DORDRECHT! ALLE RUIMTE VOOR VISIE
WAAR EENS DE SCHEEPSBOUW BLOEIDE, ONTSTAAT EEN UNIEK WOONGEBIED OMGEVEN DOOR WATER. DE OUDE SCHEEPVAARTHAL, DE KRAANBAAN, HELLINGSBAAN EN HAVENKRAAN. ZE GEVEN HET GEBIED KARAKTER. HIER KIJKEN PIONIERS VOORUIT ZONDER HET VERLEDEN TE VERGETEN.
STADSWERVEN
STADSWERVEN WATERRIJK AANTREKKELIJK & ONDERSCHEIDEND
Stadswerven is een uniek ontwikkelingsgebied, in Dordrecht ĂŠn de regio. Uniek, omdat het tegen de historische binnenstad aanligt en volledig door water is omgeven. Maar ook vanwege de buitendijkse ligging, met de wisselende waterstanden die daarbij horen. Karakteristiek bovendien dankzij het rijke maritieme verleden, waar nog op diverse plekken restanten van terug te zien zijn. Op deze bijzondere locatie is volop ruimte voor activiteiten op het water, voor cultuur,
bedrijvigheid, werken en ontspanning. Naast het wonen krijgen ook veel andere functies een plek in het gebied zodat een aantrekkelijk en levendig stedelijk woonmilieu ontstaat. Het Wantij vormt het feitelijke hart van de Stadswerven met op en aan het water een aantal openbare voorzieningen zoals de bioscoop, Villa Augustus, het Energiehuis en de Biesboschhal. Rondom het Wantij worden de oevers openbaar gemaakt zodat alle voorzieningen in het gebied
aan elkaar worden gekoppeld en het wandelrondje rondom het Wantij ontstaat. Ook onderzoeken we mogelijkheden om een watertransferium te realiseren, waarbij de Stadswerven een uitvalsbasis wordt voor toeristen die de stad bezoeken en via het water vervoerd worden naar het historisch centrum, de Biesbosch of andere trekpleisters in de regio zoals Kinderdijk.
WONEN, WERKEN EN UITGAAN TEMIDDEN VAN MARITIEM ERFGOED. WATER ALS UITZICHT, ALS RECREATIEBRON, ALS HERINNERING AAN DE SCHEEPSBOUW VAN VROEGER. BRUISEND, GEZELLIG EN MET ALLE VOORZIENINGEN BINNEN HANDBEREIK.
DORDREC H T! AL L E RUIMTE VOOR VISIE
HISTORIE VAN GRIEND TOT WATERTOREN Het plangebied vormde lange tijd het natuurlijke buitengebied van de stad, onderhevig aan de getijdewerking met grienden, rietlanden en kreken. De nabijheid van nationaal Park de Biesbosch is er nog steeds voelbaar. Nadat het gebied door natuurlijke aanslibbing op voldoende hoogte was komen te liggen werd het in de 19de eeuw betrokken in de stedelijke ontwikkeling. Scheepsbouw voerde hier lange tijd de boventoon en bepaalde met scheepshellingen, kranen, staal en schepen het beeld van het gebied. Nog steeds vinden we op de Stadswerven een aantal herkenningspunten uit het industriële verleden. De watertoren, de Eneco-gebouwen aan de Oranjelaan, de Biesboschhal, scheepshellingen, de kraanbaan, de havenkraan, de energiecentrale en de molen ‘Kyck over den Dyck’. Ook nu nog herkenningspunten omdat veel van deze gebouwen letterlijk ver boven hun omgeving uitstijgen. De historie, de karakteristieke elementen en de bijzondere ligging aan het water vlakbij de historische binnenstad maken het gebied zeer kansrijk voor ontwikkeling.
