SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
Ykksdxhr % Lo:Ik vkf.k izdkj lkS- osnJh fot; fFkxGs] Ph.D.
,e-,-] ,e-,M-] ih,p-Mh-( lg;ksxh izk/;kfidk] izikBd] ejkBh foHkkx izeq[k] deZohj “kkarkjkeckiw okojs egkfo|ky;] mRreuxj] flMdks] ukf’kd % 8
Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com
ejkBh yksdxhr gs vksoh] ins] vk[;kuij xhr] fdaok x|kRed vlk vk’k; vlysyh la{khIr jpuk Lo:ikps vlrs- fulxZfu;fer Hkko vlY;kewGs R;kr LokHkkfod ukny;heqGs rky fuekZ.k gksrks vkf.k vo;o lapyu vfLRkRokr ;srs- eukr nkVysy;k Hkkoukaua k xk.ks vkf.k u`R;kP;k :ikus ,d okV feGrs- ,dnk dk ukn;qDr ‘kCnjpuk LQqjyh dh fryk rkyc/n v’kk laxhrkph fdaok ok|kph lkFk fnyh tkrs- R;krhy ‘kCngh ex d/kh vFkZokgh gksrkr rj d/kh d/kh R;k ‘kCnkauk vFkZ gh ulrks i.k y;c/nrslkBh R;kph iqujko`Rrh gksr tkrs-dkgh xhrs dkgh tekrh fuR; usekus Eg.kr vlrkr- yksdxhr Eg.kts xzkeh.k thou vkf.k laLd`rh rls fjrhfjoktkaps izfrfcac meVfo.kkjk ,d izdkjpk vkjlkp vkgsyksdxhrkpk ‘kks/k vksYMsucxZ ;kus rj Hkkjrh; egkdkO;kP;k izkjaHkhP;k voLFksiklwu ?ksryk vkgs egkdkO;krhy ikpkaph Hkk‛k.ks gh rj i|e; gksrh- R;kauk tksM.kkjs izlax gs x|kRed vlk;ps vkf.k dkylkis{k o yksdlkis{k rs cnyr xsysys fnlrkr- czkã.k xzaFkkr]mifu‛knkr] egkHkkjrkr] ckS/n tkrdkr] tS.k pwf.kZdkr vls x|&i| fefJr Lo:Ik vk<Grs-;k xzaFkkrhy laokn lwDrs gk gh izkphu yksdxhrkpkp izdkj vkgsYksdxhrkaP;k O;k[;k yksdxhr Eg.kts Hkkoxhr vu~ ,[kknh yfyrd`rh vlwu fryk pky vlrs& vysD>kaMj dzkWi Yksdxhrs gh vd`f=e vlrkr vkf.k laxhrkps :Ik ?ksowu thoukr vkuan fuekZ.k djrkr- xzhe JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2630
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
yksdxhrs gs yksdlkfgR;kpk vkRek-& Jh- uk-jk- ‘ksaMs yksdleqgkps okM~-e; vfyf[kr vkf.k ekSf[kd ijaijsus pkyr vkysys laXkhre; xhr & LVWMMZ fMD’kujh vkWWQ QksDYkksvj ‘kkL=h; fu;ekaph vkf.k fo’ks‛kkaph iokZ u djrk lkekU; yksdO;ogkjkP;k mi;ksxklkBh ek.kls vkiY;k vkuankP;k mYgklkr T;k ok.khpk lgt vkf.k Nanksc?n vkfo‛dkj djrkr rs yksdxhr gks;-& Jh- l-d`-QMds Lkkekftd eukpk ,drkursus dsysyk xhre; vkfo‛dkj Eg.kts yksdxhr gks;- ;krwu mRloij HkDrhHkkoiw.kZ rYyhurk fuekZ.k gksrs & fo- dk- jktokMs lkekU; yksdthoukP;k ik’oZHkwehoj lgti.ks euksHkkokaph >kysyh y;kRed vfHkO;Drh Eg.kts yksdxhr gks; & MkW- fparke.kh mik/;k; yksdxhr vkeP;k xzkeh.k thoukrhy vkpkj fopkj] lH;rk] ikSjkf.kd ijaijk tiwu Bsors &Jh ‘kkepj.k nqcs vikS:‛ks; okM~-e; vlysY;k osnkaP;k}kjs laLd`rhrhy lH;i.kk] f’k‛Vkpkj] ekuoh thou dGrs rls xzkexhrka}kjs vk;kZaP;k iwohZP;k laLd`rhps n’kZu ?kMrs yksdxhr Eg.kts lkeqfgd eukpk Hkkofud mRdV vkfo‛dkj gks; yksdxhrs Eg.kts rRdkyhu yksdok.kh vkf.k thoukfo‛dkjij xhr gks; fofo/k izdkjP;k tkfroar Lojfoyklkauh f’k.kxkjysys o vf’kf{krkauh fdR;sd o‛kkZekxs jpys vlrkaukgh dsoG ikBkarjkP;k cGkoj fi<;ku fi<;k vkiY;k uouoksUes‛k’kkyh rstkus