PRO ZDROWIE 8 by DOBRY DOM

WYDANIE nr 2 (8) 2016

bezpłatny Magazyn szpitala specjalistycznego

To już 5 lat!

ANIA Poród naturalny PRO-FAMILIA świętuje DĄBROWSKA czy cesarskie cięcie? Warto marzyć!

| OD REDAKCJI

nasi eksperci

dr hab. n. med. prof.

dr n. med.

specjalista ginekolog-położnik ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Łodzi

specjalista ginekolog-położnik ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Dariusz borowski

Nigdy nie zapomnę, co czułam, gdy pierwszy raz weszłam na Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną. Wszelkie etyczne normy postępowania nabierają tu szczególnej mocy. Na początku sparaliżował mnie strach. Bałam się mówić, a nawet oddychać, aby nie przeszkodzić małym pacjentom, którzy dzielnie walczyli, leżąc w inkubatorach zastępujących im fizjologiczny dom. Jednocześnie byłam pod ogromnym wrażeniem – organizacji tego miejsca, urządzeń medycznych, których wokół wcześniaka jest naprawdę mnóstwo, ale przede wszystkim pracy całego zespołu – lekarzy neonatologów, pielęgniarek, położnych i rehabilitantek. To niezwykłe, że dziś taki zespół ma szansę uratować malucha, który przyszedł na świat w 22. tygodniu ciąży, ważąc niecałe 1000 gramów! Więcej o tym szczególnym miejscu dowiecie się, czytając artykuł „Wcześniak – mały wielki cud”, którego lekturę szczególnie Wam polecam.

Tomasz Łoziński

lek. med.

specjalista neonatolog i pediatra ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

lek. stom.

lek. med.

stomatolog ze stomatologii PRO-FAMILIA

specjalista dermatolog certyfikowany lekarz medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

ANNA POWRÓZEK

Łukasz Białek

Elżbieta Ozga-Jurkiewicz Aleksandra Szczepańska

Życzę Wam pięknego lata!

Dominika Czapkowska redaktor naczelna magazynu PRO ZDROWIE

Anna Jamróz fizjoterapeutka, terapeutka metody NDT-Bobath ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Barbara Piekło dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

MARZENA JAROSZ

ANNA SZPAK

psycholog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

| W NUMERZE

TEMAT NUMERU 16. Jestem naiwną marzycielką.

Ania Dąbrowska w szczerej rozmowie o miłości, inspiracjach, życiowych doświadczeniach.

WYDANIE nr 2 (8) 2016

Co nowego w PRO-FAMILII? 8. 1000 pięknych chwil. W Łódzkim szpitalu przychodzi na świat coraz więcej dzieci. 12. To już 5 lat. Huczny jubileusz Szpitala Specjalistycznego Pro-Familia w Rzeszowie.

DZIEJE SIĘ 50. Nowe możliwości. Dodatkowa przestrzeń dla podopiecznych Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci.

STREFA DZIECKA

SPIS TREŚCI 6

20. Wcześniak. Mały wielki cud. 24. Kiedy dziecko rodzi się zbyt wcześnie. Emocje związane z narodzinami wcześniaka. 68. Ruch? Od małego! Zadbaj o prawidłową postawę dziecka.

46.

MISJA ZDROWIE

STOMATOLOGIA

26. Wielki finał. Poród naturalny czy CC? Świadomie zadbaj o przyszość swojego dziecka. Zalety zdeponowania krwi pępowinowej. 48. Laktator ręczny czy elektryczny? Jaki najlepiej wybrać? 66. Pokonaj kontuzję! Jak gwiazdy sportu.

54. Na dysfunkcje

narządu żucia pracujemy latami. Z tym problemem może borykać się aż 90 procent dorosłych!

OD MAMY DLA MAMY

BĄDŹ FIT!

40. Senne miraże. W krainie (bez) snu.

56. Superfoods. Dobre z natury. 60. Zacznij biegać z Matyldą Kowal! Rozmowa z lekkoatletką, uczestniczką Igrzysk Olimpijskich w Londynie. 64. Poznaj mistrzowski sposób na zdrowie. Jak sportowcy budują mistrzowską formę?

WARTO WIEDZIEĆ

MODA & URODA

30. Prawa mamy.

52. O usta warto dbać.

Na porodówce. 34. Jestem pacjentem – mam prawa. O tym warto wiedzieć. 36. Kierunek wakacje. Gadżety na każdą wyprawę. 38. Mama na spacerze. Niezbędnik przyszłej mamy. 76. Kulturalne co nieco. To warto zobaczyć! 78. Bestsellery. Coś dla mamy, taty i dziecka!

Jak pielęgnować najbardziej zmysłowy atrybut kobiecości?

PSYCHOLOGIA

KULINARIA

42. Gdy na świecie pojawia

70. Mamy apetyt na...

się... rodzeństwo. Przygotuj dziecko do roli brata lub siostry.

...smoothies.

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? ŁÓDŹ

1000 pięknych chwil

Na Niciarnianej 49 w Łodzi dzieją się rzeczy niesamowite. Każdego dnia rodzą się tu nowi ludzie, a zadowolone mamy i szczęśliwi ojcowie nie mogą wyjść z podziwu, że poród nie musi być bolesnym wspomnieniem. Poznajcie Amelkę i jej siostrę Arianę. Dziewczynki widzą się pierwszy raz w życiu, pewnie dla obu to bardzo emocjonujący moment.

zpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA w Łodzi pomimo braku kontraktu z NFZ przyjął bezpłatnie już ponad 1000 mam, a personel medyczny przywitał na świecie blisko 1020 noworodków. W tym czasie na porodówce urodziło się również kilkanaście par bliźniąt, a nawet jedne trojaczki. Pierwsi byli Kajetan i Leon – do dziś dzielna mama, która urodziła dwojaczki siłami natury, ma żywy kontakt ze szpitalem. Na początku maja przyszła na świat Marysia w towarzystwie

dwóch braci. Kuba i Piotruś, tak jak siostra, mają się dobrze. Kierownik oddziału dr hab. n. med. Piotr Kaczmarek – ginekolog-położnik i jeden z 25 specjalistów perinatologii w Polsce mówi, że w jego ponaddwudziestoletniej karierze to największe trojaczki. Rzeczywiście, rodzeństwo ważyło po urodzeniu razem 6390 g! Największy był Piotr (2370 g) – nasze 900. dziecko - mówi z dumą jedna z położnych.

Świadome rodzenie

Pani Małgosia, która urodziła w łódzkiej Pro-Familii swoją drugą córeczkę, mówi: „Ten poród oddał mi to, czego nie miałam za pierwszym razem. Rodziłam świadomie, bez bólu mogłam przeżywać każdą chwilę. Było wspaniale!” Pan Konrad – szczęśliwy tata Marysi – podziękował zespołowi, mówiąc z wielkim uśmiechem: „Moja żona odpoczywa teraz razem z Marysią – obie bardzo zadowolone. Dziękuję”. To niejedyna para, od której personel medyczny słyszy, że jednym z cenniejszych doświadczeń w życiu jest możliwość odpowiedniego przeżywania porodu. Świadomość tego, co dzieje się z ciałem kobiety i z dzieckiem, daje pacjentkom poczucie bezpieczeństwa, a brak bólu pozwala cieszyć się każdą chwilą.

Bezpieczeństwo to priorytet

Rodzice często odwiedzają szpital przed porodem, również w czasie odbywających się w PRO-FAMILII akcji, takich jak spotkania z Fundacją Wspierając Cud czy podejmowanych wspólnie z Fundacją Rodzić po Ludzku inicjatyw – Tydzień Godnego Porodu, Mlekoteka. Przyszli rodzice przychodzą na Niciarnianą 49 również ot tak, żeby zobaczyć, jak wszystko wygląda. I tu pozytywne zaskoczenie jest udziałem wszystkich gości szpitala, mimo iż w mieście krążą opinie o luksusowych wnętrzach. Dla mam i ojców najważniejsze jest bezpieczeństwo. „To niesamowite, że jest tu aż tak ładnie – jak w pięciogwiazdkowym hotelu i jednocześnie szpital wyposażony jest w sprzęt medyczny najwyższej klasy. O lekarzach i położnych nie trzeba wspominać. Wszystkie najlepsze nazwiska dziś są u was” – mówi pani Kasia będąca w 35. tygodniu ciąży.

W PRO-FAMILII porody rodzinne są codziennością.

Oddział Neonatologii działa na poziomie trzeciego stopnia referencyjnego. Najwyższej klasy specjaliści, doskonałe wyposażenie, atmosfera spokoju i wyciszenia pomagają wcześniakom szybciej dochodzić do siebie. Ponad 100 dzieci skorzystało już z pomocy neonatologów w łódzkiej Pro-Familii.

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? ŁÓDŹ

Jedna z pięciu sal porodowych w Szpitalu specjalistycznym Pro-Familia w Łodzi. Doskonale wyposażona, z wszelkimi udogodnieniami, a jednocześnie ładna i przytulna - tu rodzące czują się bezpiecznie i komfortowo.

Dorota Hałaczkiewicz, jedna z położnych z traktu porodowego, ze szczęśliwą pacjentką i jej kilkudniową córeczką.

Wizyta Metropolity Łódzkiego Szpital odwiedził również Arcybiskup Metropolita Łódzki Marek Jędraszewski. Poświęcił obraz Matki Boskiej Karmiącej w szpitalnej kaplicy i jak sam powiedział na spotkaniu z personelem i pacjentkami szpitala, doświadczył czegoś, co głęboko przeżył. Było to spotkanie z rodziną pozostająca pod wspólną opieką szpitala i Fundacji Gajusz, która zajmuje się min. pomocą rodzinom, w których rodzi się dziecko z wadą letalną. Dalsza część wizyty pokazała szpital od tej codziennej, radosnej strony. Ks. abp. Marek Jędraszewski spotkał się z całym gronem uśmiechniętych pacjentek, dzielących się z nim pozytywnymi wrażeniami.

Rodzice nie mogą się napatrzeć na swoją pociechę.

Szpital bez kontraktu

Szpital cieszy się bardzo dużym zaufaniem wśród pacjentek. Jednak pomimo tego Narodowy Fundusz Zdrowia nadal nie podpisał z placówką umowy. Misję szpitala najlepiej obrazuje jedno hasło ”Być dla Rodziny”. – Chcemy, aby każda kobieta w ramach świadczeń NFZ mogła wybrać nas i tu przywitać na świecie swoje maleństwo. Aby mogła wybrać nas nie tylko w przypadku nagłym – mówi dyrektor medyczny szpitala, prof. Dariusz Borowski. NFZ nie podjął jednak jeszcze tej pożądanej przez pacjentki decyzji. Na portalach społecznościowych i w samym szpitalu od pacjentów słychać głośno „Popieramy! Jak możemy pomóc w uzyskaniu kontraktu?” Pro-Familia odpowiada zawsze tak samo – Już pomagacie, wybierając nas na miejsce narodzin swojego dziecka, to dla nas zaszczyt, dziękujemy!

Tymek wygodnie i spokojnie śpi. Przy maleństwie cały czas jest mama.

Tekst: Aneta Juśkiewicz Fot: Agnieszka Bohdanowicz

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? RZESZÓW

To już lat!

Koncert Ani Dąbrowskiej, pokazy artystyczne i sportowe, spektakle teatralne, rozmowy z lekarzami, kreatywne warsztaty dla dzieci i m.in. dmuchane place zabaw – to tylko niektóre z atrakcji Jubileuszowego Pikniku na Piątkę, który z okazji 5-lecia organizuje Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA.

uż 19 czerwca na rzeszowskim Rynku oraz na skwerze obok Fontanny Multimedialnej odbędzie się Jubileuszowy Piknik na Piątkę. Program wydarzenia, które odbywać się będzie przez cały dzień w dwóch miejscach jednocześnie, pęka w szwach. Szpital z okazji swoich urodzin przygotował liczne atrakcje zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.

Wielki Jubileusz

– Szpital PRO-FAMILIA działa z sukcesem już od 5 lat. W tym czasie przywitaliśmy na świecie ponad 15 tysięcy dzieci! Lekarze na oddziałach przeprowadzili przeszło 20 tysięcy operacji, a w poradniach udzielili 200 tysięcy konsultacji. Na Oddziale Intensywnej Opieki Medycznej Noworodka objęliśmy specjalistyczną opieką ponad 2 tysiące maluszków w stanach zagrożenia życia – wylicza dyrektor szpitala Radosław Skiba. – Organizując otwarte urodziny, chcemy przede wszystkim podziękować naszym pacjentom, mieszkańcom miasta i regionu za wsparcie i zaufanie – dodaje dyrektor.

Piknik rozpocznie się o godzinie 12:00 na skwerze obok Fontanny Multimedialnej. Powstanie tam Kreatywna Strefa Zabaw dla Dzieci, gdzie przez cały dzień odbywać się będą m.in. warsztaty edukacyjne, a także familijne gry i zabawy. Nie zabraknie też dmuchanych placów zabaw, które zostaną ustawione w fosie rzeszowskiego zamku. Rodzice w tym czasie znajdą dla siebie wiele atrakcji w Strefie Aktywnego Rodzica City Fit. – O godzinie 16 zapraszamy wszystkich na spektakl teatralny pt. „Świerszcz Maurycy i banda komara”, który na skwerze obok fontanny zagra krakowski Teatr za Jeden Uśmiech. Będzie też pokaz magii i czarów oraz warsztaty teatralne – wylicza dyrektor. Podczas pikniku licznie zebrani wolontariusze będą kwestować na rzecz Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci. Partnerem wydarzenia jest również Fundacja DKMS. To oznacza, że na Rynku wszyscy chętni będą mogli zarejestrować się w bazie potencjalnych dawców szpiku kostnego.

Gwiazda wieczoru – ANIA DĄBROWSKA

Z kolei na scenie rzeszowskiego Rynku piknik rozpocznie się o godzinie 13:00. W programie m.in. Przebojowy Musical Dziecięcy i Zumba Show w wykonaniu zespołu Gabcia i Przyjaciele, pokazy sportowe i artystyczne, a także panel dyskusyjny z lekarzami ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA, który rozpocznie się o godzinie 15:00. – O godzinie 19:00 odbędzie się koncert gwiazdy wieczoru. Na scenie przywitamy Anię Dąbrowską, która podczas występu zaprezentuje repertuar z najnowszej płyty, a także swoje największe przeboje. Tuż przed koncertem zapraszamy wszystkich na jubileuszowy tort! – zachęca dyrektor.

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Ważnym momentem w 5-letniej historii szpitala było otwarcie Oddziału Pediatrycznego, który od 31 grudnia ma kontrakt z NFZ.

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

fot. Patryk Ogorzałek

Serce szpitala PRO-FAMILIA – nowoczesny Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną.

Pokoje porodowe zapewniają kobiecie niemal domową atmosferę i komfortowe warunki, a jednocześnie bezpieczeństwo. PRO-FAMILIA jako pierwsza placówka w Polsce wprowadziła innowacyjną metodę leczenia mięśniaków macicy – termoablację ultradźwiękową.

FOT. Marzena Arciszewska

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Szpital otacza mamy w ciąży i po porodzie kompleksową opieką.

PRO-FAMILIA z sukcesem realizuje świadczenia medyczne również na innych oddziałach: chirurgii, chirurgii plastycznej, urologii i okulistyce. Integralną częścią szpitala jest również nowoczesna stomatologia.

| CO NOWEGO W PRO-FAMILII? RZESZÓW

19 czerwca

PROGRAM RZESZOWSKI RYNEK | Rozpoczęcie - godz. 13:00 13:00 Przebojowy Musical Dziecięcy i Zumba Show – w wykonaniu zespołu Gabcia i Przyjaciele 13:50 Dziecięce pokazy artystyczne i sportowe: Akademia Karate Tradycyjnego, Zespół „Uśmiech”, UKS Akrobata Łańcut 14:40 Tango Performance – Maja Kopacz & Maciej Kadłubowski 14:50 Bądź świadomy – ratuj życie – pokaz pierwszej pomocy medycznej – Podkarpackie Centrum Ratownictwa Medycznego 15:00 MISJA ZDROWIE – panel dyskusyjny z lekarzami ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA 17:00 Koncert zespołu DOC. 18:00 To już 5 lat! – jubileuszowy tort 19:00 Koncert gwiazdy wieczoru – ANIA DĄBROWSKA 13:00 - 21:00 Rejestrowanie potencjalnych dawców szpiku kostnego – Fundacja DKMS.

Podczas pikniku licznie zebrani wolontariusze będą zbierać fundusze

na rzecz Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci .

SKWER PRZY FONTANNIE MULTIMEDIALNEJ | Rozpoczęcie - godz. 12:00 STREFA DZIECKA • Plenerowy teatrzyk pacynkowy • Kąciki edukacyjne: plastyczne, ekologiczne, aktorskie i kulinarne • Spektakl teatralny „Świerszcz Maurycy i banda komara” – krakowski Teatr za Jeden Uśmiech (godz. 16:00) • Taneczne show: Bollywood i zumba • Pokaz czarów i iluzji • Dmuchane place zabaw i kule – zorbing (fosa rzeszowskiego zamku) • Familijne gry i zabawy STREFA AKTYWNEGO RODZICA City Fit • Spotkania z trenerami personalnymi i dietetykami • Pokazy mistrzów

Wstęp na wszystkie atrakcje jest bezpłatny!

| TEMAT NUMERU

fot. Zosia Zija / Jacek Piรณro

Jestem naiwną

MARZYCIELKĄ

Wydała właśnie nową płytę, na której szczerze śpiewa o miłości. Bo jak twierdzi ANIA DĄBROWSKA – to właśnie miłość, choć czasem kończy się źle, inspiruje ją najbardziej.

Pro Zdrowie: Na kilka lat zniknęłaś z życia publicznego. Ostatnią płytę wydałaś cztery lata temu. Jak wy-

korzystałaś ten czas? ANIA DĄBROWSKA: Na świat przyszło niemal w tym czasie dwoje moich wspaniałych dzieci i to na nich skupiłam swoją uwagę. Wspaniale było przez pewien czas być tylko i wyłącznie mamą. Staś ma dziś pięć lat, Mela trzy. Macierzyństwo sprawiło, że dojrzałam i inaczej patrzę na życie. Poukładałam sobie w głowie, co będę robić, jaką muzykę chcę tworzyć. Przemeblowałam też swoje zaplecze artystyczne – zmieniłam management, skład zespołu, wytwórnię. Zaczęłam żyć bardziej w zgodzie z samą sobą.

PZ:

Jak wpłynęło na ciebie macierzyństwo? A.D: Powiedzmy sobie wprost, że macierzyństwo ma swoje konsekwencje biologiczne. Hormony działają jak narkotyki, a opowieści o tym, że kobiety w czasie ciąży mają gąbki zamiast mózgu, mają w sobie sporo prawdy. Sama niestety tego doświadczyłam. Ciąża kompletnie uodparnia cię na sztukę. Pamiętam taką sytuację. Siedziałam wieczorem w domu. Mówię sobie – no dobra, zostałaś już matką, ciężar spadł ci spod serca, to może napiszesz jakąś piosenkę. Dziecko spokojnie sobie śpi, ja puk – słuchaweczki na uszy, siadam do klawiszy i zabieram się do pracy. Ciężko w to uwierzyć, ale przez godzinę próbowałam znaleźć tonację. Niby prosta rzecz, ale okazało się, że po prostu nie potrafię! Zanim dawne umiejętności wróciły, musiało minąć sporo czasu.

widzę w tym niczego złego. Bardzo kocham swoje dzieci i to dla nich zniknęłam na cztery lata. Nie żałuję tej decyzji, zwłaszcza że macierzyństwo wiele mi daje.

PZ: Czy powrót do pracy był trudny? A.D: Nie mogę powiedzieć, że nie. Nie było mnie długo. Ry-

nek się zmienił. Pojawiły się nowe gwiazdy, muzyka się zmieniła. I wiesz – płyty już nie są tym, czym były.

PZ: Czy jest coś, czego nauczyłaś się od swoich pociech? A.D: Cierpliwości (śmiech)! PZ:

Dla naiwnych marzycieli – skąd pomysł na taki tytuł? A.D: Ja jestem naiwną marzycielką i chciałabym jeszcze móc wierzyć w miłość, w ludzi, w wyższe uczucia i motywacje, a nie zgorzknieć do reszty, przejmując się tym, że wszystko, co dobre w życiu, jest iluzją.

PZ: A o czym marzy Ania Dąbrowska? A.D: O domku na Sycylii. Serio (śmiech). Takim miejscu, żeby

uciec od zimy. Mieć swój azyl, miejsce, w którym mogę tworzyć muzykę. A na najbliższy czas – bardzo chciałabym odpocząć i wyjechać na wakacje. Bo nie byłam już na nich bardzo dawno.

PZ: Co najbardziej zaskoczyło cię w byciu mamą? PZ: Słuchając twojej nowej płyty, miałam wrażenie, że odA.D: To, że dziecko staje się dla kobiety formą zmiany tożsamokrywam jakąś bardzo osobistą część życia Ani Dąbrowskiej. ści. W pewnym sensie musimy tę tożsamość zbudować od nowa.

