Andersom, magazine van Oikocredit Nederland by Donkigotte

ANDERSOM MAGAZINE VAN OIKOCREDIT NEDERLAND mei 2011

Landbouw in Bulgarije Misstanden in India Afschaffing heffingskorting

Directeur Tor Gull: ‘Ik kan nu met een gerust hart afscheid nemen’

Colofon Het kwartaalblad Andersom is een uitgave van Oikocredit Nederland en geeft nieuws en achtergrondinformatie over het werk van Oikocredit en Oikocredit Nederland. Overname van artikelen is toegestaan na toestemming van de redactie. Redactie Ronald Everts (hoofdredacteur) Dee Timmermans (bureauredacteur) Martien Versteegh (eindredacteur) Serana Stockmann Walter van Teeffelen Pieter Verbeek Tonko Vos Column Kees van der Maas Illustratie Age Visser Foto’s Oikocredit, Han Rijndorp Vormgeving Xplore, Hoevelaken Opmaak Donkigotte

Andersom mei 2011

INHOUD

‘Zien wat microkrediet kan doen’

Oikocredits investeringen in de Bulgaarse landbouw Met pensioen op een hoogtepunt

Problemen in India Afschaffing heffingskorting sociaal-ethische beleggingen

6 8 9

Verenigingsnieuws: Vrijwilligerswerk doen? Bekijk het vacature-overzicht!

Inventarisatie: kerkelijke instellingen en duurzaam beleggen

Column Kees van der Maas

Druk De Groot Drukkerij BV, Goudriaan Andersom is gedrukt op kringlooppapier ISSN 1566-368X; oplage: 13.200 exemplaren

Oikocredit Nederland Postbus 85015 3508 AA Utrecht Bezoekadres: Herculesplein 207a Utrecht

Wat doet Oikocredit?

T: 030 234 10 69 E: nederland@oikocredit.org I: www.oikocredit.org

Oikocredit, wereldwijd vooroplopend financier van de microkredietsector, is ervan overtuigd dat arme mensen in ontwikkelingslanden zelf in staat zijn een beter bestaan op te bouwen. Als ze maar een lening kunnen krijgen. Met (micro)krediet kunnen mensen voor hun eigen inkomen zorgen, bijvoorbeeld door een bedrijfje of marktkraam op te zetten. Oikocredit gaat de strijd aan tegen armoede door leningen en investeringskapitaal te verstrekken aan microkredietinstellingen, coöperaties en midden- en kleinbedrijf. Het kapitaal daarvoor trekt Oikocredit wereldwijd aan door de uitgifte van aandelen. Oikocredit Nederland, een vereniging met ruim 8400 leden en donateurs en ruim 150 vrijwilligers, geeft bekendheid aan Oikocredit en verzorgt de administratie van het Oikocredit Nederland Fonds (ONF), een erkend sociaalethisch beleggingsfonds. De Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds is als beheerder van het ONF opgenomen in het register van de AFM.

‘ZIEN WAT MICROKREDIET KAN DOEN’ Samen met Oikocredit Nederland richtte Han Rijndorp MindTheirBusiness op. Ondernemers in Nederland lenen geld aan kleine ondernemers in arme landen. Inmiddels doen al heel wat ondernemers mee. Maar waaraan precies eigenlijk? Han Rijndorp ging afgelopen februari op uitnodiging van Oikocredit een kijkje nemen in Guatemala, waar de investeringen van ‘zijn’ ondernemers naar toe gaan.

Tekst: Pieter Verbeek ‘Mijn idee over microkrediet bleek te kloppen’, reageert Rijndorp enthousiast op de vraag hoe het was in Guatemala. ‘Je gaat ervan uit dat het werkt, maar natuurlijk heb je geen zekerheden.’ Niet alleen het landschap van Guatemala maakte indruk op hem, maar vooral ook de mensen. ‘Het zijn trotse, hardwerkende mensen. Zonder uitzondering vriendelijk en gastvrij.’ Zoals de 25-jarige Miguel Lopez, die met zijn gezin en grootouders in – zoals Rijndorp het omschrijft – een schamel onderkomen woont op het platteland in de provincie Quiché. Hij heeft