iq<P;k fi<hyk mRrsftr dj.kkjs Hkkoxhr Eg.kts yksdxhr gks; * MkW- ljksftuh ckcj yksdxhr Eg.kts lkekU;k ek.klkP;k thoukph vfHkO;Drhp gks; yksdxhrkaP;k izjs .kk o Lo:Ik & vkiyh ikjaifjd thoui/nrhp v’kh vkgs dh] gh yksdxhrs ekuoh thoukpk ,d vifjgk;Z Hkkx >kysyh gksrh- lekt eukoj nSooknkpk vlysyk izHkko] R;krwu fuekZ.k >kysY;k fdaok dsysY;k vusd :<h] ijaijk vkf.k pkfyfjrh] yksdthoukps vkpkj fopkj] /kekZpk izHkko ;krwup yksdxhrkaph fufeZrh >kyh vkf.k yksdxhrkauk fo‛k;gh feGkysys fnlrkr- ijaijkfiz;rk gk yksdxhrkapa k vifjgk;Z vlk Hkkx vkgs- fulxkZpk izHkko >syr >syr dkgh yksdxhrs tUekyk ;srkr- d/kh d/kh u|kaP;k ik.;kpk JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2631
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
[kG[kGkV]es?kkapk fotslg] ?kks‛k.kkalgh pkyysyk vkdkaMrkaMo] o`{kkaP;k ikukaph lGlG] i{kkapk fdyfcykV] izk.;kaps vkokt ;k lokZae/kwu ,d ukn fuekZ.k gksrks vkf.k yksdxhr tUekyk ;srs-vlk ukn vkf.k R;kyk fnysyh Loj vkf.k lwjkaph lkFk vkf.k R;kaph vkfne cksyhrhy ‘kCn ;k lokZae/kwu ,d yksdxhr vkdkjkyk ;srsyksdxhrhaps fo‛k; gGwgGw fulxkZdMwu lkekftd thouk dMs vkf.k ex uarj lkaLd`frdrsdMs oGrkr- i.k gs lxGa ,dV;k ek.klkaP;k ckcrhr vkf.k leqgkrgh ?kMrs- yksdxhrkP;k izsj.kk d/kh oS;fDrd rj d/kh lkeqfgd vlrkr- yksdxhr d/kh d/kh mRlqdrk]vk’p;Z] Hkhrh] isze] vkuan rj d/kh nq%[k izdV dj.;klkBh fuekZ.k gksrs- vusdnk ,[kknh O;Drh xhrklkBh fdaok R;kP;k lknjhdj.kklkBh iq<kdkj ?ksrs ex fryk lkFk ns.;klkBh lewg iq<s gksrks- yksdxhr dks.kh fyfgys gs lkaxrk ;sr ukghdkj.k yksdxhrkpk dks.kh drkZ ulrks- v’kh xhrs ,dk fi<hdMwu nqlÚ;k fi<hdMs ladzfer gksr vlrkr vkf.k fi<;ku fi<;k rh pkyr jkgrkr- d/kh R;krhy ,[kkns dMos xGwu tkrs rj d/kh ,[kknh uoh fi<h R;kr Lor%ph Hkj gh ?kkyrsizk-fQyhi tkWMZukaP;k ers yksdthoukph ukMh vksG[k.;kps vafre lkeF;Z yksdlkfgR;kP;k vlY;kus ekuoh thoukfHkeq[k jkgwu rs lrr pSrU;e;]dk;e ftoar jkgrs- yksdlektkps fopkj] letqrh vkf.k dYiuk ;k lokZapk vankt yksdokM~-e;ko:u cka/krk ;srks- laiw.kZ lektkph laLd`rh ;kp ,dk lk/kukeqGs vktekorkgh ;srs- yksdlkfgR;krp yksdthoukps] laLd`rhps vkf.k thou tx.;kP;k fofo/k i/nrhaps n’kZu ?kMrsJh uk-jk-‘ksaMs ;kaP;k ers vkfnlarkauh ‘kwU;krwu fu;rhP;k dykuqlkj thou vkfo‛d`r dsys uOgs rs vyad`rgh dsys] R;kauh /ouh fuekZ.k dsyk vkf.k fodklkfo‛k;h R;kyk ‘kCnkdkj fnyk- ‘kCnkr R;kauh fofo/k Hkkojax Hkjys- rjy dYidrsus ‘kCnk’kCnkaph e/kqj o izHkkoh tqG.kh vkf.k uojlkauk R;kauh yksdokM~-e;kph lgtLQwrZ mHkkj.kh d:u jax:iklg R;kpk vR;ar e/kqj xa/k loZ= njoGfoykizk- dqatfcgkjh nkl ;kaP;k ers yksdxhrs d/kh tquh gksr ukghr-rh lqlaLd`r yksdkaP;k thoukP;k pkdksjhckgsj jkg.kk&;k ]fulxkZ’kh beku jk[k.kk&;k laLd`rhP;k izkFkfed voLFksrhy yksdkapk mRLQwrZ Hkkoukapk vkfo‛dkj vlrks-ejkBhrhy cgqla[; yksdokM~-e; gs fL=;kauh fuekZ.k dsysys vlY;keqGs deykckbZ ns’kikaMs ;kauh R;kyk ^vikS:‛ks; okM~-e;* vls EgVys vkgsyksdxhrkaph jpuk gh xk.kk&;kP;k lksbZuqlkj dsysyh vlrs- ;ke/;s vko`Rr gks.kk&;k /k`inkyk egRo vlrs- gs d/kh ‘kCnkRed rj d/kh ,[kkns v{kj vlrs rj d/kh uqlrkp ukngh vlrks - ;kP;k JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2632
