Ortaokul Öğretmen Örnek Kitabı - Türkçe by dogrukaynak

ÖĞRETMEN ÖRNEK KİTABI

“!!!!!.”

İSTİKLÂL MARŞI

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar-ki şehadetleri dinin temeli Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

ÖN SÖZ Merhaba kıymetli öğretmenlerimiz.

ğitimde yardımcı kaynak desteği öğrenciler kadar öğretmenler için de önemlidir. Ders hazırlığında ve ders içi örnek çözümünde siz kıymetli öğretmenlerimize faydalı olacağını düşünerek elinizdeki kitabı hazırladık.

Bu kitabın sizler için hem ders anlatımında ve örnek soru çözümünde hem de Tonguç’un farklı kitaplarını tanımada faydalı ve pratik olmasını amaçladık. Kitapta, Tonguç’un öğrenciler için hazırladığı farklı yapılardaki 5 kitabından örnekler bulacaksınız. Ancak bu örnekleri birbirinden bağımsız ve yalnızca tanıtıcı parçalar şeklinde sıralamadık. 0’dan serileriyle konuyu öğretmeyi Taktiklilerle geliştirmeyi, Dinamolarla pekiştirmeyi, Zorularla geliştirmeyi hedeﬂedik. Her üniteyi, öğretim basamaklarını göz önüne alarak adım adım tasarladık. 0’dan başlayarak konu anlatımı, konulara göre soru çözme taktikleri, hız ve soru çözme pratiği kazanma, zor sorularla yüzleşme ve konu denemelerini bu kitapta bir araya getirdik. Böylece ders hazırlığı ve ders işleyişinde sizlerin yardımcısı olmasını umduğumuz bir kaynak ortaya çıkardık. Tonguç’un eğitimin her alanında sizlerle birlikte olduğunu hatırlatır, başarılı bir meslek hayatı dileriz.

Türkçe

8. 8 10 20 30 44 54 64 74

7. 86 94 100 106 112 118 124

SINIF Cümlede Anlam Sözcükte Anlam Cümlede Anlam Paragraf Dil Bilgisi - I Dil Bilgisi - II Yazım - Noktalama Metin Türleri - Söz Sanatları

SINIF Sözcükte Anlam Cümlede Anlam Paragraf Dil Bilgisi - I Dil Bilgisi - II Yazım - Noktalama Metin Türleri - Söz Sanatları

İçindekiler

6. 132 134 140 146 152 158 164 170

5. 178 180 186 192 198 204 210 216

SINIF Yapım Ekleri Sözcükte Anlam Cümlede Anlam Paragraf Dil Bilgisi - I Dil Bilgisi - II Yazım - Noktalama Metin Türleri - Söz Sanatları

SINIF Parçada Yapı Sözcükte Anlam Cümlede Anlam Paragraf Dil Bilgisi - I Dil Bilgisi - II Yazım - Noktalama Metin Türleri - Söz Sanatları

r Tekra

et!

Zorla

TÜRKÇE r!

Sindi Alış!

Deneme Kaynağı

Öğren!

Yükselme Kaynağı

Özümseme Kaynağı

Başlangıç Kaynağı

Öğrenme Kaynağı 0’dan ser s le öğrenmeye 0 noktasından başla. En temel konulara en eğlencel şek lde çalış, temel n sağlam at!

Öğrend ğ n konuları Takt kl Soru Bankalarıyla test et! Yen nes l soruları tanı. Doğru takt kler kullanarak yorum ve anal z yetenekler n gel şt r.

Ş md hızlanma zamanı! D namo le her konudan yüzlerce soru çözerek hem hız kazan hem de konuları hazmet.

Zoru Bankası sen b raz zorlayacak. Ama en y s n st yorsan en zorları le yüzleşmel s n. Zoru Bankası le en y ye g den yolda yükselmey başaracaksın.

Son kontrolünü y yapmalısın. KOTA’dak konu denemeler le tek tek eks kler n gör, son kontrolünü sağlam yap.

LGS hazırlık sürec nde öğrenc ler n en büyük yardımcısı olan d ğer kaynaklarımız.

.SINIF

ÖĞRETMEN Ö RNEK Ki TABI TÜRKÇE

Ünite 1

Cümlede Anlam

Cümlede Anlam İlişkileri

Neden - Sonuç

Amaç - Sonuç

Koşul - Sonuç

Eylemin gerçekleşme nedeniyle birlikte verildiği cümlelerdir. “Niçin, neden?” sorularına cevap verir. “için, -den ötürü, diye, -den dolayı, çünkü, mademki, zira, -den, -dığından, -ınca” gibi ek ve sözcüklerle oluşturulan cümlelerdir.

Eylemin bir amaca yönelik yapıldığını bildiren cümlelerdir. İstek, plan, amaç, hedef, gaye vardır. Eyleme sorulan “Hangi amaçla?” sorusuna cevap verir. “için, diye, üzere” gibi sözcükler kullanılır.

Eylemin gerçekleşmesinin bir şarta bağlandığı cümlelerdir. “-ise, üzere, yeter ki, ama, mi, -ınca, -dıkça, -madan” gibi ek ve sözcüklerle koşul anlam sağlanabilir.

Örnek

Tonguç hava soğuk olduğu için dışarı çıkarken sıkı giyindi.

Tonguç kardan adam yapmak için dışarı çıktı.

Daha fazla kar yağarsa arabalar yolda kalır.

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Cümlede Anlam

. çığa atılan pillerin içindeki kimyasal madde ler, bizlere zehir olarak geri döneceğinden açı ğa pil atmayınız.

. öpü kaynağında azaltmazsak çöp dağlarında nefes alamaz h le geliriz.

. ağlığımızı korumak için doğal bileşenli temiz lik ürünleri kullanmalıyız. Yukarıdaki cümlelerin anlam özelliği hangi seçenekte doğru verilmiştir? I

oşul sonuç cümlesi Neden sonuç cümlesi

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde amaç-sonuç ilişkisi vardır?

III

A) I.

oşul sonuç cümlesi

D) IV.

maç sonuç cümlesi

oşul sonuç cümlesi oşul sonuç cümlesi

. ış erken geldiğinden hazırlık yapamamıştır.

. Trafik yoğun olduğu için yemeğe yetişemedi.

. Havalar ısınırsa köyümü görmeye gideceğim.

C) III.

rman kaplı yollar, boz dumanlar çekilince gö rüldü.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

Bu metindeki numaralanmış cümlelerden hangisinde sebep-sonuç ilişkisi vardır? B) II.

C) III.

maç sonuç cümlesi

amın ham maddesini çok büyük oranda silis yum dioksit oluşturur. slında, bu madde bildi ğimiz kumdan başka bir şey değil. er kabuğu büyük oranda bu maddeden meydana gelmiştir. ilisyum dioksit, çok yüksek sıcaklıkta eridiğin den camı yapabilmek için özel fırınların kullanılma sı gerekir.

A) I.

B) II.

maç sonuç Neden sonuç cümlesi cümlesi

maç sonuç Neden sonuç cümlesi cümlesi sonuç D Neden cümlesi

on zamanlarda ülkemizde sıkça duyulan bir kav ram var inovasyon. u kavram, her alanda “ye ni”nin üretilmesi, özümsenmesi ve işletilmesi anla mında kullanılıyor. İnovasyon, bireyin ve toplu mun gereksinimlerini karşılamak üzere yeni çözüm ler üretir. raştırmalar sonucunda geliştirilen yeni teknolo ilerin kullanımı ise inovasyonun teme lini oluşturuyor.

A) . cümlede amaç sonuç ilişkisi vardır. B) . cümlede neden sonuç ilişkisi vardır.

D) IV.

C) . cümlede yargı gerekçesi ile verilmiştir. D) . cümlede yargının gerçekleşmesi bir şarta bağ lanmıştır. tonguç

Eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiğinin belirtildiği cümlelere amaç sonuç cümleleri denir. maç so nuç cümleleri, eyleme sorulan “hangi amaçla?” sorusuna cevap verir. u tür cümlelerde de “için, diye, üzere” gibi edatlardan yararlanılır. Buna göre,

İnsanlar Taş Devri nde hayvanları evcilleştirmiş, toprağı ekip biçmiş, evler kurup yerleşik yaşama geçmiş. Daha rahat yaşamak için çeşitli yöntemler ve araçlar geliştirmiş. vladığı hayvanların derilerinden ya da su kabağı gibi bazı sebzelerin dış kabuklarından kaplar yapmış. Daha sonra sepetlerin üzerine balçık sıvamış. metnindeki numaralanmış cümlelerden hangisinde amaç-sonuç ilişkisi vardır? .

Öğretmen Kitabı

D .

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Gerçek anlam, bir kelimenin aklımıza ilk gelen anlamıdır. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gerçek anlamlıdır?

Anlamları birbirinin karşıtı olan sözcükler zıt anlamlıdır. Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde karşıt anlamlı kelimeler bir arada kullanılmıştır?

A) O günkü konuşmalarımıza epey alınmış.

A) Bir balıkçı kaptı kaçtı fesimi Çok bağırdım işitmedi sesimi

B) Son derece zeki ve uyanık bir arkadaşı vardı. C) Çocuğu apar topar odadan çıkardılar.

B) Daracık sokakta yâre kavuştum Yâr aşağı ben yukarı savuştum

D) Genç yazar, bir dergide yayımlanan makaleyle parladı.

C) Kışlanın önünde bir yeşil direk Çalınır çalgılar, dayanmaz yürek D) Anamdan doğdum da geldim cihana Kır ata bindim de döndüm şahana

Sözcükler gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak mecazlaşır. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “dökmek” sözcüğü mecaz anlamda kullanılmıştır?

B) Bardaktaki suyun yarısını yere döktü.

Bu metinde geçen “koluna girip yüreklendirmek” sözü ile anlatılmak istenen, aşağıdakilerden hangisidir?

tonguç

A) Yeni aldığı bilgisayara az para dökmemişti.

Bundan böyle size felsefe ya da edebiyat öğretmeyeceğim. Kardeşçe davranarak kolunuza girip yüreklendireceğim sizi. Belki ellerinizle, saçlarınıza konan çiçek tozlarını göstereceğim yalnızca.

A) Cesaret vermek

C) Sonbaharda ağaçlar yapraklarını döker.

B) Mutlu etmek

D) Avludaki tavuklara yem döktü.

C) Yardım etmek D) Değer vermek

Bilim, sanat ve meslek dallarında özel anlamı olan sözcükler terimdir. Buna göre, I. Onun dizelerinde her zaman bir umut vardır.

Bu dönemde Osmanlının karşısına çıkan Savoy Prensi zarif ve nahif bir tipti. Aynı zamanda Osmanlı ordusunun taktiklerini çok iyi etüt etmişti. Bu metinde geçen “etüt etmek” sözünün yerine, aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

II. Oyunun son perdesi, tüm izleyiciyi şaşırttı. III. Kalp nakli ameliyatı, son günlerde yaygınlaştı.

A) İncelemek

IV Sözlerimi iyi dinlersen aynı hataya düşmezsin.

C) Tetkik etmek

B) Araştırmak D) Yenileştirmek

cümlelerinin hangisinde terim anlamlı bir sözcük kullanılmamıştır? A) I. tonguç

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen Kitabı

TEST

Sözcükte Anlam

Laboratuvar denince genellikle mikroskop, cam balon, beher, deney tüpü ve bunsen ocağının olduğu, deneylerin yapıldığı yerler akla gelir. Laboratuvarlar bilimsel ve teknolojik gereçlerle çeşitli araştırmaların ve deneylerin yapıldığı yerlerdir. Araştırmalar ve deneylerse soruların yanıtlarını bulmak, yeni ürünler geliştirmek ve sorunlara çözüm yolları bulmak gibi amaçlarla yapılır. Bu metindeki bazı sözcüklerin anlamları “$, !, #, *” simgeleriyle verilmiştir. Bu sözcükleri metinden bularak aşağıdaki bulmacaya yerleştiriniz. $ Bilimsel bir gerçeği göstermek, bir yasayı doğrulamak, bir varsayımı kanıtlamak amacıyla yapılan işlem ! Bilimle ilgili, bilime dayanan, ilmî

# Belirli bir işi yapmak için kullanılması gereken maddeler, malzeme

* Bir sorunun çözülmesinden alınan sonuç, hâl

* #

ANAHTAR SÖZCÜK

Numaralanmış kutularda yer alan harfler “ANAHTAR SÖZCÜK” bölümüne yerleştirildiğinde aşağıdaki kelimelerden hangisi oluşur? A) İMGE

Öğretmen Kitabı

B) İĞDE

C) GERİ

D) İMLA

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Aşağıdaki metinlerin hangisinde eş anlamlı sözcükler bir arada kullanılmamıştır? A) abiha ökçen ile tatürk, sık sık yap tıkları gibi atlarına atlayıp geziye çıktı lar. öşkten biraz uzaklaşınca omzun da heybesiyle yol üzerine oturmuş, yor gun bir kadınla karşılaştılar. adın, ol dukça bitap görünüyordu. B) tını durdurup hemen inen tatürk, yaşlı kadını tepeden tırnağa süzdü. aş lı kadın, elindeki değneğe dayanıp zor lukla doğruldu. da tatürk ü süzdü. “ erhaba nine ” dedi tatürk. İhtiyar kadın, kim olduğunu bilmediği adama, biraz çekinerek karşılık verdi “ erha ba ”

D) adın başını salladı “ en incan ın köy lerindenim bey. tun güç bittiği, atın zor büyüdüğü kavruk köylerin birinde nim. izim muhtar bana bir bilet alıver di. Trene bindirdi. nkara ya geldim.” tatürk “ uhtar seni niçin gönderdi nine?” aşlı kadın “ azi aşa mızı gör mem için ”

Aşağıdakilerden hangisi, bu metinde geçen altı çizili sözcüklerden herhangi birinin cümlede kazandığı anlamlardan biri değildir?

B) Hayvanların su içtikleri taş veya ağaç tan oyma kap C) İki veya dört tekerlekli, dingili tekerlek le birlikte dönen öküz arabası D) öğürtlen, ahududu gibi küçük, dalla rı dibinden çatallanan ve sapları odun su bitki

Eski filmlere bayılıyorum. imi kimi siyah beyaz. eçerliliğini hiç kaybetmeye cek konularıyla, alkış için oynamış ile hepsi harika. Eski şarkıları zaten hiç bıkmıyorum. “ enzemez kimse sana” ve daha nicesi... özlerinin her bir hecesinde ayrı bir hatıra var.

– aktörleri

– dinlemekten

C) enkli bir kişiliği olduğu için herkes ta rafından seviliyordu.

– izlemekten

D) eyaz ata binip yüksek dağlara doğru yol aldı.

D renkli – oyuncuları – izlemekten tonguç

is gibi kokan çiçeklerden bir demet kopardım.

B) Turan üç gün önce armaris teki yaz lığına gitti.

renkli – oyuncuları – dinlemekten yeni

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nicel anlamlı bir sözcüğe yer verilmemiştir? A)

Bu metinde boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? renkli – aktrisleri

A) Nüfusunun çoğu ticaret, sanayi, hizmet veya yönetimle ilgili işlerle uğraşan, ge nellikle tarımsal etkinliklerin olmadığı yerleşim alanı

tonguç

C) adının bakışları değişti “Neden sor dun ki? en buraların sahibi misin, bek çisi mi?” tatürk gülümsedi “Ne sahi biyim ne bekçisi nine u topraklar Türk milletinin malıdır, buranın bekçisi de ulusun kendisidir.

irkince... edi, sekiz yüz hanelik dağ kö yü... Daha uzaktan, çamların ve zeytinlikle rin arkasından, hafif çivitli beyaz evlerinin camları parıldayan, meydanlarını iri çınarla rın gölgelediği küçük um kasabası... u kadar güzel bir yere nasıl olur da irkince adını verdiklerine çocukluğumdan beri şa şar dururdum. Düzgün kaldırımlı tertemiz sokaklarında, um çocukları ile nasıl koşuş muş, iğde ve ayva dallarından yaptığımız kağnıları katırtırnaklarıyla nasıl süslemiş, çam kabuğundan kayıkları her köşe başında şa rıl şarıl akan çeşmelerin yalaklarında nasıl yüzdürmüş, karaağaçlara tırmanıp kopardı ğımız yaprakları kuzulara nasıl yedirmiş ve sık çalılar arasında topladığımız kuzukulak larını dişlerimiz kamaşıncaya kadar nasıl da yemiştik.

Öğretmen Kitabı

TEST

Sözcükte Anlam

Aşağıdaki haber cümlelerinin hangisinde mecaz anlamlı bir sözcüğe yer verilmiştir?

tonguç

. Dayımlar ve teyzemler, aşağı mahallede oturuyorlar.

. u malın fiyatı çok uygun, daha aşağısını hiçbir yerde bulamazsın.

. şağı apartmanı seçmemizdeki sebep burada daha entelektüel insanların oturmasıydı.

n beş yaşından aşağı olanlar turnuvaya katılamıyordu.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde “aşağı” sözcüğü aynı anlamda kullanılmıştır? A) I ve II.

B) I ve IV.

C) II ve III.

D) II ve IV.

tonguç

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “uçmak” sözcüğünün cümlede kazandığı anlam yanlış verilmiştir? Cümle

Anlam

üzünde umut dolu ifadeler uçuyordu.

elirmek

B) Hele bir asfalta çıkalım, bizim külüstür uçar.

ok hızlı gitmek

artal gökyüzünde tüm ihtişamıyla uçuyor.

üksek yerden düşmek veya yuvarlanmak

üzg rın esmesiyle saçlarım uçuyordu.

çar gibi dalgalanmak

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 1

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “bırakmak” sözcüğü, karşısında verilen anlama uygun olarak kullanılmamıştır? Cümle

Paranın bir kısmını A) bırakırsan rahat edersin. Bırak, burasını be-

B) nim defterimden

okuyayım.

Yüksek yerlerde açan çiçeğim

Anlam

Senin altında doğdum Senin dibinde öleceğim

Saklamak, artırmak

Yukarıdaki dizelerde yer alan zıt anlamlı sözcükler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

Engel olmamak

Bu yazarın bir de Fransızca kitabını almıştım ama kiC) taptan sıkıldığımdan bırakıvermiştim.

Uğraşmaz olmak

Telgrafhanede bir asker bırakarak onD) dan işinin başına gitmesini rica ettim.

Ayrılmak, terk etmek

Ey, şimdi süzgün, rüzgârlarda dalgalı Barışın güvercini, savaşın kartalı

A) güvercin - kartal / alt - dip B) barış - savaş / süzgün - dalgalanmak C) barış - savaş / doğmak - ölmek D) alt - dip / doğmak - ölmek

Mustafa Kemal’i düşünüyorum Yeleleri alevden al bir ata binmiş Aşıyor yüce dağları, engin denizleri Altın saçları dalgalanıyor rüzgârda Işıl ışıl yanıyor mavi gözleri

Ve gönlünden kopup bize bir yaprak

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu şiirdeki altı çizili sözcüklerden herhangi birinin sesteşi yoktur?

tonguç

TEST

Sözcükte Anlam

A) Yazarın son çıkan kitabını mutlaka alın.

Bir tomurcuk gönderene gül gitsin

B) Bin yıllık zaman dilimine milenyum denir.

Düğünlerde tadı gelsin barışın

C) Yaşlı adam yanımıza gelerek bizimle sohbet etti.

Kızlarıma duvak gitsin, tel gitsin

D) Badem yağı ve yumurta saçı güçlendirir.

Bu dörtlükteki altı çizili kelimelerden hangileri mecaz anlamıyla kullanılmıştır?

A) “kopup” ve “tadı” B) “düğün” ve “tadı”

I. Gökyüzündeki duman bir süre sonra dağıldı. II. Üniversiteden sonra arkadaşlarımın her biri bir yana dağılmıştı.

C) “duvak” ve “düğün”

III. Yıkıcı darbelere maruz kalan bahçe duvarları dökülüp dağılıyordu.

D) “kopup” ve “duvak”

IV. Art arda yediğimiz gollerden sonra takımımız dağıldı.

“Dağılmak” kelimesi numaralanmış cümlelerde aşağıdaki anlamlarından hangisiyle kullanılmamıştır?

“Beni ne kadar çok sevdiğinden bahsetti üstelik bensiz yaşayamayacağını bile söyledi.” cümlesindeki altı çizili sözcüğün yerine aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? A) fakat C) ama

tonguç

A) Karışık duruma gelmek B) Ayrılıp birbirinden uzaklaşmak C) Parçalanarak yayılmak, ufalanmak

B) hatta D) ne var ki

D) Birliği, beraberliği bozulmak

Öğretmen Kitabı

TEST

Sözcükte Anlam

Orhan Veli’nin mücadelesi edebiyatımızın en büyük mücadelesidir, buna inanıyorum. Bu mücadelesiyle Orhan Veli, yurdumuzdaki bütün şiir köklerini güçlü bir şekilde ırgalamayı başardı. Taşları yerinden oynattı, ırmağın yatağını daha doğal bir vadiye indirdi. Şiire kasket giydirdi, sivilleştirdi onu. Bugünkü şiir verimleri onun da verimleridir biraz. Ama ben öteden beri ne zaman Orhan Veli’nin şiirine yaklaşmak, ısınmak istediysem de başaramadım. Bu metinde geçen “bütün şiir köklerini güçlü bir şekilde ırgalamak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Şiirle uğraşanların tepkisini çekmek B) Şiirdeki yerleşik anlayışları değiştirmek C) Şiirseverler üzerinde derin etkiler bırakmak D) Eski şiirlerin olumsuz yanlarını gözler önüne sermek tonguç

Bir yere girerken - - - - veririz. Bir radyo programına başlarken dinleyici ve izleyicileri selamlamak, yayıncılık geleneğidir. Şöyle bir anons - - - -: “Bu programla sizlerin evine, iş yerine veya otomobiline konuk oluyoruz. Selamsız girdiğimizi sanmayın. İçten bir selam veriyoruz sizlere. Merhaba Türkiye, merhaba yurt dışındaki değerli - - - -. Bu metinde boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir? A) selam - duyabilirsiniz - dinleyenlerimiz C) selam - izleyebilirsiniz - dinleyenlerimiz

B) güven - duyabilirsiniz - dinleyenlerimiz D) selam - duyabilirsiniz - izleyicilerimiz

tonguç

Unutmak %35 %30 %25 %20 %15 %10

Aklında kalmamak, hatırlamamak

Bir şeyi dalgınlıkla bir yerde bırakmak

Bir şeyi yapamaz duruma gelmek

Önem vermemek, üstünde durmamak

Bu grafikte “unutmak” sözcüğünün bazı anlamları ve bir sınıfta “unutmak” sözcüğünü bu anlamlarda kullanan öğrencilerin oranı verilmiştir. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisini %20’lik dilime giren öğrencilerden biri söylemiş olabilir? A) Çantamı ofiste unutmuşum, bu yüzden taksiyle iş yerine döndüm. B) İlkokul arkadaşlarımın çoğunun ismini unutmuşum, belki yüzlerini görsem onları tanırım. C) Gitar çalmayı da bilirdim ama on beş yıl ara verince unuttum. D) Belediye başkanı bizim mahalleyi unuttu, hep diğer mahallenin sorunlarıyla ilgileniyor. Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 1

TEST

Sözcükte Anlam

. Ele geçirmek, yakalamak

. arsaymak, farz etmek

. ir sanat eserinin geniş ilgi görmesi

“Tutmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde numaralanmış anlamlardan herhangi biriyle kullanılmamıştır?

Cümle

Anlam

Tabaktaki kurabiyeleri çocuklara dağıttı.

ölüştürmek

ocuk köpeği tutmak için epey çaba sarf etti.

u oyuncunun yerini tutacak kişi h l sanat dünyasına girmiş değil.

isafirliğe gelen çocuk, odayı dağıtmış.

e k l e n m e d i k davranışlarda bulunmak

Düşman ordusunu çil yavrusu gibi dağıttılar.

enilgiye uğratmak

uradaki merkez, çevre köylere elektrik dağıtı yor.

İletmek, ulaştır mak

C) azdığım bu piyes tutarsa en büyük hayalimi gerçekleştireceğim.

D) Tut ki bu çocuk ileride çok iyi bir cerrah oldu.

Dedemi dinlemek çok keyifliydi. aatlerce onu din

III

götürecek tetikleyici cümleler kurardık. u cümlele ri zaman içinde keşfetmiştik. Ne zaman onlardan bi

tonguç

lemek bizi sıkmazdı. blam ve ben onu hatıralarına

B) eni işinde çok çabuk yükseldi. ademe at lamak C) enim gözümde, bu davranışıyla yükseldi. üçlenmek

Bu metinde numaralanmış sözcüklerden hangisi mecaz anlamıyla kullanılmıştır? .

D) apıları geçtikçe konuşmalar ve bağrışlar yük seliyor. iddetlenmek

D .

aş incir sağlığımız açısından çok faydalı bir mey vedir.

Aşağıdakilerin hangisinde “yükselmek” sözcüğünün cümleye kattığı anlam yanlış verilmiştir? A) Domates fiyatları her geçen gün yükseliyor. rtmak

rini söylesek dedem başlardı anlatmaya.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “dağıtmak” sözcüğü, karşısında verilen anlama uygun olarak kullanılmamıştır?

u olay yerli halklar arasındaki yeni bir akıma esin kaynağı oldu.

Aşağıdakilerin hangisinde “kuru” kelimesi, bu cümledeki altı çizili kelimenin anlamca karşıtıdır?

Bu cümledeki altı çizili sözcüğün anlamca karşılığı, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eserin kuru anlatımı okuru eserden soğutu yor.

A) zenginlik

B) bağlılık

C) bilgi

D) ilham

uru çayla karın doymaz, bir şeyler hazırla da yiyelim.

C) al, kuru öksürüğe ilaç gibi gelir. D) ahçemizde kuru meşe dallarıyla örtülü bir çardak vardı. tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Sözcükte Anlam

D deki irmingham niversitesinden araştırmacılar, ışık kirliliğinin hayvanlar üzerindeki etkileriyle ilgili bir araştırma yaptı. raştırma sonucunda ışık kirliliğinin kurbağaların kuluçka dönemlerini olumsuz etkilediği or taya çıktı. yrıca ışık kirliliğine maruz kalan kurbağa yavrularının daha hareketsiz oldukları ve vücutlarında da ha çok parazit bulunduğu görüldü. Dünyada pek çok yerin bu sorundan etkilendiğini belirten bilim insanları, ışık kirliliğinin farklı ekosistemler üzerinde de olumsuz etkileri olabileceğini düşünüyor. Bu metindeki bazı sözcüklerin anlamları “$, !, #, *” simgeleriyle verilmiştir. Bu sözcükleri metinden bularak aşağıdaki bulmacaya yerleştiriniz. $ Belirli bir alanda bulunan canlılar ile bunları saran çevrenin karşılıklı ilişkileri ile meydana gelen ve süreklilik gösteren sistem ! Bilim ve sanatla ilgili olarak yapılan yöntemli çalışma

# Cisimleri görmeyi, renkleri ayırt etmeyi sağlayan fiziksel enerji

* Bir canlıda sürekli veya geçici yaşayarak ona zarar veren başka canlı, asalak

!��

ANAHTAR SÖZCÜK

Numaralanmış kutularda yer alan harfler “ N HT kelimelerden hangisi oluşur?

A) KAZI

Öğretmen Kitabı

B) YAZI

” bölümüne yerleştirildiğinde aşağıdaki

C) ZEKA

D) KARS

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Anlam bakımından aynı varlığın zıt özelliklerini ifade eden sözcükler zıt anlamlıdır. Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde zıt anlamlı kelimeler bir arada kulanılmıştır? A) Özgürlük! Işıldatır seni en çok zindanlar Çünkü herkes orada seni yüreğinde saklar B) Akşam olsa diyordun, işte oldu akşam Kimine sevinç iner gökten kimine gam C) Yalnız bırakmayın beni hatıralar Az yanımda kal çocuğum D) Gitmeyin ekmeğimi bölüştüğüm dostlar Yalnızlık hiç bana göre değil

tonguç

Bir bilim, sanat, meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan kelimeler terim anlamlıdır. Aşağıdaki şekillerde numaralanmış bölümlere, çevresindeki sözcük veya söz gruplarının ilgili olduğu bilim, meslek veya sanat dalları yazılacaktır.

Kök

Termometre

Yükseklik

III

Çiçek

Yosun

Basınç

Ağırlık

Açı

Düzlem

Buna göre numaralanmış yerlere getirilecek bilim, meslek veya sanat dalı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

III

Bitki bilimi

Fizik

Matematik

Coğrafya

Kimya

Matematik

Bitki bilimi

Kimya

Coğrafya

Fizik

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Sözcükte Anlam

Yazılışları aynı fakat anlamları farklı olan sözcükler eş seslidir. Örneğin “İşler bitince çayı demlediler.” cümlesinde “çay” sözcüğü “çay yaprağının demlenmesiyle elde edilen güzel kokulu ve sarımtırak kırmızı renkli içecek” anlamına gelir. Fakat “Çayın kıyısındaki kayada oturup sohbet ettik.” cümlesinde “çay” sözcüğü “dereden büyük, ırmaktan küçük akarsu” anlamını taşır.

Terim anlamlı sözcüklerin bilim, sanat ve meslek dallarında özel anlamı vardır. Örneğin “nota” sözcüğü bir müzik sesini belirtmeye yarayan işaret olup müzik terimidir. Bu açıklamaya göre, I. Yapılan araştırmalar uzayda daha pek çok kara delik olduğunu gösteriyor. II. O, her zaman, insanlara yardım edebilmek için çırpınıyordu. III. Tablodaki renk uyumu fırçanın iyi kullanıldığını gösteriyor.

Bu açıklamaya göre “Çam ağaçlarının ördüğü korular, üzüm bağlarıyla çevriliydi.” cümlesindeki altı çizili kelimenin sesteşi aşağıdakilerden hangisinde kullanılmamıştır?

IV. Kırmızı kart gören futbolcu, çok sinirlenmişti.

A) Yaramın bağını değiştireceğim.

cümlelerinin hangisinde terim anlamlı sözcük kullanılmamıştır?

B) Ayakkabının bağı çözüldü.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

C) Öğle sıcağı bastırıncaya kadar bağda çalışırdı.

tonguç

D) İki bağ maydanoz aldıktan sonra patates almak üzere diğer tezgâha yöneldi.

(I) Ortaokulu parasız yatılı olarak okuduğum Buca’da hava daha serin, daha tatlı, daha yumuşaktır. (II) Şubat gelir gelmez her yer bahara kavuşmuş gibi olur. (III) Çimenler yeşerir, menekşeler açar. (IV) Hele şarıl şarıl yağan yağmurdan sonra ortalık öyle değişir ki... Bu metindeki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

I. Kırılan oyuncağı babası yapmış. II. Aşırı tozlu hava, insanı astım yapar.

A) I. cümlede mecaz anlamlı (gerçek anlamından tamamen farklı) sözcük kullanılmıştır.

III. İki yılda kocaman servet yaptı. “Yapmak” kelimesi numaralanmış cümlelerde aşağıdaki anlamlardan hangisiyle kullanılmamıştır?

B) II. cümlede zıt (karşıt) anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır.

A) Sahip olmak

C) III. cümlede eş sesli (sesteş) sözcük vardır.

B) Olmasına yol açmak C) Ortaya koymak

D) IV. cümlede ikileme yansıma (doğa taklidi sesler) sözcükler kullanılmıştır.

D) Onarmak, tamir etmek

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

(I) Arabalar, insan hayatını kolaylaştırdığından önemli bir yere sahiptir. (II) Günümüzde motor gücü ile çalışan arabalar ise hem insan taşımasında hem de yük taşımada kullanılmaktadır. (III) Görünüşündeki ihtişam, kullanımındaki konfor ve sahip olmanın verdiği güç duygusuyla, kısa zamanda insanların hayallerini süsleyen bir unsur hâline geldi. (IV) Herkesin böyle bir isteği olduğundan yollardaki araba sayısı arttı ve trafik sorunu ortaya çıktı.

II. Sanat, güzellik karşısında duyulan heyecan ve hayranlığı uyandırmak için insanın kullandığı yaratıcılıktır. Numaralanmış cümlelerde sanat ile ilgili vurgulanan ortak düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Sanatın ilgi çekiciliği B) Sanatın göreceli bir kavram olduğu

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde neden-sonuç ilişkisi yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

C) Sanatın güzelliği yansıtan bir ürün olduğu

D) IV.

D) Sanatın soyut anlamlar içerdiği

Mutlu olmak - - - Bu cümle aşağıdaki ifadelerden hangisiyle tamamlanırsa amaç - sonuç anlamı kazanır?

B) için sabah kalktığımda kahvaltı yaparım.

A) Bir aksilik çıkmazsa sinemaya o da bizimle gelecekmiş. B) Senin de Avrupa’ya ailenin yanına döndüğünü kabul edelim.

C) insanın hayata karşı umutla bakmasını sağlar.

C) Bu işte başarıya ulaşacağı konusunda kuşkum yok.

D) istediğini her fırsatta arkadaşlarına söylüyordu.

Ön yargı, kişinin bir kimse veya bir şeyle ilgili peşinen varsaydığı olumlu veya olumsuz tutumların tümüdür. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ön yargı” söz konusudur?

tonguç

A) çoğu insanın istediği fakat başaramadığı bir durumdur.

I. Bir duygunun, tasarımın, güzelliğin anlatımında kullanılan yöntemlerin tümüne sanat denir.

D) Önümüzdeki hafta birkaç programa katılacak.

(I) Animasyon, birkaç resmin arka arkaya hızlı bir şekilde gösterilmesiyle elde edilen hareketli görüntüdür. (II) Geçmişte animasyonlar birkaç kâğıda istenen resimlerin çizilmesi ve kâğıtların hızlıca geçirilmesi veya bir çemberin içine konup döndürülmesi ile yapılıyordu. (III) Günümüzde bilgisayar teknolojisi hem vektör hem piksel tabanlı animasyonlar yapılmasına olanak sağlamaktadır. (IV) Animasyonlar bir düşünceyi veya olayı ilgi çekici bir şekilde aktarması yönüyle izleyicileri etkilemektedir.

Biz şiirden rüzgârı anlatmasını değil, rüzgarın serinliğini hissettirmesini isteriz. Aşağıdaki cümlelerden hangisi anlam bakımından bu cümleye en yakındır? A) Şiir, var olanı bize tanımlamalıdır. B) Şiir, bize duyguyu yaşatmalıdır. C) Gerçek şiir, insana bilmediği duyguları anlatmalıdır. D) Şair, şiirlerinde gerçekleri hayal dünyasında harmanlamalıdır.

Bu metinde numaralanmış cümlelerden hangisinde öznellik söz konusudur? A) I. tonguç

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen Kitabı

TEST

Cümlede Anlam

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yay ayraç içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır? A) Doğa, insanın yaşaması için en elverişli ortamdır. (Tanım) B) Yazın başlangıcı olmasına rağmen mayıs çok soğuk geçiyor. (Karşılaştırma) C) Kitabı iki günde okuyacağımı düşünüyordum. (Gerçekleşmemiş beklenti) D) Bu da ödev mi, ben daha iyisini yaparım. (Küçümseme) tonguç

Ünlü Ressam Picasso “Her zaman yapamadığım şeyi yapıyorum, onun nasıl yapılacağını öğrenmek için.” der. Picasso, bu sözüyle sanatçıların nasıl bir tutum içinde olmaları gerektiğini belirtmek istemiştir? A) Var olan şeylerden olağanüstü ürünler ortaya koyabilmelerini B) Doğayı olduğu gibi eserlerine aktarabilmelerini C) Sürekli yeni yollar bularak kendilerini geliştirmelerini D) Eserlerinde başkalarına benzememe çabasında olmalarını tonguç

Aşağıdaki görsellerin hangisinde öneri, gerekçesiyle birlikte verilmiştir?

e ile Obezit ele Mücad uz Ediyor

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

ahve ile su arasındaki bağı ortaya koyan, I

gençliğimde astamonu da yaşlı bir kah II III veciden dinlediğim güzel bir hik ye vardı. Bu cümlede numaralanmış sözcüklerden hangisi çıkarılırsa cümle nesnel anlatımlı olur?

A) Doktorlar, özellikle psikolo ik kökenli bazı hastalıkların tedavisinde bir süre dir “ rman Terapisi”ne yani “ rman anyosu”na başvurur. Doktorlar ise “ a kında insanlara ormanı, doğayı ve su sesini reçete edeceğiz.” diyor.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

İyimser insan, - - - - bir fırsat, kötümser insan da - - - - bir felaket görür. Bu cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki ifadelerden hangileri getirilmelidir? A) her günde her zaman

B) her güzellikte her kötülükte C) her felakette - her fırsatta D) hiçbir durumda ara sıra

Belirli nesne, olay veya bireylerin insanın iç dünyasında uyandırdığı izlenime duygu denir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir duyguya yer verilmiştir? A) ompozisyon yazarken yazım kuralları na ve noktalama işaretlerine dikkat eder di.

Fransa’nın Lille kentinden gelen bir turist kafilesi, Erzurum’daki tarihî eserlere hayran kalmıştı. Sanat merkezleri, renkli sokakları ve mimarisiyle ünlü Lille kentinden Erzurum’a gelen Fransız turistler, Lalapaşa Camisi ile özel olarak ilgilendiler. Fransız turistler, Ulu Cami’nin büyüklüğü karşısında da hayrete düştüler.

A) aşırma merak

cak ayında ludağ da yaptığımız kar tatili herkesi mutlu etmişti.

zlem mutluluk

C) eğenme şaşırma

D) eketinin iç cebinden çıkardığı bileti kapının girişinde bekleyen görevliye uzattı. tonguç

lkemizin yeşile bürünmesi için orman fidanlıklarının yanı sıra özel fidanlıklar da çok güzel üretimler yapıyor. zel fi danlıkları diğer ticari şirketlerden ayı ran en belirgin fark ise karbondioksit üreten değil, oksi en üreten şirketler den olmalarıdır.

Bu metinde aşağıdaki duygulardan hangilerine yer verilmiştir?

B) ol boyunca bizimle hiç konuşmadı, elin deki kitabı okuyup bitirmeye çalıştı. C)

alkım söğüt ağacının yaprakları şifa ni teliğindedir, bu yüzden aspirin ilacının etken maddesi söğüt ağacından elde edilir. “ odern ilaçların te i, kanser ilaçlarının ise te si orman bitkilerin den elde ediliyor.

C) sparta, urdur ve fyonkarahisar ille rinde yılı içerisinde milyon bin fidan toprakla buluşturuldu. atan toprağını kaderine terk etmeyen doğa severler, yurt toprağını doğudan batı ya, kuzeyden güneye ağaçlandırıyor. tonguç

Aşağıdaki altı çizili bölümlerden hangisi neden-sonuç ilişkisi kurmak için kullanılmamıştır?

D) eğenme sevinç

Öğretmen Kitabı

TEST

Cümlede Anlam

znel anlatım, kişisel görüşler içerir. Nesnel anlatım ise kişisel görüşlerden uzak, kanıtlana bilir yargılarla oluşturulur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki metinlerin hangisinde öznel anlatıma başvurulmuştur? A) Davulların dış görünüşleri farklı olsa da yapıları benzerdir. Temelde geniş bir kasnaktan oluşur. asnak genellikle ahşap, metal ya da pişmiş topraktan yapılır. asnağın bazen bir tarafına bazen de her iki tarafına birden deriden ya da plastikten yapılan, deri olarak ad landırılan ince bir tabaka geçirilir. B)

ünümüze kalan en eski davullar . li yıllara aittir. ğaç gövdesinden yapılmış bu davullar vrupa da, bugünkü ekya da bulunmuştur. Tek bir tarafına deri gerilmiş olan bu davullar genellikle elle çalınmaktadır. Daha sonraları sopalarla çalınmaya başlanan davul ların her iki tarafına da deri gerilmiştir.

C) Davul, ülkemizde zurnayla birlikte Türk halk müziğinde kullanılır. unun dışında çeşitli tö renlerde de sıklıkla yer alır. Davul, yapımı basit bir çalgı olduğundan tüm toplumlarda kul lanılmış. amanla törenlerin, iletişimin ve müziğin vazgeçilmez bir enstrümanı olmuş. D) Davulun yapıldığı malzeme, derinin esnekliği, davulun boyutları çıkan sesi etkiler. Davul, yere sabitlenerek ya da bir askıyla boyna asılarak çalınabilir. Davula çok önceleri tümrük, tüngür gibi adlar veren Türklerde davul, en eski ve en yaygın çalgılardan biri. tonguç

* Hititler, MÖ 2000 yıllarında Anadolu’ya göç ederek yerli Hatti beylikleri üzerinde hâkimiyet kurmuşlardır. * Hititler, Antik Çağ’da Anadolu coğrafyasında devlet kurmuş önemli uygarlıklardan biridir.

Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir? A) Antik Çağ’da Anadolu coğrafyasında devlet kurmuş önemli uygarlıklardan biri olan Hititler, Anadolu’ya göç ederek yerli Hatti beylikleri üzerinde hâkimiyet kurmuşlardır. B) MÖ 2000 yıllarında Hatti beylikleri üzerinde hâkimiyet kuran Hititler, Antik Çağ’da Anadolu coğrafyasında devlet kurmuş önemli uygarlıklardan biridir. C) Anadolu’ya göç ederek yerli Hatti beylikleri üzerinde hâkimiyet kuran Hititler, Antik Çağ’da Anadolu coğrafyasında devlet kurmuş önemli uygarlıklardan biridir. D) MÖ 2000 yıllarında Anadolu’ya göç ederek yerli Hatti beylikleri üzerinde hâkimiyet kuran Hititler, Antik Çağ’da Anadolu coğrafyasında devlet kurmuş önemli uygarlıklardan biridir. tonguç

Bu görselde aşağıdaki anlam özelliklerinden hangisi öne çıkmıştır? A) Ön yargı Öğretmen Kitabı

B) Uyarı

C) Tahmin

D) Karşılaştırma tonguç

Ünite 2

(I) Dünyanın en uzun nehri olan Nil, Afrika’nın en büyük gölü olan Viktorya Gölü’nden doğar. (II) Nehir, Afrika’da kuzeye doğru ilerler ve Akdeniz’e dökülür. (III) Akdeniz’e döküldüğü yerde de geniş ve verimli delta olan Nil Deltası’nı oluşturur. (IV) Nil Nehri, denize ulaşana kadar Tanzanya, Kenya, Kongo, Burundi, Ruanda, Etiyopya, Uganda, Sudan ve Mısır’dan geçererek âdeta buralara hayat verir. Numaralanmış cümlelerden hangisinde karşılaştırma yapılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

Buna göre aşağıdaki karikatürlerin hangisinde ön yargılı bir tutum söz konusudur? A)

D) IV.

“Okyanuslara kıyısı olan bazı ülkeler, halkı erken uyarmak için sahillere tsunami sirenleri takmış.” cümlesindeki anlam ilişkisinin aynısı aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Gemilerde ya da teknelerde kullanılan kalın, uzun ve esnek iplere halat adı verilir.

Ön yargı, kişinin bir kimse veya bir şeyle ilgili peşinen varsaydığı olumlu veya olumsuz tutumların bütünüdür.

tonguç

TEST

Cümlede Anlam

B) Süre yetmediği için testin son iki sorusunu cevaplayamamış. C) Profesör, seminere katılmak üzere şehir dışına çıkmış.

D) Taleplerimiz yerine getirilirse birlikte iş yapabiliriz.

Şu ellerin taşı bana değmez de Dostun attığı gül yaralar beni Bu dizelerle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zarar gelebilecek insanlardan uzak durulmalıdır. B) İnsanlar, yakınlarından kötülük beklemediği için içi rahattır. C) Yakınlarımızdan gelen eleştirileri sineye çekebiliriz.

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde amaç-sonuç ilişkisi vardır?

D) İnsan, yakınlarından beklemediği davranışlardan daha çok etkilenir. tonguç

(I) Bulutlar birbirine kenetlenmiş, soğuktan içim titriyor. (II) Otobüs Kars’a gitmek üzere ana yola çıkıyor. (III) Gözlerim otobüsün camında geziniyor. (IV) Benden boşalan koltuğa oturan yaşlı kadın, gülümseyerek camdan el sallıyor.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen Kitabı

TEST

Cümlede Anlam

Eylemin hangi amaca yönelik yapıldığını belirten cümleler amaç-sonuç cümlesidir. Buna göre, (I) Çömlekçi çarkından su değirmenlerine kadar birçok alanda kullanılan tekerleğin en önemli kullanım alanı kuşkusuz arabalar. (II) Geçmişten günümüze dek biçimi, amacı, teknolojisi değişse de arabalar temel işlevlerini yerine getirerek günümüze dek ulaştı. (III) Hayvanların çektiği arabalardan günümüzün modern otomobillerine dek arabaların öyküsü, aslında uygarlığın gelişiminin öyküsü. (IV) İnsanın ayağını yerden kesen bu araçlar, ilk zamanlar özellikle ilk yıllarda, göçlerde ağır yükleri taşımak üzere kullanılmış. metnindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde amaç-sonuç ilişkisi vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

I. Mutluluk yelpaze gibidir, rüzgârı estirmek elimizdedir. II. Mutluluk, karşımıza çıkmasını beklemekle değil, karşısına çıkmayı bilmekle elde edilir. III. Mutluluk, elinin erişebileceği çiçeklerden bir demet yapma sanatıdır. IV. Mutluluk varacağımız bir istasyon değil, bir yolculuk biçimidir. Numaralanmış cümlelerden hangileri anlamca birbirine en yakındır? A) I ve II.

B) I ve IV.

C) II ve III.

D) III ve IV.

tonguç

(I) Agatha Christie, dünyanın en tanınmış polisiye romanları yazarıdır ve eserleri 100 dile çevrilmiştir. (II) İlk romanı "Ölüm Sessiz Geldi"yi I. Dünya Savaşı sonlarına doğru yazmıştır. (III) Önemli karakterleri olan Hercule Poirot'yu bu romanda oluşturmuş ve bu kahramanı 33 romanda ve birçok hikâyede kullanmıştır. (IV) Yazar hem anlattıklarıyla hem de anlatımıyla milyonlarca okuru peşinden sürüklemiştir. Bu metinde numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede, yazarın eserinin hangi dillere çevrildiği belirtilmiştir. B) II. cümlede, yazarın ilk romanını ne zaman yazdığı belirtilmiştir. C) III. cümlede, yazarın oluşturduğu karakteri farklı eserlerde de kullandığı belirtilmiştir. D) IV. cümlede, yazarın hem içerik hem de üslup bakımından okuru etkilediği belirtilmiştir. tonguç

Otobüs şoförü beni Çapa durağında indirdi. Önümde eşsiz manzarasıyla Boğaz, Boğaz’ın etrafında beyaz martıların uçuştuğu devasa vapur... Nasıl bir yerdi burası? Nasıl bir yere gelmiştim ben? Bambaşka bir dünyadaydı İstanbul. Ve ben bu masal âleminin içinde, etrafına büyülenmiş gözlerle bakan, geleceğe dair birçok hayali olan bir gençtim. Şehrin ihtişamına karşılık benim hayallerim vardı. Bu parçada; I. sitem, II. beğenme, III. özlem, IV. şaşırma duygularından hangileri belirgindir? A) I ve II.

Öğretmen Kitabı

B) II ve III.

C) II ve IV.

D) III ve IV. tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

adece herkesin okuduğu kitapları okursan sa dece herkesin düşündüğünü düşünürsün. Aşağıdakilerden hangisi anlamca bu cümleye en yakındır?

Bu cümleden “İshakpaşa arayı” ile ilgili çıkarılacak kesin yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsanlar, kitapları eleştirel bir gözle okumalıdır. B) Herkesten farklı kitapları okumak, düşünce uf kumuzu geliştirir.

A) Doğubeyazıt ta smanlı mimari özelliklerinin görüldüğü ilk yapıdır.

C) Hiç kimse sizinle kitaplardan daha yakın dost luk kuramaz.

B) arklı mimari özellikler taşımaktadır. C) ulunduğu yerde çok odalı olan tek saraydır.

D) endimizi daha iyi yetiştirmek için her gün ki tap okumalıyız.

D) Turistlerin yoğun ilgi gösterdiği yapılardan bi ridir.

znel cümleler kişisel görüş içerir ve kanıtlanamaz. Buna göre, şiyan üzesi şair Tevfik ikret in evidir. u meli Hisarı nın sırtında, obert ole inin yanında ki şiyan ın mimarisini şairin kendisi planlamıştır. anatçı oğaz a bakan bir bahçe içindeki bu eve yılında taşınmıştır. Tevfik ikret in ince zevkini anlamak için sadece şiyan ın yerini görmek yeterlidir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisi öznellik-nesnellik bakımından diğerlerinden farklıdır? A) ükseklere çıkıldıkça hava basıncı düşer, ok si en azalır. B) İstanbul daki metro istasyonlarının sayısı her geçen yıl artıyor.

tonguç

Doğubeyazıt ın km uzağında sarp kayalar üze rine kurulmuş odalı İshakpaşa arayı Türkis tan, elçuklu ve smanlı mimari özelliklerini bir leştiren bir yapı olarak karşımıza çıkıyor.

C) üksek binalar deniz manzarasını engelliyor. D) eni alınan eşyalar, evin mobilyalarıyla uyum lu olmuş.

metninde numaralanmış cümlelerin hangisinde öznel bir ifadeye yer verilmiştir? .

D .

6. 3.

İspanyol denizci ravina, . yüzyılın son çey reğinde İstanbul a mürettebatıyla yaptığı yolcu luğu ve İstanbul da gördüklerini kaleme almıştır. u eser smanlı İmparatorluğuna, saraya, s manlı toplumuna, detlerine, yaşam biçimine, İs tanbul da yaşayan diğer halklara, yapılara ve gün delik yaşantıya ilişkin atılı bir gözden yansıyan yer yer abartılı gözlemleri aktarıyor okuyucuya. Doğduğumuz, büyüdüğümüz yerleri bize il ginç bir bakış açısıyla yansıtıyor. Diğer ülke lerde yaşayanlara ise referans olabilecek niteliğe sahip bir mükemmel eser. Bu metindeki numaralanmış cümlelerden hangisi nesnel bir yargı içermektedir? .

tonguç

D .

aşlanarak ölen ağaç yoktur ağaçları mik roplar, böcekler, insanlar, yangınlar ve do ğal afetler öldürür.

Dünyada yaşayan en büyük canlı alifor nia ızılağaç rmanı nda bulunan “se u oia” adlı ilginç bir ağaçtır.

III

ir ağaç, yılda mektedir.

kilogram oksi en üret

den itibaren her birey ağaç dikse küresel ısınmanın ortadan kalkacağı tespit edilmiştir. Numaralanmış cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır? .

. Öğretmen Kitabı

D .

TEST

Cümlede Anlam

HAKKINDA

ARŞİV

ARAŞTIRMA

GENEL KÜLTÜR

ELEŞTİRİ

TEKNOLOJİ

İLETİŞİM

REKLAM

(I) Himeji Kalesi, görkemli büyüklüğü ile on yedinci yüzyıl apon kale mimarisinin hayatta kalan en mükemmel örneği olarak kabul ediliyor. arif ve beyaz görünümünden dolayı uçan bir kuşa benzetildiği için “ eyaz alıkçıl alesi” olarak da anılan kale hem ulusal hazine hem de NE Dünya irası olarak koruma altında bulunuyor. Hime i alesi, eski zamanlardan beri bir ulaşım merkezi olan Hyogo ölgesi ndeki Hime i kentinde yer alıyor. n yedinci yüzyıl apon kale mimarisinin iç ve dış özelliklerini estetik bütünlük ve sağlamlık açısından sergileyen kale, aponya nın en güzel ve en iyi korunmuş kalesidir.

Konular Araştırma

Bilim

Blog

Eleştiri

Faydalı Bilgiler

Genel

Genel Kültür

Günlük

Hikâye

Bu blog yazısında numaralanmış cümlelerden hangisi kişisel düşünce içermemektedir? .

D .

tonguç

znel anlatım, kişisel görüşler içerir. Nesnel anlatım ise kişisel görüşlerden uzak, kanıtlanabilir yargılarla oluş turulur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki medya metinlerinin hangisinde öznel bir anlatıma başvurulmuştur? A)

ep telefonları, kapsama alanında bulundukları ve adına baz istasyonu denen alıcı ve verici özelliğe sa hip antenlerle radyo dalgaları aracılığıyla kablosuz olarak iletişim kurarak çalışır. ep telefonuyla konuşur ken ses, telefonun içinde bulunan elektronik bileşenler sayesinde radyo dalgalarına dönüştürülür ve bu dalgalar baz istasyonuna gönderilir.

B) ıcak hava balonları bir fizik kuralına göre çalışır. İçine doldurulan sıcak hava, balonun yukarıya doğru ha reket etmesini sağlar. ünkü hava ısınınca yoğunluğu azalır. ıcak hava balonu, yüksek sıcaklığa karşı da yanıklı kumaşlardan yapılır ve halatlarla balona bağlı bir sepetten oluşur. C) Eski unancada yazılar birleşik bir şekilde, yani sözcükler arasında boşluk bırakılmadan yazılıyormuş. ü nümüzden yaklaşık yıl önce ısır ın İskenderiye kentinde yaşayan ristofanes, birleşik şekilde yazı lan Eski unan yazılarının okunuşunu kolaylaştırmak için büyük bir titizlikle farklı çalışmalar yapmış. D) aponya kıyılarında sıklıkla görülen bir salyangoz türünün sıcaklık farkından korunmak için algleri kullan dığı ortaya çıktı. kyanus kıyılarında meydana gelen gelgitlerden sonra sıklıkla suyun dışında kalan bu sal yangozlar yüksek sıcaklık farkının etkisi altında kalıyor.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

(I) Küçükten büyüğe herkesi etkileyen Küçük Prens’te, bir çocuğun gözünden büyüklerin dünyası anlatılmıştır. (II) Sahra Çölü’ne düşen pilotun Küçük Prens’le karşılaşması ile başlayan kitap, yirmi yedi bölümden oluşur. (III) Özellikle yazarın yalın anlatımı okurun kitabı sevmesinde önemli bir etkendir. (IV) Kitabın dünya çapında 140 milyondan fazla satmış olması, okurlarca beğenilmiş olduğunu gösterir. Bu metinde numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede kitabın içeriğinden söz edilmiştir. B) II. cümlede kitabın işlevi dile getirilmiştir. C) III.cümlede yazarın üslubu üzerinde durulmuştur. D) IV. cümlede çıkarımda bulunulmuştur.

tonguç

Eylemin bir amaca yönelik yapıldığını bildiren cümlelerde amaç-sonuç ilişkisi vardır. Amaç-sonuç cümleleri, eyleme sorulan “Hangi amaçla?” sorusuna cevap verir. Buna göre aşağıdaki afişlerin hangisinde amaç-sonuç ilişkisi vardır? A)

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Cümlede Anlam

MÖ 4. yüzyıldan beri Türklerin ilkbahar aylarında doğanın canlanışını kutlamak amacıyla yaptığı kutlamalarda, evlenme törenlerinde, zafer şölenlerinde güreş karşılaşmaları yaptıkları bilinmektedir.

Buna göre, (I) Malazgirt Savaşı’nın yapıldığı ovaya ayak bastığımda yirmi yaşındaydım. (II) Oturmuş ve uzun süre ovayı izlemiştim. (III) Çok uzun yıllar geçtiğinden genç aklımla neler düşünmüştüm, tam olarak hatırlamıyorum. (IV) İnsanı yoran bir ıssızlık, dersine çalışmış bir rüzgâr ve diz boyu sararmış otlar…

Bu cümleden aşağıdaki yargılardan hangisi kesin olarak çıkarılır? A) Güreş, ilk olarak Türklerde görülmüştür. B) Türklerin kutlamalarda yaptıkları tek eğlence güreştir. C) Güreş, Türklerin eğlencelerinde görülür.

metnindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde neden-sonuç ilişkisi vardır?

D) Türkler, bütün şölenlerini ilkbahar aylarında gerçekleştirir.

(I) Çevremizde birçok temiz su kaynağı var. (II) Akarsu, göl, nehir, deniz bunlardan bazıları. (III) Bu sular her geçen gün kirleniyor. (IV) Sanayinin gelişmesi ile bütün atıklar suya bırakılmaya başlandı çünkü. (V) Bu konuda maalesef hiç kimse yeteri kadar bilinçli değil! Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisi kendisinden önceki cümlenin gerekçesi durumundadır? A) II.

B) III.

C) IV.

A) I.

D) V.

Öznel anlatım, kişisel görüşler içerir. Nesnel anlatım ise kişisel görüşlerden uzak, kanıtlanabilir yargılarla oluşturulur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi öznellik-nesnellik açısından farklıdır? A) Maddenin temel parçacıklarını atomlar oluşturur. B) Muhsin Çelebi, geniş bir bahçesi olan ihtişamlı bir konakta yaşıyormuş.

C) III.

D) IV.

(I) İhtişamıyla ve mimarisiyle insanı büyüleyen Topkapı Sarayı, İstanbul’da görülmeden geçilmemesi gereken tarihî mekânların başında yer alır. (II) 1478 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan saray, 400 yıl boyunca padişahların yaşadığı ve devleti idare ettikleri ana merkez görevini üstlenmiştir. (III) Abdülmecit Dönemi’nde ziyarete açılan Topkapı Sarayı, günümüzde de ziyaretçilerini ağırlamaktadır. (IV) Bu muhteşem yapı, gizemi ve Osmanlı mimarisine ait taşıdığı izlerle turistlerin ilgi odağı olmaktadır. Bu metinde numaralanmış cümlelerden hangileri nesnel yargıdır?

C) İlçeye otuz derslikli yeni bir okul yaptırıldı. D) Kutuplara gidildikçe geceyle gündüz arasındaki fark artar.

Öğretmen Kitabı

B) II.

tonguç

Eylemin gerçekleşme nedeniyle verildiği cümleler neden-sonuç cümlesidir.

A) I ve II.

B) I ve IV.

C) II ve III.

D) III ve IV.

tonguç

Ünite 3

TEST

Paragraf

1 ve 2. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız. Fatma, Necati, Osman, Ayşe ve Cemal adlı kişilerin abone oldukları H, S ve T gazeteleri ve B, M ve Z dergileriyle ilgili şunlar bilinmektedir: • Fatma, S gazetesine ve M dergisine abonedir. • Sadece B dergisine abone olan Cemal, Fatma ile aynı gazeteye üyedir.

Hava yoluyla taşımacılığın önemi artınca ülkemizde de art arda havalimanları açıldı.

• T gazetesine üye olan Ayşe, Necati ve Cemal’le aynı dergiye abonedir.

Ülkemizde açılan havalimanlarıyla ilgili bilinenler şunlardır:

• H gazetesine üye olan Osman, Fatma ve Ayşe’den farklı dergiye üyedir.

• Adnan Menderes Havalimanı'ndan önce ve sonra açılan havalimanları vardır. • Esenboğa Havalimanı açıldığında ülkemizde sadece bir havalimanı vardır.

Bu bilgilere göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi kesin olarak yanlıştır? B) Osman Z dergisine abonedir. C) Necati ve Osman aynı gazeteye üye olabilir.

tonguç

A) Necati B dergisine abonedir.

D) Fatma ve Cemal aynı dergiye abonedir.

• Atatürk Havalimanı, ülkemizde Yeşilköy Havalimanı adıyla açılan ilk havalimanıdır. • Adnan Menderes Havalimanı, Sabiha Gökçen Havalimanı'ndan önce açılmıştır. Bu bilgilere göre havalimanlarının hizmete girme tarihleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? 1912 Atatürk A) Havalimanı

1955

1987

2001

Adnan Menderes Havalimanı

Sabiha Gökçen Havalimanı

Esenboğa Havalimanı

Sabiha Atatürk Gökçen HavaliB) Havalimanı manı

Verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi “B” dergisine abone olanlardan biri değildir? A) Necati

B) Osman

C) Cemal

D) Ayşe

tonguç

Adnan EsenboMendeğa Havares Halimanı valimanı

Atatürk C) Havalimanı

Adnan EsenboMendeğa Havares Halimanı valimanı

Atatürk D) Havalimanı

Sabiha Gökçen Havalimanı

Adnan EsenboMendeğa Havares Halimanı valimanı

Öğretmen Kitabı

TEST

Paragraf

Soy Ağacı Ali

Elif

(60)

(32)

(28)

(57)

(49)

(19)

(54)

(20) (30)

(23)

(2)

Şekildeki çapraz çizgiler evlilikleri gösterir.

(1)

(3)

Düz çizgiler ise evlilikten doğan çocukları gösterir.