teermachine kon aanschaffen die aan 148 vrouwen parttime werk biedt. Rijndorp: ‘De koffie is afkomstig van talrijke koffieboeren die hoog in de bergen hun plantage hebben, meestal niet meer dan één hectare groot.’ Grote opdrachten In Chajul is ook de Women’s Assocation Chajul actief. Deze Women’s Association met 45 vrouwen participeert in textielproductie en verstrekt 200 euro per persoon aan zo’n 210 Miguel Lopez in zijn eigen weverij vrouwen. De textiel wordt geëxporteerd naar Nederland. Afnemers zijn onder andere HEMA, hande- de kans een bedrijf te beginnen. En daarlend onder de naam ‘Return to Sender’. mee kunnen ze zelf beter in hun levensonAlle grondstoffen komen uit Guatemala en derhoud voorzien, hun kinderen naar zijn biologisch. In 2010 kregen de vrouwen school sturen en mededorpelingen aan het de grootste opdracht ooit: 4500 kilo textiel werk helpen. Zo’n reis versterkt natuurlijk voor de Nederlandse markt. ook het besef dat we het in Nederland toch echt wel goed hebben.’ Leningen en ondersteuning Naast ondernemers bezocht Rijndorp ook twee microfinancieringsinstellingen (MFI’s): Adisa in San Antonio de Quiché en Adigua in Sololá. ‘Ik wilde weten hoe ze werken en wat de effecten zijn op de leefomstandigheden van de ondernemers die een microkrediet hebben ontvangen. Beide MFI’s verstrekken aan meer dan duizend ondernemers een microkrediet, variërend van 200 euro tot 5000 euro. Verder worden projecten als koffiedrogerijen en dergelijke Wil je als ondernemer / onderneming gefinancierd. De MFI’s beschikken over een presentatie over het netwerk consultants die de ondernemers onderMindTheirBusiness? Dat kan nu! Wat steunen in ondernemerschap, hen helpen zijn de voordelen voor ondernemers bij problemen en daarmee zorg dragen hier en voor ondernemers daar? voor een accurate terugbetaling van de leWij vertellen er graag meer over in ningen. De consultants zijn stuk voor stuk een presentatie, aangepast aan jouw jonge, hoog opgeleide mensen die uit debedrijf. De presentatie duurt 20 à 50 zelfde streek komen.’ minuten. En werkt microkrediet? Rijndorp is er na zijn reis nog zekerder van. ‘Wat ik erg bijNeem contact op met ons team via zonder vond, is dat ik daadwerkelijk meninfo@mindtheirbusiness.nl of sen heb ontmoet die dankzij onze investe030 2341069. ringen bijvoorbeeld een koffieplantage Vraag naar Dee Timmermans. konden opzetten. We geven mensen echt

‘We geven mensen echt een kans’ met behulp van een lening van 4000 euro dure grondstoffen kunnen aanschaffen en is hiermee in een schuurtje achter zijn woning een eigen weverij van exclusieve kledingstoffen begonnen. Hij betaalt de lening in vier jaar terug. Inmiddels heeft Miguel zeven personeelsleden uit zijn eigen dorp aan het werk en kan hij in zijn eigen levensbehoeften voorzien. Rijndorp: ‘Zonder de lening was dit niet mogelijk geweest en was hij nog steeds landarbeider.’ Andere succesverhalen van microkrediet vond hij in een sloppenwijk van San Antonio de Quiché, waar een groep van tien vrouwen met microkrediet een winkel is begonnen. Of de Coffee Association Val Vac Quyol (Only One Voice) in Chajul, die met een relatief grote lening een koffiesor-

Vraag de Presentatie MindTheirBusiness aan

OIKOCREDITS INVESTERINGEN IN DE BULGAARSE LANDBOUW De impact van Oikocredits betrokkenheid bij de Bulgaarse landbouw is aanzienlijk. Als we met Erik Heinen - lange tijd verantwoordelijk voor de projecten van Oikocredit in OostEuropa - de balans opmaken van vijftien jaar investeren, komen we tot het verbazingwekkende inzicht dat Oikocredits leningen aan landbouwbedrijven een marktaandeel vertegenwoordigen van 3% in de totale landbouwinvesteringen in Bulgarije in het kader van het EU investeringsprogramma. De 62 combine-oogstmachines die Oikocredit gefinancierd heeft, kunnen de oogst verzorgen voor een gebied groter dan de Noordoostpolder. Van alle leden van landbouwcoöperaties in Bulgarije wordt nu 3,3 procent bereikt.

Tekst: Walter van Teeffelen Een niet al te veelbelovend begin Met een lening aan Turgo Argo, een agentschap voor de levering van landbouwmateriaal, werd de eerste combine-oogstmachine ‘Case 280’ gefinancierd. Door de overgangsproblemen waarmee

De eerste door Oikocredit gefinancierde combine oogstmachine in Bulgarije was de perfecte doelgroep voor Oikocredit. De leningen kwamen ten goede aan de 1410 leden van de coöperatie. Dat waren mensen die al wat ouder waren en vaak – naast een mager pensioentje – moesten leven van de opbrengst van hun moestuin. Om extra banen en inkomen te genereren, begaf Progres ‘94 zich ook in activiteiten op het gebied van het malen van granen, het bakken van brood, het verwerken van vlees en het maken van bakstenen. Progres ‘94 vroeg een eerste lening aan van 256.000 euro tegen 9 procent voor vijf jaar om een combine oogstmachine met twee loopbanden aan te schaffen en om daarnaast het aanwezige machinepark op te knappen. Daarna kwam nog een aanvraag van 60.000 euro ten behoeve van werkkapitaal. Beide leningen zijn inmiddels afbetaald.

Mira Andonova bij een tractor van russische makelij van Coop Progres ’94. Mira is als landenvertegenwoordiger al meer dan tien jaar de drijvende kracht achter Oikocredit in Bulgarije. de Bulgaarse economie te kampen had en door onervarenheid aan de kant van Oikocredit ging er veel mis. In de contracten werd de Bulgaarse oude munteenheid ‘de Lev’ gehanteerd, die binnen een jaar tijd twaalf keer in waarde verminderde. Er werd verder geen rekening gehouden met het betalen van btw. Zonder dat de verantwoordelijken er iets van wisten, bleek de combine actief te zijn op de vruchtbare gronden van Dobrich in plaats van het armere Targovishte. En ten slotte werd de machine gestolen en pas na een jaar zoeken werd hij teruggevonden, verstopt in een garage van de plaatselijke politiecommandant. Oikocredit gaf niet op na dit debacle; van de gemaakte fouten werd geleerd en al snel volgde succes.