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
lkgk;kusp yksdxhrkps xk;u gksr vlrs- izkjaHk /k`inkus d:u rs lrr vkGowugh xk;u lairs- i.k rs brds ukne; vlrs dh vko`Rrhpk daVkGk ;sr ukgh- dkj.k ;k /k`inkps vkGo.ka fofo/k r&gsps vlrsyksdxhr lkeqnkf;d i/nrhus xkrkr- R;krp R;kps lkSna ;Z nMysys vkgs- vk’k;kr rj vlrsp i.k xk;ukr ns[khy lkSan;Z vlrs;k jpuk izknsf’kd] lkekftd] lkaLd`frd o tkfrfugk; lkis{k vlrkr- ;kr yksdlaLd`rhP;k izfrek vkf.k izfrds vlrkr-/ouh] ‘kCn] jax] :Ik vkf.k xa/k ;kapk yksdxhrkr vkfo‛dkj ?kMrks ijarq dsoG gk vkfo‛dkj ?kMowup yksdxhr Fkkacr ukgh rj R;krwu ukV;] u`R; o laxhr dykaphgh fufeZrh d:u] izrhds n’kZowu R;kauh thoukrhy fofo/k iSywaph jlksRdV vfHkO;Drh ?kMfors vkf.k vkiY;k laLd`rhph vfLerk izdV djrs vls ;keqGsp Jh jk- fpa- <sjs ;kaukgh yksdxhr vkf.k ,dw.kp yksdlkfR; gs yksdlaLd`rhP;k v/;;ukps izkFkfed vkf.k izeq[k lk/ku okVrs- yksdlkfgR;kpk ,d izdkj Eg.kwu rs xzkeh.k] vfyf[kr i.k mPp] mnkRr o izHkkoh Lo:ikps v{kj okM~-e; vkgs vkf.k izkphu dkGkiklwu pkyr vkysyk Hkkjrh;kaP;k thoulaLd`rhpk bfrgkl vkgs Eg.kwugh R;kP;k vH;klkph vko’;drk vkgsyksdxhr gs vkfnekuokP;k mRLQwrZ Hkkoukapk laxhre; foykl okVrs- vls iWjhyk okV.ks LokHkkfod gksrs- izkphu dkGkP;k ekSf[kd lafgrsrwu lafgrsP;k lknjhdj.kkrwu mHkkjysY;k vkf.k fuekZ.k dsysY;k laLd`rhps] lkekftdrsps ] dykaps n’kZu rj ?kMrsp i.k R;kpcjkscj R;kP;k jlksRdVrspsgh n’kZu ?kMrs dh ts vktP;k ykSfddxhrkrlq/nk f>jiys vkgs- eWfyuksOgLdh ;kaP;kizek.ksp ik’pkR; ‘kkL=K vUM;w yWx gs ns[khy Eg.krkr dh] ^yksddFkk vkf.k yksdxhr Eg.kts ekuotkrhP;k izkjaHk dkGkpk bfrgkl vkgs o rs vf/kHkkSfrd ‘kkL=gh vkgs-* ekyrhckbZ nkaMsdj ;kauk rj ;k ;k lkfgR;kr izkphu foKku vk<Grs- ;kpkp vFkZ vkfnekuokph fopkjiz.kkyh o frph fLFkR;arjs o uSlfxZd peRdkjkaph iVrhy v’kh vn~Hkqr mRrjs feGok;ph vlrhy] tqU;k ekuooa’kkph ‘kk’or lRrk riklko;kph vlsy vkf.k R;kaP;k dykapk vH;kl djk;pk vlsy rj yksdlkfgR;kf’kok; Ik;kZ; ukghMkW- rkjk HkokGdjkaP;k ersgh ekuoh thoukpk lexz os/k ?ksrkauk dsoG HkwrdkGkrhy e`r vo’ks‛kkaps iqjkos ,dk e;kZnsi;Zar mi;ksxh iMrkr- ,sfrgkfld dkxni=s] f’kykys[k] uk.kh ;ko:u Qkj rj rRdkyhu jkT;dR;kZoxkZph ekfgrh feGw ‘kdRks- iqjkrRoh; mR[kuukrwu feGkysY;k lk/kukapk ,dk e;kZnsi;Zarp mi;ksx gksow ‘kdrks] i.k yksddFkk] yksdxhrs] Eg.kh] okd~izpkj] m[kk.ks gs ‘kCnlkfgR; lkekU; ek.klkP;k eukrhy Hkkoukaph] fopkjkaph] /kkj.kkaph lw{ekfrlw{e vkanksyus tru djhr vlrs JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2633
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
