”, bieganie, aktywny styl życia… wymagamy od siebie coraz więcej. Chcemy być w równym stopniu aktywnymi zawodowo i rodzinnie, pędząc za ideałami stawiamy sobie poprzeczki coraz wyżej. Warto jednak zatrzymać się na chwilę i zadać sobie pytanie: czego potrzebuję? Co faktycznie w moim życiu wymaga zmiany? Nad czym warto popracować? Czy chęć zmiany wynika z moich potrzeb, czy ma na mnie wpływ otoczenie lub chwilowa moda? Jeżeli zdecydujesz, że chcesz zmian w kilku obszarach swojego życia, nie przeprowadzaj ich jednocześnie. Lepsze efekty uzyskasz, gdy skupisz się na nich po kolei.

Dobry plan to połowa sukcesu

Wiesz już, co chcesz zmienić – przyjmijmy, że twój cel to szeroko pojęty styl życia. Zacznij od rozpisania na kartce, co konkretnie masz na myśli. Wprowadzenie do życia aktywności fizycznej, bardziej zbilansowana dieta, a może rzucenie palenia? Rozłóż swój cel na czynniki pierwsze. Aktywność fizyczna, czyli co?

Tekst:

Marzena Jarosz psycholog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Pomyśl, w jakiej dyscyplinie poczujesz się najlepiej. Czy będzie to bieganie, pływanie, aerobic? Zastanów się, na co możesz sobie pozwolić. Na co masz realnie czas. Pomocna może okazać się mapa lub wykres, na którym umieścisz swój główny cel, a potem schodząc strzałkami w dół, rozpiszesz go na bardziej szczegółowe kroki, zawierające konkrety. Najważniejsze, by twój plan był faktycznie realny.

Poszukaj wsparcia Kiedy już wiesz, co chcesz zmienić w swoim dotychczasowym życiu, kolejny krok to poszukanie wsparcia. Jeśli marzy ci się zmiana codziennego jadłospisu na zdrową i wartościową dietę, warto skonsultować się z dietetykiem, który udzieli cennych wskazówek i pomoże ułożyć dobry plan. Z kolei zanim zaczniesz realizować swoje marzenie o przebiegnięciu maratonu, porozmawiaj z fizjoterapeutą lub lekarzem, który odpowie na nurtujące pytania i wskaże ważne punkty treningu. Niezależnie od tego, co planujesz, daj sobie pomóc. Włączenie w swój plan innych sprawi, że będziesz czuł opiekę w tym trudnym przedsięwzięciu, a także dostaniesz porcję bardzo ważnej motywacji w chwilach słabości. Warto o swoich planach powiadomić bliskich. Jeśli będą świadomi, że chcesz zmienić dietę lub inaczej spędzać czas wolny, będą mogli pomóc ci to zorganizować, a to zdecydowanie ułatwi sprawę.

Zanim zaczniesz – pamiętaj! • Największy sens ma zmiana „od teraz”. Zazwyczaj niewiele korzyści przynosi planowanie „zacznę od nowego roku”, „od poniedziałku na pewno przestanę”, „tym razem się uda od początku miesiąca”. • Nagradzanie samego siebie za sukcesy na drodze do zmiany należy traktować z umiarem. Największą nagrodą niech będzie satysfakcja i lepsze samopoczucie. • Wsłuchuj się we własne potrzeby. Jeśli poczujesz, że obecny plan zmiany nie jest na teraz, że warto przełożyć go na bardziej sprzyjający czas, zrób to. Pamiętaj, nie musisz się kurczowo trzymać wytyczonego planu.

Małymi krokAmi do celu

W wyznaczaniu celu zazwyczaj mamy tendencję do przesady. Nagle naszym celem staje się zrzucenie 20 zbędnych kilogramów, mimo że jeszcze nigdy nie udało nam się odmówić sobie słodyczy. Wymyślamy bieganie po parku co drugi dzień, a oczami wyobraźni widzimy siebie na mecie maratonu, pomimo że od zawsze spędzamy czas wolny przed telewizorem. Do planowania naszych zmian trzeba podejść rozsądnie i spokojnie. Twoim sprzymierzeńcem jest metoda małych kroków. Zacznij od odpowiedzi na pytanie: co obecnie jestem w stanie zrobić? Może będzie to zamiana jednego dotychczasowego posiłku na zdrowszą wersję? Może pobiegasz 15 minut po to, by móc cieszyć się sukcesem, ponieważ udało ci się zrealizować plan? Może zamiast marzyć o tym, jak płynnie posługujesz się językiem angielskim, nauczysz się wieczorem 5 słówek? Pamiętaj o tym, że każdy sukces (nawet pozornie niewielki) wzmocni cię i doda skrzydeł. Jeśli z łatwością będziesz wykonywać swój podstawowy plan, możesz spokojnie postawić kolejny krok i postawić sobie poprzeczkę nieco wyżej.

www.lullabeestudio.pl

A co, jeśli mi nie wyjdzie?

Tak naprawdę nic się nie stanie. Im szybciej uświadomisz sobie, że na drodze do zmiany nieraz spotkasz się z niepowodzeniem, tym lepiej sobie z nim poradzisz. Pamiętaj, jeśli po dłuższym czasie zdrowego odżywiania pozwolisz sobie na „zakazaną” przekąskę, to nie znaczy, że cała twoja praca poszła na marne. Bądź dla siebie wyrozumiały, bo tylko wtedy masz szansę szybko podnieść się po „porażce” i kontynuować swoją pracę. Wyrzuty sumienia i pretensje do siebie nie pomogą.

| WARTO WIEDZIEĆ

Upominek idealny

DLA NIEJ

Co kupić, by sprawić kobiecie radość? Oto kilka propozycji niebanalnych prezentów – subtelna biżuteria, ulubione perfumy, ciekawa książka. Ważne, by upominek wybrać zgodnie z temperametem obdarowanej.

Świeczka o zapachu gumy balonowej Czas palenia ok. 40 godzin. 19 zł, SPOD LADY, www.spodlady.com

La Nuit Trésor

Z sercem B&W

Zmysłowy i tajemniczy eliksir zamykający w swoim wnętrzu zniewalającą czarną różę i waniliową orchideę. 439 zł/75 ml, Lancôme, www.sephora.pl

Broszka w kolorze starego srebra o rozmiarze 5 x 4 cm. 89 zł, kameLeonia, www.pakamera.pl

Euforia Złota

Bransoletka z najwyższej jakości skóry ekologicznej. Wykończona efektownymi zawieszkami. 89 zł, ENCE PENCE, www.encepence.pl

Dla kobiety niebanalnej Drewniany zegarek Ekologiczny zegarek z drewna bambusowego na skórzanym pasku z czerwonymi przeszyciami. 220 zł, Karot-Art, www.dawanda.pl

Piękny styl Przewodnik człowieka myślącego po sztuce pisania XXI wieku. 42,42 zł, Wydawnictwo Smak Słowa, www.empik.com

Boho Inner Travel Vintage Red Bawełniana torba na ramię w stylu vintage z wieloma przegródkami i kieszeniami. 364 zł, Bright Boho, www.dawanda.pl

Na oceanie nie ma ciszy

Braun Series 3 3090cc Nowa technologia MicroComb łapie i usuwa jeszcze więcej włosów, sprawiając, że czas golenia zostaje ograniczony do minimum. 489 zł, BRAUN, www.braun.com/pl

Biografia Aleksandra Doby, który przepłynął kajakiem Atlantyk. 36,49 zł, Wydawnictwo AGORA, www.empik.com

Samsung Galaxy S6 Zachwycający wyświetlacz Quad HD Super AMOLED, wysokiej rozdzielczości aparaty z obydwu stron obudowy, błyskawiczne ładowanie baterii. SAMSUNG, www.samsung.com

Męska rzecz

Mucha Star Wars Lucasfilm The One for Men

Podróżnik w czasie II Zegarek-wisior w stylu vintage, ręcznie nakręcany, wodoodporny, z dużą, ozdobną tarczą. 247 zł, DROBINY CZASU, www.drobinyczasu.pl

Uszyta z najwyższej jakości amerykańskiej bawełny. 79 zł, Maja Allure, www.pakamera.pl

Charyzmatyczny zapach będący symbolem męskości i wyrafinowania. 429 zł/100 ml, Dolce&Gabbana, www.sephora.pl

Zestaw prezentowy 27 Pudełko zawiera: kostki marcepanowe w czekoladzie w owijce świątecznej, herbatkę anielską, kawę rozpuszczalną Awangarda, gwiazdeczkę wigilijną. 71,96 zł, KRAKOWSKI KREDENS, www.krakowskikredens.pl

Prezent w sam raz

DLA NIEGO

Coś eleganckiego? A może na luzie? Coś do poczytania? A może do schrupania? A może i to, i to, i to, i jeszcze to! Dla ukochanego męża, chłopaka czy taty zawsze znajdzie się coś wyjątkowego! 33

| misja ZDROWIE

Poród naturalny

Konsultacja:

EWELINA RUSINEK

krok po kroku

PRO-FAMILIA

położna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Na ten moment czekaliście aż 9 miesięcy. Jednak im bliżej porodu, tym większy staje się wasz niepokój. Skąd wiadomo, że to już? Na co zwracać uwagę? Czy zdążymy dojechać do szpitala? Lista pytań z każdym dniem staje się coraz dłuższa.

raz ze zbliżającym się terminem porodu organizm mamy i dziecka powoli przygotowuje się do tego wydarzenia. Zwykle około 2 tygodni przed terminem u kobiet, które rodzą po raz pierwszy, następuje obniżenie dna macicy. U wieloró-

dek staje się to zwykle na kilka dni przed porodem. Symptomy są dość łatwe do rozpoznania – możesz czuć m.in. potrzebę częstszego oddawania moczu ze względu na większy ucisk na pęcherz moczowy.

Zwiastuny porodu

Tydzień lub kilka dni przed porodem zwykle odchodzi czop śluzowy (jest to galaretowata substancja o zabarwieniu brązowym lub jasnoróżowym). Bywa też, że zdarza się to kilka godzin przed rozwiązaniem, a czasem nawet podczas trwania akcji porodowej. Jest to sygnał, który świadczy o dojrzewaniu szyj-

Skurcze porodowe występują regularnie co 5-7 minut w przypadku pierwszego porodu,

a jeżeli jest on kolejny - co 10 minut.

ki macicy. Jeżeli nie towarzyszą temu regularne skurcze lub odpłynięcie wód płodowych, to znak, że na wizytę w szpitalu jest jeszcze czas. Innym symptomem zbliżającego się porodu są też tzw. skurcze przepowiadające. Zwykle występują wieczorem lub w nocy, są nieregularne, a ich nasilenie jest różne. Najczęściej ustępują podczas relaksacyjnej kąpieli lub snu.

Kiedy do szpitala?

Skurcze przepowiadające zostaną zastąpione skurczami porodowymi. Zazwyczaj występują regularnie, co 5–7 minut w przypadku pierwszego porodu, a jeżeli jest on kolejny – co 10 minut. Ich pojawienie się to znak, że nadszedł czas, aby zgłosić się do szpitala. Do szpitala powinnaś udać się również wtedy, gdy poczujesz, że odeszły wody płodowe. Może się zdarzyć tak, że od razu odpłynie większość płynu – ok. 1000 ml – lub będzie sączył się stopniowo. Do szpitala zgłoś się również wtedy, gdy jakakolwiek sytuacja wzbudzi twój niepokój – np. zauważysz krwawienie.

1 krok – Izba Przyjęć

Po wejściu na Izbę Przyjęć położna na początku zapyta cię o powód przybycia. Poprosi też o niezbędne dokumenty – jednym z najważniejszych poza kartą ciąży jest oryginalny wynik grupy krwi. Następnie wykona zapis KTG, który wstępnie pokaże, czy występują skurcze macicy, oraz pomoże ocenić dobrostan dziecka na podstawie jego akcji serca. Aby rozpoznać rozpoczynający się poród, badanie przeprowadzi lekarz ginekolog, który wykona również USG. Następnie położna bądź ratownik medyczny zaprowadzi cię na salę porodową, gdzie przywitasz na świecie swojego maluszka.

Sala Porodowa

Położna, przyjmując cię na trakcie porodowym, na początku wypełni potrzebne dokumenty, a później założy wkłucie do żyły i pobierze potrzebne badania – morfologię oraz układ krzepnięcia. To dla taty chcącego uczestniczyć w porodzie idealny czas, aby przebrać się w specjalny strój, który jest niezbędny do wejścia na salę porodową. W ciągu dnia może go kupić w Sklepie Medycznym PRO-FAMILIA, a nocą na Izbie Przyjęć.

4 fazy porodu

Poród naturalny to najbezpieczniejszy i najmniej inwazyjny sposób zakończenia ciąży dla mamy i dziecka. Poród, który został podzielony na cztery fazy, rozpoczyna się z chwilą, gdy pojawiają się regularne skurcze porodowe, i trwa do ostatecznego rozwarcia szyjki macicy, które mierzy ok. 10 cm. Może trwać od kilku do nawet kilkunastu godzin. W tym czasie twój maluch wykona wiele zwrotów, aby przedostać się przez ciasny kanał rodny. Pomo-

żesz mu w tych działaniach, wydzielając coraz więcej oksytocyny – hormonu wywołującego skurcze macicy, zwanego inaczej hormonem miłości, przytulania. Na jego wydzielanie ma również wpływ obecność i dotyk bliskiej osoby. Dzięki tym skurczom, które z czasem stają się coraz mocniejsze, szyjka macicy rozszerza się aż do całkowitego rozwarcia. Podczas wszystkich etapów porodu bardzo ważna jest twoja współpraca z położną, która poprowadzi cię przez cały ten czas, wspierając cię i będąc blisko ciebie.

Zaczynamy

Na sali porodowej położna na początku wykona lewatywę. Nie jest to obowiązkowa czynność, jednak jej wykonanie jest zalecane, ponieważ znacznie wpływa na twój komfort podczas porodu. Następnie zostanie wykonany zapis KTG, który już do końca porodu będzie powtarzany regularnie co 1–2 godziny lub częściej, w zależności od sytuacji położniczej i zaawansowania porodu. Położna wykona też badanie wewnętrze, które pomoże jej określić, na jakim etapie jest poród, oceni między innymi zaawansowanie główki w kanale rodnym i rozwarcie szyjki macicy. Jeżeli rozwarcie wynosi 5–6 centymetrów, skurcze są regularne, a ból cię przerasta, możesz poprosić o wykonanie znieczulenia ze‑ wnątrzoponowego, które znosi ból w trakcie porodu. Decyzję o jego wykonaniu podejmie lekarz ginekolog z położną prowadzącą poród oraz lekarz anestezjolog. Bardzo ważna dla szybszego przebiegu okresu rozwierania jest twoja aktywność, poruszanie się. Podczas tego etapu stosowane są różne niefarmakolo-

Wspólny rodzinny poród. Przez cały czas trwania porodu może towarzyszyć ci bliska osoba. Z pewnością pomoże ci się zrelaksować i przetrwać najtrudniejsze momenty. Jeżeli jednak po lekturze i zajęciach w szkole rodzenia obecność przy porodzie budzi opór twojego partnera, prze‑ myślcie na spokojnie tę decyzję (ważne, byście obydwoje byli pewni, że chcecie być razem w czasie porodu). W takiej sytuacji możesz o towarzystwo poprosić przyjaciółkę lub siostrę.