Productie Koop K-Opaka Progres ‘94 in Opaka, Targovishte, onderdeel van Productie Koop-K-Opaka, is een mooi voorbeeld van een Agrarisch Productie Coöperatief (APC, ook wel kolchoz genoemd). Na de schoksgewijze overgang naar privé-eigendom in de jaren negentig was er een gebrek aan machines om de 1750 hectare bouwland en de 1250 hectare grasland goed te onderhouden en te bewerken. Als het erop aankwam, lieten tractoren en oogstmachines het regelmatig afweten. Dit type dorpscoöperatie

Van Nepredak Batak tot Agrospektar Dan gaat het goed draaien. Oikocredit heeft van alle ervaringen geleerd en begon met het verstrekken van leningen aan een reeks van coöperaties. Het ging om ondernemingen die goede rendementsverwachtingen hadden. Dat bleek ook uit te komen. De volledige leningen werden op tijd terugbetaald.

Landbouwcoöperatie Motor ‘93 uit Silistra ontving van 2003 tot 2010 zeven leningen van in totaal 2.482.000 euro ten behoeve van landbouwmachines en werkkapitaal

Het management van landbouwcoöperatie Rodna Zemia in Ruse voor de Fortschritt oogstmachines die met leningen van Oikocredit zijn aangeschaft

Oikocredits beleid werpt zijn vruchten af Als de werkzaamheden in een land een bepaalde schaalgrootte krijgen, kan er met een betrekkelijk klein team veel resultaat geboekt worden. Dat was in Bulgarije – na het overwinnen van de eerste kinderziekten – duidelijk het geval. De terugbetalingsratio bleek hoog te zijn en de financiële resultaten positief. De gemiddelde opbrengst per jaar van de leningen in de landbouw over de laatste vijftien jaar bedroeg 8,14 procent. De afschrijvingen – als gevolg van niet compleet terugbetalen – bedroegen gemiddeld 0,1 procent. De resterende 8,04 procent was ruim voldoende om de operationele kosten binnen het land, het internationale kantoor van Oikocredit én het dividend aan de investeerders in Oikocredit te betalen. Dankzij deze resultaten heeft Oikocredit haar reserves kunnen versterken. Ook kreeg Oikocredit wat meer ruimte om leningen te verstrekken aan landen in de wereld met lagere gemiddelde inkomens dan Bulgarije.

Leningen voor Roma in de tuinbouw

De landbouwcoöperatie Rakovski ontving in de periode 20022008 drie leningen met een totaalbedrag van 777.000 euro ten behoeve van een combine-oogstmachine, een irrigatie-installatie, specifieke tuinbouwmachinerie en werkkapitaal. Deze leningen hebben bijgedragen aan banen en inkomsten voor de plaatselijke Roma-bevolking. De eerste twee leningen zijn terugbetaald en de derde wordt momenteel terugbetaald.

Leningen van Oikocredit aan de landbouwcoöperatie Rakovski helpen de plaatselijke Roma-bevolking aan banen en inkomsten 5

MET PENSIOEN OP EEN HOOGTEPUNT ‘In de afgelopen tien jaar is het uitstaande kapitaal van Oikocredit van 90 naar 481 miljoen euro gestegen. Dat is het resultaat van de gezamenlijke inspanning van het management en van de kantoren op locatie.’ Dit nuchtere commentaar is van Tor G. Gull. De 61-jarige Finse directeur van Oikocredit gaat dit jaar met pensioen. Andersom sprak met hem in zijn kantoor in Amersfoort.

Tekst: Ronald Everts Hoe bent u in contact gekomen met Oikocredit? ‘Ik was aan het werk in Helsinki en las een vacature in The Economist voor managing director. Ik had nog nooit van Oikocredit gehoord’, vertelt Gull lachend. ‘De functie was interessant. Ik kopieerde de vacature, stopte de kopie in mijn bureau en kwam die pas weer tegen op de laatste dag dat nog gereageerd kon worden. Ik heb snel gebeld en mijn cv ingestuurd. Eigenlijk was dat dus te laat. Ik was dan ook blij verrast toen het selectie-comité liet weten dat ik op de short list stond.’ ‘Mijn internationale ervaring in bankieren – ik heb zeven jaar in Afrika en Azië gewerkt – heeft de doorslag gegeven. Ik ben in mei 2001 bij Oikocredit begonnen. De verhuizing naar Nederland – ik woon hier in Amersfoort – was niet gemakkelijk. Ik heb een zoon en een dochter, nu 22 en 23 jaar oud. Mijn zoon zei: ‘Ik ga nergens heen!’ Toen we eenmaal in Nederland waren, vond hij dat gelukkig snel leuk.’ Wat pakte u als eerste aan? ‘De strategie hebben we gericht op ‘duurzaamheid’ en ‘groei’. In 2001 leed de microkrediet-portefeuille verlies. Dat werd goedgemaakt met de opbrengsten van andere investeringen. Het stond voor mij vast dat onze microkredietportefeuille beter moest renderen, self sustained moest worden. Groei zag ik in de breedste betekenis van het woord: in kapitaal, staf en kantoren, maar ook in kennis en professionaliteit. Daarnaast waren onze activiteiten niet goed gespreid, bijna 70 procent van ons kapitaal stond uit in Zuid-Amerika. Door te groeien in Azië, Europa en Afrika is het

nu ruim 40 procent in ZuidAmerika en rond de 10 tot 30 procent in de andere continenten. We herzien de strategie periodiek, de laatste keer was in 2010. We willen strategisch groeien in social performance management en die groei ook zichtbaar maken voor onze investeerders. En Afrika zal meer aandacht krijgen.’