Şekilde yay ayraç içindeki sayılar, o kişilerin yaşlarını ifade etmektedir. Bu kişilerle ilgili bilinenler şunlardır: • Elif Hanım’ın en büyük çocuğunun adı Gamze’dir. • Ali Bey’in eşinin adı Derya’dır. • Elif Hanım ve Mustafa Bey’in ikiz torunlarının adları Defne ve Onur’dur. • Mehmet, 20 yaşındadır. • Ali Bey’in en büyük oğlunun eşi Özge’dir. • Ferhat Bey’in en küçük kardeşinin adı Zeynep’tir. • Zeynep hem Ece’nin hem Güney’in halasıdır. • Derya Hanım’ın en büyük oğlu Cengiz’dir. Verilen bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenemez? A) Defne ve Onur, Gamze ile Ferhat’ın çocuklarıdır. B) Mehmet, Mustafa Bey’in oğludur. C) Cengiz Bey, Defne ve Onur’un amcasıdır. D) Ece, Elif Hanım’ın torunudur.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

are, ters üçgen ve yıldızdan oluşan bir kodlama sisteminde , İ, H, , harfleri aşağıdaki gibi gösterilmiştir.

H S A Buna göre aşağıdaki beş harfli kelimelerden hangisi “ linde kodlanır? A) HALİS

B) SAHİL

” şek-

C) İHLAS

D) SALİH

tonguç

şağıdaki “ , , ” harfleriyle gösterilen kutucuklara, karşılarındaki sözcük veya sözcük grup larının çağrıştırdığı en uygun kavram yazılmak istenmektedir.

Eser

ültür

ergilemek

Nizamiye

lay

ışla

erspektif

Tuval

ortre

Buna göre, numaralanmış yerlere getirilecek kavramlar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? V

Edebiyat

Donanma

anat

üze

omutan

esim

üze

skerlik

esim

skerlik

esim

D Edebiyat tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Paragraf

Aşağıdaki görsellerden hangisi, vermek istediği mesaj bakımından bir yönüyle diğerlerinden farklıdır?

tonguç

ir okulda seçmeli ders olarak müzik ve resim verilmektedir. kan, Nil, una, lya ve Efe isimli öğrencilerin seçmeli ders tercihleri ile ilgili bilinenler şunlardır • Alya ve Efe aynı dersi seçmiştir. • Her bir öğrenci bu derslerden sadece birini seçmiştir. • Öğrencilerden 3'ü resim dersini seçmiştir. • Nil ve Suna farklı dersleri tercih etmiştir. Buna göre aşağıdaki öğrencilerden hangisi kesinlikle müzik dersini seçmiştir? A) Nil

Öğretmen Kitabı

B) Sena

C) Okan

D) Alya tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

I. Anne kedi de yavruları ile birlikte göle girer ve onlarla suda oynar. II. Bu kedinin yavruları ise annelerinden farklı olarak gölde oynamayı ve suya girmeyi çok sevmektedir. III. Bunu gören bir başka kedi hayretler içinde kalır ve ona sorar: “Sen hep sudan nefret ederdin ama görüyorum ki artık sudan hiç çıkmıyorsun. Bunun sebebi nedir?” IV. Göl kenarında yaşayan ve sudan nefret eden bir kedi doğum yapar. V. Anne kedi şöyle cevap verir: “Hâlâ suyu sevmiyorum ama yavrularımı çok seviyorum!” Yukarıdaki numaralanmış cümleler mantık akışına göre nasıl sıralanmalıdır? A) II - V - I - III - IV

Bir gün kırlarda gezintiye çıkan adam, bir dalda, küçük bir kozanın varlığını fark etti. Adam, bunun bir kelebek kozası olduğunu tahmin edip izlemeye başladı. Dakikalar dakikaları kovaladı, saatler geçmeye başladı ama henüz kelebeğin küçük bedeni o delikten çıkmadı. Kelebeğe yardımcı olmaya karar verdi. Cebindeki küçük çakıyı çıkarıp kozadaki deliği bir cerrah titizliğiyle büyütmeye başladı. Böylece, kelebek kolayca dışarı çıkıverdi. Fakat bedeni kuru ve küçücük, kanatları buruş buruştu. Adam kelebeği izlemeye devam etti. Çünkü kanatlarının her an açılıp genişleyeceğini umuyordu. Ama olmadı. Kelebek, hayatının geri kalanını, kurumuş bir beden ve buruşmuş kanatlarla sürünerek geçirdi. Ne kadar denese de asla uçamadı. Bu olaydan çıkarabileceğimiz sonuç: - - - Bu metnin sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

B) I - IV - II - III - V C) IV - I - II - V - III D) IV - II - I - III - V tonguç

A) Başkalarının yardımıyla bazı sorunlara çözüm üretebiliriz. B) Karşılaştığımız zorluklar ve o zorlukları aşmak için gösterdiğimiz çaba, bizi güçlendirerek hayata hazırlar. C) Zor durumda olan her canlıya müdahale edilmelidir. D) Bazı durumlarda sonuca değil, niyete bakılmalıdır.

(I) Düşünüyorum da çocukluğumda mahallemizde hemen hemen hiç hasta yoktu. (II) Hoşsohbet, tonton bir yerli doktor, her hastaya bakardı. (III) Hayat yavaştı, yiyecekler organikti, suyu musluktan içerdik; stres yoktu, kimsede ihtiras yoktu, doğana sevinir, ölene ağlardık. (IV) Böylece günler berrak ve durgun bir su gibi akardı.

A) Penguenler bu nedenle bazen buz deliğinin kıyısında saatlerce oyalanır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra “Hasta olmadığı gibi bu küçük taşra kentinde doktor da azdı.” cümlesi getirilirse paragrafın anlam bütünlüğü bozulmaz? A) I. tonguç

B) II.

C) III.

Aşağıdakilerden hangisi bir metnin giriş cümlesi olabilir?

B) Yaşam, yırtıcıların az olduğu yerde her zaman daha güvenlidir. C) Bu kuşlar, kışın beslenmek için kilometrelerce buzu kat etmek zorunda. D) Erişkin penguenler, bunun ardından derinlere dalar ve hızlanır.

D) IV.

Öğretmen Kitabı

TEST

Paragraf

. Mehmed’in otağı Topkapı önüne kuruldu. İstanbul, Haliç’ten Marmara’ya kadar kuşatıldı. İlk top atışları başladı.

II. Haliç’e indirilen gemilerle surlar ateş altına alındı. Deniz tarafındaki surlar kuşatıldı. Bizans İmparatoru Konstantin’e Cenevizliler aracılığı ile koşulsuz teslim olma önerisi iletildi. İmparator, bunu kabul etmedi. III. Adaları alan smanlı donanması, Bizans donanmasını yenilgiye uğrattı. . Mehmed 0 kadar gemiyi kızaklar üzerinde karadan geçirerek Haliç’e indirdi.

IV.

Boğaz’daki surların bir bölümü bu top atışlarından nasibini aldı. Haliç’teki gemiler, toplarla vuruldu. Baltaoğlu Süleyman Bey, Prens Adaları’nı aldı.

Topkapı yönünden saldırıya geçildi. . Mehmed, son ke z teslim olma teklifinde bulundu . Bu teklif de geri çevrildi.

VI.

eri çevrilen tekliften sonra, Tekfur Sarayı ile Edirnekapı arasında büyük saldırı gerçekleştirildi. Haliç’teki zinciri kaldırmak için saldırı başlatıldı. Edirnekapı Surları’nın altından tüneller kazıldı. Ancak Bizanslılar bunu fark edip tüneli çökertti.

VII.

Bizans İmparatoru Konstantin, bunun üzerine halkı şehri savunmaya davet etti. 29 Mayıs’da . Mehmed öğleye doğru Topkapı’dan şehre girdi. Doğruca Ayasofya’ya gitti ve onarımlarının yapılarak, mabedin camiye dönüştürülmesi için talimat verdi.

Bu görseldeki numaralanmış metinlerin anlamlı bir bütün oluşturması için hangilerinin yerleri değiştirilmelidir? A) I ve II.

Öğretmen Kitabı

B) II ve IV.

C) III ve IV.

D) IV ve V.

tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

Düşünce yazıları giriş, gelişme, sonuç olay yazıları ise serim, düğüm, çözüm bölüm lerinden oluşur. Düşünce yazılarında giriş bölümü genellikle tek cümleden oluşur ve bu cümleyle konuya giriş yapılır. elişme bölümü, giriş cümlesinde ele alınan konu nun üstünde ayrıntılı bir şekilde durulan bölümdür. azar bu bölümde düşünceyi geliştirme yollarına başvurabilir. azarın bu bölümde amacı düşüncelerini anlaşılır kıl maktır. onuç bölümü ise ele alınan konu nun belirli bir sona bağlandığı, sonuçlan dırıldığı bölümdür.

Bu açıklamaya göre,

. yrıca çocuk kütüphanelerini gezdir mek, çarşıya çıkıldığında mutlaka bir iki kitapçıya uğrayarak kitapları incele mek, hoşlandığı kitaplardan almak da çocuğa okuma alışkanlığı kazandırma nın diğer yollarıdır.

. unlardan biri de çocuğu yaşına uy gun bir dergiye abone etmektir.

. ünkü çocuk, adına kargonun getirdi ği dergilere değer verecek, her ay has retle dergisinin yolunu gözleyecek, azı cık gecikse sabırsızlanacaktır.

. ocuğa okuma alışkanlığı kazandırma nın pek çok yolu vardır.

rneğin, Norveç te bütün yıl ren ge yiği çobanlığı yapan ami halkı bizim tek bir kelimeyle anlattığımız “kar” ke limesi yerine tam farklı kelime kul lanıyor Her birinin farklı bir anlamı ve önemi var hayatlarında. anada daki İnuit halkının kar için kelimesi var. unlardan biri kızağı hazırlamak için kullanılan sulu kar, bir başkası tuzu an dıran kar olabiliyor.

. ısacası doğanın bir parçası olan, do ğadan kopamayan halklarda aynı kav ram alanına ait onlarca, yüzlerce hatta binlerce kelimeye rastlamak mümkün.

. Dünyada doğa ile iç içe yaşayan tüm halkların doğa olayları için ayrıntılı açık lamalar kullandıklarını görüyoruz. aşam ları tamamen doğaya bağlı olduğu için seçtikleri kelimeler bile bizim kullandık larımızdan çok daha ince ayarlı.

tonguç

Bu açıklamaya göre,

Numaralanmış parçalar “giriş, gelişme, sonuç” şeklinde dizilmek istenirse doğru sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur?

endi içinde konu bütünlüğü olan cümle ler topluluğuna paragraf denir. ir parag rafta konu bütünlüğünün sağlanması için cümleler yerli yerinde olmalıdır. yrıca cüm leler yapı olarak da birbirini tamamlamalı, anlam akışını bozan bir durum olmamalıdır. u tür sorularda seçeneklerden gidilirse doğru cevaba kısa sürede ulaşılabilir.

cümleleri anlam akışına göre dizilmek istenirse doğru sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur?

. z ötedeki küçük bostan, mavi göğün altında bir avuç cıvıltılı yeşillik

. Taş bir duvarla çevrili ve mevsimine gö re çeşit çeşit sebzelerin bulunduğu bir bahçe sütbeyaz mısır, kıpkırmızı doma tes, yemyeşil biber, pırıl pırıl salatalık

. edire oturup da ucu dantelli, kar be yazı perdeyi araladığımda önce yaşlı ceviz ağaçları çarpar gözüme.

damın küçük penceresi dünyayla öy le barışıktır ki o pencerenin önündeki sedirde saatlerce oturabilirim.

Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir metin oluşturulduğunda hangi cümle baştan ikinci sırada yer alır? A) I. tonguç

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen Kitabı

TEST

Paragraf

K. Koçlar başlarını öne eğip iri boynuzlarıyla kurtların üstüne yürürlerken, köpekler de bir hayli havlayıp gürültü ettiler. Zaten dermansızlıktan dört ayakları üzerinde zor duran aç kurtların birkaçı gerisin geriye ormana kaçtı, öbürleri cansız bir şekilde yere serildi. L. Günün birinde ormandaki yabani hayvanlar kavgaya tutuştu. Çünkü o sene kış sert geçmiş; kurtlar, tilkiler yiyecek bulamayınca çıldırmıştı. Yabani hayvanların uluması, kükremesi koyun sürüsünün bulunduğu ovaya kadar gelince koyunlarla beraber çoban da korkudan titremeye başladı. Çünkü yabani hayvanların sesleri hem çobanı hem de koyunları tedirgin etmişti. Bir aralık, ormandaki kavgadan yaralanıp kaçan, yahut açlıktan pek güçsüz düştükleri için kavgaya katılamayan birkaç sıska kurt, ormandan çıkıp koyunların bulunduğu ovaya geldi. M. Ovada korkudan şaşırmış koyunları görünce “İşte dişimize göre düşman!” diyerek kurtlar ileriye atıldı. Kurtların açılan kocaman ağızlarıyla iri dişlerini görünce koyunlar işin şakaya gelmeyeceğini anladı. Sürünün köpekleri de koyunlar elden gidince kendilerinin aç kalacaklarını düşünüp koyunları savundu, hem koyunlar hem de köpekler bu sıska kurtlara saldırdı. “ , , ” harfleriyle gösterilen parçalar “giriş, gelişme, sonuç” şeklinde sıralanmak istense doğru sıralama aşağıdakilerden hangisindeki gibi olur? A) L - M - K

B) L - K - M

C) K - M - L

D) M - K - L

tonguç

. İnsanlar genler vasıtasıyla nesiller arası birçok özelliğini geleceğe taşırlar.

. ani türküler, atasözleri ve deyimler ait oldukları milletin mill ve manevi değerleriyle kül türel değerlerinin taşıyıcısı durumundadırlar.

. undan dolayı milletlerin sosyal kültürel yapıları ve değerleri incelenirken mutlaka tür küler, atasözleri ve deyimler de önemle ve dikkatle ele alınmalıdır.

. Türküler, atasözleri ve deyimler de bir milletin genleridir.

. Tıpkı bunun gibi türküler, atasözleri ve deyimler de milletlerin geleneklerini, görenekle rini, detlerini, değer yargılarını, öğüt, uyarı ve tavsiyelerini, hayat tarzlarını, inançlarını, tasa ve kıvançlarını nesillere aktarır. Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir metin oluşturulduğunda hangisi baştan üçüncü olur? A) II.

B) III.

C) IV.

D) V.

tonguç

. uşlar, bu mesa ların hepsini kullanmaz ama bu kategorilerden birini mutlaka kullanır.

Hatta bazı kuşlar farklı çevre şartlarında yaşamalarına rağmen, aynı çağrıları kullanabilir.

. uşların hemen her ötüşü tehlike, bölge belirleme, toplanma, beslenme gibi birçok me sa taşır.

. öz gelimi sağır bir hindi, yavrularını tavuklarsa sessiz civcivlerini tanıyamaz.

zellikle anne, baba ve yavru kuşların birbirini tanımasında bu çağrıların, görmekten da ha tesirli olduğu ispatlanmıştır.

Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir metin oluşturulduğunda hangi cümle baştan üçüncü sırada yer alır? A) I. Öğretmen Kitabı

B) II.

C) III.

D) IV. tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

Var olduğundan bu yana en fazla ilgi çeken hayvanlar grubunda olan köpek balıkları günümüzde de bu özelliklerini devam ettiriyor. Torpidoya benzeyen vücut yapıları, parçalamaya uygun dişleri ve ağız yapısı, tarih öncesi bir canlı görünümü, bu ilginin nedenlerinden bazıları. Yeryüzünde 350 milyon yıldan bu yana yaşamlarını devam ettiriyor. Soylarını günümüze kadar devam ettirebilmelerinin nedeni belki de avlanma becerileridir. Bu becerileri eskiden bu yana bilim insanlarının dikkatini çekti ve hâlâ da çekmeye devam ediyor.

A) Orta Asya dillerinden Çağataycada “hare gibi, damarlı” anlamına gelen ebre kelimesi ebru sanatının bilinen ilk adı. Bu sanatın İran’a geçmesiyle birlikte ebru sıvısının üzerindeki renklerin bulutu andıran şekillere benzetilmesinden dolayı Farsça “bulutumsu” anlamına gelen ebrî denmiş. Zamanla ebrî söylenişi Türkçede “ebru” olarak değişmiş. Ebrî gibi Farsça bir sözcük olan ebru kaş anlamına gelir.

Bu metinde köpek balığı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Fiziksel görüntüleri kendilerine duyulan ilgide etkilidir. B) Nesillerini devam ettirebilmelerinin en büyük nedeni avlanmadaki yetenekleridir.

tonguç

C) En fazla ilgi gören hayvanlardan olma özellikleri devam etmektedir. D) Yüzyıllardır yaşamlarını devam ettirerek dikkat çekmektedirler.

Aşağıdaki metinlerden hangisine “Ebru İsmi Nereden Gelir?” başlığının getirilmesi en uygundur?

Esere ayrıntılarını inceleyerek başlıyoruz. Bu incelemelerde başlıca önemli noktalar, eserin hangi çağda ve nerede geçtiği, olayların gündüz mü gece mi cereyan ettiği, mevsimin yaz mı kış mı olduğudur. Zaman dilimi de çok önemlidir. Eserin tamamı bir saati, bir günü veya bir yılı kapsıyor olabilir. Oyuncuların hangi sahnelerde iç ya da dış mekânda rol aldığına da dikkat edilerek sahneye ve kostümlere son şeklini veriyoruz.

B) Geleneksel Türk ebru sanatına Batı’da “Türk kâğıdı” ya da “Türk mermer kâğıdı” denir. Ebru sanatının ilk nerede ve ne zaman yapılmaya başlandığı tam olarak bilinmese de Orta Asya’da ortaya çıktığı düşünülüyor. Orta Asya’dan Hindistan’a oradan İran’a oradan da yaklaşık 15. yüzyılda Anadolu’ya yayıldığı bilinir. Ebru, 17. yüzyılın başlarında Avrupa’da da yapılmaya başlanmış. C) Geleneksel sanatların hepsinde olduğu gibi ebruda da usta çırak ilişkisi oldukça önemlidir. Günümüzde ebruculuk hem geleneksel yollarla hem de üniversitelerin güzel sanatlar bölümlerinde öğrenilir. D) Ebru sanatıyla uğraşan kişilere ebrucu, ebru sanatçısı, ebru ustası ya da ebruzen denir. Bilinen en eski Türk ebrucu 16. yüzyılda yaşayan Şebek Mehmed Efendi’dir. Hatib Mehmed Efendi, İbrahim Ethem Efendi, Necmeddin Okyay, Mustafa Düzgünman da ebruculuğun gelişmesine önemli katkıları bulunan ünlü ebru sanatçılarındandır.

Bu metin aşağıdakilerden hangisine yanıt olarak söylenmiştir? A) Hangi tür eserleri sahneye taşımayı tercih ediyorsunuz? B) Sergilenen oyunların kostüm ve dekor tasarımında nasıl bir metot izliyorsunuz? C) Oyunlarınızı yurt dışında da sergilemekle ilgili projeleriniz var mı? D) Yapıtlarınızı hangi amaç doğrultusunda meydana getiriyorsunuz? tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Paragraf

Döngüsel iktisat yolunda Türkiye:

Sıfır Atık Pro esi

I -KA

CAM

Bir atık yönetim felsefesi olarak ortaya çıkan “Sıfır Atık Projesi” öncelikle israfın önlenerek kaynakların en verimli şekilde kullanılmasını, atık oluştuğu durumlarda ise atık miktarının en düşük seviyeye indirilmesini öngörür. AB ÜLKELERİ

(Mayıs 2019 itibarıyla)

18.750

AS İK-

%46

KOM OZİ

KAMU KURULUŞU

Türkiye’de 1 . 0 kamu kuruluşu sıfır atık projesine dahil oldu.

TÜRKİYE

Atıkların geri dönüştürülme oranı Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde %46, Türkiye’de %13 seviyesinde.

S F AT K P ESİ EK N Mİ VE EV EYE NE KAZANDIRDI? (Ekim 2017’den bu yana)

TON

126,1

kâğıt ve kartonun geri kazanımı sağlandı.

2.142

ağacın kesilmesinin önüne geçildi.

%13 Atıkların geri dönüştürülme oranının 2023’te %35’e çıkarılması hedefleniyor.

TON

, ton cam atık ile 11, ton metal atığın geri dönüşümüyle

TON

ham maddeden tasarruf edildi.

0 ,

kilovatsaat enerji,

TON

plastik atığın geri dönüştürülmesiyle

798.7 varil petrolün kullanımından tasarruf sağlandı.

3.528 m3

TON

9,1

su tasarrufu sağlandı. TON

25,6

organik atıktan , ton kompost üretilerek sebze ve meyve yetiştirilmesinde kullanılır hâle geldi.

TON

Sera gazı salınımı azaltılmış oldu.

Bu görseldeki bilgilerden hareketle, I. Sıfır atık projesi, ekonomik alanda pek çok fayda sağlamaktadır. II. Geri dönüşüm ile atıklar kullanılarak tasarruf sağlanmıştır. III. Projenin hayata geçirilmesi uzun zaman almıştır. IV. Sıfır atık projesi ile en büyük kazanım plastik atıkların geri dönüştürülmesinde olmuştur. yargılarından hangilerine kesin olarak ulaşılır? A) I ve II. Öğretmen Kitabı

B) II ve III.

C) II ve IV.

D) III ve IV. tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

TÜRKİYE 2006-2016 YILLARI ARASINDA TARIM ALANLARININ %8’İNİ KAYBETTİ

BANKA GRUPLARINA GÖRE ÇALIŞAN SAYISI %49 ERKEK ÇALIŞAN SAYISI 95.827

Türkiye 2006-2016 yılları arasında ekilen ve dikilen tarım alanlarının % 8,2’sini, toplam tarım alanlarının ise %5,22’sini kaybetti.

%51 KADIN ÇALIŞAN SAYISI 99.237

KAYBEDİLEN TOPLAM 2 MİLYON 113 BİN HEKTAR TARIM ALANI 87 ÜLKE VE ADADAN BÜYÜK OLARAK HESAPLANDI.

BANKA GRUPLARINA GÖRE ŞUBE SAYISI Toplam Tarım Alanı

Kamu Bankası 3.697

2006: 40 milyon 493 bin hektar 2016: 38 milyon 380 bin hektar

Özel Sermayeli Yabancı Sermayeli Bankalar 4.077 Bankalar 2.834 TOPLAM ŞUBE SAYISI

%5 azalış

sayısı son 10.608 Şube 1 yılda %3 düştü.

EĞİTİM GRUPLARINA GÖRE ÇALIŞAN SAYISI Ekilen Alan

2006: 17 milyon 440 bin hektar 2016: 15 milyon 574 bin hektar %11 azalış

TÜRKİYE’DE TARIM ALANLARI (BİN HEKTAR)

2006 2016

850 804

Uzun Ömürlü Bitkiler

2006 2016

2.895 3.329

2006 Çayır ve Mera 2016 Nadas

2006 2016

Kadın

907

183

1.090

Lise ve Dengi Okullar

17.713

9.077

26.790

Üniversite Mezunu

70.194

82.981

153.175

Y. Lisans ve Doktora

7.013

6.996

14.009

95.827

99.237

195.064

Toplam

TOPLAM ÇALIŞANLARIN EĞİTİM DÜZEYİNE GÖRE DAĞILIMI 153.175

14.617 14.617

150.000

4.691 4.050

100.000 26.790

14.009

1.090 İlkokul

Görselde verilen bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A)

da ekilen tarım alanı

Toplam

tonguç

Sebze Bahçeleri

Erkek İlkokul / Ortaokul

dan fazladır.

ayır ve meraların kapladığı alan sayısı, ve da aynıdır.

dan sonra nadasa bırakılan toprak ala nında azalma görülmüştür.

D) anlış sulama, tarım alanlarının azalmasına se bep olmuştur.

Lise

Üniv.

Y. Lis. ve Doktora

50.000 0

Verilen bu görseldeki bilgilerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz? A) ankalarda daha çok üniversite mezunları ça lışmaktadır. B)

zel sermayeli bankaların şube sayısı, kamu bankalarından daha azdır.

C) üksek lisans ve doktora eğitim düzeyine sa hip banka çalışanlarının çoğunluğu erkektir. D) ankalarda kadın çalışan sayısı, erkek çalışan sayısından fazladır.

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Paragraf

KAPADOKYA’DAKİ TURİST SAYISINDA TARİHÎ REKOR Peribacaları; doğal kaya oluşumlarıyla kaplı vadileri, kayadan oyma tarihî manastırları, butik otelleri ve sıcak hava balon turuyla ünlü. Bölgenin eşsiz güzelliklerini görmek için bölgeye gelen ziyaretçi sayısında rekor derecede artış yaşandı.

KAPADOKYA BÖLGESİNİ ZİYARET EDEN TURİST SAYISI 2014

2 MİLYON 851 BİN 543

2015

2 MİLYON 608 BİN 73

2016

1 MİLYON 493 BİN 493

2017

2 MİLYON 206 BİN 372

2018

2 MİLYON 959 BİN 542

NERELERE GİTTİLER?

Göreme Açık Hava Müzesi 1 Milyon 105 bin 693

Kaynaklı Yer Altı Şehri 532 bin 396

Hacıbektaş Veli Müzesi 443 bin 160

Derinkuyu Yer Altı Şehri 381 bin 726

Verilen bu görselden yola çıkarak,

te apadokya yı ziyaret edenlerin sayısı

den fazladır.

öreme çık Hava üzesi, en çok ziyaret edilen yerler arasında yer alır.

. aynaklı er ltı ehri nin beğenilmesinin asıl sebebi tarihe kaynaklık etmesidir.

yılında apadokya yı ziyaret eden turist sayısında bir önceki yıla göre azalma görülmüştür.

yargılarından hangileri kesin olarak çıkarılamaz? ve .

Öğretmen Kitabı

ve .

D ve .

tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

Şekil: Merkezî Sinir Sistemi

MERKEZÎ SİNİR SİSTEMİ OM

İ İK SO ANI

B YİN

İstemsiz çalışan iç organları kontrol eder. Dolaşım, sindirim, solunum, boşaltım gibi yaşamsal olayları düzenler. utma, çiğneme, tükürük salgılanması, öksürme, kusma, hapşırma, nefes alma gibi olayları kontrol eder. eyin ile omurilik arasında iletişimi sağlar.

ğrenme, hafıza, düşünme, hayal kurma ve yönetim merkezidir. Duyu organlarının değerlendirme merkezidir. onuşma ve istemli kas hareketlerinin kontrol merkezidir. cıkma, susama, uyku, uyanıklık gibi olayları düzenler.

B YİNCİK ulaktaki yarım daire kanalları ile birlikte vücut dengesini sağlar. İskelet kaslarının düzenli çalışmasını ve kas hareketlerinin koordineli olmasını sağlar.

İ İK

efleks ve alışkanlık hareketlerinin merkezidir. eyin ile organlar arasındaki uyartıları iletir.

Yukarıdaki şekilde merkezî sinir sisteminin bölümleri olan “omurilik, beyin, beyincik ve omurilik soğanı”nın görevleri verilmiştir. Bu şekle ve bilgilere göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Görme, işitme, koklama, tatma, dokunma faaliyetleri beyin tarafından değerlendirilir. B) Omurilik soğanı, ağza alınan bir gıdanın vücuttan atılmasına kadarki süreci kontrol altında tutan organdır. C) Kas hareketlerinin eş güdümlü olmasını sağlayan organ beyinciktir. D) Beynin diğer organlara ilettiği uyarılar, omurilik soğanında toplanır.

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Paragraf

• Karşılaştırma yapılmıştır. • Benzetme yapılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisinde yukarıda verilen özellikler bir arada kullanılmıştır?

II. Yapıca ufak tefek olduğu hâlde çok güçlü olduğu için “Cep Herkülü” lakabı takılan Naim Süleymanoğlu Kırcaali’de dünyaya geldi.

A) Aysel, yine kırılmıştı arkadaşına. Yine yalnız kalmıştı. Kimi, ne zaman kendinden fazla düşünse karşısındaki kişi Aysel’i kırıyordu. Onun, kendini toparlaması da günlerini hatta haftalarını alıyordu.

III. On altı yaşında rekor kırarak yine şampiyon oldu, böylece halter tarihinde en genç dünya rekortmeni unvanını aldı.

B) Ev sıcaklığında bir otele yerleştik. Küçücük balkonu olan, küçük küçük saksılarında çiçekleri olan, pembe renge boyanmış bir yer burası.

IV. Naim Süleymanoğlu haltere 1977’de, henüz dokuz yaşındayken başladı. Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir metin oluşturulmak istenirse sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

5. 3.

Güçlü insanları üzebilirsiniz ama onları yıkamazsınız. Çünkü sizinle aralarına duvarlar koyarlar, almazlar kalplerine herkesi. Güçlü insanları hayal kırıklığına uğratabilirsiniz ama buna devam edemezsiniz. Kırıldıklarında verdikleri değeri alırlar sizden ve - - - Bu metnin sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) onlar için kırılmaya değecek seviyede olmazsınız.

B) II - IV- I - III

C) IV - III - II - I

D) IV - II - I - III

(I) Bir insan, varoluşunun getirdiği sorunlara güvenli ve gerçekçi bir biçimde yaklaşabiliyorsa değersizlik duyguları yaşamaz. (II) İç dünyasındaki çaresizlik duygusunu ve dıştan gelen zorlanmaları doğal bir şekilde karşılar ve onu, yenilginin yaralarını sarmak için yapıcı çabalara yöneltir. (III) Kendisinin ve diğer insanların ortak özelliklerine, amaçlarına uygun düşünce ve değer yargıları geliştirebilmiş olduğundan suçluluk duygusu yaşamaz. (IV) Doğru ve yanlışı birbirinden ayırabilmesi sayesinde bulduğu çözümler başkalarının çıkarlarına ters düşmez. Bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra “Yaşadıklarını gerçekçi bir şekilde değerlendirdiği için yenilgiyi de başarı gibi yaşamın doğal bir parçası olarak kabul eder.” cümlesinin getirilmesi en uygundur?

B) böylece kendinize güveniniz artmış olur. C) acılar insana kırılmayı öğretir, hayatı tanırsınız. D) zamanla kırılan duygular iyileşir ve düzelir.

Öğretmen Kitabı

A) II - III - I - IV

tonguç

C) Gözleri bomboştu. Taşlaşmış gibiydi. Körlerden daha beter bir hâli vardı. Yanına gittiğimde bana doğru dönünce gözleri parladı. Ne olduğunu sormakla sormamak arasında gidip geldim. D) Kasabaya girdiğimizde yeni yeni sabah oluyordu. Kahvehanenin sahibi Ömer, bize hemen sıcak bir çay getirdi. Çaylarımızı içtikten sonra biraz kendimize gelmiştik.

I. On beş yaşında Brezilya’da düzenlenen Dünya Gençler Halter Şampiyonası’nda iki altın madalya alarak şampiyon oldu.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

İsim-fiiller, fiillere getirilen “-ma/-me, -ış/-iş, -mak/-mek” ekleriyle yapılır. Buna göre, Romanın yazım süreci şiirden farklı elbette. Ama temelde sözcüklerden yola çıkıyorsunuz, malzemeniz aynı. Üstelik onca yıllık şiir yolculuğunun getirdiği bir sözcük I dağarcığınız, sevginiz, alışkanlığınız var. II Bunlar birleşince roman yazma benim için III IV kolay bir süreç oluyor.

Verilen bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangisi yalnızca özne ve yüklemden oluşmaktadır? A) Zamanla soyutlaşan sözcükler düşünceyi geliştirmiştir. B) Timsahlar, doğadaki en vahşi ve en ürkütücü hayvanlardır.

metnindeki numaralanmış sözcüklerden hangisi isim-fiildir? A) I.

B) II.

C) III.

Cümleyi bir yargıya bağlayan çekimli öge, yüklemdir. Yüklem bazen tek sözcükten bazen söz gruplarından oluşabilir. Çünkü deyimler ve söz grupları bölünemez. Özne ise yüklemin bildirdiği işi yapan ögedir. Özne yükleme yöneltilen “kim, ne?” soruları ile bulunur.

C) Kişi konuşmada ya da yazmada yapmacıklıktan uzak olmalıdır.

D) IV.

tonguç

D) Romanlarında özenle oluşturulmuş bir olay örgüsü vardır.

“Fideler kurudu.” cümlesinde “kurudu” sözcüğü çekimli bir “fiil”dir ve cümlenin yüklemidir. “Kuruyan fideleri söktü.” cümlesinde ise “kuruyan” sözcüğü fiil anlamını korumakla birlikte sıfat görevinde olduğu için “sıfat-fiil”dir. Sıfat-fiiller: “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş.” ekleriyle oluşturulur.

Yer tamlayıcısı; yüklemin yöneldiği, bulunduğu, çıktığı yeri gösteren ögedir. Yer tamlayıcısı “-e, -de, -den” hâl ekini alır. Yer tamlayıcısı, yükleme yöneltilen “nerede, nereden veya nereye?” sorularının cevabıdır. Buna göre aşağıdaki altı çizili bölümlerden hangisi içinde bulunduğu cümlenin yer tamlayıcısı değildir?

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat - fiil kullanılmıştır?

A) Çocukların eğitimi için öncelikle aileye bilgilendirme yapılmalıdır.

A) Güzel haberler alır almaz beni aramasını söyledim.

B) Binanın yapımında emeği olan herkese gönülden teşekkür ediyorum.

B) Bu şehirde kötülüğün ismi bilinmezdi.

C) Herkes sokaktaki satıcıdan şikâyetçiydi.

C) O gün okula her zamankinden de erken gelindi.

D) Kitaplığın üst rafında eski bir fotoğraf buldu.

D) Güler yüzlü, hoş bir öğretmenimiz vardı.

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - I

İsim-fiil eki alan bazı sözcükler kalıcı isim olur. Örneğin “Yaşlı adam, kazma ve küreğini alıp bahçeye gitti. ” cümlesindeki “kazma” sözcüğü “toprağı kazıp kaldırma, düzeltme vb. işlerde kullanılan ağaç saplı demir araç” anlamında kullanılarak bir varlığın kalıcı ismi olmuştur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim - fiil eki aldığı hâlde fiilimsi özelliğini kaybetmiş bir sözcük vardır? A) İki hafta sonra başka bir şehre taşınmayı planlıyor. B) Çilekli dondurmayı, çikolatalıdan daha çok severim. C) Annem pastanın yapılışını internetten öğrenmişti. D) Saatlerce belgesel izlemekten sıkılmıyor. tonguç

“Bahçede koşan öğrencileri uyardı.” cümlesinde sıfat-fiil ismi etkilediği için sıfat görevindedir. Ancak “Bahçede koşanları uyardı.” cümlesinde sıfat-fiil, ismin de yerini tuttuğu için adlaşmış sıfat-fiildir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat-fiil vardır? A) İçinde yaşadığımız evren, hem olağanüstü hem de çok büyüktür. B) Buzla kaplı yerlerde toprağı yanan kömürle ısıtıp yumuşattıktan sonra iş makinesiyle kazıyorlarmış. C) Kışın en güzel günleri; karların evimizin, okulumuzun çevresini sardığı zamanlardır. D) Yaşadıklarını kitabında uzun uzun anlatmış. tonguç

Nesne, belirtili nesne ve belirtisiz nesne olmak üzere ikiye ayrılır. Belirtme hâl eki alanlara belirtili, yalın hâlde olanlara da belirtisiz nesne denir. Belirtili nesne yükleme yöneltilen “neyi, kimi?” sorularıyla, belirtisiz nesne ise “ne?” sorusuyla bulunur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili bölüm cümlenin nesnesi değildir? A) Kahvaltıda haşlanmış köy yumurtası yedik. B) Yönetmenin son filmi çok izlendi. C) Bu okuldaki bütün öğrencileri az çok tanıyorduk. D) Köylüler hayvanlarını pazara götürüp satıyorlardı. tonguç

Zarf tamlayıcısı, yükleme yöneltilen “ne zaman, nasıl, ne kadar, niçin, nereye, niye?” sorularıyla bulunur. Buna göre, Beş yaşındaki oğlum okumayı yeni öğrendi. Her gece, beraber yatağına yatıyoruz. O bana kısa bir hikâye okuyor. Anlamını bilmediği kelimeleri hemen bana soruyor. metnindeki altı çizili ifadelerden hangisi zarf tamlayıcısı değildir? A) yeni

Öğretmen Kitabı

B) her gece

C) kısa bir hikâye

D) hemen tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

arf fiiller cümleye durum veya zaman an lamı katabilir. “ olun açık olsun, güle gü le git.” cümlesine “güle güle” zarf fiili du rum, “ ınıfa girer girmez seni sormasına bir anlam veremedik.” cümlesine “girer girmez” zarf fiili zaman anlamı katmıştır. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisine zarf-fiil durum anlamı katmıştır?

“ şağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri” gib yön bildiren sözcük ler, yalın h lde kullanıl dığında zarf tamlayıcısıdır. akat bu söz cükler adlara eklenen h l eklerini aldıkla rında zarf tümleci olmaz, cümlenin farklı bir ögesi olur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yön bildiren sözcük diğerlerinden farklı bir öge olarak kullanılmıştır?

A) Elinde çiçek sepeti olan delikanlı içeri girerken aynı zamanda etrafını kollu yordu.

A) nnemden izin alıp dışarıya çıkacağım. B) iraz ileri gider misin, oturduğum yer çok dar.

B) arşı komşumuzun oğlu ağan, aske re gideli dokuz ay oldu.

C) z önce bizi rahatsız eden sesler yuka rıdan geldi.

C) amze ablam, dışarı çıkmadan cüzda nını ve kimliğini yanına aldı.

D) en aşağıya in, ben de birazdan yanı na geleceğim.

tonguç

D) alondaki seyircilerin tamamı, usta sa natçıyı ayağa kalkarak alkışladı.

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözlerden hangisinin görevi yanlış verilmiştir? Cümle

Görevi

Annem yemeğe karabiber ve kekik atmış.

Yer tamlayıcısı

Odanın köşelerinde ilk defa gördüğüm zehirli örümcekler vardı.

Özne

Sabah kahvaltısında sucuklu yumurta ve organik reçel yedik.

Zarf tamlayıcısı

D Mogan Gölü’nde sazan ve yayın balığı yakaladılar.

Belirtisiz nesne

tonguç

Nüfus memurluğunu bıraktıktan sonra elin deki bir bağ, bir de elma bahçesi ile geçi mini sağlayan İrfan ey, ikisi de evli olan büyük oğullarının yardımı ile küçük oğlu üleyman ı ve bir tanecik kızı eride yi or taokula gönderiyordu. Bu cümlenin öge sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A) arf tamlayıcısı zne elirtili nesne er tamlayıcısı üklem B) C)

zne arf tamlayıcısı elirtisiz nes ne er tamlayıcısı üklem zne er tamlayıcısı elirtili nesne arf tamlayıcısı üklem

D) zne arf tamlayıcısı elirtili nesne er tamlayıcısı üklem

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - I

iillere birtakım ekler getirilerek yapılan ve cümlede isim, sıfat, zarf görevi üstlenen sözcük lere fiilimsi denir. öz gelimi “Hafta sonları gitar kursuna gitmeyi düşünüyorum.” cümlesin deki “gitmeyi” sözcüğü isim fiil, “ eçen yıl, armaris te denize girdim.” cümlesindeki “ge çen” sözcüğü sıfat fiil, “Hasan, gidip arkadaşından özür diledi.” cümlesindeki “gidip” söz cüğü zarf fiildir. Bu açıklamaya göre,

. eni görünce hemen ayağa kalktı, yanıma geldi.

. usuf daha sözünü bitirmeden ders zili çaldı.

. omşularımız gelecek yıl dapazarı na taşınacak.

. İki taraf da savaşmaktan vazgeçti, barış anlaşmasını imzaladı. cümlelerinden hangilerinde aynı fiilimsi türüne örnek vardır? A) I ve II.

B) I ve IV.

C) II ve III.

D) III ve IV.

tonguç

ümleler zarf fiil yardımıyla birleştirilebilir. öz gelimi “Dışarı çıktım, temiz hava aldım.” cüm lesi zarf fiil yardımıyla “Dışarı çıkıp temiz hava aldım.” şeklinde birleştirilebilir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki cümle zarf-fiil yardımıyla birleştirilmiştir? A)

akinist treni istasyonda durdururken görevliler de yolcuların inmesini sağlıyordu.

B) ilgisayarın ekranı toz içindeydi, elime temiz bir bez aldım ve ekranı sildim. C) ygar ey, her sabah köşedeki pastaneden simit ve poğaça alır. D) ırmızı bir araba yanımda durdu ve orta yaşlarda bir adam bana birkaç soru sordu. tonguç

Bu açıklamada geçen sözcüklerden hangisi sıfat-fiil değildir? A) Yaşanılabilir Öğretmen Kitabı

B) Gelecek

C) Azalan

D) Oluşmaktadır tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

"Elindeki tohumları ekmek için bahçeye çıktı." cümlesinde "ekmek" sözcüğü fiil anlamını koruduğu için isim-fiildir. "Ekmek aldım." cümlesinde ise "ekmek" sözcüğü isim-fiil eki almasına karşın fiilimsi özelliğini kaybederek bir varlığın kalıcı ismi olmuştur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil kullanılmıştır? A) Son günlerde meydana gelen aşırı yağış sebebiyle Dicle Barajı'nda biriken suyun tahliyesi için gereken tedbir alındı. B) Projesi hakkında her ay öğretmenine danışmaya gelirdi. C) Evin maharetli kadınları, düğünden bir gün önce toplanıp büyük bir tencere dolma sardılar. D) Köydeki gençler ellerine kazma, kürek alıp karla kaplı yolu açtı. tonguç

İsim-fiiller, isim tamlaması oluşturabilir. Örneğin “Şiiri okuyuş tarzını beğendim.” cümlesinde isim-fiil olan “okuyuş” sözcüğü tamlayan görevinde kullanılmıştır. “Yazmayı, çocukluktan beri severim.” cümlesinde ise isim-fiil olan “yazmayı” sözcüğü tamlama oluşturmamıştır. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde isim-fiil bir isim tamlaması oluşturmuştur? A) Yarım saat yürüdükten sonra dinlenmek istedim, bir ağacın altına oturdum. B) Sırtında çantasıyla otobüs durağına doğru koşmaya başladı. C) Çocuğun yürüyüş şekli babasını andırıyordu. D) Sağlıklı beslenmeye özen gösteriyor, yediğine, içtiğine dikkat ediyordu. tonguç

Seviyorum seni ekmeği tuza banıp yer gibi Geceleyin ateşler içinde uyanarak Ağzımı dayayıp musluğa su içiyor gibi Ağır posta paketini, neyin nesi belirsiz Telaşlı, sevinçli, kuşkulu açıyor gibi Bu şiirde yer alan fiilimsilerle ilgili, I. İsim-fiil kullanılmıştır. II. Sıfat-fiil kullanılmıştır. III. Zarf-fiil kullanılmıştır. yargılarından hangisi söylenebilir? A) Yalnız I C) I ve III

B) Yalnız III D) II ve III tonguç

Yavuz Sultan Selim, aylarca süren fetih seferlerindeyken ordunun yollarını, hedefini, uzaklarI da kalan köylerin ahalisini, geceyi ve kaderi beklediği gibi bekliyordu çocuğunun başında. II Geçmez günler böyle vakitlerde. Doğmaz güneş sanki her gün doğduğu vakitte. III IV Bu metindeki numaralanmış sözcüklerden hangisi fiilimsidir? A) I.

tonguç

B) II.

C) III.

D) IV. Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Özne; yüklemin bildirdiği işi yapan, yüklemin bildirdiği durumu üzerine alan ögedir. Nesne ise cümlede öznenin yaptığı “eylemden” etkilenen ögedir. ‘‘Fatih kitabı açtı.’’ cümlesinde açma işini yapan ‘Fatih’’tir ve cümlenin öznesidir. Fatih’in açma eyleminden etkilenense ‘‘kitap’’tır ve cümlenin nesnesidir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “özne” yanlış gösterilmiştir? A) Sakız ağaçları, doğanın insana sunduğu en lezzetli armağanlardan biridir. B) Hava iyice kararınca parlayan yıldızlar fenerimiz oluyordu. C) Bir çift yunus, Akdeniz’in sıcak sularında ilerleyerek kayboldu. D) Yemyeşil yosunların üzerinden akan su, güzel görüntüler sunuyor.

tonguç

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi “Zarf tamlayıcısı - Özne - Yüklem” biçimindedir? A) Rengi uçmuş, sıradan yaşamımızda kendimize bir ziyafet çekmek istediğimiz zaman kitapların kapağını aralarız. B) Bu deneyimin ardından yaşadığımız ana geri döndüğümüzde ruhumuzda kopan fırtınalar dinginleşir. C) Başka insanların, başka diyarların görünmez konukları oluveririz. D) Gözlerimiz sözcükleri iştahla birer birer yerken zamandan ve mekândan kopuveririz.

tonguç

Okula gittiği ilk gün sevincinden etekleri zil çalıyordu. Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Zarf tamlayıcısı - Yer tamlayıcısı - Yüklem B) Zarf tamlayıcısı - Zarf tamlayıcısı - Yüklem C) Zarf tamlayıcısı - Yüklem D) Zarf tamlayıcısı - Yer tamlayıcısı - Nesne - Yüklem

tonguç

Aşağıdaki cümlelerin hangisi ögelerine yanlış ayrılmıştır? A) Lunaparklar / çocukluğumuzun güzel günlerini / anımsatır. B) Gölde tuttuğu balığı, bahçeden topladığı elmayı ya da otların arasından derlediği yaban çiçeklerini / size / uzatır. C) Tiyatro / toplumla birtakım ortak değerlerde / birleşmek / zorundadır. D) Yıllar sonra Gül Festivali için Isparta’ya gittiğimde / çocukluğumun gül kokulu günlerini / hatırladım.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

zne yüklemin bildirdiği işi yapan, yüklemin bil dirdiği durumu üzerine alan ögedir. Bu açıklamaya göre aşağıdakilerin hangisinde altı çizili kelime grubu cümlenin öznesi değildir?

layı duyan mahalle halkı olay yerine akın et mişti.

ençlik yılları ağzımızda şeker gibi bir tat bı rakır.

oldan geçen insanları kaldırımlardaki araçlar rahatsız ediyordu.

obanın kenarından sızan alevlerin yansıması odayı aydınlatıyordu.

Buna göre,

A) ölgedeki dereler gün geçtikçe kuruyordu.

C) ayladaki çam ağaçlarının hepsi upuzundu. D)

D .

geler bulunurken tamlamalar, deyimler, söz grupları bölünemez. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca yüklemden oluşmamıştır?

tonguç

ırdaki çiçekler insanı, bayıltacak kadar güzel kokuyordu.

ayram bana çocukluk günlerimi hatırlatıyor. abaannemin elini öpmek en büyük zevkim di. nun bana hediye ettiği misler gibi kokan mendilleri unutamıyorum. bayramlar bam başkaydı. metnindeki numaralanmış cümlelerden hangisinin ögeleri “nesne ve yüklem”den oluşmaktadır?

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca özne ve yüklemden oluşmuştur? B)

Nesne cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir. “ izem pencereyi açtı.” cümlesinde i zem in açma eyleminden etkilenen “pencere”dir ve cümlenin nesnesidir.

A) ediden yetmişe herkesin severek okuduğu bir eserdi.

vadaki çimenler yağmur yağdıkça hoş koku yayardı.

B) Deniz kenarına kurulmuş, pembe pan urlu bir yalıydı. C) ehrin en yeşil ve en verimli tarım alanıydı. D) Hanımeli, sümbül kokusu bahçeyi sardı.

üklem bazen tek bir sözcükten bazen söz gru bundan oluşabilir. ünkü deyimler ve söz grup ları ögeler bulunurken bölünemez.

. Dün seni kitap fuarında gördüm.

. antayı dün o mağazadan almıştım.

. Tatil için annemi İstanbul a çağırdım.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem bir söz grubu değildir?

. ıllardır görüşmediğimiz h lde dün beni aradı.

A) B)

isafirler gelince annesine yardım etti. urası, geçmişte fotoğrafçıların uğrak yeriy di.

C) Tren bu şehirde en çok kullanılan ulaşım ara cıydı. D) Toplantıya alanında uzman pek çok bilim in sanı katıldı.

tonguç

Numaralanmış cümlelerde altı çizili sözcükler bulundukları cümlelerin hangi ögesidir? arf tamlayıcısı

zne

elirtisiz nesne D elirtili nesne

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - I

FİİLİMSİ

iillere getirilen birtakım eklerle oluşturulan ve fiilleri isim, sıfat, zarfa dönüştürebilen sözcüklere fiilimsi denir. çe ayrılır

Örnek: Çiçeklerin solması onu üzdü.

Örnek: olmuş çiçekleri suladı.

RF -F İİL

iillere getirilen “ an, ası, mez, ar, dik, ecek, miş” ekleriyle yapılır.

İS İM

iillere getirilen “ ma me, mak mek, ış iş uş üş” ekleriyle yapılır.

SI FA TFİ İL

-F İİL

iillere getirilen “ ken, alı, madan, ince, ip, arak, dıkça, e e, r maz, casına, meksizin, dığında” ekleriyle yapılır.

Örnek: Çiçekler solunca üzüldü.

Buna göre, . urası yürünmez bir yol, her yer çakıl taşlarıyla ve çöplerle dolu.

. Hafta sonu dolmuşa binip sküdar a gittik.

. ahçedeki çocukların oyun oynayışını izlemek çok zevkliydi. numaralanmış cümlelerde bulunan altı çizili sözcükler isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil eki almış olmalarına göre tabloya yerleştirildiğinde doğru sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

İsim-fiil

Sıfat-fiil

Zarf-fiil

III

tonguç

ıfat fiiller niteledikleri isim düştüğünde onun yerine geçerek bir isim gibi kullanılır yani adlaşır. u durumda ki sıfat fiiller adlaşmış olsa bile fiilimsi sayılır. rneğin iir okuyan öğrencileri herkes ayakta alkışladı. cüm lesinde sıfat fiil eki alan okuyan sözcüğü kendinden sonra gelen öğrencileri sözcüğünü nitelemiştir. a kat iir okuyanları herkes ayakta alkışladı. cümlesinde okuyan sözcüğünden sonraki isim düşmüştür ve bu sözcük adlaşmış sıfat fiil olmuştur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat-fiil kullanılmamıştır? ınavda başarılı olanlar okul tarafından ödüllendirilecek. Daha önce müzeye gidenler bize orada gördüklerini anlatsın. u kış köyde biz de diğer aileler gibi yakacak sıkıntısı çektik. D ırada bekleyenler yavaş yavaş bu tarafa doğru ilerleyebilir.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

“Elbiseleri ütüledi.” cümlesinde “ütüledi” sözcüğü çekimli fiildir ve cümlenin yüklemidir. “Elbise ütülemek vakit alıyor.” cümlesinde ise “ütülemek” sözcüğü fiil anlamını korumakla birlikte isim görevinde kullanıldığı için “isim-fiil”dir. Buna göre, Kayak yapmayı çok severim. Küçük yaşımdan beri yarıyıl tatillerinde Uludağ’da kayarım ancak bu seneki tatilimi Ilgaz’da geçirmek istedim. Arkadaşlarımla birlikte Ilgaz’ın doruğuna çıkmak çok zevkliydi. Kayma noktasına vardığımızda Selim ortaya bir iddia attı: “Bitiş noktasına önce kim varacak?” diye bağırdı. Hepimiz heyecanlanmıştık. Yarışmaya başladık. Kendimden I çok emindim. Hızla kayıyordum. Derken aniden kontrolümü kaybederek takla atmaya başlaII III dım. Kaç takla attığımı bilmiyorum. IV metnindeki numaralanmış sözcüklerden hangileri isim-fiildir? A) I ve III.

B) II ve III.

C) II ve IV.

D) III ve IV.

tonguç

Geç fark ettim taşın sert olduğunu Su insanı boğar, ateş yakarmış I II Her doğan günün bir dert olduğunu III İnsan, bu yaşa gelince anlarmış IV Bu şiirde numaralanmış sözcüklerden hangileri fiilimsidir? A) I ve II.

B) II ve IV.

C) I ve III.

D) III ve IV.

tonguç

Uzaktan bakınca limandan kalkan bir gemi görünüyordu. Deniz ve gökyüzü bürünmüştü maI II vinin farklı farklı tonlarına. Bu alan dinlenmek için çok elverişliydi. III Bu metinde numaralanmış sözcüklerle ilgili aşağıdakilerin hangisinde verilenler doğrudur? I A) Fiilimsi

III

Fiil

İsim

Fiil

Fiilimsi

İsim

Fiil

Fiilimsi

D) Fiilimsi

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Özne; yüklemin bildirdiği işi yapan, yüklemin bildirdiği durumu üzerine alan ögedir. Nesne ise cümlede öznenin yaptığı eylemden etkilenen ögedir. “Can bilgisayarı açtı.” cümlesinde açma işini yapan “Can”dır ve cümlenin öznesidir. Can’ın açma eyleminden etkilenense “bilgisayar”dır ve cümlenin nesnesidir. Buna göre, Öğrencilerin birçoğu sınavların zor olduI II ğunu defalarca bizlere söylemişti. III IV

Jules Verne’in eseri “Esrarlı Ada”, kahramanların bindikleri sıcak hava balonunun düşmesinin ardından kendilerini bir adada bulmalarıyla başlar. Romanın kahramanları bu adada yaşamlarını sürdürmeye başlarlar. Daha önce kimse ayak basmamış gibi görünen adaya “Lincoln” adını verirler. Bir süre sonra garip olaylar yaşanmaya başlar. Bir gün içinde temiz giysiler, atlas, dürbün ve işlerine yarayacak daha pek çok eşyanın bulunduğu bir sandık bulurlar. İçlerinden biri hastalandığında gereksinimleri olan ilacı yanı başlarında buluverirler.

cümlesindeki numaralanmış bölümlerden hangisi cümlenin nesnesidir?

Bu metindeki altı çizili cümlenin nesnesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) I.

A) içinde temiz giysiler, atlas, dürbün ve işlerine yarayacak daha pek çok eşyanın bulunduğu bir sandık

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

B) temiz giysiler, atlas, dürbün ve işlerine yarayacak daha pek çok eşyanın bulunduğu bir sandık

D) bir sandık

Yer tamlayıcısı, cümlenin anlamını yer bakımından tamamlar. Yer tamlayıcısı “-e, -de, -den” hâl eklerini alır. Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde yer tamlayıcısı yoktur?

Özne; yüklemin bildirdiği işi yapan, yüklemin bildirdiği durumu üzerine alan ögedir. “Öğretmen konuşan çocukları uyardı.” cümlesinde uyarma işini yapan “öğretmen”dir ve cümlenin öznesidir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde altı çizili söz grubu özne görevinde kullanılmamıştır?

A) Bir sardunya olmak isterdim şu dünyada Kırıldıkça kırıldıkça yeşeren

A) Ülkemizde; alanında uzman, yetişmiş birçok çevirmen var.

B) Ben küçücük bir ağacım Yurdumun bir bahçesinde

B) Çevirmenleri emeklerinin karşılığını alamamaları mutsuz ediyor.

C) Bir akşamüstü pencerenden bakıyordun

C) Herkes yorulmadan para kazanma derdinde.

Ağır ağır, yollara inen karanlığa D) Güneşin arkasında görünen çocuk

D) Bir çevirmen sözcüklerin kokusunu, derdini, derinliğini bilmelidir.

Eliyle güneşi gösteriyor

Öğretmen Kitabı

C) pek çok eşyanın bulunduğu bir sandık

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Geçişli fiillerin yüklem olduğu cümlelerde, fiil nesne almıştır ya da alabilir. Geçişsiz fiillerin yüklem olduğu cümlelerde ise nesne yoktur ve fiil nesne alamaz. Örneğin “Çay içti.” cümlesinde “içti” fiili “çay” nesnesini aldığı için geçişlidir. “Çay içildi.” cümlesinde ise “içildi” fiili nesne almamıştır ve bu fiil nesne alamaz. Dolayısıyla “içildi” fiili geçişsizdir. “Çay” burada sözde öznedir.

• Tek yüklemli (basit) cümlelerde yalnızca bir yüklem yargı bildirir. Fiilimsi yoktur. • Cümlede yalnızca bir yüklem ve fiilimsi varsa yapısına göre fiilimsi bulunan cümledir. • Birden fazla yüklemi olan cümlelerde en az iki yüklem birbirine virgül ya da noktalı virgül ile bağlanır.

Buna göre, aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi geçişsiz bir fiildir?

• Bağlacı olan cümlelerde en az iki yüklem birbirine bağlaçla bağlanır.

A) Annesi bayram tatilinden önce evin bütün perdelerini yıkadı.

Verilen bilgilere göre,

B) Çok önceden almış olduğu kitabı, kargo bugün getirdi.

(I) Kitap kültürü, insandaki okuma isteğiyle daima doğru orantılıdır. (II) Kitap kültürünün kozası çocuklukta örüldüğü zaman anlamlıdır. (III) Çocuğa kitapların aynasına bakmayı öğretmek, televizyon seyretmekten kolaydır. (IV) Kitap da çocuğun dünyasına eğlence aracı gibi girebilir.

C) Uzun süredir görüşmediği dedesini çok merak ediyordu. D) Bugün oynanacak maç hava koşullarından dolayı yarına ertelendi.

Bu metinde numaralanmış cümlelerden hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır?

tonguç

A) I.

Kurallı cümlelerde yüklem sonda yer alır. Devrik cümlelerde ise yüklem sonda değildir, başta veya ortada olabilir. Buna göre,

(I) Karadeniz’in maviliğinin üzerinden süzülüp Samsun’a inmek, bir şehre ulaşmaktan çok daha fazlasını ifade eder mayıs ayında. (II) Çünkü özellikle bu ayda Samsun’da olmak, destansı bir dirilişin ilk adımlarına tanıklık etmek demek. (III) Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk’ün “Doğum günüm!” dediği 19 Mayıs 1919’un 100’üncü yılı, şehirde coşkulu kutlamalarla taçlandırılıyor. (IV) Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının Millî Mücadele’yi başlattığı yer olan Samsun; kültür, sanat ve spor alanlarında kendini gösteriyor.

tonguç

B) II.

C) III.

B) II.

C) III.

D) IV.

(I) Köpeklerin yaşadığı bir barınak, bu sıralar misafir akınına uğruyor. (II) Gelen misafirlerin hepsi ellerinde, artık yemekleri de beraberinde getiriyor. (III) İnsanlar burada ne köpeklerden rahatsız oluyor ne de korkuyor. (IV) Gelen ziyaretçiler; keyifli vakit geçiriyor, bol bol fotoğraf çekip diğer insanlara örnek olması için çektiği fotoğrafları paylaşıyorlar. Bu metinde numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümle fiilimsi bulunan cümledir. B) II. cümle bir fiil cümlesidir.

numaralanmış cümlelerin hangisi yüklemin yerine göre diğerlerinden farklıdır? A) I.

Aşağıda cümlenin yapısı ile ilgili bilgiler verilmiştir:

C) III. cümle biçimce ve anlamca olumludur.

D) IV.

D) IV. cümle birden çok yüklemli (sıralı) cümledir.

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - II

(I) Sıra dışı bitkilerden biri olan maymun orkidesi ülkemizde de yetişmektedir. (II) Bu bitkiye, maymuna olan şaşırtıcı benzerliğinden dolayı maymun orkidesi ismi verilmiştir. (III) Bir çiçek koleksiyoncusu, fotoğraflarını çekerek bu pek bilinmeyen çiçeği insanlara tanıttı. (IV) Maymun yüzüne benzeyen çiçeğin, portakal gibi koktuğu belirtiliyor. Numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlenin yüklemi, nesnesine göre geçişsizdir. B) II. cümlenin yüklemi, öznesine göre edilgen çatılıdır. C) III. cümlenin yüklemi, nesnesine göre geçişlidir. D) IV. cümlenin yüklemi, öznesine göre etken çatılıdır. tonguç

Melek, her gün - - - Bu söz grubu aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanırsa cümlenin yüklemi geçişli olur? A)

yemek yedikten sonra bol bol su içer.

erken uyanır.

okula otobüsle gider.

annesine yardım eder. tonguç

Cümleler

Etken Edilgen Geçişli Geçişsiz â

I. Törene katılanlara katılım sertifikası verildi. II. Aşçı asker, soğan doğramaktan usanmamıştı. III. Boyacı, evin duvarlarını pembe renge boyamıştı. IV. Konuşmacı, bütün dünyaya barış ve huzur diledi.

â â

Tablodaki cümleler çatı özelliklerine göre incelenmiştir. Bu tablodaki numaralanmış cümlelerden hangisinin çatı özelliği yanlış işaretlenmiştir? A) I. Öğretmen Kitabı

B) II.

C) III.

D) IV. tonguç

Ünite 5

Aşağıdaki dizelerin hangisinde edilgen fiile yer verilmiştir?

