Seniorenkaart de Plusser 40

n ee is it

D dt or D

n al va e av ra tg ui nt Ce

Plusser Seniorenkrant

Nr. 40 | December 2023

WARENHUIS LINDERS LEEFT NOG

DUBBELDAMSE WOONGEMEENSCHAP

BOEKENREKJE EN PATATSNIJDER:

ALTIJD ONDER VEEL DORDTENAREN

BLOESEMHOF ZOEKT NIEUWE BUREN

100 JAAR TOMADO

Verzorgende IG (EVV) of leercoach?

Bouw mee aan een Goed Leven in de zorg!

Bekijk onze vacatures op

werkenbijdemerwelanden.nl

De Plusser December 2023

3

Voorwoord

Een Plusser boordevol nostalgie, zo kun deze editie gerust noemen. Maar wel eentje die toch ook heel actueel is want we hebben het er tot de dag van vandaag nog vaak over. We GRHOHQ RS WZHH ͤ MQH DUWLNHOHQ LQ GH]H 3OXVVHU +HW HQH DUWLNHO gaat over honderd jaar Tomado, de fabriek in huishoudelijke artikelen die zijn oorsprong heeft in Dordrecht en Zwijndrecht. +RHZHO GH]H LQGXVWULH LQPLGGHOV JHVFKLHGHQLV LV EHVWDDW KHW merk Tomado nog steeds. In vrijwel ieder huishouden is tot op de dag van vandaag nog wel iets van Tomado te vinden. Is KHW QLHW HHQ HOHNWULVFKH NRIͤ HPROHQ GDQ PLVVFKLHQ ZHO HHQ snelkookpan of strijkplank. Legendarisch zijn natuurlijk het Tomado boekenplankje en de aardappelstamper. Ook die komen in het artikel ter sprake. De Dordtse gebroeders Van der Togt hebben hiermee geschiedenis geschreven.

Voor het andere artikel vol nostalgie toog De Plusser naar +LOYHUVXP HQ KDG GDDU HHQ LQWHUYLHZ PHW -DQ 6WRONHU WHOJ XLW GH IDPLOLH /LQGHUV +RHZHO ZDUHQKXLV /LQGHUV DO WLHQWDOOHQ jaren weg is, leeft de gedachte eraan nog altijd voort onder veel Dordtenaren. En dat komt niet in de laatste plaats door GH )DFHERRNJURHS :DUHQKXLV /LQGHUV 'RUGUHFKW +HULQQHULQ gen. De groepspagina is aangemaakt door Wim de Lang die zelf op de platenafdeling bij Linders heeft gewerkt, maar de Facebookpagina vooral heeft gemaakt als eerbetoon aan zijn vader die het grootste deel van zijn leven daar heeft gewerkt.

Mede door die pagina blijkt dat nog veel mensen warme herinneringen koesteren aan het warenhuis. Was het niet als

9

Dubbeldamse woongemeenschap Bloesemhof zoekt nieuwe buren

Colofon PHGHZHUNHU GDQ ZDV KHW ZHO DOV NODQW -DQ 6WRONHU YHUWHOW LQ het interview over de start van het warenhuis en de wisselende successen tot en met de liquidatie in de jaren 80. In het voormalige pand van Linders zijn inmiddels appartementen gerealiseerd.

Over appartementen gesproken. Dubbeldam krijgt er vijftien appartementen bij in een hofje aan de Prunuslaan dat BloeVHPKRI JDDW KHWHQ 6DPHQ /HXN 2XG :RUGHQ 6/2: LV HHQ vereniging die is opgericht voor het realiseren van dit kleinschalig woonproject voor één- en tweepersoonshuishouGHQV YRRU PHQVHQ YDQDI MDDU +HW JDDW RP ZRQHQ YRRU mensen die dezelfde ideeën en verwachtingen hebben van het samen wonen: omzien naar elkaar, betrokkenheid, gezelOLJKHLG HQ HONDDUV ͤ MQH EXUHQ ]LMQ ,Q KRSHQ GH 6/2: OH den er hun intrek te nemen. De groep is echter nog niet compleet, dus wie interesse heeft in deze woonvorm wordt van harte uitgenodigd om te reageren. Lees er alles over in deze nieuwe Plusser.

Namens de hele redactie ZHQVHQ ZLM DOOH OH]HUV ͤ MQH IHHVWGDJHQ 7LSV YRRU DUWLNHOHQ ]LMQ ZHONRP ELM GH UHGDFWLH 1HHP JH UXVW FRQWDFW PHW RQV RS YLD UHGDFWLH#GRUGWFHQWUDDO QO RI EHO

Boekenrekje en patatsnijder: 100 jaar Tomado

De Plusser is een uitgave van Dordt Centraal.

Verschijnt eens per 2 maanden. Kijk voor een overzicht van de afhaalpunten op: www.dordtcentraal.nl ADVERTEREN IN DE PLUSSER? Mail naar advertentie@dordtcentraal KANTOOR: Toermalijnring 1200, 3316 LC Dordrecht Tel. algemeen: 078-6140149 OPENINGSTIJDEN: Maandag tot en met vrijdag van 09.00 tot 17.00 uur.

ACQUISITIE: Michel van Wijland 06-15217220 Edwin van Rijswijk 06-30671359 Joost van Westen 06-51188109 FOTOGRAFIE: 6WRON )RWRJUDͤ H (tenzij anders vermeld) REDACTIE: Caty Kroon Tel. redactie: 078-6133223 LAY-OUT & ZETWERK: Wendy Raczewski Erik Vos DIRECTIE: Piet van Westen, tel. 078-6140149

8FSLFO CJK IFU SFHJPOBMF FYQFSUJTFDFOUSVN WPPS NFOTFO NFU EFNFOUJF ,PSTBLPW FO HFSPOUPQTZDIJBUSJTDIF QSPCMFNFO

XFSLFOCJK IFUQBSLIVJT OM

De Plusser December 2023

4

Relaxfauteuils & sta-op stoelen De grootste collectie uit de regio.

Ook uit voorraad leverbaar.

Meubel

Provincialeweg 8a • 3329 KP Dordrecht • 078 - 616 50 91 • www.skippymeubel.nl

De Plusser December 2023

5

Warenhuis LINDERS leeft nog altijd

Hoewel het bijna veertig jaar geleden is dat de deuren van Linders voorgoed sloten, is de herinnering aan het warenhuis bij veel Dordtenaren nog steeds levendig. De Plusser toog naar Hilversum waar Jan Stolker woont en werkt. Stolker is de zoon van Piet Stolker en Desideria (Dees) Stolker-Linders. Zijn moeder was de oudste dochter van een van de oprichters van het warenhuis, een hecht familiebedrijf.

Deze zomer werden 32 huurappartementen opgeleverd in het complex Lindershof. In het iconische gebouw op de hoek van het Bagijnhof en de Raamstraat was vroeger Linders gevestigd, het meest stijlvolle warenhuis van Dordrecht en omstreken. Jan Stolker (1955) is econoom en directeur van het Erasmus Governance Institute. Hoewel hij zakelijk niet betrokken was bij het warenhuis van zijn familie, heeft hij de ontwikkelingen wel van dichtbij meegemaakt.

De familie Linders "Het begon allemaal in Puttershoek waar Matthijs Linders reiziger was in fournituren.

Zijn zoon Jan begon in 1870 een winkel op de Voorstraat in Dordrecht", legt Jan Stolker uit. "Daar handelde hij in stoffen en verkocht kruidenierswaren. Deze Jan kreeg weer drie zoons met de namen Jan, Matthieu en Bernhard. Zij waren de gebroeders Linders. Toen hun vader in 1918 overleed, namen de broers de zaak over en werd aan het Bagijnhof het pand gebouwd zoals we dat nog steeds kennen. In 1920 startte het warenhuis." Eén van de drie broers, Jan, kreeg zes kinderen onder wie weer een Jan en vijf dochters, van wie alleen tante Hans nog leeft. Een van zijn andere dochters is Desideria, oftewel Dees. Zij zou de moeder worden van Jan (Stolker). Jan Linders senior runt het warenhuis tot de jaren 50-60 waarna Jan Linders junior de directie overneemt met

een externe directeur. Er werd een raad van commissarissen samengesteld waar Piet Stolker voorzitter van wordt. Hij is gehuwd met Dees Linders. "Mijn vader Piet is een bijzonder verhaal op zich", zegt Jan. "Hij had psychologie gestudeerd. Nu is dat niet zo bijzonder, maar wel dat hij tot dan toe stoker was bij de Grolsch brouwerijen. Hij maakte dus wel een unieke overstap. De rest van de familie Linders koos hem als voorzitter van de raad van commissarissen. Mijn vader behoorde tot de 'koude kant' van de familie en dat maakte het ook bijzonder omdat hij moest gaan letten op het functioneren van zijn eigen zwager Jan, die directeur was van Linders."

Het begrip Linders Van meet af aan was Linders een begrip in de Drechtsteden en kon het rekenen op veel klandizie.

Na de succesvolle start in 1920, ging ook de Tweede Wereldoorlog niet aan het warenhuis voorbij. De zaak was in die jaren beperkt open, de Duitsers bepaalden alles.

"Zij vertelden wanneer je open mocht en wanneer niet en wat je dan mocht verkopen. Het was een heel moeilijke tijd. Na de bevrijding kon

de zaak gelukkig weer vol goede moed van start. Daarna was de Watersnood in 1953 die ook Linders trof toen straten en kelders onder water liepen. De winkel had in die tijd nog een kruideniersafdeling met in de kelder een grote voorraad conservenblikken die niet aan het water ontkwamen. Alle etiketten spoelden eraf waardoor het een verrassing werd wat erin zat."

Toen Jan Stolker werd geboren, was zijn opa zijn peetoom.

"Ik denk dat ik daarom ook Jan heet. Wellicht dacht mijn familie dat ik later misschien in de zaak zou komen, maar dat is niet gebeurd. Ik ben economie gaan studeren en heb in mijn studietijd wel onderzoek gedaan QDDU GH Ć QDQFL­OH HQ EH drijfseconomische kant van het warenhuis. Om op dat moment in de zaak te stappen, ging toen zakelijk gezien al niet meer."

Inkopen en de tearoom "Wij kwamen als kinderen elke twee tot drie maanden in de winkel", zegt Jan Stolker. "We woonden in Leiden en gingen dan op bezoek bij opa. Na-

De hoek boven de ingang van Linders leende zich uitstekend als reclameplaats.

tuurlijk hoorde daar ook een bezoekje bij aan de winkel, want mijn moeder wilde altijd per se naar het warenhuis. Ik herinner me nog dat wij dat als jongetjes geweldig vonden want dan renden we tussen de kledingrekken door en kropen onder de uitgestalde artikelen.

0LMQ PRHGHU GHHG KDDU LQNRSHQ HQ QD Dć RRS gingen we steevast naar de tearoom."

Jan Stolker, een van de zoons van Piet Stolker en Desideria (Dees) Stolker-Linders.

Zijn moeder was de oudste dochter van een van de oprichters van het warenhuis.

Privéfoto

Zwaar weer Toen Jan Stolker in 1980 afstudeerde verkeerde Linders in zwaar weer, iets wat in golfbewegingen steeds gebeurde. "Het warenhuis was inmiddels een moeilijke business geworden. Mijn grootvader was de succesvolle ondernemer, hij wist precies wat hij wilde: een soort Galerie Lafayette zoals in Frankrijk of Harrods in Londen. Dat ideaal heeft hij na de oorlog ook waargemaakt. Maar er wachtte een moeilijke tijd want de economie koelde af. De familie beraadde zich op de toekomst.

Moesten ze door als warenhuis of zouden ze van Linders een meubelzaak maken?"

Woonwarenhuizen werden een trend in de jaren 1970. "Er werkten zo'n tweehonderd mensen bij Linders. Als het een woonwarenhuis werd, zouden veel medewerkers hun baan verliezen. De familie heeft toen gezegd: we staan voor het personeel en maken er geen woonwarenhuis van. In plaats daarvan zetten we alles op alles om te zorgen Lees verder op pagina 7»

NU TIJDELIJK

NU TIJDELIJK

DE STOERE SUZUKI VITARA

€1.500,-

DE STOERE SUZUKI S-CROSS

INRUILVOORDEEL* Ook als

FlexLease

€1.500,-

INRUILVOORDEEL* Ook als

FlexLease beschikbaar

beschikbaar

De stoere Vitara en de zuinige S-Cross.

