PRO ZDROWIE 2 by DOBRY DOM

PRO

zdrowie bezpłatny Magazyn szpitala specjalistycznego pro-familia

Bądź piękna w karnawale

poznaj sposoby na gładką skórę

Urlop dla taty?

Zobacz, jakie prawa przysługują ojcoM

Nowe możliwości nowe szanse Druga część Pro-Familii uroczyście otwarta

Pediatria już od stycznia w Pro-Familii

WYDANIE nr 1 (2) 2015

od REDAKCJI

PRO

zdrowie

Idą święta! Cieszymy się tym bardziej, ponieważ tuż przed tym magicznym okresem mamy okazję oddać w Wasze ręcę wyjątkowy prezent – drugi numer magazynu PRO ZDROWIE, który przygotowaliśmy z myślą o Waszym zdrowiu i dobrym samopoczuciu. W najnowszym numerze przeczytacie m.in. o bliskości i kangurowaniu, o przytulaniu nowo narodzonego dziecka tuż po porodzie, a także o mleku matki, które jest bez wątpienia jednym z największych cudów natury. Nie zabraknie też apetycznych przepisów na świąteczne smakołyki, a także dalekich podróży, w które zabierze nas Marek Kamiński, wielki podróżnik i odkrywca.

NASI EKSPERCI

dr n. med. Janusz Witalis specjalista neonatologii i pediatrii, ordynator Oddziału Neonatologii i Intensywnej Opieki Medycznej

lek. med. Grzegorz Siteń specjalista chorób dziecięcych, nefrolog, kierujący Oddziałem Pediatrii

lek. med. Antoni Piwowoński chirurg ogólny

lek. med. Tomasz Lech specjalista medycyny estetycznej

dr Barbara Piekło dietetyk

Magdalena Smoleń psycholog

Wesołych świąt, pełnych bliskości i radości, a także samych pogodnych myśli przy wigilijnym stole! Serdecznie tego Państwu życzę w imieniu Zarządu, wszystkich pracowników Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA oraz całego zespołu redakcyjnego. Dominika Czapkowska Redaktor Naczelna

mgr Józefa Woźniak położna, międzynarodowy certyfikowany konsultant laktacyjny (IBCLC)

Marta Bartoń adwokat

Beata Lasek higienistka ze Stomatologii PRO-FAMILIA

lek. med. Tomasz Baran z PBKM

Przytulanka z bijącym sercem Wyjątkowa zabawka wyposażona w moduł imitujący dźwięk bicia serca słyszany przez dziecko w łonie matki. Ten najlepiej kojarzący się noworodkowi dźwięk sprawia, że adaptacja do nowego środowiska jest łagodniejsza i łatwiejsza. Bicie serca włącza się gdy dziecko płacze i wyłącza po kilku minutach gdy dzidziuś uspokoi się lub zaśnie. Cena: 129 zł www.sterntaler.pl facebook.com/SterntalerPolska

Hamak niemowlęcy Koala Składa się z drewnianego stojaka, składanego do niewielkich rozmiarów oraz materiałowego hamaka. Dla bezpieczeństwa maluszka hamak wyposażony jest w integralne szelki zapinane na klamerkę. Delikatne bujanie noworodka ukołysze go do snu, zapewni wygodę i bezpieczeństwo, a także wpłynie na zmysł równowagi. Cena: 289 zł www.amazonas-baby.pl facebook.com/AmazonasPolska

Wyposażenie pokoików dziecięcych Meble, akcesoria do wyprawki niemowlęcej, produkty pielęgnacyjne, zabezpieczenia do domu oraz wózki i nosidła od ponad 15 lat towarzyszą rodzinom w Europie i na świecie. Childhome to belgijskie produkty o pięknym designie i wykonane w najwyższych standardach oraz wedle najsurowszych norm światowych.

www.childhome.pl facebook.com/ChildhomePolska

Dystrybutor wyjątkowych marek dziecięcych

W tyM NUMERZE

PRO

zdrowie

DZIEJE SIĘ 8. Co nowego w PRO-FAMILII? 60. Kulturalny Rzeszów

Kalendarium wydarzeń.

temat numeru 10. Nowa część

Pro-Familii uroczyście otwarta Nowe możliwości, nowe szanse.

ZDROWIE DZIECKA 16. Odporność dziecka

buduje się latami Czy infekcje mogą uodparniać?

22. Kangurowanie Bezcenna więź, którą buduje się od pierwszych chwil życia.

ZDROWIE 32. Ach, to zakwaszenie

Jak zachować równowagę kwasowo-zasadową w organizmie?

34. Diagnostyka zaburzeń

jelitowych Jak rozpoznać dolegliwość i ją złagodzić.

36. Zadbaj o sen Tryb życia wpływa na jakość snu. 6

STOMATOLOGIA

Męska rzecz

42. Hollywoodzki

52. Urlop dla taty?

uśmiech w jeden dzień Profesjonalne zabiegi przywrócą ładny wygląd zębów.

Zobacz, jakie prawa przysługują ojcom.

MODA I URODA

Psychologia

46. Bądź piękna

48. Gdy gaśnie

w karnawale Poznaj sposoby na gładką skórę.

radość... Depresja to choroba, którą da się leczyć.

bądź FIT

Kulinaria

38. Po porodzie nie

54. Idą święta Przepisy na świąteczne smakołyki.

WARTO WIEDZIEĆ

PODRÓŻE

26. Laktator – ręczny czy

56. Bieguny zdobywa

myśl o odchudzaniu zbyt wcześnie Organizm kobiety potrzebuje czasu na regenerację sił.

elektryczny? Jaki będzie dla ciebie lepszy?

62. Bestsellery Na jakie produkty warto zwrócić uwagę?

się głową, nie nogami Podróżnik Marek Kamiński zdradza sekrety swoich sportowych sukcesów.

DZIEJE SIĘ

w PRO-FAMILII?

www.lullabeestudio.pl

Szczęśliwa mama – kompleksowy program aktywności fizycznej dla kobiet w ciąży i tuż po porodzie

myślą o kobietach w ciąży* i tuż po porodzie* przygotowaliśmy specjalny program aktywności fizycznej. To trening całego ciała, w skład którego wchodzą ćwiczenia wzmacniające, rozciągające, relaksujące, oddechowe oraz elementy jogi, pilatesu i fitnessu. Odpowiednio dobrany zestaw ćwiczeń przygotuje twoje ciało do wysiłku porodowego, pomoże kontrolować wagę i zapobiec przykrym dolegliwościom, takim jak bóle kręgosłupa czy obrzmienie stóp. Bardzo ważnym elementem zajęć są ćwiczenia mięśni dna miednicy – mięśni Kegla, które są odpowiedzialne m.in. za trzymanie moczu. Zajęcia prowadzone są przez doświadczoną fizjoterapeutkę, mamę dwójki dzieci, Agnieszkę Wąsacz-Żurek. Ćwiczenia odbywają się w niewielkich, kilkuosobowych grupach. Jesteś młodą mamą – zabierz pociechę ze sobą! Już od 6. tygodnia po porodzie możesz rozpocząć aktywność fizyczną*. Z myślą o świeżo upieczonych mamach stworzyliśmy specjalny system ćwiczeń z niemowlakiem. Podczas gdy ty będziesz ćwiczyła, twoja pociecha będzie siedzieć obok ciebie. Spędzisz miło czas ze swoim maluchem i zadbasz o swoje zdrowie i samopoczucie. Liczba miejsc na zajęciach jest ograniczona.

* Zanim rozpoczniesz przygodę ze sportem, porozmawiaj o tym ze swoim ginekologiem. Jeżeli lekarz nie znajdzie żadnych przeciwwskazań do ćwiczeń, możesz wykonywać je w każdym trymestrze ciąży.

materiały promocyjne poradni ginekologiczno-położniczej

Rehabilitacja mięśni dna miednicy nowoczesną metodą EMG Biofeedback

owoczesna metoda Biofeedback polega na rehabilitacji mięśni dna miednicy podczas procesu, który jest kontrolowany za pomocą specjalnych elektrod i monitorowany przez fizjoterapeutę. Diagnostyka mięśni dna miednicy opiera się na dokładnej ocenie siły, wytrzymałości, koordynacji oraz reakcji na skurcz i rozkurcz mięśni, którą wykonuje się za pomocą testu i zadań ruchowych. Na podstawie dokładnej analizy tworzony jest plan rehabilitacji, który przygotowywany jest dla każdej pacjentki indywidualnie. Metodę Biofeedback z sukcesem stosujemy: ►► przy problemie nietrzymania moczu, ►► przy obniżeniu narządu rodnego, ►► przy obniżeniu macicy, ►► po przebytych porodach, ►► przed zabiegami chirurgicznymi na narządach rodnych i po nich, ►► w trakcie menopauzy, ►► przy trudnościach z opróżnieniem pęcherza moczowego, ►► przy bólach mięśni dna miednicy, ►► we wzmocnieniu mięśni dna miednicy po porodach i w stanach przekwitania, ►► przy chorobach układowych (stwardnienie rozsiane, cukrzyca). W Poradni Rehabilitacji Ginekologiczno-Położniczej prowadzimy również m.in. ćwiczenia dla kobiet w ciąży zapobiegające znacznym uszkodzeniom mięśni dna miednicy po porodzie, a także profilaktykę blizn i taping kobiet w ciąży.

Więcej informacji i zapisy: 17 773 57 00 / 01 / 02 Więcej informacji: 17 773 57 00 / 01 / 02

Nowoczesna stomatologia Implanty Protetyka Ortodoncja Znieczulenie ogólne Stomatologia dziecięca Stomatologia PRO-FAMILIA Ul. Witolda 6B, 35-302 Rzeszów www.stomatologia.pro-familia.pl 17 773 57 57 / 58 / 59 Godziny otwarcia: pon., wt., czw.: 8.00 – 20.30 śr., pt.: 8.00 – 24.00 sobota: 8.00 – 15.00

temat NUMERU

Szpital dzięki rozbudowie zyskał m.in. dwukrotnie większą powierzchnię na porodówce i Oddziale Noworodków z Intensywną Opieką Medyczną. Zwiększyła się także liczba łóżek na innych oddziałach: ginekologii i patologii ciąży, urologii, chirurgii i okulistyce. To nie koniec możliwości nowo otwartego skrzydła szpitalnego. W styczniu zostanie otwarty m.in. oddział pediatryczny.

Paweł Dubiel Szarfa przecięta! Na zdjęciu od lewej: Dyrektor Pro-Familii Radosław Skiba, Zastępca Prezydenta Miasta Rzeszowa Stanisław Sienko, Wojewoda Podkarpacki Małgorzata Chomycz-Śmigielska, konsultant krajowy ds. ginekologii i położnictwa prof. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki i posłanka Krystyna Skowrońska.

listopada odbyło się uroczyste otwarcie drugiej części Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA i Centrum Badawczo-Rozwojowego z pierwszą pracownią termoablacji mięśniaków macicy w Polsce. W wyniku rozbudowy powierzchnia szpitala zwiększyła się z 7 do 12 tysięcy metrów kwadratowych. Z kolei liczba łóżek z 68 do 150. – Przywiązując ogromną wagę do poziomu satysfakcji pacjentów, dbamy o ciągły rozwój naszej placówki. Chcąc zapewnić pacjentom dostęp do najlepszych, innowacyjnych metod leczenia, podjęliśmy decyzję o rozbudowie szpitala – wyjaśnia Radosław Skiba, dyrektor Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA. Nowe możliwości szpitala PRO-FAMILIA Na Oddziale Ginekologiczno-Położniczym, którego ordynatorem jest dr n. med. Jarosław Janeczko, specjalista ginekolog-położnik, miesięcznie rodzi się około 250 dzieci.

– Mamy nadzieję, że teraz będziemy mogli zapewnić opiekę medyczną każdej pacjentce, która podejmie decyzję o porodzie w naszym szpitalu. Liczbę łóżek zwiększyliśmy dwukrotnie. W szpitalu zwiększy się także liczba sal porodowych. Zamierzamy je zorganizować w taki sposób, aby zapewnić kobietom jeszcze wyższy standard i komfort pobytu. Zależy nam na tym, aby czuły się u nas jak w domu – podkreśla dyrektor. Dwukrotnie powiększyła się także powierzchnia na Oddziale Neonatologii i Intensywnej Opieki Medycznej, którego ordynatorem jest dr n. med. Janusz Witalis, specjalista neonatolog. W nowej części szpitala znajdują się w sumie 24 stanowiska dla chorych noworodków. To nie koniec zmian. Więcej łóżek jest także na Ginekologii i Patologii Ciąży. Szpital będzie mógł przyjąć również więcej pacjentów na Oddział Chirurgii i Urologii. W nowym skrzydle szpitalnym zostanie wyodrębniony Oddział Okulistyczny, którego nieodłącznym elementem jest nowoczesna sala operacyjna. Dzięki rozbudowie powiększy się także izba przyjęć – kosztem laboratorium, które zostanie przeniesione do nowej części szpitala.

Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA działa od czterech lat i w tym czasie zdobył renomę oraz zaufanie pacjentów z Podkarpacia i nie tylko. Na Oddziale Ginekologiczno-Położniczym przyszło na świat ponad 10 tysięcy dzieci, a na innych oddziałach: okulistyce, chirurgii i urologii przeprowadzono przeszło 15 tysięcy operacji. W przychodni lekarze udzielili 110 tysięcy porad, a na Oddziale Neonatologicznym z Intensywną Opieką Medyczną objęli opieką ponad 3 tysiące maluszków. Wiele z nich trafiło do PRO-FAMILII z innych podkarpackich szpitali. 11

Na Oddziale Ginekologiczno-Położniczym przywitaliśmy na świecie ponad 10 tysięcy dzieci!

www.lullabeestudio.pl

temat NUMERU

archiwum Pro-Familii

Szpital dla mamy i dziecka – Od stycznia w naszym szpitalu funkcjonować będzie także Oddział Pediatryczny. Od samego początku istnienia PROFAMILII realizujemy ideę, aby stworzyć w naszym szpitalu miejsce dla mamy i dziecka, zapewniając kompleksową opiekę medyczną nie tylko noworodkom, ale także starszym dzieciom – przekonuje dyrektor. Nowością w PRO-FAMILII będą także dwie pracownie endoskopowe, gastroskopii i kolonoskopii, dla dzieci i dorosłych.

Mikołaj – 10 000 maluszek urodzony w Pro-Familia. Na zdjęciu ze szczęśliwą Mamą Lucyną, panią oddziałową – Bożeną Kołcz i dyrektorem ds. medycznych – Januszem Kidackim.

Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA został wyróżniony m.in. 15. miejscem w ogólnopolskim rankingu najlepszych szpitali. PRO-FAMILIA zdobyła także tytuł najlepszego szpitala na Podkarpaciu – zarówno w roku 2013, jak i w 2014. Renomowany ranking „Bezpieczny Szpital” od wielu lat organizowany jest przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia i dziennik „Rzeczpospolita”. Pokój pacjentów w nowym skrzydle szpitalnym. www.lullabeestudio.pl

temat NUMERU

www.lullabeestudio.pl Pierwszy system do termoablacji mięśniaków macicy w Europie Centralno-Wschodniej został zainstalowany w Rzeszowie, w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA.

Centrum Badawczo-Rozwojowe już otwarte Integralną częścią nowo otwartego budynku szpitala jest także Centrum Badawczo-Rozwojowe nieinwazyjnych metod terapeutycznych. Zainstalowano w nim jedyny w Europie Centralno-Wschodniej system do termoablacji Philips Sonalleve MR-HIFU. Dzięki temu, po raz pierwszy w Polsce, dostępna stała się innowacyjna metoda leczenia mięśniaków macicy – termoablacja ultradźwiękowa. Pierwszy zabieg za nami 11 listopada w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA odbył się z sukcesem pierwszy w Polsce zabieg termoablacji ultradźwiękowej mięśniaków macicy. Przy inauguracyjnym zabiegu partnerami lekarzy z Pro-Familii byli lekarze z Niemiec, którzy w Szpitalu Uniwersyteckim w Lubece wykonują ten sam zabieg. – Termoablacja ultradźwiękowa to bardzo nowoczesna terapia

mięśniaków macicy. Pacjentka po godzinie od zakończenia terapii wraca do domu, a kolejnego dnia może iść już do pracy. Technika jest nieinwazyjna, bezbolesna, a co najważniejsze – skuteczna. Stosowana jest od 2008 roku w ponad 200 ośrodkach medycznych na całym świecie. Cieszę się, że ta metoda jest już dostępna również w Polsce – tłumaczy z uśmiechem lek. med. Michael Beldoch, specjalista radiolog z Uniwersytetu w Lubece. Cały zabieg polega na skierowaniu wiązki energii ultradźwiękowej na chory obszar wewnątrz ciała pacjentki, bez naruszania tym samym skóry oraz tkanek miękkich. Dodatkowo cały proces monitorowany jest w czasie rzeczywistym za pomocą map temperatury, które uzyskiwane są poprzez rezonans magnetyczny, co zapewnia bezpieczeństwo i precyzję zabiegu. Tekst: Dominika Czapkowska

Paweł Dubiel Podczas uroczystego otwarcia lek. med. Michael Beldoch, specjalista radiolog z Uniwersytetu w Lubece, wspólnie z dr. Tomaszem Łozińskim zaprezentowali efekty pierwszego zabiegu termoablacji mięśniaków macicy w Polsce.

Paweł Dubiel Profesor Stanisław Radowicki, konsultant krajowy ds. ginekologii i położnictwa, zaprezentował możliwości najnowszej metody leczenia mięśniaków – termoablacji ultradźwiękowej.