PZ:

Kiedyś powiedziałaś, że dla macierzyństwa twoje życie zawodowe może pójść w odstawkę na dłużej. Czy ciężko było podjąć decyzję o dłuższej przerwie w pracy? Taka decyzja w dzisiejszych czasach, w których dominuje trend łączenia macierzyństwa z karierą, wydaje się dość trudna do podjęcia. A.D: To bardzo indywidualna sprawa. Wszystko zależy od kobiety – niektóre nie chcą przerywać kariery, prężnie działają po urodzeniu dziecka, a niektóre poświęcają się jego wychowaniu i nie

Bardziej romantyczną. Nie słychać już tej melancholijnej, smutnej nuty, która była nieodłączną częścią wcześniejszych albumów. Nowa płyta zawiera 10 piosenek o miłości i jej... braku. A.D.: Ta płyta jest poszukiwaniem mojego kierunku. Chciałam, żeby to była płyta romantyczna. Nie chcę powielać swoich rzeczy, ale nie chcę też wyznaczać sobie jakiegoś planu, którego muszę się sztywno trzymać. Już nie chcę się zastanawiać, chcę tworzyć, bo to kocham i do tego jestem stworzona. A czemu o miłości? To właśnie miłość, która czasem faktycznie kończy się źle, inspiruje mnie najbardziej.

| TEMAT NUMERU

PZ:

W tworzenie wszystkich utworów jesteś zaangażowana zarówno muzycznie, jak i tekstowo. Skąd czerpiesz inspirację? A.D: Piszę o tym, co mnie dotyka. Tak się złożyło, że z moimi lękami, moimi przeżyciami, w jakimś stopniu utożsamiają się inne kobiety. I wracamy do punktu wyjścia – gdybym nie pisała o sobie, nikogo by to nie interesowało. Jeśli nikogo by to nie interesowało, pewnie dziś byśmy nie rozmawiały, a ja nie wydałabym kolejnej płyty. Aby muzyka poruszała, musi być szczera od samego początku. Zresztą taką muzykę chcę robić – bardziej szczerą i otwartą.

PZ:

Kolejne spostrzeżenie. Gdy poznawałam „Dla naiwnych marzycieli”, nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że to opowieść kobiety po trzydziestce. Kobiety z większym bagażem doświadczeń, z większą ilością historii do opowiedzenia. Co zmieniło się na przestrzeni lat w postrzeganiu przez ciebie życia, miłości? A.D.: Niekoniecznie chodzi tutaj o postrzeganie życia czy miłości. Z każdą płytą zaczęłam sobie pozwalać na więcej – przestałam się chować za różnymi postaciami, podmiotami lirycznymi. Na nowej płycie śpiewam o tym, co mnie frapuje, boli, nie daje spokoju. Śpiewanie o konkretnych przeżyciach jest na pewno ryzykowne, ale po latach widzę, że nie ma w tym nic złego. Zauważyłam, że od pewnego czasu słuchacze zaczęli odczytywać moje piosenki w kontekście mojego życia.

PZ: Powiedziałaś kiedyś, że muzyka to dla ciebie ciągły stan zakochiwania i odkochiwania. Na jakim etapie jesteście teraz? A.D.: W tym momencie to znów etap zakochania. Chciałam poczuć, że muzyka mnie inspiruje i pochłania. No i właściwie tak się dzieje. Już teraz mam ochotę zająć się kolejną płytą! Chcę nagrywać nowe rzeczy, eksperymentować z brzmieniami, sięgać po inne gatunki. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Ania Dąbrowska zadebiutowała w 2004 roku, wydając album „Samotność po zmierzchu”, który zdobył uznanie krytyków i publiczności. Wydała dotąd sześć albumów, z czego pięć trafiło na pierwsze miejsce list sprzedaży w Polsce i uzyskało status platynowych. „Dla naiwnych marzycieli” to najnowszy krążek artystki, który ukazał się w marcu tego roku.

19 czerwca ANIA DĄBROWSKA zaśpiewa na scenie

rzeszowskiego RYNKU podczas Jubileuszowego Pikniku na Piątkę

z okazji 5-lecia Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA.

fot. Zosia Zija / Jacek Pióro

| STREFA DZIECKA

Wcześniak

MAŁY WIELKI CUD Wcześniakiem nazywamy noworodka, który urodził się między 22. a 37. tygodniem ciąży, czyli między 6. a 8. miesiącem. W Polsce każdego roku rodzi się przedwcześnie ok. 25 tysięcy dzieci – wyjaśnia lek. med. Anna Powrózek, neonatolog i pediatra.

Pro Zdrowie:

Jakie są najczęstsze przyczyny przedwczesnego porodu? lek. med. Anna Powrózek: Dzieci rodzą się przedwcześnie z różnych, nierzadko złożonych przyczyn. Zaliczamy do nich m.in. infekcję wewnątrzmaciczną, niewydolność szyjki macicy, a także różne choroby, które występują u matki i zagrażają maluszkowi. Nie bez znaczenia jest również stres, złe warunki życia oraz m.in. przeciążenie pracą. Wielokrotnie kobiety w ciąży tygodniami leżą w szpitalu pod opieką lekarzy, by podarować dziecku „trochę więcej czasu”. W tym okresie otrzymują też kurs sterydowy, który ma pomóc w przyspieszeniu dojrzewania

lek. med.

ANNA POWRÓZEK specjalista neonatolog i pediatra ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

ważnych życiowo narządów u dziecka. Natura nie jest rozrzutna, ciąża u człowieka nie na próżno trwa 9 miesięcy. Każdy miesiąc, każdy tydzień jest ważny, aby dziecko urodziło się zdrowe i w pełni przygotowane do dalszego życia poza łonem matki.

PZ:

Co wcześniactwo oznacza dla maluszka? A.P.: Wcześniak to nie mały noworodek, który ma tylko urosnąć. Wcześniak stracił szansę na normalny rozwój i dojrzewanie w macicy – czyli w optymalnych i najlepszych dla niego warunkach. Po przyjściu na świat rozwój wcześniaka toczy się dalej, ale już nie w fizjologicznym otoczeniu. Rokowanie co do przeżycia i przyszłego rozwoju dziecka zależy w najwyższym stopniu od wieku płodowego, w jakim przyszło na świat. Duże znaczenie ma także skala powikłań wcześniactwa, z jakimi przyjdzie się zmierzyć maleństwu. Do najpoważniejszych należą m.in. krwawienie śródmózgowe, przetrwały przewód tętniczy, dysplazja oskrzelowo-płucna, martwicze zapalenie jelit, a także zakażenia. Warto jednak pamiętać o tym, że każde dziecko jest inne, wyjątkowe pod każdym względem i często dopiero z upływem czasu możemy określić, jaki wpływ na dalsze życie będzie miał fakt jego wcześniejszych narodzin.

PZ:

Jak wygląda hospitalizacja wcześniaka? A.P.: Pamiętajmy o tym, że wcześniak wcześniakowi nierówny. Istnieje szalona różnica w dojrzałości, rokowaniu czy skali problemów wynikających z przedwczesnego porodu między „skrajnym wcześniakiem” a dziećmi urodzonymi „prawie w terminie”. „Skrajny wcześniak” to maluszek, który urodził się niedługo po 22. tygodniu ciąży, z wagą urodzeniową 500–1000 g. Im mniejszy pacjent, tym bardziej wymagający. Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną, który zajmuje się leczeniem wcześniaków, to szczególne miejsce. Musi

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

| STREFA DZIECKA

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

W inkubatorze ma być ciepło, cicho i niezbyt jasno –

jak w łonie matki.

spełniać wysokie standardy. Nad zdrowiem wcześniaka czuwa cały zespół doświadczonych lekarzy, pielęgniarek i rehabilitantów, którzy mają do dyspozycji specjalistyczny sprzęt najwyższej klasy, przystosowany do leczenia najmniejszych pacjentów. Niezwykle ważna jest również możliwość oznaczania badań mikrometodą, czyli z wykorzystaniem niewielkiej ilości krwi. Jak widać, wiele elementów wpływa na to, aby oddział stwarzał najlepsze warunki leczenia. Medycyna rozwija się bardzo dynamicznie. W ostatnich dziesięcioleciach dokonał się olbrzymi postęp w dziedzinie neonatologii. Dzięki temu dzieci, które przyszły na świat zbyt wcześnie, mają znacznie większe szanse na przeżycie, a rokowania co do przyszłego rozwoju są bardziej obiecujące.

PZ:

Jakie problemy mają wcześniaki po urodzeniu? A.P.: Wcześniaki często rodzą się z zaniżoną skalą Apgar, bo nie są w stanie sprostać wymaganiom stawianym donoszonym noworodkom. Bardzo mały wcześniak ma cienką, niedojrzałą skórę, szybko się wychładza. Inkubator, który staje się jego nowym domem, zapewnia mu odpowiednią temperaturę otoczenia, poziom wilgotności, a także dostosowuje stężenie tlenu w powietrzu do jego potrzeb. W inkubatorze ma być ciepło, cicho i niezbyt jasno – jak w łonie matki. Kluczowym problemem po urodzeniu jest oddychanie. Płuca wcześniaka nie są gotowe do dostatecznego pełnienia swojej funkcji. Na tym etapie rozwoju m.in. nie wykształciły się jeszcze pęcherzyki płucne, brakuje surfaktantu (substancji pomagającej w oddychaniu). Często dziecko rodzi się już z zapaleniem płuc. Współczesna medycyna próbuje pomóc takim dzieciom różnymi specjalistycznymi urządzeniami (respiratory, CPAP-y). Tego typu pomoc jest niezbędna, bywa, że przez wiele tygodni. Lekarze na bieżąco nadzorują stan zdrowia maluszka, po to, aby wiedzieć, co dzieje w jego organizmie. Wykonują w tym celu szereg potrzebnych badań, m.in. zdjęcia RTG, USG, echo serca, badania okulistyczne. Na skórze dziecka znajdują się czujniki podłączone do monitorów kontrolujących pracę serca, a także płuc. Aparatura mierzy nasyce-

Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA posiada III poziom referencyjny, co oznacza, że oddział ma najwyższe kompetencje i uprawnienia do opieki nad najtrudniejszymi przypadkami patologii noworodka.

nie krwi tlenem i dwutlenkiem węgla, ciśnienie krwi oraz temperaturę. Wcześniak ma założone wkłucie do naczynia, a precyzyjne pompy infuzyjne podają leki i kroplówki. Urządzeń pracujących w otoczeniu maleństwa jest więc mnóstwo.

PZ:

A jak wygląda karmienie takiego maluszka? A.P.: Pokarm matki jest najlepszym i optymalnym pożywieniem dla noworodka, a dla wcześniaka jest również lekarstwem. Szczególnie wartościowa jest tzw. siara, czyli pokarm początkowy, który dziecko powinno dostać jak najszybciej po urodzeniu. Ma istotny wpływ m.in. na wytwarzanie odpowiedniej flory bakteryjnej w jelitach maluszka i kształtowanie się jego odporności. Początkowo wcześniaki muszą dostawać składniki odżywcze w kroplówce i są karmione za pomocą sondy założonej do żołądka, ponieważ nie mają sprawnego odruchu ssania. Z czasem, przy właściwej stymulacji, nabywają tę umiejętność i mogą być karmione smoczkiem czy nawet przystawiane do piersi.

PZ:

Czy rodzice mogą jakoś pomóc w leczeniu swojej pociechy? A.P.: Oczywiście! Kontakt rodziców z dzieckiem jest bardzo ważny. Tak naprawdę nie tylko dla maluszka, ale i dla rodziców. Pobyt skrajnego wcześniaka na oddziale intensywnej terapii noworodka nierzadko trwa wiele miesięcy. Cała aparatura, która znajduje się w otoczeniu maleń-

stwa, stanowi istotną barierę w utrzymaniu stałego kontaktu rodzica z dzieckiem, zwłaszcza w pierwszym okresie po urodzeniu. Często rodzice boją się nawet dotknąć swojego maleństwa. Jednak kontakt w postaci głaskania, dotykania, mówienia do dziecka powinien być regularny. W późniejszym okresie, gdy stan małego pacjenta na to pozwala, możliwe jest kangurowanie, czyli przytulanie dziecka. W tym celu ubranego jedynie w pieluszkę noworodka kładziemy na odsłoniętej klatce piersiowej mamy lub taty. Główka dziecka powinna być położona na takiej wysokości, aby ucho maluszka znalazło się nad sercem rodzica. Pamiętajmy, że nawet najlepiej wyposażony oddział neonatologiczny nigdy nie zastąpi kontaktu z rodzicami i nie wpłynie tak korzystnie na dziecko. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

| STREFA DZIECKA

Kiedy dziecko rodzi się

ZBYT WCZEŚNIE

Konsultacja:

ANNA SZPAK psycholog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Choć postęp w medycynie sprawia, że większość historii wcześniaków kończy się happy endem, to jednak na samym początku rodzice i ich za wcześnie urodzone maluchy zazwyczaj przechodzą bardzo trudne chwile. Jak poradzić sobie z emocjami w tej sytuacji? Podpowiada psycholog – Anna Szpak.

1. W tych trudnych chwilach rodzice zwykle borykają się z różnymi emocjami. Przede wszystkim ważne jest, abyście zrozumieli, że jako partnerzy możecie mieć zupełnie inne odczucia. Po nagłym porodzie pojawiają się w sposób naturalny trudne emocje, takie jak złość – że nas to spotkało i poczucie winy – że może przez nas maluch urodził się zbyt wcześnie. Jako rodzice stawiamy sobie wysokie wymagania, czujemy się odpowiedzialni za swoje dziecko i bywa, że trudno nam przyjąć, że tak po prostu mogło się zdarzyć. Warto wtedy rozmawiać o swoich uczuciach. Powiedzcie sobie szczerze, co czujecie, o czym myślicie, czego boicie się najbardziej. Dajcie sobie również prawo do odczuwania sprzecznych emocji.

2. Pamiętajcie o tym, że musicie wy-

poczywać i wzajemnie troszczyć się o siebie. Bądźcie wyrozumiali dla swoich potrzeb, pomagajcie sobie wzajemnie. To ważne, ponieważ wasz maluch pomimo obecności na Oddziale Intensywnej Opieki Medycznej Noworodka będzie potrzebował waszego wsparcia i obecności.

3. Jako tata prawdopodobnie jesteś

dodatkowo obciążony obowiązkami domowymi, pracą i opieką nad pozostałymi dziećmi. Sam możesz być zmęczony i sfrustrowany, a stresująca

sytuacja również nie sprzyja, abyś wypoczął i zadbał o siebie. Ważne, abyś szczerze porozmawiał ze swoją partnerką o swoich uczuciach i starał się zrozumieć jej. Ustalcie podział obowiązków i plan działania na czas pobytu mamy i maluszka w szpitalu. Korzystajcie z informacji i wsparcia personelu na oddziale oraz wsparcia bliskiej rodziny i znajomych.

Kiedy malec trafia na Oddział Intensywnej Opieki Medycznej Noworodka, całe to „zmedykalizowane otoczenie” samo w sobie może budzić niepokój rodziców. Pamiętajcie jednak o tym, że cała aparatura, która otacza wasze maleństwo, jest niezbędna i potrzebna po to, aby wasze maleństwo było bezpieczne i mogło prawidłowo się rozwijać.

Zastanawiacie się, co możecie zrobić dla swojego maluszka? Przede wszystkim nadajcie mu imię, aby był traktowany personalnie, jako mała osoba. Jeśli to tylko możliwe, dotykajcie go, bierzcie w ramiona, głaskajcie i nawiązujcie kontakt wzrokowy, kiedy leży w inkubatorze. Mówcie i uczestniczcie w opiece, bo wasza obecność ma niezwykły wpływ na rozwój malca. Korzystajcie z możliwości kangurowania – jeżeli stan waszej pociechy na to pozwoli.

6. Pamiętajcie także o tym, że rozwój

waszego dziecka jest ciągły, ale nierówny. Naprzemiennie po postępie może pojawić się spadek, co niewątpliwie nie będzie łatwym przeżyciem. Miejcie jednak świadomość, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, czyli w swoim rytmie i nie należy go porównywać do innych dzieci. Ponadto, niewielka zmiana to dla wcześniaka ogromny sukces. Doceniajcie to.

Niezwykle ważne dla rozwoju wcześniaka jest mleko matki. Zapytaj personel o karmienie, oddanie pokarmu, poradę laktacyjną. Mleko zawiera bioaktywne składniki wspierające rozwój, wzrost i terapię tych malutkich pacjentów. Jako tata-partner wspieraj mamę przy laktacji, uczestnicz przy odciąganiu pokarmu.

8. Zadbajcie o to, aby między wami,

czyli rodzicami a maluszkiem powstała ważna więź, co w przyszłości będzie procentować. Jest to istotne szczególnie w momentach, kiedy stan malca jest ciężki. W takiej sytuacji mówcie o swoich potrzebach. Otaczające was osoby mogą być onieśmielone waszym cierpieniem. Pozwólcie, aby wam pomogły i udzieliły wsparcia.

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Warto zapoznać się z życiem i procedurami szpitala, co pozwoli wam szybciej zaakceptować nową sytuację. Poznajcie personel. Dowiedzcie się, kto opiekuje się waszym malcem i kiedy możecie porozmawiać z lekarzem. Nie bójcie się zadawać pytań - o stan zdrowia waszego dziecka i rokowania, jakie badania są lub będą wykonywane i co możecie zrobić, aby mu pomóc.

Na zdjęciu dr n. med. Janusz Witalis, ordynator Oddziału Neonatologicznego z Intensywną Opieką Medyczną w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

| MISJA ZDROWIE

WIELKI FINAŁ!

PORÓD NATURALNY czy CESARSKIE CIĘCIE?

dr hab. n. med. prof.

Dariusz borowski specjalista ginekolog-położnik, dyrektor medyczny Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Łodzi

fot. AGNIESZKA BOHDANOWICZ

Według Światowej Organizacji Zdrowia, na świecie około 15% porodów kończy się cesarskim cięciem. W Polsce wskaźnik ten dochodzi już powoli do 50%! Są jednak kraje - Brazylia, Indie, Chiny, gdzie wskaźnik ten przekracza już 75-80%. Czy rzeczywiście cesarskie cięcie jest lepszym wyjściem niż poród siłami natury? Pytamy o to dr. hab. n. med. Prof. Dariusza Borowskiego – ginekologa-położnika, dyrektora medycznego Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Łodzi.

Cesarskie cięcie nigdy nie powinno być

wykonywane na „życzenie”!

Rozmowa z dr. hab.n.med. Prof. Dariuszem Borowskim ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Łodzi.

Pro Zdrowie:

Panie Profesorze, jakie są najczęstsze wskazania do przeprowadzenia cesarskiego cięcia i dlaczego ciąże mnogie zwykle kończą się właśnie operacyjnie? dr hab.n.med. Prof. Dariusz Borowski: Zacznijmy od wskazań, które są po stronie matki. Zaliczamy do nich m.in. wady anatomiczne miednicy, niektóre schorzenia neurologiczne, okulistyczne i internistyczne. Jeżeli chodzi o dziecko, wskazaniem jest m.in. wcześniactwo, utrzymująca się bradykardia – czyli stan, kiedy serce bije zbyt wolno, niektóre wady oraz niekorzystne położenie maluszka w brzuchu mamy. Właśnie ze względu na położenia główkowe ciąże mnogie rozwiązywane są za pomocą cesarskiego cięcia. Zarówno ze względu na matkę, jak i na dziecko kolejnym wskazaniem jest łożysko przodujące centralnie lub brzeżnie, przedwczesne jego oddzielenie w trakcie ciąży lub w początkowej fazie porodu oraz wypadnięcie pępowiny.

PZ:

Wynika z tego, że przyczyn jest wiele. A co z zagrożeniami dla matki i dziecka? D.B.: Różnego rodzaju zagrożenia i wynikające z tego powikłania są niestety możliwe zarówno w przypadku porodu siłami i drogami natury, jak i w przypadku cięcia cesarskiego. Kobiety muszą być świadome tego, że poród drogą cięcia cesarskiego to duża operacja chirurgiczna związana z otwarciem jamy brzusznej, mogąca mieć wszystkie negatywne następstwa tego postępowania. Pamiętajmy, że cięcie cesarskie jest postępowaniem niefizjologicznym i powinno być stosowane tylko w przypadku występowania wskazania do jego wykonania. Nigdy nie powinno to być cięcie na życzenie! Powikłania, które dawniej były incydentalne dziś występują coraz częściej i mogą doprowadzić do śmierci pacjentki. Oczywiście istnieją także powikłania charakterystyczne tylko dla porodu drogami i siłami natury. Są to choćby złamania obojczyka czy m.in. dysplazje stawu biodrowego, które mogą występować także w przypadku wykonywania cięcia cesarskiego.

PZ:

Powiedział Pan profesor, że nie powinno się nigdy wykonywać cięcia cesarskiego na życzenie – bez wskazań medycznych, ale słyszymy o takich coraz częściej. Kobiety planują wraz z lekarzem cięcie na długo przed terminem porodu. Jaka jest ilość cięć planowych i tych nieplanowanych? D.B.: Szacuje się obecnie, że niestety już co drugie cięcie cesarskie wykonuje się planowo na podstawie różnych wskazań. Oficjalnie tylko część z nich jest określana jako wskazania psychiczne, opisane jako tokofobia, czyli lęk przed porodem naturalnym, jego komplikacjami, bólem czy też utratą atrakcyjności. Dużą część tych wskazań to wskazania okulistyczne, kardiologiczne, neurologiczne czy ortopedyczne. Przynajmniej część z tych wskazań jest dyskusyjna. Problemem jest także fakt, iż występowanie sytuacji położniczych po cięciu cesarskim takich jak położenie miednicowe czy ciąża bliźniacza, automatycznie staje się wskazaniem do cięcia cesarskiego. W momencie kiedy pacjentka panicznie boi się porodu naturalnego, my lekarze, powinniśmy z nią rozmawiać. Ważne, aby omówić z kobietą wszystkie możliwe i dostępne metody łagodzenia bólu porodowego. Tak, aby oswoiła temat naturalnego porodu i przestała się go obawiać.

PZ: Czy można zatem urodzić siłami natury po cięciu cesarskim?

D.B.: Oczywiście! Muszą zostać spełnione jednak pewne warunki, do których należy choćby prawidłowy stan blizny po cięciu cesarskim. Co więcej wiele mitów, które towarzyszą tej sytuacji klinicznej już dawno zostało obalonych. Choćby ten, że nie można takiego porodu prowadzić z wykorzystaniem znieczulenia.

PZ: Czy znieczulenie do porodu siłami natury jest standardem, czy można je podać każdej rodzącej i w każdym czasie?

D.B.: Znieczulenie może być zaproponowane prawie każdej rodzącej, oczywiście po wcześniejszej konsultacji zarówno z położnikiem, jak i przede wszystkim z anestezjologiem. Pamiętajmy, iż taki poród przestaje być wtedy porodem w pełni fizjologicznym i wymaga dodatkowego monitorowania położniczego i anestezjologicznego. Pamiętajmy także o tym, że prawidłowe znieczulenie porodu zwykle nie powinno być proponowane zbyt wcześnie ani zbyt późno. W Szpitalach PRO-FAMILIA znieczulenie jest bezpłatne i co najważniejsze dostęp do niego jest bardzo szeroki.