Tor Gull, directeur van Oikocredit, gaat met pensioen

Wat was voor u het dieptepunt? Dat was in 2005 - 2006, toen we onze groeiambities in Afrika niet konden waarmaken. Ik was en ben een voorstander van groei van Oikocredit in Afrika. Daar is onze meerwaarde groot, daar kunnen we onze sociale missie vervullen. Daarnaast hebben veel van onze investeerders – maar ook ikzelf, ik ben jaren werkzaam geweest in Tanzania en Kenia – speciale affiniteit met het continent. Onze portefeuille kwam echter dusdanig in de problemen dat we een speciale ‘Afrika-strategie’ hebben geformuleerd. In twee jaar moest de situatie substantieel verbeteren, anders hadden we ons moeten terugtrekken. Ik denk achteraf gezien dat het grootste probleem was dat veel landen ‘donatieafhankelijk’ waren geworden. De omschakeling naar lenen, naar marktdenken, die mentaliteitsverandering hebben we onderschat. Het Terrafina-programma heeft geholpen, het verzorgde de eerste capacity building in geselecteerde microfinancieringsinstellingen (MFI’s). Daarna was de bedrijfsvoering op een

minimumniveau en was het verantwoord voor Oikocredit om in zo’n bedrijf te investeren. Maar wat de doorslag heeft gegeven is ons grote kantorennetwerk, dat veel lokale kennis heeft van de markt, de wetgeving en het overheidsbeleid. Dat heeft de Afrika-strategie uiteindelijk tot een succes gemaakt.’ En een hoogtepunt? ‘Voor mij is de oprichting van onze afdeling social perfomance een hoogtepunt. Daarmee liepen en lopen we internationaal voorop en bewaken en verscherpen we onze missie; de armen helpen zichzelf te ontwikkelen. Ook voor onze organisatie is het goed geweest, waardoor we de mondiale financiële crisis relatief goed hebben doorstaan. Ten eerste heeft ons streven naar social performance ons aangezet tot het selecteren en helpen ontwikkelen van minder bekende MFI’s. Zo hebben we onze eigen markt gecreëerd. Daarmee zijn we ontsnapt aan de ‘overkapitalisatie-val’ waarin veel investeerders zijn gelopen. De koortsachtige groei van de sector leidde tot te veel (commercieel) kapitaal,

Tor Gull hoopt nog een paar korte opdrachten te kunnen doen in het door hem geliefde Afrika

dat allemaal naar dezelfde, goed renderende MFI’s ging. Dat heeft tot overkapitalisatie en excessief winstbejag geleid. Ten tweede zijn onze sociaal bewogen investeerders ons trouw gebleven. Hoewel we ieder jaar de 2 procent dividend hebben kunnen uitkeren, geloof ik niet dat men in ons investeert om de winst. Onze investeerders geloven in én delen onze sociale doelstelling. In Nederland worden de fiscale voordelen van de Sociaal-Ethische Regeling afgebouwd. Jammer, maar ik verwacht weinig negatieve effecten. Denk aan Duitsland, waar de meeste van onze investeerders zitten; en daar zijn geen fiscale voordelen.’ Hoe beïnvloedt de mondiale crisis de microfinancieringssector? Sommige spelers op de markt – veel ervan commerciële nieuwkomers – zullen verdwijnen. De bedrijven die overblijven, komen er sterker uit. Na een periode van grote groei volgt vaak een correctie, maar nu is de schade erg groot en die had gedeeltelijk vermeden kunnen en

moeten worden. Toekomstige problemen kunnen vermeden worden als MFI’s hun marktstrategie en missie duurzamer en socialer maken. En er zal en moet meer overheidsregulering komen om de sector en de armen te beschermen! Ondanks de crisis ben ik gematigd positief over de langetermijneffecten van commercialisering. Het was en is de enige manier om aan de behoefte aan kapitaal te voldoen en tot grotere efficiëntie te komen. Commercie is ook het probleem niet, het probleem zit in het kortetermijnwinstbejag. Oikocredit is ook commercieel: op de lange termijn.’ Hoe zal Oikocredit zich in de toekomst ontwikkelen? ‘Ik verwacht dat we steeds meer zullen investeren in landbouwcoöperaties, vooral in Afrika. Het gaat daarbij om het creëren van meerwaarde. De meerwaarde van investeren op het platteland ten opzichte van de stad is groot, ook omdat we zo de vaak desastreuze trek naar de steden kunnen tegengaan. De meer-

Oikocredit in cijfers

2001

waarde van deze organisaties voor arme landbouwers is groot. Ze geven toegang tot de markt en delen in de productierisico’s. Maar omdat weinig investeerders er actief zijn, is ook de relatieve meerwaarde van en voor Oikocredit groot. Ván Oikocredit omdat we anders dan anderen wél veel expertise in dit segment hebben opgebouwd en kunnen helpen. Vóór Oikocredit omdat het een welkome diversificatie van onze portefeuille is. In landbouwcoöperaties zit voor ons het grootste groeipotentieel.’ Waarom gaat u met vervroegd pensioen? Gull, lachend: ‘Quit while you are on top. Het gaat goed met de organisatie, Oikocredit gaat een nieuwe fase in. Voor mij betekent dat ook nieuw bloed in het management, het is niet goed als mensen te lang blijven zitten. En ik heb altijd een wens gehad: om de laatste jaren van mijn carrière meerdere korte opdrachten vervullen, bij voorkeur in het door mij geliefde Afrika.’

