zdj. Seweryn Chlebiński
biuletyn informacyjny Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży
1 ‹ 2 0 1 2
Temat numeru:
Trójstronna współpraca z Ukrainą relacje praktyków z Polski i Niemiec „TriM – hattrick dla Europy“ – piłkarski projekt PNWM z okazji EURO 2012 edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju edukacja historyczno-obywatelska oraz o tym, co się działo i o tym, co planujemy
1
info P N W M 1 2012
Od redakcji „Hej sokoły…!”, Julia Tymoszenko, waleczni bracia Kliczko, Tatarzy krymscy, kraj ościenny Unii Europejskiej – plątanina nieuporządkowanych skojarzeń na temat drugiego co do wielkości kraju na kontynencie europejskim. Trochę mi wstyd, że poza tymi rozrywkowo-medialno-szkolnymi strzępkami, nie wiem wiele więcej o Ukrainie. Polska i Ukraina są gospodarzami tegorocznych Mistrzostw Europy w piłce nożnej. To jeden z naszych powodów, by w aktualnym wydaniu INFO skierować uwagę na trójstronną wymianę młodzieży ze wschodnim sąsiadem Europy. Zaproszenie na łamy biuletynu profesjonalistów, znawców tego kraju, daje okazję, by nieco bardziej zagłębić się w tę tematykę, zwłaszcza w kontekście dotowanych przez PNWM trójstronnych spotkań polsko-niemiecko-ukraińskich. Jerzy Rejt – dyrektor programu „Study Tours to Poland” – od lat angażuje się na rzecz demokratyzacji Ukrainy. Bernd Böttcher spędził kilka lat w tym kraju jako menedżer kultury i organizator projektów socjalnych. Chcielibyśmy, aby ich doświadczenia stały się dla Państwa inspiracją na kolejny (a może pierwszy?) program wymiany. Na pytanie o to, gdzie – poza PNWM – szukać wsparcia finansowego, pomagamy znaleźć odpowiedź, prezentując wybór polskich, niemieckich i ukraińskich instytucji grantodawczych.
Poza tym w numerze znajdą Państwo m.in. relację z rozgrzewki PNWM przed Mistrzostwami Europy w piłce nożnej. Wielki finał projektu piłkarskiego „TriM – hattrick dla Europy” odbędzie się w Lublinie na tydzień przed meczem inauguracyjnym EURO 2012. Kto zostanie mistrzem TriM? Polska, Niemcy czy Ukraina? A także: Jak PNWM realizuje założenia edukacji historyczno-obywatelskiej i zrównoważonego rozwoju w wymianie młodzieży? Jak sprawić, żeby współczesna Wanda poznała odpowiedniego Niemca, i jak skutecznie przełożyć metodę szybkiej randki na obszar poszukiwań partnera do projektu? Zachęcamy do zapoznania się z relacjami z projektów PNWM, najnowszymi publikacjami i innymi ofertami dla animatorów wymiany. Życzymy inspirującej lektury! W imieniu redakcji INFO – Dorota Frassek
Na tym miejscu chciałabym – w imieniu wszystkich pracowników i Zarządu PNWM – pożegnać koleżankę z biura warszawskiego, która ponad cztery lata pracowała m.in. w redakcji INFO. Alexandra Sauter zdecydowała się podjąć nowe wyzwanie zawodowe – w swoich rodzinnych stronach. Powodzenia!
Perspektywy Edukacja historyczno-obywatelska i edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju to wybrane tematyczne punkty ciężkości pracy PNWM w tym roku. Zwracamy Państwa uwagę na dwa cykle seminariów, które wpisują się w te obszary. Seminaria te kierujemy do doświadczonych animatorów, którzy szukają inspiracji na nowe programy polsko-niemieckich spotkań młodzieży.
Spotkanie młodzieży z przyszłością - edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju w wymianie młodzieży Ptasia Osada, 8–12 października 2012 r. oraz 16–19 kwietnia 2013 r. Cykl seminariów skierowany jest do doświadczonych animatorów, szczególnie do tych, którzy posiadają partnera i wraz z nim planują długofalową pracę nad tematyką edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Kilka miesięcy dzieli dwie części seminaryjne „Spotkania młodzieży z przyszłością“. To czas na praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej podczas seminarium oraz szansa na wymianę doświadczeń i wspólną refleksję z innymi uczestnikami. Z tego względu nie jest możliwe uczestnictwo w jednej części seminarium. Zgłoszenie: http://wiki.dpjw.org/webform/de/node/18 Realizacja projektu możliwa jest dzięki dotacji z Niemieckiej Federalnej Fundacji Środowisko (Deutsche Bundesstiftung Umwelt – DBU, www.dbu.de)
2
info P N W M 1 2012
Spis treści Od redakcji Perspektywy Spis treści Temat numeru: trójstronna współpraca z Ukrainą w wymianie młodzieży Alexandra Sauter: Ukraina na drodze do Europy Wywiad z Jerzym Rejtem, dyrektorem programu „Study Tours to Poland“ Bernd Böttcher: Kraj partnerski – Ukraina: „Trudny grunt...“ O przeszkodach i sile przyciągania w wymianie młodzieży ze wschodnim sąsiadem Unii Europejskiej Trójstronne projekty z Ukrainą: wsparcie merytoryczne i finansowe Justyna Różańska: A może trójkącik...? „Z dwóch zrób trzy – jak zorganizować trójstronną wymianę szkolną?“
2
Punkty ciężkości 2012
2
Thomas Hetzer, Vinzenz Kratzer: Wymiana... koszulek Projekt piłkarski „TriM – hattrick dla Europy“
3
10
4
Alexandra Sauter: Świat jak wielki las Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju w wymianie młodzieży
12
Stanisława Piotrowska: Historia w praktyce PNWM a edukacja historyczno-obywatelska w wymianie młodzieży
14
to się działo Dorota Frassek: Szybka randka dla długodystansowców „Wanda pozna Niemca” – giełda partnerów dla animatorów wymiany młodzieży
6
8
9
Publikacje PNWM w skrócie Wkrótce/Impressum
16 18 19 20
Produkty historii? Stanowiska, cele i granice edukacji historyczno-obywatelskiej w Polsce i Niemczech
Seminaria skierowane są do animatorów, którzy przeprowadzają projekty dla młodzieży związane m.in. z zagadnieniami międzykulturowymi i historycznymi. Nie jest możliwy udział w jednej części seminarium.
Szczecin i Berlin, 6–12 sierpnia 2012 r. Warszawa, 10–16 listopada 2012 r.
Organizatorzy: PNWM w kooperacji z Muzeum Powstania Warszawskiego i stowarzyszeniem Jugend bewegt Europa
W jakim stopniu historia wpływa na nasze postrzeganie nas samych i naszych sąsiadów? Czy doświadczenia historyczne odgrywają (jeszcze) rolę podczas polsko-niemieckich spotkań młodzieży? Czy chcemy być „produktami“ historii, czy też wolimy ją „produkować“? Jakie metody mogą być przydatne przy opracowywaniu takich tematów?
zdj. Karolina Knopik
Wspólnie poruszymy zagadnienia związane z socjalizacją historyczną w rodzinach oraz odwiedzimy i zbadamy różne miejsca zajmujące się edukacją historyczną i obywatelską. Odpowiedzi szukać będziemy w trakcie wykładów, wizyt w instytucjach kultury pamięci w Polsce i Niemczech, oraz wypróbowywania metod praktycznych. Ponadto uczestnicy seminarium będą współtworzyli materiały metodyczne, które zostaną następnie udostępnione szerszemu gronu odbiorców.
Zgłoszenie: http://wiki.dpjw.org/webform/de/node/16
Jakie metody mogą być przydatne przy opracowywaniu tematów historycznych?
3
info P N W M 1 2012
Ukraina na drodze do Europy t e m a t n u m e r u
Polska jest zaangażowanym partnerem Ukrainy i innych krajów byłego ZSRR na drodze ku demokratyzacji. Program „Study Tours to Poland” (STP), realizowany od 2004 roku, umożliwia fachowcom i studentom z tych krajów uczenia się na przykładzie polskich reform systemowych rozpoczętych po 1989 roku. Finansuje go Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, a koordynuje wrocławskie Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Jerzy Rejt, w latach 2008–2010 członek Rady Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży, od 1996 roku jest dyrektorem tego programu – zajęcie nietypowe dla dyplomowanego weterynarza i byłego nauczyciela akademickiego. Rozmawiamy o jego ukraińskich doświadczeniach i decyzjach, które nadały jego życiu nowy kierunek. W ostatnich latach regularnie bywa Pan na Ukrainie. Co czuje Pan po przyjeździe do tego kraju? Obecnie na Ukrainie bywam raz lub dwa razy w roku, podczas szkoleń i warsztatów. Odwiedzam głównie wschodnie tereny Ukrainy, które mają ograniczony dostęp do zachodnich standardów. Po raz pierwszy pojechałem na Ukrainę 40 lat temu w czasach, gdy panował tam system sowiecki. Podczas tzw. wizyt turystycznych jako student nawiązałem kontakty m.in. z rodzinami, których członkowie zostali deportowani na Syberię. Dużo rozmawiałem z ludźmi, poznałem ich tragedie – prześladowania przez system komunistyczny – i odkryłem, że są w tym kraju środowiska, które nie poddały się systemowi i próbowały przetrwać ten czas, będąc w wewnętrznej opozycji. Już wtedy słyszałem od znajomych, że Ukraina będzie państwem niepodległym. Te kontakty kształtowały mnie. Poznawałem kulturę ukraińską, język i historię 45-milionowego narodu. Uświadomiłem sobie, że warto pracować dla Ukrainy, aby weszła na drogę demokracji. Dlatego na początku lat 90. zacząłem nawiązywać kontakty z partnerami ukraińskimi i realizować pierwsze projekty wspierające powstanie niepodległej i demokratycznej Ukrainy. Od 2004 roku, w projektach „Study Tours to Poland“, wzięło udział ok. 4500 osób, w tym 3000 z Ukrainy. Czuje się Pan związany z Ukrainą? Co Pana spotkało podczas pierwszej podróży na Ukrainę? Pierwszy wyjazd pokazał mi inną Ukrainę, ale prawdziwą. Moje wrażenia zderzyły się z zakodowanymi we mnie stereotypami narodowymi o wojnie, o wydarzeniach historycznych, o wzajemnych uprzedzeniach. Bo tak system komunistyczny budował negatywne stereo-
4
zdj. Anna Korbut
Wywiad z Jerzym Rejtem, dyrektorem programu „Study Tours to Poland” Warszawa, luty 2012 r.