Suzuki is in 2022 uitgeroepen tot het meest betrouwbare automerk door de Consumentenbond. Gemiddeld kreeg Suzuki in het onderzoek dit jaar een zeer hoge score: 8,5.

De S-Cross behaalde maar liefst een 8,8 en de Vitara zelfs een 8,9! Hiermee behoren ze tot de betrouwbaarste auto’s van het onderzoek. Bewezen betrouwbaarheid dus voor de Vitara en de S-Cross. Geen wonder dat je bij elke nieuwe Suzuki een garantie van 6 jaar krijgt. Beide modellen uitgerust met Smart Hybrid techniek, combineren kracht en efficiency tot 1500KG trekkracht voor jouw caravan. De Vitara is de multifunctionele alleskunner met een modern en herkenbaar SUV-design. Als betrouwbare allroader is de Vitara door

*Actie geldig van 1 september tot 31 december 2023 • Kijk voor de voorwaarden op suzuki.nl/actie • Autotelex inruilwaardebepaling • Suzuki Financial Services leasetarief per maand o.b.v. Suzuki Private (Flex)Lease, 72 mnd, 5.000 km/jaar, wegenbelasting in provincie Gelderland en BTW, en excl. brandstof • Tarieven kunnen afwijken bij gekozen uitvoering, wijziging van opties, looptijd, kilometrage en gewicht. • meerkilometerprijs varieert tussen € 0,03 en € 0,19 per km, exacte prijs staat vermeld op de offerte • Toetsing en registratie BKR • Onder voorbehoud van acceptatie • Wijzigingen en typefouten voorbehouden • particulier@suzukifs.nl • Gemiddeld brandstofverbruik volgens de WLTP testmethodiek Euro 6-norm EC 2018/1832AP: 5,2 – 5,9 l/100 km; 19,2 – 16,9 km/l; CO2-uitstoot: 118 – 133 g/km.

de ANWB uitgeroepen tot meest waardevaste auto. De Vitara rijdt je al vanaf €27.995,- of vanaf €385,- private lease p/m.* De S-Cross is de zuinige en luxueuze SUV die jou in stijl naar elke bestemming brengt. Ook heeft de S-Cross een Suzuki Media Display, 1230 liter laadruimte en twee e-bikes passen makkelijk achterop voor al jullie avonturen. De S-Cross is al verkrijgbaar vanaf €30.195,- of vanaf €419,- private lease p/m.* En beide modellen zijn nu ook beschikbaar met FlexLease. Daarmee kan je na 12 maanden, op ieder willekeurig moment, je private lease contract beëindigen. Kom naar de showroom of plan gelijk een proefrit. Dan start je je avontuur met de Vitara of de S-Cross!

Kom snel langs bij Reno Autoservice B.V.

Reno Dordrecht B.V.

Lelystraat 24 • 364 AJ Sliedrecht Tel 0184 - 411 662 • suzuki.nl/reno-sliedrecht

Nijverheidstraat 65 • 3316 AP Dordrecht Tel 078 - 613 9244 • suzuki.nl/reno-dordrecht

WONEN MET ZORG

65+

EEN NIEUWE SERVICE IN DE REGIO VOOR DRECHTSTEDEN

DE KEUZE VAN

Mevrouw Kroon

Boodschappen doen met mijn scootmobiel

Om antwoorden te geven op vragen zoals:

Wat zijn mijn mogelijkheden om te verhuizen?

Krijg ik nog wel een hypotheek?

Zal ik gaan huren of toch weer kopen?

Wat is mijn woning waard?

Kan ik niet beter blijven wonen waar ik nu woon?

Moet ik mijn woning eerst opknappen voor de verkoop?

In een vrijblijvend en kosteloos gesprek bij u thuis geven wij antwoord op bovenstaande vragen en stellen wij op basis van uw situatie en wensen een helder plan op. Met onze jarenlange ervaring in de makelaardij en onze contacten met banken, hypotheekadviseurs, projectontwikkelaars en bouwbedrijven heeft OZP Makelaars de antwoorden op uw vragen.

Bel 078-6351753 voor een afspraak met ons kantoor. Robin Bouw en Johan Oosterlee staan u graag telefonisch te woord of komen voor een vrijblijvend gesprek bij u thuis.

MAAK VANDAAG NOG EEN AFSPRAAK

de

makelaars

van

DORDRECHT

Kijk op www.hetspectrum.nl/wonenmetzorg

Vissersdijk Beneden 25 3319 GW Dordrecht 078-6351753 info@ozp-makelaars.nl

Of bel 078 799 92 20

HetSpectrum.2023.Campagne.Wonen.Poster.indd 3

10-05-2023 13:34

De Plusser December 2023

7

« Vervolg pagina 5 dat we met elkaar door kunnen gaan. Ik denk dat die verbinding zeker is gevoeld door het personeel. Alle broers en zussen Linders die aandeelhouder waren, wilden dit eensgezind.

Ik heb nog een brief gevonden waar de afdelingshoofden de directie vroeg om als warenhuis door te gaan en daar heeft de familie positief op gereageerd. De beslissing haalde zelfs de krant en op de foto bij het artikel zie je dat er taart was om het te vieren."

Nieuw management Onder nieuw management probeerde Linders toch iets van meubelactiviteiten te ontwikkelen. Er werd een meubelzaak gekocht in Breda en in Vlaardingen, en in de regio kwam een groot magazijn. "Linders ging groter denken, maar het werkte helaas niet want de tijd zat hen niet mee", zegt Jan. "De hoop die ze hadden met de nieuwe meubeltak leverde niet genoeg op. Er kwam zelfs een overnamebod van Leen Bakker. De familie zei weer: dat kunnen we ons personeel niet aandoen. En zo is het warenhuis gebleven tot de laatste snik. Zelf was ik begin jaren 80 begonnen als jongste bediende bij Amrobank in Amsterdam waar ik werkte als kredietverlener. Kantoordirecteur van de bank in Dordrecht destijds was de heer Haitink, broer van de beroemde dirigent Bernard Haitink. Hij had Linders in portefeuille. Vanwege mijn familierelatie tot het warenhuis kon ik me er natuurlijk niet mee bemoeien, maar ik hoorde wel dat donkere wolken zich samenpakten boven Linders. De leiding stelde zichzelf voortdurend vragen als: moeten we de huishoudelijk artikelen wegdoen? Is het beter om de textielafdeling uit te breiden of juist niet? Waar valt nu nog geld te verdienen? Ook een bedrijf als V&D had het lastig, maar die hadden een landelijk netwerk en konden groot inkopen. Linders had weliswaar ook een inkooporganisatie die hielp de inkoopkosten te drukken, maar het warenhuis was zoekende in wat ze wilden zijn. Het resulteerde in een onduidelijke formule waar de tijdgeest niet aan meehielp want ook in de jaren 80 was er een enorme economische crisis; de rente schoot omhoog en het leven was duur. In 1985 is Linders overgenomen door een vastgoedbedrijf met als bedoeling om het te liquideren als warenhuis en door te gaan als shop-in-shop. Dan zou het pand alleen nog fungeren als onderkomen voor winkels die er vierkante meters huurden. Ook die formule redde het niet."

Het complex Lindershof aan de zijde van de Raamstraat waar 32 appartementen zijn gerealiseerd.

Prachtig warenhuis Terugblikkend constateert Jan Stolker dat zijn grootvader, samen met zijn broers, een prachtig warenhuis hebben gerealiseerd tot de economische crisis van de jaren 70 begon.

"Ook mijn moeder heeft tot haar trouwen bij Linders gewerkt. Zij zou zeker een goede bestuurder zijn geweest, maar in die tijd stopten vrouwen met werken als ze gingen trouwen. Mijn moeder had een goed zakelijk inzicht. Zo ging ze bijvoorbeeld regelmatig naar Amsterdam voor de inkoop van hoeden of keukentextiel en ze was heel handig in het maken van deals met leveranciers. Ze vertelde eens over een vertegenwoordiger voor hoeden. Het was een kale man, maar hij had een uitstekend 'hoedenhoofd' en fungeerde als levende paspop.

Zo koos zij of het geschikte hoeden waren voor de collectie. Ondertussen was oom Jan directeur van het bedrijf en ik vraag me af of dat nu wel zijn grote liefde was. Oom Jan was namelijk een groot kunstliefhebber die van muziek hield en cello speelde, een hele

Een papieren placemat uit de jaren 1970 uit het restaurant van Linders.

creatieve en aardige man. Tijdens jaarver- Bijzondere stukken gaderingen kwam de familie Linders bijeen, Toen grootvader en peetoom Jan Linders overinclusief de tantes die soms mopperden over leed, waren er voor Jan een paar bijzondere de gang van zaken. Een van de tantes zei dan stukken in de nalatenschap. Hij lacht bij de bijvoorbeeld: ik heb bij de sokken gekeken herinnering: "Ik erfde zijn schoenen en hoewel en het lijkt nergens op, waarom staan die die mij een maat te groot waren, heb ik er toch niet prominenter op de afdeling? Zo was er nog lang op gelopen. Ook erfde ik zijn zijden altijd wel iemand in de familie die iets op- of S\MDPD HQ ]LMQ ĆHWV ,N KDG QHW PLMQ ULMEHZLMV aan te merken had. Ook mijn neven en en mocht een bod doen op zijn auto: nichten, kinderen van mijn oom een witte Peugeot 204 met een Jan hebben toen hun vader open dak. Voor zevenhonderd aan het roer stond evengulden werd ik er de nieuwe eens lief en leed met 'de trotse eigenaar van." zaak' als familiebedrijf gedeeld. Bij de jaarverHet succes van Linders gaderingen verbaasde Jan Stolker komt tot de conclusie dat de ik me opnieuw over de zakelijke scherpzinnigband die de familie had heid van mijn moeder. met het warenhuis en met alle mensen die er Zij vroeg tijdens zo'n vergadering eens waarwerkten, het succes is geom er geen handtekening weest van Linders. "Het was Lindershof in 2023 van de accountant onder de voorspoed, en ook vallen en jaarrekening stond, waarop de met elkaar weer opstaan. Van het accountant had gezegd dat er soms personeel tot oom Jan en van mijn ouders omstandigheden zijn waarom je niet voor de tot de tantes en de rest van de familie. Ieder handtekening kunt instaan. Dat betekende dus had zijn rol en vervulde die met zijn hart. Ik ben dat het bedrijf soms toen al in een moeilijke ervan overtuigd dat dit de reden is waarom situatie zat." warenhuis Linders tot op de dag van vandaag nog zoveel goede herinneringen oproept."

Hozen in februari 1953 als de Watersnood ook warenhuis Linders blank zet. Links een plakkaat waar in keurig etalageschrift staat: De verkoop gaat door!!