2010

Uitstaande portefeuille

90 miljoen euro

481 miljoen euro

Leningen met terugbetaalachterstand van meer dan drie maanden

23,8 procent

7,6 procent

Aantal OIkocreditkantoren in het veld

Staf

210

PROBLEMEN IN INDIA India is een land met een enorme bevolking. Microkrediet heeft daar grote successen geboekt. Maar kort geleden ontstonden met name in de staat Andhra Pradesh problemen met microfinanciering, die wereldwijd de aandacht trokken. Wat ging er mis en wat wordt ondernomen om misstanden te voorkomen?

Tekst: Tonko Vos In oktober 2010 werd bericht over misstanden in de microkredietsector: te hoge en te veel kredieten aan mensen die ze niet konden terugbetalen, te hoge rentepercentages en onethische incassopraktijken. En debiteuren gebruikten de leningen voor consumptieve doeleinden. Een grote, vooraanstaande microfinancieringsinstelling (MFI) ging naar de beurs en dat veroorzaakte veel opschudding. Werd microkrediet niet te commercieel? Daar kwamen nog eens de verhalen overheen van meer dan vijftig zelfmoorden van klanten van MFI’s. Maar zelfdoding komt veel voor onder de arme bevolking en daarvoor zijn vaak zeer verschillende oorzaken aan te wijzen. Het was verkiezingstijd in Andhra Pradesh en de politiek maakte zich meester van de publieke verontwaardiging. Zij wees met een beschuldigende vinger naar de MFI’s. Regulering De regering van Andhra Pradesh greep

in en kwam met een strenge regeling: alle MFI’s moesten zich laten registreren en kwamen onder controle van de districtsautoriteit te staan. Dit bemoeilijkte het zakendoen en als gevolg daarvan heeft een aantal MFI’s de verstrekking van microkredieten stopgezet. Oikocredit heeft besloten om vooralsnog geen nieuwe leningen in Andhra Pradesh te verstrekken totdat er meer duidelijkheid is over de regelgeving en de marktsituatie. Ondertussen benoemde de Reserve Bank of India een commissie om de situatie te onderzoeken. Deze zogenaamde commissie Malegam rapporteerde eind januari. De commissie verwerpt het idee van staatscontrole en gaat uit van zelfregulering. Haar aanbevelingen doen sterk denken aan de eerder door de Wereldbank gelanceerde Client Protection Principles. Wereldwijde maatregelen Nog voordat het in India uit de hand begon te lopen, had de Wereldbank al in 2008 gewezen op het gevaar van onethische praktijken en overkreditering. In de VS waren de problemen rond de sub-prime hypotheken aan het licht gekomen en de CGAP (Consultative Group to Assist the Poor, een onderdeel van de Wereldbank) besloot om voor MFI’s een ethische gedragscode op te stellen, de zogenaamde Client Protection Principles.Deze klantbeschermingsprincipes komen er op neer dat overkreditering wordt tegengegaan, dat de condities transparant en redelijk zijn, dat

inning niet onder dwang geschiedt en dat er een goede klachtenregeling is. Om deze gedragscode wereldwijd bij de MFI’s te propageren werd de Smart Campaign opgezet (zie www. smartcampaign.org). Oikocredit heeft zich hierbij onmiddellijk aangesloten en is vertegenwoordigd in de Steering Committee. Wat Oikocredit doet Oikocredit heeft haar partners steeds geselecteerd op basis van hun ethische grondslag. Zij verstrekt geen leningen aan MFI’s die puur gericht zijn op winstmaximalisatie. Zij volgt de situatie in Andhra Pradesh nauwgezet en staat haar partners met raad en daad bij. Zo verzorgde zij voor tachtig partners die in India microkrediet verstrekken een tweedaagse conferentie over de toepassing van de klantbeschermingsprincipes en helpt zij partnerorganisaties met het trainen van hun staf. Wanneer blijkt dat een door haar gefinancierde MFI de principes niet toepast dan wendt zij haar invloed aan om te zorgen dat ze wel worden geëerbiedigd. Ze kan echter geen dwang uitoefenen; contracten kunnen tijdens de looptijd niet worden opengebroken. Wel maakt zij duidelijk dat geen nieuwe leningen meer zullen worden verstrekt. Bij nieuwe contracten is toepassing van de principes een voorwaarde.

