VLAMkrant by Donkigotte

n a de v g

10 dec

hte

nsenrec

Vlam Eenmalige krant in een oplage van 100.000 verspreid door Nederland

krant over mensenrechten Initiatief van: Puck ‘t Hart Puck grafisch ontwerp, fotograaf Mona van den Berg en journalist Annemiek Verbeek

Mensenrechten volgens... Zangeres Wende Snijders (33) “Het begint bij de basis: menselijk contact. Daadwerkelijk contact, één op één, oprecht luisteren naar elkaar. Dan weet je dat je met een méns te maken hebt en niet met ‘de ander’ of ‘de vreemdeling’. Na contact is er geen angst meer, iemand is niet langer onbekend. In veel landen waar ik ben geweest, voor werk of om te reizen, merk je direct dat het naleven van de mensenrechten niet vanzelfsprekend is. Agenten die je willekeurig van de straat pikken om je paspoort te zien. Mannen die je neerbuigend behandelen omdat je een vrouw bent.

Als dat gebeurt, borrelt er een haast primaire agressie in me op. Die houd ik in toom, maar het maakt me boos. Zo bóós. Wie zijn zij om mij zo te behandelen? Wie zijn zij om het lot van andere mensen te bepalen? Mensenrechten gaan niet alleen over verre landen, ze zijn niet alleen van dáár. Ook hier in Nederland worden veel rechten continu geschonden. Ik heb récht op mijn rechten. Dat kan ik alleen opeisen als ik een ander precies dezelfde rechten gun. Zo simpel is het.”

Mensenrechten, dat zijn rechten die ieder mens – man, vrouw en kind heeft. Waar hij ook woont, welke kleur zijn huid heeft, of hij nou op mannen of vrouwen verliefd wordt, op welke partij hij ook stemt en welk geloof hij ook aanhangt. Mensenrechten zijn er om mensen te beschermen tegen de macht van de staat en moeten ervoor zorgen dat iedereen kan leven in menselijke waardigheid. Mensenrechten betekenen bijvoorbeeld dat iedereen recht heeft op onderwijs, dat je mag zeggen wat je wilt en dat de overheid niet zo maar geweld mag gebruiken. Er zijn meer dan negentig mensenrechten. Veel van die rechten staan in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en in verdragen van internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties, de Raad van Europa en de Europese Unie. Daarnaast staan mensenrechten in nationale grondwetten, zoals de Nederlandse Grondwet. Veel mensen denken aan landen als Iran, Birma of Zimbabwe als het over mensenrechten gaat. Of Amerika en Rusland misschien. Maar Nederland? Daar is het toch allemaal prima geregeld? Klopt: ‘Nederland is geen Syrië’, zegt Nicola Jägers van het College van de Rechten van de Mens in het interview in deze krant. Maar helaas worden ook in Nederland regelmatig mensenrechten geschonden. Soms bewust, vaker onbewust omdat mensen simpelweg niet bekend zijn met de mensenrechten. Daarom is er deze krant op 10 december, de Dag van de Mensenrechten. De dag dat we ook in Nederland stilstaan bij wat deze rechten betekenen. Gelijke kansen, gelijke behandeling, gelijke berechting: het lijkt voor misschien zo vanzelfsprekend, maar de verhalen in Vlam maken duidelijk dat mensenrechten óók in Nederland relevanter zijn dan ooit. Ontwikkelingsorganisatie Oikocredit steunt deze krant, omdat ze al dertig jaar knokken voor een eerlijke wereld waar mensen over de hele wereld een eerlijke kans krijgen om een bestaan op te bouwen. Oikocredit doet dat door leningen te verstrekken, waarmee groepen mensen bijvoorbeeld een bedrijf kunnen starten. Eten, een dak boven je hoofd, je eigen leven vorm kunnen geven – ook dát zijn mensenrechten. Oikocredit geeft mensen het heft in eigen hand, waardoor ze vol zelfvertrouwen ook hun andere mensenrechten kunnen opeisen.

3 Nicola Jägers

‘Mensenrechten zijn geen rustig bezit’

7 Tijn Dokter heeft geen plakker op zijn mond

4 Oikocredit‘Kans op beter leven is fundamenteel mensenrecht’

Column

Bitter avontuur Renate van der Zee

Je moet het willen zien Renate van der Zee

Het personeel was erg kortaf in het restaurant waar ik met een Chinees contact zat te eten. En dat gebeurde vaker in de Chinese restaurants daar in de buurt. ”Is het misschien een erfenis van het communisme?”, vroeg ik haar. ”Ik denk het niet”, antwoordde ze fijntjes. “Ik denk dat het komt omdat ze hard moeten werken.”

Nagelbijtend

‘Bitter avontuur is een huiveringwekkend boek. Van der Zee kan fantastisch schrijven. Dit is niet verzonnen: dit is de naakte waarheid. Iedereen zou dit boek moeten lezen. Marleen Janssen (Libelle)

spannend!

Dat mijn vraag behoorlijk naïef was en dat het personeel in sommige Chinese restaurants veel harder moet werken dan wij ons kunnen voorstellen, daar kwam ik pas achter toen ik voor mijn boek ‘Bitter Avontuur’ met slachtoffers van moderne slavernij sprak. Neem de Chinese kok die honderd euro per maand ontving voor werkweken van zeventig tot tachtig uur. Die mishandeld werd en in een vies hok moest leven. Zijn papieren waren hem afgenomen en hij kreeg geen vrij om naar de dokter te gaan toen hij ziek werd. Waar gebeurd. In Nederland. En deze zaak staat beslist niet op zichzelf. Bij het woord mensenhandel, ofwel moderne slavernij, denken veel mensen aan gedwongen prostitutie. Maar er zijn tal van andere branches waar gewetenloze werkgevers de rechten van hun werknemers schenden. Het gebeurt in de bouw en in de voedselverwerkende industrie. Er zijn schoonmaakbedrijven en naai-ateliers die hun werknemers schandalig uitbuiten, er zijn ambassades waar het personeel wordt uitgeknepen, migrantenfamilies die een importbruid als dienstmeisje gebruiken, criminelen die mensen dwingen in hun wietkwekerij te werken. Voor mijn boek reisde ik naar Limburg waar ik met Poolse champignonpluksters sprak die dagen van veertien uur maakten, voortdurend uitgescholden en opgejut werden, en met zijn zessen in een klein kamertje woonden. In hun contract stond dat ze uurloon zouden krijgen, maar toen ze begonnen met werken bleek dat ze per dag 200 kilo champignons moesten plukken om het minimumloon te krijgen. En dat is veel, 200 kilo champignons. Ik kwam in contact met au pairs die met mooie beloftes uit Afrika waren gehaald om voor 150 euro per maand voor drie kinderen te zorgen en zich uit de naad te werken in het huishouden van een veeleisende vrouw die hen dag in dag uit kleineerde. “Er was een witte vloer daar”, vertelde een van hen. “Die moest ik drie keer per dag schrobben. En oh wee als er nog iets op te zien was.” Moderne slavernij komt in Nederland veel meer voor dan we denken. Het gebeurt mensen die in een zwakke positie verkeren, omdat ze arm zijn, illegaal of om een andere reden geen kant op kunnen. We denken dat het een ver-van-mijn-bed show is, dat we er niets mee te maken hebben. Maar het kan de serveerster zijn in dat Chinese restaurant die je geen fooi gaf omdat ze je bestelling verkeerd opnam. Het kan dat kindermeisje zijn dat je regelmatig achter een buggy voorbij ziet sjokken bij jou in de straat. Het kan de Poolse vrouw zijn die de champignons heeft geplukt waarmee jij vanavond je omeletje bakt. Heb je je afgevraagd waarom dat bakje champignons maar één euro kostte? Mensenhandel bestaat, overal in Nederland. Maar je moet het willen zien. Renate van der Zee is journaliste en schrijfster. Onlangs kwam haar boek ‘Bitter Avontuur’ uit over uitbuiting in Nederland (De Geus, 17,95 euro).