PZ:

Jak długo kobieta dochodzi do pełnej sprawności po cięciu, a jak długo po porodzie siłami natury? D.B.: To bardzo indywidualna sprawa. W naszym szpitalu pacjentki po naturalnym porodzie zwykle opuszczają szpital z maleństwem po upływie dwóch dni. W przypadku cesarskiego cięcia po trzech – czterech. Kobieta po ciąży jest w stanie połogu zwykle przez ok. 6 tygodni. Czas ten ze względu na rozległość operacji w przypadku cięcia cesarskiego jest dłuższy niż w przypadku porodu naturalnego.

Joanna KielaR | www.lullabeestudio.pl

| MISJA ZDROWIE

PZ:

Kobiety obawiają się porodu naturalnego z obawy przed nacięciem krocza, co może skutkować późniejszymi problemami podczas seksu. D.B.: Cały przebieg ciąży i porodu ma wpływ na stan tkanek. Jest to oczywiście sprawa bardzo indywidualna. W przypadku fizjologicznego przebiegu ciąży i porodu większość funkcji, także te związane z życiem intymnym, wraca po okresie połogu i ewentualnej laktacji do pełnej fizjologii. Jeżeli chodzi o nacięcie krocza - istnieje na ten temat wiele mitów. Dlatego rodząca powinna zaufać położnej i lekarzowi, którzy na sali porodowej zrobią wszystko, aby przebieg porodu był jak najbardziej prawidłowy.

PZ: Zwolennicy cesarskiego cięcia na życzenie twierdzą, że porody siłami natury są wysoce zmedykalizowane (oksytocy-

na, przebicie pęcherza), a może to tylko niewielkie wsparcie sił natury? D.B.: Był czas kiedy medykalizacja porodu była stanem oczywistym, związanym z poglądem, iż zmniejszy to liczbę powikłań. Życie pokazało, że nie stało się to faktem, co więcej nierzadko doprowadzało to do zwiększenia częstości wykonywanych cięć cesarskich. Z tego powodu od kilku lat obserwujemy odwrócenie tej tendencji. W naszym szpitalu unikamy medykalizacji. Poród prowadzi doświadczona położna, a lekarz czuwa w bezpiecznej odległości i wkracza dopiero, gdy jego interwencja jest niezbędna. Ważne jest również to, że gwarantuje to znacznie większą intymność rodzącym. Oczywiście pamiętamy, że najważniejsze jest ich bezpieczeństwo.

PZ: Cesarskie cięcie to, jak Pan sam powiedział, operacja. Czy towarzyszy jej ból po-

operacyjny? D.B.: Tak. Zwykle ze względu na to, że jest to operacja rozległa, ból po zaprzestaniu działania znieczulenia jest zdecydowanie dłuższy i silniejszy.

PZ:

Kobiety pytają też o płyn płucny u rodzącego się dziecka. W czasie porodu siłami natury wyciskany jest on w trakcie, a jak sytuacja wygląda przy cesarskim cięciu? D.B.: Najnowsze prace mówią, że ze względu na brak tego procesu podczas cesarskiego cięcia, częściej dochodzi do problemów z zaburzeniami oddychania u noworodków po planowym cięciu cesarskim.

PZ: Interesujący jest też problem pojawienia się szczepów bakterii w pochwie matki -

jakie maja znaczenie dla noworodka i czy pojawiają się tylko przy porodzie siłami natury? D.B.: Takie bakterie pojawiają się tylko podczas porodu i są niezwykle ważne dla odporności dziecka. Uważa się, że dzięki nim dzieci w późniejszym wieku nie mają do czynienia z występowaniem alergii i astmy. Rozmawiała: Aneta Juśkiewicz

Poród z bliską osobą.

Przez cały czas trwania porodu naturalnego może towarzyszyć ci bliska osoba. Z pewnością pomoże ci się zrelaksować i przetrwać najtrudniejsze momenty. Jeżeli jednak obecność przy porodzie budzi opór taty, możesz o towarzystwo poprosić siostrę lub przyjaciółkę.

DAJ DZIECKU WIĘCEJ NIŻ PIĘKNE OCZY JESZCZE PRZED NARODZINAMI. Masz wpływ na więcej, niż Ci się wydaje!

Pozwól, by Femibion® uzupełnił Twoją dietę, stanowiąc jej istotny element już od momentu planowania ciąży. Femibion® będzie wspomagał Cię zarówno na początku jak i w drugiej części trwania ciąży dzięki specjalnie dobranej kompozycji takich składników odżywczych, jak kwas foliowy i Metafolin®2, specjalna forma folianu opracowana przez firmę Merck oraz DHA. Kompozycja składników została dobrana tak, by odpowiadać na Twoje potrzeby w różnych etapach ciąży.

Z miłości do nowego życia. Suplement diety nie może byc stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Dla zdrowia ważna jest zróżnicowana dieta oraz zdrowy tryb życia. 1. Ai Ling Teh i wsp. The effect of genotype and in utero environment on interindividual variation in neonate DNA methylomes 2014;24(7):1064-1074. 2. Metafolin ® - L-metylofolian wapnia *

IMS Health data View, Klasa 04A4C; Sprzedaż ilościowa i wartościowa preparatów multiwitaminowych dla kobiet w ciąży w 2015.

Fmb/2016/04/KS/39

Z przeprowadzonego niedawno badania naukowego wynika, że zdrowie Twojego dziecka w całym okresie jego życia tylko w 25% jest uwarunkowane czynnikami genetycznymi, a nawet w 75% może zależeć od współdziałania genów z Twoim trybem życia1.

| WARTO WIEDZIEĆ

Prawa mamy

na porodówce Sytuacja kobiety rodzącej obecnie, a jeszcze kilka lat temu jest wręcz nieporównywalna. Mama podczas porodu ma prawo nie tylko do szeregu uprawnień, lecz także licznych przywilejów.

Podczas porodu Mama ma prawa!

1. Każda mama ma prawo wybrać, gdzie chce rodzić – czy w domu, czy w szpitalu. Co więcej, może zdecydować, w jakiej placówce szpitalnej chce przywitać na świecie swoje dziecko – będąc w dowolnym miejscu w kraju, nawet w znacznej odległości od domu, musi zostać przyjęta. Jedyną przeszkodą uniemożliwiającą przyjęcie do szpitala jest brak wolnych miejsc w danej placówce medycznej. 2. Bezpośrednio po przyjęciu do szpitala kobieta ma prawo ustalić przebieg porodu, może zdecydować o jego istotnych elementach, np. oświadczyć, że chce porodu

Tekst:

Marta Bartoń adwokat z Kancelarii Adwokackiej „Kancelaria 24” w Rzeszowie

rodzinnego (który, co ważne, jest nieodpłatny). Poród rodzinny nie oznacza, że obecny na sali może być tylko mąż czy partner, mama może rodzić ze swoją siostrą lub przyjaciółką, a więc w towarzystwie osoby, przy której czuje się bezpiecznie i pewnie. 3. Mama może również odmówić badania w obecności określonych osób, np. praktykantów, studentów medycyny czy pielęgniarstwa. 4. Warto pamiętać, iż w każdej chwili kobieta może zmienić zdanie. Jeżeli ma ustalony plan porodu, może go modyfikować w zależności od swojego samopoczucia w uwzględnieniem oczywiście etapu porodu, wskazań medycznych. 5. Mama ma pełne prawo być informowana na bieżąco o wszelkich wynikach badań swoich i swojego dziecka. Niedopuszczalne jest, by odmówiono jej informacji czy interpretacji wyniku jakiegokolwiek badania. 6. Kobieta nie może być zmuszona do badań czy zabiegu, na jaki nie wyraziła zgody. 7. Mama ma prawo do pełnej pomocy ze strony położnej, w tym pomocy w uśmierzaniu bólu porodowego, regeneracji sił w przerwach akcji porodowej itp.

Pamiętaj! Z chwilą urodzenia dziecka masz pełne prawo do otrzymania w szpitalu, w którym przebywasz, dalszej pomocy: wprowadzenia cię w macierzyństwo, otrzymania rad i wskazówek odnośnie do zdrowia twojego i twojego maluszka. Przede wszystkim bezpośrednio po porodzie, jeżeli tylko stan twojego dziecka na to pozwala, masz prawo do kontaktu „skóra do skóry”, i to nawet przez dwie godziny. Powinnaś też otrzymać pomoc w karmieniu naturalnym, rady dotyczące przystawiania dziecka do piersi i sposobów radzenia sobie z problemami laktacyjnymi. Personel medyczny bez twojej zgody nie może nakarmić dziecka mlekiem modyfikowanym. Twojej zgody wymagają też wszelkie szczepienia maluszka, a pierwsze jego badanie powinno odbyć się w twojej obecności. W trakcie wypisu ze szpitala powinnaś otrzymać, poza pełną dokumentacją, wszelkie niezbędne skierowania dla ciebie i dziecka w celu odbycia ewentualnych dalszych konsultacji lekarskich czy wykonania innej niezbędnej diagnostyki.

Pełnych informacji o swoich prawach szukaj w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem z dnia 20 września 2012 r. (Dz.U. Z 2012 r. poz. 1100) oraz w Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Obywatelskich z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz. U. 2009 nr 52, poz. 417 z późniejszymi zmianami).

| WARTO WIEDZIEĆ

„Tydzień Godnego Porodu”

w PRO-FAMILII Szpitale Specjalistyczne PRO-FAMILIA przyłączyły się do ogólnopolskiej akcji „Tydzień Godnego Porodu”, organizowanej przez Fundację Rodzić po Ludzku. Lekarze i specjaliści z Rzeszowa i Łodzi przygotowali dla kobiet bezpłatne warsztaty edukacyjne, podczas których omówili m.in. prawa przysługujące kobietom podczas porodu. Nie zabrakło ciekawych dyskusji i licznych pytań.

fot. Dominika Czapkowska

RZESZÓW: Jak działa znieczulenie zewnątrzoponowe znoszące ból w trakcie porodu – podczas warsztatów wyjaśniał to lek. med. Janusz Kidacki, anestezjolog, kierownik Oddziału Anestezjologicznego.

fot. Dominika Czapkowska

FOT. AGNIESZKA BOHDANOWICZ

RZESZÓW: O prawach kobiet w okresie ciąży, porodu i połogu opowiadały położne pracujące na co dzień na trakcie porodowym: Katarzyna Lew i Ewelina Rusinek.

FOT. AGNIESZKA BOHDANOWICZ

Zarówno w Łodzi, jak i w Rzeszowie warsztaty cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem.

FOT. AGNIESZKA BOHDANOWICZ

ŁÓDŹ: Inicjatorką warsztatów była Pani Irena Rychta, położna.

fot. Dominika Czapkowska

| WARTO WIEDZIEĆ

Jestem pacjentem

– mam prawa! Czy jako pacjenci jesteśmy świadomi swoich praw? Z jakich przywilejów najczęściej korzystamy? A co na ten temat uważa personel medyczny? Na te i na wiele innych pytań postanowiły odpowiedzieć trzy położne, które przeprowadziły wśród personelu medycznego wyjątkową ankietę. O jej wynikach rozmawiamy z inicjatorkami akcji: Małgorzatą Drozd, Edytą Wróbel-Kosior i Katarzyną Bawor.

Pro Zdrowie: Skąd pomysł, aby przeprowadzić wśród per-

sonelu medycznego badania na temat praw pacjenta? Małgorzata Drozd: Prawa pacjenta stanowią ważny sektor w prawie medycznym. My, jako personel medyczny jeste-

śmy przekonane, że kwestie dotyczące przestrzegania i respektowania praw pacjenta są nieodłącznym elementem, który wpływa na poziom świadczonych usług medycznych i podnoszenie jakości życia pacjentów. Rola zespołu terapeutycznego w opiece zdrowotnej okazuje się zadaniem niezwykle ważnym. Dlatego tak istotne jest, aby personel medyczny znał, wdrażał prawa pacjenta

i przestrzegał ich zgodnie z Ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Postanowiłyśmy sprawdzić, jak wygląda to w praktyce.

Małgorzata Drozd położna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

PZ:

Czy każdy pacjent przyjmowany do szpitala zna swoje prawa? Edyta Wróbel-Kosior: Każdy pacjent, który zgłasza się do Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA, na Izbie Przyjęć zostaje poinformowany o przysługujących mu prawach. Ponadto w szpitalu w wielu punktach dostępna jest w formie broszury Karta Praw Pacjenta, w której zostały zawarte wszystkie przepisy. W holu Izby Przyjęć wisi również tablica informacyjna o prawach pacjenta.

PZ:

Edyta Wróbel-Kosior położna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Czy zdaniem personelu, pacjenci korzystają z praw zawartych w Karcie Praw Pacjenta? Katarzyna Bawor: Z badań, które przeprowadziłyśmy w szpitalu, wyraźnie wynika, że pacjenci korzystają z wielu praw im przysługujących. Nadrzędną rolę odgrywa prawo do informacji (41,55%) i prawo do intymności (24,67%).

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

PZ:

A na jakie prawa szczególną uwagę zwraca personel medyczny? M.D.: Przede wszystkim należy podkreślić, że wszystkie prawa pacjentów są respektowane przez personel. Ale ze względu na specyfikę Szpitala PRO-FAMILIA szczególną wagę przywiązujemy do prawa do intymności. Same jesteśmy kobietami i wiemy, jak ważna jest intymność, zwłaszcza podczas porodu czy operacji ginekologicznej.

Katarzyna Bawor położna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

PZ: A co w sytuacji, kiedy personel medyczny sam staje się pacjentem? Czy panie po-

łożne i pielęgniarki wykorzystują znajomość Karty Praw Pacjenta? E.W.-K.: Oczywiście, że tak! Zdecydowana większość badanego personelu deklaruje, że korzysta

z praw zawartych w Karcie. Aczkolwiek znalazła się grupa pielęgniarek i położnych (5%), które stwierdziły, iż nie korzystają z przysługujących im praw, ponieważ nie chorują (śmiech).

PZ: Czy wyniki, które panie uzyskały, są satysfakcjonujące?

K.B.: W naszym odczuciu wyniki są bardzo korzystne, z czego jesteśmy dumne! I mamy nadzieję, że nasi pacjenci również są zadowoleni z jakości opieki, respektowania i przestrzegania praw przez personel medyczny pracujący w szpitalu. W przyszłości planujemy przeprowadzić podobne badania, ale tym razem wśród pacjentów. Chcemy poznać ich opinię.

PZ:

Proszę powiedzieć – czy personel chętnie uczestniczył w waszym badaniu? M.D.: Ankietę przeprowadzono wśród personelu medycznego (pielęgniarek/pielęgniarzy – 28% i położnych – 72%). Nie spotkałyśmy się z odmową, wręcz przeciwnie, reakcja koleżanek była bardzo pozytywna.

PZ:

Jakie wnioski nasuwają się po przeprowadzeniu badań? E.W.-K.: Korzyści płynące z respektowania praw pacjenta są olbrzymią wartością. Mają wpływ nie tylko na zwiększenie satysfakcji pacjentów, lecz także na podnoszenie efektywności placówek medycznych. To przekłada się na szybsze i skuteczniejsze ich działanie oraz lepsze dostosowanie się do zmieniających się potrzeb pacjentów. W dzisiejszych czasach to fundament pomyślnej współpracy na linii pacjent – personel medyczny. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Respektowanie prawa pacjenta to fundament pomyślnej współpracy

na linii pacjent - personel medyczny.

| WARTO WIEDZIEĆ

Kierunek

Złociste plaże, urocze nadmorskie miasteczka, a może góry lub gwar europejskich stolic? Zanim wyruszycie na upragnione wakacje z waszym maluchem, zapakujcie do plecaka przydatne gadżety, które przydadzą się podczas każdej wyprawy. Przegląd przygotowała: Agnieszka Kępa ze Sklepu Medycznego PRO-FAMILIA

Koc bambusowy 75 x 100 cm. Piękny, delikatny koc wykonany z włókna bambusowego. Bambus jest znany ze swoich właściwości antyalergicznych, idealny dla wrażliwej skóry. Pozwala skórze swobodnie oddychać, nie przegrzewa jej. 179 zł, Jollein, www.sklep.pro-familia.pl

Angel’s Wings Bambusowy, Poduszka do fotelików samochodowych. Chroni małe główki przed wstrząsami podczas podróży oraz opadaniem podczas snu. Obszycie z tkaniny bambusowej zapobiega poceniu się główki dziecka. 69 zł, La Millou, www.sklep.pro-familia.pl

Multi Use Bag XS. Uniwersalny woreczek multizadaniowy, atestowany do kontaktu z żywnością, wodoodporny. Nadaje się do prania w pralce. Dostępny w czterech rozmiarach. Od 24 do 39 zł w zależności od rozmiaru, Motherhood, www.motherhood.pl

Torba Feeria. Bardzo pojemna torba dla mamy zaprojektowana przez aktorkę Katarzynę Zielińską. Torba w pięknym wakacyjnym wzorze pomieści wszystkie portrzebne rzeczy. 369 zł, La Millou, www.sklep.pro-familia.pl

Lusterko samochodowe. Lusterko interaktywne do zawieszenia na oparciu tylnego siedzenia. Lusterko ma wgrane cztery melodie oraz świeci, tak aby zaciekawić dziecko podczas jazdy. Do niego dołączony jest pilot dla rodzica. 149 zł, BENBAT, www.sklep.pro-familia.pl

Pieluszki bambusowe. Pieluszki wykonane w 100% z włókna bambusowego, które chłodzi skórę. Bambus ma również właściwości antybakteryjne oraz nie przepuszcza promieniowania UV. Pieluszka jest kilkukrotnie bardziej chłonna niż bawełna. Świetnie sprawdzi się jako cienki kocyk lub chłonny ręcznik. 29–39 zł, TEXPOL, www.sklep.pro-familia.pl

Podgrzewacz Bib’car. Podgrzewacz do butelek podłączany do gniazda zapalniczki samochodowej. Umożliwia podgrzanie mleka bez konieczności zatrzymywania się w trakcie podróży. 95 zł, Beaba, www.sklep.pro-familia.pl

Termoopakowanie. Torba na butelki wyposażona w dodatkowy wkład chłodzący. Utrzymuje zarówno ciepło, jak i zimno. Można ją przypiąć do wózka. Mieści dwie duże butelki. 69 zł, Skip Hop, www.sklep.pro-familia.pl

REKLAMA

Wanienka składana. Doskonale sprawdzi się podczas wakacyjnych wyjazdów z dzieckiem. Dzięki możliwości złożenia zajmuje niewiele miejsca. 185 zł, Beaba, www.sklep.pro-familia.pl

Śpiworek przedszkolaka. Bajecznie kolorowy, miękki i przytulny. Zamykany jest na zamek błyskawiczny, a po całkowitym rozpięciu i rozłożeniu może być używany jako kocyk piknikowy. Idealny do leżakowania w przedszkolu, sprawdzi się także podczas wakacyjnych wyjazdów do babci. Wymiary: 115 x 70 cm + 35 x 70 cm zintegrowana półokrągła poduszeczka. 149 zł, motherhood www.motherhood.pl

Akcesoria dla kobiet w ciąży oraz wspomagające karmienie i pielęgnację maluszka Produkty znanych i docenianych marek

Sterylizator do smoczka. Mały, przenośny sterylizator zasilany na baterie lub prąd z sieci. Pasuje do wszystkich rodzajów smoczków. Sterylizuje promieniami UV. 89 zł, Quaranta Settimane www.sklep.pro-familia.pl

Chusta Pocket. Chusta hybrydowa to komfort noszenia, z którego słyną chusty elastyczne, oraz wytrzymałość zbliżona do tej, jaką dają chusty tkane. Zapewnia dziecku i rodzicom wygodę podczas długich wakacyjnych spacerów. 230 zł, Poofi, www.sklep.pro-familia.pl

Sklep medyczny PRO-FAMILIA ul. Witolda 6B 35-302 Rzeszów tel. 17 77 35 895 606 987 772

ul. Niciarniana 49 92-320 Łódź tel. 42 20 81 353 570 557 909

www.sklep.pro-familia.pl Sklep prowadzi również wypożyczalnię laktatorów i wag niemowlęcych. 37

| WARTO WIEDZIEĆ

mama na spacerze

Letnie dni nieodparcie kuszą, by jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu. Absolutny spacerowy must have to jednak nie tylko fajna, lekka stylizacja, ale też ochrona przed UV.

Czerwona torebka na złotym łańcuszku. Usztywniona torebka wykonana z wysokiej jakości skóry ekologicznej saffiano z dodatkową kieszonką na drobiazgi wewnątrz i ozdobnym łańcuszkiem długim na 124 cm.

Odważne okulary

Lulu Milky Red. Stylowe okulary w płomiennych oprawkach z polikarbonowymi, grafitowymi, dymionymi szkłami z ochroną UV 400. W zestawie etui i ściereczka do czyszczenia szkieł. 209,95 zł, komono, www.komono.pl

Na lato 4.

Kapelusz KAJA biały. Modny i stylowy kapelusz. Idealnie sprawdzi się na wakacyjnym wyjeździe czy w upalny dzień ochroni twoją głowę przed słońcem. 36 zł, pakamera, www.pakamera.pl

Zegarkowa bransoletka

249 zł, primamoda, www.primamoda.com.pl

Srebrny Case. Srebrny zegarek na białej skórzanej taśmie, która wielokrotnie oplata nadgarstek z ozdobnymi ćwiekami to nie tylko czasomierz, ale także stylowa bransoleta.