Jerzy Rejt, dyrektor „Study Tours to Poland“...
typy o sąsiadach – dla własnych celów politycznych. To, o czym wcześniej słyszałem w oficjalniej propagandzie, okazało się nieprawdziwe. Podczas pobytu na Ukrainie spotkałem się z otwartością, z dużą chęcią zrozumienia mnie i moich poglądów, a także, co ważne, z tolerancją w sferze religii. Wtedy właśnie, tak to dziś widzę, zaczął się we mnie proces budowania własnego poglądu na Ukrainę. I powtórzę, że moje pierwsze kontakty były kontaktami z ludźmi, którzy nie zaakceptowali sytuacji w swoim państwie. To właśnie dzięki tym osobom poczułem potrzebę zaangażowania się w proces przemian na Ukrainie – świadomy trudności, wiedząc, że komunizm w Polsce był w porównaniu z Ukrainą o wiele łagodniejszy. Jakie są wrażenia ukraińskich uczestników programu STP, którzy przyjeżdżają do Polski? Znacząca część z nich przyjeżdża do Polski po raz pierwszy. Nagle znajdują się w państwie, które w ciągu 20 lat dokonało ogromnej przemiany i weszło do rodziny państw europejskich. To dla nich szok, ponieważ w ich ocenie początek tych zmian dla obu krajów był porównywalny. Niestety brak konsekwencji w realizacji reform na Ukrainie, brak wizji potrzebnych zmian i obciążenie sowieckim myśleniem nie pozwoliły im pójść drogą przemian tak szybko jak Polsce. Mają poczucie niewykorzystanej szansy. Pan naprawdę uważa, że Ukraina miała taką samą szansę jak Polska? Polska nie należała do Związku Radzieckiego. To są również słowa wielu Ukraińców. Uzasadniają oni często swoje porażki rozbieżnością systemową w obu państwach, powołują się na większe restrykcje, którym byli poddawani, na fakt, że nie istniała u nich własność prywatna. Mówią też, że upadek komunizmu bez reform doprowadził do dzikiego kapitalizmu i wszechpanującej korupcji. Ja myślę jednak inaczej: tak, żyliście w innych warunkach, ale mieliście tę samą szansę do przeprowadzenia zmian. Polsce się to udało, ale Ukraina zatrzymała się w połowie drogi. Pytanie brzmi, jak postępować teraz, żeby pomóc Ukrainie wejść na drogę reform, żeby stała się w pełni demokratycznym państwem.
zdj. Anna Korbut
info P N W M 1 2012
...na spotkaniu z ukraińskimi studentami, uczestnikami programu, podczas ich wizyty w Polsce
W Państwa sprawozdaniu za lata 2009–2010 przeczytałam: „Celem programu jest wsparcie proeuropejskich i demokratycznych postaw i działań reformatorskich wśród młodego pokolenia obywateli krajów sąsiedzkich”. Czego stypendyści STP mogą się nauczyć od Polaków, na przykład pracownicy służb granicznych? To dobry przykład. Granica Polski z Ukrainą jest dziś zewnętrzną granicą Unii. Poprawnie działająca granica powinna umożliwiać bezproblemowe przemieszczanie się ludzi, nawiązywanie kontaktów, współpracy biznesowej, wymianę towarów. Porty morskie i lotnicze, przejścia lądowe powinny mieć sprawne, wciąż rozwijane mechanizmy współpracy. Obecnie jej poziom nie jest zadawalający. Dotyczy to np. likwidacji kolejek na granicach, transportu towarów. Dlatego w latach 2009 i 2011 zrealizowaliśmy blisko 50 projektów na granicy polsko-ukraińskiej. Uczestniczyło w nich kilkuset urzędników służb celnych i straży granicznej z Ukrainy. Celem była profesjonalizacja ich pracy w oparciu o doświadczenie i standardy polskich kolegów. Ten temat był szczególnie ważny w perspektywie EURO 2012. W projektach, które dofinansowuje PNWM, istotne są integracja młodzieży z różnych krajów oraz równowaga w liczbie uczestników. Jak wyglądają wizyty studyjne „Study Tours to Poland”? Nasz program działa inaczej niż PNWM – jednokierunkowo. Grupy specjalistów z Ukrainy przyjeżdżają na kilka dni i w czasie takiej wizyty odbywają do czterech spotkań tematycznych dziennie w wytypowanych instytucjach. Oczywiście, element integracji podczas takiej wizyty również się pojawia. Polacy i Ukraińcy rozmawiają ze sobą, niekoniecznie na tematy związane z programem wizyty. Jednak to element drugoplanowy. Jaki zysk ze spotkań z Ukraińcami mają więc polscy gospodarze? Polscy specjaliści biorą udział w tych spotkaniach w 90% przypadków bez rekompensaty finansowej. Nieraz pytałem ich, czemu wspierają nasze projekty. W odpowiedzi słyszałem: na początku lat 90. dzięki pomocy innych krajów byliśmy w stanie zmienić nasz kraj. Teraz my chcemy przekazać dalej nasze doświadczenia. Zwykła ludzka życzliwość.
W jakie działania uczestnicy STP angażują się na co dzień w swoich krajach? Spójrzmy porównawczo na rozwój edukacji obywatelskiej we wszystkich krajach byłego Związku Radzieckiego (nie wliczając krajów nadbałtyckich). W takim porównaniu Ukraina wysuwa się na prowadzenie. Aktywność, tak jak u nas, rodzi się wtedy, kiedy pojawiają się problemy, bezpośrednio dotykające ludzi. Na Ukrainie rozwija się społeczeństwo obywatelskie i tak jak w Polsce aktywność obywatelska obejmuje zarówno sfery życia politycznego, gospodarczego, jak i społecznego. Dla przykładu wymienię problemy korupcji wśród klasy politycznej, szarej strefy gospodarczej, łapówek w systemie oświaty. To wszystko pobudza ludzi do działania, do zmiany. Poza tym budzi się potrzeba kontroli polityków i administracji. Pojawiają się akcje związane z obroną niezależności mediów i osób represjonowanych. PNWM wspiera również organizację projektów młodzieżowych dla Polaków, Niemców i uczestników z trzeciego kraju. Jakie pomysły na projekt trójstronny z Ukrainą przychodzą Panu do głowy?u do głowy? Najważniejsze i podstawowe elementy takich projektów to empatia i cierpliwość, słuchanie siebie nawzajem ponad barierami kulturowymi. Kolejne elementy to wspólne uczestnictwo w życiu codziennym i poznawanie historii drugiego narodu. Nie mam tu na myśli dyskusji o wielkiej, globalnej historii: niech każdy uczestnik takiego projektu przedstawi fragment historii swojej miejscowości – swojej małej ojczyzny. Pomocna jest tu znajomość języka, bo ułatwia poznanie mentalności sąsiada. Następnie należy włączyć w projekt konkretne działania: zajęcia sportowe, projekty kulturalne – i razem je realizować. Dziękuję Panu za rozmowę. Rozmowę przeprowadziła Alexandra Sauter, redakcja INFO.
Więcej informacji o programie „Study Tours to Poland“: www.studytours.pl
5
info P N W M 1 2012
Kraj partnerski Ukraina: „Trudny grunt...” O przeszkodach i sile przyciągania w wymianie młodzieży ze wschodnim sąsiadem UE
t e m a t n u m e r u
Mistrzostwa Europy w piłce nożnej EURO 2012 nie są pierwszym wielkim wydarzeniem międzynarodowym, dzięki któremu Ukraina zyska międzynarodową uwagę. W 2005 roku dziesiątki tysięcy ludzi przybyły do Kijowa na Eurowizję. Było to możliwe dzięki niezwykłemu posunięciu – jednostronnemu zniesieniu obowiązku wizowego dla osób przybywających z Unii Europejskiej i kilku innych państw. Po konkursie zachowano tę regułę, dzięki czemu tuż po pomarańczowej rewolucji kraj doświadczył sensacyjnego wręcz wzrostu liczby zagranicznych gości. Wydarzenie to stanowiło przełom także w odniesieniu do wymiany młodzieży z Ukrainą.
Motywy organizowania projektów niemiecko-ukraińskich Motywacja do zorganizowania wymiany młodzieży z Ukrainą może być bardzo różna. Często takie przedsięwzięcie przypomina wymianę polsko-niemiecką z lat 90. Na Ukrainie, w przeciwieństwie do krajów członkowskich Unii Europejskiej w Europie Środkowo-Wschodniej, nadal panuje wyraźny duch postsowiecki. Jest ona egzotyczna, ale jednocześnie na tyle znajoma, aby można tam było zorganizować wymianę młodzieży. Ponadto istotny jest tu aspekt historyczny, który początkowo był decydujący także we współpracy między Polską a Niemcami. Podczas spotkania z Ukrainą nietrudno na podstawie do dziś oczywistych śladów prześledzić historię XX wieku. W Niemczech od lat 30. XX wieku żyje silna diaspora ukraińska, która zainicjowała powstanie wielu organizacji pielęgnujących bliskie relacje z Ukrainą. Z drugiej strony w wielu miastach ukraińskich mieszka mniejszość niemiecka, a jej organizacje młodzieżowe są bardzo zainteresowane projektami wymiany. Mogą one uzyskać dotację Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i innych organizacji niemieckich wpierających mniejszości niemieckie w Europie Środkowo-Wschodniej, a tym samym stać się partnerem po stronie ukraińskiej w wymianie młodzieży.
zdj. Tobias Tanzyna
W przeciwieństwie do krajów sąsiedzkich i partnerskich Niemiec tj. Francji, Polski, Czech, Stanów Zjednoczonych czy Rosji, w dwustronnej wymianie młodzieży z Ukrainą nie ma silnych organizacji grantodawczych, dotacji publicznych, a czasem także politycznego nacisku na administrację i decydentów. Brakuje organizacji na kształt PNWM i innych dwustronnych instytucji wspierających, zaś umowy bilateralne – dotyczące chociażby ułatwień wizowych – nie przełożyły się znacząco na struktury instytucjonalne. Dlatego też różnorodność kontaktów, stowarzyszeń i inicjatyw jest tym bardziej zaskakująca. Spektrum aktywności obejmuje regularne spotkania klubów sportowych i szkół, workcampy i wyjazdy wolontariuszy oraz współpracę w zakresie ochrony środowiska, wspierania demokracji, sztuki i kultury. Niejednokrotnie organizowane spotkania mają charakter trój- lub wielostronny.
