SRJIS/BIMONTHLY/ SANJURE DEEPAK PRALHAD & SONKAMBLE CHETNA PRALHAD(2594-2600)
“igajauBaa[- baQaoka yaaMcao iXaxakaMivaYayaIcao ivacaar” EaIº saaMjauro idpk p`lhad¸ sahayyak iXaxak¸ Da^º ivaXvanaaqarava kraD Aºivaº koja ijaº baIDº p`aº Da^º saaonakaMbaLo caotnaa p`lhad¸ sahyaaogaI p`aQyaapk¸ iSavaajaI ivaVaPaIz¸ kaolhaPaUrº
c
Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com
P`aacaIna BaartIya [ithasaat iXaxakalaa jao maanaacao sqaana haoto to Aaja raihlao naahIº PaUvaI- iXaxak AadrNaIya maanalao jaat haotoº saQyaa samaajaat eKaVanao svat:caI AaoLK ‘iXaxak’ mhNaUna k$na idlyaanaMtr eokNaayaacyaa najarot Aadr tr nasataoca ]laTPaxaI ]Pahasa AnauBavaayalaa imaLtaoº iXaxakI PaoXaa ha ]cca djaa-caa AsaUnahI Aaja iXaxakI PaoXaacao AvamaUlyana¸ AgadI inamna PaatLIPaya-Mt¸ Jaalao Aahoº saQyaa iXaxakaMnaa samaajaat maana naahIº Asao Asalao trI ‘iXaxaNa ho saamaaijak Pairvatnaacao vaa badlaacao P`aBaavaI maaQyama Aaho’ Asao mhTlao jaatoº Asaa ivaraoQaaBaasa inamaa-Na haoNyaamaagacaI karNao kaoNatIÆ tI kQaI naYT haotIlaÆ yaacaa ivacaar saud\Qaa iXaxaNaXaas~atIla GaTkaMnaaca kravaa laagaola¸ ho sPaYTca Aahoº Aaja Baart sarkar¸ maharaYT/ Xaasana tsaoca yaa AMtga-t yaoNaa¹yaa ivaivaQa ]ccastr saMsqaa¸ AQyaapk p`iXaxaNa saMsqaa¸ XaOxaiNak p`Xaasana saMsqaa¸ iXaxak va samaajaatIla svayaMsaovaI saMsqaa vaa saMGaTnaa sava- iMmaLUna XaOxaiNak gauNava<aa vaaZIsaazI va tI iTkvaUna zovaNyaasaazI p`ya%nart Aahotº Asao AsaunahI AapNaasa AVaphI Apoixat yaXa imaLalaolao naahIº yaacaI karNaiMmamaaMsaa krtaMnaa saao[-skrpNao vaa AnaavaQaanaanao dula-ixat Jaalaolyaa kahI baabaIMcaa ha pirNaama Aaho Asao inadXa-naasa yaotoº AajahI igajauBaa[-MnaI maaMDlaolyaa ivacaaraMcao iXaxakanao¸ XaOxaiNak p`XaasanaatIla GaTkaMnaI Avalaaokna k$na ]payayaaojanaa kolyaasa iXaxakI poXaalaa gatvaOBava p`aPt haoNao Xa@ya Aahoº [ºsaº 1870 saalaI [TlaIt janmalaolyaa Da^º maairyaa maaÐTosarI yaaMnaI AQyayana Axama baalakaMnaa iXakivaNyaasaazI ivaivaQa p`yaaoga kolaoº yaacyaa pirNaamaatUna AQyayana Axama maulaaMnaI saamaanyaapoxaa AiQak p`gatI saaQya kolaIº tovha maaÐTosarI yaaMcyaa laxaat Aalao ik¸ ‘hoca ]paya saamaanya xamatocyaa maulaaMcyaa ivakasaasaazI saud\Qaa ]pyaaogaI Aahotº’ yaatUna %yaaMnaI baalakaMcyaa AQyaapnaasaazI JUNE-JULY , 2015, VOL. 2/10
www.srjis.com
Page 2594
SRJIS/BIMONTHLY/ SANJURE DEEPAK PRALHAD & SONKAMBLE CHETNA PRALHAD(2594-2600)