Kiedy udać się do szpitala? - Kiedy będziesz odczuwać regularną czynność skurczową macicy co 5–7 minut. W przypadku wieloródek skurcze mogą pojawiać się co 10 minut. - Kiedy odpłyną wody płodowe. - Jeżeli zaniepokoi cię jakaś sytuacja – np. wystąpi krwawienie lub nie będziesz czuła ruchów dziecka. - Jeśli od wyznaczonego terminu minęło 7 dni, a wciąż nic się nie dzieje.

Weź ze sobą ulubioną muzykę. Na sali porodowej z pewnością pomoże ci się zrelaksować. Zgraj ją na pendrive’a i podaj swojej położnej, która włączy ją na Sali Porodowej. Pomocna może okazać się również aromaterapia, dlatego pomyśl o zabraniu ze sobą kominka i olejków zapachowych.

PRO-FAMILIA

| misja ZDROWIE

giczne sposoby łagodzenia bólu, jak np. masaż, pozycje z użyciem worków sako, piłki, materacy i drabinek, w które wyposażone są wszystkie sale porodowe w szpitalu PRO-FAMILIA. Pomocny jest również prysznic, który działa rozluźniająco i częściowo zmniejsza ból.

Druga faza – wielki finał

Twoja szyjka macicy jest maksymalnie rozwarta, maluch ma otwartą drogę do wyjścia na świat. Przed tobą finał! Drugi etap rozpoczyna się z chwilą całkowitego rozwarcia szyjki macicy, a kończy urodzeniem noworodka. Maluchowi pomagasz przyjść na świat silnymi skurczami macicy oraz wykonywaniem tzw. parć, których nauczy cię położna. Ważne są też głębokie, efektywne oddechy wykonywane pomiędzy nimi. Nad prawidłowością ich wykonania będzie czuwać położna, która bezpiecznie przeprowadzi cię przez ten etap. Zaufaj jej. Jest na sali porodowej po to, aby ci pomóc.

Czas porodu

Gdy nadejdzie czas porodu, w trakcie rodzenia się główki dziecka położna oceni po elastyczności tkanek krocza, czy będzie możliwość urodzenia bez jego nacięcia, czy też zabieg będzie konieczny, aby uniknąć niekontrolowanego pęknięcia. Jego wykonanie polega na niewielkim nacięciu i przeprowadzane jest na szczycie skurczu w momencie maksymalnego napięcia krocza, dlatego zabieg jest bezbolesny i nie powinnaś się niczego obawiać. Po zakończeniu porodu lekarz zszywa krocze w znieczuleniu miejscowym, co daje możliwość prawidłowego i szybkiego gojenia się rany. Używane są do tego szwy rozpuszczalne, dlatego ich ściąganie nie jest konieczne.

Jesteście już razem

Po wielu godzinach zmagań następuje ten magiczny moment. Słyszysz krzyk swojego długo wyczekiwanego maleństwa, które tuż po zakończeniu porodu położna układa w twoich ramionach. Położna lub dzielny tato przecina pępowinę. Już po wszystkim, jesteście razem. Położna neonatologiczna zważy i zmierzy malucha, by za chwilę z powrotem ułożyć go w twoich ramionach. W tym czasie następuje również III faza porodu, czyli odklejenie i urodzenie łożyska. Wbrew częstym obawom mam nie jest to bolesny proces.

Pierwsze chwile

Ostatnia faza porodu to pierwsze dwie godziny po porodzie, kiedy pozostajesz pod obserwacją położnej w sali porodowej. Jeżeli stan dziecka jest dobry, jest ono cały czas z tobą. Macie czas, aby się poznać. To również idealny moment na pierwsze karmienie. Przez cały czas twój partner może być blisko, dzieląc z tobą te niezwykłe chwile. Tekst: Dominika Czapkowska

Szkoła Rodzenia daje fory! Na zajęciach, które prowadzą świetnie wyszkolone położne, przygotujesz się do porodu, nauczysz się jak rozpoznać jego początki i potrenujesz różne pozycje rodzenia. W Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie działają dwie Szkoły Rodzenia. 1 - zajęcia odbywają się w poniedziałek, wtorek i czwartek. Zapisy: Barbara Woźniak - 664 476 737. 2 - zajęcia odbywają się w środę i piątek. Zapisy: Katarzyna Lew - 609 922 020.

Nowy numer już w sprzedaży!

SUPER CENA! 2 numery w cenie 1 tylko zł

3,99

Szukaj w kioskach lub kup bez wychodzenia z domu na www.dobra-mama.pl/34

Wysyłka gratis!

www.dobra-mama.pl

facebook.com/dobra.mama

instagram.com/dobramama

| MISJA ZDROWIE

Smaczna i zdrowa

DIETA mamy karmiącej

Zarówno w ciąży, jak i w okresie karmienia karmisz nie tylko siebie, lecz także rosnącego maluszka. Dlatego wśród różnych spraw związanych z przywitaniem na świecie nowego członka rodziny powinnaś szczególnie zadbać o prawidłowe odżywianie. Aby ułatwić laktacyjny debiut, przygotowaliśmy 5 prostych zasad, dzięki którym przyrządzisz smaczne i zdrowe potrawy.

Odżywiaj się zdrowo Świeżo upieczona mama powinna wybierać produkty świeże, o wysokiej jakości, bez sztucznych barwników i środków konserwujących czy np. polepszaczy smaku takich jak glutaminian sodu, lub sztucznych słodzików. Talerz powinien zawierać chude mięso, drób, ryby oraz jaja. Są źródłem nie tylko pełnowartościowego białka, ale również potrzebnego żelaza, magnezu, cynku oraz witamin z grupy B. Zadbaj też o to, aby przyrządzane posiłki były kolorowe. Nieodłącznym elementem każdego dania powinny stać się zielono-żółto-pomarańczowo-czerwone dodatki warzywno-owocowe (sałata, cukinia, marchew, dynia, buraki, maliny, jabłka, porzeczki). Im więcej kolorów na talerzu, tym więcej witamin oraz składników mineralnych dostarczysz swojemu organizmowi. Głównym źródłem energii w diecie mamy karmiącej powinny stać się produkty zbożowe, np. pieczywo z mąki pełnego przemiału, brązowy ryż, płatki owsiane, kasze. W twoim codziennym menu nie może zabraknąć również zdrowych tłuszczów, czyli tzw. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które zapewniają prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka. Znajdziesz je w oliwie z oliwek, oleju lnianym, oleju rzepakowym, oleju z pestek dyni czy np. tłustych rybach o niskiej zawartości rtęci.

Obserwuj maluszka Dzieci reagują bardzo indywidualnie na dietę mamy. Dlatego jeśli u swojej pociechy zaobserwujesz wymioty, wysypkę, biegunkę, kolkę, krew w stolcu czy np. niespokojny sen po spożyciu jakiegoś produktu, wyklucz go z codziennego jadłospisu. Może okazać się to trudne, ponieważ nierzadko takie reakcje występują dopiero po kilku godzinach, a czasem nawet po 3 dniach. Dlatego warto przygotować specjalny notatnik do zapisywania wszystkich posiłków. Jeśli u dziecka pojawią się wyżej wymienione objawy, dzięki notatkom szybciej znajdziesz produkt, którego powinnaś unikać. Szczególnie powinnaś uważać na produkty wzdymające, jak: kapusta, fasola, groch, kalafior, cebula itp. oraz alergizujące: kakao, owoce cytrusowe, orzechy, jaja, mleko i jego przetwory.

www.lullabeestudio.pl

Tekst:

Barbara Piekło dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Na zdjęciu: dietetyk Barbara Piekło ze swoją 7-miesięczną córeczką Paulinką.

| MISJA ZDROWIE

Pamiętaj o odpowiedniej dawce energii

W okresie laktacji bardzo ważna jest ilość i częstotliwość spożywanych posiłków. Codzienne menu mamy powinno składać się z 4–5 posiłków spożywanych co 3–4 godziny, a jego kaloryczność powinna się zwiększyć o 500 kcal. Bardzo często mamy tuż po porodzie zastanawiają się, kiedy będą mogły pozbyć się zdobytych w okresie ciąży kilogramów. Nie warto jednak się śpieszyć i niewskazane jest wprowadzanie restrykcyjnych diet redukujących. Gwałtowne tempo chudnięcia (powyżej 2 kg na miesiąc) powoduje szybkie wyczerpanie rezerw pokarmowych, a w efekcie wysokie niedobory witamin oraz składników mineralnych w organizmie matki, co wpływa na jakość mleka, a w konsekwencji na niedobory żywieniowe w organizmie maluszka.

Pijemy, pijemy

Odpowiednie nawodnienie organizmu mamy jest bardzo ważnym elementem diety. Dlatego zadbaj o to, aby w okresie karmienia piersią spożywać nawet około 3 litrów płynów dziennie - w tym wodę średniomineralizowaną, zupy, soki owocowe lub warzywne (najlepiej przygotowywane w domu). Wbrew powszechnej opinii, mleko nie zwiększa laktacji, dlatego nie zmuszaj się do picia np. bawarki, jeśli jej nie lubisz.

Unikaj używek oraz fast foodów

Kawa, mocna herbata, alkohol, nikotyna przenikają do mleka mamy i wpływają niekorzystnie na dziecko, dlatego zaliczają się do grupy składników, na które szczególnie powinnaś uważać w okresie laktacji. Kolejną grupą produktów, które powinny znaleźć się na twojej czarnej liście, są potrawy typu fast food. Są to produkty wysokokaloryczne, o niskiej wartości odżywczej – hamburgery, hot-dogi, frytki, pizza, kebab, smażone udka kurczaka itp. Są bogatym źródłem nasyconych tłuszczów, cukru, soli oraz wielu niekorzystnych składników. Pamiętaj o tym, że im mniej sztucznych i chemicznych dodatków w twojej diecie, tym lepiej dla ciebie i twojego maluszka!

Ściąga świeżo upieczonej Mamy

1. Twój codzienny jadłospis powinien zawierać 5 posiłków, spożywanych co 3–3,5 godziny. 2. Staraj się spożywać codziennie 2,5–3 l płynów (woda, zupa, soki owocowe lub warzywne – najlepiej zrobione w domu). 3. Zachowaj szczególną ostrożność przy wprowadzaniu do jadłospisu produktów alergizujących, np.: truskawek, pomidorów, cytrusów, kakao, czekolady, ryb, orzechów. 4. Zadbaj o to, aby codziennie spożywać produkty bogate w kwasy DHA. 5. 5 porcji warzyw dziennie to absolutne minimum. Do każdego dania dodawaj zielono-żółto-pomarańczowo-czerwone dodatki (marchewkę, cukinię, botwinkę, sałatę, buraki, szpinak). 6. Bezwzględnie wyklucz spożywanie produktów typu: fast food, pokarmów smażonych i bardzo tłustych. 7. Unikaj restrykcyjnych diet – głodzenia się lub przejadania. Pamiętaj! Kaloryczność jadłospisu kobiety karmiącej powinna być odpowiednio dostosowana do potrzeb energetycznych (również masy ciała) matki i dziecka. 8. W czasie karmienia piersią unikaj wszelkich używek: papierosów i alkoholu! 9. Pamiętaj o spożywaniu produktów bogatych w wapń i witaminę D (zgodnie ze wskazaniem lekarza należy wprowadzić suplementację obu składników).

Udowodniono, że pokarm mamy chroni dziecko przed zakażeniem układu oddechowego i moczowego, biegunką, zapaleniem ucha, a w przyszłości zmniejsza ryzyko pojawienia się alergii i otyłości. WARTO WIEDZIEĆ Czynniki, które pozytywnie wpływają na ilość mleka u mamy: 1. Pozytywne nastawienie matki do karmienia piersią. 2. Wczesne przystawianie do piersi (do 6 godzin po porodzie). 3. Częste przystawianie do piersi, tzw. na żądanie zarówno dzień, jak i w nocy. 4. Niedopajanie maluszka innymi płynami do 6. miesiąca życia.

| WARTO WIEDZIEĆ

Becik-rożek AMY nowość 2015. Becik-rożek, kolekcja „Muffins”, linia „Turquoise”, z aplikacją i usztywnieniem kokosowym. 67 zł, AMY, www.amy.com.pl

Zestaw pobraniowy Zestaw do pozyskania krwi pępowinowej. W 3. trymestrze ciąży zgłoś się do Polskiego Banku Komórek Macierzystych, żeby omówić możliwości zdeponowania krwi pępowinowej. Zestaw do pobrania krwi pępowinowej zabierz ze sobą na porodówkę, żeby zabezpieczyć życiodajne komórki. 680 zł, POLSKI BANK KOMÓREK MACIERZYSTYCH www.pbkm.pl

Torba do szpitala Co wziąć do porodu? Nie zostawiaj pakowania torby na ostatnią chwilę. Położna Marlena Wójcik podpowiada jakie dokumenty, badania, ubrania i kosmetyki warto wziąć na porodówkę - dla mamy i dziecka. Listę przygotowała: Marlena Wójcik, położna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

DOKUMENTY Dowód osobisty/ paszport lub akt małżeństwa - jeżeli nazwisko w dowodzie nie jest zgodne z aktualnym. Karta przebiegu ciąży. Oryginał grupy krwi lub KREWKARTA (wystawiony na aktualne nazwisko).

Pielęgnujący Linomag® krem z tlenkiem cynku. Krem do pielęgnacji i ochrony skóry pod pieluszką od 1. dnia życia. Substancje aktywne stanowią połączenie oleju lnianego bogatego w NNKT, w tym kwasy omega-3 i omega-6 , tlenku cynku i alantoiny. 8,79 zł, PF ZIOŁOLEK, www.ziololek.pl

Wyniki badań HBs-Ag - jest to badanie na antygen wirusowy wykrywany w przypadku zachorowania na WZW typu B, GBS- wymaz z pochwy w kierunku paciorkowców grupy B, oraz HIV. Warto zabrać ze sobą wyniki ostatniej morfologii, jeżeli była wykonana w ciągu ostatniego miesiąca. Wszystkie karty informacyjne, związane zarówno z twoim pobytem w szpitalu, jak i konsultacjami na Izbie Przyjęć Ginekologiczno-Położniczej (jeżeli je posiadasz). W przypadku współistnienia innych chorób, konieczne jest posiadanie zaświadczenia od odpowiedniego lekarza prowadzącego, które będzie zawierało zalecenia dotyczące zbliżającego się porodu. Warto zabrać ze sobą również wszystkie wyniki USG, z czego najważniejszym jest tzw. USG połówkowe. Jeżeli zdecydowaliście się na pobranie krwi pępowinowej, potrzebny będzie zestaw pobraniowy Polskiego Banku Komórek Macierzystych, który po dotarciu na Trakt Porodowy przekażecie położnej.