280 zł, go girl only go, www.fashionpr.pl

Zadziorne sandały

Szorty Krótkie spodenki uszyte dla kobiet w ciąży, które cenią sobie komfort i wygodę. Posiadają szeroki panel na brzuch, zakończony elastyczną gumką, który rośnie przez cały okres ciąży wraz z brzuszkiem. Idelane na spacer, joge, do szkoły rodzenia. Do spodenek polecamy bluzkę INGA. Spodenki 39 zł, Limone, www.limone.pl

Skórzane sandały z ćwiekami. Skórzane sandały w połączeniu kolorów: beżowym, koralowym i niebieskim. Fason zapinany na paseczki wokół kostki. Wszystkie paseczki zdobione złotymi ćwiekami. 349 zł, primamoda, www.primamoda.com.pl

Sun protect SUCHY OLEJEK OCHRONNY SPF 50+. Olejek zawiera fotostabilne filtry UVA i UVB, posiadające zdolność pochłaniania promieni słonecznych. 49,60 zł/200 ml, Pharmaceris, www.pharmaceris.pl

fb.com/sklep.limone

Zakupy online: www.limone.pl

| OD MAMY DLA MAMY

Tekst:

Marta Andreasik

SENNE MIRAŻE,

CIRODELIA MATERIAŁ AUTORA TEKSTU

autorka bloga www.mamasubiektywnie.pl i e-booka dla rodziców „Podróż za nie-jeden uśmiech”

CZYLI W KRAINIE (BEZ) SNU Przed nami sezon urlopów i podróży. W najdłuższą z nich, zwaną macierzyństwem, wyruszają młode matki (i ojcowie). Podróż, która nigdy się nie kończy i nie ma w niej przestojów. Każdy dobry podróżnik regularnie śpi, by mieć siły do odkrywania uroków świata. A młodzi rodzice? Niekoniecznie. A przecież ich dzieci miały„spać jak niemowlę” – długo i błogo. Skąd ta rozbieżność? Jaki naprawdę jest sen noworodków?

o wiemy o niemowlętach? Są urocze, dużo płaczą i śpią. A jednak sen nie jest normą u małych dzieci. Po trudach porodu maluchy niemal natychmiast zapominają, jak to jest długo i słodko spać. Dlatego potrzebują nas – rodziców. To my musimy im pokazać, co to znaczy dobrze spać i zasypiać. Winna jest natura, która przez dziewięć miesięcy ciąży programowała dzie-

ci do specyficznych warunków. Czy to znaczy, że nauka zasypiania musi być męką? Nie, jeśli poznasz i wprowadzisz w życie kilka prostych zasad. Podczas gdy my wyruszamy w podróż po macierzyństwie świadomie, dziecko zdaje się nie zauważać tego, że szczęśliwy czas pobytu w brzuchu mamy już się zakończył. W pierwszych trzech miesiącach życia dziecka poza łonem matki bardzo ważne jest, aby rodzice starali się odtworzyć maluchowi warunki znane przez niego z życia płodowego. W ten sposób pomogą mu łagodnie wkroczyć w nowy, nieznany świat. Warto w tym celu trzymać się zasady „4C”.

4C, czyli: cicho, ciemno, ciasno i ciepło. To drogowskazy, które rodzic-przewodnik

może z łatwością poznać i wykorzystać.

Cicho

Szum przepływającej w organizmie matki krwi, chlupanie wód płodowych, głosy z zewnątrz – to dźwięki, których malec oczekuje po przyjściu na świat. Zatem cicho – tak, ale nie do końca. Zapewnijmy noworodkowi naturalny, tzw. biały szum (np. nastawiając radio pomiędzy stacjami) i nie unikajmy odgłosów codziennej krzątaniny. Wykluczmy zaś intensywne i głośne dźwięki, szczególnie w porze drzemki.

Ciemno

U dorosłego człowieka to hormon snu – melatonina – reguluje rytm dnia. Dlatego warto zaciemniać pokój dziecka na czas drzemki. W ten sposób organizm przyzwyczai się do kojarzenia „ciemno = pora spać”.

Bezpłatny e-book Ciasno

Tak właśnie jest w brzuchu mamy. Aby wywołać te miłe wspomnienia, należy dosyć ciasno otulać dziecko do momentu, kiedy nauczy się samodzielnie przekręcać z pleców na brzuch. Pozwala to odciąć bodźce i wyciszyć się.

Ciepło

A jak to jest z ciepłem? W brzuchu mamy dziecko ma warunki tropikalne. Po jego przyjściu na świat utrzymujmy w pokoju temperaturę między 18 a 21 stopniami. Pamiętajmy też o regularnym sprawdzaniu karku dziecka (a nie rączek) pod kątem przegrzania lub wyziębienia. Podobnie jak podczas wyprawy w nieznaną krainę, tak i w krainie snu dziecka musimy zachować czujność i dbać o bezpieczeństwo.

Podstawa – bezpieczeństwo!

„4C” to niejedyne zasady, których powinni trzymać się rodzice. W codziennym pędzie często zapominamy, że najistotniejszą kwestią jest bezpieczeństwo. Przestrzegając kilku prostych zasad, możemy zminimalizować ryzyko SIDS, czyli zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej.

Reguły bezpiecznego snu: 1. Nie przegrzewajcie dziecka i jego pokoju. 2. Kładźcie niemowlę na plecach, na płaskim

i twardym materacu. 3. Nie używajcie poduszek i zbędnych kocyków wokół twarzy. 4. Nie wkładajcie do łóżka zabawek. 5. Decydując się na spanie z dzieckiem – pilnujcie, by kołdra nie zakrywała jego głowy, by malec miał sporo miejsca. mowlę zyskuje nowe umiejętności i staje się coraz bardziej samodzielne. Po długiej podróży chciałoby się po prostu odpocząć. Najlepiej – całą noc. Przed małym podróżnikiem jednak jeszcze długa droga, zanim nauczy się samodzielnie zasypiać w łóżeczku i budzić po 11–12 godzinach nieprzerwanego snu. Zapewne upłynie kilka miesięcy, nierzadko obfitujących w „smuteczki”, „problemiki” i „kłopociki”, zanim to się stanie. Najważniejsza jest jednak świadomość, że ten czas to wielka, pełna przygód podróż. To podróż za niejeden uśmiech, bo okazji do śmiechu jest zawsze więcej niż do płaczu. A kraina (bez) snu to dopiero pierwszy przystanek na waszej wspólnej trasie. Więc zaopatrzcie się w optymizm i ciekawość świata godną prawdziwego obieżyświata i śmiało ruszajcie w drogę. A gwarantuję, że widoki was wprost zachwycą!

dla rodziców

Marta Andreasik jest mamą Amelki oraz Tymka i szczęśliwą żoną Mariusza. Wraz z rodziną mieszka w Warszawie, gdzie spełnia swoje marzenia o macierzyństwie, kochającej rodzinie i życiu pełnym pozytywnych wrażeń. Jest blogerką (mamasubiektywnie.pl) oraz autorką e-booka „Podróż za nie-jeden uśmiech”. Ten subiektywny przewodnik dla początkujących mam, jak lubi nazywać go autorka, można bezpłatnie pobrać za pośrednictwem jej bloga.

REKLAMA

Podróż pełna przygód

Czy to znaczy, że już żadne nieoczekiwane niespodzianki nie staną na drodze rodziców? Cóż, jak to w życiu bywa – jedyną stałą rzeczą jest zmiana. Nazywa się ona „skokami rozwojowymi”, czyli następującymi po sobie w stałych odstępach okresami nagłego wzrostu dziecka. Przynosząc małe burze w postaci rozdrażnienia, płaczliwości i zwiększonego zapotrzebowania na pokarm, skoki rozwojowe są prawdziwą zmorą podróżników. Jaka jest na nie rada? Przeczekać. Pojawiają się na szczęście równie szybko, jak znikają. Zaś z odejściem każdego z nich nie-

| PSYCHOLOGIA

Gdy na świecie pojawia się…

RODZEŃSTWO

akiś czas temu po raz pierwszy zostaliście rodzicami. Pamiętacie tę burzę emocji? Zmienioną nie do poznania codzienność? Borykanie się z trudami rodzicielstwa, ale też uczucie miłości, którego wcześniej nie znaliście? U sporej części z was jakiś czas po narodzinach pierwszego maleństwa pojawia się myśl o drugim. Czujecie pragnienie bycia rodzicem po raz kolejny, a także chcecie „podarować” rodzeństwo dziecku, które już jest z wami. Zastanawiacie się jak to będzie zostać rodzicem po raz kolejny? Czy tym razem będzie łatwiej? Trudniej? Na pewno inaczej.

Konsultacja:

Marzena Jarosz psycholog ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

Reakcja dotychczasowego jedynaka na pojawienie się drugiego dziecka w rodzinnie może być różna: od euforii po zazdrość i gniew. Aby to wydarzenie było wesołe również dla niego, warto przygotować go do roli brata lub siostry.

Co niepokoi nas najbardziej?

Okazuje się, że na pierwszy plan wysuwa się pytanie o to, jak poradzić sobie z dwójką dzieci. I zazwyczaj nie o zorganizowanie czasu czy obowiązków tutaj chodzi (wszak młode mamy mają to opanowane do perfekcji!). To, co zajmuje rodziców najbardziej to niepokój o to, jaka będzie reakcja starszaka na pojawienie się nowego członka rodziny.

REKLAMA

Okazuje się, że na pierwszy plan wysuwa się pytanie o to, jak

poradzić sobie z dwójką dzieci.

Maluszek czeka na rodzeństwo Rozmowa o rodzeństwie z rocznym maleństwem nie jest oczywiście możliwa, ale to wcale nie oznacza, że dziecko nie dostrzeże zmian w ciele i emocjach mamy i nie zorientuje się, że w waszym życiu szykują się ważne zmiany. Dlatego już od samego początku warto oswajać malucha z brzuszkiem, pozwalać głaskać i dotykać go kiedy chce, a także tłumaczyć, że jest tam dzidziuś. Gdy w takiej sytuacji maluch pokaże negatywne emocje i będzie chciał np. uderzyć brzuch, wytłumaczcie mu spokojnie, że nie wolno tego robić. Może zdarzyć się tak, że wasz maluch nie wykaże zainteresowania lub pokaże swój sprzeciw – odwróci się od was lub będzie starał się odciągać rękę taty od brzucha. Nie angażujcie go wtedy na siłę. W takich momentach przytulajcie swoją pociechę i zapewniajcie, że bardzo ją kochacie. Nawet gdy starszak negatywnie reaguje na rosnącego w brzuchu mamy dzidziusia, nie rezygnujcie z tego kontaktu.

Pierwsza rozłąka

Zwykle pobyt w szpitalu po porodzie jest dla mamy i starszego malca pierwszą długą rozłąką. Z pewnością nie jest to komfortowa sytuacja, ani dla dziecka, jak i dla mamy. Warto przygotować się wcześniej do tej sytuacji. Raz na jakiś czas niech maluch pozostanie tylko pod opieką taty. Wybierając się do szpitala pamiętajcie o tym, aby wytłumaczyć dziecku dokąd idziecie i po co, powiedzcie kiedy wrócicie i z kim zostanie przez czas waszej nieobecności.

Rozmowa ze starszakiem

Zazwyczaj inaczej wygląda sytuacja, gdy rodzice oczekują maleństwa mając w domu przedszkolaka bądź jeszcze starsze dziecko. Szczęśliwą informacje o rodzeństwie warto przekazać w bezpiecznym miejscu, wybierając dogodny moment, gdy będziecie wszyscy razem. Jeżeli reakcja starszaka będzie bardzo entuzjastyczna, upewnijcie się czy ma jakieś dodatkowe pytania . Poświęćcie tyle czasu na rozmowę, ile potrzebuje, omówcie z nim, jak będzie wyglądała wasza codzienność, gdy noworodek pojawi się już w domu. Możecie pokazać pamiątki, jakie posiadacie po jego narodzinach - zdjęcia USG, bądź opaskę ze szpitala. Jeżeli wasz maluch zareaguje na tę wiadomość milczeniem, wycofaniem bądź złością, bądźcie przy nim, jeżeli tego potrzebuje, ale nie zmuszajcie go do rozmowy na ten temat. Nie okazujcie też dezaprobaty. Dajcie swojemu dziecku tyle czasu, ile potrzebuje, aby oswoić nową wiadomość.

| PSYCHOLOGIA

Wspólne przygotowanie

Waszą pociechę możecie zaangażować we wspólne przygotowania do przywitania nowego członka rodziny. Możecie razem urządzać pokoik lub kupić potrzebne rzeczy. Jeśli mama w trakcie ciąży gorzej się poczuje, wytłumaczcie, że czasem dodatkowy odpoczynek jest bardzo potrzebny. Ważne, aby dziecko nie nabrało przekonania, że to maluszek w brzuchu jest winny i odpowiedzialny za gorsze samopoczucie mamy. Wykorzystajcie ten czas wspólnie – czytając bajkę lub oglądając kreskówkę.

Nie zapominajcie o sobie

Nie odrzucajcie chęci pomocy przyjaciół czy rodziny. Wolny czas poświęćcie tylko dla siebie, regularnie róbcie coś tylko dla waszego związku. Dbajcie o siebie, swoje małżeństwo. To da wam energię na zmaganie się z powiększoną rodziną.

Im więcej, tym weselej, czyli ściąga rodzica

Jak radzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego? • Angażujcie starszaka w pomoc przy maluszku, ale tylko wtedy, gdy tego chce. Ale pamiętajcie, nic na siłę. Unikajcie zwrotów - „jesteś starszy, więc powinieneś, musisz”. • Pozwalajcie na dotyk, przytulanie, głaskanie maluszka – zwracając oczywiście uwagę na bezpieczeństwo noworodka. Jeżeli musicie zwrócić starszakowi uwagę, zróbcie to bardzo delikatnie. Nie podnoście głosu. • Wasz starszy maluch może czuć zazdrość, złość i lęk o to, że nie jest już dla was najważniejszy. Pamiętajcie, że takie emocje dla dziecka są zupełnie normalne. Pomóżcie mu zrozumieć to, co czuje, mówcie o tym otwarcie - „złościsz się, bo brat płacze i mama musi teraz się nim zająć, ale jak się uspokoi to pobawimy się razem dobrze?”. • Unikajcie słów: „nie”, „nie mam teraz czasu”, „przecież widzisz, że karmię”, „musisz to zrozumieć”. Zamieńcie je na zwroty takie jak: „tak, poczytamy bajkę, jak tylko skończę karmić”, „dzisiaj mama cię wykąpie i położy spać”. • Bądźcie przygotowani na to, że starsze dziecko będzie najbardziej dopominać się uwagi właśnie wtedy, gdy wam będzie najtrudniej – np. podczas kąpieli lub karmienia noworodka. Maluch chce w ten sposób przekonać się, że wciąż jest dla was ważny. Tłumaczcie spokojnie, co teraz robicie i kiedy skończycie. • Zadbajcie o czas, który poświęcicie tylko i wyłącznie starszakowi. Wyjście z tatą do piaskownicy? Wspólny spacer albo wizyta w kinie? A może pieczenie ciastek tylko z mamą? Z pewnością dla waszej starszej pociechy będą to wyjątkowe chwile. • Kontynuujcie przynajmniej część rytuałów, które mieliście ze starszym dzieckiem. Czytanie bajki przed snem, kąpiel, usypianie… W miarę możliwości choć jedna z tych rzeczy powinna pozostać bez zmian, by dziecko nie miało poczucia, że pojawienie się noworodka to dla niego jedynie straty. • Po narodzinach z pewnością wasi najbliżsi będą chcieli was odwiedzić i poznać nowego członka rodziny. Zadbajcie o to, aby podczas takich wizyt wasi goście nie skupiali swojej uwagi tylko na noworodku. Postarajcie się podzielić uwagę i aktywność wszystkich domowników na dwoje dzieci.

5 FILARÓW sukcesu

TWOJEGO DZIECKA W SZKOLE (I W ŻYCIU) artykuł sponsorowany

Programy szkolne skupiają się na przekazywaniu wiedzy i uczeniu pewnych umiejętności. Bez wątpienia są to bardzo ważne czynniki sukcesu. Jednak badania pokazują, że jeśli wybierzemy pięć osób do konkretnego zadania, i wszystkie te osoby przejdą takie same szkolenie, tylko jedna z nich się wybije, trzy osiągną przeciętne rezultaty, a ostatnia będzie wymagała dodatkowych wyjaśnień.

1. Pewność siebie

Z takim samym zjawiskiem mamy do czynienia w szkole. Wszystkie dzieci uczestniczą w tych samych zajęciach, ale tylko nieliczne osiągają sukcesy. Kluczowym czynnikiem, który różni dzieci i decyduje o poziomie sukcesu, jest pewność siebie, czyli pozytywne nastawienie do siebie i swoich możliwości. Psychologowie uważają, że pozytywne nastawienie i wiara w siebie są jak zawór, który umożliwia pełne wykorzystanie umiejętności i wiedzy, a także pozwala wyróżniać się w tym, czym się zajmujemy.

2. Sztuka uczenia się

Dzieci już od wczesnych chwil uczone są, w jaki sposób jeść, w której ręce trzymać nóż, a w której widelec. Wdrażamy nasze pociechy do dbania o własną higienę. Ale czy ktoś uczy dzieci, jak się uczyć? Czy Twoje dziecko wie, jak działa jego mózg i jak może wykorzystać naturalne możliwości, by uczyć się sprawnie i w atmosferze zabawy? Dziecko nieznające technik uczenia się skazane jest na mechaniczne wkuwanie, które niestety nie jest zbyt efektywne i rozwijające. Znajomość mnemotechnik, to dziś jedne z kluczowych kompetencji każdego ucznia, studenta czy po prostu osoby pracującej intelektualnie.

Aby dowiedzieć się więcej o wyjątkowych programach Akademii Nauki, w których realizowane są wszystkie filary sukcesu, zapraszamy na DNI OTWARTYCH DRZWI — cykl bezpłatnych lekcji pokazowych we wrześniu 2016. Zapisy na nowy rok szkolny 2016/2017. Szczegóły na stronie: www.rzeszow.akademianauki.pl

3. Ciekawość świata

Dwóch analityków biznesu poszukiwało odpowiedzi, co odróżnia twórczych wizjonerów, którzy mają intratne pomysły, od mniej twórczych menadżerów. Oto jak podsumował badanie Hal Gregersen, jeden z autorów badania: „Wszystkie umiejętności, które zaobserwowaliśmy, łączy jedno: c i e k a w o ś ć. Jeżeli spojrzymy na czteroletnie dzieci, one stale zadają pytania. Ale zanim ukończą sześć i pół roku, przestają to robić. W szkołach średnich rzadko wykazują ciekawość. A kiedy wchodzą w dorosłość, nie mają jej już ani krztyny”. Ciekawość to jeden z podstawowych składników intelektualnego sukcesu Twojego dziecka (drugim jest dyscyplina i wysiłek).

4. Biegłe czytanie

Jeżeli poprosimy o wskazanie nam najlepszych uczniów w szkole, szybko odkryjemy, że są oni również biegłymi czytelnikami. Dzieci, które nie potrafią czytać, lub mają z czytaniem problemy, przeżywają w szkole więcej frustracji i trudności, nawet jeżeli są bardzo inteligentne. Nie wszystkie dzieci mogą osiągnąć biegłość w czytaniu, ucząc się metodami stosowanymi w szkole. Na szczęście są też innowacyjne metody nauki i podnoszenia sprawności czytania, dzięki którym praktycznie każde dziecko może stać się biegłym czytelnikiem. Czytanie rozwija inteligencję i wyobraźnię. Płynnie czytające dziecko radzi sobie lepiej nawet na matematyce. Badania wykazują, że wiele błędów przy rozwiązywaniu zadań bierze się z niezrozumienia ich treści.

5. Matematyczne myślenie

Matematyka to umiejętność rozwiązywania problemów. W powszechnym jednak mniemaniu uzdolnienia matematyczne dzieci są rzadkie. Na całym świecie szuka się metod rozwoju talentów matematycznych najmłodszych. W odpowiedzi na ten problem, Robert i Ellen Kaplanowie, wykładowcy matematyki na Harvardzie, opracowali metodę rozwoju talentów matematycznych u dzieci. Ich metoda – Math Circle, daje wspaniałe wyniki. Dzięki niej dzieci odkrywają swoją wewnętrzną logikę i uczą się nieschematycznego myślenia. Tekst: Marek Hoffman

ELEFANTTI.PL

| MISJA ZDROWIE

Świadomie zadbaj o przyszłość Swojego dziecka!

Skrzętnie przygotowujesz się do porodu, kompletujesz wyprawkę dla maleństwa z niecierpliwością czekając aż przytulisz je w swych ramionach. To też idealny czas, by pomyśleć o zabezpieczeniu jego przyszłości i zdeponowaniu komórek macierzystych, które mogą uratować jego zdrowie lub nawet życie. Jak świadomie podjąć tak istotną decyzję i na co zwrócić uwagę?

Rozmowa z dr n. med. Tomaszem Łozińskim, specjalistą ginekologiempołożnikiem ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Pro Zdrowie: Obecnie wiele par decyduje się na pobranie i zdeponowanie krwi pępowinowej traktując to jako swoistą polisę na życie. Jakie aspekty rodzice powinni wziąć pod uwagę podczas podejmowania tak ważnej decyzji?

dr n. med. Tomasz Łoziński: Przede wszystkim ważne jest, aby rodzice podjęli tę decyzję świadomie. Gdy decyzja już zapadnie, warto wybrać odpowiedni bank rodzinny, z którym zostanie zawarta umowa. Pamiętajmy o tym, aby przed jej podpisaniem dokładnie przeczytać każdy jej zapis. Warto sprawdzić też wiarygodność banku – czy ma np. odpowiednie certyfikaty i spełnia najwyższe standardy, a także przeliczyć całkowite koszty usługi. Po podpisaniu umowy rodzice otrzymują zestaw pobraniowy wyposażony we wszystkie niezbędne elementy po pobrania krwi, który zabierają ze sobą jadąc na porodówkę.

REKLAMA

dr n. med.

Tomasz Łoziński specjalista ginekolog-położnik ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

PZ:

Na jakim etapie ciąży rodzice najpóźniej mogą podjąć decyzję o pobraniu krwi pępowinowej? T. Ł.: Najlepiej w 35-37 tygodniu. Istnieje jednak możliwość podjęcia decyzji w ostatniej chwili. Zapasowy zestaw do pobrania krwi pępowinowej zawsze jest na sali porodowej.