D O RD REC HT ! A L L E RU IMT E VO O R VI SI E
STADSWERVEN BELEVING VAN WANTIJ TOT VLIJ De Stadswerven is grofweg in drie gebieden in te delen: Noord In dit gebied tussen het Wantij en de Beneden-Merwede, zijn de brede maat van de rivier en het fantastische uitzicht op het Drievierenpunt dominant. Karakteristieke elementen uit de binnenstad vormen de inspiratie voor de architectuur in dit gebied, dat een hoge dichtheid zal kennen. Er liggen mogelijkheden voor voorname stadswoningen en enkele hogere gebouwen. Zuid Het zuidelijke deel rondom het voormalige Energiehuis is wat intiemer. Het is een verlengstuk van de compact bebouwde negentiende-eeuwse schil. Typerend zijn hier de grote, industriële gebouwen. Naast wonen is hier onder andere ruimte voor cultuur, een bioscoop, een parkeergarage en een plein. Midden Centraal tussen het Wantij en de Vlij ligt het ‘Watertorenterrein’. Van de grote gebouwen die hier te vinden zijn is het complex van de oude watertoren – hotel-restaurant Villa Augustus – het meest in het oog springend. Het gebied vormt de groene tegenhanger van de aan weerszijden sterk verstedelijkte gebieden en is door zijn inrichting de meest vooruitgeschoven post van de Biesbosch en de stedelijke ecologische ‘Dordwijkzone’.
HET WANTIJ DEELT HET EILAND VAN DORDRECHT IN TWEEËN, MAAR BRENGT DE STADSWERVEN JUIST SAMEN. HET IS HET HART VAN HET UNIEKE GEBIED DAT GROEN IS EN TOCH VERSTEDELIJKT, GROOTS EN TOCH INTIEM.
DORDREC H T! AL L E RUIMTE VOOR VISIE
HERINNERINGEN AAN EEN MARITIEM VERLEDEN regio. De brug zal bovendien onderdeel gaan uitmaken van de vele recreatieve rondjes die rond het Wantij te maken zullen zijn. De Erven De Erven is een overwegend compact laagbouwmilieu. Aan de basis van dit gebied liggen karakteristieke elementen uit de Dordtse binnenstad zoals gesloten bouwblokken met een pandsgewijze opbouw, variatie in bouwhoogte, wisselende gevelbreedte, differentiatie in functie, verspringende plinten en verborgen groene binnengebieden. Het wordt een gevarieerd woongebied met privétuinen, een plantsoen, grote terrassen, een wandelpromenade en collectieve autoluwe binnenhoven. In dit deelgebied wordt volop de ruimte gegeven aan particulieren die zelf hun droomwens willen realiseren. Bijvoorbeeld op een van de vijf waterkavels, al uitgegeven aan particulieren om er drijvende woningen te bouwen. Het is een van de eerste (pilot)projecten in Nederland met dit type woningen. Bewoners kunnen met hun boot vanuit de woning zo de Biesbosch invaren.