ik heb recht op onderdak Nederland heeft nu een College voor de Rechten van de Mens. Dit ziet erop toe dat de universele mensenrechten – zoals recht op onderdak – worden nageleefd en beschermd. 30 mensenrechten op www.mensenrechten.nl

2 Vlam

Mensenrechten zijn geen rustig bezit een interview met Dave Hardy en Nicola Jägers politieke crisis, blijkt hoe nodig ze zijn. Hardy: “Als je met een ‘mensenrechtenbril’ naar kwesties kijkt, gaat het vaak ineens over iets heel anders. Jongeren die stoppen met school, veel op straat hangen en overlast veroorzaken? Door het als ‘probleem’ te zien, schuif je de verantwoordelijkheid af. Maar deze jongeren hebben recht op onderwijs, recht op een veilige omgeving zonder (huiselijk) geweld. Door het op die manier te bekijken, krijgt het een andere, positieve lading.” Mensenrechten zijn universeel, ze gelden voor iedereen. Het draait niet om nationale of individuele belangen, maar om afspraken die we met elkaar hebben over hoe we met elkaar willen omgaan, wat de duidelijke grenzen zijn waarbinnen we met elkaar willen samenleven. Jägers: “Dan kan je het niet leuk vinden dat er vluchtelingen naar Nederland komen om hier

‘Aangrijpend, realistisch en mooi geschreven’ Sheila Kamerman (NRC Handelsblad)

ik heb recht om asiel aan te vragen

Geen Samira Het opsluiten van vreemdelingen in detentie baart zowel Hardy als Jägers grote zorgen. “Het gebeurt echt veel langer, en onder veel slechtere omstandigheden dan strikt noodzakelijk is”, zegt Hardy. “Het zijn mensen, zoals jij en ik, die geen misdaad hebben gepleegd en wel achter de tralies zitten. Ze hebben minder rechten en vrijheden dan gewone criminelen. Het is een onevenredig zwaar middel om deze mensen maanden, soms jaren, op te sluiten.” “Je hebt weinig te vrezen als je, zoals ik, blond en Nederlands bent”, zegt Jägers. “Ik word er niet uitgepikt als de politie preventief fouilleert, mijn sollicitatiebrief belandt niet in de papierbak omdat ik Nicola heet en geen Samira, geen ambtenaar die mij weigert te trouwen omdat ik heteroseksueel ben. Dat betekent niet dat

Gehandicapten die niet met hun rolstoel de bibliotheek in kunnen, ouderen die in het

Nederland heeft nu een College voor de Rechten van de Mens. Dit ziet erop toe dat de universele mensenrechten – zoals recht om asiel aan te vragen – worden nageleefd en beschermd.

verpleeghuis urenlang in hun eigen ontlasting liggen, kinderen die geen passend onderwijs

30 mensenrechten op www.mensenrechten.nl

krijgen, of vluchtelingen die maandenlang

Mensenrechten volgens...

gevangen zitten onder slechte omstandigheden.

Schrijfster Marjan Berk (80) “Als zevenjarig meisje kroop ik samen met mijn moeder en broertje uit een brandend huis. Het was 14 mei 1940 en de bommen vielen op Rotterdam. Het intens meemaken van de oorlog bleek een ervaring die als een rode draad door mijn leven zou lopen. Altijd is er die ene vraag in het achterhoofd: zou ik bij jou kunnen onderduiken? Help jij mij, ook al moet je daarvoor zelf een risico nemen? Een cliché, maar wel een die nog steeds geldig is. Voor mijn moeder, een jonge gescheiden vrouw, was helpen vanzelfsprekend. Zij leerde me wat écht belangrijk is, om altijd kritisch te blijven naar de wereld om je heen en wars te zijn van autoriteiten. Zij was nergens bang voor, deed wat er gebeuren moest. We hadden Joodse onderduikers in huis en werden een doorgangshuis van het ene naar het andere onderduikadres. Alles om een ander te redden. “Hoe we tegenwoordig over vluchtelingen en immigranten praten...dat bevalt me niet. Stukje bij beetje nemen egoïsme en lafheid de plaats in van medemenselijkheid. En we vinden het nog normaal ook. Af en toe ben ik verbijsterd over de haat en onwetendheid van mensen. De manier waarop we over vluchtelingen praten, alsof het geen mensen zijn die praten, lachen, dromen, eten en vrijen. Net als wij. De politiek? Die houdt zich alleen bezig met korte termijn, stemmen winnen. Hoe ze met die jongen Mauro omgingen, alles om er zelf garen bij te spinnen. Om je kapot te schamen.”

Allemaal voorbeelden van mensenrechtenschendingen in Nederland. De nieuwe ‘waakhond’ College voor de Rechten van de Mens en Amnesty International; zij nemen het komend jaar de mensenrechtensituatie in Nederland scherp onder de loep. ‘Dat het ergens anders erger is, betekent niet dat we hier met de handen over elkaar kunnen zitten.’ Gehandicapten die niet met hun rolstoel de bibliotheek in kunnen, ouderen die in het verpleeghuis urenlang in hun eigen ontlasting liggen, kinderen die geen passend onderwijs krijgen, of vluchtelingen die maandenlang gevangen zitten onder slechte omstandigheden. Allemaal voorbeelden van mensenrechtenschendingen in Nederland. “Natuurlijk is het soms appels met peren vergelijken”, zegt Dave Hardy, die bij Amnesty International werkt op het dossier ‘Mensenrechten in Nederland’. “Maar dat het in Wit-Rusland of Afghanistan erger is, betekent niet dat we hier met de armen over elkaar kunnen zitten.” “Mensenrechten zijn er voor iedereen, maar zodra de aandacht verslapt, zijn het de minderheden die hier het eerst iets van merken ”, zegt Nicola Jägers, hoofddocent

Internationaal Recht aan de Universiteit Tilburg en sinds oktober één van de twaalf leden van het College van de Rechten van de Mens. “Het is hier morgen niet direct Syrië als er geen mensenrechten zouden zijn, maar mensenrechten zijn zeker geen rustig bezit. Mensenrechten stellen grenzen aan de macht van de staat én aan anderen die inbreuk maken op jouw manier van leven, jouw waardigheid. Dat is zoiets kostbaars, dat het continue bewaakt moet worden. ‘Alles van waarde is weerloos’, schreef de dichter Lucebert. Dat is de kern: mensen zonder stem, minderheden en kwetsbare groepen hebben de bescherming nodig die mensenrechten ze biedt.” Het College voor de Rechten van de Mens bestaat sinds oktober van dit jaar en is een nationale, onafhankelijke ‘waakhond’ die de staat gevraagd én ongevraagd advies mag geven over mensenrechten. “Nederland beloofde de Verenigde Naties al in 2006 dat er een college als dit zou komen, je kunt dus wel zeggen dat het er éindelijk is”, zegt Jägers. “Er zijn al veel organisaties die goed werk doen op het gebied van mensenrechten. Het grote verschil met het College is dat de staat wettelijk verplicht is antwoord te geven op onze vragen. Dat maakt het minder vrijblijvend.”

een nieuw leven op te bouwen, maar je weet: zij hebben dat recht. Hetzelfde geldt voor gehandicapten, ouderen, homo’s of kinderen: het is geen gunst om zaken goed voor ze te regelen, het is hun recht dat ze volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving en zich optimaal kunnen ontplooien.”

mensenrechten voor mij niet belangrijk zijn. Ook ik ga het merken als mijn privacy niet beschermd wordt, of ik niet kan zeggen wat ik wil. Minderheden hebben vaak niet de sympathie van de meerderheid. En juist daarom is het zo belangrijk dat mensenrechten er zijn om ze tegen die grilligheid van de massa te beschermen.”