PZ:

Rodzice, którzy podjęli decyzję o pobraniu krwi pępowinowej zgłaszają się do porodu z gotowym zestawem. Jak wygląda pobranie i zabezpieczanie krwi podczas porodu? T. Ł.: Krew pępowinową pobiera położna obecna przy porodzie. Może zostać pobrana zarówno przy porodzie zakończonym siłami natury, jak i cesarskiego cięcia. Jedynym przeciwskazaniem jest poród w wodzie. Cała procedura jest oczywiście bezbolesna zarówno dla mamy, jak i dla dziecka i trwa zaledwie kilka minut. Odbywa się tuż po narodzinach i odcięciu pępowiny. Bezpośrednio po porodzie, personel zawiadamia bank, który z kolei wysyła do szpitala kuriera. Zabezpieczona krew transportowana jest do laboratorium, gdzie poddawana jest specjalistycznym badaniom oraz procesowi zamrażania.

PZ:

Jak długo krew może być przechowywana? T. Ł.: Po przeprowadzeniu wszystkich potrzebnych badań, z pobranego podczas porodu odcinka pępowiny odseparowuje się komórki macierzyste. Zamraża się je później w ciekłym azocie, który zabezpiecza je przed starzeniem i urazami mechanicznymi. Tak zabezpieczoną krew można przechowywać nawet przez kilkadziesiąt lat. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

| MISJA ZDROWIE

LAKTATOR

ręczny czy elektryczny

Duży czy mały, ręczny czy elektryczny? To pytania najczęściej zadawane przez przyszłe mamy. Laktator przyda się nie tylko po to, aby przechować mleko dla maluszka, ale także pomoże m.in. pobudzić produkcję pokarmu.

ednak zanim ruszysz na zakupy, zastanów się, który model laktatora sprawdzi się najlepiej w twojej sytuacji. Jeżeli planujesz przez kolejne sześć miesięcy zostać ze swoim maluszkiem w domu i karmić go regularnie piersią, laktator ręczny może okazać się idealnym rozwiązaniem. Jeżeli jednak wiesz, że po porodzie szybko wrócisz do pracy, jednocześnie będziesz chciała cały czas karmić swoją pociechę pokarmem naturalnym, warto zastanowić się nad wyborem laktatora elektrycznego.

Laktator ręczny

Eksperci zalecają wybór laktatora ręcznego w przypadku, gdy u kobiety nie występują żadne problemy laktacyjne, a mama planuje pozostać z maleństwem przez pierwsze 6 miesięcy po porodzie. Laktator ręczny świetnie się sprawdzi, gdy kobieta regularnie karmi piersią, a ściąganie pokarmu ma być tylko doraźną formą wspomagania. To świetny sposób na zgromadzenie zapasów pokarmu „na wszelki wypadek” lub na czas wyjścia, gdy istnieje potrzeba pozostawienia maluszka pod opieką osób trzecich. Na rynku istnieje wiele wersji tego typu laktatorów. Od najprostszych od-

ciągaczy z płynną regulacją siły ssania (Mini lactaset (base) – Medela) do bardziej rozbudowanych o dwóch trybach pracy (Harmony – Medela, Manual Breast Pump – Lansinoh). W przypadku tych drugich pierwszy tryb szybkiego i płytkiego ssania stymuluje wypływ pokarmu, a drugi odwzorowuje głębokie i wolne ssanie dziecka. Większość modeli laktatorów ręcznych ma możliwość rozbudowy do postaci elektrycznej.

Laktator elektryczny

Doskonale sprawdzi się między innymi u kobiet, u których pojawiła się potrzeba regularnego odciągania pokarmu przez dłuższy czas oraz u mam wcześniaków, gdy przez pewien okres istnieje konieczność separacji dziecka. Jest to również świetne rozwiązanie dla kobiet, które szybko chcą wrócić do aktywnego trybu życia, nie przerywając jednocześnie karmienia dziecka swoim pokarmem. Większości laktatorów tego typu można używać poprzez podłączenie do sieci, jak również za pomocą baterii, co sprawia, że można zabierać urządzenie ze sobą. Najprostsze modele laktatorów elektrycznych (np. Mini Electric – Medela) odwzorowują ssanie właściwe, czyli głębokie i wolne. Bardziej rozbudowane modele (Swing – Medela, Single Electric Breast Pump – Lansinoh) pracują w dwóch trybach: mają one dodatkowy tryb pracy pobudzający wypływ pokarmu. Mają także możliwość regulacji wytwarzanego podciśnienia. Laktatory o podwójnym systemie ściągania (Swing Maxi – Medela, 2in1 Electric Breast Pump – Lansinoh) będą idealną pomocą w przypadku, gdy do nakarmienia jest więcej niż jedno dziecko. Takie modele umożliwiają ściąganie pokarmu z obu piersi jednocześnie, dzięki czemu mama oszczędza czas. Najnowocześniejszy laktator osobisty (Freestyle – Medela), 2-fazowy z cyfrowym wyświetlaczem i pamięcią ustawień, umożliwia swobodne przechodzenie pomiędzy wcześniej wybranymi programami. Laktator ten można za pomocą specjalnego systemu przymocować do piersi w taki sposób, aby podczas odciągania pokarmu mama miała obie ręce wolne.

| DZIEJE SIĘ

fot: materiały prasowe Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci

Nowe możliwości

Nowe skrzydło Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci to zupełnie nowe możliwości. Nowoczesne gabinety zabiegowe i rehabilitacyjne, przytulne i komfortowe sale oraz oranżeria, która została przygotowana z myślą o samopoczuciu małych pacjentów. Na 4 tysiącach metrów dodatkowej powierzchni wszystko zostało zaplanowane tak, by maksymalnie ułatwić pomoc ciężko chorym dzieciom.

ozbudowa placówki to wielki sukces Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci. Dodatkowa przestrzeń pozwoli zapewnić podopiecznym opiekę na poziomie zgodnym z najwyższymi standardami krajowymi i europejskimi. Inwestycja, która trwała blisko dwa lata, kosztowała łącznie 10,5 mln złotych.

Wielkiego mały początek „Jeśli chcesz rzeczy wielkich, zaczynaj od małych”, powiedział św. Augustyn. Słowa te potwierdza doświadczenie Fundacji Podkarpackiego Hospicjum dla Dzieci, która 10 lat temu zaczynała działalność od opieki nad niewielką grupą nieuleczalnie chorych dzieci, a dziś pomaga dziesiątkom małych pacjentów i ich rodzinom. Wybudowała też pierwsze w Polsce hospicjum stacjonarne, które stało się wzorem i inspiracją dla innych miast. Podopiecznymi Fundacji są dzieci cierpiące na schorzenia centralnego układu nerwowego, wady rozwojowe układu krążenia, zespoły licznych wad wrodzonych oraz choroby nowotworowe. Fundacja wypracowała taki system opieki, który poprawia stan i samopoczucie dziecka, a jednocześnie wspiera całą jego rodzinę. Jest to pomoc tak ważna i znacząca, że liczba osób, które o nią się zwracają, stale rośnie. Pod opieką hospicjum domowego jest w tej chwili ponad 60 – dziewczynek i chłopców. Dzieci te przebywają w swoich domach, a pracownicy Fundacji – lekarze, pielęgniarki i psychologowie, regularnie je odwiedzają, pomagając w codziennych zabiegach i pielęgnacji.

Pomoc kompleksowa

W 2011 roku Fundacja wybudowała hospicjum stacjonarne, które jest dodatkowym wsparciem dla dziecka i rodziny. W budynku przy ul. Lwowskiej w Rzeszowie, gdzie przygotowano 20 łóżek dla pacjentów, rodzice mogą nauczyć się postępowania z chorym malcem, rozpoznawania niepokojących objawów i obsługi niezbędnej aparatury. Nawet, kiedy pacjent zostanie wypisany i przejdzie pod opiekę hospicjum domowego, w placówce przez całą dobę dyżuruje zespół medyczny gotów nieść pomoc o każdej porze. Dzięki rozbudowie placówki, liczba pokoi dla małych pacjentów znacznie wzrosła. Przy hospicjum działają również dziecięce poradnie: stomatologiczna, chirurgiczna, urologiczna, a także pulmonologiczna.

Hospicjum perinatalne

Fundacja powoła do życia również hospicjum perinatalne. Jak tłumaczy Rafał Ciupiński, prezes Fundacji Podkarpackie Hospicjum dla Dzieci - Hospicjum perinatalne to nie konkretne miejsce, tylko raczej idea, forma opieki psychologicznej i lekarskiej nad rodziną oczekującą dziecka, u którego zdiagnozowano ciężką chorobę bądź upośledzenie. Hospicjum zapewnia bezpłatną, ciągłą i kompleksową pomoc od momenty diagnozy, przez całą ciążę, aż do porodu oraz opiekę nad urodzonym chorym dzieckiem.

Indywidualne podejście

Celem opieki perinatalnej jest wsparcie rodziców w momencie utraty marzeń o zdrowym dziecku, które ma lub miało się pojawić na świecie. - Ta pomoc ma też podtrzymywać nadzieję, że są jakieś mechanizmy radzenia sobie w takiej sytuacji i dawać zapewnienie, że rodzice nie zostaną sami wyjaśnia psycholog Agnieszka Jankowska-Rachel. - Przygotowujemy też rodziców na spotkania z dzieckiem, które za chwilę może odejść, aby te spotkania były możliwie jak najpełniejsze.

Wspieraj Fundację Podkarpackie Hospicjum dla Dzieci • 1 % podatku dochodowego - Fundacja Podkarpackie Hospicjum dla Dzieci z siedzibą w Rzeszowie jest Organizacją Pożytku Publicznego. By przekazać na jej rzecz 1% podatku dochodowego, należy w formularzu PIT wpisać numer KRS 0000265120. • Darowizny - W każdej chwili możesz przekazać darowiznę finansową. Fundacja Podkarpackie Hospicjum Dla Dzieci, 35-301 Rzeszów, ul. Lwowska 132, numer rachunku do rozliczeń krajowych: PKO Bank Polski SA. na numer: 28 1020 4405 0000 2702 0525 9926, numer rachunku i BIC Banku Zachodniego WBK S.A. do rozliczeń transgranicznych: PL 23 1500 1100 1211 0005 8839 0000 WBKPPLPP. Tytuł wpłaty: darowizna na cele statutowe. • Zbieranie Nakrętek Całoroczna akcja „Nakręć się na Pomaganie” Zebrane nakrętki należy dostarczyć do siedziby Fundacji przy ul. Lwowskiej 132 w Rzeszowie (od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-15.00) Szczegółowe informacje na stronie www.hospicjum-podkarpackie.pl

| MODA & URODA

O usta WARTO DBAĆ

URSZULACHROBAK.pl

Soczyste, zadbane usta od zawsze stanowiły najbardziej zmysłowy atrybut kobiecości. Niestety, zbudowane z cienkiego naskórka łatwo tracą odpowiedni poziom nawilżenia, stają się szorstkie i popękane.

kóra ust jest bardzo delikatna, nawet kilka razy cieńsza niż na twarzy. Jest ponadto pozbawiona melaniny, która chroniłaby je przed szkodliwym wpływem promieniowania słonecznego oraz gruczołów łojowych, które zapewniłyby jej prawidłowe nawilżenie. To dlatego pod wpływem wiatru czy słońca usta tak łatwo tracą odpowiedni poziom nawilżenia, stają się spierzchnięte i popękane.

Konsultacja:

lek. med.

Aleksandra Szczepańska specjalista dermatolog, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Znak czasu

Nie możemy zapominać również o tym, że usta ulegają procesom starzenia tak samo jak inne partie naszego ciała. Co prawda, usta starzeją się nieco wolniej niż reszta twarzy, jednak gdy oznaki tego procesu już się pojawią, są bardziej widoczne. Usta z biegiem lat stają się mniejsze i węższe. Dzieje się tak, ponieważ naskórek staje się suchy i wiotki, a podskórna tkanka tłuszczowa zanika. Do tego kolor staje się mniej wyrazisty, mięśnie okalające usta słabną, przez co ich kąciki smutno opadają. Proces ten jednak można zatrzymać, a pomoże nam w tym prawidłowa pielęgnacja. Peelingi, nawilżenie, natłuszczanie, a nawet masaż – to podstawowe zasady pielęgnacji ust, które powinny stać się nieodłącznym elementem naszego codziennego kosmetycznego rytuału.

Zrób to sama

Jednym z najważniejszych rytuałów dotyczących ust powinien stać się regularny peeling. Pozbycie się martwego naskórka sprawi, że usta staną się miękkie i bardziej jędrne. Dodatkowo usta dzięki pobudzeniu krążenia nabiorą pięknej i zdrowo wyglądającej czerwonej barwy. Na bazie domowych produktów możemy w łatwy sposób stworzyć własny kosmetyk. W tym celu wystarczy zmieszać oliwę z oliwek lub olej kokosowy z małą ilością cukru, a następnie uzyskaną miksturą przez minutę masować usta.

Czas na nawilżanie

Zbawienne dla naszych ust będą kosmetyki z zawartością: kwasu hialuronowego, gliceryny, mocznika lub różnego rodzaju wyciągów z roślin, które wnikną w naskórek, bezpośrednio go nawadniając. Od czasu do czasu warto dodatkowo nanieść na usta kilka kropel witaminy E, która skutecznie odbuduje komórki naskórka i sprawi, że staną się bardziej sprężyste. Wybierając odżywcze pomadki, sięgajmy po te z zawartością: olejów roślinnych, wosku pszczelego, lanoliny czy gliceryny. Im więcej olejów pochodzenia roślinnego, tym lepiej. Nie zapominajmy o tym, aby każdy stosowany przez nas kosmetyk chronił usta przed promieniowaniem UVA i UVB.

S.O.S. dla ust

W zależności od potrzeb o usta można zadbać również w gabinecie medycyny estetycznej. Można je trwale nawilżyć, a zmarszczki wokół nich skutecznie wygładzić. Najbardziej popularnym zabiegiem, który dogłębnie nawilża usta, jest ten z wykorzystaniem kwasu hialuronowego. To idealny sposób na polepszenie kondycji przesuszonej i szorstkiej skóry. Podczas zabiegu lekarz medycyny estetycznej za pomocą cieniutkiej igły wstrzykuje w usta rzadki kwas hialuronowy. Zabieg jest praktycznie bezbolesny, ponieważ wcześniej miejsce wkłucia jest znieczulane specjalną maścią. Efekt? Usta stają się pełne i dobrze nawilżone, a taki stan utrzymuje się nawet do sześciu miesięcy.

Piorunujący efekt

Dla posiadaczek wąskich, mało widocznych ust skuteczne może okazać się ich subtelne powiększenie. W tym celu podczas zabiegu w gabinecie medycyny estetycznej wykorzystuje się gęsty kwas hialuronowy, który pozwala uzyskać naturalny wygląd. Zabieg jednocześnie wpływa na uwypuklenie i nawilżenie czerwieni wargowej, co daje zwykle piorunujący efekt. Tekst: Dominika Czapkowska

Pokochaj naturalne piękno! W Gabinecie Medycyny Estetycznej w Szpitalu Specjalistycznym PRO-FAMILIA możesz skorzystać z wielu profesjonalnych zabiegów, które przywrócą twoim ustom oraz skórze twarzy odpowiednie nawilżenie, blask i jędrność. Podczas szczerej konsultacji dr Aleksandra Szczepańska precyzyjnie dobierze odpowiedni zabieg, aby naturalnie i subtelnie podkreślić największe atuty twojej urody. Zadzwoń i dowiedz się więcej: 886 606 880

| STOMATOLOGIA

lek. stom.

ElżbietA OzgA-Jurkiewicz stomatolog ze Stomatologii PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Na dysfunkcje narządu żucia pracujemy latami Uporczywe bóle głowy, ucha, karku, trzaski podczas ruchów żuchwy. Takie objawy mogą świadczyć o dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia. Jak podają najnowsze statystyki, z problemem może borykać się aż 90 procent dorosłych. Co więcej, choroba nie omija również dzieci. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, stosowana już od najmłodszych lat – przekonuje lekarz stomatolog Elżbieta Ozga - Jurkiewicz.

Rozmowa z lek. stom. Elżbietą Ozgą-Jurkiewicz, stomatologiem ze Stomatologii PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

Pro Zdrowie: wy narządu żucia?

Jak zbudowany jest układ rucho-

Lek. Stom. Elżbieta Ozga-Jurkiewicz: Narząd żucia, który jest początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego, ma za zadanie przygotować pożywienie do trawienia. Pokarm podczas żucia, zostaje zmiażdżony a następnie zmieszany ze śliną, dzięki czemu staje się śliski, czyli dochodzi do formowania kęsa pokarmowego. Podstawową składową narządu żucia jest jama ustna wraz z jej organami. Układ ruchowy składa się z wielu elementów anatomicznych: stawów skroniowo-żuchwowych, mięśni, zębów i przyzębia. Stawy skroniowo-żuchwowe są ze sobą sprzężone nie tylko czynnościowo, ale również anatomicznie, dzięki ich trwałemu połączeniu za pośrednictwem żuchwy. Fakt ten ma istotne znaczenie praktyczne. Na przykład niesymetryczne nieprawidłowe obciążenie tych stawów jest jedną z głównych przyczyn powstawania zaburzeń czynnościowych narządu żucia. Natomiast przywrócenie prawidłowego, symetrycznego ich obciążenia stanowi podstawę miejscowego leczenia tych zaburzeń.

PZ:

U kogo najczęściej występują objawy dysfunkcji narządu żucia? E. O.-J.: Jak podają różne statystyki, problem dysfunkcji narządu żucia dotyczy aż 60-90 procent osób dorosłych. Co więcej, problem nie omija również dzieci – dysfunkcja pojawia się już u 40-60 procent z nich. Szczególnie w przypadku osób starszych liczba chorych wciąż wzrasta, ponieważ pracują na to latami.

PZ: Czym objawia się dysfunkcja narządu żucia? E. O.-J.: Jakiekolwiek zaburzenia powinny być dogłębnie diagnozo-

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

wane i leczone ponieważ tylko dzięki wprowadzeniu odpowiedniego leczenia unikniemy dalszych następstw choroby. Objawy jak i przyczyny dysfunkcji mogą być zlokalizowane m.in. w stawach skroniowożuchwowych, zębach, przyzębiu oraz w mięśniach narządu żucia. Typowym przykładem objawów dysfunkcji jest występowanie trzasków w stawach skroniowo-żuchwowych, zaburzenia ruchomości żuchwy. Objawem jest również patologiczne starcie, rozchwianie, przemieszczenie, odsłonięcie szyjek pojedynczych zębów lub całych grup zębowych. Do tej listy warto dodać również objawy takie jak: uczucie napięcia i zmęczenia, poranna sztywność mięśni czy nadmierny przerost mięśni – tzw. kwadratowa twarz. Ponadto objawom dysfunkcji często towarzyszy wzmożone napięcie i bolesność mięśni okolicznych wywołujące – ból głowy, szyi, pasa barkowego, kończyn górnych a nawet klatki piersiowej.

PZ: Czyli migrena może nie być wcale migreną? E. O.-J.: Ponownie przytoczę statystyki, które najlepiej zobrazują nam tą sytuację. Zarówno u osób młodych jak i starszych u ok. 60 procent odnotowuje się przewlekłe bóle głowy. Aż u 35 procent osób z tej grupy, źródłem bólu okazuje się dysfunkcja narządu żucia. Problem dotyczy dzieci, osób młodych i starszych. W większości przypadków moż-

liwe jest skuteczne leczenie, które polega na przywróceniu prawidłowej czynności układu ruchowego narządu żucia. Te dane pokazują, że dysfunkcja słusznie uważana jest, obok próchnicy zębów i chorób przyzębia, za jeden z trzech podstawowych problemów społecznych.

PZ: Jakie są przyczyny pojawiania się takich dysfunkcji?

E. O.-J.: Zaburzenie układu przestrzennego żuchwy w stosunku do szczęki może wystąpić w trzech płaszczyznach: skrócenie lub wydłużenie prawidłowej odległości (np. skrócenie odcinka dolnego twarzy objawiające się opadaniem kącików warg, zwężeniem ust), przemieszczenia boczne i przednio tylne (zmiana profilu twarzy). Najczęstszą przyczyną są: nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne lub ich brak, wady zgryzu i liczne ubytki próchnicowego pochodzenia, a także choroby przyzębia. Nie bez znaczenia jest również zgrzytanie i zaciskanie zębów nocą jak i w sytuacjach stresowych.

PZ:

W jaki sposób możemy przeciwdziałać chorobie? Czy istnieje skuteczna profilaktyka? E. O.-J.: Działania profilaktyczne powinny zostać ukierunkowane przede wszystkim na zapobieganie powstawania dysfunkcji. Pamiętajmy, że na dysfunkcję narządu żucia pracujemy tak naprawdę przez całe życie, zaczynając od dziecięcych lat. Dlatego tak ważne są regularne kontrole u stomatologa i odpowiednie leczenie nawet najmniejszych nieprawidłowości. Myślę tutaj o wczesnym korygowaniu i leczeniu wad zgryzu, próchnicy, a także chorób przyzębia. Nie bez znaczenia jest również szybkie uzupełnianie brakujących zębów oraz zabezpieczanie zębów specjalnymi szynami, które chronią je przed nadmiernym ścieraniem. Ważna jest nasza świadomość. Aby zapobiegać przyszłym problemom, objawy dysfunkcji powinniśmy leczyć już u dzieci. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

| BĄDŹ FIT

SHUTTERSTOCK

Tekst:

Barbara Piekło dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

SUPERFOODS dobre z natury

Są skarbnicą witamin, składników mineralnych, mających szczególne właściwości zdrowotne. Dają nam energię, zdrowie oraz działają odmładzająco. Superfoods – poznajemy najważniejsze fakty.

Superfoods – skarbnica zdrowia!