Projekt pn. „Utworzenie Centrum Badawczo-Rozwojowego nieinwazyjnych metod terapeutycznych” zrealizowany został w ramach: 4. Oś priorytetowa: Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia, Działanie 4.5: Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki, Poddziałanie 4.5.2: Wsparcie inwestycji w sektorze usług nowoczesnych. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013. Umowa o dofinansowanie nr POIG.04.05.02-00075/12-00 z dnia 13 września 2013 r. Całkowita wartość projektu 9 930 000,00 zł. Wartość dofinansowania 60%, co stanowi 5 958 000,00 zł. Projekt zakłada prowadzenie badań między innymi w kierunku nieinwazyjnego leczenia mięśniaków macicy metodą termoablacji.

archiwum PRO-FAMILII Przy inauguracyjnym zabiegu termoablacji ultradźwiękowej partnerami lekarzy z PRO-FAMILII byli lekarze z Niemiec, którzy od roku 2010 wykonują ten sam zabieg w Szpitalu Uniwersyteckim w Lubece.

ZDROWIE DZIECKA

Dziecko w wieku od 2 lat do wieku szkolnego może przechodzić nawet do sześciu ciężkich infekcji w ciągu roku i wciąż jest to normalne. Jakkolwiek to przewrotnie brzmi, przebyte infekcje wpływają na budowanie odporności dziecka – przekonuje lek. med. Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych, nefrolog.

O Konsultacja: lek. med. Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych i nefrolog, kierujący Oddziałem Pediatrii w Szpitalu Specjalistycznym Pro-Familia www.lullabeestudio.pl

dporność dziecka zaczyna się kształtować już w brzuchu mamy, a później przez wiele kolejnych lat. Przez pierwszy rok życia dzieci zwykle nie chorują zbyt często. Dzieje się tak, ponieważ chronione są przez naturalną tarczę obronną – przeciwciała, które otrzymują w czasie ciąży, a później wraz z mlekiem matki. Niestety, w kolejnych latach układ odpornościowy malca nie jest jeszcze do końca ukształtowany, a pierwsza ochrona przestaje już spełniać swoją rolę. Zwykle zbiega się to z czasem, gdy dziecko idzie do żłobka lub przedszkola. – I zaczyna się kolejny etap kształtowania odporności. Żartobliwie nazywamy dzieci „smarkaczami”, bo ciągle mają katar. Dziecko w wieku od 2 lat do wieku szkolnego może przechodzić nawet do sześciu ciężkich infekcji w ciągu roku i wciąż jest to normalne. Jakkolwiek to przewrotnie brzmi, przebyte infekcje wpływają na budowanie odporności dziecka – wyjaśnia lek. med. Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych, nefrolog. Naturalna szczepionka Gdy organizm dziecka zaczyna walczyć z nowymi zarazkami, jego układ immunologiczny zaczyna wytwarzać przeciwciała. Jest to naturalna szczepionka, która będzie chronić organizm dziecka w późniejszym czasie przed wieloma infekcjami, m.in. dlatego dzieci w wieku szkolnym rzadziej chorują. – Jednak jeżeli dziecko choruje częściej niż sześć razy w roku, łapie infekcję za infekcją, które przebiegają nietypowo, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednią diagnostykę. Przyczyną osłabionej odporności mogą być m.in. alergie – dodaje nasz ekspert. Ruch to zdrowie Na odporność dziecka wpływają różne czynniki, m.in. miejsce, w którym mieszka, klimat, dieta oraz sposób życia. – Najgorzej na odporność wpływa tzw. domestyfikacja, czyli ciągłe przybywanie w domu. Zdrowe dziecko powinno jak najczęściej przebywać na świeżym powietrzu i mieć jak najwięcej ruchu. Brudny i radosny maluch bawiący się cały czas na polu to zdrowy maluch – wyjaśnia lekarz. – Nie bójmy się zabierać dzieci na spacer podczas zimowych dni. Wręcz przeciwnie, taki spacer powinien stać się nieodłącznym elementem każdego dnia. Ze spaceru można zrezygnować dopiero wtedy, gdy mocno wieje lub temperatura przekracza 10 stopni poniżej zera. Pamiętajmy jednak o tym, aby nie przegrzewać dziecka. To niestety najczęściej popełniany przez rodziców błąd i nierzadko staje się przyczyną choroby. Tymczasem nie ma powodów, aby ubierać malucha cieplej niż siebie – dodaje Grzegorz Siteń. Przegrzanie dziecka w domu także negatywnie wpływa na jego odporność. Temperatura w pomieszczeniu nie powinna przekraczać 18–20 stopni. Warto pamiętać także o regularnym wietrzeniu pokoi.

ZDROWIE DZIECKA Dbaj o dietę dziecka Wartościowa dieta to podstawa. Wpływa korzystnie nie tylko na odporność, ale także na funkcjonowanie i zdrowie całego organizmu. – Dietę zdrowego dziecka warto opierać na mleku, produktach zbożowych z pełnego przemiału, warzywach i owocach, chudym mięsie i jajkach. Podstawowym elementem diety powinny stać się ryby morskie, będące bogatym źródłem kwasów omega-3 i tranu, który wzmacnia odporność – wylicza lekarz. Idealny jadłospis jest różnorodny i pełen kolorowych warzyw i owoców, które zapewnią odpowiedni poziom witamin i mikroelementów. W okresie jesienno-zimowym na odporność korzystnie wpłyną domowe kiszonki: kapusta i ogórki zawierające dużo witaminy C. – Wybierajmy warzywa i owoce, które są dostępne w naszym regionie: czarne porzeczki, jeżyny, żurawinę, wiśnie. W okresie zimowym warto wprowadzić do diety domowe konfitury i przetwory. Nie tylko są zdrowe i świetnie smakują, ale są także naturalnym źródłem witamin i potrzebnych mikroelementów. Na odporność korzystnie wpłynie także jogurt i kefir – dodaje. Skarbnica zdrowia – olej lniany Do każdego posiłku, np. do kiszonej kapusty, warto dodawać olej lniany. To skarbnica wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które mają duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, układu oddechowego, a także nerek i narządów rozrodczych. Ich niedobór może m.in. zwiększać podatność na infekcje. Nasz organizm nie produkuje ich samodzielnie, dlatego tak ważne jest ich dostarczanie wraz z pokarmem. Z kolei jakie mięso będzie najzdrowsze? – Niestety, najczęściej sięgamy po drób, który jest w dzisiejszych czasach naszpikowany ogromną ilością hormonów i chemicznych składników. Najlepszym mięsem dla dziecka, jak i dla dorosłych, jest królicze, później indycze i cielęcina. Najgorszym – wieprzowina – wyjaśnia nasz ekspert. Do naturalnych produktów, które wzmocnią odporność naszego malucha, zaliczamy również sok malinowy, miód – najlepiej spadziowy, syrop z cebuli, a także czosnek, nazywany naturalnym antybiotykiem.

www.lullabeestudio.pl

SZPITAL DLA MAMY I DZIECKA. Już w styczniu w PRO-FAMILII zostanie otwarty nowy oddział pediatryczny, którym kierować będzie lek.med. Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych i nefrolog.

Najczęstsze infekcje Do najczęstszych chorób okresu jesienno-zimowego zaliczamy infekcje wirusowe z gorączką, dotykające górnych dróg oddechowych, katar, zapalenie gardła, oskrzeli czy krtani. – Gorączka jest sygnałem, że organizm malucha walczy z chorobą. Ważne jest wtedy nawadnianie dziecka. Zwiększona temperatura wywołuje wzmożoną potliwość organizmu, a żeby organizm mógł się pocić, musi być odpowiednio nawodniony – przekonuje lekarz. – Nie każda infekcja wymaga antybiotykoterapii, zwłaszcza na początku choroby. Dopiero gdy infekcja się przedłuża i stan zdrowia dziecka się pogarsza, warto skonsultować się z lekarzem, który zaproponuje odpowiednie leczenie. Pamiętajmy jednak o tym, że jeżeli lekarz zaleci antybiotyk, najważniejsze jest to, aby zażywać go do końca. Często rodzice przestają aplikować lekarstwo już w momencie, kiedy dziecko lepiej się czuje. To poważny błąd. Przerwanie terapii wpływa na uodpornienie się bakterii na antybiotyk i następnym razem może być potrzebna silniejsza dawka – wyjaśnia Grzegorz Siteń. Tekst: Dominika Czapkowska

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Dieta podczas ciąży musi być zbilansowana i różnorodna, ponieważ przyszła mama musi dostarczyć dziecku niezbędnych do rozwoju składników. Jednym z nich jest DHA – kwas dokozaheksaenowy.

asz organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć wystarczających ilości DHA, ponieważ nie posiada odpowiednich enzymów, dlatego należy pozyskiwać go z diety. Polacy ciągle zbyt mało mówią i piszą o ogromnym znaczeniu suplementacji tym kwasem. Warto więc uzupełnić swoją wiedzę na ten temat. Zobacz, na co wpływa DHA i jak wzbogacić swoją dietę w ten dobroczynny kwas. Okres ciąży i karmienia piersią to dla każdej kobiety czas, w którym wzrasta zapotrzebowanie na składniki odżywcze, dlatego prawidłowe odżywianie zarówno przed zajściem w ciążę, w jej trakcie i podczas okresu karmienia piersią ma zapewnić prawidłowy rozwój dziecka. Zrównoważone uzupełnianie diety poszczególnymi składnikami odżywczymi zwiększa szansę na prawidłowy przebieg ciąży, rozwój dziecka i zdrowie kobiety. Jednymi z niezbędnych składników są kwasy tłuszczowe i choć w przeciętnej diecie polskiej nie brakuje tłuszczu, to często pojawiają się niedobory dotyczące niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych – NNKT z rodziny omega-3. Zaliczamy do nich kwas alfa-linolenowy – ALA, kwas eikozapentaenowy – EPA i najbardziej nas interesujący kwas dokozaheksaenowy – DHA. Pierwszy z nich, ALA występuje

przede wszystkim w pokarmach roślinnych, tj. siemię lniane, pestki z dyni, orzechy włoskie, dwa kolejne natomiast możemy znaleźć tylko i wyłącznie w rybach morskich, niektórych owocach morza, krylu, glonach i wodorostach. Poziom EPA i DHA oraz ich proporcje zależą w dużej mierze od gatunku ryb, pory roku i akwenu. Najwięcej DHA zawierają ryby z akwenów południowych, jak również te żyjące dziko. Sposób odżywiania, zwłaszcza w krajach rozwiniętych charakteryzuje się zbyt małym spożyciem kwasów tłuszczowych omega-3, a zbyt dużym omega-6. Ich nieprawidłowe proporcje mogą prowadzić do wielu chorób, dlatego tak dużą wagę przykłada się do suplementacji kwasami tłuszczowymi z grupy omega-3. Warty uwagi jest fakt, że nasz mózg zbudowany jest z kwasów tłuszczowych omega-3, zwłaszcza kwasów ALA i DHA. Stanowią one aż 20–40% całkowitej ilości kwasów tłuszczowych znajdujących się w fosfolipidach błon komórkowych układu nerwowego i siatkówki oka.

Polskie towarzystwo pediatryczne zaleca łączne spożycie 1 do 1,5 g kwasów omega-3 dziennie! Aby zapewnić naszemu organizmowi odpowiednią ilość kwasów EPA i DHA, zaleca się spożycie co najmniej 300 g tłustych ryb tygodniowo! 20

DHA w mleku matki Mleko matki bardzo często uważa się za pokarm doskonały i do dziś jeszcze nikomu nie udało się niczego upodobnić do idealnego wzorca. Wątpliwe jest też to, że kiedykolwiek uda się skopiować naturę. Do tłuszczów mleka kobiecego zaliczamy glicerydy, cholesterol i fosfolipidy. Pełnią one nie tylko funkcje energetyczne, ale też budulcowe. Trójglicerydy występujące w mleku ludzkim są bardzo dobrze tolerowane i wysoko przyswajalne, dzięki swoistej gatunkowo estryfikacji kwasu palmitynowego. Mleko kobiece cechuje również wysoka zawartość cholesterolu. Ułatwia on najprawdopodobniej proces mielinizacji układu nerwowego u dzieci i działa ochronnie przed wysokim poziomem cholesterolu we krwi w dorosłym wieku. Mielinizacja – jest to proces tworzenia osłonki tłuszczowej (mielinowej) wokół włókien nerwowych w mózgu i rdzeniu kręgowym przebiegający w życiu płodowym, warunkuje efektywny przebieg impulsów nerwowych i jest wskaźnikiem dojrzałości układu nerwowego. Oprócz trójglicerydów równie istotną rolę w procesach mielinizacyjnych pełnią fosfolipidy i nienasycone kwasy tłuszczowe. Szczególną uwagę należy zwrócić na wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym DHA. Jest to jeden z materiałów budulcowych błon komórkowych. Okazuje się też, że jest niezbędny do prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, tkanki płucnej, szczególnie u wcześniaków, a także rozwoju siatkówki i ostrości widzenia. Kwas dokozaheksaenowy podejrzewany jest również o wpływ na rozwój funkcji poznawczych i uczenia się. Ciekawostką jest też, że w mleku matek, które wcześnie urodziły dzieci, zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych wzrasta. Oczywiście, żeby zapewnić dziecku odpowiednią ilość DHA, należy dbać o prawidłowe odżywianie i dietę. Gromadzenie DHA w obszarze ośrodkowego układu nerwowego najwyższe jest po 20 tygodniu ciąży i trwa aż do 4 roku życia, dlatego sumplementację kwasami omega-3 należy podtrzymywać przez jak najdłuższy czas. Tylko kwas DHA – nie jego prekursory, może być transportowany przez ludzkie łożysko do płodu. Istnieją przypuszczenia, że kwasy tłuszczowe omega-3 mogą zapobiegać nerwowym zachowaniom u dzieci i zmniejszać ich agresywność, dlatego suplementację omega-3 zaleca się także przy ADHD.

Prawidłowy poziom kwasów tłuszczowych w diecie i odpowiednie proporcje pomiędzy omega-6 i omega-3 w diecie matki oraz dziecka zapobiega przedwczesnym porodom, a nawet niskiej masie urodzeniowej. Dodatkowo pozytywnie wpływa na rozwój centralnego układu nerwowego u dzieci.

Wpływ kwasów omega-3 na organizm Działanie kwasów omega-3 jest wszechstronne. Liczne badania kliniczne wskazują na to, że ich suplementacja może wpływać na: • • • • • • • • • •

zmniejszenie się stężenia trójglicerydów w osoczu krwi normalizację ciśnienia krwi działanie przeciwzakrzepowe hamowanie rozwoju choroby niedokrwiennej serca działanie przeciwmiażdżycowe działanie przeciwzapalne hamowanie prawdopodobieństwa rozwoju cukrzycy typu II ochronę układu immunologicznego działanie przeciwdepresyjne działanie przeciwnowotworowe

Natomiast rozporządzenie komisji Unii Europejskiej nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 roku ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci dopuszcza stwierdzenia, że kwas dokozaheksaenowy przyczynia się do utrzymania prawidłowego funkcjonowania mózgu, do utrzymania prawidłowego widzenia, a wraz z EPA przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania serca. Najlepsze źródła DHA • algi, dzięki którym niektóre ryby mają wysoką zawartość dha • olej z kryla • tłuste ryby: śledź, łosoś, makrela • olej z ryb Odpowiednia dawka DHA w ciąży Zalecenia co do spożycia kwasów tłuszczowych omega-3 ciągle się zmieniają. Obecnie proponuje się, by konsumpcja n-3 u kobiet w ciąży i karmiących była wyższa o 50% w stosunku do poziomu optymalnego, czyli ok. 1 g omega-3 dziennie. Dodatkowo oczywiście należy pamiętać, żeby zachować prawidłowy stosunek omega-6 do omega-3, który nie powinien przekraczać 5:1. Mając na uwadze fakt, że ryby drapieżne mogą kumulować duże ilości dioksyn i metali ciężkich, kobiety ciężarne powinny ograniczać spożycie gatunków takich jak: makrela, miecznik, łosoś i tuńczyk. W przypadku kłopotów z zaspokojeniem dziennego zapotrzebowania na DHA poleca się stosowanie sprawdzonych i bezpiecznych suplementów diety, które są wolne od zanieczyszczeń. W dzisiejszych czasach suplementy diety są bowiem cennym uzupełnianiem prawidłowo skomponowanej diety. Dobrze, żeby uzupełnienie diety o DHA było konsultowane z dietetykiem bądź lekarzem prowadzącym.

ZDROWIE DZIECKA

bezcenna więź

www.lullabeestudio.pl

O bliskości i kangurowaniu, o przytulaniu nowo narodzonego dziecka tuż po porodzie, a także o mleku mamy, które jest bez wątpienia jednym z największych cudów natury, opowiada dr n. med. Janusz Witalis, neonatolog i pediatra. 22

Przytulanie i tulenie przez nieograniczony czas jest bardzo istotne dla przyszłości nowo narodzonego dziecka. To magiczna i wyjątkowa chwila, która daje dziecku, jak i mamie czas na zapoznanie się.