Juist in moeilijke tijden Het beschermen en naleven van mensenrechten zijn een kwestie van beschaving, zeggen zowel Hardy als Jägers. En juist in moeilijke tijden, in een economische of

Kinderen in een asielzoekerscentrum in Utrecht

Column

Bitter avontuur Renate van der Zee

Je moet het willen zien Renate van der Zee

Nagelbijtend

‘Bitter avontuur is een huiveringwekkend boek. Van der Zee kan fantastisch schrijven. Dit is niet verzonnen: dit is de naakte waarheid. Iedereen zou dit boek moeten lezen. Marleen Janssen (Libelle)

spannend!

2 Vlam

‘Aangrijpend, realistisch en mooi geschreven’ Sheila Kamerman (NRC Handelsblad)

ik heb recht om asiel aan te vragen

Gehandicapten die niet met hun rolstoel de bibliotheek in kunnen, ouderen die in het

Nederland heeft nu een College voor de Rechten van de Mens. Dit ziet erop toe dat de universele mensenrechten – zoals recht om asiel aan te vragen – worden nageleefd en beschermd.

verpleeghuis urenlang in hun eigen ontlasting liggen, kinderen die geen passend onderwijs

30 mensenrechten op www.mensenrechten.nl

krijgen, of vluchtelingen die maandenlang

Mensenrechten volgens...

gevangen zitten onder slechte omstandigheden.

Juist in moeilijke tijden Het beschermen en naleven van mensenrechten zijn een kwestie van beschaving, zeggen zowel Hardy als Jägers. En juist in moeilijke tijden, in een economische of

Kinderen in een asielzoekerscentrum in Utrecht

Microkrediet van Oikocredit geeft invulling aan recht op zelfbeschikking

‘Kans op beter leven is fundamenteel mensenrecht’ Door Martien Versteegh • Foto: Jan Zwart

Als u aan mensenrechten in Nederland denkt, wat komt er dan het eerste in u op? “De criminalisering van illegalen. Het is ronduit schandalig dat in het regeerakkoord staat dat je in overtreding bent als je hier illegaal verblijft. Het druist tegen alle normen en waarden in die belangrijk zijn, waar onze beschaving op gestoeld is. We zeggen ermee: “U bent een crimineel, omdat uw verblijf in Nederland in strijd is met onze wet. Het aantal landen waar mensen vervolgd worden om wat ze doen of wie ze zijn, neemt alleen maar toe. Het beeld dat in Nederland ontstaat alsof we hier te maken hebben met ‘gelukzoekers’, is kortzichtig en abject. Niemand verlaat huis en haard voor zijn lol, dat doe je om te overleven, voor een betere toekomst. En dan komen ze hier en krijgen ze te maken met absurde maatstaven en bureaucratische onzin.”

Elizabeth Annan en haar man zijn gescheiden. Niet ongebruikelijk in Ghana; de echtscheidingscijfers zijn er hoog. Meestal betekent zo’n scheiding een enorm financieel debacle voor de achtergebleven vrouwen. Ze zijn vaak laag opgeleid, regelmatig zelfs helemaal niet. De meesten werken weliswaar al hun leven lang, naast alle zware huishoudelijke taken, maar krijgen daar slecht voor betaald. Ze verdienen dus minder dan hun ex-echtgenoten, maar krijgen wel de volledige zorg en kosten van de kinderen op hun schouders. En als ze een eigen bedrijf op willen zetten, wat vaak de enige manier is om geld te verdienen in landen als Ghana, valt het niet mee om een lening te krijgen. Ze hebben namelijk meestal geen onderpand en ook geen ondernemerservaring, wat banken terughoudend maakt om een lening te verstrekken. En dat ondanks het feit dat de Wereldbank in 2000 aantoonde dat vrouwen trouwer zijn in het terugbetalen van een lening dan mannen.

Wat bedoelt u met dat laatste? “We hebben hier te maken met mensen die als de dood zijn voor de politie, omdat ze uit landen komen waar de geheime dienst, het leger en de politie vrij spel hebben. Dan komen ze hier aan op Schiphol en de eerste die ze zien, is de marechaussee die allemaal vragen stelt. Wie ben je, waar kom je vandaan, wanneer ben je geboren? Niet zo gek dat ze daar niet direct, onvolledig, of omslachtig op antwoorden. Toch telt in de asielaanvraag alleen dat eerste vluchtverhaal, terwijl iedere psycholoog je kan vertellen dat het tijd kost voor je het vertrouwen wint van deze kwetsbare groep mensen. Dat verhalen er stukje bij beetje uitkomen. Het is onfatsoenlijk om mensen af te rekenen op hun eerste

Een school - juist in Ghana - is voor mij een plaats van hoop. Hoop op een betere toekomst.” Sociale olievlek De leerlingen betalen een dollar per dag. Maar als ouders dat niet kunnen betalen, mogen ze ook rijst voor de lunch meegeven aan hun kinderen. Een tweede lening gebruikte Elizabeth voor de aanschaf van een schoolbus, om ervoor te zorgen dat ook kinderen die verder weg wonen naar

ik heb recht op onderwijs Nederland heeft nu een College voor de Rechten van de Mens. Dit ziet erop toe dat de universele mensenrechten – zoals recht op onderwijs – worden nageleefd en beschermd. 30 mensenrechten op www.mensenrechten.nl

4 Vlam

Oud-minister voor ontwikkelingssamenwerking

Jan Pronk (72)

Als niemand gelooft in jouw capaciteiten, omdat je vrouw bent, arm en misschien niet hoog opgeleid, dan voelen mensenrechten als een ver-vanje-bed-show. Sociaal investeerder Oikocredit meent daarom dat microkredieten toegankelijk moeten zijn voor iedereen met een droom en een goed plan.

Geluk Elizabeth had geluk. Voor zover je in zo’n geval van geluk mag spreken. Zij kwam terecht bij Opportunity International Savings and Loans, een van de projectpartners van Oikocredit, en kreeg een lening om haar droom te verwezenlijken. Hann Verheijen, directeur Oikocredit Nederland, zocht haar en andere ondernemende vrouwen op in Ghana om te kijken hoe dat heeft uitgepakt. Verheijen: “Een goede opleiding voor haar kinderen was voor Elizabeth het allerbelangrijkste na haar scheiding. Maar de dichtstbijzijnde school betekende elke dag 45 minuten heen en terugreizen voor haar en haar kinderen. En die school was dan weliswaar gratis, maar niet per definitie heel goed. Dus richtte zij tien jaar geleden haar eigen school op: de Unique Foundation International School. Ze begon met vijf leerlingen. Inmiddels zijn dat er meer dan 550 en heeft ze 23 mensen in dienst! Allemaal dankzij die lening. Het was voor mij heel bijzonder op haar school rond te mogen kijken.