Binnen de drie hoofdgebieden noord, midden en zuid onderscheiden we diverse deelgebieden: NOORD De Punt Volledig omsloten door water, met een prachtig uitzicht op het Drierivierenpunt en op het silhouet van de historische binnenstad. In de Punt ligt de kraanbaan die in 1933 werd gebouwd om schepen met kolen te bevoorraden. Hij is onlangs gerestaureerd; een nieuwe functie wordt nog gezocht, wellicht (dag)horeca. Kenmerkend in dit gebied wordt een bouwblok waarvan de gevel in het Wantij komt te staan. De Punt ligt aan één van de belangrijkste openbare pleinen in de Stadswerven. Dit
plein krijgt de vorm van een stedelijk strand om de getijden optimaal te beleven. Rondom dit plein is ruimte voor voorzieningen zoals detailhandel en horeca (met terassen). Aan het plein ligt ook de opgang van de geplande brug over het Wantij. Prins Clausbrug De brug voor langzaam verkeer over het Wantij gaat een directe verbinding vormen tussen de ontwikkellocatie - een belangrijk woon-werkgebied - en de historische binnenstad. Voor de vormgeving van de Prins Clausbrug is in 2014 een prijsvraag uitgeschreven. Uit 127 visies werd uiteindelijk het ontwerp van René van Zuuk Architekten uitgekozen. Door de specifieke ligging aan het Drievierenpunt en de in het oog springende vormgeving, wordt de brug een markant en herkenbaar element in de
Havenbuurt De bestaande noordelijke insteekhaven wordt waarschijnlijk (geheel of gedeeltelijk) gedempt. Hier verrijst een nieuwe buurt met voornamelijk grondgebonden woningen rond een groot binnenplein. De woningen krijgen 19-eeuwse allure en zullen onderling in schaal en maat variëren. Het gebied grenzend aan de zuidelijke insteekhaven is geschikt voor kleinschalige andere functies, waarbij de hoeken van de bouwblokken kleinschalige appartementengebouwen kunnen worden. Langs de Beneden-Merwede is ruimte voor hogere bebouwing. Het Wervenpark Het schegvormige Wervenpark - dat direct aan het water ligt - wordt gedomineerd door oude betonnen scheepshellingen. Dit industriële karakter speelt samen met de getijdewerking een belangrijke rol bij
D O RD REC HT ! A L L E RU IMT E VO O R VI SI E
STADSWERVEN BELEVING VAN WANTIJ TOT VLIJ de inrichting van het park als gebied voor wonen en recreëren. Het brengt de Biesbosch dichterbij en zal - door diverse ecologische ingrepen - een educatieve functie gaan vervullen. Eén van de blikvangers van de Stadswerven is de kraan ‘American Revolver’ die in het wervenpark bij de entree van de wijk is geplaatst. De kraan werd ruim 40 jaar gebruikt door scheepssloperij Rijsdijk in Hendrik-Ido-Ambacht, een van de andere Drechtsteden. Aan weerszijden van het Wervenpark liggen kleine woonbuurten. Binnen de bouwblokken wordt gezocht naar een combinatie van grondgebonden woningen in een gedifferentieerde setting en enkele compacte appartementengebouwen op markante plekken. De Biesboschhal De Biesboschhal - van de inmiddels verdwenen scheepswerf de Biesbosch - is in 2010 opgeknapt en wordt nu tijdelijk verhuurd. De hal is een belangrijke identiteitsdrager voor het gebied en zal een of meerdere nieuwe passende nieuwe functie(s) moeten krijgen na afloop van het tijdelijk gebruik. Zoals cultuur en ontspanning (bijvoorbeeld een atelier of museum), onderwijs, detailhandel, horeca, kantoren, bedrijven en sport. De Biesboschhal ligt aan de zuidelijke insteekhaven. In en rondom deze (jacht) haven wordt gewerkt aan plannen om een deel van het varend erfgoed te huisvesten.
theater- en popzalen, leslokalen, studio’s, ateliers, vergader- en loungeruimten en een grand café. Karakteristieke elementen zoals de drie voormalige ketelhallen, de bakstenen wanden en stalen spanten zijn in beeld gebleven. De transformatie is in 2014 gewaardeerd met de architectuurprijs in de categorie transformatie.
le geschiedenis van dit buitendijkse land als houthaven, scheepswerf en energiecentrale. Dankzij ruime zitmogelijkheden, groen en diverse speelvormen zal het gebied niet alleen een functie hebben tijdens de uitgaansuren maar ook overdag. Ook kleinschalige evenementen zijn mogelijk op het plein.