cnyysY;k HkkSfrd thoukrhy iMlkn ;k ‘kCnyksdlkfgR;kr vxnh lgti.ks meVysys fnlrs - R;keqGs ‘kCnyksdlkfgR; yksdthoukps] yksdekulkpk o lekt’kkL=h; vH;klkps lk/ku BjrsijD;k laLd`rhpk Li’kZgh u >kysys] vFkkZph ,s’o;ZlaiUurk ns.kkjs] yksd O;ogkjkapk ftoari.kk o dykRed vkfo‛dkj vlysys yksdlkfgR;krhy yksdxhr gs ejkBh lkfgR;kpk vLly [kftuk vkgsrks d/kh tquk gksr ukgh vu~ gks.kkj ukgh- R;kpk osxosxG;k vaxkus] n`f‛Vdksukuqlkj vH;kl gksr jkfgy ;kr ‘kadk ukgh yksdxhrkaps oxhZdj.k yksdxhrkaps oxhZdj.k dj.;klkBh used;k ?kVdkauh R;kps oxhZdj.k dj.ks v’kD; vkgs- i.k rjhgh dkgh ?kVd utjs leksj Bsowu R;kaPkk lekos’k R;k R;k izdkjkr dj.ka vko’;d Bjrs- oxhZdj.kkaps ?kVd vkf.k yksdxhrkps oxhZdj.k iq<hyizek.ks lkaxrk ;srhy1-
izknsf’kdrk& ukxj]xzkeh.k]ouizns’kkrhy vkfnoklh fdaok oU; tekrhaph xk.kh
2-
L=h&iq:‛k &fL=;kaph xk.kh vkf.k iq:‛kkaph xk.kh
3-
Ykksdxhr xk;d & gh xhrs xk.kk&;k xk;dkaP;k izdkjko:u oxhZdj.k- tls iq:‛k] fL=;k]cgq:ih] rqca Mhokys] HkjkMh] oklqnso] ikaxqG] /kuxjh oxSjs
4-
Ok; vkf.k ukR;kuqlkj yksdxhr &ygku eqykaP;k lanHkkZrhy xk.kh- tls vaxkbZxhrs]cMcM xhrs] rkyxhr] eqyhaP;k lanHkkZrhy xk.kh Eg.kts f>Eek] QqxMh] fiaxk] ekMhps xk.ks] xkSjhph xk.kh] i|Ek; m[kk.ks] eqykalkBh gqrqrw fdaok gekekph u`R;[ksG xhrs]
5-
Lektthoukuqlkj yksdxhr & HkjkMh ]cgq:ih] xks/a kGh. Okk?;k eqjGh] iksrjkt]/kuxj] rqca Mhokys] ’ksrdjh] dhrZudkj] fo/khukV; lknj dj.kkjs oxSjs
6-
Tkkrh;rk & fHkYy] ekrax] csynkj] /kuxj] Bkdj] HkjkMh] vkfnoklh]dkrdjh] dksd.kk] okjyh] dksjdw] rqca Mhokys] xkSaM] catkjk tkrhuqlkj yksdxhrkaps oxhZdj.k djrk ;srs-
7-
fo/khuqlkj fdaok ?kVukauqlkj & lektkrhy fofo/k fo/kha’kh vkf.k ?kVuk fdaok dk;kZa’kh yksdxhrs tksMysyh vkgsr- tls xHkZ/kkj.kk]MksgkGs] viR; tUe] ckjls] eqt a ]yXu] efrZd] ‘ksrhrhy fo/kh] dqG/keZ] dqGkpkj] xksa/kG] mikluk xhrs] ckyxhrs] iksokMs] - nqxkZckbZ Hkkxorkauh rj iz.k; xhrs]foyki xhrs]fL=;kaph xhrs] iq:‛kkaph xhrs] u`R;xhrs] fo/kh xhrs]fouksnh xhrs] Je xhrs vls dkgh izdkj ikMysys vkgsr-
8-
dkgh mnkgj.ka
JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2634
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
ckydkaph xhrs & cMcM xhrs] vaxkbZ xhrs] rkyxhrs] u`R;[ksG xhrs
1-
vMxqya eMxqya lksU;kpk okGk] ckGkyk ykow ;k dikGh fVGk-
2-
vMxqya eMxqya lksU;kpa dMxqy]a :I;kpk okGk, rkUg;k ckGk] rhV ykow-
3-
bFks bFks cSl js eksjk]/kkow udks ykac rw js pksjk]
4-
bFks bFks cSl js dkm]ckG ?kkyra; tsow]pkjk [kk] ik.kh ih] vkf.k Hkqjdu mMwu tkow -
5-
vkiMh FkkiMh xqGkph ikiMh]/kEed ykMw rsy ikMw]rsyaxhpa ,dp iku]/kj js ckck ;kpk dku-
6-
bfjax fefjax yoaxk frjhax] ykWaxk rhjpk Mqx Mqx jktk]xkbZ xksih mrjyk jktk-
fL=;kaph xhrs &
Jexhrs &tkR;kojph xhrs] dkaM.k djrkukaph xhrs
fo/khxhrs & fookg] MksgkGs] viR; tUe] ikG.ks] ikpohph iwtk]ckjls] eqTa k]
l.k]mRlo]e`R;w
u`R;[ksG & fiaxk] f>Eek] Qsj] QqxMh