Rozmowa z dr. n. med. Januszem Witalisem, specjalistą neonatologii i pediatrii, ordynatorem Oddziału Neonatologii i Intensywnej Opieki Medycznej w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA

odczas kangurowania noworodek słyszy bicie serca swojej mamy, rozpoznaje jej głos i jest ogrzewany jej ciepłem. Forma przytulania „skóra do skóry” ma niesamowity wpływ nie tylko na zdrowie malucha, jego rozwój i kondycję, ale także silnie oddziałuje na jego nastrój. Obecność i bliskość mamy w pierwszych momentach po porodzie pomaga dziecku oswoić nowe otoczenie i sytuację, która jest dla niego nie lada wyzwaniem. Kangurowanie ma również niezwykły wpływ na samopoczucie świeżo upieczonej mamy. PRO ZDROWIE: Dlaczego kontakt mamy z dzieckiem tuż po porodzie jest tak istotny? Dr n. med. Janusz Witalis: Opuszczenie brzucha mamy to dla dziecka niemała rewolucja! Przeżywa szok. Opuszczając macicę, trafia do środowiska, w którym zamiast płynu owodniowego jest powietrze. Robi się też jasno i o wiele chłodniej. Dlatego tak ważne jest, aby niemowlę, które właśnie przyszło

na świat, znalazło się od razu na brzuchu mamy, jeszcze przed przecięciem pępowiny. Przytulanie i tulenie przez nieograniczony czas jest bardzo istotne dla przyszłości nowo narodzonego dziecka. Jego baraszkowanie na ciele mamy, próby ssania brodawek (procedura „skóra do skóry”) są niezbędne. To magiczna i wyjątkowa chwila, która daje dziecku, jak i mamie czas na zapoznanie się. Dla dziecka takie przytulanie do piersi mamy jest jeszcze ważniejsze, bo nawet wcześniak poznaje zapach mamy, bicie jej serca i głos. Liczne badania naukowe dowodzą, że taki kontakt przynosi wiele korzyści. Noworodek szybciej adaptuje się do nowego otoczenia, poprzez kontakt „skóra do skóry” kolonizuje florę bakteryjną rodziców, która chroni go przed obcymi infekcjami. Bakterie rodziców są bezpieczne. Przebywanie na brzuchu mamy tuż po porodzie zapewnia dziecku także komfort termiczny. Warto dodać, że kilka godzin po porodzie zarówno mama, jak i dziecko są pod wpływem wyjątkowej mieszanki hormonów – określanej przez niektórych jako ekstaza hormonalna – z udziałem między innymi oksytocyny, endorfiny, prolaktyny i adrenaliny, które wpływają nie tylko na uśmierzenie bólu i szoku poporodowego, ale także umacniają więź między mamą a dzieckiem. Pierwszy kontakt mamy ze zdrowym noworodkiem powinien trwać minimum dwie godziny. PZ: Jak często młodzi rodzice powinni przytulać, kangurować swojego malucha? JW: Jak najczęściej. Jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań medycznych, warto kangurować tak często, jak jest to tylko możliwe. Udowodniono, że takie przytulanie wpływa korzystnie na istotne dla życia zjawiska fizjologiczne określane jako adaptacja układu krążenia i oddychania, oczywiście z równoległą, bardzo aktywną burzą hormonalną u maluszka. Dodatkowo np. w przypadku wcześniaków trzy godziny kontaktu z mamą obniżają ilość epizodów bezdechu nawet do 75%, w porównaniu do czasu spędzonego w inkubatorze. Również akcja serca i częstotliwość oddechu są bardziej stabilne. Nawet najlepiej wyposażony oddział neonatologiczny nigdy nie zastąpi kontaktu z rodzicami i nie wpłynie tak korzystnie na dziecko. Kangurowanie nie dotyczy tylko kontaktu mamy i dziecka. W cały proces powinien zaangażować się także tata noworodka.

ZDROWIE DZIECKA

www.lullabeestudio.pl

PZ: A jaki wpływ kangurowanie ma na rodziców? JW: Na początku wyliczę jeszcze kilka dodatkowych zalet, które dziecko czerpie z przytulania mamy i taty. Zauważono, że noworodek dzięki bliskiemu kontaktowi z rodzicami rzadziej płacze i lepiej śpi. Jest także bardziej zrelaksowany. To nie koniec pozytywnych zmian. Kangurowane dzieci wykazują lepszą koordynację wzrokowo-ruchową oraz słuchowo-językową. Korzyści czerpią oczywiście także rodzice. U kobiet obserwuje się m.in. obniżenie poziomu kortyzolu – hormonu stresu. Kangurowanie wpływa także na laktację. Na końcu wymienię najważniejszy aspekt: budowanie relacji pomiędzy rodzicami a maluszkiem. PZ: Jak wygląda prawidłowa pozycja do kangurowania? JW: Kangurować można w pozycji leżącej lub siedzącej. Dopuszczalna jest także pozycja stojąca. Ubranego w pieluszkę noworodka kładziemy w pozycji pionowej na odsłoniętej klatce piersiowej rodzica. Główka dziecka powinna być położona na takiej wysokości, aby ucho maluszka znalazło się nad sercem rodzica. W pozycji siedzącej lub stojącej idealnie sprawdza się specjalna koszulka do kangurowania, wykonana z bardzo elastycznego materiału, którą mama zakłada i wkłada do niej swojego malucha. PZ: Propaguje pan wśród rodziców ideę 4 x K, czyli Kontakt, Kangurowanie, Kolonizacja i Karmienie. Powiedzieliśmy już o trzech pierwszych, czas powiedzieć coś o ostatnim K – czyli karmieniu. JW: Mam na myśli oczywiście tylko karmienie pokarmem naturalnym w trybie „na żądanie”. Nie ma lepszego pokarmu niż

ten od mamy. Mleko w piersiach matki pojawia się już między 16 a 22 tygodniem ciąży. Sterylna jest nie tylko skóra dziecka, ale także przewód pokarmowy. Jeżeli pierwszym posiłkiem malucha będzie mleko sztuczne, jego przewód pokarmowy mogą zasiedlić obce bakterie – nieprzyjazne i wręcz szkodliwe. Immunoglobulina sekrecyjna, która jest w mleku matki, pokrywa błonę śluzową przewodu pokarmowego i układu oddechowego, tworząc wyjątkową barierę ochronną przed zakażeniami. Na pierwszy posiłek maluch dostaje od mamy tzw. siarę, która m.in. stymuluje rozwój prawidłowej flory bakteryjnej w jego przewodzie pokarmowym. W mleku mamy znajdują się także wszystkie najlepsze składniki, które wpływają korzystnie na rozwój maluszka. Łatwo przyswajalne i lekkostrawne białko, immunoglobuliny, które zapewniają odporność organizmu, enzymy, które z kolei biorą udział w trawieniu. Nie brakuje w nim także hormonów, które regulują pracę całego organizmu, a także wartościowych tłuszczów. Tłuszcze uczestniczą m.in. w budowaniu układu nerwowego dziecka. W „pakiecie” takiego posiłku są także węglowodany, w tym laktoza, która chroni organizm przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, i związki mineralne. Udowodniono, że pokarm mamy chroni dziecko przed takimi chorobami, jak cukrzyca czy zmora współczesnej cywilizacji – różne formy alergii. Wiadomo również, że karmienie pokarmem mamy przez minimum sześć pierwszych miesięcy życia może „obdarować” dziecko kilkoma dodatkowymi punktami IQ – chyba więc warto! Rozmawiała: Dominika Czapkowska

WARTO WIEDZIEĆ

ednak zanim ruszysz na zakupy, zastanów się, który model laktatora sprawdzi się najlepiej w twojej sytuacji. Jeżeli planujesz przez kolejne sześć miesięcy zostać ze swoim maluszkiem w domu i karmić go regularnie piersią, laktator ręczny może okazać się idealnym rozwiązaniem. Jeżeli jednak wiesz, że po porodzie szybko wrócisz do pracy, jednocześnie będziesz chciała cały czas karmić swoją pociechę pokarmem naturalnym, warto zastanowić się nad wyborem laktatora elektrycznego. Laktator ręczny Eksperci zalecają wybór laktatora ręcznego w przypadku, gdy u kobiety nie występują żadne problemy laktacyjne, a mama planuje pozostać z maleństwem przez pierwsze 6 miesięcy po porodzie. Laktator ręczny świetnie się sprawdzi, gdy kobieta regularnie karmi piersią, a ściąganie pokarmu ma być tylko doraźną formą wspomagania. To świetny sposób na zgromadzenie zapasów pokarmu „na wszelki wy-

padek” lub na czas wyjścia, gdy istnieje potrzeba pozostawienia maluszka pod opieką osób trzecich. Na rynku istnieje wiele wersji tego typu laktatorów. Od najprostszych odciągaczy z płynną regulacją siły ssania (Mini lactaset (base) – Medela) do bardziej rozbudowanych o dwóch trybach pracy (Harmony – Medela, Manual Breast Pump – Lansinoh). W przypadku tych drugich pierwszy tryb szybkiego i płytkiego ssania stymuluje wypływ pokarmu, a drugi odwzorowuje głębokie i wolne ssanie dziecka. Większość modeli laktatorów ręcznych ma możliwość rozbudowy do postaci elektrycznej.

www.lansinoh.pl

Tekst: mgr Józefa Woźniak, położna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA, międzynarodowy certyfikowany konsultant laktacyjny (IBCLC)

Duży czy mały, ręczny czy elektryczny? To pytania najczęściej zadawane przez przyszłe mamy. Laktator przyda się nie tylko po to, aby przechować mleko dla maluszka, ale także pomoże m.in. pobudzić produkcję pokarmu.

REKLAMA

Akcesoria dla kobiet w ciąży oraz wspomagające karmienie i pielęgnację maluszka Produkty znanych i docenianych na całym świecie marek

www.medela.pl

Laktator elektryczny Doskonale sprawdzi się między innymi u kobiet, u których pojawiła się potrzeba regularnego odciągania pokarmu przez dłuższy czas oraz u mam wcześniaków, gdy przez pewien okres istnieje konieczność separacji dziecka. Jest to również świetne rozwiązanie dla kobiet, które szybko chcą wrócić do aktywnego trybu życia, nie przerywając jednocześnie karmienia dziecka swoim pokarmem. Większości laktatorów tego typu można używać poprzez podłączenie do sieci, jak również za pomocą baterii, co sprawia, że można zabierać urządzenie ze sobą. Najprostsze modele laktatorów elektrycznych (np. Mini Electric – Medela) odwzorowują ssanie właściwe, czyli głębokie i wolne. Bardziej rozbudowane modele (Swing – Medela, Single Electric Breast Pump – Lansinoh) pracują w dwóch trybach: mają one dodatkowy tryb pracy pobudzający wypływ pokarmu. Mają także możliwość regulacji wytwarzanego podciśnienia. Laktatory o podwójnym systemie ściągania (Swing Maxi – Medela, 2in1 Electric Breast Pump – Lansinoh) będą idealną pomocą w przypadku, gdy do nakarmienia jest więcej niż jedno dziecko. Takie modele umożliwiają ściąganie pokarmu z obu piersi jednocześnie, dzięki czemu mama oszczędza czas. Najnowocześniejszy laktator osobisty (Freestyle – Medela), 2-fazowy z cyfrowym wyświetlaczem i pamięcią ustawień, umożliwia swobodne przechodzenie pomiędzy wcześniej wybranymi programami. Laktator ten można za pomocą specjalnego systemu przymocować do piersi w taki sposób, aby podczas odciągania pokarmu mama miała obie ręce wolne.

W PRO-FAMILII istnieje możliwość korzystania z laktatorów szpitalnych podczas pobytu na oddziale. Te modele odwzorowują naturalny rytm ssania dziecka, mają płynną regulację siły ssania, są też przystosowane do długiej, ciągłej pracy (Lactina, Symphony – Medela). Z kolei w Sklepie Medycznym „Pro-Familia” istnieje możliwość wypożyczenia wyżej wymienionych modeli laktatorów do użytku domowego. Taką opcję warto rozważyć zaraz po porodzie, w okresie, gdy u kobiety mogą występować duże wahania w produkcji pokarmu.

Sklep medyczny PRO-FAMILIA ul. Witolda 6B, 35-302 Rzeszów tel. 17 77 35 895, 606 987 772

www.sklep.pro-familia.pl Sklep prowadzi również wypożyczalnie laktatorów i wag niemowlęcych.

Artykuł sponsorowany

Żelazo to bardzo istotny minerał dla zdrowia każdego człowieka. Jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza kobiet, które w szczególności narażone są na jego niedobory.

eficyt żelaza może prowadzić do osłabienia, a nawet do anemii, dlatego nasza dieta powinna być zbilansowana i zawierać produkty, które są źródłem tego mikroelementu.

Funkcje żelaza Ten niepozorny i często niedoceniany pierwiastek uczestniczy w wielu procesach zachodzących w organizmie: • jako składnik czerwonego barwnika - hemoglobiny, pełni kluczową rolę w transporcie życiodajnego tlenu z płuc do tkanek • jego obecność w mioglobinie umożliwia magazynowanie i wykorzystywanie tlenu przez komórki tkanki mięśniowej. Może wydawać się to mało ważne, jednak mięśnie stanowią 40% ciała mężczyzn oraz około 35% ciała kobiet - są strukturalnym i funkcjonalnym elementem ruchu, bez którego utrzymanie prawidłowej postawy ciała byłoby niemożliwe • wchodzi w skład białek, enzymów: przyśpieszających reakcje fizjologiczne zachodzące w organizmie zawierających cząsteczkę hemu • uczestniczy w procesach odpornościowych poprzez wpływ na powstawanie kwasu podchlorawego, związku o właściwościach bakteriobójczych i przeciwwirusowych. To dla-

•

tego jego częsty niedobór u kobiet i małych dzieci sprzyja częstym zakażeniom różnymi czynnikami patogennymi odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, budując i utrzymując właściwe funkcjonowanie osłonek mielinowych, dzięki którym impulsy nerwowe przewodzone są szybciej. Niedobór żelaza we wczesnych okresach rozwoju dziecka może spowodować nawet opóźnienie w rozwoju psychomotorycznym, zaburzenia rozwoju umysłowego i procesów poznawczych. Stąd jego suplementacja w okresie ciąży i prawidłowa podaż w okresie niemowlęcym jest konieczna

Żelazo potrzebne jest nam już od urodzenia. W ustroju urodzonego noworodka znajduje się około 0,5 g żelaza, natomiast u osoby dorosłej wartość ta waha się od 3,8 do 4 g. Całkowita ilość pierwiastka w organizmie zależy m.in. od puli spożywanej w pożywieniu, stanu jego magazynów czy strat ustrojowych. Przeważającą jego część stanowi tzw. żelazo funkcjonalne zawarte we wcześniej wspomnianych: hemoglobinie, mioglobinie i enzymach oddechowych (ok. 75%). Żelazo zapasowe stanowi ok. 25% tego mikroelementu. Magazynami są rozpuszczalna ferrytyna i nierozpuszczalna hemosyderyna. Najmniejszą pulę żelaza w organizmie, około 0,5% stanowi frakcja transportowa w postaci transferryny - białka regulującego stężenie jonów żelaza w osoczu krwi i transportującego je do tkanek.

Przyswajaność żelaza Ustrój każdego człowieka dąży do wyregulowania bilansu żelaza, proces ten odbywa się w przewodzie pokarmowym, jest skomplikowany i precyzyjnie kontrolowany. Jelito cienkie jest najdłuższą częścią układu pokarmowego, która ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego. Żelazo jest przyswajane na całej jego długości, zwłaszcza w początkowej części. Podstawowym warunkiem do jego wchłonięcia musi być jego właściwy stan, tj. występowanie w postaci rozpuszczalnej i zredukowanej. Cały mechanizm wchłaniania odbywa się przy pomocy przenośników jonów żelaza. Problem w tym, że transportują one

także inne jony, m.in.: cynku, miedzi, wapnia, które są również niezbędne do właściwego funkcjonowania komórek i narządów. Powstają, zatem trudno wchłaniane związki, których nie można wykorzystać. Jednak istnieje rozwiązanie! Na rynku są już dostępne preparaty oparte na opatentowanym żelazie Ferrochel®, które nie reaguje z innymi substancjami odżywczymi, charakteryzuje się wysoką przyswajalnością, a co najważniejsze niespotykaną tolerancją ze strony przewodu pokarmowego. Podczas absorpcji żelaza z przewodu pokarmowego część dostaje się bezpośrednio do krwiobiegu, a resz-

ZALECANE DZIENNE SPOŻYCIE ŻELAZA Niemowlęta

Dzieci

Dziewczęta

Chłopcy

0,5 – 1 rok – 11mg

1-3 – 7 mg

10-12 – 10 mg

4-9 – 10 mg

13-18 – 15 mg

13-18 – 12 mg

Kobiety

Kobiety ciężarne

Mężczyźni

27 mg

19 i więcej lat – 10 mg

19-50 – 18 mg 51 i więcej lat 10mg

Normy żywienia człowieka. Instytut Żywności i Żywienia.

Skutki niedoboru żelaza • osłabienie, drażliwość, • apatia, anemia, • utrudniona koncentracja, uczucie duszności, zawroty głowy, • bladość cery, • wypadanie włosów, • przyspieszenie rytmu serca, • osłabienie odporności, • pogorszenie koordynacji ruchowej oraz wzrokowej.

ta łączy się natychmiast ze specyficznym białkiem i magazynowana jest w postaci wcześniej wspomnianej ferrytyny. Chelat aminokwasowy żelaza Albion® jest przyswajany praktycznie na całej długości jelita, albowiem w porównaniu do większości minerałów z rozpuszczalnych soli ma dużo lepszą stabilność. Prawidłowa podaż żelaza w diecie Odpowiednia podaż żelaza ważna jest już od najmłodszych lat życia. Niedobory żelaza u kobiet ciężarnych, w zależności od okresu ciąży, w którym się znajdują, mogą powodować różnorakie zaburzenia jej przebiegu, np.: poronienia, przedwczesne porody, zahamowanie wewnątrzmacicznego rozwoju płodu i wiele innych. Niektórzy uważają, że suplementacja żela-

zem w okresie ciąży zwiększa punktację noworodków w skali Apgar. Przyjmuje się, że kobieta w ciąży powinna przyjmować około 30 mg pierwiastka na dobę w diecie bądź w postaci suplementów diety. Niedobory żelaza mogą powodować wiele niekorzystnych skutków zdrowotnych. O dodatkowej suplementacji preparatami z żelazem powinny pomyśleć szczególnie kobiety w ciąży oraz osoby nieprzywiązujące większej wagi do diety, zwłaszcza że w tej chwili na rynku dostępne są suplementy wyróżniające się na tle innych. Cechuje je: duża biodostępność, lepsza tolerancja ze strony przewodu pokarmowego, wysoka skuteczność działania i przede wszystkim bezpieczeństwo stosowania. Warto zapytać o nie swojego farmaceutę w aptece.