A) imdi çıkıverecek karşıma arkadaşım

ektebe gitmek için geçtiğimiz şu yol dan

B) u rüzg r her vakit böyle esmeyecek

ökte bulut, suda yelken, dalda çiçek

ir gün, bir gün var ki, günden güne gerçek

C) onsuz sessizliğini dinlemek istiyorum

ilirim ki taşlığın bir döşek kadar ılık

ana az daha yakın yaşamak için artık

D) ocukluğum, çocukluğum, bir çekme cede unutulmuş

enelerle rengi solmuş, bir tek resim çocukluğum

azı cümlelerde, fiil geçişli olduğu h lde nesne bulunmayabilir. u fiiller nesne ala bilen ya da nesne gerektiren fiiller olduğu için cümlede nesne olmasa bile geçişlidir.

tonguç

TEST

Dil Bilgisi - II

Bu açıklamaya göre,

. Ders kitaplarını her zaman sıranın al tında unutur.

. nnem bu sabah evin salonunu temiz ledi.

. ok acıkmış olacak ki kahvaltı masası na oturup afiyetle yemiş.

. arson, önümüzdeki bardaklara ayran doldurdu.

B) II.

C) III.

“ alondaki eşyaların hepsi yeniydi.” cüm lesinde “yeniydi” yüklemi isim olduğu için yüklemin türüne göre isim cümlesi, yük lem sonda olduğu için yüklemin yerine gö re kurallı cümledir. Buna göre,

cümlelerinin hangisinde fiil geçişli olduğu hâlde nesne kullanılmamıştır? A) I.

enelerle rengi solmuş, bir tek resim çocukluğum

D) IV.

masya ya kilometre mesafedeki zümrü t yeşili orabay ö lü ndeyse bam baş ka bir dü nya var. ungalovlarda bir hafta sonu tatili yapmak ya da doğ ayla baş baş a bir gü n geç irmek iç in rta arade niz de gidilebilecek en gü zel yerlerden bi ri olan orabay, masyalıların da gö zdesi. stelik buradan masya ya dö nü ş yo lunda baş ka bir sü rpriz saklı. iyaret kasabası yakınlarında, bir baş ka kaya me zarı olan ynalı ağ ara, yol kenarında tü m heybetiyle birden karş ınıza çıkıyor. metnindeki numaralanmış cümlelerinden hangisi kurallı bir isim cümlesi değildir? A) I.

tonguç

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - II

Edilgen Fiil: u tarz fiillerde, yüklemde bildirilen iş özne yerine başkası tarafın dan yapılır. u sebeple edilgen çatılı fiillerde gerçek değil, sözde özne bulunur. Edilgen fiiller, l ve n ekleriyle yapılır. Örnek: Düğün için yemekler hazırlandı.

Örnek:

özde özne yüklem

ırışan elbiseler ütülendi.

özde özne yüklem

Yukarıdaki açıklamaya göre,

. İmza töreni birazdan başlayacak.

. üzg r esince ağacın dalları sallandı.

. u yörede herkes kilim dokumasını biliyor.

. nlü yönetmen, ödüle layık görüldü. cümlelerinin hangisinde edilgen fiil kullanılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Bitki olacaksam ayır çimen layım man aldıran değil l altında kalacaksam elin ara aları eçsin üstümden elik aletler değil stümde ç c klar k s n e kaçan ne k alayan skerler değil er iç ya acaksanız eni k llarda k llanın ezae lerinde değil (Aziz Nesin)

Bu şiiri oluşturan dizeler kurallı ve anlamlı cümleler hâline getirildiğinde bu cümleler hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) “Ne kaçan ne kovalayan askerler değil, üstümde çocuklar koşuşsun.” cümlesi yüklemin türüne göre fiil cümlesidir. B) “ itki olacaksam çayır çimen olayım.” cümlesinde birden fazla yargı vardır. C)

eni kerpiç yapacaksanız cezaevlerinde değil, okullarda kullanın.” cümlesi yüklemin ye rine göre kurallı cümledir.

D) “ ol altında kalacaksam üstümden çelik paletler değil, gelin arabaları geçsin.” cümlesi ya pıca olumlu olduğu h lde anlamca olumsuzdur. Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Geçişli fiillerin yüklem olduğu cümlelerin nesnesi vardır veya nesne alabilir. Geçişsiz fiillerin yüklem olduğu cümlelerin nesnesi yoktur veya cümle herhangi bir nesne alamaz. Örneğin “Annem camları sildi.” cümlesinde nesne “camları” sözcüğüdür. Bu yüzden “sildi” fiili geçişlidir. Fakat “Camlar silindi.’’ cümlesinde nesne yoktur ve yüklem herhangi bir nesne alamaz. Bu sebeple “silindi” fiili nesnesine göre geçişsizdir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne alabilir? A) Kelebekler, gün boyunca bir çiçekten diğerine konar. B) Ülkemizde dört yüz kadar kelebek türü yaşıyor. C) Kelebeklerin çoğu, ilkbahar aylarında kozalarından çıkar. D) Kelebeklerin başlarının üzerinde bulunan duyargalar onların koku almalarını sağlar.

tonguç

(I) Adımlarını hızlandırarak ilerlediler. (II) Bahçenin demir parmaklıklı kapısına gelmeden önce, Murat’ın işaretiyle iki kişi öne geçti. (III) Ötekiler üçer metre arayla arkadan geliyordu. (IV) Kapıya yaklaştıklarında, Murat arkadaşlarına anahtarı uzattı. Bu metnin numaralanmış cümleleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümle, nesnesine göre geçişsizdir. B) II. cümle, öznesine göre etkendir. C) III. cümle, öznesine göre edilgendir. D) IV. cümle, nesnesine göre geçişlidir.

tonguç

I. Yeni taşındığımız evi çok sevmiştim. (Etken) II. Buranın yemeklerinin güzel olduğu söyleniyor. (Edilgen) III. Takım olarak yeni sezon için birçok transfer yaptık. (Etken) IV. Berna, sıra arkadaşının sözlerine kırıldı. (Edilgen) Numaralanmış cümlelerin hangisinin çatı özelliği yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Nesnesi olan ya da nesne alabilen eylemlere geçişli eylem denir. Nesne almayan, yani “ne, neyi ve kimi?” sorularına cevap vermeyen fiillere geçişsiz fiil denir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi nesne-yüklem ilişkisi bakımından “Kafamı kaldırınca saat kulesinin yanına geldiğimi fark ettim.” cümlesiyle özdeştir? A) Zil çalınca hiç vakit kaybetmeden hızlı adımlarla kapıya doğru yöneldim. B) Geçen hafta saat kulesinin yanındaki parkta yarım saat oturdum. C) Oda sıcak olduğundan toplantıya katılan herkes terlemişti. D) Bahçeye çıkınca menekşe kokusunu iyice içime çektim.

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - II

Birden çok yüklemli veya bağlacı olan cümlelerde iki cümlenin ögeleri ortak olarak kullanılabilir. Örneğin “Öğretmen konuyu anlattı, konuya örnekler verdi.” cümlesinde “öğretmen” öznesi ortak öge olarak kullanılmıştır. Buna göre, I. Kızıl saçlı başını hafifçe kaldırdı, atının kemerini sıkmaya başladı. II. Kuyunun başına geldiler, kuyudan bir kova su getirdiler. III. Haftanın ilk günü işe erken giderim, işten geç gelirim. IV. Eskiden derin sulara girmeye korkuyordum, artık bu korkumu da yendim. cümlelerinden hangisi zarf tamlayıcısı ortak olan bir cümledir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

“Askerlik süresi kısaltılıyor.” cümlesinde “kısaltılıyor” yüklemi fiil olduğu için yüklemin türüne göre fiil cümlesi, yüklem sonda olduğu için yüklemin yerine göre kurallı cümledir. Buna göre, I. Evimize vardığımızda kapı sonuna kadar açıktı. II. Hepimizin güzel hatıralarla andığı bir yazdı. III. Kış aylarında hava erkenden kararıyordu. IV. Sakarya’dan İstanbul’a iki saatte vardı. cümlelerinden hangileri kurallı bir fiil cümlesidir? A) I ve II.

B) II ve III.

C) I ve IV.

D) III ve IV.

tonguç

I. Yarışmada birinci olana tablet bilgisayar verilecek. II. Kuru yük gemisi fırtınadan karaya oturdu. III. Kompozisyon yazarken yazım yanlışı yapmamaya özen gösterelim. IV. Devre arasında, yedek oyuncular ısınmak için sahaya çıktılar. Numaralanmış cümlelerin hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

(I) Keşke belgesel fotoğrafçılığına daha önce başlasaymışım. (II) Gerçi çocukları, Büyükada hayatını ve genelde Türkiye’deki tarihî yerleri siyah-beyaz olarak çekiyordum ama bir belgesel ya da proje yapmıyordum. (III) 1990’da fotoğraf tarihi ile ilgilenen Seyit Ali Ak, fotoğraf tarihçisi olmamı önerdi, ben de fotoğraf tarihi üzerine çalışma kararı aldım. (IV) Bunu 20 sene kadar yaptıktan sonra, 2010’da bu işi sona erdirmeye karar verdim çünkü Türkiye’de fotoğraf tarihine ilgi duyan çok insan yoktu. Metindeki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümle, pişmanlık duygusunun hâkim olduğu olumlu bir cümledir. B) II. cümle bağlacı olan (bağlı) cümledir. C) III. cümle özneleri ortak olan birden çok yüklemli cümledir. D) IV. cümle, neden-sonuç ilişkisi olan bağlı cümledir.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

eçişli fiillerin yüklem olduğu cümlelerde nesne vardır. ncak bazen yüklem geçişli bir fiil olması na karşın cümlede nesne kullanılmayabilir. rne ğin “ abahtan beri kitap okuyor.” cümlesinde “okuyor” fiili geçişlidir ve cümlede “kitap” söz cüğü nesnedir. akat “ abahtan beri okuyor.” cümlesinde “okuyor” fiili geçişli olmasına karşın cümlede nesne kullanılmamıştır.

Tatlı söz söyleyen, hiç kimseden kötü söz işitmez. Aşağıdaki cümlelerden hangisi çatısı bakımından bu cümle ile özdeştir? A) İlçede dün başlayan yağmur h l devam ediyor. kullarda artık öğrencilere kuru üzüm dağı tılacak.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde fiil geçişli olduğu hâlde cümlede nesne kullanılmamıştır?

C) ahçede yavru bir köpek geziyordu. D)

üzel günler göreceğiz çocuklar.

A) u şarkının sözlerini çok beğendim. B)

oşu yarışmasında herkesi geçmiş.

ocuklar, yeni yeni şeyler öğrenmişler.

tobüse binmek için durakta bekliyordu.

Nesne alabilen fiiller geçişli, nesne alamayan fi iller geçişsizdir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki atasözlerinden hangisi nesne-yüklem ilişkisi bakımından ötekilerden farklıdır?

. abah sokağın başında onu beklemişti. Etken

. ardeşinin yaptığı davranışa çok darılmıştı. Edilgen Numaralanmış cümlelerin hangisinde çatı özelliği yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? .

D .

çma sırrını dostuna, o da söyler dostuna.

B) eyrek git sen dostuna, kalksın ayak üstüne. C) Dostun attığı taş baş yarmaz. D) ir sel m bin hatır yapar.

Öznesine Göre Fiil Etken

anda bir yerlere atılmış eski bir kemanın alnızlıktan gerilmiş bir teli kopacak. I a da terk edilmiş bozuk bir piyanodan, Tek notalık si minörden bir ses çıkacak. II Yukarıdaki dizelerde altı çizili fiillerin özne ve nesnesine göre çatı özelliği hangi seçenekte doğru verilmiştir? I A) Etken eçişli

II Etken eçişli Edilgen eçişsiz

D) Edilgen eçişsiz Edilgen eçişsiz tonguç

ütün öğretmenler toplantıya katıldı.

İtfaiye tarafından yangın kısa sürede söndürüldü.

içeklerin arasında ki otları teker teker temizledi.

rmak, akşam dışarı çıkmak için özenle hazırlandı.

Tablodaki cümleler çatı özelliklerine göre ince lenmiştir. Buna göre tabloda numaralanmış cümlelerden hangisinin çatı özelliği yanlış işaretlenmiştir?

B) Etken eçişsiz Etken eçişsiz C) Etken eçişli

Nesnesine Göre Fiil Geçişsiz

. apılacak veli toplantısına babam da çağrıl mıştı. Edilgen

Geçişli

Edilgen

. ldığı vazolar, salonumuzu süslemişti. Etken

tonguç

. Öğretmen Kitabı

D .

TEST

Dil Bilgisi - II

üklemin bildirdiği eylemin yapıldığını, gerçekleştiğini ya da gerçekleşebileceğini belirten cümleler olumlu dur. üklemin bildirdiği işin gerçekleşmediğini, yapılmadığını veya yapılmayacağını anlatan cümleler ise olum suzdur. rneğin “Ders zili çaldı.” cümlesi anlamına göre olumludur. akat “Ders zili çalmadı.” cümlesi anlam ca olumsuzdur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisi anlamına göre diğerlerinden farklıdır? A) İlçemizdeki eski bir bina büyük bir gürültüyle yıkıldı. B)

ayramda topladığı harçlıkları kısa sürede harcadı.

rtık marketler müşterilere naylon poşet vermiyor.

D) Takımımız oynadığı futbolla rakip takımı sahadan sildi.

tonguç

ümleler, yüklemlerinin türlerine göre “isim cümlesi” ve “fiil cümlesi” olmak üzere ikiye ayrılır. rneğin “ o cuğun saçları gürdü.” cümlesinin yüklemi “gürdü” kelimesidir ve bu sözcük isim olduğu için bu cümle yükle min türüne göre isim cümlesidir. “ ece boyunca gök gürledi.” cümlesinin yüklemi ise “gürledi” kelimesidir ve bu sözcük fiil olduğu için bu cümle yüklemin türüne göre fiil cümlesidir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisi yüklemin türüne göre diğerlerinden farklıdır? A) eynin ön ve yan loplarındaki belirli bölgeler empati becerisinin gelişim sürecinde rol alır. B)

enellikle toplumda gençlerin empati kurma becerisine sahip olmadıkları şeklinde yargılar vardır.

C) Empati, bireyin isteğine bağlı olarak geliştirilebilir bir beceridir. D)

laylara ve durumlara başka birinin penceresinden bakabilmek empati ile mümkündür.

tonguç

irden fazla yüklemi olan sıralı cümlelerde en az iki yüklem birbirine virgül ya da noktalı virgül ile bağlanır. Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi birden çok yüklemli (sıralı) cümle değildir? A) ar bastırınca tüm yollar kapanmış, araçlar yolda kalmıştı. B)

yanır uyanmaz perdeleri açtı, tüm salon aydınlandı.

C) uş cıvıltısı, akan derenin şırıltısı içimize huzur serpmişti. D) ırındaki keki çıkardı, etrafa mis gibi portakal kokusu yayıldı.

tonguç

10.

ümlelerde yüklemler ve fiilimsiler yargı bildirir. Bu açıklamaya göre,

eşan, Trabzon un en eski dokumalarından biridir ve bugüne kadar örtünme aracı olarak kullanılmıştır. Tahta el tezg hlarında itinayla dokunan keşanları yöre kadınları ve kızları başlarına bağlarlar. Her yöre nin birbirinden farklı desenlere sahip keşanları vardır. ök boyalardan yapılan keşanlar hem günlük ya şamda hem de dekoratif amaçlı kullanılabilir. metnindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde tek yargı vardır? . Öğretmen Kitabı

D . tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Deniz fenerlerinin en üst kısmında camla çevrili bir bölüm bulunur. Bu bölümün içinde de bir I ışık kaynağı vardır. Bu kaynaktan çıkan ışık denize doğru yansıtılır. Işığı yansıtmak için kullaII nılan ilk mercek sistemini 1822 yılında Fransız fizikçi Augustin-Jean Fresnel geliştirmiş. Bu III sistem, lambanın verdiği ışığın daha uzak mesafelere güçlü bir şekilde yansıtılmasını sağlamış. IV Bu metindeki numaralanmış fiillerden hangisi özne-yüklem ilişkisi bakımından farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

2. GEÇİŞLİ FİİLLER

GEÇİŞSİZ FİİLLER

Geçişli ﬁillerin yüklem olduğu cümlelerin nesnesi vardır veya bu cümleler nesne alabilir.

Geçişsiz ﬁillerin yüklem olduğu cümlelerin nesnesi yoktur veya cümle herhangi bir nesne alamaz.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde fiilin nesnesine göre çatı özelliği yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) Babasının askerlik maceralarını heyecanla dinledi. (Geçişli) B) Yeni yazdığı kitap, herkes tarafından severek okunuyor. (Geçişsiz) C) Karşısına köpek çıkınca bir anda yavaşladı. (Geçişli) D) Ayakkabısını bağlarken kapı hızla kapandı. (Geçişsiz)

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Dil Bilgisi - II

Özne işi kendisi yapıyorsa fiil etken, iş başkası tarafından yapılıyorsa fiil edilgendir.

Basit (tek yüklemli) cümlelerde yalnızca bir yüklem vardır. Fiilimsi yoktur. Bu açıklamaya göre,

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi etken çatılıdır?

(I) Şu gözlerimde büyüyüp büyüyüp, yıldız yıldız açılıp, ok ok, sivri sivri kapanan fenerlere bak! (II) Şu baştan aşağıya yıkanmış daireye bak! (III) Soğuk, yağmur vız gelir. (IV) Tertemiz, kokusuz, ışık ve su içinde, bulut içinde kâinatın altında yatıyorum.

A) İlçeye yirmi sınıflık okul yapıldı. B) Kırılacak eşyalar ayrı kolilere yerleştirildi. C) Ablasının üniversiteyi kazanmasına çok sevindi. D) Bahçeye bu yıl dikilen fidanlar sulandı.

metnindeki numaralanmış cümlelerden hangileri tek yüklemli (basit) cümledir?

Fiil cümlelerinin yüklemi fiildir. İsim cümlelerinin yüklemi ise isim ve isim soylu sözcüklerdir.

tonguç

A) I ve IV. C) III ve IV.

Bu açıklamaya göre, I. Annemin yaptığı yemeklerden en sevdiğim dolmadır. (İsim cümlesi)

B) II ve III. D) I ve III.

(I) Gülmeyi delilerle özdeşleştiririz ama aslında psikolojik problemi olanların %90’ı somurtur. (II) Aklınızda hiçbir şey yoksa gülümseyin. (III) Herkes, o zaman bu davranışın sebebini merak eder. (IV) Gülümsemek zekâ belirtisidir. Bu metinde numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

II. Uzmanlar daima kahvaltı yapmadan okula gidilmemesini önerir. (İsim cümlesi)

A) I. cümle, bağlacı olan (bağlı) cümledir.

III. Kedilerin patileri aslında kemiktenmiş. (İsim cümlesi)

B) II. cümle, olumlu bir cümledir. C) III. cümle, birden çok yüklemli (sıralı) cümledir.

IV. Albatros kuşu, hiç durmadan 128 gün uçabilir. (Fiil cümlesi)

D) IV. cümle, isim cümlesidir.

cümlelerinden hangisinin yükleminin türüne göre özelliği yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) I.

Öğretmen Kitabı

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

Yeni eve taşınmadan önce yapılacak çok iş vardı ( ) boya yaptırmak, temizlik yapmak ( ) Bu sebeple bize boya, fırça gibi tadilat malzemeleri ( ) bez, deterjan gibi temizlik malzemeleri gerekliydi ( ) Bu metinde yay ayraçla gösterilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir? A) (:) (...) (;) (.) C) (:) (.) (;) (!)

B) (;) (.) (,) (.) D) (;) (...) (,) (!) tonguç

I. Geçen sene Maliye Bakanlığı’nda işe girmiş. II. Çocukların şuur altında birçok şey saklıdır. III. Orta okul yıllarında ilk hikâyesini yazmış. IV. RTÜK’ten yazılı bir uyarı alabilirler. Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili sözlerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Dil, milletin en önemli varlıklarından ve devamlılık göstergelerinden bir tanesidir. Dil, en iyi şekilde yazı ile geleceğe taşınır. Yazım kurallarına uymamak anlam belirsizliğine ve dilin Türkçenin yapısına uygun olmadan geleceğe taşınmasına sebep olur. Türkçede her kelimenin Türkçenin yapısına uygun bir yazılış şekli vardır. Günümüzde çoğu insan bu kurallara dikkat etmiyor ve bir kelimenin birden farklı yazımıyla karşılaşıyoruz. Bu yazımlarla karşılaşmak bir süre sonra doğru olan kullanım şeklini unutmamıza sebep oluyor. Aşağıdaki görsellerden hangisi bu parçada yakınılan durumla ilgili değildir? A)

YÜKSEK

ercime Birosu Kat Zemin

A ARI R

İTİMAT OTO EKSOZ SERVİSİ tonguç

İ KM D A ODASI ACİ Gİ İ

Öğretmen Kitabı

TEST

Yazım - Noktalama

Kesme İ areti

(

)

Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme eklerini ayırmak için kullanılırım.

)

Nerelerde kullanılmaz?

Nerelerde kullanılır?

Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekleri ayırmam.

Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için kullanılırım.

Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekleri ayırmam.

Bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti yanlış kullanılmıştır? A) Paris’te düzenlenen konferans on iki ülkenin katılımıyla gerçekleşti. B) Türkiye Büyük Millet Meclisinin 112’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda bakanlar pek çok konuda karara varıldı. C) İstanbul Boğazı'nın manzarası vapurla gezen Almanya’lı turistleri etkiledi. D) Mahalleli yıllardır Kadıköy’deki Denizevler Bakkaliyesinden alışveriş yapar.

tonguç

Sevinç, kıvanç, acı, korku vb. duyguları anlatan cümle ve ibarelerin sonuna konur.

Eyvah! Anahtar içeride kaldı.

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.

Tek başına marketin yolunu bulamayan adam akıllı (?) olduğunu söylüyor.

Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur

... derken ortalık bir anda sessizliğe büründü.

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.

İlk köşe yazım 21/02/2010’da yerel bir gazetede yayımlandı.

Yukarıdaki şekilde bazı noktalama işaretleriyle ilgili kural verilip karşısına örnek cümle yazılmıştır. Buna göre hangi noktalama işaretiyle ilgili verilen örnek yanlıştır? A) Eğik çizgi Öğretmen Kitabı

B) Ünlem işareti

C) Üç nokta

D) Soru işareti tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

irgülün , kullanıldığı bazı yerler şunlardır •

ümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur apının önünde bekleyen adam, karşı komşumuz uzaffer ey, babamla görüşmek istiyor muş.

•

nlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına ko nur

ıktım, çıktım, inilmez dağlar elimden tuttu.

İndim, indim, çıkılmaz çukurlar beni yuttu. • Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur

Eğer kar yolları kaparsa ilçeye gidemeyiz, dedi. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül, bu açıklamalardan herhangi birini örneklendirmez? A) rkadaşlarla derenin bulanık sularında balık avladık, avladığımız balıkları kızarttık, karnı mızı bir güzel doyurduk. B) ahvaltı yapmadan güne başlarsan sağlık sorunları yaşayabilirsin, diyerek sözlerini tamam ladı. C) Doğu nun aris ine, aziantep e, olan yolculuğumuz birazdan başlayacak. D) kşam, yine akşam, yine akşam,

öllerde bu dem bir kamış olsam tonguç

şağıda noktalı virgülün kullanım yerleri verilmiştir. •

ümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.

•

geleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayır mak için konur.

• İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı vir gül konabilir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalı virgül (;) yanlış kullanılmıştır? A)

akas, iğne, iplik terzinin keser, çekiç, testere marangozun işini görür.

B) lçak yerde yatma, sel alır yüksek yerde yatma, yel alır. C) üzel sanatlar resim, müzik, heykel gibi dallara ayrılır. D) eyza, belki içine kapanık biridir ama onu gerçekten tanımak isteyene kapıları her zaman açıktır. tonguç

nkara nın, mimarisiyle ünlü ilçesi yaş ta bir sokak okaktaki tarih evlerden biri a danası solmuş, sıvaları yer yer dökülmüş encere pervazları da doğaya direniyor, bir ba kıma evin sahibi yaşlı kadını andırıyor Bu metinde yay ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir? A) (...) (.) (.) (.)

tonguç

B) (.) (,) (!) (.)

C) (.) (,) (:) (...)

D) (...) (...) (.) (.) Öğretmen Kitabı

TEST

Yazım - Noktalama

Aşağıdaki kitap adlarının hangisinde yazım yanlışı vardır? A)

tonguç

. İstanbul aliliği, . umhurbaşkanlığı isiklet Turu dolayısıyla İstanbul da bazı yolların trafiğe kapalı olacağını duyurdu. u yollardan bazıları şunlar üçük yasofya addesi, Torun okağı, t eydanı...

. evre ve ehircilik akanlığı ile aradeniz ölgesi Deniz Ticaret dası tarafından rta ca da “ evre, ıyı lan önetimi, ıfır tık alıştayı” düzenlendi.

. örfezleri ve yürüyüş rotalarıyla ünlü Norveç in tlas kyanusu kıyısındaki ofoten da sı nda bulunan eine öyü, inanılmaz doğasıyla her yıl on binlerce turisti kendine çeki yor. u belde, Norveç in en büyük dergisi tarafından ülkenin en güzel köyü seçildi.

ersin de balıkçılar tarafından uzun kuyruğuyla dikkati çeken yaklaşık metrelik köpek balığı yakalandı. ğla yakalanan balık, kentte aynı hafta yakalanan üncü köpek balığı oldu. ünün ilk ışıklarıyla kdeniz e açılan balıkçıların ağına, mil açıkta köpek balığı takıldı.

Numaralanmış medya metinlerinin hangisinde büyük harflerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır? A) I. Öğretmen Kitabı

B) II.

C) III.

D) IV. tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

• Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar. UYARI: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar: • Özel isimden önce gelen yön isimleri büyük harfle, özel isimden sonra gelen yön ismi küçük harfle başlar. • Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır? A) Ara Güler’in Aydın’ın doğu ucundaki bir barajın fotoğraflarını çekmek için gittiği ve şoförünün yolu kaybetmesiyle tesadüf eseri keşfedip dünyaya tanıttığı Afrodisias, önce kenti koruyan antik surlarıyla görüş sahama giriyor. B) Nazilli’nin kapı komşusu Kuyucak Köyü, Türk edebiyatının özgün yazarlarından Sabahattin Ali’nin “Kuyucaklı Yusuf” romanına ilham vermiş. C) Yemek molasından sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna uzanan Millî Mücadele’nin kahramanlarından Yörük Ali Efe adına kurulan müzeyi gezmek için uğradığım Yenipazar, Türkiye’nin “yavaş şehir”lerinden biri. D) İzmir - Aydın otoyolu çıkışında meşhur Çine köftesinin, Didim’de mevsim balıklarının, Karacasu Çarşısı’nda ya da Yenipazar’da nefis pidelerin, zeytinyağlı mezelerin, tahinli kabak tatlısının, tandır kebabının ve turunç reçelinin tadına bakmak için aracımızdan iniyoruz.

tonguç

(I) Bu yılki sınıf öğretmenimiz Hale Hanım, çok iyi bir insandı. (II) Sınıftaki herkesin sorunlarıyla ilgilenmeye çalışırdı. (III) Sınıfta öğretmenimizin dediklerini ikiletmeden yapardı. (IV) Güzel mi güzel bir seneyi geride bırakmış olduk böylece. Bu metindeki yazım yanlışı aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) I. cümlede geçen “Hanım” sözcüğü küçük harfle başlatılmalı. B) II. cümlede geçen “Sınıftaki” ifadesindeki “ki” ayrı yazılmalıdır. C) III. cümlede geçen “Sınıfta” ifadesindeki “ta”, “da” şeklinde ayrı yazılmalıdır. D) IV. cümlede pekiştirme görevinde kullanılan “mi” eki kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılmalı.

tonguç

“Matematik esas olarak sabır olayıdır, ezberleyerek değil keşfederek anlamak gerekir.” sözleriyle Matematiğin ne olduğunu ya da kendisi için ne anlama geldiğini anlatan Cahit Arf, bu alanda dünyaca ünlü bir Türk bilim adamıdır. 2009 yılında kullanmaya başladığımız, ön yüzünde Atatürk’ün resmi bulunan 10 Türk lirasının arka yüzünde Cahit Arf’in resmi yer alır. Bu metindeki yazım yanlışı aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) “Matematiğin ne olduğunu” ifadesindeki “Matematiğin” sözcüğü küçük harfle başlatılmalıdır. B) “Türk lirasının” ifadesindeki “lirasının” sözcüğü büyük harfle başlatılmalıdır. C) “ya da” ifadesi bitişik yazılmalıdır. D) Birleşik sözcük olan “bilim adamı” ifadesi bitişik yazılmalıdır.

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Yazım - Noktalama

Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur. I

Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.

III

Cümle içinde ara sözleri ayırmak için ara sözlerin başına ve sonuna konur.

Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.

Ispanak, XI. yüzyıldan itibaren Orta Asya Türk mutfağında biliniyordu. Mücver, yahni, kalye, sarma, pide gibi çeşitli şekillerde hazırlanırdı. Fatih Sultan Mehmet için hazırlanan “menlene” adlı peynirli ve kaymaklı bir ıspanak yemeği kayıtlıdır. Kerevizin etli terbiyeli yemeği yapılır, yaprakları turşulara ve salatalara konurdu. Havucun XV. yüzyılda çorbasının ve yemeğinin, XVI. yüzyılda dolmasının ve reçelinin yapıldığı bilinir. Günümüzde de beyaz, sarı, turuncu, kırmızı, mor renkli olanlarının yetiştiği Anadolu coğrafyasında havuç geçmişte de zengin çeşitleri olan bir bitkiydi. Bu metinde virgül numaralanmış işlevlerinden hangisiyle kullanılmamıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde noktalı virgül “Cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.” işlevine uygun olarak kullanılmamıştır? A) Tongül, Songül, Nurgül basketbol kulübüne; Tonguç, Tarık, Tülay bale kulübüne gidiyor. B) Tartışma gruplarında Esra, Zeynep, Elif; Mehmet, Kenan, Enis vardı. C) Esra, Zeynep, Elif, Mehmet, Kenan, Enis; bizim sınıfta takımı Beşiktaş olan öğrencilerdir. D) Kız isimlerinden Tongül, Nurgül, Busegül’ü; erkek isimlerinden Tonguç, Bulut, Umut’u severim. tonguç

Aşağıda eğik çizginin işlevleriyle ilgili bazı örnekler sıralanmıştır: 1. İş yeri adresim: Altay Sokağı No.: 21/6 Kurtuluş/ANKARA 2. -a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-me-den eklerinden hangileri fiilimsi ekidir? 3. Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Bu örneklerden hareketle eğik çizginin işlevleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır. B) Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur. C) Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler arasında kullanılır. D) Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 6

TEST

Yazım - Noktalama

İnsanın yaşam kaynağı olan toprak, su ile birleşerek insan eliyle şekil bulmuş, ateşle sağlamlaşmış, seramik h line gelerek zamanla ihtiyaca göre değişen ve gelişen eşyalara dönüşmüştür. ünlük kullanıma yönelik ya pılan seramiklerden başka, duvarları süsleyen, yapı malzemesi olarak kullanılan seramikler de vardır. nado lu da elçuklular ile birlikte bu yapı malzemeleri, mimari yapıların duvarlarını süslemiştir. smanlılar zamanın da nadolu da yapılan seramikler, kullanılan renk ve tekniklerle zirveye ulaşmıştır. u dönemler de en yaygın kullanılan ve sırlama denilen işlemde ürün fırınlandıktan sonra üzerine sır adı verilen bir sıvı sürülür. rün tek rar fırınlanarak sıvının kuruması sağlanır. ır sayesinde seramiğin yüzeyi parlaklık kazanır, böylece ürün dış et kenlere karşı da daha dayanıklı h le gelir. Bu parçadaki yazım yanlışı aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) “ nadolu da elçuklular ile” ifadesinde “da” ayrı yazılıp kesme işareti kaldırılmalıdır. B) “ u dönemler de en yaygın” ifadesindeki “de” kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılmalıdır. C) “ ırlama denilen işlemde” ifadesindeki “de” ayrı yazılmalıdır. D) “Dış etkilere karşı da” ifadesindeki “da” kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılmalıdır.

tonguç

Dil, milletin en önemli varlıklarından ve devamlılık göstergelerinden bir tanesidir. Dil, en iyi şekilde yazı ile geleceğe taşınır. azım kurallarına uymamak anlam belirsizliğine ve dilin kendi yapısına uygun olmadan ge leceğe taşınmasına sebep olur. Her kelimenin Türkçenin yapısına uygun bir yazılış şekli vardır. ünümüzde çoğu insan bu kurallara dikkat etmiyor ve bir kelimenin farklı yazımlarıyla karşılaşıyoruz. u yazımlarla karşı laşmak bir süre sonra doğru olan kullanım şeklini unutmamıza sebep oluyor. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada yakınılan duruma örnek gösterilemez?

K Z İ İN S O

Y tonguç

EVDE İ K YA DIM K AV Z ğızdan ğıza olunum eniden anlandırma olunum ollarında abancı isim anama ve esikler teş ve Havale anıklar ehirlenmeler

FAB İKADAN Dİ YG N FİYA

D S O

IZ I

A KA

S İMA

Öğretmen Kitabı

TEST

Yazım - Noktalama

ümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur

rnek

İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra konur

geleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri ayır mak için konur

rnek

ukarıdaki şekilde noktalı virgülün kullanıldığı yerler verilip örnek kısımları boş bırakılmıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi I. kurala örnek olabilir? A) Doluya koydum, almadı boşa koydum, dolmadı. B) ınıf arkadaşım mer kumral tenli, dalgalı saçlı, çalışmayı seven biriydi. C) Emre, li, usuf voleybol takımına rkun, arış ve fuk basketbol takımına seçildi. D) ış meyvesi olan mandalina muz, nar ve portakaldan daha ucuzdur.

tonguç

avaşta ailesini yitirmiş küçücük bir kız lkesinden binlerce kilometre uzağa, savaştaki bir müttefik ülkeye yardımla görevlendirilmiş binlerce askerden biri olları bir savaş meydanında kesişen bu iki insanın göz ya şartan hik yesi etkileyici bir filmle beyaz perdeye aktarıldı yla TH nin ulaşım sponsoru olduğu film, ağustos ayında Türkiye nin scar adayı olarak açıklanmasıyla dikkatleri üzerine çekti. ilm Ekim de vizyo na girdi. ok ilginç bir öyküyü beyaz perdeye aktaran bu film seyirciden de büyük ilgi gördü. Bu metinde yay ayraçlarla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri getirilmelidir? A) ... ... .

B) . . .

C) ... . .

D) ... ... .

tonguç

eçen yıl muhteşem bir doğa olayına tanıklık ettik üper y. asım da y hem yörünge sinde Dünya ya en yakın konumdaydı hem dolunay evresindeydi. u doğa olayı üper y olarak adlan dırılıyor. üper y da y, yörüngesinde Dünya ya en uzak konumda olduğundakinden yaklaşık oranında daha büyük görünüyor. y yılından bu yana Dünya ya hiç bu kadar yakın olmamıştı. u muhteşem do ğa olayına tanıklık etmek isteyen yaşlısından gencine, yerli turistinden yabancı turistine birçok insan üper y ın izlenebileceği şehirlere akın etti. Bu metinde numaralanmış yay ayraçlardan hangisine herhangi bir noktalama işareti getirilemez? ağlaçlardan önce ve sonra virgül kullanılmaz. A) . Öğretmen Kitabı

B) .

C) .

D) . tonguç

Ünite 6

TEST

Yazım - Noktalama

1. I

Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.

Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.

III

Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamdan sonra gelen ek kesme işareti ile ayrılır.

Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla belirtilir.

Verilen bu bilgilere göre, Türkiye’nin 2’inci büyük gölü olan Tuz Gölü, kendine özgü doğal yapısı ile ülkemizdeki diğer göllerden oldukça farklıdır. İç Anadolu Bölgesi’nde Ankara, Konya ve Aksaray illerinin sınırının kesiştiği yerde yer alır. Türkiye’nin tuz ihtiyacının %40’ı bu gölden sağlanır. 1.665 km² alana sahip Tuz Gölü’nde tuz, meteorolojik suların yer altına süzülerek daha önce oluşmuş tuz domlarını eritmesi ve tektonik hatlar boyunca yüzeye taşımasıyla oluşmaktadır. metninde numaralanmış kuralların hangisiyle ilgili yazım yanlışı yapılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Masmavi denizin, dantel gibi koyların ve uçsuz bucaksız yeşilin, dinlemeye doyamayacağınız bir müzik oluşturduğu, Türkiye’nin en mutlu ilinin, en mutlu ilçesi: Gerze. Sakin şehir ünvanını 2017 yılında elde eden Gerze, bu başarısını canla başla sahip çıktığı doğasına, her biri göz nuru olan el sanatlarına, tadı damağınızdan hiç gitmeyecek yöresel yemeklerine ve sıcacık insanların sizi beklediği misafirperverliğine borçlu. İlçeye adımınızı attığınız an, evlerin bahçelerindeki çiçeklerin kokusu karşılayacak sizleri. Hâlâ tertemiz kalabilmiş havasını solurken kalabalık bir şehir hayatının gürültüsünü değil, sakin bir balıkçı kasabasının dinginliğini hissedeceksiniz. Bu metindeki yazım yanlışı aşağıdaki değişimlerin hangisiyle giderilir? A) İki noktadan sonra gelen kelime küçük harfle başlatılarak B) “ünvanını” sözcüğü “unvanını” şeklinde yazılarak C) “her biri” sözcüğü bitişik yazılarak D) “misafirperverliğine” sözcüğü ayrı yazılarak

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Yazım - Noktalama

3. I.

İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur.

Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.

K SA İ

Arasında, ve, ile, ila, …-den -e anlamlarını vermek için keIII. limeler veya sayılar arasında kullanılır.

II.

Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanlır.

IV.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısa çizgi (-) yanlış kullanılmıştır? A) Bu şehre taşınmak -ben hiç memnun değildim bundan- onu mutlu etmişti. B) Hayatının en güzel zamanlarını -çocukluk yıllarını- orada geçirmişti. C) Küçük bir orman -yirmi yirmi beş ağaç- hayvanların barınağı olmuştu. D) Evin yanındaki küçük kulübe -bir anda gürültüyle- yıkıldı.

tonguç

Aşağıda virgülün işlevleriyle ilgili bazı örnekler sıralanmıştır: I. Geniş göller, yüksek dağlar, derin vadiler kuşatmıştı kasabayı. II. “Hamdım, piştim, yandım.” demiş Mevlânâ. III. Bu deneme yazarımız, yitik güzelliklerin ağıtçısı, yazı dünyamızda derin bir iz bıraktı. Buna göre numaralanmış cümlelerde virgülün aşağıdaki işlevlerinden hangisine örnek verilmemiştir? A) Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur. B) Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime gruplarının arasına konur. C) Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur. D) Cümle içinde ara sözleri ayırmak için ara sözün başına ve sonuna konur.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 7 1.

• Tezat (karşıtlık); birbirine zıt kavram veya durumların bir arada kullanılmasıyla oluşan sanattır. • İntak (konuşturma); insan dışındaki bir varlığın konuşturulmasıyla oluşan sanattır. • Benzetme, varlıkların birbirine benzetilmesiyle oluşan söz sanatıdır. • Kişileştirme; insan dışındaki varlıklara insana ait özelliklerin verilmesidir. Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde yay ayraç içinde verilen söz sanatı yoktur? Yüce dağ başında siyah tül vardır (Benzetme) B) Düşünür ağaçlar aylarca gelecek baharı

B) Eleştiri (Bir eserin zayıf ve güçlü yönlerinin değerlendirildiği metin türüdür.) C) Söyleşi (Yazarın konuyla ilgili düşüncelerini konuşma havası içinde anlattığı metin türüdür.) tonguç

Her senede yüz milyonluk kârım var (Tezat) Aşağıdakilerden hangisi bir düşünce yazısıdır?

D) Makale (Bir görüşü veya düşünceyi kanıtlamak için yazılan bilimsel fikir yazılarıdır.)

A) Pencereyi açıp gökyüzüne uzun uzun baktım. Pencerenin kenarındaki kuş, sesiyle benim dikkatimi çekmeyi başardı. Karnı acıkmış olmalıydı ya da susamış, bilemedim. B) Sabahleyin erkenden ahıra koşuyorduk. En sevdiğimiz şey atlardı. Dadaruh’la birlikte onları suya götürmek, çıplak sırtlarına binmek ne doyulmaz bir zevkti. Hasan korkar, ata yalnız binemezdi. C) Güler yüzün çözemeyeceği hiçbir mesele yoktur. Buzlar güneş karşısında nasıl erirse çetin meseleler de işe güler yüzle başlayan ve öylece devam eden insanların elinde çözülür.

Dünyanın Merkezine Yolculuk, Jules Verne’in en ünlü eserlerinden biridir. Kitaplara ve fantastik türe bu kitabı okuduktan sonra ilgi duymaya başladım. Bulunduğu zamanın çok ötesinde düşünebilen, yaratıcı bir insan kendisi. Kitapları da bu yaratıcılığı fazlasıyla gösteriyor. Karakterlerin çıktığı macerayı çocukken de soluksuz okumuştum, şimdi de öyle okudum. Başları derde girdiğinde nefesimi tuttum, sorunları çözdüklerinde rahat bir nefes aldım, şahit oldukları harika yerleri hayal ettim; ben de o maceranın içindeymişim, dünyanın merkezine onlarla birlikte iniyormuşum gibi hissettim. Bu metin aşağıdaki yazı türlerinden hangisine örnek olarak gösterilebilir?

D) Bilge, küçük bir gölün kenarında oturmuş düşünüyordu. O sırada bir köpeğin tuhaf hareketleri dikkatini çekti. tonguç

Lotus bitkisi, “gerçek nazik çiçekler” olarak bilinmektedir. Lotus bitkisi çamurlu ve kirli ortamlarda yaşamaktadır. Lotus bitkisinin muhteşem özelliği ise bu kadar kirli ve çamurlu bir ortamda yetişmesine rağmen yapraklarının tertemiz olmasıdır. Bu bitki üzerine en ufak toz parçası geldiğinde hemen yapraklarını sallar ve tozu belli bölgeye doğru iter. Ve yağmur yağmaya başladığında ise yağmur damlalarını aktif bir biçimde kullanarak temizlenir. Mitolojik olarak mavi lotus çiçeği bereket, yeniden doğuş, doğum ve saflığı sembolize eder.

A) Deneme (Yazarın herhangi bir konuda düşüncelerini yansıttığı metin türüdür.)

Çevre yanın lale sümbül bürümüş (Kişileştirme) C) Bütün kusurumu toprak gizliyor Merhem çalıp yaralarım düzlüyor (Konuşturma) D) Ömrümde zararsız bir günümü bilmem

Bu metin tanımı verilen aşağıdaki türlerden hangisinden alınmıştır?

A) Yaslı gelin gibi mahzun mu bilmem

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

A) Günlük C) Eleştiri

B) Biyografi D) Anı Öğretmen Kitabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Bu grafiğin başlığında okuyucunun dikkatini çekmek için aşağıdakilerden hangisi yapılmıştır? A) Aynaya insana ait özellikler verilmiştir. B) Cemil Meriç, aynaya benzetilmiştir. C) Cemil Meriç anlatılırken abartma yapılmıştır. D) Ayna, bir insan gibi konuşturulmuştur. tonguç

Aşağıdaki metinlerden hangisi sonunda yay ayraç içinde verilen türe örnek olarak gösterilemez? A) Meslek seçimi, insan yaşamının dönüm noktalarından biri, belki de en keskin virajı. Ancak insanlar, kişiliğinin tam oturmadığı düşüncelerinin, zevklerinin sık sık değişebildiği bir dönemde bu önemli kararı almak zorunda kalıyorlar. (Deneme)

B) Tarlada çalışan Ali’nin oğlu çok susamıştı. Çocuk su için sürekli ağlayınca Ali de dayanamayıp su almaya gitti. Ufak çocuk kalır mı orada? Hemen babasının arkasına takıldı. (Hikâye)

C) Çocukken, küçük şeylere çok ağlardık. Bir top, bir oyuncak araba, bir bebek... Şimdi büyüdük çok büyük olaylar bile ağlatmıyor bizi. Hayata, insanlara karşı hassasiyetimizi kaybettik. (Anı)

D) Topal tilki bir gün kaplumbağa ile ormanda karşılaşmış. Başlamış kaplumbağa ile dalga geçmeye. Söylenenlere sinirlenen kaplumbağa içinden kıza kıza oradan uzaklaşmış. Gün gelmiş tilki kapana kısılmış. (Fabl) Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 7 1.

arlıkların birbirine benzetilmesine “ben zetme”, insan dışındaki varlıkların konuş turulmasına “konuşturma”, insan dışında ki varlıklara insana özgü özellikler verilme sine “kişileştirme”, bir şeyi olduğundan çok büyük veya küçük göstermeye “abart ma” denir. İki karşıt düşüncenin bir arada söylenmesine ise “tezat” denir. Açıklamaya göre aşağıdaki dizelerin hangisinde yay ayraç içinde verilen söz sanatı yoktur? A) eşil kurbağalar öter göllerde

ırıldı kanadım kaldım çöllerde

onuşturma

B) Durgunca bir deniz sahilleri öper

öner ufuklarda sevdalı bir kamer

işileştirme

C) aşamak bir ışık cümbüşüdür ağıl çağıl akan sevgi düşüdür

enzetme

D) oşun çocuklar, koşun komşu kızlar

vuçlarıma sığmıyor yıldızlar

tonguç

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

35 İki katır yolda ilerliyormuş. Birinin sırtında çuval çuval yulaf, diğerinde ise kese kese I altın varmış. ltın yüklü olan katır kasılarak yürüyor, sürekli diğer katırın önüne geçi yor ve kendini ondan daha değerli görü yormuş. olda bu şekilde ilerlerken bir an da karşılarına haydutlar çıkmış. Haydutlar II yulaf yüklü olan katırı görmezden gelip al tın yüklü olan katıra saldırmışlar. atır canı pahasına altınları savunmaya, haydutlara tek meler savurmaya başlamış. Haydutlar ise hiç acımadan inatçı katıra sopaları ile vurmuş lar. onunda haydutlar galip gelmiş ve al III tınları alıp kaçmışlar. Zavallı katır, yattığı yerden diğerine sızlanmaya başlamış: “Görüyor musun? Sana hiçbir şey yapmadılar, benim bütün kemiklerimi kırdılar. Adalet mi bu?” Yulaf yüklü olan katır yoluna devam ederken ona şöyle yanıt vermiş: “Taşıdığın yük ne kadar değerli ise güçlükleri de o kadar büyük olur.” IV Bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde herhangi bir söz sanatına yer verilmiştir?

bartma

A) I.

akarsın belki bugün kararıverir ufuk

akarsın belki yarın ağarıverir ufuk

fuk derin bir aşkla yanıp tutuşur bazen

azen bir bıçak olur yürekleri zedeler

azen bir hasret olur neler bekletir neler

Demin çatkın bir kaştı, şimdi gülen bir yüzdür

B) II.

C) III.

D) IV.

kıyor sakin sakin görkemli Tuna Nehri

alıya bağdaş kurmuş şirin ilistre şehri

akarsın bir yetimdir, bakarsın bir öksüzdür

Nehirle güzel şehir birbiriyle kaynaşmış

(Osman Yüksel Serdengeçti)

u şehir kurulalı nice yüzyıllar aşmış

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisine örnek yoktur?

Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

A) arşıtlığa

A) bartma

B) enzetmeye

B) işileştirme

C) işileştirmeye

C) onuşturma

D) onuşturma

D) enzetme

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Eleştiri yazı türünün amacı bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle değerlendirerek anla şılmasını sağlamaktır. Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi eleştiri türüne örnektir? A) Türkçe yazılıp söylenen şiirin coğrafyası elbette nadolu ile sınırlı değildir. ira Türkçe asır lar boyunca nadolu dışında da egemen bir edebiyat dili oldu. u bağlamda ıbrıs ta, atı Trakya da, umeli coğrafyasında da Türkçenin bir şiir geleneği oluşturduğu, yüzlerce şair yetiştirdiği ve bu şairler tarafından binlerce eser verildiği tarihsel bir gerçekliktir. u şiirler geçmişten günümüze Türk dünyasına lezzet katmış, hem yazanı hem de dinleyeni alıp başka diyarlara götürmüştür. B) abahattin li nin ve yıllarında yazdığı, on üç deneme ve dört kısa masaldan olu şan bu kitap, sade dili ve akıcı cümleleri ile okuru geçmiş zamanın sokaklarında gezintiye çı karıyor. zellikle hastanede yaşanan, Doktor utena ankurtaran ve İbrahim arasındaki olay çok düşündürücü. azarın başarılı kurgusu ve kelimeleri seçerken gösterdiği hassasiyet oku yucuyu etkiliyor. C) imya, sadece sanat eserlerini üretirken değil, aynı zamanda onları saklamada ve koru mada da üstüne düşen görevi yerine getirmektedir. rneğin çok eski bir tabloyu dış et kenlerden korumak için kimyagerler öncelikle, bu tabloda kullanılan pigmentleri tanım larlar. u sayede tablonun hangi yılda yapıldığı ve ressamın kullandığı teknik hakkında bil gi edinilmiş olur. Eğer tabloda rusya mavisi kullanılmışsa bunun lü yıllardan sonra yapılmış olduğu düşünülür. ünkü rusya mavisi te bulunmuştur. D) umurtamsı iki cam haznenin birbirine yapıştıkları noktadan kumların boş olan göze tek tek düşmesi, belli bir sürenin başı ve sonudur. ysa kumların dökülüşünü seyrederken ne başlan gıcın ne de bitimin farkındadır gözler. nların gördüğü yalnızca kumun akışıdır. Taneler, bir bakıma saniyedir. ani vakit, an olur ki kum kılığındadır. kan da dünya tarihidir bir bakıma.

tonguç

Aşağıdakilerden hangisinde metnin türü yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A)

gün arkadaşlarla bilye oynuyorduk. Hava bulutluydu ve oyunun en heyecanlı yerinde yağmur başladı. iz oyuna devam etmeliydik. Devam edecektik fakat bir yer bulmalıydık. Dostum ta “ izim eve gidelim, oyunumuza evimizin balkonunda devam edebiliriz.” de di. u teklifi kabul ettik ve taların evine çıktık. (Anı)

B) ir gün şeftali ve elma en güzel meyvenin hangisi olduğunu tartışıyorlarmış. eftali övü nerek şöyle demiş “ en yaz aylarının en tatlı ve sulu meyvesiyim. yrıca tüm meyveler arasında en güzel rengi olan benim.” Elma şeftalinin bu sözlerine gülmüş ve şöyle yanıt vermiş “ en her mevsimin en güzel meyvesiyim. ırmızı ve yeşil renklerim, ekşi ve tatlı tadımla tüm meyveler arasında en güzel olan benim.” (Fabl) C) hmetçiğim, ayram tebriğin için teşekkür ederim, ben de senin, annenin, babanın ve kardeşlerinin bayramlarını kutlarım. eninki tam bayram olmuş. iz de burada anneannemlere, baba annemlere ve diğer birkaç aile büyüğüne gittik. üyük kentlerde bayramlaşmak güç olu yor sana imrendim. (Mektup) D) rmana vardıklarında etrafı sadece gaz lambası aydınlatıyordu. oban elinde gaz lamba sıyla önden yürüyor, kral arkadan geliyordu. u gizemli ormanda karanlığın içinde yürü mek çok zordu. ral tam “ eter artık” diyecekti ki çoban elindeki lambaya birden üfledi. ifiri karanlıkta kaldılar. ral, “ eni karanlıkta bıraktın ” diye kızınca çoban, “Hayır kralım izi, ışığı aramanız için kendinizle baş başa bıraktım.” dedi. (Destan) Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 7 1.

Metin Türleri - Söz Sanatları

TEST 36

Eleştiri yazı türünün amacı bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle değerlendirerek anlaşılmasını sağlamaktır. Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi eleştiri metin türünden alınmıştır? A) Okur kitap ilişkisi ‘arka kapak’ta başlar, yazarın biyografisiyle devam eder. Eğer bu ilk tanışıklık okuru büyülemişse kitabın içine girmeye hazırdır. Arka kapak yazısı içine çekmezse, ilgi alanına girmezse usulca rafa bırakır kitabı. B) Spor yapmıyoruz bunun için de her geçen gün hantallaşıyoruz. Araştırmalar, Türkiye’de nüfusun %20.32’sinin hiç spor yapmadığını, dolayısıyla bu anlamda hareketsiz yaşadığını, %15.99’unun yetersiz düzeyde fiziksel aktivitede bulunduğunu göstermektedir. 18 yaş ve yukarısında fiziksel hareketliliği haftada 150 dakika ve üzerinde olan birey oranı %63.9’dur. C) “Beyhude Ömrüm”de Anadolu’nun bağrından kopmuş bir ailenin ayrılıklarına tanıklıklık ediyoruz. O kadar güzel anlatılmış ki olaylar kendinizi o yıllarda hissediyorsunuz. Olaylar o kadar çekici ki kitabı elinizden bırakamıyorsunuz. Farklı bir tat bırakıyor her sayfası. Cümleler yormuyor. Sayfaların hükmünü kaybettiği bir hikâye. D) Çağımızın en büyük sorunlarından birisinin empati yoksunluğu olduğunu düşünüyorum. İnsanlar yoğun çalışma saatleri, ekonomik koşullar yüzünden yalnızlaştı. Bu bizim en büyük mutsuzluk sebebimizdir. Çünkü kişi ancak kendisini ötekinde aynalayarak görebilir. İnsanın yalnızlaşması insanın doğal sürecine aykırıdır.

tonguç

Makale, bir konu hakkındaki düşünceleri kanıtlamak için yazılan bilimsel metin türüdür. Deneme, bir konu hakkındaki kişisel görüşlerin dile getirildiği metin türüdür. Eleştiri, bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle değerlendirerek anlaşılmasını sağlamak amacıyla yazılan metin türüdür. Biyografi, bir kişinin hayatının başkası tarafından anlatıldığı metin türüdür. Buna göre aşağıdaki metinlerden hangisinin türü yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) İnsan yaşlandıkça çocukluğunu yeniden yaşamaya başlar, derler. Meğer ne kadar doğru bir sözmüş bu. Gerçi ihtiyar insan, hayatının o uzak devirlerine hayaliyle dönüyor fakat geçmişteki heyecanlarını, sevinç ve acılarını, bugünkü olayların uyandırdığı duygularmış gibi bütün canlılığını ve sıcaklığını tekrar hissederek yaşıyor. (Deneme) B) Ortaöğretimini 1935’te Galatasaray Lisesinde tamamlayan Haldun Taner, daha sonra Siyasal Bilimler Enstitüsüne devam etti. 1950’den sonra İstanbul Edebiyat Fakültesinde, Gazetecilik Enstitüsünde, Tiyatro Okulunda binlerce öğrenci yetiştirdi. (Biyografi) C) Çağımız insanı olarak zekâmızı ve bilgimizi yeterince kullanmadık. Çok fazla düşündük fakat çok az hissettik. Makineden çok, insanlığa ihtiyacımız var. Zekâdan çok, şefkat ve kibarlığa ihtiyacımız var. Bunlar olmadan yaşam şiddet dolu olur ve her şeyi kaybederiz. (Eleştiri) D) Gök bilimciler, uzak bir galaksinin merkezinde yer alan süper kütleli kara deliğin ilk kez fotoğrafını çekti. 40 milyar km çapıyla Dünya’dan üç milyon kat daha büyük olan dev kara deliği bilim insanları “canavar” olarak tanımladı. Dünya’dan 500 milyon trilyon km (yaklaşık 53 milyon ışık yılı) uzaktaki kara deliğin fotoğrafını çekmek için dünyanın farklı bölgelerinde yer alan 13 teleskop kullanıldı. (Makale)

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Aşağıda bazı söz sanatlarının açıklaması verilmiştir:

• Mübalağa (abartma); bir niteliği, olduğundan çok üstün veya aşağı gösterme sanatıdır. • Benzetme (teşbih) Varlıkların birbirine benzetilmesiyle oluşan sanattır.

• Tezat (karşıtlık), birbirine zıt kavram veya durumların bir arada kullanılmasıyla oluşan sanattır.

• Kişileştirme (teşhis), insan dışındaki bir varlığa insana özgü özelliklerin verilmesiyle oluşan sanattır.

Aşağıdakilerin hangisinde, açıklaması verilen sanatlardan herhangi birine yer verilmemiştir? A) Kısa olur ikindi güneşinin gölgesi Birazdan erir gider çöken karanlıklarda B) Gelen kim söyle değişsin yüzüm Dost ise asık, düşman ise güleç C) İçimde volkanlar patlatır her an Ruhumda coşkusu bitmeyen yağmur D) Tarihin dilinden düşmez bu destan Nehirler gazidir, dağlar kahraman tonguç

Kitap bir nesnedir. Elle tutulan, gözle görülen, taşınabilen, sahip olunabilen basit bir nesnedir. Bir “dış”a ve “iç”e sahip olan, “açılabilen” ve “kapanabilen” bir nesnedir. Dışı (genellikle) kalındır, serttir; tıpkı bir kaplumbağa gibi içindekini sert kabuğuyla korur. Sayfalarını açınca yumuşar, her sayfasında tebessüm ederek karşılar sizi. Bu metinde aşağıda tanımı verilen söz sanatlarından hangisi yoktur? A) Kişileştirme (teşhis), insan dışındaki bir varlığa insana özgü özelliklerin verilmesiyle oluşan sanattır. B) Benzetme (teşbih) Varlıkların birbirine benzetilmesiyle oluşan sanattır. C) Tezat (karşıtlık), birbirine zıt kavram veya durumların bir arada kullanılmasıyla oluşan sanattır. D) Mübalağa (abartma); bir niteliği, olduğundan çok üstün veya aşağı gösterme sanatıdır. tonguç

Darı, komşusu buğdayın gelişimini kıskanmıştı. Tecrübeli olmanın verdiği güvenle hemen ona tavsiyede bulundu: – Buğday kardeş, baklava olmak için kendimizi yıpratmayalım. Ekmek olmak neyimize yetmiyor. Bu sözü dikkate alan buğday ikinci sınıf bir köy değirmeninde öğütülüp kara kuru bir ekmek olarak yenmekten kurtulamamıştı. Kimin sözüne kulak vereceğini bilememe toyluğu, lüks sofralara baklava olmaktan alıkoymuştu buğdayı. Bu metinde başvurulan söz sanatları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A) Konuşturma - Abartma C) Konuşturma - Benzetme

Öğretmen Kitabı

B) Kişileştirme - Konuşturma D) Kişileştirme - Abartma

tonguç

Ünite 7

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Bu grafiğin başlığında başvurulan söz sanatı ve bu sanatın göstergesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? işileştirme öprüye insana ait özellik verilmiş. enzetme öprü, inciye benzetilmiş. işileştirme İnciye insana ait özellik verilmiş. D enzetme İnci, oğaz a benzetilmiş.

tonguç

ğacın dalında neşeyle dans eden bir karga varmış. arga çok mutluymuş çünkü ağzında kocaman bir peynir parçası varmış. ğzındaki kocaman peyniri tam midesine indirmek üzereymiş ki oradan geçmekte olan bir til ki kargayı görmüş. urnaz tilki, kargayı kandırıp peyniri alabilmek için bir plan yapmış ve kargaya demiş ki “ arga kardeş, merhaba Ne kadar güzelsin, sesin de çok güzelmiş, herkes bunu konuşuyor. en de bunca yo lu senin sesini duyabilmek için geldim.” demiş. u güzel sözleri duyan karga hemen kendini kanıtlama sevda sına düşmüş ve “ en senin için güzel bir şarkı söylerim.”demiş. unu söylemek için ağzını açar açmaz koca man peynir parçasını da ağzından düşürmüş. urnaz tilki hemen düşen peynir parçasını alıp kaçmış. Eli de kar nı da boş kalan karga bir daha güzel sözlere inanıp elindekini kaptırmaması gerektiğini anlamış. Bu metinde aşağıdaki söz sanatlarından hangileri vardır? A) işileştirme enzetme

B) bartma işileştirme

C) onuşturma işileştirme

D) enzetme onuşturma

tonguç

Öğretmen Kitabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

3. Olay:

i tçinin er yıl

Yer:

y meydanı

ğday yarı masını kazanması

Zaman: az Kişiler: Anlatıcı:

i tçi, azeteciler, k m

lar

çüncü ki i

Aşağıdaki metinlerden hangisi görselde verilen yapı unsurlarına uygun olarak kurgulanmıştır? A) Her yaz köy meydanında düzenlenen “En İyi uğday arışması”nı bu yaz da aynı çiftçi kazanır. arışmayı izleyen gazeteciler, çiftçiden bu işin sırrını öğrenmek isterler. iftçi, bu sırrın kendi buğday tohumlarını komşularıyla paylaşmasında yattığını söyler. azeteciler ve yarışmaya katılan komşuları bu duruma çok şa şırır. iftçi bu durumu şöyle açıklar “ üzg r, olgunlaşmakta olan buğdaydan poleni alır ve tarladan tarla ya taşır. u bakımdan, komşularımın kötü buğday yetiştirmeleri demek, benim ürünümün de iyi olmama sı demektir. En iyi buğdayı yetiştirmek için komşularımın da iyi buğdaylar yetiştirmesine yardımcı olmam gerekiyor.” B)

u yaz köyümüzde düzenlenen “En İyi uğday arışması”nı yine aynı çiftçi kazandı. ize de kullandığı to humdan vermesine rağmen bu çiftçinin buğdayı kadar iyi bir ürün alamadık. azeteciler ve biz komşula rı bu işin sırrını çiftçinin kendi ağzından öğrenmek istedik. iftçi işin sırrını bize şu şekilde açıkladı “ üz g r, olgunlaşmakta olan buğdaydan poleni alır ve tarladan tarlaya taşır. u bakımdan, komşularımın kötü buğday yetiştirmeleri demek, benim ürünümün de iyi olmaması demektir. En iyi buğdayı yetiştirmek için, komşularımın da iyi buğdaylar yetiştirmesine yardımcı olmam gerekiyor.”