l.k&mRlo vkf.k ozr & eaxGkxkSj] gksGh]ukxiapeh] gknxk] x.kirh] uojk=] dqynsork rqG’kh] gjrkfydk] T;s‛BkxkSjh] xzkensork] oVlkfo=h]HkqykckbZ] bukbZ] dkuwckbZ-
mikluk & nso] nsoh vkf.k dqynsork ckcrph xk.khL=h xhrs gk vkiyk lkfgR;krhy eksykpk Bsok rj vkgsp i.k rRdkyhu L=hthoukapk
vkf.k Hkkoukapk vkjlk vkgs- frph tkR;kojph vksoh Eg.kts frP;k dkSVqfa cd thoukps Hkkoiw.kZ n’kZup vlrs-R;krwu rRdkyhu lektthou n’kZu gh ?kMrs-frps lkljps vkf.k ekgsjps tx.ks rh v’kk xk.;kae/kwu ekaMr tkrs-frP;k eukPkh lkjh Lianus yksdxhrkrhy L=h xhrs >syrkryksdxhrkae/kwu L=hthoukps lkekftd :Ik igko;kl feGrs- rlsap R;krwu L=h &lewg eukP;k fofo/k eukso`Rrh o Hkko&Hkkouk ekaMysY;k vk<Grkr- ,dw.kp L=h thoukP;k fofo/k voLFkkaps izfrfcac ;k yksdxhrkae/kwu igko;kl feGrs- L=hthou gs yXukiwohZps vkf.k yXukuarjps vls nksu VII;kr foHkkxysys vlrs- ;k nksUgh VII;kae/kwu L=hyk vkiY;k thoukr vusd Hkwfedk ikj ikMko;kP;k vlrkr- vkfnoklh fHkYy tekrhP;k fL=;kaP;k yksdxhrkae/kwu fofo/krk vk<Grs] ;k xhrkae/kwu egknso o lw;Z ;k nsorkapk vf/kd mYys[k >kysyk vkgs tynsork] vkljk] vXuh] itZU; o izk.khnsork gs fo’k; ;k yksdxhrkae/kwu ;srkr- vkfnoklh JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2635
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
fHkYy tekrhP;k yksdkaph fdaok fL=;kaph Lor%ph v’kh cksyhHkk‛kk vkgs o R;k cksyhHkk‛ksrwup rh vkiyh yksdxhrs xkrkauk vk<Grkr- fo/kh Eg.kts fof’k‛V i/nrhus dsysyh ra=kea=kRed fdz;k gks;- ;kp gsrwus vusd fo/khxhrs] nsonsorkaoj xhrs o vU; izklafxdxhrs Eg.kts yXufo/khph xhrs] d`‛khfo‛k;d xhrs v’kh yksdxhrs vlY;kps fnlwu ;srsozrkaoj rj L=hpk vf/kd fo’okl fdaok gh ozrs fryk vkRecG ns.kkjh vkf.k ladVkaoj ekr djk;yk lksia dj.kkjh okVrkr- [kja rj ozr Eg.kts ^;krukRed lkeF;kZus dkeukiwrhZ dj.;kps ek/;e gks;*- ;k ozrkapk lq{Ek vH;kl gk jfoanzukFk Bkdwjkapk Hkkm vouhUnzkukFk ;kauh dsyk gksrk- rs Eg.krkr dh
^A Vrata is Just desire. We see it represented in the pictures,
listen to echo in the songs and rhymes] witness it’s reaction in the dramas and dances, in short the Vratas are but desires as sung, the painted desire, desire as among and living*
L=h ghp fo’ofufeZrhps dsanz vlwu ltZu dj.;kph vYkkSfdd ;krq’kDrh frP;krp vlrs gs vktgh vki.k ekU; djk;yk gos- rh vusd ‘kks/kkaph tuuh vkgs- Hkweh vkf.k rhpa tx.ka ;kr Qkjls varj ukgh- dkj.k Hkweh vkf.k l`tu ;kapk vuqca/k gk iqjkru vkgs- Hkkjrh; laLd`rhr >kMs] Ik’kqi{kh]nxM]ekrh] ik.kh] lw;Z] vXuh ;kaP;k HkkoHkkoukaps ekuq‛khdj.k dsys tkrs vkf.k R;kauk iwtys tkrs- gk gh yksdxhrkapk xkHkk vkgsvkfnoklh fHkYykaph ikojk fHkYy^ gh mitkr vkgs- ;k ikojk fHkYy tekrhr ^gksGh^ gk l.k eksB;k izek.kkoj lktjk djrkr- gksGhph xhrs] ‚ksrhfo’k;d xhrs ikjaikfjd nsonsorkaph xhrs rs vkiY;k ikojh fHkYy ;ks cksyhHkk‛ksrwu xkrkr- fL=;kauk nkfxU;kaph Qkj gkSl vlrs] eaxy izlaxh fdaok l.kkokjkyk ;k fujfujkG;k vyadkjkaoj Eg.kts xG;krys] gkrkik;krhy nkfxus ;k lokZaoj vk/kkjhr v’kh