maaÐTosarI pQdtI ivakisat kolaI va tI jagaasamaaor maaMDlaIº yaa maaÐTosarI pQdtItIla ivacaaraMnaI p`Baaivat hao}na igajauBaa[-MnaI p`orNaa GaotlaIº %yaaMnaI maaÐTosarI pQdtIcaI BaartIya vaatavarNaat p`BaavaIpNao AMmalabajaavaNaI kolaIº %yaat garjaonausaar sauQaarNaa krNyaasaazI igajauBaa[-MnaI 1916 to 1936 Asao salaga daona dXak p`yaaoga kolao va to AnauBava ilaiKt sva$pat maaMDUna zovalaoº igajauBaa[-MnaI kolaolyaa p`yaaogaatUna BaartIya baalaiXaxaNa p`NaalaIt sauQaarNaa JaalaIº ivaXaoYa baaba mhNajao ho sava- kaya- %yaaMnaI svaatM~\yapUva- kaLat par pDlaoº igajauBaa[-Mcao ivacaar AajahI ]pyaaogaI Aahotº %yaaMcyaa ivacaaraMcyaa AnaukrNaatUna Aajacyaa iXaxaNaatIla p`Xna sauTNyaasa na@kIca madt hao[-la¸ Asaa ivaXvaasa Aahoº %yaamauLo igajauBaa[- baQaoka yaaMcao iXaxakaivaYayaIcao ivacaar sadr laoKat maaMDNyaat Aalao Aahotº igajauBaa[- iXaxakaMnaa spYT krtat ik¸ BaivaYyaatIla samaaja GaDivaNyaacaI jabaabadarI iXaxakaMvar Aahoº Aajacyaa samaajaatIla vaa[-T baabaI ]Vacyaa samaajaat rahNaar naahIt yaasaazI Aajaca iXaxakaMnaI p`ya%na krNao garjaocao Aahoº karNa Aaja iXaxak baalakavar jasao saMskar krtIla toca baalakamaQyao $jatIla va %yaa AaQaairt vat-na maulao BaivaYyaat k$ SaktIlaº maulaaMnaa f@t ivaYaya&anaacao QaDo doNao [tkIca saMkuicat iXaxakaMcaI BaUimaka AsaU nayaoº tr maulaaMcaa ivakasa GaDivaNao ho iXaxakaMcao kt-vya Aahoº samaajaatIla vaa[-T prMpra¸ caalaIirtI naYT krNao ho iXaxakaMsamaaorIla Aavhana Aahoº samaajaalaa AMQakar¸ inaraXaamaya vaas%avaakDUna caaMgalyaa¸ AaXaadayaI jaIvanaakDo Gao}na jaaNyaacaI iXaxakacaI jabaabadarI Aahoº iXaxakaMnaI AspRXyatocaI $ZI naYT kravaIº ivaVaqyaa-Mcyaa maaQyamaatUna BaodaBaod na krta sava- samaana Aahot Asao vat-na k$na samaanatocaI baaba ivaVaqyaa-MmaQyao $javaavaIº yaa AnauYaMgaanao igajauBaa[- ¼baQaoka¸ 2013½ ilaihtat “iXaxaalayaaoM ka BaI yah p`mauK laxya haonaa caaihe ik iXaxaa ko maaQyama sao p`%yaok manauYya kao samaana AiQakar p`dana kroÈ”1 iXaxakaMnaI baMQauBaava XaaLot $jaivaNyaasaazI AByaasaËmaacyaa maaQyamaatUna p`ya%na kravaoº %yaatUna saamaaijak AXaaMtta naYT hao[laº jaatIya dMgalaI¸ ihMsaa¸ Anyaaya¸ A%yaacaar kmaI haoNyaasa madt hao[-laº yaa ivaYayaI igajauBaa[-¼baQaoka¸ 2013½ ilaihtat“hmaoM baalamaMidr sao dMD AaOr sajaa kao imaTakr hI saMsaar sao ihMsaa¸ ~asa evaM A%yaacaaraoM kao sqaayaI $p sao samaaPt krnaa hOÈ”2 iXaxak K¹yaa Aqaa-Mnao naotR%va krtatº ivaVaqyaa-Mcyaa maaQya,maatUna iXaxak samaajaacaI manaaoBaUimaka GaDvatat va iTkvaUnahI zovatatº Aaja iXaxaNa pQdtImaQyao baaOiQdk ivakasaavar AiQakaiQak Bar idlaa jaat Aahoº tulanaot XaarIirk va Baavainak ivakasaakDo kmaI laxa idlao jaatoº %yaamauLo ]VmaXaIlatocyaa iXaxaNaakDo dula-xa haot Aahoº %yaatUna ivaVaqyaa-Mcaa ekaMgaI