C) ılın son aylarında bizim köyde “En İyi uğday arışması” düzenlenir. u yarışmaya çevre köylerden çift çiler katılır. akat bu yarışmayı her yıl aynı çiftçi kazanır. u durum her seferinde bizi hayrete düşürür. ün kü kazanan çiftçinin komşusu pek çok çiftçi aynı tohumu kullanmasına rağmen onun kadar başarılı olama maktadır. arışmanın sonunda gazeteciler çiftçinin yanına gidip bunun sebebini sorarlar. azetecilere ver diği cevap hepimizi şaşırtır. iftçi, kendi buğday tohumlarını komşularıyla paylaşmasından dolayı en iyi buğdayı yetiştirebildiğini söyler. D) “En İyi uğday arışması” bu yıl kasabanın en işlek meydanında gerçekleştirildi. Herkes yarışmanın sonu cunu heyecanla bekliyordu. akat yarışmada değişen bir şey olmamıştı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da ya rışmayı aynı çiftçi kazanmıştı. azeteciler bunun sebebini çok merak ettiler. slında bu işin sırrı çiftçinin kendi buğday tohumlarını komşularıyla paylaşmasından kaynaklandığını öğrendiler. ünkü rüzg r, olgun laşmakta olan buğdaydan poleni alıp tarladan tarlaya taşır. omşuların iyi buğday yetiştirmesi, çiftçinin buğdayının da iyi olmasını sağlar.

Öğretmen Kitabı

tonguç

Ünite 7 1.

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Aşağıda bazı söz sanatlarının açıklaması verilmiştir: • Tezat (karşıtlık); birbirine zıt kavram veya durumların bir arada kullanılmasıyla oluşan sanattır. • İntak (konuşturma); insan dışındaki bir varlığın konuşturulmasıyla oluşan sanattır.

• Mübalağa (abartma); bir niteliği, olduğundan çok üstün veya aşağı gösterme sanatıdır.

Aşağıdakilerin hangisinde, açıklaması verilen sanatlardan herhangi birine yer verilmemiştir? A) Çocuğun elinde balta Önünde dağ gibi odun B) Ey deniz, şöyle bir gün sana bakacak mıyım Elma bahçelerinden, fındık bahçelerinden C) Akıl ersin, ermesin sevdama Senden yanayım, dedi yeşeren dal senden yana D) Rüzgâr eser dallarımız atışır Yas ile sevincim yıkışır dağlar

tonguç

Daha ilk çağlarda futbolu andıran oyunlar oynandığı bilinmektedir. Avrupa’da 2. yüzyılda Romalılarca yaygınlaştırılan bir oyun futbolu çok andırıyordu. Bu oyun bugünkü futbolun öncüsü sayılırdı. Bu eski Roma oyunu İngiltere’de öylesine sevilmişti ki karşılaşmalar, kentler arasında çatışmaya bile yol açmıştı. Bundan dolayı bu oyun 12. yüzyılda yasaklandı. Günümüzde oynanan futbol, İngiltere’de 19. yüzyılın sonlarında kurallara bağlandı. 1863’te İngiltere’de kurulan Futbol Birliği bu kuralları belirledi. Oyunda sert, acımasız ve kırıcı hareketler yasaklandı. 19. yüzyılın sonlarında İngiltere’den Avrupa’ya yayıldı bu oyun. Kısa bir süre içinde de futbol, dünyanın birçok ülkesinde oynanan bir spor hâline geldi. Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Makale (Bir konu hakkındaki düşünceleri kanıtlamak için kaleme alınan bilimsel yazı) B) Söyleşi (Konuşma havasında yazılan samimi yazı) C) Anı (Kişinin başından geçen ilgi çekici olayları sonradan kaleme aldığı yazı) D) Biyografi (Bir kişinin hayatının başkası tarafından anlatıldığı yazı)

tonguç

Karşıdaki dağlar bir devenin hörgücünü andırıyordu. Güneş o aradan sızıp etrafı yakıp kavuruyordu. Ağaçların ortasından akan nehir yerdeki çimleri serinletiyordu. Kuşlar ağacın yaprakları arasında keyifleri yerinde şarkılarını mırıldanıyordu. Bu metinde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur? A) Kişileştirme

tonguç

B) Abartma

C) Konuşturma

D) Benzetme Öğretmen Kitabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Bahçedeki çiçekler esen rüzgârla bir o yana bir bu yana sallanıyordu. Ağacın yapraklarından hışır hışır sesler geliyordu. Çocuklar bu sesi duyunca birden ürperdi. Bahçeye dikkâtle baktılar. Bisikletlerini kulübeye koyup kapıyı kilitlediler. O sırada başlayan yağmur, çukurları küçük derecikler hâline getirdi âdeta. Bu metinde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır? A) Kişileştirme

B) Konuşturma

C) Abartma

D) Benzetme

tonguç

Dokunsalar ağlayacakmışsın. Dokunmamışlar. Yine de ağlamışsın; dostun gözünden akan bir damla yaşın yeryüzündeki bütün gölleri tuz gölü yaptığını bilmiyor musun sen? Gül ki acılaşmasın göller. Göl ki orada demirli kayığımız. Bu metinde altı çizili yerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır? A) Benzetme

B) Konuşturma

C) Abartma

D) Kişileştirme

tonguç

Körfezdeki dalgın suya bir bak, göreceksin Geçmiş gecelerden biri durmakta derinde Bu dizelerdeki söz sanatı aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Gökteki yıldızlar kadar sayısız Ah yurdumun kimsesiz, yoksul çocukları B) Gözlerin bir çığlık, bir yaralı haykırış Gözlerin bu gece çok uzaktan geçen bir gemi C) Bu gece yarısında iki kişi uyanık Biri benim biri de uzayan kaldırımlar D) Şu karşıki karlı karlı dağlar Viran oldu orada bahçeler, bağlar

tonguç

Köye ne zaman gitsek ninemi ocağın başında ekmek pişirirken bulurduk. Geleceğimizi ona önceden söylediğimizden çeşit çeşit yemekler yapar, sofrayı kurardı. Ekmeği son anda pişirirdi ki sıcak sıcak yiyelim. Lavabo sırasına girer ellerimizi yıkayıp sofranın başına dizilirdik. Yaptığı lezzetli yemekleri hiç konuşmadan iştahla yerdik. Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Gezi yazısı

Öğretmen Kitabı

B) Anı

C) Otobiyografi

D) Deneme tonguç

Zorla

TÜRKÇE

Sindi

Alış! Yükselme Kaynağı

Öğren! Özümseme Kaynağı

Başlangıç Kaynağı

Öğrenme Kaynağı 0’dan ser s le öğrenmeye 0 noktasından başla. En temel konulara en eğlencel şek lde çalış, temel n sağlam at!

Öğrend ğ n konuları Takt kl Soru Bankalarıyla test et! Yen nes l soruları tanı. Doğru takt kler kullanarak yorum ve anal z yetenekler n gel şt r.

Ş md hızlanma zamanı! D namo le her konudan yüzlerce soru çözerek hem hız kazan hem de konuları hazmet.

Zoru Bankası sen b raz zorlayacak. Ama en y s n st yorsan en zorları le yüzleşmel s n. Zoru Bankası le en y ye g den yolda yükselmey başaracaksın.

LGS hazırlık sürec nde öğrenc ler n en büyük yardımcısı olan d ğer kaynaklarımız.

.SINIF

ÖĞRETMEN Ö RNEK Ki TABI TÜRKÇE

Ünite 1

Sözcükte Anlam

Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşmasıdır.

Bir sözcüğün aklımıza gelen temel anlamıdır.

Bugün hava sıcak..

Teklifinizi sıcak karşıladı.

Anlam: Havadaki yüksek ısı

dekor ▶ Tiyatro terimi nota ▶ Müzik terimi.

Anlam: Dostça olan, sevgi dolu.

Bir varlığın ölçülebilen, sayılabilen özelliğidir.

Bir varlığın ya da kavramın nasıl olduğunu, yapısını, özelliklerini bildiren sözcüklerdir. Ölçülemez, sayılamaz.

▷ Çok para

▷ Yumuşak yastık

▷ Az yemek

▷ Güzel ev

▷ Yüksek bina

Annem, perdeleri yıkadı. (Gerçek anlam)

Bilim, sanat, meslek vb. ile ilgili özel anlamı da sözcüktür.

Bu sözleri duyunca gözümdeki perde kalktı. (Mecaz anlam)

Çocuklar, “perde” sözcüğünü gerçek, mecaz ve terim anlamıyla kullanabilir misiniz?

Oyunun ikinci perdesini beğendim. (Terim anlam)

Çocuklar, harikasınız! Bu konuyu çok güzel öğrendiniz.

tonguç

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

Terim anlamlı sözcükler bilim, sanat, meslek vb. ile ilgili özel anlam taşır.

%20 Ertelemek

Buna göre şapka sözcü ü a a ıdaki cümlelerden angisinde terim anlamı la kullanılmı tır A

ğretmenimiz bazı sözcüklerde şapka kullanmadığım için puan kırdı.

%40 Bir alışkanlığı terk etmek

B Sert esen yel başından şapkayı alıp götürdü. C Türkler başlık olarak D

5 te şapkayı kabul ettiler.

%25

Bir işin sorumluluğunu, yükümlülüğünü başkasına vermek

%15

ambanın şapkası is bağlamış, odayı tam aydınlatmıyor.

Unutmak

Yukarıdaki grafikte bırakmak sözcüğünün bazı anlamları ve bir sınıfta bırakmak sözcüğünü bu anlamlarda kullanan öğrencilerin oranı verilmiştir. Buna göre a a ıdaki cümlelerden angisini 40 lık dilime giren ö rencilerden iri sö lemi ola ilir

A Acaba eldivenlerimi nerede bıraktım?

Müdür, babama yeni sınıf öğretmenimizin - - - - biri olduğunu söylemiş.

B Yoğun olduğumuz için işlerin bir kısmını haftaya bıraktık.

A a ıdaki sözcüklerden angisi u cümlede o ırakılan ere getirilirse mecaz anlam kazanır A) sert C) disiplinli

C Şekeri bıraktım artık çaydan daha çok lezzet alıyorum. D Kulüp başkanı yaşlandığı için koltuğunu genç bir iş adamına bıraktı.

B) anlayışlı D) kuralcı

tonguç

İnsanların parmak izinin eşsiz olduğunu biliyoruz. Bu nedenle insanların kimliklerinin belirlenmesinde uzunca bir süredir kullanılıyor. armak izlerimiz daha anne karnındayken şekilleniyor ve gelişimlerini orada tamamlıyor. Bu metindeki azı sözcüklerin anlamları “ , larak a a ıdaki ulmaca a erle tiriniz

simgeleri le erilmi tir Bu sözcükleri metinden u-

ir olayın başı ile sonu arasında geçen zaman parçası

Toplumsal bir varlık olarak insanın nasıl bir kimse olduğunu gösteren belirti, nitelik ve özelliklerin bütünü

3 2

Eşi benzeri olmayan veya eşi benzeri görülmemiş olan

A A TA 1

M 3

Numaralanmı kutularda er alan arfler ANAHTAR KE İME den angisi olu ur A) LÜZUM

Öğretmen K�tabı

B) M

İK

ir şeyin geçtiği veya önce bulunduğu yerde bıraktığı belirti, nişan

ölümüne erle tirildi inde a a ıdakilerC) MELEZ

D) SEMİ

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcükler eş anlamlıdır. Bu sözcükler, birbirinin yerine kullanıldığında anlam değişmez.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sesteş sözcük bulunmamaktadır?

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “dil” sözcüğü “lisan” sözcüğü ile eş anlamlı değildir?

A) Sen gül, güneş doğsun yeniden.

A) Dilinden Anadolulu olduğu belli oluyordu.

B) Akşama doğru sağanak yağmur başladı.

B) Yabancı dil öğrenmek için yurt dışına gitti.

C) Sabah sabah demli bir çay istedi. D) Küçük salonda en az yüz kişi vardı.

C) Türkçe, dünyada en çok konuşulan beşinci dil.

D) Yazar, eserlerinde oldukça sade bir dil kullanırdı.

Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili sözcüklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

Anlam bakımından aynı varlığın zıt özelliklerini ifade eden sözcükler zıt anlamlıdır. Bu açıklamaya göre, I. Giderken solda, dönerken sağda yeşil bir ev göreceksin.

A) I. cümledeki altı çizili sözcük “yakışmak” anlamında kullanılmıştır.

II. Gençliğimde saçlarım sıktı ama şimdi seyrek.

B) I. cümledeki altı çizili sözcük gerçek anlamıyla kullanılmıştır.

III. Berrak suda sakin sakin yüzen balıkları izledik.

C) II. cümledeki altı çizili sözcük mecaz anlamıyla kullanılmıştır. D) I. cümledeki “gitmek” sözcüğü “bir duruma, bir sonuca ulaşmak; varmak” anlamında; II. cümledeki “gelmek” sözcüğü “oturmaya, ziyarete gitmek” anlamında kullanılmıştır.

IV. Bu konuda bu kadar iyimser olunacak bir şey göremiyorum. cümlelerinin hangilerinde zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?

I. Bu işin sonu nereye gider bilmiyorum. II. Bize geldiğinde hava çoktan kararmıştı.

tonguç

Yazılışları aynı fakat anlamları farklı olan sözcükler sesteştir.

A) I ve II.

B) I ve III.

C) II ve III.

D) III ve IV.

Bu yıl cihazlarımızı almak için yaptığımız yolculukta ince buz tabakasının üzerinde çok fazla erimiş suyla karşılaştık. Her yıl burada oluşan buz tabakası normalde çok kalın ve güvenlidir.

A) Köpeklerin özellikle insanlara sevimli gelen üzgün ifadeye bürünmelerini sağlayan göz çevresindeki kırışıklıklar, zaman içerisinde ortaya çıkmıştır.

Bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

B) Elimizdeki sütün yarısıyla peynir, kalan kısmıyla ise yoğurt ve ayran yaptık.

A) Eş anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır.

C) Roman ve öykü birbirinden bağımsız iki edebî tür olmasına rağmen aralarında pek çok ortak nokta bulunmaktadır.

B) İkileme kullanılmıştır. C) Zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır.

D) Bahçemizde renk renk lale, karanfil, gül ve papatyalar vardı; hepsine büyük bir özenle bakıyordum.

D) Yansıma sözcüklere yer verilmiştir. tonguç

Aşağıdakilerden hangisinde aynı kavram alanına giren sözcükler bir arada kullanılmamıştır?

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

Dilimize Giren Yabancı Sözcükler

Türkçe Karşılıkları Anlayış

Mantalite Star Nickname

Yıldız Takma Ad

---Perspektif

İtici Bakış Açısı

Okeylemek

Onaylamak Tarafsız

Objektif Versiyon

----

Şekilde yabancı sözcüklerin Tükçe karşılıkları verilmiştir. Buna göre şekilde boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki sözcüklerden hangileri getirilmelidir? A) Sevimsiz - Sürüm

B) Soğuk - Biçim

C) Antipatik - Sürüm

D) Sevilmeyen - Hâl tonguç

Aşağıda numaralandırılarak verilen sözcüklerin Türkçe karşılıklarını sözcük kutusundan bularak bulmacayı doldurunuz. Yabancı Sözcükler 1.

Eskiz

Adisyon

Agresif

Aktivite

54.

Abluka

64.

Anekdot

Sözcük Kutusu ● Kuşatma ● Saldırgan ● Taslak ● Hikâyecik ● Etkinlik ● Hesap

Buna göre mavi ile boyanan kutucuklardaki harfler numara sıralaması dikkate alınmadan yan yana getirildiğinde aşağıdaki sözcüklerden hangisi oluşur? A) ETKİN Öğretmen K�tabı

B) TEKİN

C) TEPKİ

D) TAKİP tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere eş anlamlı sözcükler denir.

• Rahatsız etmek istemem ama biraz işim var.

Buna göre

• Nedendir bilmem ama birkaç gündür sol elimde bir ağrı var.

Ağaçlar çizerdim, yeşillenirdi

• Dedem, deli bir çayın kıyısındaki yalçın bir kaya gibidir.

Çizdiğim ağaçlara çizdiğim kuşlar gelirdi Ormanlar düşünürdüm, uyurdum

• Kıştı, yerler iki karış kar tutmuştu.

Düşündüğüm ormanlarda kaybolurdum

Bu cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin e seslilerinin sözlük anlamı a a ıda erilmi tir

Anı kuyularından çekmek bir yudum acı su Bir yudum acı su, çekmek anı kuyularından

SÖZLÜK ANLAMI

Soğuk su

• Karıştırmak, birbirine katmak.

Bilmedim bu, ya bir korkunun duygusu

• Nemli iklimlerde yetişen bir bitkinin yaprağın demlenmesiyle elde edilen güzel kokulu ve sarımtırak kırmızı renkli içecek.

Bilmedim bu, ya da bir duygunun korkusu Kent dayanıyor bahçenin duvarlarına Yeni bahçeler çiz, gözlerinin kuşlarına

• Vücutta kalbin bulunduğu tarafta olan, sağ karşıtı.

dizelerinden a a ıdaki sözcüklerden angisinin e anlamlısı oktur B) His

C) Hatıra

D) Şehir

• Erişilmek istenen yere ayak basmak, ulaşmak. Buna göre altı çizili sözcüklerden angisinin e seslisinin sözlük anlamı erilmemi tir tonguç

A) Lokma

CÜMLELER

Söylenişleri aynı, anlam ve kökleri ayrı olan kelimelere sesteş kelimeler denir. Buna göre çelik sözcü ü a a ıdaki cümlelerin angisinde di erleri le seste olacak ekilde kullanılmı tır

A) Var

B) Sol

C) Çay

D) Kar

• I. sözcükle II. sözcük zıt anlamlıdır.

• II. sözcükle III. sözcük eş anlamlıdır.

A a ıdakilerden angisi u ilgilere göre düzenlenmi tir . sözcük

. sözcük

Mutlu

Mutsuz

Sevinçli

B) Karşı tarafa uzanan çelik bir köprü vardı.

Tembel

Çalışkan

Cesur

nündeki çelik bıçakları ilet gibi olana kadar keskinliyordu.

Tutsak

zgür

Hür

Soğuk

Sıcak

lık

A) Spor yapmaktan vücudu çelik gibi olmuştu. C)

D) Dalları çelik hâline getirip toprağa dikiyordu.

tonguç

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

Aşağıdaki şekillerde numaralanmış bölümlere, çevresindeki sözcük veya söz gruplarının çağrıştırdığı en uygun kavram yazılmak istenmektedir.

Birlik

I Beraberlik

Yardımlaşma

Buna göre numaralanmı mi tir

İtimat

Yetinme

III

İnanma

Bağlanma

Doyum

Kanıklık

erlere getirilecek ka ramlar a a ıdakilerin angisinde do ru eril-

I Güven

II Kanaat

III Dayanışma

Kanaat

Güven

Dayanışma

Güven

Kanaat

Dayanışma

Kanaat

Güven

tonguç

Açık kumral saçlı, zayıf mı zayıf, kaburga kemikleri sayılabilen küçük bir çocuk... Adını soruyorum. nce yüzünü başka yöne çeviriyor, bir süre sustuktan sonra yanıtlıyor sorumu Edip! Nerede doğdun? diyorum. Ses yok. Babası, annesi bilirmiş. Ama yaşadığı sokağı iyi tanıyor. Sıra sıra ahşap evler, ufaklı büyüklü bahçeler... Tahta bir kapıyı ayağıyla itiyor İşte, bizim bahçemiz! Sağ yanda kurudu kuruyacak bir ayva ağacı... tede bir kuyu... Kuyunun çevresinde akşam sefaları... Sonra başka evler, başka bahçeler... Sayısız pencere, çinko zeminli balkon... Evlerde binlerce yıldır yaşayan, hemen hemen hep aynı biçimde devinen insanlar... Sol yanda bir çardak ya da çardaklığa özenmiş bir çıkıntı, meyvesini koruktan üzüme dönüştüremeyen... Bu metinde kullanılan sözcüklerle ilgili a a ıdakilerden angisi sö lenemez A) Taraf sözcüğünün eş anlamlısı kullanılmıştır. B) Karşıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır. C) Ocaktaki odun kısa sürede yandı. cümlesinde geçen yanmak sözcüğünün sesteşi kullanılmıştır. D)

ayıf sözcüğü gerçek anlamının dışında kullanılmıştır.

Öğretmen K�tabı

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “gerçek” sözcüğü ayraç içinde verilen anlama uygun olarak kullanılmıştır? A) Bu laflarda gerçek payı ne kadar çoksa duygu payı da ondan az değildi. (Doğruluk) B) Adam, uzun aramaların sonucunda gerçek bir elmas bulmuştu. (Temel, başlıca) C) Pencerenin önünde saksıdaki çiçeğin gerçek olup olmadığını önce anlayamadı. (Yalan olmayan)

Dünyanın ilk zamanlarında günümüzdeki Güney Amerika ve Afrika kıtaları birleşik hâldeydi. İlerleyen zamanlarda bu iki kıta ayrılmaya başlamıştır. Ayrılan kıtaların arasına dolan denizler Atlas Okyanusu’nu oluşturmuştur. Bu iki kıtanın günümüzden milyonlarca yıl önce bitişik olduğunun kanıtı ise her iki kıtanın Atlas Okyanusu’ndaki bitki ve hayvan fosillerinin benzeri olmasıdır. Terimler sözlüğü oluşturulmak istenirse bu metindeki terim anlamlı kelimelerden hangilerine sözlükte yer verilmelidir?

D) Bu saatten sonra gerçekleri apaçık konuşmanın zamanı geldi. (Doğadaki gibi olan)

A) kıta - dünya - okyanus B) kanıt - zaman - kıta C) fosil - kanıt - birleşik D) bitki - günümüzdeki - ilk

Piyes, sahnede oynanmak üzere yazılır. Genellikle iki perdeden oluşur. İnsanlar, piyesi izlerken hoşça zaman geçirip eğlenirler. Terimler sözlüğü oluşturulmak istenirse bu metindeki terim anlamlı kelimelerden hangilerine sözlükte yer verilmelidir?

5. tonguç

Modadan çok anladığım söylenemez gelgelelim modadan çok anlamıyor olmam beğendiğim tarzların olmadığı anlamına da gelmiyor. Bu cümledeki altı çizili sözcüğün yerine aşağıdakilerden hangisi getirilirse anlam değişir?

A) piyes - insanlar - zaman

A) hatta C) ama

B) yazılır - genellikle - perde

B) lakin D) ne var ki

C) sahne - piyes - perde D) perde - hoşça - sahne

Gidiyorum gönlümde bir acı yanıyor I Ordularla yenilmez bir hınç var kanımda II Dün benimle bir gülen şimdi gülmüyor III Bir hüzünlü yürek kaldı sol yanımda IV

Cümle

Bu dizelerde numaralanmış kelimelerden hangisi diğerlerinden farklı bir anlamda kullanılmıştır? A) I.

tonguç

B) II.

C) III.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “beklemek” sözcüğü, karşısında verilen anlama uygun olarak kullanılmamıştır?

D) IV.

Anlam

Bunu senden bekliUmmak yordum.

Hastayı sabaha kaBir kimseyi dar hastanede bekgözetmek ledi.

Yaşananların sebeAramak, istebini anlamak için mek sessizce bekledi.

Bir süre kapıda bek- Bir yerde kalledi, sonra içeri girdi. mak, durmak

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

4 Bulunduğu, bağlı olduğu yerden ayrılmak 30%

Tehlikeli ve kötü bir durumu atlatmak 15%

İstenmeyen, sıkıntı veren bir yerden, durumdan uzaklaşmak 35%

Bağını koparıp kaçmak 20%

Bu grafikte “kurtulmak” sözcüğünün bazı anlamları ve bir sınıfta “kurtulmak” sözcüğünü bu anlamlarda kullanan öğrencilerin oranı verilmiştir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde öğrencinin söylediği cümlenin yüzdelik dilimi yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) At, sahibinin elinden kurtulmuş, kıra kaçmış. (%20) B) Dallardan kurtulan olgun şeftaliler bir bir yere düşüyor. (%30) C) Ahmet, kendisini kovalayan köpeklerden zor kurtuldu. (%15) D) Karşısına aniden çıkan arılardan son anda kurtuldu. (%35) tonguç

Kitapları sevdiğinizde onları okumaktan asla bıkmayacaksınız. Fazlası zarar olmayan nadir şeylerdendir onlar. Çeşit çeşit, boy boy kitaplar… Kimisi insanların acılarını, sevinçlerini kısaca yaşamlarını bize aktarırken kimisi de yeni bilgilere pencere açar. Kimi kitaplardan arkadaşlığı, dostluğu öğrenirken kimi kitaplardan şiiri, türküyü öğreniriz. Bu metinde altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Görüş açısı kazandırmak B) Olağan bilgileri göstermek C) Basmakalıp fikirler sunmak D) Sıradan olana götürmek tonguç

I. Çalışmayı istemek, başarının yarısıdır. II. Çiftimize mutluluklar dilemek gerek. III. Yemeğe üç baş soğan doğradım. IV. Sen bu kafayla gidersen başarısız olursun. Numaralanmış cümlelerin hangilerinde altı çizili sözcükler aynı anlamda kullanılmıştır? A) I ve II.

Öğretmen K�tabı

B) I ve III.

C) II ve III.

D) III ve IV.

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

Öznel cümleler kişisel görüş içerir, nesnel cümleler ise kişisel görüşten uzak, kanıtlanabilir yargılardır. Buna göre, (I) Svevo’nun yazar kişiliğinin bu kadar gelişmiş olmasında nice klasik ve çağdaş yazarın katkısı vardır. (II) Avrupa kültür tarihinin bir dönemine damgasını vuran büyük ruh bilimci Sigmund Freud’un payını da unutmamak gerekir. (III) Onun düşler üzerindeki çalışmalarının doğrudan etkisi bu güzel eserlerde açıkça görülmektedir. (IV) Svevo, Trieste’ye döndüğünde on yedi yaşındadır ve o dönem tiyatro ile ilgilenmektedir.

Yarışmaya bu sefer daha iyi bir şarkıyla katılmalıyız.

II.

Bugün hava daha da soğuk sanki.

III.

Bu ay izlediğim filmlerin içerisinde en beğendiğim bu oldu.

IV.

Bu yıl okul gezisine ben de katılacağım.

Numaralanmış cümlelerden hangilerinde örtülü anlam vardır? A) I ve II.

B) I, II ve III.

C) II, III ve IV.

D) I, II, III ve IV.

metnindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde nesnel anlatım vardır?

B) II.

C) III.

D) IV.

Bilimin son üç yüz yıldaki gelişimi, uygarI lık tarihindeki en muhteşem olaydır. Bilim II bir yandan teknolojik uygulamalar yoluyla III yaşam koşullarını değiştirirken öte yandan IV düşünmemizi biçimlemekte, dünya görü-

A) Yıllardır çok iyi tanıdığınız bir insan bile bir anda düşmanınız olabilir. B) Dostluklar yıllar içinde sağlamlaşır ve ufak tefek kırgınlıklardan etkilenmez.

şümüzü etkilemektedir.

C) Kaç yıldır tanıyor olursak olalım bazen dostlarımız hiç beklemediğimiz şeyler yapabilir.

Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden hangisi bulunduğu cümlenin öznellik kazanmasına neden olmuştur? A) I.

B) II.

C) III.

Uzun yıllar süren dostluklarda araya kırgınlıklar girse de bunlar çok büyütülmez. Bu cümleden aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?

tonguç

A) I.

D) Birini uzun zamandır tanıyor olsak da ona çok fazla güvenmemeliyiz.

D) IV.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi vurgulanan düşünce bakımından diğerleriyle çelişmektedir?

Genç müzisyen, bu yılki ikinci konserini yine Kadıköy’de verdi.

A) Sanat ürünlerinin benzersiz olması, sanatın niteliğini de ortaya koyar.

Bu cümlede sözü edilen müzisyenle ilgili kesin olarak çıkarılacak yargı aşağıdakilerden hangisidir?

B) Sanatın ve sanatçının kalitesi, özgün olmaktan geçer.

A) Farklı tarzlarda şarkı söylemektedir. B) Hayatı boyunca toplam iki konser vermiştir.

C) Kendine özgü bir nitelik taşıyan eserler hiçbir zaman unutulmaz.

C) Sadece enstrüman çalmaktadır.

D) Sanatçı, kendinden önceki sanatçıları örnek almalıdır. tonguç

D) Kadıköy’de en az iki kere konser vermiştir.

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

7. (I) Grönland’da meteoroloji ekibi, köpeklerin çektiği kızakla hava istasyonundaki cihazlarını almaya gitti. (II) Buz tabakasının aniden bastıran sıcaklarla erimesi nedeniyle ekip zor durumda kaldı. (III) Danimarka Meteoroloji Enstitüsüne bağlı Okyanus ve Buz Merkezinden Steffen Olsen, 13 Haziran’da bu fotoğrafı çekti. (IV) Ayaklarının bir bölümü suya batan köpeklerin su üzerinde yürüyormuş gibi göründüğü bu fotoğraf, aslında bilimsel araştırmalardan çok daha anlamlı.

Bu medya metninde numaralanmış cümlelerin hangisi öznel yargı bildirir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

luslararası Tiyatrolar Birliği ( T ), tarafından ilk defa 1961 yılında kutlanmaya başlanan Dünya Tiyatrolar ünü, o yıldan itibaren her yıl 27 Mart günü ITI merkezleri ve dünya çapında tiyatro grupları tarafından pek çok ulusal ve uluslararası etkinliklerle kutlanmaya devam etmektedir. 2 Mart’ta, her ülkenin tiyatrocuları tarafından hazırlanan bir bildiri sahnelerde okunarak gösteriler düzenlenir.

Bu görselde yer alan metin kanıtlanabilirlik yönüyle aşağıdakilerin hangisiyle benzerdir? A) Dizimizin on birinci kitabında; denizlere, göllere, şırıl şırıl derelere ve okyanusların derinliklerine dalıp, balıkların olağanüstü dünyasında mucizelerle dolu çok acayip bir yolculuğa çıkacağız. B) Birileri çocuklara dinozorların neden yeryüzünden silindiğini ya da yanardağların neden ateş püskürdüğünü açıklarsa çocuklar bunu muhteşem bir biçimde anlayacaktır. C) İlk kitapta olduğu gibi, bu kitabı da yazarken üniversite profesörlerinden destek aldık. İki ay boyunca sundukları sekiz seminer, kitaptaki sekiz bölümün temelini oluşturdu. D) Bu kitap; gökyüzünün yıldızlardan, galaksilerden, gezegenlerden ve uydulardan oluşan olağanüstü sistemiyle ilgili okumak konusunda biraz olsun hevesimizi artırabilirse ne mutlu bize. Öğretmen K�tabı

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

znel anlatım, kişisel görüşler içerir. Nesnel anlatım ise kişisel görüşlerden uzak, kanıtlanabilir yargılarla oluşturulur. Bu açıklama a göre a a ıdaki med a metinlerinin angisinde öznel ir anlatıma a urulmu tur A) Sakarya ve Kocaeli’nin içme suyu ihtiyacını karşılayan Sapanca Gölü’nde kuraklık sebebiyle gerçekleşen çekilme, göle atılan yüzlerce şişe ve çöpü gün yüzüne çıkardı. B) Havaların soğumasıyla güneye göç eden ak pelikanların Manyas Kuş Cenneti Millî arkına uğramaları havadan görüntülendi.

Numaralanmı cümlelerden angisi metinden çıkarıldı ında metin tamamen nesnel ir anlatıma ka u mu olur

C) Yedigöller Millî arkı, gezilecek yerlerin tamamını bünyesinde toplamış bir yeryüzü cennetidir. arktan içeriye adımınızı attığınız anda yeşilin belki de hiç görmediğiniz tonları sizi kuşatır.

Gelincik, kırmızı renkli bir çiçektir. Daha çok buğday tarlalarında ve kıraç arazilerde rastlanır. Ayrıca gelincik nazlı bir çiçektir. V Birisi ne zaman ona dokunmaya kalksa küsüverir. Bu parçadaki numaralanmı cümlelerin angilerinde oruma er erilmi tir A) I ve III.

B) I ve IV.

C) II ve III.

D) III ve IV.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

D) Afyonkarahisar’ın Bolvadin ilçesinde bulunan Eber Gölü, kendisini besleyen su kaynaklarının kesilmesi üzerine tamamen kurudu.

Balat birçok dinden, birçok ırktan, birçok düşünceden insanın kardeşçe yaşadığı bir tarihî semt. Kadın Eserleri Kütüphanesi, yıldır hizmet veriyor. Balat sahilindeki kütüphane binasının tarihi ise M 50 yılına dayanıyor. V Kütüphanede, geç Osmanlı döneminde ve Cumhuriyet tarihinde kadın yazarların yazdığı kitaplar, yayımlanan kadın dergileri, gazetelerde kadınlar hakkında çıkan makaleler bulunuyor. V Fatma Aliye, Halide Edip Adıvar gibi yazarların hem Arap hem de atin harfleriyle basılan kitapları ve birçok yapıtı sinemaya uyarlanan Kerime Nadir’in arşivi Vakıf koleksiyonlarının parçaları arasında.

A a ıdaki cümlelerden angisi öznel e nesnel anlatım önü le di erlerinden farklıdır A) Güneş, bulutların arkasına saklanarak âdeta saklambaç oynuyordu. B)

Mart, Dünya Ormancılık Günü olarak kutlanmaktadır.

C) Böğürtlen bahçe çitlerinde, yol kenarlarında kendiliğinden yetişen, dikenli bir çalıdır. D) İnsanlar pek çok özelliklerini kalıtım yoluyla anne ve babalarından alırlar.

tonguç

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

A a ıdakilerin angisi Bir gezi yazarı olarak, yazılarımı kendimden de bir şey katmadan okuyucuya sunmam. di en ir sanatçı a ait olamaz A) Dört imparatorluğa başkentlik yapmış İstanbul’da ilk duraklarımız mimarlık abidesi Ayasofya, Mimar Sinan ekolünün çarpıcı örneklerinden Sultanahmet Camii ve ames Bond filmlerine sahne olan Yerebatan Sarnıcı. Tarihî Yarımada’daki gezimizde birçok baharatçının ve aktarın öne çıktığı ve bu hâliyle İpek Yolu’nun mirasçısı diyebileceğimiz Mısır Çarşısı’ndan geçip Kapalıçarşı’ya uzanıyoruz. B) Kafkas Dağlarını arkamızda bırakarak dünya tarihinin aleolitik Çağ’daki kalbine varıyoruz. Gobustan Millî arkındaki 0 bin yıllık kaya resimleri atalarımızın avcılık, denizcilik ve astronomi ile ilgili iletilerini günümüze taşırken insanlık tarihine de ışık tutuyor. C) Koçkor’dan Çin yolu üzerindeki Narın’a giderken etrafımızı saran Tanrı Dağları gitgide yükseliyor. Narın yakınlarındaki bir kampta yurtta konaklayarak göçebe hayatını deneyimliyoruz. At sırtında tırmanış yaparak bölgeyi geziyoruz ve Şaman kültürü hakkında bilgi ediniyoruz. D) Doğasında yeşilin ve turkuazın bütün tonlarının birleştiği, Orta Asya’nın göz bebeği Kırgızistan’da ağırlanıyoruz. Bişkek’i geride bırakıp rotamızı Karahanlı Devleti’nin başkenti Balasagun’a çeviriyoruz. Burada Burana Kulesi’ne çıkıp tarihî İpek Yolu’nu ve biçimce heykelleri andıran mezar taşları balbalları ilgiyle inceliyoruz.

tonguç

A a ıdakilerin angisinde cümlenin anlam özelli i anlı i aretlenmi tir Cümle

znel

İzmir, Antalya, İstanbul ve Yalova’dan toplanan çiçekler numaralanA) mış bant üzerinden geçerken açık artırmayı yöneten kişi, çiçeklerin her biri hakkında bilgi veriyor.

Tarih kitaplarını karıştırdığınızda Sivas’ın her devirde çağının parlak şehirlerinden biri olduğunu görürsünüz.

Ayder, hem doğal güzelliği hem de konaklama imkânlarıyla güzel bir yayla.

ürih’e uçarken pencere kenarında oturmak en iyisi; böylece karla kaplı nefes kesici zirveleri kuş bakışı izlemenin tadını çıkarıyor insan.

Öğretmen K�tabı

Nesnel

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

I. İnsanların iç dünyasını ele alan yazar, kitabının ikinci baskısını yaptı.

Sokakta giderken kendi kendime Gülümsediğimin farkına vardığım zaman

II. Süslü bir anlatım kullanan yazar sadece belli kesimlerce okunacak gibi.

Beni deli zannedeceklerini düşünüp gülümsüyorum

III. Son dönem şairlerine, bitirme tezimde yer veriyorum.

( rhan Veli)

IV. Yazarın son kitabının kapağındaki resim Türk bir ressama aitti.

Bu şiirin son dizesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisi öznel bir nitelik taşır?

A) Amaç-sonuç ilişkisi vardır.

A) I.

C) Koşul-sonuç ilişkisi vardır.

B) II.

C) III.

B) Neden-sonuç ilişkisi vardır.

D) IV.

D) Karşılaştırma yapılmıştır.

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi ayraç içerisinde verilenle uyuşmamaktadır?

B) Hiçbir zaman çıktığınız kapıyı hızla kapatmayın, geri dönmek isteyebilirsiniz. (Öneri) C) Kültürleri birbirlerine bağlayan köprüdür sanat. (Tanım)

tonguç

A) Tecrübeli olduğundan iş başvurusu kabul edildi. (Neden - Sonuç)

yaşarsan

seyredersin

hayatı

korkarak

yalnızca

Yukarıdaki numaralanmış kelimelerle anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulmak istense sıralama nasıl olurdu?

D) Yurt dışına gittiğinde mutlu olmayacağını sana söylemiştim. (Pişmanlık)

A) 4 – 1 – 3 – 2 – 5 C) 5 – 1 – 3 – 4 – 2

Şiir, hiçbir zaman insana sanat zevkini yaşatmaktan başka amaç gütmemelidir. Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılmak istenenle anlamca çelişir?

Karşılaştırma cümlelerinde varlıkların benzer ve farklı yönleri kıyaslanır. Buna göre, (I) Sevgi dili, sevginin iletim şeklidir, diyebiliriz. (II) Sevgiyi ifade ederken beden dilinden faydalanırız. (III) Hepimiz doğduğumuz andan itibaren bir şeyler yaşıyoruz. (IV) Farklı hayat hikâyelerine sahip olduğumuz için hepimizin hassasiyet geliştirdiği noktalar farklı oluyor.

A) Şiirin insanın duygularını okşatmaktan başka amacı olmamalıdır. B) Farklı hedefler taşıyan şiir aslından uzaklaşmış demektir. C) Şiirin temel gayesi insanları eğitmek olmalı.

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde “karşılaştırma” vardır?

D) “İnsanı duygulandırmak” şiiri, şiir yapan en temel noktadır.

A) I. tonguç

B) 5 – 2 – 3 – 4 – 1 D) 3 – 4 – 1 – 5 – 2

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

İki veya daha fazla çocuğu olan aileler, çocukların her birine eşit sevgi ve eşit ilgi göstermelidir. Yaşın büyük ya da küçük olması, cinsiyet gibi şeyler asla bir çocuğu diğerinden önemli yapmaz. Ceza veya ödül zamanlarında da çocukların biri diğerinden ayrılmamalıdır. Bir de ödülün, eğitimde cezadan daha iyi sonuçlar verdiğini aklımızdan çıkarmamak gerekir. Bu metindeki altı çizili cümlelerin anlam özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Varsayım

B) Şart

C) Karşılaştırma

D) Öneri

tonguç

(I) İletişim, insanlar için inkar edilemez öneme sahip eylemler ağıdır. (II) İletişimde kimi zaman ses, kimi zaman yazı ya da resim, kimi zaman da sözel olmayan hareketler araç olarak kullanılır. (III) En iyi iletişim, farklı araçların bir arada ve birbiriyle tutarlı kullanılmasıyla sağlanabilir. (IV) Bireyin dil gelişimi incelendiğinde bu gelişimin ilk aşamasında bedensel hareketlerinin egemen olduğu görülür. (V) Bebeklerin yüzünü asması bir sıkıntının, gülücükler atması memnuniyetin ifadesidir. Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde örneklemeye başvurulmuştur? A) I ve II.

B) II ve V.

C) III ve IV.

D) IV ve V.

tonguç

02 TAD NA BAKMADAN YEMEK E E T EK EMEYİN. MÜMKÜNSE Hİ

EK EMEYİN.

T MASADAN KA D N.

2019 T

A DİKKAT

TENCE EYE EK EDİ İNİ T A A T N.

HAFTAS

FA TÜ K KE A T TM AK A Tİ N N EK F Y VE TE 05 AŞAY N N.

E . B İN SE KET , ÜN TÜ A N N. VE M HE MEY SY A T TA A VE P T 04

Numaralanmış cümlelerde aşağıdaki anlatım özelliklerinden hangisi vardır? A) Karşılaştırma Öğretmen K�tabı

B) Öneri

C) Varsayım

D) Olasılık tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

Emre, son beş yıl içerisinde arabasını üç kere değiştirmiştir. 1. Değişiklik: Emre, ilk arabası uygun fiyatlı olmasına rağmen yeteri kadar yakıt tasarrufu sağlamadığı için arabasını daha fazla yakıt tasarrufu sağlayan ve önceki arabasından daha güvenlikli olan bir model ile değiştirmiştir. 2. Değişiklik: Yakıt tasarrufu sağlayan model yeteri kadar konforlu olmadığı için Emre, aynı markanın yakıt tasarrufu puanı aynı, konfor puanı daha yüksek olan modelini satın almıştır. . Değişiklik: Konfor puanı yüksek olan araba çalınmıştır. Bu nedenle Emre’nin satın aldığı bir sonraki modelin güvenlik puanı diğer modellerden fazladır ve önceki arabalarına göre daha uygun fiyatlıdır. Emre’nin son beş yıl içinde satın aldığı araba modelleri aşağıdaki verilmiştir:

Bu görseli en doğru yansıtan metin aşağıdakilerden hangisidir? A) Çok güneşli olmasına rağmen biraz hava almak için bahçeye çıktık. Ben mindere oturmuş kardeşimin elbisesini onarıyordum. Annem de elindeki elbiseye düğme dikiyor, bir yandan da komşumuzla sohbet ediyordu. Hemen yan tarafımızda kardeşim ve arkadaşları oyun oynuyorlardı.

Konfor: Yakıt Tasarrufu: Güvenlik:

tonguç

Uygun Fiyat:

C) Bahçemizin önünde tüm aile oturmuş sohbet ediyorduk. Henüz gündüz saatleri olmasına rağmen hava oldukça soğuktu. Annem içeriden bir şal getirip omzuma örttü. Komşularımızdan biri bizi görünce yanımıza geldi. Yerdeki boş mindere oturup bir şeyler anlatmaya başladı.

Konfor: Uygun Fiyat: Yakıt Tasarrufu: Güvenlik:

Konfor: Uygun Fiyat:

D) Tatil boyunca teyzemlerde kaldık. Teyzemlerin evi; yemyeşil kırların arasında açık sarı, iki katlı, küçük, şirin bir evdi. Her gün yaptığımız gibi bugün de evdeki işlerimizi bitirince bahçedeki kuyunun yanına sandalyelerimizi çekip oturduk. Annem, teyzem ve ben yama yapılması gereken giysileri kucağımıza almış dikiş dikiyorduk. Teyzemin komşularından biri uzaktan elbiseleri tamir ettiğimizi görünce elinde koyu renk bir elbiseyle yanımıza gelip elbisedeki sökülmüş kısımları teyzem ve anneme göstererek yardım istedi.

Yakıt Tasarrufu: Güvenlik:

Konfor: Uygun Fiyat: Yakıt Tasarrufu: Güvenlik:

Buna göre Emre’nin ilk arabasının rengi aşağıdakilerden hangisidir? A) Kırmızı

B) Mavi

C) Sarı

D) Yeşil

tonguç

B) Evin önündeki kuyudan su çekmek için dışarı çıktım. Annemle ablamın bahçede oturduğunu görünce ben de sandalyemi çekip onlarla oturdum. Kucaklarına aldıkları elbiselerin sökülen kısımlarını yeniden dikiyorlardı. Ben de yerdeki elbiselerden birini alıp yakasını dikmeye başladım. Bu kardeşimin geçen bayram giydiği elbiseydi.

100

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

YOUTUBE İSTATİSTİKLERİ YOUTUBE KULLANICI SAYISI

T BE’DA HE

ÜN İ

2018 ENEN VİDE

SAY S

EN ÇOK İZLENEN YOUTUBE VİDEOLARININ SÜRESİ

YOUTUBE’DA OTURUM BAŞINA HARCANAN ORTALAMA SÜRE

40 DAKİKA

HER AY YOUTUBE’DA 6 MİLYAR SAAT VİDEO İZLENİYOR. FACEBOOK’TA HER DAKİKA 323 YOUTUBE VİDEOSU İZLENİYOR.

MOBİL TELEFON ÜZERİNDEN YOUTUBE’DA ORTALAMA HER GÜN 1 MİLYAR VİDEO İZLENİYOR.

Bu bilgilere göre YouTube istatistikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenemez? A) YouTube kullanıcı sayısı, YouTube’da her gün izlenen video sayısından azdır. B) YouTube’da oturum açan kullanıcıların burada geçirdiği ortalama süre yarım saatten fazladır. C) YouTube videoları, Facebook üzerinden de izlenebilmektedir. D) nternet kullanıcıları tarafından en çok tercih edilen video izleme platformu YouTube’dur. tonguç

Hakan, Kerem, Canan, Gamze ve Selin bir tura katılmak için bilet almıştır. Tur, İstanbul’dan başlayarak sırasıyla İzmir, Muğla, Aydın ve Denizli’de belirlenmiş noktalardan yolcuları almaktadır. Bu tura katılan kişilerle ilgili bilinenler şunlardır: Her yolcu farklı bir ilden otobüse binmiştir. Hakan ve Kerem’in bindiği şehirler arasında iki şehir vardır. Gamze, Selin’den bir önceki şehirde otobüse binmiştir. Canan, otobüse İstanbul’dan binmemiştir. Buna göre tura katılan yolculardan hangisi otobüse Muğla’dan binmiştir? A) Kerem

Öğretmen K�tabı

B) Canan

C) Gamze

101

D) Selin tonguç

Ünite 3

TEST

Paragraf

Trabzonspor Bordo, mavi

Antalyaspor Kırmızı, beyaz

Konyaspor Yeşil, beyaz

Kayserispor Sarı, kırmızı

Beşiktaş Siyah, beyaz

Arda, Cavit, Nazlı, eynep ve Bahadır farklı kulüplerin taraftarlarıdır. Bu kişilerin kulüplerinin renkleriyle ilgili bilinenler şunlardır: • Beyaz, Zeynep’in kulübünün renklerinden biri değildir.

• Cavit ve Bahadır’ın kulüplerinin bir rengi ortaktır ama o beyaz değildir. • Bahadır’ın kulübünün renklerinin ikisi de diğer kulüplerde vardır. • Nazlı ve Arda’nın kulüplerinin renklerinden biri beyazdır.

Yukarıda erilen ilgilere göre a a ıdaki ki ilerden angilerinin tuttukları kulüpler kesin olarak ilinmemektedir A) Zeynep ve Cavit

B) Nazlı ve Arda

C) Bahadır ve Cavit

D) Zeynep ve Nazlı

tonguç

A sınıfı öğrencilerinden Burak, Yalçın, Yasemin, Kübra ve Sedat hafta içi saz, gitar, keman, darbuka ve piyano kurslarından birine gitmektedir. Bu kişilerin gittikleri kurslar ve sınıflarıyla ilgili bilinenler şunlardır: • Burak darbuka ya da piyano kurslarından birine gitmemiştir. • Kız öğrenciler gitar ve keman kurslarından birine gitmiştir. • Sedat piyano kursuna gitmemiştir.

erilen ilgilere göre a a ıdakilerden angisi kesinlikle sö lenemez

A) Yalçın, piyano kursuna gitmiştir. B) Burak, saz kursuna gitmiştir. C) Kübra, keman kursuna gitmiştir. D) Sedat, darbuka kursuna gitmiştir.

tonguç

102

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

İnsanların bir resimde gözlerine çarpan ilk ob e, renk vb. onların kişilikleri hakkında farklı bilgiler barındırmaktadır. Aşağıdaki görselde hangi rengin baskın olduğuyla ilgili verilen cevaplara göre karakter analizleri yan tarafında verilmiştir. Sen mükemmeliyetçi, bağımsız, akılcı ve çok başarılı birisin.

Sen uyumlu, rahat ve huzurlu birisin.

Sen yaratıcı, eylem odaklı ve risk almayı seven birisin. • Vedat, başkalarıyla iyi geçinen biridir.

• Gonca, yeniliklere açık ve bir işe girerken her türlü zararı göze alan biridir.

• Önder, özgürlüğüne düşkün ve her şeyin dört dörtlük olmasını isteyen biridir.

erilen açıklamalara göre u ki ilerin resimde gördükleri lerden angisinde do ru erilmi tir Vedat

Gonca

Önder

askın renkler sırası la a a ıdaki-

tonguç

İstanbul’dan .00’de hareket eden 5 yolculu bir otobüse Bolu’da yolcu binip, otobüsten yolcu indi. Çorum’da otobüsten 5 yolcu indi, yolcu lavaboya gidip geldi ve otobüse yeni yolcu bindi. Otobüs 0.00’de Ankara’ya vardı. erilen ilgilere göre a a ıdakilerden angisi sö lenemez A) Otobüsün yolcu kapasitesi 5 kişidir. B) Otobüs Ankara’ya

yolcuyla ulaşmıştır.

C) Otobüs birden fazla durakta durmuştur. D) Otobüsün Ankara’ya kaç saatte ulaştığı bellidir.

Öğretmen K�tabı

103

tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

Uçurtma yapmak ve uçurtma uçurtmak eskiden çokça oynanan bir oyundu. Daha çok ilkbahar ve sonbaharda -rüzgârlı olması nedeniyle- oynanırdı. Uçurtmalar şimdiki gibi renkli ve şekilli değildi. Naylon poşetlerden, elle yapılır ve genellikle altıgen olurdu. Uçurtmanın düzgün uçması ve yükseğe çıkması itibar kaynağı idi. Rüzgâr yetersiz gelince koşturarak uçurmak bir başka çözümdü. Bu metnin dil ve anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur. B) Açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. C) Sayısal verilerden yararlanılmıştır. D) Betimleyici ögeler kullanılmıştır.

Bir komedi filmini sinemada mı yoksa evde mi izlemek daha keyiflidir? Öncelikle herkesin güldüğü konu aynı değildir. Birine komik gelen bir sahne diğerine gelmeyebilir. Bütün salon güldü diye gülmek zorunda kalmak var, bir de kimse gülmüyor diye içimizden gülmek var. Ama evde öyle mi? Filmi durdurup dakikalarca gülebilirsiniz mesela. Ayrıca evde bulduğunuz abur cuburları afiyetle yediğinizde kimse size Azıcık sessiz ye! demez. Ev sizin, yiyecek sizin; kime ne değil mi ama? Fakat sinema salonlarındaki ses sistemi, görüntü kalitesi gibi özellikler evde yoktur büyük ihtimalle. Tabii bunun boyutlu filmleri var ki evdeki televizyon 3 boyutlu da olsa o tadı verebilen henüz üretilmedi. Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden hangisi kullanılmıştır? A) Tartışmacı Anlatım B) Betimleyici Anlatım C) Öyküleyici Anlatım

tonguç

D) Açıklayıcı Anlatım

4. 2.

Gözlük; görme sorunu olan gözlerin daha iyi görmesini sağlayan veya korunmasına yarayan, bir çerçeveye yan yana yerleştirilmiş iki camdan oluşan araçtır. İlk olarak 13. yüzyılın başlarında Venedik’te kullanılmaya başlandı. Ve gözlük icat edildikten 350 yıl sonra Londra’da Ed ard Scarlett’in gözlük sapını bulmasıyla düşmeden yüzün ortasında tutturulabilir hâle getirildi.

Su, vücudumuzdaki tüm fizyolojik işlerde ana maddedir ve canlılık kaynağıdır. Yalnızca su içerek uzun süre yaşayabiliriz. Çevre sıcaklığına ve fiziksel aktiviteye bağlı olarak su ihtiyacımız değişmektedir. Erkeklerin su ihtiyacı kadınlara göre biraz yüksektir. Bu nedenle bir erkek günlük ortalama 2,9 litre, bir kadın ise 2,2 litre kadar su almalıdır. Sağlıklı yaşam için yeteri kadar su içmek önemlidir. Bu metinde düşünceyi geliştirme yollarından hangileri kullanılmıştır?

Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden hangisi kullanılmıştır?

A) Tanık gösterme - Karşılaştırma

A) Tartışmacı Anlatım

C) Karşılaştırma - Sayısal verilerden yararlanma

B) Örnekleme - Benzetme

B) Öyküleyici Anlatım

D) Tanık gösterme - Sayısal verilerden yararlanma

C) Betimleyici Anlatım D) Açıklayıcı Anlatım tonguç

104

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

Halka Kuyruklu Lemur

Kokarca

II.

Dikkat, koku bombası geliyor. Kuyruğunu kaldırmış bir kokarca tehlikenin yaklaştığı anlamına gelir. Çünkü kokarca tüylü kuyruğunu kendini savunmak için kullanır. Kendini tehlike altında hissettiğinde ayağını yere vurur, tıslar ve kafasını sallar. Sonra da ön ayaklarının üzerine kalkıp kuyruğunu havaya diker. Bütün bu uyarılar işe yaramazsa düşmanına çürük yumurta gibi kokan iğrenç bir koku püskürtür.

Halka kuyruklu lemurun kuyruğu hem bayrak hem yelpaze hem de atkı görevi görür. Lemur üşüdüğünde kuyruğunu atkı gibi omzuna dolar. Aile üyelerine nerede olduğunu haber vermek için kuyruğunu dik tutar. Ağaçların ince dallarında dolanırken düşmemek için de kuyruğunu kullanarak dengede kalır. Hatta erkek halka kuyruklu lemur kuyruğunu, yaşadığı bölgeyi korumak için bile kullanır. Kuyruğuyla bileğindeki koku bezlerini ovalar. Sonra da rakibi uzaklaşana dek kötü kokan kuyruğunu sallar.

Aşağıdakilerden hangisi numaralanmış metinlerin ortak özelliklerinden biridir? A) Tanımlama yapılması C) Benzetmeden yararlanılması

B) Örneklemeye başvurulması D) Karşılaştırma yapılması tonguç

1. Oturma odasındaki kanepeye uzanmış yeni aldığım kitabı okuyordum. Aniden bir gürültü duydum, yerimden kalktım. 2. Kapı açılınca bütün sınıf aynı anda kapıya döndü. İçeri genç, sarışın bir öğretmen girdi. 3. Çocuğun dudağı birden titredi, ağzının çevresinde kırışıklıklar oluştu. Yüzünü elleriyle kapadı. 4. Geçen yıl temmuz ayında güneşin içimizi sıcacık ısıttığı, mutlu insanların yaşadığı şehre -Muğla’ya- gittim. Yukarıdaki metinlerin hangilerinde A) 1 ve 2.

. kişi ağzından anlatım yapılmıştır?

B) 2 ve 3.

C) 3 ve 4.

D) 1 ve 4.

tonguç

Toros Dağları’nın etekleri Akdeniz’den başlar. Kıyıları döven ak köpüklerden sonra doruklara doğru yavaş yavaş yükselir. Akdeniz’in üstünde daima, top top ak bulutlar salınır. Kıyılar dümdüz, cilalanmış gibi düz killi topraklardır. Bu kıyılar deniz kokar, tuz kokar? Bu keskin koku insanı büyüler. Düz, killi topraklardan sonra Çukurova’nın çalılıkları başlar. Karanlık bir ormandan daha yaban, daha karanlık, ürkütücü çalı toplulukları... Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Betimleme yapılmıştır. B) Benzetmeden yararlanılmıştır. C) Öyküleyici anlatıma başvurulmuştur. D) Karşılaştırma yapılmıştır.

Öğretmen K�tabı

105

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

Denemedeki tüm soruları doğru . çözdü.

Oluş fiilleri, öznenin kendi iradesi dışında geçirdiği değişimi bildiren fiillerdir. Bu açıklamaya göre, I. Yemek çok geç pişti bu sürede biz de epey acıktık.

. Evden çarşıya doğru yürüdüm.

II. Balkona astığım çamaşırlar kurudu. III. Havalar soğuduğundan beri yürüşe çıkmıyoruz.

. Tüm sorularıma doğru cevap verdi.

IV. Bir ayda sadece iki kitap okumuş. V. Okuldan bizim eve doğru gel.

cümlelerinden hangilerinde oluş fiili kullanılmıştır?

“Doğru” sözcüğü numaralanmış cümlelerin hangilerinde zarf görevinde kullanılmıştır? A) I ve III.

B) I ve IV.

C) II ve III.

D) II ve IV.

A) I ve II.

B) II ve III.

C) II ve IV.

D) III ve IV.

Fiillerin nasıl yapıldığını bildiren zarflara durum zarfı denir.

tonguç

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiili durum yönünden etkileyen bir zarf kullanılmamıştır? A) Konuya çalıştığım için soruları kolayca çözdüm. B) Kardeş okulumuz bizi çok iyi karşıladı. C) Doğu Karadeniz gezimiz yarın başlıyor.

D) Annemin yaptığı yemekler harika görünüyor. Kipler, haber ve dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılır. Haber kipleri, fiillerin ne zaman gerçekleştiğini ortaya koyan kiplerdir. Dilek kipleri ise fiillere farklı anlam özellikleri (şart, gereklilik, emir, istek) kazandıran kiplerdir.

Haber (bildirme) kipleri, fiillere zaman anlamı katan kiplerdir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, dilek kiplerinden biriyle çekimlenmiştir?

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde yer alan fiil, haber kipiyle çekimlenmemiştir?

A) Vitrindeki sarı elbiseyi çok beğenmiş.

B) Uzun bir aradan sonra bir araya geldik.

B) Erken kalkıp yürüyüşe gidelim.

C) Artık yediklerimize çok dikkat ediyoruz.

C) Sebzeleri bol suyla yıkadı.

D) Bundan sonra her sabah bir bardak süt içeceğim.

A) Kullanmadığın odaların ışıklarını söndür.

D) Yarın arkadaşım bize gelecek.

tonguç

106

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

6. Kime: Konu: Sevgili Dostlarım, (I) Yarın Hindistan ve Nepal’e doğru yola çıkıyorum. (II) Bu yolculuktan ilk söz ettiğimde istisnasız hepiniz “Nasıl tek başına gidersin?” diye sordunuz. (III) Tembihleriniz için sağ olun. (IV) Ben Hindistan’ı beş yıldızlı otellerde kalarak değil, yapabildiğim kadarıyla pansiyon, küçük otel gibi yerlerde kalarak; dolmuşa, trene, otobüse binerek gezmek istiyorum. (V) Sizi hiç habersiz bırakmayacağım, her günün akşamında oturup o gün neler yaptığımı anlatıp internet bulduğum her yerden hemen yollayacağım. Sevgiler Güneş

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangilerinde zaman zarfı kullanılmamıştır? A) I ve II.

B) II ve III.

C) III ve IV.

D) IV ve V.

tonguç

Fiilin bir kipe göre çekimlenip anlam olarak başka bir kipi kastetmesine fiilde anlam kayması denir. Örneğin “Türkler, Anadolu’ya 1071 yılında gelir.” cümlesinde fiil (gelir), biçim olarak geniş zamanla çekimlenmiştir. Ancak fiil geçmişte yapıldığı ve yapılanlar başkasından öğrenildiği için anlam olarak öğrenilen geçmiş zaman kastedilmiştir. Buna göre anlam kayması bulunan aşağıdaki altı çizili fiillerden hangisinin kastettiği anlam yanlış açıklanmıştır? Biçim

Anlam

Her hafta alışveriş için buraya geliyor.