yksdxhrs fL=;k xkr vlrkr-;k loZp Hkwfedkaoj vk/kkjhr v’kh gh L=hthoukojhy yksdxhrs vk<Grkr- dkgh mnkgj.ks iq<hy izek.ks& 1- vkbZ eh ygku] dsrdhpa iku] ekekys lkax eys dacjiV~Vk vk.kA 2- uojh ikgw vkys uojnso] cSlys ikV panuh]uojh ckbZ t’kh ‘kqDzkph pkan.khA 3- Ukkp xa ?kqek] d’kh eh ukpw] lksukj ukgh vkyk ckaXkM;k ukgh eyk d’kh eh ukpw\ 4- fdl ckbZ fdl] nksMdk dhl]nksMD;k QksM ykxyh xksM] vkf.kd rksM ckbZ vkf.kd rksMA JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2636
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
5- ikml iMyk] eksR;k ioG;kP;k /kkjk] lqxh vkyh ?kjk fryk /kjkA 6- ysdhpk tYe tlk ckHkGhpk ikyk]c;k xkSG.k cksyrh] /kuh dks.k dks.kkpk >kykA 7- gkr eh tksMhrs mxoR;k lw;kZ ukjk;.kkyk]vk;q‛; ekaxrs ekb;k x daFkkyk A 8- nqcG;ki.kkpk eyk vkrk ukgh ?kksj A T;ksfrck ek>k nso] ;srks Lkiuh fu nsrks /khj A 9- ojrke/kh ojr eh lkseokjpa dsya] iksVkyk ekb;k xa egknso ckG vkyaA 10- ‘ksthckbZ xqt lkaxrs xa rqyk] Hkzrkjkokpwu xr vkf.k ‘kksHkk ukgh xa ukjhyk A 11- Lkklw vkf.k lkljk] nsj gk frljk] vksO;k xkow Hkjrkjk] ;s ja ck ja foB~BykA
iq:‛kkaph xhrs &
Je xhrs & Hkyjh xhrs] xqjk[;kph xk.kh] eksVos jph] ukaxjkojph xk.kh]
lkSax.khph xk.kh
fo/khxhrs & e`R;w- tkxj.k] xks/a kG] vkjrh]
mikluk xhrs & Hkxrkaph xk.kh] oklqnso] fiaxGk] HkjkMh] iksrjkt] tksxos] ok?ks] rqca Mhokys] /kUkxjkaph xk.kh] cgq:ih] ckGlarks‛kkph xk.kh] [kaMksck fdaok EkYgkj&EgkGlk vkf.k ckuwph xk.kh- xksa/kGkrhy xk.kh] tkxj.kkph xk.kh] dkgh mnkgj.ks-
1-
Hkyjh nknk Hkyjh-----
2-
/kksMa h /kksMa h ikuh ns] /kkudMk ihdw ns A
3-
xM;kojh xM js ckck xM po&;kpk Hkkjh];srs MksG;kys va/kkjh js ckck va/kkjh A
4-
egknsokP;k okVsyk]iksgk HkDrkapk pkyyk]egkf’kjk=hP;k fn’kh- o`{k csykpk ykoyk vkt vor.k ?;k m|k tsokys ;k],d ueu xkSjk ikoZrh fu gj gj egknso cksyk A
5-
ifgys ueu ifgY;k x.kk] nqljs
guqearkyk] frljs f=Hkqoukyk] pkSFks ueu
jkepanzkyk A 6-
vkyh vkyh js fnokGh] fnokGh] fnok djtks Hkkrkpk] pkSd Hkjtks eksR;kpk A
7-
dkVh dkVh js dkVh]HkjkVhph dkVhA uojk ck;dkspa HkkaM.k >kya ja lqikjhlkBh A
JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2637
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
8-
ikVykP;k ‘ksrkaeanh ck isjyh ja lksiA tkobZ ekxrs ?kMh ] eqna h vkf.k xksiA
4-
yksddFkkxhrs fadaok yksdukV;ij xhrs
xhrkaP;k ek/;ekrwu lkafa xrysY;k dFksl yksddFkkxhr vls Eg.krkr-&th-,y-
fdVjst
lektkrhy vk[;ku izHkkoh vkf.k izR;;dkjh Lo:ikr lakaxwu
Jh xqej ;kauh izkphu vYkkSfdd
(Oldest Ballads)]
(Ballads of Supernatural),
lhekar(Border Ballads), vkj.;d
dkSVaqfcd
ikSjkf.kd]
(Ballads of kinship)
( Legendary Ballads) ,
(Greenwood Ballads)
vls yksdFkkxhrps
oxhZdj.k dsysys vkgs
yksdlkfgR;kpk vH;kld dhVjp ;kus nksu Hkkxkr yksddFkkxhrkaps oxhZdj.k dsys vkgs- ,d yksdxk;dkaph xhr yksddFkkxhrs
(Minstrel Ballads)
vkf.k nqljs ikjaikfjd
(Traditional Ballads).