„Ukraina to trudny grunt dla tego typu projektów” – to wypowiedź wielu osób zaangażowanych we współpracę, pytanych o swoje doświadczenia i wrażenia z pracy projektowej. Problemy, szczególnie w kwestii zapewnienia stabilnego finansowania lub współpracy ze strony urzędów, czyhają na nie wszędzie. Z reguły są to wysoce zmotywowane pojedyncze osoby, które w organizacjach, stowarzyszeniach i szkołach angażują się na rzecz spotkań. Dla nich najważniejsze jest to, aby między młodzieżą obydwu krajów doszło do osobistych kontaktów.
Młodzi piłkarze – uczestnicy polsko-niemiecko-ukraińskiego projektu PNWM „TriM – hattrick dla Europy“.
6
info P N W M 1 2012
Projekt Bukovina Style to przykład tego, jak inicjatywa jednej osoby przekształciła się w wieloletnie relacje między szkołami z Niemiec i Ukrainy. Uczniowie z Czerniowic i Stralsunda podążyli śladami typowej historii rodzinnej z Bukowiny i w nakręconym filmie odtworzyli najważniejsze wydarzenia XX wieku. Projekt ten był tak udany, że dwa lata później młodzież spotkała się podczas kolejnego przedsięwzięcia, podejmując temat sytuacji Żydów i kultury żydowskiej na dzisiejszej Ukrainie.
Najważniejszym powodem udziału ukraińskiej młodzieży w wymianie jest życzenie, by choć raz pojechać do Niemiec lub innego kraju unijnego. Brzmi to prawie jak stereotyp, jednakże granica z UE dla większości młodych Ukraińców jest barierą nie do pokonania. Poza koniecznym wysiłkiem biurokratycznym, zwłaszcza na prowincji często brakuje koniecznych środków lub kontaktów prywatnych ułatwiających zaproszenia i wizyty. Po niemieckiej stronie to historia jest częstym powodem nawiązywania kontaktów, np. podczas workcampów organizowanych przez Narodowy Związek Opieki nad Niemieckimi Grobami Wojennymi (Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge) na Krymie i we Wschodniej Ukrainie czy też w ramach prac na cmentarzach żydowskich, organizowanych np. przez Akcję Znaku Pokuty. Za przykład posłużyć może partnerstwo między niemieckim zespołem szkół a gimnazjum we Lwowie. Z poruszającego spotkania z byłymi robotnikami przymusowymi zatrudnionymi w przemyśle zbrojeniowym w Zagłębiu Ruhry, które odbyło się przed ponad dziesięciu laty, wywiązała się regularna wymiana. Jej wynikiem były zaskakujące doświadczenia. Niemcy przebywający w ukraińskich rodzinach spotkali się z niezwykłym luksusem rozwijającego się nowego mieszczaństwa na Ukrainie Zachodniej, natomiast Ukraińcy w Zagłębiu Ruhry trafili na proste warunki życia, które nie odpowiadały ich wyobrażeniom o Niemczech z filmu i telewizji.
Dlatego też ważniejsi są sponsorzy prywatni, czyli fundacje i stowarzyszenia. Fundacja Roberta Boscha zajmuje tu szczególne miejsce i jako grantodawca często jest także inicjatorem wielu programów wspierających, jak np. Młode drogi w Europie (Junge Wege in Europa, projekt zakończony w 2009 roku), którego celem było dotowanie zwłaszcza wymiany szkolnej m.in. z Ukrainą.
W spotkaniach niemiecko-ukraińskich zawsze istotna była także współpraca w wymiarze humanitarnym i społecznym. Rozpoczęła się ona na początku lat 90., gdy w Niemczech organizowano zbiórkę żywności i darów dla kraju pogrążonego w zapaści gospodarczej, a także realizowano projekty społeczne, np. budując domy dziecka i placówki opieki społecznej. Dziś wielu młodych Niemców poświęca rok na pracę społeczną lub wolontariat w ramach tego typu projektów. Umożliwiają to programy dla wolontariuszy, jak np. Wolontariat Europejski EVS, w którym Ukraina może uczestniczyć jako kraj partnerski oraz finansowany ze środków rządu federalnego program wolontaryjny weltwärts. Nie zawsze wynika z tego partnerstwo owocujące wymianą młodzieży, ale doświadczenie pokazuje, że większość do dziś realizowanych projektów wymiany dwui wielostronnej narodziła się z inicjatyw indywidualnych i bezpośrednich kontaktów międzyludzkich.
zdj. prywatne
Poszukiwani pewni partnerzy i grantodawcy! Jednym z najważniejszych problemów podczas spotkań między Niemcami a Ukrainą jest znalezienie pewnych partnerów. Podczas gdy w Niemczech stowarzyszenia i szkoły z dużym wyprzedzeniem planują i zdobywają pieniądze, na Ukrainie często brakuje najbardziej podstawowych struktur – partnera, który jako osoba prawna mógłby zawrzeć ważną umowę lub dysponuje kontem bankowym. Dlatego też nieodzowni są ludzie, którzy działają na miejscu i którzy nie tylko zdobywają uczestników, lecz są także gotowi do zmierzenia się z barierami natury biurokratycznej i logistycznej. Ponadto na Ukrainie brakuje rzetelnych grantodawców. Ukraińskie fundacje polityczne niejednokrotnie ściśle współdziałają z aktualnymi przedstawicielami świata polityki, nie przykładając większej wagi do wspierania wymiany młodzieży. Dlatego wielu ukraińskich partnerów nie jest w stanie zadbać o finansowanie spotkań i w tej kwestii muszą się całkowicie zdać na zagranicznych partnerów. Wprawdzie wymiana niemiecko-ukraińska może być także współfinansowana ze środków programu Młodzież w Działaniu, ale projekty organizowane z Ukrainą i na jej terenie nadal należą do rzadkości.
Do najważniejszych instytucji finansujących i inicjujących projekty wymiany młodzieży w ostatnich latach należą Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz niemieckie fundacje polityczne na Ukrainie. Te ostatnie wspierają np. struktury demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego i dają początek wielu projektom, które adresowane są przede wszystkim do młodych Ukraińców. Bezpośrednia wymiana z młodzieżą niemiecką odgrywa przy tym rolę raczej drugorzędną, ale niekiedy z tych małych projektów nawiązują się dobre kontakty z niemieckimi stowarzyszeniami, które z kolei przekształcają się w długofalowe partnerstwa.
Bernd Böttcher
Bernd Böttcher jest kulturoznawcą, w latach 2005– 2011 był menedżerem kultury i dyrektorem odpowiedzialnym za projekty na Ukrainie. Od 2012 r. koordynuje w Berlinie program współpracy gospodarczej w Stowarzyszeniu Apollo (www.apollo-online.de).
7
info P N W M 1 2012
t e m a t n u m e r u
Trójstronne projekty z Ukrainą: wsparcie merytoryczne i finansowe Poza PNWM, trójstronne programy z Ukrainą wspiera wiele innych organizacji. Zależnie od grupy docelowej i tematów wiodących w danym projekcie, możliwe są dotacje z różnych instytucji. Poniższy zbiór adresów internetowych ma ułatwić rozpoczęcie poszukiwań grantodawców i partnerów. Uwzględnia on zarówno wsparcie merytoryczne, jak i finansowe projektów.
Programy Europejskie Młodzież w działaniu W obszarze projektów z Ukrainą uwagi warta jest szczególnie akcja 3: www.mlodziez.org.pl/akcja-3 COMENIUS: www.comenius.org.pl W ramach tego programu oferowane jest wsparcie w zakresie współpracy szkół. W Polsce program realizuje Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Pädagogischer Austauschdienst Partnerstwa szkolne z Ukrainą zainteresuje przede koordynowana przez PAD „Inicjatywa PASCH“ („PASCH-Initiative“) niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych: www.kmkpad.org/programme/schulpartnerschaften -der-pasch-initiative.html Fundacja „Erinnerung, Verantwortung und Zukunft“: www.stiftung-evz.de Interesujący jest m.in. program „Europeans for Peace“, z którego można uzyskać dotacje na projekty historyczne i dotyczące aktualnych zagadnień związanych z prawami człowieka. Stiftung West-Östliche Begegnungen: www.stiftung-woeb.de
...na Ukrainie International Renaissance Foundation: www.irf.ua
Fundacje, organizacje i instytucje w Polsce Narodowe Centrum Kultury: www.nck.pl NCK prowadziło w ostatnich latach program polsko-ukraińskiej wymiany młodzieży finansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Terminy składania wniosków na projekty planowane w 2013 roku zostaną podane na początku przyszłego roku. Fundacja Edukacja dla Demokracji: www.edudemo.org.pl Głównym zadaniem fundacji jest wspieranie zaangażowania obywatelskiego. Fundacja im. Stefana Batorego: www.batory.org.pl Wsparcie Demokracji 2012 – program Fundacji Międzynarodowej Współpracy na rzecz Rozwoju „Wiedzieć Jak”: www.solidarityfund.pl/pl/wspracie-demokracji-2012 Celem programu jest wsparcie demokracji w krajach w okresie transformacji systemowej. O dotacje mogą się starać polskie organizacje pozarządowe. Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej: www.fwpn.org.pl (działa również w Niemczech) PAUCI: www.pauci.org/pl/ Fundacja współpracy polsko-ukraińskiej PAUCI nie dysponuje wprawdzie środkami finansowymi, jednakże udziela wspracia merytorycznego.