Wygodna Koszulka ciążowa. Koszulka w drobne gwiazdeczki z głęboko rozpinanym polo wykonana z bawełny, która dopasowuje się do ciała. Miękka i przyjemna, sprawdzi się w ciąży oraz przy karmieniu maleństwa. 59 zł, HEBE, www.limone.pl

Spakuj wszystkie rzeczy co najmniej miesiąc przed wyznaczonym przez lekarza terminem porodu.

Trzy koszule (1 – do porodu, 2 – do karmienia). Szlafrok. Dwa biustonosze z odpinanymi do karmienia miseczkami. Ciepłe skarpetki, które mogą się przydać w klimatyzowanej sali porodowej. Jednorazowe majtki (najlepiej ze specjalnej siateczki lub włókniny). Klapki pod prysznic a także kapcie. W domu, w osobnym miejscu, można również przygotować ubranie, w które mama ubierze się wychodząc ze szpitala. Przybory toaletowe i środki higieny: ręcznik, płyn do higieny intymnej, szare mydło lub żel pod prysznic, wazelina do ust, pasta do zębów i szczoteczka, szampon do włosów i inne potrzebne ci przybory toaletowe. Płyny do picia (woda niegazowana lub płyny wieloelektrolitowe), najlepiej w butelce z ustnikiem, który ułatwi picie. Opcjonalnie do torby możesz spakować: Sprzęt do słuchania muzyki. Kadzidełka do aromaterapii. Książkę lub czasopismo. Aparat. Poduszkę do karmienia.

nie przesadzaj! Zachowaj umiar pakując do torby rzeczy, które przydadzą ci się podczas porodu i pobytu w szpitalu. Pamiętaj, że wiele rzeczy dostaniesz w szpitalu.

TORBA DLA MALUSZKA Trzeci element pakowania, niemniej ważny niż pozostałe dwa, to torba dla maluszka. Jej zawartość nie musi być tak zróżnicowana, jak zawartość torby mamy - w szpitalu znajdują się prawie wszystkie potrzebne rzeczy.

Do torby z rzeczami dla mamy, warto dołożyć kilka elementów, które przydadzą się tacie chcącemu uczestniczyć w porodzie - jednorazowy zestaw porodowy, który składa się z koszulki, spodni i obuwia ochronnego. Ponadto coś do picia i do jedzenia.

RZECZY DLA MALUSZKA Chusteczki nawilżane. Maść do pielęgnacji pupy niemowlaka. W szpitalu dla każdego malucha są przygotowane ubranka, jednak warto do torby spakować dodatkowy zestaw - najlepiej pajacyki - dostosowane do danej pory roku, rożek lub kocyk.

REKLAMA

RZECZY DLA CIEBIE

| warto WIEDZIEĆ

Po długim pobycie w szpitalu nareszcie możecie zabrać swojego malucha do domu. Teraz sami będziecie go kąpać, karmić i przewijać. Podpowiadamy, jakie produkty mogą okazać się przydatne podczas codziennej pielęgnacji wcześniaka. Przegląd przygotowała: Agnieszka Kępa ze Sklepu Medycznego PRO-FAMILIA

Wcześni ak mały człowiek - wielki cud

Pieluszki wykonane w 100% z włókna bambusowego, które ma właściwości antybakteryjne, antygrzybiczne oraz termoregulacyjne. Tkanina jest wyjątkowo miękka i chłonna, dodatkowo chroni przed promieniowaniem UV. 39 zł, TEXPOL www.sklep.pro-familia.pl

Monitor oddechu Jedyne na polskim rynku urządzenie do monitorowania oddechu dziecka posiadające certyfikat medyczny. Monitor wyposażony jest w dwa sensory wkładane pod materac. 399 zł, Babysense 5 www.sklep.pro-familia.pl

4. Poduszka antyrefluksowa. Nachylona pod kątem 30° zapewnia dziecku bezpieczną pozycję podczas snu. 39 zł, VITMAT www.sklep.pro-familia.pl

Wkładka do fotelika samochodowego ograniczająca jego pojemność. Doskonale stabilizuje tułów oraz główkę. Wkładka przeznaczona dla dzieci o małej wadze urodzeniowej. 109 zł, JJ COLE www.sklep.pro-familia.pl

Urządzenie do monitorowania temperatury oraz wilgotności w pokoju dziecka. 79 zł, BEURER www.sklep.pro-familia.pl

„Oczami maluszka”. Wspólne oglądanie kontrastowych ilustracji pozwoli Ci budować więź z dzieckiem dbać o jego rozwój. Każda z trzech książeczek z serii jest zestawem czarno-białych ilustracji, specjalnie dobranych z myślą o najmłodszych. 19 zł, Sierra Madre www.sklep.pro-familia.pl

REKLAMA

Chusteczki zawierają natłuszczające składniki emolienty, które odbudowują warstwę lipidową skóry. Produkt szczególnie polecany do pielęgnacji bardzo wrażliwej skóry wcześniaka. 8 zł, Cleanic www.sklep.pro-familia.pl

Akcesoria dla kobiet w ciąży oraz wspomagające karmienie i pielęgnację maluszka Produkty znanych i docenianych marek

Smoczek uspokajający o anatomicznym kształcie. Rozmiar smoczka jest specjalnie dostosowany dla małych noworodków. Bezpieczny dla wcześniaków. 19,90 zł, NUK, www.sklep.pro-familia.pl

„Pierwsza pomoc dla dzieci i niemowląt”. Bogato ilustrowana książeczka zawierająca opis postępowania w czasie wystąpienia wypadku z udziałem dziecka. 29,90 zł, SIERRA MADRE www.sklep.pro-familia.pl

Poduszka, dzięki specjalnemu kształtowi, zapobiega asymetrii i zniekształceniom małej główki. Doskonale sprawdza się też w fotelikach samochodowych oraz bujaczkach. 79 zł, BABYMOOV www.sklep.pro-familia.pl

Sklep medyczny PRO-FAMILIA ul. Witolda 6B 35-302 Rzeszów tel. 17 77 35 895 606 987 772

ul. Niciarniana 49 92-320 Łódź tel. 42 20 81 353 570 557 909

www.sklep.pro-familia.pl Sklep prowadzi również wypożyczalnię laktatorów i wag niemowlęcych.

| STREFA DZIECKA

Monotonia

wcale nie jest nudna!

DEKORNIK

REKLAMA

Decydując się na neutralne duety kolorystyczne, stwarzamy

idealne tło dla kolorowych zabawek.

Sypialnia małego odkrywcy często tętni wszystkimi kolorami tęczy. Pokoje naszych milusińskich pełne są bajecznych zabawek, miękkich pluszaków, pachnących poduszek i wielobarwnych ubranek, które tak naprawdę stanowią główny element wystroju. Aby uniknąć kolorystycznego przesytu i wizualnego chaosu, warto zdecydować się na urządzenie pokoju z wykorzystaniem jednego lub dwóch przewodnich, neutralnych kolorów.

ogłoby się wydawać, że łączenie dwóch kolorów, na przykład bieli z czernią, pasuje do każdego wnętrza, za wyjątkiem pokoju dziecięcego, które powinno tętnić radosnymi kolorami. Jest to błędne podejście, ponieważ sypialnia naszego milusińskiego jest wypełniona wieloma jaskrawymi zabawkami i gadżetami, więc dodatkowe stosowanie tapet w krzykliwe wzory może wprowadzić niepotrzebny chaos. Pomalowanie ścian na biało i przełamanie ich kontrastującymi czarnymi dodatkami umożliwia stworzenie neutralnej przestrzeni, która będzie pasowała do młodszego i starszego dziecka, zarówno do chłopca, jak i do dziewczynki.

Czarno na białym, biało na czarnym

Moda na użycie „szachowych” kolorów przyszła z mroźnej Skandynawii. Kojarzy się z neutralnością, a nawet surowością wnętrz, które dostają ciepła dzięki użyciu naturalnych dodatków. Co więcej, wykorzystanie takiego duetu kolorystycznego stanie się idealnym tłem dla dziecięcej kolorowej wyobraźni. Decydując się na taką aranżację pokoju, najlepiej postawić na białe ściany. Jest to idealna baza dla wszelkiego rodzaju dekoracji. Natomiast czerń nie będzie smutnym kolorem, jeżeli dobrze ją wykorzystamy. Warto postawić na meble z czarnymi elementami, na przykład klamkami lub szafkami, albo subtelnie zaakcentować niektóre gadżety – czarne ramki na zdjęcia, naklejki na ściany z czarnymi konturami czy czarne lampki. Jest to również bardzo pożądany duet kolorystyczny dla rozwoju dzieci, ponieważ małe szkraby reagują na wyraźne kolory i mogą dzięki temu ćwiczyć swój wzrok.

| STREFA DZIECKA

Z pomysłem Żyrafy z szafy/Homebook

Filcowe pudełko. Stylowe i praktyczne filcowe pudełko na zabawki, ubranka czy książki. Zapinane na ekspresy, składa się na płasko. 119 zł, Dystrybutor: STOKKIDS, www.childhome.pl

Stylowa Komoda Ines. Funkcjonalna komoda wyposażona w 3 głębokie szuflady. Opcjonalnie można domówić przewijak. 1035 zł, BELLAMY, www.babydeco.eu

Aktywowana dźwiękiem Lampka nocna sowa LOU. 2 niezależne źródła światła: pierścień i sowa są włączane i regulowane osobno. LOU ma sensor dźwiękowy reagujący na płacz dziecka, który włącza światełko, a po 5 minutach wyłącza je. 139 zł, ZAZU, dystrybutor STOKKIDS, www.zazu-kids.pl

Pojemna

Szafa Fino. Szafa z płyty MDF oraz płyty meblowej. Pomalowana farbą bezpieczną dla dziecka. W środku trzy półki o szerokości szafy (jedna z nich z możliwością regulowania położenia) oraz drążek na wieszaki. 945 zł, BELLAMY, www.babydeco.eu

Szarości nie są przygnębiające

Jeżeli odpowiednio dobierzemy odcienie szarego i urozmaicimy je ciekawymi motywami, otrzymamy bardzo przytulny pokój dziecięcy. Połączenie bieli z szarością daje delikatny, lekki i przyjemny efekt wizualny. Do takiej kolorystyki idealnie pasują dekoracje, które kojarzą się z miękkością, dziecięcą swobodą czy niebem. Można na przykład wykorzystać motyw chmur lub wypełnić pokój wieloma puszystymi dywanami czy poduchami. W szarym pokoju warto postawić na duże, jednokolorowe dekoracje. Można na przykład namalować na ścianie kontur drzewa lub domu oraz przyczepić do niej niewielki płotek z białych desek.

Beżowy zawrót głowy

Beż jest bardzo ciepłym kolorem i doskonale wpisze się w wystrój pokoju dziecięcego. Połączenie beżu z bielą, brązem czy pastelami stworzy we wnętrzu atmosferę sprzyjającą zabawie, nauce, jak i odpoczynkowi. Są to kolory kojarzące się z przyrodą, dlatego warto postawić na ten motyw. Jeśli nasze dziecko jest małym podróżnikiem, który lubi oglądać mapy w atlasie lub bawić się globusem, to właśnie te elementy powinny wypełnić pokój. Warto stworzyć na ścianie kontur mapy świata lub zawiesić lampę, której klosz przypomina glob. Decydując się na neutralne i klasyczne duety kolorystyczne, stwarzamy we wnętrzu idealne tło. Taki rodzaj aranżacji świetnie sprawdzi się w dziecięcym pokoju, który jest po brzegi wypełniony kolorowymi zabawkami. Jasne, dwukolorowe pokoje spodobają się młodszym, jak i starszym dzieciom. Tekst: Anna Poprawska, projektantka wnętrz z portalu Homebook.pl

Dystrybutor marki Childhome - Stokkids, ul. Drewnowska 120, 91-008 Łódź, tel. 42 653 80 53

| KRZYŻÓWKA

Krzyżówka

Litery z pól ponumerowanych na czerwono wpisane w kratki pod krzyżówką utworzą rozwiązanie. Aby wziąć udział w losowaniu atrakcyjnych nagród, należy przesłać rozwiązanie na adres: redakcja@pro-familia.pl, podając swoje imię, nazwisko i nr telefonu kontaktowego.

z PRO ZDROWIEM

Nagrody dla autorów prawidłowych rozwiązań Nagrody z poprzedniej edycji wędrują do: Katarzyny Bartkowskiej (wielofunkcyjna saszetka marki MON PETITE BLEU) Justyny Lewandowskiej (ciepły akrylowy kocyk marki ALVI) Anety Jarczak (książka „Mamy, wracamy”)

Wielofunkcyjna saszetka Multi Use Bag marki Mon Petite Bleu

Dwustronny kocyk minky - tkanina marki AMY

Butelka Twistshake z pojemniczkiem na mleko i sitkiem/mikserkiem, 330 ml od STOKKIDS

Bądź piękna w ciąży

Odzież ciążowa, w której poczujesz się dobrze.

fb.com/sklep.limone

Zakupy online: www.limone.pl

| MISJA ZDROWIE

Polisa

na życie

Tekst:

Aleksandra Olearczyk specjalista Polskiego Banku Komórek Macierzystych

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

Deponowanie krwi pępowinowej na potrzeby rodzinne powinny rozważyć przede wszystkim osoby, które w swojej rodzinie miały historię onkologiczną lub hematologiczną.

Krew pępowinową pobiera położna obecna przy porodzie.

Jest to zabieg całkowicie bezpieczny dla matki i dziecka.

Pro Zdrowie:

Czym tak naprawdę są komórki macierzyste, jaka jest ich rola, co potrafią? Aleksandra Olearczyk: Komórki macierzyste budują cały nasz organizm. Można je porównać do małych puzzli, z których jesteśmy złożeni. Ich unikalną zdolnością jest możliwość różnicowania się (czyli przekształcania) w komórki różnych tkanek – takich jak krew, kość etc.

PZ:

Gdzie występują komórki macierzyste, w jaki sposób można je pobrać? Czy są to sposoby inwazyjne, bolesne? A.O.: Są 3 źródła komórek macierzystych: szpik kostny, krew obwodowa, krew pępowinowa. Jedynie zabieg pobrania komórek macierzystych z krwi pępowinowej jest zabiegiem bezbolesnym dla dawcy.

na bez końca. Praktycznie, ostatnio rozmrożono komórki macierzyste pobrane 24 lata temu i okazało się, że tak długi czas przechowywania nie wpłynął na ich żywotność.

PZ:

Czy obecnie komórki macierzyste mają zastosowanie w leczeniu różnych chorób? Jeśli tak, to jakich? A.O.: Komórki macierzyste krwi pępowinowej są standardem leczenia w 80 ciężkich chorobach onkologicznych i hematologicznych. Trwają badania nad ich wykorzystaniem w neurologii czy kardiologii.

PZ: Czy komórki macierzyste pozyskane PZ: Czy pobranie krwi pępowinowej możliwe jest przy z krwi pępowinowej są „bardziej wartościokażdym porodzie, bez względu na to, czy jest to poród siławe” od komórek macierzystych np. ze szpimi natury czy przez cesarskie cięcie? Jak wygląda procedura pobrania tej krwi? A.O.: Krew pępowinową pobiera położna obecna przy porodzie. Jedynym przeciwwskazaniem do pobrania krwi pępowinowej jest poród w wodzie.