Klantbeschermingsprincipes - overkreditering wordt vermeden - transparante en redelijke condities - inning niet onder dwang of op grove wijze - medewerkers hanteren hoge morele normen - goede klachtenregeling - privacy wordt gerespecteerd

www.oikocredit.org/en/news-events www.cgap.org www.smartcampaign.org/about-thecampaign/campaign-mission-a-goals

AFSCHAFFING HEFFINGSKORTING SOCIAAL-ETHISCHE BELEGGINGEN Het afschaffen van de heffingskorting op onder andere maatschappelijke beleggingen, grijpt in op de microfinancieringsfondsen. Wat zijn daarvan de gevolgen voor ideële organisaties zoals Oikocredit Nederland?

Tekst: Serana Stockmann ‘Bezuinigen’ zingt het rond in Den Haag sinds het aantreden van het nieuwe kabinet. Onderwijs, natuurbehoud, het ambtenarenapparaat zijn enkele van de posten die eraan moeten geloven. Hetzelfde lot treft de heffingskorting voor maatschappelijke beleggingen, directe beleggingen in durfkapitaal en culturele beleggingen. Aanvankelijk zouden beleggers per 1 januari 2011 de volledige heffingskorting van 1,3 procent kwijtraken. Lobby vanuit de sociaal-ethische sector heeft ertoe bijgedragen dat de maatregel is afgezwakt. Vanuit de argumentatie dat de overheid niet én investeringen in ontwikkelingssamenwerking kan verminderen én de heffingskorting voor particuliere beleggers kan afschaffen, wordt nu gedurende de komende drie jaar de korting geleidelijk afgebouwd. Ideële boodschap wordt belangrijker Sociaal-ethische beleggingen vallen, net als groenbeleggingen, onder de noemer maatschappelijke beleggingen. Oikocredit Nederland is daarmee een van de marktpartijen die te maken krijgt met de afschaffing van de heffingskorting. In de praktijk betekent dat een lager rendement voor beleggers in het Oikocredit Neder-

land Fonds (ONF). Vooral kleine spaarders die door de hoogte van hun belegd vermogen niet in aanmerking komen voor de vermogensrendementsheffing in box 3 van 1,2 procent, gaan dit merken. De heffingskorting van 1,3 procent waar het mes ingaat, was aantrekkelijk voor deze groep. Mensen beleggen in microkredietfondsen om ideële redenen, financiële redenen of een combinatie van beide. De wens mensen in ontwikkelingslanden te helpen, is voor veel beleggers reden om te beleggen in fondsen zoals het ONF. Met de huidige lage rentestand op spaarrekeningen is deze vorm van beleggen ook financieel aantrekkelijk. Door de heffingskorting en de lage spaarrente levert beleggen in microkredietfondsen op dit moment een hoger rendement op dan geld wegzetten op een spaarrekening.

schappelijk beleggen betekent dat concreet: een heffingskorting van 1 procent in 2011, 0,7 procent in 2012 en 0,4 procent in 2013. Vanaf 2014 komt de korting te vervallen. Is het onderwerp heffingskorting daarmee een gelopen race? Nee, zeker niet. Binnenkort ontmoeten staatssecretaris Ben Knapen en de sector elkaar om verder te praten over de maatregel. Dat biedt de sector nieuwe kansen om te lobbyen. ’

De motieven om te beleggen in sociaalethische fondsen zijn van alle tijden, maar de afschaffing van de heffingskorting legt een grotere druk op onder andere Oikocredit Nederland om de ideële boodschap over het voetlicht te brengen. Met name als de rente stijgt, die men kan krijgen op spaarrekeningen. Oikocredit wil mensen in deze wereld helpen; beleggen in microkredietfondsen is een middel om dat te bereiken. Die missie zal meer nadruk moeten krijgen dan de boodschap over het beleggingsrendement. De nabije toekomst De lobbyactiviteiten vanuit de sociaalethische sector resulteerden in het afzwakken van de maatregel. Voor maat-

Jaar

2011

2012

2013

2014

Heffingskorting

1,0%

0,7%

0,4%

Vrijstelling vermogensrendementsheffing box 3

1,2%

Totaal fiscaal voordeel maximaal *

2,2%

1,9%

1,6%

1,2%

* Afhankelijk van uw financiële situatie. Het percentage kan in de toekomst wijzigen.

Vrijwilligerswerk doen? Bekijk het vacature-overzicht! Voor alle vacatures en meer info, zie: www.oikocredit.nl. Contact: Pauline Ebing 030 2341069 We stellen het op prijs als u de vacatures verspreidt in uw netwerk. Reageren kan tot 1 juni.

Wel eens gedacht aan vrijwilligerswerk? Oikocredit Nederland heeft een goed lopende vrijwilligersorganisatie, met professionele en gemotiveerde vrijwilligers. Deze ruim 150 contactpersonen dragen de organisatie: zij promoten Oikocredit door presentaties en stands te verzorgen op bijeenkomsten en festivals; teksten te schrijven; media te benaderen en nog veel meer. Er is voor iedereen wel iets te doen wat bij haar/zijn ambitie en ervaring past. Onderstaande vacatures geven een indruk. Wat bieden we? Uitdagende, onbetaalde functies met ruimte voor eigen initiatief. U zet zich bij een betrokken, dynamische club in voor ondernemende mensen in ontwikkelingslanden. U houdt zich bezig met thema’s als: microfinanciering, ontwikkelingssamenwerking, fair trade en

duurzaam beleggen. U krijgt de kans om uw netwerk uit te breiden en om trainingen te volgen. Tijdsbesteding is in overleg en reis- en onkosten worden vergoed.