Dla wszystkich krajów Instytut Goethego (Warszawa, Kijów) www.goethe.de/warschau www.goethe.de/kiew Instytut Polski (Berlin, Kijów) www.polnischekultur.de www.polinst.kiev.ua
Fundacje polityczne Fundacja Konrada Adenauera (Berlin, Warszawa, Kijów) www.kas.de www.kas.de/polen/ www.kas.de/ukraine/ Fundacja im. Heinricha Bölla (Berlin, Warszawa, Kijów) www.boell.de www.boell.pl www.boell.org.ua Fundacja im. Friedricha Eberta (Berlin, Warszawa, Kijów) www.fes.de www.feswar.org.pl www.fes.kiev.ua Fundacja im. Friedricha Naumanna (Berlin, Kijów) www.freiheit.org www.ukraine.fnst.org
...w Niemczech Institut für Auslandsbeziehungen: www.ifa.de Dotacje można uzyskać przede wszystkim na projekty dotyczące społeczeństwa obywatelskiego i demokracji oraz mniejszości niemieckich.
8
Fundacja im. Róży Luksemburg (Berlin, Warszawa) www.rosalux.de www.rls.pl
info P N W M 1 2012
A może trójkącik…? Seminarium „Z dwóch zrób trzy - jak zorganizować trójstronną wymianę szkolną?” Krzyżowa, 4-8 marca 2012 r.
t e m a t n u m e r u
„Na wymianie jest jak w małżeństwie. Czasami są konflikty. Jedna strona mówi: «Odchodzę!». Druga na to: «No to idź!». Gdyby małżeństwa miały takich trenerów, jacy są na wymianach, trwałyby dłużej” – zażartował Christian Golka, nauczyciel wychowania fizycznego z Raunheim. Jego szkoła od 12 lat prowadzi wymianę ze szkołą w Dzierżoniowie. Mniej doświadczeni koledzy mogli na seminarium skorzystać z jego wiedzy. Do nawiązywania kontaktów ze szkołami zza granicy i inicjowania międzynarodowej integracji nie ma lepszego miejsca niż Krzyżowa. W dawnej posiadłości rodziny Moltke, miejscu pamiętnego spotkania Helmuta Kohla i Tadeusza Mazowieckiego w 1989 roku, w czasie którego odprawiono słynną „Mszę Pojednania”, odbyło się w marcu br. spotkanie polskich, niemieckich i ukraińskich nauczycieli. Nie trzeba być Herkulesem Wielu uczestników po raz pierwszy będzie organizować wymianę młodzieży w swojej szkole. „Na Ukrainie wszystko da się zorganizować. Nie bójcie się!” – przekonywała Lyuba Naremba ze Lwowa. Ukraińska młodzież, żeby wjechać na teren Unii, potrzebuje paszportu z wizą oraz potwierdzonej notarialnie pisemnej zgody obojga rodziców na opuszczenie kraju. „To wcale nie jest takie trudne, wizy na wymianę szkolną można uzyskać szybko i bez problemu. Nasza szkoła partnerska zaczęła się o nie starać w październiku, w listopadzie my byliśmy na Ukrainie, a już w grudniu oni byli u nas” – zachęcała Joanna Borówka, anglistka z Myszkowa na południu Polski, która udaną wymianę polsko-ukraińską ma już za sobą i szuka kolejnych partnerów. Spotkanie uczniów z Niemiec, Polski i Ukrainy to szansa na odczarowanie nieprawdziwych opinii o tych krajach i spojrzenie na nie raczej przez pryzmat własnych przeżyć niż stereotypów. „Czasami zapominamy o tym, jak trudno może być młodym ludziom zmierzyć się z zadaniami, które dla nich wymyśliliśmy. Tutaj mamy okazję wcielić się w role uczniów, pracujemy w międzynarodowych grupach, rozwiązujemy zadania typowe dla uczestników wymian, próbujemy się porozumieć mimo barier językowych” – zauważyła Ingrid Ackermann z Berlina. Nie mamy na to ochoty Nasze kultury różnią się też chociażby w kwestii przyzwolenia na wyrażanie wprost swoich opinii. Uczestnicy seminarium zastanawiali się nad hipotetyczną sytuacją, w której uczniowie nie chcą realizować przewi-
dzianego dla nich programu. Co wtedy? W Polsce i na Ukrainie panuje dyscyplina i hierarchiczność, w Niemczech dystans między uczniem a nauczycielem jest mniejszy. W związku z tym podobna sytuacja byłaby zupełnie inaczej rozwiązana w każdym z tych krajów. Niemieccy nauczyciele skłonni byliby raczej do dyskusji z młodymi ludźmi, kiedy dla nauczycieli z Polski i Ukrainy krytyka i sprzeciw ze strony młodzieży załatwione zostałyby raczej stanowczym: „Bez dyskusji! Na zajęcia!”. Odmienności kulturowe wywoływały emocje u uczestników seminarium, choć czasami trudno było sprecyzować, gdzie leży problem. To jak? Masz partnera?... …takie pytanie padało często podczas seminarium. I trwały uzgodnienia: „Kiedy są ferie w waszej szkole?… Czyli na początku października moglibyście do nas przyjechać!”. Jednym z przykładów jest świeżo upieczone partnerstwo między szkołami we Lwowie, Saalfeld w Turyngii i Ropczycach pod Rzeszowem. Lwów – Nataliya Nayavko, nauczycielka angielskiego. Szkoła, w której pracuje nie prowadziła dotąd wymian z zagranicą. Impulsem do przyjazdu na seminarium był dla niej projekt PNWM „TriM – hattrick dla Europy”. Partnerstwo zawarte w Krzyżowej to szansa dla jej szkoły na długofalową współpracę z Polską i Niemcami. Saalfeld – Reiner Heubach, nauczyciel historii, wielokrotny uczestnik wymian młodzieżowych. Chce, żeby jego uczniowie też mieli szansę na takie doświadczenie. Nie ukrywa, że sam chętnie powróci do klimatu międzynarodowych spotkań. Obranie kierunku na Wschód będzie dla jego uczniów impulsem do zainteresowania się sąsiadami zza Odry oraz wyrobienia sobie własnego zdania na ich temat. Ropczyce – Cecylia Szędzioł i Magdalena Cyrulik, germanistki. Ich szkoła nie współpracowała do tej pory z zagranicznym partnerem, a ponieważ dla uczniów i placówki to duża szansa, bardzo się cieszą z zawartych kontaktów. Seminaria kontaktowe odnoszą duży sukces. Umożliwiają nawiązanie kontaktów oraz inicjowanie wspólnych projektów między szkołami w Polsce, Niemczech i na Ukrainie. Od 2005 roku spotkało się na nich 268 nauczycieli z tych trzech krajów. PNWM w ostatnich czterech latach dofinansowała 182 projekty, zainicjowane podczas cyklu „Z dwóch zrób trzy”. Justyna Różańska
Justyna Różańska jest studentką socjologii na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2011 roku – jako laureatka programu „Grasz o staż” – odbyła praktykę w warszawskim biurze PNWM.
9
info P N W M 1 2012
Wymiana... koszulek
nymi zestawami strojów piłkarskich, po luźno skompletowane grupy, które były zainteresowane przede wszystkim spotkaniem z innymi młodymi ludźmi (i które pożyczały sobie od zawodowych piłkarzy stroje i rękawiczki bramkarskie).
Projekt piłkarski „TriM - hattrick dla Europy” Polska, Niemcy, Ukraina, marzec-czerwiec 2012 r.
p u n k t y c i ę ż k o ś c i 2 0 1 2
Przed rozpoczęciem Mistrzostw Europy w piłce nożnej, w marcu 2012 roku, PNWM zainaugurowała własne europejskie mistrzostwa: w ramach „TriM – hattrick dla Europy” na 13 turniejach eliminacyjnych rozgrywanych w różnych miejscach w Polsce, Niemczech i na Ukrainie spotkały się drużyny z tych trzech krajów. Zespoły, które rywalizowały ze sobą na boisku, poza nim zajmowały się zagadnieniami migracji.
Nie tylko dla piłkarzy Piłka noża znajdowała się w centrum spotkań, jednak nie wypełniła ich bez reszty: drużyny biorące udział w turnieju w Bad Nenndorf spotkały się na stadionie ćwierćfinalisty Ligii Europy Hannoveru 96 z dwoma młodymi zawodowymi piłkarzami pochodzącymi z rodzin migranckich, a kółko dziennikarskie gimnazjum gospodarzy zamierza wydać numer specjalny poświęcony turniejowi. Organizatorzy turnieju w Bad Muskau wykorzystali leżące bezpośrednio przy granicy miejsce rozgrywek, by przeprowadzić research biograficzny. Inne turnieje odwiedzili partnerzy medialni, aby razem z młodzieżą przygotować materiały o TriM. Tak było np. w Sosnowcu, gdzie stacja telewizyjna TVP Katowice nagrała materiał z turnieju i programu towarzyszącego. W Tarnopolu ekipa operatorska towarzyszyła młodzieży podczas meczów oraz po ich zakończeniu. Także finał w Lublinie będzie miał oprawę filmową. W Jessenitz uczestnicy stworzyli profesjonalną broszurę, w której zaprezentowano kraje pochodzenia gości i gospodarzy. W eliminacjach wstępnych w Lublinie przy współpracy młodzieży powstały „Dzienniki TriM“, które stanowią dokumentację spotkania i turnieju.
Na miejsca, gotowi... W grudniu 2011 roku drużyny i instytucje mogły zgłaszać swoje kandydatury w charakterze uczestników lub gospodarzy. W związku z dużym zainteresowaniem PNWM zwiększyła planowaną liczbę turniejów z 8 do 13, a startujących w nich drużyn – z 48 do 80. Podczas spotkania przygotowawczego w brandenburskim Blossinie w styczniu tego roku osoby odpowiedzialne za swoje zespoły samodzielnie ustaliły skład grup turniejowych, po czym przystąpiły do planowania przebiegu turniejów eliminacyjnych. ...start! 8 marca w Bad Nenndorf rozległ się gwizdek pierwszego turnieju eliminacyjnego. 21 maja w Dniepropietrowsku zabrzmiał ostatni. W tygodniu poprzedzającym mecz inauguracyjny Mistrzostw Europy, w Lublinie zostanie rozegrany finał „TriM – hattrick dla Europy”.
zdj. David Carreno
W czasie turniejów szybko okazało się, że w drużynach odzwierciedla się całe spektrum międzynarodowej wymiany młodzieży: od zagorzałych, dobrze wytrenowanych piłkarzy, którzy przybyli z trenerami i dwoma róż-
zdj. David Carreno
10
Mecze odbywały się na małym boisku w składzie pięciu zawodników i jednego bramkarza, przy czym w każdym zespole musiała być obecna jedna dziewczyna. Udział wielu różnych grup przyczynił się do pokojowego i pełnego ducha współpracy charakteru turniejów, dzięki czemu zawody nie przekształciły się w zaciekłą rywalizację. Mimo to w większości turniejów szybko wykrystalizowała się grupa najlepszych drużyn, które prowadziły emocjonujące pojedynki o kwalifikację do finału.