PZ:

Jakie formalności rodzice powinni załatwić, jeśli zdecydują się na pobranie i zdeponowanie krwi pępowinowej? Czy powinni w szczególny sposób przygotować się do porodu z pobraniem krwi? A.O.: Rodzice powinni przede wszystkim podjąć świadomą decyzję o pobraniu krwi pępowinowej. Gdy już się na to zdecydują, powinni wybrać odpowiedni bank rodzinny, z którym podpiszą umowę. Przy jego wyborze warto pamiętać o 4 zasadach. 1. Należy dokładnie i bez pośpiechu przeczytać umowę. 2. Sprawdzić wiarygodność banku – czy bank przekazał krew do przeszczepień, jakie ma certyfikaty etc. 3. Policzyć całkowite koszty usługi i czas przesyłania poszczególnych faktur. 4. Jeśli się nie rozumie – warto dopytać. Konsultant powinien na spokojnie wytłumaczyć wszelkie wątpliwości. Gdy rodzice wybiorą bank, podpisują umowę i jadąc do porodu, zabierają zestaw pobraniowy do szpitala.

PZ:

Co dzieje się z krwią pępowinową bezpośrednio po pobraniu? Jak trafia ona do banku krwi pępowinowej i jak długo może ona być w nim przechowywana? A.O.: Teoretycznie krew pępowinowa może być przechowywa-

ku kostnego? Na czym polega ich przewaga? A.O.: Nie możemy powiedzieć, że jedne komórki są bardziej wartościowe od drugich. Zarówno te ze szpiku, jak i te z krwi pępowinowej ratują życie. W przypadku komórek pobranych z krwi pępowinowej łatwiejszy jest dobór biorcy do dawcy – jedynie 4 z 6 antygenów muszą być zgodne. W przypadku szpiku to 9/10.

PZ:

Czy znane są przypadki wyleczenia dziecka za pomocą krwi pępowinowej pozyskanej podczas jego narodzin? A.O.: Tak, oczywiście. Jednakże w historii PBKM mieliśmy 1 taki przypadek, przeszczepienie odbyło się w Centrum Zdrowia Dziecka w 2008 roku.

PZ:

Czy krew pępowinowa pobrana podczas porodu jednego dziecka może okazać się przydatna w leczeniu innego malucha, np. brata lub siostry? A.O.: Tak, w Polskim Banku Komórek Macierzystych mieliśmy kilka przypadków wykorzystania krwi pępowinowej rodzeństwa, która następnie przeszczepiana była choremu bratu lub siostrze. Rozmawiała: Joanna Kelman

| ARTYKUŁ SPONSOROWANY

ŻELAZNE ZASADY

zdrowia kobiety Żelazo to minerał bardzo istotny dla zdrowia każdego człowieka. Jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza u kobiet, które w szczególności narażone są na jego niedobory. Deficyt żelaza może prowadzić do osłabienia, a nawet do anemii, dlatego nasza dieta powinna być zbilansowana i zawierać produkty, które są źródłem tego mikroelementu.

FUNKCJE ŻELAZA

Ten niepozorny i często niedoceniany pierwiastek uczestniczy w wielu procesach zachodzących w organizmie: ∙ jako składnik czerwonego barwnika – hemoglobiny pełni kluczową rolę w transporcie życiodajnego tlenu z płuc do tkanek ∙ jego obecność w mioglobinie umożliwia magazynowanie i wykorzystywanie tlenu przez komórki tkanki mięśniowej; może wydawać się to mało ważne, jednak mięśnie stanowią 40% ciała mężczyzn oraz około 35% ciała kobiet – są strukturalnym i funkcjonalnym elementem ruchu, bez którego utrzymanie prawidłowej postawy ciała byłoby niemożliwe ∙ wchodzi w skład białek, enzymów przyśpieszających reakcje fizjologiczne zachodzące w organizmie, zawierających cząsteczkę hemu ∙ uczestniczy w procesach odpornościowych poprzez wpływ na powstawanie kwasu podchlorawego, związku

o właściwościach bakteriobójczych i przeciwwirusowych; to dlatego jego częsty niedobór u kobiet i małych dzieci sprzyja częstym zakażeniom różnymi czynnikami patogennymi ∙ odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, budując i utrzymując właściwe funkcjonowanie osłonek mielinowych, dzięki którym impulsy nerwowe przewodzone są szybciej. Niedobór żelaza we wczesnych okresach rozwoju dziecka może spowodować nawet opóźnienie w rozwoju psychomotorycznym, zaburzenia rozwoju umysłowego i procesów poznawczych. Stąd jego suplementacja w okresie ciąży i prawidłowa podaż w okresie niemowlęcym jest konieczna. Żelazo potrzebne jest nam już od urodzenia. W ustroju urodzonego noworodka znajduje się około 0,5 g żelaza, natomiast u osoby dorosłej wartość ta waha się od 3,8 g do 4 g. Całkowita ilość pierwiastka w organizmie zależy

m.in. od puli spożywanej w pożywieniu, stanu jego magazynów czy strat ustrojowych. Przeważająca jego część stanowi tzw. żelazo funkcjonalne zawarte we wcześniej wspomnianych: hemoglobinie, mioglobinie i enzymach oddechowych (ok. 75%). Żelazo zapasowe stanowi ok. 25% tego mikroelementu. Magazynami są rozpuszczalna ferrytyna i nierozpuszczalna hemosyderyna. Najmniejszą pulę żelaza w organizmie, około 0,5%, stanowi frakcja transportowa w postaci transferryny – białka regulującego stężenie jonów żelaza w osoczu krwi i transportującego je do tkanek.

PRZYSWAJALNOŚĆ ŻELAZA

Ustrój każdego człowieka dąży do wyregulowania bilansu żelaza. Proces ten odbywa się w przewodzie pokarmowym, jest skomplikowany i precyzyjnie kontrolowany. Jelito cienkie jest najdłuższą częścią

ZALECANE DZIENNE SPOŻYCIE ŻELAZA Niemowlęta

Dzieci

Dziewczęta

Chłopcy

0,5–1 roku – 11 mg

1–3 – 7 mg

10–12 – 10 mg

4–9 – 10 mg

13–18 – 15 mg

13–18 – 12 mg

Kobiety

Kobiety ciężarne

Mężczyźni

27 mg

19 i więcej lat – 10 mg

19–50 – 18 mg 51 i więcej lat – 10 mg

Normy żywienia człowieka. Instytut Żywności i Żywienia.

układu pokarmowego, która ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego. Żelazo jest przyswajane na całej jego długości, zwłaszcza w początkowej części. Podstawowym warunkiem do jego wchłonięcia musi być jego właściwy stan, tj. występowanie w postaci rozpuszczalnej i zredukowanej. Cały mechanizm wchłaniania odbywa się przy pomocy przenośników jonów żelaza. Problem w tym, że transportują one także inne jony, m.in.: cynku, miedzi, wapnia, które są również niezbędne do właściwego funkcjonowania komórek i narządów. Powstają zatem trudno wchłaniane związki, których nie można wykorzystać. Jednak istnieje rozwiązanie! Na rynku są już dostępne preparaty oparte na opatentowanym żelazie Ferrochel®, które nie reaguje z innymi substancjami odżywczymi, charakteryzuje się wysoką przyswajalnością, a co najważniejsze, niespotykaną tolerancją ze strony przewodu pokarmowego. Podczas absorpcji żelaza z przewodu pokarmowego część dostaje się bezpośrednio do krwiobiegu, a reszta łączy się natychmiast ze specyficznym białkiem i magazynowana jest w postaci wcześniej wspomnianej ferrytyny. Chelat aminokwasowy żelaza Albion® jest przyswajany praktycznie na całej długości jelita, albowiem w porównaniu do większości minerałów z rozpuszczalnych soli ma dużo lepszą stabilność.

PRAWIDŁOWA PODAŻ ŻELAZA W DIECIE

Odpowiednia podaż żelaza ważna jest już od najmłodszych lat życia. Niedobory żelaza u kobiet ciężarnych, w zależności od okresu ciąży, w którym się znajdują, mogą powodować różnorakie zaburzenia jej przebiegu, np.: poronienia, przedwczesne porody, zahamowanie wewnątrzmacicznego rozwoju płodu i wiele innych. Niektórzy uważają, że suplementacja żelazem w okresie ciąży zwiększa punktację noworodków w skali Apgar. Przyjmuje się, że kobieta w ciąży powinna przyjmować około 30 mg pierwiastka na dobę w diecie bądź w postaci suplementów diety.

SKUTKI NIEDOBORU ŻELAZA osłabienie, drażliwość, apatia, anemia, utrudniona koncentracja, uczucie duszności, zawroty głowy, bladość cery, wypadanie włosów, przyspieszenie rytmu serca, osłabienie odporności, pogorszenie koordynacji ruchowej oraz wzrokowej.

GROŹNE NIEDOBORY

Niedobory żelaza mogą powodować wiele niekorzystnych skutków zdrowotnych. O dodatkowej suplementacji preparatami z żelazem powinny pomyśleć szczególnie kobiety w ciąży oraz osoby nieprzywiązujące większej wagi do diety, zwłaszcza że w tej chwili na rynku dostępne są suplementy wyróżniające się na tle innych. Cechuje je: duża biodostępność, lepsza tolerancja ze strony przewodu pokarmowego, wysoka skuteczność działania i przede wszystkim bezpieczeństwo stosowania. Warto zapytać o nie w aptece swojego farmaceutę.

| misja ZDROWIE

Życie po mastektomii

Pełną piersią!

Konsultacja:

lek. med.

MAREK PAUL specjalista chirurgii plastycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie Ordynator oddziału chirurgii plastycznej Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. Marciniaka, asystent na oddziale chirurgii plastycznej w szpitalu Uniwersytetu Harvarda w Bostonie.

Z badań psychologów wynika, że kobiety lepiej radzą sobie z leczeniem nowotworu piersi, jeśli wiedzą, że usuniętą pierś będzie można odtworzyć na oddziale chirurgii plastycznej. Taki zabieg w ramach umowy z NFZ wykonywany jest w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie. 56

Umów się na konsultację Kobiety, które rozważają zabieg rekonstrukcji piersi, mogą umówić się na konsultację z dr. Markiem Paul, chirurgiem plastycznym. Wystarczy zadzwonić pod nr telefonu 886 606 880

Zabiegi rekonstrukcji piersi po mastektomii w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie

wykonywane są w ramach umowy z NFZ.

ak piersi to niestety wciąż najczęściej diagnozowany nowotwór złośliwy u kobiet. Jak donoszą najnowsze statystyki, w Polsce każdego roku odnotowuje się około 16 tysięcy nowych zachorowań. Na Podkarpaciu lekarze wykrywają chorobę u kolejnych ok. 650 pań. I chociaż coraz więcej kobiet regularnie wykonuje badania profilaktyczne, to wiele zachorowań wciąż kończy się mastektomią, czyli zabiegiem usunięcia piersi.

Shutterstock

Niewątpliwa szansa

– Rekonstrukcja piersi ma ogromne znaczenie dla pacjentek. Z licznych badań wynika, że kobiety, które przeszły zabieg, lepiej się czują, są bardziej pewne siebie, łatwiej im zapomnieć o przebytej chorobie. Szybciej wracają do normalnego życia – podkreśla lek. med. Marek Paul, chirurg plastyczny ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA, który pracuje również na oddziale chirurgii plastycznej w szpitalu Uniwersytetu Harvarda w Bostonie. Mimo niewątpliwych korzyści w Polsce rekonstrukcji piersi poddaje się tylko niecałe 5 proc. kobiet, które z powodu raka straciły pierś. Dla porównania, w Stanach Zjednoczonych liczba pacjentek, które decydują się na tę procedurę, waha się między 25 a 45 proc. – Taki zabieg jest możliwy w czasie operacji usunięcia własnej piersi lub może być odroczony w czasie. Co najważniejsze, rekonstrukcję piersi można wykonać nawet wiele lat po mastektomii – wyjaśnia chirurg plastyczny. Warto wiedzieć, że istnieje kilka metod wykonania rekonstrukcji. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu materiały syntetyczne: ekspandery wszczepiane czasowo podskórnie, które stopniowo powiększają swoją objętość, tak by odpowiednio rozciągnąć tkanki. Potem ekspandery wymieniane są na implanty. Warto wiedzieć, że te używane w rekonstrukcji po mastektomii są takie same jak implanty stosowane w operacjach chirurgii estetycznej. Ostatni etap procedury to odtworzenie brodawki i sutka.

– Wykonujemy również rekonstrukcje oraz późniejsze modelowanie piersi z zastosowaniem tkanek własnych pacjentki. Wówczas przeszczepiamy tkankę tłuszczową, która jest pobierana z okolic brzucha, ud, bioder lub miejsc, w których jest jej nadmiar. Wstrzyknięcie tłuszczu wykonuje się cienkimi kaniulami, które nie pozostawiają blizn. Dzięki małej inwazyjności całego procesu czas rekonwalescencji jest bardzo krótki, wynosi od dwóch do siedmiu dni — dodaje doktor Paul.

Ważna profilaktyka

Jak wykazują statystyki, wczesne wykrycie choroby daje bardzo duże szanse na pełne wyleczenie. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. Już po skończeniu 18. roku życia kobiety powinny regularnie wykonywać samodzielne badanie piersi. Warto także przynajmniej raz w roku poprosić swojego lekarza ginekologa o wykonanie badania. Lekarz, jeżeli zauważy podejrzane zmiany, zleci wykonanie USG piersi albo w przypadku starszych kobiet – mammografię. Jeżeli nowotwór zostanie wykryty w jego wczesnym stadium, kobieta zyskuje ogromne szanse na całkowite wyleczenie i uratowanie piersi. Tekst: Dominika Czapkowska

Chirurgia plastyczna i rekonstrukcyjna w PRO-FAMILII W szpitalu PRO-FAMILIA wykonywane są również inne zabiegi z zakresu chirurgii plastycznej. Dr Marek Paul przeprowadza m.in. procedurę powiększania i pomniejszania piersi, zabiegi modelowania sylwetki – liposukcję oraz plastykę brzucha po porodzie, korekty wad wrodzonych, m.in. palcozrostu oraz wad uszu, także u dzieci.

| STOMATOLOGIA

Piękne zęby na całe życie

Leczenie implantologiczne krok po kroku

III część – końcowy etap leczenia składa się z wielu procesów

Trwałość, funkcjonalność i piękno – to główne cele do osiągnięcia zarówno dla lekarzy, jak i pacjenta. Tak aby po zakończeniu leczenia implantologicznego wykonane zęby były piękne, naturalne, wytrzymałe i pasujące do twarzy pacjenta.

spółczesna implantoprotetyka stawia sobie trzy najważniejsze cele: trwałość, funkcjonalność i piękno. Wszystko po to, aby pacjent cieszył się nie tylko pięknym uśmiechem, lecz także jego wieloletnią trwałością. Warto jednak pamiętać o tym, że estetyka nigdy nie będzie trwała bez właściwej funkcji. Aby to osiągnąć, należy rzetelnie się przygotować do leczenia, zwracając uwagę na wiele aspektów, które mają olbrzymi wpływ na efekt końcowy. Są to: szczegółowa diagnostyka, planowanie, leczenie przygotowawcze, ocena stanu kości w planowanym miejscu implantacji, wybór i wszczepienie implantu, śruba gojąca, prace tymczasowe, łączniki implantologiczne, ostateczna protetyka oraz współpraca z pacjentem zarówno w trakcie leczenia, jak i po jego zakończeniu.

lek. stom.

stomatolog, ze Stomatologii PRO-FAMILIA

Mariusz Dereń

Joanna Wapińska

fot. TADEUSZ PoŹNIAK

Wizualizacja przyszłego uśmiechu

Już na etapie planowania leczenia implanto-chirurgicznego na podstawie wielu parametrów ustala się kształt przyszłej korony lub całej pracy protetycznej. Wizualizacja przyszłej odbudowy daje lekarzom możliwość zaprezentowania pacjentowi efektu końcowego oraz precyzyjnego zaplanowania zabiegu chirurgicznego. W stomatologii jak w życiu – nie wszystko jest proste. Czasami droga do osiągnięcia efektu końcowego jest krótka, jednak nierzadko wymaga wielu etapów leczenia i długiego okresu gojenia. W dzisiejszym świecie, żyjąc szybko, nie możemy pozwolić sobie na czekanie w domu na długi proces gojenia i zakończenie leczenia. Dlatego tak istotną rolę w procesie leczenia odgrywają prace tymczasowe.