Mensenrechten volgens...

school kunnen komen. “De leningen die Elizabeth kreeg, maakten dus niet alleen haar eigen leven beter, maar dat van vele vrouwen en kinderen in de omgeving,” aldus Verheijen. Niet over een nacht ijs Oikocredit gelooft in de kracht van vrouwen en weet al meer dan 35 jaar dat vrouwen inderdaad heel trouw zijn in het aflossen van hun leningen. “Wij steunen microfinancieringsinstellingen die geld lenen aan arme mensen. In veel gevallen gaat het om vrouwen als Elizabeth. Geen geld, geen onderpand, maar wel een plan,” vertelt Verheijen, waarna hij benadrukt dat die leningen niet zomaar worden verstrekt: “Om ervoor te zorgen dat die lening daadwerkelijk helpt en niet voor grotere problemen zorgt, wordt het bedrijfsplan uitgebreid besproken, waarbij ook wordt bekeken of iemand de vaardigheden heeft om van dat plan een succes te maken. Ook geven veel van onze partnerorganisaties trainingen aan hun klanten, om ze beter beslagen ten ijs te laten komen. Want een eigen onderneming hebben is niet niks.” Kansen en keuzes Oikocredit heeft al meer dan 26 miljoen mensen bereikt. Toch zijn naar schat-

ting wereldwijd nog 2,5 miljard mensen verstoken van financiële dienstverlening. Volgens sommige bronnen zou het zelfs gaan om de helft van de wereldbevolking. En daarmee blijven zij dus óók verstoken van de kans hun eigen leven te verbeteren. “Het individuele recht op zelfbeschikking kan gezien worden als een element van de persoonlijke vrijheid, en daarmee als een grondslag van de mensenrechten,” is te lezen op de website van Amnesty International. Verheijen reageert: “Maar als je geen huis hebt en geen werk en ‘s ochtends niet zeker weet of je ‘s avonds eten hebt voor je kinderen, is recht op zelfbeschikking een holle frase, toch? Een lege belofte. Waar kun je over beschikken als je geen kansen krijgt? Welke keuzes heb je als niemand in je gelooft?” Toekomst “Wij geloven dat iedereen de kans verdient op een beter leven. Het zou geen kwestie van geluk moeten zijn, maar een fundamenteel mensenrecht,” meent Verheijen. “Misschien is niet iedereen in de wieg gelegd als ondernemer. Maar iemand als Elizabeth creëert met haar lening kansen voor heel veel mensen. Voor het personeel dat ze in dienst kan nemen. En voor al die kinderen die dankzij een goede opleiding een kans op een betere toekomst hebben.”

Trots “De vrouwen in Ghana die in staat zijn een beter leven voor zichzelf en hun kinderen te creëren zijn zo ontzettend trots. Zo ook Helena, met wie ik kennis heb mogen maken,” vertelt Verheijen. “Zij koopt vis en verkoopt die vervolgens in de stad. Daar kon ze maar amper van rondkomen. Maar dankzij microkredieten kan Helena

vluchtverhaal, om te zeggen dat mensen doelbewust liegen als het niet strookt met latere informatie. Net zoals het ondoenlijk is om een geboorteakte te vragen of een precies huisadres; in de meeste landen van herkomst is geen bevolkingsregistratie en bestaan er geen straatnamen.” Nederland was altijd voortrekker op het gebied van mensenrechten, wat is er gebeurd? “We zijn in Nederland steeds meer gericht op ons eigen comfortabele wereldje. Dat het op verreweg de meeste plekken op aarde níet prettig leven is en dat mensen daarom hun toevlucht hier zoeken, dat verstoort dat comfortabele gevoel. Door te zeggen ‘U bent een crimineel’ maken we van vluchtelingen een ander soort mens. We kunnen ze zo makkelijk opzij schuiven, alsof we er niks mee te maken hebben.” Wat vindt u in dat licht van de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking? “Ongelooflijk. Solidariteit en internationale beloften stellen blijkbaar niets meer voor. Aardig als het zo uitkomt, maar alleen als we het ons kunnen veroorloven. Niemand die zal zeggen: ik betaal maar even wat minder belasting, want het komt even niet zo lekker uit. Zo zou het ook op internationaal niveau moeten zijn: je betaalt je verplichtingen en met wat er overblijft, doe je de rest.” Moeten arme landen het straks vooral hebben van particuliere organisaties en goede doelen? “Die heb je óók nodig, maar een staat moet verantwoordelijkheid nemen. Onderwijs voor meisjes, bestrijding van ziekten

een voorraad vis kopen, die roken waardoor het langer houdbaar is, en vervolgens verkopen op het moment dat de prijzen op de markt hoog zijn. Hiermee kan ze haar winst vergroten. Inmiddels gaat het zo goed dat ze niet alleen haar leningen kan afbetalen, maar dat haar zoon Samuel nu naar de universiteit kan. Een betere investering in de toekomst kan ze niet doen,

GELD VERDIENEN MET AFRIKA. Zo werkt ontwikkelingshulp anno NU.

Afrika verdient geld met uw hulp. U verdient geld met een sociaal rendement. Kijk op www.ontwikkelingshulp.NU

als aids en malaria, klimaatverandering: het gaat niet om marginale activiteiten, daar zou je juist prioriteit aan moeten geven! Mensen kunnen de economische ladder alleen beklimmen als iemand ze helpt bij de eerste tree.” Wat is daar een goede manier voor? “Arme mensen kunnen niet lenen bij een bank, want ze hebben geen onderpand. Met een microkrediet geef je die groep een kans in zichzelf te investeren. Gelijke kansen komen er alleen bij gelijke mogelijkheden, met het verstrekken van zo’n krediet geef je mensen die mogelijkheid. Je stelt ze in staat hun achterstand in te halen.”

toch? Wij gaven Helena geen vis, maar ook geen hengel om mee te vissen. We gaven haar een lening om die hengel mee te kopen! Nou ja... ze kocht dan misschien niet letterlijk een hengel, want het vissen laat ze liever over aan anderen. Maar die lening gaf haar een groot gevoel van eigenwaarde en trots! Ze heeft het helemaal zelf gedaan. En dat straalt van haar gezicht af! Voor mij was dat prachtig om te zien. Dáár doen we het uiteindelijk allemaal voor.”

Minder geld voor arme landen, strenger voor vluchtelingen: dat hangt samen. “Beschaving is tegenwoordig bijna een lelijk woord, maar dat is wel wat in beide gevallen in het gedrang is. In wat voor maatschappij willen we leven? In een waar rijke mensen de armere helpen? Waar mensen opgevangen worden die dat nodig hebben? Of laten we mensen over aan hun eigen lot en gooien we ze in de gevangenis omdat wíj vinden dat ze geen recht hebben om hier te zijn? Het is een hellend vlak. Beetje bij beetje schaven we wat weg, tot er niks overblijft. En dan weten we pas wat we missen.”

Hoe werkt het? Oikocredit verstrekt leningen aan microfinancieringsinstellingen. Die verstrekken vervolgens microkredieten aan ondernemende mensen in ontwikkelingslanden. Als zij die lening met rente hebben terugbetaald, komt het geld weer terug bij Oikocredit. Zij betalen u een bescheiden rendement en investeren het geld vervolgens opnieuw. Zo helpt uw geld telkens nieuwe mensen. Meer informatie op www.oikocredit.nl

ik heb recht op zorg Nederland heeft nu een College voor de Rechten van de Mens. Dit ziet erop toe dat de universele mensenrechten – zoals recht op zorg – worden nageleefd en beschermd. 30 mensenrechten op www.mensenrechten.nl

Microkrediet van Oikocredit geeft invulling aan recht op zelfbeschikking

‘Kans op beter leven is fundamenteel mensenrecht’ Door Martien Versteegh • Foto: Jan Zwart

4 Vlam

Oud-minister voor ontwikkelingssamenwerking

Jan Pronk (72)

Mensenrechten volgens...

GELD VERDIENEN MET AFRIKA. Zo werkt ontwikkelingshulp anno NU.

Afrika verdient geld met uw hulp. U verdient geld met een sociaal rendement. Kijk op www.ontwikkelingshulp.NU

De 30 Mensenrechten

Wat geef je

1. We zijn allemaal vrij en gelijkwaardig We zijn allemaal vrij geboren. We hebben allemaal onze eigen gedachten en ideeën. We zouden allemaal op dezelfde manier behandeld moeten worden.

iemand die alles al heeft deze kerst?