Turniej eliminacyjny w Bad Nenndorf. W każdej drużynie piłkarskiej
Entuzjastyczni kibice motywują swoich zawodników. Wszyscy liczą na
grała przynajmniej jedna dziewczyna.
zakwalifikowanie się do finału w Lublinie.
info P N W M 1 2012
Drugim po turniejach piłkarskich – równie ważnym – punktem programu były działania promujące kulturę wszystkich trzech krajów. Podczas turnieju w Lipsku młodzież urządziła wieczór tematyczny, podczas którego prezentowano typowe gry, zwyczaje, piosenki i potrawy. Liczne szkoły, które uczestniczyły w programie, wykorzystały tę okazję i w ramach przygotowania do TriM uatrakcyjniły szkolną codzienność, organizując dni tematyczne dotyczące piłki nożnej, migracji i krajów partnerskich. Tym samym projekt piłkarski nie ograniczył się jedynie do uczestniczących w nim drużyn.
mieckiej, Akcją Solidarności Niemieckich Katolików z Mieszkańcami Europy Środkowej i Wschodniej Renovabis oraz Fundacją Spotkań Zachodu ze Wschodem udało się zapewnić gospodarzom i zespołom z Ukrainy równoprawny pod względem finansowym udział w projekcie. Thomas Hetzer, Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Poczdam Vinzenz Kratzer, praktykant w poczdamskim biurze PNWM
Młodzież z zaangażowaniem podeszła do organizacji spotkań. Przed ich rozpoczęciem drużyny zbierały informacje o sobie i swoim mieście, zakładały grupy w Internecie i na Facebooku, a także wymieniały się kontaktami. Ponadto podczas turniejów powstało mnóstwo sprawozdań, blogów, zdjęć i filmów video – nie tylko w związku z wymienionymi powyżej projektami z udziałem mediów, lecz także jako spontaniczna inicjatywa młodzieży. Stąd spora część materiałów umieszczonych na stronie internetowej TriM pochodzi od samych uczestników.
Drei
z boiska
Друзі Polsko-niemiecko-ukraińskie rozmówki zostały wydane z myślą o uczestnikach spotkań realizowanych w ramach projektu „TriM – hattrick dla Europy”. Mogą z nich jednak z powodzeniem skorzystać młodzi ludzie bez zapędów piłkarskich – aby zawrzeć znajomość z Kathariną, zamówić pierogi w Rzeszowie, czy też spytać o drogę do schroniska młodzieżowego w Charkowie.
Nowe przyjaźnie, nowi partnerzy Projekt TriM sprawił, że nowe osoby zaangażowały się w polsko-niemiecką wymianę młodzieży: pozyskano wielu partnerów dla trójstronnej wymiany z Ukrainą, zwłaszcza ze wschodniej części kraju. Po stronie niemieckiej wiele podmiotów pracy z młodzieżą zadebiutowało w obszarze wymiany polsko-niemieckiej lub trójstronnej.
Powodzenia! Viel Spaß! Успіху!
PNWM udzieliła wsparcia merytorycznego uczestnikom turniejów, m.in. uruchamiając portal internetowy, na który uczestnicy mogli wstawiać własne treści (www.trim.dpjw.org). Ponadto wydano rozmówki polsko-niemiecko-ukraińskie, które były rozchwytywane na turniejach (patrz: obok). Pracownicy PNWM służyli też radą drużynom ukraińskim podczas ich starań o wizę. Dzięki współpracy z Fundacją Współpracy Polsko-Nie-
Wydanie rozmówek umożliwiło wsparcie finansowe ze stowarzyszenia Renovabis. Ritter-Jasińska Antje, Hryciuk Remigiusz, Bondar Andrij, Drei Друзі z boiska. Rozmówki polsko-niemiecko-ukraińskie na spotkania sporto-
zdj. Tobias Tanzyna
zdj. David Ausserhofer
we i nie tylko, PNWM, Warszawa/Poczdam 2012
Uczestniczki spotkania w Bad Muskau podczas gry terenowej. Jednym
Pełna koncentracja! Uczestnicy turnieju TriM w Mieszkowicach
z zadań były zakupy w pobliskim sklepie przy pomocy rozmówek
formułują wpis do księgi pamiątkowej w Urzędzie Kanclerskim
polsko-niemiecko-ukraińskich.
w Berlinie.
11
info P N W M 1 2012
Świat jak wielki las Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży
12
„Ścinaj tylko tyle drzew, ile wytrzyma las! Tyle, ile może odrosnąć!” – maksyma XVIII-wiecznych leśników stała się dewizą XXI wieku. Przed około dziesięciu laty Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych ogłosiło lata 2005–2014 światową Dekadą Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Rezolucję ONZ poprzedziły dwa inne wydarzenia. W 1987 roku opublikowano raport Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju ONZ (tzw. Raport Brundtlanda) pt. „Nasza wspólna przyszłość” m.in. na temat oszczędnej eksploatacji zasobów naturalnych i zachowania ich dla przyszłych pokoleń. Natomiast w 1992 roku odbył się w Rio de Janeiro Szczyt Ziemi, na którym uchwalono „Agendę 21”, czyli wszechstronny plan działania na wiek XXI dla Narodów Zjednoczonych, rządów i grup społecznych w każdym obszarze, w którym człowiek ma wpływ na środowisko.
Początkowo zrównoważone działanie oznaczało przede wszystkim działanie ekologiczne mające na celu zmniejszenie zanieczyszczenia i zniszczenia środowiska. Obecnie koncepcja edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju została poszerzona o projekty z innych dziedzin, na przykład takie, które mają skorygować niesprawiedliwości globalnego systemu finansowego lub umożliwić godzenie pracy zawodowej i życia rodzinnego.
zdj. Marta Gębała
p u n k t y c i ę ż k o ś c i 2 0 1 2
ekologicznych i społecznych. W dalszej kolejności potrzebne jest zaangażowanie, by przeciwdziałać tym niedostatkom. Fundamentem świadomego postrzegania świata jest edukacja, co zostało podkreślone również w ONZ-owskiej „Agendzie 21”. Koncepcja edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju została skonkretyzowana przez Gerharda de Haana w sformułowanej przez niego kompetencji kształtowania rzeczywistości. Obejmuje ona m.in. przewidujące i interdyscyplinarne myślenie i planowanie, umiejętność partycypacji oraz refleksji nad własnymi i innymi wzorcami kulturowymi. Cechy te definiują autonomiczną jednostkę myślącą o dobru ogółu. To właśnie tych umiejętności uczą nauczyciele, wykładowcy i inni pedagodzy, kiedy zajmują się z młodzieżą tematyką zrównoważonego rozwoju.
Zarządzanie zasobami leśnymi w duchu zrównoważonego rozwoju – to jeden z tematów poruszanych podczas seminarium przygotowawczego w Krzyżowej w ramach konkursu o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży pod hasłem „Spotkajmy się pojutrze“.
Szkody wyrządzane środowisku, zużywanie bogactw naturalnych i nierównomierna dystrybucja zasobów na naszej planecie spowodowały, że świat od lat 70. ubiegłego wieku zaczął zmieniać sposób myślenia o swoim rozwoju. Pochodzący z leśnictwa termin „rozwój zrównoważony” ponownie stał się popularny. W ciągu następnych dziesięcioleci pojęcie to było wielokrotnie analizowane, rozszerzane i przekładane na praktyczne instrukcje i zalecenia. Jednak idea leżąca u podstaw zrównoważonego myślenia i działania pozostaje prosta: czyny człowieka mają skutki – tak natychmiastowe, jak i odległe w czasie.
Szanse dla współpracy polsko-niemieckiej. Działania PNWM w ramach edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju Zrównoważony rozwój to szeroki temat, w którym jest również miejsce na impulsy dla współpracy polsko-niemieckiej. Nie rezygnując z edukacji historyczno-politycznej w wymianie młodzieży, PNWM dostrzega w koncepcji edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju szansę dla integracji młodych ludzi z Polski i Niemiec. Ten, kto angażuje się na rzecz zrównoważonego rozwoju, ma szerokie horyzonty myślowe, nie ograniczające się do jednego kraju.
Zrównoważone myślenie jako element demokratycznego wychowania Aby nasz świat pozostał miejscem, w którym warto żyć, konieczna jest świadomość deficytów: gospodarczych,
Od prawie dwóch lat PNWM wdraża cele ONZ-owskiej światowej dekady. W zeszłym roku ponownie ogłosiła konkurs o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży, tym razem pod hasłem „Spotkajmy się pojutrze”. Polsko-
-niemieckie zespoły projektowe mogły zgłaszać pomysły na wspólne projekty młodzieżowe, nawiązujących do koncepcji edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Do finału zakwalifikowano 20 zespołów, które obecnie pracują nad realizacją swoich projektów. W tym czasie korzystają ze szkoleń i opieki PNWM oraz jej partnerów. W styczniu 2013 roku, po zakończeniu projektów, jury wyłoni laureatów.
zdj. Łukasz Nowakowski
info P N W M 1 2012
Poznajmy się! Zanim polsko-niemieckie zespoły projektowe zabiorą się do pracy koncepcyjnej, dowiadują się, kim są członkowie innych zespołów (Krzyżowa 2011).