Niedobory żelaza u kobiet ciężarnych, w zależności od okresu ciąży, w którym się znajdują, mogą powodować różnorakie zaburzenia jej przebiegu. 29

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Czym jest krew pępowinowa? Dlaczego nazywa się ją bezcennym darem? Czy warto ją pobrać? To tylko niektóre pytania, jakie zadają sobie przyszli rodzice przed decyzją o zbankowaniu krwi pępowinowej.

konano w 1994 r., pozyskując ją od siostry chorego. Drugie przeszczepienie (ale pierwsze wyłącznie krwi pępowinowej) miało miejsce w 2000 r., kiedy to komórki macierzyste krwi pępowinowej zostały wykorzystane do leczenia chłopca z ostrą białaczką szpikową. Bankiem rodzinnym, mającym największe doświadczenie w przekazywaniu zdeponowanej krwi do przeszczepień, jest Polski Bank Komórek Macierzystych. Dotychczas ponadtrzydziestokrotnie wykorzystano komórki macierzyste zdeponowane w PBKM.

Rozmowa z lek. med. Tomaszem Baranem z Polskiego Banku Komórek Macierzystych

Co to jest krew pępowinowa i dlaczego jest tak ważna? Komórki macierzyste to komórki o unikatowych zdolnościach do różnicowania się w inne. Oznacza to, że komórka macierzysta ma zdolność przekształcenia się w inną komórkę – np. płytkę krwi, komórkę mięśniową czy nerwową. Krew pępowinowa jest cennym źródłem komórek macierzystych. Warto pamiętać, że aby przeszczepić komórki macierzyste z krwi pępowinowej, wystarczy zgodność 4 na 6 antygenów tzw. zgodności tkankowej. Dla porównania: w przypadku innych źródeł np. szpiku, wymagana zgodność to 9 na 10 antygenów. Przeszczepienia komórek macierzystych mają zastosowanie przede wszystkim w hematologii i onkologii. Pełna lista chorób liczy ponad 70 pozycji. Są wśród nich: przewlekła białaczka szpikowa, chłoniak złośliwy czy mięsak prążkowany. Wciąż pojawiają się doniesienia o nowych zastosowaniach w medycynie regeneracyjnej. Dzięki dostępnym i wciąż rozwijanym technikom namnażania i różnicowania komórek macierzystych możliwości zastosowania tej krwi w przyszłości będą szersze. Czy krew pępowinową przeszczepia się w Polsce? W Polsce dotychczas przeszczepiono kilkadziesiąt porcji krwi pępowinowej. Większość to przeszczepienia u dzieci. Po raz pierwszy przeszczepienia krwi pępowinowej do-

Jak można zabezpieczyć krew pępowinową? Aby zabezpieczyć krew pępowinową podczas porodu, należy w 2. trymestrze ciąży podpisać umowę z bankiem rodzinnym. Określenie „rodzinny” oznacza, że przechowywana w nim krew pępowinowa jest do wyłącznej dyspozycji rodziny. Po podpisaniu umowy otrzymujemy zestaw pobraniowy, który zabieramy ze sobą do szpitala i wręczamy położnej. Sam zabieg pozyskania jest całkowicie bezpieczny dla mamy i dziecka – wykonuje go przeszkolona położna. Czym się kierować, wybierając bank rodzinny? Wybierając bank rodzinny, trzeba kierować się 4 prostymi zasadami. Po pierwsze, trzeba dokładnie przeczytać umowę z bankiem – to bardzo ważna decyzja, więc nie należy postępować pochopnie. Pamiętajmy, że nie należy podpisywać dokumentów, jeśli się nie rozumie zapisów w nich zawartych. Mamy prawo do jasnych odpowiedzi – dlatego ważne jest, aby bank posiadał infolinię czy zespół konsultantów, którzy wyjaśnią wszelkie wątpliwości. Po drugie, warto sprawdzić wiarygodność banku, którą potwierdzają certyfikaty jakości, np. ISO. Po trzecie, należy dokładnie policzyć całkowity koszt usługi, zwrócić uwagę na terminy płatności poszczególnych faktur. Po czwarte, warto wziąć pod uwagę doświadczenie banku, oczywiście im bogatsze, tym lepiej dla klientów. Polski Bank Komórek Macierzystych powstał w 2002 roku. Ma największe doświadczenie w Polsce w przekazywaniu zdeponowanej krwi do przeszczepień wśród banków rodzinnych. W ciągu 12 lat działania zyskał w Polsce zaufanie niemal 100 tysięcy rodziców (to blisko 70% wszystkich rodziców, którzy zdecydowali się na pozyskanie krwi pępowinowej swojego dziecka podczas porodu). Potwierdzeniem najwyższego standardu usług Banku są certyfikaty, m.in.: pozwolenie Ministerstwa Zdrowia oraz prestiżowa akredytacja AABB , którą PBKM posiada jako jedyny bank w Polsce i jeden z kilku w Europie.

Polski Bank Komórek Macierzystych jest partnerem Szpitala Specjalistycznego Pro-Familia. Interesuje Cię temat komórek macierzystych? Zapraszamy na stronę www.pbkm.pl

ZDROWIE

www.shutterstock.com

Czujesz zmęczenie, senność, łatwo łapiesz infekcje? Masz problemy ze skórą i trawieniem? Przyczyną może być zakwaszenie organizmu, na które cierpi ponad 80 procent Europejczyków. 32

w produktach zbożowych. Źródłem pierwiastków zasadotwórczych są głównie warzywa (za wyjątkiem grochu i soi – przewaga składników zakwaszających), owoce oraz mleko. Zakwaszony – tak czy nie? Najprostszym wskaźnikiem określającym działanie pokarmu na równowagę kwasowo-zasadową jest pH moczu wahające się w granicach 4,5–8,2. Wartość 4,5–6,99 to stan zakwaszenia, 7 to stan zobojętnienia, natomiast 7,1–8,2 to stan alkaliczny. Jeśli wyniki badań potwierdzają zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej, warto skonsultować się z dietetykiem, który dostosuje indywidualny program żywieniowy. Bardzo często już po upływie 4–6 tygodni zmiany diety możemy zobaczyć pozytywne efekty. Tekst: dr Barbara Piekło, dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

rganizm każdego człowieka dąży do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej. Jest to stan, w którym zachowany jest swoisty stosunek kationów i anionów w płynach ustrojowych, a w szczególności we krwi, co wpływa na odpowiednie pH i prawidłowy przebieg procesów życiowych. Optymalny zakres pH krwi dla większości procesów przemiany materii wynosi 7,35–7,45. Organizm, aby zachować prawidłową równowagę kwasowo-zasadową, prawidłowo musi korzystać z różnych mechanizmów regulujących, do których zaliczamy wiązanie jonów wodorowych przez układy buforowe, wydalanie nadmiaru dwutlenku węgla przez płuca, jak i oczyszczanie organizmu z nadmiaru zasad lub kwasów przez nerki. Za dużo kwasu! Organizm może się jednak zakwasić. Dzieje się tak w momencie, gdy nie jest w stanie wydalić lub zobojętnić kwasów. To zjawisko w medycynie nie jest żadną nowością, ale temat ten został spopularyzowany dopiero w ostatnim czasie. Jakie objawy mogą świadczyć o zakwaszeniu naszego organizmu? Jest ich niestety sporo, a do najważniejszych objawów kwasicy zalicza się: migrenę, depresję, senność, bóle stawów, wypadanie włosów, łamliwość paznokci, zgagę, trądzik, wzdęcia i zaparcia, infekcje, nadwagę lub niedowagę, nadpobudliwość, wzmożenie łaknienia, astmę, zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Skąd to się bierze? Naturalnym źródłem czynników kwasotwórczych i zasadotwórczych są składniki naszego codziennego jadłospisu. Do składników mineralnych działających na organizm zakwaszająco (kwasotwórczych) należą przede wszystkim: chlor, siarka, fosfor. Z kolei składnikami alkalizującymi (zasadotwórczymi) są głównie: wapń, sód, potas i magnez. W zależności od zawartości tych pierwiastków w produkcie, który ląduje na naszym talerzu, możemy określić jego potencjalną zdolność do zakwaszania lub alkalizowania organizmu. Niestety w większości produktów spożywczych, które są podstawą codziennej diety człowieka, przeważają pierwiastki kwasotwórcze. W znacznych ilościach znajdują się one w takich produktach, jak: mięso i jego przetwory, drób, ryby, jaja, a w mniejszym stopniu

Zacznij od podstaw Organizm naprawdę nie potrzebuje drastycznych kroków, aby powrócić do równowagi. Dzięki kilku prostym zasadom, które tak naprawdę wszyscy dobrze znamy, wspomożemy go w uzyskaniu prawidłowego stanu. 1. Głównym składnikiem energetycznym powinny być węglowodany złożone spożywane 3 razy dziennie (ciemne pieczywo, płatki owsiane, mąka razowa, kasza gryczana, kasza jaglana). 2. Bogatym źródłem białka jest mięso i jego przetwory, które należy spożywać nie częściej niż 3–4 razy w tygodniu, ryby 2 razy w tygodniu, a mleko i jego przetwory 3 razy dziennie. 3. Należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych (głównie tłuszczów zwierzęcych), a zwiększyć spożycie tłuszczów omega-3 i omega-6 – zapewniają one szybsze uczucie sytości. 4. Należy spożywać 4–5 razy dziennie warzywa i owoce. Są one bogatym źródłem witamin i składników mineralnych (zaleca się spożywanie 400 g warzyw i 300 g owoców). 5. Unikać żywności przetworzonej oraz półproduktów. Zawierają one duże ilości konserwantów, węglowodanów oraz tłuszczów nasyconych. 6. Sól ograniczyć do minimum! Pozostałe przyprawy stosować dowolnie według własnego smaku. 7. Batoniki, cukierki, czekolady zastępować owocami, świeżo wyciskanym sokiem z warzyw i owoców, suszonymi owocami. 8. Codziennie należy spożyć 2 l płynów (niesłodzonych!). 9. Unikać kolorowych napojów gazowanych. Zawierają sporo cukru i są źródłem pustych kalorii. 10. Wysypiać się – sen pozwala organizmowi odzyskać równowagę. Zbyt mała dawka snu prowadzi do osłabienia. 11. Należy ćwiczyć minimum 3 razy w tygodniu po 40–50 min. Produkty, które zakwaszają organizm: jaja, mięso, wędliny, ryby, mąka pszenna, biały ryż, tłuszcze, kakao, słodycze, słodkie napoje gazowane, kawa, czarna herbata, alkohol. Produkty odkwaszające organizm: kasza gryczana i jaglana, mleko i śmietana, warzywa (zwłaszcza: cukinia, szpinak, bakłażan, rzodkiew, buraki, brokuły, marchew, seler, pomidor) większość owoców (zwłaszcza: kiwi, arbuzy, ananas, banany, brzoskwinie, cytrusy, truskawki, maliny), migdały, suszone owoce (np. daktyle, figi, rodzynki).

ZDROWIE

Przyczyny choroby nie są do końca wyjaśnione. Jak wynika z najnowszych statystyk, aż połowa chorych zgłaszających się do lekarza z problemami ze strony przewodu pokarmowego cierpi na zespół jelita drażliwego. łykania, tzw. wrażenie kuli w gardle, jak i uczucie zmęczenia oraz zaburzenia urologiczne i ginekologiczne. Warunkiem rozpoznania choroby jest utrzymywanie się wyżej wymienionych objawów przez co najmniej trzy miesiące.

Rozmowa z lek. med. Antonim Piwowońskim, chirurgiem ogólnym ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

Pro Zdrowie: Jakie są najczęstsze objawy zespołu jelita drażliwego? lek. med. Antoni Piwowoński: O wystąpieniu zespołu jelita drażliwego możemy mówić wtedy, gdy lekarz pomimo wykonania wszelkich badań, począwszy od tych najprostszych, jak analizy laboratoryjne i USG, poprzez badania bardziej zaawansowane i specjalistyczne, jak kolonoskopia i tomografia komputerowa bądź też rezonans magnetyczny, nie znajduje żadnej organicznej przyczyny tych dolegliwości. Mówiąc najprościej, z wyników badań wynika, że pacjent jest zupełnie zdrowy, jednak dolegliwości występują, nierzadko są bardzo uciążliwe, a także są przyczyną niepokoju i frustracji. Do najczęstszych objawów choroby zaliczamy: ból brzucha, zaburzenia rytmu wypróżnień, biegunkę, zaparcia, wzdęcia. Niektórzy pacjenci skarżą się także na objawy ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego, takie jak: bóle w klatce piersiowej – pochodzenia niesercowego, zgaga, zaburzenia po-

PZ: Kto najczęściej choruje? A. P.: Tylko połowa chorych cierpiących na ZJD zgłasza się do lekarza. Tak donoszą opracowania naukowe na całym świecie, według różnych szacunków. Ze statystyk również wynika, że aż połowa chorych zgłaszających się do lekarza z problemami ze strony przewodu pokarmowego cierpi właśnie na zespół jelita drażliwego. Co ciekawe, kobiety chorują nawet dwa razy częściej niż mężczyźni. Są bardziej podatne na stres, który ma duży wpływ na rozwój choroby. Przyczyny choroby nie są do końca wyjaśnione. Jest to z pewnością jednostka chorobowa z grupy schorzeń psychosomatycznych, co oznacza, że na funkcjonowanie poszczególnych organów, układów i całego organizmu wpływają nasze stany emocjonalno-psychiczne. Przyjmuje się, że bezpośrednią przyczyną choroby mogą być urazy psychiczne, sytuacje konfliktowe prowadzące do stanów lękowych i depresyjnych oraz nadmierna pobudliwość układu autonomicznego. Nie bez znaczenia są też urazy i lęki z okresu dzieciństwa – przemoc fizyczna bądź molestowanie seksualne. Niestety, w dzisiejszych czasach, gdy jakość pożywienia jest jednakowa, czyli przesiąknięta wszechobecną chemią, wystąpienie takich dolegliwości może być spowodowane także wątpliwej jakości żywnością. PZ: Jakie są sposoby leczenia? A. P.: Dolegliwości są przewlekłe i mogą być dokuczliwe. Jednak można je złagodzić lub okresowo usunąć m.in. za pomocą diety, leków, a także psychoterapii. Najważniejsze jest odpowiednie rozpoznanie choroby i ustalenie przyczyn jej występowania. Jeżeli na zdrowie pacjenta ma wpływ stan psychoemocjonalny, skuteczna będzie psychoterapia i leki uspokajające. Jeżeli z kolei przyczyna choroby leży gdzie indziej, zaleca się analizę jakości pożywienia, sposobu odżywiania i zmianę diety. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

ZdrowiE

Szybkie tempo życia, nadgodziny w pracy, obowiązki w domu czy stres – to bardzo częste przyczyny problemów ze snem. Zauważalne jest również to, iż coraz więcej z nas nie potrafi odpoczywać. Skutki mogą okazać się bardzo poważne. Warto więc zadbać o zdrowy sen, by poprawić jakość swego życia. www.shutterstock.com

Regularny tryb życia, aktywność fizyczna, zdrowa dieta oraz troska o odpowiednią temperaturę w sypialni to podstawy zdrowego snu.

o, jak śpimy, przekłada się na wiele aspektów naszego funkcjonowania. Działa to również w drugą stronę: to, jak żyjemy, ma ogromny wpływ na przebieg naszego snu. Warto więc zatroszczyć się o to, by nasze życie i na jawie, i we śnie miało swój zdrowy rytm.

Nie ilość, a jakość Prowadzenie regularnego trybu życia jest mocnym fundamentem do tego, by nasz organizm zaczął sprawnie funkcjonować. Wstawanie o stałej porze dnia, niezależnie od tego, czy mamy dzień wolny od pracy czy nie, pozwoli naszemu organizmowi na zasypianie o stałych godzinach. Unikniemy wówczas problemów z zaśnięciem, ponieważ potrzeba snu będzie pojawiać się naturalnie.

Bardzo ważny jest ruch. Aktywność fizyczna jest wskazana przede wszystkim dla ludzi, których praca polega w głównej mierze na wysiłku umysłowym. Codzienne 30-minutowe ćwiczenia znacznie poprawią jakość snu. Nie bez znaczenia jest też miejsce, w którym zasypiamy. Wnętrze powinno być regularnie wietrzone, szczególnie bezpośrednio przed porą nocną, by panująca w nim temperatura oscylowała pomiędzy 18–21°C. Równie ważne jest wygodne łóżko i odpowiednio dobrany materac, który dostosuje się do wagi i kształtu ciała, pozwoli też na wygodny i spokojny sen przez całą noc. Należy pamiętać, by w sypialni nie wykonywać żadnych czynności związanych z pracą i dniem codziennym, a wszelkie sprzęty elektroniczne bezwzględnie wyłączać przed snem. Tekst: Katarzyna Kotecka

Wybierając materac, należy wziąć pod uwagę: wagę, wiek, wzrost, właściwości skóry oraz ewentualne schorzenia kręgosłupa. Osoby, które śpią na boku, powinny mieć tak ułożone ramiona i biodra, aby ich kręgosłup był linią prostą. U osób sypiających na plecach biodra winny się wcisnąć w materac, aby kręgosłup tworzył krzywą linię na kształt litery S. Trzeba zwrócić uwagę na twardość materaca. Jeśli leżąc na wznak, możemy bez problemu wsunąć dłoń pod odcinek lędźwiowy, jest on za twardy. Jeśli wsunięcie dłoni sprawia trudność, może być zbyt miękki. Ze względu na wzrost śpiącego materac musi być dłuższy z każdej strony o min. 10 cm. Materace dla osób z wadami postawy powinny dopasowywać się do sylwetki, mieć doskonałą elastyczność punktową. Najlepsze są lateksowe i wykonane z materiałów termoelastycznych, też niektóre kieszeniowe o dużej liczbie sprężyn na m2. Małgorzata Jankowska-Martynowicz, Fabryka Materaców HEVEA, www.heveamaterace.pl

BĄDŹ FIT

archiwum PRO-FAMILII

Kiedy zdołam się pozbyć zbędnych kilogramów? ‒ często pytają świeżo upieczone mamy. Zdaniem specjalistów o odchudzaniu po porodzie nie należy myśleć zbyt szybko. Ze zrzucaniem zbędnych kilogramów warto poczekać przynajmniej pół roku. Tyle czasu potrzebuje organizm kobiety aby odpowiednio się zregenerować po 9 miesiącach ciąży i trudach rozwiązania.