Dla komfortu pacjenta

W zależności od warunków implantacji: rodzaju i długości implantu, gęstości kości, warunków zgryzowych, miejsca implantacji czy zdrowia pacjenta stosowane są różne prace tymczasowe. Zaliczane są do nich pojedyncze ko-

rony oparte na wszczepie, mosty – większe uzupełnienia na stałe mocowane w jamie ustnej czy protezy – wyjmowane uzupełnienia. Gwarantują pacjentowi komfort w okresie przed wykonaniem ostatecznej pracy protetycznej, pomagają cieszyć się dobrym wyglądem i pozwalają sprawdzić funkcjonowanie w zgryzie nowo zaprojektowanej pracy. Warto jednak pamiętać o tym, że po niektórych zabiegach, szczególnie augmentacji (odbudowie kości lub dziąsła) nie wolno nosić protez ruchomych nawet przez parę tygodni. Prace tymczasowe odgrywają również istotną rolę w procesie leczenia. Pełnią ważną funkcję w poprawie jakości kości wokół implantu, a także przy kształtowaniu tkanek miękkich oraz dziąsła wokół przyszłej korony zęba.

| STOMATOLOGIA

Zalety indywidualnie zaprojektowanych łączników: - optymalne podparcie i utrzymanie docelowego uzupełnienia - optymalny profil wyłaniania korony w celu uzyskania naturalnej estetyki - łatwa higiena okolic implantu

Nowe rozwiązanie

Aby uniknąć rozległych, bardziej skomplikowanych zabiegów związanych z odbudową kości na wysokość, w niektórych przypadkach stosuje się krótkie implanty. Są one w pewnym sensie nowością na rynku, ponieważ dzięki wieloletnim badaniom klinicznym zmieniło się podejście lekarzy do nich. Zdajemy sobie sprawę, na jak wielką siłę narażony jest nasz wszczep podczas procesu żucia, dlatego chcemy długich, grubych, mocnych filarów pod przyszłe uzupełnienie. Jednak wieloletnie badania kliniczne dowiodły, że mimo tak dużych sił, przy dobrze zaplanowanym zabiegu oraz precyzyjnie zaprojektowanej przyszłej konstrukcji protetycznej, jesteśmy w stanie zminimalizować zabieg. W takim przypadku istotną rolę odgrywa właśnie korona tymczasowa, która odpowiednio, delikatnie i stopniowo przenosi tę siłę na implant, powodując wzmożone procesy regeneracyjne, które doprowadzają do zagęszczania kości wokół naszego filaru. Jest to tzw. trening kości, który stosuje się wraz z miękką dietą po okresie wgajania implantu przez ok. 6–8 tygodni. Po tym czasie osiągamy zauważalne zmiany jakości kości i możemy planować oddanie pacjentowi pracy ostatecznej, prawidłowo obciążającej implant i biorącej pełny udział w procesie żucia.

Estetyka biało-czerwona

Na estetykę przyszłej pracy protetycznej oprócz tzw. estetyki białej – czyli wyglądu koron zębów – duży wpływ ma również estetyka czerwona – czyli tkanki otaczające ząb. Aby defekt uzębienia oraz ingerencja dentysty nie były widoczne, podejmowana jest również walka o piękny profil wyłaniania, czyli sposób wychodzenia korony zęba z dziąsła, kształt dziąsła, jego wypukłość oraz obecność brodawek międzyzębowych. To koroną tymczasową, często wielokrotnie korygowaną, kształtujemy tkanki miękkie, jednocześnie dbając o wspomniane brodawki międzyzębowe. Dopiero po pełnym procesie integracji implantu z kością i zadowalającym efekcie estetycznym dziąsła możemy przejść do wykonania ostatecznej pracy protetycznej.

Piękno, funkcja i trwałość

Dzisiejsze wymagania, jakie stawia sobie nowoczesna stomatologia, obejmują nie tylko aspekty estetyki, funkcji oraz czynności, lecz przede wszystkim trwałości, a więc długiego okresu bezawaryjności nowego uzupełnienia protetycznego. Chcemy, aby prace były piękne, funkcjonalne i trwałe. Gdy już mamy prawidłowo wszczepione implanty i dobrze zaprojektowaną pracę protetyczną, kolejnym niezmiernie istotnym elementem jest część łącząca implant z przyszłą koroną, protezą i m.in. mostem.

Łączniki odgrywają bardzo ważną rolĘ

Łączniki to elementy łączące implant z przyszłymi koronami lub protezami. Podobnie jak dziąsło są bardzo niedocenianym czynnikiem mającym wpływ na powodzenie prac na implantach. Pacjenci nie mają właściwej wiedzy na ich temat, a często nawet lekarze bagatelizują znaczenie doboru odpowiedniego łącznika. Często stosowane są najprostsze i najtańsze rozwiązania. Warto jednak pamiętać, że rodzaj zastosowanego łącznika ma wpływ na wygląd, estetykę, trwałość i funkcjonalność odbudowy protetycznej. Najlepsze są łączniki indywidualne. Są projektowane i wykonane dokładnie do danego miejsca i idealnie dopasowane do istniejących warunków anatomicznych. Często to one, a nie implant lub korona, decydują o trwałości odbudowy i komforcie użytkowania przez lata.

fot. TADEUSZ PoŹNIAK

Chcemy, aby nasze prace były piękne, funkcjonalne i trwałe. Czas na ostateczną protetykę

Tak jak wspominaliśmy wcześniej, na implantach możemy wykonać różne uzupełnienia – zarówno stałe, jak i ruchome. Od pojedynczych koron, krótkich mostów, protez po rozległe, obejmujące cały łuk zębowy mosty. Nawet przy braku wszystkich zębów możemy wykonać piękne i funkcjonalne uzupełnienia. Ogromną możliwością jest korzystanie z nowoczesnych technologii zapewniających wykonanie zindywidualizowanych i niezwykle precyzyjnych prac protetycznych. Tak jak pisaliśmy w I części cyklu, ważne jest podejście do planowania leczenia od strony protetyki. Należy tak wszczepić implanty, aby w jak najlepszy sposób można było je wykorzystać w końcowym etapie leczenia. Ważne również jest odpowiednie zaplanowanie relacji zgryzowych i postępowanie z pozostałymi zębami. Często są one starte, zniszczone lub przekrzywione. Wymagają pokrycia licówkami lub koronami. W przypadku dużych zniszczeń nie powinno się wykonywać pracy na implantach z pominięciem odbudowy zębów własnych i bez podniesienia często obniżonej wysokości zwarcia. Właściwe zaplanowanie części chirurgicznej leczenia, zaprojektowanie funkcjonalnego i estetycznego przyszłego uzupełnienia oraz wykonanie prac według najwyższych standardów jest gwarancją powodzenia.

Współpraca pacjenta ma znaczenie

Bardzo ważna w powodzeniu leczenia jest rola pacjenta - stosowanie się do zaleceń po każdym etapie leczenia oraz dbałość o wykonaną pracę po jej skończeniu. Leczenie nie kończy się ostatnią wizytą w gabinecie stomatologicznym.

Aby długo utrzymać efekty leczenia należy bardzo dobrze dbać o higienę jamy ustnej i co 6 miesięcy zgłaszać się na obowiązkowe wizyty kontrolne. Wykonaną pracę należy kontrolować pod względem zarówno higieny, jak i zgryzu. Nasza kość podlega ciągłej przebudowie, inaczej pracują w niej zęby własne, a inaczej implanty. Relacje w jamie ustnej mogą zmieniać się z upływem lat, dlatego warto pamiętać również o monitorowaniu i wykonaniu ewentualnych korekt zgryzu.

Przeczytaj cały cykl

W III, ostatniej części cyklu podsumowaliśmy dla Państwa końcowy etap leczenia implantologicznego, które składa się z wielu złożonych etapów. O wcześniejszych etapach leczenia: szczegółowym planowaniu zabiegu i diagnostyce oraz o roli dziąsła i kości, przeczytają Państwo na stronie www.prozdrowie.pro-familia.pl, czytając online artykuły w 3 i 4 wydaniu magazynu.

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

| MODA & URODA

Konsultacja:

lek. med.

Aleksandra Szczepańska specjalista dermatolog, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Zatrzymać czas

Po jej zastosowaniu twarz jest rozluźniona, wygląda na zrelaksowaną i wypoczętą, a skóra jest znacznie gładsza. Skuteczna w walce ze zmarszczkami czy kurzymi łapkami. Toksyna botulinowa, potocznie zwana botoksem – czym jest i w jaki sposób działa na naszą skórę?

oksyna botulinowa, potocznie zwana botoksem, swoją historię w świecie medycyny estetycznej rozpoczęła w roku 1992. Początkiem jej światowej kariery stały się badania naukowe na temat jej wpływu na zmarszczki, które opublikowali kanadyjscy okuliści i dermatolodzy. Jednak w medycynie była wykorzystywana już znacznie wcześniej. O jej skuteczności przekonali się m.in. neurolodzy, ortopedzi czy okuliści, którzy wykorzystują ją w swojej pracy od lat.

Zatrzymując czas

Jedną z największych zalet toksyny botulinowej jest to, że zanika po upływie ok. 30 godzin od aplikacji. Natomiast efekt upiększający utrzymuje się nawet do 8 miesięcy. Wykorzystując ją podczas zabiegu efektywnie wygładzimy zmarszczki, które sprawiają, że wyraz twarzy jest zbyt surowy lub smutny. Dlatego botoks najczęściej stosowany jest w korekcie zmarszczek na czole, tak by zlikwidować tzw. lwią zmarszczkę lub kurze łapki. Drobna w sumie korekta daje piorunujący efekt. Twarz po zabiegu jest rozluźniona, wygląda na zrelaksowaną i wypoczętą, a skóra jest znacznie gładsza.

Jak działa?

Botulina wstrzyknięta pod skórę powoduje czasowe wyłączenie pracy mięśni. W związku z tym nie dochodzi do powtarzanego codzienną mimiką zaginania skóry twarzy, co daje jej czas na regenerację i odzyskanie jędrności w miejscu, gdzie są widoczne zmarszczki. Po upływie kilku miesięcy ru-

REKLAMA

Jedną z największych zalet

toksyny botulinowej

jest to, że zanika po upływie ok. 30 godzin od aplikacji. Natomiast efekt upiększający utrzymuje się nawet do 8 miesięcy. chy mięśni stopniowo powracają, aż osiągną stan wyjściowy. Istotne jest to, że działanie botuliny jest czasowe. Po kilku miesiącach od aplikacji mięśnie wracają do wyjściowej siły skurczu. Wiele pacjentek obawia się, że po zakończeniu wstrzykiwania botoksu zmarszczki się nasilą. Wręcz przeciwnie. Zmarszczki będą mniejsze, ponieważ skóra zdąży się zregenerować. Jeżeli zabieg nie będzie powtarzany, skóra po pewnym czasie wróci na tor swojego normalnego procesu starzenia i zmarszczki stopniowo będą się pogłębiały.

Jak ukłucie komara

Zabieg polega na wstrzyknięciu preparatu do precyzyjnie określonej części mięśnia mimicznego za pomocą bardzo cienkiej igiełki. Dla pacjenta nie jest zbyt bolesny, nakłucia można porównać do ugryzienia komara, dlatego nie ma potrzeby stosowania znieczulenia. Na jego wykonanie lekarz potrzebuje zaledwie kilku minut, stąd jego popularna nazwa – zabieg lunchowy. Po zabiegu można od razu wrócić do pracy. Jedynie przez pierwsze cztery godziny nie należy się kłaść, wykonywać dynamicznych ćwiczeń i pić alkoholu. Pierwsze efekty pojawiają się już po kilkunastu godzinach, maksymalne osiąga się po upływie kilku dni i utrzymują się nawet do 8 miesięcy. Poza klasycznym zastosowaniem, czyli redukcją zmarszczek wokół oczu, tzw. kurzych łapek, poziomych zmarszczek na czole oraz poprzecznych zmarszczek między brwiami, można ją wstrzykiwać również nad górną wargę lub wygładzić szyję. Z sukcesem wykorzystywany jest również w leczeniu nadpotliwości oraz bólów migrenowych. Zabieg polecany jest stosunkowo młodym kobietom z bogatą mimiką twarzy. Użyty wówczas preparat działa na zmarszczki silnie profilaktycznie. Toksyna rozluźnia nadmiernie aktywne mięśnie i sprawia, że pojawiające się zmarszczki nie utrwalają się i nie pogłębiają.

Będąc w ciąży, poczekaj

Lista przeciwwskazań do wykonania zabiegu jest tak naprawdę krótka. Zalicza się do nich m.in. ciążę, okres karmienia piersią oraz stany grypowe. Nie powinno się go wykonywać również podczas przyjmowania leków zmniejszających krzepliwość krwi, ponieważ mogą sprzyjać powstawaniu siniaków i wybroczyn. Zabieg odradzany jest również osobom z zaburzeniami neurologicznymi, mięśniowymi czy chorobami autoimmunologicznymi. Tekst: Dominika Czapkowska

| MODA & URODA

URODA na diecie

Tekst:

Barbara Piekło dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

Dieta ma wpływ nie tylko na nasze zdrowie, lecz także na wygląd i kondycję skóry. Bogata w witaminy, składniki mineralne i nienasycone kwasy tłuszczowe może okazać się lepszym orężem w walce o urodę niż szeroki wachlarz produktów do pielęgnacji ciała.

Oprócz witamin nieocenione w walce o piękny wygląd skóry są związki mineralne, takie jak cynk, miedź, żelazo, selen.

tan skóry, włosów i paznokci jest odzwierciedleniem kondycji naszego organizmu. Szara cera, szybko przetłuszczające się włosy, łamiące się paznokcie z białymi plamkami świadczą o tym, że w naszym organizmie brakuje ważnych dla zdrowia witamin, składników mineralnych, aminokwasów zawierających siarkę oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Przyczyną tak licznych niedoborów zwykle jest nieprawidłowa dieta, której jakość zależy tylko i wyłącznie od nas.