podczas których zainteresowani mogą poszerzyć swoją wiedzę i umiejętności. Organizują je partnerzy PNWM. W październiku zapoczątkowany zostanie cykl szkoleń realizowanych przez PNWM, dostosowany do realiów pracy animatorów wymiany (terminy i miejsce szkoleń – s. 2, dalsze informacje niebawem na www.pnwm.org). Ponadto PNWM zleciła fachowcom przygotowanie ekspertyzy na temat realizacji założeń zrównoważonego rozwoju w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży. Wyniki ekspertyzy skonkretyzowane zostaną w formie praktycznych wskazówek dla animatorów wymiany. Dodatkowo na stronie internetowej PNWM opublikowane zostanie kompendium metodyczne. Zrównoważony rozwój będzie odgrywał ważną rolę w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży również po zakończeniu ONZ-owskiej dekady, zgodnie z sensem tego pojęcia i intencjami osób, które je stworzyły. Alexandra Sauter Redakcja INFO
Planowane działania możliwe są dzięki dotacji Niemieckiej Federalnej Fundacji Środowisko (Deutsche Bundesstiftung Umwelt – DBU, www.dbu.de). W tym samym czasie w Berlinie odbędzie się polsko-niemiecki szczyt młodzieży poświęcony edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Będzie on zwieńczeniem prac nad projektami realizowanymi przez młodzież z obu krajów w ramach konkursu. Na wspólnych warsztatach, podczas prezentacji i wykładów, młodzi Polacy i Niemcy będą mieli szansę pogłębiania wiedzy, planowania wspólnych działań i formułowania postulatów dotyczących zrównoważonego rozwoju. Punktem kulminacyjnym szczytu będzie debata z politykami, dzięki której przesłanie młodzieży ma szansę dotrzeć do szerokiego grona odbiorców. Od początku roku odbywają się również szkolenia dotyczące edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju,
Więcej informacji na temat zrównoważonego rozwoju można znaleźć na stronach Polskiego Komitetu ds. UNESCO: www.unesco.pl. W dziale „Edukacja” opublikowano artykuł „UNESCO a zrównoważony rozwój”.
13
info P N W M 1 2012
Historia w praktyce
tyczące miejsc pamięci na Majdanku, w Stutthofie i Auschwitz – „Razem zapamiętać na przyszłość” (więcej informacji na str. 18).
PNWM a edukacja historyczno-obywatelska w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży Wspieranie edukacji historyczno-obywatelskiej w ramach spotkań młodych Polaków i Niemców jest jednym z fundamentalnych zadań Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży. Organizacja od początku swojej działalności włącza się w dyskusję na temat jej miejsca i roli w wymianie młodzieży.* Polsko-niemiecka historia elementem edukacji formalnej i nieformalnej Dla pionierów polsko-niemieckiego porozumienia najważniejszą motywacją inicjowania wymiany młodzieży była dzieląca oba kraje historia, zwłaszcza pamięć o drugiej wojnie światowej. Historia niemieckiego narodowego socjalizmu oraz jego skutków była i jest tematem podejmowanym przy okazji wielu przedsięwzięć realizowanych przez PNWM (szkolenia dla animatorów, konferencje i seminaria tematyczne, szkolenia trenerów PNWM, publikacje i inne media itd.). Z biegiem czasu to fundamentalne zadanie stało się udziałem szerokiego grona osób, organizacji i instytucji. Warto przypomnieć, że początki PNWM przypadają na okres, kiedy edukacja formalna obciążona była dziedzictwem żelaznej kurtyny i kształtowana przez różnorodne koncepcje pedagogiczne. Dotyczyło to szczególnie podejścia do zagadnienia drugiej wojny światowej. Problemy te były poruszane podczas szkoleń dla animatorów wymiany i miały ich uwrażliwiać na zróżnicowane sposoby interpretacji historii w rodzinach, szkołach i instytucjach pozaszkolnych, tak aby mogli lepiej rozumieć zachowania uczestników spotkań młodzieży. Materiały ułatwiające merytoryczne i metodyczne przygotowanie do wymiany młodzieży Aby pomóc w przygotowaniach do spotkań młodzieży, PNWM podjęła się opracowania dwujęzycznej publikacji na temat drugiej wojny światowej i pamięci o niej. Długoletnia praca kilkudziesięciu autorów zaowocowała w 2009 roku wydaniem książki „Polska-Niemcy. Wojna i pamięć” pod redakcją Jerzego Kochanowskiego i Beate Kosmali. Uzupełnieniem do niej jest CD-Rom „Miejsca pamięci drugiej wojny światowej” . Równolegle wypracowywano praktyki pedagogiczne, które dziś określane są wspólnym terminem „pedagogika miejsc pamięci”. To kwestia istotna, gdyż wizyty w miejscach pamięci stanowią dziś oczywisty element szkolnego i pozaszkolnego nauczania o zbrodniach narodowego socjalizmu. Jednym z praktycznych instrumentów dla animatorów wymian organizujących tego typu projekty są wydane w 2011 roku materiały pedagogiczne do-
PNWM od samego początku stawia na swobodę w doborze tematyki dotowanych spotkań i nie zamierza tego podejścia zmieniać. Jednak nie ulega wątpliwości, że wcześniej czy później temat historii polsko-niemieckiej pojawi się podczas wymiany. Ważne, by tego momentu nie przeoczyć i w sposób świadomy korzystać z nadarzających się okazji, wspierać kształtowanie świadomości historycznej oraz wskazywać na dodatkową wartość, jaką jest możliwość poznania dziejów własnego narodu, Europy i świata widzianych przez pryzmat są-
zdj. Karolina Knopik
p u n k t y c i ę ż k o ś c i 2 0 1 2
Ważny element wspierania edukacji historyczno-obywatelskiej przez PNWM to organizacja warsztatów metodycznych: „Wojna, biografia i pamięć” oraz „Wojna, szkoła, wymiana”. Odbyły się one po raz pierwszy w 2011 roku w Lublinie i Frankfurcie nad Odrą i miały charakter praktycznych ćwiczeń, które uwzględniały międzykulturowy charakter spotkania: różne punkty widzenia, wiedzę i doświadczenie, a także zróżnicowany poziom znajomości języka uczestników. W trakcie warsztatów pracowano z tzw. modułami historycznymi traktowanymi jako małe formy dydaktyczne i omawiano z uczestnikami, jak można je wykorzystywać w trakcie wymiany – odpowiednio dopasowując je do grupy docelowej, miejsca oraz charakteru spotkania. Nie chodziło przy tym o gruntowne przygotowanie animatorów do realizacji polsko-niemieckich projektów skoncentrowanych wyłącznie na tematyce historycznej. PNWM postrzega swoją działalność w tym zakresie jako uzupełnienie oferty instytucji, które w Polsce i Niemczech specjalizują się w edukacji dorosłych w obszarze kształcenia historyczno-obywatelskiego, takich jak Instytut Pamięci Narodowej, Dom Spotkań z Historią, federalne i landowe centrale ds. edukacji politcznej (bpb, lpb), Ośrodek Rozwoju Edukacji, akademie ewangelickie i katolickie.
* Dethlefsen Knut, Pamięć i upamiętnienie. O znaczeniu edukacji historyczno-politycznej w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży. Materiały z konferencji w Berlinie, 6-8 X 2000, PNWM, Poczdam/Warszawa 2003
14
Historię można poznawać na różny sposób...
zdj. Karolina Knopik
info P N W M 1 2012
Jak poznawać przeszłość za pomocą pamiątek, które mamy pod ręką, bez akademickiego wykładu? Z taką tematyką zmierzyli się uczestnicy warsztatów „Historia w rodzinnej szufladzie“ podczas seminarium historycznego we Frankfurcie nad Odrą.
siedniego kraju. Nie ma jednak umiejętności bez wiedzy, dlatego PNWM przygląda się z dużym zainteresowaniem pracom nad wspólnym polsko-niemieckim podręcznikiem do historii i ma nadzieję, że otworzy on dodatkowe możliwości podejmowania tematów historycznych w ramach edukacji pozaformalnej podczas wymian młodzieży.
cym w wymianie oraz tym, którzy szukają nowych pomysłów na projekty. Należy przy tym podkreślić, że PNWM nie jest pionierem w tej dziedzinie i podobne inicjatywy już istnieją, np. materiały na stronie internetowej „Uczyć się z historii“ (www.uczyc-sie-z-historii.pl). Także wiele organizacji partnerskich – międzynarodowe domy spotkań, jednostki centralne PNWM – dysponują już zbiorem sprawdzonych projektów, metod i publikacji, które z powodzeniem mogą służyć jako źródło wiedzy dla innych. Jednocześnie PNWM chce jeszcze skuteczniej wskazywać instytucje, których głównym zadaniem jest edukacja historyczno-obywatelska i zachęcać je do jeszcze intensywniejszej pracy z młodzieżą w kontekście międzynarodowym.
zdj. Seweryn Chlebiński
PNWM ma nadzieję rozwijać nowe inicjatywy tam, gdzie do tej pory dzieje się niewiele, chociażby podejmując tematykę historii po roku 1945. Cieszymy się, że dzięki naszemu ponad dwudziestoletniemu doświadczeniu w proces ten może włączyć się tak wiele osób, będacych zarówno entuzjastami, jak i ekspertami w zakresie partnerskiej współpracy polsko-niemieckiej. Historia obecna na ulicach miast. Młodzi uczestnicy wymiany polsko-niemieckiej pod Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie
Ciekawym doświadczeniem był dla PNWM konkurs o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży pod hasłem „Zachować pamięć“ przeprowadzony w 2009 roku. Pokazał, jak bogaty jest wachlarz tematów historycznych podejmowanych w ramach wymian młodzieży, i że wykraczają one daleko poza totalitaryzmy XX wieku.
Stanisława Piotrowska Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Poczdam
Wszystkie wymienione w artykule publikacje można zamówić na stronie internetowej PNWM: www.pnwm.org (rubryka Publikacje).
Edukacja historyczno-obywatelska – plany PNWM PNWM planuje zebrać dotychczasowe przykłady dobrych praktyk wraz z towarzyszącymi im materiałami pedagogicznymi i udostępnić je osobom początkują-
15
info P N W M 1 2012
Szybka randka dla długodystansowców t o s i ę d z i a ł o
Wanda pozna Niemca” - giełda partnerów w polsko-niemieckiej wymianie młodzieży Trebnitz, 15-18 lutego 2012 r.
„
Trzynastowieczny zamek we wschodnich Niemczech, niedaleko granicy z Polską. W jednej z komnat panuje łagodny półmrok. Wzdłuż sali, naprzeciwko siebie, ustawiono dwa rzędy krzeseł, a między nimi filuterne bukiety z tulipanów i welurowych serduszek – pozostałość po dopiero co obchodzonych walentynkach.