B.P.: Znajdziemy je w oliwie z oliwek, oleju lnianym, oleju z pestek dyni, tłustych rybach (dla mam wskazane jest spożywanie ryb o niskiej zawartości rtęci). Kolejna ważna sprawa to odpowiednie nawodnienie organizmu. To niezbędny warunek, by powstała odpowiednia ilość naturalnego pokarmu. Zaleca, się aby w okresie karmienia piersią spożywać ok. 3 litrów płynów dziennie. Na tę ilość składa się woda, zupy, soki owocowe lub warzywne – najlepiej przygotowywane w domu.

Rozmowa z dr Barbarą Piekło, dietetykiem ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

o ważne, tym bardziej gdy kobieta karmi piersią. Mleko mamy powinno mieć jak najwartościowszy skład. I choć myśl o odchudzaniu należy odłożyć na później, warto już od samego początku zadbać o swój jadłospis, aby w zdrowy i bezpieczny sposób wspomagać organizm w odzyskaniu właściwej wagi. Pro Zdrowie: W którym momencie po porodzie, kobieta może myśleć o odchudzaniu? Barbara Piekło: Z odchudzaniem nie należy się śpieszyć. Kobieta nie tylko potrzebuje czasu, aby organizm mógł się zregenerować po porodzie i 9 miesiącach ciąży, ale także musi zadbać o to, aby mleko, którym karmi swoje maluszka miało najwartościowszy skład. Warto pamiętać, że karmienie naturalne pomaga w utracie nadmiaru wagi. Karmienie dziecka piersią to dla organizmu kobiety wydatek energetyczny. Z tego względu karmiące mamy w naturalny sposób tracą ok. kilograma miesięcznie. Tak więc, decyzję o odchudzaniu warto podejmować dopiero wtedy, gdy nasza pociecha będzie miała sześć miesięcy życia. PZ: Choć z odchudzaniem warto poczekać, jak powinien wyglądać codzienny jadłospis kobiety po porodzie, by naturalnie wspomagał odzyskanie zgrabnej figury? B.P.: Talerz mamy powinien zawierać chude mięso, drób, ryby oraz jaja. Pokarmy te są źródłem pełnowartościowego białka oraz zawierają żelazo, magnez, cynk i witaminy z grupy B. Należy jeść też kolorowo, czyli do każdego dania dodawać zielono-żółte, pomarańczowo-czerwone dodatki warzywno-owocowe (sałata, cukinia, marchew, dynia, buraki, maliny, jabłka, porzeczki). Im więcej kolorów na talerzu, tym więcej witamin oraz składników mineralnych dostaje organizm. Głównym źródłem energii w diecie mamy karmiącej powinny być produkty zbożowe, np. pieczywo z mąki razowej, ryż brązowy, płatki owsiane, kasze. PZ: W codziennym menu nie może zabraknąć również zdrowych tłuszczów, czyli tzw. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Gdzie je znajdziemy?

PZ: Jakie błędy popełniamy najczęściej podczas procesu odchudzania? B.P.: Dobrze zbilansowana dieta to najlepszy sposób, by schudnąć. Taki proces trwa jednak kilka miesięcy i wymaga dyscypliny podczas zakupów i przygotowywania posiłków. Z tego powodu tak popularne są „diety cud”, które mają zapewnić piękną figurę w bardzo krótkim czasie. Ich stosowanie, zwłaszcza na własną rękę, jest najczęstszym błędem dietetycznym. Eliminując różne pokarmy w nieprzemyślany sposób, doprowadza się co prawda do bardzo szybkiego spadku wagi, ale jednocześnie spowalnia metabolizm, pozbawia się składników mineralnych i witamin. PZ: Osiągając wymarzoną wagę, wraca się do wcześniejszych nawyków żywieniowych, które w szybkim tempie dają efekt jo-jo, czyli stracone kilogramy odzyskuje się z nadwyżką. B.P.: Dokładnie. Takie huśtawki wagi prowadzą do powstania cukrzycy typu II, chorób układu krążenia, stłuszczenia wątroby, upośledzenia szlaku metabolicznego i gospodarki hormonalnej. I na pewno nie pomagają w odzyskaniu wymarzonej sylwetki. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Mama z rozpoczęciem odchudzania powinna poczekać do czasu, gdy dziecko ukończy szósty miesiąc życia.

Warto wiedzieć • Należy codziennie spożywać pięć posiłków, w odstępach 3-3,5-godzinnych. • Warto zachować umiar w spożyciu cukru i słodyczy. Lepiej unikać produktów przetworzonych i półproduktów. • Lepiej wybierać produkty o zmniejszonej ilości tłuszczu. • Pieczywo, makarony? Najlepsze będą wyprodukowane z mąki z pełnego przemiału. • Czytajmy etykiety i unikajmy produktów z glutaminianem sodu oraz syropem glukozo-fruktozowym. • Należy liczyć i kontrolować przekąski oraz wszystko to, co jemy pomiędzy posiłkami (np. słodzona herbata to już przekąska, a jedna łyżeczka cukru to 20 kcal). • Po godzinie 17 lepiej zrezygnować z tzw. cukrów prostych. Nawet w „zdrowej postaci” owoców. • Zanim sięgniesz po przekąskę wypij szklankę wody. • Nigdy nie oglądaj telewizji przy jedzeniu, ani nie podjadaj podczas jej oglądania.

BĄDŹ FIT

Grupa produktów

Dozwolone

Niedozwolone

Produkty zbożowe

bułki grahamki, pieczywo pełnoziarniste, pieczywo z mąki mieszanej, chleb z otrębami, pieczywo orkiszowe, kasza gryczana, kasza jęczmienna, kasza jaglana, płatki owsiane, zarodki pszenne, ryż i makaron

mocno słodzone, przetworzone płatki śniadaniowe (np. typu crunchy)

Warzywa

buraki, dynia, cukinia, marchew, bakłażan, pietruszka, brokuły, kalafior, sałata, pomidor, ogórki, kalarepa, papryka, rzodkiewka, ziemniaki, sałata

kapustne, rośliny strączkowe

Owoce

agrest, banan, maliny, porzeczki, arbuz, awokado, winogrona bez pestek, jabłko – starte na tarce, pieczone lub gotowane

wiśnie, czereśnie, cytrusy

Mleko i jego przetwory

mleko, jogurt naturalny, kefir, maślanka, ser twarogowy, ser żółty

sery pleśniowe, topione

Mięso i ryby

chude mięso (królik, kurczak, indyk, cielęcina, wołowina), chude ryby (dorsz, pstrąg, sola), tłuste ryby (łosoś, makrela)

tłuste mięso (wieprzowina), ryby (wędzone), mięso surowe

Tłuszcze

olej rzepakowy z pierwszego tłoczenia, olej lniany i oliwa z oliwek do sałatek, masło

smalec, margaryny

Desery

musy owocowe, galaretki, budynie, sorbety owocowe (np. brzoskwiniowy), biszkopty, dżemy, marmolady, miód, ciasto drożdżowe

czekolada, batoniki, słodycze zawierające tłuszcze, alkohol, pralinki, cukierki, ciasta z ciężkimi masami, ciasto francuskie, przetwory wysokosłodzone, słodziki lub produkty z ich dodatkiem (np. jogurty owocowe 0%)

Napoje

słaba herbata, bawarka, mleko, kawa zbożowa bez cukru, woda, soki domowe, koktajle mleczne (np. z bananem)

gazowane, kolorowe, mocna kawa, mocna herbata, alkohol

Przyprawy

wanilia, cynamon, bazylia, majeranek, tymianek, oregano, słodka papryka, gałka muszkatołowa, sól, pieprz

chilli, mieszanki przypraw typu „Kucharek”, kostki rosołowe (zawierają glutaminian sodu), chrzan

OILLAN Emulsja natłuszczająca do kąpieli dermatologicznej 400 ml Emulsja skutecznie oczyszcza podrażnioną, suchą oraz łuszczącą się skórę niemowląt, dzieci i dorosłych. Delikatna formuła nie zawiera mydła, ani SLES/SLS, dzięki czemu polecana jest również w przebiegu pielęgnacji schorzeń dermatologicznych (AZS, łuszczyca, „rybia łuska”). 28 zł*

EMOLIUM Emulsja do ciała 400 ml Dzięki starannie dobranemu i przebadanemu zestawowi substancji aktywnych skutecznie pielęgnuje skórę suchą, bardzo suchą, szorstką i popękaną: natłuszcza i nawilża naskórek, ogranicza przeznaskórkową utratę wody, odbudowuje płaszcz hydrolipidowy oraz zmiękcza i uelastycznia naskórek. 44 zł*

SAMBUCOL JUNIOR Syrop dla dzieci 6+ 120 ml Sambucol Junior to syrop dla dzieci powyżej 6 roku życia, wskazany do postępowania dietetycznego w stanach przedgrypowych, grypy i przeziębienia w celu wspomagania naturalnych funkcji układu immunologicznego. Zawarte w nim witamina C i cynk dodatkowo pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. 14,35 zł*

SAMBUCOL KIDS Syrop dla dzieci 3+ 120 ml Sambucol® KIDS to bezpieczny i skuteczny produkt do postępowania dietetycznego w stanach przedgrypowych, grypy, przeziębienia w celu wspomagania naturalnych funkcji układu immunologicznego. Zawiera aktywny składnik wyizolowany z owoców czarnego bzu, który wspomaga organizm w stanach zwiększonego ryzyka infekcji wirusowej. 22,90 zł*

EMOLIUM Emulsja do kąpieli 400 ml Emulsja do kąpieli Emolium to nowoczesny emolient polecany do kąpieli emoliencyjnych dla dzieci i dorosłych ze skórą bardzo suchą, podrażnioną i swędzącą. Dzięki bogatej i bezwodnej formule długotrwale odbudowuje płaszcz hydrolipidowy oraz pozostawia skórę odpowiednio natłuszczoną i odżywioną. Regeneruje skórę i eliminuje uczucie wysuszenia i swędzenia. 38,90 zł*

UNIMER BABY Sól fizjologiczna NaCl 0,9% 50 ampułek Sterylna sól fizjologiczna UNIMER BABY zalecana jest w codziennej pielęgnacji oczu, nosa i w leczeniu kataru u niemowląt oraz małych dzieci. Preparat jest neutralny dla organizmu i nie wywołuje podrażnień. 15,90 zł*

EMOLIUM Emulsja specjalna 200 ml Emulsja Specjalna Emolium to nowoczesny emolient przeznaczony do pielęgnacji bardzo suchej skóry, podrażnionej i swędzącej. Można stosować go do twarzy i do całego ciała. 23,99 zł*

*sugerowana cena producenta

STOMATOLOGIA

www.lullabeestudio.pl

To możliwe! Wymarzony uśmiech możemy uzyskać nawet podczas jednej wizyty w gabinecie stomatologicznym. Przy odpowiedniej pielęgnacji zębów, efekt może utrzymać się nawet przez 2–3 lata. 42

Konsultacja: Beata Lasek, higienistka ze Stomatologii PRO-FAMILIA

awyki żywieniowe, upływ czasu, palenie papierosów, przyjmowanie leków – to tylko niektóre czynniki, które negatywnie wpływają na biel naszych zębów. Korzystając z profesjonalnych zabiegów wybielających, piękny uśmiech możemy odzyskać nawet podczas jednej wizyty. Bezpiecznie, szybko i bezboleśnie. – Zabieg wybielania możemy przeprowadzić u każdego dorosłego pacjenta. Pod jednym warunkiem – jeżeli w jamie ustnej nie ma żadnych zmian chorobowych. Dlatego zanim przystąpimy do wybielania, konieczna jest konsultacja stomatologa, który oceni stan zdrowia zębów i dziąseł. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ nie wolno nakładać preparatów wybielających na ubytki próchnicze. Jeżeli chory ząb będzie miał kontakt z substancjami wybielającymi, może dojść nawet do zapalenia miazgi i potrzebne będzie leczenie kanałowe – wyjaśnia Beata Lasek, higienistka ze Stomatologii PRO-FAMILIA.

Z kamieniem warto walczyć! Przed zabiegiem wybielania higienistka wykona profesjonalne oczyszczenie zębów. Nierzadko już samo usunięcie kamienia i osadu wpływa pozytywnie na estetykę uśmiechu. – Jednym z najbardziej skutecznych zabiegów usuwania kamienia i osadu jest skaling, uzupełniany tzw. piaskowaniem. To bardzo dokładny zabieg, podczas którego każdy ząb czyszczony jest osobno i z każdej strony. Skutecznie usuwa kamień nawet z najgłębszych kieszonek wokół zęba. Z kolei zastosowanie piaskarki umożliwia usunięcie nawet najbardziej uporczywych osadów z powierzchni, które pozostają niedostępne dla innych narzędzi czyszczących – wylicza higienistka. Na powstawanie kamienia wpływa m.in. nasza codzienna dieta: słodkie napoje, picie dużej ilości kawy i herbaty oraz palenie papierosów. Nie bez znaczenia jest także higiena jamy ustnej. – Z kamieniem warto walczyć, a nawet trzeba! Redukcja bakterii ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu chorób przyzębia, m.in. groźnej paradontozy, która nieleczona może doprowadzić nawet do utraty zębów. A jak podają najświeższe badania, na paradontozę cierpi aż 7 na 10 Polaków – dodaje nasz ekspert. Profesjonalne zabiegi higieniczne mają istotne znaczenie dla zdrowia jamy ustnej, a co za tym idzie – pięknego uśmiechu. Dlatego kamień powinniśmy usuwać regularnie co 6–12 miesięcy. – Zabieg profesjonalnego oczyszczania zębów zakończony jest polerowaniem, wykonywanym za pomocą pasty polerującej i specjalnej gumki, która zbiera wszystkie osady i przebarwienia, pozostawiając czyste i dokładnie wygładzone powierzchnie zębów. Polerując w ten sposób zęby, jesteśmy w stanie usunąć nawet mikrogranulki bakterii, które – nieusunięte – mogą wpływać na szybsze odkładanie się kamienia na zębach w przyszłości. Tak przygotowane zęby są gotowe na wybielanie – tłumaczy higienistka.

materiały PRO-FAMILII

Profesjonalne zabiegi higieniczne mają istotne znaczenie dla zdrowia jamy ustnej, a co za tym idzie – pięknego uśmiechu. Dlatego kamień powinniśmy usuwać regularnie co 6–12 miesięcy.

STOMATOLOGIA Wybielanie w domu lub w gabinecie Zabieg wybielania możemy wykonać w domu lub w gabinecie. Wybielanie nie niszczy szkliwa i nie powoduje zwiększonej podatności na próchnicę. To całkowicie bezpieczny zabieg. – W gabinecie możemy skorzystać m.in. z jednowizytowej metody, polegającej na naświetlaniu specjalną lampą naszych zębów, na które wcześniej nakładamy preparat wybielający. Jest to specjalny żel. Efekt jest natychmiastowy. Wymarzony kolor uzyskujemy poprzez denaturację białka znajdującego się w strukturze szkliwa, preparatami utleniającymi, którymi są najczęściej nadtlenek mocznika lub karbamidu. Kolejnym skutecznym sposobem jest metoda nakładkowa. Polega na nakładaniu na noc na zęby nakładek, które wypełnione są specjalnym preparatem wybielającym, dobieranym w gabinecie. Pełny efekt wybielania uzyskamy po ok. 10–14 dniach – wylicza Pani Beata. – Warto pamiętać o tym, że wybielanie nie zadziała na plomby i uzupełnienia protetyczne. Jeśli są dopasowane kolorystycznie do obecnej barwy uzębienia, po wybieleniu będą wydawały się ciemniejsze. W takim wypadku warto wziąć pod uwagę konieczność wymiany plomb w strefie estetycznej uśmiechu – dodaje nasza specjalistka.