HET IS WEER STAMPPOTTENTIJD RUNDVLEES 8102 8104 8117 8119 8126 8167 8201 8205 8208 8235 8244 8416 8425 8426

Sucadelapje, stoofpeertjes, gekookte aardappelen Gesneden rundvlees met snijbonen, gekookte aardappelen 2 Rundvleeskroketten, appelcompote en geb. aardappelen Oma’s sudderlapje, bietjes, gekookte aardappelen Runderlapje,andijvie, gekookte aardappelen Duitse biefstuk met doperwten en geb. aardappelen Hollandse hachee met rode kool en gek. aardappelen Stoofpotje met andijvie à la crème en aardappelpuree Stukjes rundvlees met bloemkool en gek. aardappelen Jachtschotel, rode kool en aardappelpuree Ossentong in madeirasaus, bladspinazie en aardappelpuree Fransstoofpotje met sperziebonen en aardappelpuree Hongaarse goulash met spinazie en aardappelpuree NIEUW Pittige rundvleesschotel met sperziebonen en rijst NIEUW

VARKENSVLEES 8103 8109 8220 8238 8256 8262 8276 8281 8401 8409 8417 8449

Varkenslapje met witlof, ham/kaas, gekookte aardappelen Beenham in mosterd/honingsaus, broccoli, geb. wedgies Varkenslapje met tuinbonen en aardappelpuree Schnitzel met sperziebonen en geb. aardappelen Cordon blue, bladspinazie à la crème, aardappelpuree Halskarbonade met spruitjes en gekookte aardappelen Speklapjes, met bietjes en gekookte aardappelen Spare-ribs tyrollienne met gebakken aardappelen Kapucijners, speklapjes, picalillysaus, gek. aardappelen Varkenshaas in pepersaus, botergroenten, geb. aard. NIEUW Boerenkarbonade met boerengroenten Nekkarbonade zonder been, sperziebonen en puree NIEUW

GEHAKT EN WORSTGERECHTEN 8115 8124 8136 8173 8184 8204 8224 8232 8428 8429 8430

Gehaktballetjes, sambalboontjes, geb. aardappelen Opoe’s gehaktbal, bloemkool, gekookte aardappelen Slavink met bloemkool en gekookte aardappelen Gemengd gehakt met rode kool en gek. aardappelen Gehaktballetjes in jagersaus, spruitjes, gek. aardappelen Rundergehakt met spinazie à la crème, gek. aardappelen Hamburger in barbequesaus, appeltjes, geb. aardappelen Rundergehakt met witlof en gekookte aardappelen Kalfsgehakt, andijvie en gekookte aardappelen NIEUW Boomstammetje, witte bonen in tom. saus, gek. aard. NIEUW Verse worst met bloemkool en aardappelpuree NIEUW *HKDNW VWURJDQR΍VDXV VQLMERQHQ DDUGDSSHOSXUHH NIEUW

KIPGERECHTEN 8113 8174 8206 8260 8278

8432 8433 8434 8435

Kippenspies, exotische groenten, gebakken aardappelen Kippenschnitzel met wortelen en gebakken aardappelen Kip kerrie met doperwten en fantasie-rijst Kippenragout met doperwten en rijst NIEUW Gegrilde kippenbout, gemengde groenten, aardappelpuree *HYXOGH NLSȴOHW PHW ERWHUJURHQWHQ JHEDNNHQ DDUG NIEUW Kip piri- piri met broccoli en gebakken aardappelen NIEUW Bourg. kipstoofpotje, gesn. sperziebonen, geb. aard. NIEUW Kippenhaas, mosterd-vruchtsaus, sp. bonen, geb. aard. NIEUW Drumsticks met Betuws fruit en gebakken aard. NIEUW

VISGERECHTEN 8137 8142 8288 8187 8438

Kibbeling, parijse wortel/sperziebonen en geb. aardappelen Gebakken vis met tyrolienne en gebakken aardappelen Kabeljauw in botersaus, worteltjes en gek. aardappelen Gebakken vis picasso, broccoli en gebakken aardappelen Vispotje, tyrolienne en aardappelpuree NIEUW *HEDNNHQ KHHNȴOHW LQ FXUU\VDXV PHW EDVPDWLULMVW NIEUW

VEGETARISCHE GERECHTEN 8159 8412 8421 8422 8423 8424 8441 8442 8444

Tjap Tjoy met gele rijst Vegetarische babi pangang, bami goreng Penne all’arabiata NIEUW Omelet, spinazie en gekookte aardappelen NIEUW Bospaddenstoelenragout, doperwten, zilvervliesrijst NIEUW Pasta alla Melanzane NIEUW Veg. Gehaktballetjes met spinazie en gekookte aard. NIEUW Groentenburger, tyrolienne, gebakken aardappelen NIEUW Indiase curry NIEUW

STAMPPOTTEN 8210 8157 8164 8230 8231 8298 8436

Andijviestamppot met gemengd gehakt Hollandse erwtensoep met rookworst Hete bliksem met saucijsje Stamppot boerenkool met rookworst Hutspot met stukjes rundvlees NIEUW Stamppot zuurkool met spekjes, rookworst Stamppot bietjes met speklapjes NIEUW

INTERNATIONALE GERECHTEN 8110 8121 8123 8148 8177 8178 8233 8282 8293 8410 8445 8451 8709 6060

Babi pangang met gewokte nasi goreng Macaroni Andalouse met rundvlees Babi pangang met gewokte bami goreng Chinese kipschotel met ketjapsaus en rijst Mihoen met kip in zoetzure saus Kipsaté met nasi goreng speciaal Spaghetti bolognese Indische rijsttafel (babi pangang, kip, gehakt, boontjes, rijst) Varkenssaté met bami goreng Chili con carne met aardappelpuree Ajam pangang met nasi goreng NIEUW Indische vleesschotel NIEUW Bami goreng met kipsaté NIEUW Lasagne bolognese

1 PERSOONS SOEPEN (kant en klaar, 225 ml)

2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178

Franse uiensoep Groenten vermicellisoep Tomaten groentensoep Heldere kippensoep Tomaten vermicellisoep Hollandse erwtensoep Champignonsoep

€ 1,70 € 1,70 € 1,70 € 1,70 € 1,70 € 1,70 € 1,70

8183 Asperges in hollandaisesaus, gekookte kriel, ham en ei OOK HALAL & ZOUTARME MAALTIJDEN LEVERBAAR

Tel. 0488-443813 info@mouritsdiepvries.nl www.mouritsdiepvries.nl

BIJ AANKOOP VAN 6 STUKS

€ KIJK OP ONZE WEBSITE WWW.MOURITSDIEPVRIES.NL

6.

95

PER MAALTIJD

De Plusser December 2023

9

'We zijn dus geen gesloten groep waar het lastig is omtussen te komen'

(Samen e van SLOW grid Lagard In en e p ar Lita H

55+

Worden).

Leuk Oud

f o h m e s e o l n i p B o o k e t n e g n i n o w moet n e d r o oud w d e o g t 'Me

Aan de Prunuslaan in de wijk Dordtse wijk Dubbeldam worden vijftien appartementen gebouwd voor 55-plussers. De koopwoningen variëren in grootte en er zijn er nog enkele vrij. Lita Harpe en Ingrid Lagarde van SLOW verwelkomen graag nieuwe leden.

Bloesemhof is de welluidende naam van het woonproject voor leden van Vereniging SLOW (Samen Leuk Oud Worden). Lita Harpe staat aan de basis van het initiatief. "Samen met een vriendin en onze partners hebben we dertig jaar geleden in Leiden een Centraal Wonen-project opgezet", legt Lita uit. "Bij Centraal Wonen hebben bewoners hun eigen zelfstandige woning en delen ze gemeenschappelijke voorzieningen en ruimtes. De bewoners bepalen met elkaar wie in aanmerking komt voor vrijkomende woningen. In 2017 ontstond het idee om opnieuw zo'n vorm van wonen op te zetten, maar dan voor 55-plussers. We hadden geen haast, maar wilden het vóór 2027 gerealiseerd hebben. Zelf woonde ik inmiddels met mijn partner met veel plezier in Dordrecht, maar we keken wel in een ruime cirkel om ons heen voor een geschikte plek. Toen bleek dat er in Dordrecht meer woningbouw zou komen, wilden we graag met de gemeente om tafel.

Door corona moesten we pas op de plaats houden, maar daarna gingen we weer verder met mensen zoeken die ook interesse hebben voor deze woonvorm."

Woongemeenschap En zo kwamen in 2021 Ingrid Lagarde en haar partner bij SLOW. "Ik had eerder eens contact gehad met mensen die naar een woongemeenschap in Drenthe verhuisden en was geïnteresseerd geraakt in deze manier van wonen", vertelt Ingrid. "Mijn man is vrijwilliger bij het Repaircafé en de partner van Lita ook. Zo kwamen we met elkaar in contact en vanaf dat moment zijn we aangehaakt. Met het plan dat

Lita en haar partner Hans in grove lijnen op papier hadden staan, zijn we aan de slag gegaan.

Bovenaan het lijstje stond: hoe interesseren we meer mensen voor de woongemeenschap, want met z'n vieren alleen gaat dat niet lukken."

Lita had zich al eerder in het onderwerp verdiept en er ervaring mee opgedaan. "Als je helemaal niet weet wat je wilt, ga je tot in lengte van dagen discussiëren over elk detail. Je moet dus een plan op hoofdlijnen hebben. Bij ons ging dat om kleinschaligheid, de voorkeur voor koopappartementen, alles gelijkvloers, een gemeenschappelijke ruimte, een gezamenlijke tuin en wonen op een rustige plek, maar niet te ver van het centrum en voorzieningen."

Koopwoningen Op de vraag waarom zij kozen voor koopwoningen in plaats van huur, zegt Lita: "Als het huurwoningen zouden zijn, heb je te maken met nóg partner en ben je meer afhankelijk.

Door te kiezen voor koopappartementen hebben we meer de touwtjes zelf in handen."

Ingrid vult aan: "Een mooie bijkomstigheid is ook dat als de kopers van de Bloesemhof naar hun nieuwe appartement verhuizen, ze veelal een grotere woning achterlaten waardoor die weer vrijkomt voor mensen die nu in een te krap huis wonen."

Hoofdlijnen Op hoofdlijnen stond de praktische uitvoering dus al goed in de denkbeeldige steigers.

Maar er moest ook worden bepaald hoe je

het wonen gaat vormgeven. "Het is goed om van tevoren naar elkaar helder te hebben wat ieders verwachtingen zijn en of die matchen", zegt Ingrid. "We moeten bespreken hoe we met elkaar omgaan en wat we verstaan onder 'omzien naar elkaar'. Want hoe ver ga je daarin? Ik denk dat we ondersteuning bij elkaar moeten kunnen vinden op vriendschappelijke basis, maar niet dat we ons verplicht voelen de mantelzorger van de buren te moeten zijn.

Voor wat betreft het wonen in een woongemeenschap vinden we het allemaal belangrijk om op tijd eigen regie te houden. Je wilt tijdig het idee hebben: ik ga nu verhuizen naar die woongemeenschap, dat de groep dan bij je past zodat je ook tijdig eraan kunt werken om elkaar te leren kennen voordat je verhuist. Ik vind het voor mezelf belangrijk dat ik in de nieuwe woongemeenschap nog vrienden kan maken, zelfstandig nog iets kan opbouwen en niet wacht tot ik over de tachtig ben en naar een woning moet verhuizen in een buurt die ik niet ken."

Buitenwereld Van lieverlee breidt het plannenlijstje uit. "Er zijn nog wat overdenkingen bijgekomen, want we willen ook graag wat voor de buitenwe-

nen' n i g e b je jong

reld betekenen", zegt Lita. "Als we straks in de Bloesemhof wonen, willen we niet geïsoleerd op een hofje verblijven, maar gewoon deel uitmaken van de Prunuslaan en de rest van de buurt in Dubbeldam. Die gemeenschappelijke ruimte kunnen we bijvoorbeeld beschikbaar stellen voor de buurt, ook kunnen we er dingen in organiseren waar we de buurt bij kunnen betrekken. De buurt moet zich vrij voelen bij ons aan te lopen."

Overzichtelijk Vanwege de betaalbaarheid van het project was het nodig om tussen de tien en vijftien woningen te realiseren. SLOW denkt dat de groep daarmee groot genoeg is om niet te klef en te afhankelijk van elkaar te worden en met elkaar GH Ć QDQFL­OH YHUDQWZRRUGHOLMNKHLG WH NXQQHQ delen voor de gemeenschappelijke ruimte, het onderhoud van de tuin en andere zaken. Alle leden hebben daar een taak in. De groep is ook klein genoeg om iedereen goed te kennen en met z'n allen in de gemeenschappelijke ruimte te eten als ze dat willen. Er zijn appartementen voor alleengaanden en voor stellen. Als alle woningen in de Bloesemhof zijn bewoond, zullen er zo'n 23 mensen wonen.

Een vogelvluchtimpressie vanuit noord-west gezien. Foto: SLOW

Lees verder op pagina 11»

De Plusser December 2023

10

U @J f, n e ¸nn J,&, ,,f

W Z^KE > 'ZKiW &/dE ^^ Jf &n & , G Ǣ &£ ,]& e

, @, en¸,e,f ¹¹¹ǧ , @, ǹen¸,e,f ǧf]

Opvallend creatief

65+

Gegarandeerd een strak en fris ontwerp

DC Reclame is onderdeel van Dordt Centraal B.V.

dan zoeken wij u!