2. Discrimineer niet Deze rechten komen iedereen toe, ongeacht onze verschillen. 3. Het recht op leven We hebben allemaal het recht op leven, en het recht te leven in vrijheid en veiligheid.

Wat dacht je van een geit? Kippen? Schoolboeken of vaccinaties? Cadeaus die niet alleen heel leuk zijn, maar ook heel nuttig. Want je maakt met 1 cadeau een dierbare hier, en iemand anders in een ontwikkelingsland blij! Met recht hét cadeau voor de komende feestdagen.

4. Slavernij - verleden tijd Niemand heeft het recht ons tot slaaf te maken. Wij kunnen niemand tot slaaf maken. 5. Foltering Niemand heeft het recht ons te kwellen of te folteren. 6. We hebben allemaal het gelijke recht de wet te gebruiken Ik ben een persoon, net als jij!

Meer weten over deze unieke cadeaus voor de feestdagen?

7. We zijn allemaal beschermd door de wet De wet is gelijk voor iedereen. De wet moet ons allemaal eerlijk behandelen.

Ga naar www.oxfamnovib.nl/paktuit voor meer dan 30 cadeau tips.

Mensenrechten volgens... Acteur Tijn Dokter (40)

Bon voor

gratis Giftbox Kom van maandag 10 t/m zondag 16 december langs in onze tijdelijke cadeauwinkel en krijg bij aankoop van een cadeau een GRATIS Giftbox t.w.v. € 6,-

Oxfam Novib Cadeauwinkel Kalverstraat 101 Amsterdam Kijk voor openingstijden op www.oxfamnovib.nl/winkels 6 Vlam

8. Eerlijke behandeling door eerlijke rechtbanken We kunnen allemaal de wet raadplegen als we niet eerlijk behandeld zijn.

“Wat is vrijheid? Zijn wij hier, in onze vrije, open samenleving, wel zo vrij om te doen en laten wat we willen, te zijn wie we willen zijn? Zijn we vrij om te kiezen tussen het goede en het kwade? Deze vragen dansen rond in mijn gedachten sinds ik het boek ‘Vrijheid’ van Jonathan Franzen aan het lezen ben. Beetje filosofisch natuurlijk, maar het is wel interessant om bij stil te staan. Het is te makkelijk om te zeggen: in onze maatschappij zijn we vrij en daarmee is de kous af. Dat klopt gewoon niet. Vooral het recht om jezelf te ontwikkelen op een manier waar jij zelf trots op bent, vind ik enorm belangrijk. Het streven naar een volwaardig mens te zijn. Het is voor mij als acteur een enorm voorrecht dat ik in een land woon waar er geen plakker op mijn mond zit tijdens een voorstelling.”

9. Oneerlijke gevangenschap Niemand heeft het recht ons in de gevangenis te stoppen zonder een goede reden en ons daar te houden, of ons het land uit te sturen.

Wat is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens?

10. Het recht op een proces Als we berecht worden, moet dat in het openbaar gebeuren. De mensen die ons berechten, zouden zich niet door iedereen moeten laten vertellen wat ze moeten doen.

Aangezien het doel van de Verenigde Naties is om vrede te

zou moeten hebben, ‘verklaart’. Dit document heet de Universele

brengen in alle landen van de wereld, heeft een groep mensen,

Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties.

onder leiding van mevrouw E. Roosevelt, een speciaal document

Mensenrechten zijn er voor het individu en ze zijn er voor

geschreven dat de rechten die iedereen in het hele universum

iedereen! 7

De 30 Mensenrechten

Wat geef je

1. We zijn allemaal vrij en gelijkwaardig We zijn allemaal vrij geboren. We hebben allemaal onze eigen gedachten en ideeën. We zouden allemaal op dezelfde manier behandeld moeten worden.

iemand die alles al heeft deze kerst?

2. Discrimineer niet Deze rechten komen iedereen toe, ongeacht onze verschillen. 3. Het recht op leven We hebben allemaal het recht op leven, en het recht te leven in vrijheid en veiligheid.

Meer weten over deze unieke cadeaus voor de feestdagen?

7. We zijn allemaal beschermd door de wet De wet is gelijk voor iedereen. De wet moet ons allemaal eerlijk behandelen.

Ga naar www.oxfamnovib.nl/paktuit voor meer dan 30 cadeau tips.

Mensenrechten volgens... Acteur Tijn Dokter (40)

Bon voor

gratis Giftbox Kom van maandag 10 t/m zondag 16 december langs in onze tijdelijke cadeauwinkel en krijg bij aankoop van een cadeau een GRATIS Giftbox t.w.v. € 6,-

Oxfam Novib Cadeauwinkel Kalverstraat 101 Amsterdam Kijk voor openingstijden op www.oxfamnovib.nl/winkels 6 Vlam

8. Eerlijke behandeling door eerlijke rechtbanken We kunnen allemaal de wet raadplegen als we niet eerlijk behandeld zijn.

9. Oneerlijke gevangenschap Niemand heeft het recht ons in de gevangenis te stoppen zonder een goede reden en ons daar te houden, of ons het land uit te sturen.

Wat is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens?

10. Het recht op een proces Als we berecht worden, moet dat in het openbaar gebeuren. De mensen die ons berechten, zouden zich niet door iedereen moeten laten vertellen wat ze moeten doen.

Aangezien het doel van de Verenigde Naties is om vrede te

zou moeten hebben, ‘verklaart’. Dit document heet de Universele

brengen in alle landen van de wereld, heeft een groep mensen,

Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties.

onder leiding van mevrouw E. Roosevelt, een speciaal document

Mensenrechten zijn er voor het individu en ze zijn er voor

geschreven dat de rechten die iedereen in het hele universum

iedereen! 7

Wij zeggen ‘mensenrechten’ en u zegt... Eén op de vijf Nederlanders denkt dat schendingen van mensenrechten vaak voorkomen in Nederland. Eén op de tien Nederlanders geeft aan zelf slachtoffer van mensenrechtenschendingen te zijn geweest. Vlam ging de straat op in Amsterdam Oost en vroeg voorbijgangers: welk mensenrecht zit volgens u in Nederland in de knel?

Gwenny van der Wyck (40), horecamedewerker “Vrijheid van bewegen betekent voor mij dat je mag gaan en staan waar jij wilt. Niet alleen mag de politie of de overheid zich daar niet mee bemoeien, ook andere mensen hebben niks te zeggen over mijn bewegingsvrijheid.”

Eén op de vijf Nederlanders denkt dat schendingen van mensenrechten vaak voorkomen in Nederland. Eén op de tien Nederlanders geeft aan zelf slachtoffer van mensenrechtenschendingen te zijn geweest. 8 Vlam

Thijs Reuten (38), stadsdeelwethouder in Amsterdam Oost “Of het nou om je geloof, seksuele geaardheid of politieke overtuiging gaat: het recht om te zijn wie je bent, of wilt zijn, dat is lang niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Veel mensen komen naar Nederland omdat ze hopen dat het hier anders is dan in het land waar ze vandaan komen. Ze staan achter je in de rij van de supermarkt, of lopen langs je op straat. Zo dichtbij zijn mensenrechten.”

Seksueel misbruik (89%), het in elkaar slaan van homo’s (88%) en geweld tegen ouderen in zorginstellingen (84%): dat is volgens Nederlanders de top drie van mensenrechtenschending in Nederland.

Er werken in Nederland rond de 100 trouwambtenaren die weigeren een homohuwelijk te sluiten. Jongeren van niet-westerse afkomst worden door Nederlandse agenten eerder verdacht van een crimineel feit, eerder preventief gefouilleerd en eerder aangehouden, dan jongeren van westerse afkomst.