Pary, trójkąty, czworokąty Renata Chilarska reprezentuje Stowarzyszenie na Rzecz Aktywizacji Wsi w Łysinach, ale działa jeszcze w sześciu innych strukturach. Założyła stowarzyszenie, żeby „mieć kasę na swoje szaleństwa”. Opowiada o tych najciekawszych: „Egzotycznym lecie” (w środku zimy, przy 20-stopniowym mrozie!) i o projekcie dotyczącym polskich noblistów, podczas którego studenci Uniwersyte-
zdj. Dorota Frassek
Wchodzą pojedynczo lub w grupach, zamyśleni i niepewni lub rozgadani, raz po raz wybuchając głośnym śmiechem. Po jednej stronie zasiadają Polacy, po drugiej – Niemcy. I rozlega się dźwięk gongu...
Speeddating – recepta na sukces Format giełdy partnerów dał uczestnikom szansę na wielokrotną wymianę informacji i doświadczeń w najróżniejszych konstelacjach. Niektórzy wyłapali się już po rundzie zapoznawczej, inni na pierwszych zajęciach grupowych, podczas rozmów na korytarzu i posiłków. Speeddating potasował karty na nowo i postawił kropkę nad „i”. Otworzył na innych, którzy wcześniej wydawali się „bezużyteczni” z punktu widzenia wspólnych działań w przyszłości. Okazało się, że metodę, przejętą z kojarzenia par damsko-męskich, z powodzeniem można wykorzystać do połączenia ze sobą organizacji młodzieżowych szukających partnera do realizacji wspólnych projektów.
Pasujemy do siebie? Tylko trzy minuty mieli uczestnicy giełdy partnerów w Trebnitz, by zadać najważniejsze pytania innym osobom. I udało się!
Jesteś na Facebooku? „Czym się zajmuje twoja organizacja?”, „Z jaką młodzieżą pracujecie?”, „Jakie tematy cię interesują?”. Ale też: „Jolanta ist Jola, oder?“, „Jesteś na Facebooku?“. Mieszają się języki, pośrednicy językowi od czasu do czasu pomagają znaleźć odpowiednie słowa. W ciągu kilku sekund z napiętej ciszy robi się gwar. Uczestnicy giełdy kontaktów „Wanda pozna Niemca” odbijają między sobą pytania i odpowiedzi, i trudno się dziwić, skoro mają tylko trzy minuty na zebranie najważniejszych informacji o ewentualnym partnerze. A potem uścisk dłoni na pożegnanie, zmiana miejsca, uścisk dłoni na powitanie i kolejna szybka konwersacja.
16
tu Warszawskiego prezentowali uczniom chemiczne czary z produktów dostępnych w każdej kuchni. „Wiedziałaś, że jak dorzucisz mentosa do coca-coli i posypiesz cukrem, to wybuchnie?”. Renata do tej pory nie ma jeszcze partnera w Niemczech. Dlatego przyjechała do Trebnitz i wyjeżdża z czterema namiarami, które wkrótce mogą się przydać. Sascha Chernetsov (FAIR bund e.V. z Lipska) ma ośmiu podopiecznych, pomysł na projekt i pieniądze na udział grupy ukraińskiej. Nie ma partnera z Polski ani… dostępu do morza. Ten oferuje natomiast Jolanta Pluto-Prądzyńska z Ośrodka Kultury w Drawsku Pomorskim. I jeszcze nowoczesny ośrodek kolonijny, profesjonalną kadrę i mnóstwo kontaktów, które pomogą zorganizo-
info P N W M 1 2012
Piotr Skarbek (OHP Rzeszów): „Byłem bardzo zdenerwowany, jestem mile zaskoczony. Daliście nam wielką swobodę rozmowy i odnaleźliśmy się! Cała ta giełda to wielki sukces!”. Piotr planuje projekt z trzema partnerami: brandenburskim stowarzyszeniem Albert-Schweitzer-Familienwerk, stowarzyszeniem ELAN z Lipska oraz małopolską komendą OHP. „To wyzwanie! Ale po co robić kilka różnych projektów o tym samym, skoro można zrobić porządnie jeden nieszablonowy?” – komentuje. Jesienią w Niemczech odbędzie się szkolenie na temat pedagogiki przeżycia dla wychowawców reprezentowanych ośrodków.
zdj. Marta Gębała
wać młodzieży super wakacje. Sascha i Jola złożyli już wniosek do PNWM i umówili się na spotkanie przygotowawcze.
Piotr Skarbek (drugi od prawej) z nowymi partnerami do wspólnego projektu
Giełdy kontaktów na żywo Andreas Wojciak pracuje w szkole średniej oraz z niepełnosprawnymi w Oberursel. „Myślałem o jednym kontakcie, ale jak już tu przyjechałem, to stwierdziłem, że można zrobić coś innego. Znalezienie odpowiednich grantodawców i napisanie wniosków stanowią problem. To jest biurokracja. W PNWM jest łatwiej, jest spotkanie przygotowawcze i można się spokojnie zająć organizacją. Nawet jak coś będzie nie tak, to wniosek wróci do poprawki. Dzięki temu strach jest mniejszy” – opowiada. „Wyjściowy pomysł dla naszego cyklu projektów to rower. Zaczniemy w Kołobrzegu. Będziemy tam szukać śladów Kolbergu, powstanie film o Polackach widzianych oczami Niemców”. Potem się zamienią rolami i w Borken polska młodzież chwyci za kamerę. W działania zostanie włączona także grupa niepełnosprawnych. „Niepełnosprawność to inna kultura. Dostaną nieco łatwiejsze zadania. Będą fotografować miasto. Stanie się ono tłem dla integracji i poznania. Jadąc tu nie myślałem, że wejdę w coś głębszego, ale to pociągające wyzwanie.” Skąd wiesz, że to ten właściwy? Wieczorem uczestnicy giełdy nadal dyskutują o treściach seminarium. Wychodzi na to, że poszukiwane są przede wszystkim partnerstwa długodystansowe. Jak rozpoznać, że to właściwy partner? „Bez iskry nie ma ognia. Między partnerami musi być chemia, musi się pojawić element sympatii. Zwłaszcza jeśli myśli się o długotrwałej współpracy”. „Najlepiej robić wspólnie to, co się lubi. Wykorzystać potencjał”. „Sposób pracy, realizacji celów musi być podobny”. I zaufanie, i pewność, że możesz polegać na partnerze.
„Wanda pozna Niemca” jest jednym z przykładów giełd kontaktów dla przedstawicieli organizacji młodzieżowych organizowanych przez PNWM. Regularnie odbywają się także giełdy kontaktów wymiany szkolnej. Oczywiście, każde oferowane przez PNWM polsko-niemieckie forum czy szkolenie daje szansę na znalezienie organizacji partnerskiej z drugiego kraju, choć nie jest to ich główny cel. Wymiana polsko-niemiecka bazuje na dobrych, długotrwałych partnerstwach. I dlatego są one tak istotne z punktu widzenia PNWM. Umożliwienie ludziom dotarcia do siebie „na żywo”, poznania się, stworzenie przestrzeni do otwartych rozmów sprawdzają się lepiej niż najbardziej szczegółowy mail lub rozmowa na skypie. Specyfika giełd polega na takim skomponowaniu poszczególnych elementów programu, aby ułatwić uczestnikom podjęcie jak największej ilości kontaktów oraz pomóc w formułowaniu oczekiwań i prezentacji pomysłów, które czekają na partnerską realizację. Przy okazji nowi partnerzy mogą skorzystać z obecności pracowników referatów wspierania PNWM. Dla wielu z nich jest to okazja, aby zadać pytania, które niezręcznie formułować w mailu lub telefonicznie, dowiedzieć się, jak w przypadku konkretnego projektu wypełnić wniosek i jeszcze raz wyjaśnić zawiłość znalezioną w „Wytycznych wspierania wymiany młodzieży”.
Giełda partnerów online Czy giełda się udała? „Będę zadowolona, jak za tydzień znajdę maila na mojej skrzynce. Wtedy powiem, że było warto”, podsumowuje jedna z uczestniczek. Wanda poznała Niemca?! Powodzenia! Dorota Frassek Redakcja INFO
Od wielu lat PNWM prowadzi również giełdę partnerów do projektów w sieci. W zeszłym roku mechanizm został zmodernizowany. Można ją znaleźć w rubryce Giełdy kontaktów na www.pnwm.org lub bezpośrednio na stronie www.pnwm.org/gielda_partnerow. Giełda umożliwia przeglądanie zamieszczonych ofert organizacji poszukujących partnera do współpracy lub zamieszczanie własnych.
17
info P N W M 1 2012
Publikacje Książka: Spotkanie otwiera perspektywy
p u b l i k a c j e
PNWM wraz z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży od 2005 roku prowadzi ewaluację wymian młodzieży. Jest to jak dotąd jedno z największych badań naukowych przeprowadzonych w kontekście międzynarodowych spotkań młodzieży. Jego wyniki – oparte na analizie ankiet wypełnionych przez 5000 uczestników i ponad 700 pracowników organizacji i instytucji młodzieżowych – zostały zebrane w publikacji „Spotkanie otwiera perspektywy. Empiryczne spojrzenie na międzynarodową wymianę młodzieży”. Opracowanie pokazuje, że doświadczenie międzynarodowych spotkań ma znaczenie dla rozwoju osobowości młodych ludzi, pogłębia kompetencje społeczne i otwiera na inność w zderzeniu z innymi kulturami. Książka dostępna jest również w języku niemieckim i francuskim. Dubiski Judith, Ilg Wolfgang, Spotkanie otwiera perspektywy. Empiryczne spojrzenie na międzynarodową wymianę młodzieży, Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Francusko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Warszawa/Berlin 2011
Płyta CD: Razem zapamiętać na przyszłość Odpowiednie przygotowanie podróży do miejsca pamięci sprawia wielu animatorom wymiany nie lada problem. W konfrontacji z trudną tematyką narodowego socjalizmu mogą pomóc zawarte na płycie „Razem zapamiętać na przyszłość” materiały dotyczące miejsc pamięci na Majdanku, w Stutthofie i Auschwitz.