Bent u een 65-plusser en wilt u nog graag blijven werken om wat extra bij te verdienen of om sociale contacten te houden?

Dan komen wij graag in contact met u.

DC Reclame is een full-service reclamebureau in Dordrecht met oog voor creatieve oplossingen.

Wilt u meer naamsbekendheid, nieuwe klanten of een nieuwe frisse uitstraling door middel van drukwerk, buitenreclame, presentatiemateriaal of een relatiegeschenk?

Solliciteren kan via www.schilten.nl/vacature/ of stuur een mail met uw cv of contactgegevens naar info@schilten.nl

Wij denken graag mee over de mogelijkheden

gratis ontwerp

DRUKWERK. BUITENRECLAME. PRESENTATIE. RELATIEGESCHENKEN.

PVC 510 grams/m2 Omgezoomd Voorzien van ringen

Opvallend creatief!

ROLL-UP BANNER 85 x 200 cm. incl. gratis opbergtas

078 6212302

Persoonlijk advies

SPANDOEK GRATIS ONTWERP

Bellen mag uiteraard ook

Alles onder één dak Full-service van ontwerp, bedrukking tot montage

35.

00

€

GRATIS ONTWERP

PRIJS PER M2

€

12.50

AUTOOF RAAM BELETTERING Ontwerp & realisatie

10%

KORTING

Toermalijnring 1200 3316 LC Dordrecht 078 6140 149 info@dc-reclame.nl www.dc-reclame.nl

Genoemde prijzen zijn excl. BTW en geldig t/m ʦʤ ˗˘˖˘ˠ˕˘˥ 2023

D R U K W E R K B U I T E N R E C L A M E P R E S E N TAT I E R E L AT I E G E S C H E N K E N

De Plusser December 2023

« Vervolg pagina 9 Zelfredzaam De maatschappij wordt gestimuleerd om zelfredzaam te zijn en SLOW vindt dat hun woonvorm daar een belangrijk antwoord op is. "We kunnen elkaar straks ondersteunen zodat we niet direct hulp hoeven in te roepen van buitenaf", zegt Ingrid. "Denk aan het koken van een maaltijd voor iemand die dat zelf even niet kan of iemand naar een afspraak in het ziekenhuis brengen. Die dingen heb je straks voor elkaar over als je elkaar nu al leert kennen.

We hebben nu al sociale activiteiten om dat te bevorderen. Zo denken we nu bijvoorbeeld al na over praktische zaken als de inrichting en het onderhoud van de tuin, maar ook meer gevoelszaken als: hoe ver ga je in het zorgen voor elkaar. Soms vragen mensen mij weleens of wij een vriendengroepje zijn dat met elkaar in een hofje gaat wonen, maar dat is beslist niet zo. We zijn straks een woongemeenschap van buren die voor deze manier van wonen kozen.

We zijn dus geen gesloten groep waar het lastig is om tussen te komen, integendeel. De enige voorwaarde is dat je ook op zo'n manier wilt wonen en je je daarvoor wilt inzetten. Het is leuk om er nu al mee bezig te zijn en volgens ons ook verstandig. We zijn nu op een leeftijd dat we zelf de regie kunnen pakken. Ik zeg altijd: met goed oud worden moet je jong beginnen."

Dubbeldam De manier waarop SLOW aan hun Dubbeldamse locatie is gekomen, was bijna te mooi om waar te zijn. "We zijn enorm gaan netwerken want je hebt een locatie nodig en uit al die contacten kwam een architect naar voren die samenwerkte met een projectontwikkelaar", zegt Lita. "De architect vertelde dat hij iets had dat misschien wel bij onze wensen paste. De projectontwikkelaar was bezig met de grond waarop nu nog een voormalige telefooncentrale op staat en dacht dat de grond groot genoeg was voor vijftien appartementen, een gemeenschappelijke ruimte, een tuin en een parkeergarage. Het was een win-winsituatie.

Zo eenvoudig kan het soms ook gaan."

Tijdens gesprekken met de projectontwikkelaar heeft de groep de wensenlijst op tafel gelegd en een en ander heeft geresulteerd in een

11 Inkijk in de Bloesemhof vanaf de begane grond.

Foto: SLOW

aantal overeenkomsten. De groep is nauw betrokken bij de realisatie van het bouwproject.

SLOW is vanaf dat moment een vereniging geworden zodat ze een goede gesprekspartner zijn. In elke bouwfase wordt meegepraat en meegedacht. Alle woningen zijn gereserveerd voor de leden van de vereniging en SLOW draagt ook de kopers voor. Op dit moment is de groep druk bezig met werven, want mensen kunnen zich nog aanmelden voor de woongemeenschap. De koopappartementen variëren van 72 tot 120 vierkante meter. Er zijn nog zo'n tien woningen beschikbaar van 72, 79 en 97 vierkante meter, zowel op de begane grond als op de eerste etage. De start van de bouw is komende zomer en de oplevering vindt plaats in het vierde kwartaal van 2025. SLOW hoopt de jaarwisseling van 2025 in de Bloesemhof te kunnen vieren.

Meer informatie Wie 55 jaar is of ouder, de website www.samenleukoudworden.nl heeft bekeken en interesse heeft, kan via die site een mail sturen waarna SLOW contact opneemt. Twee leden van de woongemeenschap gaan bij de geïnteresseerde(n) langs voor een kennismakingsgesprek waarbij niet alleen informatie wordt gegeven, maar mensen ook vragen kunnen stellen. Er wordt tevens goed geluisterd naar hoe belangstellenden zich het wonen in de Bloesemhof voorstellen zodat met elkaar bekeken kan worden of de verwachtingen overeenkomen.

Als na het gesprek de interesse er nog steeds is, worden deze mensen gevraagd te bellen of te mailen waarna een introductieperiode volgt. Deze periode duurt een half jaar en telt vier bijeenkomsten die kunnen bestaan uit een vergadering, een gezamenlijk uitje of een bezoek aan een andere woongemeenschap zodat de groep elkaar een aantal keren heeft ontmoet. Als het daarna nog steeds klikt, worden de aspirant-bewoners lid van de vereniging waardoor ze volledig meedraaien, stemrecht hebben en betrokken worden bij alle andere zaken rondom het project. Dan kiezen ze ook het appartement dat zij willen kopen. www.samenleukoudworden.nl

Ouder worden en wonen in Nederland • In 1990 was 12,8 procent van de bevolking 65 jaar of ouder.

Op 1 januari 2022 was het aandeel 65-plussers gestegen tot 20 procent, goed voor ruim 3,5 miljoen bewoners. Tot 2035 komen daar nog ruim één miljoen bij, volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

• De vergrijzingsopgave is getalsmatig het grootst in de steden. Waar het aantal AOW'ers in Amsterdam in 2021 nog 102.8000 bedroeg, groeit hun aantal in 2035 en 2050 tot respectievelijk 170.600 en 207.4000. In Utrecht is de groei van 34.6000 AOW'ers in 2021 tot 88,7000 in 2050 nog spectaculairder.

• De meeste mensen met AOW wonen in steden. In de toekomst neemt hun aantal nog toe, omdat veel van de huidige veertigers en vijftigers in de stad blijven wonen, wat

•

•

•

gevolgen heeft voor de doorstroming op de woningmarkt.

Het aantal 85-plussers zal volgens het CBS de komende jaren nagenoeg verdubbelen tot ruim 713.000 in 2035, om daarna door te groeien tot meer dan een miljoen in 2050.

Ouderenzorg in de vorm van verpleeghuiszorg wordt bij deze ‘dubbele vergrijzing’ onbetaalbaar. En ook al zouden de budgetten meestijgen, dan is het beschikbare personeel de bottleneck. Om de langdurige zorg betaalbaar te houden wil VVD-minister Conny Helder voor Langdurige Zorg dat ouderen zo lang mogelijk ‘thuis’ blijven wonen onder het motto ‘zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan’.

De Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen (Commissie Bos) spreekt liever van ‘langer zelfstandig’ den nodig zijn waar ouderen heen kunnen verhuizen en die de zelfstandigheid bevorderen, aldus het advies ‘Oud en zelfstandig in 2030’ uit 2020.

Uit: Stadszaken + MarketResponse

'Het is goed om van tevoren naar elkaar helder te hebben wat ieders verwachtingen zijn'

Een impressie van de woningen vanaf de kant van de Prunuslaan. Foto: SLOW

VOOR ZOWEL DE PARTICULIERE EN ZAKELIJKE MARKT

BEKROOND ALS

WINNAAR BEDRIJVEN AWARDS

2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 & 2022

Kunst van kwaliteit

De kracht van samenwerken

Echt vakmanschap

Werken met een vast team

Vertrouwd gezicht Al vele jaren

PERSONEEL GEZOCHT! Scan de QR code voor meer info

Wij zijn op zoek naar

ALLROUND MONTEURS voor in loondienst of ZZP-ers.

INTERESSE? Bel ons op 078-6170070 of stuur een mail met je CV naar info@ckkozijnen.nl

6 DAGEN PER WEEK GEOPEND! CK Kozijnen BV • Planckstraat 7 • 3316 GS Dordrecht • 078-6170070 • info@ckkozijnen.nl • www.ckkozijnen.nl

De Plusser December 2023

13

Het ga u allen goed

Met Hans Jongeneel van EHBO-Vereniging Dubbeldam U bent in gesprek en uw gesprekspartner komt ineens niet goed meer uit zijn woorden. De mondhoek gaat aan één kant scheef hangen, het ooglid aan diezelfde kant gaat zakken en die persoon kan, op uw verzoek, aan die zijde zijn arm niet meer optillen. Weet u dan nog wat er aan de hand is en wat u moet doen? (Beroerte, 112 bellen).

Al vele jaren verzorgen wij een artikel in dit blad over wetenswaardigheden op EHBO-gebied. En als je meerdere (niet alle) onderwerpen die we besproken hebben, kort de revue laat passeren, dan is het nog een hele waslijst! Wat te doen bij verslikking, onderkoeOLQJ RYHUYHUKLWWLQJ ć DXZWH HQ bewusteloosheid, grote en kleine verwondingen, epilepsie, hersenvliesontsteking en shock? U zou er zenuwachtig van kunnen worden als u deze lijst ziet, maar dat is

nooit onze bedoeling geweest.

Al deze artikelen zijn met grote zorg geschreven om u als lezer meer inzicht te geven in kleine en grote ongemakken op lichamelijk gebied. Uw interesse wekken, zeker om zo’n situatie te kunnen herkennen en te weten wat u kunt/ moet doen of juist na moet laten.

Natuurlijk was het informatief bedoeld met de hoop dat u het nooit hebt hoeven gebruiken maar toch, we worden ouder waardoor de mogelijkheid van een eerdergenoemde aandoening toeneemt.

Ik loop als voorzitter ook jaarlijks bedrijven in Dubbeldam en Stadspolders binnen met de vraag of ze onze EHBO-vereniging Dubbeldam willen sponsoren. Tijdens deze gesprekken komt ook altijd naar voren dat de kans op een ongeval, ook in hun bedrijf, steeds aanwezig is. En wat dan te doen?

Het belang van het bezitten van EHBO-vaardigheden, wat al in een eerder artikel van ons is beschreven, is en blijft erg belangrijk. Zeker als je regelmatig met mensen in contact komt.

Dit is het laatste artikel wat we voor dit blad schrijven om te voorkomen dat we in herhaling gaan vallen. We hebben het de afgelopen jaren met heel veel plezier gedaan. Ik zeg bewust ''we' en niet 'ik'. Want onder alle artikelen in de afgelopen jaren heeft steeds mijn naam gestaan. Ik ben de voorzitter maar de artikelen zijn door alle bestuursleden geschreven. Iedereen nam een onderwerp op zich en ging daarna aan de slag. Daar ben ik Erica, Helen, Peter, Peter en Jan zeer dankbaar voor. Met elkaar, zo werken we als bestuur van onze vereniging ook, hebben we u zo jaren kunnen informeren.

Ik wil u bedanken voor de tijd die u genomen heeft om onze artikelen te lezen. Hopelijk heeft u het interessant gevonden en kunt u helpen wanneer een medemens in nood is.