Şimdiki Zaman

Geniş Zaman

Çevreyi korumak istiyorsan yerlere çöp atmayacaksın.

Gelecek Zaman

Emir Kipi

Pinokyo bir gün okula gitmeden önce defter ve kalem alır.

Geniş Zaman

Şimdiki Zaman

Çocuklar hep birlikte bahçeye doluşmasın mı!

Emir kipi

Görülen Geçmiş Zaman

Öğretmen K�tabı

107

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

Fiiller anlamlarına göre iş, oluş ve durum fiilleri olmak üzere üç gruba ayrılır. İş bildiren fiiller, öznenin kendi isteği ile gerçekleşen ve bir nesneyi etkilediği fiillerdir. Bu açıklama a göre a a ıdaki cümlelerden angisinde i ildiren ir fiil ardır A)

Durum fiillerinde öznenin yaptığı işten etkilenen bir nesne varlık yoktur. Bu yüzden durum fiillerine sorduğumuz ne, neyi, kimi sorularından herhangi birine cevap alamayız. Bu açıklama a göre a a ıdaki dizelerin angisinde durum fiili kullanılmamı tır

olene aler isi olduğu için bu mevsimde gözleri kaşınıyor.

A) İnliyordu dağın ardı yasla Her bir heceden heceden

B) Bahar gelince serçelerin cıvıltısını her yerden duyarsınız.

B) Durdu birdenbire Kocabaş, ova bayır durdu

C) Sobanın üstündeki demlik fokur fokur kaynıyor.

C) Kınalı ellerinden rüzgâr geçerdi daim

D) Marketlerde et fiyatları geçen aya göre 5 düşmüş.

D) Mustafa Kemal’in kağnısı derdi kağnısına

Nazar mı değdi göklerden, ne Toprak gülümserdi çarıklı ayaklarına

Şahıs ekleri fiil kiplerine eklenerek eylemin kim tarafından gerçekleştirildiğinin anlaşılmasını sağlar. rneğin yazıyorum çekimli fiilinde -um eki eylemin ben kişisi tarafından yapıldığını ifade eder. Buna göre a a ıdaki cümlelerin angisinde a ıs ekinin ifade etti i ki i anlı erilmi tir A) Şu çocuk ne kadar dağınık biri, görüyor musun? (Sen) B) Yaşlı bir kadın komşusunun balkonundaki çamaşırları arkadaşına göstermiş. (O) C) Yarın ulaşmayı düşündüğünüz rahatlığa kavuşamayabilirsiniz. Siz D) Bizimle sinemaya annen izin verirse gelebilirsin. Biz

tonguç

Mermi taşırdı öteye, dağ taş aşardı

Kış uykusuna yatan hayvanlar bunun bilincindeymiş gibi hareket eder ve daha kış başlamadan vücutlarını kışa hazırlar. Kendi kilolarının iki katı kadar kilo alan akıllı dostlarımız kışın karşılaşacakları tüm zorlukları önceden kestirebilir. Sıcaklığın düşeceğini, yiyeceklerin karlar altında kalacağını ve kendisini hazırlaması gerektiğini bilir. V Böylece bir şeyler atıştırmak için uykusunu bölmez. Bu metindeki numaralanmı cümlelerle ilgili a a ıdakilerden angisi sö lenemez A) . cümlede hem türemiş hem de birleşik yapılı fiil kullanılmıştır. B)

. cümlede sadece birleşik yapılı fiil kullanılmıştır.

. cümlede basit yapılı fiil kullanılmıştır.

D) V. cümlede hem basit hem de türemiş yapılı fiil kullanılmıştır.

tonguç

108

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Dilek Tasarlama Kipleri

5. ereklilik Kipi iilin apılmasının gerekli oldu unu ifade eder iil kök e gö delerine -malı -meli eki getirilerek apılır

I ----

iile art dilek e istek anlamı katar iil kök e gö delerine -se -sa eki getirilerek apılır

iile istek niet arzu anlamları katar iil kök e gö delerine -a -e ekinin getirilmesi le apılır

II - - - -

III - - - -

Bu görseldeki numaralanmı A)

İstek Kipi

Şart Kipi

Emir Kipi Bir i in apılmasını emrederken kullanılır Emir kipinin eki oktur iillere a ıs eki getirilerek apılır

----

erlere a a ıdaki cümlelerden angisi getirilemez

ro e ödevini yarın öğleden önce mutlaka teslim edeceksin.

B) Bir sabah erkenden kalkıp birlikte kırlara çıkalım. C) Keşke senden istenilenleri zamanında yapsan. D) Takım olarak hareket etmeyi öğrenmelisiniz.

tonguç

Fiilin bir kipe göre çekimlenip anlam olarak başka bir kipi kastetmesine fiilde anlam kayması denir. rneğin Süleymaniye Camii, . Süleyman adına 55 - 55 yılları arasında İstanbul’da Mimar Sinan tarafından inşa edilir. cümlesinde fiil inşa edilir , biçim olarak geniş zamanla çekimlenmiştir. Ancak fiil geçmişte yapıldığı ve yapılanlar başkasından öğrenildiği için anlam olarak öğrenilen geçmiş zaman kastedilmiştir. Buna göre anlam ka ması anlı açıklanmı tır

ulunan a a ıdaki altı çizili fiillerden angisinin kastetti i anlam

Cümleler

Biçim

Anlam

Her sabah çay ocağına gelip bir bardak ıhlamur içiyor.

Şimdiki aman

Geniş aman

Başarılı olmak için önce çalışmayı seveceksin.

Gelecek Zaman

Gereklilik Kipi

Nasrettin Hoca bir gün komşusundan kazanını ödünç ister.

Geniş aman

Şimdiki aman

Kadın, hırsızı görünce birden bayılmasın mı?

Emir Kipi

Geçmiş aman

Öğretmen K�tabı

109

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

Görülen (-dı -di) Geçmiş İstanbul un tarih mek nlarını gezdi. Zaman

Duyulan (-mış -miş) Geçmiş İstanbul un tarih mek nlarını gezmiş. Zaman

imdiki (-yor, -makta -mekte) Zaman İstanbul un tarih mek nlarını geziyor.

Fiilin bir kipe göre çekimlenip anlam olarak başka bir kipi kastetmesine fiilde anlam kayması denir. Örneğin “Keloğlan bir gün ormana odun kesmeye gider.” cümlesinde fiil (gider), biçim olarak geniş zamanla çekimlenmiştir. Ancak fiil geçmişte yapıldığı ve yapılanlar başkasından öğrenildiği için anlam olarak öğrenilen geçmiş zaman kastedilmiştir. Buna göre anlam kayması bulunan aşağıdaki altı çizili fiillerden hangisinin kastettiği anlam yanlış açıklanmıştır?

Gelecek (-acak -ecek) Zaman İstanbul un tarih mek nlarını gezecek.

Cümle Geniş Zaman

(-r, -ar -er) İstanbul un tarih mek nlarını gezer.

Biçim

Anlam

A) Her akşam iş çı- Şimdiki Geniş kışı spora gidi- zaman zaman yor. B) Eczaneye git- Emir mek istiyorsan kipi bu yolu takip edeceksin.

A) Çocuklar, boş gözlerle tahtaya bakıyor. (Eylem söylendiği zamanda yapılmaktadır.)

C) Küçük çocuk, Gelecek Emir köpeği görünce zaman kipi bir çığlık atmasın mı!

B) Yaz tatilinde Ayvalık’a gideceğiz. (Eylem henüz gerçekleşmemiştir.)

tonguç

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili fiillerin zamanları ile ilgili yay ayraç içinde verilen açıklama yanlıştır?

Gelecek zaman

D) Misafirler, dü- Geniş ğünden sonra bi- zaman ze gelir.

C) Ormandan iki sepet mantar topladık. (Eylem başkasından duyulmuştur.)

Gelecek zaman

D) Hafta sonları ailecek sinemaya giderler. (Eylem her zaman gerçekleşmektedir.)

Bir işi, hareketi anlatan fiillere kılış(iş) fiili denir. İş fiilleri nesne alabilir.

Durum fiilleri, öznenin içinde bulunduğu durumu anlatır. Eylem, öznenin kendi iradesiyle gerçekleşmez.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde iş (kılış) bildiren bir fiil yoktur?

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde durum bildiren bir fiil vardır?

A) Yazarın bütün kitaplarını inceledi.

A) Dolabındaki buruşuk gömleği ütüledi.

B) Karşıdan karşıya geçerken yavru bir kedi gördü.

B) Sonbahar gelince yapraklar sarardı. C) Hava sıcak olduğundan balkonda oturdu.

C) Bebeği beşikten yavaşça kaldırdı. D) O eski ranzanın demirleri artık paslandı.

tonguç

D) İçindeki sıkıntıları arkadaşına uzun uzun anlattı.

110

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Fİİ İş (Kılış) Fiilleri

Durum Fiilleri

znenin yaptığı işi, hareketi anlatan fiillerdir.

znenin içinde bulunduğu durumu anlatan fiillerdir. İş fiillerinden farkı öznenin yaptığı işten etkilenen nesnenin bulunmamasıdır.

Örnek

yşe pencereyi açtı. u örnekte işi yapan özne yşe yapılan fiil açmak açma eyleminden etkilenense penceredir.

Örnek

li erkenden uyudu. u örnekte işi yapan özne li dir fakat işten etkilenen nesne bulunmamaktadır.

luş Fiilleri

zne bir iş yapmaz. zneyi kendi iradesi dışındaki bir değişim etkiler.

Örnek

ahçedeki yapraklar sarardı. u örnekte özne kendi iradesiyle renk değiştirmemiştir, zamana ve iklime bağlı olarak değişim gerçekleşmiştir.

Buna göre, I. Onu bir anda karşısında görünce korktu. II. Çiftçi, traktöre binip tarlayı sürdü. III. Sıkıntıdan saçları ağarmıştı. numaralanmış cümlelerde yer alan fiillerin anlam özelliği aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir? I A) Durum

III

Oluş

İş

Oluş

Durum

İş

Oluş

Durum

İş

Oluş

D) Durum

tonguç

Birleşik fiiller en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşur. Oluşumu bakımından üçe ayrılır: Kurallı birleşik fiiller, yardımcı fiille kurulan birleşik fiiller ve anlamca kaynaşmış birleşik fiiller. Aşağıdakilerin hangisinde birleşik fiil farklı yolla oluşturulmuştur? A) Uçak türbülansa girince herkes tedirgin oldu. B) Ablam, üniversiteyi şehir dışında okumayı tercih etti. C) Dedem, hiçbir zaman durumundan şikâyet etmezdi. D) İşçiler sabahın köründe yola düşüyorlar.

Öğretmen K�tabı

111

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Fiiller yapı bakımından basit, türemiş ve birleşik fiiller olmak üzere üçe ayrılır. Yapım eki almamış fiillere “basit fiil”, yapım eki almış fiillere “türemiş fiil”, en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan fiillere “birleşik fiil” denir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan fiil, yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?

Bu açıklamaya göre aşağıdakilerin hangisinde anlamca kaynaşmış birleşik fiil vardır?

A) Bu soruları anlamak için bol bol kitap okumalısınız.

A) Ağaçta kalan kediye itfaiye yardım etti.

B) Teyzemler şubat tatilinde bize gelecekmiş.

B) Bugün kardeşimle beraber yemek yaptık. C) Alacağı kitapları seçerken kılı kırk yardı.

C) İki sınıf birleşerek pikniğe gitmişti.

D) Doğum günümü hatırlamanız beni çok mutlu etti.

D) Bahçedeki köpek çocuklar tarafından çok sevilirdi.

Koliler o kadar ağır ki üç kişi ancak taşıyabiliyor. Bu cümledeki altı çizili fiille ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur? A) Kurallı birleşik fiildir.

tonguç

Genellikle ad soylu bir sözcükle bir fiilin kalıplaşıp anlamca kaynaşmasıyla oluşan birleşik fiillere anlamca kaynaşmış birleşik fiil denir. Bu fiillerde sözcüklerden biri ya da birden fazlası mecaz anlam kazanır. Deyimler, anlamca kaynaşmış birleşik fiillerdir.

Ek fiilin görevlerinden biri de isim soylu sözcüklerin sonuna gelerek onların yüklem olmasını sağlamaktır. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil bu göreviyle kullanılmamıştır? A) Otobüsümüz tatil beldesine akşama doğru varmıştı.

B) Yardımcı eylemle yapılmış birleşik fiildir. C) Türemiş yapılı fiildir.

B) Bahçedeki çocuk havuzu kareydi.

D) Anlamca kaynaşmış birleşik fiildir.

C) Bu, sanatçının bestelediği ilk şarkıydı. D) Elindeki çok şık, siyah bir çantaydı.

İsimlerde ek fiilin dört kipe göre çekimi yapılır: ek fiilin geniş zamanı (-dir), ek fiilin görülen geçmiş zamanı (-di), ek fiilin öğrenilen geçmiş zamanı (-miş) ve ek fiilin şartı (-se).

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil cümleye “terk edilmiş alışkanlık” anlamı katmıştır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiilin görülen geçmiş zamanıyla çekimlenmiş bir isim vardır?

A) Eskiden buraya kitap okumaya gelirdik.

A) Gemiden buraya kadar hızlıca yüzdü.

B) Keşke dün sen de pikniğe gelseydin.

B) Bu akşam sadece çok az salata yedi.

C) Bütün soruları doğru cevaplamış.

C) Ülkenin en çok konuşulan ressamıydı.

D) Vaktiniz varsa detaylı bir plan yapın.

D) Kardeşimin okul çantası epey ağırmış.

tonguç

112

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - II

Birleşik fiiller en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşur. Oluşumu bakımından üçe ayrılır: kurallı birleşik fiiller, yardımcı fiille kurulan birleşik fiiller, anlamca kaynaşmış birleşik fiiller. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde birleşik fiil, oluşumu bakımından diğerlerinden farklıdır? A) Ödevlerini yaparken arkadaşıma yardım ettim. B) Odadaki değişimi ilk ben fark ettim. C) Son bir ayda kursumuza 200 öğrenci kaydoldu. D) İşiniz çoksa kalan işleri ben yapabilirim.

tonguç

I. Bu sanatın başladığı yer, sokaklardır.

Ek fiilin geniş zamanı

II. Bu şehir güzelse senin sayende.

Ek fiilin şartı

III. Sanki her şey güzel bir rüyaydı.

Ek fiilin görülen geçmiş zamanı

IV. Çiçekler açtığına göre bahar gelmiş.

Ek fiilin rivayet birleşik zamanı

Bu tabloda numaralanmış cümlelerden hangisinde altı çizili sözcük, karşısında verilen zamanla çekimlenmemiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Ek fiiller, basit zamanlı fiillere gelerek birleşik zamanlı fiiller oluşturur. Örneğin “Ailesiyle birlikte tatile gidecek” cümlesinde “gidecek” fiili, gelecek zamanla çekimlenmiştir. Bu yüzden basit zamanlı bir fiildir. “Ailesiyle birlikte tatile gidecekmiş.” cümlesindeki “gidecekmiş” fiili ise ek fiil (-miş) almış ve birleşik zamanlı fiil hâline gelmiştir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik zamanlı fiil kullanılmamıştır? A) Çocuk olduğumuz için bize daha çok özen gösterirdi. B) Çantasından kalın sözlük çıkardı. C) Her yaz tatilinde ilk önce memleketine gidermiş. D) Yemeğe başlamadan önce bardaklara ayran dolduruyordum.

Öğretmen K�tabı

113

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Miktar zarfları yalnızca fiilleri miktar bakımından etkilemez. Aynı zamanda sıfatların ve diğer zarfların da miktarını belirtir. Söz gelimi Ozan Bey çok uzun bir konuşma yaptı. cümlesinde çok sözcüğü miktar zarfıdır ve uzun sözcüğünün yani sıfatın miktarını belirtmiştir. Mehmet, akşamki maçta çok iyi oynadı. cümlesinde ise iyi sözcüğünün yani durum zarfının miktarını belirtmiştir.

Fiillerin bildirdiği iş, oluş ve hareketin yapılma zamanını belirten sözcüklere zaman zarfı denir. aman zarfları fiile sorulan Ne zaman? sorusuna cevap verir. Buna göre Şimdi Siverek’ten Diyarbakır’a doğru uzayan yolda ilerliyoruz. Etrafımızda sarı papatyalar, kırmızı gelincikler, Karacadağ bir bulut gibi kaynıyor uzaklarda. Urfa’dan Harran’a giden bir araçtayız, Harran Ovası bir büyük denizi andırıyor. V Baktığımız her köşede baharın çıldırtan sesini duyuyoruz; Urfa Dağları’nda gezen ceylanlara, Tek Tek Dağları’nda açan peygamber çiçeklerine selam ediyoruz.

Bu açıklama a göre a a ıdaki cümlelerin angisinde miktar zarfı di erlerinden farklı ir sözcük türünün miktarını elirtmi tir A) Köye giderseniz köy peyniri ve köy ekmeğinden çokça alın. B) Ankara’ya oldukça soğuk bir günde gitmiştim.

metnindeki numaralanmı cümlelerin angisinde zaman zarfı ardır

C) Fırındaki en sıcak ekmeklerden iki tane al da gel.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

D) Feride Hanım’ın pek duygusal bir yapısı var.

Fiilleri, yön bakımından belirten zarflara yeryön zarfları denir. Fiillere sorulan Nereye? sorusuna cevap verir. Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri, öte, beri en çok kullanılan yön zarflarıdır. Bu sözcüklerin zarf olması için yalın hâlde olması gerekir. Ek aldığında zarf olmaz.

Fiillerin nasıl yapıldığını bildiren zarflara durum zarfları denir. Durum zarfları fiile sorulan Nasıl? sorusuna cevap verir. Buna göre

A) Babam bana “Yukarı çık da testereyi getir. diye seslendi.

Bir zamanlar ırmakta yaşayan küçük bir balık vardı. Bu ırmak dağdaki bir kayadan doğuyor ve vadinin tabanında akıyordu. Küçük balık ile annesinin evi siyah bir taşın arkasıydı, yosunlar da evin çatısını oluşturuyordu. V Geceleri yosunların altında rahatça uyuyorlardı.

B) Saat beşte dışarı çıkalım, marketten bir şeyler alalım.

metnindeki numaralanmı cümlelerin angisinde durum zarfı ardır

C) Herkes üç adım geri gitsin, buraya masaları koyacağız.

A) I.

Bu açıklama a göre a a ıdaki altı çizili sözcüklerden angisi er- ön zarfı de ildir

B) II.

C) III.

D) Çatıdaki kiremitlerden biri aşağıya düştü, neredeyse başıma isabet ediyordu. tonguç

114

Öğretmen K�tabı

D) IV.

TEST

Dil Bilgisi - II

Ek fiiller, basit zamanlı fiillere gelerek birleşik zamanlı fiiller oluşturur. rneğin Bu akşam halı sahada maç yapacak. cümlesinde yapacak fiili, gelecek zamanla çekimlenmiştir. Bu yüzden basit zamanlı bir fiildir. Bu akşam halı sahada maç yapacakmış. cümlesindeki yapacakmış fiili ise ek fiil -miş almış ve birleşik zamanlı fiil hâline gelmiştir. A a ıdaki cümlelerin angisinde irle ik zamanlı fiil kullanılmamı tır A) Boğazım ağrımaya başlayınca annem bana ıhlamur kaynattı. B)

ğretmenimiz her teneffüste okulun bahçesindeki çöpleri toplardı.

C) Her yıl ailecek hatıra ormanına fidan dikiyorlarmış. D) Bu dönem takdir belgesi alsaydım babam bana bisiklet alacaktı.

tonguç

Ek fiil ek eylem , çekimli fiillere gelerek onları birleşik çekimli yani birleşik zamanlı yapar. Birleşik çekimli fiillerde zamanı ek fiillerden önce gelen zaman ve kip eki belirler. Söz gelimi Eskiden köyümüze her bahar leylekler gelirdi. cümlesinde gelirdi sözcüğü ek fiil alarak birleşik çekimli olmuş bir fiildir. Buna göre a a ıdaki altı çizili üklemlerden angisi ek fiil almı

ir fiil de ildir

A) Yağmur başlayınca evin camlarını hemen kapattı. B) Hava soğuk olmasaydı balık tutmaya gidecektik. C) Anneannem bana kırmızı bir atkı örecekmiş. D) Ahmetler her akşam yatmadan önce bir saat kitap okuyorlarmış.

tonguç

Adamın birinin bir küçük köpeği, bir de eşeği varmış; hep köpeğiyle oynarmış. Yemeğini gidip çarşıda yese köpeğini unutmaz, ona bir şey getirir; köpek kuyruğunu sallayarak yanına gelince önüne atıverirmiş. Eşek bu durumu kıskanmış: Ben de yaparım. diyerek akşam efendisini karşılamaya gitmiş, sıçrayıp oynamış; adamcağızın boynuna atılmaya kalkmış ama ayağıyla vurup canını acıtmış. V Efendisi kızmış, eşeği ahıra gönderip bağlatmış. Bu metindeki numaralanmı cümlelerle ilgili a a ıdakilerden angisi sö lenemez A) . cümlede ek fiil almış hem isim hem de fiil vardır. B)

. cümlede ek fiil almış bir fiil vardır.

. cümlede ek fiil almış bir sözcük yoktur.

D) V. cümlede ek fiil almış bir fiil vardır.

Öğretmen K�tabı

115

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Fiillerin zamanını, yönünü, miktarını ve nasıl yapıldığını belirten sözcüklere zarf denir. Buna göre, 1. Yeni aldığın elbiseyi iyi günlerde kullan. 2. O, nasıl davranması gerektiğini iyi biliyor.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiil vardır?

3. Olumlu düşünce, insanı iyi hissettirir.

A) Annesi ona çok sevdiği yemekleri pişirdi.

4. İyi insan, lafının üstüne gelirmiş.

B) Hastaneye giderken kimlik kartını da yanına aldı.

“iyi” sözcüğü numaralanmış cümlelerin hangilerinde zarf görevinde kullanılmıştır?

C) Bugün sınav sonuçları açıklanacağı için çok heyecanlıydı.

B) 1 ve 3. D) 3 ve 4.

Zaman zarfları, fiilin bildirdiği iş, oluş ve hareketin zamanını belirten zarflardır. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman zarfı yoktur?

D) Misafirlerin geleceğini duyunca evi temizledi.

tonguç

A) 1 ve 2. C) 2 ve 3.

Ek fiillerin iki görevi vardır: İsim soylu sözcüklerin sonuna gelerek onları yüklem yapmak, basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yapmak.

A) Sabahları kahvaltı yapar, sonra işe gider. B) Yazar gençlik hatıralarını kaleme almış. C) Yarın sınıfça okul gezisine gideceğiz.

D) Öğretmenimin verdiği kitabı dün bir solukta okudum.

İsimlerde ek fiilin dört kipe göre çekimi yapılır: Ek fiilin geniş zamanı (-dir), ek fiilin görülen geçmiş zamanı (-di), ek fiilin öğrenilen geçmiş zamanı (-miş) ve ek fiilin şartı (-se). Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek fiilin geçmiş zamanıyla çekimlenmiş bir isim vardır?

A) Kilometrelerce yol yürüdüğünden çok susamış.

Babam misafirlerini - - - - - - - - karşıladı.

B) Babasının giyeceği gömleği itinayla ütüledi.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki sözcüklerden hangisi getirilirse cümle durum zarfı kazanmış olur? A) kapıda C) havaalanında tonguç

C) Şehrin caddeleri ve sokakları oldukça genişti.

B) dün D) gülümseyerek

D) Kaptan, geminin dümenini Büyük Okyanus’a doğru çevirmiş.

116

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - II

6. Durum Zarfları

Zaman Zarfları

Yer-Yön Zarfları

Miktar Zarfları

Soru Zarfları

iilin bildirdiği iş, oluş ya da hareket i n d u r u m u n u , özelliğini anlatan sözcükler durum zarfıdır.

Eylemin gerçekleştirildiği zamanı anlatan zarflardır.

Eylemin yerini, yönünü belirten zarflardır.

iillerin, fiilimsilerin, sıfatların ya da başka zarfların miktarını belirten zarflardır.

Eylemin nasıl olduğunu, zamanını, sebebini, miktarını soru yoluyla tamamlayan zarf çeşididir. aşlıca örnekleri “nasıl, niçin, neden, ne kadar, ne, niye...”

“Ne zaman?” so- “Nereye?” sorurusuna cevap verir. suna cevap verir.

“Nasıl, neden, niçin, niye” sorularına cevap verir .

“Ne kadar?” sorusuna cevap verir.

Verilen bu bilgilere göre, Tam otların sarardığı zamanlar Yere yüzükoyun uzanıyorum Toprakta bir telaş, bir telaş Karıncalar öteden beri dostum (Behçet Necatigil)

şiirinde aşağıdaki zarf çeşitlerinden hangileri vardır? A) Zaman zarfı - Yer-yön zarfı C) Miktar zarfı - Durum zarfı

B) Zaman zarfı - Durum zarfı D) Miktar zarfı - Yer-yön zarfı

tonguç

Ek fiiller, birleşik zamanlı fiil oluştururken cümleye gerçekleşmemiş niyet, terk edilmiş alışkanlık, küçümseme, şart, gereklilik, kesinlik, başkasından duyma, olasılık anlamları katar. Aşağıdaki cümlelerin hangisine ek fiil cümleye “gerçekleşmemiş gereklilik” anlamı katmıştır? A) Toplantı burada bitmiştir. B) Bu saate kadar ödevlerini yapmalıydın. C) Çocukluğumda mahallede top oynardık. D) Keşke bunu bana daha önce söyleseydin.

tonguç

Ek fiil, basit çekimli fiillere gelerek onları birleşik çekimli yapar. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir örnek vardır? A) Yaren, ağaçtan iri bir elma kopardı. C) Kardeşim, bulutları maviye boyardı.

Öğretmen K�tabı

B) Akşam olmadan bir anda hava karardı. D) Elindeki son fırsatı da bu şekilde kaçırdı.

117

tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

Oturma odasını sarı; gri; beyaz, mutfağı kırmızı; turuncu; pembe tonlarında boyatacağım. Bu cümledeki noktalama yanlışlıkları aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir?

“Değişim Rüzgârı”, tarihsel biyografileri ve I uzun öyküleriyle tanıdığımız Stefan Z eig’ın II 1930’lu yıllarda, sürgünde aralıklarla kaleme aldığı öyküsüdür. Eser, Avrupa’nın Birinci III Dünya Savaşı sonrasında farklılaşan sosyal

A) “sarı” sözcüğünden sonra virgül, “odasını” sözcüğünden sonra noktalı virgül konularak

iklimine ayna tutar ve Savaş’ın insan IV varoluşunda yarattığı çelişkileri, parçalanan

B) Noktalı virgül konulan yerlere virgül, virgül konulan yere noktalı virgül konularak

hayatlar ve belirginleşen sınıfsal farklılıklar

C) “gri” sözcüğünden sonra noktalı virgül yerine virgül konularak

üzerinden anlatır.

D) “beyaz” sözcüğünden sonra virgül yerine noktalı virgül konularak

Bu parçada numaralanmış bölümlerden hangisinde yazım yanlışı vardır? A) I.

Akrabalık bildiren sözcükler büyük harfle başlamaz. Bu sözcükler ancak isimden önce geldiğinde veya lakap yerine kullanıldığında büyük harfle başlar. Buna göre aşağıdakilerden hangisinde bu kurala uyulmuştur? A) Bu yaz hepimiz Oya Abla’mın yazlığındaydık.

İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar. Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bu örnekler büyük harfle başlamaz.

B) Dükkânda bir sürü ıvır zıvır vardı: kupalar, bardak altlıkları, kumbaralar... C) Onlara tek bir şey söylemişti: ya istiklal ya ölüm!

C) Müslüm babanın hayranları bu filme akın etti.

D) Hafta sonu iki kursa gideceğim: müzik ve resim.

D) Ayşe Teyzem, çocukluğumuzda da bize gözleme yapardı.

Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur.

– Ahmet Ümit( )le yaptığın röportaj bu hafta mı yayımlanacak( ) – Eyvah( ) Bu hafta yayımlanacak ama son düzenlemeleri yapmayı unuttum( )

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru işareti (?) yanlış kullanılmıştır?

Bu konuşmada yay ayraçla gösterilen yerlere aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

A) Akşam eve mi gidelim? teyzemlere mi ? B) Sınıfta mı ders işleyeceğiz, bahçede mi? C) Önemli olan görgü kuralları mı, ahlak kuralları mı? D) Yarın tek başına mı geleceksin, onunla mı? tonguç

D) IV.

A) Size vereceğim tek öğüt: Planlı çalışın.

B) Nene Hatun, savaşta büyük bir kahramanlık örneği göstermiştir.

C) III.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

tonguç

B) II.

118

A) (’) (?) (!) (.)

B) (’) (!) (!) (,)

C) (-) (?) (…) (…)

D) (’) (?) (.) (...)

Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

Sevinç, korku, şaşkınlık anlatan duygu cümlelerinin sonunda kullanılırım.

Cümle sonlarında kullanılırım. Nokta

Kesme İ areti

Soru bildiren cümlelerin sonunda kullanılırım.

nlem İ areti

irgül

Soru İ areti

Eş görevli sözcükleri ayırmada kullanılırım.

zel adların aldığı çekim eklerini ayırmada kullanılırım.

Şekilde bazı noktalama işaretlerinin kullanıldığı yerlerle ilgili bilgi verilmiştir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu noktalama işaretlerinden biri görselde verilen işlevinin dışında kullanılmıştır? A) Şam, Mustafa Kemal’in ilk görev yeriydi. B) Yaşasın! Sonunda aylardır beklediğim film vizyona giriyor. C) Taşlıcalı Yahya’nın dili oldukça sadedir. D) Bu eserleri okulun kütüphanesinden mi aldın?

tonguç

8. Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.

Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.

Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.

Buna göre kesme işareti (’) aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu işlevlerinin dışında kullanılmıştır? A) Mars’ın bazı özellikleri Dünya’yla büyük benzerlikler taşıyor. B) Edip Cansever’in şiirleri için “fazlalıklardan arınmamış” eleştirisine ben de katılıyorum. C) Denizli’deki Salda Gölü, yerli ve yabancı turistlerden büyük ilgi görüyor. D) Şair “Güzelliğin on par’etmez / Bu bendeki aşk olmasa” dizeleriyle hatırlanacak.

Öğretmen K�tabı

119

tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

A a ıda ü ük arflerin kullanıldı ı erlerle ilgili azı kurallar erilmi tir • Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, semt vb.) büyük harfle başlar. arı Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde vb. sözcükler küçük harfle başlar. • Yer adlarındaki ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar. • Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.

Aşağıda sayıların yazımıyla ilgili bazı kurallar verilmiştir: • Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır. • Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz. • Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla belirtilir. • Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur. Bu kurallara göre

Bu kurallara göre

. Dedem, çiftlikte Ankara keçisi besliyor. . Marmara denizindeki balık türleri giderek azalıyor.

. Çarşamba ilçesinin nüfusu rak açıklandı.

. Şile’nin Ağaçdere Köyü şirin bir Anadolu köyüdür.

A) I ve II.

B) I ve IV.

C) II ve III.

D) III ve IV.

0 ola-

. Maden ocağına alınacak üçyüz kırk işçi için başvurular başladı.

V. Doğu Karadeniz’in iç kesimlerinde sağanak yağış bekleniyor.

V. Fidanları üçer metre aralıklarla dikeceksiniz. tonguç

cümlelerinden angilerinde azım anlı ı apılmı tır

.’nci sınıflar arasında satranç turnuvası düzenlenecekmiş.

cümlelerinden angilerinde azım anlı ı apılmı tır A) I ve II.

B) I ve III.

C) II ve III.

D) III ve IV.

Noktanın kullanıldığı yerlerden bazıları aşağıda verilmiştir:

• Anlamca tamamlanmış cümlelerin sonuna konur. • Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. • Bazı kısaltmaların sonuna konur.

Buna göre nokta a a ıdaki cümlelerin angisinde ukarıdaki göre lerinden iri le kullanılmamı tır A) Doç. Dr. zgür Bey’in bu konuda güzel bir yazısı var.

B) Toplantıda , ve . maddeler kabul edildi mi? C) 0 .05. 0 5 tarihinde Yalova’daki evimi satmıştım. D) Otobüsten inen yolcuların hepsinde aynı heyecan vardı. tonguç

120

A a ıdaki cümlelerin anlı ı ardır

angisinde

azım

A) TDK, Temmuz ’de Atatürk’ün talimatıyla kurulmuştur. B)

’nci Dönem, ’nci Yasama Yılı’nın açılışında, sizleri en kalbî duygularımla selamlıyorum.

milyona yakın nüfusu olan Almanya AB ülkeleri arasında sanayisi en gelişmiş ülkelerdendir.

D) Her yıl türden yüzbinlerce kuşa ev sahipliği yapan Manyas Kuş Cenneti koruma altına alınmıştır. Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

A a ıdaki kitap isimlerinin angisinde azım anlı ı ardır A)

tonguç

Biraz ileride kayalar görünüyordu

İki kayanın arasında büyük bir ahtapot durmuş bize bakıyordu

Dedeme sokuldum ( ) Ne o, korktun mu yoksa? Korkmadım ama bu ahtapot gemimizi kucaklayıp sıkarsa suyumuzu çıkarır Güldü ( ) İşte onu yapamaz evlat! Gemimizi çok sağlam yaptık bir şey olmaz gemimize

böyle yüz tane ahtapot saldırsa gene de

A a ıdaki noktalama i aretlerinden angisi metinde a a raçla gösterilen erlerden er angi irine getirilemez A) Nokta (.)

Öğretmen K�tabı

B) Virgül (,)

C) Noktalı virgül (;)

121

D) İki nokta (:)

tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

Özel adlar, devlet, millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.

Büyük ar erin Kullanıldığı Yerler

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımı doğrudur? A) Programa bir kaç dakika reklam arası verildi.

Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin tablo, heykel, beste vb. her kelimesi büyük harfle başlar.

B) Eğirdir gölünde ilginç bir balık türü bulundu. C) Kimse yalnız kalmak istemez. D) Efe, resim yarışmasında 2’inci oldu.

ezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar.

Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

A) Türkler, Orta Asya’dan göç ettikten sonra pek çok devlet kurdu.

II. Mevsimlik işçiler tarla da çalışıp para kazanıyordu. III. Herkezin, hayatını istediği gibi yaşama hakkı vardır. IV. Cebinden ince dişli bir tarak ta çıktı. Numaralanmış cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yapılmamıştır?

tonguç

Aşağıdaki altı çizili bölümlerin hangisinde büyük harflerin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

I. Hiçbir şey onu aldığı karardan döndüremez.

A) I.

B) İstiklal Marşı, bağımsızlık ruhuyla yazılmıştır.

B) II.

C) III.

D) IV.

C) Güneş, dünyanın ısı ve ışık kaynağıdır. D) Anneler Günü, her yıl mayıs ayının ikinci pazar günü kutlanır.

Yer-yön bildiren ifadeler şehir, bölge isimlerinden önce gelirse büyük harfle, şehir, bölge adından sonra gelirse küçük harfle başlar.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

Aşağıdaki altı çizili ifadelerden hangisinin yazımı yanlıştır?

A) Annem kaşla göz arasında odamızı düzenleyiverdi.

A) Muğla, Türkiye’nin güneybatısında yer alır.

B) İlgili kuruma istediklerimizi dilekçe ile arzettik.

B) Arkadaşlarla Güneydoğu Anadolu turuna katılacağız.

C) Kulüp yıldız futbolcunun sözleşmesini feshetti.

C) Binanın Güney’e bakan cephesi güneş alıyor.

D) Ardından bakakaldım hiçbir şey diyemeden.

D) Ülkemizin kuzeyi daha yağışlı geçiyor.

tonguç

“Etmek, olmak, kılmak, eylemek” gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller, herhangi bir ses olayına uğramazsa ayrı yazılır.

122

Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

rt arda sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.

ıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır.

III

ra sözlerin başında ve sonunda kullanılır.

et ve kabul bildiren ifadelerden sonra kullanılır.

Bu bilgilere göre aşağıdaki yay ayraçların hangisine virgül getirilemez? A) Yemekten erken kalkıyor ( ) masanın başında ders çalışıyor. B) O ( ) ağaca hızlıca tırmandı. C) Toplu taşıma araçlarında yaşlılara ( ) hastalara yer verin. D) Yağmur yağarken insanlar hızlı ( ) adımlarla yürüyordu.

tonguç

Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme eklerini ayırmak için kullanılırım.

(

)

Nerelerde kullanılır?

Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekleri ayırmam.

(

)

Kesme İşareti

(

)

Nerelerde kullanılmaz?

Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekleri ayırmam.

Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için kullanılırım.

I. İstanbul’da milyonlarca Sivas’lı yaşar. II. Sağlık Bakanlığının aşı ile ilgili uyarılarını ciddiye almak gerekir. III. 23 Nisan’da yapılacak etkinliğe yurt dışından pek çok çocuk misafir gelecek. IV. Yıllar içinde Türkçeye verilen önem gittikçe artmış. Numaralanmış cümlelerin hangisinde kesme işaretinin kullanımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır? A) I.

Öğretmen K�tabı

B) II.

C) III.

123

D) IV.

tonguç

Ünite 7 1.

Metin Türleri - Söz Sanatları

I. Lise son sınıftaydım. Matematik öğretmeni sınıfa girdi. Yazılı kâğıtlarını dağıtmaya başladı. Herkesin ağzı bir karış açık. Çünkü kimsenin yazılıdan haberi yok.

Anı

Fabl

Günlük

Hikâye

Fabl

Anı

Efsane

Masal

Günlük

Fabl

Anı

tonguç

Numaralanmış parçaların metin türleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? III

Küreklerim de suya en derin şiiri yazdı

D) O günlerin yazarlarıyla şairleri, annemin babası Cemal Bey’in Büyükada’daki birbirinin eşi olan konaklarında haftalarca, bazen aylarca kalırlardı. Ailemin bu konukseverliği sayesinde birçok ünlü kişiyi çok küçükken tanıdım.

Bu dizelerde kişileştirilen unsurlar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? B) Su - Şarkı

C) Kürek - Su

D) Ay - Şarkı

tonguç

B) Kitaptan korkmak, insan düşüncesinden korkmak, insanı kabul etmemektir. Kitaptan korkan adam, insanı sorumluluk hissinden mahrum ediyor demektir. “Bırak, senin yerine ben düşünüyorum!” demekle, “Falan kitabı okuma!” demek arasında hiçbir fark yoktur. İnsanoğlu her şeyden önce sorumluluk hissidir ve bu özellikle fikirlerin sorumluluğudur. C) ABD’de Harvard Üniversitesi 1997’de bir araştırma yapmıştı. 77 bin kadın hemşire 10 yıl boyunca gözlemlendi. Ancak haftada bir bardak süt içenlerle iki ve daha fazla bardak içenler arasında kol ve kalça kırıkları vaka sayısı bakımından önemli bir fark görülmedi.

Ay suda bestelerken en güzel şarkısını

A) Ay - Kürek

Deneme, bir konu üzerinde yazarın kesin yargılara varmadan, kanıtlama amacı gütmeden kişisel görüşlerini ifade ettiği yazı türüdür.

A) Vaktiyle bir köle kaçıp ormana sığınmış. Etrafta gezinirken iniltiler içinde ızdırap çeken bir aslan görmüş. Önce korkup kaçmaya yeltenmiş fakat aslanın yerinden hiç kıpırdamadığını, yalvaran gözlerle kendisine baktığını görüp durmuş. Aslan kanayan pençesini uzatıyormuş ona. Köle dikkatlice bakınca, aslanın pençesine büyük bir dikenin saplandığını görmüş. Dikeni çıkarıp yarayı temizleyen köle, gömleğinden kopardığı bezle de iyice sarmış.

III. Bugün bir kitap fuarındaydım. Kahramanmaraş’ta öyle her zaman kitap fuarı olmazdı. O yüzden evden bir heyecanla çıkıp fuar yoluna düştüm. Alan geldiğimde çok kalabalıktı. Bugün en sevdiğim yazarlar gelecekti.

Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamayı örneklendiren bir metindir?

II. Karakoyun otluyormuş. Bir ara başını kaldırmış. Bir de ne görsün? Çoban da sürü de görünürlerde yok! O sırada aç bir kurdun üstüne geldiğini görmüş. Çok korkmuş.

TEST

124

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

SÖZ SANATLARI

BENZETME

K N ŞT RMA

İki varlığın veya durumun birbirine benzetilmesiyle oluşturulan söz sanatıdır.

İnsan dışındaki varlıkların konuşturulmasıyla oluşan söz sanatıdır.

KİŞİLEŞTİRME

ABARTMA Bir özelliğin olduğundan çok fazla veya çok az gösterildiği söz sanatıdır.

İnsan dışındaki varlıklara insana özgü özelliklerin verildiği söz sanatıdır.

Buna göre aşağıdaki dizelerden hangisinde bu söz sanatlarından herhangi biri kullanılmamıştır? A) Sen Türkiye gibi aydınlık ve güzelsin Benim doğduğum köyler de güzeldi B) Küçük bir çeşmeyim yurdumun unutulmuş bir dağında Hiç kesilmeyecek suyum yıldızların aydınlığında C) Bir balık ağlıyordu denizde Başını yaslamış ufacık bir yosun parçasına D) Kırık taşlara bakıp ışıklı bir asfalt düşünmek Acaba yalnız şairlere mi mahsus?

tonguç

Aşağıdaki dizelerden hangisinde kullanılan söz sanatı yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) Elbette bazen çiçek açıp bazen solacağım Elbette bazen söyleyip bazen susacağım (Karşıtlık) B) Yine dolu gemimizin arması Bizim gemi martı gibi pek oynak (Benzetme) C) Sevincinden ağlayan, gülen, haykıran rüzgâr Kalplere sevinç, umut ve inanç getiriyor (Abartma) D) Bir bulut gezer yayla yayla Anadolu’yu Bir baştan başa selam götürür (Kişileştirme)

Öğretmen K�tabı

125

tonguç

Ünite 7 1.

Metin Türleri - Söz Sanatları

TEST 21

Aşağıda bazı metin türlerinin açıklaması verilmiştir: • Gezi yazısı, gezilip görülen yerlerin ve o yerlerle ilgili izlenimlerin anlatıldığı yazılardır.

• Eleştiri (tenkit); bir kişi, eser ya da konuyu doğru ve yanlışlarını göstererek anlatmak amacıyla yazılan kısa yazılardır. • Deneme; bir yazarın herhangi bir konu üzerinde, özel görüş ve düşüncelerini iddiasız, kesin kurallara varmaksızın anlattığı yazılardır. A a ıdakilerin angisinde açıklaması erilen metin türlerinden er angi irine er erilmemi tir A) Sabahleyin uyandığımızda, akşam yağan kar tümüyle erimişti. Hava o kadar güzel, güneş o derece yakıcı ki üstümüzdeki paltolar bile ağır gelmeye başladı. Fakat bu da geçici. Erzurum’da kaldığımız dört beş gün içinde, havanın bir gün olsun akşama dek soğuk ya da sıcak olduğu görülmedi. B) Vakti zamanında bir padişahın üç oğlu varmış. Bu padişah sağlığında çocuklarına vasiyetini söylemiş. En büyük oğluna, Sarı tüylü, mavi gözlü adamla konuşma. deyip bir sandık altınla bir de at vermiş. C) Ece Ayhan, 50 kuşağı içinde okuyucuyu kendinden ve okuduklarından kuşkulandıran ilk addır. O her okuyanda bir yadırgatma duygusu uyandırmıştır. Bu yadırgatma, belli bir amaca yönelmiş midir? Buna rahatlıkla evet diyemem. D) Gecenin geç saatlerinde, her şeyin sustuğu, havanın durulduğu anlarda, bir köşeye çekilip şiir okurum. İçime dolan mısralarda onların atan kalbini duyarım. Bu duyuş, beni benden alır götürür.

tonguç

Eleştiri yazı türünün amacı bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle değerlendirerek anlaşılmasını sağlamaktır. Bu açıklama a göre a a ıdakilerden angisi ir ele tiriden alınmı ola ilir A) Bir Küçücük Osmancık Vardı sade ve akıcı anlatımı ile başarılı bir Hasan Nail Canat romanıdır. sayfalık kitap Türk filmi tadında dramatik bir hikâyeyi konu ediniyor. İlgi ve merak içinde okuyacaklarını veya dinleyeceklerini ümit ettiğimiz bu roman duygu yüklü bir gençlik romanı. B) Bir araştırmaya göre iyi bir uyku sizi kalp hastalığına karşı da koruyor. Aterosklerosis, diğer adıyla damar tıkanıklığında, uyku faktörünün damar plağı oluşumunda etkili olduğu keşfedildi. Yetersiz uykunun iltihaplı beyaz kan hücreleri sayısını artırarak damar tıkanıklığına neden olduğu saptandı. C) Ne gariptir, insanlar gök ile denizden başka hiçbir şeyin görülemediği deniz yolculuklarında gezi günlükleri tutarlar. Kara yolculuğunda ise üzerinde durulacak bunca çok şey varken hiç kimse günlük tutmaz. Sanki gelişigüzel görüntüler insanın kendi gözlemlerinden daha çok anlatılmaya değermiş gibi. Bu bakımdan, bir gezi günlüğü tutulmasından yanayım. D) Bir işin görülmesini, o iş başında oturulan süreyle değil, sonunda erişilen şeyle ölçmek gerekir. Yarışta nasıl kocaman adımlar atmakla ya da ayakları kaldırmakla hız kazanılamazsa bir iş görürken de önemli olanı gözden kaçırmamak, her şeyi bir çırpıda bitirmeye çalışmamak önemlidir.

tonguç

126

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Aşağıda bazı söz sanatlarının açıklaması verilmiştir: • Mübalağa (abartma); bir niteliği, olduğundan çok üstün veya aşağı gösterme sanatıdır.

• Tezat (karşıtlık), birbirine zıt kavram veya durumların bir arada kullanılmasıyla oluşan sanattır. • İntak (konuşturma), insan dışındaki bir varlığın konuşturulmasıyla oluşan sanattır.

A a ıdakilerin angisinde açıklaması erilen sanatlardan er angi irine er erilmemi tir A) Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür Bir orman gibi kardeşçesine B) Ben bir küçük cezveyim, köşe bucak gezmeyim Ben bir küçük cezveyim, elden ele gezmeyim C) Güzel çoban, bir içim, bir yudum su testinden Bugün sıcak yine pek, sanki ortalık yanıyor D) Daha nem olacaktın bir tanem Gülen ayvam, ağlayan narımsın

tonguç

Vakit, gece yarısını geçmişti. Kalp, atışlarını yavaşlatmış, akciğer soluk alıp verme hızını düşürmüştü. Beyin ise renkli bir rüyaya dalmıştı. Mide: Off! Gözüme uyku girmiyor. Ağzıma kadar tıka basa doluyum. İçimi sıkıntılar basıyor. Beyin, hemen uyandı: Ne oluyor orada? Karaciğer: Ne olacak, midenin gene uykusu kaçtı. Bugün dünyayı yedi. Oburluğun sonu işte budur. Bu metinle ilgili a a ıdakilerden angisi sö lenemez A Konuşturma sanatına yer verilmiştir. B Bir durum abartılarak anlatılmıştır. C Bir varlık başka bir varlığa benzetilmiştir. D Kişileştirme yapılmıştır.

Öğretmen K�tabı

127

tonguç

Ünite 7 1.

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Benzetme, en az iki varlık veya durumun birbirine benzetilmesidir. Kişileştirme, insan dışındaki varlığa insana ait özellik verilmesidir. Konuşturma, insan dışındaki varlığın konuşturulmasıyla yapılan söz sanatıdır. Abartma, bir varlığı veya durumu olduğundan çok büyük, çok küçük görmektir. Buna göre, Gözlerine bakıyorum Denizden çıkarılmış bir tabaktaki kuş resmi Dağınık köy evleri gibi orada burada Sepetteki sümbül soğanı gibi gölgeli

Bir ikilidir ağlamak ve gülmek. Ağlamak, sanılanın aksine çaresizlik, zayıflık, güçsüzlük demek değildir. Gariptir belki ama ben ne zaman ağlayan birini görsem, içim gerçekten acısa dahi bir miktar da sevinirim. Çünkü üzülmeyi becerebilen bir kişi, sevmeyi de bir o kadar iyi becerebilir. Ağlayabilen bir insan, gülmenin o mükemmel kıymetini belki de daha iyi anlayabilir. Bilirim ki ağlayan bir kişinin kalbi henüz nasır tutmamıştır. Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Makale C) Biyografi

(Melih Cevdet Anday)

dörtlüğünde açıklaması verilen söz sanatlarından hangisi vardır? A) Kişileştirme C) Benzetme

B) Deneme D) Anı

B) Konuşturma D) Abartma

4. tonguç

Günlerden pazartesi. Vakit öğlen. Biz, çetin patikalarda ilerliyoruz. Bu cehennem sıcağı da neyin nesi? Yaprak bile kıpırdamıyor. Yol almaya devam ettikçe terliyoruz, susuzluğumuz artıyor. Bu metindeki altı çizili cümlede aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır? A) Kişileştirme C) Abartma

Bedeninizde yaşayanlara ek olarak, sizi çevreleyen havada size ait mikropların bulunduğu bir “bulut” vardır. Bu bulut nereye giderseniz gidin sizinle gelir ve tıpkı parmak iziniz gibi size özgüdür. Herkesin bulutunda değişik miktarlarda farklı bakteri türleri vardır. Bunlar gözle görülemez. Bilim insanları gelecekte bu bulut sayesinde bir yerde bulunup bulunmadığınızı havadaki mikropları inceleyerek saptayabilir.

B) Konuşturma D) Zıtlık (Tezat)

Kış, güzeldir. Tabiatın yemişleriyle, kuşlarıyla ve arılarıyla. İnsanların saadeti için çalıştığı gün mevsimler ne güzeldir! Çalışan bir insan için kış ılık bir su, yaz serin bir vantilatördür. Kış, saadetimizi tamamlamak için her zaman sabırsızlanarak geliyor. Bu metinde aşağıdaki söz sanatlarından hangileri vardır?

Bu parça aşağıdaki metin türlerinin hangisine örnek gösterilebilir?

A) Konuşturma - Abartma

A) Makale C) Biyografi

C) Abartma - Kişileştirme

tonguç

B) Kişileştirme - Benzetme

B) Deneme D) Anı

D) Benzetme - Konuşturma

128

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

CENGİZ AYTMATOV 1928 - 12 Aralık’ta Kırgızistan’da dünyaya geldi. 1948 - Kazakistan’da Veterinerlik Teknik Okulundan mezun oldu. 1952 - Savaş sonrası sefalet çeken Japon çocukların yaşamlarını “Gazeteci Cyuda” adlı öyküde anlattı. 1956-1958 - Eğitimine Moskova’da devam etti. Gazetede çalışmaya başladı. 1963 - Lenin Ödülü’ne layık görüldü. “Cemile” adlı eseri Fransızcaya çevrildi. 1970 - “Selvi Boylum Al Yazmalım” romanını yazdı. Eser, 1977’de Türkiye’de beyaz perdeye uyarlandı.

SELVİ BOYLUM AL YAZMALIM

Ünlü Kırgız Yazar CENGİZ AYTMATOV’un öyküsü

Türkiye’de “Selvi Boylum Al Yazmalım” eseri ile tanınan Kırgız yazar Cengiz Aytmatov, vefatının 11. yılında anılıyor.

1966-1989 - Sovyet Birliği Parlamentosu’nda milletvekili olarak görev yaptı. 1994-2006 - Ülkesini Lüksemburg, Belçika ve Hollanda’da büyükelçi olarak temsil etti. 2008 - Belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’da böbrek rahatsızlığı geçirdi. 10 Haziran’da hayatını kaybetti. 2018 - Uluslarası Türk Kültürü Teşkilatı, 2018’i “Aytmatov Yılı” ilan etti.

Zor Geçit

Eserleri

Cemile İlk Öğretmenim Elveda Gülsarı Fuji Dağı’nın Tepesi

Yüz yüze

Dağlar ve Steplerden Masallar Gün Olur Asra Bedel Beyaz Gemi

Bu parça aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alınmıştır? A) Tiyatro

B) Biyografi

C) Makale

D) Anı

tonguç

Çocuklarda televizyon seyretme alışkanlığı sadece okul başarısını etkilemekle kalmıyor; çocukların fiziksel, sosyal, zihinsel ve duygusal gelişimlerini de yavaşlatıyor. Sokakta arkadaşlarıyla oyun oynayan ve koşan bir çocuk; birikmiş vücut enerjisini boşalttığı için rahatlamakta, eve sakinleşmiş olarak dönmektedir. Hâlbuki televizyonun karşısında saatlerce oturan bir çocuk enerjisini boşaltmak şöyle dursun, aksine bu cihazlardan yayılan elektronlara maruz kalmakta ve çocuğun vücudundaki statik elektrik yükü artmaktadır. Bu sebeple, televizyon bağımlısı çocuklar daha sinirli ve daha saldırgandır. Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Söyleşi

Öğretmen K�tabı

B) Deneme

C) Makale

129

D) Günlük tonguç

Zorla

TÜRKÇE

Sindi

Alış! Yükselme Kaynağı

Öğren! Özümseme Kaynağı

Başlangıç Kaynağı

Öğrenme Kaynağı 0’dan ser s le öğrenmeye 0 noktasından başla. En temel konulara en eğlencel şek lde çalış, temel n sağlam at!

Öğrend ğ n konuları Takt kl Soru Bankalarıyla test et! Yen nes l soruları tanı. Doğru takt kler kullanarak yorum ve anal z yetenekler n gel şt r.

Ş md hızlanma zamanı! D namo le her konudan yüzlerce soru çözerek hem hız kazan hem de konuları hazmet.

Öğrenc ler n en büyük yardımcısı olan d ğer kaynaklarımız.

Zoru Bankası sen b raz zorlayacak. Ama en y s n st yorsan en zorları le yüzleşmel s n. Zoru Bankası le en y ye g den yolda yükselmey başaracaksın.

.SINIF

ÖĞRETMEN Ö RNEK Ki TABI TÜRKÇE

Ünite 1

a m ki

Yapım Ekleri

edir

Sözcüklerden yeni sözcükler türeten ektir.

Sabun

Sabunluk

İ imden İ im a m kleri

Posta

simlerden yeni isimler türeten eklerdir.

kleri lık lik, lı li, sız siz, cı ci, daş deş

Aş

Para

iilden iil kleri

D Ö R D

ala ele, (ı)t (i)t, ıl il, dır dir, ın in

tonguç

Uyu-

Uyut-

Kop-

Kopar-

a m kleri

kleri la le, laş leş, al el, a e, ımsa imse

Sula

Toka

Tokalaş-

iilden İ im a m kleri iillerden isim türeten eklerdir.

kleri gı gi, gın gin, ı i, ak ek, ık ik, acak

A Y R I L I R

132

simlerden fiil türeten eklerdir.

R İ

Parasız

Fiillerden yeni fiiller türeten eklerdir.

İ imden iil

K L

Aşçı

a m kleri

Y A P I M

Postacı

Yaz-

Yazı

Aç-

Açacak

Öğretmen K�tabı

TEST

Yapım Ekleri

A a ıdaki altı çizili eklerden angisi di erlerinden farklı ir göre de kullanılmı tır A Kayak yapmak isteyenler kışı dört gözle bekliyordu.

A Otobüste neredeyse herkesin kulağında kulaklık takılıydı.

B Antrenör, konuşmasında “Bu başarı hepimizin.” diyordu.

B Bayramda marketlerdeki ürünler ucuzladı. C Kapıya sıkışan parmağım morarmış, beni korkutmuştu.

C Attığı basketle takıma bir sayı daha kazandırdı. D

A a ıdaki altı çizili sözcüklerden angisinin aldıı apım eki sözcü ün türünü de i tirmemi tir

deviyle ilgili internette güzel bir yazı buldu.

D Otobüs, durakta bekleyen yolcuları almadan gitti.

A a ıdaki altı çizili sözcüklerden angisi em apım em de çekim eki almı tır A) Masadaki tuzluğu uzatır mısın, dedi. B Yorgun rüzgâr eserken renkler susmuştu.

C) İpeksi saçlarımı bu şampuana borçluyum. D Görecek güzel günlerimiz var daha.

Yapım ekleri sözcüklere gelerek yeni sözcükler türetir.

Ağlıyor mu, ne V

Buna göre”çocuk” sözcü üne a a ıdaki eklerden angisi getirilirse sözcük eni ir anlam kazanır A) C)

-dan -luk

B) D)

Akşam oldu, penceremde I Yorgun rüzgâr esiyor, geçiyor II Renkler suskun III Bir mahzun mor menekşe

Bu dizelerdeki numaralanmı sözcüklerle ilgili a a ıdakilerden angisi sö lenemez A . sözcük çekim eki almıştır.

-lar -un

. sözcük gövde durumundadır.

. sözcük isim kökünden türemiş bir fiildir.

D V. sözcük yapıca basittir.

tonguç

Yapım eki almış sözcüklere türemiş sözcük denir. Buna göre Oynasınlar türküler söyleyerek yıldızların arasında I Dünyayı çocuklara verelim Kocaman bir elma gibi verelim Sıcacık bir ekmek somunu gibi Hiç değilse bir günlüğüne doysunlar Bir günlük de olsa öğrensin dünya arkadaşlığı II III Çocuklar dünyayı alacak elimizden Ölümsüz ağaçlar dikecekler V

Nazım

ikmet

dizelerindeki numaralanmı sözcüklerden angisi türemi sözcük de ildir A . Öğretmen K�tabı

133

D V. tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

• Doktor, katı gıdaları tüketmemesi gerektiğini söylemiş. • Sokak hayvanlarının aç kalmasına çok üzüldük, hiçbirimiz katı yürekli insanlar değiliz. • İrmik, tereyağı ile kavrulunca katılaştı.

A) Gazetecilik kariyerim boyunca hep doğru haberler yaptım.

Aşağıdakilerden hangisi “katı” sözcüğünün bu cümlelerde kazandığı anlamlardan biri değildir?

B) Doğru söyle, duyduklarına gerçekten inanıyor musun. C) Ben sadece ahlaklı ve doğru insanların sözüne inanırım.

A) Sert, yumuşak karşıtı B) Hoşgörüsüz, acımasız, merhametsiz

D) İşten çıkınca doğru bize gel, yemek yeriz.

C) Düşünce ve davranışlarında belli ilkelere sıkı sıkıya bağlı olan D) Sıvıların ve gazların tersine, içinde bulunduğu kabın veya üstünde bulunduğu yerin biçimini almayan

Bizden sonraki nesiller Çıplak toprağı n’etsinler

• I ve II. sözcük arasında zıt anlamlılık ilişkisi vardır. • I ve III. sözcük arasında eş anlamlılık ilişkisi vardır. Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisinde sözcükler doğru sıralanmıştır?

Hep bize dua etsinler Gelin bir ağaç dikelim Aşağıdakilerden hangisinde bu dizelerdeki “dik-” sözcüğünün eş seslisi kullanılmamıştır?

tonguç

“Doğru” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde “Bu zamanda onun gibi dürüst insanlar kalmadı artık.” cümlesindeki “dürüst” sözcüğünün eş anlamlısı olarak kullanılmıştır?

I. Sözcük

II. Sözcük

III. Sözcük

A) Fidanları zamanında dik ki fidanlar kurumasın.

Tembel

Üşengeç

Çalışkan

Issız

Tenha

Kalabalık

B) Şair, hayatı dik bir yokuşa benzetiyor.

Yapay

Doğal

Suni

Geçmiş

Mazi

Gelecek

C) Karşıdan asık suratlı, dik bakışlı bir kadın geliyordu. D) Büyüklere karşı dik dik konuşulmaz.

“Uçmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayraç içinde verilen anlama uygun kullanılmamıştır?

A) Bir ısıtır, bir üşütür, bir ağlatır bir güldürür

A) Yemlerini yiyen güvercinler bir bir uçtu. (Kanatları yardımıyla havada düşmeden durmak)

Sen hem hastalık hem de sağlık gibisin B) Açma pencereni perdeleri çek

B) Yarın, ailece Antalya’ya uçuyoruz. (Hava yolu ile gitmek)

Mona Roza seni görmemeliyim C) Neden böyle düşman görünürsünüz

C) Balkona astığım çamaşırlar rüzgârdan uçtu. (Yel veya başka bir itici güçle yerinden ayrılıp uzağa gitmek)

Yıllar yılı dost bildiğim aynalar D) Yaklaşması güç, senden uzaklaşması zordur

D) Eski bir araba ama yola çıktı mı uçuyor. (Yok olmak, ortadan kaybolmak) tonguç

Aşağıdaki dizelerin hangisinde zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmamıştır?