Stedelijk plein Tussen het Energiehuis, het Regiokantoor, de Noordendijk en de bioscoop is een nieuw stedelijk plein aangelegd. Een ontmoetings- en verblijfsplek voor bewoners van de stad en de omliggende wijken. Het ontwerp is geïnspireerd op de industrië-
In het ontwerp is ook veel aandacht voor de beleving van het water. Zo komt er een openbare wandelroute langs het Wantij. Vanaf de wandelroute komt over de volle breedte een trap naar het water. Bij hoog water mogen de onderste treden onderlopen. De trap en de dwarsprofielen in de
ZUID Energiehuis Het Energiehuis is dé culturele hotspot van Dordrecht en omgeving. Talloze inspirerende activiteiten brengen de oude elektriciteitscentrale weer tot leven. Dit indrukwekkend industrieel erfgoed huisvest concert-,
HET WANTIJ DEELT HET EILAND VAN DORDRECHT IN TWEEËN, MAAR BRENGT DE STADSWERVEN JUIST SAMEN. HET IS HET HART VAN HET UNIEKE GEBIED DAT GROEN IS EN TOCH VERSTEDELIJKT, GROOTS EN TOCH INTIEM.
DORDREC H T! AL L E RUIMTE VOOR VISIE
HERINNERINGEN AAN EEN MARITIEM VERLEDEN bestrating richting het water vormen een herinnering aan de scheepshellingen die hier tot halverwege de vorige eeuw lagen De kade is stoer gematerialiseerd met kasseien en betonnen strips met brede stalen banden die naar de scheepshellingen verwijzen. Bioscoop Met de in 2016 opgeleverde bioscoop Kinepolis is een nieuwe toevoeging gemaakt aan het nieuwe uitgaansgebied voor Dordrecht en omgeving. De bioscoop is stoer en expressief vormgegeven, met een volledig symmetrische hoofdopzet en een robuuste materialisatie van donkere baksteen, stalen gevelbekleding in een opvallende, tweekleurige (goud-grijze) puntprofilering en ruwe beton. Het terras, dat uitsteekt boven het water, is voor iedereen vrij toegankelijk en onderdeel van een nieuwe promenade langs het Wantij. In contrast met de voorgevel is de glazen gevel aan de waterkant juist volledig open, met het terras daarbij maximaal profiterend van de ligging aan het water. De bovenste vier filmzalen steken aan weerszijden ver uit boven het water en het plein. Tennet-gebouw Langs de Oranjelaan staat een aantal grote monumentale voormalige energiegebouwen. Samen met marktpartijen onderzoekt de gemeente Dordrecht de herbestemmingsmogelijkheden van deze bijzondere gebouwen. Er wordt gestudeerd op een invulling met woningbouw in een nieuwe atrium-vormige structuur waarbij het karakter van het gebouw zoveel mogelijk intact kan blijven, terwijl er een nieuwe woonvorm aan het gebied wordt toegevoegd. Regiokantoor Langs de Noordendijk staat een verouderd kantoorgebouw. Samen met diverse marktpartijen onderzoekt de gemeente
Dordrecht de eventuele herbestemmingsLorem ipsum dolor sit amet, consectetuer mogelijkheden gebouw. adipiscing elit, van sedhet diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna Parkeergarage en omgeving aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad De parkeergarage naast de bioscoop biedt minim veniam, quis nostrud exerci tation naast ruimtesuscipit voor auto’s plaats aan een ullamcorper lobortis nisl ut aliquip grote, gratis fietsenstalling. ex ea commodo consequat. Naast de parkeergarage en grenzend hetingebied de Duis autem vel eum iriureaan dolor hendrerit Lijnbaan is ruimte voormolestie een nieuw gesloten in vulputate velit esse consequat, bouwblok met een privé binnengebied. vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis Aan de noordzijde bestaat et de iusto mogelijkat vero eros et accumsan odio heid voor grondgebonden woningen en/of dignissim qui blandit praesent luptatum appartementen metsit een fraaiconsectetuer