Termin „superfood” po raz pierwszy został użyty przez Aarona Mossa w czasopiśmie „Nature Nutrition” w 1998 r. Określa żywność, która w swoim składzie zawiera wyjątkowo cenne dla naszego organizmu składniki, mające szczególne właściwości zdrowotne – co zostało potwierdzone naukowo. Dietetycy z kolei mianem superfood określają również nieprzetworzone produkty, które są cennym źródłem dużej ilości witamin, minerałów, substancji bioaktywnych, enzymów, aminokwasów, a także kwasów tłuszczowych omega-3. Mają szczególne działania antyoksydacyjne, chroniące organizm przed wieloma chorobami oraz posiadają właściwości lecznice w przypadku chorób nowotworowych, serca oraz osteoporozy czy miażdżycy. Spowalniają również procesy starzenia się skóry.

Najlepiej smakować je razem!

Na co dzień warto przygotowywać posiłki tak, aby składały się nawet z kilku produktów z grupy superfoods – wykorzystując warzywa i owoce, produkty zbożowe z pełnego przemiału, chudy nabiał, mięso, jaja, ryby oraz tłuszcze roślinne. Nasz organizm potrzebuje wielu składników do prawidłowego funkcjonowania, dlatego superfoods zadziałają najlepiej wtedy, kiedy będą podawane w grupie.

Lista jest naprawdę długa!

Te produkty dostarczą ci wszystkiego, czego potrzebujesz! Warzywa: szparagi, brokuły, kalafior, cukinia, bakłażan, ogórki, marchewka, czosnek, zielony groszek, fasola, pomidory, dynia, szpinak, jarmuż, rzepa, bataty, botwina, papryka, kapusta (szczególnie kiszona). Owoce: jabłka, morele, jeżyny, aronia, czarna porzeczka, wiśnie, żurawina, winogrona, kiwi, cytryny, pomarańcze, grejpfruty, maliny, truskawki, arbuz, śliwki. Zboża: amarantus, gryka, żyto, orkisz, komosa ryżowa, dziki ryż, proso. Mięso: wołowina (chuda), mięso drobiowe, ryby (tłuste), dziczyzna. Orzechy i ziarna: migdały, orzechy włoskie, pestki dyni, siemię lniane, nasiona sezamu i słonecznika, nasiona chia. Nabiał: jogurt naturalny, kefir, twaróg o niskiej zawartość tłuszczu.

To warto wiedzieć! Należy pamiętać o tym, aby oddzielić superfoods, których wyjątkowe właściwości potwierdzają rzetelne badania naukowe od tych, które dzięki medialnej kampanii są tylko chwilową modą. Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), aby produkt został wprowadzony do obrotu produktów oznaczonych znakiem „superfoods”, musi mieć oświadczenie medyczne poparte wiarygodnymi badaniami naukowymi.

| BĄDŹ FIT

To warto

Wiedzieć!

SZPINAK: JARMUŻ:

BROKUŁ

RUKOLA

KALAFIOR

TRUSKAWKI

JEŻYNY

ŻURAWINA 58

To prawdziwa bomba witamin i składników odżywczych. Zalicza się do najzdrowszych warzyw na świecie. Liście szpinaku mają właściwości antynowotworowe i chronią przed miażdżycą. Jego tajemnica tkwi w dużej zawartości beta-karotenu, witaminy C oraz luteiny – znanych przeciwutleniaczy. Poza tym jest bogaty w potas, żelazo i kwas foliowy. Jest doskonałym źródłem wapnia, witaminy A, C i K. Co więcej, jedzenie warzyw z grupy kapustowatych, takich jak jarmuż, kapusta, kalafior, brukselki i m.in. brokuł, może obniżyć ryzyko zachorowania na raka. Zaopatrzy nasz organizm również w białko, błonnik oraz potas i sulforafan – silny przeciwutleniacz.

Tak jak wszystkie zielone warzywa, jest bogaty w witaminy i sole mineralne. Jest bogatą skarbnicą witaminy C, A, B i beta-karotenu. Zawiera również dużo wapnia, fosforu, żelaza i miedzi, które są niezbędne do tworzenia hemoglobiny. Obecny w brokule chrom jest z kolei bardzo pomocny w leczeniu cukrzycy. Brokuł zawiera również dużą ilość sulforafanu, który zapobiega powstawaniu komórek nowotworowych. Brokuł najlepiej spożywać surowy lub po krótkim obgotowaniu.

Jedząc dziennie garść rukoli, dostarczymy organizmowi idealną porcję witaminy K. Rukola zapewnia też dobrą dawkę witamin A i C, podobnie zresztą jak wapnia i kwasu foliowego. Liście rukoli zawierają kilka razy więcej żelaza i wapnia niż liście sałaty lodowej. Ponadto, żelazo w połączeniu z witaminą C jest bardziej biodostępne, dzięki czemu roślina ta może być stosowana w diecie chorych na anemię. Nazywany – naturalnym odtruwaczem. Skrywa znaczne zapasy błonnika pokarmowego, potasu, wapnia, magnezu, a także żelaza, cynku, miedzi, jodu i fluoru. Ponadto zawiera witaminy z grupy B i beta-karoten. Jest również bogatą skarbnicą sulforafanu – związku, który chroni przed powstawaniem i rozrostem komórek nowotworowych.

Garść truskawek zawiera prawie dwukrotnie więcej witaminy C niż wynosi dzienne zapotrzebowanie człowieka i tylko 49 kalorii! Jedząc truskawki, obniżymy poziom złego cholesterolu i utrudnimy wchłanianie tłuszczów. Jednocześnie zapobiegniemy podnoszeniu się cukru we krwi. Naukowcy wykazali również, że truskawki pobudzają białka chroniące przed cukrzycą i chorobami serca. To niezrównane źródło błonnika. Jedna garść zawiera go więcej niż garść rodzynek, a jeszcze więcej niż borówki czy maliny. Ta sama ilość ma też znaczną dawkę witaminy C i E. Ponadto jeżyny zaopatrzą nasz organizm w magnez, a także w silne przeciwutleniacze, takie jak: antocyjany, kwas elagowy i kwasy fenolowe. Zawiera dużo błonnika, witamin z grupy B, C i E, a także minerałów: sodu, potasu, fosforu, wapnia, magnezu, jodu i żelaza oraz flawonoidy, które pełnią funkcję silnych przeciwutleniaczy. Owoce żurawiny mają działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Flawonoidy z kolei mają właściwości przeciwutleniające, dlatego żurawina stosowana jest w profilaktyce chorób serca, układu krążenia i miażdżycy.

| BĄDŹ FIT

ZACZNIJ BIEGAĆ Z OLIMPIJKĄ

Matyldą Kowal Jak powtarza lekkoatletka Matylda Kowal – bieganie to nie tylko sport, lecz także niesamowita radość i emocje, które warto poczuć.

Matyldę Kowal w przygotowaniach do olimpijskiego sezonu wspiera rehabilitant Grzegorz Kania, a także ortopeda lek. med. Łukasz Białek ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie.

MATYLDA KOWAL lekkoatletka, uczestniczka Igrzysk Olimpijskich w Londynie, mistrzyni Polski oraz wielokrotna medalistka i reprezentantka kraju m.in. podczas mistrzostw Europy

Rozmowa z Matyldą Kowal lekkoatletką, uczestniczką Igrzysk Olimpijskich w Londynie, mistrzynią Polski oraz wielokrotną medalistką i reprezentantką kraju m.in. podczas mistrzostw Europy

Pro Zdrowie:

Moda na bieganie trwa w najlepsze, co da się wywnioskować z wysokiej frekwencji podczas miejskich biegów. Jak przygotować się do rozpoczęcia treningu? Od czego zacząć? Matylda Kowal: Tak, to prawda! Liczba miłośników tego sportu cały czas wzrasta, co bardzo mnie cieszy. Nie ma nic lepszego, niż moment wbiegnięcia na metę i to uczucie zwycięstwa. Bieganie to nie tylko sport, lecz także niesamowita radość i emocje, które warto poczuć. Przygodę z tym sportem najlepiej rozpocząć od zakupu odpowiedniego obuwia, dobranego przez fachowca. Każdy z nas ma inne ułożenie stopy i od tego zależy wybór odpowiedniego modelu. Musimy przede wszystkim pamiętać również o naszym zdrowiu. Dlatego na początku powinniśmy się wybrać do lekarza pierwszego kontaktu, który zleci nam wykonanie podstawowych badań – m.in. morfologię krwi, EKG serca. To ważne, ponieważ lekarz na podstawie wyników sprawdzi, czy bieganie nam nie zaszkodzi. Przede wszystkim powinni pamiętać o tym wszyscy ci, którzy planują start w biegach.

szybkim biegiem. Musimy przygotować się do wysiłku. Najlepiej stopniowo. Chodzi o to, abyśmy czuli w tym wszystkim swobodę i przyjemność.

PZ: Na co powinniśmy szczególnie zwracać uwagę? M.K.: Kluczem do sukcesu w bezpiecznym spędzaniu aktywnie czasu jest prawidłowa rozgrzewka. Zdarza się jednak, że w praktyce często o niej zapominamy. Każde spotkanie ze sportem, dłuższe czy krótsze, powinno rozpoczynać się prawidłowo wykonaną rozgrzewką. Nie tylko przygotujemy nasze ciało do wysiłku, ale co najważniejsze – zmniejszymy kilkakrotnie ryzyko kontuzji. Zbyt pochopnie rozpoczęty trening lub zbagatelizowanie poziomu naszej formy nierzadko kończy się przykrą kontuzją, która zostaje z nami nawet przez wiele miesięcy.

PZ:

Jak prawidłowo wykonywać rozgrzewkę? M.K.: Przed rozpoczęciem właściwego treningu wykonujmy przez ok. 10–15 minut ćwiczenia rozciągające, które uelastycznią mięśnie i ścięgna. Warto wykonywać też różnego rodzaju skłony, wymachy rąk czy nóg, tak aby zaangażować wszystkie partie ciała. Skutecznie sprawdzą się proste ćwiczenia, takie jak: krążenia – zaczynając od głowy, ramion, na tułowiu kończąc. Po tych ćwiczeniach nasze układy: krwionośny, oddechowy i mięśniowy będą przygotowane na wysiłek fizyczny. Pamiętajmy również o tym, aby po treningu wykonać ćwiczenia rozciągające i rozluźniające, które korzystnie wpłyną na organizm po zakończonym wysiłku.

FOT: archiwum Matyldy Kowal

PZ: Cały czas podkreśla pani, że istotne znaczenie ma naPZ: Mamy zielone światło od lekarza, sza systematyczność. Czy zna pani jakiś skuteczny sposób na kupione buty i mnóstwo energii. Jak powinien wyglądać pierwszy trening? M.K.: Bieganie możemy trenować sami lub w większej grupie, pod okiem profesjonalisty. Takie zorganizowane treningi odbywają się w Rzeszowie w ramach akcji „BiegamBoLubię”. Są bezpłatne i odbywają się w każdą sobotę na stadionie Resovii o godzinie 9:30. Podczas takich treningów możemy się wiele nauczyć. Najważniejsza jest jednak regularność i nasza systematyczność. Z pewnością zauważymy efekty naszego wysiłku, gdy będziemy trenować 3–4 razy w tygodniu. Ważne jest też odpowiednie zaplanowanie naszego wysiłku. Nie musimy zaczynać od razu od biegu. Na początku wystarczy szybki marsz. Dopiero przy kolejnych treningach stopniowo wydłużajmy czas biegu, skracając czas maszerowania. Pełny bieg zdrowo jest wykonać dopiero po około trzech tygodniach treningu, ćwicząc trzy razy w tygodniu. Pamiętajmy też, że nie chodzi o katowanie naszego organizmu zbyt

podkręcenie motywacji? M.K.: Oczywiście! Nawet kilka. Na początku warto zacząć od wyznaczenia sobie konkretnego celu, możliwego do zrealizowania. Przykładem może być np. postanowienie, że przebiegnę bieg na dystansie 5 kilometrów lub choćby chęć zrzucenia zbędnych kilogramów. Idealnym motywatorem będzie również dla nas towarzystwo. Zaprośmy do biegania partnera lub przyjaciółkę. Wspólne pokonywanie kolejnych dystansów z pewnością okaże się świetną zabawą. Warto też obserwować swoje postępy, wyznaczając sobie coraz to nowe cele. Gdy bieganie stanie się już naszą codziennością, najlepszą motywacją będzie dla nas nasze samopoczucie i energia, którą będziemy czuć po treningu.

PZ:

A jakie korzyści daje nam bieganie? Jak wpływa na nasze zdrowie i organizm? M.K.: Jest ich mnóstwo! Zdrowie, siła, dobry humor, szczupła sylwetka, lepszy metabolizm, sprawne serce, zdrowe płuca, lepsza kondycja i wydolność fizyczna. Ponadto bieganie redukuje stres, polepsza sen... i mogłabym wymieniać bez końca! Mnie osobiście bieganie daje poczucie spełnienia i satysfakcji. Jest tylko jeden warunek – regularny trening, więc nie ma wątpliwości, że warto już teraz rozpocząć przygodę z bieganiem.

| BĄDŹ FIT

dostarczone mu składniki odżywcze, można spożyć posiłek węglowodanowo-białkowy, który bardzo szybko zostanie zużyty na odbudowę glikogenu. Moja propozycja to shake energetyczny na bazie mleka kokosowego, kakao i banana.

FOT: archiwum Matyldy Kowal

PZ:

Bieganie to pani życie. Proszę nam powiedzieć, jak wygląda codzienność profesjonalnego biegacza. M.K.: Opiszę to życie w czterech słowach: „śpij, biegaj, jedz, powtórz” (śmiech). Chodzi o to, że każdy dzień wygląda tak samo. Zobrazuję mój schemat, gdy jestem na obozie. Pobudka o godz. 7.30, śniadanie o godz. 7.30–8.00, godz.10 – pierwszy trening, godz.13 – obiad, godz.17 – drugi trening, godz. 19.30 – kolacja i odpoczynek. W ciągu dnia biegam na dystansie ok. 20–25 km, a tygodniowo zdobywam w su-

Kluczem do sukcesu w bezpiecznym spędzaniu aktywnie czasu

jest prawidłowa rozgrzewka.

PZ:

Jakie błędy zwykle popełniają początkujący biegacze? M.K.: Niestety, na samym początku jest ich dość sporo. Zaliczamy do nich m.in.: zbyt intensywny trening, czyli za dużo i za szybko, brak rozgrzewki, złą dietę, brak planu treningowego. Poważnym błędem jest również ignorowanie bólu. Pamiętajmy, że każde ognisko bólu po treningu to znak od naszego organizmu, że coś jest nie tak.

mie 120–150 km, miesięcznie – 450–650 km. Oczywiście w zależności od okresu treningowego. Dużą część czasu poświęcam na odnowę biologiczną, która jest niezbędna: jacuzzi, sauna, basen bądź masaż u fizjoterapeuty.

PZ: Czy biegacz, nawet ten początkujący, powinien zwracać uwagę na dietę?

Przygotowuje się pani teraz do Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro. Przed panią ciężka praca. M.K.: W 2012 roku byłam na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie. W Londynie zobaczyłam jak wszystko wygląda, nauczyłam się naprawdę wiele. Myśląc o Rio, marzę na prawdę o dobrym występie. W tym sezonie udało mi się uzyskać po raz drugi minimum olimpijskie w biegu na 3 tysiące z przeszkodami, co oznacza, że lecę na olimpiadę! Teraz muszę to tylko potwierdzić startując w mistrzostwach Polski w Bydgoszczy. Wynik czy miejsce się już nie liczy, muszę tylko tam pobiec. Zanim pojadę do Brazylii, czeka mnie jeszcze kilka startów, m.in. na mistrzostwach Europy w Amsterdamie. Wyzwanie i cel już jest. Teraz działam i walczę. Trzymajcie kciuki!

M.K.: Uważam, że dieta jest ważna dla każdego. U sportowców mechanizm jest prosty – biegasz, chcesz osiągać lepsze efekty, ale musisz mieć do tego odpowiednią dawkę energii, a ta pochodzi właśnie z jedzenia. Początkujący biegacz powinien wiedzieć o tym, że chcąc wykonać jednostkę treningową, potrzebuje energii, którą nasz organizm czerpie z węglowodanów, tłuszczów i białek dostarczanych w pożywieniu. Dlatego to ważne, aby 3–4 godziny przed treningiem zjeść pełnowartościowy posiłek. Idealnie sprawdzi się kurczak z ryżem i sałatką, natomiast około 1–2 godzin przed wysiłkiem świetną przekąską będą suszone owoce, daktyle lub baton energetyczny. Osobiście moją ulubioną przekąską jest banan. Podczas treningu pamiętajmy o nawodnieniu. Najlepiej spożywać izotoniczny napój, może być gotowy lub przygotowany przez nas w formie: woda, miód, cytryna i sól. To ważne, ponieważ odwodnienie może spowodować spadek naszej wydolności fizycznej. Po treningu, najlepiej w ciągu godziny, kiedy występuje tzw. okno i organizm najefektywniej wykorzystuje

PZ:

Rozmawiała: Dominika Czapkowska

Matylda Kowal – lekkoatletka, uczestniczka Igrzysk olimpijskich w Londynie w biegu na 3000 m z przeszkodami, mistrzyni Polski oraz wielokrotna medalistka i reprezentantka kraju m.in. na mistrzostwach Europy.

| BĄDŹ FIT

Poznaj zdrowie

mistrzowski sposób na

Co wpływa na ich sportowe sukcesy? Jak budują swoje zdrowie i mistrzowską formę? Czy poza wartościową dietą i regularną aktywnością fizyczną liczy się coś więcej? O swoim sposobie na zdrowie opowiadają nam mistrzowie: Iwona Nieroda, Matylda Kowal, Andrzej Rzeszutek, Bartosz Ciura, Jan Świstowski i Dawid Kisiel. Zebrała: Dominika Czapkowska

Matylda Kowal

Lekkoatletka, olimpijka (Igrzyska Olimpijskie 2012 Londyn), mistrzyni Polski, oraz wielokrotna medalistka i reprezentantka kraju m.in. podczas mistrzostw Europy. Przygotowuje się do udziału w w Igrzyskach Olimpijskich 2016 w Rio de Janeiro. Mój mistrzowski sposób na zdrowie to nie tylko bieganie, sport, trening, ćwiczenia i aktywny tryb życia. To wiele innych czynników składowych, jak i wyrzeczeń. Dieta! Wiem, że powinnam dostarczać organizmowi pełnowartościowe posiłki, bo z tego czerpię energię podczas biegu. Na śniadanie uwielbiam owsiankę lub jaglankę na mleku kokosowym z dodatkiem bakalii, nasion chia i banana. Jest to dla mnie duży zastrzyk energii o poranku i na razie nie do znudzenia! Unikam jedzenia słodyczy, zastępując je np. po treningu koktajlem energetycznym, regeneracyjnym z dodatkiem daktyli i kakao lub sięgam po shake’i owocowe. Zdrowie to też odnowa biologiczna, dlatego staram się 1–2 razy w tygodniu zaplanować wizytę w saunie, na basenie lub u fizjoterapeuty. Zdrowie to też umiejętność odpoczynku i relaksu. Przy treningach 2 razy dziennie poobiednia krótka drzemka to podstawa! I zapomniałabym – zdrowie to również optymizm, pozytywne myślenie i wsparcie od najbliższych w tym, co robię!

Andrzej Rzeszutek

Reprezentant Polski w skokach do wody. Przygotowuje się do udziału w Igrzyskach Olimpijskich 2016 w Rio de Janeiro. Wysoki poziom sportowy wymaga ode mnie wielu poświęceń, w tym utrzymania mojego ciała i umysłu w zdrowiu. Osiągam pożądany stan dzięki działaniu w czterech sferach. Po pierwsze, staram się spać co najmniej 8 godzin na dobę – tylko wtedy ciało zdąży się zregenerować. Po drugie ruch. Jestem w ruchu od 4 do 6 godzin dziennie, kształtuję w ten sposób swoją siłę, szybkość i wytrzymałość. W razie kontuzji następuje rehabilitacja, również w postaci ćwiczeń oraz zabiegów fizykoterapeutycznych i fizjoterapeutycznych. Po trzecie dieta. Odpowiednio dobrana dieta pozwala mi na szybszą regenerację, bardziej efektywny trening, a nawet unikanie chorób. Czwartym aspektem jest praca z psychologiem. Dzięki tej pracy między innymi radzę sobie ze złymi skutkami stresu. Zdrowie można osiągnąć na wiele sposobów, ale najlepiej działać wielopłaszczyznowo.

Iwona Nieroda

Zawodowa mistrzyni świata w kick-boxingu. Mój sposób na zdrowie to: codzienna dbałość o jak najlepsze samopoczucie zarówno mojego ciała, jak i ducha. Uważam, że aby czuć się zdrowym, a zarazem szczęśliwym człowiekiem, należy poświęcić sobie trochę czasu i wsłuchać się w swoje wnętrze. Dobra dieta, aktywność fizyczna i regeneracja są niezwykle ważne, ale to nie wszystko. Idąc drogą kariery sportowej, nauczyłam się, że zdrowie wiąże się także ze spokojem ducha, treningiem umysłu i kreowaniem pozytywnej rzeczywistości wokół siebie. I chociaż czasem jest ciężko, bo w sporcie wyczynowym, a tym bardziej w kontaktowym sporcie walki bywają momenty, kiedy zdrowie nie do końca dopisuje, to dzięki sile umysłu i odpowiedniemu nakierowaniu myśli można wszystko!

Bartosz Ciura

Hokeista, reprezentant Polski. Jak dbam o zdrowie? Najważniejsze dla mnie w tej kwestii jest jedzenie. Sumiennie stosuję dietę skomponowaną przez dietetyka z myślą o moim sportowym trybie życia. Dodatkowo regularnie stosuję suplementację, aby dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych składników. Systematyczny trening też odgrywa bardzo istotną rolę. Trenujemy jako drużyna, ale dodatkowo pracuję również indywidualnie, aby usprawnić elementy, które wymagają poprawy. W życiu sportowca nie może zabraknąć także odnowy biologicznej. Dlatego pilnuję tego, aby w moim kalendarzu nie zabrakło czasu na masaże, wizyty w saunie i kriokomorze.