Wilt u meer weten, bezoek onze website www.ehbodubbeldam.nl voor meer informatie of meldt u aan als cursist voor de nieuwe EHBO-opleiding die 1 februari 2024 van start gaat.

Het ga u allen goed en ik wens u namens het bestuur en de leden van RQ]H YHUHQLJLQJ DOYDVW KHOH Ć MQH feestdagen toe en vooral een gezond en veilig 2024.

Met vriendelijke groet namens het hele bestuur, Hans Jongeneel Voorzitter EHBO-Vereniging Dubbeldam

(Foto: Regionaal Archief Dordrecht)

Femke weet raad: om prettig(er) thuis te wonen :LMNYHUSOHHJNXQGLJH )HPNH 6FKRXZHQDDUV )RWR $QNH %RW )RWRJUDĆ H

Bij personenalarmering denk je al snel aan de alarmknop die o 7;u;m volv --m ;;m h;ম m] om hun hals hebben en waar ze op kunnen drukken als ze in nood zijn. Bij een val, bijvoorbeeld. Maar wie of wat zit er eigenlijk 'achter' die knop en hoe werkt dat nu precies?

Femke legt het uit.

Professionele alarmering "Er zijn twee soorten alarmering", legt Femke uit. "Je hebt professionele alarmering en sociale alarmering. Voor professionele alarmering kom je op medische gronden in aanmerking. Dat is het geval als je bijvoorbeeld meer medische hulp nodig hebt. Professionele alarmering is aangesloten op de thuiszorg. Als iemand professionele alarmering heeft en op de knop drukt, gaat er een signaal af bij de thuiszorg. Een verpleegkundige van de thuiszorg komt dan direct kijken wat er aan de hand is. Professionele alarmering werkt alleen in de woning van de cliënt. De alarmknop werkt niet als de client buiten is en bijvoorbeeld valt op straat of in het park. Het werkt alleen binnen in de thuissituatie. Het wijkteam van de thuiszorg is dag en nacht bereikbaar."

Sociale alarmering Sociale alarmering kan nuttig zijn voor mensen die een fami-

lielid of mantelzorger hebben die ze kunnen alarmeren als dat nodig is. "Bij sociale alarmering kun je bijvoorbeeld denken aan mensen die vanwege ouderdom voor hun eigen zekerheid een alarm willen dragen", vertelt Femke. "In het geval van sociale alarmering krijgt het familielid een seintje als bijvoorbeeld vader of moeder op de knop heeft gedrukt. Deze alarmknop werkt ook buitenshuis en de gealarmeerde kan zien waar de persoon op dat moment is. De knop voor sociale alarmering is een redelijk grote knop die je draagt aan een ketting of om je pols. De knop kan dus overal mee naartoe."

Zelf regelen of aanvragen Wie sociale alarmering wil, kan dat zelf regelen door bijvoorbeeld op internet op 'sociale alarmering' te zoeken. Er verschijnt dan een scala aan mogelijkheden. Professionele alarmering gaat via een aanvraag bij de thuiszorg. "Bij die beoordeling wegen er, behalve de gezondheid van de cliënt nog

allerlei andere zaken mee", zegt Femke. "Er wordt ook gekeken naar de sociale situatie. Veel mensen zijn tegenwoordig alleen en het is ook begrijpelijk dat je niet kunt terugvallen op een buurvrouw die bijvoorbeeld zelf al negentig is. Wijkverpleegkundigen bekijken het geheel en wegen bij iedere aanvraag wat het beste is."

Thuiszorgorganisatie Professionele alarmering is bij iedere grote thuiszorgorganisatie aan te vragen. Iemand die na het lezen van dit artikel meer wil weten over alarmering, kan contact opnemen met een van de thuiszorgorganisaties. Wie al thuiszorg krijgt, kan het daar het beste vragen. Femke zegt: "Het is het meest handig om alarmering te regelen via de eigen thuiszorgorganisatie. Daarmee voorkom je dat er veel verschillende mensen over de vloer komen. Bovendien kennen de mensen van de thuiszorg en de cliënt elkaar het beste."

De Plusser December 2023

14

- ALLE DELEN HERDRUKT! -

MAAK JE RICK BENSON SERIE COMPLEET Caty Groen

Mysterie op het Land van Valk

Slechts

€ RICK BENSON S E R I E

9.

50

Deel 8

Caty Groen

Hoge bomen in Stadspolders

in de Nieuwe Haven

RICK BENSON S E R I E

Deel 1 Mysterie op het Land van Valk

Deel 5 Hoge bomen in Stadspolders

in de Nieuwe Haven

Caty Groen

Raadsels op de Dordtse kermis

in de Nieuwe Haven RICK BENSON S E R I E

Deel 2 Raadsels op de Dordtse Kermis

Deel 6 Moord onder de hamer

Caty Groen

Caty Groen

Een oude zaak in de Nieuwe Haven Een oude zaak in de Nieuwe Haven

Operatie

De fluisteraar van Crabbehof

Een oude zaak in de Nieuwe Haven RICK BENSON SERIE

7 RICK BENSON S E R I E

Operatie

Deel 3 'H ÀXLVWHUDDU van Crabbehof

Deel 7 (HQ RXGH ]DDN LQ GH 1LHXZH +DYHQ

Operatie Caty Groen

Caty Groen

Operatie Dordtse Kil Operatie Dordtse Kil

Operatie Dordtse Kil

Blind gezicht op Dordrecht 8 RICK BENSON S E R I E

RICK BENSON S E R I E

Deel 4 Blind gezicht op Dordrecht

Van Eesterenplein 133 3315 KV Dordrecht 078-6212265

Deel 8 Operatie Dordtse Kil

Visstraat 25 3311 KX Dordrecht 078-6489911

De Plusser December 2023

15

Schilder- en tekengroep inspireert elkaar 'Elkaar ook een stuk gezelligheid brengen' Toen Willem Verdonk vanuit het Land van Valk in Dordrecht naar de wijk Sterrenburg verhuisde, ontdekte hij dat er nergens in zijn buurt een schilderclub was. Aan hem is te danken dat in Cultureel Centrum Sterrenburg iedere week een schilder- en tekengroep bijeenkomt.

In de periode dat Willem Verdonk (84) nog op het Land van Valk woonde, ging hij bij ToBe op de Voorstraat naar de teken- en schildercursus. "ToBe verhuisde in die tijd naar het Energiehuis en daarna ben ik bij Ab Vroegindewey terechtgekomen", legt Willem Verdonk uit. "Op den duur viel KHW VWHHGV QDDU GH VWDG ĆHWVHQ PH VWHHGV zwaarder, zeker toen ik naar Sterrenburg verhuisd was. Ik besloot eens in de buurt rond te vragen."

Niet alleen Willem voerde wat gesprekjes op een paar locaties. "Ik was niet zozeer op zoek naar een locatie om echt les te krijgen.

Het meest belangrijke vond ik dat er een ruimte zou zijn voor meer mensen zoals ik; mensen die graag willen schilderen en tekenen, maar dat niet altijd in hun eentje thuis willen doen. Het sociale aspect was voor mij zo ongeveer nog belangrijker dan het les krijgen. Op donderdag ging ik schilderen bij Martin Kiel, die een aantal jaren geleden een atelier bovenop zijn huis heeft laten maken. Zelf heb ik een atelieruimte in mijn schuurtje gemaakt. Ik dacht bij mezelf: Martin zit daar meestentijds alleen te schilderen, ik zit ook thuis alleen te werken en misschien zijn er nog wel veel meer mensen. Ik kwam in contact met de manager van Cultureel Centrum Sterrenburg en hij was heel begrijpend.

Hij heeft contact gelegd met iemand van de gemeente die het geweldig vond dat dit initiatief uit de buurt kwam. Ik heb uitgelegd dat veel mensen AOW hebben en misschien niet zoveel geld kunnen uitgeven aan dure lessen. Ze zorgden dat alles voor elkaar kwam. We kregen de ruimte in het Cultureel Centrum gratis en vanuit

Willem Verdonk is de drijvende kracht achter de schilder- en tekengroep in Cultureel Centrum Sterrenburg.

een potje werd voor doek, verf en kwasten gezorgd. Voor tien bijeenkomsten betalen ZH YLMIWLJ HXUR HQ GH NRIĆH HQ WKHH LV JUDtis. Zo gingen we van start en van lieverlee kwamen er mensen bij."

seerd. Maar ik vind het enorm leuk om bij de groep te zijn, het is immers ook de sfeer die belangrijk is. En Willem? Zijn werk is door de tijd zoveel krachtiger geworden.

Je kunt daaraan zien hoe je elkaar stimuleert. Ik schilder al jarenlang, heb in de avonduren de kunstacademie gevolgd en EHQ LQ KHW RQGHUZLMV JDDQ ZHUNHQ 1D PLMQ pensioen ben ik weer gaan schilderen."

Gevarieerde groep Martin Kiel (85) is ook wekelijks te vinden bij de schilder- en tekengroep. "We zijn een heel gevarieerde groep mensen", zegt hij. Er zijn mensen die ervaring hebben en Herkenbare onderwerpen er zijn mensen die net beginnen. Sommige Willem schildert een jaar of twaalf. "Ik mensen gebruiken het liefst de materialen schilder op doek of op paneel en dan voorvan thuis, anderen maken gebruik van de al schepen, stadsgezichten, landschappen, spullen die ervoor beschikbaar zijn. Het zeegezichten en noem maar op. Thuis gegaat inderdaad om wat Willem al eerder bruik ik olieverf, maar hier schilder ik met zei, zo'n dagdeel in de week met elkaar acryl omdat veel mensen de terpentineZHUNHQ LV KHHO ĆMQ 1DDVW geur niet kunnen vermij zit bijvoorbeeld een dragen. Ik schilder vaak mevrouw die begin dit een foto na, maar ook jaar haar man heeft verwel dingen die in mijn 'Iets creëren loren. Ze heeft zich bij de schildergroep aangeslodat er niet is, ten en dat is natuurlijk KHHO ĆMQ YRRU GLH PHis moeilijker vrouw. Zo zijn er meer mensen die het om verdan het lijkt' VFKLOOHQGH UHGHQHQ ĆMQ Martin Kiel vinden in een groep te schilderen."

hoofd zitten. Het zijn altijd herkenbare onderwerpen. Soms staat er een foto in de krant van een stukje van Dordt en als ik dan besluit om dat te schilderen, teken ik het eerst in het groot na met potlood.

Soms ga ik ter plekke kijken om te ervaren welke kleuren mijn onderwerp precies heeft en dan beslis ik al snel: zo ga ik het doen. Boten zijn een geliefd onderwerp van mij. Ik heb zelf veel boten gehad en ook gebouwd. Ik voer al in de Biesbosch toen alles er nog open was. Hoe een botje eruit ziet, hoef ik dus niet per se eerst te bekijken. Voor mij is het geen probleem om dat uit het hoofd te schilderen."

Veel abstracter Martin werkt veel abstracter dan Willem.

"Toch zegt Willem vaak dat hij dat ook mooi vindt. Het is leuk dat twee heel verschillende stijlen elkaar zo kunnen aanvul-

Dezelfde interesse Willem Verdonk kwam in contact met kunstenares Riekje Smael, die inmiddels de groep begeleidt. "Ik zou het geen lesgeven willen noemen", zegt Willem. "We krijgen namelijk geen les zoals in een klas. Mijn bedoeling met het bij elkaar brengen van de mensen was eerder dat ouderen met dezelfde interesse bij elkaar komen en ondertussen ook met elkaar praten, van elkaars werk leren en niet te vergeten elkaar ook een stuk gezelligheid geven."

Martin Kiel beaamt dat. "Ik vond het leuk dat Willem destijds in mijn atelier kwam, want zo kon ik hem ook volgen. In het Cultureel Centrum kwamen er nog meer mensen bij die ik leuk vind om te volgen.

Ik ben verder in mijn werk en heb bijvoorbeeld al vaker internationaal geëxpo-

Lees verder op pagina 17»

De Plusser December 2023

16

Bent u op zoek naar

bedrijfskleding voor uzelf of voor uw personeel?