uitzicht over Lorem ipsum dolor amet, het Wantij. elit, Aan sed de zuidzijde kan gedacht adipiscing diam nonummy nibh worden woningen met dolore hoge magna plinten euismodaan tincidunt ut laoreet en van het wonen afwijkende functies aliquam erat volutpat. Ut wisi enim die ad aanvullend kunnen zijn op exerci de bestaande minim veniam, quis nostrud voorzieningen in het gebied. TUSSENKOP MIDDEN Station ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat. Watertorenterrein Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit Op het watertorenterrein is sindsconsequat, ongeveer in vulputate velit esse molestie acht jaar Villa Augustus gevestigd, bevel illum dolore eu feugiat nulla een facilisis langrijke trekpleister dankzijetonder at vero eros et accumsan iusto meer odio de bijzondere en uitstraling. Het dignissim qui inrichting blandit praesent luptatum oude pompgebouw is nu eenLorem grand ipsum café de blandit praesent luptatum restaurant. Deconsectetuer oude watertoren herbergt dolor sit amet, adipiscing elit, hotelkamers en (vergader)zalen. omsed diam nonummy nibh euismod Het tincidunt liggende terrein is ingericht als tuin, waar onder meer producten voor het restaurant TUSSENKOP worden geteeld. Omsuscipit de verbindingen met Station ullamcorper lobortis nisl ut het water te versterken zal de hotelfunctie aliquip ex ea commodo consequat. worden versterkt toevoeging Duis autem vel door eumde iriure dolor van in drijvende hendrerit hotelkamers. in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat Appartementen nulla facilisis at vero eros et accumsan et Ten van Villa wordt iusto noorden odio dignissim qui Augustus blandit praesent gewerkt een nulla beperkt woningbouwluptatum aan degiat facilisis at vero programma met een kleinschalig appareros et accumsan et iusto odio dignissim tementengebouw grondgebonden qui blandit praesenten luptatum de blandit woningen allen een sterkeipsum relatiedolor met praesent die luptatum Lorem het water zullen krijgen. Het concept isnulla gesit amet, consectetuer adipiscingiat baseerd een grote gemeenschappelijke facilisis atopver. tuin aan het Wantij.
D O RD REC HT ! A L L E RU IMT E VO O R VI SI E
STADSWERVEN DE KRACHT VAN SAMENWERKING & CONTACT
PAP END RECH T
Benede N o o rd
1
2
PAP E N DRECH T ZWIJ N D REC H T
Ben eden Merwede
S L I E DRECH T
A16
3
M id d en
CENTRU M DO RDRECHT
C EN T R UM D O RD REC HT de
Ma
Grote Ru g
as
Dordtsche Kil
Ou
Z uid
4 Rijksstraatweg
Nie uwe
Me rwe
de
N AT I O N AAL PARK DE B I E S BOSCH
A16
Do rd t se Kil IV
De gemeente heeft een contract afgesloten met de Ontwikkelcombinatie de Werven (OCW) voor een groot gedeelte van de Stadswerven. Buiten het contract kan de gemeente de volgende locaties aan derden uitgeven: 1 - Papendrechtsestraat: appartementen en grondgebonden woningen. 2 - De uitgifte van de kraanbaan (onder andere dag-horeca).
3 - Een bouwperceel gelegen aan het Wantij, tegenover het Energiehuis, bestemd voor de bouw van appartementen. 4 - De herontwikkeling van het regio kantoor, direct grenzend aan de Noordendijk en nabij het Wantij.
DUBBELDAMSEWEG ZUID
J A C O B M A R I S S T R A AT
MEER INFORMATIE:
COLOFON:
Projectleider Dick van ’t Hoff 078 - 770 4300 dc.vant.hoff@dordrecht.nl
Gemeente Dordrecht Stadsontwikkeling Postbus 8 3300 AA Dordrecht www.investerenindordrecht.nl OVERKAMPWEG
L A A N D E R V E R . N AT I E S juni 2016
Concept, tekstredactie en vormgeving: AmaiAmai, Dordrecht Fotografie: Louis Haagman, gemeente Dordrecht, Dordrecht Marketing, Joop van Houdt (luchtfoto’s) - Drukwerk: Dekkers van Gerwen, Dordrecht
Du b beldam