18
Łączą one naukę historii z aktywną pracą młodzieży. Na podstawie pytań nawiązujących do licznych tekstów źródłowych, zawartych w arkuszach roboczych, młodzi uczestnicy zapoznają się z tematyką związaną z wybranym miejscem pamięci i w ten sposób przygotują się na spotkanie z jego historią. Część arkuszy można wykorzystać podczas samej wizyty. Materiały skierowane są do młodzieży powyżej 16 roku życia. Projekt dofinansowali: Ministerstwo ds. Nauki, Młodzieży i Sportu Kraju Związkowego Brandenburgia oraz Fundacja „Großes Waisenhaus zu Potsdam”. Meyer zu Uptrup Wolfram (koncepcja), Ehmann Annegret (opracowanie materiałów), Razem zapamiętać na przyszłość, PNWM, Warszawa/Poczdam 2011
Rozmównik: Spróbuj po niemiecku! Od teraz młodzież z Polski (niemalże) bez problemu nawiąże komunikację z rówieśnikami z Niemiec. Rozmównik „Spróbuj po niemiecku!” został stworzony dla uczestników polsko-niemieckich spotkań młodzieży – na wzór „Versuch’s auf Polnisch!“, od lat bestsellera wydawniczego PNWM. Młodzież znajdzie tu ciekawe słówka i zwroty przydatne w typowych sytuacjach oraz alfabetycznie poukładane tematy do rozmów. Transkrypcja fonetyczna ułatwi wymowę w języku niemieckim, zaś ciekawostki na temat kraju sąsiada pomogą uniknąć niejednego nieporozumienia. Bagłajewska-Miglus Ewa, Ewers Sandra, Grzybkowska Agnieszka, Spróbuj po niemiecku! Rozmównik na polsko-niemieckie spotkania młodzieży, PNWM, Warszawa/Poczdam 2012
Wymienione publikacje (i wiele innych!) mogą Państwo zamówić bezpłatnie na stronie internetowej PNWM: www.pnwm.org (rubryka Publikacje).
info P N W M 1 2012
PNWM w skrócie Posiedzenie Rady PNWM Warszawa, 30-31 stycznia 2012 r.
zdj. Tomasz Jelskir
Na corocznym posiedzeniu Rada Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży zaakceptowała plan inicjatyw własnych PNWM, w tym polsko-niemiecko-ukraińskie rozgrywki piłkarskie „TriM – hattrick dla Europy”, programy w ramach konkursu o Polsko-Niemiecką Nagrodę Młodzieży „Spotkajmy się pojutrze” i wiele innych, służących dokształcaniu animatorów wymian młodzieży. Spotkanie poprowadzili współprzewodniczący Rady – wiceminister edukacji narodowej, Mirosław Sielatycki oraz sekretarz stanu w Federalnym Ministerstwie ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży, Josef Hecken.
Konkursy wiedzy, wspólne gotowanie, wycieczki, wystawy, dni otwarte, wywiady, warsztaty teatralne i taneczne, prezentacje, popołudnia filmowe… To tylko wybrane formy, które wykorzystali organizatorzy tegorocznych akcji informacyjnych dla młodzieży i środowisk lokalnych w ramach drugiej edycji projektu PNWM dzień.de | der-tag.pl. Projekt został zainicjowany w roku jubileuszowym PNWM (2011). Zasada była prosta: Polacy dowiadują się więcej o Niemczech, a Niemcy o Polsce. Od 1 do 15 maja w realizację ok. 90 akcji w Polsce i Niemczech zaangażowały się dobrowolnie setki młodych ludzi, animatorów wymiany, osób prywatnych, nauczycieli, pracowników placówek kulturalno-oświatowych i innych instytucji. Im wszystkim należą się od PNWM gorące podziękowania. Relacje z akcji można śledzić na stronie projektu www.der-tag.pl.
Złóż wniosek przez internet
XXI posiedzenie Rady PNWM. Od lewej siedzą Stephan Erb, Josef Hecken, Mirosław Sielatycki oraz Paweł Moras.
Wieczór parlamentarny Berlin, 7 marca 2012 r. Hasło „Edukacja bez granic“ stanowiło motto piątego wspólnego Wieczoru Parlamentarnego, którego gospodarzem było osiem organizacji zajmujących się międzynarodową pracą z młodzieżą. Spotkanie odbyło się 7 marca 2012 roku w siedzibie Przedstawicielstwa Kraju Związkowego Saary w Berlinie. 250 gości z Bundestagu, ministerstw, związków na rzecz pracy z młodzieżą i różnych stowarzyszeń dyskutowało na tematy związane z edukacją na rzecz zrównoważonego rozwoju w międzynarodowej wymianie młodzieży, potencjałem i możliwościami dostępu do edukacji w wymiarze europejskim i międzynarodowym, wychowaniem do demokracji oraz edukacją pozaszkolną.
zdj. David Ausserhofer
p n w m w s k r ó c i e
dzień.de | der-tag.pl Polska, Niemcy, 1-15 maja 2012 r.
Wnioskodawcy pozytywnie oceniają wprowadzoną w listopadzie ubiegłego roku możliwość składania wniosków o dotację przez internet. Elektroniczny system składania wniosków (OASE) dostępny jest na naszej stronie internetowej www.pnwm.org. Program ułatwia i przyspiesza proces wnioskowania: wyposażony jest w aktywne podpowiedzi prowadzące krok po kroku po elektronicznym formularzu, a także na bieżąco weryfikuje potencjalne błędy we wpisywanych danych. OASE skraca czas opracowywania wniosków przez pracowników referatów PNWM. Rozpoczęliśmy prace nad elektronicznym systemem rozliczania projektów.
Latarnie PNWM „Latarnie PNWM” to doświadczone organizacje partnerskie, które w swoich regionach doradzają wnioskodawcom. Do ich zadań należą m.in. pomoc w szukaniu partnerów do projektów oraz poradnictwo merytoryczne i metodyczne. „Latarnie PNWM” oferują również swoje pomieszczenia w celu realizacji seminariów przygotowawczych i podsumowujących z młodzieżą, spotkań kadry organizującej polsko-niemieckie spotkanie, czy też warsztatów tematycznych podczas wymiany. W listopadzie ubiegłego roku status „Latarni PNWM” uzyskały pierwsze organizacje w Bawarii: centrum edukacji młodzieży Unterfranken w Würzburgu oraz dom spotkań młodzieży am Tower w Oberschleißheim. Trwają przygotowania do zainicjowania pracy „Latarni PNWM” w Polsce.
Liczni goście przybyli na wieczór parlamentarny w siedzibie Kraju Związkowego Saary w Berlinie.
19
info P N W M 1 2012
Wkrótce
Na zamówienie
Finał projektu „TriM – Hattrick dla Europy“ Lublin, 3–7 czerwca 2012 r.
„Między innymi”– warsztaty metodyczne z zakresu pedagogiki międzykulturowej
klasa – grupa – proces – procesy grupowe w polsko-niemieckiej wymianie szkolnej Gorzów Wlkp, 13 czerwca 2012 r.
Zip-Zap – warsztaty animacji językowej
Na bieżąco z PNWM
Zip-Zap – warsztaty animacji językowej Heidesee, 30 czerwca–1 lipca 2012 r. Olsztyn, 13 października 2012 r.
Zamów newslettera na www.pnwm.org i odwiedź nas na Facebooku!
Produkty historii? – cykl seminariów dla animatorów pracy z młodzieżą Część 1: Szczecin, Berlin, 6 –12 sierpnia 2012 r. Część 2: Warszawa, 10–16 listopada 2012 r.
info nr 1 (24)/Lato 2012 ISSN 1733-1765
Szkolenie dla nauczycieli polsko-niemieckich partnerstw szkolnych, organizujących projekty historyczne z wizytą w miejscach pamięci Gdańsk, 14–18 sierpnia 2012 r. „Wymień się!“ – seminarium kontaktowe dla nauczycieli i pedagogów z Polski, Niemiec i Białorusi Białystok, 19–22 września 2012 r. Giełda partnerów i kontaktów dla szkół Vlotho, 4–7 października 2012 r. Spotkanie młodzieży z przyszłością. Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju w polskoniemieckiej wymiany młodzieży. Cykl seminariów dla doświadczonych animatorów Część 1: Ploski, 8–12 października 2012 r. Część 2: Ploski, 16–19 kwietnia 2013 r. Konferencja Jednostek Centralnych Berlin, 22–24 października 2012 r. Teamwork – Dreamwork – szkolenie dla polsko-niemieckich partnerstw szkolnych Szczecin, 24–27 października 2012 r. Silne Trio! – szkolenie dotyczące trójstronnej wymiany z Czechami Bad Muskau, 14–17 listopada 2012 r.
Wydawca:
i m p r e s s u m
Polsko-Niemiecka
Deutsch-Polnisches
Współpraca Młodzieży
Jugendwerk
ul. Alzacka 18
Friedhofsgasse 2
03-972 Warszawa
14473 Potsdam
tel.: 022/5188910
Tel.: 0049 331/284790
fax: 022/6170448
Fax: 0049 331/297527
e-mail: biuro@pnwm.org
e-mail: buero@dpjw.org
internet: www.pnwm.org
internet: www.dpjw.org
Odpowiedzialni: Paweł Moras
Stephan Erb
Redakcja Dorota Frassek
Sandra Ewers, Alexandra Sauter
(polska wersja językowa)
(niemiecka wersja językowa)
Opracowanie graficzne: Dorota Frassek (polska i niemiecka wersja językowa)
– biuletyn informacyjny
Projekt graficzny:
Info
Studio 27, Warszawa
Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży ukazuje się
Kształcenie globalne w kontekście zrównoważonego rozwoju – szkolenie dla nauczycieli Wrocław, 24–27 listopada 2012 r.
Zdjęcie na okładce
w polskiej i niemieckiej wersji
Młodzież podczas polsko-niemiecko-
językowej.
-ukraińskiego projektu w Motyczu Leśnym, autor: Seweryn Chlebiński
Teksty podpisane nazwiskiem nie zawsze pokrywają się ze
Tłumaczenia Iwona Łatwińska
stanowiskiem redakcji.
–
artykuły
na str. 6 i 10, część na str. 18 i 19 Dariusz Rogalski na str. 10 i 12
20
–
artykuły
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania nadesłanych tekstów.