Kolorowo i smacznie

W pierwszej kolejności nasz jadłospis powinien obfitować w warzywa i owoce bogate w beta-karoten, czyli prowitaminę A oraz witaminę C. Znajdziemy je np. w marchewce, papryce, dyni, natce pietruszki, brzoskwini, moreli, porzeczkach i cytrusach. Są one naturalnymi przeciwutleniaczami, które chronią skórę przed działaniem wolnych rodników odpowiedzialnych za procesy starzenia. Dodatkowo witamina A poprawia jędrność skóry i zapobiega wypadaniu włosów, z kolei witamina C bierze udział w wytwarzaniu kolagenu oraz dotlenia komórki skóry, wzmacniając naczynia krwionośne. W naszej codziennej diecie nie może zabraknąć również nabiału i produktów zbożowych z pełnego przemiału. Zawierają cenne witaminy z grupy B, które działają pobudzająco na skórę, stymulują syntezę kolagenu i elastyny, rozjaśniają przebarwienia, redukują podrażnienia, poprawiają koloryt skóry oraz niwelują zmarszczki. Oprócz witamin nieocenione w walce o piękny wygląd skóry są związki mineralne, takie jak cynk, miedź, żelazo, selen. Biorą one udział w szybszym gojeniu się ran, regulują produkcję łoju, odpowiadają za wzrost włosów i paznokci. Znajdziemy je w chudym mięsie, mleku i jego przetworach, warzywach strączkowych, mące pełnoziarnistej, kaszy, żółtku, rybach morskich i owocach morza.

Orzechy i migdały

Zbawienny wpływ na wygląd naszych włosów i paznokci będą miały również orzechy, migdały, pestki dyni, nasiona słonecznika lub oleje roślinne (lniany, oliwa z oliwek, rzepakowy), bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminę E i krzem. Nadają skórze elastyczność i sprężystość, wpływają korzystnie na stan naczyń krwionośnych i ułatwiają odnowę tkanki łącznej.

Zrezygnuj z kawy

Wrogami pięknej i zadbanej cery są używki, takie jak: alkohol, kofeina oraz teina. W dużym natężeniu powodują, że skóra wygląda na zmęczoną i nieświeżą. To dlatego, że substancje w nich zawarte wysuszają organizm, w tym i skórę, a alkohol może powodować nawet podrażnienia. Dodatkowo dieta bogata w cukry proste, potrawy smażone oraz typu fast food nie tylko powoduje tycie, lecz także niszczenie włókien kolagenu i elastyny, które sprawiają, że wyglądamy świeżo i młodo. Kolejnym niekorzystnym składnikiem jest sól, która powoduje zatrzymanie wody w organizmie i opuchliznę. Skóra wtedy staje się rozciągnięta i traci swoją elastyczność.

Woda – zdrowy fundament

Ogromne znaczenie w naszej diecie ma również woda. Jeśli w organizmie nie ma odpowiedniej jej ilości, wystarczającej do jego prawidłowego funkcjonowania, w pierwszej kolejności czerpana jest z naskórka, a następnie ze skóry właściwej. W konsekwencji nasza skóra traci nawilżenie, staje się bardziej sucha, szorstka oraz traci elastyczność. Aby do tego nie dopuścić, warto każdego dnia dostarczyć organizmowi ok. 2 litrów płynów, a latem o litr więcej.

| MĘSKA RZECZ

-dniowe

wyzwanie na płaski brzuch Poprawa kondycji, mocniejsze mięśnie, podniesiony poziom endorfin – przyjmij nasze wyzwanie na płaski brzuch w 30 dni! Poznaj skuteczny plan treningowy Dawida Kisiela, trenera personalnego, oraz kilka dietetycznych rad, które pozwolą ci osiągnąć cel – płaski brzuch na dłużej!

Czas na trening

Poniżej w tabelce znajdziesz tygodniowy plan treningowy, który umożliwi ci walkę ze zbędnym balastem. Powtarzaj go regularnie przez 30 dni. Przed rozpoczęciem każdego treningu pamiętaj o rozgrzewce, która jest fundamentem prawidłowo wykonywanych ćwiczeń, a pod koniec o ćwiczeniach gibkościowych, które rozluźnią twoje mięśnie. Twój plan treningowy składa się nie tylko z ćwiczeń na brzuch, ale także tzw. aktywności kardio. Wykonywana co drugi lub trzeci dzień skutecznie przyśpieszy twój metabolizm. Do wyboru masz trening interwałowy lub aerobowy.

Trening aerobowy (czas pracy: ok. 30–40 minut) – jest rodzajem wysiłku tlenowego i zwykle wykonywany jest z umiarkowaną intensywnością. Najpopularniejszymi formami wysiłku aerobowego są: bieżnia (szybki marsz lub wolny trucht), jazda na rowerze, maszyna – orbitrek, basen (styl niskointensywny, np. żabka), szybki marsz lub wolny trucht na świeżym powietrzu, wchodzenie po schodach. Trening interwałowy typu HIT(czas pracy: ok. 15 minut) – polega na wielokrotnym zmienianiu intensywności wysiłku. Przykładem tego typu ćwiczeń jest naprzemienny spacer i sprint (np. 1,5 minuty spaceru i 30 sekund sprintu). Należy jednak pamiętać, że przed przystąpieniem do sesji HIT powinniśmy trening rozpocząć i zakończyć sesją aerobową (5 min rozruchu – 12 min HIT – 3 min „wyciszenia”). Ćwicząc, pamiętajcie o odpowiednim oddychaniu, tak aby wydech był zawsze w fazie napięcia włókien mięśniowych, a wdech przy rozciągnięciu ich. Bardzo istotne jest, aby podczas treningu skupić się na prawidłowym wykonywaniu ćwiczeń i odpowiednim napięciu mięśni.

Program treningowy Dzień tygodnia

Aktywność

Poniedziałek

10 min programu ABS + gimnastyka

Wtorek

Kardio (aerobowy lub interwałowy)

Środa

10 min programu ABS + rower

Czwartek

Kardio (aerobowy lub interwałowy)

Piątek

10 min programu ABS + basen

Sobota

Kardio (aerobowy lub interwałowy )

Niedziela

10 min programu ABS + odnowa biologiczna, sauna, jacuzzi

ABS – zestaw 9 ćwiczeń kompleksowo kształtujących mięśnie brzucha

Trening przygotował:

Dawid Kisiel trener personalny, wicemistrz Polski w męskiej sylwetce „fitness”.

Ćwiczenie 1. W tym ćwiczeniu unosimy obręcz barkową,

a ręce trzymamy przed sobą. Unosząc obręcz, wykonujemy spięcie z jednoczesnym wydechem, przez ok. 2 s (proponowany zakres powtórzeń: 25).

Dieta to podstawa Najważniejszym elementem umożliwiającym osiągnięcie wymarzonego tzw. sixpacka oprócz właściwego treningu jest odpowiednia dieta! Prawidłowa dieta jest kluczem do osiągnięcia wymarzonej sylwetki. Bez niej trening będzie przynosić słabe i bardzo wolne efekty.

Kilka dietetycznych wskazówek • Komponując swoje posiłki, pamiętaj, aby każdy z nich stanowił przewagę białka nad węglowodanami. • Węglowodany zawsze spożywaj do śniadania oraz do posiłku potreningowego. Unikaj ich w godzinach wieczornych. • Ogranicz spożycie cukrów prostych do minimum. Słodkie cytrusy lub inne owoce jedz godzinę po śniadaniu. • Dwie godziny przed treningiem nie spożywaj węglowodanów, gdyż organizm podczas wysiłku będzie najpierw czerpał energię z nich, a nie z tkanki tłuszczowej. • Unikaj duetu typu cukier + tłuszcz. To połączenie nawet kilkakrotnie spowalnia pracę metabolizmu. • Wyeliminuj z diety gluten, tj. białe pieczywo, mąkę pszenną. • Zmień pieczywo białe na pełnoziarniste: orkiszowe, żytnie, typu graham. • Zminimalizuj spożycie wieprzowiny, zamień ją na drób, wołowinę, a przede wszystkim ryby! • Unikaj panierek oraz potraw smażonych na tzw. głębokim oleju – zastąp je pieczeniem bez tłuszczu lub gotowaniem na parze. • Ziemniaki zamień na kasze, ryż lub makaron pełnoziarnisty. Śmietanę z kolei na jogurt, a kolorowe wody czy sztuczne soki na wodę oraz herbatę czerwoną, białą lub zieloną. • Wyreguluj swoją dietę tak, aby dzienny deficyt kaloryczny wynosił ok. 300–500 kcal. • Posiłki podziel na równe porcje i spożywaj je systematycznie.

Ćwiczenie 2. Ćwiczenie wykonujemy na obie strony (prawą

i lewą). Niewielki wznos tułowia z jednoczesną rotacją. Łokieć dociągamy do przeciwległej nogi ugiętej w stawie kolanowym w fazie szczytu (proponowany zakres powtórzeń: 15 – lewa i prawa strona).

Ćwiczenie 3. W tym ćwiczeniu unosimy złączone nogi. Ręce

kładziemy pod kolcami biodrowymi, broda dotyka klatki piersiowej (proponowany zakres powtórzeń: 20).

Ćwiczenie 4. W tym ćwiczeniu stopy rozstawiamy szeroko. Brodę dociągamy do klatki, a ręce trzymamy nad podłożem. Wykonujemy ruch wahadłowy tak, aby zbliżyć rękę do stawu skokowego (proponowany zakres powtórzeń: 30).

Pamiętaj! Pamiętaj o posiłku przed treningiem i po nim. Przed rozpoczęciem aktywności najlepszy będzie lekki posiłek białkowo-tłuszczowy (np. serek wiejski), natomiast bezpośrednio po treningu idealnym rozwiązaniem stanie się posiłek wysokobiałkowy – np. kurczak z warzywami. To ważne! Jeżeli nie dostarczysz organizmowi po treningu posiłku bogatego w białko, zacznie on czerpać i spalać białko z mięśni – a przecież nie o to chodzi!

Joanna Kielar www.lullabeestudio.pl

| MĘSKA RZECZ

Ćwiczenie 5. Ćwiczenie izometryczne. W tym ćwiczeniu wykonujemy podpór na przedramionach z jednoczesnym spięciem układu mięśniowego (proponowany zakres: jedno spięcie przez 30 s).

Ćwiczenie 6. W tym ćwiczeniu wykonujemy podpór na

przedramionach. Jedną z nóg trzymamy tuż nad podłożem i wykonujemy ruch dociągania nogi z jednoczesnym ugięciem w stawie kolanowym. Pamiętaj, aby ćwiczenie wykonać na obie strony (proponowany zakres powtórzeń: 10–15 lewa i prawa strona).

Ćwiczenie 8. Ćwiczenie polega na synchronicznym

przemieszczaniu nóg. Ruch przypomina wchodzenie na schody. Broda dotyka klatki piersiowej, ręce trzymamy na podłożu w formie podpory (proponowany zakres powtórzeń: 30).

Ćwiczenie 7. Ręce trzymamy na potylicy. Wykonujemy wznos tułowia z jednoczesnym wydechem. Ruch wykonujemy płynnie (proponowany zakres powtórzeń: 20).

Chcesz dowiedzieć się więcej o aktywności fizycznej i diecie? Skontaktuj się osobiście z trenerem personalnym Dawidem Kisielem. Napisz e-mail: trenerpersonalny @pro-familia.pl lub zadzwoń: 792 303 592

Ćwiczenie 9. W tym ćwiczeniu unosimy nogi (lekko ugięte

w stawie kolanowym). Ramiona układamy w literę Y. Wykonujemy wznos tułowia z jednoczesnym przeniesieniem ramion, tak aby dotknąć bocznej powierzchni nóg (proponowany zakres powtórzeń: 10–15).

Joanna Kielar www.lullabeestudio.pl

Pamiętaj! - Zestaw 9 ćwiczeń (ABS) wykonujemy bezpośrednio po sobie (po każdym ćwiczeniu zrób odpoczynek 10–15 s). - Zakres powtórzeń dopasuj do własnych możliwości, zastosuj metodę stopniowania trudności. Rozpocznij wykonywanie zestawu z mniejszą liczbą powtórzeń i regularnie, z tygodnia na tydzień zwiększaj ich liczbę. - Pamiętaj o prawidłowym oddechu: wdech – rozluźnienie, wydech – spięcie mięśni. - Podczas całego treningu postaraj się skupić na prawidłowym wykonywaniu każdego ćwiczenia.

żagle przeciwsłoneczne żagle wodoodporne rolety rzymskie rolety pionowe pergole

światowy lider w produkcji żagli, rolet i pergoli

NESLING.PL INFOLINIA: 530 509 110

Rzeszów, ul. Litewska 10

| warto wiedzieć

Tekst:

adw.

MARTA BARTOŃ adwokat z kancelarii adwokackiej „Kancelaria 24” w Rzeszowie.

NOWY ROK nowe przepisy dla rodziców Minione lata to okres intensywnych i często ogromnych modyfikacji w zakresie uprawnień rodzicielskich i świadczeń z tym związanych. Nadchodzący rok to dla rodziców kolejne, równie istotne zmiany. W świat nowych przepisów wprowadza nas adwokat Marta Bartoń.

Chcesz dowiedzieć się więcej? O wszystkich zmianach możesz przeczytać na stronie www.isap.gov.sejm.pl, czytając

Dziennik Ustaw 2015 nr 1268.

Co z dodatkowym urlopem?

Z nowym rokiem zostanie zlikwidowana dotychczasowa instytucja tzw. dodatkowego urlopu macierzyńskiego. W zamian zostanie wydłużony urlop rodzicielski – aż do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 w przypadku urodzenia dwójki lub więcej (obecnie wynosi 26 tygodni). Kolejna ważna zmiana zakłada, że urlop rodzicielski będzie można wykorzystać w czterech częściach, a nie jak obecnie w maksymalnie trzech. W tym aż 16 tygodni z tej puli może zostać wykorzystane maksymalnie do ukończenia przez naszą pociechę szóstego roku życia. Nowe rozwiązanie należy ocenić jako niezwykle korzystne, ponieważ ojciec lub matka zyskują 4 dodatkowe miesiące, które mogą w praktyce wykorzystać w okresie dla nich najbardziej odpowiednim, np. w momencie adaptacji malucha do przedszkola czy różnych zdarzeń losowych. Ważne, aby pamiętać jednak o tym, że wykorzystanie ostatniej, 16–tygodniowej części urlopu rodzicielskiego w powyższym trybie będzie odliczane od takiej części urlopu wychowawczego. Istotne jest również to, by każda z części urlopu rodzicielskiego nie była krótsza niż 8 tygodni. Są pewne wyjątki: przy urodzeniu pierwszego dziecka pierwsza część takiego urlopu może wynosić minimum 6 tygodni. Do kolejnych istotnych zmian zalicza się również wydłużenie okresu urlopu rodzicielskiego w przypadku wykonywania pracy u tego samego pracodawcy, proporcjonalnie do maksymalnie 64 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 68 w przypadku urodzenia dwójki lub więcej. Ojcowie od nowego roku zyskają również dłuższy okres na wykorzystanie urlopu ojcowskiego. Przypominamy – obecnie są to dwa tygodnie do ukończenia przez dziecko pierwszego roku, od nowego roku ojcowie będą go mogli wykorzystać w okresie dwóch lat od daty urodzenia się dziecka.