Kalbin işidir, gözle görülmez bu güzellik

134

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

7. T H M N

İM ENME AŞAMA A

I. Toprağa ekilen tohum çimlenir. II. Çimlenmesi ve sağlıklı büyümesi için su, güneş ışığı, ısı ve hava ile besin maddelerine ihtiyaç duyar. III. Besin maddelerini ve suyu topraktan kök ile alır. IV. Kökten gövde ve yapraklara taşınır.

Bu görseldeki numaralanmış cümleler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümlede mecaz anlamlı sözcük kullanılmıştır. B) II. cümlede “gereksinim” sözcüğünün eş anlamlası kullanılmıştır. C) III. cümlede sesteş (eş sesli) sözcük kullanılmıştır. D) IV. cümlede bitki bilimi terimi kullanılmıştır.

tonguç

Kavramlar arasındaki anlam ilişkilerinden biri de özel - genel ilişkisidir. Örneğin “hayvan” sözcüğü “geyik” sözcüğüne göre daha genel anlamlıdır. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde sözcükler genelden özele doğru sıralanmıştır? A) Varlık

Özel

B) Varlık

C) Papatya

Özel

D) Papatya

Bitki

Çiçek

Papatya

Çiçek

Varlık

Bitki

Papatya Genel

Bitki

Çiçek

Öğretmen K�tabı

Genel

135

Genel

Varlık

Özel

Genel

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

A a ıdaki cümlelerin angisinde daima sözcü ü ile e anlamlı ir ifade kullanılmı tır

Geç

Güç

Yaz

Dün

Yukarıdaki tabloda sesteşi olmayan sözcüklerin bulunduğu kutucuklar mor renge boyanacaktır.

A) Daha önce de çevre kirliliğine dikkat çekmiştik. B) Uzay araştırmalarına her zaman ilgim vardı.

Buna göre ta lonun son nekte erilmi tir

C) Bu sefer küresel ısınmayı konuşacağız. D) Susuzluk tehlikesi nedeniyle artık su tüketimini azaltmalıyız.

li angi seçe-

Sınıf içi bir etkinliğe katılan öğrenciler, yukarıdaki bulmacayı hazırlamışlardır.

tonguç

Buna göre a a ıdaki sözcüklerden angisinin e anlamlısı ulmacada erilmemi tir A Siyah

B Misafir

C Hikâye

D Sır

A a ıdaki cümlelerin angisinde kar ıt anlamlı sözcükler ir arada kullanılmamı tır A) Arkalardan bir seyirci heyecanla öne doğru geliyordu. B) Sana çirkin dediler, düşmanı oldum güzelin. C) Çayını, biraz soğusun diye kenara bırakmıştı. D) Sevgi, kolayca nefrete dönüşebiliyor.

tonguç

136

Eleştirmenlerin önemsediği şey, eserin ori inal olmasıdır.

Ablam da ben de mahallemizdeki bu okulda tahsil gördük.

III

Gönderdiğim mesa sana ulaşmadı sanırım.

Öykü, kibrit yakarak ısınmaya çalışan bir kız çocuğu ile ilgiliydi.

A a ıdakilerden angisi ta lodaki cümlelerde ulunan altı çizili sözcüklerden irinin erine kullanılamaz A özgün

B öğrenim

C ileti

D roman Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

HAKKINDA

ARŞİV

ARAŞTIRMA

GENEL KÜLTÜR

ELEŞTİRİ

TEKNOLOJİ

İLETİŞİM

Nikola Tesla, 0 Temmuz 5 ’da Hırvatistan’ın bir köyünde yaşayan Sırp bir ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Nikola’nın annesi ev işlerini - - - için küçük icatlar yapan bir kadındı, bir keresinde mekanik yumurta çırpıcısı tasarlamıştı. Aynı zamanda okumayı çok sever ve okudukları hafızasından çıkmazdı. Nikola’nın mucit dehasının annesinden - - - - kaldığı söylenir. Ailesinin Nikola’ya davranışlarının onun psikolo isini etkilediği ve içine kapanık bir insan olmasının önünü açtığı düşünülür. Nikola çocukken şiir yazmayı ve okumayı severdi. Müthiş bir hatırlama - - - - sahipti; gördüğü, duyduğu ve okuduğu hiçbir şeyi unutmuyordu, özellikle görsel hafızası müthişti. Buluşlarına çok erken yaşta başlamıştı, daha altı yaşındayken kendi su çarkını yapmıştı. - - - - gariplikleri olan bir çocuktu. rneğin kimsenin saçına dokunamıyordu ve yürürken adımlarını sayıyordu. arlak cisimlere karşı çok büyük zaafı vardı. Ayrıca, her zaman yemeğinin içeriğini hesaplıyor, bunu başaramazsa yemek yemeyi reddediyordu.

REKLAM

Konular Araştırma

Bilim

Blog

Eleştiri

Faydalı Bilgiler

Genel

Genel Kültür

Günlük

Hikâye

Bu log azısında o ırakılan erleri anlam akımından en u gun içimde tamamla an sözcük a da sözcük grupları a a ıdakilerin angisinde sırası la erilmi tir A) kolaylaştırmak - miras - yeteneğine - fakat B) zorlaştırmak - hediye - kabiliyetine - ama C) rahatlatmak - armağan - yeteneğine - çünkü D) kolaylaştırmak - hatıra - becerisine - ne yazık ki

tonguç

A a ıdaki cümlelerin angisinde doğru sözcü ü yakın sözcü ü ile a nı anlamda kullanılmı tır A) Gazetecinin söyledikleri harfi harfine doğruydu. B) Defterime çizdiğim doğru parçası, tahtadakine hiç benzemedi. C) Sabaha doğru gün içinde yapmam gereken işleri düşünerek uyandım. D) Doğruca ilerideki yoldan devam ederseniz okul bahçesini göreceksiniz.

Öğretmen K�tabı

137

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Yazılışları ve okunuşları farklı olmasına rağmen aynı anlamı taşıyan sözcükler eş anlamlıdır. Buna göre “Arkadaşlarım hatıra defterime yazı yazdılar.” cümlesindeki altı çizili sözcüğün eş anlamlısı aşağıdakilerden hangisinde vardır?

Anlamca birbirinin karşıtı olan, birbiriyle çelişen sözcüklere zıt anlamlı sözcükler denir. Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmamıştır? A) Şu çıkan buluta bak, bu inen suya inat

A) Bu yaz çok sıcak geçecek.

Fakat Sakarya başka, yokuş mu çıkıyor ne

B) Ablamın hatrını kıramadım. C) Yaşadıklarımız bir gün anı olacak.

B) Sevmekten geri kalma,

D) Çekmecenin gözünde eşyalarını unutmuş.

Yapan ol, yıkan olma C) Ya hayır de, yahut sus Dili incitme gönül D) Ümitlerin isli fener

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt (zıt) anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?

tonguç

Biri yanar biri söner

A) Kalabalıkta hata yapanın tenhada özrü kabul olmaz.

A) Hakkında ileri geri konuşmuşsun.

B) Kumral, yeşil gözlü, nazik bir çocuktu.

C) Ders biter bitmez okul bahçesine çıktık.

C) Yaşadığı korku, yüzünden belli oluyor.

D) Oturmaya çağırmazsam küsüp darılmak yok.

B) Merdivenleri hızlı hızlı çıktım.

D) Mutlu prens, uçan atıyla yola çıktı.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili ifade zıt anlamlı sözcüklerden oluşmuştur?

Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin cümlesinde sesteş sözcük yoktur?

Sıcak ekmek kokusu iştahımı açıyor.

B) Önce toprağı kaz, fidanları sonra alırsın.

Yukarıdaki cümlede “ekmek” sözcüğünün sesteşi aşağıdakilerden hangisinde kullanılmıştır?

C) Dik kayalıklar insanı ürkütüyor.

A) Fırından iki ekmek aldım.

D) Sabahları köyümüz soğuk olur.

B) Tarlayı ekmek için her yıl köye gider.

A) Benim en sevdiğim mevsim yaz.

C) Dün aldığın ekmekler bayatlamış. D) Fazla ekmek yersen kilo alırsın. tonguç

138

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

CÜMLELER

BULMACA K 1

1I.

azın ince elbiseleri tercih ederiz. ıt anlamlısı

2II.

isafirler alakadan ve ikramlardan memnundu. Eş anlamlısı

III. 3

slup farkı yazarları birbirinden ayırır. Eş anlamlısı

III. 3

IV. 4

üvari çeşmenin başında durdu, atını suladı. Eş anlamlısı

IV. 4

Derste aktif olan öğrenciler konuyu daha iyi

V. 4

M 3

N 4

P 4

1I. 2II.

V. 4 öğrenir. ıt anlamlısı

Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin yay ayraç içinde verilen özellikleri bulmacanın satırlarına yazılacaktır. Buna göre bulmacanın K sütununda yer alan harfler aşağıdakilerden hangisidir? A)

tonguç

Yazılışları ve okunuşları aynı olan ama anlamları birbirinden farklı olan sözcüklere eş sesli (sesteş) sözcükler denir. Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi eş sesli (sesteş) değildir? A) İki kişinin işten çıkması bütün planımızı bozdu. B) Kız öğrenciler teneffüste dışarı çıkmadı. C) Yemekten sonra arabayla tura çıktık. D) Uzun dalları motorlu hızarla kestiler. tonguç

Hayranım bu şehrin bacalarına İrili ufaklı hep bir ağızdan Nasıl derinden bu gökyüzüne doğru Bir türkü söylüyorlar sessiz Dumanın daim olsun güzel baca (Cahit Sıtkı Tarancı)

Bu şiirle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Eş sesli sözcükler kullanılmıştır. C) Eş anlamlı kelimelere yer verilmiştir. Öğretmen K�tabı

B) Yansıma sözcükler kullanılmıştır. D) Karşıt anlamlı sözcükler bulunmaktadır.

139

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

Bir eylemin hangi sebeple yapıldığının belirtildiği cümlelerde neden - sonuç ilişkisi vardır.

I. hürriyetlerini II. tanımayanlar III. layık

Buna göre,

IV. hürriyete

(I) Su samurları, dünyanın pek çok yerinde ve ülkemizde yaygın olarak yaşıyor. (II) Ancak bu hayvanların sayısı giderek azalıyor. (III) Bu türün zamanla yok olma tehlikesi arttığından yaşam alanlarının korunması gerekiyor. (IV) Çözüm için ortaya konulan proje kapsamındaki Fethiye-Göcek, Köyceğiz-Dalyan, Datça-Bozburun ve Gökova çevre koruma bölgelerinde su samurlarına özel bakım sağlanıyor.

V. başkalarının VI. değildir Numaralanmış sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak şekilde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? A) I.

B) II.

C) V.

D) VI.

metnindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde neden-sonuç ilişkisi vardır? A) I.

C) III.

D) IV.

Hiç kimse başarı merdivenine elleri cebinde tırmanmamıştır. Bu cümlede anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

tonguç

B) II.

Geçmişi hatırlayamayanlar, onu bir kere daha yaşamak zorunda kalır. Bu cümleden aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?

A) Başarı, insanın şanslı olmasına bağlıdır.

A) İyi bir hafızaya sahip olmak için takviye besinler alınmalıdır.

B) Herkes yetenekli olduğu konularda başarılı olmaya çalışmalıdır. C) Başarı ancak sabırlı olan insanlara gelir.

B) Geçmişte yaşanan olaylara takılıp kalmak doğru değildir.

D) Bir konuda yeterince emek vermeyen ve çaba göstermeyen kimse başarılı olamaz.

C) Geçmişte yaşadığı kötü olaylardan ders almayan insanlar, aynı şeyleri tekrar yaşar. D) Yapılan hataları düzeltmek için geçmişe değil geleceğe odaklanmak gerekir.

I. İçtiği ilacın bıraktığı acımsı tadı gidermek için ağzına şeker aldı. II. Yaptığının yanlış olduğunu anladığından özür dilemek istedi.

III. Kitaplarıyla defterlerini aynı çantaya yerleştirdi. IV. Doğduğu kentle yaşadığı kent arasında yıllarca gidip geldi.

Pierre Loti Tepesi, İstanbul’un Eyüp

I ilçesinde Haliç’e bakan etkileyici bir tepedir. II III IV

Numaralanmış cümlelerin hangisinde neden - sonuç ilişkisi vardır?

Numaralanmış sözcüklerden hangisi bu cümlenin kişisel düşünce ifade etmesini sağlamıştır?

A) I.

tonguç

B) II.

C) III.

D) IV.

140

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

Öyle horozlar vardır ki kendileri öttükleri için sabah olduğunu sanırlar. (Lev Tolstoy) Aşağıdakilerden hangisi bu cümle ile anlamca aynı doğrultudadır? A) Bazı insanlar, güzel olan her şeyi kendilerine mal eder. B) İyi niyetli insanlar, yaşanan tüm olaylara da daima iyi tarafından bakarlar. C) Hayatta her şeye rağmen mutlu olmak için sebepler aramak ve bulmak gerekir. D) Kendi yanlışlarını görmeyen insanlar, sürekli aynı hataları yapmaya devam eder.

tonguç

• Judo, sadece bir savunma sporu değil aynı zamanda bir felsefe öğretisidir. • Judonun temelleri, Jigoro Kano tarafından 1882 yılında atılmıştır. Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir savunma sporu ve felsefe öğretisi judo, ilk kez Jigoro Kano tarafından keşfedilmiştir. B) Judo, 1882 yılında Jigoro Kano tarafından ortaya atılmış bir felsefe öğretisidir. C) Bir felsefe öğretisi ve savunma sporu olan judo, 1882 yılında ortaya çıkmıştır. D) Sadece bir savunma sporu değil aynı zamanda bir felsefe öğretisi olan judonun temelleri, 1882’de Jigoro Kano tarafından atılmıştır.

tonguç

(I) Bu şairin bütün eserlerine bakın, onlarda buram buram tüten bir İstanbul vardır. (II) Üstat, İstanbul için ölümsüz şiirleri boşuna yazmadı. (III) Hatta şairin İstanbul aşkı “İstanbul Şairi” diye tanınan Yahya Kemal’inkinden daha canlıdır. (IV) İstanbul’un rengini, kokusunu, insanını, olaylarını ve tarihini bulmak isteyen herkes bu şairin eserlerini okumalıdır. Bu metinde numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede şairin tarifi yapıldığı için tanım cümlesidir. B) II. cümle, kişisel duygu ve düşünceleri yansıttığı için öznel cümledir. C) III. cümle bir şeyi iyi bulma anlamı taşıdığı için beğeni cümlesidir. D) IV. cümlede bir tavsiyede bulunulduğu için öneri cümlesidir.

Öğretmen K�tabı

141

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

Cümlede üzerinde durulan kavramlar cümlenin konusunu verir. Cümlenin konusunu bulmak için yapılması gereken, verilen cümleyi yorumlayarak anlatılanı bir iki söz ile ifade etmektir. Bunun için cümleye Bu cümle neyi anlatıyor? sorusu sorulur ve sorunun cevabı aranır. Alınan cevap cümlenin konusu olacaktır.

. İstanbul’a kadar gelip benim mezuniyet törenime katılmadın demek. . Bu kitap, okuyucuyu olağanüstü bir dünyada yolculuğa çıkarıyor. . Mağazanın vitrininde duran çiçekli elbiseyi aldım. V. Hayatımda izlediğim en güzel filmdi, bir kez daha izlemek istiyorum.

Bu açıklama a göre Çevre kirliliği, tüm insanlığın ortak sorunudur, her birey çevreyi korumak için sorumluluk almalıdır. cümlesinin konusu a a ıdakilerden angisidir

Numaralanmı cümlelerin angilerinde beğenme du gusu kimdir

A) Çevreyi korumanın önemi

ve .

B .

ve V.

B) Çevre kirliliğinin nedenleri C) Çevre kirliliğinden kaynaklanan sorunlar

Bir kimseye, bir hareketin veya söylendiği sözün üzüntü, alınganlık, kırgınlık vb. duygular uyandırdığını öfkelenmeden ifade etme sitem olarak tanımlanır. Buna göre a a ıdaki cümlelerden angisi sitem elirtmektedir A) Beni çağırmadan oyun oynamaya gittiniz demek. B) Bu işi yapamayacağı belliydi zaten. C) Bu kadar güzel bir haber beklemiyordum. D) Ben de ilk duyduğumda çok şaşırmıştım.

A a ıdaki cümlelerden angisinin sö leni amacı Bir yazar için en önemli şey üsluptur. mesa ını ermektir A) Yazdıklarını ben de okudum ama işlediği konu biraz sıkıcı geldi.

tonguç

D) Çevre kirliliğinin sonuçları

Cümlede açık olarak söylenmeyen ancak cümlenin konusundan ya da cümledeki bazı ifadelerden yola çıkılarak anlaşılabilen anlamlar vardır. Bu açıklama a göre a a ıdaki cümlelerin angisinde a a raç içinde erilen anlam anlı tır A) Derginin bazı sayfalarında görseller vardı. Dergide görsel bulunmayan sayfalar da vardır.

B) Bu yazarın oluşturduğu karakterler pek de gerçekçi değil.

B) Bursa’da şeftali de yetiştiriliyor. Bursa da şeftali dışında başka ürünler de yetişmektedir.

C) Güzel yazmış olabilir ama ben daha çok polisiye roman severim.

C) Nazlı da benim yakın arkadaşlarımdan biri. Nazlı’dan başka yakın arkadaşlarım var.

D) Benim için aslolan yazarın neyi yazdığı değil, nasıl yazdığıdır.

D) Sana artık sabır göstermeyeceğim. Sana önce de sabır göstermedim.

tonguç

142

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

6. Bir sorunu çözmek için görüş ve düşüncelerin öne sürüldüğü cümlelerdir.

Gerçekleşmemiş bir olayın gerçekleşmiş ya da gerçekleşmiş bir olayın gerçekleşmemiş gibi kabul edildiği cümlelerdir.

Öneri

Varsayım

Ön yargı

Bir yapıtın, bir insanın veya bir durumun doğru ya da yanlış yönlerini belirten cümlelerdir.

leştiri

Bir kişi veya bir durumla ilgili önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargıları belirten cümlelerdir.

Buna göre . Bu işi asla başaramayacaksın.

n yargı

. Tut ki bütün derslerden yüksek not aldın, ne yaparsın? Varsayım . Konuyu oldukça edebî bir üslupla işlemiş. Eleştiri V. Metroyu beklerken sarı çizgiyi geçmeyin.

neri

cümlelerinin angisinde ifade edilen ka ram anlı A .

erilmi tir C

D V.

tonguç

Yarışmada senin birinci olacağından adım gibi eminim. cümlesinde kişinin bir kimse ile ilgili peşinen varsaydığı bir yargı, ön yargılı bir tutum bulunmaktadır. Buna göre a a ıdaki metinlerin angisinde ön argılı ir tutumdan söz edile ilir A) Uzun zamandır kitap okumamıştım. Bu birkaç günlük tatilde sürükleyici bir kitap okumak istiyordum. En çok satılanlar listesinden polisiye bir roman alıp çıktım mağazadan. Ama arka kapağını okuyunca romanın sonunu daha ilk sayfada çözeceğimi anladım. B) Mors alfabesi, kodlarla bilgi paylaşımı metodudur. şık ve seslerle veya elektrik sinyalleriyle iletişim sağlayan sinyal alfabesidir. Harfler, rakamlar ve noktalama işaretleri, nokta ve çizgi dizgeleri şeklinde ifade edilir. Telgraflar için geliştirilen bir haberleşme sistemidir. yılından itibaren yaklaşık asır kullanılmıştır. C) Tek bir şey değişir, her şey değişir. sözünü duymuşsunuzdur. Kelebek etkisini en iyi anlatan sözlerden biridir bu. Hayatta her şey birbiri ile bağlantılıdır. En ufak bir değişim, ilgisiz görünen başka bir şeyde büyük değişikliklere sebep olabilmektedir. İşte bu kelebek etkisidir! D) Kuyruklu yıldızlar güneş sisteminde hareket eden genellikle donmuş gazlar ve az oranda kaya ile tozdan oluşan düzensiz şekillere sahip, küçük boyutlu kütlelerdir. Kuyruklu yıldızların çapları birkaç kilometrenin üstüne çıkmaz. Kütlenin ana gövdesine çekirdek adı verilir. Çekirdek bünyesinde su, metan, nitro en ve diğer buzlardan bulunur. Öğretmen K�tabı

143

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

Öznel cümleler kişisel görüş içerir, nesnel cümleler ise kişisel görüşten uzak, kanıtlanabilir yargılardır.

(I) Baykuş; yuvarlak başı, iri gözleri ve düz yüzü ile tanınan sevimli bir hayvandır. (II) Gagası sivri ve aşağı doğrudur. (III) Antarktika dışında bütün kıtalarda yaşar. (IV) Tüyleri gri, siyah ve kahverengi tonlarındadır.

(I) Kuzey Amerika kunduzları, Alaska tundrasında canlılar için yeni yaşam alanları oluşturuyor. (II) Barajlar inşa ederek küçük akarsuların derinleşip genişlemesine, göletler oluşmasına neden olan kunduzlar bölgede ilginç görüntülerin oluşmasına yol açmış. (III) Bu yeni oluşumlar uydu görüntülerinde bile fark edilebiliyor. (IV) Alaska’da kunduzların yaşadığı bu bölgelerde biyolojik çeşitliliğin arttığı gözlemlenmiş.

metnindeki numaralanmış cümlelerin hangisi kişisel görüş içermektedir?

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisi öznel anlatımlıdır?

A) I.

Buna göre

B) II.

C) III.

D) IV.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır? A) Dünya kendi ekseni etrafında döner. C) O, sevecen biri olduğu için herkesle iyi anlaşır.

D) IV.

Efes Antik Kenti, İzmir’in - - - - yapılarındandır.

A) tarihî C) Antik Çağ’dan kalan

D) Kâğıtlar rüzgârdan etrafa uçuştu.

C) III.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse “kişisel görüş” ifade edilmiş olur?

tonguç

B) Atmaca, yırtıcı kuşlar familyasındandır.

B) II.

B) eski D) etkileyici

Fatih Sultan Mehmet komutasındaki Osmanlı I ordusunun İstanbul’u 1453 yılında fethetmesinin ardından 1460 yılında yapımına başlaII nan Topkapı Sarayı 19. yüzyılın ortalarına III kadar Osmanlı padişahlarına ev sahipliği ya-

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu görselle ilgili nesnel bir cümle kurulmuştur?

pan görkemli bir yapıdır. IV Numaralanmış sözcüklerden hangisi bu cümlenin kişisel düşünce ifade etmesini sağlamıştır. A) I.

B) II.

C) III.

A) Kapıyı çok tatlı, yaşlı bir kadın açtı. B) Ahşap binanın önünde küçük, şirin bir oğlak var.

D) IV.

C) Kadın, sevimli oğlağı içeri almaya çalışıyordu. D) Binanın duvarları taştan yapılmış.

tonguç

144

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

Öznel cümleler, kişisel görüşler içerir. Nesnel cümleler ise kişisel görüşlerden uzak, kanıtlanabilir yargılardan oluşur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki metinlerin hangisinde öznel cümle yoktur? A) Konuşma, insanlarla iletişim kurmak için kullandığımız temel araçtır. Konuşurken çoğu zaman yalnızca sözcükleri kullanmayız. Mimiklerimizi, el ve vücut hareketlerimizi sözcüklerle kullanırsak duygularımızı karşımızdakilere daha etkili aktarırız. Bunlara bir de tatlı bir ses tonu eklersek muhabbet koyulaşır. B) Yeni doğan bir bebeğin sinir hücreleri arasında saniyede iki milyon yeni bağlantı kurulur. İki yaşına kadar sinir ağı hızla gelişir ve bağlantı sayısı yüz trilyonu aşar. Büyüdükçe bunun yarısı kaybolur. C) Yeni iletişim teknolojileri bilgiye anında ulaşılmasına imkân sağladığı gibi bilginin aktarılmasını da hızlandırır. Zaman ve bulunulan yerin pek önemi olmaksızın çok uzaktaki insanlara ve bilgiye kolayca ulaşabilmek teknolojik aletlerle artık mümkün. Bu gerçekten de harika bir özellik. D) Gazete, dergi, kitap gibi iletişim araçları da yazılı ve görsel ögeler içerir. Bu araçlarla da okuma ve yazma yeteneğimizi geliştirebilir, başka insanların bilgi birikiminden yararlanarak faydalı şeyler öğrenebiliriz. Görsel ögeler bir metni sıkıcı olmaktan çıkarır, okurun ilgisini esere çeker.

tonguç

• Çin, 7 Aralık 2018’de Ay’a bir uzay aracı gönderdi. • Çin’in güneyinden fırlatılan roketin içerisinde yer alan uzay aracı Chang’e-4 adını taşıyor. • Chang’e-4, 3 Ocak 2019’da Ay’ın Dünya’dan görünmeyen yüzüne indi. Bu üç cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir? A) 7 Aralık 2018’de Çin’in güneyinden fırlatılan roketin içerisinde yer alan Chang’e-4 adlı uzay aracı, 3 Ocak 2019’da Ay’ın Dünya’dan görünmeyen yüzüne indi. B) Çin'in 7 Aralık 2018’de Ay’a gönderdiği ve Çin’in güneyinden fırlatılan roketin içerisinde yer alan Chang’e-4 adlı uzay aracı, 3 Ocak 2019’da Ay’ın Dünya’dan görünmeyen yüzüne indi. C) Çin'in 7 Aralık 2018’de Ay’a gönderdiği ve Çin’in güneyinden fırlatılan roketin içerisinde yer alan Chang’e-4 adlı uzay aracı, 3 Ocak 2019’da Ay’a indi. D) Çin'in 7 Aralık 2018’de Ay’a gönderdiği Chang’e-4 adlı uzay aracı, 3 Ocak 2019’da Ay’ın Dünya’dan görünmeyen yüzüne indi.

Öğretmen K�tabı

145

tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

Aşağıda numaralanmış kartların arka kısımları “mor, beyaz, sarı, kırmızı, mavi, pembe” renklere boyanmıştır.

III

Hangi kartın hangi renge boyandığı ile ilgili bilinenler şunlardır: • Beyaz renkli kartla mavi renkli kart yan yanadır. • IV numaralı kart mor renklidir.

Hiyeroglif, Antik Çağ’da kullanılan bir yazı sistemidir. Nesnelerin basitleştirilmiş resimlerine dayanır. Resim yazısı terimiyle de ifade edilir. Tarihte en iyi bilinen örneği Mısır hiyeroglif yazısıdır. Eski Mısırlılar nesneleri dış görünümlerine göre ifade edip yazıya döküyorlardı. Aslında Sümerlerin çivi yazısı da nesnelerin görünümlerini ifade eden sembollerden doğmuştur. Ancak zamanla kullanılan sembollerin nesnelerin görüntüsüyle bir alakası kalmamıştır. Buna karşılık Eski Mısırlılar uzunca bir dönem nesnelerin görüntülerini yazı sembolü olarak kullandılar.

• Kırmızı kartın sağındaki kart pembe, solundaki kart ise sarıdır.

Buna göre aşağıdaki görsellerden hangisi bir hiyeroglif yazısına aittir?

Bu bilgilere göre aşağıdakilerin hangisi kesin değildir?

A) II numaralı kart kırmızı renge boyanmıştır. C) I numaralı kart sarı renge boyanmıştır. D) III numaralı kart pembe renge boyanmıştır.

tonguç

B) V numaralı kart mavi renge boyanmıştır.

Küreselleşme çağı olarak adlandırılan yaşadığımız dönemde hemen her alanda çarpıcı değişiklikler görülmektedir. Küreselleşme; sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel alanda varlığını hissettirir. İnsanlar küreselleşme sonucunda eskiye oranla birbiriyle daha çok bağlantı içindedir. Bu bakımdan sosyal hayatı etkilerken siyasi ve ekonomik hayatı da doğrudan etkilemektedir.

Bu metinden “küreselleşme” ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Küreselleşme, insanlar arasındaki iletişimi artırmıştır.

B) Küreselleşme en büyük etkisini ekonomi üzerinde göstermektedir. C) Yaşadığımız dönem küreselleşme çağı olarak da adlandırılmaktadır. D) Küreselleşme her alanda değişikliği beraberinde getirir. tonguç

146

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

Bölünme, tek hücreli canlılarda üreme, çok hücreli canlılarda ise büyüme, yenilenme, yeniden oluşum gibi faaliyetlerin devam edebilmesi için belli bir seviyeye erişmiş hücrenin kendini kopyalayarak ikinci bir hücre oluşturmasına verilen addır. Bölünme, dört evreden oluşur. I. evresinde iki kromatitin birleşmesiyle oluşan ve çarpı işaretine benzeyen kromozomlar hücrenin orta kısmında toplanır. II. evresinde ise hücrenin ortasında toplanan kromozomlar ince uzun bir sıralama oluşturur ve uzun iğ iplikleri tarafından sarılır. III. evresinde, daha önce birleşmiş olan kromatitler iğ iplikleri ile birlikte eşit oranda iki tarafa ayrılır ve artık çarpı şeklinde görünmez. Bölünmenin son evresi olan IV. evrede, I. evrede kaybolan çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller yeniden iki taraf için de oluşmaya başlar. Kutuplara çekilen kromatitler oluşan çekirdek zarlarının içerisine girerek DNA’yı tamamlar.

Bu metinde tarif edilen altı çizili hücre bölünme evrelerinin görselleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? I.

II.

III.

IV.

Öğretmen K�tabı

147

tonguç

Ünite 3

TEST

Paragraf

3. a

Çanakkale

• Şifre en az 6 en fazla 9 karakter uzunluğunda olmalıdır.

İzmir

• Şifrede sayısal sıralamada art arda gelen rakamlar yan yana yer almamalıdır. • Şifrede ‘ç, i, j, ö, ğ’ harfleri kullanılmamalıdır.

Yukarıda bir okulun planladığı gezi programı için Bursa, Çanakkale ve İzmir gezilerine katılacak kişi sayısı ile ilgili grafik verilmiştir.

• Şifrede en az bir özel karakter (@, &, +, =), en az bir adet küçük harf, en az iki adet büyük harf bulunmalıdır.

Bu grafi e göre Bursa anakkale e İzmir gezilerine katılacak ki i sa ılarının üzdeleri a a ıdakilerden angisindeki gi i ola ilir

Bursa

İzmir

Buna göre Bilge nin seçti i ifrelerden angisi kuralların tamamına u gundur A T!e

C Ay 5a

G g5p

D N Th a

tonguç

Çanakkale

Bilge, yeni bir e-posta hesabı açmıştır. Hesabının şifresini oluşturması için gerekli kurallar aşağıdaki gibidir:

Beş arkadaş yaz tatilinde su altında uzun süre kalma yarışı yapmıştır. Bu ki iler ile ilgili ilgiler u ekildedir

tılan ol ayısı 24 15

• Su altında en az ve en çok kalan kişiler sırasıyla Ümit ve Ali’dir. • Merve, çıktıktan sonra su altında hâlâ üç kişi vardır.

10 7 0

uat

usuf Hakan

hmet

ğrenci

• Merve, Sevim’den önce sudan çıkmıştır.

Grafikte dört arkadaşın üç ay boyunca mahalle maçlarında attıkları gollerin sayıları verilmiştir.

Bu ilgilere göre su altından çıkan sondan üçüncü ki i kimdir

Bu ilgilere göre a a ıdaki orumlardan angisi apılamaz

A Merve

B Ali

A) Yusuf, Fuat’tan daha fazla gol atmıştır.

C Sevim

D lgaz

B) Ahmet, futbol oynamayı çok sevmektedir.

• Sevim, Ali’den önce Hakan’dan sonra çıkmıştır.

C) En az gol atan öğrenci Fuat’tır. D) Hakan, Yusuf’tan daha fazla gol atmıştır. tonguç

148

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

Bir sınıftaki öğrenciler kendi aralarında ülkelerin bayraklarını tahmin etme oyunu oynamaktadır. ğrencilerden her biri farklı bir ülkenin bayrağını seçmiştir.

Norveç

Siera Leone

Hollanda

Çekoslovakya

Faroe Adaları

rencilerin seçtikleri a raklar ile ilgili u ilgiler erilmi tir • Arda’nın seçtiği bayrağın renkleri, Emine’nin seçtiği bayrağın renkleriyle aynıdır fakat şekilleri farklıdır. • Tarık ile Gamze’nin seçtiği bayrakların renkleri aynıdır. • Emine’nin bayrağı ile Gamze’nin bayrağının şekli aynıdır. • Ebru’nun seçtiği bayrağın şekli, Tarık’ın bayrağının şekliyle aynıdır. Buna göre

ollanda a ra ını angi ö renci seçmi tir

A Arda

B Emine

C Tarık

D Gamze

tonguç

Fen bilimleri dersinde öğretmen, öğrencilerine K, , M, N, maddelerini vermiş ve bunların hangi ortamlarda çözündüğünü anlatmıştır. ğrenciler; bu maddeleri asidik, bazik ve nötr ortamları kullanarak çözeceklerdir. Asidik ortamda çözünmesi gereken maddeler bazik ortama konulduğunda veya bazik ortamda çözünmesi gereken maddeler asidik ortama konulduğunda patlama riski taşımaktadır. Nötr ortama konulan asidik ve bazik maddeler tepki göstermemektedir.

: atlama riski

Maddeler

Asidik Ortam

Bazik Ortam

Nötr Ortam

K maddesi

–

L maddesi

–

M maddesi

–

N maddesi

–

Z maddesi

–

: Tepki vermemektedir.

Yukarıda erilen ilgilere göre angi maddelerin azik ortamda karı tırılması risklidir A K ve

maddesi

Öğretmen K�tabı

ve M maddesi

C N ve

149

maddesi

D K ve

maddesi

tonguç

Ünite 3

TEST

Paragraf

Bu görseli en doğru yansıtan metin aşağıdakilerden hangisidir? A) Yahya’nın gözlerinde sevinç parladı. Nihayet yıllardır gözünde tüten babasını taşıyan vapur iskeleye yaklaşmıştı. Gözünü vapurdan inenlerden ayırmıyordu. Acaba babası yaşlanmış mıydı? Ya onu tanıyamazsa... Heyecanı ve merakı doruk noktadaydı.

Bu metinde anlatılan sorunla ilgili aşağıdakilerden hangisi bir çözüm önerisi olamaz? tonguç

B) Yanından hiç ayırmadığı sopayı bacaklarını arasına alarak göğsüne yasladı. Ellerini sopaya götürüp gözünü karşıya dikti... Derin düşüncelere daldı. Ne bacasından kapkara dumanlar çıkaran gemi ne de teknesiyle suya açılan adam umrundaydı... İç dünyasındaki hüzün yüzüne yansımıştı.

Yapılan araştırmalara göre dünyada yaklaşık 7.100 çita kalmış. Bunun nedeninin çok uzun mesafeler kat edebilen çitaların koruma alanlarının dışına çıkmaları olduğu düşünülüyor. Bu alanların dışında çitaların avladığı hayvanların sayıları azalıyor. Aynı zamanda çitaları avlayanların sayısı da bu korumasız alanlarda artıyor. Bu nedenlerle çitaların soyu tehlikede. Çitalar şu anda, Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin hazırladığı, soyu tehdit altında olan hayvanların yer aldığı Kırmızı Liste’de ‘duyarlı’ kategorisinde yer alıyor. Araştırmacılar, çitanın duyarlı kategorisinden daha riskli bir kategori olan ‘tehlikede’ kategorisine alınmasını istiyor.

A) Çitaların korunduğu alanlar genişletilmelidir. B) Avcılar, avlanma konusunda bilinçlendirilmelidir.

C) Az önce akrabalarını uğurladı. Arkalarından el sallayıp “Güle güle gidin!” dedikten sonra bir köşeye bağdaş kurup oturdu. İçine derin bir ayrılık acısı çökmüştü! Değneğini iki elinin arasına alıp “Ben onlar olmadan ne yaparım?” diye düşünmeye başladı.

C) Çitaların doğal yaşam alanları genişletilmelidir. D) Çitaları korumaya yönelik tedbirler alınmalıdır.

D) Yüksekçe bir yere oturdu. Sopayı bacaklarının arasına alıp göğsüne yasladı. Düşünüyordu... Yüzünde burukluk vardı. O esnada bir adam sandalla kıyıya yanaşıyordu. Sandal, biri büyük biri küçük olan gemilerden uzaklaşırken adam var gücüyle küreklere asılıyordu.

tonguç

150

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

Seyahat İçin ç Ayda

Milyar ira arcandı

2019’un ilk çeyreğinde yurt içinde ikâmet eden 10 milyon 932 bin kişi seyahate çıkarken toplam seyahat harcamaları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,8 arttı.

S YA A

A CAMASI ( ira)

Mİ YA

2018 (OCAK-MART)

Mİ YA

% 10,8

2019 (OCAK-MART)

Yurt içi turizm harcamasının %96’sını (6 milyar 702 milyon 271 bin lira) kişisel, %4’ünü (281 milyon 754 bin lira) paket tur harcamaları oluşturdu.

Bu şekilde verilen bilgilerden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) 2019 Ocak- Mart döneminde seyahat edenler, bir önceki yılın aynı döneminde seyahat edenlerden daha fazla harcama yapmıştır. B) İnsanlar daha çok yakınlarını ziyaret için yolculuğa çıkmıştır. C) Eğlenmek için seyahate çıkanların oranı, sağlık için seyahate çıkanların oranından azdır. D) İnsanlar daha çok bireysel olarak tatil yapmayı tercih etmiştir.

Öğretmen K�tabı

151

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

Öğretmen: – Sorulardan hangisini yanlış yaptın TonI guç?

• İsimlerin miktarlarını kesin olarak değil, belirsiz bir şekilde bildiren sıfatlara belgisiz sıfat denir. • İsimleri işaret yoluyla belirten sıfatlara işaret sıfatı denir.

Tonguç: – Bu hocam.. II Öğretmen:

Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi, açıklaması verilen sıfat çeşitlerinden herhangi birine örnek olamaz?

– Aslında o çok kolay, dikkatini verirsen III mutlaka çözersin.

A) Geçtiğimiz yaz tatile çıktığında kaç şehir gezmiştin?

Tongül:

B) Hangisi daha kolay, düzenli olarak çalışmak mı, sınavdan bir gün önce çalışmak mı?

– Zaten çalışana hepsi kolay, değil mi hoIV cam?

C) Birçok kişi sanata önem verdiğini söyler ama sanatsal etkinliklere katılmaz.

ğretmen, Tonguç ve Tongül arasında geçen bu konuşmada numaralanmış zamirlerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

B) II ve III numaralı zamirler, işaret zamiridir.

D) O araba yanlış yere park edildiği için araç sahibine ceza kesildi. tonguç

A) I numaralı zamir, soru zamiridir.

• İsimleri soru yoluyla belirten sıfatlara soru sıfatı denir.

C) IV numaralı zamir, kişi zamiridir. D) IV numaralı zamir, belgisiz zamirdir.

İyelik ekleri, bir varlığın kime ya da neye ait olduğunu bildiren eklerdir.

Tamlayanın ilgi eki (-in), tamlananın iyelik eki (-i) aldığı isim tamlamalarına “belirtili isim tamlaması” denir. Tamlayanın ilgi eki (-in) almayıp tamlananın iyelik eki (-i) aldığı tamlamalara ise “belirtisiz isim tamlaması” denir. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır?

Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde iyelik eki yoktur? A) Dolma kalemin çok güzelmiş, nereden aldın?

A) Filmin sonu hepimizi şaşırtmıştı. B) Çocuklar pencerenin önünde oturmuş yağmurun sesini dinliyordu.

B) Cetveli bana ver de tahtadaki şekilleri çizeyim. C) Rozetin çok yakışmış, güle güle kullan.

C) Arkadaşım, oyun bilgisayarı almak için para biriktiriyordu.

D) Bu ev senin de evin sayılır, ne zaman istersen gel.

D) Ormana gittiğimizde ağaçların yeşilliği hepimizi büyülemişti.

tonguç

152

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

5. Apartmanın önüne kediler için su bıraktım.

Kalan boyalarla balkondaki duvarı boyadık.

Gürültüden sabaha kadar uyuyamadım.

Bir sürü programı tek seferde çalıştırınca bilgisayar bozuldu.

Tüm öğrenciler servisle evden alınıp konferansa getirildi.

Bu akşam kardeşimle birlikte teyzemde kalacağız.

Çokluk eki

Yönelme hâl eki

Ayrılma hâl eki

Belirtme eki

Bulunma hâl eki

Yukarıdaki panoda bulunan kutucuklar, cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin aldığı eklere göre panonun altında belirtilen renklere boyanacaktır. Buna göre tablodaki kutucukların son hâli aşağıdakilerden hangisidir? A)

tonguç

Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir isim tamlamasıdır? A)

Düğün pilavı Öğretmen K�tabı

Koyun yoğurdu

153

Kavun dilimi

Suyun sesi tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

Bir cümlede insan isminin yerine kullanılabilen sözcüklere kişi zamiri denir. Buna göre a a ıdakilerden angisinde kii zamiri kullanılmamı tır A) Onun gelmeyeceğini söylemiştim.

O ve onlar sözcükleri hem işaret hem de kişi zamiri olarak kullanılabilir. Bu kelimeler insan isminin yerini tutuyorsa şahıs zamiri, insan dışı varlıkların yerini tutuyorsa işaret zamiridir. Buna göre a a ıdakilerden angisinde u sözcüklerden iri i aret zamiri olarak kullanılmı tır

B) Ali, onu hemen bana ver! C) Senin yerine ben de gidebilirim. D) Birlikte çok kalabalık görünüyorlar.

A) O, bana bunu söylediğinde çoktan biletimi almıştım. B) Onlarla pikniğe gitmek çok sıkıcı olur. C) O da bana aynı şeyi söyleyecekmiş. D) O, benim cüzdanımın arasına sıkışmış.

A a ıdakilerden oktur

angisinde ki i zamiri

A) Sizler de elinizi taşın altına koyun. tonguç

B) Bana böyle bir bilgi verilmedi. C) O zaman biraz daha sabırlı olmalısın.

D) Sen burada in istersen, daha yakın olur.

Bu kalem, benimkinden daha iyi yazıyor. eçen hafta o eve kahvaltıya gitmiştim. Hangisini almak istiyorsun, kırmızı mı mavi mi? ahçenin şurasını çiçeklerle süsle yelim. İşaret zamiri

elgisiz zamir

oru zamiri

. Onu bahçede top oynarken gördüm. . Onu bana uzatır mısın, bakmak istiyorum. . O bugüne kadar hiçbirimizi kıracak bir söz söylemedi. V. O anda olup bitenleri hatırlamıyorum. Numaralanmı cümlelerden angilerinde o ki i zamiri olarak kullanılmı tır A Yalnız .

C ve

tonguç

ve . ve V.

154

işi zamiri

Bu çu uklardaki ifadeler zamirlerin azılı oldu u kartın rengine göre o anırsa angi renk kart dı arıda kalır A)

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Aşağıda isim kökü ve fiil kökü sözcükler sınıflandırılırken yanlışlık yapılmıştır. İsim Köklü Sözcükler

iil Köklü Sözcükler

Dişçi

Dalgıç

Çaydanlık Gözlem Bilgiç

Saygı rtü

Şekerci

Buna göre angi sözcükler er de i tirirse u anlı lık giderilmi olur A) Çaydanlık - Saygı

B Dişçi -

rtü

C Bilgiç - Şekerci

D Gözlem - Dalgıç tonguç

Yapım eki alan sözcüklere türemiş sözcük denir. Buna göre a a ıdaki altı çizili sözcüklerden angisi türemi sözcük de ildir A) Fotoğrafçılık, ışığı doğru açıdan yakalayarak görüntü elde etme işidir. B) Doğa fotoğrafçılarının çok özel araçlar ve kampçılık gibi konularda bilgileri vardır. C) Fotoğrafçılar bazen bir hayvanı belli bir pozda yakalayabilmek için bazen de bir bitkiyi çekmek için günlerce beklerler. D) Sıcak hava balonu gibi hava taşıtlarıyla gökyüzüne yükselerek fotoğraf çekerler. tonguç

A a ıdaki afi lerden angisinde edat kullanılmamı tır A)

Öğretmen K�tabı

155

tonguç

Ünite 4

TEST

Dil Bilgisi - I

HÂL EKLERİ (Dörde Ayrılır)

Belirtme Hâl Eki

Bulunma Hâl Eki Yönelme Hâl Eki

-i rnek

-e

I -

-B-

-de

Ayrılma Hâl Eki

rnek

-den

III -

rnek

----

II - -B- -

rnek B

- - - -C

Şekilde hâl ekleri ile ilgili bilgi verilip örnek cümle kısımları boş bırakılmıştır. Buna göre numaralanmış yerlere yazılması gereken cümleler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I

III

A) Bahçeye gidiyor

Bahçeyi suladı.

Bahçede çalışıyor.

Bahçeden çıktı.

B) Bahçeyi suladı.

Bahçeye gidiyor.

Bahçede çalışıyor.

Bahçeden çıktı.

C) Bahçeyi suladı.

Bahçeye gidiyor.

Bahçeden çıktı.

Bahçede çalışıyor.

D) Bahçeyi suladı.

Bahçede çalışıyor.

Bahçeye gidiyor.

Bahçeden çıktı.

tonguç

İsim Köklü Sözcükler

Fiil Köklü Sözcükler

gençlik

görgülü

istek

süpürge

kanamak

kararmak

sulamak

pişirmek

Yukarıda isim köklü ve fiil köklü sözcükler sınıflandırılırken yanlışlık yapılmıştır. Buna göre hangi sözcükler yer değiştirirse bu yanlışlık giderilmiş olur? A) sulamak - görgülü

tonguç

B) istek - kararmak

156

C) kanamak - süpürge

D) gençlik - pişirmek

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Aş

CÜK YAP S

Basit Sözcükler Yapım eki almamış sözcükler yapı bakımından basittir.

Aşçı Türemiş Sözcükler Kök ya da gövdelerine yapım eki eklenerek oluşturulan kelimeler türemiştir.

Aşevi Birleşik Sözcükler Türkçede çeşitli yollarla oluşan sözcükler birleşerek yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik kelime olur.

Şekilde erilen ilgilere göre I. Hanımeli annemin en sevdiği çiçektir. II. Dalgıç kıyafeti su direncini azaltır. III. Uzun ve yorucu bir yolculuk oldu. IV. Vergi vermek vatandaşlık görevidir. cümlelerindeki altı çizili sözcüklerden hangisi yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

Bazı isim tamlamalarında tamlayan tamlananın neden yapıldığını belirtir. Buna göre aşağıdaki tamlamaların hangisinde tamlayan tamlananın neden yapıldığını belirtmemiştir? A)

Mercimek Köftesi

Tahta Kulübe

Çelik Tencere Öğretmen K�tabı

Kurşun kalem

157

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

İsimleri niteleyen ya da belirten sözcüklere sıfat denir.

• Of, burada daha fazla beklemeyelim artık! • Oh, nihayet beklediğim gün geldi!

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili sözcük sıfattır?

• Vah vah, köpeği veterinere götürelim bari.

A) Eski elbisemi onarması için terziye götürdüm.

• Ah ah, keşke ben de onlarla gitseydim. Aşağıdakilerden hangisi bu cümlelerde yer alan ünlemlerin cümleye kattığı anlamlardan biri değildir?

B) Kar yağışı tüm yurdu etkisi altına aldı. C) Bu soruları çözmek benim için kolay olacak.

A) Sıkılma

B) Rahatlama

C) Pişmanlık

D) Korku

tonguç

D) Kırmızı çiçekler, diğerleri arasında hemen fark ediliyordu.

“İle” sözcüğü hem edat hem de bağlaç olarak kullanılabilir. Bir cümledeki “ile” sözcüğü yerine “ve” bağlacı getirildiğinde cümlenin anlamı bozulmuyorsa “ile” bağlaçtır, aksi takdirde edattır.

“Bu, şu, o” sözcükleri bir ismin yerini tutarsa işaret zamiri, bir isimden önce kullanılıp o ismi etkilerse işaret sıfatı olur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “şu” sözcüğü zamir görevinde kullanılmıştır?

Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde “ile” sözcüğü edat görevinde kullanılmamıştır?

A) Önümüzdeki sene şu arabayı almayı düşünüyorum.

A) Eğer sen bizimle beraber

B) Şu sıralar ne o bize geliyor ne de ben onu ziyarete gidiyorum.

Kaydırak oynamasını bilseydin

C) Mutfağa en çok yakışan yemek masası şu oldu.

Seni daha çok severdim B) Senle ben

D) Şu dolabı tek başıma taşıyamıyorum, birlikte taşıyalım mı?

İki bedende bir ruh gibiyiz C) Derim ki: “Sıkıntılar duradursun!” Şairliğimle yetinir, avunurum D) Dokunabilir misiniz Gözyaşlarıma, ellerinizle

tonguç

158

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - II

• Varlıkların yerini soru yoluyla tutan zamirlere soru zamiri denir. • “Bu, şu, o” sözcükleri bir ismin yerini tutarsa işaret zamiri, bir isimden önce kullanılıp o ismi etkilerse işaret sıfatı olur. • Belgisiz zamirler, ismin yerini belirsiz bir şekilde tutan zamirlerdir. • İnsan isimlerinin yerini tutan zamirlere kişi zamiri denir. Buna göre, Kırlar, ormanlar, çayırlar Bağlar, bahçeler Hepsi birbirinden güzel Vakit vakit sümbüller renk renk menekşeler Doğanın güzelliklerini anlatır yeşillikler dizelerindeki altı çizili zamirin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) İşaret Zamiri

B) Kişi Zamiri

C) Soru Zamiri

D) Belgisiz Zamir

tonguç

Aşağıda isim köklü ve fiil köklü sözcükler sınıflandırılırken bir yanlışlık yapılmıştır. İsim Köklü Sözcükler

Fiil Köklü Sözcükler

yokluk

seçim

aşçı

durgun

tuzsuz

vergi

askı

evsiz

Buna göre hangi sözcükler yer değiştirirse bu yanlışlık giderilmiş olur? A) yokluk - durgun

B) aşçı- vergi

C) tuzsuz - seçim

D) askı - evsiz

tonguç

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümlede yer alan edatın sözcükler arasında kurduğu anlam ilgisi yanlış verilmiştir? A) Kar tatili yapmak için hep birlikte Uldağ’a gittik.(Amaç) B) Sokaktaki kedinin kömür gibi kapkara gözleri vardı. (Olasılık) C) Yaptığım resimleri okul panosuna iğneyle tutturdum. (Araç) D) Tonguç, diğerlerine göre daha başarılı bir öğrenci. (Karşılaştırma)

Öğretmen K�tabı

159

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

zel isimler, tek olan, diğer varlıklara benzemeyen varlıkları karşılayan isimlerdir. Bu isimler, varlıklara sonradan verilir. Verilen bu isim, özel ismin verildiği kişi veya varlık tanındıktan sonra söz konusu kişi veya varlığı zihnimizde canlandırır ve onunla özdeşleşir.

Çok sıcak bir şeyi tuttuğumuzda onu hemen I bırakırız. Bunu yapmak için düşünmeyiz yalnızca bırakırız. Fakat bazı eylemleri düşüneII rek yaparız, okula yürüyerek gitme yerine otobüsle gitme gibi. Bu gibi düşünüp karar

Buna göre a a ıdakilerden angisinde altı çizili ifade özel isim de ildir

verdikten sonra yaptığımız eylemlere istemli eylemler deriz. Sıcak bir şeyi hemen bıIII rakmak gibi düşünmeden yaptığımız eylem-

A) Cem Yılmaz’ın yeni gösterisi İstanbul’da gerçekleşti. B) Mustafa Kemal Atatürk, geometri kitabı da yazmıştır.

lere ise istemsiz veya refleks eylemler

C) Eserinde yine gizem dolu konuları işlemiş.

rı oseph Babinski yapmıştır. V Bu metinde altı çizili ifadelerden angisi ço ul isimdir

deriz. Bu konuda en önemli araştırmala-

D) Ortaköy’de uzun zamandır kumpir yemedim.

D V.

tonguç

A .

Topluluk isimleri, çoğul ekini almadığı halde birden çok varlıktan oluşan bir grubu karşılayan isimlerdir.

Hamamın bu bölümüne aslanağzı deniliyor.

Bu açıklama a göre a a ıdaki cümlelerden angisinde topluluk ismi kullanılmamı tır

II.

Beğendiğim perdelerin rengi kavuniçi ile turuncu arasında bir renk.

A) Evimizin balkonundan ormanı da görebiliyorduk.

III.

İç karartıcı bu havada dışarı çıkmak iyi fikir değil.

IV.

Mahalledeki gecekondular kısa süre önce yıkıldı.

B) Bütün sınıf, bu sorunun cevabını bekliyorduk. C) Elmalar, dallarında kızarmıştı. D) Komisyon karşısında ilk kez sunum yapacaktım.

Numaralanmı cümlelerde erilen altı çizili sözcüklerden angisi irle ik apılı deildir A .

tonguç

160

Öğretmen K�tabı

D V.

TEST

Dil Bilgisi - II

5. Karlar İçinde Ya am İnvitler Kuzeyin çekik gözlü insanları İnvitler... zorlu iklim şartlarında hayatta kalma mücadelesi veren bu insanlar, doğanın onlara sağladığı olanaklarla yaşamlarını sürdürüyor. İn itlerin karla kaplı geleneksel dün alarında gezintie çıkmak ister misiniz

Bu med a metninde a a ıdaki sıfat türlerinden angileri kullanılmı tır A Niteleme sıfatı - Belgisiz sıfat

B İşaret sıfatı - Soru sıfatı

C Niteleme sıfatı - İşaret sıfatı

D Soru sıfatı - Belgisiz sıfat

tonguç

Niteleme sıfatları, varlıkların durumlarını, biçimlerini, özelliklerini, renklerini kısaca nasıl olduklarını bildiren sözcüklerdir. Buna göre a a ıdaki cümlelerden angisinde niteleme sıfatı oktur A) Bilgi yarışması için çalışkan öğrenciler seçildi. B Birkaç gündür aramıza kara bulutlar girmiş gibiydi. C) Sonbaharda en çok yere dökülen kurumuş yaprakları seviyorum. D) Yaz mevsimi yavaş yavaş kendini gösteriyor.

tonguç

• İsimleri soru yoluyla belirten sıfatlara soru sıfatı denir. • İsimleri işaret yoluyla belirten sıfatlara işaret sıfatı denir. • İsimlerin miktarlarını kesin olarak değil, belirsiz bir şekilde bildiren sıfatlara belgisiz sıfat denir. A a ıdaki altı çizili sözcüklerden angisi açıklaması erilen sıfat çe itlerinden olamaz

irine örnek

A) O tarihte hepimiz şehir dışında olacağız. B) Birçok film izledim, bu kadar güzel kurguya rastlamadım. C) Hangi soruyu çözeceğine karar verdin mi? D) İkinci günden okuldan sıkılmaya başlamışsın.

Öğretmen K�tabı

161

tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

İsimleri soru yoluyla belirten sıfatlara soru sıfatı denir.

Öğretmen hangi soruyu sordu? Gökten üç elma düştü.

İsimleri işaret yoluyla belirten sıfatlara işaret sıfatı denir.

Çocuğa birkaç şeker verdi. Otelde bir gün kalacaklar.

İsimlerin miktarlarını kesin olarak değil, belirsiz bir şekilde bildiren sıfatlara belgisiz sıfat denir.

Bu cümlelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Sayı sıfatı C) Belgisiz sıfat

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi, açıklaması verilen sıfat çeşitlerinden herhangi birine örnek olamaz?

B) Soru sıfatı D) Niteleme sıfatı

A) Tatil için gittiğimiz yerdeki ikinci günümüz çok sıkıcı geçti. B) Müzede milattan öncesine ve sonrasına ait birçok eser bulunuyor. C) Hangi şehre gidersem gideyim burayı çok özlüyorum.

D) Bu bisikleti ben çocukken dedem hediye etmişti.

I. Vay, ne gündü be( ) II. Oh, bu sınavı da atlattım( ) III. Beni de okula bırakabilir misin( ) IV. Vay, benim canım gelmiş( )

tonguç

Numaralanmış ifadelerden hangisi ünlem cümlesi değildir?

A) I.

5. I. Benimle gelirsen sana yolu tarif ederim. II. Sena ile Gamze lunaparka gitti.

II. cümle

Edat

Bağlaç

Edat

Bağlaç

Edat

Bağlaç

tonguç

C) III.

D) IV.

Aşağıdakilerin hangisinde cümledeki zamirin türü yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) Bu apartmanda bazıları geç saatlere kadar müzik dinliyor (İşaret zamiri)

Bu cümlelerde yer alan “ile” sözcüklerinin türü hangi seçenekte doğru verilmiştir? I. cümle

B) II.

B) Kitabı hangi kitabevinden alabileceğimi bana sıra arkadaşım söyledi. (Kişi zamiri) C) Yarışmacılardan biri son saniyelerde hızını artırdı. (Belgisiz zamir) D) Emlakçının gösterdiği evlerden hangisini daha çok beğendiniz? (Soru zamiri)

162

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - II

;) Japoncada resim anlamına gelen “e” ve harf ya da yazı karakteri anlamına gelen “moji” söcüklerinin bir araya getirilmesi ile oluşan emoji sözcüğü, resimle oluştuI rulmuş yazı karakteri anlamına geliyor. Yazıda kullanılan ilk emojiler yalnız noktalama işaretleriyle oluşturulan yüz ifadeleII riydi. Örneğin iki nokta ve parantez kullanılarak oluşturulan gülen yüz “:)” gibi. MeIII IV sajlaşırken kullanılan bu emojiler yazışmaların daha hızlı ve kısa olmasını ya da daha renkli ve eğlenceli görünmesini sağlıyordu. Zamanla emojiler çeşitlendi. Yüz ifadelerinden trafik işaretlerine, hayvanlardan yiyeceklere kadar pek çok sözcüğünV yerine kullanılabilecek emojiler ortaya çıktı.

Bu görseldeki numaralanmış sözcüklerin görevleri aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I.

II.

III.

IV.

Bağlaç

Edat

Bağlaç

Edat

Bağlaç

Edat

Bağlaç

Edat

Bağlaç

Edat

Bağlaç

Edat

Bağlaç

Edat

tonguç

En uzun Duvar Resmi Bu Duvarda Olabilir

Amerika Birleşik Devletleri ile Meksika arasındaki sınıra inşa edilen duvar. Sanatsal faaliyetler için kullanılıyor. Burada bulunan çitlerin ve levhaların Meksika tarafına bakan yüzlerine kimileri I

resim yapmaya başladı. Bu duvara yapılan resimlere “Kardeşliğin Duvar Resmi” adı verildi. Duvarın yaklaşık 1600 metrelik bölümüne resim yapılması planlanıyor.

Bu medya metninde bulunan altı çizili zamirlerin türü aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I. A)

İşaret zamiri

II. Kişi zamiri

B) Belgisiz zamir

Soru zamiri

C) Belgisiz zamir

Kişi zamiri

D) İşaret zamiri

Belgisiz zamir

Öğretmen K�tabı

163

tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

Zavallı kelime ( ) Senin ne kabahatin var ( ) Kabahat sende değil ( ) benim köy şiirlerini unutmayan hafızamda ( )

A) Bilimsel araştırmalarda besinlerle bağırsak florası arasında doğrudan ilişkiyi kanıtlayan veriler fazla olmasa da İstanbul’daki Marmara üniversitesinde diyet uzmanı olan profesör, bağırsak sağlığını etkileyecek bazı yöntemlerin ne derece işe yaradığı konusunda belli bir netleşme sağlandığını düşünüyor.

Bu metinde yay ayraçla gösterilen yerlere sırasıyla aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri getirilmelidir? A) (,) (?) (;) (.)

B) (!) (?) (,) (.)

C) (.) (?) (;) (.)

D) (!) (!) (:) (.)

Aşağıdaki metinlerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yazım yanlışı yapılmıştır?

B) Kemiklerimizi güçlendirmek için süt içmek gerektiğine dair sözleri çocukken hepimiz duymuşuzdur. Süt kalsiyum içerir. Kalsiyum da kemik yoğunluğu için gerekli bir mineral olarak biliniyor. Ancak süt tüketimi ile kemiklerin güçlenmesi arasında kesin bir bağ olduğunu kanıtlamak o kadar da kolay değil.

Bu cümledeki noktaların yerine aşağıdakilerden hangisi getirilirse aynı işlevde kullanılmış olur?

C) İnsanın vücut saati, metabolizması ve sindirim sistemi karmaşık bir etkileşim hâlinde. Bu nedenle sadece ne yediğimiz değil, ne zaman yediğimiz de önemli. ABD’de yapılan araştırmalara göre üniversiteye başlayan gençler yaklaşık yedi kilo alıyor.

Kitabın üçüncü baskısı 19.10.2020 tarihinde mi yapılmış?