Jan Świtkowski

Pływak, brązowy medalista mistrzostw świata 2015 w konkurencji 200 m stylem motylkowym. Przygotowuje się do udziału w Igrzyskach Olimpijskich 2016 w Rio de Janeiro. Mój sposób na zdrowie to przede wszystkim dobre odżywianie. Co znaczy dobre? Jak najwięcej różnorodności, dużo warzyw i owoców. Oprócz tego staram się unikać mięsa na kolację, a także często piję świeżo wyciśnięte soki – mój ulubiony to miks: burak z jabłkiem. Do tego dochodzi dobrana przez specjalistów suplementacja i potrzeby żywieniowe są załatwione. Trenowanie pływania daje mi dużo satysfakcji i radości. Od małego uprawiałem przeróżne sporty i wydaje mi się, że dzięki temu się zahartowałem fizycznie i psychicznie. Wiem też, że pozytywne nastawienie może zdziałać cuda, dlatego ważne jest częste uśmiechanie się i optymistyczne podejście do życia!

Dawid KisIel

Wicemistrz Polski w męskiej sylwetce fitness. Mój sposób na zdrowie to codzienny i prawidłowy system funkcjonowania, zgodny z higienicznym trybem życia. Uważam, iż dobrze wykonana jednostka treningowa pełni rolę antidotum na zmęczenie i znużenie całodzienną gonitwą. Prawidłowy ruch oraz przemyślana aktywność fizyczna znacząco wpływają na tempo naszego metabolizmu i poczucie własnej wartości. Trzeba jednak pamiętać o tym, że sam, nawet najlepszy trening bez zbilansowanej diety nie przyniesie należytych efektów. W diecie przede wszystkim powinniśmy uwzględnić sezonowe owoce oraz warzywa; są dla nas odpowiednim źródłem witamin, mikro- i makroelementów. Chude i tłuste mięso, ryby, nabiał i jajka to podstawowe składniki codziennego menu. Staram się zadbać o to, aby minerały i wartości odżywcze pozyskiwane były z naturalnych, a zarazem świeżych produktów.

| misja zdrowie

lek. med.

ŁUKASZ BIAŁEK specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu ze szpitala PRO-FAMILIA w Rzeszowie

Pokonaj kontuzję Jak gwiazdy sportu

Uraz czy kontuzja wcale nie musi skończyć się długotrwałym bólem czy kilkumiesięczną rekonwalescencją. Nowoczesna medycyna, a zwłaszcza ortopedia ma dziś do dyspozycji odpowiednie sposoby, które przyspieszają gojenie i regenerację uszkodzonych tkanek. Jedną z nich jest terapia z wykorzystaniem własnych komórek. Mowa o pozyskanych z krwi czynnikach wzrostu, nazywanych - największą siłą samoleczenia.

„Czynniki wzrostu są nasze, własne,

a co za tym idzie - całkowicie bezpieczne”.

Rozmowa z lek. med. Łukaszem Białkiem, specjalistą ortopedii i traumatologii narządu ruchu.

Pro Zdrowie:

Czym są „czynniki wzrostu” i dlaczego stały się tak popularne w xxi wieku? Łukasz Białek: PDGF, IGF, VEGF, PDAF, TGF-β – dla większości z nas te skróty są zupełnie obce. Bardziej popularne jest z pewnością określenie – czynniki wzrostu. Z artykułami na ten temat możemy spotkać się w wielu publikacjach. A co za tym idzie, pacjenci coraz częściej przychodząc do lekarza pytają właśnie o tą metodę. PRP to tak naprawdę substancja pozyskiwana z własnej krwi, skupiająca w sobie płytki krwi i grupę ponad 20 białek nazywanych „czynnikami wzrostu” (GFs). Uzyskuje się ją podczas bardzo prostej techniki wirowania i odsączania krwi. Ich popularność i zastosowanie wynika z prostego powodu - są nasze, własne, a co za tym idzie całkowicie bezpieczne. Możemy ich używać praktycznie w każdym przypadku – czyli wtedy, kiedy chcemy wspomóc tkanki organizmu w procesie gojenia.

stwierdza jaką ilość krwi należy pobrać. Następnie udaje się do laboratorium, gdzie krew zostaje pobrana i odwirowana według ogólnie obowiązujących zasad sterylności i przy użyciu wyłącznie sprzętu jednorazowego użytku. Ważne, aby pacjent był na czczo. Kolejny etap polega na wstrzyknięciu PRP do stawu lub ostrzyknięciu chorych i uszkodzonych tkanek pod kontrolą USG. Cała procedura trwa około jedną godzinę. Ostrzyknięcie zwykle nie jest bolesne, jednak zależy to od miejsca, w które zostanie podany preparat. Zdarza się, że po przeszczepie ścięgien przez kilka dni występuje delikatny ból. Ukojenie przynosi wtedy zimny okład.

Obraz licencjonowany przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma

PZ:ZaCzysłowami zabieg jest bezpieczny? PZ: Na czym polega ich działanie? Ł.B.: Hipokratesa „priŁ.B.: Najprościej wytłumaczyć to na podstawie zwykłego skaleczenia. Płyt-

ki krwi to komórki, które pojawiają się w miejscu rany i są odpowiedzialne za tamowanie krwawienia. Przyczepiają się one jedna do drugiej brzegami, zmniejszając tym samym rozmiar rany, aż do całkowitego jej zamknięcia. Płytkom towarzyszą „czynniki wzrostu”, czyli aktywatory i substancje pobudzające proces gojenia. Ten sam proces możemy wywołać w każdej chorej tkance, pozyskując i separując z naszej krwi właśnie PRP. Warto dodać, że PRP to nie lek. Jest to substancja uzupełniająca i przyspieszająca regenerację lub zmniejszająca objawy. Stosowana jest często wspólnie z innymi czynnościami medycznymi, ale cel jest jeden: poprawa zdrowia pacjenta.

PZ:

W jakiej dziedzinie medycyny czynniki wzrostu cieszą się największą popularnością? Ł.B.: Najszersze zastosowanie czynników wzrostu obserwujemy w ortopedii. Co więcej - sukcesywnie zwiększa się zakres schorzeń, w których możemy je wykorzystać. Stosując czynniki wzrostu możemy leczyć m.in.: zaburzenia zrostu kości i stawy rzekome, naciągnięcia, naderwania tkanek miękkich (ścięgien, więzadeł i mięśni), skręcenia stawu skokowego, stany zapalne ścięgien i entezopatie jak np. tzw. „łokieć tenisisty”, „łokieć golfisty” czy „kolano skoczka”, zapalenia ścięgien Achillesa. Obecnie PRP są coraz częściej stosowane również w chorobach zwyrodnieniowych kolan, bioder czy barków. Lista jest naprawdę długa. PRP wykorzystywane są również jako metoda wspomagająca ortopedyczne leczenie operacyjne. W przypadku złamań, rekonstrukcji więzadeł, szycia ścięgien, a także w procedurach leczniczych chrząstki stawowej. Efekt? Regeneracja uszkodzonych mięśni i stawów, zmniejszenie bólu, zwiększenie ruchomości zwyrodniałych stawów, czy choćby zwiększenie codziennej aktywności. Metoda z sukcesem stosowana jest również w innych dziedzinach medycyny: w kardiochirurgii, chirurgii plastycznej, neurologii oraz anestezjologii stomatologii, a także ginekologii.

PZ:

Jak wygląda zabieg i cała procedura? Ł.B.: Po wcześniejszym badaniu i podjęciu decyzji o podaniu preparatu z własnej krwi, pacjent rejestruje się na wizytę i udaje do lekarza, który

mum non nocere” (z łac. po pierwsze nie szkodzić) - w chwili obecnej jest to jedna z najbezpieczniejszych procedur medycznych. Z racji tego, że jest to preparat z własnej krwi, nie ma ryzyka przeniesienia żadnych chorób i wywołania reakcji alergicznych. Może czasem dojść do uszkodzenia tkanek, krwiaków miejscowych i zakażenia miejsca wkłucia. Jednak stosując sterylne, jednorazowe igły i strzykawki oraz wykonując ostrzyknięcie pod kontrolą USG nie odnotowaliśmy do tej pory tego typu powikłań. Przeciwwskazania do podania PRP są nieliczne i należą do nich: zakażenia w miejscu przewidywanego wkłucia, zaburzenia funkcji płytek i aktywne infekcje u pacjenta w momencie podawania PRP. Ważne, aby po przyjęciu PRP unikać popularnych NLPZ (niesterydowych leków przeciwzapalnych), które mogą utrudnić proces gojenia. Niewskazane jest również przeciążanie ostrzykniętego miejsca. Stosując PRP zgodnie z obowiązującymi procedurami, pod nadzorem i kontrolą specjalisty możemy zapewnić pacjentowi szybszy i pewniejszy proces gojenia ran, a co za tym idzie powrót do zdrowia. I to jest najważniejsze. Rozmawiała: Dominika Czapkowska

| STREFA DZIECKA

RUCH? OD MAŁEGO!

Wady postawy u dzieci to prawdziwa plaga dzisiejszych czasów. W Polsce, jak wskazują badania Instytutu Matki i Dziecka, z problemem boryka się aż 90 proc. dzieci! Brak ruchu, rosnący problem otyłości, częste spędzanie wolnego czasu przed komputerem – lista czynników wpływających na taki stan jest naprawdę długa.

Anna Jamróz

fizjoterapeutka, terapeutka metody NDT-Bobath ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie

ne, czyli odchylenia od prawidłowej budowy, powstałe w okresie płodowym oraz wady nabyte spowodowane przebytymi chorobami lub najczęściej – złymi nawykami. Problem często dotyczy kręgosłupa, kolan i stóp. – Obecnie większość wad postawy u dzieci to wady nabyte nawykowe, czyli spowodowane przyjmowaniem niewłaściwej postawy. Ważne jest, aby w odpowiednim czasie przeciwdziałać zachodzeniu takich zmian poprzez zapewnienie dziecku odpowiedniej dawki codziennego ruchu, dostosowanie jego miejsca do nauki tak, aby było właściwe dla kręgosłupa i całego ciała. Nie bez znaczenia jest również ograniczanie czasu spędzanego przed komputerem oraz zapewnienie wystarczającej ilości odpoczynku i snu – tłumaczy nasz ekspert. W przypadku pojawienia się wady postawy bardzo ważne jest szybkie wprowadzenie odpowiednich ćwiczeń prowadzonych przez fizjoterapeutę. Zestaw indywidualnie przygotowanych ćwiczeń pomoże nie tylko skorygować wadę, ale również zapobiegnie jej pogłębianiu.

Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

– Prawidłowa postawa ciała zapewnia sprawne funkcjonowanie całego organizmu, zarówno narządu ruchu, jak i narządów wewnętrznych. Niestety, brak regularnej aktywności fizycznej, rosnący problem otyłości, znaczne wydłużenie czasu spędzanego przed komputerem i telewizorem powoduje, że młody organizm nie może odpowiednio się rozwijać – wyjaśnia Anna Jamróz, fizjoterapeutka ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA, dyplomowana terapeutka metody NDT-Bobath. Wady postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej danej kategorii wieku, płci i typu budowy. Wpływ na nie mogą mieć deformacje kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy oraz kończyn dolnych. Są wynikiem zmian patologicznych i mogą występować we wszystkich płaszczyznach ciała. Można podzielić je na dwie grupy. Wady wrodzo-

Konsultacja:

Ruch – źródło zdrowia

Idealną profilaktyką wad postawy jest ruch. O regularną aktywność fizyczną dziecka rodzice powinni szczególnie zadbać w okresie wczesnoszkolnym. Jest to czas, w którym rozpoczyna się intensywny proces kostnienia szkieletu, wzmacniania mięśni oraz połączeń kości i stawów. – Dzieci, które regularnie ćwiczą, są mniej narażone m.in. na złamania czy skrzywienia kręgosłupa. Co więcej, aktywne spędzanie czasu przyczynia się do prawidłowego odżywienia chrząstki stawowej, lepszego uwapnienia kości oraz zwiększenie elastyczności i sprężystości torebek stawowych. Dzięki temu dzieci są mniej narażone na występowanie różnego rodzaju urazów. Ponadto ruch świetnie wpływa na układ oddechowy. Podczas biegania czy skakania pobieramy więcej tlenu, co w rezultacie wpływa na zwiększenie ruchomości klatki piersiowej oraz lepsze dotlenianie komórek organizmu, w tym komórek mózgu. Aktywne dzieci mają lepszą koordynację ruchową, lepszą kondycję i przemianę materii. Lista zalet jest naprawdę długa! Pamiętajmy o tym, że każdy z nas, zwłaszcza młody organizm, potrzebuje ruchu tak samo jak powietrza i pożywienia – przekonuje Anna Jamróz. Regularna aktywność fizyczna jest szczególnie ważna u dzieci w wieku od 4 do 6 lat. Wtedy ruch jest głównym czynnikiem, który stymuluje prawidłowy rozwój psychoruchowy.

– Dla dziecka pierwsze dwa lata życia to czas najbardziej dynamicznego rozwoju. Wtedy to maluchy uczą się chodzić, skakać i biegać. W późniejszych latach zdobyte umiejętności są już tylko doskonalone. Dlatego odpowiednia dawka ruchu każdego dnia jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju – podkreśla fizjoterapeutka.

Stacjonarne pokolenie

– Żyjemy w czasach wszechobecnych komputerów, smartfonów, tabletów. Rośnie pokolenie „stacjonarne”. Nasze dzieci zamiast biegać po podwórku, biegają w wirtualnym świecie postaciami w grach komputerowych. Świat zmienia się bardzo dynamicznie, a my jako rodzice musimy za nim nadążyć. Jeśli nasze pociechy, młodsze czy starsze, spędzają każdego dnia od 4 do 8 godzin, siedząc w szkolnej ławce, a później kolejne godziny przed komputerem, to naszym zadaniem jest zapewnić im zdrową alternatywę – mówi fizjoterapeutka. Regularną aktywność fizyczną można wprowadzać w życie dziecka już w przedszkolu. Warto jednak pamiętać o tym, aby treningi były dostosowane do umiejętności i wieku dziecka. – Dajmy szansę dzieciom wybrać to co im się podoba. Niech popróbują różnych dyscyplin, aż trafią na taką, która je zainteresuje. Nic na siłę, to ma być przyjemność i zabawa! Rodzice powinni szczególnie zadbać o aktywność ruchową dziecka w momencie rozpoczęcia szkoły. Tak, aby zrównoważyć czas spędzony w szkolnych ławkach. Idealnie sprawdzą się regularne zajęcia fizyczne: basen lub taniec, minimum 2 razy w tygodniu. Nie zapominajmy również o codziennych zabawach w domu i na świeżym powietrzu. Powinny stać się nieodłącznym elementem naszej codzienności – dodaje Anna Jamróz. Tekst: Dominika Czapkowska REKLAMA

| KULINARIA

Mamy apetyt

na… smoothies! Kolorowe, orzeźwiające i pełne witamin. Podane o poranku dodadzą energii na cały dzień, a wieczorem z sukcesem zastąpią kolację. Smoothies – stworzone z sezonowych warzyw i owoców, z dodatkiem ziół lub przypraw staną się niezastąpionym źródłem zdrowia. Podczas I Festiwalu Kulinarnego dla Mam „Mamy Apetyt”, to właśnie one cieszyły się największą popularnością.

Koktajl odmładzający 1/8 melona, 1/2 cytryny, jabłko – wszystkie składniki razem zmiksować. Koktajl oczyszczający 1,5 gruszki, 1/2 cytryny, jabłko – wszystkie składniki razem zmiksować.

Restauracja Chillita

Koktajl wzmacniający 1 kiwi, 1 banan, 2 marchewki, 1,5 jabłka – wszystkie składniki razem zmiksować.

Smoothie Gruszka w cynamonie jogurt naturalny, dwie gruszki, 1 łyżka miodu, 1 cm kawałek imbiru, łyżeczka cynamonu – wszystkie składniki razem zmiksować.

Smoothie Jamajka (2 porcje) 1 świeży ananas, banan, pół szklanki mleka kokosowego – wszystkie składniki razem zmiksować.

Smoothie szpinakowe garść świeżego szpinaku, banan, jabłko, siemie lniane, jogurt grecki – wszystkie składniki razem zmiksować.

| KULINARIA

Smoothie jagodowe (2 porcje) świeżo wyciskany sok z jednej dużej pomarańczy, kawałek melona, 4 łyżki jagód (mogą być mrożone), 1 banan – wszystkie składniki razem zmiksować.

Koktajl na zielonej łączce 100 g jarmużu, 2 banany, 3 plastry ananasa, siemie lniane, jogurt naturalny – wszystkie składniki razem zmiksować.

kawiarnia sŁodkie podarunki

Koktajl malinowy jogurt naturalny, maliny, ewentualnie łyżeczka miodu – wszystkie składniki razem zmiksować. Koktajl szpinakowo-bananowy garść świeżego szpinaku, banan, woda mineralna – wszystkie składniki razem zmiksować.

Zielony Koktajl banan, jabłko, kiwi, garść jarmużu – wszystkie składniki razem zmiksować.

Letnie inspiracje Smoothie Mango i ogórek mango, ogórek, 1 cm kawałek imbiru, 1 szklanka soku z pomarańczy oraz opcjonalnie – kilka kostek lodu – wszystkie składniki razem zmiksować.

Smoothie morelowe 300 g dojrzałych moreli, banan, jogurt naturalny, 1/3 szklanki soku z pomarańczy – wszystkie składniki razem zmiksować.

Smoothie z ananasem i natką pietruszki ananas, sok z 1 małej pomarańczy, 1/2 szklanka soku jabłkowego, listki z pół pęczka natki pietruszki – wszystkie składniki razem zmiksować.

Smoothie jabłkowo-bazyliowe 1 jabłko, ok. 10 listków bazylii, ok. 1 i 1/2 szklanki soku jabłkowego, 2-3 łyżki soku z cytryny, 1 łyżka syropu klonowego lub z agawy – wszystkie składniki razem zmiksować.

REKLAMA Restauracja PRO-FAMILIA - www.lullabeestudio.pl

żagle przeciwsłoneczne żagle wodoodporne rolety rzymskie rolety pionowe pergole

qchnia 13

Światowy lider w produkcji żagli, rolet i pergoli

Koktajl Detox garść sparzonych liści jarmużu, sok z połowy cytryny, szczypta kurkumy, świeżo wyciśnięty sok z dwóch pomarańczy, garść świeżego szpinaku, pół obranego, zielonego ogórka – wszystkie składniki razem zmiksować.

Koktajl Zielono Mi! garść jamrużu, jabłko, banan, woda mineralna – wszystkie składniki razem zmiksować.

Koktajl Smak orzeźwienia! jabłko, ogórek, seler naciowy, imbir – wszystkie składniki razem zmiksować.

NESLING.PL INFOLINIA: 530 509 110

| KULINARIA

Za nami I festiwal kulinarny dla mam „Mamy Apetyt” Inspirujące spotkania, warsztaty, a w jedenastu rzeszowskich restauracjach specjalne karty menu, skomponowane z myślą o zdrowej, bezpiecznej i wartościowej diecie kobiet w ciąży i w okresie karmienia. Festiwal „Mamy Apetyt” organizowany przez Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA zakończył się wielkim sukcesem! Już we wrześniu kolejna edycja.

FOT: Marzena Arciszewska

FOT: Dominika Czapkowska

„Mamy Apetyt” to nie tylko smaczna kuchnia, ale również bezpłatne warsztaty edukacyjne dla Mam!

FOT: Marzena Arciszewska

Inicjatorką akcji jest dietetyk dr Barbara Piekło.

W kawiarni Hola Lola mamy przekonały się, że zdrowa i smaczna dieta w czasie ciąży to nic trudnego!

Warsztaty na temat żywienia malucha do 3. roku życia poprowadził dr Grzegorz Siteń, specjalista chorób dziecięcych, nefrolog. Kierownik Oddziału Pediatrycznego w PRO-FAMILII.

FOT: Marzena Arciszewska

FOT: Dominika Czapkowska

W ramach festiwalu w 11 rzeszowskich restauracjach i kawiarniach przez cały kwiecień dostępna była specjalna karta menu, skomponowana z myślą o zdrowej i bezpiecznej diecie mamy w ciąży i w okresie karmienia.

Na warsztatach w Cafe Powoli dietetyk dr Basia Piekło rozmawiała z mamami m.in. na temat powrotu do formy po porodzie, a także o diecie mamy karmiącej.

artykuł sponsorowany

Z nami na pewno miło spedzisz czas!

Trening personalny, a może zajęcia grupowe? Wybór należy do CIEBIE! Nasze studio fitness i pilates FITHOUSE jest kameralnym miejscem, w którym duży nacisk kładziemy na jakość zajęć, a nie liczbę klientów ćwiczących w jednym czasie. Zajęcia odbywają się w grupach 10-osobowych, co pozwala trenerowi na większą kontrolę prawidłowości wykonywania ćwiczeń przez uczestnika zajęć.

rowadzimy zajęcia grupowe PILATES, PILATES SENIORA, Zajęcia dla kobiet w ciąży, Zajęcia z bobasem, trening posturalny, trening odchudzający. Obok zajęć grupowych prowadzimy treningi personalne, na które serdecznie zapraszamy. Na naszej siłowni odbywają się tylko zajęcia z trenerem osobistym, nie udostępniamy siłowni do samodzielnych ćwiczeń. Cieszy nas fakt, iż coraz więcej przyszłych mam, kobiet w ciąży, jest świadomych dobrodziejstw, jakie dają ćwiczenia pilates . Nasze grupy „Pilates w ciąży” rozrastają się i... kurczą, gdy dochodzi do szczęśliwego porodu ;-) Nasze klientki, już szczęśliwe mamy, nie rozstają się z nami na długo. Ze swoimi pociechami przychodzą na zajęcia „Pilates z bobasem”, na których oprócz dochodzenia do formy po porodzie spędzają wspaniałe, aktywne chwile ze swoimi pociechami. Wszyscy zauważyliśmy, że zajęcia podobają się również maluchom, które to raz spoglądają na swoje mamy, a raz na trenera. Kameralność naszego studia umożliwia łatwiejsze poznanie nowych znajomych, wymianę doświadczeń czy po prostu pożartowanie w grupie. Chyba wszyscy lubimy ludzi, którzy „produkują” sporą ilość endorfiny, a głównie takich u nas nie brakuje!