Więcej czasu na złożenie wniosku

www.lullabeestudio.pl

Dodatkowo ustawodawca wydłużył termin, w jakim należy złożyć wniosek o urlop rodzicielski i wychowawczy. Obecny czas 14 dni został wydłużony do 21. Ponadto rodzice zyskali prawo do rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w trakcie jego trwania w każdym momencie – za zgodą pracodawcy. CZYTAJ W KOLEJNYM NUMERZE: Od 2016 roku zmianie ulegają również uprawnienia finansowe rodziców związane z rodzicielstwem.

| ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Co to jest DHA I jakie ma znaczenie podczas ciąży? Dieta podczas ciąży musi być zbilansowana i różnorodna, ponieważ przyszła mama musi dostarczyć dziecku niezbędnych do rozwoju składników. Jednym z nich jest DHA – kwas dokozaheksaenowy. Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć wystarczających ilości DHA, ponieważ nie posiada odpowiednich enzymów, dlatego należy pozyskiwać go z diety. Polacy ciągle zbyt mało mówią i piszą o ogromnym znaczeniu suplementacji tym kwasem. Warto więc uzupełnić swoją wiedzę na ten temat. Zobacz, na co wpływa DHA i jak wzbogacić swoją dietę w ten dobroczynny kwas.

kres ciąży i karmienia piersią to dla każdej kobiety czas, w którym wzrasta zapotrzebowanie na składniki odżywcze, dlatego prawidłowe odżywianie zarówno przed zajściem w ciążę, jak i w jej trakcie i podczas okresu karmienia piersią ma zapewnić prawidłowy rozwój dziecka. Zrównoważone uzupełnianie diety poszczególnymi składnikami odżywczymi zwiększa szansę na prawidłowy przebieg ciąży, rozwój dziecka i zdrowie kobiety. Jednymi z niezbędnych składników są kwasy tłuszczowe i choć w przeciętnej diecie polskiej nie brakuje tłuszczu, to często pojawiają się niedobory dotyczące niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych – NNKT z rodziny omega-3. Zaliczamy do nich kwas alfa linolenowy – ALA, kwas eikozapentaenowy – EPA i najbardziej nas interesujący kwas dokozaheksaenowy – DHA. Pierwszy z nich, ALA, występuje przede wszystkim w pokarmach roślinnych, tj. siemieniu lnianym, pestkach dyni, orzechach włoskich, dwa kolejne natomiast możemy znaleźć tylko i wyłącznie w rybach morskich, niektórych owocach morza, krylu, glonach i wodorostach. Poziom EPA i DHA oraz ich proporcje zależą w dużej mierze od gatunku ryb, pory roku i akwenu. Najwięcej DHA zawierają ryby z akwenów południowych, jak również te żyjące dziko. Sposób odżywiania, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, charakteryzuje się zbyt małym spożyciem kwasów tłuszczowych omega-3, a zbyt dużym omega-6. Ich nieprawidłowe proporcje mogą prowadzić do wielu chorób, dlatego tak dużą wagę przykłada się do suplementacji kwa-

sami tłuszczowymi z grupy omega-3. Warty uwagi jest fakt, że nasz mózg zbudowany jest z kwasów tłuszczowych omega-3, zwłaszcza kwasów ALA i DHA. Stanowią one aż 20%–40% całkowitej ilości kwasów tłuszczowych znajdujących się w fosfolipidach błon komórkowych układu nerwowego i siatkówki oka.

DHA W MLEKU MATKI

Mleko matki bardzo często uważa się za pokarm doskonały i do dziś jeszcze nikomu nie udało się go upodobnić do idealnego wzorca. Wątpliwe jest też to, że kiedykolwiek uda się skopiować naturę. Do tłuszczów mleka kobiecego zaliczamy glicerydy, cholesterol i fosfolipidy. Pełnią one nie tylko funkcje energetyczne, lecz także budulcowe. Trójglicerydy występujące w mleku ludzkim są bardzo dobrze tolerowane i wysoko przyswajalne, dzięki swoistej gatunkowo estryfikacji kwasu palmitynowego. Mleko kobiece cechuje również wysoka zawartość cholesterolu. Ułatwia on najprawdopodobniej proces mielinizacji układu nerwowego u dzieci i działa ochronnie przed wysokim poziomem cholesterolu we krwi w dorosłym wieku. Mielinizacja – to proces tworzenia osłonki tłuszczowej (mielinowej) wokół włókien nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym przebiegający w życiu płodowym, warunkuje efektywny przebieg impulsów nerwowych i jest wskaźnikiem dojrzałości układu nerwowego Oprócz trójglicerydów równie istotną rolę w procesach mielinizacyjnych pełnią fosfolipidy i nienasycone kwasy tłuszczowe. Szczególną uwagę należy zwrócić na wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym DHA. Jest to jeden z materiałów budulcowych błon komórkowych. Okazuje się też, że jest niezbędny do prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, tkanki płucnej, szczególnie u wcześniaków, a także rozwoju siatkówki i ostrości widzenia. Podejrzewa się, że kwas dokozaheksaenowy ma również

Polskie Towarzystwo Pediatryczne zaleca łączne spożycie

1 do 1,5 g KWASÓW OMEGA-3 DZIENNIE!

wpływ na rozwój funkcji poznawczych i uczenia się. Ciekawostką jest też, że w mleku matek, które wcześnie urodziły dzieci, zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych wzrasta. Oczywiście, żeby zapewnić dziecku odpowiednią ilość DHA, należy dbać o prawidłowe odżywianie i dietę. Gromadzenie DHA w obszarze ośrodkowego układu nerwowego najwyższe jest po 20 tygodniu ciąży i trwa aż do 4 roku życia, dlatego suplementację kwasami omega-3 należy podtrzymywać przez jak najdłuższy czas. Tylko kwas DHA – nie jego prekursory, może być transportowany przez ludzkie łożysko do płodu. Istnieją przypuszczenia, że kwasy tłuszczowe omega-3 mogą zapobiegać nerwowym zachowaniom u dzieci i zmniejszać ich agresywność, dlatego suplementację omega-3 zaleca się także przy ADHD.

ODPOWIEDNIA DAWKA DHA W CIĄŻY

Zalecenia co do spożycia kwasów tłuszczowych omega-3 ciągle się zmieniają. Obecnie proponuje się, by konsumpcja n-3 u kobiet w ciąży i karmiących była wyższa o 50% w stosunku do poziomu optymalnego, czyli ok. 1 g ome-

NAJLEPSZE ŹRÓDŁA DHA » Algi, dzięki którym niektóre ryby mają wysoką zawartość DHA » olej z kryla » tłuste ryby: śledź, łosoś, makrela » olej z ryb

ga-3 dziennie. Dodatkowo oczywiście należy pamiętać, żeby zachować prawidłowy stosunek omega-6 do omega-3, który nie powinien przekraczać 5:1. Mając na uwadze fakt, że ryby drapieżne mogą kumulować duże ilości dioksyn i metali ciężkich, kobiety ciężarne powinny ograniczać spożycie takich gatunków, jak: makrela, miecznik, łosoś i tuńczyk. W przypadku kłopotów z zaspokojeniem dziennego zapotrzebowania na DHA poleca się stosowanie sprawdzonych i bezpiecznych suplementów diety, które są wolne od zanieczyszczeń. W dzisiejszych czasach suplementy diety są bowiem cennym uzupełnieniem prawidłowo skomponowanej diety. Dobrze, żeby uzupełnienie diety o DHA było konsultowane z dietetykiem bądź lekarzem prowadzącym. Aby zapewnić naszemu organizmowi odpowiednią ilość kwasów EPA i DHA, zaleca się spożycie co najmniej 300 g tłustych ryb tygodniowo!

WPŁYW KWASÓW OMEGA-3 NA ORGANIZM Działanie kwasów omega-3 jest wszechstronne. Liczne badania kliniczne wskazują na to, że ich suplementacja może wpływać na: • zmniejszenie się stężenia trójglicerydów w osoczu krwi • normalizację ciśnienia krwi • działanie przeciwzakrzepowe • hamowanie rozwoju choroby niedokrwiennej serca • działanie przeciwmiażdżycowe • działanie przeciwzapalne • hamowanie prawdopodobieństwa rozwoju cukrzycy typu II • ochronę układu immunologicznego • działanie przeciwdepresyjne • działanie przeciwnowotworowe Natomiast rozporządzenie komisji Unii Europejskiej nr 432/2012 z 16 maja 2012 roku ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci, dopuszcza stwierdzenia, że kwas dokozaheksaenowy przyczynia się do utrzymania prawidłowego funkcjonowania mózgu, do utrzymania prawidłowego widzenia, a wraz z EPA przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania serca.

Prawidłowy poziom kwasów tłuszczowych w diecie i odpowiednie proporcje pomiędzy omega-6 i omega-3 w diecie matki oraz dziecka zapobiegają przedwczesnym porodom, a nawet niskiej masie urodzeniowej. Dodatkowo pozytywnie wpływają na rozwój centralnego układu nerwowego u dzieci.

| KULINARIA

Poznaj świąteczny

smak zdrowia Przepisy i zdjęcia: Monika Homa

Gryczane pierniczki, które oczarują gości zapachem, trufle daktylowe a może muffinki z tofu, które zaskoczą smakiem nawet największego smakosza? Święta to idealny czas na kulinarne eksperymenty! Skorzystaj z wolnego czasu i przyrządź świąteczne przysmaki w odmienionej, zdrowszej wersji. Do kuchni pełnej magii zaprasza Monika Homa, coach i trener zdrowia, współautorka rzeszowskiego projektu Poznaj Smak Zdrowia.

Amarantuski z bakaliami

Składniki

3 dojrzałe banany (najlepiej takie z brązowymi plamkami na skórce) ok. 2 szklan-

ki (ok. 60 g) amarantusa preparowanego dowolne bakalie do wyboru: rodzynki, żurawina, figi, daktyle, wiórki kokosowe, pestki dyni, słonecznik, sezam, migdały, orzechy: ziemne, włoskie, laskowe itp.

Wykonanie Banany miksujemy, dodajemy amarantus i pozostałe składniki, dokładnie mieszamy. Jeśli masa jest zbyt rzadka, dodajemy jeszcze trochę amarantusa lub wiórków kokosowych. Łyżką formujemy ciasteczka i układamy na blaszce wysmarowanej olejem kokosowym lub wyłożonej papierem do pieczenia. Pieczemy ok. 20 min. w temperaturze 180oC.

Magiczne ciasteczka

Składniki

1 i 1/2 szklanki ugotowanej ciecierzycy (cieciorki) lub 1 puszka (400 g) 4 łyżki ma-

sła orzechowego 1/4–1/3 szklanki mąki z amarantusa 1/2 szklanki daktyli lub 2–3 łyżki nierafinowanego cukru trzcinowego/ksylitolu 1/2 łyżeczki sody 3/4 tabliczki czekolady gorzkiej (70% kakao)

Wykonanie Jeżeli używamy suchej ciecierzycy, należy namoczyć szklankę ciecierzycy na całą noc w wodzie. Następnie wlać świeżą wodę, dodać szczyptę sody oczyszczonej i ugotować ciecierzycę do miękkości. Ciecierzycę wrzucamy do dużej miski i miksujemy blenderem ręcznym (lub końcówką miksera do blendowania) na gładką masę, dodajemy ksylitol lub cukier trzcinowy, a następnie masło orzechowe oraz mąkę z sodą i miksujemy do całkowitego połączenia składników. Sprawdzamy, czy ciasto jest dla nas odpowiednio słodkie. Na koniec wsypujemy pokrojoną czekoladę i mieszamy. Nabieramy łyżką masę i w dłoniach formujemy kulki, które spłaszczamy widelcem na wyłożonej papierem do pieczenia tacy. o Pieczemy 10–15 min. w temperaturze 170 C.

Trufle daktylowe

Składniki

2 szklanki daktyli około 2 szklanek zmielonych migdałów, orzechów nerkowca lub

orzechów włoskich (do wyboru) łyżka oleju kokosowego nierafinowanego opcjonalnie: likier smakowy, np. pomarańczowy kokos, karob, czekolada gorzka do obtoczenia trufli

Wykonanie Daktyle namaczamy w wodzie na 1–2 godziny, aby zmiękły. Odsączamy je dokładnie i przekładamy do pojemnika, dodajemy olej kokosowy. Blenderem ręcznym miksujemy na (w miarę) gładką i klejącą masę. Dodajemy mielone orzechy (taką ilość, aby uzyskać zwartą konsystencję) i dokładnie mieszamy. Z masy formujemy kulki, które obtaczamy w kokosie, czekoladzie lub karobie. Trufle chłodzimy w lodówce.

| KULINARIA

Tofurniczki, czyli muffinki z tofu

Składniki

3 kostki tofu naturalnego (3 x 180 g) 1/2 szklanki ugotowanej kaszy jaglanej 4/5 puszki mleka kokosowego dobrej jakości (400 ml) 1 budyń waniliowy (o jak najprostszym składzie :)) 2 łyżki mąki ryżowej 4 łyżki miodu (lub mniej, lub więcej, wg smaku) 1 cytryna rodzynki

Polewa:

1/2 tabliczki (50 g) czekolady gorzkiej (70–90% kakao) 1/5 puszki mleka kokosowego Czekoladę roztapiamy w garnku, uważając, by nie przypalić, dodajemy mleko kokosowe i mieszamy.

Wykonanie Do dużej miski wkładamy tofu i miksujemy blenderem ręcznym na gładki krem. Dodajemy budyń, mąkę, kaszę jaglaną, miód, skórkę oraz sok z całej cytryny i miksujemy. Następnie dodajemy po trochę mleka kokosowego, cały czas miksując, tak aby uzyskać dość rzadką i gładką masę. Na koniec wsypujemy rodzynki i mieszamy. Sprawdzamy, czy masa jest odpowiednio słodka. Przygotowujemy silikonowe foremki na muffinki i uzupełniamy je do pełna. Tofurniczki pieczemy ok 45 min (aż delikatnie się zarumienią) w temperaturze 170oC. Po upieczeniu zostawiamy je na 15 min w piekarniku. Następnie studzimy, smarujemy polewą i dekorujemy migdałami.

Pierniczki gryczane

Składniki

200 g dobrej jakości masła zwykłego lub klarowanego 3 duże bardzo dojrzałe bana-

ny 1/2 szklanki ksylitolu lub cukru trzcinowego nierafinowanego 2 szklanki mąki gryczanej łyżeczka sody oczyszczonej łyżeczka przyprawy do piernika łyżeczka cynamonu rodzynki orzechy włoskie

Wykonanie Masło ucieramy z cukrem na gładki krem. Oddzielnie miksujemy banany i dodajemy do masła. Następnie wsypujemy stopniowo mąkę, sodę i przyprawy, cały czas miksując na wolnych obrotach. Dodajemy rodzynki i posiekane orzechy, mieszamy. Tacę wykładamy papierem do pieczenia, łyżką nakładamy ciasto, formując ciasteczka, na każdym ciastku układamy połówkę orzecha włoskiego. Pieczemy ok 20 min. w temperaturze 180oC.