Kiedy nie wybielamy? Oprócz złego stanu uzębienia lekarze wyliczają kilka przeciwwskazań do zabiegu wybielania. Zalicza się do nich m.in. ciąża, karmienie piersią, alergia na składniki preparatów, a także wiek – zabieg można wykonać dopiero po zakończonym 16. roku życia. Z najnowszych badań wynika, że z wybielania powinni zrezygnować palacze. Badania dowodzą rakotwórczego związku nikotyny z preparatami utleniającymi, używanymi do wybielania. Biała dieta przez minimum 14 dni Efekt wybielania jest ściśle związany z naszą dietą, dlatego zaleca się, aby minimum przez okres dwóch tygodni od zabiegu zastosować tzw. białą dietę. Powinniśmy zrezygnować z kawy – także białej, herbaty, coca-coli, czerwonego wina, czerwonego barszczu. Warto zrezygnować także ze wszystkich „barwnych” produktów, owoców i warzyw, np. buraczków i jagód. Tekst: Dominika Czapkowska

Nie masz pomysłu na prezent? Spraw swoim bliskim radość z białego uśmiechu! W Stomatologii PROFAMILIA możesz wykupić specjalny voucher na pakiet wybielania dla bliskiej osoby. Zadzwoń i dowiedz się więcej – 17 773 57 57/ 58/ 59.

www.lullabeestudio.pl

Wszystko o ciąży i rodzicielstwie

Szukaj w kioskach lub zamów prenumeratę www.dobra-mama.pl /prenumerata

W najnowszym wydaniu DOBREJ MAMY znajdziesz wszystkie informacje, jakich potrzebują rodzice. Dowiesz się, co czuje rodzące się dziecko, jakie jedzenie najlepiej podawać maluchowi oraz co zrobić, by przygotować dom na przyjście bobasa. Poza tym wiele modnych inspiracji, trendów, nowinek dla mamy, taty i dziecka.

www.dobra-mama.pl

facebook.com/dobra.mama

MODA I URODA

Podczas sylwestrowej nocy i karnawałowych spotkań każda kobieta chce wyglądać pięknie. Podpowiadamy, co zrobić, aby przywrócić skórze zdrowy wygląd i cieszyć się gładką cerą przez długi czas.

schUTTERSTOCK.com

– Kwas hialuronowy jest substancją naturalną, która występuje w naszym organizmie. Jego ilość w skórze zmniejsza się wraz z upływem lat, co skutkuje jej stopniowym wiotczeniem. Zabieg jest najbardziej skuteczny przy wygładzeniu zmarszczek pojawiających się w dolnych częściach twarzy, a więc bruzd nosowo-wargowych, zmarszczek na policzkach i wokół ust – wylicza lekarz. – Kwas hialuronowy z sukcesem stosowany jest także w zabiegach korekty i modelowania kształtu ust – dodaje. Jak wygląda zabieg? Lekarz aplikuje środek cieniutką igłą i delikatnie wypełnia zmarszczki. Bezpośrednio po zabiegu może pojawić się niewielkie zaczerwienienie w miejscu wkłucia. Czasem pojawiają się małe krwiaczki, które znikają po upływie kilku dni. – Skóra po zabiegu jest gładsza, twarz bardziej pogodna. Efekt utrzymuje się nawet przez okres 12 miesięcy – przekonuje lekarz. Konsultacja: lek. med. Tomasz Lech, specjalista medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

ilka dni przed wielkim balem pomocne będą domowe zabiegi, które skutecznie wygładzą cerę i wpłyną na jej regenerację. – Na początku warto wykonać odpowiedni peeling skóry twarzy. Wygładzimy, odświeżymy ją i pozbędziemy się martwego naskórka. W aptece lub dobrych drogeriach dostępne są m.in. preparaty z zawartością kwasu migdałowego, który działa rozjaśniająco, a także pomaga w leczeniu trądziku – tłumaczy lekarz. Pomocne będą także maseczki typu peel-off. Mają działanie nie tylko ściągające, ale także oczyszczające i pobudzające krążenie. Dla osób z łojotokiem najlepsze będą te z zieloną glinką. W zaciszu własnej łazienki możemy wykonać również domową mezoterapię, która korzystnie wpłynie na krążenie i pobudzi naszą skórę do produkcji kolagenu i elastyny. – Zabieg domowej mezoterapii igłowej wykonamy za pomocą specjalnego dermarollera, którym zrobimy delikatny masaż twarzy. Dla wzmocnienia działania po masażu warto wklepać w skórę specjalne ampułki odżywcze, które kupimy m.in. w aptece – mówi nasz ekspert. Zabiegi zaplanuj wcześniej A na jakie profesjonalne zabiegi warto zdecydować się w gabinecie medycyny estetycznej? – Jeżeli chcemy radykalnie poprawić swój wygląd, profesjonalne zabiegi należy zaplanować z większym wyprzedzeniem. Najbezpieczniejszy będzie okres od miesiąca do dwóch. Pamiętajmy, że efekty wielu zabiegów będą widoczne dopiero po upływie tygodnia lub dwóch, a nierzadko ten czas się wydłuża – tłumaczy specjalista medycyny estetycznej. Skuteczne wygładzanie Trzy tygodnie lub miesiąc przed wielkim wyjściem warto zdecydować się na profesjonalne zabiegi, które pomogą wygładzić zmarszczki i korzystnie wpłyną na wygląd skóry. Jednym z nich jest zabieg z zastosowaniem kwasu hialuronowego.

Drobna korekta, duży efekt Z kolei w walce ze zmarszczkami mimicznymi skuteczny będzie zabieg z wykorzystaniem toksyny botulinowej, potocznie zwanej botoksem. – Wykorzystując toksynę botulinową, efektywnie wygładzimy zmarszczki, które sprawiają, że wyraz twarzy jest zbyt surowy lub smutny. Botoks najczęściej stosowany jest w korekcie zmarszczek na czole, tak by zlikwidować tzw. lwią zmarszczkę lub kurze łapki. Drobna korekta daje bardzo duży efekt. Twarz po zabiegu jest rozluźniona, wygląda na zrelaksowaną i wypoczętą, a skóra jest znacznie gładsza wyjaśnia Tomasz Lech. Efekt zabiegu utrzymuje się nawet do sześciu miesięcy. Jak działa botoks? Botulina wstrzyknięta pod skórę powoduje czasowe wyłączenie pracy mięśni. W związku z tym nie dochodzi do powtarzanego codzienną mimiką zaginania skóry twarzy, co daje skórze czas na regenerację i odzyskanie jędrności w miejscu, gdzie są widoczne zmarszczki. Po upływie kilku miesięcy stopniowo ruchy mięśni powracają, aż osiągną stan wyjściowy. – Działanie botuliny jest czasowe, po kilku miesiącach mięśnie wracają do wyjściowej siły skurczu. Wiele pacjentek obawia się, że po zakończeniu wstrzykiwania botoksu zmarszczki się nasilą. Wręcz przeciwnie. Będą one mniejsze, ponieważ skóra zdąży się zregenerować. Jeśli nie będziemy powtarzali podawania botuliny, skóra po pewnym czasie wróci na tor swojego normalnego starzenia i zmarszczki stopniowo będą się pogłębiały – wyjaśnia ekspert. Tekst: Dominika Czapkowska

Nawilżajmy skórę od środka 1. Każdego dnia pij odpowiednią ilość niegazowanej wody mineralnej. Pomoże ci ona pozbyć się toksyn z organizmu i nawilży skórę od środka. 2. Zadbaj o swoją dietę. Menu korzystne dla skóry powinno być bogate w beta-karoten, który jest niezastąpiony w walce z wolnymi rodnikami. Sięgajmy też po produkty bogate w witaminy A, D, E, K, rozpuszczalne w tłuszczach. Żelatyna powinna również zagościć na stałe w naszym menu. Jest źródłem aminokwasów siarkowych, które są budulcem dla keratyny. Ma korzystny wpływ na jakość włosów, skóry i paznokci. Regularnie sięgajmy także po ryby, które są bogatym źródłem antyoksydantów.

PSYCHOLOGIA

niska rozdzielczość

Przygnębienie, smutek, niska samoocena, brak radości z codziennych czynności, które do tej pory dawały nam frajdę – to tylko niektóre objawy depresji. Szacuje się, że z tą chorobą boryka się ponad 10 procent populacji. Co ciekawe, kobiety zapadają na nią nawet 2,5 razy częściej niż mężczyźni.

ie możesz się pozbyć napięcia i przygnębienia. Od dłuższego czasu nie potrafisz odnaleźć radości w codziennych czynnościach, które przynosiły ci zawsze frajdę i satysfakcję. Nie potrafisz się zmotywować, nocami nie śpisz, a w ciągu dnia czujesz zmęczenie, które wpływa na twoje samopoczucie i relacje z innymi. Nie radzisz sobie już tak dobrze ze stresem i problemami w pracy i codziennym życiu. Myślisz – to normalne, przecież w okresie zimowym wszyscy tak się czują.

Tekst: Magdalena Smoleń, psycholog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA

Depresja a przygnębienie Kluczową kwestią jest zrozumienie różnicy między zwykłym przygnębieniem a depresją, a także sposobów rozpoznania jej objawów. Każdy z nas boryka się od czasu do czasu z obniżeniem formy, które jest normalnym zjawiskiem. Zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Jednak jeżeli nasz stan przygnębienia utrzymuje się permanentnie przez dłuższy czas, nie możemy już tłumaczyć tego złą pogodą i zmianą aury. Istotne są także inne objawy, które mogą świadczyć o chorobie. Gdy gaśnie motywacja Z powodu złego samopoczucia i obniżonej energii możesz odczuwać narastające zniechęcenie lub obojętność. Może towarzyszyć ci uczucie rozdrażnienia i gorsza koncentracja.

Wkrótce może pojawić się także bezsenność, co z kolei zwiększy twoje zmęczenie i ospałość w ciągu dnia. Możesz gorzej radzić sobie z codziennymi problemami, a także w mniejszym stopniu tolerować pojawiające się stresowe sytuacje. Do grupy charakterystycznych objawów, które świadczą o chorobie, zalicza się m.in. obniżenie nastroju przez większą część dnia, brak radości z czynności, które do tej pory sprawiały satysfakcję, zmianę masy ciała bez widocznych zmian w diecie (chorzy przybierają na wadze lub chudną), spadek poczucia własnej wartości czy… myśli samobójcze. Przyczyny depresji Przyczyny depresji możemy podzielić na dwie grupy – biologiczne oraz takie, których źródło znajduje się w czynnikach

sytuacyjnych lub osobowościowych. Najczęstsze czynniki to: samotność, choroby o ciężkim przebiegu (choroba wieńcowa, cukrzyca, stan po udarze mózgu, choroba nowotworowa, niedoczynność tarczycy), a także szczególne okresy życia, np. czas po porodzie albo okres menopauzy. Przyczyną choroby może być także zawód miłosny, utrata pracy lub niska samoocena. Na depresję narażone są też osoby, które mają problemy w małżeństwie, długotrwałe kłopoty finansowe albo doświadczają przemocy fizycznej lub psychicznej. Depresja to choroba Nieleczona depresja powoduje utrwalenie się niektórych objawów, a nierzadko ukształtowanie tzw. osobowości depresyjnej. Ta choroba jest bardzo trudnym doświadczeniem, odbiera

PSYCHOLOGIA radość, uniemożliwia aktywne życie zawodowe oraz społeczne. Jednak największym zagrożeniem jest podjęta skuteczna próba samobójcza. Dlatego tak ważne jest leczenie choroby. Nie obawiaj się wizyty u lekarza. Depresja jest chorobą, którą skutecznie możesz leczyć. Obecnie leczenie opiera się na dwóch formach. Jest to zarówno terapia farmakologiczna, jak i psychoterapia. Leki przeciwdepresyjne stosowane są z powodzeniem u większości chorych, a ich działanie widoczne jest już po 4–6 tygodniach. Cała terapia trwa przez okres 6–9 miesięcy, w zależności od zaleceń indywidualnych. Drażliwość, płaczliwość, frustracja Warto pamiętać jednak o tym, że nie każda depresja jest chorobą psychiczną. Aby można było stwierdzić depresję, wymienione wyżej cechy muszą osiągnąć natężenie istotne klinicznie. Depresję zawsze rozpoznaje lekarz, który bierze pod uwagę całokształt stanu psychicznego. Najczęściej zauważane i wymieniane przez chorych objawy to:

► nastrój smutku, żalu, obojętności, poczucie zmęczenia, utra-

ty energii (nic mi się nie chce, nie mogę ukończyć zaczętej czynności), ► izolowanie się od otoczenia, porzucenie zwykłych kontaktów, ► brak zainteresowania tym, co zawsze pociągało, a także ważnymi obowiązkami, ► drażliwość, wpadanie w gniew, płaczliwość, frustracja, ciągłe niezadowolenie, ► objawy fizyczne: bóle głowy, wzrost lub brak apetytu i wzrost lub spadek wagi, spadek libido, ► zaburzenia snu, ► w sferze myślenia: poczucie winy – przypominanie sobie dawnych błędów, złych wyborów życiowych, poczucie małej wartości, bezwartościowości własnego życia, brak nadziei, myśli samobójcze, ► pogorszenie funkcji poznawczych – niezdolność do skupienia uwagi, wytrwania przy czynnościach wymagających wysiłku intelektualnego.

Nie obawiaj się wizyty u lekarza. Depresja jest chorobą, którą skutecznie można leczyć.

Poniżej znajdziesz test, który pomoże ci rozpoznać symptomy depresji. Pamiętaj jednak, że wyniki testu nie są diagnozą. Jest to tylko narzędzie pomocnicze, które nie zastąpi badania lekarskiego. Ocena powinna dotyczyć samopoczucia w wybranym okresie czasu: ostatniej doby, ostatniego tygodnia lub ostatniego miesiąca (należy przy udzielaniu odpowiedzi stosować jednakową miarę czasu). Na wypełnienie testu powinno poświęcić się ok. 10 min.

1 0 Nie jestem smutna ani przygnębiona. 1 Odczuwam często smutek, przygnębienie. 2 Przeżywam stale smutek, przygnębienie i nie mogę się uwolnić od tych przeżyć. 3 Jestem stale tak smutna i nieszczęśliwa, że jest to nie do wytrzymania.

2 0 Nie przejmuję się zbytnio przyszłością. 1 Często martwię się o przyszłość. 2 Obawiam się, że w przyszłości nic dobrego mnie nie czeka. 3 Czuję, że przyszłość będzie beznadziejna i nic tego nie zmieni.

3 0 Sądzę, że nie popełniłam większych zaniedbań. 1 Sądzę, że czynię więcej zaniedbań niż inni. 2 Kiedy spoglądam na to, co robiłam, widzę mnóstwo błędów i zaniedbań. 3 Jestem zupełnie niewydolna i wszystko robię źle.

4 0 To, co robię, sprawia mi przyjemność. 1 Nie cieszy mnie to, co robię. 2 Nic mi nie daje teraz prawdziwego zadowolenia. 3 Nie potrafię przeżywać zadowolenia i przyjemności, wszystko mnie nuży.

5 0 Nie czuję się winna wobec siebie ani wobec innych. 1 Dość często miewam wyrzuty sumienia. 2 Często czuję, że zawiniłam. 3 Stale czuję się winna.

6 0 Sądzę, że nie zasługuję na karę. 1 Sądzę, że zasługuję na karę. 2 Spodziewam się ukarania. 3 Wiem, że jestem karana.

7 0 Jestem z siebie zadowolona. 1 Nie jestem z siebie zadowolona. 2 Czuję do siebie niechęć. 3 Nienawidzę siebie.

8 0 Nie czuję się gorsza od innych ludzi. 1 Zarzucam sobie, że jestem nieudolna i popełniam błędy. 2 Stale potępiam się za popełnione błędy. 3 Winię siebie za wszystko zło, które istnieje.

15 0 Sypiam dobrze, jak zwykle. 1 Sypiam gorzej niż dawniej. 2 Rano budzę się 1–2 godziny za wcześnie i trudno mi zasnąć. 3 Budzę się kilka godzin za wcześnie i nie mogę usnąć.

16 0 Nie męczę się bardziej niż dawniej. 1 Męczę się znacznie łatwiej niż poprzednio. 2 Męczę się wszystkim, co robię. 3 Jestem zbyt zmęczona, aby cokolwiek robić.

0 Nie myślę o odebraniu sobie życia. 1 Myślę o samobójstwie, ale nie mogłabym tego dokonać. 2 Pragnę odebrać sobie życie. 3 Popełnię samobójstwo, gdy będzie odpowiednia sposobność.

0 Mam apetyt nie gorszy niż dawniej. 1 Mam trochę gorszy apetyt. 2 Apetyt mam wyraźnie gorszy. 3 Nie mam w ogóle apetytu.

0 Nie płaczę częściej niż zwykle. 1 Płaczę częściej niż dawniej. 2 Ciągle chce mi się płakać. 3 Chciałabym płakać, ale nie jestem w stanie.

0 Nie tracę na wadze ciała (w ostatnim miesiącu). 1 Straciłam na wadze ciała nie więcej niż 2 kg. 2 Straciłam na wadze ciała nie więcej niż 4 kg. 3 Straciłam na wadze ciała nie więcej niż 6 kg.

0 Nie jestem bardziej podenerwowana niż dawniej. 1 Jestem bardziej nerwowa i przykra niż dawniej. 2 Jestem stale zdenerwowana lub rozdrażniona. 3 Wszystko, co dawniej mnie drażniło, stało się obojętne.

0 Nie martwię się o swoje zdrowie bardziej niż zawsze. 1 Martwię się swoimi dolegliwościami, mam rozstrój żołądka, zaparcia, bóle. 2 Stan mojego zdrowia bardzo mnie martwi, często o tym myślę. 3 Tak bardzo się martwię o swoje zdrowie, że nie mogę o niczym innym myśleć.

12 0 Ludzie interesują mnie jak dawniej. 1 Interesuję się ludźmi mniej niż dawniej. 2 Utraciłam większość zainteresowań innymi ludźmi. 3 Utraciłam wszelkie zainteresowanie innymi ludźmi.

13 0 Decyzje podejmuję tak łatwo jak dawniej. 1 Częściej niż kiedyś odwlekam podjęcie decyzji. 2 Mam duże trudności z podjęciem decyzji. 3 Nie jestem w stanie podjąć żadnych decyzji.

14 0 Mogę pracować jak dawniej. 1 Z trudem rozpoczynam każdą czynność. 2 Z wielkim wysiłkiem zmuszam się do zrobienia czegokolwiek. 3 Nie jestem w stanie nic zrobić.

20 0 Sądzę, że wyglądam gorzej niż dawniej. 1 Martwię się tym, że wyglądam staro i nieatrakcyjnie. 2 Czuję, że wyglądam coraz gorzej. 3 Jestem przekonana, że wyglądam okropnie i odpychająco.