A) Eğik çizgi (/)

B) Kısa çizgi (-)

C) Virgül (,)

D) Uzun çizgi (–)

tonguç

D) Sağlıklı bir yaşam için günde 10 bin adım atmak gerektiğine dair haberleri herkes duymuştur. Peki bu hedefin ardında yatan bir araştırma var mı? Akıllı telefonlar üzerinden günde kaç adım attığını ölçen ve 10 bin adım hedefine ulaşınca kendini iyi hisseden çok sayıda insan var.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama yanlışı yapılmamıştır?

Erkut ta Konya’daki Mevlana Müzesi’ni birkaç kez ziyaret etmiş.

A) Hem buralardan gideceğini söylüyorsun, hem yeni ev bakıyorsun.

Bu cümledeki yazım yanlışı nasıl düzeltilebilir?

B) Yeni çıkan kitabımız; etkileyici, güncel, hoş görünüyordu.

A) “Müzesi’ni” kelimesi “Müzesini” şeklinde yazılarak

C) Fırında makarna için marketten aldığı üç malzeme şunlardı: makarna, süt, peynir…

B) “ki” eki ayrı yazılarak

D) Okulu tatil olduktan sonra Sivas’a; ağabeyinin yanına gideceğini söyledi.

D) “ta” ifadesi “da” şeklinde yazılarak

tonguç

C) “birkaç” kelimesi ayrı yazılarak

164

Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

6. (I) TBMM’nde kurulan Bilişim Teknolojileri Bağımlılığı ile Mücadele Komisyonu, Türkiye’de özellikle çocukları ve gençleri tehdit eden “internet bağımlılığı”na hangi etkenlerin neden olduğunu ve ne tür koruyucu önlemler alınabileceğini inceliyor. (II) Peki, bilişim teknolojileri bağımlılığı ya da daha yaygın kullanımıyla “internet bağımlılığı” bir hastalık mı? (III) Sorunlu internet kullanımı hangi aşamadan sonra başlıyor ve en önemlisi bu “Salgın”a karşı hangi önlemler alınabilir? (IV) Alanında uzman kişileri dinleyen TBMM, sorunun çözümüne ilişkin önerilerinin yer aldığı bir rapor hazırlayıp kamuoyunun bilgisine sunacak.

Bu gazete haberinde numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı yapılmıştır? A) I ve II.

B) I ve III.

C) II ve III.

D) III ve IV.

tonguç

7. Kısa

izgi

Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonunda kullanılırım.

Üç Nokta Tamanlanmamış cümlelerin sonunda kullanılırım.

İki Nokta Doğrudan yapılan aktarmalarda, aktarılan söz ya da yazıdan önce kullanılırım.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu noktalama işaretlerinden herhangi biri görselde verilen işleviyle kullanılmıştır? A) Atatürk diyor ki: ‘‘Bütün ümidim gençliktedir.’’ B) En yakın arkadaşını -Esra’yı- törene çağırmadı. C) Bu haberi S... gazetesinden okudum. D) Tilki: Defter, kalem aldın mı Pinokyo?

Öğretmen K�tabı

165

tonguç

Ünite 6

TEST

Yazım - Noktalama

1. Bazı kısaltmaların sonuna konur.

Cümlenin sonuna konur.

NOKTA (.) Sayılardan sonra, sıra bildirmek için -ıncı -inci ekinin yerine konur.

Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra konur.

Buna göre a a ıdaki cümlelerden angisinde u kurallara u ma an ir kullanım ardır A) Çoğu toplumlar eğitimi, iş hayatı için bir hazırlık olarak gördüler. B) İş adresi kısmına sadece Çilek Sok. yazmıştı. C) Resim yarışmasında .’inci olduğunu söyledi. D) istenin , ,

ve . sırasında bulunan öğrenciler tahtaya çıksın. tonguç

Birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını ve sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için virgül konur. Buna göre a a ıdakilerden angisinde irgül e göre li sözcükleri a ırmak için kullanılmı tır A) Okula erkenden gelmiş, sorularını çözmüştü. B) Sırrını verme dostuna, gider söyler dostuna. C) Geç kaldığı için koşturmuş, üstü başı dağılmıştı. D) Sevdiğim meyveleri saydım: çilek, erik ve elma. tonguç

ayan askell bir

yda bir gel dostuna, kalksın ayak üstüne günde bir gel dostuna, yatsın sırtı üstüne.

(;)

III

İngiltere yi terk eden kahraman argaret Hale in üzerinden İngiltere nin bu iki bölgesini karşılaştırıyor

(;)

oman hik ye, masal, şiir gibi edeb türlerden daha uzun dur.

(;)

Bu ta loda numaralanmı cümlelerin angilerinde lama i areti getirilemez A tonguç

ve .

(,)

yy. İngiliz romancısıdır.

ırakılan erlere kar ılarındaki noktaC

166

D Öğretmen K�tabı

ve V.

TEST

Yazım - Noktalama

I Sınıfça T.E.M.A. Vakfına bağışta bulunduk.

T.C. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından açıklama yapıldı.

III

IV ğretim programı M.E.B tarafından yayımlandı.

DSİ Başkanı resmî törene katıldı.

Numaralanmı cümlelerin angilerinde kısaltmaların azımı ile ilgili anlı lık apılmı tır A

ve .

ve V.

tonguç

• Belirli bir tarihi anlatan ay ve gün isimlerinin ilk harfleri büyük harfler başlar. • Ay ve gün isimlerinin yanında sayı yoksa bu kelimeler küçük yazılır. • Gün, ay ve yıl sayılarının arasına eğik çizgi veya nokta konulur. • Tarih bildiren ifadelerden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmalıdır. Buna göre a a ıdakilerden angisinde azım anlı ı ardır A) Bu yıl

Nisan kutlamaları daha güzel olacak.

B) 0

tarihinde, Bursa’da doğdum.

C) Oraya en son Ağustos ayında gitmiştim. D)

Ekim

’te Cumhuriyet ilan edildi.

tonguç

ahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen “mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak” sözcükleri büyük harfle başlar. zel ada d hil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar. er adlarında ilk addan sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci adlar büyük harfle başlar. “ aray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb.” yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.

ğrı Dağı Zafer anıtı

Kadıköy ilçesi

umhuriyet caddesi

Bu kurallar e örnekler renklerine göre e le tirildi inde angileri anlı örneklendirilmi olur A Sarı ve mor Öğretmen K�tabı

B Mavi ve sarı

C Kırmızı ve mor

167

D Mavi ve kırmızı tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

Seslenme ve hitap için kullanılan sözcüklerden sonra konur. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra kullanılır.

R Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna iki nokta konur.

Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren sözcüklerden sonra kullanılır.

R Eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına virgül konur. R Bazı kısaltmaların sonuna nokta konur.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde virgül (,) yukarıda verilen işlevlerinin dışında kullanılmıştır?

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde noktalama hatası vardır? A) Tarık Bey, şunu kendisine ilke edinmişti: İşçinin ücretini alnının teri kurumadan vereceksin.

A) Sınav soruları çok kolaydı, dedi. B) Arkadaşlar, şu taraftan gidelim. C) Evet, belki ben de hata yaptım.

B) İlk ders 08:30’da başlıyor.

D) Orhan Veli, Nazım Hikmet, Necip Fazıl en sevdiğim şairlerdir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama yanlışı yoktur?

C) Ameliyatı Dr. Ersin Pek yaptı. D) Sehpaları, koltukları, masayı güzelce sildi.

tonguç

R Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için nokta konur.

I. O, filmi çok beğendiğini söyledi. II. Ali Bey, anılarını bir kitapta topladı.

A) Öğretmenim; “Başarıya ulaşmak için yılmadan çalışmak gerek,” derdi.

III. Buzdolabında peynir, zeytin, yumurta var.

B) Öğretmenim: “Başarıya ulaşmak için, yılmadan çalışmak gerek...” derdi.

IV. Sakin, telaşsız davranışları bana örnek oldu.

C) Öğretmenim; “Başarıya ulaşmak için yılmadan çalışmak gerek.” derdi.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde virgül kaldırılırsa cümlenin anlamı değişir?

D) Öğretmenim: “Başarıya ulaşmak için yılmadan çalışmak gerek.” derdi.

A) I.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir noktalama yanlışı yapılmıştır? A) Meryem deneme sınavında 2’nci olmuş. B) Genç, kıza yaklaşarak adres sordu. C) 09.06.2020’de tatile gideceğiz. D) Eyvah, yemeği ocakta unuttum.

168

C) III.

D) IV.

Goethe’nin güzel bir sözü vardır; “Bir çocuI II ğun konuşmasını engellemek, çocuğun burIII nunu silmek yerine burnunu koparmaktır.” IV Bu cümlede numaralanmış noktalama işaretlerinden hangisi yanlış kullanılmıştır? A) I.

tonguç

B) II.

C) III.

D) IV.

Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

Gezegenler Jüpiter ve Satürn hava karardığı andan itibaren gökyüI

Dünya

Mars

Jüpiter

Satürn

zünde. İki gezegeni güney ufku üzerinde gözlemleyebiliriz. Ay tutulmasını gözleyeceğimiz 16 Temmuz gecesi, Ay Satürn’e çok yakın gözlemlenebilecek. 9 Ağustos akşamıysa Ay Jüpiter’e yakın konumda olacak.

ök Taşı Yağmurları Göktaşı yağmuru 29 Temmuz gecesi en yüksek etkinliğine ulaşacak. Geç saatlerde yirmi kadar kayan gök taşı görülebilecek. Meteor yağmurunun en etkin olduğu tarihse 12 Ağustos. O gece çok sayıda meteor geçişi bekleniII

yor ancak Ay'ın parlaklığı bunları görmemizi büyük ölçüIII

de engelleyecek.

Ay Tutulması 16 Temmuz’da parçalı Ay tutulması gerçekleşecek. Ay, Dünya’nın gölgesinden geçecek ve dolunay evresindeki Ay’ın bir kısmının karardığını izleyeceğiz. Tutulma 21.43’de başlayacak. Saat 00.31’de, Ay’ın yarısından IV

fazlası kararmış olacak. Sabaha karşı 03.18’de ise tutulma sona erecek.

Bu medya metninde numaralanmış ifadelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV

tonguç

Ulusal, resmi ve dinî bayramlar ve anma günleri büyük harfle başlar. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır? A) Ülkemizde Ulusal Egemenlik ve Çocuk bayramı her yıl coşkuyla kutlanır. B) 14 Mart Tıp Bayramı nedeniyle sağlık personeli yarım gün çalışacakmış. C) Teyzemler Ramazan Bayramı’nda bize geleceklermiş. D) Türkler, her yıl baharın gelişini Nevruz Bayramı olarak kutlarmış.

Öğretmen K�tabı

169

tonguç

Ünite 7 1.

Metin Türleri - Söz Sanatları

Tonguç, Türkçe öğretmeninin verdiği bir ödev için aşağıdaki metni yazmıştır. Şehrin tam ortasında iki kule yan yana kurulmuş. Şehri ziyaret için gelenlerden bazıları tarihî bu iki kuleyi yakından inceliyor. Kimileri ise varlığına bile hiç aldırış etmeden basıp geçiyor yanlarından. Öğretmeni metni okuduktan sonra Tonguç’a şu önerilerde bulunmuştur: I. Varlıklar arasında benzetme yaparak anlatımı güçlendirebilirsin. II. İnsan dışındaki varlıklara insana özgü nitelikler vererek daha etkileyici bir anlatıma ulaşabilirsin. III. İnsan dışındaki varlıkları konuşturarak, anlatmak istediğini başka bir varlığın ağzından verebilirsin.

Tonguç, metni öğretmeninin önerileri doğrultusunda şu şekilde yazmıştır:

tonguç

IV. Bir şeyi olduğundan fazla büyüterek anlatımı çarpıcı hale getirebilirsin.

Şehrin ortasında geçmişi simgeleyen iki kule abide gibi yükseliyor. Şehir kalabalık. Kuleler ise gelip geçenlere sakin, mahzun biraz da endişeyle bakıyor. Bazıları kuleyle yakından ilgilenirken bazıları ise oralı bile olmuyor.

B) II ve III.

C) I ve IV.

D) II ve IV.

tonguç

1 Temmuz Haziran da bitti. Çalışmalarım hiç yeterli değil. Alanya’da Ergin Orbey’le Gönül’e rastladık. Bize gelindi. Yenildi, içildi. Onları otellerine götürürken girişteki bir kafeye uğradık. Baktık, Tunç Yalman da orada! Alâaddin’in dekorasyonunu yapan Aysel’le birlikte. Tunç, Evcilik Oyunu’nu ilk defa 1963’te Şehir Tiyatrosu’nda sahneye koymuştu. Muhsin Bey, Tunç’u sever. Muhsin Ertuğrul oyun yazarı olarak beni iteklemeseydi, bugün ben oyun yazarı değildim, der

Ben Gönen’de doğdum. Yirmi yıldır görmediğim bu kasaba, düşümde artık bir serap gibiydi. Birçok yeri unutulan, eski, uzak bir rüya gibi oldu. O zaman genç bir yüzbaşı olan babamla her zaman önünden geçtiğimiz Çarşı Camii’ni, karşısındaki küçük, harap şadırvanı, içinde binlerce kereste tomruğu yüzen nehirciği, bazen yıkanmaya gittiğimiz sıcak sulu hamamın derin havuzunu şimdi hatırlamaya çalışıyorum.

Bu metinlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) İnceleme ve araştırma sonucu yazılmıştır.

Bu bilgilere göre Tonguç, değiştirdiği metinde öğretmeninin önerilerinden hangilerini uygulamıştır? A) I ve II.

TEST

B) Metnin kaynağı, kişinin kendisidir. C) Bilimsel verilerden yararlanılmıştır. D) Yazar, fikirlerini kanıtlamaya çalışır.

170

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

BENZETME

K N ŞT

İnsan dışındaki varlıkları konuşturma sanatına konuşturma (intak) denir.

Anlatımı kuvvetlendirmek için aralarında farklı yönlerden ilgi bulunan iki şeyden zayıf olanın kuvvetli olana benzetilmesine benzetme (teşbih) denir.

KİŞİ EŞTİ ME

KA Ş T K

İnsan dışındaki varlıklara insana özgü özellikler verilmesine kişileştirme (teşhis)denir.

Anlamı güçlendirmek için karşıt kavramların bir arada kullanılmasına karşıtlık (tezat) denir.

Buna göre aşağıdaki dizelerden hangisinde bu söz sanatlarından herhangi biri kullanılmamıştır? A) Ah bu türküler, köy türküleri Ana sütü gibi candan Ana sütü gibi temiz B) Küçük bir çeşmeyim yurdumun Unutulmuş bir dağında C) Rüzgâr eser dallarımız atışır Yas ile sevincim yıkışır dağlar D) İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı Önce hafiften bir rüzgâr esiyor tonguç

Belli bir zaman içerisinde geçen olayları okuyucuya 5N1K kuralına göre bildiren gazete yazılarına haber yazısı denir. Buna göre aşağıdaki metinlerden hangisi bir haber yazısından alınmış olabilir? A) Nereden geldiği ve nasıl başladığı meçhul bir kürk modası, İstanbul’un hemen bütün kadın tabakalarına yayıldı. Bu moda, dedelerimizin ve ninelerimizin bildiğimiz kürkünü çevirip sırta geçirmek ve kurt veya goril gibi, iri cüsseli bir hayvana benzemek tuhaflığından ibarettir. B) Çağımda yüzlerce işçi, yüzlerce çiftçi gördüm ki üniversite rektörlerinden daha bilge ve daha mutluydular ve ben daha çok onlara benzemek istedim. Hayatın gerçek anlamını bulanlar, bence onlardır. C) Alçak gönüllülüğün başka bir çeşidi vardır ki kendini yüksek görmekten gelir. Birçok şeylerde bilgisizliğimizi kabul ederiz, akıl erdiremediğimiz taraflar olduğunu edebimizle açığa vururuz. D) Amasya’nın Çiğdemlik köyünde bir çoban, sabahleyin yaralı bir geyik buldu. Koyun çobanı, sürüyü arkadaşına bırakıp geyiği tedavi ettirmek için veterinere götürdü. Çoban, bu davranışıyla kısa sürede sosyal medyanın en çok konuştuğu kişi oldu.

Öğretmen K�tabı

171

tonguç

Ünite 7

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

1. enzetme

ara gözleri, beyaz bir fener gibi.

Tezat

Her kahkahanın içinde, bir damla gözyaşı vardır.

işileştirme

ir siyah kadındır kaldırımlarda gece.

elviler içinde bir alevdir Emir ultan.

III

onuşturma

Bu ta loda numaralanmı ifadelerden angilerinde kar ısında erilen söz sanatı kullanılmamı tır A

ve V.

tonguç

Bir şeyin niteliklerini veya bir olayı olduğundan fazla büyüterek veya küçülterek anlatmaya abartma mübalağa denir. Buna göre a a ıdakilerden angisinde a artma söz konusudur A)

oşetleri marketten buraya getirene kadar kolum koptu.

B) Bu yoğun tempoda çalışmak beni çok yordu. C) Şimdiye kadar kimsenin bilmediği bir ada keşfedildi. D) Arkadaşlarım arasından en çok onu severim.

tonguç

3. arıncalar çok çalışkandır. endilerinden ağır şeyleri bile kolayca taşıyabilir. ynı yuvadan olan karıncalar birbirlerini, antenlerini birbirine değdirip selamlaşarak tanır. uvalarının dışı küçük görünse de iç kısmı büyük ve çok odalıdır. raliçe karınca, diğer karıncaları yönetir.

Bu metinde a a ıdaki söz sanatlarından angisi kullanılmı tır A Benzetme

B Konuşturma

C Kişileştirme

D Abartma

tonguç

172

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

4. Karın beyazlığı üzerinde üzerinde kırmızı damlalar o kadar güzel görünmüş ki kraliçe, keşke kar gibi beyaz tenli, kan kırmızı yanaklı ve simsiyah saçlı bir kızım olsa diye düşünmüş.

Bir varmış bir yokmuş... Bir kış günü lapa lapa kar yağarken

kraliçe şatosunun penceresinden dışarıyı izleyerek dikiş dikiyormuş. ylece devam ederken ve karları seyrederken dikiş iğnesi eline batıvermiş. ç damla kan, karın üstüne damlamış.

Bu parça a a ıdaki metin türlerinin angisinden alınmı tır A Fabl

B Masal

C Hikâye

D Deneme

tonguç

Bir önlem alınmazsa Türkçemiz iyice yozlaşacak ve elli yıl sonra gelen nesil bile bugün yazdıklarımızı anlayamayacak. İnsanlar, yabancı bir dile ait sözcükleri kullanarak modernleştiğini sanıyor oysa kendi öz dilini yok ediyor ama farkında bile değil. Halis muhlis Türkçesi dururken yabancı sözcükleri kullanmak nedir, anlamak mümkün değil doğrusu. Geçenlerde bir yemeğe davetliydim. Yakın bir aile dostunun evinde masada yemekteydik. Ne olduysa oldu, elimdeki su bardağı yere düşüverdi. Dolayısı ile canım sıkıldı biraz. Aile dostumun beni teselli etmek için sarf ettiği ifade aynen şuydu: Rela ol, problem yok. Hadi problemi anladım da bu rela ol da neyin nesiydi? Dilimizde karşılığı yok muydu? Elbette vardı fakat o bunu tercih etmişti. Bu parçanın özellikleri dikkate alındı ında a a ıdaki metin türlerinden angisine ait oldu u sö lene ilir A Hikâye

Öğretmen K�tabı

B Anı

C Sohbet

173

D Makale

tonguç

Ünite 7 1.

Abartma (mübalağa), bir nesneyi veya durumu olduğundan çok fazla veya çok az göstermektedir.

Kişileştirme söz sanatında insan dışındaki varlıklara insana ait özellikler verilir.

Bir güvercin uçar akça kanatlı,

I. O işi bana söyleme zaten dünya kadar işim var.

Barıştan savaşa selam götürür. Yollardan yel gibi geçer bir atlı,

II. Üniversite kitaplarımız tuğla gibi kalındı.

Afyon’dan Maraş’a selam götürür.

III. Kara bulutlar sarmıştı yurdumun etrafını.

(Abdurrahim Karakoç)

dörtlüğünde kişileştirilen varlık aşağıdakilerden hangisidir?

IV. Bahar, yazın gelişini fısıldıyordu. cümlelerinin hangisinde abartma yapılmıştır? B) II.

C) III.

A) Atlı C) Yollar

D) IV.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan söz sanatı yanlış verilmiştir? A) Çantayı taşımaktan kolum koptu. (Abartma)

tonguç

Buna göre

A) I.

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

B) Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner aşarım. (Benzetme)

B) Güvercin D) Yel

Bütün kabuklu hayvanların en tanınmışı olan kaplumbağanın dört ayağının birbirini izleyişi, dört mevsimin ahenkli bir biçimde art arda gelişi gibidir. Kış boyu hareketsiz kaldığı için sabrın simgesi sayılır. Bu metinde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır?

C) Bir sarmaşık uyanıyordu uykusundan.

A) Abartma C) Konuşturma

(Kişileştirme) D) Menekşeler boynunu büktü üzüntüden.

B) Benzetme D) Kişileştirme

(Konuşturma)

Geldiğimizde Güneş, ateş topu gibi parlıyordu karların üzerinde. Giderken de Ankara’nın keskin soğuğu okşuyordu yüzümüzü. Yerler buzlu ve kaygandı. Eve dönmekte biraz zorlandık. Döndüğümde işlerim dağ gibi birikmiş beni bekliyordu.

Elma gibi kıpkırmızı yanakları vardı. Anadolu’daki tarihî ahşap evler İstanbul’a giden sahiplerinin yollarını gözlüyor.

Bu metinde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi yoktur? A) Benzetme C) Konuşturma tonguç

Aslan, “Ormanların kralıyım.” diyordu diğer hayvanlara.

Bu cümlelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangisine yer verilmemiştir?

B) Kişileştirme D) Abartma

A) Kişileştirme C) Konuşturma

174

B) Abartma D) Benzetme Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

7. Tilki ile kedi sohbet ediyormuş. Tilki durmadan ne kadar hilekâr ve kurnaz olduğunu anlatıyormuş. Söylediğine göre düşmanları onu alt edemezmiş. Çünkü onlardan kurtulacak bir sürü oyun ve hile bilirmiş. Kedi biraz da utanarak: “Ben fazla oyun bilmem ki!” demiş. Bu parça aşağıdaki metin türlerinden hangisine örnektir? A) Deneme

B) Fabl

C) Öykü

D) Roman

tonguç

Ben 1. sınıf öğretmeniyim. Çocuklara evlerinde kamera olduğunu ve her akşam ödevlerini yapıp yapmadıklarını kameradan kontrol ettiğime inandırdım. Uyanıklardan biri inanamamış ve annesine: (elini kaldırıp hareket ederek) “Madem öyle öğretmenim bu hareketi de görüyor mu bakalım?” demiş. Annesi çocuktan habersiz durumu anlattı. Ben de derse girer girmez kızgınca: “Ali, dün akşam bana niye böyle hareket yaptın?”dedim. Zavallı öğrencim az kalsın korkudan bayılacaktı. Artık öğrencilerimin hepsi kamera olduğuna inanıyor ve her akşam bana kameradan el sallıyorlar. Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Destan

B) Masal

C) Mektup

D) Anı

tonguç

Bir ikilidir ağlamak ve gülmek. Ağlamak; sanılanın aksine çaresizlik, zayıflık, güçsüzlük demek değildir bence. Gariptir belki ama ben ne zaman ağlayan birini görsem içim gerçekten acısa dahi bir miktar da sevinirim. Gözyaşları ve sevgi arasında güçlü bir bağın olduğuna inanırım. Akıtılan o damlaları takip ettiğimizde karşımıza çıkan yol sevginin yolu olacaktır. Bu metnin türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Fıkra

B) Deneme

C) Makale

D) Biyografi

tonguç

10.

Sabahın erken saatinde kalkan Ezgi, her pazartesi yaptığı gibi yine koştura koştura telaşla gidiyordu. Ama bu gidiş diğerlerine benzemiyordu. Birden uzun, kıvırcık, sarı saçlarını düzeltip sakin olmaya çalıştı. Derin derin nefes alıp heyecanını yatıştırdı. Bu metnin olay, yer, zaman, şahıs ve varlık kadrosuyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Şahsın fiziksel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. B) Zaman unsuru belirgindir. C) Yer unsuru ayrıntılarıyla betimlenmiştir. D) Olaya dayalı bir anlatım vardır.

Öğretmen K�tabı

175

tonguç

Zorla

TÜRKÇE

Sindi

Alış! Yükselme Kaynağı

Öğren! Özümseme Kaynağı

Başlangıç Kaynağı

Öğrenme Kaynağı 0’dan ser s le öğrenmeye 0 noktasından başla. En temel konulara en eğlencel şek lde çalış, temel n sağlam at!

Öğrend ğ n konuları Takt kl Soru Bankalarıyla test et! Yen nes l soruları tanı. Doğru takt kler kullanarak yorum ve anal z yetenekler n gel şt r.

Ş md hızlanma zamanı! D namo le her konudan yüzlerce soru çözerek hem hız kazan hem de konuları hazmet.

Öğrenc ler n en büyük yardımcısı olan d ğer kaynaklarımız.

Zoru Bankası sen b raz zorlayacak. Ama en y s n st yorsan en zorları le yüzleşmel s n. Zoru Bankası le en y ye g den yolda yükselmey başaracaksın.

.SINIF

ÖĞRETMEN Ö RNEK Ki TABI TÜRKÇE

Ünite 1

Parçada Yapı

e in

luş urma

e in amamlama

Yapboz oyunu gibi. ümleleri okuyup akışı yakalayabiliriz. Ya da seçeneklerdeki gidişattan çıkarabiliriz. Bu tür sorularda ilk cümleyi bulmak işe yarar.

e nin Ak ş n

o an Cümle

iriş Cümlesi

Metinde ele alınacak konudan bahseden genel yargılı cümledir. Bu yüzden, bundan dolayı, kaldı ki, yine de, ama, fakat, oysa, çünkü, bunun için, ise, de gibi öncesindeki bir cümleyle bağlantılı ifadeler giriş cümlesinde olamaz.

tonguç

Metnin

elişme Bölümü

Giriş cümlesinden sonra gelen açıklayıcı cümlelerdir.

178

lme

lk cümlelerde anlatılan konudan farklı bir yöne geçiş varsa parçayı ikiye böleriz.

aragrafta verilen boşluklara anlam olarak en uygun cümleleri getiririz.

arçadaki paragraflar aynı konu etrafında oluşur ancak bir cümle tamamen farklı bir şeyden bahsederse o cümle akışı bozubozuyordur. Akışı bozan cümlelerden sonra gegenellikle bu durum, bu yüzden gibi ifadeler kullanılır. Çünkü akışı bozan cümleden önceki ifadeyle bağlantıyı sağlamak amaçlanır.

Metnin

e ni İki e

Cümlelerin Yerini e iş irme Giriş, gelişme sonuç cümleleri doğrultusunda cümleleri sıralamalıyız.

Metnin Sonuç Cümlesi

Gelişme bölümünde anlatılanların sonuca bağlandığı bölümdür.

Öğretmen K�tabı

TEST

Parçada Yapı

. Bu sevimli canlıların en önemli özelliklerinden biri, ön kısımlarında büyük bir keselerinin bulunmasıdır.

Seyahat etmeyi, yeni yerler görmeyi, farklı insanlarla tanışmayı kim sevmez ki? Gezmek, doğasında vardır insanın. Sürekli yaşadığı yerden uzaklaşmak çoğu zaman rahatlatır insanları. Kimisi farklı bir köye gider kimisi başka bir şehre; bazıları başka bir ülkeyi ziyaret eder, kimileri ise farklı kıtalara yelken açar. - - - -

. Ana vatanı Avustralya olan ve aynı zamanda Avustralya’nın simgesi olarak da bilinen bir hayvandır kanguru. . Bu yüzden Keseli Hayvan olarak da adlandırılmaktadır Kangurular.

Bu metin a a ıdaki cümlelerden angisi le tamamlanırsa dü üncenin önü de i ir

V. Kangurular bu keselerini, yavrularını bir yerden bir yere taşımak için kullanmaktadır.

A Sonuçta seyahat eden insan, her zaman mutlu olur.

Numaralanmı cümleler ola ların olu sırasına göre nasıl sıralanmalıdır A

- V

- V-

- -

D V-

B Nereye gidildiğinin ve nasıl gidildiğinin bir önemi yoktur.

- V -

nemli olan farklı bir yüz görmek, başka bir hava solumaktır.

D Ancak bazen de durmalı, dinlenmeli, kendiyle baş başa kalmalı insan.

tonguç

unun üzerine Hoca eşekten inip oğlunu bindirmiş. unu gören insanlar şöyle demiş

aşananlardan sonra Hoca, oğluna şöyle unun üzerine Hoca oğlunu da indirdemiş miş. İkisi de yürüyormuş. unu gören2 ler şöyle demiş Görüyorsun ya evlat!

Herkesin dediğine bakarsak yol alamayız. Biz doğru bildiğimizi yapalım.

Şuna bak, ihtiyar adam yürüyor, çocuk eşekte gidiyor. Ne günlere kaldık.

Saf bunlar! Bu sıcak havada yürüyorlar, eşek de boş gidiyor.

Haklısın baba!

Eşeği boş yürütmekten vazgeçmişler, ikisi de eşeğe binmişler. u sefer de ne derseler beğenirsiniz

Nasrettin Hoca eşeğe binmiş, oğlu da yürüyerek ilerliyor Nasrettin Hoca eşeğe binmiş, oğlu da yürüyerek ilerliyormuş. unu görenler şöyle demiş

Şuna bak! Koca adam eşeğe binmiş çocuğu yürütüyor.

İnsafsızlar! Zavallı eşeğe eziyet ediyorlar!

Şekilde Nasrettin Hoca nın bir fıkrası karışık olarak verilmiştir. ıkranın ölümleri ola ların olu sırasına göre dizildi inde sıralama a a ıdakilerden angisi olur A 5-

Öğretmen K�tabı

-5-

C 5-

179

D 5-

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

Ali, yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş sözcüklerin Türkçe karşılıklarını kullanmak istemektedir. I. Otoyolda giderken hız limitini aşmamak gerekir.

Farklı anlamlar taşısalar da benzer işlevlerde kullanılan sözcükler, aynı kavram alanına girer. Buna göre aşağıdakilerden hangisi “sanat” sözcüğüyle aynı kavram alanına girmez?

II. Agresif davranışlarını değiştirmesi için öğretmeni tarafından uyarıldı.

III. Doktor, hastaya farklı bir terapi uyguladı. IV. Çocukların yaşlarına ve gelişimlerine uygun aktiviteler hazırlamak gerekir. Buna göre aşağıdakilerden hangisini numaralanmış cümlelerdeki altı çizili sözcüklerden herhangi birinin yerine kullanılamaz? B) alıngan

C) tedavi

D) sınır

tonguç

A) etkinlik

Aşağıdaki altı çizili kelimelerin hangisinin Türkçe karşılığı yay ayraç içinde yanlış verilmiştir?

A) Alternatifleri çoğaltırsak aklımız daha çok karışabilir. (Farklılık) B) Yeni açılan şirketin iç dizaynını mimar arkadaşı yapmış. (Tasarım) C) Ressam eserinde farklı teknikleri bir arada kullanmış. (Yöntem) D) Dedesinin ona verdiği nasihatler, aklının bir köşesine kazınmıştı. (Öğüt) tonguç

180

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

keme

D ok to

Çal 1

III

Okul

şire

M ah

a 2

kim

ış

Hâ

Ad a le

İlaç

Yukarıdaki şekillerde numaralanmış bölümlere, çevresindeki sözcük veya söz gruplarının çağrıştırdığı en uygun kavram yazılmak istenmektedir. Buna göre, numaralanmış yerlere getirilecek kavramlar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I

III

A) Sağlık

Eğitim

Hukuk

B) Hukuk

Eğitim

Sağlık

C) Eğitim

Hukuk

Sağlık

D) Sağlık

Hukuk

Eğitim

tonguç

Türkçe karşılığı olmasına rağmen yabancı sözcüklerin kullanımı oldukça yaygındır. Bu konuda üzerimize düşen görevi yapmalı ve Türkçemize sahip çıkmalıyız. Türkçesi varken yabancı sözcük kullanmamalıyız. Aşağıdaki görsel veya afişlerden hangisi yakınılan duruma örnek olarak gösterilemez? A)

DİZAYN

Perakende MA A A Y NETİMİ orkShop

İNŞAAT

Perakende Satış Yönetimi Görsel Mağazacılık CRM

Personel Yönetimi Stok Yönetimi Gider Yönetimi Mali Yönetim

SPORT CENTER

Öğretmen K�tabı

Emek Ç�ftl�ğ�

181

tonguç

Ünite 1

TEST

Sözcükte Anlam

Çocuklar, Türkçede sözcükler kullanıldığı cümleye göre değişik anlamlar kazanır.

• Gırgırın altındaki tozları temizledim. Yukarıdaki cümlelerde kullanılan gırgır sözcü ü kullanım amacı akımından a aıdakilerden angisine enzemektedir

Funda ğretmen

Aşağıdaki cümlelerde hafif sözcüğünün farklı anlamlarda kullanıldığı cümleler ve yay ayraç içinde bu sözcüklerin anlamları verilmiştir. • Kardeşim hafif bir işte çalışıyor. (Güç ve yorucu olmayan)

• Kendimi bugün çok hafif hissediyorum. (Sıkıntısız, ferah, rahat) • Çocukların çantası çok hafif olmuştu. (Tartıda ağırlığı az gelen)

tonguç

Evlerinin üç tarafını çam ağaçları kaplar. epeçevre sarmak

azı gelenekler gün geçtikçe oturuyor. (Benimsemek, yerleşmek

una

Talat D erap

incapları ve köstebekleri çok yakından tanırım. irinin veya bir şeyin kim olduğunu, ne olduğunu bilmek

Dün sahilde yürürken kollarım güneşten yanmış. sı ve ışık veren bir konuma geçmek

A Tost makinesi

B Çay makinesi

C Elektrik süpürgesi

D Bulaşık makinesi

A a ıdaki cümlelerin angisinde çökmek sözcü ü cümlede kazandı ı anlamla e le tirilmemi tir Cümle

Buna göre a a ıdaki çocuklardan angisinin cümlesindeki altı çizili sözcü ün anlamı a a raç içinde anlı erilmi tir

lper

• Annem yere dökülen kırıntıları gırgır ile aldı.

Anlam

A) Bizans İmparatorluğu 1453’te çöktü.

Son bulmak, yıkılıp dağılmak

B) Aşırı yağışlardan dolayı yol çökmüş.

Üzerinde bulunduğu yere yığılmak

C) Soluk soluğa yere çöktü.

Birdenbire oturmak

D) Mustafa Kemal’in içine vatan kaygısı çöktü.

Yoğun bir biçimde duymak

Merhabalar! Efendim, merhabalar!

(Muhabir)

Son eserinizin çok beğenilmesinin nedeni nedir acaba?

Zannedersem içinde yüreğe fazla dokunan yazı var. azar

Yukarıdaki metinde azarın mu a ire erdi i ce aptaki altı çizili ölüm ne anlama gelmektedir

tonguç

182

A Endişeli

B Hüzünlü

C Heyecan verici

D Mutlu edici Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

Faaliyet

stasy nda ç k y ğ n ir çalı ma ardı

mmak

ğr s areketi senden eklemezdim

Sözcüğün Cümleye Kattığı Anlam

Işık

e çet ecati il irimizin en nemli y l sterici airlerindendir

Bitirmek Bitirmek

izdenra ra atsız atsız ld ld kları klarıiçin için irirsüre süre izden kk nn malarına malarınaara ara erdiler erdiler

Yukarıdaki şekilde renkli kutucukların içindeki cümlelerde bulunan altı çizili sözcüklerin cümlelere kattıkları anlam üstlerinde verilmiştir. Buna göre angi kutudaki altı çizili ifadenin cümle e kattı ı anlam anlı A Mor

B Turuncu

C Yeşil

erilmi tir D Mavi

tonguç

6. Vaktini vermek, uğraşmak

Değerini anlamamak

Fazla uzatmadan, kısaca anlatmak

Uygun gelmemek

A a ıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden angisinin açıklamasına ukarıdaki emada er erilmemi tir A) Sorduğum sorulara hep kestirme cevaplar verdi. B) Biraz da ev işleriyle meşgul olayım bugün. C) Bu yaptıkların akla ve mantığa sığmaz. D) İnsanlara verdiğin sözü her zaman tutmalısın.

Öğretmen K�tabı

183

tonguç

Ünite 1 1.

TEST

Sözcükte Anlam

• 1 ve 2. sözcükler arasında eş anlamlılık ilişkisi vardır.

Anlam bakımından aynı varlığın zıt özelliklerini ifade eden sözcükler zıt anlamlıdır.

• 2 ve 3. sözcükler arasında zıt anlamlılık ilişkisi vardır.

Aşağıdakilerden hangisinde zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?

Aşağıdakilerden hangisi bu bilgilere göre düzenlenmiştir?

A) Yokluk sildi bu güzelim havayı İyi gün dostu, kötü günüm bitti gel

1 Yakın

2 Uzak

3 Irak

Büyük

Küçük

İri

Serin

Ilık

Soğuk

Sıska

Zayıf

Şişman

B) Mektubunda diyorsun ki gel gayrı Sütler kaymak tutar tutmaz oradayım C) Bugün ağla çocuğum, yarın ağlayamazsın Şimdi anladığını, sonra anlayamazsın D) Gitme hep yanımda kal Anne, beni kollarına al

1. Şehrin tam ortasından nehir geçiyor. (Irmak) 2. Spor yaparken nefes alışverişimize dikkat etmeliyiz. (Soluk)

4. Yanlış cevabı veren yarışmacı elendi. (Yalan)

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eş sesli sözcükler bir arada kullanılmıştır? tonguç

3. Gazetenin arka sayfasındaki ilan dikkatimi çekti. (Duyuru)

A) Karnelerini alan çocukların yüzü gülüyordu. B) Sol tarafına gelen topu sol eliyle dışarı çeldi.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün eş anlamlısı yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) 1.

B) 2.

C) 3.

C) Eve girince önce ışıkları sonra pencereleri açtı. D) Çıkan yangında yan binadaki çatı katı yandı.

D) 4.

Acı kahvesini yudumlayarak akşam haberlerine bakıyordu. “Tatlı” sözcüğü aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu cümledeki altı çizili sözcüğün zıt anlamlısı olarak kullanılmıştır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz öbeği zıt anlamlı sözcüklerden oluşmuştur? A) Program başlar başlamaz salon derin bir sessizliğe gömüldü. B) Tamirden az çok anlarım, diyerek makinenin başına geçti.

A) Tatlı sözlerine kanıp ona borç verdim. B) Törende tatlı bir çocuk şiir okudu.

C) Anlamlı anlamsız konuşunca etrafındakilerin tepkisini çekti.

C) Tatlı elmalardan birini dilimleyerek yedi. D) Misafirler için iki kilo tatlı aldı.

tonguç

Yazılışları aynı fakat anlamları farklı olan sözcükler eş seslidir.

D) Araba düz ovadan sonra eğri büğrü yollara saptı.

184

Öğretmen K�tabı

TEST

Sözcükte Anlam

Gökyüzü fotoğrafçıları gök cisimlerinin fotoğraflarını çeker. Çoğunlukla Güneş doğduktan sonra çalışan fotoğrafçılar, gök cisimlerinin isimleri, hareketleri ve yerleri ile ilgili bilgi sahibidir. Fotoğrafları bazen kendi fotoğraf makineleri ile bazen de büyük teleskoplar yardımıyla çekerler. Özellikle sis gibi hava olaylarının veya kent ışıklarının olmadığı bölgelerde çalışırlar.

“Doğmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu metindeki anlamıyla kullanılmıştır? A) Cam bölmenin arkasından yeni doğan bebeklere baktık. B) Bu kitabı yazma fikri birdenbire doğdu, daha öncesinde hiç düşünmemiştim. C) Ay doğduğunda yıldızlar da gökyüzünde belirmeye başladı. D) Görgü kuralları, medeniyetle beraber doğdu.

tonguç

Benim küçük yavru ceylanım Çiçekleri kokla Rüzgârı çek ciğerlerine İşlesin körük gibi Aydınlık pencereler nasıl yanarsa Öyle ışıl ışıl yansın gözlerin Rüzgâr gibi, yelken gibi ol Şehri inletsin türkülerin Bak dünyamız da güzel, Ay ışığı da Geceler de gündüzler de güzel Gel hep beraber büyüyelim Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İkileme kullanılmıştır. B) Eş sesli sözcüğe yer verilmiştir. C) Zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır. D) “Aydınlık” sözcüğü mecaz anlamda kullanılmıştır.

Öğretmen K�tabı

185

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

Bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin, başka bir olayın veya durumun gerçekleşmesine bağlı olduğunun belirtildiği cümlelerde koşul-sonuç ilişkisi vardır.

Bir eylemin hangi gerekçeyle veya hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelerde neden-sonuç ilişkisi vardır. Buna göre,

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul-sonuç ilişkisi vardır?

I. Yemeği beğenmediği için karnını kantinde doyurdu.

A) Sessiz bir ortam bulsam, elime kitabımı alıp saatlerce okusam.

II. Kalabalıktan zor ilerliyordum, yürümekte zorlanıyordum.

B) Turistler Türkiye’ye tarihî yerleri görmeye geliyorlar.

III. Müşterilere daha iyi hizmet verebilmek için yeni yatırımlar yaptılar.

C) Bakımını yaptırmadığımız için arabanın performansı düşük.

IV. Buharlaşma fazla olunca barajlardaki su seviyesi düştü.

D) Yaz tatiline çıkmamız babamın yıllık izni alabilmesine bağlı.

cümlelerinin hangisinde neden-sonuç ilişkisi yoktur? A) I.

Mahallemize yeni yapılan okula - - - Bu ifade aşağıdakilerden hangisi ile devam ettirilirse amaç-sonuç ilişkisi ortaya çıkar? A) kayıt olursam kendimi çok şanslı sayacağım.

D) IV.

Aşağıdakilerin hangisinde cümledeki anlam ilişkisi ayraç içinde yanlış verilmiştir?

B) Kilo vermek için haftada dört gün spora gidiyor. (Amaç - sonuç)

B) kayıt yaptırmak için evrakları hazırladık.

C) Öğrencilerimiz en iyi şekilde eğitilsin diye çabalıyoruz. (Neden - sonuç)

C) talep fazla olduğundan boş kontenjan kalmamış.

D) İyi bir yazar mı olmak istiyorsun, o zaman bol bol kitap oku. (Koşul - sonuç)

D) kardeşimin naklini yaptırabiliriz.

C) III.

A) Kar böyle yağmaya devam ederse okullar tatil edilir. (Koşul - sonuç)

tonguç

B) II.

Eylemin hangi amaca yönelik yapıldığının belirtildiği cümlelerde amaç-sonuç ilişkisi vardır. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde amaç-sonuç ilişkisi vardır? A) Hareketler sözcüklerden daha fazla konuşur, daha çok şey anlatır. B) Gülünce sol çenesinde bir gamze oluşur.

(I) Bazı insanlar okumakta zorluk çeker. (II) Sağlık sorunları, işitme özellikle de görme bozuklukları okumayı zorlaştırır. (III) Bazen de çocuklar okulda iyi eğitilmediği için okumayı iyi öğrenemez ve okumakta zorluk çeker. (IV) Küçüklüklerinde durmadan evden eve taşınan ailelerin çocukları değişik okullara uyum sağlamakta güçlük çektiğinden okuma güçlüğü yaşar. Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde neden-sonuç ilişkisi yoktur?

C) Bilgisayar kullanmayı bilmediği için dilekçeyi elle yazdı.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

D) Kuşlar yavrularını beslemek için avlamaya çıkar. tonguç

186

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

5 CÜMLELER

İlk film büyük ilgi görünce hemen ikinci serisi çekildi.

Paylaşımım sosyal medyada çok beğenilince mutlu oldum.

Yarışmaya katılmak üzere Gebze’ye gitti. Şirket hedeflerini tutturursa çalışanlarına ikramiye verecek.

Koşul-sonuç

Amaç-sonuç

Koşul-sonuç

Neden-sonuç

ANLAM İLİŞKİLERİ

Yukarıdaki grafikte cümlelerle anlam ilişkileri eşleştirilmiştir. Buna göre hangi noktada yapılan eşleştirme yanlıştır? A) K

B) L

C) M

D) N

tonguç

8. (I) Yüzerken saçların suya düşmesini önlemek için bone takılır. (II) Yüzücü gözlüğü, gözleri havuzdaki kimyasal maddelerden ya da deniz suyunun tuzundan korumak için takılır. (III) Palet, hızlı yüzmeyi sağlamak üzere ayaklara takılır. (IV) Yüzücü palet kullanırsa ayak vuruşları güçlenir ve daha fazla su iterek hızlı yüzer.

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde farklı bir anlam ilişkisi vardır? A) I.

Öğretmen K�tabı

B) II.

C) III.

187

D) IV.

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

Neden-sonuç cümleleri eylemin nedeniyle birlikte verildiği, amaç-sonuç cümleleri ise eylem hangi amaca yönelik yapıldığını belirten cümlelerdir.

Gökhan

Elbette, dinliyorum.

Aşağıdaki tabelada neden-sonuç ve amaç-sonuç cümleleri verilmiştir. NedenSonuç Bu eseri çok satılsın diye yazdım.

Hakan

AmaçSonuç

Gökhan

Verilen işleri hep zamanında yapıyor, bu da göze girmesini sağlıyor.

Deniz çok dalgalı olduğu için biraz midem bulandı.

Midesi ağrıyordu yağlı yemekleri yediği için.

Hakan

Bu di alogda o ırakılan ölüme a a ıdakilerden angisi azılırsa akan ökan ın sorusuna do ru ce a ı ermi olur A) Sürekli başım ağrıdığı için hastaneye gittik.

B) Hava iyice soğudu, lütfen içeri girin. C) Sen de alıştırma yap ki kasların gelişsin.

D) Babam balık tutmak üzere denize gitti. tonguç

Bir eylemin bir amaca bağlı olarak gerçekleştiğini gösteren bir cümle söyleyebilir misin? ----

Buna göre ta lodaki i aretlemelerden angisi le ilgili ir anlı lık apılmı tır A

Sana bir soru sorabilir miyim?

Diriliş adlı film, gerek konusu gerekse görüntü ve ses efektleriyle ve başrol oyuncusunun performansıyla ödül almış başarılı bir filmdir. cümlesi öznel bir cümledir. Çünkü - - - Buna göre o lu a a a ıdaki açıklamalardan angisi gelmelidir

Hava şartları iyice zorlaştığı için bazı seferI ler iptal edildi. II Yukarıdaki cümle anlam ilişkisine göre incelendiğinde . bölüme sorulan Niçin sorusuna . bölüm cevap verdiği için bu cümle neden-sonuç cümlesidir. erilen örne e e apılan açıklama a göre a a ıdakilerden angisi neden-sonuç cümlesidir

A) cümlede anlatılan olay herkes tarafından bilinir.

A) Markete giderse bize de çilek alacakmış.

B) cümlede kişisel görüşler vardır.

C) Soruya yanlış cevap verdiği için yarışmadan elendi.

C) cümlede görecelik söz konusu değildir. D) cümlede yorum veya beğeni ifadesi yoktur.

tonguç

188

B) Güneş’in ilk ışıklarıyla beraber yola çıktık.

D) Soruların cevaplarını bulup bir bir defterine yazdı. Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

Masalcı Nineler özellikle kış aylarında çocukları sevindirecek bir kitap. Bu kitapta birçok farklı kültüre ait onlarca masal bulacaksınız. Eser Saffet ztürk tarafından özenle tasarlanarak ve resimlendirilerek hazırlanmış. V Masalları hep tatlı, tontiş bir ninenin ağzından dinleyeceksiniz. Yazar Masalcı Nineler kita ını tanıtırken angi cümle e kendi du gu e dü üncelerini katmamı tır A .

D V.

tonguç

armara niversitesi çık turum E E İ İ İ İ Konuşmacılar ve Konular Semih Güral ülin arlak

evre orunlarına enel ir akış lkemizdeki ve Dünyadaki evre orunlarının arşılaştırılması

Murat Işık

imyasal addelerin ullanımı ve evreye ararları

Demet Kaya

evre orunlarının iderilmesi İçin ireye ve Halka Düşen örevler Nelerdir?

Yer:

armara niversitesi Eğitim akültesi onferans alonu arih ve Saat: 16.05.2019, 14.00

Açık oturuma katılacak konu macılardan angisi çe re kirlili inin nedeni le ilgili konu ma apacaktır A Semih Güral

B Tülin arlak

C Murat şık

D Demet Kaya

tonguç

işiden kişiye değişir.

işiden kişiye değişmez.

anıtlanmayan yargılardır.

anıtlanabilen yargılardır.

Nesnel Cümle

Öznel Cümle

öyleyenin duygusunu veya beğenisini içerir. İçerisinde yorum vardır.

öyleyenin duygusunu veya beğenisini içermez. İçerisinde yorum yoktur.

Buna göre a a ıdaki cümlelerin angisi öznellik e a nesnellik önü le di erlerinden farklıdır A) Bu kitabı daha önce de bir kez okumuştum. B) Tropikal meyvelerin çoğu ülkemize Kosta Rika’dan geliyor. C) Uçaktaki koltuğumun numarası ve sırası

F’ydi.

D) Asıl başarı plan ve disiplin sayesinde elde edilir. Öğretmen K�tabı

189

tonguç

Ünite 2 1.

TEST

Cümlede Anlam

Öznel cümleler kişisel görüş içerir, nesnel cümleler ise kişisel görüşten uzak, kanıtlanabilir yargılardır. Buna göre aşağıdaki altı çizili ifadelerden hangisi cümleye öznellik katmıştır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul anlamı vardır?

A) İstanbul’un bazı ilçelerinde arsa fiyatları üç kat arttı. B) Amasra, yemyeşil doğası ve huzurlu atmosferiyle sıcak bir liman kenti.

A) Arkadaşlarını üzmemek için davranışlarına dikkat ediyor.

C) Babam akşamları arabayı kapalı otoparka bırakır.

B) Bitkilerin gürleşmesi yağmura bağlıdır.

D) Köylüler, ormanda yaralı bir ceylan yavrusu bulmuş.

D) Öğretmen beğendiği kompozisyonlardan bazılarını okul panosuna astı.

C) Havalar ısınsa da pikniğe gitsek.

Türkçede birbirinden güzel ve çarpıcı deyimler ve atasözleri var. Aşağıdakilerden hangisi öznellik-nesnellik bakımından bu cümleyle aynıdır? A) Eşkenar üçgenin bütün açıları birbirine eşittir.

1. Yazarın romanı Almanca’ya çevrilmiş. 2. İncir, en çok Ege Bölgesi’nde yetiştirilir. 3. Müzelerde hepsi birbirinden güzel onlarca eser vardı.

tonguç

Koşul-sonuç cümlelerinde eylemin gerçekleşmesi bir şarta bağlıdır. Örneğin “Hava soğuk olmazsa pikniğe gideriz.” cümlesinde pikniğe gitmenin şartı havanın soğuk olmamasıdır.

4. Maçın ikinci yarısında hakem bir kırmızı, üç sarı kart gösterdi. Numaralanmış cümlelerden hangisi öznellik-nesnellik açısından farklıdır?

B) Türkiye, yedi coğrafi bölgeye ayrılmıştır. C) Limon, portakal ve mandalinada C vitamini bulunur.

A) 1.

B) 2.

C) 3.

D) 4.

D) Kitabın kapağı, okuru derinden etkiliyor.

Aşağıdaki cümlelerden hangisindeki anlam ilişkisi yay ayraç içinde yanlış verilmiştir?

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sebep-sonuç anlamı vardır?

A) Konuyu anlarsın yeter ki dersi iyi dinle. (Koşul-sonuç)

A) Konuyu anlarsa kitaptaki testleri çözecek.

B) Yabancı dil öğrenmek üzere yurt dışına gitti. (Amaç-sonuç)

B) Uzun zamandır yağmur yağmadığından barajların su seviyesi düştü.

C) Trafiği rahatlatmak için yeni yollar yapıldı. (Neden-sonuç)

C) Ehliyet almak için sürücü kursuna yazıldı.

D) Düzenli olarak spor yapmaya devam ederse zayıflar. (Koşul-sonuç) tonguç

Eylemin gerçekleşme nedeniyle verildiği cümleler neden-sonuç cümlesidir.

D) Köylüler bu yıl mahsulün geçen yıla göre bol olduğunu söyledi.

190

Öğretmen K�tabı

TEST

Cümlede Anlam

Eylemin bir amaca yönelik yapıldığını bildiren cümlelerde amaç-sonuç ilişkisi vardır. Amaç-sonuç cümleleri, eyleme sorulan “Hangi amaçla?” sorusuna cevap verir. Eylemin gerçekleşme nedeniyle verildiği cümleler neden-sonuç cümlesidir. Koşul-sonuç cümlelerinde eylemin gerçekleşmesi bir şarta bağlıdır. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde cümledeki anlam ilişkisi yanlış işaretlenmiştir? Cümle

Amaç-sonuç

Neden-sonuç

Koşul-sonuç

A) İyi düşünürse nerede yanıldığını anlar. B) Mağazaya bayramlık elbise almaya gittiler.

C) Gün boyu çalıştığı için çok yorulmuştu. D)

Dışarıda kavurucu sıcak olduğu için başına şapka aldı.

tonguç

1. Menteşeli bir kapının açılabilmesi için kapının açıldığı yönde yeterli miktarda boş alan olması gerekir. 2. Büyük döner kapılar çok sayıda kişinin bir arada geçmesine olanak sağlar. 3. Otomatik sürgülü kapıların açılıp kapanmasını bir düğme veya algılayıcı sağlar. 4. Döner kapılar, soğuk havanın içeri girmesini engellediği için tercih edilir. Numaralanmış cümlelerin hangisinde bir eylem gerçekleşme nedeniyle verilmiştir? A) 1.

B) 2.

C) 3.

D) 4.

tonguç

Küresel ısınmayı önlemek için ilginç projeler geliştirildi. Bu cümledeki anlam ilişkisinin aynısı aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Bugün kitap okuyamam çünkü yarına yetiştirmem gereken epey ödevim var. B) İlkokul öğretmenimiz yeni okulumuza bizi görmeye gelmiş. C) Ulaşımı kolay olduğu için ablam bu okulu tercih etti. D) Konu eksiklerini kapatıp çok test çözerse sınavı kazanır.

Öğretmen K�tabı

191

tonguç

Ünite 3

TEST

Paragraf

Bu görselde vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Teknoloji, insanı zamanla bağımlı hâle getirir. B) İnsanlar, teknolojik aletleri sıkça kullanmasına rağmen kitaplara ilgi göstermemektedir.

Türkiye’de Su Tüketimi

2000

2010

2020

Sanayi Tüketimi

Tarım - Sulama

İçme - Kullanma

Tüketim (milyar m3)

Kişi Başına Günlük Su Tüketimi

C) Teknolojinin gelişmesi kitap okumayı olumlu yönde etkilemiştir.

100 LİTRE

2030 yılında 100 milyon nüfusa ulaşması beklenen Türkiye, su kaynaklarının da azalmasıyla birlikte su sıkıntısı yaşayan ülkeler arasına girecek!

D) Kitap, hayal gücümüzün gelişmesine teknolojiden daha çok katkı sağlar. tonguç

Su Tasarrufu Önerileri

Yöntem

Aylık Tasarruf

Su akıtan ekipmanları tamir edin.

1500 M

Dişlerinizi fırçalarken musluğu kapatın.

900 M

Çamaşır makinesini dolmadan çalıştırmayın.

4500 M

Duş alma süresini 5 dk. kısaltın.

600 M

Bulaşıklarınızı makinede yıkayın.

6000 M

Bu görselde verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Bulaşıkları makinede yıkamak, sudan tasarruf etmemizi sağlar.

Bu grafikteki bilgilerden yola çıkarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

B) 2020 yılında sanayide kullanılacak su miktarı 2010’dan fazla olacaktır. C) Su akıtan ekipmanları tamir ederek yapacağımız tasarruf, diş fırçalarken musluğu kapatarak yapacağımız tasarruftan fazladır.

A) Kuzey Buz Denizi’nin hacmi, Güney Okyanusu’ndan azdır. B) Atlantik Okyanusu’nun hacmi, Hint Okyanusu’ndan fazladır.

D) Su tasarrufu konusunda yeterli bilgilendirme yapılmamaktadır.

C) Pasifik Okyanusu’nun hacmi, diğer bütün okyanuslardan fazladır. D) Hacmi en az olan Kuzey Buz Denizi’dir. tonguç

192

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

Var oluşu yüzyıllar öncesine dayanan ebru sanatı özel olarak hazırlanmış su üzerine, fırça darbeleri ve yardımcı aletlerle yapılan desenlerin, kâğıt üzerine aktarılma işlemidir. Ebru sanatının kendine has bazı şekilleri vardır: el-git ebru: Atılan battal ebruya bir iz daldırılır ve bütün tekne, birbirine paralel hareketlerle aşağı yukarı veya sola sağa gezilir. Şal ebru: Gel git ebru yapıldıktan sonra, daha düzensiz ve dairemsi hareketler yapılarak şal desenine benzeyen şal ebru elde edilir. Bülbül yuvası: Git gide küçülen damlalar şeklinde atılan battal ebru üzerinde yapılır. Dıştan içe doğru yuvarlaklar çizilir. Hatip ebru: Zemin üzerine çiçekli veya hatip ebru için hazırlanmış boyalardan belli aralıklarla birer damla bırakılır. Daha sonra her damlanın oluşturduğu dairenin içine isteğe göre daha fazla sayıda damla bırakılır ve iç içe değişik renklerden oluşturulmuş daireler elde edilir. Daha sonra bu dairelerin içinde soldan sağa, yukarıdan aşağıya, çapraz hareketler yapılarak hatip desenleri elde edilir. Bu bilgilere göre aşağıdaki ebru desenlerinden hangisi hatip ebruya aittir? A)

tonguç

Murat, Buse, Nesrin, Bekir ve Neslihan adlı kişiler resim ve müzik kursuna gitmektedir. Bu kişilerin gittikleri kurslarla ilgili şunlar bilinmektedir: • Bir kişi yalnızca bir kursa gidebilir. • Üç kişi resim kursuna gitmiştir. • Murat ve Buse aynı kursa gitmiştir. • Nesrin ve Neslihan farklı kurslara gitmiştir. • Buse ve Bekir farklı kurslara gitmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle müzik kursuna gitmiştir? A) Nesrin

Öğretmen K�tabı

B) Murat

C) Bekir

193

D) Neslihan tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

3 ve 4. soruları bu aşağıdaki bilgiye göre cevaplandırınız.

Afrika %26 Amerika %12

Asya %36.5

Ali, Koray, Ayşe ve Berrin farklı günlerde yolculuğa çıkmışlardır.

Avrupa %25.5

Bu dört kişinin yolculuklarıyla ilgili şunlar bilinmektedir:

Yukarıdaki grafikte kabak çekirdeği üretiminin kıtalara göre dağılımı gösterilmiştir.

• Berrin’den önce yolculuğa çıkan yoktur.

Bu grafikten areketle a a ıdakilerden angisi kesin olarak sö lenemez

• Haftanın ikinci günü yolculuğa bir kız çıkmıştır.

• Bütün yolculuklar hafta içi yapılmıştır.

• Ali yolculuğa Koray'dan sonra Ayşe'den önce çıkmıştır.

A) Afrika ve Amerika daki toplam üretim oranı, Asya da fazladır.

• Ayşe yolculuğa haftanın son günü çıkmıştır.

B) Afrika ve Avrupa nın üretimleri, birbirine çok yakındır. C) Asya da üretilen kabak çekirdekleri daha kalitelidir.

D) Avrupa daki üretim oranı, Amerika nın iki katından fazladır.

azartesi

C Çarşamba

tonguç

Buna göre Kora mı tır

olculu a angi gün çıkB Salı D

erşembe

Bu ilgilerden ola çıkılarak a a ıdakilerden angisi sö lenemez A) İlk gün yolculuk yapılmamıştır. B) İki kız arasında iki erkek yolculuk yapmıştır. C) Koray, Berrin’den sonra Ali den önce yolculuk yapmıştır.

Bu görselde anlatılmak istenen dü ünce a a ıdakilerden angisidir

D) Ali ve Berrin in yoluculukları arasında iki gün vardır.