Vrijwilliger gevraagd voor landelijke werkgroep De Werkgroep Protestantse Relaties (WPR) van Oikocredit Nederland zoekt iemand die een netwerk heeft binnen de protestantse kerken, affiniteit heeft met de doelstelling van Oikocredit en gewend is om initiatief te nemen.

Vacatures Contactpersonen Oikocredit Nederland We zoeken contactpersonen voor alle regio’s, maar met name voor de regio’s NoordHolland, Flevoland en Overijssel. Contactpersonen werken in samenwerking met de regionale werkgroepen aan: TAAKOMSCHRIJVING • opbouwen en onderhouden van een netwerk • verspreiding artikelen, folders etc. • bemensen van informatiestands • eventueel geven van presentaties • meewerken aan regionale activiteiten

Vacatures Regiocoördinatoren Oikocredit Nederland Een regiocoördinator draagt bij aan de naamsbekendheid, ledengroei en kapitaalgroei van Oikocredit in zijn/haar regio. Dit gebeurt via de coördinatie en organisatie van acties en het coachen van vrijwilligers in zijn/haar regio. De regiocoördinatoren worden gezocht voor de regio’s: Overijssel, Friesland en Flevoland.

DOEL WPR: 1. Goede samenwerking creëren en onderhouden met de protestantse kerken en organisaties in het belang van de contactpersonen in het land. 2. Deelname van de protestantse kerken in Oikocredit bevorderen. ACTIVITEITEN IN 2011: 1. Bezoeken lidkerken van de Raad van Kerken. 2. Ondersteuning inventarisatie kerkelijke instellingen en duurzaam beleggingsbeleid. 3. Organisatie seminar duurzaam beleggen kerkelijke instellingen najaar 2011.

Promotor MindTheirBusiness Als Promotor presenteer je MindTheirBusiness aan ondernemers op ondernemersbijeenkomsten. Door je enthousiaste inzet werf je nieuwe deelnemers voor MindTheirBusiness. TAAKOMSCHRIJVING Geven van presentaties op ondernemersbijeenkomsten. Netwerken met ondernemers.

Medewerker Online Communicatie Als medewerker Online Communicatie geef je online bekendheid aan het werk van Oikocredit. TAAKOMSCHRIJVING Linkbuilding: links uitwisselen met websites van verwante organisaties. De functie kan eventueel worden uitgebreid met andere activiteiten (bijvoorbeeld rondom social media).

Uitnodiging Ledenvergadering maandag 23 mei 2011 Het bestuur van Oikocredit Nederland nodigt u van harte uit voor de algemene ledenvergadering op maandag 23 mei 2011 van 18:0020:00 uur in Vergadercentrum Alleato Zalen, Bemuurde Weerd, Westzijde 4, Utrecht. Vanaf 17:30 uur is er koffie met broodjes. Meldt u zich s.v.p. snel aan en uiterlijk vóór donderdag 19 mei 2011. De stukken worden u dan tijdig toegestuurd. Aanmelden kan via 030 2341069 of nederland@oikocredit.org. Agenda 1. Opening 2. Vaststellen verslag ledenvergadering 27 november 2010 3. Mededelingen 4. Jaarverslag 2010 5. Jaarrekening 2010 6. Advies Adviescommissie 7. Voortgang activiteiten 2011 8. Benoemingen (bestuursleden;

Er zijn twee vrijwilligersvacatures voor de functie: Redacteur Andersom DE REDACTIE De redactie van het kwartaalblad Andersom geeft informatie over het werk van Oikocredit, Oikocredit Nederland en het Oikocredit Nederland Fonds.

TAAKOMSCHRIJVING Gezamenlijk vaststellen van onderwerpen; artikelen schrijven; bijdragen van anderen beoordelen. Bijwonen van de redactievergaderingen in Utrecht (vier per jaar). Tijdsinvestering: tien tot twintig uur per kwartaal. De benoeming is voor drie jaar en er is een kennismakingsperiode van een half jaar.

Het magazine bevat artikelen over de projecten waarin Oikocredit investeert en interviews met mensen die in Oikocredit investeren. Ook komen algemene, actuele onderwerpen aan bod op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, armoedebestrijding, microkrediet, fair trade, de functies van geld en anders omgaan met geld. Regelmatig staan er interviews in het magazine met prominente Nederlanders. De onafhankelijke redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

Adviescommissie-leden) 9. Vergaderingen Oikocredit International 10. Rondvraag en sluiting Leden worden uitgenodigd om bestuurskandidaten voor te dragen voor 16 mei. Bestuurskandidaten moeten aantoonbare bestuurservaring hebben en beschikken over een netwerk in de financiële markt of landelijke/lokale overheden of binnen kerken. Aansluitend vindt de participantenvergadering plaats op dezelfde locatie. Uitnodiging participantenvergadering Het bestuur van de Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds nodigt participanten in het Fonds graag uit voor de participantenvergadering op maandag 23 mei 2010 van 20:0021:00 uur. De stukken kunt u opvragen via nederland@oikocredit.org of 030 2341069.