Alma Feddema (25), docent Levenskunde, student Humanistiek “Jezelf kunnen ontplooien tot wie je wilt zijn, waar je ook vandaan komt en hoe oud je ook bent. Dat is waar vrijheid van onderwijs voor mij voor staat. De overheid wil dat alle studenten gaan lenen om hun opleiding te betalen. Dit betekent dat studenten uit armere gezinnen sneller met een lening en daarmee schulden worden opgezadeld. Of denk aan moslims die geen rente mogen betalen. Een leenstelsel creëert ongelijkwaardigheid en belemmert een vrije toegang tot het onderwijs.”

Volgens schattingen van het Sociaal Cultureel Planbureau leven eind 2012 1.134.000 miljoen Nederlanders onder de armoedegrens van 998 euro per maand. Ruim 60.000 mensen maken gebruik van de voedselbanken.

Mehmet Erol (39), eigenaar van een shoarmazaak “Iedereen is gelijk zeggen ze. Maar als ik om me heen kijk, zijn het altijd de buitenlandse ondernemers die de Keuringsdienst van Waren op bezoek krijgen, die gecontroleerd worden of ze wel de juiste papieren hebben. Vanmorgen stond het nog in de krant: ook de politie pikt er altijd de buitenlandse jongens uit. Zo gelijk is het dus niet, er is veel discriminatie, ook door de regering en de politie.”

Ruim dertig% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat asielzoekers netjes behandeld worden.

Jaarlijks krijgen ruim 118.000 Nederlandse kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar te maken een vorm van kindermishandeling.

Van de Nederlanders vindt 85% het belangrijk dat er toezicht is op de naleving van mensenrechten in Nederland.

Nederland sluit jaarlijks duizenden vreemdelingen op. Ze zitten niet vast omdat ze een crimineel zijn, maar omdat ze wachten op uitzetting of op de behandeling van hun asielverzoek. 9

Seksueel misbruik (89%), het in elkaar slaan van homo’s (88%) en geweld tegen ouderen in zorginstellingen (84%): dat is volgens Nederlanders de top drie van mensenrechtenschending in Nederland.

Ruim dertig% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat asielzoekers netjes behandeld worden.

Jaarlijks krijgen ruim 118.000 Nederlandse kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar te maken een vorm van kindermishandeling.

Van de Nederlanders vindt 85% het belangrijk dat er toezicht is op de naleving van mensenrechten in Nederland.

Nederland sluit jaarlijks duizenden vreemdelingen op. Ze zitten niet vast omdat ze een crimineel zijn, maar omdat ze wachten op uitzetting of op de behandeling van hun asielverzoek. 9

< Elly Oldenkamp (49), eigenaresse bloemenstal ‘Amsterdams Bloemenspoor’ “In eerste instantie denk ik niet aan mensenrechten als ik naar Nederland kijk. Het is hier in principe prima geregeld. Een bed en wat te eten, dat is wel het minste waar elk mens recht op heeft. Dus ja, als ik dan op tv zie dat er asielzoekers zijn die hier in de stad in een tent slapen met geen enkele voorziening, dan vind ik dat wel erg. De politiek ‘mag’ niet ingrijpen, maar gelukkig zijn er genoeg omwonenden die dat wél doen.”

^ Bauke de Vries (25), student Rechten aan de Universiteit van Amsterdam “De politiek bemoeit zich veel te veel met rechtszaken, daar hebben ze niks mee te maken. Dat er nu minimum straffen zijn, dat vind ik wel heftig. Dat de politiek beslist en niet de rechters. Wat je ook overkomt, wie jouw mensenrechten ook schendt: in Nederland kan je altijd nog naar de rechter. Dát is het idee. Maar als je daar niet meer terecht kunt voor een eerlijk en onafhankelijk proces, waar moet je dan als burger heen?”

Geen verpleegkundige, maar schoonmaker Fernando (20) komt als achtjarig jochie uit Ecuador naar Amsterdam, waar zijn moeder Maria dan al twee jaar woont. Tijdens zijn stage gaat het mis: Fernando mag niet ‘werken’ en moet stoppen met school. Nu helpt hij zijn moeder bij het schoonmaken. Op de muur van hun donkere appartement hangt een ingelijste foto. Moeder en zoon, de armen om elkaars schouder geslagen, op een boot naar een van de Waddeneilanden. Achter hun breedlachende gezichten wappert de Nederlandse vlag. Fernando is boos, cynisch. Hij ziet het allemaal niet meer zitten. Illusies heeft hij allang niet meer, de kans dat hun aanvraag (op economische gronden) ingewilligd wordt is klein, héél klein. Wel werkt hij aan een boek over zijn leven, als uitlaatklep. Wie weet, ooit, kunnen anderen het lezen. Over het leven in Zuid-Amerika, vol armoede en criminaliteit. Over de sprong in het diepe van zijn moeder, haar vurige wens om haar kind in een veilige omgeving te laten opgroeien.

< Len van Twisk (63), gepensioneerd “Als ik aan mensenrechten denk, denk ik al snel aan vluchtelingen en asielzoekers. Aan hoe we over die mensen praten, hoe ze hier behandeld worden. Vooroordelen zijn onvermijdbaar, ook ik maak me er soms schuldig aan, maar je moet er alert op zijn. Weten dat het een idee is over ‘de ander’, geen feit.”

Hij was een slim kind. De rapporten die zijn moeder in een plastic mapje bewaart, staan vol achten en negens. Na het vmbo stroomde hij vol enthousiasme door naar een opleiding Verpleegkunde. Met mensen werken, ze helpen, dat was wat hij wilde. Dat hij en zijn moeder elke dag in onzekerheid leefden, dat ze geen ziektekostenverzekering konden afsluiten omdat ze illegaal zijn, dat hij zo vaak als het kon

met zijn moeder op de fiets stapte om de huizen van anderen schoon te maken: dat wist niemand. Niet zo gek dus, misschien, dat ze ook niet voor hem op de bres sprongen toen hij na een paar maanden stage te horen kreeg dat hij kon vertrekken. De stempel in zijn paspoort, die mensen moet beschermen voor uitzetting zolang de asielprocedure nog niet klaar is, was eerder niet opgevallen. Nu was zijn school onverbiddelijk: mensen mogen tijdens de procedure niet werken. En stage is werk. Hij moest weg. Het is zoals het is, zegt hij. Hij vult zijn dagen als vrijwilliger in een verpleeghuis in de buurt. En met het schoonmaken van huizen. Dertien gezinnen, verspreid over de stad, hebben een schoon huis dankzij Fernando en Maria. Maar zijn droom om als verpleegkundige te werken kan hij nog niet vergeten of loslaten. Nog niet. Vlak voor publicatie van deze krant werd bekend dat Fernando en Maria uitgeprocedeerd zijn. Volgens zijn advocaat hoopt Fernando een Spaanse vrouw te kunnen trouwen. Trouwen met een inwoner van een EU-land geeft recht op een verblijfstatus. Fernando en Maria zijn gefingeerde namen.

Artikel 26 – Een ieder heeft recht op onderwijs; het onderwijs zal koste-

Ambachtsonderwijs en beroepsopleiding zullen algemeen beschikbaar worden gesteld. Hoger

loos zijn, althans wat het lager

onderwijs zal openstaan voor een

en basisonderwijs betreft. Het

ieder, die daartoe de begaafdheid

lager onderwijs zal verplicht zijn.

bezit.