21 0 Moje zainteresowania seksualne nie uległy zmianom. 1 Jestem mniej zainteresowana sprawami płci (seksu). 2 Problemy płciowe wyraźnie mniej mnie interesują. 3 Utraciłam wszelkie zainteresowanie sprawami seksu. Interpretacja wyników: 0–11 pkt – brak zaburzeń depresyjnych 12–26 pkt – łagodna depresja 27–49 pkt – umiarkowana - ciężka depresja 50–63 pkt – bardzo ciężka depresja

MĘSKA RZECZ

Jesteś tatą, a być może niedługo nim zostaniesz? Zastanawiasz się z mamą swojego malucha, jak podzielić obowiązki, a równocześnie nie zaniedbać pracy zawodowej? Urlop ojcowski To uprawnienie przynależne wyłącznie tacie, ale co istotne, nie tylko ojcu biologicznemu – mężowi matki dziecka, ale także temu, który nie pozostaje w związku małżeńskim z matką swojego dziecka, jak również ojcu przysposabiającemu dziecko. Wymiar tego urlopu wynosi 2 tygodnie i obejmuje również dni ustawowo wolne od pracy. Świeżo upieczony tata może z niego skorzystać w dowolnym terminie, jednak nie później niż do 12 miesięcy od dnia urodzin dziecka. Z kolei tata przysposabiający nie później niż 12 miesięcy od prawomocnego orzeczenia sądu orzekającego o fakcie przysposobienia, z zastrzeżeniem w tym przypadku, iż przysposabiane dziecko nie może mieć więcej niż 7 lat. Urlop ten przysługuje niezależnie od tego, czy mama dziecka równolegle przebywa na urlopie macierzyńskim adw. Marta Bartoń z Kancelarii Adwokackiej „Kancelaria 24”, specjalista z zakresu prawa pracy i prawa rodzinnego

tóż, drogi tato, masz szereg uprawnień, które pozwolą ci aktywnie uczestniczyć w życiu swojej pociechy, a równocześnie nie rezygnować z życia zawodowego. Korzystając z uprawnień, które ci przysługują, możesz spędzić nieprzerwanie z dzieckiem łącznie 36 tygodni, a więc w sumie okres 9 miesięcy. Urlop okolicznościowy Pierwszym uprawnieniem świeżo upieczonego taty jest tzw. urlop okolicznościowy z okazji urodzenia się dziecka. Z tej okazji pracodawca ma obowiązek dać dwa wolne dni swojemu pracownikowi, z zachowaniem pełnego prawa do wynagrodzenia. Co ważne, pracodawca nie może odmówić udzielenia tego urlopu, a sam czas, w jakim można go wykorzystać, jest nieokreślony. Tak więc nie trzeba brać go tuż po narodzinach dziecka. Warto przeznaczyć ten urlop na załatwienie formalności, które wiążą się z pojawieniem nowego członka rodziny na świecie, np. na zarejestrowanie go w Urzędzie Stanu Cywilnego.

Urlop macierzyński dla taty? TAK! Jeżeli mama dziecka wykorzystała co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, tata malucha, na swój pisemny wniosek, może uzyskać od pracodawcy dodatkowy urlop ojcowski. Urlop ten może zostać udzielony w części niewykorzystanej przez matkę dziecka. Przykładowo, świeżo upieczona mama przebywała 16 tygodni na urlopie macierzyńskim, więc z przysługujących jej 20 tygodni (lub 31 w przypadku urodzenia dwojga dzieci) ojciec dziecka może wykorzystać pozostałe 4 tygodnie. Warunkiem jest, aby mama poinformowała swojego pracodawcę o powrocie do pracy na 7 dni przed tym faktem i dołączyła zaświadczenie z zakładu pracy ojca swojego dziecka, iż ten wykorzysta pozostałą część urlopu od danego dnia. Co więcej, po wykorzystaniu owego urlopu tata dziecka może wziąć dodatkowy urlop macierzyński w pełnym wymiarze, a więc 6 tygodni (lub 8, jeżeli urodziło się dwoje dzieci), a po nim urlop rodzicielski w wymiarze kolejnych 26 tygodni. Reasumując, tata z dzieckiem może spędzić łącznie nieprzerwanie 36 tygodni, a więc okres 9 miesięcy, nie licząc uprzednio wspomnianego dwutygodniowego urlopu ojcowskiego niezależnego od powyższych. Co ważne, o ile urlopem macierzyńskim rodzice muszą się zamieniać, o tyle rodzicielski

www.lullabeestudio.pl

mogą spędzić wspólnie. W jaki sposób? Wystarczy podzielić wspomniany urlop, by móc przebywać razem przez 13 tygodni. Zasiłek macierzyński... dla taty Tata, przebywając z pociechą na urlopie macierzyńskim, ma również prawo do zasiłku macierzyńskiego. Gdy upłynie minimalny okres 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, jaki musi wykorzystać mama, i tym razem tata przejdzie na ten urlop, (i ewentualnie na dodatkowy urlop macierzyński i rodzicielski), przez cały okres może pobierać świadczenia. Są one w wymiarze 80% wynagrodzenia przez cały okres lub 100% w czasie podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a 60% w okresie trwania urlopu rodzicielskiego w zależności od tego, jakiego wyboru dokonała matka dziecka. Co ważne, na podjęcie decyzji świeżo upieczona mama ma 14 dni od dnia urodzenia dziecka. Urlop wychowawczy Również ojcowie mogą przejść na urlopy wychowawcze. Maksymalny czas ich trwania to 36 miesięcy. Jedyny warunek wzięcia takiego urlopu to posiadanie co najmniej 6-miesięcznego stażu zatrudnienia, nawet u kilku pracodawców łącznie. Urlop wychowawczy przysługuje na dziecko do 5. roku życia i, co ważne, w czasie jego trwania można podjąć dodatkową

pracę zarobkową lub prowadzić działalność (jeżeli tata jest w stanie pogodzić opiekę nad dzieckiem z pracą). Można też skorzystać z uprawnienia, jakie daje Kodeks pracy od roku 2010, a mianowicie złożyć do pracodawcy wniosek, iż zamiast korzystać z urlopu wychowawczego, chce się pracować przez okres, w jakim on przysługuje, w wymiarze mniejszym niż pełen etat, np. 3/4 etatu. Nigdy jednak przy korzystaniu z tego rozwiązania wymiar pracy nie może być niższy niż 1/2 etatu. Pełna ochrona – pamiętaj! Świeżo upieczony tata podlega pełnej ochronie przed zwolnieniem w zakresie, w jakim korzysta z przysługujących mu poszczególnych uprawnień. Wyjątkami są: upadłość, likwidacja firmy lub sytuacje, kiedy zachodzą przesłanki uzasadniające zwolnienie pracownika z jego winy. W okresie, w jakim tata złożył wniosek o urlop wychowawczy, a go zakończył, nie może być zwolniony. Podobnie tata ma pełną ochronę przed zwolnieniem podczas przebywania np. na urlopie rodzicielskim. Masz pytania do adwokata? Zastanawiasz się, jakie prawa ci przysługują? Napisz: prawnik@pro-familia.pl Na łamach kolejnych numerów magazynu „PRO ZDROWIE” będziemy udzielać rad i odpowiedzi na wasze pytania.

KULINARIA

Przepisy przygotował Marek Barszczowski, szef kuchni Cafe & Restaurant PRO-FAMILIA

Czy istnieje zapach piękniejszy niż ten, który otacza nas w wigilijny wieczór? Aromat świeżo pieczonego chleba, zapach świątecznych ryb, kapusty i grzybów, który czujemy już od progu. Dziesiątki zapachów, które każdego roku, w ten magiczny wieczór łączą się w jedno – radosną i pełną miłości atmosferę.

Chleb z płatkami owsianymi

2 szklanki płatków owsianych 100 g drożdży 1 l mleka 1 łyżeczka cukru 1 łyżeczka soli 1 kg mąki pszennej (najlepiej typ 450) 0,5 łyżeczki kminku

Przygotowanie: Do miski wsypujemy dwie szklanki płatków owsianych, zalewamy je letnim mlekiem i rozpuszczamy w nim 100 g drożdży i łyżeczkę cukru. Odstawiamy na godzinę. Po godzinie wsypujemy mąkę, sól, kminek i wyrabiamy ciasto. Odstawiamy do wyrośnięcia na ok. 20 minut. Po tym czasie ciasto przekładamy do foremek, wstawiamy do zimnego piekarnika, nastawiamy temperaturę na 180 stopni i pieczemy od 45 do 60 minut.

archiwum Pro-FamiliI

Konfitura z suszonych śliwek: 0,5 szklanki czerwonego wina 100 g suszonych śliwek 2 łyżki masła sól, pieprz, cukier Jeżeli wybierzemy inną rybę, np. karpia, ilość nadzienia należy odpowiednio zwiększyć.

archiwum Pro-FamiliI

Pstrąg faszerowany kaszą jaglaną i suszonymi grzybami Składniki na 2 porcje:

2 pstrągi 1 cytryna lub limonka 2 łyżki masła 2 gałązki natki pietruszki, sól, pieprz

Farsz z kaszy jaglanej i suszonych grzybów:

0,5 szklanki suszonych podgrzybków lub borowików 100 g kaszy jaglanej 2 łyżki masła 1 nieduża cebula pokrojona w kosteczkę 2 ząbki czosnku drobno posiekane 4 gałązki natki pietruszki 2 łyżki tartego parmezanu (opcjonalnie)

Przygotowanie: Farsz: Grzyby wkładamy do miseczki, zalewamy zimną wodą i moczymy przez minimum dwie godziny, a później gotujemy. Kaszę jaglaną gotujemy zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Na patelni rozgrzewamy dwie łyżki masła, na małym ogniu szklimy cebulę i czosnek, dodajemy odsączone i pokrojone na mniejsze kawałki grzyby. Doprawiamy solą i świeżo zmielonym pieprzem. Smażymy na małym ogniu, nie rumieniąc, przez około pięć minut. Ugotowaną kaszę jaglaną wkładamy do miseczki, dodając usmażone grzyby, posiekane listki z 4 gałązek natki pietruszki i parmezan. Farsz mieszamy, ewentualnie doprawiamy jeszcze solą i świeżo zmielonym pieprzem. Piekarnik nagrzewamy do 200 stopni. Naczynie lub naczynia żaroodporne smarujemy oliwą lub masłem. Rozcinamy brzuchy ryb, łyżeczką wyciągamy wnętrzności i skrzela, a następnie dokładnie opłukujemy. Ryby skrapiamy sokiem z połowy cytryny lub limonki, oprószamy solą i pieprzem, a następnie faszerujemy. Ryby układamy w naczyniu lub naczyniach żaroodpornych. Na wierzchu kładziemy wiórki z 2 łyżek masła, a obok ryby drugą połowę cytryny lub limonki (przekrojoną jeszcze na pół) oraz posypujemy natką pietruszki z 2 gałązek. Pieczemy przez 15–20 minut. Gdy ryba się zrumieni, zmniejszamy temperaturę do 180 stopni. Suszone śliwki gotujemy w czerwonym winie przez ok. 15 minut, a pod koniec gotowania dodajemy 2 łyżki masła. Całość miksujemy, doprawiając solą, pieprzem i cukrem.

Zupa z karpia z grzybami i dzikim ryżem, fasolką szparagową i marchewką

1 karp (1–1,5 kg) 3 średnie marchwie 4 białe cebule 2 korzenie pietruszki 1 średni seler 1 ząbek czosnku 10 g suszonych borowików 100 g dzikiego ryżu 100 g fasolki szparagowej sól, pieprz

Przygotowanie: Wypatroszonego karpia myjemy i osuszamy, a następnie filetujemy. Z filetów zdejmujemy skórę, a pozostałe ości wyjmujemy pincetą lub małym nożykiem. Filety kroimy w kostkę o wielkości ok. 2 cm, doprawiamy solą, pieprzem i odstawiamy do lodówki. Z resztek po filetowaniu robimy wywar w garnku o pojemności ok. 6 litrów (trzeba oczyścić karpia z oczu i skrzeli, by wywar nie był mętny i gorzki). Do wywaru dodajemy warzywa: marchewkę, pietruszkę, seler oraz suszone grzyby. Na ogniu przypalamy obraną cebulę i dorzucamy do wywaru. Gotujemy całość przez 2–3 godziny na wolnym ogniu, a następnie przecedzamy przez sito i gazę. Doprawiamy solą i pieprzem. Pokrojone filety z karpia dodajemy do wrzącej zupy i gotujemy przez ok. 2–3 minuty. Na koniec dodajemy fasolkę szparagową. Dziki ryż gotujemy w osobnym rondlu, aż wystarczająco zmięknie.

archiwum Pro-FamiliI

PODRÓŻE

Bieguny zdobywa się głową

Rozmowa z Markiem Kamińskim, podróżnikiem, polarnikiem, odkrywcą. Pierwszym i jedynym człowiekiem na świecie, który zdobył oba bieguny Ziemi w ciągu jednego roku, bez pomocy z zewnątrz.

nie nogami O

d wielu lat udowadnia, że człowiek jest w stanie osiągnąć wszystko i pokonać nawet największe bariery. Jeżeli tylko mocno tego pragnie i nie podda się w drodze do osiągnięcia celu. Marek Kamiński – nazywany człowiekiem dwóch biegunów, pokazuje i uczy, że warto podążać za swoimi marzeniami. Niedawno do księgarni trafiła jego najnowsza książka - „Odkryj, że biegun nosisz w sobie”.

Pro Zdrowie: W wieku ośmiu lat odbył pan samodzielną podróż pociągiem, bez rodziców, na trasie Gdańsk – Łódź, z kolei jako piętnastolatek samotnie popłynął pan statkiem do Afryki. Kiedy pojawiły się pierwsze marzenia o dalekiej podróży? Marek Kamiński: Moje marzenia miały początek w książkach. Były moją największą inspiracją. Gdy miałem 5 lat, złamałem rękę. Wypadek okazał się poważny. Spędziłem dużo czasu, lecząc się w sanatorium. Oparcie znalazłem w powieściach Verne’a, Shackletona czy Amundsena. Książki i przy-

gody, które dzięki nim odnajdywałem, były moją największą otuchą. Zacząłem marzyć o dalekich krainach i podróżach. PZ: Ile kilometrów przeszedł pan w życiu podczas swoich podróży? M. K.: Ponad 20 tysięcy kilometrów. PZ: Co takiego odnajduje pan w śniegu, lodzie, tych niedostępnych dla ludzi miejscach, że to właśnie one stają się celem pańskich podróży? M. K.: Myślę, że w tym wszystkim chodzi o chęć odkrywania świata, który jest niezwykły, piękny. Będąc na biegunach, poczułem tę pierwotną siłę, zaklętą prawdę. Myślę, że Arktyka czy Antarktyda to bardzo czyste, jasne miejsca. Ciągnie mnie tam również z innego powodu. Będąc tam, mam okazję poznania siebie, swoich możliwości, charakteru. Wielokrotnie przekonałem się o tym, że bieguny zdobywa się głową, nie nogami.

PODRÓŻE

PZ: Najważniejsza dla pana wyprawa? M. K.: Najważniejszą i jednocześnie najtrudniejszą podróżą mojego życia było zdobycie w 2004 roku obu biegunów z 15-letnim niepełnosprawnym Jaśkiem Melą. Cała wyprawa odbyła się w ekstremalnych warunkach. Spoczęła na mnie ogromna odpowiedzialność za drugiego człowieka. Przygotowywaliśmy się do tej podróży ponad dwa lata. Jasiek zrobił coś wielkiego: otworzył szeroko drzwi i dał nadzieję, nie tylko niepełnosprawnym. Najważniejsze było dla nas również to, że podczas zdobycia bieguna południowego udało nam się zebrać ponad 700 tys. złotych, za które został sfinansowany zakup protez dla 67 osób. PZ: Jak radzi sobie pan ze strachem i niebezpieczeństwem, które przecież są nieodłącznym elementem tego typu podróży? M. K.: Na biegunie północnym złamał się pode mną lód i wpadłem w głęboką przepaść. Byłem przywiązany do sanek, które ważyły blisko 200 kilogramów. Gdyby sanki również wpadły w przepaść, pociągnęłyby mnie za sobą w przerębel na głębokość ok. 2 tys. kilometrów. To był dla mnie trudny moment. Jednak cieszy mnie fakt, że człowiek nawet w najtrudniejszych sytuacjach może sobie poradzić i potrafi przetrwać

w ekstremalnych warunkach. Najważniejsze jest to, aby żyć w zgodzie z naturą, czuć przed nią respekt i nie lekceważyć niebezpieczeństwa. PZ: Jak wygląda nasze życie z tak dalekiej perspektywy? M. K.: Często ludzie pytają mnie, jak sobie radzę z samotnością podczas moich podróży. Paradoksalnie uważam, że ludzie żyjący w miastach takich jak Warszawa, Tokio czy Nowy Jork są bardziej samotni niż ja na biegunie. W dużych miastach ludzie nierzadko zapominają o sobie, swoich marzeniach i życiowych celach. Pomimo tego, że każdego dnia mijają dziesiątki osób, czują się samotni, nie mając relacji ze światem, z innymi ludźmi. Żyjąc w mieście, jesteśmy zagłuszeni przez całą cywilizację wokół, zapominając często o tym, co jest najważniejsze. PZ: Pewnie ma już pan plan na koleją wyprawę. M. K.: Teraz mój czas to odpoczynek. Planuję pisać książki, poznawać nowe języki i spotykać się z ludźmi. A także spędzać jak najwięcej czasu z moją rodziną. Kolejne dalekie wyprawy… kto wie. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Ludzie często pytają mnie, jak radzę sobie z samotnością podczas moich podróży. Paradoksalnie uważam, że ludzie żyjący w miastach takich jak Warszawa, Tokio czy Nowy York są bardziej samotni niż ja na biegunie.