Agenda 1. Opening 2. Vaststellen verslag participantenvergadering van 31 mei 2010 3. Bestuursverslag en jaarrekening 2010 4. Decharge verlenen beheerder en bewaarder 5. Wijziging Bewaarder van het Oikocredit Nederland Fonds 6. Stemgedrag jaarvergadering Oikocredit Internationaal 7. Rondvraag en sluiting

Jaarrekening 2010 Het bestuur van Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds heeft op 14 april 2011 de jaarrekening over 2010 vastgesteld. Deze is op te vragen via Oikocredit Nederland of www.oikocreditnederlandfonds.nl. Het dividend over 2010 is vastgesteld op 1,55 procent en als interimdividend in juli 2010 uitgekeerd.

COLUMN Op zoek naar duizend nieuwe microfinanciers! Bij deze Andersom vindt u als bijsluiter informatie over de actie Op zoek naar duizend nieuwe microfinanciers. Oikocredit Nederland heeft geen geld voor dure advertentiecampagnes. Daarom doen we een beroep op u, de lezer van Andersom. Heeft u bekenden die u zou willen attenderen op ons werk? Vul dan bijgevoegde antwoordkaart in en maak kans op een fair trade pakketje! Alvast heel hartelijk bedankt.

INVENTARISATIE: KERKELIJKE INSTELLINGEN EN DUURZAAM BELEGGEN Hoe geven kerkelijke instellingen hun beleggingsbeleid vorm? Dit inventariseert de VBDO (Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling) in opdracht van Oikocredit Nederland. Het VBDO-onderzoek moet concrete aanbevelingen opleveren, waardoor kerkelijke instellingen hun beleggingsportefeuille kunnen verduurzamen. Wat doen de instellingen al aan duurzaam beleggen? Welke knelpunten zijn er nog? In het najaar komt het uitgebreide onderzoeksrapport uit en wordt een seminar ‘Kerkelijke instellingen en duurzaam beleggen’ georganiseerd. De VBDO De VBDO werkt aan verduurzaming van de kapitaalmarkt (zie ook: Andersom maart 2011). De VBDO heeft in 2010 een onderzoek gedaan naar het verantwoord beleggingsbeleid van maatschappelijke instellingen. Een onderzoek onder kerkelijke instellingen is een logisch vervolg daarop. Meer informatie bij Pauline Ebing: pebing@oikocredit.org 030 2341069.

AGENDA Maandag 23 mei Ledenvergadering Oikocredit Nederland en participantenvergadering ONF (zie p. 10) 30 mei t/m 1 juni SOCAP/Europe, Impact Investing Conference over duurzame investeringen, Amsterdam. Registreren via www.socapeurope.com

Kees van der Maas

Bambie wil graag boekhouden leren Ze moest natuurlijk wel aan boekhouden gaan doen, was haar verteld aan de balie van de lokale bankkantoortje. Maar Bambie Ramapela wist niet precies, hoe ze zoiets zou moeten aanpakken. Haar verkoopkraampje met fris fruit, houtsnijwerk en nog zo wat, zag er nu in elk geval een stuk aantrekkelijker uit. En ze kon merken dat daardoor de klandizie van toeristen was toegenomen op haar plekje aan de kant van de weg naar Kaapmuiden, niet ver van de zuidelijkste toegang tot het ZuidAfrikaanse Krugerpark. De lening van vijfhonderd rand die ze na veel vijven en zessen had losgekregen bij het fonds voor bestrijding van werkloosheid om te kunnen investeren in haar handeltje, - die lening werkte. Als ze ’s avonds naar huis ging was de dagopbrengst beter dan het vorige seizoen. Maar voor Bambies negotie waren er ook slappe dagen. Dan leverde haar kraampje niet veel op. Dan piekerde ze erover hoe ze aan het eind van de maand de rente en aflossing van haar lening zou kunnen betalen. Het huishouden in haar hutje moest blijven draaien, er moest eten voor de kinderen en haarzelf komen. In sombere momenten vroeg ze zich af, of ze er wel goed aan had gedaan om aan te kloppen bij dat fonds voor microfinanciering. Af en toe liep ze achter met de betalingsverplichtingen. Ze werd dan een beetje schichtig als ze, op weg naar haar kraampje aan de hoofdweg, het kantoortje van de bank passeerde. Zodra de zaken weer een paar dagen beter liepen legde ze snel een handvol rands opzij om haar schuld in te lossen. Is Bambie Ramapela in Zuid-Afrika nu zo’n voorbeeld van een klant, aan wie de lokale bank misschien te gemakkelijk een lening verstrekte? Eigenlijk was er iets anders aan de hand: de vrouw die aan voorbijkomende toeristen wilde verdienen wist niet goed hoe ze haar financiële zaken op orde moest krijgen. Er zat te weinig systeem in haar kleine handel. In Nederland kunnen kinderen – met de warme aanbeveling van prinses Máxima – les krijgen hoe ze met geld moeten omgaan. In veel landen bestaat dit soort hulp zelfs voor volwassenen niet eens. Daar zijn micro-ondernemers, als het erom gaat de basisvaardigheden van boekhouden onder de knie te krijgen, vooral op zichzelf aangewezen. Ze lopen dan een onnodig risico. Bambie denkt nog wel eens terug aan die opmerking over boekhouden, toen ze haar microlening kreeg toegewezen. Had ze niet zo brutaal moeten zijn om de bank het voorstel te doen voor een groepje klanten dan ook maar tegelijk een opleidinkje financieel beheer te regelen?