MkW- izHkkdj ekaMs ;kauh dkSVqfa cd vkf.k lkekftd dFkkxhr]ikSjkf.kd
dFkkxhrs] Hkxrkaph nsorkaph dFkkxhrs] ‘kkS;kZRed dFkkxhrs vls oxhZdj.k dsys vkgsyksddFkkxhrkaph ijaijk ekSf[kd vkgs- ;kapk drkZ vukfed vlrks- ;kr vk/;kfRed vk’k; :idkP;k Lo:ikr ek+aMyk tkrks-;kr dFkkud vlwugh xs;rk vlrs vkf.k rs fof’k‛V laxhr ok|kapk vk/kkj ?ksowu EgVys tkrs- ;kr dkgh pj.kkaph fdaok ‘kCnkaph okjaokj iqujko`Rrh gksr vlrs- fdaok ekxpk lewg rh djr vlrks- yksdxFkkxhr xk.kkjk yksdxk;d EgVyk tkrks- R;kph xk.;kph vkf.k gsy /kj.;kph fo’ks‛k v’kh i/nr vlrs vkf.k R;kph rh R;kus fodflr dsysyh vlrs-
mnk-
vkRE;kyk
jk?kksps Eg.kts ‘kqdkps fdaok iksiVkps :id ekuwu ,d yksddFkkxhr lknj gksr vlrsvk;sdwu ?ks ]ekg;k l[;k]jk?kks mMwu pkyyk fgjok T;kpk jax uko thokth ikoyk uo efgU;ke/kh fiatjk r;kj dsyk rhu’ks lkB lkiG;k tqGfoY;k JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2638
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
lksGk canh R;kl ykoys cgqr laxhu fiat&;ke/;s jk?kks jkt djrks vkuankua ‘kaHkj o‛kkZph eqnr R;kpk vkdkj Bjoyk fgjok T;kpk jax uko ftokth ikoyk yksdxhr ewY;ekiu yksdxhrkrhy ewY;dYiuk R;k R;k lektkP;k vkf.k laLd`rhP;k lkts’kkp vlrkr- rlsp lkSn;Z dYiuk vkf.k Hkko:is gh tx.;k’kh lacaf/krp vlrkr- dkj.k yksdxhrkauhp R;kaP;k Hkkoukauk vkf.k tx.;kyk vej dsys vkgs- gh yksdxhrs tjh vkuanklkBh] fojaxqGk Eg.kwu fdaok euksjatu Eg.kwu fdaok Je gyds Ogkos Eg.kwu xk;yh tkr vlyh rjh rh okM~e;hu n`‛V;k vkf.k ekuoh laLd`rh laj{kd Eg.kwu vR;ar eksykph vkgsr- R;krhy lkSn;Z ewY;s] vkd‛kZd o fpRros/kd v’kh izfrekl`‛Vh] izrhds ] g`n;axe vkf.k Hkjkjh ?ks.kk&;k dYiuk vkf.k rRdkyhu okLrokps fnysys Hkku gs egRoiw.kZ vlrkr- yksdxhrkph Hkk‛kk gh tjh yksdO;ogkjkph vlyh rjh R;kr ,d pSrU; vkgs- Lor%pk ukn] Lor%ph ,d vkarfjd y;] ‘kCn] u`R; vkf.k laxhr vkf.k lewg ,d= d:u lknj dj.;kph ,d in/kr vkgs- yksdxhr gs rRdkyhu okLrorsps vkf.k lkekftd] lkaLd`frdrsps /ku vkgs- ;k lanHkkZrhy Jh gtkjh izlknkaps er eyk vf/kd egRokps okVrs- dkj.k rs Eg.krkr dh ^ ykssdxhrkaaps lkjs egRo dsoG R;kaP;k lkSna ;kZijq rsp e;kZfnr jkgr ukgh rj vktoj th fo’kky laLd`rh th foLe`rhP;k leqnzkr cqMkyh gksrh frps mn~?kkVu dj.;kps eksykps dke ;k xhrkauh dsys vkgs*- Eg.kwu rj ex jfoznzuk| Bkdwj ;kauhgh yksdxhrhaps okM~e;hu vkf.k foospukRed vls ewY;ekiu dsys vkgs- nqxkZckbZ Hkkxor rj ;k yksdxhrkaP;kp dsoG uOgs rj vo?;k yksdlkfgR;kP;k izsekrp iMY;k gksR;k- Hkyk eksBk vH;klkpk [kftuk R;kauk ?kkoyk gksrk vls Eg.krk ;sbZyyksdxhr dkylkis{k vlk vorkj /kkj.k djhr vlrs- d/kh tqus y;kyk tkrs rj d/kh uohu mn;kyk ;srs- dkylkis{k jpuk] izfrek] izrhds ]nSors]:<h] ijaijk vkf.k pkfyjhrh fuekZ.k gksrkr vkf.k R;kpk Lohdkj rRdkyhu yksdxhr vkiY;k dkGtkr lkBfoys vkf.k ‘kCn]lwj]y;]u`R;]ukn] laxhr] izlax ;kapk vk/kkj ?ksowu rs JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2639
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