ivakasa haotaoº mhNajaoca f@t smarNaXa@tIcaa ivakasa GaDUna yaotaoº mhNaUnaca BaartIya iXaxaNap`NaalaIt Amaulaag`a badlaacaI Apoxaa kolaI jaat Aahoº AajahI¸ jagaacyaa tulanaot¸ BaartIya iXaxaNaacaI gauNava<aa kmaIca zrt Aahoº ]cca djaa-caI gauNava<aa BaartIyaaMmaQyao ABaavaanaoca saapDtoº navanavaIna p`yaaoga¸ XaaoQa BaartIyaaMkDUna GaDt naahItº yaa ivaYayaI igajauBaa[-¼baQaoka¸ 2013½ AcaUk baaoT zovataMnaa ilaihtat “isaf- smarNaXai@t ko bala pr tqaa maa~ AaMK ko ]pyaaoga Wara hI jaao iXaxaa imalaI¸ vah eosaI imalaI ko ]sasao vaastivak laaBa tk na imalaaÈ [sa iXaxaa sao mahana\ AnausaMQaainak nahIM banao¸ mahana\ yaaoQda nahIM banao¸ iva&anavao<aa nahIM banao¸ [MjaIinayar¸ ica~kar¸ iXalpI yaa saMgaIt& nahIM banaoÈ banao hOM tao maa~ karkuna¸ maasTr ¼iXaxaakmaI- nahIM½Â AaOr jyaada sao jyaada JUNE-JULY , 2015, VOL. 2/10
www.srjis.com
Page 2595
SRJIS/BIMONTHLY/ SANJURE DEEPAK PRALHAD & SONKAMBLE CHETNA PRALHAD(2594-2600)
kuC banao hOM tao vakIla¸ baOirsTr¸ vaOV¸ Da^@Tr- sabako saba haqa pOraoM kI iXaxaa sao riht ApMga- sabako saba yaa tao naaOkrI yaanaI gaulaamaI krko jaIvana ibatanaovaalao¸ yaa ifr dUsaraoM kao gaulaama banaakr jaInao vaalao²”3 BaivaYyaat Asao GaDU nayao mhNaUna iXaxakaMnaI XaaLot rabaivalyaa jaaNaa¹yaa sava- ]pËmaamaQyao sahBaagaI haoNyaasaazI ivaVaqyaa-Mnaa p`oirt kravaoº ‘sava- kamao samaana Aahot¸ XaarIirk Eama saud\Qaa mah%vaacao Aahot’ Asao ivaVaqyaa-Mvar ibaMbavaavaoº iXaxaNaacaI jaIvanaapasaUna farkt hao} do} nayaoº ivaVaqyaa-Mnaa dMD vaa iXaxaa k$ nayao tsaoca ivaVaqyaa-MmaQyao spQaa- saud\Qaa laavaU nayaoº p`%yaok ivaVaqyaa-Mlaa svat:cyaa gatInao iXaxaNa GaoNyaasa iXaxakanao madt kravaIº ivaVaqyaa-MmaQyao imasaLUna¸ %yaacaa ima~ banaUna¸ samasyaa jaaNaUna Gyaavyaatº %yaa saaoDivaNyaasaazI iXaxaNaXaas~acyaa maaQyamaatUna imaLvalaolyaa &anaacaa vaapr kravaaº iXaxakanao ivaVaqyaa-Mcyaa samasyaaMcao eKaVa iva#yaat tj& Da^@Trap`maaNao Xaas~Iya dRYTInao ivaXlaoYaNa kravaoº cauka Jaalyaasa va Apoixat p`gatI na idsalyaasa maulaaMnaa ragavaU nayao¸ iXaxaa k$ nayaoº karNa %yaamauLo maulaaMmaQyao dmaNakarI¸ nakara%mak Baavanaa $jaivalaI jaatoº igajauBaa[-¼baQaoka¸ 2013½ ilaihtat “sajaa ko dbaava tlao baalak kI Xai@tyaa naYT hao jaatI hOM¸ ]lTo ApraQa krnao kI Xai@t ]Barnao lagatI hOMÈ”4 %yaamauLo iXaxakanao ho kTaxaanao TaLavaoº ivaVaqyaa-Mcyaa sahkayaa-Mnao vaga-¸ XaaLa tsaoca XaaLocaa pirsar svacC zovaavaaº yaa kamaI svat:saud\Qaa sahBaagaI hao}na ivaVaqyaa-MmaQyao svacCtocaI savaya $javaavaIº jaoNaok$na %yaaMcao BaavaI jaIvana inaraogaI¸ AanaMdI rahIlaº ivaVaqyaa-Mnaa