Hoeveel tijd geef jij? Dit is Nasrin Sotoudeh, Iraanse advocate en moeder van twee kinderen. In haar werk komt ze op voor ter dood veroordeelde jongeren en mensenrechtenactivisten. Nu zit ze zelf al bijna twee jaar vast voor ‘het verspreiden van propaganda’. Acties om haar vrij te krijgen, hebben nog niks opgeleverd. Nu is het tijd voor de poging. En daar hebben we jou bij nodig. < Theo Adriaansen (48), schilder (zzp’er) “Ik ken veel zelfstandigen zonder personeel die het zwaar hebben door de crisis. Ze hebben geen sociale voorzieningen om op terug te vallen, die verzekeringsmaatschappijen denken vooral aan zichzelf. Mijn vader zei het al: ‘Als de zon schijnt, houden ze de paraplu voor je op. Zodra het regent halen ze ‘m weg’. Terwijl er juist als het moeilijk is, steun zou moeten zijn.”

ik heb recht om te werken Nederland heeft nu een College voor de Rechten van de Mens. Dit ziet erop toe dat de universele mensenrechten – zoals recht om te werken – worden nageleefd en beschermd. 30 mensenrechten op www.mensenrechten.nl

10 Vlam

We gaan de regering van Iran massaal onder druk zetten om Nasrin vrij te krijgen. Help jij mee? • Teken de petitie op 4weeksforfreedom.nl

NASRIN R A A j 6 g e e KR

• Meld je aan voor het supportteam. Daarmee steun je het speciale actieteam dat vier weken lang alles op alles zet voor Nasrin. Het actieteam kan dan af en toe een beroep op je doen – bijvoorbeeld voor een steunbetuiging of het verspreiden van een actie.

Ga Naar 4WeekSforfreeDoM.Nl eN kijk wAt jE kuNt doEN! 11

Artikel 26 – Een ieder heeft recht op onderwijs; het onderwijs zal koste-

Ambachtsonderwijs en beroepsopleiding zullen algemeen beschikbaar worden gesteld. Hoger

loos zijn, althans wat het lager

onderwijs zal openstaan voor een

en basisonderwijs betreft. Het

ieder, die daartoe de begaafdheid

lager onderwijs zal verplicht zijn.

bezit.

10 Vlam

We gaan de regering van Iran massaal onder druk zetten om Nasrin vrij te krijgen. Help jij mee? • Teken de petitie op 4weeksforfreedom.nl

NASRIN R A A j 6 g e e KR

Ga Naar 4WeekSforfreeDoM.Nl eN kijk wAt jE kuNt doEN! 11

Het ‘zachtaardig fanatisme’ van

Shirin Musa Ze was de eerste moslima die een islamitische scheiding via de Nederlandse rechter afdwong. Nu strijdt Shirin Musa (34) voor andere vrouwen die gevangen zitten in hun huwelijk. Gedwongen worden te trouwen met iemand van wie je niet houdt, of die je niet eens kent. Vastzitten in een huwelijk met een man die stukje bij beetje je persoonlijke vrijheid afneemt, tot de dag dat je niet eens meer mag kiezen wat je eet. De weigering van mannen om in te stemmen met een islamitische scheiding, waardoor vrouwen tot in lengte van dagen onvrijwillig verbonden blijven met de mannen die hen vernederden, isoleerden en mishandelden. Dit gebeurt niet alleen in landen als Afghanistan en Jemen, maar ook in Rotterdam en Maastricht. Het overkwam Shirin Musa, jurist in opleiding, zelf. Opgeleid, zelfstandig, welbespraakt; Musa voldoet in geen enkel opzicht aan het stereotype beeld van een onderdanige vrouw. Toch werd ook zij

Femmes for Freedom

slachtoffer van een man die haar zes maanden na het verkrijgen van zijn Nederlandse verblijfsvergunning in de steek liet. Ze studeerde rechten toen ze in 2002 een jonge, knappe Pakistaan ontmoette die op uitwisseling in Nederland was. Al snel wilde hij trouwen. “Ik zag een goed opgeleide, moderne man en ik stemde in. Pas een paar jaar later, na het islamitische huwelijk

wachte boodschap in 2008. Musa zou geen goede vrouw voor hem zijn. De burgerlijke scheiding was snel rond, maar hij weigerde een islamitische scheiding. Ze liet het er niet bij zitten en was de eerste moslima die in Nederland een islamitische scheiding afdwong via een kort geding bij de rechter. Nu zet ze zich met haar organisatie Femmes for Freedom vol overgave

Ruim 3.000 vrouwen in Nederland die tegen hun wil trouwen of getrouwd zijn

in 2005, gingen we samenwonen. Toen begon de ellende. Ik mocht niet verder met mijn studie, ik mocht geen contact met mijn familie, hij verbood het om rijlessen te nemen. Koken, voor hem zorgen – dat waren mijn taken.” Hij wilde scheiden, was zijn onver-

en zachtaardig fanatisme in voor vrouwen die in dezelfde situatie zitten. Die ‘strijd’ is de strijd tegen huwelijksdwang waar ook in Nederland naar schatting meer dan 3.000 vrouwen per jaar mee te maken krijgen.

Rechte rug Op een doordeweekse avond in oktober zit ze – de rug recht, handen in haar schoot, een witte hoofddoek losjes om haar hoofd gewikkeld – in een paneldiscussie van vrouwennetwerk E-quality, ogenschijnlijk zelfverzekerd tussen oud-FNV-voorzitter Agnes Jongerius, oud-CDA-kamerlid Marieke van der Werf en schrijfster Leonor Meyer. “Overal waar ik ons verhaal kan vertellen en medestanders kan verzamelen voor onze strijd”, zegt Musa met glimmende ogen vanachter haar ronde brillenglazen. “Je moet een Pippi Langkous durven zijn, een beetje gek doen af en toe om de aandacht te krijgen en lak hebben aan wat anderen van je denken. Op die manier hebben we dit onderwerp op de politieke agenda gekregen.” Na afloop van het debat komt er een vrouw op haar af die haar mening vraagt over het belang van goede kinderopvang. Ze kiest zorgvuldig haar woorden, maar is stellig in haar antwoord. “Kinderopvang, arbeidsparticipatie, gelijke verdeling van de zorg: allemaal belangrijk voor de ontwikkeling van vrouwen. Maar we hebben het hier over vrouwen die niet over hun gedachten, lijf, leven en verlangens beschikken. Primaire rechten, pas als die geregeld zijn, kan je je over andere dingen druk maken.” Op de agenda Elke afzonderlijk Kamerlid heeft ze aangesproken, via e-mail, twitter, brieven. Het onderwerp staat op de politieke agenda. Huwelijkse gevangenschap is nu strafbaar en er is een ‘taskforce huwelijksdwang’een commissie die in kaart moet brengen hoe groot dit probleem in Nederland is. “Maar we zijn er nog lang niet”, zegt ze bescheiden. “We stoppen pas als alle vrouwen in Nederland zeggenschap hebben over wie ze trouwen en wie ze scheiden.”

Artikel 16: Iedere volwassene heeft het recht te trouwen en een gezin te stichten als hij of zij dat wil. Mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten. 12 Vlam

vervolg Mensenrechten 11. Onschuldig, tenzij schuldig bewezen Niemand zou beschuldigd moeten worden van iets, totdat zijn schuld is bewezen. Als mensen zeggen dat we iets verkeerds deden, hebben we het recht te laten zien dat het niet waar is. 12. Het recht op privacy Niemand zou moeten proberen onze goede naam te schaden. Niemand heeft het recht om in ons huis te komen of onze brieven te openen. 13. Vrijheid van bewegen We hebben allemaal het recht te gaan waar we willen in ons land en te reizen naar gelang we willen. 14. Het recht op asiel Als we bang zijn dat we slecht worden behandeld in ons eigen land, hebben we allemaal het recht te vluchten naar een ander land om veilig te zijn. 15. Het recht op een nationaliteit We hebben allemaal het recht om tot een land te behoren.