Kom langs in de showroom van ruim 400 m of kijk op onze webshop 2

www.dcvakkleding.nl

Adresgegevens: S³ À­v¨ò®À ® ŭŮŬŬ ůůŭŲ 4 ³À À È ŬųŴ Ųŭų ŬŴŲŴ ® ³ǩ Ûv§§¨ ® ƛ®¨ ÜÜÜƛ Ûv§§¨ ® ƛ®¨

?½ ® ® ÃÈò ®Ɲ 9vv® v ®Ã v `³ ®Ã v ³® À v _Àò v

WERKKLEDING | WERKSCHOENEN | HORECAKLEDING ZORGKLEDING | PBM’S | BEDRUKKEN EN BORDUREN

ŬŵƝŬŬ ư ŭųƝŬŬ ËËÀ ŬŵƝŬŬ ư ŭųƝŬŬ ËËÀ ŬŵƝŬŬ ư ŭųƝŬŬ ËËÀ ŬŵƝŬŬ ư ŭųƝŬŬ ËËÀ ŬŵƝŬŬ ư ŭųƝŬŬ ËËÀ

De Plusser December 2023

17 re hoogte. Het meest leuke vind ik dat je daar op onze leeftijd, als je al in de tachtig bent, nog voor open staat. En daar zijn dus deze ontmoetingen fantastisch voor."

« Vervolg pagina 15

len. Een poos had ik een hoopje dat Willem zich ook eens aan de abstracte schilderkunst zou wagen, maar dat doet hij niet."

Willem schudt zijn hoofd. "Nee, dat vind

ik echt te moeilijk." Martin beaamt: "Iets creëren dat er niet is, is moeilijker dan het lijkt. Ik ben wel bezig om Willem wat losser te krijgen, en dat lukt ook wel tot op zeke-

Individuele begeleiding Kunstenares Riekje Smael geeft de groep wekelijks begeleiding. "Het is geen cursus waarbij iedereen met hetzelfde onderwerp gaat beginnen. Voor wat betreft deze groep houd ik daar ook niet zo van.

Hier gaat het meer om individuele begeleiding, want het verschil binnen de groep is heel groot. Er zijn mensen die al hun hele leven geschilderd hebben en er zijn mensen die pas na hun pensionering de kwast oppakten omdat ze er eerder nooit in de gelegenheid voor waren. Zo is er een mevrouw van 93 die nu pas is gaan schilderen en ze heeft leuke resultaten.

Ook een mijnheer van 95 die hier aan de overkant woont, heeft zich bij de groep aangesloten. Dat is toch geweldig? Mensen krijgen er een hoop energie van. Als je zelf iets maakt is dat heel iets anders dan dat je kijkt wat iemand anders heeft gemaakt."

Nog enkele plekken vrij Inmiddels telt de schilder- en tekengroep zo'n zestien mensen en is de groep gesplitst in een ochtend- en een middaggroep op de woensdag. Door die splitsing is er ruimte gekomen voor nog enkele nieuwe mensen. Opgeven kan door te bellen naar 078-6549747. Het Cultureel Centrum Sterrenburg is aan het Dalmeyerplein 10 in Dordrecht.

It‘ll It ll be lonely this Christmas...

Column Ria Samsom December: voor de meeste mensen een gezellige maand met familie en vrienden. Maar dat geldt niet voor iedereen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer een derde van de volwassenen zich weleens eenzaam voelt. Een op de tien Nederlanders ervaart eenzaamheid echt als een probleem. Eenzaamheid vind je vooral in de stad. Leeftijd speelt een rol: jongvolwassenen en 75-plussers scoren hoger dan de andere leeftijdsgroepen. Mensen met een beperking of psychiatrische achtergrond hebben er meer last van, net als mensen met een lage sociaaleconomische status. Ook mantelzorgers en mensen die een dierbare zijn verloren of hun werk zijn kwijtgeraakt zijn vaker eenzaam.

Wie veel alleen is, hoeft zich niet eenzaam te voelen. En soms kan iemand zich te midden van een groot aantal mensen heel eenzaam voelen.

Eenzaamheid is geen feit, maar een gevoel.

Het is iets anders dan weinig of geen contacten hebben. Wie zich eenzaam voelt, ervaart een gemis. Iemand kan vinden dat hij of zij te weinig contact heeft met andere mensen. Of iemand heeft alleen oppervlakkige contacten.

Je eenzaam voelen heeft invloed op welzijn en kwaliteit van leven. Eenzaamheid gaat vaak samen met gevoelens van leegte en zinloosheid en met lichamelijke of psychische klachten.

Wat kunt u doen als u zich eenzaam voelt? U kunt proberen bestaande contacten te verbeteren. Maak een lijstje van contacten die verwaterd zijn. Bel, app of mail eens iemand

met wie u leuk contact had. Vraag hoe het met hem of haar gaat en vertel waar u de laatste tijd mee bezig bent. Het meest gemakkelijk gaat dat met mensen met wie u iets gemeen hebt: bijvoorbeeld een hond, kinderen in dezelfde leeftijd of een hobby. U kunt ook proberen nieuwe contacten aan te gaan. Ga bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen of wordt lid van een sportvereniging of hobbyclub. Kijk eens of er in uw gemeente een activiteit plaatsvindt waar u anderen kunt ontmoeten. Er wordt best veel georganiseerd door bijvoorbeeld kerken, ouderenbonden en welzijnsorganisaties. Sommige mensen hebben heel veel aan contact met lotgenoten. Ook op dat gebied zijn er verenigingen te vinden. Op eenzaam.nl vindt u tal van mogelijkheden om uw netwerk uit te breiden.

In de decembermaand kan het gevoel van eenzaamheid extra zwaar wegen. Het lijkt dan wel of alle andere mensen het gezellig hebben met

elkaar. Wie zich eenzaam voelt, heeft soms de neiging om zichzelf tekort te doen. 'Waarom zou ik op tijd opstaan? Voor wie moet ik me leuk aankleden? En waarom zou ik uitgebreid koken?' Wie zichzelf deze vragen stelt, dreigt weg te zakken in een negatieve spiraal. Zorg goed voor uzelf! Verwen uzelf af en toe, ook en juist met de feestdagen. Trek iets moois aan en eet iets lekkers. Ga erop uit: maak een wandeling, bezoek een museum of ga naar een kerstconcert. Misschien kent u iemand anders die ook weinig contacten heeft? Nodig hem of haar eens uit voor de kerstmaaltijd of een nieuwjaarsborrel. Eenzaamheid komt veel voor. Wellicht kunt u elkaar helpen.

Kent u iemand die weinig contacten heeft? Of die onlangs iets ingrijpends heeft meegemaakt, zoals een scheiding, een verhuizing of een overlijden? Misschien goed om eens een pratje aan te knopen. Vraag hoe het gaat, maar begin niet over eenzaamheid. Dat is vinden mensen vaak een moeilijk gespreksonderwerp.

Ze schamen zich er soms voor. Nodig iemand XLW YRRU HHQ NRSMH NRIĆ H RI JD ]HOI RS EH]RHN Stel eens voor om samen iets te ondernemen, bijvoorbeeld een wandeling maken of samen naar het tuincentrum. Een goede start is ook iemand om hulp te vragen, bijvoorbeeld bij een klusje. Zo spreekt u iemand niet aan op zijn probleem, maar op zijn kracht. Als iemand over gevoelens van eenzaamheid wil praten wil praten, geef dan geen adviezen. Daar zit hij of zij meestal niet op te wachten. Vraag wat de ander nodig heeft en hoe u kunt helpen. Vaak betekent het al heel veel dat er iemand luistert en begrip toont.

Meer informatie vindt u op eenzaam.nl en eentegeneenzaamheid.nl

Door Ria Samsom Ria Samsom heeft veertig jaar in de gezondheidszorg en ouderenzorg gewerkt. Ria heeft belangstelling voor gezondheid, kwaliteit van zorg, behoud van zelfstandigheid zolang dat kan en zelf mee kunnen praten over de zorg die je krijgt.

De Plusser December 2023

18

Forse kortingen bij De Monumententuin BIJ NATUURSTEENBEDRIJF DE MONUMENTENTUIN WORDT EEN GROTE KEUZE AAN NATUURSTENEN (HERINNERINGS)MONUMENTEN GEPRESENTEERD. IN DE SHOWROOM, MAAR OOK IN DE SHOWTUIN NAAST HET GEBOUW VAN UITVAARTVERZORGING DORDRECHT EN OMSTREKEN. EEN DERMATE GROTE KEUZE DAT HET OOK WEL WAT MINDER KON, VOND DIRECTEUR HARRY DE JONG. “DAAROM GAAN WE DE KOMENDE MAANDEN DIE VOORRAAD OMLAAG BRENGEN EN FLINK WAT MATERIALEN TEGEN GEREDUCEERD TARIEF VERKOPEN.” den van bestelde stenen de laatste tijd ook weer korter. Die waren in sommige gevallen opgelopen tot een half jaar.”

Alle tijd Het uitzoeken van een steen in de showroom of -tuin gebeurt op afspraak. Dat maakt dat adviseurs Bianca Dirkxs en Agnes van der Lei alle tijd hebben om mensen te begeleiden en adviseren in deze vaak lastige en emotionele keuze. Over materiaalkeuze en kleur, maar bijvoorbeeld ook over stijl en lettertype.

De term ‘opruiming’ klinkt in deze branche misschien wat gek, maar wat is wel wat er gaat gebeuren. “We hadden in de loop der tijd zoveel materiaal in huis gehaald dat het echt teveel is geworden”, zegt De Jong. “We willen ook stoppen met de showtuin en voortaan ons hele aanbod binnen in de showroom presenteren. We gaan dus de voorraad omlaag brengen en dat doen we door tot het eind van het jaar forse kortingen te geven op een deel van de ‘showroommodellen’.”

Snelle levering De kortingen verschillen per steen en staan per exemplaar vermeld. De Jong: “Om een voorbeeld te geven: de staande stenen die in de showtuin staan kosten normaal rond de 1.500 euro. Dat is nu tussen de 800 en 1.000 euro, inclusief het beletteren en plaatsing van het monument.” Het voordeel van een monument uit voorraad is dat het heel snel, meestal binnen twee weken, geplaatst kan worden. “Overigens worden de levertij-

Urnenwinkel Naast de showroom met natuurstenen monumenten heeft De Monumententuin een urnenwinkel. Hier is een uitgebreide keuze in (sier)urnen te vinden, en daarnaast ook een assortiment as-sierraden. Ook de urnenwinkel is op afspraak open, zodat er alle tijd en ruimte is voor goed advies.

De Monumententuin Nassauweg 190 • 3314 JR Dordrecht (078) 613 60 60 info@monumententuin.nl www.monumententuin.nl

Houd uw geheugen fit!

Iedere maandag van 10.30 tot 13.00 uur

Iedere dinsdag van 11.00 tot 12.30 uur

Iedere woensdag van 10.00 tot 12.00 uur

Iedere donderdag van 09.30 tot 11.30 uur

Sporting Delta (bewegen) Gravensingel 118 in Dordrecht

Gymnastiekvereniging Sparta (bewegen) Eddingtonweg 1 in Dordrecht

Deetossnel (bewegen) Vorrinklaan 202 in Dordrecht

De Prinsemarij (bewegen) Nassauweg 2 in Dordrecht

Contact: Ria de Vrind riadevrind@gmail.com T 06 10 33 11 18

Contact: Marjan Holster m.holster@spartadordrecht.nl T 06 45 21 11 68

Onder leiding van: Fitmakers

Contact: Petra Brand abdeprinsemarij@hetspectrum.nl T 06 12 71 58 78

Iedere dinsdag van 09.30 tot 11.30 uur Energiehuis (kunst en cultuur) Ingang Energieplein Noordendijk 148 in Dordrecht Contact: Roxanne van der Slot projectbureau@tobe.nl Kijk op www.tobe.nl/agenda voor het actuele programma.

W! Iedere dinsdag van 12.30 - 14.30 uur

NIEU

Er zijn GEEN KOSTEN aan verbonden!

Iedereen is van harte welkom en deelname én de koffie en thee zijn GRATIS. Ook mantelzorgers zijn welkom!

W! Iedere maandag van 10.30 - 12.15 uur

NIEU

Cultureel centrum Sterrenburg Dalmeyerplein 10 in Dordrecht

Waterwiel Admiraalsplein 700 in Dordrecht

Kom dan naar de inloop!!