uO;k :ikr uO;k fi<hiq<s okojr jkgrs-yksdxhrkrwu vusd yksddyk]yksdlaLd`rhps vkfne :Ik vkf.k yksdthou izokfgr jkgrsek.klkps tx.ks gs dkGk’kh vkf.k dyka’kh lacaf/kr vkgs- R;krwup thoukps izdVhdj.k ekuokus dsys vkgs- d/kh ‘kCnkae/kwu O;Dr >kys rj d/kh izR;{k lknjhdj.kkrwu- R;kps gs lknjhdj.kkps osM rls Hkk‛ksP;k tUekiklwuP;k vk/khpsp- rs ns[khy lewgke/;s lewgkP;k lkgk¸;kus rks lrr O;Dr djr vkysyk vkgs- ek.kwl gk eqGkrp lektfiz; izk.kh vkgs- Eg.kwup ek.kwl gk Lolaj{k.kklkBh lewgkus jkgr vkyk vkgs- ek.klkus ,d= jkg.;klkBh ijLijkae/;s vknku&iznkuklkBh vkpkj&fopkj] i/nrh Bjowu ?ksrY;k- lkekftd ckaf/kydhps fu;e] f’kLrhps fu;e] uSfrd fu;e] la?k‛kZ >kY;kl ?;ko;kP;k fu.kZ;kps fu;e] J/nk] izdVhdj.kklkBh nsorkiwtu vkys- vknj] orZui/nrh oxSjs ekuokus gGwgGw fuf’pr dsys- ;krwup laLd`rhpk mxe >kykLolaj{k.k vkf.k jatu ;klkBh ek.klkus dysph vkjk/kuk ladsrkrwu] js‛kkd`rhea/kwu] d/kh /ouhaP;k vkjksg vojksgkrwu rj d/kh lkn&izfrlknkaP;k fuuknkrwu] d/kh gkoHkkokaP;k fofo/k vkfo‛dkjkarwu rj d/kh ouLirh] izk.kh ;kaP;k vo’ks‛kkaiklwu r;kj dsysY;k ok|karwu dsysyh vkgs- ek.klkus lrr dkgh uk dkgh fufeRrkus vkiY;k eukph Hkk‛kk O;Dr dsyh- ex rs fufeRr vlks ckGkP;k tUekps ukghrj ,[kk|k yXukps- vxnh dks.kkpk e`R;w >kyk rjh R;kus rs nq%[k d/kh yksdxhrkaP;k ukghrj ,[kk|k fo/khP;k ek/;ekrwu ekaMys- d/kh dks.kk ,dkus rj d/kh lewgkus- R;k dyk rs laxhr fuekZ.k d:u R;kauh rs ekSf[kd i/nrhus iq<P;k fi<hdMs ladzfer dsys- ;kr nj fi<hr dkgh lekfo‛V rj dkgh lair xsys- dkGkuq:Ik R;k dyk] rs vkfo‛dkj vkdkj ?ksr jkfgysi.k vkiys ewG :Ik R;k dykauh] vkfo‛dkjkauh dyk tksikl.kk&;k yksdlewgkus u‛V gksow fnys ukgh lanHkZ xzFa k
12345-
yksdlaLd`rhps mikld yksdlkfgR;kps Lo:i yksdjaxHkweh yksdegkHkkjr tkaHkwG vk[;ku xks/a kG vFkkZr tkaHkwG vk[;ku
JULY-AUG 2016, VOL-4/25
& & & & &
MkW- jk-fp- <sjs MkW- izHkkdj ekaMs MkW- izHkkdj ekaMs l qjs’k fp[kys x.ks’k gkds
www.srjis.com
Page 2640
SRJIS/BIMONTHLY/DR. VEDSHREE VIJAY THIGALE (2630-2641)
6- MkW- ljksftuh ckcj & tuyksdkapk lkeosn 7- ladyhr L=h xhrs 8- yksdlkfgR; Lo:Ik vkf.k ‘kks/k & MkW- jk-fpa- <sjs 9- yksdlkfgR;kps ys.ks &ekyrhckbZ nkaMsdj 10ejkBhpk eksgksj & uk- xks- ukankiwjdj 11vikS:‛ks; okM~-e; & deykckbZ ns’kikaMs 12yksdlkfgR; Lo:Ik vkf.k foospu & MkW- iq:‛kksRre dkyHkwr 13yksdlkfgR; n’kZu & laiknd] MkW- vkj- ds- nsojs 14ejkBh yksddFkkxhrs & MkW- fnxacj dqGd.khZ 15izkphu ejkBh xhr HkkaMkj & uk- x- tks’kh 16ejkBh yksdxhrs & MkW- ljksftuh ckcj 17^yksdlkfgR;kps var%izokg* & MkW- izHkkdj ekaMs 18Yksdlafpr MkW-rkjk HkokGdj 19yksdlkfgR;kph :ijs‛kk] izLrkouk- MkW-nqxkZckbZ Hkkxor 20yksdlkfgR; laink & Jh u-jk-‘ksaMs 21yksdlaLd‘rhph f{kfrts] izLrkouk & Jh jk-fpa-<sjs % 22yksdca/k & MkW-vfuy lgL=cq/ns % 23yksd okM~-e; % :Ik vkf.k Lo:Ik & MkW- “kjn O;ogkjs 24vkfnoklhaps l.k mRlo & ljksftuh ckcj25ejkBhrhy L=h/ku& MkW-ljksftuh ckcj
JULY-AUG 2016, VOL-4/25
www.srjis.com
Page 2641