XaarIirk svacCtoivaYayaI iXaxakanao satt p`oirt kravaoº %yaaMnaa caaMgalyaa savayaI laavaavyaatº %yaatUna ivaVaqyaa-Mcyaa XaarIirk samasyaa sauTtIlaº ivaVaqyaa-Mcaa f@t XaarIirk ivakasak$na iXaxakanao qaaMbaU nayao tr ivaVaqyaa-Mcyaa maanaisak samasyaa¸ AQyayanaatIla ADcaNaI jaaNaUna Gao}na %yaa saaoDivaNyaasaazI p`ya%naXaIla rhavaoº tsao na Jaalyaasa %yaaMcyaa ivakasaat ADqaLa yao[la va XaaLa mauL ]d\doXaapasaUna dur jaa[-laº hIca baaba igajauBaa[- ¼baQaoka¸ 2013½ puZIla Xabdat maaMDtat “jaba tk baalakaoM ko maanaisak raogaaoM kao Da^@TrI dRiYT sao dUr krnao ko Xaas~Iya p`yaaoga nahIM ikyao jaayaoMgao¸ tba tk pazXaalaae^ jaolaKanao banaI rhoMgaIÈ”5 igajauBaa[- iXaxakIpoXaalaa ek jaat maanatat va tI jaat b`aah\maNa¸ xai~ya¸ vaOXya vaa Xaud` yaaMcyaapoxaa EaoYz maanatatº karNa b`aah\maNa¸ xai~ya¸ vaOXya tsaoca Xaud` yaa sava- vaNaa-caI kamao iXaxakalaa kravaI laagatat Asao %yaaMcao mat haotoº hI baaba spYT krtaMnaa to ¼baQaoka¸ 2013½ ilaihtat “yah jaait caaraoM kI isarmaaor hOÈ AQyayana¹AQyaapna ko kama maoM hI [sa jaait ko QamakI pirsamaaiPt nahIM hao jaatIÈ iXaxaNa kI mahana\ saMsqaaeM banaanaa AaOr ]naka p`baMQa krnaa [saka vaOXya¹Qama- hOÈ samaaja AaOr raja ko AaËmaNa sao mau@t rhkr iXaxaNa ka kaya- svatM~\tapUva-k calaanao maoM [sa jaait kI xaa~¹vaRi<a samaa[- hu[- hOÈ kaoiZ,yaaoM¸ AMQaaoM AaOr laUlao¹laMgaDaoM sao laokr zoz ]ccakaoiT ko baalakaoM kI ]Ùit ko ilae hI Apnaa jaIvana vyatIt krnao maoM hI [sa jaait vaalaaoM kI saovaa¹bauiQd inaiht hO tqaa AQyayana AaOr AQyaapna kaya- krnao maoM hI [sakI b`aamh\Na¹vaRi<a hOMÈ”6 saovaaBaavaI vaR<aI baaLgaNao ho p`%yaok iXaxakacao p`qama k%a-vya Aaho Asao igajauBaa[- maanatatº saovaaBaavaI vaR<aIcaa Aqa- spYT krtaMnaa saaMgatat kI iXaxakanao ivaVaqyaa-Msaaobat ima~%vaacyaa Baavanaonao dRYTa banaUna rhavao va ivaVaqyaa-Mcyaa ivakasaalaa gatI p`aPt k$na VavaIº iXaxakanao p`%yaxa samaaja sauQaarNaocyaa kayaa-t vaa rajakIya GaDamaaoDIt sahBaagaI hao} nayaoº tr saamaaijak tsaoca JUNE-JULY , 2015, VOL. 2/10
www.srjis.com
Page 2596
SRJIS/BIMONTHLY/ SANJURE DEEPAK PRALHAD & SONKAMBLE CHETNA PRALHAD(2594-2600)
rajakIya AinaYz caalaIirtIpasaUna dUr rhavaoº ivaVaqyaa-Mnaa iXaxakaMnaI svat:cyaa samakxa maanaavaoº ‘gava-ihna AsaNao’ ha iXaxakacaa savaa-t mah%vaacaa gauNa Asataoº &ana saMpÙta tsaoca AQyaapna kaOXalyaavar p`Bau%va AsaNao yaa yaXasvaI iXaxakacyaa 2 p`mauK baabaI Aahotº iXaxak hao} [icCNaa¹yaakDo puiZla 3 gauNa AsaNao garjaocao zrto¸ Asao igajauBaa[- spYT krtat: 1º AQyaapna kayaa-laa Aa%maao%kYaa-cao saaQana maananao 2º &analaalasaa 3ºp`oma vaa vaa%salya Baavanaa [º tsaoca puZo saaMgatat kI¸ ‘AQyaapna ivaYayaacao &ana¸ ivaVaqyaa-Mp`it p`oma va sahanauBaUit¸ iXaxakI poXaacyaa maaOilaktocaI jaaNa tsaoca svat:cyaa kt-vyaacaI jaaNaIva [º baabaI iXaxakacyaa AMgaI Asaavyaatº’ K¹yaa iXaxakacaI laxaNao igajauBaa[- ¼baQaoka¸ 2013½ svat:cyaa Xabdat puiZlap`maaNao vya@t krtat “jaao Apnao kama maoM [tnaa rca¹pca gayaa hO ik ]sao inaMda yaa stuit kI prvaah tk nahIM¸ Apnao ivaVaiqa-yaaoM ko saaqa ihla¹imala jaanao AaOr ]nako saaqa naacanao¹kudnao maoM jaao CaoTapna mahsaUsa nahIM krta¸ jaao Apnao p`%yaok ivaVaqaI- maoM svayaM ka Avalaaokna krko ]sasao imalata hO¸ ijasakI ApnaI doh¹caotnaa yaa &ana¹caotnaa ivaVaiqa-yaaoM ko pasa jaato hI Apnao Aap CUT jaatI hO¸ ijasao ivaVaiqa-yaaoM ko saamanao baD,a AadmaI banakr KD,a haonao maoM Xama- AatI hO¸ ijasaka hd\ya p`%yaok ivaVaqaI- ko hd\ya maoM QaDkta hO¸ eosaa pagala iXaxak hI saccaa iXaxak hOÈ”7 iXaxak ha janmaalaa yaavaa laagatao¸ yaa mataXaI igajauBaa[- pUNa-pNao sahmat navhtoº yaa}laT p`%yaok iXaxakalaa vyaavasaaiyak &ana AsaNao garjaocao Aaho Asao igajauBaa[- maanat haotoº iXaxaNa vyavasqaot pirpUNa- sauQaarNaa na haoNyaasa saud\Qaa to ¼baQaoka¸ 2013½ vyavasaaya &ana nasaNaa¹yaa laaokaMnaa jabaabadar QartaMnaa ilaihtat “ABaI tk AQyaapna vyavasaaya ko &ana sao riht iXaxakaoM nao hI iXaxaNa kaya- ikyaa hO¸ [saIilae hmaaro doXa kI iXaxaa maoM sauQaar nahIM hao pae hOMÈ”8 igajauBaa[-Mcao ho ivacaar va AajacaI maharaYT/ XaasanaacaI vaa koMd` XaasanaacaI QaaorNao yaamaQyao ivaraoQaaBaasa jaaNavataoº maharaYT/at AajahI Ap`iXaixat iXaxak Aahot va to iXaxaNa p`iËyaa par paDt Aahotº maharaYT/at maaoz\yaa saM#yaonao AQyaapk ivaValayao ]GaDNyaasa enasaIiT[- va maharaYT/ Xaasanaanao prvaanagaI idlaI va dusarIkDo 2001 pasaUna ga`amaINa BaagaatIla rajakIya pxaacao AQa-iXaixat kaya-k<ao- AsaNaa¹yaaMnaa¸ vastIXaaLa sqaapna k$na toqao¸ inamaiXaxak mhNaUna $jaU k$na Gaotlaoº 2014 maQyao saovaaMtga-t p`iXaxaNa yaXasvaIir%yaa pUNakolaolyaa va to ApUNa- AsalaolyaaMnaa iXaxak mhNaUna saovaot saamaavaUna GaoNyaacao p`ya%na caalaU kolaoº ivaraoQaaBaasa mhNajao ho sava- GaDt AsataMnaa laaKaoMcyaa saM#yaonao saovaapUva- p`iXaxaNaacyaa maaQyamaatUna mhNajaoca inayaimat DIºeD\º pUNa- kolaolao p`iXaixat iXaxak baoraojagaar Aahotº igajauBaa[-cyaa mato¸ XaaLot maaoz\yaa saM#yaonao XaOxaiNak saaQanao nasalaI trI caalaola pNa Alp p`maaNaat Asalaolyaa XaOxaiNak saaQanaaMcaa vaapr na kolaolaa caalaNaar naahIº XaaLotIla iXaxak p`kaMD pMiDt nasalao trI caalaola pNa ivaVaqyaa-Mcaa Aadr na krNaaro¸ ivaVaqyaa-Mcyaa ivakasaacaa yaaogya Aqa- samajaUna tsao vaatavarNa inamaa-Na na krNaaro caalaNaar naahItº jar XaaLotIla iXaxak satt AQyaapna krNaaro va p`%yaok xaNaalaa ivaVaqyaa-t ivavaok $jaivaNaaro nasatIla trI caalaola pNa ivaVaqyaa-Mcyaa AQyayanaacyaa iËyaot ADqaLa inamaa-Na krNaaro¸ %yaaMnaa %yaaMcyaa [cCoiva$Qd baLjabarInao iXakivaNaaro caalaNaar naahItº XaaLotIla ivaVaqaI- iXaxakaMcao ima~ Jaalao naahIt trI caalaola pNa to iXaxakalaa pahUna pLUna jaaNao vaa GaabarNao ho caalaNaar naahIº tsaoca JUNE-JULY , 2015, VOL. 2/10
www.srjis.com
Page 2597
SRJIS/BIMONTHLY/ SANJURE DEEPAK PRALHAD & SONKAMBLE CHETNA PRALHAD(2594-2600)
ivaVaqyaa-McaI [cCa JaalyaanaMtr XaaLot Aalao¸ [cCa Asaopya-Mtca AByaasa kolaa naMtr ica~ kaZt basalao trI caalaola pNa jar baaho$na Aalaolyaa vya@tIsamaaor f@t p`dXa-na krNyaasaazI to ila#aaNa¸ gaayana krt AsatIla ica~ kaZt AsatIla tr caalaNaar naahIº igajauBaa[-cyaa mato¸ ivaVaqyaa-Mcaa Aadr krNao ha maaÐTosarI pQdtIcaa gaaBaa Aahoº ivaVaqyaa-Mcaa Kra ivakasa %yaaMnaa pUNa-M svaatM~\ya ]pBaaogaU do}naca hao} Saktao.svaatM~\yaacaa Aqa- svayaMiSast Aahoº yaamauLo iSaxakacaI SaaLotIla BaUimaka spYT krtaMnaa igajauBaa[- ³baQaoka¸ 2013´ ilaihtat “ijasaka ivakasa hma saaQanaa caahto hOM ]saka Avalaaokna ikyaa jaanaa caaiheÈ Avalaaokna Wara yah ZUMZa jaae ik ]sako ivakasa maoM AvaraoQak yaa raocak baa<aoM @yaa¹@yaa hOM² [sako AaQaar pr hI ]sako ivakasa kao p`oirt krnao jaOsaa vaatavarNa inaima-t krnaa caaiheÈ”9 puZo igajauBaa[- saUcavatat ik iSaxakanao p`%yaok ivaVaqyaa-Mcyaa vat-naacaa AnauBava Gao}na %yaacyaa manaacaa AMdaja Gaotlaa paihjao AaiNa ivakasaacaa maaga- daKvalaa paihjaoº iSaxakaMnaI %yaaMcyaa vaOyai@%ak AnauBavaaMnaa kmaI laoKU nayao karNa %yaatUnaca K¹yaa¸ ivaVaqaI-iBamauK iSaxaNaacaa ]gama hao[-laº igajauBaa[-Mnaa dRZ ivaSvaasa haota ik¸ BaivaYyaat iSaxakaMcaa samaajaakDUna yaqaaoicat Aadr kolaa jaa[-la gatvaOBava iSaxakI poSaalaa na@kIca p`aPt hao[-laº yaasaazI f@t iSaxak baaMQavaaMnaa Aaplyaa iSaxakI poSaaSaI p`amaaiNak rhavao laagaolaº iSaxakaMnaI [traMcaI inaMda¹naalastI na krta f@t svat: imaLivalaolao &ana ivaVaqyaa-pya-Mt pUNa-pNao paohcavalao trI to caaMgalao iSaxak mhNaUna gaNalao jaatIlaº igajauBaa[- iSaxakaMnaa sallaa dotat ik¸ iSaxakaMnaI iSaxaNaSaas~atIla navanaivana &anaacaa¸ t%vaaMcaa¸ saMklpnaaMcaa satt AByaasa krt rhavao iSaxakI poSaalaa &analaalasaocyaa stravar Gao}na jaavaoº iSaxakaMnaI svat:cyaa vyaavasaaiyak ]%kYaasaazI iSaxakaMcaI saMGaTnaa banavaavaIº yaa saMGaTnaot cacaa-¸ vaadivavaad¸ pirsaMvaadaMcao Aayaaojana k$na