Marek Kamiński (urodzony w 1964 roku w Gdańsku) – polski polarnik i podróżnik. Pierwszy i jedyny człowiek na świecie, który zdobył oba bieguny ziemi w ciągu jednego roku, bez pomocy z zewnątrz: 23 maja 1995 roku wraz z Wojciechem Moskalem dotarł na biegun północny, a 27 grudnia 1995 roku zdobył samotnie biegun południowy. Członek The Explorers Club w Nowym Jorku. Jest założycielem i współwłaścicielem firmy Invena S.A. oraz założycielem Fundacji Marka Kamińskiego. Włada ośmioma językami: angielskim, niemieckim, włoskim, francuskim, hiszpańskim, norweskim, rosyjskim, japońskim. Najważniejsze osiągnięcia: / Spitsbergen, pierwsza samotna wyprawa polarna, 1990 r. \ Pierwsze polskie przejście Grenlandii, 600 km, 1991 r. / Biegun północny z wyspy Ward Hunt Island, 770 km, 1995 r. \ Samotne przejście bieguna południowego z wyspy Berkner Island, 1400 km, 1995 r. / Próba samotnego trawersu Antarktydy, 1450 km, 1996 r. \ Trawers Gór Ellswortha, najwyższy szczyt Antarktydy Mt. Vinson, 1998 r. / Przejście Pustyni Gibsona, 700 km, 25.06–09.08.1999 r. \ Trawers Grenlandii, 600 km w 13 dni, 2000 r. / Zdobycie bieguna północnego oraz południowego wraz z 15-letnim niepełnosprawnym Jaśkiem Melą, kwiecień/grudzień 2004 r. \ Zdobycie najwyższego szczytu Grenlandii, Gunnbjorns Fjeld, 3694 m n.p.m., 2008 r.

i nie tylko KUP T K PROkJieEt korzyści

800

zyskaj

is!

zł grat

ponad 15 000 projektów gotowych bezpłatne konsultacje architekta tablica i dziennik budowy gratis dobry kredyt – oferta 23 banków projekt altany lub garażu w prezencie konsultacja techniczna na każdym etapie realizacji projektu

ZAMÓW BEZPŁATNY KATALOG

Lipińscy Domy „Tampa DCP 317”

www.dobry-dom.pl

Rzeszów ul. Litewska 10

17 852 52 30, 601 213 376

dzieje się

Kulturalny

Kalendarz najważniejszych wydarzeń Zebrała: Dominika Czapkowska

The Metropolitan Opera na żywo

Kino Zorza, Rzeszów, ul. 3 Maja 28 17 stycznia, godz. 18:55 – „Wesoła wdówka” Franza Lehára 31 stycznia, godz. 18:55 – „Opowieści Hoffmana” Jacques’a Offenbacha Bilety: 48 zł „Wesoła wdówka” („The Merry Widow”) Franza Lehára Debiutująca w The Metropolitan Opera broadwayowska choreografka i reżyserka Susan Stroman przedstawia nową, ekstrawagancką interpretację dowcipnej i pełnej energii operetki „Wesoła wdówka”. To najbardziej popularne dzieło Lehára jest faworytem publiczności od czasów premiery w 1905 roku. „Opowieści Hoffmana” („Les Contes d’Hoffman”) Jacques’a Offenbacha W tytułowej roli w „Opowieściach Hoffmana” Offenbacha zobaczymy włoskiego tenora Vittoria Gigolo. Muzami głównego bohatera Hoffmana są cztery kobiety: mechaniczna lalka Olimpia, młoda artystka Antonina, kurtyzana Giulietta oraz zadufana w sobie śpiewaczka Stella. W roli wszystkich bohaterek ujrzymy abchaską sopranistkę Hiblę Gerzmavę. Ponadto na scenie zobaczymy Kate Lindley jako Nicklaussa oraz Thomasa Hamptona w roli czterech złych charakterów (Lindorf, Coppélius, Miracle i Dapertutto). Zadyryguje Yves Abel.

„Di, Viv i Rose”

Reżyseria: Maciej Kowalewski Filharmonia Podkarpacka, ul. Szopena 30 Spektakl: 28 lutego, godz. 16:00 i 18:00 Bilety: 99 zł

„Ziarno Prawdy”

Trzy przyjaciółki na scenie i w życiu prywatnym – Joanna Brodzik, Daria Widawska i Małgorzata Lipmann. Studenckie życie, pierwsze miłości, wariackie decyzje. Jak wpływają na ich dalsze życie? Wyjątkowa okazja, aby zerknąć „od kuchni” na relacje bratnich dusz na scenie. Kobiet nieprzeciętnych, zabawnych i ciekawych życia. Codzienność, ale bez rutyny. Historie pełne śmiechu i wzruszeń. Poruszający, zabawny i bogaty w emocje spektakl o towarzyszkach życia na dobre i złe.

Reżyseria: Borys Lankosz Kino Helios, aleja Powstańców Warszawy 14 Premiera: 23 stycznia Bilety (weekend): normalny 22 zł, ulgowy 16 zł „Ziarno prawdy” w reżyserii Borysa Lankosza to ekranizacja bestsellerowej powieści Zygmunta Miłoszewskiego. Jest wiosna 2013 roku. Prokurator Teodor Szacki nie pracuje już w Warszawie, pożegnał się z przeszłością i karierą, by przenieść się do Sandomierza. Tu zaczyna „nowe, wspaniałe życie”, ale dość szybko spotyka go rozczarowanie. W obcej i nieprzyjaznej rzeczywistości rozgoryczony Szacki prowadzi śledztwo w sprawie dziwacznego morderstwa, którego ofiarą jest sandomierska działaczka społeczna, kobieta szanowana i ceniona, o nieskazitelnej reputacji. W trakcie dochodzenia Szacki napotyka kolejne przeszkody i ścianę milczenia.

„Hobbit: Bitwa pięciu armii” Reżyseria: Peter Jackson Kino Zorza, ul. 3 Maja 28 Premiera: 26 grudnia Bilety (weekend): normalny 17 zł, ulgowy 15 zł

Krasnoludy z Ereboru odzyskują ojczyste królestwo i leżące w nim bogactwa. Muszą jednak ponieść konsekwencje rozbudzenia przerażającego smoka Smauga, który obrócił swój gniew przeciwko bezbronnym mężczyznom, kobietom i dzieciom z położonego na jeziorze Esgaroth. Zarażony smoczą żądzą złota Thorin Dębowa Tarcza (Richard Armitage), nowy Król spod Góry, poświęca więzi przyjaźni i własny honor w poszukiwaniu legendarnego Arcyklejnotu. Niemogący mu pomóc hobbit Bilbo Baggins (Martin Freeman) decyduje się na desperacki krok, gdyż nie zdaje sobie sprawy z nadciągającego zagrożenia.

Rzeszów „Balladyna” Julisza Słowackiego

Adaptacja i reżyseria: Radosław Rychcik Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, ul. Sokoła 7 Spektakle: 17, 18, 19 grudnia, 13, 14, 15, 16 stycznia, godz. 19:00 Bilety: normalny 40 zł, ulgowy 30 zł Historia zbrodni, winy i kary, której bohaterkami są kobiety. Balladyna w reżyserii Radosława Rychcika to opowieść o praźródłach XX wieku, który był epoką wojen i rodzącego się ruchu emancypacji kobiet. To historia walki o terytorium, w której siostra zabija siostrę, córka wygania matkę, a żona morduje męża. To czas, w którym kobiety walczą o prawo do głosowania oraz do posiadania własnego głosu.

„Sex guru” z Tomaszem Kotem w roli głównej Reżyseria: Gabriel Gietzky Teatr Bo Tak, Sala Koncertowa Wydziału Muzyki, ul. Dąbrowskiego 83 Spektakl: 28 lutego, godz. 20:00 Bilet: 80 zł Przezabawna sztuka austriackiego komika Wolfganga Weinbergera „Sex-guru”, wielki przebój West Endu, doczekała się wreszcie polskiej adaptacji w reżyserii Gabriela Gietzky’ego. W roli tytułowej - jeden z najsłynniejszych i najlepszych polskich aktorów – Tomasz Kot, który zaskoczy Was tym, ile wie o Waszym seksie!

„Prawda” Floriana Zellera

Filharmonia Podkarpacka, ul. Szopena 30 21 grudnia, godz. 18:00 Bilety: normalny 70 zł, ulgowy 50 zł „Prawda” Floriana Zellera to znakomita komedia małżeńska, która w 2011 r. stała się przebojem scen teatralnych i podbiła serca francuskiej publiczności. Autor jest jednym z najbardziej uznanych twórców francuskiej literatury i dramatu ostatnich lat, to genialny psycholog, który w mistrzowski sposób zagląda do naszych domów, a nawet sypialni. W sztuce bohaterowie rozmawiają głównie o miłości, absurd polega na tym, że do końca nie wiemy, który z nich mówi prawdę, a który kłamie. A może wszyscy bohaterowie są wobec nas – widzów i swoich rozmówców – nieszczerzy? Jaka jest prawda, bo przecież każdy ma swoją, indywidualną. Jak do niej dotrzeć?

„Siostrunie”

Reżyseria, inscenizacja i choreografia: Jan Szurmiej Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, ul. Sokoła 7 Spektakle: 17, 18 stycznia, godz. 18:00; 6, 7, 8, 9 lutego, godz. 19:00 Bilety: normalny 50 zł, ulgowy 35 zł Dowcipna i niekonwencjonalna muzyczna opowieść z udziałem tytułowych zakonnic, które pragnąc zebrać pieniądze na pochówek współsiostrzyczek (wszystko z winy siostry Julii – kucharki, z zapałem eksperymentującej z kuchnią francuską), zdecydowały się wystąpić przed widzami w zaimprowizowanym show. Tańczą, śpiewają i nawiązując bliski kontakt z widownią, opowiadają o codzienności konwentu, swoich pasjach, wyborach drogi życiowej itd. Mówią o tym chwilami serio, ale zwykle z przymrużeniem oka, bawiąc się konwenansami oraz zachęcając publiczność do interakcji. Musical przesycony jest czarnym humorem, nie ma w nim jednak cienia złośliwości czy agresywnego antyklerykalizmu.

WARTO WIEDZIEĆ

Przedstawiamy produkty, dzięki którym młodzi rodzice będą mogli spokojniej i przyjemniej spędzić pierwsze chwile życia ze swoim maluszkiem.

Butelka Dr Brown’s 60ml ze smoczkiem dla wcześniaków Ma opatentowany system odpowietrzający zapobiegający powstawaniu kolek. Wyposażona jest w smoczek idealny dla wcześniaków. Wolniejszy wypływ pokarmu z butelki pozwala na komfortowy posiłek dla dzieci wcześniej urodzonych. 28 zł, Handi-Craft USA www.qlue4her.pl

Vita-min plus® Mama Innowacyjna, kompleksowa kompozycja witamin i wysoko przyswajalnych składników mineralnych w postaci chelatów – uzupełniająca zwiększone zapotrzebowanie na mikroskładniki pokarmowe podczas ciąży i w okresie laktacji. ok. 19 zł, OLIMP LABS, www.olimp-labs.com

Woreczki do przechowywania odciągniętego pokarmu Chronią cenny pokarm matki. Charakteryzują się wysoką trwałością. Mają podwójne, strunowe, szczelne zamknięcie. Idealnie nadają się do przechowywania w lodówce lub zamrażarce, a specjalne miejsce na opis umożliwia wpisanie daty i identyfikację. Pojemność 180 ml, 25 sztuk w opakowaniu. 25 zł, Handi-Craft USA, www.qlue4her.pl

Młodej mamie oprócz wsparcia psychicznego, przydadzą się również przedmioty codziennego użytku: butelka do karmienia maluszka, komfortowa poduszka, czy akcesoria laktacyjne. Pomocne okażą się także suplementy diety. Poduszka dla kobiet w ciąży Wygodna poduszka w poszewce bambusowej. 176-196 zł, SUPER MAMI www.supermami.pl

Lambda Krzesełko, które rośnie wraz z dzieckiem. Wysokość siedziska i podnóżka bardzo łatwo się reguluje. Polecane od 6 miesiąca, może być używane też przez dorosłych. 450 zł, CHILDHOME, dystrybutor: STOKKIDS www.childhome.pl

Kwas foliowy 400 µg Suplement diety w formie tabletek zawierający kwas foliowy w dawce odpowiadającej zaleceniom Zespołu Ekspertów Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie zapobiegania wadom wrodzonym cewy nerwowej u potomstwa. ok. 6 zł, OLIMP LABS www.olimp-labs.com

Limone.pl Bądź piękna w ciąży

fb.com/sklep.limone

Zakupy online: www.limone.pl

WARTO WIEDZIEĆ Uczona słuchaweczka Fisher Price Interaktywna zabawka z serii Śmiej się i Ucz. Rozwija zdolności manualne i umysłowe. Słuchawka uczy cyfr, liter i rozpoznawania kształtów. 90 zł, FISHER PRICE www.dobrezabawki.pl

„Odkryj, że biegun nosisz w sobie” Marek Kamiński Najnowsza książka Marka Kamińskiego, podróżnika i odkrywcy. „Odkrywanie biegunów geograficznych, przejście pustyni, przepłynięcie oceanu to fascynująca i niebezpieczna droga, której przebycie pozwoliło mi odkryć metodę Biegun, czyli sztukę odkrywania siebie i osiągania celów” - zachęca autor. 39,49 zł Wydawnictwo Burda NG Polska www.empik.com

Therapearl – kompresy żelowe dla kobiet karmiących Pomocny przy problemach z obrzękiem piersi, zapaleniem piersi i zablokowanymi przewodami mlecznymi. ok. 55 zł (2 sztuki) Lansinoh Laboratories www.lansinoh.pl

Voucher na wybielanie Spraw swoim bliskim radość z białego uśmiechu. Świąteczny voucher na pakiet wybielania obejmuje: skaling, piaskowanie, wybielanie zębów lampą Beyond, komplet żeli oraz dwie szyny wybielające. Dowiedz się więcej - Stomatologia PRO-FAMILIA, 17 773 57/58/59. Cena promocyjna: 1099 zł. Caretero Bugies – huśtawka elektryczna Elektryczna huśtawka Bugies pomaga rodzicom w czasie zabawy i relaksu maleństwa. 5 trybów huśtania. Bezpieczeństwo zapewniają m.in. antypoślizgowe stopki i 5-punktowe pasy bezpieczeństwa. Dostępna w dwóch wzorach – Pszczółka (kolor beżowy) i Biedronka (kolor czerwony). 459 zł, Caretero www.caretero.pl

Orly Color Blast Silver Chrome Foil Srebrny lakier jest doskonałą propozycją na nadchodzący karnawał. Idealnie pasuje do każdej kreacji nadając dłoniom elegancki wygląd. Pojemność: 11 ml. 29,90 zł, ORLY COLOR BLAST, www.colorblast.pl

Oryginalne, modne, ale i pożyteczne produkty będą idealnymi upominkami dla młodych rodziców i ich małych pociech. Ucieszyć może zarówno lakier w sylwestrowym kolorze, książka, jak i kosmetyki do pielęgnacji ciała.

REKLAMA

MaMari Ekologiczny gryzak z drewna klonowego z zawieszką. Bezpieczny, higieniczny, idealny na czas ząbkowania oraz nauki chwytania. Produkt polski. 36 zł, Lullalove, www.dobrezabawki.pl Rogal lateksowy Hevea Disney Baby Chroni dziecko podczas podróży. Pianka lateksowa dopasowuje się do kształtu główki dziecka. Zdejmowany pokrowiec (100% bawełny) można prać w temp. do 60°C. Produkt antyalergiczny z atestem Bezpieczny dla niemowląt i dzieci. 69 zł, FABRYKA MATERACÓW HEVEA www.heveamaterace.pl

Krem przeciw rozstępom Mamma Mia Aktywny krem polecany w profilaktyce i redukcji rozstępów. Może być stosowany od 4. miesiąca ciąży, po urodzeniu dziecka oraz przy gwałtownej zmianie wagi. 22,91 zł/300 ml, ZIAJA, www. dobrekosmetyki.pl Tres zestaw 4 w 1 Przytulne materiały i intuicyjne rozwiązania montażowe nie zawiodą nawet w najcięższych warunkach. Komfortowo wyłożone wnętrze wózka zapewnia wygodę nawet podczas najdłuższych podróży. od 1480 zł, Foppapedretti www.fopahopa.pl

WAŻNE NUMERY

Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA ul. Witolda 6b, 35-302 Rzeszów www.pro-familia.pl

Infolinia Rejestracja główna Rejestracja Poradni Specjalistycznych Izba przyjęć Stomatologia Apteka PRO-FAMILIA Sklep Medyczny PRO-FAMILIA

17 17 17 17 17 17 17

773 773 773 773 773 773 773

57 10 57 00/01/02 57 21 57 03 57 57/58/59 57 22 58 95

www.lullabeestudio.pl

Oddział Neonatologii z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Ginekologiczno – Położniczy Oddział Pediatryczny Oddział Urologiczny Oddział Chirurgiczny Oddział Okulistyczny Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Pracownia Diagnostyki Obrazowej Przychodnia Stomatologia

WYDAWCA

REDAKTOR NACZELNA

WSPÓŁPRACA

DZIAŁ IT

Dominika Czapkowska

Małgorzata Jankowska-Martynowicz

Anna Zimych

dominika.czapkowska@pro-familia.pl

Marek Barszczowski

REDAKTOR PROWADZĄCA

BIURO REKLAMY

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Joanna Kelman

Krzysztof Babiarz | Dorota Prokopiak

Paweł Dubiel

Honorata Bogucka | Dominika Wiewiórska

www.schutterstock.com

FOTOGRAFIE

Wydawnictwo DOBRY DOM 35-302 Rzeszów, ul. Litewska 10 tel./fax: (17) 852 52 20 www.prozdrowie.pro-familia.pl

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

Chcesz otrzymać bezpłatne egzemplarze magazynu? Skontaktuj się z nami: prozdrowie@dobry-dom.pl tel. 17 852 52 20 wew. 4

reklama@dobry-dom.pl | tel. 17 852 52 20 wew. 5

Edyta Duda | Joanna Lubiniecka

FOTOGRAFIA

Katarzyna Kotecka | Patrycja Paluchowska

OPRACOWANIE GRAFICZNE

NA OKŁADCE

prozdrowie@dobry-dom.pl | tel. 17 852 52 20 wew. 4

Michał Węgrzyn | Grzegorz Piwko

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Opracowanie graficzne i merytoryczne magazynu stanowi własność Wydawnictwa. Kopiowanie oraz wykorzystywanie w jakikolwiek sposób materiałów bez pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca nie odpowiada za treść reklam oraz artykułów sponsorowanych zamieszczonych w katalogu. Ceny prezentowanych produktów są uaktualnione w okresie redagowania pisma (grudzień 2014).

Przewodnik Pro Zdrowie ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Jest zbiorem wielu przydatnych informacji o medycynie i zdrowym stylu życia, które nie mogą być traktowane jako zalecenia, ale wyłącznie jako pomoc w dbaniu o własny organizm. Zaistniałe problemy czy wątpliwości dotyczące konkretnych przypadków należy bezzwłocznie konsultować ze stosownym specjalistą w danej dziedzinie. Wydawnictwo DOBRY DOM nie odpowiada za treść reklam, nie ponosi również żadnych konsekwencji prawnych ani odpowiedzialności za następstwa mogące wyniknąć na skutek zastosowania podanych informacji bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.