POZNAJ SMAK ZDROWIA – projekt tworzą dwie przedsiębiorcze kobiety zafascynowane praktykami prozdrowotnymi: Monika Homa i Paulina Kawa. Wspólnie organizują szereg kulinarnych warsztatów, których misją jest zmiana nawyków żywieniowych tak, by dbać o zdrowie każdego dnia i móc cieszyć się energią, witalnością i dobrym samopoczuciem. facebook.com/PoznajSmakZdrowia

| Dzieje się

Kulturalne CO NIECO

Zebrała: Dominika Czapkowska

Warto PRZECZYTAĆ!

„Nowy Jork” Edward Rutherfurd

Edward Rutherfurd wplata w swoją opowieść losy wymyślonych bohaterów i prawdziwych postaci, towarzyszy im w kolejnych wzlotach i upadkach, tak mocno połączonych z dziejami miasta. Jego książka mówi o tym, jak w ciągu czterystu lat Nowy Jork stał się stolicą świata, przez jednych kochaną, przez innych znienawidzoną do tego stopnia, że chcieli ją zniszczyć.

„Jaśnie Pan” Jaume Cabré

„Coraz mniej olśnień” Ałbena Grabowska

„Stryjeńska. Diabli nadali” Angelika Kuźniak

„Żelazne damy” Kamil Janicki

Barcelona, koniec 1799 roku. W pokoju hotelowym zostaje znaleziona śpiewaczka, słowik z Orleanu, z poderżniętym gardłem i nożem wbitym w serce. Oskarżenie pada na młodziutkiego poetę, który spędził w jej pokoju namiętne chwile, ostatnie w jej życiu. Jaume Cabré wiernie odtwarza klimat epoki i powołuje do życia wiele postaci, wplątanych w sieć namiętności i intryg, korupcji politycznej i walki o władzę.

Zofia Stryjeńska była malarką na śmierć i życie, budziła podziw i zawiść, zaznała wielkiej sławy i straszliwej nędzy. A w tle jej życia krótka, chwiejna niepodległość, elity kulturalne międzywojennej Polski – Iwaszkiewicz, Tuwim, Pawlikowska, Boy, Witkacy, a zaraz potem Hitler i Stalin. Angelika Kuźniak pozwala nam w Zofii Stryjeńskiej zobaczyć człowieka z krwi i kości, a w jej rozterkach ponadczasowe dylematy.

Przewrotne losy kobiet zabarwione goryczą i rozczarowaniem. Na dodatek zakończone finałem, który zwala z nóg. Polecamy również doskonałą sagę autorki „Stulecie Winnych”, silnie obsadzoną w historii. Opowieść, która wciągnie każdego. Bez względu na wiek.

Kim były kobiety, które rządziły średniowieczną Polską? Jak odnalazły się w świecie, w którym liczyło się tylko jedno prawo – prawo silniejszego? Polskie żelazne damy trwały u boku brutalnych władców. Do czasu. Kiedy nadszedł właściwy moment, przejęły ster. Przekupstwa, otrucia, intrygi – dla dobra swego rodu lub dla władzy nie cofnęły się przed niczym.

Co nowego w kinie?

PRO-FAMILIA Kino dla Mam „Mama na obcasach”

7.01.2016 r., 18:30 Rzeszów Kino Helios, al. Powstańców Warszawy 14 Wszystkie kobiety, kobiety w ciąży i mamy zapraszamy serdecznie na specjalny pokaz komedii „Słaba Płeć” poprzedzony wyjątkowym panelem dyskusyjnym, w którym wezmą udział: lekarze ze Szpitala Specjalistycznego PROFAMILIA w Rzeszowie, doradcy zawodowi, a także psycholog sukcesu. Szczegółowy program na stronie kina: www.helios.pl - zakładka Rzeszów|Powstańców Warszawy.

„Zjawa” Reżyseria: Alejandro González Iñárritu W kinach od 6.01.2015 r. Rok 1822. Legendarny podróżnik i odkrywca Hugh Glass zostaje brutalnie zaatakowany przez niedźwiedzia i pozostawiony przez towarzyszy na pewną śmierć w niedostępnym terenie. Aby przeżyć, musi zmierzyć się z morderczą zimą i zdradą swego najbliższego przyjaciela, który porzuca go z dala od cywilizacji bez nadziei na ratunek.

„Zupełnie Nowy Testament” Reżyseria: Jaco Van Dormaela

W kinach od 1.01.2016 r. Ga. Gdzie mieszka Pan Bóg? W Brukseli. Z rodziną, którą tyranizuje. Największą przyjemność sprawia mu bezmyślne oglądanie telewizji, dokuczanie żonie i wymyślanie praw, które coraz bardziej komplikują ludziom życie. Do czasu. Jego córka Ea nie może go już znieść i postanawia się zbuntować. Wykrada ojcu z komputera hasła i wszystkie tajemnice, dzięki którym będzie mogła urządzić świat zupełnie od nowa.

„Marionetki” Vol. 1 i 2 Czesław Niemen

Data premiery: 2.12.2016 r. „Niemen vol. 1” i „Niemen vol. 2” to dwa albumy, nazwane po latach przez Niemena „Marionetki”, od tytułu utworu otwierającego drugą płytę. Płyty zostały nagrane w roku 1972 przez Grupę Niemen, którą tworzyli: Czesław Niemen i Helmut Nadolski, Józef Skrzek, Jerzy Piotrowski oraz trębacz Andrzej Przybielski. Okładka jest grafiką autorstwa Czesława Niemena. Edycja została wzbogacona wieloma zdjęciami zespołu oraz obszernym opisem.

„Obara International Live in Mińsk Mazowiecki” Maciej Obara

Data premiery: 29.01.2016 r. Maciej Obara to jeden z najbardziej obiecujących i interesujących artystów młodego pokolenia jazzowego w Polsce. Obara International to pierwszy stały międzynarodowy projekt artysty, który stanowi pokłosie udziału w projekcie Take 5 Europe, działającym przy London Jazz Festiwal. Do tej pory oprócz Obary w zespole grali: Dominik Wania na fortepianie oraz norweska sekcja z Gardem Nielsenem i Olem Mortenem Våganem.

„Pitbull. Nowe porządki” Reżyseria: Patryk Vega W kinach od 22.01.2016 r. „Będzie zabójstwo. I ja w nim będę brał udział. A mówię ci to tylko dlatego, że mi tego nie udowodnisz”. Tymi słowami Bogusław Linda, w roli gangstera złamanego przeszłością, powraca na wielki ekran. W filmie rzuca wyzwanie niepokornemu policjantowi o pseudonimie Majami z mokotowskiej komendy. Gdy zaczyna rozpracowywać grupę gangsterów, jego droga przecina się z bohaterami dawnego „Pitbulla” - Gebelsem, Igorem i Barszczykiem.

REKLAMA

MUZYCZNE NOWOŚcI

BESTsellery

Propozycje czołowych producentów, którymi warto się zainteresować podczas zakupów.

Nestlé Jogolino jagoda. Deserek mleczno-owocowy opracowany specjalnie z myślą o najmłodszych dzieciach po 6. miesiącu życia, które potrzebują składników mineralnych do prawidłowego wzrostu i budowy mocnych kości. ok. 9,78 zł, Nestlé Nutrition, www.zdrowystartwprzyszlosc.pl

Vita-min plus®. Innowacyjna, kompleksowa kompozycja witamin i wysoko przyswajalnych składników mineralnych w postaci chelatów – uzupełniająca zwiększone zapotrzebowanie na mikroskładniki pokarmowe podczas ciąży i w okresie laktacji. ok. 19 zł, OLIMP LABS, www.olimp-labs.com

Paradise. Nowoczesny polski wózek o wielu zaletach. Jego wygodne użytkowanie zapewnia regulowana wysokość rączki, prosty mechanizm składania, duży kosz w podwoziu i skrętne przednie koła. Innowacyjne zapięcie click and go pozwoli łatwo zamontować każdy element wózka: spacerówkę, gondolę i fotelik, przodem lub tyłem do kierunku jazdy. od 1299 zł, paradise baby, www.paradisebaby.pl

Kolekcja Cutie&Classy. Klasyczny design w subtelnej formie. Idealnie wpisuje się w koncepcję stylistyczną wnętrz skandynawskich. Wykończenie mebli jest matowe. Kolekcja w 100% wykonana z drewna sosnowego pochodzącego z polskich lasów. Lakier jest bezpieczny dla dzieci, odporny na drobne zarysowania, podkreśla strukturę naturalnego drewna i zapobiega żółknięciu koloru. BELLAMY, www.bellamy.pl

Linoderm® Mama Balsam przeciw rozstępom. Dermokosmetyk do pielęgnacji i ochrony skóry przed rozstępami. Dzięki bogatej formule działa przeciwobrzękowo, nawilża, znacznie zwiększa sprężystość i elastyczność skóry. Wygładza rozstępy, jednocześnie zmniejszając ich strukturę i przebarwienia. ok. 22 zł, PF Ziołolek, www.ziololek.pl

Żagiel przeciwsłoneczny COOLFIT®. Pozwala sterować cieniem przez cały sezon letni. Wykonany z wysokiej jakości materiału HDPE, łatwego w czyszczeniu i odpornego na pleśń, zapewnia 90–95% ochrony przed szkodliwym promieniowaniem UV, w wielu kolorach oraz w kształtach trójkątów lub kwadratów. Dostępny również w wersji wodoodpornej żagiel Dreamsail®. od 251 zł, NESLING, www.nesling.pl

Tunika Ines. Nowoczesna, dziewczęca, a zarazem bardzo kobieca tunika o luźnym fasonie z kieszenią typu XXL. Polecamy na ciążę oraz po porodzie. Niezwykle modny i ponadczasowy fason. 59 zł, LIMONE, www.limone.pl

Nelly. Wózek lalkowy dla małej naśladowczyni mamy. Model głęboko-spacerowy z nosidełkiem i przekładaną rączką. Ma torbę na drobiazgi i pojemny kosz na dnie konstrukcji. Produkt polski starannie wykonany z najlepszych materiałów. 230–250 zł, paradise baby, www.paradisebaby.pl

Kwas foliowy 400 µg. Suplement diety w formie tabletek zawierający kwas foliowy w dawce odpowiadającej zaleceniom Zespołu Ekspertów Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie zapobiegania wadom wrodzonym cewy nerwowej u potomstwa. ok. 6 zł, OLIMP LABS, www.olimp-labs.com

Miejsca, które warto odwiedzić

Salon sprzedaży projektów gotowych

Autoryzowany Dealer Mazdy Danuta i Ryszard Czach Sp. z o.o.

Najlepsze domy i mieszkania na całym Podkarpaciu

ul. Litewska 10, 35-302 Rzeszów tel. 17/852 52 30, 601 213 376

ul. Krakowska 32 35-111 Rzeszów

ul. Olbrachta 14, 35-614 Rzeszów tel. 17/85 86 412, 605 151 882

www.DOBRY-DOM.pl

www.mazda.czach.pl

www.szerbud.pl

| WAŻNE NUMERY

www.pro-familia.pl RZESZÓW

www.lullabeestudio.pl

ul. Witolda 6b 35-302 Rzeszów www.pro-familia.pl

Rejestracja Główna Izba Przyjęć Stomatologia

17 773 57 00/01/02 17 773 57 03 17 773 57 58/59

Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Ginekologiczno-Położniczy Oddział Pediatryczny: Pediatria, Chirurgia Dzieci i Laryngologia Dzieci Oddział Urologiczny Oddział Chirurgii Ogólnej Oddział Okulistyczny Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Chirurgia Plastyczna i Rekonstrukcyjna Pracownia USG Poradnie Specjalistyczne Medycyna Estetyczna Stomatologia

ŁÓDŹ

Oddział Ginekologiczno-Położniczy Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Poradnie Specjalistyczne

Magdalena Majewska

ul. Niciarniana 49 92-320 łódź www.pro-familia.pl

WYDAWCA

Infolinia Rejestracja Główna Izba Przyjęć REDAKTOR NACZELNA Dominika Czapkowska dominika.czapkowska@pro-familia.pl REDAKTOR PROWADZĄCA Joanna Kelman

DOBRY DOM Sp. z o.o. Sp. Komandytowa 35-302 Rzeszów, ul. Litewska 10 tel./fax: (17) 852 52 20 www.prozdrowie.pro-familia.pl

ZESPÓŁ REDAKCYJNY Edyta Duda | Joanna Lubiniecka Katarzyna Kotecka prozdrowie@dobry-dom.pl | tel. 17 852 52 20 wew. 4

42 207 00 07 42 208 13 00 42 208 14 00 WSPÓŁPRACA Marlena Wójcik | Monika Homa Agnieszka Kępa | Anna Poprawska Magdalena Majewska | Aleksandra Olearczyk

DZIAŁ IT Anna Zimych | Joanna Ludera

BIURO REKLAMY Krzysztof Babiarz | Dorota Prokopiak Dominika Wiewiórska reklama@dobry-dom.pl | tel. 17 852 52 20 wew. 5

FOTOGRAFIE Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl Tadeusz Poźniak | Monika Homa Magdalena Majewska | Shutterstock Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

OPRACOWANIE GRAFICZNE Michał Węgrzyn | Grzegorz Piwko | Rafał Koziarz

FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Chcesz otrzymać bezpłatne egzemplarze magazynu? Skontaktuj się z nami: prozdrowie@dobry-dom.pl tel. 17 852 52 20 wew. 4

Copyright by DOBRY DOM 2015/2016 Opracowanie graficzne i merytoryczne magazynu stanowi własność Wydawcy. Kopiowanie oraz wykorzystywanie w jakikolwiek sposób materiałów bez pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca nie odpowiada za treść reklam oraz artykułów sponsorowanych zamieszczonych w katalogu. Ceny prezentowanych produktów są uaktualnione w okresie redagowania pisma (grudzień 2015). Przewodnik Pro Zdrowie ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Jest zbiorem wielu przydatnych informacji o medycynie i zdrowym stylu życia, które nie mogą być traktowane jako zalecenia, ale wyłącznie jako pomoc w dbaniu o własny organizm. Zaistniałe problemy czy wątpliwości dotyczące konkretnych przypadków należy bezzwłocznie konsultować ze stosownym specjalistą w danej dziedzinie. DOBRY DOM nie odpowiada za treść reklam, nie ponosi również żadnych konsekwencji prawnych ani odpowiedzialności za następstwa mogące wyniknąć na skutek zastosowania podanych informacji bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

Good Night

Sherwood

Ines odwiedź nas na www.bellamy.pl i dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Bellamy ul. Składowa 4, 38-540 Zagórz, tel. +48 13 44 40 156, kom. 533 994 698, www.bellamy.pl. biuro@bellamy.pl