Mensenrechten volgens... Actrice, schrijfster en regisseur Sanne Vogel (28) “Het ontroert me als ik de jaarlijkse Canal Parade door de grachten voorbij zie komen. In mijn stad Amsterdam zijn homo's op die dag even de norm. Dat vind ik echt tof, dat kan hier. Ik kan me er enorm boos om maken als mensen homoseksualiteit als ziek of minderwaardig zien. Dat het homo's en lesbiennes onmogelijk gemaakt wordt om te zijn wie ze zijn. Dat mijn broer homo is, maakt wel dat ik me daar extra mee bezighoud. Hij zal hier niet opgehangen worden als hij met zijn vriend hand in hand over straat loopt, maar ook hier zijn er mensen die vinden dat je ze van een toren mag gooien. En dan die weigerambtenaren die geen homo's willen trouwen. Belachelijk. Als hetero zou ik niet eens door zo'n bekrompen iemand getrouwd willen worden!”

Colofon: Deze krant is een initiatief van: Puck ‘t Hart, Puck grafisch ontwerp - www.puckpuckpuck.com Fotografie Mona van den Berg - www.monavandenberg.nl Journalist Annemiek Verbeek - www.annemiekverbeek.nl Eindredactie Alex Struyker Boudier Mede ondersteund door Oikocredit - www.oikocredit.org De krant is eind november 2012 verschenen en door Nederland verspreid in een oplage van 100.000.

16. Huwelijk en gezin Iedere volwassene heeft het recht te trouwen en een gezin te stichten als hij of zij dat wil. Mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten. 17. Dingen die van jou zijn Iedereen heeft het recht dingen in eigendom te hebben of ze te delen. Niemand zou dingen van ons moeten pakken zonder een reden. 18. Vrijheid van gedachte We hebben allemaal het recht om te geloven in wat we willen geloven, een godsdienst te hebben, of van godsdienst te veranderen. 19. Vrij te zeggen wat je wilt We hebben allemaal het recht onze eigen gedachten te vormen, te denken wat wij willen, te zeggen wat we denken, en onze gedachten met anderen te delen. 13

Het ‘zachtaardig fanatisme’ van

Femmes for Freedom

Ruim 3.000 vrouwen in Nederland die tegen hun wil trouwen of getrouwd zijn

Artikel 16: Iedere volwassene heeft het recht te trouwen en een gezin te stichten als hij of zij dat wil. Mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten. 12 Vlam

vervolg Mensenrechten 20. Ontmoet mensen waar je wilt We hebben allemaal het recht onze vrienden te ontmoeten en samen te werken in vrede om onze rechten te verdedigen. Niemand kan ons dwingen tot een groep te behoren als we dat niet willen. 21. Het recht op democratie We hebben allemaal het recht om deel te nemen aan de regering van ons land. Het zou iedere volwassene toegestaan moeten zijn om zijn of haar leiders te kiezen.

VLAM actie: 25% korting op de Teabag Collection gemaakt van recyclede thee balen in Tamil Nadu (India) Alleen geldig via: www.ragbag.eu Kortingcode: VLAM

Geldig tot eind januari 2013 (zolang de voorraad strekt)

22. Het recht op soc. zekerheid We hebben allemaal het recht op behuizing, medische zorg, onderwijs, zorg voor kinderen en, als we oud of ziek zijn, geld om van te leven en medische hulp, voor zover de bronnen dat toelaten. 23. Het recht van de werknemer Iedere volwassene heeft het recht een beroep uit te oefenen, tegen een redelijk loon, en om lid te zijn van een vakvereniging. 24. Het recht te spelen We hebben allemaal het recht te rusten van werk en te ontspannen. 25. Een bed en wat te eten We hebben allemaal het recht op een goed leven. Moeders en kinderen, oudere mensen, werklozen of gehandicapten: hebben het recht dat er voor hen gezorgd wordt. 26. Het recht op onderwijs Onderwijs is een recht. Basison-

derwijs zou gratis moeten zijn. We zouden moeten leren over de Verenigde Naties en hoe we met andere mensen moeten omgaan. 27. Cultuur en auteursrecht Het auteursrecht beschermt de artistieke creaties van iemand en wat zij of hij geschreven heeft. Volgens deze auteurswet mogen anderen dat niet overnemen zonder toestemming. We hebben allemaal het recht op onze manier van leven. We hebben het recht te profiteren van de goede dingen van het leven die kunst en wetenschap brengen.

‘Mijn geld mag niet bijdragen aan geweld.’

28. Een vrije en eerlijke wereld Er moet een zekere orde zijn zodat we allemaal onze rechten en vrijheden kunnen hebben in ons land en over de hele wereld. 29. Onze verantwoordelijkheden We hebben een plicht naar andere mensen en we zouden hun rechten en vrijheden moeten beschermen. 30. Niemand kan deze rechten en vrijheden van ons afnemen Mensenrechten zijn rechtsgeldig in alle landen die tot de Verenigde Naties behoren en vormen daarmee een belangrijk middel om jezelf te beschermen tegen onrecht. Ook regeringsleiders van deze landen hebben zich aan deze mensenrechten te houden en kunnen deze mensenrechten niet wegnemen! Mensenrechten zijn er voor het individu en ze zijn er voor iedereen! bron: www.mensenrechten.org

Goed bezig!

Nu nog een bank die bij je past.

Weet u wat uw bank doet met uw geld? Bij de ASN Bank weet u dat wel. De ASN Bank investeert uw geld duurzaam. In eerlijke handel en groene energie, bijvoorbeeld. En juist niet in wapenindustrie, kinderarbeid en in landen die mensenrechten schenden. Wie voor de ASN Bank kiest, weet wat er met

ik heb recht op gelijke behandeling Nederland heeft nu een College voor de Rechten van de Mens. Dit ziet erop toe dat de universele mensenrechten – zoals recht op gelijke behandeling – worden nageleefd en beschermd. 30 mensenrechten op www.mensenrechten.nl

14 Vlam

zijn geld gebeurt. En u kunt er prima sparen, beleggen en betalen. Daarnaast staan we bekend om onze goede service. Kies daarom voor een bank die bij u past. Meer weten? Kijk op: asnbank.nl of bel gratis 0800-0380 (ma/vr).

Elke week kans op * aan duurzame cadeaus!

€400,-

Kijk op asnbank.nl

* Kijk op asnbank.nl voor de actievoorwaarden. De ASN Bank is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en heeft een vergunning van de Nederlandsche Bank N.V. Op tegoeden van klanten bij de ASN Bank is het wettelijke depositogarantiestelsel van toepassing.

VLAM actie: 25% korting op de Teabag Collection gemaakt van recyclede thee balen in Tamil Nadu (India) Alleen geldig via: www.ragbag.eu Kortingcode: VLAM

Geldig tot eind januari 2013 (zolang de voorraad strekt)

‘Mijn geld mag niet bijdragen aan geweld.’

Goed bezig!

Nu nog een bank die bij je past.

14 Vlam

Elke week kans op * aan duurzame cadeaus!

€400,-

Kijk op asnbank.nl

WT_AD 272x380.indd 2

Het Oikocredit Nederland Fonds is een sociaal-etisch beleggingsfonds. Het Oikocredit Nederland fonds belegt het ingelegde geld voor 90% in Oikocredit. Stichting Beheer ONF is als beheerder van het ONF opgenomen in het register van de AFM.

Ondernemers zoals Perpetual zijn de economische aanjagers in Afrika. Kleine bedrijven kunnen starten Ă¨n groeien met een beetje (micro)krediet van Oikocredit. Zulke kredieten worden gefinancierd uit het Oikocredit Nederland Fonds. Als u daarin belegt, en dat kan al vanaf 200 euro, doet u aan ontwikkelingshulp anno NU. Want Afrika verdient geld met uw belegging. En u krijgt een eerlijk dividend: de laatste 10 jaar was dit 1,55%. Meer weten? Bel 0900 - 1000 9000 (lokaal tarief) of kijk op www.ontwikkelingshulp.NU

20-11-12 08:51