Actief blijven is goed voor uw geheugen, juist als u wat ouder wordt.

Op verschillende plaatsen in Dordrecht kunt u daarom deelnemen aan beweegactiviteiten of culturele activiteiten. Ook kunt u daar persoonlijke vragen over uw geheugen voorleggen aan een deskundige.

De Plusser December 2023

19

Kerst – en winterboeken Door Bart van Aanholt, Bibliotheek AanZet

Ben je ouder of grootouder? In de kerstperiode wordt er veel opgepast en gelogeerd. Zorg dat je dan de kinderboeken klaar hebt liggen. Een kleine greep: Geronimo Stilton is een muis, die werkt op de redactie van de Wakkere Muis. Al jaren zijn de boeken zeer populair en zitten vol woordgrapjes. In Een magische kerst is de muizenwereld gehuld in een Kerstsfeer. Van Boer Boris is ook al een hele serie boeken. Ted van Lieshout en Phillip Hopman maakten in 2018 Kerstmis met Boer Boris. De makers van de Gruffalo, -XOLD 'RQDOGVRQ HQ $[HO 6FKHIć HU PDDN ten Mannetje Tak. Komt hij nog thuis voor Kerstmis? Harmen van Straaten maakte voor de Gouden boekjes De Goudse kaarsjes. Op 15 december is de 68ste editie van Gouda bij kaarslicht. Een mooie combi met het boek wellicht?

Sinterklaas is weer naar Spanje. De december feestmaand is in volle gang. Een van de mooiste tradities in deze tijd zijn kerstverhalen. Binnen christelijke gezinnen gebaseerd op het Bijbelverhaal over de geboorte van Jezus. Bij anderen staat de kerstboom in het licht, vliegt de kerstman rond en er is altijd veel, heel veel sneeuw. Van de klassieke verhalen van Charles Dickens tot en met de avonturen van de Grinch. Vandaag gaat het over kerstboeken en winterverhalen.

De decembermaand is een tijd van lezen en voorlezen. Vroeg donker, de haard aan en iedereen bij elkaar. Kerstverhalen en winterboeken zijn er in alle soorten en PDWHQ +HW]HOIGH JHOGW YRRU NHUVWĆ OPV HQ kerstliedjes. Hier ligt natuurlijk een commerciële basis onder. In deze feestmaand worden cadeaus gekocht. En wie wil niet HHQ ERHN Ć OP RI OLHG YDQ ]LMQ IDYRULHW DOV pakje onder de kerstboom?

Allereerst zijn er de Dickensverhalen.

A Christmas Carol is wel het standaard kerstverhaal. Voor het eerst verschenen in december 1843 en onmiddellijk een succes. Van dit boek, ook verschenen onder de titel Scrooge, zijn talloze boekversies gemaakt. En natuurlijk werd het veelYXOGLJ YHUĆ OPG HQ LQ KHW WKHDWHU JHEUDFKW Dick Matena heeft er een prachtige stripversie van gemaakt. En er zijn mooie kinderboekenversies. In Dordrecht is ook al twee maal de televisieproductie Scrooge in de stijl van The Passion live uitgevoerd.

Het kerstverhaal leent zich uitstekend als een extra gang in het kerstdiner. De kunst is om dan een verhaal te vinden dat aansluit bij de aard van het gezelschap, jong en/of oud, modern of traditioneel, religieus of niet. Een goede voorbereiding door de voorlezer kan hiervan een extra bijzonder geestelijk gerecht maken. Verhalenbundels zijn er te kust en te keur.

Vaak heten ze gewoon Kerstverhalen, zoals een uitgave uit 1995 van uitgeverij het Spectrum, met bijdragen van F. Bordewijk, S Carmiggelt en Freek de Jonge. Een regionaal sausje kan ook, met Kerstverhalen uit de Alblasserwaard (De Banier, 2010).

Of wat eigentijdser met Kaarslicht en Dennenaalden : verhalen rond de Kerst, van Bard Bothe.

Een rondvraag bij mijn collega’s in de bibliotheek bracht ook goede tips. Eddy Olthof dacht gelijk aan Jeanette Winterson (Kerstdagen : 12 verhalen en 12 recepten voor 12 dagen) en Gerard het Reve (De Avonden). Lonneke van der Ark riep in de wandelgangen: The Grinch! Maar GDW LV WRFK HHQ VSHHOĆ OP" DQWZRRUGH LN Helemaal vergeten dat dit oorspronkelijk

een boek was van Dr Seuss. In Nederland vertaald als de Gniep. (Dr. Seuss : Hoe de Gniep de kerst stal). Bibliotheekmedewerker Carla Scuro vertrouwde mij toe dat zij nog steeds Kerstmis van Dick Bruna thuis in de kast heeft staan. En die favoriet deel ik met haar. Ik ben niet religieus en mijn kleinkinderen ook niet. Maar allemaal heb ik ze dit prentenboek, van de maker van Nijntje, voorgelezen. En ieder jaar zetten we de houten stal neer die bij dit boek hoort.

De wintermaanden nodigen uit tot creatief bezig zijn. Zelf je kerstkaarten maken (Anneke Radsma-Rietveld : Bijzondere Kerstkaarten. - Cantecleer, 2007) of kerstballen breien (De revival van kerstballen breien met Arne & Carlos : 65 nieuwe Noorse ontwerpen. – LuitinghSijthoff, 2023). Voor de kerstmaaltijden kun je bij alle receptenboeken terecht,

maar ook bij speciale kerst-recepten (Bijvoorbeeld: Het Ultieme Kerstkookboek.

– De Lantaarn 2014).

Een apart genre zijn de nieuwjaarsgedichten. Dordtenaar Casper Markesteijn heeft al 40 jaar een gedicht als kerstkaart gestuurd naar zijn familie en vrienden.

Een gedicht waarmee je het jaar afsluit en vooruitkijkt naar het nieuwe jaar. Die zijn nu gebundeld en door hem van commentaar voorzien.(Casper Markesteijn : Verder kijken dan dichtbij: 38 Nieuwjaarsgedichten en twee verhalen. – Schaep14, 2023) Een cadeau voor onder de kerstboom?

Bladerend door al die kerstboeken viel mijn oog op Brieven van de kerstman van JRR Tolkien. Ieder jaar schreef deze schepper van in de Ban van de Ring brieven namens de kerstman aan zijn kinderen. Hoe ouder de kinderen worden hoe meer fantastische wezens er opduiken.

Naast Angelsaksische schrijvers wagen ook Nederlandse schrijvers zich het kerstgenre. Ik noem hier Geerten Meijsing (Zeven kerstvertellingen. – Arbeiderspers , 2020) en Vonne van der Meer (Decemberverhalen. – Contact, 2009).

Kinderverhalen zijn een hoofdstuk apart.

Dit verhaal wordt zo een lange opsomming van titels. En er zijn er nog ontelbaar meer.

Kom deze decemberdagen eens naar de bibliotheek en laat u in al onze vestigingen verwonderen door het winterse aanbod.

Of kijk bij de Online Bibliotheek voor een kerst e-book, of luisterboek. En probeer eens om een kerstverhaal uit te zoeken voor aan tafel bij het kerstdiner. Het moment om samen een ervaring te delen.

Prettige dagen namens Bibliotheek AanZet, Bart van Aanholt

De Plusser December 2023

20

Maatwerk voor alle vakken in uw huis Wij zijn niet voor een vak te vangen. Alle vakken zijn uniek. Ook al lijkt dat op eerste gezicht misschien niet zo. We meten en weten alles voor en over elk vak. Zo passen uw kozijnen perfect bij de ruimte en pronkt ons vakwerk de kamer rond.

Maak nu een afspraak via belisol.nl

Belisol. Liefde voor het vak Drechtsteden - Kelvinring 56 E+F, 2952 BG Alblasserdam 078 - 69 14 991 - drechtsteden@belisol.com - www.belisol.nl

De Plusser December 2023

21

Van boekenrekje tot frietsnijder

Honderd jaar TOMADO In vrijwel ieder Nederlands huishouden is wel iets van Tomado te vinden.

Van het befaamde boekenrekje met de gekleurde plankjes tot en met de aardappelstamper, frietsnijder en afdruiprekje. Het van oorsprong Dordtse bedrijf Tomado is dit jaar een eeuw oud. En het begon allemaal met een schilderijhaakje.

Het legendarische merk Tomado bestaat dit jaar honderd jaar. Vereniging oud-Dordrecht nodigde Marlies Hummelen uit om een lezing te geven over het boek 'Tomado, Van der Togt's Massa-artikelen Dordrecht 1923-1982'. Zij schreef dit boek tien jaar geleden, samen met Chris Reinewald en Paul Mertz. Eind november sprak Marlies Hummelen samen met Wouter Botman in een bomvolle Dordtse Trinitatiskapel over honderd jaar Tomado tijdens de Dordtse en Zwijndrechtse jaren.

jaren allerlei baantjes die ze niet leuk vonden. Liever wilden ze op een andere manier hun geld verdienen, die ondernemingsgeest zat er toen al in. Wim zat in 1923 op de zolderkamer met een stuk ijzerdraad en een tangetje een schilderijhaakje te maken dat zijn grip niet zou verliezen op de betengelde wanden, die je toen veel had. De haakjes bleken een succes. Inmiddels hadden ze hun baan opgezegd en een jaar later beschikten ze over een werkplaats."

Massa-artikelen Wim was het technische brein, zijn broer Jan was een goed verkoper. In 1926 kregen de broers een grote order van de Hema, die toen net van start was gegaan. Met de verdiensten konden ze meer machines aanschaffen en ze vonden onderkomen in een deel van de Lipsfabriek in Dordrecht. Toen ze daar op een gegeven moment uit moesten, lieten ze in 1934 een fabriekspand neerzetten aan de Rotterdamseweg in Zwijndrecht. Er werkten al behoorlijk veel mensen.

"De visie die de jongens hadden was het idee

Metalen boekenrekje "Het merk Tomado zit verankerd in het bewustzijn van veel Nederlanders", vertelt Marlies Hummelen. "Een metalen boekenrekje wordt vaak een Tomado-rekje genoemd, zelfs al is het van een ander merk. +HW LV KHW]HOIGH DOV DOOH ]RQZHULQJ /X[Dć H[ noemen. De merknaam wordt de soortnaam. Als je dat stadium bereikt, dan heb je echt iets goed gedaan. Voor Tomado begon het met de twee Dordtse jongens Wim en Jan van der Togt. Zij hadden in hun jonge

dat ze massa-artikelen zouden gaan produceren zoals Henry Ford dat deed met de T-Ford, de auto die in massaproductie werd gemaakt", zegt Marlies. "Massaproductie was in die tijd een toverwoord en Wim en Jan noemden hun bedrijf dan ook Van der TOgt MAssa-artikelen DOrdrecht, TOMADO. In de fabriek werd de eerste lopende band geïntroduceerd. Het was beheersbare productie van makkelijk te maken artikelen van ijzerdraad."

De aardappelstamper Een van de eerste producten die Tomado maakte was de aardappelstamper. Een even ingenieus als simpel en doelmatig artikel, gemaakt van één meter ijzerdraad en met slechts één las. "Ze maakten veel producten voor de huisvrouw, en ook voor bedrijven en industriële afnemers", zegt Marlies. "Zo is in de landbouw de aardappelmand legendarisch geworden en in enorme aantallen geproduceerd. Dat geldt ook voor allerlei andere producten die je met draad kon maken. Tomado groeide, zowel in als na de Tweede Wereldoorlog. Ze hadden hun tijd mee, want zij waren sterren in het maken van functionele artikelen met heel weinig

materiaal. Na de oorlog ontwierpen zij zogeheten schaarsteproducten zoals de zeepklopper. Je deed restjes zeep in een mandje met een handvat eraan en daarmee klopte je water op tot zeepschuim. Een ander voorbeeld van een schaarsteproduct is het \RJKXUW XLWGUXLSUHNMH $OV GH ć HV \RJKXUW leeg was, zette je hem ondersteboven op het rekje met een schaaltje eronder en zo kon de ODDWVWH \RJKXUW XLW GH ć HV GUXSSHOHQ 2RN heeft Tomado enorm veel petroleumstellen gemaakt van beschuitblikken die in de oorlog waren achtergelaten door soldaten."