A) Çocuklar ağır işlerde çalışmamalıdır. B) Çocuklar oyuncaklarla oynamalıdır. C) Her çocuk aynı şartlara sahip değildir. D) İnsanlar birbirine anlayış göstermelidir.

tonguç

194

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

Bu görseli en do ru ansıtan metin a a ıdakilerden angisidir A) Sabah evden çıkıp hızlı adımlarla sahile doğru yürüdüm, hava çok güzeldi. Bütün doğa uyanmıştı, her yer cıvıl cıvıldı. Yolun sağında ve solunda çiçekler, karpuz satan adam ve birbiri ardına sıralanmış ağaçlar Çok güzel görünüyordu. Yolun karşısındaki kırtasiyeye uğrayıp defter aldım. B) Kasabaya yeni taşındık. Şehirdeki kalabalık binalardan sonra buradaki tek katlı, küçük, sarı evimizi çok sevdim. Evimizin yakınında mavi, onun hemen yanında ise yeşil bir bina var. Bu binalar iki katlı. Yeşil binanın önünde yaşlı bir teyze çiçek satıyor. Onun hemen karşısında ise eve çok yakın olduğu için kendi başıma gidip alışveriş yapabildiğim manav Salih amca var. Bugün de kırmızı elbisemi ve en sevdiğim sarı çoraplarımı giyip, Salih amcadan domates ve marul almaya gittim. C) Sabah erken kalkıp okula gitmek için evden çıktım. Okul evimize uzak değildi ama karşıdan karşıya geçmem gereken bir yol vardı. Sabah trafiğinde araçlar milim milim hareket ederek ilerliyordu. Yeşil ışık yayalar için yanınca yolun karşısına geçtim. D) Bütün doğa; canlı ve cansız her şey güne erken başlamıştı. Yolun kenarındaki evler yeni uyanmış gibi görünüyordu sanki. amuk şekeri satan adam her zamanki gibi yolun sağındaki yerini almış, tezgâhında bekliyordu. Herkes işe yetişmenin telaşesindeydi, bense okula gitmenin

tonguç

çgen, kare ve daireden oluşan bir kodlama sisteminde A, , S, *#

*#!

Buna göre a a ıdaki kelimelerden angisi “*#!*#!*#! A) ASLI Öğretmen K�tabı

harfleri aşağıdaki gösterilmiştir.

B) SALI

eklinde kodlanır

C) SILA

195

D) ASIL tonguç

Ünite 3 1.

TEST

Paragraf

Beyza, Simge, Fulya, Didem, Zerrin, Aslı, Ceren ve Berna bir okulun 8. sınıf öğrencileridir. Bu öğrenciler dörderli iki takım oluşturup oyun oynayacaklardır. Oluşan takımlarla ilgili bilinenler şunlardır: Simge ve Aslı, takımların kaptanlarıdır. İsmi aynı harfle başlayanlar aynı takımdadır. Fulya ile Didem farklı takımlardadır. Simge ile aynı takımda olan Ceren, Didem ile farklı takımdadır. Yukarıdaki bilgilere göre oluşan takımlar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

Fransa'da 1769 yılında kendinden motorlu ilk araba icat edilmiştir. Üç tekerlekli ve buharla çalışan bu arabanın önünde kazanı vardı ve buharlı motoruyla saatte 6 km hızla gidebiliyordu. 1884 Britanyalı mucitler el freni ve direksiyonu olan arabayı yaptılar. Bundan sadece 10 yıl sonra bir mucit, modern otomobilin doğmasını sağladı.1886’da Karl Benz ilk motorlu arabayı yaptı. Benz, 2 silindirli, benzinle çalışan, üstü kapalı, 3 tekerlekli arabayı üretti. 1887’de Amerikalı bir mucit, dört tekerlekli arabanın patentini aldı.

2. Takım

Simge, Fulya, Zerrin, Ceren

Aslı, Didem, Beyza, Berna

Simge, Didem, Zerrin, Ceren

Aslı, Fulya, Beyza, Berna

Yukarıdaki bilgilere göre görseldeki araç kaç yılında yapılmıştır?

Simge, Fulya, Beyza, Berna

Aslı, Didem, Zerrin, Ceren

A) 1769

B) 1884

Simge, Fulya, Ceren, Berna

Aslı, Didem, Zerrin, Beyza,

C) 1886

D) 1887

tonguç

1. Takım

Aşağıda 30 kişilik bir sınıftaki öğrencilerin velilerinin meslekleri verilmiştir. 10 8

Aşağıda dört evle ilgili bilirkişi tarafından hazırlanmış rapor verilmiştir. Bilirkişi evlere 100 üzerinden notlar vermiştir. Bu notları her biri 25 puana karşılık gelen “/” işaretiyle belirtmiştir.

Dayanıklılık Ulaşım

1. Ev ///

Çiftçi

Öğretmen

İşçi

Mühendis

Esnaf

Doktor

2. Ev ////

3. Ev ///

4. Ev //

Verilen grafiğe göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

///

Ses ve Isı Yalıtımı ////

///

Verilen tabloya göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Üniversite mezunu olmayan velilerin sayısı fazladır.

A) 2. ev, diğerlerinden daha dayanıklıdır.

B) İşçi veli sayısı diğerlerinden fazladır.

B) 4. evin fiyatı diğerlerinden düşüktür.

C) Esnaflarla çiftçilerin sayısı eşittir.

C) 3 ve 4. evin ulaşımı iyi değildir.

D) Doktor veli sayısı diğerlerinden azdır.

D) 1. evin yalıtımı diğerlerinden iyidir.

tonguç

196

Öğretmen K�tabı

TEST

Paragraf

Aşağıdaki görsellerin hangisinde kitap okumanın farklı bir yönüne vurgu yapılmıştır? A)

tonguç

Bu karikatürde verilmek istenen mesa aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsanlar yapacakları işlerde başkalarına değil, öncelikle kendine güvenmelidir. B) İnsanlar, birbirleriyle anlaşabilmek için kendilerinden ödün vermelidir. C) Bilgi ve erdemle donanmış kişiler, alçak gönüllü olur. D) Toplu ve beraber davranmak, yaptığımız işlerde daha başarılı olmamızı sağlar. Öğretmen K�tabı

197

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

Kök, bir sözcüğün parçalanamayan anlamlı en küçük parçasıdır. Kökün, kelimenin bütünüyle anlam ilişkisinin bulunması gerekir.

Yapım ekleri, sonuna geldiği sözcüğün anlamını değiştiren eklerdir. Verilen bu bilgiye göre aşağıdakilerin hangisinde “tuz” sözcüğünün aldığı ek, yapım eki değildir?

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde altı çizili kelimenin kökü yanlış gösterilmiştir?

A) Tuzlu kurabiyeler yiyip midesini yatıştırdı.

A) Ağaçlık bir yer bulup piknik örtüsünü serdi.

B) Kolunu çarpınca masanın üzerindeki tuzluk yere düşüp kırıldı.

B) Babam işe giderken çizgili gömleğini giydi.

C) Sağlıklı olmak istiyorsan fazla tuzdan kaçınmalısın.

C) Eminönü’ne gidince mutlaka balık ekmek yer.

D) Yemekler tuzsuz olduğu için pek sevilmedi.

D) Küçük çocuk, kediye sevgi dolu gözlerle bakıyordu.

Yapım ekleri, sonuna geldiği sözcüğün yeni bir anlam kazanmasını sağlayan eklerdir.

A) Programa dünyanın dört bir yanından ünlü aşçılar katıldı.

tonguç

Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde yapım eki yoktur?

Türkçede kökler, isim kökleri ve fiil kökleri olmak üzere ikiye ayrılır. Varlıkların, kavramların, duyguların ismi olan köklere isim kökü; iş, oluş, durum bildiren köklere ise fiil kökü denir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki altı çizili sözcük köklerinden hangisi fiildir?

B) Ressam tabloda farklı renkleri uyum içinde kullanmıştır.

A) Yeni yaşını arkadaşlarıyla birlikte kutladı.

C) Onunla arkadaşlığımız ilkokul yıllarına dayanıyor.

B) Geç kaldığını anlayınca okula hızlı adımlarla yürüdü.

D) Güneşlikleri açınca tüm salon aydınlandı.

C) Çiçeklerin bakımı için arada sırada bahçıvan geliyordu. D) Yolcular otobüse bilet sırasına göre oturmuştu.

Yağmurlar yağar, olur bir serin ince dere I Kuytu yerlerden keskin, o yanık sesin gelir III II Bu şakıyan ses beni titretir yüreğimden Bülbül sesi değil o, benim güzel Türkçemdir IV (Kazım Nâmi Duru) Bu dörtlükteki numaralanmış sözcüklerden hangisinin kökü yanlış gösterilmiştir? A) I.

tonguç

B) II.

C) III.

“Söz” kelimesine aşağıdaki eklerden hangisi getirilirse “Bir dilin bütün veya belli bir çağda kullanılmış kelime ve deyimlerini alfabe sırasına göre alarak tanımlarını yapan, açıklayan, başka dillerdeki karşılıklarını veren eser.” anlamını kazanır? A) -cü

B) -lük

C) -cük

D) -süz

D) IV.

198

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Kök

Gövde

övde Kök

Gövde

Kitaplık

Kitap

Yapım eki

Kitapçı Yapım eki

Sözcüğün ek almış hâlidir. Kök, sözcüğün parçalanamayan anlamlı en küçük parçasıdır. Gölge

Gölcük (Gölün küçüğü)

Göl Kök

yarı: Kökler ekler arasında anlam ilişkisi olmalıdır. Gölge sözcüğünün kökü “göl” olamaz.

Yapım eki

Gövde

Verilen bilgilere göre aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcükle ilgili yay ayraç içinde yanlış bilgi verilmiştir? A) Birkaç sayfa yazı yazıp masanın üzerine bıraktı. (Sözcüğün kökü fiildir.) B) Yaşadıklarını günlüğüne yazmadan uyumazdı. (Sözcük gövde hâlindedir.) C) Kolundaki bileklik çok hoşuma gitti. (Sözcük “bil-” kökünden türemiştir.) D) Çiftçiler, verim yüksek olsun diye oldukça özenli davranıyor. (Sözcük fiil kökünden türemiştir.)

tonguç

-lı

-lık

-cı

-sız

sütlü

açlık

dağcı

etsiz

II.

renkli

kışlık

kapıcı

dilsiz

III.

halı

çelik

acı

sekiz

IV.

akıllı

çamlık

yazıcı

biçimsiz

Bu tabloda numaralanmış bölümlerden hangisinde yer alan sözcükler belirtilen ekleri almamıştır? A) I. Öğretmen K�tabı

B) II.

C) III.

199

D) IV. tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

-lık eki a a ıdaki altı çizili sözcüklerin angisinde er ismi türetmi tir A) Kediler çöplükte bir şeyle arıyor.

A) Sen bu övgülerin hepsini hak ediyorsun.

B) Gençlikte zamanın kıymeti bilinmelidir.

B) Hakemler maçtan önce ringi kontrol ettiler.

C) Babam artık arıcılıkla uğraşıyor.

C) Başkalarının haklarına her zaman saygı göstermelisin.

D) Hediyelik eşyalar tezgâhın arkasında duruyor.

A a ıdaki cümlelerin angisinde altı çizili sözcük apım eki almamı tır

D) Bu bilgi araştırmamızın doğru olduğunu gösteriyor?

-li apım eki a a ıdaki altı çizili sözcüklerin angisine kişinin sahip olduğu özellik anlamını katmı tır

A) Bugün okulumuza tiyatrocular geldi.

A) Tuzlu yiyecekleri hiç ama hiç sevmem.

C) Sizin gibi tecrübeli insanlarla çalışmak isteriz.

B) Gazeteciler yarın sizinle röporta yapacak. C) Akılcı davranmış, bütün ürünlerini satmış.

tonguç

B) Sanatçı bu akşam bol bol gülüp eğlenmeli bir gösteri planlıyor

A a ıdaki cümlelerin angisinde -cı apım ekini alan sözcük meslek ismi de ildir

D) Siz burada oturan Çaycı Ahmet Bey i tanıyor musunuz?

D) Osmanlı Devleti üç kıtaya hükmetmiş.

A a ıdaki altı çizili sözcüklerin angisinde -gı eki ir e a ismi türetmi tir A) Tutku, insanın içindeki ateşi hep diri tutar. B) Bu duygu ve düşüncelerle hareket etmeliyiz.

Yol sözcü üne a a ıdaki eklerden angisi gelirse yolculuğa çıkmış kimse anlamı kazanır A -suz

B -cu

C -luk

D -lar

C) Yeni atkısının renk uyumları çok güzeldi. D) Şermin sürekli olarak babasından övgü alıyor.

tonguç

200

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

A a ıdaki cümlelerin angisinde altı çizili sözcük aldı ı ekten dola ı eni ir anlam kazanmamı tır A) Bu şiirleri hiç acele etmeden okumalı bence. B) Sağlıklı bir vücut için spor yapmak şarttır. C) Ben şuradan biraz da peynirli börek alayım. D) Şu ışıklı yoldan giderseniz istediğiniz yere varırsınız.

tonguç

A a ıdaki cümlelerin angisinde mı tır

ir sözcük aldı ı ekten dola ı olumsuzluk anlamı kazan-

A) Asaf Halet Çelebi, Doğu kültürüyle de ilgilenmiştir. B) Saçları rüzgârda bir o yana bir bu yana savruluyordu. C) Hepinize ama hepinize sonsuz teşekkürlerimi sunarım. D) Tahtadan yaptığım at herkesin dikkatini çekmişti.

tonguç

Ne güzel insan yüzü Elmacık kemiği ve on parmak I Ya dünyamız bütün bu mevsimler II Bulutlar telli kavak. III V Bu iirdeki altı çizili sözcüklerden angileri aldıkları ekten dola ı eni ir anlam kazanmı tır A

ve .

ve V.

tonguç

10.

-cı eki a a ıdakilerin angisinde eklendi i sözcü e farklı ir anlam katmı tır A) Balıkçı Yusuf amcanın balıkları hep taze olmuştur. B) Köşedeki tostçudan hepimiz için tost al. C)

ğleden sonra camcı gelip camları takacakmış.

D) Mustafa Kemal, karşı tepeye bir gözcü gönderdi.

Öğretmen K�tabı

201

tonguç

Ünite 4 1.

TEST

Dil Bilgisi - I

Son hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan iki heceli sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldığında son hecedeki dar ünlü düşer. Bu ses olayına “ünlü düşmesi” denir. Örneğin “beyin” sözcüğüne “-im” eki getirildiğinde sözcük, “beyinim” şeklinde değil, “beynim” şeklinde yazılır. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü düşmesi vardır?

(1) Annesinin lavanta kokulu masa örtüsünü kucaklayıp bahçedeki çimenlerin üzerine serdi. (2) Sonra bir koşu odasındaki oyuncakları sepetin içine doldurdu. (3) Sepeti sürükleye sürükleye örtünün yanına kadar taşıdı. (4) O sırada ağaçtan bir elma oyuncakların arasına düştü. Metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde sertleşme (ünsüz benzeşmesi) vardır?

A) Dağın eteğindeki bu ev, huzuru içinde barındırıyordu.

A) 1.

B) 2.

C) 3.

D) 4.

B) Tekneden atılan ağa çeşit çeşit balıklar takıldı. C) Çocuklar ufka doğru bakıp hayaller kurdu. D) Ufacık elleriyle koltuğun üstüne tırmanmaya çalışıyordu.

Aşağıdaki fiillerden hangisine “yor” eki getirilirse fiilde ünlü daralması meydana gelmez? A)

tonguç

(Faruk Nafiz

A) 1.

B) 2.

C) 3.

D) 4.

SaklaD)

Bak-

Ara-

6. 3.

amlıbel)

Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünsüz yumuşaması vardır?

B) Kutla-

Derinden derine ırmaklar ağlar 1 Uzaktan uzağa çoban çeşmesi 2 Ey suyun sesinden anlayan bağlar 3 Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi 4

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinde ünlü daralması yoktur?

Aşağıdaki dizelerde altı çizili sözcüklerden hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur? A) Zifiri karanlık güller açılır dibinde Bağlar, bahçeler zifiri karanlık güller

A) Her hafta mutlaka bir kitap okuyordu. B) Minik bir kedi ip yumağıyla oynuyordu.

B) Yılda bir kere uzatır avuçlarını yaprak Sevincinden titreyerek

C) Annesinin söylediklerini pürdikkat dinliyordu.

C) Bir umut, bebeğin emeklemesi Bir seyir, adımı ve beklemesi

D) Sokakta top oynayan çocukları camdan izliyordu.

D) Bütün gemicilerin ruhu bende yaşıyor Başımdaki gökleri bir deniz sanıyorum

tonguç

202

Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - I

Uçun kuşlar uçun doğduğum yere I Şimdi dağlarında mor sümbül vardır Ormanlar koynunda bir serin dere II Dikenler içinde sarı gül vardır ( ıza Tevfik Bölükbaşı)

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerdeki ses olayları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Ünsüz yumuşaması

Ünsüz yumuşaması

B) Ünsüz yumuşaması

Ünlü düşmesi

C) Ünlü düşmesi

Ünsüz yumuşaması

D) Ünsüz benzeşmesi

Ünlü düşmesi

tonguç

I. Zürafalar, boynu sayesinde ağaçların tepesindeki yapraklara rahatlıkla ulaşır. II. Duvardaki resmi daha önce bir sergide de görmüştüm. III. Irmaktan geçerken paçalarını dizine kadar sıvamıştı. IV. Fabllarda genellikle insan dışındaki varlıklar insan gibi konuşturulur. Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin hangilerinde aynı ses olayı vardır? A) I ve II.

B) I ve III.

C) II ve III.

D) III ve IV.

tonguç

(I) İlkbahar, sonbahar gibi kırılıp dökülerek, ağır ağır gelmez Anadolu’ya; aniden gelir. (II) Kış boyunca sessiz duran bozkırlar, mart sonuna doğru silkinir ve birden coşar. (III) Aylardır kendini saklayan güneşin ışığı yeryüzüne erişince, göz alabildiğine uzanan yaylalarda kara gözlü, kırmızı gelinciklerle sarı saçlı papatyaların renk cümbüşü başlar. (IV) Bir sihirbaz değneğiyle yeryüzüne dokunuvermiş gibi bir anda pıtrak pıtrak çiçek fışkırır tarlalardan. Metindeki numaralanmış cümlelerin hangilerinde ünsüz yumuşaması vardır? A) I ve II.

Öğretmen K�tabı

B) I ve III.

C) II ve III.

203

D) III ve IV. tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Süreksiz sert ünsüzlerle (p, ç, t, k) biten bir sözcüğe, ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde sözcüğün sonundaki sert ünsüz yumuşar. Bu ses olayına “ünsüz yumuşaması” ya da “ünsüz değişimi” denir. Örneğin “kâğıt” sözcüğüne “-ı” eki getirildiğinde sözcüğün sonundaki “t” sesi “d”ye dönüşür (kâğıdı). Bu açıklamaya göre “ağaç” sözcüğüne aşağıdaki kutulardan hangisindeki ek getirilirse sözcükte ünsüz yumuşaması meydana gelir? -da

B) -ın

A) Açık

B) Boyun

C) Çocuk

D) Millet

D) -lık

Buna göre aşağıdaki sözcüklerden hangisi “-ca/-ce” ekini alırsa ünsüz benzeşmesi meydana gelmez?

-sız

Süreksiz sert ünsüzlerden (p, ç, t, k) biriyle biten bazı tek heceli sözcüklerden sonra ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde ünsüz yumuşaması meydana gelmez. Örneğin “tek” sözcüğüne “-i” eki getirilince “k” sesi “g”ye dönüşmez. (teki)

4. tonguç

Türkçede sert ünsüzlerden (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biriyle biten bir sözcüğe “c, d, g” yumuşak ünsüzleri ile başlayan bir ek geldiğinde ekin başındaki “c” sesi “ç”ye; “d” sesi “t”ye; “g” sesi ise “k”ye dönüşür yani “c, d, g” sesleri sertleşir. Bu ses olayına “ünsüz benzeşmesi” ya da “ünsüz sertleşmesi” denir.

Deniz dediğin bir tarladır Anadır, babadır, kardeştir İnsan eline hasret İnsan eli değer değmez ürperir Binbir yerinden çatlar sevincinden I Nesi var, nesi yok çıkarır verir

Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi bu açıklamaya örnek olamaz?

İnsan eli değmemiş denizlere bir damla alın teri

A) Atını konağın bahçesine bağladı. B) Suçunu kabul etmesi istendi.

Bulutlar dolusu rahmetten mübarektir II

C) Annem çamaşırları mandalla ipe astı.

Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerde yer alan ses olayları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

D) Telefonu cebinden çıkarırken düşürdü.

I A)

Ünsüz yumuşaması

Ünsüz sertleşmesi

Ünsüz yumuşaması

C) Ünlü düşmesi D)

tonguç

204

Ünsüz yumuşaması

Ünsüz yumuşaması Ünsüz düşmesi Öğretmen K�tabı

TEST

Dil Bilgisi - II

Mutfak

Dolap

Yaprak

Buna göre görsellerin ismini karşılayan sözcüklere aşağıdaki eklerden hangisi getirilirse farklı bir ses olayı gerçekleşir? A) -ın

B) -da

C) -a

D) -ı

tonguç

Süreksiz sert ünsüzlerle (p, ç, t, k) biten bir sözcüğe, ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde sözcüğün sonundaki sert ünsüz yumuşar. Bu ses olayına “ünsüz yumuşaması” ya da “ünsüz değişimi” denir. Verilen bu bilgiye göre, O kadar dolu ki toprağın şanla I Bir değil, sanki bin vatan gibisin II Yüce dağlarına çöken dumanla III Göklerde yazılı destan gibisin IV şiirdeki numaralanmış cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi) vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

tonguç

7. İ

“İLAÇ” sözcüğünü oluşturan kutular, aşağıdakilerden hangisinde verilen eklerle birleşirse okla gösterilen “ç” harfi değişime uğrar? A) -lar Öğretmen K�tabı

B) -da

C) -ım

205

D) -dan tonguç

Ünite 5 1.

TEST

Dil Bilgisi - II

Süreksiz sert ünsüzlerle ç, k, t, p biten bir sözcüğe, ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde sözcüğün sonundaki sert ünsüz yumuşar, bu ses olayına ünsüz yumuşaması denir. rneğin Çorap sözcüğüne -ı eki getirildiğinde sözcüğün son harfi p sesi b ye dönüşerek çorabı şeklinde yazılır.

A a ıdaki altı çizili sözcüklerden angisi u açıklama a örnek gösterilemez

Bu ilgilere göre ilaç sözcü üne a a ıdaki eklerden angisi getirilirse sözcükte ünsüz umu aması olur A -da

B -dan

C -ın

Süreksiz sert ünsüzlerden p, ç, t, k biriyle biten tek heceli bazı sözcüklerden sonra ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde ünsüz yumuşaması meydana gelmez. rneğin Saç sözcüğüne -ım eki getirilince ç sesi c ye dönüşmez.

A) En büyük derdi biraz sıcak yemektir. B) Ayakkabının teki dereye uçmuş.

D -lar

C) Koyunlar yerdeki otu iştahla yedi. D) Atlar çitin önünde karınlarını doyuruyor.

Türkçede sert ünsüzlerden f, s, t, k, ç, ş, h, p biriyle biten bir sözcüğe c, d, g yumuşak ünsüzleri ile başlayan bir ek geldiğinde ekin başındaki c sesi ç ye, d sesi t ye, g sesi k ye dönüşür yani c, d, g sesleri sertleşir. Bu ses olayına ünsüz benzeşmesi ya da ünsüz sertleşmesi denir.

zel isimlerde yumuşama sadece söyleyişte olur. Yazıda yumuşama gösterilmez. Buna göre a a ıdakilerin angisinde ünsüz umu aması ile ilgili ir anlı lık apılmı tır

tonguç

A) Yarın ilk otobüsle onguldak’a gideceğiz.

Buna göre a a ıdaki sözcüklerden angisi -da -de ekini alırsa ünsüz enze mesi me dana gelmez

B) Ben şimdi size Gazianteb’in hangi yemeklerini sayayım?

A kitap

B paragraf

D) ütfen Murat’ı yanıma gönderir misiniz?

C külah

D sehpa

A a ıdaki cümlelerin angisinden sonra -in eki gelirse ünsüz umu aması olmaz A yamaç

B dağ

C bardak

D kurt

C) Dün sabah Berrak’ı okulda gördüm.

Hiç de meraklı değilsin çiçeğe I Komşunun saksısını sen kuruttun

II Kopardın penceresindeki gülünü III Bir sonuç mu çıkarayım bundan? V

Bu iirde numaralanmı sözcüklerden angisinde ünsüz sertle mesi olmu tur A .

tonguç

206

Öğretmen K�tabı

D V.

TEST

Dil Bilgisi - II

Körebe oynar bitkiler I II Buğdayın Eriği III Çileğin Kavunu amuğun V ortakalı Beni aradığını duyuyorum Bu dizelerde numaralanmı sözcüklerin angilerinde ünsüz umu aması ardır A

ve .

ve V.

tonguç

A a ıdaki cümlelerin angisinde ünsüz sertle mesi kuralına u ulmamı tır A) Günler içinden yazın ucu gözükünce sevinçten havalara uçarım. B) Tarık Buğra nın ölümü böyle hafif ve sissiz gelmişdi bana. C) Sivas ta doğan şair çağlara damga vuran eserler meydana getirmiştir. D) Sabah vakti herkes börekçilere, simitçilere toplandı.

tonguç

Mahallenin yaramazları yine yoğurtçuyu bağırttı. Afacanlar onu sokakta görür görmez hemen topI II lanıp adamı kızdırmaya başlıyor. avallıcık bir şey dememek için renkten renge giriyor ama yine de III V ağzından kötü bir söz çıkmıyor. Tek yaptığı bu bağırma işte. Bu paragraftaki altı çizili sözcüklerin angisinde di erlerinden farklı ir ses ola ı olmu tur A .

Öğretmen K�tabı

207

D V.

tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

• İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.

– Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.

• İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz.

– Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar.

Verilen bu kurallara göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

Öğretmen, bu kuralla ilgili öğrencilerinden örnek vermesini ister. Buna göre aşağıdaki öğrencilerden hangisi yanlış bir örnek vermiştir?

A) İnsanı iki şey yüceltir: sevgi ve saygı. B) Piknik alanının girişinde şöyle yazıyordu: ateş yakmak yasaktır.

C) Marmaris yaz aylarında eşsiz manzalar sunar: yemyeşil ağaçlar, masmavi deniz...

Güneş, Dünya’nın uydusudur.

D) Dedem her zaman güzel öğütler verir: Her şeyden önce iyi bir insan ol, der.

tonguç

Perdeyi açtığında Güneş ışığı tüm evi aydınlattı. Bu ay, okulda farklı etkinlikler düzenlendi. Dünya, Güneş sisteminde Güneş’e en yakın üçüncü gezegendir.

• Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar. • Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar.

– Kişi adlarından önce ve sonra gelen

unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.

– Akrabalık bildiren sözcükler küçük harfler başlayarak yazılır. Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle başlar.

Verilen bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük yanlış yazılmıştır? A) Turistler, İstanbul Boğazı’nın fotoğrafını çekti.

Tahtada verilen bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

B) Ağrı Dağı’nın karla kaplı tepesi uzaktan beyaz bir şapka gibi gözükür.

A) Atakan Bey, çalışanları toplantıya davet etti.

C) Cumalıkızık Köyü, Osmanlı Dönemi konut dokusunu günümüze taşımaktadır.

B) Aşçı Ali Usta, yıllardır bizlere eşsiz tatlar sunuyor.

D) İlkokulu Amasya’nın Merzifon ilçesinde okumuş.

C) Fatma Teyzem, misafirliğe gittiği her yere terliğini götürür. D) İstanbul’a taşınırken Kemal dayım bize çok yardımcı oldu.

tonguç

208

Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur:

ÖRNEK

Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen ifadelerin sonuna konur:

ÖRNEK

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır: ÖRNEK

Bu bilgilere göre numaralanmış yerlere aşağıdaki örneklerden hangileri getirilmelidir? A)

III

En son hangi kitabı okudun?

Kitapta doğum tarihi 1896 (?) yazılmış.

Adresiniz?

Kaç kilo elma aldın?

Adınız?

Bu eser 1309 (?) yılında yazılmış

Mesleğiniz?

Beni aradın mı?

Kitapta doğum tarihi 1896 (?) yazılmış.

Yaşınız?

Cuma günü sınav var mı?

B) C)

D) Bu eser 1309 (?) yılında yazılmış. tonguç

Nerelerde Kullanılır?

Nerelerde Kullanılmaz?

E İ

Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.

ARET

Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.

ESM

Özel adlara getirilen iyelik, durum bildirme vb. çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur. Verilen bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti yanlış kullanılmıştır? A) Taleplerini bildirmek için Sağlık Bakanlığı’na dilekçe verdi. B) Müdür Ali Bey’in çağırdığı veliler okula geldi. C) Erciyes Dağı’nın eşsiz görüntüsü karşısında büyülendim. D) Kitaplarım Serpil’de kalmış. Öğretmen K�tabı

209

tonguç

Ünite 6

TEST

Yazım - Noktalama

de nin azımı Türkçede iki tür de

Anlamca tamamlanmış cümlelerin sonuna nokta . konulur. Buna göre a a ıdaki cümlelerden angisinin sonuna nokta konulamaz

ardır

A) Sen de bu güzel eserleri oku ki Bağlaç olan da/de

Hâl eki olan -da/-de

B) Sahile doğru emin adımlarla yürüdük

Her zaman kendisinden önceki sözcükten ayrı yazılır ve ta te şekli yoktur. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz.

Her zaman sözcüğe bitişik yazılır. Kendisinden önceki sözcüğün son harfine göre -ta -te şeklinde de yazılabilir. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur.

C) Kardeşim zaten almıştı bütün ihtiyaçlarımızı

rnek Benim yanıma günde iki kez gelir.

Bu ilgilere göre a a ıdakilerin angisinde ir azım anlı ı apılmı tır A) Bu saatte diğer saatin gibi güzelmiş.

A) Eğildi, kardeşinin plastik topunu aldı. B) Uyumlu, kendiyle barışık, dikkatli bir adamdı Tolga Bey.

B) Elimde sebebini anlamadığım bir iz oluşmuş.

C) Ahmet Efendi, kapıyı açmak için birden yerinden doğrularak upuzun koridora doğru yürüdü.

C) Bu soruyu Yasemin de doğru çözmüş. D) Bence bu kitabı da okumalısın.

D) Sizi yarın muhakkak arayacağım, dedi.

nlem İ areti Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna kullanılır. Buna göre a a ıdakilerin angisinde a a raç içinde o ırakılan ölüme ünlem i reti getirilemez A) Hava ne kadar da sıcak

Kurum ve kuruluşlara gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Buna göre a a ıdakilerin kurala u ulmamı tır

angisinde

A) Yükselme Dönemi’nin en önemli olayı budur. C) TDK nin sitesi güncellenmiş.

C) Bu topraklar atalarımızdan kaldı

tonguç

B) Bugün Boğaz dan büyük gemiler geçti.

B) Ne mutlu Türk üm diyene D) Tüh

Birbiri ardınca sıralanmış eş görevli sözcükleri ayırmak için virgül , kullanılır. rneğin encereden bakınca çam, söğüt ve çınar ağaçlarını görüyordu. cümlesinde virgül eş görevli sözcükleri ayırmak için kullanılmıştır. Buna göre a a ıdaki cümlelerin angisinde virgül u göre i le kullanılmı tır

tonguç

rnek Bugün de işler istediğimiz gibi gitmedi.

D) Evlerin hepsi de aynı yamacın üstündeydi( )

D) Millî Eğitim Bakanlığı’nın önemli faaliyetleri var.

Yine anahtarı unuttuk.

210

Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

Zamir yapan -ki

Sıfat yapan -ki

Bağlaç olan ki

Bir ismin yerini tutarak zamir olur ve sözcüğe bitişik yazılır.

Bir ismin önüne gelerek sıfat yapar ve sözcüğe bitişik yazılır.

Örnek: "Bizim apartman sizinki kadar büyüktür. cümlesinde ki , "apartman" isminin yerinin tuttuğu için zamirdir ve bitişik yazılmıştır.

Örnek: “Üstündeki kazak çok güzelmiş. cümlesindeki "ki" eki içindeki sözcükle önündeki ismi etkileyerek sıfat olmuş ve sözcüğe bitişik yazılmıştır.

ağlaç olan ki genelde iki cümleyi birbirine bağlar ve ayrı yazılır. Örnek: ilirim ki bu dünya sensiz yaşanmaz. cümlesinde ki bağlaçtır ve ayrı yazılır.

UYARI azı sözcüklerde ki kalıplaşmıştır ve her zaman bitişik yazılır. Örnek: Sanki Oysaki Belki H lbuki Mademki Çünkü İllaki eğerki

erilen ilgilere göre . Bu yılki turnuvalar mayıs ayında yapılacak. . Erken yatalım ki erken uyanalım. . Son sayfada ki okuma parçasını okuyalım. V. Biz de çok merak etmiştik hâlbuki. cümlelerinin angisinde ki nin azımı la ilgili anlı lık apılmı tır A .

D V.

tonguç

Soru eki mi nasıl yazılır? • Bu ek gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır. • Soru ekinden sonra gelen ekler bu eke bitişik olarak yazılır. • Bu ek soru anlamı dışında kullanıldığı zaman da ayrı yazılır. Bu açıklamalara göre a a ıdaki cümlelerin angisinde ir azım anlı lı ı apılmı tır A) Müsait olunca beni arar mısın? B) Annemler geldimi buraya, haberin var mı? C) Sana bütün bunlara Ezgi mi söyledi? D) Yeşil mi yeşil ağaçların arasında yürüdük.

Öğretmen K�tabı

211

tonguç

Ünite 6 1.

TEST

Yazım - Noktalama

Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.

25 + 40 + X = 180 65 + X = 180 X = 180 - 65 X=?

Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların yazımı ile ilgili bir yanlışlık yapılmıştır? A) Kitap on beşinci baskıya girdi.

Aşağıdakilerin hangisinde tahtadaki işlemin sonucu doğru yazılmıştır?

B) Adayları mülakata ikişer ikişer aldılar.

A) Yüzonbeş

C) Asgari ücretle çalışanların maaşına %10 zam yapıldı.

B) Yüz onbeş C) Yüz on beş

D) Final maçına 56000 seyirci geldi.

tonguç

D) Yüzon beş

(1) Uğur böceğinin larvaları da erginleri de yaprak bitlerini yer. (2) Bundan dolayı da çiftçiler, onları çok sever. (3) Sonbaharda uğur böcekleri bir ağaç kabuğunun yada yaprak yığınının altında toplanmaya başlar. (4) Kışı, çok kalabalık gruplar hâlinde bir tür uykuda geçirirler.

A) Takımımız 5’inci sette rakibine fark attı. B) Okulumuz 1985’de yapılmış. C) Şirket gelirlerinin 1/2’si çalışanların maaşlarına gidiyor.

Metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde “da, de” yanlış yazılmıştır? A) 1.

tonguç

B) 2.

C) 3.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayılara getirilen ekin yazımında yanlışlık yapılmıştır?

D) Her sabah 08.00’de uyanırım.

D) 4.

212

Öğretmen K�tabı

TEST

Yazım - Noktalama

5. İKİ NOKTANIN İŞLEVLERİ

Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.

Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.

Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.

Genel ağ adreslerinde kullanılır.

Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiden sonra konur.

Ses bilgisinde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır.

Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.

Şekilde verilen bilgilere göre aşağıdaki seçeneklerin hangisinde yay ayraç içine iki nokta konmalıdır? A) Değerli misafirler ( ) öncelikle bu mutlu günümüzde bizi yalnız bırakmadığınız için hepinize teşekkür ederim. B) Hasan ( ) Jale, Tamer, Ecrin ve Füsun’dan daha çok test çözmüş. C) Bir yazının olmazsa olmazı şunlardır ( ) açıklık, sadelik, özgünlük... D) Açma sırrını dostuna, dostunun dostu vardır ( ) o da söyler dostuna.

tonguç

Aşağıda noktalı virgülün işlevleri verilmiştir: • Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur. • Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur. • İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konabilir. Buna göre aşağıdaki yay ayraçların hangisine noktalı virgül (;) getirilebilir? A) Atalarımız ( ) “Bir koltuğa iki karpuz sığmaz.” demişler. B) Birinci grupta Selim, Dilara ve Özge ( ) ikinci grupta Doğan, Meral ve Tekin yer alıyor. C) Vergi dairesini ön cephesindeki tabelada şöyle yazıyordu ( ) Vergimi veriyorum, ülkemi seviyorum. D) Yazarın son çıkan kitabını inceledim ( )fakat pek beğendiğimi söyleyemem.

Öğretmen K�tabı

213

tonguç

Ünite 7 1.

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Masal yazı türünde genellikle olağanüstü olaylar anlatılır. Kişi kadrosu genellikle dev, peri, padişah, prens vb. kahramanlardan oluşur. İyilik, dürüstlük, yardımseverlik gibi evrensel değerler anlatılır. Tekerleme ile başlar. Verilen bu bilgilere göre aşağıdaki metinlerden hangisi masal yazı türüne örnek gösterilebilir?

B) Kırk yıl kadar önce, Alplerin Fransa tarafında, turistlerin pek bilmediği kısımlarda seyahat ediyordum. O sıralar buralar çıplak ve renksiz bir arazi görünümündeydi. Yabani lavanta çiçeklerinden başka hiçbir şey yetişmiyordu. Üç gün sonra, terk edilmiş bir köyün civarında çadır kurdum. C) Geçen gün, karşı sokakta oturan ihtiyar bir adamı ziyarete gittim. Bana güzel bahçesini gösterdi. Seksen iki yaşında olmasına rağmen, diktiği sebzeleri kendi başına suladığını anlattı. Hayretle “Çok zor bir iş. Sizin yaşınızda bir insan için çok ağır. İki kişi yaşadığınıza göre, bu kadar çok sebzeye ihtiyacınız olmasa gerek.” dedim. “Ama biz bunları komşularımız için yetiştiriyoruz.” diye karşılık verdi.

tonguç

A) Mustafa gündüzleri başka yerde çalışmak zorundaydı. Akşam olunca çalıların arasına sakladığı kazmasını alıyor, gün ağarıncaya kadar söküyor, koparıyor, kazıyordu. Kazdıkça kaya, kazdıkça taş... Bu korkunç mücadeleye üç evlek toprak için Mustafa’dan başka kimse girişemezdi.

Hacivat: Karagöz’üm yüzyıllardır herkesi güldürürsün ama senin yüzünün güldüğünü ben pek kolay kolay göremiyorum. Karagöz: Köftehor, benim gibi bir gün iş bulur, üç gün işsiz kalırsan sen de gülmezsin! Hacivat: Canım hemen kızma! Bakıyorum bugün gözlerinin içi gülüyor da onun için söyledim. Karagöz: Hay hay, gözlerimin içi gülüyor, burnumun dışı göbek atıyor, kulaklarımın kenarı yerlere yatıyor. Hacivat: Hah hah hah! Yine yanlış anladın, yani bugün pek neşelisin! Karagöz: Öyle söylesene! Bu parça, aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alınmış olabilir? A) Hikâye

B) Masal

C) Tiyatro

D) Fabl

D) Soğuk bir kış günü ormanda gezinen bir adam bir kır perisi ile karşılaşmış ve onunla arkadaş olmuş. Adam kır perisini evine yemeğe davet etmiş. Eve yemeğe giderken kır perisi adamın parmaklarını üflediğini görmüş ve merakla nedenini sormuş: Adam, “Soğuktan üşüyen parmaklarını ısıtmak için.” demiş.

tonguç

214

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Armutların ve elmaların utancından yanakları kızarıyor. İncirlerden bal gibi şurup damlıyor. Mürdüm erikleri kütür kütür. Zerdalilerin iyice olgunlaşıp artık kavuniçine çalan taneleri, yeşil maydanozlara pıt pıt düşüyor. Maydanozun yanı başında yeni biçilmiş yonca tarlası... Tarlanın ortalık yerinde, bir kazığa çakılı uzunca yularına bağlı doru kısrak otluyor. Parlak gün ışığı yalap yalap... Arada bir kulaklarını ve başını dikip iri kara gözlerini yaşlı adamdan yana döndürüyor. Beyaz sekili ön ayaklarını vura vura yumuşak yonca tarlasında çukurlar oluşturuyor. Bir çift leylek, yonca tarlasını bir uçtan ötekine aceleci adımlarla arşınlayıp duruyor. Çekirgeden tırtıla, kertenkeleden yavru yılana, ne bulursa nasibine düşeni kursağına indiriyor. Bu parçada, I. Benzetme (Aralarında ortak özellik bulunan iki kavramdan zayıf olanı güçlü olana benzetme) II. Konuşturma (İnsan dışındaki varlıkları konuşturma) III. Kişileştirme (İnsan dışındaki varlıklara insana ait özellik verme) IV. Abartma (Bir şeyi olduğundan çok büyük veya çok küçük gösterme) tanımları verilen söz sanatlarının hangilerinden yararlanılmıştır? A) I ve II.

B) II ve III.

C) I ve III.

D) III ve IV.

tonguç

Kişileştirme (teşhis), insan dışındaki varlıklara insana ait özelliklerin verildiği söz sanatıdır. Buna göre, Gökyüzündeki bulutlar - - - cümlesi aşağıdaki seçeneklerden hangisiyle tamamlanırsa kişileştirme sanatı oluşur? A) simsiyahtı. B) yağmur yüklüydü. C) yumak yumaktı. D) hüzünlüydü. tonguç

Aşağıdaki dizelerin hangisinde yay ayraç içinde verilen söz sanatı yoktur? A) Çiçekleri ezme yavrum Çiçekler yüreğimiz gibidir (Benzetme) B) Boşlukta dönen yıldız Işık ışık bölündü (Kişileştirme) C) Omzumda iz bırakma Yüküm dünyaya yakın (Abartma) D) “Yıldızlar sönsün.” diye bağırdı Karanlıkta mor sümbül (Konuşturma)

Öğretmen K�tabı

215

tonguç

Ünite 7 1.

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Kişileştirme, insan dışı varlıklara insana ait özelliklerin verilmesidir. rneğin Rüzgâr öfkesinden her yere saldırıyor. cümlesinde rüzgâra insana ait özellik verilmiştir.

Benzetme, iki varlığın veya durumun birbirine benzetilmesiyle oluşturulan söz sanatıdır. rnek Araba yanımızdan et gibi geçti. erilen u ilgilere göre a a ıdakilerin angisinde benzetme ardır

Bu ilgi e göre a a ıdakilerin angisinde ki ile tirme apılmamı tır

A) Kocaman bir pastayı tek başına yedi.

A) Sonbahar geldi, dal yorgun, yaprak yorgun, ağaç yorgun...

B) İnanır mısın, bu bahçe cennet gibidir. C) Yeni aldığı çantasının üç tane gözü var.

B) Kara hasret İstanbul bir haftadır beklemede.

D) Dondurma mevsimi de geldiğine göre bolca dondurma yeriz.

C) Hem babamın hem de annemin çelik gibi iradeleri vardır.

A artma Bir varlığın durumunu, miktarını, niteliğini vs. gerçek olmayacak şekilde çok fazla veya az göstermektir. rnek Bebeğin ağlamalarını bütün şehir duymuştu. Buna göre a a ıdakilerin angisinde a artma apılmı tır A)

ç günlük yolu neredeyse bir haftada gelmişler.

tonguç

D) Yollar hiç uyanmayacakları bir uykuya yatmış.

Konuşturma, insan dışındaki varlıkların konuşturulmasıyla oluşan söz sanatıdır. Buna göre a a ıdakilerin angisinde konuşturma ardır A) Şu sıcak suyu içime dökmeyin! diye sitem etti çay bardağı. B) Bu lekeleri bin yıl da yıkasan bu lekeler yine de çıkmaz.

B) Yokuştan aşağı var gücümüzle koşardık

C) Son tren de az önce büyük bir gürültüyle hareket etti.

C) İzmir gibi güzel bir şehir başka bir yerde yoktur.

D) Kalemliğin içinde renk renk kalemler ve silgiler vardı.

D) Çocukları çağırınca hepsi ışık hızıyla yanıma geldi.

tonguç

216

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

5 ve 6. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız.

Fabl

Hikâye

Masal

İnsan dışındaki varlıkların insan gibi konuşturularak insanlara ahlaki ders verilmesi amacıyla yazılan yazılardır.

aşanmış ya da yaşanması mümkün olayların fazla ayrıntıya inilmeden anlatıldığı yazı türüdür.

lağanüstü olayların olağanüstü kahramanlar aracılığıyla anlatıldığı yer ve zaman unsurlarının belli olmadığı yazı türüdür.

Anı

aşanmış olaylar ı n ü z e r i n d e n zaman geçtikten sonra yazıldığı yazı türü.

Okula o yıl köyde devam ettim. Ama çok sessizdim. Arkadaşlarım ne kadar oyuna çağırsalar da içimden oynamak gelmiyordu. Ders aralarında bir köşede oturup kitap okuyordum. Çok sevdiğim bir arkadaşım vardı adı eyla. Az da olsa arada onunla oyun oynamaya çıkardık. Okulun bahçesinde koşturup dururduk. Bu metin a a ıdakilerin angisinden alınmı tır A Fabl

B Anı Hatıra

C Masal

D Hikâye

tonguç

Bu ilgilere göre a a ıdakilerin angisi ir ik

eden alınmı tır

A) Tilki ile kedi sohbet ediyormuş. Tilki durmadan ne kadar kurnaz ve hilekâr olduğunu anlatıyormuş. Söylediğine göre düşman onu alt edemezmiş. Çünkü onlardan kurtulacak bir sürü oyun ve hile bilirmiş. B) Delikanlı pazara giderken yolda tuhaf bir adama rastlamış. Yaşlı adam, ineğe bir göz atmış ve delikanlıya Bu ineği bana verirsen sana değerli bir hediye veririm. demiş ve cebinden beş tane fasulye çıkarmış Fasulye tanesi mi? demiş delikanlı Ama bunlar sihirli. demiş yaşlı adam. C) Bizim salyangoz, kelebek ve uğur böceğini çok severmiş. Arada bir onlarla dertleşir sırtında taşıdığı evi onlara şikâyet edermiş. Ah keşke evimi sırtımda taşımak zorunda kalmasaydım! dermiş. D) Astsubay Emin Bey e burada çok iyi bakıldı. Yirmi gün içinde yaraları iyileşti ve cepheye dönme vakti geldi. Serpil Hanım ı görememişti. Ayrılırken ona teşekkür ederek vedalaşmak istedi.

Öğretmen K�tabı

217

tonguç

Ünite 7 1.

Metin Türleri - Söz Sanatları

Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, deve tellal, pire berber iken, ben dayımın beşiğini tıngır mıngır sallar iken, aşağıdan:

– Eyvah! Şimdi bunlar susmazlar, dayımı uyutmazlar, dedim. İki kalktım, bir hopladım. Yüz basamak merdiveni bir çırpıda atladım.

– Nereye gidiyorsunuz böyle, dedim. – Hak aramaya gidiyoruz, dediler. Neyse, katıldım ben de içlerine, vardık koca şehrin birine. Aradık taradık, hakkımızı bulduk.

C) Mikrodalga fırınların çalışma biçimi, öteki fırınlarınkinden farklıdır. Elektrikli ya da gazlı fırınlarda, fırının içinin ısıtılmasıyla yemekler pişirilir. Mikrodalga fırındaysa, fırının içini ısıtmak yerine doğrudan yiyeceğin ısıtılarak pişmesi sağlanır.

Bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Masal türünde yazılmıştır.

D) Uzun yaz günlerinde dışarıda oynayacak hiçbir oyun kalmayınca kir ve toz içinde eve gelir, temizlenir ve hemen dedemin yanına koşardım. Gözlüğü burnunun ucunda, başını okuduğu kitaptan kaldırır, beni gördüğüne sevinirdi. Dedemle yaptığımız birbirinden ilginç gezileri, anılarını konuşurduk.

tonguç

B) Zaman ve mekân belirgindir.

Aşağıdakilerden hangisi hikâye edici bir metin değildir?

B) Leonardo da Vinci “Son Akşam Yemeği” isimli resmini yapmayı düşündüğünde büyük bir güçlükle karşılaştı. Tasvir edeceği kişiyi bir türlü belirleyemiyordu. Resmi yarım bırakarak resme yerleştireceği kişiyi aramaya başladı.

Baktım, bir kuru kalabalık.

D) Anlatım I. kişi ağzından yapılmıştır.

A) Adam bahçeye çıkmış, gördüğü güzelliklerle büyülenmiş, muhteşem bir bahçedeymiş çünkü. Bilge, adamın yanına gelerek “Bahçe nasıl?” diye sormuş. Adam gördüğü güzellikler karşısında büyülendiğini anlatmış.

– Tutun da, vurun da, diye bir gürültü kopmaz mı?

C) Tekerleme kullanılmıştır.

TEST

Daha güneş doğar doğmaz kasabanın yolunu tuttuk. Karpuzlar güneşten zarar görmesin diye üzerini kabalak yapraklarıyla örttük. Babam traktörle karpuzları götürdü pazara, ben ve dedem köy minibüsüyle gittik. Biz gelmeden pazar yeri dolup taşmıştı. Ürünlerini pazara getiren köylüler birbirlerini selamlıyor, hâl hatır soruyor, kahvecinin getirdiği sıcak çayı keyifle yudumluyorlardı.

“Neden böyle yan yan yürüyorsun yavrum?” diye kızar anne yengeç çocuğuna. “Düzgün yürüsene!” der. Yavru cevap verir: – Pekala anne, sen önümden düzgün yürü, ben seni takip ederim. Bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bu hikâyede anlatılan olayın geçtiği zaman aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) Fabl türünde yazılmıştır. B) Anlatım III. kişi ağzından yapılmıştır.

A) Sabah

B) Öğle

C) Hayal ürünü unsurlara yer verilmiştir.

C) Gece

D) Akşam

D) Bilgilendirici bir metindir.

tonguç

218

Öğretmen K�tabı

TEST

Metin Türleri - Söz Sanatları

Aşağıda bazı söz sanatlarının açıklaması verilmiştir: • Mübalağa (abartma), bir niteliği, olduğundan çok üstün veya aşağı gösterme sanatıdır. • Kişileştirme(teşhis), insan dışındaki varlıklara insana ait özelliklerin verildiği söz sanatıdır. • İntak (konuşturma), insan dışındaki bir varlığın konuşturulmasıyla oluşan sanattır. • Benzetme (teşbih), bir varlığın başka bir varlığa benzetildiği söz sanatıdır. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde cümledeki söz sanatı yay ayraç içinde yanlış verilmiştir? A) Anadolu’da insanlar susarsa o zaman renkler, çizgiler dile gelip konuşur. (Konuşturma) B) Okul çantasına dünyanın eşyasını sığdırdı. (Abartma) C) Karadeniz’in yaylaları cennetten bir köşe âdeta. (Benzetme) D) Karga, cıyak cıyak bağırarak orman halkına, “Hazırlıklı olun, tehlikeli birisi geliyor.” diye haber veriyor. (Konuşturma)

tonguç

Aşağıdaki gezi yazılarının hangisinde herhangi bir söz sanatına başvurulmamıştır? A)

Bİ S A T S

TAN

: MMAN

YENİ

Doğası, mimarisi, geleneksel yaşamı ve macera dolu çöl aktiviteleriyle gezginlerin ilgisini çeken Umman su altı zenginliğiyle de eşsiz bir macera vadediyor. C)

TAM : MEKSİKA

Beyaz kum, turkuaz rengi deniz ve mercan kayaları... Karayip, denizi ve plajlarıyla Meksika’nın turizm merkezi, böyle olması tesadüf değil.

DE Hİ’Yİ KEŞFETMEK

SA P AD İYATİK Ü E İ: KA ADA

Farklı kültürlerin bir araya geldiği küçük bir dünya niteliğindeki kıpır kıpır Delhi şehrinin bize hoşgörü ile ilgili öğretebileceği pek çok şey var.

Öğretmen K�tabı

219

Orta Çağ’dan kalma duvarlarla çevrili tablo gibi şehirleriyle yüzölçümü açısından küçük de olsa, Karadağ, hayret edilecek kadar çok ve unutulmaz deneyimler sunuyor misafirlerine. tonguç

CEVAP ANAHTARI

TÜRKÇE

SINIF

Sayfa Test

1 A

2 D

3 D

4 C

5 D

Test

1 A

2 D

3 D

4 B

5 C

5 B

Test

1 B 6 C

2 C

3 A

4 B

5 C

4 C 9 C

5 D

Test

1 B

2 D

3 C

4 D

5 D

3 D

4 B

5 C

Test

1 C

2 B

3 D

4 C

2 A

3 C

4 C

5 B

Test

1 C 6 C

2 C

3 D

4 C

5 B

1 B 6 B

2 B 7 B

3 D 8 C

4 C 9 B

5 C

Test

1 A 6 D

2 D

3 D

4 B

5 B

1 D 6 C

2 C 7 D

3 C 8 B

4 D

5 C

Test

1 C

2 C

3 A

4 D

5 B

1 A 6 D

2 C 7 A

3 D 8 A

4 C 9 C

5 B

Test

1 B

2 C

3 A

1 B 6 B

2 D 7 C

3 A 8 C

4 B

5 D

Test

1 B 6 C

2 A 7 B

3 C

4 D

1 B 6 C

2 C 7 C

3 C

4 C

5 B

Test

1 D

2 B

3 C

4 D

Test

1 D

2 C

3 B

4 C

Test

1 A

2 A

3 C

4 B

Test

1 D

2 A

3 B

4 B

5 B

Test

1 D 6 A

2 A 7 C

3 C 8 C

4 B

5 D

1 C 6 B

2 D

3 C

4 A

5 D

Test

1 A 6 D

2 D

3 B

4 C

5 C

Test

1 B

2 B

3 A

4 A

Test

1 A 6 C

2 C 7 D

3 C 8 A

4 A 9 A

5 A

Test

1 D

2 B

3 C

Test

1 D 6 D

2 B 7 D

3 D 8 C

4 D

5 B

Test

1 D

2 C

3 A

4 B

5 A

Test

1 C 6 D

2 D

3 A

4 A

5 C

1 D 6 D

2 D 7 B

3 B 8 C

4 B

5 B

Test

1 B 6 D

2 D 7 C

3 C 8 B

4 B 9 B

5 D

1 D 6 A

2 C 7 D

3 B

4 D

5 A

Test

1 C

2 D

3 D

4 D

100

1 B 6 B

2 C 7 B

3 B 8 C

4 B

5 D

Test

1 B

2 C

3 B

4 A

102

1 C 6 D

2 C 7 B

3 D 8 C

4 C

5 D

Test

1 C 6 B

2 D 7 C

3 A

4 C

5 C

104

1 A 6 A

2 D 7 B

3 A

4 B

5 D

Test

1 A 6 C

2 B 7 C

3 A

4 C

5 A

106

1 D 6 B

2 A 7 D

3 D

4 C

5 D

Test

1 B 6 C

2 D

3 D

4 D

5 A

108

1 D 6 D

2 C

3 D

4 D

5 D

Test

1 C 6 D

2 D

3 C

4 C

5 D

110

1 D 6 D

2 C 7 B

3 D 8 C

4 D

5 C

Test

1 D 6 C

2 A 7 D

3 A 8 D

4 C 9 B

5 A

112

1 D 6 D

2 D 7 C

3 B 8 A

4 D 9 C

5 B 10 C

Test

1 A 6 A

2 D 7 D

3 A

4 D

5 A

114

1 B 6 C

2 C

3 C

4 B

5 C

Test

1 C 6 B

2 B 7 B

3 D 8 C

4 C

5 C

116

Test

12 13 14

Test

17 18

Test

20 Test

Test

22 Test

23 Test

24 Test

25 Test

26 Test

27 Test

1 B

2 D

3 C

4 A

5 B

1 C 6 D

2 A 7 A

3 D

4 B

5 A

1 D 6 D

2 B 7 C

3 A

4 C

1 D 6 A

2 A 7 B

3 B 8 A

1 B 6 D

2 B 7 A

1 B 6 B

Sayfa

tonguç

29 30 31

32 33 34 35

37 38

80 5 C

SINIF 1

2 3 4 5

7 8

10 11

12 13 14 15

Öğretmen Örnek K�tabı

TÜRKÇE

CEVAP ANAHTARI Sayfa

1 B 6 A

2 B 7 A

3 A 8 D

4 D

5 C

118

1 C 6 C

2 B

3 B

4 D

5 A

120

1 C 6 D

2 C 7 A

3 C

4 A

5 B

122

Test

1 A

2 A

3 B

4 D

5 C

124

Test

1 B

2 A

3 A

4 C

1 C 6 B

2 A 7 C

3 B

4 C

Test

20 21

Test

5 B

Sayfa Test

Test

5 C

172

1 A 6 B

2 D 7 B

3 C 8 D

4 B 9 B

5 B 10 C

174

1 B

2 D

3 A

128

Test

1 B

2 A

3 D

4 B

5 D

180

1 D 6 D

2 C

3 B

4 B

5 C

182

1 D 6 B

2 D 7 C

3 C 8 D

4 A

5 D

184

1 D 6 A

2 B 7 B

3 D 8 D

4 C

5 C

186

1 D 6 C

2 B 7 D

3 D

4 C

5 B

188

1 B 6 B

2 D 7 C

3 C 8 D

4 B 9 B

5 C

190

1 B

2 C

3 D

4 D

5 C

192

1 C 6 B

2 C

3 C

4 D

5 B

194

1 A 6 B

2 A

3 A

4 B

5 D

196

1 C 6 B

2 B 7 C

3 A 8 C

4 C

5 C

198

1 A 6 B

2 C 7 A

3 C 8 C

4 B 9 D

5 C 10 D

200

1 C 6 D

2 C 7 B

3 A 8 A

4 D 9 D

5 B

202

1 B 6 A

2 D 7 C

3 B

4 A

5 B

204

1 C 6 B

2 D 7 D

3 B 8 B

4 A 9 D

5 B

206

1 B 6 A

2 C

3 B

4 C

5 B

208

1 A 6 C

2 C 7 B

3 A

4 B

5 D

210

1 D 6 B

2 C

3 C

4 B

5 C

212

1 D

2 C

3 C

4 D

5 B

214

1 C 6 D

2 D

3 B

4 A

5 B

216

1 B 6 B

2 A

3 C

4 D

5 A

218

Test

1 A 6 B

2 A

3 C

4 A

5 C

132

Test

1 C 6 B

2 C 7 A

3 D 8 D

4 C

5 A

134

Test

1 B 6 A

2 D 7 C

3 C

4 D

5 D

136

Test

1 C 6 B

2 A 7 A

3 D 8 C

4 B 9 D

5 A

138

Test

1 C 6 D

2 D 7 A

3 B 8 D

4 B 9 A

5 C

140

Test

1 A 6 D

2 A 7 A

3 D

4 D

5 D

142

Test

1 A 6 D

2 C 7 B

3 D 8 B

4 B

5 D

144

Test

1 B

2 B

3 C

4 B

146

Test

1 A 6 D

2 D

3 D

4 B

148

Test

1 D

2 C

3 C

150

Test

1 C 6 D

2 B

3 B

4 C

5 C

152

Test

1 D 6 C

2 C 7 C

3 C 8 A

4 D

5 A

154

Test

1 B

2 B

3 A

4 D

156

Test

1 A 6 D

2 B 7 B

3 D

4 C

5 D

158

Test

1 C 6 D

2 C 7 D

3 B

4 C

5 C

160

Test

1 A 6 C

2 D 7 D

3 D

4 C

5 A

162

1 B 6 B

2 A 7 A

3 B

4 A

5 D

164

1 C 6 D

2 D

3 B

4 B

5 C

166

1 D 6 B

2 D 7 D

3 D 8 A

4 B

5 A

168

1 A

2 B

3 D

4 D

Öğretmen Örnek K�tabı

4 B

Test

5 C

3 C

126

SINIF Test

2 A

SINIF

Test

1 D

7 8

10 11

12 13 14 15

17 18

Test

20 Test

178

170 tonguç

Tonguç Tanıtım Kılavuzu

Biz Kimiz? Her şey bir hayal ile başladı. “Tonguç anladıysa herkes anlar.” dedik ve 2014 yılında yola çıktık. Alanında uzman hocalarımızla hazırladığımız konu anlatımlarımızı, öğrencilerimizin en hızlı şekilde öğreneceği taktiklerle, gülerek ve sıkılmadan öğrenmelerini sağlamaya çalıştık. İstedik ki öğrencilerimiz öğrenirken yüzleri tatlı bir tebessümle, zihinleri aydınlıkla dolsun.

Türkiye’nin en büyük eğitim kanalında Rehberlik & Motivasyon videoları, ders taktikleri, yazılı provaları gibi pek çok yararlı içerik hazırladık.

LGS öğrencilerine ‘‘‘‘Asla yalnız yürümeyeceksiniz!’’ dedik ve ders ders kamp videoları hazırladık. Sene başından sene sonuna kadar tüm konuları hafta hafta anlattık.

‘‘Müzik, dersin gıdasıdır. gıdasıdır.’’ dedik, her dersin ilgili konularını şarkılarla tekrar ettik. Öğrenirken eğlenmeyi ihmal etmedik.

5. Sınıftan 12. sınıfa kadar öğrencilerin daimi yardımcısı olacak diğer eğitim kanallarımız…