Nie jesteśmy wielkim klubem czy „sieciówką”, nikt nad nami nie stoi, mówiąc, co i jak mamy robić. Dzięki temu jesteśmy elastyczni, wspólnie z klientami budujemy nasz grafik i rodzaje zajęć. Nasze studio to nie tylko nasza praca, ale głównie pasja do sportu ukierunkowana na dziedziny, w których się specjalizujemy. Nie dajemy „suchego” zestawu ćwiczeń. Sport to nie tylko ruch, lecz także pewna świadomość, po co to robimy, jak to robimy, co nam to daje. Staramy się uzmysłowić naszym klientom, jak dany ruch czy ćwiczenie wpływa na nasze ciało i organizm, które partie mięśni pracują, jak nasz organizm odbiera stopień wysiłku, wykonując dane ćwiczenie.

Jeśli kochacie sport, lubicie się ruszać, musicie się ruszać, chcecie się wzmocnić lub uelastycznić – zapraszamy!!! Dołączcie do naszej społeczności! U nas nic nie będzie Was rozpraszać, dzięki czemu szybciej osiągniecie zamierzony cel i zobaczycie efekty waszej pracy na zajęciach. Rzeszów ul. Strzyżowska 42 www.fithouserzeszow.pl

| WARTO WIEDZIEĆ

Kulturalne CO NIECO

Zebrała: Dominika Czapkowska

SPOTKANIE DLA KOBIET W CIĄŻY

Warsztaty dla kobiet w ciąży

Hotel Rzeszów (Galeria Rzeszów, poziom +2) 29 czerwca (środa), godz. 16:30 WSTĘP NA WARSZTATY JEST BEZPŁATNY. Wystarczy się zarejestrować: www.dobra-mama.pl/spotkanie/rejestracja/formularz Rusza już XI edycja warsztatów dla kobiet w ciąży z cyklu „Spotkania z DOBRĄ MAMĄ”. Organizatorem warsztatów jest ogólnopolski magazyn parentingowy DOBRA MAMA, partnerem eventu jest Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA. Na uczestników czeka mnóstwo atrakcji, quizów, konkursów z nagrodami. Przyszli rodzice będą też mogli rozwiać swe wątpliwości w czasie bezpłatnych konsultacji z ekspertami branży okołoporodowej: ginekologiem, położną, pediatrą, doradcą laktacyjnym.

Letni Festiwal Jazzowy

Kraków, od 11 czerwca do 22 lipca Koncerty regularne: Piwnica pod baranami pełny program: www.crazjazz.com Letni Festiwal Jazzowy w Piwnicy pod Baranami został zorganizowany po raz pierwszy w 1996 w trakcie obchodów 40-lecia Piwnicy pod Baranami. Twórca i dyrektor Festiwalu - Witold Wnuk, zainspirowany przez legendarnego Piotra Skrzyneckiego, przedstawił w lipcu całomiesięczną serię codziennych koncertów w Piwnicy. Z roku na rok Festiwal powiększał swoją formułę prezentując, obok codziennych koncertów w Piwnicy pod Baranami, koncerty m.in. w Filharmonii, Operze Krakowskiej czy Radiu Kraków. Dziś, Letni Festiwal Jazzowy jest największym festiwalem tego typu w kraju oraz jednym z największych w Europie. Festiwal składa się obecnie z ok. 100 koncertów. Występuje około 200 polskich i zagranicznych artystów dla ok. 50 000 gości. Gwiazdą tegorocznej edycji będzie m.in. Pat Metheny – legendarny gitarzysta jazzowy i Yellowjackets.

Kings of LEON – koncert w Krakowie

Kraków, Tauron Arena Kraków, 8 września, godz. 20:30 Bilety: od 250 zł KINGS OF LEON powracają do Polski. Po trzech fenomenalnych występach festiwalowych, przyszedł czas na pierwszy koncert. Zespół wystąpi 8 września w TAURON Arenie Kraków. Kings of Leon został założony w 2000 roku przez trzech braci Followill: Caleba (gitara), Nathana (perkusja) i Jareda (bas). Skład uzupełnił ich kuzyn, Matthew Followill, który wziął się za gitarę. Wydany trzy lata później debiutancki krążek „Youth & Young Manhood” z miejsca stał się sensacją i trafił do zestawienia najlepszych albumów pierwszej dekady XXI wieku według magazynu „NME”.

DWA BRZEGI po raz dziesiąty!

Kazimierz Dolny, od 30 lipca do 7 sierpnia To będzie prawdziwe święto kina. Dwa Brzegi jak co roku pojawią się w Kazimierzu Dolnym i Janowcu, by zaserwować uczestnikom dziesiątki atrakcji – premier, pokazów specjalnych, przeglądów, a także spotkań z wielkimi twórcami kina. Jak zawsze X Muza zostanie połączona z innymi sztukami: literaturą, teatrem i muzyką. Tym razem jednak Dwa Brzegi będą szczególne – na rok 2016 przypada ich jubileuszowa 10. edycja.

ZADBAJ O SWÓJ WZROK! Dzień Dni Otwartych - Biała Sobota

Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA w Rzeszowie, ul. Witolda 6 b 9 lipca

Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA w Rzeszowie zaprasza na Dzień Drzwi Otwartych - Białą Sobotę poświęconą diagnostyce choroby AMD, czyli zwyrodnieniu plamki żółtej związanej z wiekiem. Jak podają liczne naukowe doniesienia, choroba jest najczęstszą przyczyną ślepoty w krajach wysoko rozwiniętych. Tego dnia, wszystkie osoby będą miały możliwość skorzystania w szpitalu z bezpłatnych konsultacji, a także wykonania diagnostyki pod kątem ADM. Podczas spotkania okuliści przekażą uczestnikom również najważniejsze informacje na temat choroby, omówią możliwości leczenia oraz wytłumaczą m.in. jak wykonywać samokontrolę.

Diana Krall zaśpiewa w Polsce!

Wrocław, Hala Stulecia, 29 czerwca, godz. 20:00 Bilety: od 200 zł Wspaniały głos, niekwestionowana uroda, wielki talent pianistyczny, wyczucie smaku oraz cudowne piosenki, stylistycznie balansujące pomiędzy smooth jazzem, eleganckim popem oraz bossa novą – oto wielki skrót dorobku Diany Krall. Jej płyty sprzedały się w ponad 15 mln egzemplarzy. Wydany w 2015 roku dwunasty studyjny album Diany, wyprodukowany przez Davida Fostera „Wallflower”, zawierający niemal wyłącznie przeróbki klasyków rockowych i popowych, pokrył się w Polsce platyną!

FESTIWAL TAURON NOWA MUZYKA

Katowice, Teren – Strefa Kultury, od 18 do 21 sierpnia Bilety: karnet 2-dniowy – 230 zł, karnet 3-dniowy – 300 zł Poznaliśmy kolejnych artystów, którzy pod koniec sierpnia wystąpią w Katowicach. Na terenie katowickiej Strefy Kultury zobaczymy m.in. The Field z nowym albumem, Squarepushera w projekcie Shobaleader One, jego brata, czyli Ceephax Acid Crew, DJ set Leny Wilikens, a także Jimmy Edgar DJ set i grupa Tarwater. Wisienką na torcie będzie audiowizualny występ AtomaTM i Robina Foxa, którzy zaprezentują projekt Double Vision.

Muzyczne nowości!

Red Hot Chilli Peppers wracają po 5 latach!

Nadchodzący krążek będzie 11. albumem „Red Hotów” po pięcioletniej przerwie. Ostatnia płyta „I’m With You”, która w 18 krajach zdobyła szczyt notowań, zaskoczyła nowym brzmieniem. Jak będzie tym razem? Jedenasty studyjny materiał Red Hot Chili Peppers wyprodukował Danger Mouse (m.in. The Black Keys, Gnarls Barkley, U2, Norah Jones), a zmiksował znany z wieloletniej współpracy z Radiohead producent Nigel Godrich.

Radiohead na nowo!

A Moon Shaped Pool – tak nazywa się dziewiąty studyjny album angielskiej rockowej grupy Radiohead. Fani zespołu czekali na nową płytę aż 5 lat! Krążek zawiera 11 piosenek, a do oficjalnej sprzedaży trafi 17 czerwca. Na serwisach internetowych płyta ukazała się już 8 maja i w krótkim czasie zachwyciła krytyków na całym świecie, którzy jednogłośnie uznali ją za najlepszą w dotychczasowym dorobku zespołu.

REKLAMA

T-Mobile NOWE HORYZONTY

16. międzynarodowy festiwal filmowy Międzynarodowy Festiwal Filmowy T-Mobile Nowe Horyzonty to festiwal filmów wykraczających poza granice konwencjonalnego kina. Spośród setek filmów pokazywanych co roku na światowych festiwalach organizatorzy wybierają te, które za sprawą swojej niezwykłej formy i siły ekspresji, nie pozwalają o sobie zapomnieć. Wszędzie budzą skrajne reakcje i emocje, rodzą polemiki i dyskusje, wywołują zachwyty i protesty. Ale to właśnie takie filmy najczęściej wyznaczają najnowsze trendy w światowym kinie. W programie 16. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego T-Mobile Nowe Horyzonty zostanie pokazanych około 200 pełnometrażowych filmów, wśród nich ponad 100 nowych, w Polsce po raz pierwszy.

| WARTO WIEDZIEĆ

BESTsellery Propozycje czołowych producentów, którymi warto się zainteresować podczas zakupów.

Zestaw do pozyskania krwi pępowinowej. W 3. trymestrze ciąży zgłoś się do Polskiego Banku Komórek Macierzystych, żeby omówić możliwości zdeponowania krwi pępowinowej. Zestaw do pobrania krwi pępowinowej zabierz ze sobą na porodówkę, żeby zabezpieczyć życiodajne komórki. 680 zł, POLSKI BANK KOMÓREK MACIERZYSTYCH www.pbkm.pl

Nestlé SINLAC to produkt zbożowy, który pomaga w rozszerzaniu diety niemowląt i małych dzieci o wyjątkowych potrzebach. Sprawdzi się jako urozmaicenie diety eliminacyjnej malucha, który wymaga wyłączenia popularnych alergenów – glutenu, białka mleka krowiego, białka sojowego czy laktozy. Może być podawany już po ukończeniu 4. miesiąca życia. ok. 22,50 zł, NESTLÉ, www.zdrowystartwprzyszlosc.pl

Spódnica Nelly. Wygodna i bardzo kobieca spódnica Nelly o luźnym kroju, wykonana z miękkiej, zwiewnej dzianiny. Zapewnia pełną swobodę ruchów, elastycznie dopasowuje się do każdej sylwetki. Jej uniwersalny krój pozwoli wykorzystać Ci ją również po ciąży. 69 zł, limone, www.limone.pl

Kojec dla noworodka bambusowo-algowy. Rozwiązanie dla rodziców śpiących razem z maluszkiem, którzy nie muszą już się obawiać przygniecenia dziecka. Noworodek w kojcu, otulony ze wszystkich stron, czuje się bezpiecznie. Kojec wykonany z tkaniny (60% CV z bambusa i 40% algi), która ma właściwości prozdrowotne. 199 zł, SUPER MAMI, www.supermami.pl

Otulacze muślinowe bawełniane Premium. Uszyte są z najwyższej jakości mięsistej, lecz delikatnej bawełny muślinowej. Wymiary: 120 x 100 cm. 59 zł, MOTHERHOOD, www.motherhood.pl

Lanolina Lansinoh. Pomaga chronić i leczyć podrażnienia brodawek piersi, nie musi być usuwana przed rozpoczęciem karmienia. Jest bezbarwna, bezsmakowa i bezzapachowa. Nie zawiera konserwantów, przeciwutleniaczy i innych dodatków. 27 zł/10 ml, 51 zł/40 ml, Lansinoh Laboratories, www.lansinoh.pl

Pojedynczy laktator elektryczny Lansinoh. Prosty w montażu, użyciu i konserwacji. Wyposażony w regulację poziomów ssania. W zestawie butelka ze smoczkiem NaturalWaveTM. Działa zarówno z zasilaczem sieciowym, jak i na baterie. Bez dodatku bisfenolu-A. ok. 350 zł, Lansinoh Laboratories, www.lansinoh.pl

Femibion® Natal 1. Zestaw kluczowych składników, zawierający kwas foliowy, aktywny folian Metafolin®,witaminy oraz jod uzupełniający dietę kobiety w okresie od planowania do 12. tygodnia ciąży. Merck, www.przyszlamama.pl

Dermopanten krem z pantenolem dla niemowląt i dzieci. Pielęgnuje skórę niemowląt przy każdej zmianie pieluszki, chroni ją przed nadmiernym działaniem wilgoci. Regeneruje naskórek, łagodzi podrażnienia. 14 zł/75 g, CHEMA ELEKTROMET, www.chema.rzeszow.pl

BOBO FRUT JUNIOR 100% sok: jabłko, brzoskwinia i mango. Znane owoce w egzotycznym towarzystwie mango, które pomogą maluchowi w poznawaniu nowych smaków. Soczek dostosowany do potrzeb dzieci w wieku od 1 roku do 3 lat. Zawiera witaminę C, która pomaga wspierać układ odpornościowy. ok. 3,70 zł, NESTLÉ, www.zdrowystartwprzyszlosc.pl

Floractin kolki – dietetyczny środek specjalnego przeznaczenia medycznego. Floractin kolki to unikalna, opatentowana formuła skuteczna dla dzieci nie tylko karmionych piersią, ale również dla dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. Badania potwierdziły bezpieczeństwo preparatu. Likwiduje kolki, działając na przyczyny, a nie tylko objawy. 29 zł, Novascon Pharmaceuticals Sp. z o.o. www.floractin.pl

Fasolka Motherhood. Ergonomiczna poduszka do karmienia piersią i/lub butelką. Wypełniona najwyższej jakości włóknem poliestrowym. Produkt z atestem medycznym i Oeko-Tex, gwarantujący najwyższą jakość i bezpieczeństwo. 69 zł, MOTHERHOOD, www.motherhood.pl

REKLAMA

TOILETKA

Toaletowa podkładka higieniczna

…bo czasami musisz przysiąść :)

Kołyska z drewna bukowego malowanego na kolor ivory. Kołyska wyposażona w blokadę, kółka z hamulcem. Dafi, 355 zł, BELLAMY, www.bellamy.pl

Żagiel przeciwsłoneczny COOLFIT®. Pozwala sterować cieniem przez cały sezon letni. Wykonany z wysokiej jakości materiału HDPE, łatwego w czyszczeniu i odpornego na pleśń, zapewnia 90–95% ochrony przed szkodliwym promieniowaniem UV, w wielu kolorach oraz w kształtach trójkątów lub kwadratów. Dostępny również w wersji wodoodpornej żagiel Dreamsail®. od 251 zł, NESLING, www.nesling.pl

Kolekcja Cutie&Classy: komoda, przewijak, łóżeczko 70 x 140 cm, szuflada do łóżeczka, szafa. 3595 zł/komplet, BELLAMY, www.babydeco.eu

Pergola NESLING®. NESLING posiada 3 modele pergoli: Pergola wolnostojąca, Pergola przyścienna 1 i Pergola przyścienna 2. Każdy model pergoli występuje w kilku standardowych rozmiarach oraz 7 kolorach. Pergola jest wyposażona w drewniane zastrzały narożne, które zapewniają trwałość konstrukcji. Na konstrukcji montuje się roletę rzymską poziomą COOLFIT®, występującą w 5 kolorach. od 730,62 zł, NESLING, www.nesling.pl

Wygodnie Wygodnie Czysto Czysto Bezpiecznie Bezpiecznie Kupisz w aptekach i w internecie Kupisz w aptekach i w internecie

www.portica.pl www.portica.pl

| WARTO WIEDZIEĆ

Miejsca, które warto odwiedzić Doceniane firmy, oferujące najlepsze produkty i usługi a do tego niezawodna obsługa i profesjonalne podejście do klienta. Jednym słowem miejsca, w których powinniście się znaleźć.

Salon sprzedaży projektów gotowych

Autoryzowany Dealer Mazdy Danuta i Ryszard Czach Sp. z o.o.

sala zabaw dla dzieci, squash

ul. Litewska 10, 35-302 Rzeszów tel. 17/852 52 30, 601 213 376

ul. Krakowska 32 35-111 Rzeszów

ul. Z. Kozienia 7, 35-328 Rzeszów tel. 506 358 508

www.DOBRY-DOM.pl

www.mazda.czach.pl

www.kolorowyswiat-rzeszow.pl

Autoryzowany Dealer Volvo Danuta i Ryszard Czach Sp. z o.o.

kursy, urodziny, kolonie, półkolonie, fizyka dla smyka

ul. Olbrachta 14, 35-614 Rzeszów tel. 17/85 86 412, 605 151 882

Rudna Mała 610 36-060 Głogów Małopolski

ul. Panoramiczna 1, 35-119 Rzeszów rzeszow@akademianauki.pl

www.szerbud.pl

www.czach.dealervolvo.pl

www.rzeszow.akademianauki.pl

ul. Litewska 10, 35-302 Rzeszów tel. 17/852 52 30, 601 213 376

ul. Strzyżowska 42, 35-505 Rzeszów tel. 794 960 639

ul. Hoffmanowej 19/6, 35-016 Rzeszów tel. 78 78 00 505

www.NESLING.pl

WWW.fithouserzeszow.pl

www.limone.pl

Najlepsze domy i mieszkania na całym Podkarpaciu

Akademia Nauki i Akademia Zabawy

Żagle przeciwsłoneczne, żagle wodoodporne, rolety pionowe i rzymskie, pergole

WAŻNE NUMERY |

www.pro-familia.pl Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Ginekologiczno-Położniczy Oddział Pediatryczny Oddział Urologiczny Oddział Chirurgii Ogólnej Oddział Okulistyczny Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Chirurgia Plastyczna i Rekonstrukcyjna Pracownia USG Poradnie Specjalistyczne Medycyna Estetyczna Stomatologia

RZESZÓW

Joanna Kielar | www. lullabeestudio.PL

Rejestracja Główna Izba Przyjęć Stomatologia

17 773 57 00/01/02 17 773 57 03 17 773 57 58/59

ul. Witolda 6b 35-302 Rzeszów www.pro-familia.pl

ŁÓDŹ

Oddział Ginekologiczno-Położniczy Oddział Neonatologiczny z Intensywną Opieką Medyczną Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Poradnie Specjalistyczne

Magdalena Majewska

Infolinia Rejestracja Główna Izba Przyjęć WYDAWCA

REDAKTOR NACZELNA Dominika Czapkowska dominika.czapkowska@pro-familia.pl REDAKTOR PROWADZĄCA Joanna Kelman

DOBRY DOM Sp. z o.o. Sp. Komandytowa 35-302 Rzeszów, ul. Litewska 10 tel.: (17) 852 52 20 www.prozdrowie.pro-familia.pl

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

42 207 00 07 42 208 13 00 42 208 14 00 WSPÓŁPRACA Małgorzata Drozd | Edyta Wróbel-Kosior Agnieszka Kępa | Aneta Juśkiewicz | Marta Bartoń Marta Andreasik | Katarzyna Bawor

prozdrowie@grupadobrydom.pl | tel. 17 852 52 20 wew. 4

OPRACOWANIE GRAFICZNE Michał Węgrzyn | Grzegorz Piwko Rafał Koziarz | Marek Koszuta

Chcesz otrzymać bezpłatne egzemplarze magazynu? Skontaktuj się z nami: prozdrowie@grupadobrydom.pl tel. 17 852 52 20 wew. 4

BIURO REKLAMY Krzysztof Babiarz | Dorota Prokopiak Dominika Wiewiórska reklama@grupadobrydom.pl | tel. 17 852 52 20 wew. 5

FOTOGRAFIE Joanna Kielar, www.lullabeestudio.pl Marzena Arciszewska | Patryk Ogorzałek Agnieszka Bohdanowicz | Urszula Chrobak Ela Kubat | www.elefantti.pl

DZIAŁ IT Anna Zimych | Joanna Zembroń

FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Joanna Kielar | www.lullabeestudio.pl

Edyta Kostka | Joanna Lubiniecka Katarzyna Kotecka | Sabina Lewicka

ul. Niciarniana 49 92-320 Łódź www.pro-familia.pl

Copyright by DOBRY DOM 2016 Opracowanie graficzne i merytoryczne magazynu stanowi własność Wydawcy. Kopiowanie oraz wykorzystywanie w jakikolwiek sposób materiałów bez pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawca nie odpowiada za treść reklam oraz artykułów sponsorowanych zamieszczonych w katalogu. Ceny prezentowanych produktów są uaktualnione w okresie redagowania pisma (maj/czerwiec 2016). Przewodnik Pro Zdrowie ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Jest zbiorem wielu przydatnych informacji o medycynie i zdrowym stylu życia, które nie mogą być traktowane jako zalecenia, ale wyłącznie jako pomoc w dbaniu o własny organizm. Zaistniałe problemy czy wątpliwości dotyczące konkretnych przypadków należy bezzwłocznie konsultować ze stosownym specjalistą w danej dziedzinie. DOBRY DOM nie odpowiada za treść reklam, nie ponosi również żadnych konsekwencji prawnych ani odpowiedzialności za następstwa mogące wyniknąć na skutek zastosowania podanych informacji bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

MADE BYMADE SWEDEN BY SWE MADE BY SWEDEN

NAZWA DEALERA NAZWA DEALERA ul. Ulica XXul. Ulica XX T: (00) 000 T: 00 (00)00 000 00 00 NAZWA DEALERA ul. Ulica XX T: (00) 000 00 00 00-000 Miasto 00-000 Miasto www.nazwadealera.dealervolvo.pl www.nazwadealera.dealervolvo.pl Autoryzowany Autoryzowany Dealer Volvo Dealer Volvo 00-000 Miasto www.nazwadealera.dealervolvo.pl Autoryzowany Dealer Volvo