svat:cao &ana AVyaavat zovaNyaacaa p`ya%na kravaaº Aajacyaa kaLat saud\Qaa iXaxakaMcyaa saMGaTnaa Aahot pNa %yaaMcao ]d\doXa rajakIya zrt Aaho¸ Asao idsatoº SaOxaiNak djaa-cyaa gauNaa%mak sauQaarNaosaazI igajauBaa[- ³baQaoka¸ 2013´ iSaxakalaa puiZlap`maaNao sallaa dotat “baalak Balao hI caaho ijasa ZMga sao saIKo¸ pr hmaoM tao yah baat jaananao ka satt AByaasa AaOr AnauBava haisala krnaa hI haogaa ik kaOna¹saI ivaiQa Apnaanao sao vah SaIGa` saIKogaa¸ svaaBaaivak gait sao saIKogaa AaOr iksaI trh ka nauksaana BaI nahIM haogaaÈ” 10 tsaoca kahI TaLavayaacyaa gaaoYTI sauQda spYT krtaMnaa to mhNatat kI¸ iSaxakaMnaI svaaqaI- vaR<aI¸ p`%yaokacyaa puZo¹puZo krNao tsaoca Aa%map`aoZIpNaa¸ [traMcaI inaMda krNao va inaYkarNa vaadMga ]Bao krNao [º baabaI TaLlyaa paihjaotº ga`amaINa Baagaat naaOkrI krNaa¹yaa iSaxakaMnaa igajauBaa[- saucavatat kI¸ %yaaMnaI gaavaatIla laaokaMpoxaa ivacaar va Aacaaranao EaoYz Asalao paihjaoº pNa %yaanao svat:caa maaozopNaa imarvaU nayaoº tr %yaaMcyaapOkIca vaa %yaaMcyaasama Asalyaap`maaNao %yaacao ¼iSaxakacao½ vatna Asaavaoº iSaxak manaanao sahd\ya Asaavaaca pNa %yaanao caaOksahI Asaavaoº jaoNaok$na kaoNaakDUnahI %yaacaI fsavaNaUk haoNaar naahIº iSaxakanao gaavaatIla laaokaMnaa ASa@ya kaoTItIla gaaoYTI krNyaacao AaSvaasana do} nayao º %yaanao AQyaapnaacao kayaAivartpNao krt rhavaoº gaavaatIla laaok iSaxakakDUna ]cca jaIvana maUlyao¸ caair~\yasaMpÙtocaI Apoxaa zovatatº
JUNE-JULY , 2015, VOL. 2/10
www.srjis.com
Page 2598
SRJIS/BIMONTHLY/ SANJURE DEEPAK PRALHAD & SONKAMBLE CHETNA PRALHAD(2594-2600)
p`aqaimak SaaLotIla [ya<aa 1laI to 4qaI cyaa stravar AQyaapna krtaMnaa AajahI vaga- ¼[ya<aa½ iSaxaNa pQdtI vaaprlaI jaatoº pNa igajauBaa[- ek iSaxakI pQdtIcaI iSafarsa krtatº ek iSaxakI pQdt spYT krtaMnaa to ³baQaoka¸ 2013´ ilaihtat“ekla AQyaapk Aqaa-t iSaSaukxaa sao laokr caaOqaI kxaa pUrI krnao tk ]nhIM ko ]nhIM baalakaoM kao pZ,ato rhnaovaalaa AQyaapkÈ”11 yaa ivaYayaI igajauBaa[- spYT krtat kI eka iSaxakanao ek vaga- iSakvaayalaa GaotlyaanaMtr puiZla vaYaI- saaKLI pQdtInao taoca vaga- AQyaapnaasaazI inavaDavaaº mhNajaoca [ya<aa pihlaI pasaUna caaOqaI pya-Mt ekaca iSaxakacyaa maaga-dSa-naaKalaI ivaVaqaI- iSaktIlaº %yaamauLo iSaxakalaa ivaVaqyaa-Mcaa pirpUNa- pircaya hao[-laº %yaaMcyaatIla gauNadaoYa kLtIla va daoYa inavaarNa va gauNa saMvaQa-naasaazI puroSaI saMQaI imaLolaº yaacaa AaNaKI ek fayada hao[-la tao mhNajao iSaxakalaa pUNa- stravarcyaa AByaasaËmaacaa caaMgalaa pircaya hao[-laº ivaVaqyaa-Mcyaa AQyayana gatInausaar va AaSayaacyaa kazINya patLI nausaar paz\yaËmaatIla