Wouter Botman over het legendarische boekenrek van Tomado.

functioneel design Een van de meest verkochte artikelen van 7RPDGR ZDV GH HOHNWULVFKH NRIĆ HPROHQ GLH zij ontwikkelden in samenwerking met Moulinex. Belangrijk in het functionele design van de huishoudelijke artikelen was ook dat je moest kunnen zien hoe iets was gemaakt.

Lees verder op pagina 23»

De Plusser September 2023

22

Kruiswoordpuzzel

1

2

3

4

5

6

13

14

17

Sudoku

7 15 19

22

30

34

35

11

12

20

26

29

10

2

23

25 28

9

16

18

21

8

5

24

31 36

40

41

32

46

47 49

52 58 62 66

43

53

54 59

9

44

3

8

45

4

6

9

51 55

56

60 63

8

1

48 50

7

33

37

42

4

3

27

38 39

7

5

2

57

5

8

61 64

1 3

65

1

67

2

6

4

©

KRUISWOORDPUZZEL

7

6 1

HORIZONTAAL 1 opsmuk, 7 plaats in Noord-Ierland, 13 afvoerkanaal, 14 Engels bier, 16 onaangename kou, 17 deel van de hals, 18 drinkbaar vocht, 20 romp, 21 strijdbijl, 22 diagram, 24 onenigheid, 25 zitkussen, 26 betaalmiddel, 28 speels, 31 Amerikaanse president, 34 vogel, 35 apart, 37 Nederlandse prinses, 38 aangeschoten, 39 strafwerktuig, 42 afkerig van arbeid, 43 patiënt, 46 huidvlekje, 48 luidkeels toejuichen, 49 eetdoekje, 51 deel van een geweer, 52 laboratorium (afk.), 54 groentesoort, 56 bepaalde tijd, 58 berggeel, 60 reden, 61 uitgestorven reptiel, 62 grote uil, 64 akkoord, 65 een naam geven, 66 gemakkelijk breekbaar, 67 aandrift.

VERTICAAL 1 zwaardwalvis, 2 drukste tijd van de dag, 3 luchtig gebakje, 4 halsbedekking, 5 hectoliter, 6 tafelfles, 7 knokig, 8 laatste kwartier, 9 gezond, 10 overal, 11 vogelverschrikker, 12 onderzoek, 15 niet moedig, 18 derrie, 19 maal, 22 hoofdzakelijk, 23 familielid, 25 puntig staafje, 27 mannetjesbij, 28 hoge schoen, 29 rekenkundige term, 30 extra uitkering, 32 reisgenoot, 33 pakken, 35 gein, 36 sportartikel, 40 verkwister, 41 fraaie kleding, 44 boom, 45 boeien, 47 gereedschap, 48 gelovige, 50 ondergeschikte functie, 51 tegen de kosten opwegen, 52 bladeren, 53 bustehouder, 55 mannelijk dier, 56 indianentent, 57 ademhalingsorgaan, 59 platvis, 61 hondenras, 63 voedingsmiddel, 65 dit is (afk.).

2

8 7 5

6 5 3

7

6

4

8 2

6 5

4

9

4

7 3

5

5

7

2

4

1

TRADITIONEEL ZEER LUXE DRAAIFAUTEUIL MET 2 MOTOREN EN WERKEND OP ACCU. NU AL VANAF

895.-

€

Grote Kerksplein 9 • Dordrecht • Telefoon 078-6144477 Geopend: dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur

De Plusser December 2023

23

« Vervolg pagina 21

Het afdruiprek is daar een mooi voorbeeld van. "Maar het meest iconische is toch wel het boekenrekje", zegt Wouter Botman.

"Tomado werkte niet met ontwerpers. De mensen in de mallenmakerij dachten veel dingen uit. Medewerkers kregen soms spullen mee naar huis met de vraag: kijk jij eens of dit werkt. Het was een pragmatische productontwikkeling.'

ducten afgewerkt, gegalvaniseerd en verchroomd. En in 1962 is het hypermoderne Tomadohuis klaar, het hoofdkantoor van Tomado in Dordrecht. Ook dit is een ontwerp van Hugh Maaskant."

Tomado als merk "Het voeren van een merk was vroeger niet zo'n issue", weet Wouter. "Je kocht bijvoorbeeld een hamer of een zaag en dan wist Verzinkerij Tozindo je eigenlijk niet van welk merk dat was.

De broers Van der Togt hadden de gave Jan van der Togt had niet alleen een enorme om mensen om zich heen te bouwlust, hij was ook statusgeverzamelen die goede mervoelig, zegt Marlies. "De fabriek in Zwijndrecht groeide uit zijn ken neerzetten. Ze waren zelf 'Ook heeft Tomado enorm jasje en in Etten-Leur werd sterk in iets bedenken en ze veel petroleumstellen een gebied aangewezen waar waren ook goed in het kijken gemaakt van beschuitblikken met subsidie een fabriek werd naar anderen. Als je kijkt naar die in de oorlog waren neergezet door de beroemde het reclamewoord Tomado, architect Hugh Maaskant. De dan zie je een simpele uitvoeachtergelaten door soldaten' nieuwe fabriek werd in 1955 ring van het woord, maar wel geopend. Vorig jaar is het bijzijn de twee o's gedraaid. Het zondere gebouw, dat eigenlijk al lang op heeft tot op de dag van vandaag een soort de monumentenlijst had moeten staan, tijdloosheid. De doos waar ooit de patatsnijgesloopt. In 1948 werd Tozindo geopend, der in zat, zou je nu nog steeds in de winkel de verzinkerij van Tomado. Er werden prokunnen leggen."

Marlies Hummelen: 'Het merk Tomado zit verankerd in het bewustzijn van veel Nederlanders.'

Luxe keukenmode Toen functionaliteit in het huishouden werd verdrongen door luxe 'keukenmode', begon Tomado de greep te verliezen op de markt.

Ook werden producten duurder, de lonen gingen omhoog en dat was niet zo gunstig want Tomado had veel mensen in dienst.

De spullen werden een beetje te duur voor wat het was. Ze kregen moeite om de tijdgeest in huishoudelijke artikelen bij te benen. Concurrentie met lagelonenlanden hielp ook al niet mee. Tomado had heel veel producten in heel veel variaties. Dat kostte natuurlijk veel geld en maakte het allemaal niet rendabel.

Van een andere orde "In 1971 wordt Tomado overgenomen door Bekaert, een multinationaal Belgisch staalbedrijf", legt Marlies uit. "Ook Bekaert doet in staaldraad, maar dan van een heel andere orde. Bekaert maakte bijvoorbeeld prikkeldraad en hekwerken.

De overname was geen goede match. De oliecrisis van 1973 en de economische recessie brachten Bekaert naar een faillissement. In Zwijndrecht was Tomado in 1980 opgeheven en moest het in 1982 de deuren sluiten in Etten-Leur. Wim en Jan van der Togt waren al uit het bedrijf toen het failliet ging. Wim vertrok als directielid en is nog even commissaris van het bedrijf geweest. Jan is begin jaren 70 vertrokken.

Hij ging reizen en werd de oprichter van museum Jan in Amstelveen. Het enige dat tot op de dag van vandaag nog bestaat is

de merknaam Tomado. Je kunt nog steeds huishoudelijke artikelen kopen van Tomado, maar er zit geen bedrijf meer achter."

Als bedrijf mag Tomado dan ter ziele gegaan zijn, als merk is het al honderd jaar sterk.

Bij veel mensen brengen de producten van Tomado een glimlach op het gezicht.

Al was het alleen al om de herinnering van het boekenrekje op je slaapkamer, of de patatsnijder die op zaterdag tevoorschijn werd gehaald. Het gaat niet om die aardappelstamper, het gaat om het stukje van je leven waar die aardappelstamper deel van uit maakte.

Het boe k To Van der mado T Massa-a ogt's r t ikelen Dordrec ht 1923 -1982 is te bes tellen via boek schap.n l

Geniet van een heerlijke theateravond bij Kunstmin Beleef een heerlijke theateravond bij Kunstmin in Dordrecht.

VR 05

DO 04

De winter is bij uitstek een tijd om te genieten van een avond in de

JAN

Schouwburg. Prachtig toneel met

JAN

topacteurs, een heerlijke musical, lachen bij cabaret of een avond met klassieke muziek en ballet.

We inspireren je graag.

PIAF Suzan Seegers, Thomas Cammaert e.a.

Maak de avond compleet met een borrelarrangement aan een gereserveerd tafeltje in het Theatercafé.

Musical over het leven én de dood van een legende

Tony Neef, Loeki Knol, Wieteke van Dort e.a.

Avond vol nostalgie met tv-helden van vroeger

Aan de hand van verhalen en haar onvergetelijke

In ‘Kijkbuisvrienden’ komen al je tv-helden van

muziek herbeleeft ‘Piaf’ belangrijke momenten uit

vroeger langs. Sterren als Wieteke van Dort,

haar leven. Met natuurlijk nummers als

Edwin Rutten en Loeki Knol trakteren op

‘Non, Je ne regrette rien’, ‘La Vie En Rose’, ‘Milord’

wonderschone liedteksten, persoonlijke verhalen

en ‘Padam’.

en grappige anekdotes.

ZO 14

VR 26

JAN

ZA 03

JAN

LICHT, LUCHT EN LOPEN

DIEDERIK VAN VLEUTEN

Gouden Dans, U in het theater

Bouwjaar ‘61

Theatrale dansvoorstelling én fototentoonstelling

Meesterverteller duikt in de jaren van verwondering en verbazing uit zijn eigen jeugd

Kunstmin, Dordrechts Museum en Gouden

9,69 d,XǨ VRIENDEN

FEB

SONG OF THE DARK FOREST Scapino Ballet Rotterdam, Opera2Day en DoelenEnsemble

Dans presenteren presenteren ‘Licht, Lucht

Van Vleuten vertelt op weergaloze wijze zijn

en Lopen’. Een theatrale dansvoorstelling èn

familiegeschiedenis. Niets dan lof over dit

fototentoonstelling uitgevoerd door 40 senioren

prachtige stuk van Van Vleuten. ‘De positieve

ŔĚŏ ĂĆ ńĆüėŏňŏĆĂĆıǓ @Ćŏ ıð ðŲķķŁ ĆĆı ňŠĚıđĆıĂ

herinnering aan deze geweldige avond zal heel

dansfeest voor dansers en publiek.

lang blijven hangen.’ Theaterkrant (keuze van de criticus).

Indringende livemuziek en werk van vier choreografen Het aangrijpende, meeslepende en troostrijke ‘Song of the dark forest’ wordt uitgevoerd door het volledige ensemble van Scapino Ballet en een operazanger, live begeleid door het DoelenEnsemble. Met indringende liederen en werk van vier choreografen komt dit tijdloze verhaal tot leven.

08 + 09

VR 16

HERMAN VAN VEEN

BEAUTY PERSISTS

WACHTEN OP GODOT

De voorstelling

Igone de Jongh

Het Nationale Theater

Keuze uit zijn ijzersterke repertoire en spiksplinternieuw werk

Igone gaat terug naar wat zij ziet als ultieme schoonheid: dans!

Theaterklassieker vol hilariteit, absurditeit, bolhoeden en een boom

Een echte Herman van Veen-voorstelling met

Igone de Jongh, de meest bejubelde prima

‘Het beste toneelstuk aller tijden’, het meesterwerk

liedjes vol bespiegelingen, humoristische sketches,

ballerina van ons land, omarmt de ongerepte

van Samuel Beckett. Geregisseerd door Erik Whien,

instrumentale miniatuurtjes, liefdevolle odes en, af

schoonheid van dans in nieuwste productie

dé Beckett-regisseur van deze tijd en gespeeld

en toe, als een echte clown, totale nonsens.

‘Beauty Persists’. Drie voorstellingen op één

door topacteurs Jaap Spijkers, Mark Rietman,

bijzondere avond.

Joris Smit en Bram Coopmans.

VR 22

FEB

FEB

MRT

Kijk op www.kunstmin.nl/programma voor het volledige programma