AQyaapna GaTkacaI lavaicaktonao saaMgaD Gaalata yao[-laº tsaoca ivaVaqyaa-Mcyaa &ana saMpadNaukIcaa ivakasa yaSasvaIpNao krNyaacaI javaabadarI inaiScat Asaolaº %yaatUna iSaxakalaa svat:cao sauQda yaaogya va AcaUk maUlyamaapna krta yao[-laº iSaxakacyaa AQyaapnaat sauQda ivaQaayak sauQaarNaa hao[-laº iSaxakalaa ivaVaqyaa-Mcyaa ADcaNaI¸ p`gatI vaa ivakasaacaI naaoMd zovaNao Sa@ya hao[laº yaa pQdtIcao mah<va igajauBaa[-³baQaoka¸ 2013´ puiZla Sabdat maaMDtat- “AByaasaËma ko AnausaMQaana ibanaa¸ ivakasa kI inarMtrta ko ibanaa¸ samasyaa Aa KD,I haotI hO AaOr AMtt: baalak Sau$ sao laokr AaiKr tk Ba`imat rhta hO AaOr ]laJata hI jaata hOÈ”12 ek iXaxakI XaaLotIla iXaxakacyaa BaUimakocyaa ]Payau@ttoivaYayaI Da^º ivajaya BaTkr¸ ¼BaTkr¸ 2015½ prma saMgaNakacao inamaato¸ AaPalao mat PauZIlaP`amaaNao vya@t krtat“AajahI Anaok ekiXaxakI XaaLa Aahotº PaNa Aamhalaa %yaa XaaLot KUPa AgadI ]<ama iXaxak imaLalaoº [tkoca navho tr iXaxakaMcao P`a%yaokakDo baairk laxa Asaayacao º kuNaalaa kaya yaot¸o kuNaalaa kaya yaot naahI hohI to Paahayacaoº”13 qaaoD@yaat igajauBaa[- yaaMnaI svaatM~\yaPaUva- kaLat svaanauBavaanao va P`ayaaogaanao baalaiXaxaNa PaQdtIt sauQaarNaa krtaMnaa maaMDlaolao ivacaar AajahI iXaxakaMsaazI maaOlyavaana Aahotº yaa ivacaaraMcao saQyapirisqatIt iXaxakanao AnaukrNa kolyaasa iXaxakacyaa saamaaijak P`aitYzot vaaZ va p`aqaimak iXaxaNaacyaa djaa-t gauNaa%mak sauQaarNaa hao[-la¸ ho na@kIca² saMdBa- saUcaI: 1.
baQaoka igajauBaa[-¸¼2013½º eosao haoM iXaxak ¼rmaoXa dova¸ Anauvaad½ idllaI: saMskRit saaih%ya P`akaXana PaRYz ˺ 14
2.
t~ova¸ PaRYz ˺ 64
3.
t~ova¸ PaRYz ˺ 15-16
4.
t~ova¸ PaRYz ˺ 20
5.
t~ova¸ PaRYz ˺ 20
6.
t~ova¸ PaRYz ˺ 23
7.
t~ova¸ PaRYz ˺ 31
JUNE-JULY , 2015, VOL. 2/10
www.srjis.com
Page 2599
SRJIS/BIMONTHLY/ SANJURE DEEPAK PRALHAD & SONKAMBLE CHETNA PRALHAD(2594-2600)
8.
t~ova¸ PaRYz ˺ 33
9.
t~ova¸ PaRYz ˺ 40
10.
t~ova¸ PaRYz ˺ 54
11.
t~ova¸ PaRYz ˺ 87
12.
t~ova¸ PaRYz ˺ 85
13.
BaTkr ivajaya¸ ¼2015¸ jaulaO 25½º ‘Parma ivajayaanaMd’º laaoksa<aa laaokmaanya laaokXa@tI caturMga¸ PaRYz ˺ 6
saMdBa-g`aMqa saUcaI: Paustko: rmaoXa dvao¸¼1999½º igajauBaa[ -baQaoka ko XaOixak ivacaar AaOr P`ayaaogaº na[- idllaI: raYT/Iya AQyaaPak iXaxaa PairYad\º baQaoka igajauBaa[-¸¼Anauº rmaoXa dvao½¼2013½º eosao haoM iXaxak º idllaI¸ saMskRit saaih%ya P`akaXanaº baQaoka igajauBaa[-¸¼2012½º iXaxakaoM saoº idllaI¸ Aaya-Qana P`akaXanaº vaR<aPa~ laoK: BaTkr ivajaya¸ ¼2015¸ jaulaO 25½º ‘Parma ivajayaanaMd’º laaoksa<aa laaokmaanya laaokXa@tI caturMgaº
JUNE-JULY , 2015, VOL. 2/10
www.srjis.com
Page 2600